10th Class Open

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 17

gzikp UgB ;e{b

gqk;g?eN;
w?fNqe[b/B e'o;

2015
2015-16
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov
;kfjpkdk nihs f;z x Bro, w'jkbh

N?bh'B BzL 0172-3047380,386


N?bh'B BzL
?e;L

0172-3047119

JhFw/bL

ddopenschool@yahoo.com
punjabschool@yahoo.com

t?Zp;kJhNL

www.pseb.ac.in

;zd/
fe;/ th ;wki dk ne; T[; ;wki d/ ftZfdne gZXo Bkb fBZyodk W ns/
ftZfdne gZXo dk fwnko T[Zuk u[ZeD ftZu T[; ;wki d/ ftfdnkoEh tor dk
tZvk :'rdkB j[zdk W. fJ; tor bJh ;?ezvoh f;Zfynk pj[s wjZstg{oD W i' T[BQK
B{z T[u/oh f;Zfynk bJh fsnko eodh W. f;Zfynk dk nfXeko bkr{ j'D ekoD
;?ezvoh f;Zfynk dk wjZst j'o th tX frnk W. ftfdnkoEhnK B{z ;[Bfjo/ GftZy
bJh fsnko eoB ns/ okNoh f;Zfynk Bhsh nXhB T[bhe/ T[d/K dh g{osh bJh
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov tZb'A gzikp UgB ;e{b gqDkbh okjhA ;?ezvoh ns/ ;hBhno
;?ezvoh e'o;K bJh ftZfdne nrtkJh d/D dk T[gokbk ehsk frnk W sK i' o;wh f;Zfynk s'A N[ZN u[Ze/
ftfdnkoEhnK B{z w[V f;Zfynk irs Bkb i'V e/ T[BQK ftZu nkswfttk; g?dk ehsk ik ;e/.
fJ; gqDkbh dh yk; ft/sk fJj W fe ftfdnkoEhnK B{z fB:wpZX ;w/A s/ ;e{b ikD dh b'V
BjhA ;r'A T[j ;t?FnfXn?B gqfefonk ngDkT[Ad/ j'J/ ftZfdnk gqkgs eo ;ed/ jB. gkmF;wZroh th
ftfdnkoEhnK d/ wkBf;e gZXo nB[;ko fsnko ehsh iKdh W sK i' ;t?FnfXn?B ehsk ik ;e/, b/feB
ftZfdne nrtkJh d/D bJh n?eohfvfNv ;e{bK ftZu nfXn?B e/Ado ;Ekgs eoe/ b'VhAdh nrtkJh
fdZsh iKdh W. gohfynkoEhnK B{z gohfynk gk; eoB bJh fnkdk w"e/ fdZs/ iKd/ jB ns/ gk; ehs/
ik u[Ze/ ftfnK bJh eo?fvN e?oh dk T[gpzX th gqkgs W.
nk; ehsh iKdh W fe nkT[D tkb/ ;fwnK ftZu UgB f;Zfynk gqDkbh 100# ;kyosk d/ Nhu/ B{z
g{ok eoB ftZu ;jkfJe j't/rh ns/ ftfdnkoEh irs B{z fJZe BthA fdk gqdkB eo/rh. w?B{z T[whd W fe
oki d/ tZX s'A tZX ftfdnkoEh fJ; f;Zfynk gqDkbh dk bkG b? e/ nkgDh ftZfdne :'rsk B{z ftef;s
eod/ j'J/ ftZfdne fwnko B{z T[Zuk u[ZeDr/. fJ; f;Zfynk gqDkbh ftZu ;[Xko fjZs y/so s'A nkJ/ ;[MktK
dk p'ov tZb'A ;fseko ehsk ikt/rk.
u/nogo;B
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov

gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov


UgB ;e{
;e { b f;Zfynk gq Dkbh

w?fNqe[b/B e'o ;
1a

T[d/
1a1
okNoh f;Zfynk Bhsh 1986 ftu ;kyosk ;pzXh ;ezbg dh gqsh g{osh bJh m'; :sB.
1a2
nfij/ ftfdnkoEhnK B{z ftZfdnk ;zpzXh nrtkJh d/Dk, fijV/ o;wh f;Zfynk gqDkbh okjhA
fe;/ ekoB ftZfdnk gqkgs eoB s'A tKM/ ofj iKd/ jB.
1a3
wB[Zyh ihtB ftZu f;Zfynk dh fBozsosk ekfJw eoBk.
1a4
fuoekb s'A uZbh nk ojh o{VQhtkdh nfXnkge e/Ados gqDkbh ftZu e[M eqKshekoh gfotosB eoe/
;t?-nfXn?B okjhA ftfdnkoEhnK ftZu nksw fttk; dh GktBk T[ikro eoBk. w"fbe fuzsB, gfjb
esh, ezw eoB ftZu ;t?-wkD dh GktBk nkfd dk nfj;k; eotk e/ ftfdnkoEhnK dh ;hns dk
;ot-gZyh ftek; eoBk.
1a5
pj[s xZN ou/ Bkb ftZfdnk B{z jo fJZe ftfdnkoEh d/ do'-dhtko sZe gj[zukT[Dk.

2a

soihjh tor
fe;/ th ekoB o;wh f;Zfynk s'A tKM/ ofj u[Ze/ T[whdtko fit/A L
2a1
xo ftZu ezw eodhnK rqfjDhnK
2a2
ekoykfBnK ftu ezw eod/ wd{o
2a3
c"ih ns/ Bhw pbK d/ itkB
2a4
y/shFpkVh eod/ fe;kB
2a5
B"eoh g/k bVe/ ns/ bVehnK
2a6
nB[;{fus s/ gZSVhnK ikshnK
2H7
d{o d[okv/ ofjzd/ b'e
2a8
ftbZyD ;woZEk tkb/ ftfdnkoEh fijV/ o;wh f;Zfynk gqDkbh okjhA f;Zfynk rqfjD eoB ftZu
efmBkJh wfj;{; eod/ jB.

3a

e'o ; dk ;wK

e'o; dk ;wK fJZe nekdfwe ;kb j't/rk. gqhfynk ;kbkBk gqDkbh nXhB (wkouFngo?b wjhB/) o?r{bo
ftfdnkoEhnK dh so s/ jh j't/rh.

4a

dkyb/ bJh :'r sktKL


4a1
4a2

gzikp iK :{aNha uzvhrVQ dk t;Bhe j't/.


gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov dh fwvb ;N?Avov iK fJ; d/ pokpo dh e'Jh gohfynk gk; ehsh j't/
ns/ w?fNqe[b/B e'o; ftZu dkybk b?D ;w/A fwvb dh gohfynk gk; eoB s'A xZN s'A xZN fJZe
nekdfwe ;kb dh ftZE oZydk j't/.

iK
dkbk b?D tkb/ ;kb 31 wkou B{z 15 ;kb dh T[wo g{oh eodk$eodh j't/ ns/ T[j
o?r{bo$gqkJht/N f;Zfynk gqDkbh okjhA fe;/ ekoB ftZfdnk gqkgs eoB s'A tKMk ofj frnk j't/,
gzikph gVQBk fbyDk ikDdk j't/ ns/ w?fNqe[b/B gohfynk d/D d/ :'r j't/.
iK
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov dh o?r{bo w?fNqe[b/B iK fJ; d/ pokpo dh gohfynk ftZu'A c/bQ j' u[Zek
j't/.

iK
w?fNqe[b/B ftZu ezgkoNw?AN$oh-nghno d/ gqkgs ;ko/ w"e/ ;wkgs eo u[Zek j't/.
4a3

ftfdnkoEh B/ gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok nk:'fis w?fNqe iK fJ; d/ pokpo dh iK fJ; s'A
T[u/o/ gZXo dh gohfynk gk; Bk ehsh j't/.

4a4

4a5

B?Bb fJzB;NhfuT{N nkc UgB ;e{fbzr (NIOS) dk ftfdnkoEh sK jh gzikp UgB


;e{b d/ dkyb/ bJh :'r j't/rk i/eo T[j B?Bb fJzB;NhfuT{N nkc UgB ;e{fbzr d/
w?fNqe[b/B e'o; ftZu fJZe tkoh dkb j'D T[gozs ezgkoNw?AN$oh-nghno d/ ;ko/ w"e/
;wkgs eo u[Zek j't/ ns/ T[; B{z c/bQ x'fs ehsk ik u[Zek j't/.
ftfdnkoEh B{z T[;/ fbQ/ ftZu ;fEs nfXn?B e/Ado ftZu dkybk fdZsk ikt/rk fi; fbQ/
dk T[j t;Bhe j?. i/eo fe;/ ftfdnkoEh d/ fBtk; ;EkB s'A T[; d/ fbQ/ ftZu ;fEs
nfXn?B e/Ado 15 feawha (;Ve o;s/) s'A d{o j? ns/ B/V/ d/ fe;/ fbQ/ ftZu ;fEs nfXn?B
e/Ado 15 feawha s'A B/V/ j? iK T[; fbQ/ ftZu e'o; dh o{os nB[;ko nfXn?B e/Ado BjhA W
sK ftfdnkoEh pkjob/ fbQ/ ftZu dkybk b? ;edk j? b/feB nfij/ ftfdnkoEhnK B{z d{;o/
fbQ/ ftZu dkybk b?D bJh ekoD dZ;d/ j'J/ ;p{s ti'A d;skt/ g/ eod/ j'J/ dok;s
d/Dh gt/rh i' fgzv d/ ;ogzu$Brogkfbek d/ e"A;bo nkfd s'A s;dhe j't/. T[;
ftfdnkoEh B{z nkoh dkybk fdZsk ikt/rk. p'ov ftZu d;skt/K dh gVskb T[gozs
d;skt/ ;jh j'D s/ jh dkybk ckJhBb ;wfMnk ikt/rk.

;z pz Xs
(T)
(n)
(J)
(;)
(j)

5a

fbQ
fb / d/ t;Bhe j'D tZi' A j/ m fby/ d;skt/ wz B D:' r j' Dr/ LwkfgnK dk iK nkgDk okB ekov i' dkyb/ ;w/A ukb{ jkbs ftZu j't/.
ftfdnkoEh dk t'No ekov iK gk;g'oN.
T[; ;oekoh$noX ;oekoh ndko/ d/ ;woZE nfXekoh d[nkok ikoh Bkysh ekov iK
;oNhfe/N fiZE/ T[whdtko B"eoh eodk j't/.
wkfgnK dk iK nkgDk gZe/ gs/ dk jbchnk fpnkB gZe/ ekr T[Zs/ i' ;zpzfXs fgzv d/
;ogzu$gzu, Brogkfbek iK Bro d/ e"A;bo nkfd d[nkok s;dhe [dk j't/.
fe;/ ;oekoh$noX ;oekoh ndko/ d[nkok ikoh d;skt/ fi; T[Zs/ ftfdnkoEh d/
wkfgnK$;ogo;s dk gsk doi j't/.

iBw fwsh ;pzXh ;p{sL


iBw fwsh ;pzX h f;oc j/m fby/ ;oNhfe/N$;p{s wzBD:'r j'Dr/ L5a1

5a2

;e{b w[yh tZb'A ;e{b SZvD dk ;oNhfe/N fiZE/ ftfdnkoEh gfjbK gVQdk fojk$ojh j't/.
fJj ;oNhfe/N j/m fby/ nfXekohnK gk;'A gqsh j;skyo j'D/ ukjhd/ jB.
(T)
gzikp oki ftZu ;fEs f;Zfynk ftGkr d[nkok ;zukfbs ;oekoh$r?o ;oekohJ/fvv ns/ nB-J/fvv wkBsk gqkgs ;e{bK tZb'A ikoh ;oNhfe/N, ;zpzfXs fbQk
(n)

f;Zfynk n;o iK pbke f;Zfynk n;o d[nkok gqsh j;sko j'D/ ukjhd/ jB.
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov Bkb n?chbhJ/fNv ;e{b tZb'A ikoh ;oNhfe/N fJzukoi,
n?chbhJ/B kyk, gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok gqsh j;skyo j'D/ ukjhd/

(J)

jB.
gzikp oki ftZu iK gzikp s'A pkjob/ okiK ftZu gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov s'A
fJbktk COBSE (e"Af;b nkc p'ov nkc ;e{b n?i{e/B fJB fJzfvnk) d/ w?Apo

p'ov iK ;zpzfXs oki d/ f;Zfynk ftGkrK Bkb n?chbhJ/fNv ;e{bK tZb'A ikoh
;oNhfe/N ;pzXs p'ov d[nkok Bkwd ;woZE nfXekoh iK ;zpzfXs oki d/
;zpzfXs fbQ/ d/ fbQk f;Zfynk n;o d[nkok gqsh j;skyo j'D/ ukjhd/ jB.
gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok gzithA, nZmthA ns/ d;thA iwksK bJh nk:'fis
gohfynktK bJh ikoh ;oNhfe/N.

5a3

gzikp ;oeko d/ f;Zfynk ftGkr d[nkok fBod/ nB[;ko n?;a ;ha Jha nkoa Nha iK fe;/ j'o
f;Zfynk ndko/ d[nkok nk:'fis gohfynk bJh ikoh ;oNhfe/N.
ekp;/ (COBSE) d/ w?Apo p'ovK d[nkok nk:'fis nZmthA$d;thA q/DhnK dhnK gohfynktK
bJh ikoh ;oNhfe/N.
ofi;Noko iBw ns/ w"s d[nkok ikoh iBw ;pzXh ;oNhfe/N.
;oekoh iK noX ;oekoh ndko/ ftZu B"eoh eodk$eodh j? sK ;oft; p[Ze nB[;ko ;woZE

5a4
5a5
5a6

nfXekoh d[nkok s;dhe[dk iBw fwsh dk ;p{s.


26a01a89 s'A gfjbK iBw/ ftfdnkoEh dk iBw d/ ;p{s ti'A jbhnk fpnkB i' gfjbk
doik w?fi;Nq/N d[nkok s;dhe ehsk j't/.

5a7

6a

fbQk e'v

tZy-tZy ffbQnK bJh j/m fby/ nB[;ko e'v fBoXkfos jB. dkbk kow God/ ;w/A mhe e'v
Gfonk ikt/LbVh
BzL

fbQk

e'v
BzL

bVh
BzL

1a

qh nzfwqs;o ;kfjp

010

9a

2a

pfmzvk

020

3a

poBkbk

4a

e'v
BzL

bVh
BzL

ibzXo

080

17a

o{g Bro

160

10a

eg{oEbk

090

18a

;kfjpikdk nihs f;zx Bro

165

025

11a

b[fXnkDk

100

19a

;zro{o

170

cohde'N

030

12a

wkB;k

110

20a

soB skoB

175

5a

cfsjrVQ ;kfjp

040

13a

w'rk

120

21a

ckfbek

190

6a

fco'g[o

050

14a

qh w[es;o ;kfjp

130

22a

gmkBe'N

200

7a

r[odk;g[o

060

15a

jhd Grs f;zx Bro

140

8a

j[fnkog[o

070

16a

gfANnkbk

150

7a

fbQk

fbQk

e'v
BzL

dkb/ dhnK fwshnK ns/ h;K

ft/ B'N L p'o v tZb'A p?Ae okjhA bJh rJh h; jh ftfdnkoEh dh e[Zb dkybk h; W.
gqhfynk h; s'A fJbktk nfXn?B e/A do B{z j'o e'Jh h; Bk fdZsh ikt/ .
dkbk
dkbk fwshnK ns/ h;K
h; K dk t/otk

gqs h ftfdnkoEh h;

fpBK b/N h; 1 ngo?b 2015 s'A 15 i[bkJh, 2015 sZe

1800$F o[gJ/

n?;a;ha$pha;ha$ngzr bVe/ ns/ ;w{j bVehnK bJh dkbk h;

1750$F o[gJ/

tkX{ ftk dkbk h; (gqsh ftk)

250$F o[gJ/

BthA ofi;Nq/B h;

200$- o[gJ/

ofi;Nq/B ikoh oZyD bJh ezNhfBT{J/B h;

120$- o[gJ/

d{i/ okiK$p'ovK s'A nkJ/ ftfdnkoEhnK bJh ofi;Nq/B h;

1300$- o[gJ/

nkBbkJhB ;/tktK dh h;

100$Fo[gJ/ gqsh kow

16 i[bkJh, 2015 s'A 31 i[bkJh, 2015 sZe

T[go'es nB[;ko ns/


500$Fo[gJ/ b/N h; Bkb

1 nr;s, 2015 s'A 14 nr;s, 2015 sZe

T[go'es nB[;ko ns/


1000$Fo[gJ/ b/N h; Bkb

B'NL

1a

p'ov dh w?fNqe[b/B ftZu c/bQ ftfdnkoEh w[Zy Bshik x'fs j'D s'A 15 fdBK d/
nzdoFnzdo fpBK b/N h; dkbk b? ;ed/ jB.
5

2a

UgB ;e{b gqDkbh ftZu ftfdnkoEh dk dkybk nfXn?B e/Ado okjhA Bk eoe/ ftfdnkoEh
tZb'A p'ov dh t?Zp;kJhN s/ ik e/ nkg nkBbkJhB ehsk ikt/rk. ftfdnkoEh nkgD/ ;ko/
t/ot/ ftfnK ;w/s nkBbkJhB Go/rk. g{ok kow GoB T[gozs ckJhBb ;pfwB j'
ikt/rh ns/ p?Ae ubkB dhnK fszB ekghnK iBo/N j'DrhnK s/ ftfdnkoEh d/ ;ko/ t/ot/
bke j' ikDr/. ftfdnkoEh fJj ubkB Go e/ p?Ae ftZu h; iwQK eotkJ/rk. p?AeK dh ;{uh
ekbw BzL 9 ftZu doi W. ubkB dh fJZe ekgh ftfdnkoEh nkgD/ e'b oZy/rk, fJZe ekgh
p?Ae ftZu iwQK eotkJ/rk ns/ fJZe ekgh dkybk kow ns/ pkeh d;skt/K d/ Bkb BZEh
eo/rk. h; iwK j'D s'A d' fdB pknd ftfdnkoEh dk kow vkT{Bb'v j' ;e/rk. dkybk
kow dhnK vkT{Bb'v ehshnK d' ekghnK b'VhAd/ d;skt/K (bVh BzL 8 nB[;ko ) ;w/s
fBoXkfos fwsh sZe p'ov d/ y/soh dcso ftZu iwQK eotkJhnK ikD.

3a

ftfdnkoEh Bkysh ekov vkT{Bb'v eoe/ T[;B{z nfXn?B e/Ado w[yh s'A s;dhe eotk e/

4a

nkgD/ e'b oZy/rk. id'A th ftfdnkoEh nfXn?B e/Ado d/ ftZu nkT[Adk W sK Bkysh
ekov nkgD/ Bkb b? e/ nkt/ BjhA sK T[; B{z nfXn?B e/Ado ftZu gqt/ eoB s'A o'fenk th
ik ;edk W.
w?fNqe[b/B gohfynk bJh h; o?r{bo gohfynkoEhnK d/ Bkb jh p'ov dh gohfynk kyk
tZb'A fBoXkos eoe/ ?fvT{b ikoh ehsk ikt/rk.
u/nogo;B, gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov ft/ nfXekoK dh tos'A eod/ j'J/ dkybk h;
ns/ dkybk fwshnK ftZu spdhbh eo ;ed/ jB.

5a

8a

dkyb/ ;w/A ftfdnkoEh d[nkok dkybk kow Bkb BZEh ehs/ ikD tkb/ d;skt/

bVh
BzL

d;skt/

c'N ' ekghnK dh


frDsh

dkybk kow dh vkT{Bb'v ehsh ekgh

d' ekghnK

ubkB dh ekgh

d' ekghnK

dkyb/ ns/ iBw fwsh bJh :'rsk fB:w 4 ns/ 5 nB[;ko g/ ehs/ d;skt/
ns/

d'-d'
c'N' ekghnK

ftfnK dk eo?fvN e?oh eoB bJh g/ ehs/ ;oNhfe/N

d' c'N' ekghnK

n?;a;ha$pha;ha$ngzr j'D dh ;{os ftZu n;b ;oNhfe/N ns/

d' c'N' ekghnK

fbQ/ dk t;Bhe j'D d/ ;p{s ti'A fB:w 4a5 nB[;ko e'Jh fJZe ;oNhfe/N ns/

d' c'N' ekghnK

nkgD/ fibQ/ s'A pkjob/ fbQ/ ftZu dkybk b?D bJh b'VhAd/ d;skt/ ns/

d' c'N' ekghnK

B' N L

dkybk kow dhnK d' jK gosK Bkb T[ go'e s d;skt/ K dh fJZeFfJZe ekgh BZEh eoe/
eoe/ d'
;? Z N pDk e/ iwQ K eotkJ/ ikD.

9a

p?AeK dh ;{uh
1a
2a

;N/N p?Ae nkc gfNnkbk


gzikp B?Bb p?Ae

10a
10a gVQkJh ;ehw
10a1
e' v BzL

gVQ kJh ft/ L ftfdnkoEh B{z j/m nB[;ko e[Zb 6 (S/) ftfnK dh u'D eoBh j't/rhLF
ft/ dk BK

bkwh ft/

01

;ha;haJh
;ha;haJh d/ nze
i' nB[gks nB[; ko
fdZs/ ikDr/

e[Zb nze

25

75

25

75

fbysh

gq:'rh

gzikph-J/

50

gzikphFph

50

ro[ Z gg- J/ (e' Jh uko iK gzi ft/)


02

nzro/h

70

30

100

03

fjzdh

70

30

100

04

rfDs

50

20

30

100

05

ftfrnkB

50

20

30

100

06

;wkfie f;Zfynk

70

30

100

ro[ Z gg- ph (e' Jh fJZe ftk, i/e o ro[ Z gg- J/ ftZu' A uko ft/ u[ D/ jB)
08

f;js ns/ ;ohoe f;Zfynk

30

40

30

100

28

we?Bheb vokfJzr ns/ fuZsoebk

40

30

30

100

29

eNkJh ns/ f;bkJh

30

40

30

100

30

;zrhs (rkfJB)

30

40

30

100

31

;zrhs (tkdB)

30

40

30

100

32

;zrhs (spbk)

30

40

30

100

33

rqfj ftfrnkB

40

30

30

100

35

y/shpkVh

30

40

30

100

70

f;js ftfrnkB

30

40

30

100

B'NL 1a GkktK fszB s'A tZX BjhA j' ;edhnK.


2a ftfnK dh u'D GftZy iK T[u/oh ftZfdnk dh b'V B{z w[Zy oZy e/ ehsh ikt/.
3H ftbZyD ;woZEk tkb/ ftfdnkoEh bkwh gzikph s'A fJbktk o?r{bo ftfdnkoEhnK dh
soQK ro[Zg J/ ns/ ph ftZu'A e'Jh gzi ft/ u[D ;ed/ jB.
4a ftfnK bJh nze tzv o?r{bo ftfdnkoEhnK tkbh jh j't/rh go UgB ;e{b d/
gohfynkoEhnK B{z ;ha;haJha nXhB tZyo/ s"o s/ nze BjhA fdZs/ ikDr/ ;r'A
ftfdnkoEhnK tZb'A ftktko gqkgs nzeK B{z, o?r{bo ftfdnkoEhnK d/ ;ha;haJh bJh
fBoXkos nzeK nB[;ko nB[gks ftZu tXk e/ gqkgs nze do;kJ/ ikDr/.
5a UgB ;e{b ftfdnkoEhnK B{z o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh bkr{ fszB bkwh ftfnK
(f;js s/ ;ohoe f;Zfynk, ezfgT{No ;kfJz; ns/ u'DtK ftk) s'A S'N fdZsh rJh W.
b/feB fJjBK ftfnK B{z tkX{ ft/ ti'A b? ;eD dk T[gpzX W.
6a skk ;fEsh ns/ gkmFeqw t/yD bJh p'ov dh t?p-;kJhN www.pseb.ac.in t/yh ikt/.

7a

fB:wK ;pzXh fe;/ th spdhbh iK BthA ikDekoh bJh nkgDh E-mail ns/ p'ov dh
t?Zp;kJhN ;w/AF;w/A s/ u?Ze eod/ ofjDk ukjhdk W. fe;/ th BthA ;{ uBk bJh
gZsoFftjko BjhA ehsk ikt/ r k.

10a2
10 a2 tkX{ ft/
gVQkJh ;ehw ftZu doi fB:wK nB[;ko u[D/ rJ/ ftfnK s'A fJbktk ftfdnkoEh fJ; gVQkJh
;ehw ftZu do;kJ/ rJ/ ftfnK ftZu'A tZX s'A tZX d' ft/ ps"o tkX{ ftk@ b? ;edk j?. fJjBK
tkX{ ftfnK d/ nze ;oNhfe/N ftZu sK do;kJ/ ikDr/ go fJjBK ftubh gqkgsh dk gk; kow{b/
iK ohnghno s/ e'Jh gqGkt BjhA gt/rk.
B' NL 1 ez fgT{ No ;kfJz ; ( 6 3 ) ns/ f;js s/ ;ohoe f;Zfynk ( 08)
08 ) d/ ft/ th ftfdnkoEh tZb' A tkX{
ft/ ti' A bJ/ ik ;ed/ jB b/feB fJjBK ftfnK dk Bshik o? r { bo ftfdnkoEhnK dh soQK
2

11a

ro/ v ftZu do;kfJnk ikt/ r k.


B/ sojhD ns/ fbyD s'A Bekok j' J/ T[ whdtkoK bJh fbykoh$gkme$b? p'o Noh ;jkfJe b? D dh
nkfrnk j' t / r h. nfij/ T[ whdtko fbykoh b? D bJh noh ;kd/ ekr s/ ;pz Xs fbQ / d/ w[ Z y
w? vheb n;o e' b' A vkeNoh ;oNhfe/ N ;oNhckJh eok e/ nkgD/ dkybk s/ gohfynk kow
Bkb G/ iD.

eo?fvN e?o h ;[ftXk


gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov ns/ gzikp oki ftZu ;fEs B?Bb fJz;NhfuT{N nkc UgB ;e{fbzr dk
ftfdnkoEh j/m fbyhnK osK nB[;ko eo?fvN e?oh (gfjbK gk; ehs/ ftfnK dk bkG) dh ;[ftXk
b? ;edk j?L11a1 ftfdnkoEh gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d/ w?fNqe[b/B e'o; ftZu c/bQ j' u[Zek j't/ iK T[;
ftZu gqkgs ezgkoNw?AN$ohnghno d/ ;ko/ w"e/ ;wkgs eo u[Zek j't/.
fJj os gzikp oki ftZu ;fEs B?Bb fJz;NhfuT{N nkc UgB ;e{fbzr d/ nfXn?B e/Ado
d/ ftfdnkoEh s/ th fJzBFfpzB bkr{ W.
11a2

11a3

11a4
11a5

gzikp ;e{b f;Zfynk p''ov d/ c/bQ ftfdnkoEh gk; eo u[Ze/ ftfnK ftZu'A tZX s'A tZX uko
ftfnK ftZu eo?fvN e?oh b? ;ed/ jB. UgB ;e{b gqDkbh okjhA S/ w"e/ b? e/ d;thA ftZu
c/bQ ftfdnkoEh B{z d[pkok dkybk b?D ;w/A eo?fvN e?oh dk bkG BjhA fdZsk ikt/rk. go
n?BankJhaUan?;a d/ gzikp oki nzdo ;fEs nfXn?B e/AdoK d/ c/bQ ftfdnkoEh f;o d'
ftfnK ftZu eo?fvN e?oh dk bkG b? ;ed/ jB. fJj bkG dkb/ tkb/ ?B s'A fgSb/ gzi
nekdfwe ;kbK ftZu p''ov d[nkok nk:'fis gohfynktK bJh jh fdZsk ikt/rk Gkt ?B
2015-16 ftZu dkbk b?D tkb/ ftfdnkoEh nekdfwe ;kb 2010-11 bJh bJhnK
gohfynktK ns/ T[; s'A pknd tkbhnK gohfynktK bJh jh bkG b? ;eDr//.
T[jBK ftfnK bJh jh eo?fvN e?oh dk bkG fdZsk ikt/rk fijV/ ft/ gzikp ;e{b
f;Zfynk p'ov dh gzikp UgB ;e{b f;Zfynk gqDkbh d[nkok bkr{ ;ehw nkc ;Nvh
ftZu doi j'Dr/ ns/ fijV/ ftfnK dh gohfynk p'ov tZb'A bJh rJh j't/ ns/ gk; th
ehsh j't/, T[; ft/ dk Bshik nzeK ftZu x'fs j'fJnk j't/.
eo?fvN e?oh eoB tkb/ ftfnK dh u'D ftfdnkoEh d[nkok jh ehsh ikt/rh.
B?Bb fJz;NhfuT{N nk UgB ;e{fbzr d/ ftfdnkoEh Bz{ gzikph bkwh ft/ ftZu eo?fvN
e?oh dk bkG BjhA fdZsk ikt/rk. fJj ftk gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov s'A gk; eoBk
bkwh j't/rk gozs{ gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d/ ftfdnkoEhnK B{z fJj bkG th gqkgs
j't/rk.
8

11a6

eo?fvN e?oh bJh i/eo gfjbK gk; ehs/ ftfnK d/ nze ;w?;No gqDkbh nXhB gqkgs ehs/
jB sK d't/A ;w?;NoK bJh gqkgs ehs/ e[b nzeK B{z ;kbkBk gohfynk d/ nzeK nB[;ko
nB[gks ftZu spdhb eoe/ do;kfJnk ikt/rk. fJ;/ soQK i/eo g[okD/ ;kbK d/ ;kbkBk
gohfynk tkb/ ftfdnkoEhnK B{z eo?fvN e?oh b?D tkb/ ftfnK dh nze tzv ftZu e'Jh
coe j't/ sK T[; B{z w"i{dk nze nB[;ko nB[gks ftZu tXk$xNk e/ do;kfJnk ikt/rk.
i/eo fJ; tzv ftZu nze g{o/ BjhA tzv/ iKd/ sK T[jBK B{z okT{fvzr eoe/ g{o/ Bzpo brkJ/
ikDr/. go okT{fvzr eod/ ;w/A fJj fXnkB oZfynk ikt/rk fe nzeK dk i'V gfjbK gqkgs
ehs/ nzeK d/ pokpo jh oj/.

12a

f;Zfynk ftXh
12a1

gkmgkm-eqwL UgB ;e{b dh gVQkJh ;ehw nXhB tZy-tZy ftfnK bJh T[jh gkm-eqw bkr{
j't/rk i' gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d/ o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh bkr{ j?. ;w/A-;w/A p'ov
d[nkok fJ; ftZu ehsh spdhbh UgB ;e{b dh w?fNe[b/B gohfynk bJh th bkr{ j't/rh.
fJj gkmFeq w p'o v dh t? Zp;kJhN s/ T[ gbpX j' t / rk.

12a2

B' N L
12a3

gkm ;wZroh
;wZrohL ftfdnkoEhnK B{z nrtkJh d/D bJh gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok
ftk tko gqekfs gkm-;wZroh fdZsh ikt/rh, i' ftfdnkoEh nkgD/ nfXn?B e/Ado s'A
nkg ik e/ gqkgs eo/rk. p'ov tZb'A ftfdnkoEh B{z vke okjhA f;ZXh gkm-;wZroh BjhA G/ih
ikt/rh.
ftfdnkoEhnKK dh xZN frDsh j' D ekoD ;z ;feq s, T[ o d{ ns/ ez fgT{ No ;kfJz ;
ftfdnkoEhn
ftfnK dh gkmF;wZroh p' o v tZb' A w[ jZ Jhnk BjhA eotkJh ikt/r h.

nKsfoenKsfoe- w[bKeDKeD -gZsoL jo/e ft/ dh gkm-;wZroh d/ nzs ftZu d' nKsfoew[bKeD-gZso j'Dr/. ftfdnkoEh fJjBK d/ T[Zso fbyD T[gozs ;zpzfXs nfXn?B e/AdoK
ftZu j/m fbyhnK fwshnK sZe iwQK eotkJ/rkL22 Btz po,
gfjbK w[ bKeDKeD- gZso
o, 2015
2015
d{ ;ok w[ bKeDbKeD- gZso
31 iBtoh,
bKeD
iBtoh, 2016
201 6
fJjBK gZsoK dk w[bKeD eoB T[gozs nfXn?B e/AdoK d/ ;zpzfXs nfXnkge ftfdnkoEh
B{z fNZgDh ;fjs nrtkJh d/Dr/.

12a4

ftneshrs
ftnes hrs ;zgoe gq' rokw (ghH;hHghH) L ftfdnkoEh B{z nrtkJh d/D fjZs ns/
ftfdne n"eVK d{o eoB bJh dkb/ tkb/ ;kb ftZu 30 fdBK d/ ftneshrs ;zgoe
gq'rokw (gha;hagh) brkJ/ ikDr/. gfjbk 12 fdBK bJh nes{ popo- Btz po wjhB/ ftZu
po
ns/ d{ i k 18 fdBK bJh d;z poo - iBtoh wjhB/ ;e{ b ;w/
;w/ A s' A pknd iK n? stko iK
S[ Z NhnK tkb/ fdB brkJ/ ikDr/ . fwshnK, ;wK ns/ NkJhw N/pb nfXn?B e/Ado d[nkok
fBoXkos ehsk ikt/rk. fJ; dh nr/sh ;{uBk p'ov B{z G/ih ikt/rh ns/ ftfdnkoEhnK B{z
th ;{fus ehsk ikt/rk. ;e{b d/ B'fN; p'ov s/ fJ; pko/ B'fN; th brkfJnk ikt/. fJ;
d"okB j/m fby/ nB[;ko gqw[Zy ekoi ehs/ ikDr/ L(T)
UgB ;e{b f;Zfynk gqDkbh ;zpzXh nrtkJh.
(n)
(J)
(;)
(j)

gkm-;wZroh dh tzv.
ftfdnkoEhnK d/ ftZfdne ftek; ftZu ofj rJhnK xkNK ;zpzXh ikDekoh d/Dh.
tZy-tZy ftfnK d/ fbysh gkm-eqw nB[;ko nrtkJh.
tZy-tZy ftfnK d/ gq:'rh gkm-eqw bJh nfXn?B e/Ado dh gq:'rkbk ftZu
gq:'r eoBk ns/ T[jBK ;zpzXh foekov, gq:'rh ekgh dh fsnkoh nkfd.
9

(e)
(y)
(r)
(x)
(C)
12a5

ftfdnkoEhnK d/ nekdfwe ns/ ;fj-nekdfwe ftek; fjZs tZy-tZy


fefonktK dk nk:'iB.
ftfdnkoEh dh gohfynk h; p'ov fty/ fBoXkos ;w/A s/ fBoXkos ftXh nB[;ko
iwQQK eotkT[Dh.
w[bKeDFgZso dk ftb/D ns/ T[; d/ nkXko s/ ftfdnkoEhnK B{z nrtkJh
d/Dk.
p'ov dh gohfynk s'A gfjbK ;zg{oB gkm-eqw T[Zs/ nXkfos nzdo{Bh N?;N ns/ N?;N
ftZu gqkgsh d/ nkXko s/ nrtkJh d/Dk.
gohfynk ftZu ;cbsk bJh ;[Mkn.

nzdo{Bh N?; NL ftfdnkoEhnK dh gohfynk gqsh gfogZesk ns/ ;t?-w[bKeD fjZs


nfXn?B e/Ado tZb'A ftneshrs ;zgoe gq'rokw d"okB d' nzdo{Bh N?;N j/m nB[;ko
nk:'fis ehs/ ikDr/LF
gfjbK
gfj
bK N? ;N Btz po ns/ d{ i k N? ;N iBtoh d/ wjhB/ .

12a6

jkohnKL
jkohnKL ftneshrs ;zgoe gq'rokw d"okB gq:'rh ftfnK ftZu 75# ns/ fbysh
ftfnK ftZu 50# jkohnK bkwh jB. jkoh xZN j'D dh ;{os ftZu ftfdnkoEhnK dk
T[whdtkoh jZe oZd ehsk ik ;edk j?/. ft/ jkbsK ftZu ftu jkohnK ;zpzXh S'N b?D
fjZs nr/sh gqtkBrh bJh ftfdnkoEh nkgDh gqsh p/Bsh/ nfXn?B e/Ado okjhA T[g
vkfJo?eNo, UgB ;e{b, gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov B{z G/i ;edk j?.

12a7

bkfJpq/o h ns/ gq:'rkbkL


kbkL ftfdnkoEh nkgD/ nfXn?B e/Ado dh bkfJpq/oh ns/
gq:'rkbk dh b'V nB[;ko tos'A eo ;edk j?.

12a8

fJb?eNqkfBe wkfXnw okjhA nrtkJh


nrtkJhL
kJh L p'ov d[nkok ftfdnkoEhnK B{z ;{uBk ns/
nrtkJh fjZs npkoK, ;zuko wkfXnwK L o/vhU, N?bhftB, n?i{ ;?ZN, nkvhU ns/
thvhU e?;/N; ns/ ;havha nkfd dh tos'A bJh ;zGt ;[ftXk gqdkB eoB dh :'iBk j?.

12a9

;fj nekdfwe ftek;L UgB ;e{b d/ ftfdnkoEh ubd/ nekdfwe toQ/ d"okB nkgD/
nfXn?B e/Ado okjhA f;Zfynk ftGkr, gzikp ;oeko d[nkok ;e{bK d/ ftZfdne ns/
wkBf;e ftek; fjZs nk:'fis ;fjFnekdfwe fefonktK ftZu Gkr b? ;eDr/.

12a10 oki gZXoh y/v w[e kpfbnK ftZu gqs hfBXsk


hfBXskL
Xsk UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK B{z oki
ftZu f;Zfynk ftGkr d[nkok nk:'fis y/v w[ekpfbnK ftZu gqshfBXsk d/D fjZs :'iBk
T[bheh ik ojh W.

13a

gohfynk fB:w L
13a1

gohfynk nk:'iBL p'ov d[nkok o?r{bo ftfdnkoEhnK d/ Bkb jh UgB ;e{b gqDkbh d/
ftfdnkoEhnK dh th ;kbkBk gohfynk bJh ikt/rh. ;kbkBk gohfynk wkou-ngo?b ns/
nB[g{oe (ohnghno) gohfynk nr;s-;szpo wjhB/ ftZu nk:'fis ehsh ikt/rh.

13a2

gohfynk dk wkfXnwL
wkfXnw L UgB ;e{b ftZu gVQkJh dk wkfXnw gzikph j't/rk. p'ov d[nkok
gkm-;wZroh ns/ nfXn?B e/AdoK ftZu ftneshrs ;zgoe gq'rokw d"okB nrtkJh
gzikph wkfXnw ftZu jh fdZsh ikt/rh. gohfynk dk wkfXnw ftfdnkoEh nkgDh ;[ftXk
nB[;ko fit/A fe gzikph$fjzdh$nzro/h e'Jh th oZy ;edk j?. wkfXnw e'v fJ; gqeko
jBLnz r o/ h 203
gz i kph 201
fjz dh 202

10

13a3

gohfynk fwsh ns/ ;wKL p'ov d[nkok gzikp UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK bJh
;kbkBk ns/ nB[g{oe (ohnghno) gohfynk o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh nk:'fis ehsh
ikD tkbh gohfynk d/ Bkb jh bJh ikt/rh. fJjBK gohfynktK bJh v/NhN p'ov d[nkok
fBoXkfos ehsh ikt/rh.

13a4

gohfynk h; L UgB ;e{b gqDkbh d/ T[whdtkoK dh gohfynk h; o?r{bo ftfdnkoEh


bJh fBoXkos doK ns/ fwshnK nB[;ko nfXn?B e/Ado okjhA iwQK ehsh ikt/rh. fJ; pko/
;zpzXs nfXn?B e/Ado gk;'A ;{uBk gqkgs ehsh ik ;edh j?/. tkX{ ftk gohfynk h;
o?r{bo ftfdnkoEh tkbh jh j't/rh.

13a5

gohfynk bJh :'rsk L p'ov dh ;kbkBk gohfynk d/D bJh j/m fby/ nB[;ko :'rsktK
g{ohnK eoB tkb/ ftfdnkoEh :'r j'Dr/L
(i)
(ii)
(iii)

dkyb/ bJh fBoXkos osK g{ohnK j'D d/ ;p{s tZi'A b'VhAd/ d;skt/ g/ eo fdZs/ j'D.
fB:wK nB[;ko pDdh dkbk, gohfynk, ofi;Nq/B nkfd h;K iwQK eotk fdZshnK j'D.

nfXn?B e/Ado d[nkok nk:'fis ftneshrs ;zgoe gq'rokwK ftZu fB:wK nB[;ko
jkohnK g{ohnK j'D.
(iv)
gkm ;wZroh ftZu kfwb w[bKeD gZsoK dhnK T[Zso-ekghnK nfXn?B e/Ado
ftZu fBfus fwsh sZe iwQK eotk fdZshnK rJhnK j'D.
T[go'es ftZu'A e'Jh fJZe th os g{oh Bk eoB tkb/ ftfdnkoEh B{z o'b Bzpo ikoh BjhA
ehsk ikt/rk ns/ T[; dh gohfynk ;zpzXh gksosk th oZd ehsh ik ;edh W.

14a

gk; kow{bk L
gohfynk gk; eoB bJh UgB ;e{b d/ gohfynkoEh tZb'A u[D/ rJ/ 6 ftfnK ftZu gk; j'Dk
bkwh j't/rk. UgB ;e{b d/ gohfynkoEhnK B{z nKsfoe w[bKeD$;ha;haJha nXhB tZyo/ s"o s/
nze BjhA fdZs/ ikDr/. fJjBK gohfynkoEhnK tZb'A fbysh gohfynk ftZu gqkgs nzeK B{z o?r{bo
ftfdnkoEhnK bJh ftktko ;ha;haJha nXhB oZy/ nzeK d/ nB[gks ftZu tXk e/ e[b gqkgs nze
do;kJ/ ikDr/.
ftfdnkoEhnK tZb'A gqkgs ehs/ nzeK d/ Bkb ro/v th do;kJ/ ikDr/ i' j/m fby/ nB[;ko j'Dr/LbVh BzL

14a1

nze

ro/v

90# ns/ fJ; s'A T[go

U ro/v (nfs T[Zsw)

75# ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 90# s'A xZN

J/ ro/v (T[Zsw)

60# ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 75# s'A xZN

ph ro/v (pj[s nZSk)

45# ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 60# s'A xZN

;h ro/v (nZSk)

33# ns/ fJ; s'A T[go gozs{ 45# s'A xZN

vh ro/v (n";s)

33# s'A xZN

Jh ro/v (n;zs'iBe)

gk; nzeL fe;/ th ft/ ftZu''A gk; j'D bJh xZN'-xZN 33# nze gqkgs eoB/ o{oh j'Dr/.
fijV/ ft/ ftZu fbysh ns/ gq:'rh d't/A g/go j'Dr/, T[jBK ftZu gk; j'D bJh
ftfdnkoEh Bz{ fbysh ns/ gq:'rh d't/A g/goK ftZu tZy'-tZyo/ 33# nze gqkgs eoB/
o{oh j'Dr//.

14H2
14 H2

gohfynk gk; eoB d/ w"e/L ftfdnkoEh B{z gohfynk gk; eoB bJh dkyb/ T[gozs 7
w"e/ fdZs/ ikDr/. gfjbk w"ek dkyb/ tkb/ nekdfwe ;kb dh ;kbkBk gohfynk (wkou)
d"okB fdZsk ikt/rk. fJ; w"e/ ftZu gohfynkoEh B{z eo?fvN e?oh ehs/ rJ/ ftfnK s'A
11

fJbktk u[D/ rJ/ ftfnK ftZu xZN'FxZN fJZe ftk gk; eoBk o{oh W. UgB ;e{b ;ehw
nXhB dkyb/ T[gozs i/eo ftfdnkoEh gfjb/ w"e/ ftZu fJZe th ft/ dh gohfynk gk;
BjhA eodk sK T[; dk Bshik c/bQ x'fs eo fdZsk ikt/rk. i/eo gohfynkoEh fJZe th
ftk gk; eo b?Adk W sK T[; dk Bshik ohnghno x'fs ehsk ikt/rk. T[; B{z ohnghno
tkb/ ft/ gk; eoB bJh nkT[D tkb/ fszB ;kbK ftZu 6 w"e/ fdZs/ ikDr/. i/eo T[j pkeh
ofjzd/ 6 w"fenK ftu th nkgDh gohfynk gk; eoB'A n;woE ofjzdk j? sK T[; B{z c/bQ
x'fs eo fdZsk ikt/rk ns/ T[; B{z Bt/A f;foUA w[V dkybk b?Dk gt/rk.
ohnghno gohfynkoEh i/eo gfjbK fdZsh gq:'rh gohfynk ftZu gk; W sK gq:'rh
gohfynk bJh gfjbK tkb/ nze jh oZy/ ikDr/. nfij/ gohfynkoEh i/eo w[V gq:'rh
gohfynk d/Dh ukj[zd/ j'D sK T[j dkybk$gohfynk kow ftZu ;gN s"o s/ nzfes eo/rk.
14H3
14 H3

ro/; nzeL gohfynk gk; eoB bJh gohfynkoEh B{z nghno j'J/ ftfnK d/ e[Zb nzeK d/
1# sZe ro/; nze fdZs/ ikDr/.

15H

;oNhfe/ N L
gk; ftfdnkoEhnK B{z gzikp UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK ti'A gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov d[nkok
;oNhfe/NFewFBzpo ekov G/i/ ikDr/. fJj ;oNhfe/ NFewFBz po ekov gzi kp ;e{ b f;Zfynk
p' o v d[ n kok o? r{ bo ftfdnkoEhnK bJh ikoh w? fNq e [ b/ B gohfynk d/ ;oNhfe/ N iK fJ; d/
pokpo wzB h iKdh gohfynk d/ ;oNhfe/ N d/ jo gZy'
gZy' A pokpo j' Dr/ .

16a
16a gohfynk ;pzXh j'o fB:wL
gohfynk, nDT[fuZs ;kXB, d[ofttjko ns/ j'o B[es/$osK i' gqk;g?eN; ftZu kwb BjhA jB,
;zpzXh T[jh ftfB:w bkr{ j'Dr/ i' o?r{bo ftfdnkoEhnK s/ bkr{ jB.

17a p'o v dhnK g{o e eshnKL


i/eo T[go'es fB:wK ftZu e'Jh th gfotosB iK e'Jh j'o fB:w kwb eoBk j't/ sK
u/now?B, gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov T[fus fBoDk b? ;ed/ jB.

18H

ftnkfynkL
fJjBK fB:wK dh ftnkfynk eoB ;zpzXh e'Jh zek j't/ sK p'ov dk fBoDk nzfsw j't/rk.

B'NLF
1a

2a

3H
4aa

p' o v tZb' A p? Ae okjhA bJh h; jh ftfdnkoEh dh e[ Z b dkybk h; W. fJ; s' A fJbktk


p' o v d[ n kok fBoXkfos gq hfynk h; s' A fJbktk e' Jh j' o h; nfXn? B e/ Ado B{z Bk
fdZsh ikt/ .
p'ov tb'A fBoXkos h;K s'A tZX h; iK e'Jh j'o czv nkfd ftfdnkoEh tb'A nfXn?B
e/Ado ftu iwQK BjhA eotkfJnk ikt/rk. nfijk eoB dh ;{os ftZu ftfdnkoEh dk
T[whdtkoh jZe, nfXn?B e/Ado dh wkBsk th oZd ehsh ik ;edh j?.
i/eo e'Jh nfXn?B e/Ado fBoXkos h; Bkb'A finkdk h; dh wzr eodk j? sK fJ; dh
fbysh fekfJs ;eZso, gz i kp ;e{ b f;Zfynk p'o v, n? ;HJ/ Hn? ;HBro B{z ehsh ikt/.
fe;/ gqeko dh n"eV, ;gNheoB bJh UgB ;e{b d/ N?bhc'B BzL 0172-3047380, 386
s/ ;zgoe ehsk ik ;edk j?.

12

ftfdnkoEhnK bJh jdkfJsK


1

4
5

8
9

10

nkBbkJhB dkybk kow GoB s'A gfjbK ;kohnK jdkfJsK gVQ e/ :ehBh pDk fbnk ikt/
fe s[;hA fB:wK nB[;ko dkybk b?D d/ :'r j'. fJZe tko G/ih rJh h; fe;/ jkbs ftZu
tkg; iK n?vi;N BjhA ehsh ikt/rh.
ftfdnkoEh d[nkok fB:wK nB[;ko nkBbkJhB dkbk kow Go e/ b''VhAd/ d;skt/K ns/
dkbk kow dhnK d' vkT{Bb'v ehshnK ekghnK ubkB dhnK ekghnK ;w/s fBfus
fwsh sZe nkgD/ fibQ/ ftZu ;fEs fibQk fvg{ ftZu iwQK eotkJ/ ikD.
dkybk kow ftZu ;ko/ sZE fit/A fe ftfdnkoEh dk BK, fgsk$wksk dk BK, iBw fwsh,
eo?fvN e?oh bJh u[D/ ft/, e?Nkroh (1 iK 2 iK 3) fi; nXhB gqhfynk d/Dh W ns/ g{o/
ftfnK nkfd pko/ sZ;bh eoB T[gozs jh h; GokJh ikt/. kow ftu j'Jh rbsh bJh
p'ov fzw/tko BjhA j't/rk.
nX{ok Gfonk dkybk kow ezfgT{No tb'A gqtkB BjhA ehsk ikt/rk.
Bkysh ekov vkT{Bb'v eoe/ nfXn?B e/Ado fty/ iwQK eotkfJnk ikt/. fJj ekov
nfXn?B e/Ado d/ w[yh d[nkok gVskb ns/ gqsh j;skyo eoB T[gozs ftfdnkoEh B{z
tkg; ehsk ikt/rk. fJj ekov dkybk b?D T[gozs T[d'A sZe wzBD:'r j't/rk id sZe
ftfdnkoEh gohfynk gk; BjhA eo b?Adk iK ezgkoNw?AN$ohnghno bJh T[;B{z fdZs/ ;ko/
w"e/ ;wkgs BjhA j' iKd/. ftfdnkoEh d/ c/bQ j' ikD dh ;{os ftZu ekov oZd ;wfMnk
ikt/rk.
UgB ;e{b ftZu dkybk b?D T[gozs fe;/ j'o ;z;Ek ftZu dkybk Bk fbnk ikt/ ns/ Bk jh
o?r{bo s"o s/ dkybk fbnk ikt/. nfijk eoB dh ;{os ftZu ;ko/ dkyb/ oZd ehs/ ik
;ed/ jB .
fJZe tko dkybk b?D s'A pknd ftfdnkoEh dk nfXn?B e/Ado T[d'A sZe BjhA pdfbnk
ikt/rk, id sZe T[j gohfynk gk; BjhA eo b?Adk iK gk; j'D bJh oh-nghno bJh fdZs/
;ko/ w" e / ;wkgs BjhA j' iKd/ iK T[ ; B{z c/ bQ x' fs BjhA eo fdZsk iKdk. T[ j nkgDk
kow$h;
yh s' A s;dhe eotk e/
ohnghno dk gohfynk kow
$h; th T[ ;/ nfXn? B e/ Ado w[yh
;pz Xs nfXn? B e/ Ado okjhA p' o v B{z G/i / r k. j'o fe;/ nfXn?B e/Ado d/ w[yh d[nkok
s;dhe ehsk gohfynk kow wzBD :'r BjhA j't/rk.
gohfynk
ohnghno dh go
hfynk d/ D bJh gohfynk kow s/ h; Bshik x' fs j' D s' A 15
W..
fdB d/ nzdoo- nz do fpBK b/ N h; Bkb Gfonk ik ;edk W
ftfdnkoEh tZb'A g/ sZEK d/ nkXko s/ jh T[; B{z dkybk fdZsk ikDk j?. :'rsk ;zpzXh fe;/
soQK dh rbs fpnkBh ftfdnkoEh, ;wki ns/ UgB ;e{b d/ T[d/ B{z Ykn bk ;edh j?.
i/eo e'Jh sZE iK so[Nh ofj iKdh W iK e'Jh d;skt/ rbs brkJ/ iKd/ jB sK fJ; dh
;w[Zuh fzw/tkoh ftfdnkoEh dh j't/rh.
ftfdnkoEh ;w/AF;w/A s/ p'ov dh t?Zp;kJhN, nkgDh Email ns/ Spam mail th o{o u?Ze
eo b?D.

nkBbkJhB dkybk ckow GoB dh gVkntko gqfefonkL


1a
2a
3a

gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov dh t?Zp;kJhN www.pseb.ac.in s/ ikU.


Online Admission Form s/ efbZe eo'.
;pzXs ebk; s/ efbZe eoe/ ofi;No eo'.

13

4a

ckow d/ T[Zgo do;kJhnK jdkfJsK gVQ e/ "I accept and apply for Online Admission" s/ efbZe
eo'.
fJ; T[gozs dkybk ckow ftZu fdZs/ ;ko/ t/ot/ Go'. w'pkJhb Bzpo, JhFw/b n?vo?; ns/ nXko
ekov BzL GoB/ nsh o{oh jB.
;hBhno ;?ezvoh q/Dh ftZu dkybk b?D tkbk ftfdnkoEh nkgD/ ro[Zg dh u'D pj[s fXnkB Bkb
Go/ feT[Afe fJZe tko ckow Go/ ikD s'A pknd ro[Zg ftZu spdhbh eoBh ;zGt BjhA j' ;e/rh.

5a
6a
7a

;ko/ t/ot/ GoB T[gozs ftfdnkoEh Login eo ;e/rk. Login Details T[; d/ JhFw/b n?vo?; ns/
ckow ftZu Go/ w'pkJhb Bzpo s/ w?;/i d[nkok gqkgs j't/rh.
Login eoB T[gozs ckow 4 Steps ftZu Gfonk ik ;e/rk.

8a

Step-I (Fill up the following details)

fJ; ftZu ftfdnkoEh Click here to fill Application form s/ efbZe eoe/ Previous Details
ekbw ftZu ftfdnkoEh nkgDh e?Nkroh, p'ov, o'b Bzpo, ;?B, gfjb/ ;e{b dk BK nkfd t/ot/
Go/rk.

Previous Information ekbw ftZu ftfdnkoEh dk BK, fgsk dk BK, wksk dk BK, iks, ftbZyD
;woZEk, Xow, iBw fwsh nkfd t/ot/ Go e/ Save Details s/ efbZe eoe/ t/ot/ Save eo/rk. ;ko/
t/ot/ ;jh soQK GoB s'A pknd Successfully Inserted dk w?;/i nk ikt/rk, fi; B{z OK eoB s'A
pknd jh ftfnK dh u'D dk ekbw fdy ;e/rk.

fJ; s'A pknd (Click here to fill Subject Details) s/ efbZe eoe/ ftfdnkoEh ft/ Go/rk.

Step-II (Upload Photograph, Signature)

fJ; ftZu ftfdnkoEh Click here to upload/change Photograph, Signature) s/ efbZe eoe/
nkgDh c'N' ns/ j;skyo (do;kJ/ rJ/ neko nB[;ko) ngb'v eo/rk.

Step-III (Payment Options)


fJ; ftZu ftfdnkoEh (Click here to Pay Application Fee) s/ efbZe eoe/ fdZs/ rJ/ d' p?AeK
ftZu'A ;[ftXk nB[;ko e'Jh th fJZe p?Ae u[D e/ pDdh h; dk ubkB Generate eo ;e/rk. h;K dk
t/otk Check Fee details s/ efbZe eoe/ d/fynk ik ;edk W. fJZe tko ubkB Generate j'D s'A
pknd Application Form Lock j' ikt/rk ns/ Edit BjhA ehsk ik ;e/rk.

ubkB Generate j'D s'A pknd Final Submission j' ikt/rh.

Step-IV (Choose Study Centres)

h; iwQK j'D s'A pknd jh ;Nvh ;?ANo (nfXn?B e/Ado) u[DB bJh (Click here to choose Study
Centre) dh Option y[Zb/Qrh.

ftfdnkoEh ch; iwQK eotkT[D s'A pknd (Click here to choose Study Centre) s/ efbZe eoe/
fibQk nB[;ko fdZs/ rJ/ ;?ANoK dh ;{uh ftZu'A e'Jh th 3 nfXn?B e/Ado u[D ;edk W. fszB'A Options
ftZu tZyFtZy ;?ANo Go/ ikD.

ftfdnkoEh tZb'A u[D/ rJ/ 3 ;?ANoK ftZu'A e'Jh fJZe ;?ANo p'ov tZb'A nbkN ehsk ikt/rk.
14

;?ANo nbkN j'D fgZS'A dkybk ckow vkT{Bb'v ehsk ik ;e/rk. fJ; d/ Bkb jh Bkysh ekov th
vkT{Bb'v eo fbnk ikt/.

vkT{Bb'v eoe/ dkybk ckow dhnK d' ekghnK b'VhAd/ d;skt/K ;w/s (gqk;g?eN; d/ gzBk BzL 6
s/ bVh BzL 8 nB[;ko) p'ov d/ fibQk fvg{ fty/ iwQK eotkJhnK ikD.

Bkysh ekov jdkfJsK nB[;ko ;?ANo s'A s;dhe eotk fbnk ikt/.

gk;tov pdbD bJh ftfdnkoEh (Click here to Change Password) s/ efbZe eoe/ gk;tov
pdb ;edk W.

9a

ftfdnkoEh ;w/AF;w/A s/ nkgDh Spam mail th o{o u?Ze eo b?D.

ftfdnkoEhnK bJh fXnkB d/D :'r rZbK


1

2
3
4a
5

uzrh ftZfdnk d/D ftZu nfXn?B e/Ado wjZstg{oB G{fwek fBGk ;ed/ jB, go nfijk
ftfdnkoEhnK d/ ;fj:'r ns/ fwbtosB s'A fpBK ;zGt BjhA. fijV/ ftfdnkoEh nfXn?B
e/AdoK d/ fB:wK dh T[bzxDk eoBr/ T[jBK fto[ZX nB[k;Bh ekotkJh eod/ j'J/ T[jBK dk
dkybk th oZd ehsk ik ;edk j?.
ftfdnkoEh T[;/ ;w/A ns/ T[;/ fdB jh nfXn?B e/Ado ftZu ikDr/ i' fe nfXn?B e/Ado d/
w[yh d[nkok T[jBK bJh fBoXkos ehsk iKdk j?.
id'A th ftfdnkoEh nfXn?B e/Ado d/ ftZu nkT[Adk W sK Bkysh ekov nkgD/ Bkb b? e/
nkt/ BjhA sK T[; B{z nfXn?B e/Ado ftZu gqt/ eoB s'A o'fenk th ik ;edk W.
dkybk b?D T[gozs ftfdnkoEh ;ko/ ;kb dhnK fefonktK nkfd pko/ nkgD/ nfXn?B e/Ado
s'A ikDekoh gqkgs eoBr/ ns/ ;w/AF;w/A s/ fdZshnK jdkfJsK dk gkbD eoBr/.
ftfdnkoEh e/tb T[;/ gkm ;wZroh dk nfXn?B eoBr/ fijVh UgB ;e{b tZb'A T[jBK
bJh G/ih iKdh j? iK fijVh nfXn?B e/AdoK d/ nfXnkge T[jBK B{z dZ;d/ jB. T[j
pkkoh rkJhvK ns/ ;;s/ ybkf;nK dh tos'A Bk eoB.
ftfdnkoEh nfXn?B e/Ado d/ ;wkB s/ ikfJdkd dk fXnkB oyDr/ ns/ g{o/ nB[k;B
ftZu ofjDr/.

B'NL- 1)
2)

nfXn?B e/Ado ftZu dkybk b?D bJh nekdfwe ;kb 2015F16 bJh UgB ;e{b
d/ e'o;K bJh n?eohfvN ehs/ nfXn?B e/AdoK dh ;{uh t/yh ikt/.
tZy tZy ftfnK dk gkmFeqw x'yD bJh nekdfwe kyk tZb'A t?Zp;kJhN s/ g';N
ehs/ gkmFeqw d/y/ ikD.

15

dkyb/ ;w/A ftfdnkoEh d[nkok dkybk kow Bkb BZEh ehs/


ehs/ ikD tkb/ d;skt/
bVh
BzL

d;skt/

c'N ' ekghnK dh


frDsh

dkybk kow dh vkT{Bb'v ehsh ekgh

d' ekghnK

ubkB dh ekgh

d' ekghnK

dkyb/ ns/ iBw fwsh bJh :'rsk fB:w 4 ns/ 5 nB[;ko g/ ehs/ d;skt/
ns/

d'-d'
c'N' ekghnK

ftfnK dh eo?fvN e?oh eoB bJh g/ ehs/ ;oNhfe/N /

d' c'N' ekghnK

n?;a;ha$pha;ha$ngzr j'D dh ;{os ftZu n;b ;oNhfe/N ns/

d' c'N' ekghnK

fibQ/ dk t;Bhe j'D d/ ;p{s ti'A fB:w 4a5 nB[;ko e'Jh fJZe ;oNhfe/N ns/

d' c'N' ekghnK

nkgD/ fibQ/ s'A pkjob/ fibQ/ ftZu dkybk b?D bJh b'VhAd/ d;skt/ ns/

d' c'N' ekghnK

B' N L

dkybk kow dhnK d' jK gosK Bkb T[ go'e s d;skt/ K dh fJZeFfJZe ekgh BZEh eoe/ d'
;? Z N pDk e/ iwQ K eotkJ/ ikD.
ikD.

16

gz ikp ;e{b f;Zfynk p'o v


gzikp UgB ;e{b

dkbk ?fvT{b (w?fNqe[b /B)


nekdfwe ;kb L 2015
2015 -16
dkbk
dkbk fwshnK ns/ h;K
h; K dk t/otk
fpBK b/N h; 1 ngo?b 2015 s'A 15 i[bkJh, 2015 sZe

1800$F o[gJ/

n?;a;ha$pha;ha$ngzr bVe/ ns/ ;w{j bVehnK bJh dkbk h;

1750$F o[gJ/

tkX{ ftk dkbk h; (gqsh ftk)

250$F o[gJ/

BthA ofi;Nq/B h;

200$- o[gJ/

ofi;Nq/B ikoh oZyD bJh ezNhfBT{B h;

120$- o[gJ/

d{i/ okiK$p'ovK s'A nkJ/ ftfdnkoEhnK bJh ofi;Nq/B h;

1300$- o[gJ/

kow i/eo vkT{Bb'v ehsk j't/ sK h;

B'NL

gqs h ftfdnkoEh
ftfdnkoEh h;

100$Fo[gJ/ gqsh kow

16 i[bkJh, 2015 s'A 31 i[bkJh, 2015 sZe

T[go'es nB[;ko ns/


500$Fo[gJ/ b/N h; Bkb

1 nr;s, 2015 s'A 14 nr;s, 2015 sZe

T[go'es nB[;ko ns/


1000$Fo[gJ/ b/N h; Bkb

1a

gohfynk kow ns/ h; p'ov dh gohfynk kyk tZb'A ikoh ?fvT{b nB[; ko G/ih ikt/.

2a

i/eo p'ov tZb'A o?r{bo ftfdnkoEhnK bJh fe;/ gqeko dh h; ftZu e'Jh tkXk ehsk iKdk W sK
T[j UgB ;e{b d/ ftfdnkoEhnK s/ th bkr{ j't/rk.

3a

u/now?B, gzikp ;e{b f;Zfynk p'ov ft/ nfXekoK dh tos'A eod/ j'J/ dkybk h; ns/ dkybk
fwshnK ftZu spdhbh eo ;ed/ jB.
p'ov tZb'A p?Ae okjhA bJh rJh h; jh ftfdnkoEh dh e[Zb dkybk h; W. gqhfynk h; s'A
fJbktk nfXn?B e/Ado B{z j' o e'J h h; Bk fdZsh ikt/.

4a

;eZso

c'B BzL 0172-3047380, 386

17

You might also like