SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZ VITEZ

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE

STUDIJ I CIKLUS; GODINA STUDIJA: I CIKLUS; III GODINA
SMJER: INFORMACIJSKE TEHNOLOGIJE

ROBERT MILIEVI

LIVESTREAMING I STREAMING
DIPLOMSKI RAD

Travnik, 20.11.2014. godine

SVEUILITE/UNIVERZITET VITEZ VITEZ

FAKULTET POSLOVNE INFORMATIKE
STUDIJ I CIKLUS; GODINA STUDIJA: I CIKLUS; III GODINA
SMJER: INFORMACIJSKE TEHNOLOGIJE

LIVESTREAMING I STREAMING
DIPLOMSKI RAD

IZJAVA:
Robert Milievi student Sveuilita/Univerziteta Vitez Vitez, Indeks broj: 004210/RIT odgovorno i uz moralnu i akademsku odgovornost izjavljujem da sam ovaj
rad izradio potpuno samostalno uz koritenje citirane literature i pomo mentora.
Potpis studenta: _________________

STUDENT: Robert Milievi

PREDMET:
PROFESOR: Prof. dr Hadib Salki

PREDGOVOR
S obzirom da koristim dosta livestreaming, to je normalna pojava za mene jer
livestreaming zamijenio TV,tako da sam se

odluio za

temu "livestreaming i

streaming" za diplomskog rad.

Na ovu temu se nisam odluio sam, ve sam se konsultovao sa svojim
mentorom prof.dr.sci Hadib Salki, koji se drage volje odluio za mjesto
mentorstva, te mi je pomogao oko odabira teme i strune literature.
Zahvaljujem se svojoj obitelji koja mi je bili podrka tokom mog studija, koji
su me podravali itavo vrijeme i pruili mogunost da se obrazujem i napredujem,
jer znam da e mi se taj trud isplatiti. Zahvaljujem se i svima ostalima koji su na bilo
koji nain pomogli da se ovaj diplomski rad realizuje.

SAETAK
Pojam "livestreaming i streaming odnosi se na takav sadraj koji od nas
zahtijeva upotrebu vie ula da bi smo ga shvatili u potpunosti. Recimo, televizija je
tipian primjer streaming sadraja, zato to nam na raspolaganju stavlja sliku i zvuk,
aktivira nam ula za vid i sluh, dok na na primjeru itanja ili gledanja forografija
aktivira samo ulo vida.
Napredak tehnologije promijenio je nain na koji koristimo zvuk i sliku.
Ranije smo sluali radio i gledali programe preko televizije, korisitli smo telefon za
interaktivne komunikacije, ali vrijeme su se promijenila. Ljudi ele da koriste
internet ne samo za prijenos teksta i statinih slika, ve i za audio i video
komunikaciju.

SADRAJ:
PREDGOVOR.....................................................................................................II
SAETAK..........................................................................................................III
SADRAJ...........................................................................................................IV

1.

UVOD.........................................................................................................................6

2.

STREAMING VIDEO..............................................................................................7

3.

RTP i RTSP KAO OSNOVNI STANDARD............................................................8

RTP................................................................................................................................................8
RTSP..............................................................................................................................................9

4.

STREAMING ILI PSEUDO STREAMING.........................................................10

5.

STREAMING TEHNOLOGIJA............................................................................12

6.

WINDOWS MULTIMEDIJA STREAMING VIDEO..........................................13

7.

ARHITEKTURA VIDEO STREAMIG SERVER MREE.................................14

8.

REALNETWORK MULTIMEDIJA STREAMING VIDEO..............................15

9.

QUICK TIME MULTIMEDIJA STREAMING TEHNOLOGIJE.....................16

10.

RAZLIITI STREAMING................................................................................18

11.

IVO EMITOVANJE......................................................................................18

12.

VIDEO STREAMING........................................................................................20

Mo direktnosti...........................................................................................................................22
Predstavljanje uivo video streaming-a....................................................................................22
Zato uivo video streaming?....................................................................................................23

13.

OPIS OSNOVNOG PROCESA VIDEO STREAMINGA...............................23

14.

STREAMING VIDEO I IPTV............................................................................25

VOD (Video on Demand)...........................................................................................................27

NPVR - (network-based-personal-video-recorder).................................................................27

15.

VIDEO PREKO XDSL-A...................................................................................28

16.

OSTALE MULTIMEDIJA STREAMING TEHNOLOGIJE..........................30

17.

PRIMJENE MULTIMEDIJALNIH STREAMING TEHNOLOGIJA...........32

18.

KODECI VIDEO STREAMINGA.....................................................................35

19.

ZAKLJUAK......................................................................................................38

20.

LITERATURA.....................................................................................................39

1.

UVOD
Sa razvojem kompjuterskih mrea i interneta javile su

se potreba za

prijenosom multimedijalnih sadraja kroz kompjuterske mree u realnom vremenu,

kako bi multimedijalni sadraji mogli da se prenose i prikazuju u realnom vremenu
na udaljenim kompjuterima na interentu ili drugim kompjuterskim mreama. Ova
potreba je prouzrokovala pojavu i ubrzani razvoj tehnologija koje su nazvane
multimedijalnim streaming tehnologijama (MMST).

Osnovu ovih tehnologija ini protokol za prijenos podataka u realnom

vremenu (Real-time Transport Protocol, RTP), koji u ujedno predstavlja osnovni
standard za prenos svih vrsta podataka koji zahtevaju transport u realnom vremenu.
Takoer, na ovaj protokol se nadovezuje i protokol za streaming u realnom vremenu
(Real-Time Streaming Protocol) koji predstavlja dopunu prvom standardu vezano za
streaming multimedijalnih sadraja. Oko ovih standarda su softverske kompanije
razvijale svoje tehnologije i neke nove standarde za prijenos multimedijalnih
podataka u realnom vremenu.
Najee multimedijalne streaming tehnologije se primenjuju u oblastima
VoIP (Voice Over Internet Protocol; telefoniranje preko interneta, online chat
sistemi), Video On Demand (Video emitovanje na zahtev), Internet Radio & TV
Stations (Internet radio i TV stanice), Audio/Video Conferencing (Audio/Video
konferencije).
Ove streaming tehnologije su pronale svoju upotrebu u mnogim softverskim
i hardverskim ureajima. Danas esto nismo ni svijesni da koristimo neki proizvod
koji koristi neku od multimedija streaming tehnologija.

2.

STREAMING VIDEO

Sa pojavom streaminga i brzih konekcija i radio i tv stanice se okreu

Internetu. Streaming je pogodan za upotrebu zato to kod njega reprodukcija (bilo
video ili audio zapisa) zapoinje neposredno nakon zahtijeva i ne zahtijeva kopiju na
lokalnom raunaru.

Slika 1. Video streaming

U svijetu postoji na milione radio stanica koje se emituju preko Interneta.

Novije verzije muzikih plejera (winamp, windows media player....) imaju u sebi
ugraene Web pretraivae za traenje internet radija i to po kljunoj rei, po
anrovima, po zemljama i dr.

1 http://technet.microsoft.com/en-us/library/dd439310.aspx

3.

RTP i RTSP KAO OSNOVNI STANDARD

RTP
Protokol koji se koristi za prijenos digitalizovanih zvunih i video signala
preko IP interneta, najee se spominje kao RTP, odnosno, Real-time Transfer
Protocol (protokol prenosa u realnom vremenu). Zanimljivo kod RTP je da on ne
sadri nikakve mehanizme koji obezbeuju pravovremenu isporuku podataka. Te
mehanizme obezbeuje prijenosni sistem koji se koristi pri implementaciji RTP. Ovaj
protokol nudi samo dvije mogunosti: numerisanje svakog paketa (fragmenta) koji se
alje, kako bi se otkrili izgubljeni paketi ili vremensku oznaku koja se koristi radi
kontrolisanja reprodukcije podataka.

Poto je RTP projektovan za prijenos veoma razliitih vrsta podataka u

realnom vremenu, ukljuujui zvuk i video, protokol ne namee da se svi podaci
jednako interpretiraju. Kako e se podaci interpretirati zavisi od toga ta poaljilac
paketa stavi u polja koja se nalaze u zaglavlju svakog poslatog paketa.

RTCP (RTP Control Protocol) je kontrolni protokol vezan za RTP kako bi se

omoguilo nadgledanje mree i prilagoavanje prijenosa. To je pogotovo vano kada
se koriste mehanizmi prilagodljivih prijenosa, gdje se na osnovu dobijenih
informacija o prijenosu mijenjaju parametri prijenosa (npr. kvalitet zvuka, videa u
odnosu na propusnu mo mree).

RTSP
Slika 2. RTSP

RTSP (Real-Time Streaming Protocol) dopunjuje RTP protokol pomou nekih

novih mehanizama koji slue za optimizaciju i bolji kvalitet servisa koji proizilaze iz
streaming protokola. Kod RTSP klijent sa streaming servera prvo preuzima fajl sa
meta podacima koji opisuju sadraj koji e klijent primati od servera. Nakon toga
slijedi proces inicijalizacije prijenosa i sam prijenos, kao i reprodukcija prenjetog
sadraja (cijeli proces je prikazan na sljedeoj slici).

4.

STREAMING ILI PSEUDO STREAMING

U zavisnosti od svrhe prijenosa servera i softveri na njima mogu funkcionisati

na principu streaming ili pseudo-streaming tehnologija.

Multimedijalni stream (tok podataka) je u stvari sekvenca pokretnih slika i

niza tonova koji su poslati u kompresovanom obliku preko mree i reprodukovane na
klijentskoj lokaciji. Osnovna prednost multimedijalnog toka podataka u odnosu na
multimedijalni fajl je u tome da se ne mora ekati kao kod fajla da se zavri
komletno preuzimanje kako bi moglo da se zapone sa reprodukcijom sadraja.
Slika 3. Streaming ili pseudo streaming

Korisniku je potrebno samo da ima instaliran player softver koji e izvriti

dekompresiju (dekodiranje) primljenog sadraja i reprodukovati sadraj. Ovaj softver
mora biti kompatibilan sa softverom koji se nalazi na serveru kako bi mogao na pravi
nain da interpretira primljene podatke.

Kada se spomene streaming misli se na tehnologije i softver koji omoguuju

veoma fleksibilan prijenos podataka. To se vri na nain tako to server i klijent pri
inicijalizaciji prijenosa podataka, na osnovu postojeih podataka, biraju kakvog e
kvaliteta biti poslati podaci, koliko treba da bude veliki bafer radi nesmetane
reprodukcije, koliko je optereenje mree i servera, itd. (najpoznatiji primer ovakvog
softvera je RealPlayer)

Kod pseudo-streaming tehnologija ljudi esto misle da je to neto slino

obinom streaming-u. Naizgled sve izgleda slino, ali je postoje velike razlike koje
se ogledaju u sljedeem:

Fajl sa multimedijalnim sadrajem se ne prijenosi kao multimedijalni tok podataka,

ve se skida preko mree kao najobiniji fajl.

Razlika pseudo-streaming-a i obinog preuzimanja fajlova je u tome to se nakon

nekog vremena poslje poetka download-a kod pseudo-streaming-a zapoinje sa
reprodukcijom fajla sve dok ima podataka za reprodukciju u fajlu.

Svaki web server se moe iskoristiti kao pseudo streaming server bez instalacije
dodatnog softvera, samo uz par izmjena u konfiguraciji servera.

2 http://technet.microsoft.com/en-us/library/dd439310.aspx

5.

STREAMING TEHNOLOGIJA

Multimedija Streaming funkcionie na osnovu sljedeeg principa (ema

prikazana na slici):
Slika 4. Straming tehnologija

Kreiranje multimedijalnog fajla ili aktiviranje nekog izvora multimedijalnog

materijala (kamkoder,...)

Kodiranje sadraja koji e se prenositi (ovo se deava na osnovu posebnog algoritma

koji zavisi od softvera koji je koristi) i dijeljenja na fragmente koji e se prijenositi

Prijenos dobijenih fragmenata do klijenta po principu fragment po fragment

Dekodiranje primljenih fragmenata i smijetanja fragmenata u bafer memoriju

softvera

U baferu se primljeni fragmenti slau po redu na osnovu koga e biti reprodukovani.

U sluaju da neki fragment nije stigao do momenta reprodukovanja, bie preskoen.

U zavisnosti od izvora iz kog potiu fragmenti koji se reprodukuju moe se

rei da je multimedija file streaming u pitanju kada ve postoji unapred pripremljen
fajl koji e se prijenositi. Ako se sadraj digitalizuje neposredno prije reprodukcije,
npr. pomou kamkodera ili web kamere, i ti sadraji se odmah emituju preko servera,
onda se kae da se radi o broadcast feed multimedija streaming-u.

6.

WINDOWS MULTIMEDIJA STREAMING VIDEO

Microsoft je jedna od prvih kompanija koja je razvila ove tehnologije za iru

upotrebu. Osnovni proizvod ove kompanije koji je nastao usljed primjene ove
tehnologije je Media Streaming Server. Klijenti koji ele da primaju multimedijalne
tokove podataka sa ovog servera potrebno je da imaju neku od poslednjih verzija
Windows Media Player softvera. Ovo je neophodno poto oni u sebi sadre kodeke
koje Microsoft koristi za interpretaciju podataka koje alje klijentu.

Osnovni algoritam koji Microsoft koristi u ovu svrhu za kompresovanje

sadraja je MPEG. Tako kompresovani fajlovi se biljee u ASF (Advanced
Streaming Format) formatu. Drugi nain na koji se predstavljaju streaming sadraji
je WMV (Windows Media) format, koji je noviji, a takoe ima implementirane i

mehanizme za zatitu od kopiranja i neovlaenog snimanja (DRM - Data Rights

Menagement).

Korienje MPEG formata za kompresovanje podataka, pokazalo se kao jako

korisno kod primjene u sistemima Video na zahtijevu (VOD - Video On Demand). Iz
razloga to se dobija streaming sadraj visokog kvaliteta (skoro slian kvalitet
sadrajima sa DVD diskova). Jedina mana ovog sistema je to ne koristi mehanizme
prilagoavanja toka podataka, i to je potrebna veza velike propusne moi ka serveru
da bi sve dobro funkcionisalo.

7.

ARHITEKTURA VIDEO STREAMIG SERVER MREE

Zavisno od mrene arhitekture provajdera, postoje dva osnovna tipa video

server arhitekture o kojima se razmatra za dostavu a to su centralizovana i

decentralizovana arhitektura. Centralizovana arhitektura je model koji je jednostavan
i lak. Kao primjer ako se cijeli sadraj nalazi na jednom serveru, on ne zahtijeva
obiman distributivni sistem. Centralizova arhitektura je dobra za manje mree.

Decentralizovana arhitektura ima iroku upotrebu i koristi nerazdvojiv system

upravljanja a ta karakteristika je neophodna za upravljanje velikih mrenih servera.
Operateri koji planiraju upotrebu relativno velikih sistema trebalo bi od samog
pocetka da razmotre upotrebu desentralizovanog sistema. Decentralizovana
arhitektura zahtjeva inteligentnu i sofisticiranu distributivnu tehnologiju, kako bi
uvecali efikasnost dostave multimedijalnog sadraja preko mree.

Kljuna oblast end-to-end tehnoloskog rijeenja. Kada se razmatra o razvijanju

servisa, treba razmatrati razumjevanje tehnike implementacije o dostavi rijeenja to
treba da bude od najvee vaznosti.

U okviru tehnikih parametara servisa postoje etiri osnovne oblasti koje se

provjeravaju zbog sistema dostave a to su:

1) Distribucija,
2) Prijenos,
3) Prijenosna infrastruktura,
4) Korisnika oprema.

8.

REALNETWORK MULTIMEDIJA STREAMING VIDEO

RealNetwork je prva kompanija u svetu koja je shvatila znaaj i potencijale

streaming tehnologija. Iz tog razloga oni se od poetka trude da domoniraju na
multimedija streaming tritu nudei najinventivniji i najmoderniji softver.

Osnova njihovog sistema je RealMedia format. U prednosti ovog formata

podataka kod streaming-a je u tome to klijent i server softver koriste algoritme i
mehanizme prilagoavanja i kompenzovanja koji slue da se tok podataka ne prekida
koliko god da u nekom momentu doe do zaguenja u nekom dijelu veze izmeu
klijenta i servera. Da bi se ovo ostvarilo klijent softver se pri inicijalizaciji povezuje
na serveru sa fajlom koji sadri meta podatke koji opisuju sa odreenim parametrima
sadraj koji e da se puta kao stream. Tek u toku inicijalizacije, neposredno pred
poetak prijenosa, klijent se preusmjerava na lokaciju gde se nalazi sadraj koji se
prenosi.

Da bi se vrio tzv. broadcast (uivo emitovanje) pomou ovog sistema

potrebno je da na serveru bude instaliran Real Media Server. Nakon toga je mogue
emitovanje materijala u realnom vremenu kao i multicast streaming, koji oznaava
istovremeno emitovanje istog materijala svim korisnicima koji se poveu na server.

9.

QUICK TIME MULTIMEDIJA STREAMING

TEHNOLOGIJE

Quick Time Multimedija streaming tehnologije se zasnivaju na Quick Time

Streaming Serveru (QTSS). Ovo je softver koji u zavisnosti sa kojim je sve
hardverom i softverom konfigurisan nudi razne mogunosti:

Multimedija streaming u mobilnim ureajima

Multimedija streaming nezavisno od hardverske i softverske platforme (Mac,

Windows, Linux).

Mogunost emitovanja streaming materijala uivo ili ve unapred snimljenog u neki

fajl.

Da bi bili prihvaeni na zahtijevnom tritu Quick Time se svoj softver

namjestio tako da je 100% kompatibilan sa svim najveim postojeim standardima
vezanim za format multimedijalnih sadraja (H.264, MPEG-4, 3GPP). Da bi se
dobile najbolje performanse na serveru postoje multimedijalni fajlovi na osnovu
kojih server kreira sadraje dinamiki koji e biti prosljeeni klijent aplikacijama. Iz
tog razloga se pojavio softver QTSS Publisher koji je zaduen da omogui korisniku
da pripremi fajlove, uploaduje ih na server i upravlja sa njima kako bi se dobile
najbolje performanse pre streaming-u.

3 http://www.pctechguide.com/digital-video/apple-quicktime

Slika 5. Apple mobilni video streaming

Novina meu softverima ove vrste je i u tome to postoji mogunost da se

namjesti lista putanja ve postojeih fajlova, koji e se emitovati korisnicima
odreenim redom. Ova opcija u kombinaciji sa multimedija streaming-om omoguila
je pojavu i ekspanziju Internet Radio i TV stanica, koje su u potpunosti zasnovane na
koritenju svih pogodnosti koje pruaju multimedija streaming tehnologije.

10.

RAZLIITI STREAMING

Kodiramo za jedan propusni opseg od 56 K. ta ako kodirate jednu datoteku

koja treba da se prebacuje izmeu razliitih propusnih opsega, poto se Internet
menja? Moda ete poeti gledanje video materijala koji se doprema brzinom 56 K,
meutim, kada vaa veza uspori, on e se prebaciti na 28,8 K. To je ono to
SureStream radi, tj. znatno redukuje broj pauza zbog prepakivanja videa pri
prijenosu preko mree.

SureStream datoteke se prave na slian nain kao datoteke za prijenos u

jednom propusnom opsegu. Meutim, kod SureStreama izabirate vie propusnih
opsega, a ne samo jedan. RealProducer je ogranien na dva propusna opsega i vi ete
morati da preete na RealProducer Pro da biste kodirali za vie propusnih opsega.
Kod RealProducera oba propusna opsega kodiraju se u jednu datoteku koja
moe da se otpremi na G2 Server. Ova tehnologija ne funkcionie na starijim Real
serverima. Ukoliko neki korisnik, koji ima stariju verziju RealPlayera, prima
program koji se emituje standardno brzinom od 28,8 K, imae stvarni prem na 20
Kb/s.

11.

IVO EMITOVANJE

ivo emitovanje audio i video sadraja najblie je onome to e veina

ljudi verovatno dobiti u skoroj budunosti, a to je sopstvena TV stanica. Proces
podeavanja postao je mnogo laki jo pojavom RealProducera G2. Podeavanje je
veoma slino kodiranju materijala iz datoteke. Jo uvek je potrebno da podesite vrste
audio i video sadraja, ali je na kraju potrebno da ga postavite na RealServer.

Streaming u realnom vremenu zahtijeva jak raunar za kodiranje. Kodiranje u

realnom vremenu zahtijeva najnovije raunarske platforme, a bolje kodiranje znai

bolji kvalitet. Ukoliko namjeravate da kodirate video materijal za SureStreaming, ja

preporuujem da to bude bar Pentium II na 400 MHz sa 64 MB RAM-a.

Slika 6. RealProducer sadri wizard za objavljivanje sadraja

Slika 7. Na kraju kodiranja moete preliminarno pregledati pripremljeni

materijal

12.

VIDEO STREAMING

Prilikom obrade video sadraja koristi se Ulead Video Studio. Ovaj alat je
veoma pogodan za rad sa bilo kakvim multimedijalnim sadrajem zato to
omoguava veliki broj mogunosti za obradu kako video, tako i niza drugih
popratnih elemenata. Prednosti ovog softvera su mali sistemski zahtjevi, te veoma
jednostavan rad u veoma ugodnom grafikom okruenju. Obrada videa je izvedena u
nekoliko faza.

Trenutno je u upotrebi Ulead VideoStudio 10, verzija ovog programa koja se

pojavila 2006 god. Najvanije novine u ovoj verziji, su bolja podrka za HD video
rezolucije 1920 x 1080 i proirena kompatibilnost s raznim MPEG-4 formatima.
Novitet je i mogunost miksanja sedam video kanala, pri emu program radi prilino
brzo, zahvaljujui tome to video visoke definicije pri miksovanju prebacuje u niu
rezoluciju (tzv. Smart Proxy), mada ne sasvim dovoljnu za potrebe video montae.

Takoe je mogue jednostavno ubacivanje i editovanje zvuka, a u ovoj

verziji softvera se moe snimiti i u sistemu Dolby Digital 5.1, jer ugraeni mikser
ima sve odgovarajue funkcije. Takoe je omogueno dodavanje prijevoda u video
fajl, ili odreenih natpisa. Prijevod je mogue uitati iz ve postojeeg fajla ili ga
runo editovati. Jo jedna od mogunoti jeste dodavanje odreenih plug-in dodataka.
Neki od dodataka su: Ad Zapper, softverski skener koji pregleda video materijal i
prilino uspjeno pronalazi i izbacuje reklame snimljene zajedno s filmovima, te
filtar koji ublaava podrhtavanje slike kada se snima s velikim zumom. Finim
podeavanjem ovoga filtra mogue je ostvariti zadovoljavajue rezultate.

Osnovni problem na koji se nailazi prilikom obrade videa je isti problem sa kojim se
suoavamo ve godinama. Kako napraviti video visoke kvalitete i rezolucije, a da
pritom on zauzima to manje prostora. Napravljen je itav niz algoritama, kodeka i
program koji se bave ovim problemom. Rjeenje problema se nalazi u kvalitetnom

rjeenju problema optimizacije koji na jednoj strani ima kvalitet videa, a na drugoj
veliinu fajla.

Kvaliteta videa se esto mjeri parametrom PSNR (Peak Signal to Noise

Ratio). To je matematiki parametar definisan kao omjer vrnog signala i uma
posmatranog izmeu referentnog i obraenog videa. Meutim, PSNR ne uzima u
obzir ljudsku percepciju i stoga ne moe pouzdano predvieti vizualnu kvalitetu
videa. Ljudskim opaanjem uoavaju se razliita iskrivljenja digitalnog videa, kao
to su trzanje, raspadanje slike u blokove, zamagljenje i um. Niti jedan od njih ne
moe biti izmejren parametrom PSNR.

Video streaming je emitovanje direktnog video prijenosa dogaaja putem

interneta. Emitovanje se vri uivo, u realnom vremenu, i korisnik je u prilici da
direktno prati dogaaj koji je u toku ak i na suprotnom kraju sveta.
Podrava Vau potrebu za naprednom prezentacijom Vaih dogaaja,
poslovnih i ostalih aktivnosti putem Interneta. Nudi niz pogodnosti za klijente koji
ele jednostavna, efektivna i pristupana rjeenja za plasman svojih multimedijalnih
sadraja na internet.
Diferencirajte se od konkurencije i pokaite ta elite cijelom svjetu. Ne
proputajte budunost. Budite brzo i lako odjednom svuda!
Mo direktnosti
Budunost je stigla. Nije iznenaujue to je mo direktnosti koju sa sobom
nosi TV pronala svoj put i do interneta. Vie se ne dovodi u pitanje znaaj internet
video prisustva za organizacije svih vrsta i veliina.
Online video, sa svojom mogunou da privue panju posjetilaca koristei i
sliku i zvuk, ini da se vrijeme koje posjetioci provodi na Vaem sajtu vie ne mjeri
desetinama sekundi, ve desetinama minuta.

Online video postaje imperativ ukoliko ne elite da se Vae internet prisustvo

svede na nivo elektronske broure. Nove tehnologije diktiraju novi pristup
marketingu, brendingu i uslugama, i to mnoge uspjene organizacije irom svjeta
vrlo dobro znaju.

Predstavljanje uivo video streaming-a

Livestreaming je emitovanje direktnog video prijenosa dogaaja putem
interneta. Emitovanje se vri uivo, u realnom vremenu, i korisnik je u prilici da
istovremeno vidi dogaaj koji je u toku ak i na suprotnom kraju sveta.
Livestreaming je razliit od on-demand streaminga (streaminga po zahtevu)
jer se kod ovog drugog emituje sadraj koji je prethodno snimljen. Korisnik pristupu
sadraju u vreme u koje on eli bez download-a sadraja. Najbolji primjer ondemand streaminga je YouTube.
Postoje dvije razliite vrste livestreaminga. U prvom nainu, video sadraj je
dostupan direktno na sajtu i koristi softver koji je ve inkorporiran u sam sajt. Kod
drugog naina, gledaoci mogu da prate sadraj samo kroz samostalni Media Player
softver (kompjuterska aplikacija), a sajt im samo omoguava link kojim mogu da
otvore video unutar softvera.
Koritenje livestreaming prezentacije je upravo ono to e Vas izdvojiti od
konkurencije i ime ete nainiti krupan korak u budunost.

Zato uivo video streaming?

Najvanija prednost livestreaminga je mo direktnosti. naslijeena od
televizije, direktnost je pronala svoj put i do interneta. Vie se ne dovodi u pitanje
znaaj internet video prisustva za organizacije svih vrsta i veliina. Online video, sa
svojom mogunou da privue panju posjetioca koristei i sliku i zvuk, ini da se
vrijeme koje posjetioc provodi na Vaem sajtu vie ne meri desetinama sekundi, ve
desetinama minuta.

Postoji niz prednosti video streaming-a u odnosu na uobiajene video klipove

na internetu. Nema ekanja da se fajl uita. Uitavanje se obavlja u realnom
vremenu. Takoe, livestreaming se startuje automatski i ne zadravaju na raunaru
korisnika, te Vam ne treba prostor na hard disku da bi ste snimili ono to Vas
interesuje pa da tek nakon toga to isto i pogledate.
Livetreaming je jedini nain za uivo praenje programa TV i radio stanica.
Da bi livestreaming bio izvodljiv potrebna Vam je skupocjena i komplikovana
oprema, a Vi ne morate da je kupujete, implementirate i upravljate njome. Takoe, ne
morate da angaujete ljude koji e rukovati opremom i odravati je, jer u sklopu nae
usluge po pristupanoj cjeni dobijate sve navedeno.

13.

OPIS OSNOVNOG PROCESA VIDEO STREAMINGA

Slika i zvuk se snimaju upotrebom odgovarajue opreme. moe se koristiti

sve od digitalnog kamkodera pa do veeg broja kamera sa video mikserom i

reportanim kolima.
Izlaz iz navedene opreme se ukljuuje u laptop ili desktop raunar. Pomou
Encoding softvera signal sa raunara se kodira u format pogodan za livestreaming.
Kodirani signal se putem internet konekcije alje sa raunara na streaming server. to
je vei kvalitet konekcije, kvalitetnija e biti i slika koja se emituje.
Streaming se sa servera re-emituje, u realnom vremenu, ka krajnjim
korisnicima putem internet sajta. Za uspean livestreaming neophodno je planirati tri
4

kljune stvari: mrene kapacitete, kapacitete servera i mogunosti potencijalne

publike.
Mreni kapaciteti: Prije svakog dogaaja potrebno je provjeriti brzinu uploada internet konekcije na lokaciji sa koje e se raditi livestreaming. kakva je konekcija
dostupna i da li je testirana? Da li postoji rezervna (backup) internet konekcija
ukoliko glavna otkae? Minimalna brzina uploada na kvalitetnim internet
konekcijama potrebna za streaming iznosi 1,5 Mbps.

4 http://www.pctechguide.com/digital-video/digital-video-compression

Kapacitet servera je briga onih koji ga odravaju. Koristimo servere koji

mogu da podnesu i najvee optereenje pri uticaju na kvalitet livestreaminga.
Slika 8. Kapacitet servera

Mogunosti potencijalne publike: Prije emitovanja dogaaja potrebno je

istraiti kapacitete konekcije Vae ciljane publike. Da li veina njih ima ADSL,
kablovski, WiFi ili ak dial-Up internet konekciju? koje Media Player-e imaju
instalirane na svojim kompjuterima?
Na cijenu livestreaminga utie nekoliko osnovnih faktora:

trajanje dogaaja

broj i vrsta kamera

kvalitet slike koji elite da emitujemo

broj gledaoca

trokovi internet konekcije (da li se koristi postojea internet konekcija ili mi

dovodimo svoju.

14.

STREAMING VIDEO I IPTV

Postoje najmanje tri razliite faze evolucije za streaming video arhitekture:

1. Nijedna NGN zasnovana IPTV reenja. Mogue je napraviti neke meusobne sa

NGN-om ali generalno zasebne su slube

kontrole i aplikacioni lejeri koji su

specijalno razvijeni za IPTV usluge ( IPTV middlevare) .

2. NGN osnovu IPTV arhitekture. Ona omogucava interakciju meusobnosti
specifikovanosti odreene reference taka izmeu IPTV primjene i neke postojee
zajednike NGN komponente . Ove komponente ukljuuju prijevoz kontrole
elemenata za prijem i kontrolu resursa podsistema (RACS) ili TISPAN mree priloga
podsistema (NASS) . Ovaj pristup koristi IPTV podsistem u okviru NGN-a da
obezbjedi sve IPTV neophodnosti i potrebne funkcionalnosti .
3. IMS bazirana IPTV arhitektura. On precizira IPTV funkcije podranu od strane IMS
podsistema i koristi ove funkcije koje omoguavaju koritene IMS funkcije i
pokretanje usluga i kontrola zasnovana na SIP ( Session Initiation Protocol) .

IPTV usluge se mogu podjeliti u tri osnovne grupe usluga i to na:

radio-difuzne servisime : uivo TV i radio kanale fidovane emitovane ili

multipicirane preko mree

Sadraj na zahtjeva: generalna

usluga je na zahjtevu pretplatnika za isporuku

potrebnih sadraja.
Lini video rekorderne usluge

ukljuuju usluge koje omogucavaju

snimanje, pauziranje ili mogunosti pomaka vremena za live sadraj ( moe se

obezbjediti od strane mree ili uesnika) .

VOD (Video on Demand)

VOD koristi Real Time Streaming Protocol (RTSP).

Trenutno jedina alternative IPTV je tradicionalna televizija koja koristi

tehnologije za prijenos satelitsku, kablovsku ili zemaljsku. Meutim ako kablovima
za kablovsku televiziju dodamo jos jedan kabal on ispunjava uslove za prijenos
IPTV.
VoD dozvoljava predplatniku da bira online programe ili filmove koje zeli da
gleda da selektuje I snimi zeljeni program. Pustanje selektovanog programa je skoro
momentalno na pretplatnikovom raunaru ili TV.

Tehniki kad pretplatnik selektuje film stvara se veze izmeu servera i

pretplatnikovog dekodera. Pretplatnik moe da ubrza, uspori ili pauzira gledanje
programa a to mu omoguava RTSP ( Real Time Streaming Protocol). Format koji se
najee koriste za VoD su MPEG-2, MPEG-4.

NPVR - (network-based-personal-video-recorder)
Nerwork Personal Video Recording je korisniki servis koji snima uzivo
program smijesti ga na server odakle korisnik moe da pristupi sadraju na serveru
kad god hoe. NPVR system omoguava pretplatniku da snima i gleda emitovane
programe. Pretplatnik moe da bira programe dostupne u mrenoj biblioteci kada
god pozeli bez potrebe za drugim ureajem ili daljinskim upravljanjem. Meutim
mnogi ljudi radije biraju da imaju svoj PVR ( Personal-Video-Recorder) ureaj zato
sto im on omoguava da snime ono sta zele. Izbegavanje prava i licenciranih
regulativa, je dobro kao i njihova limitacija koje pruza sama mrea, mrea im
omoguava da snime svojim PVR bilo koji licencirani program.

U Grkoj njihov telekom svim svojim pretplatnicima nudi snimanje u trajanju

od 72 sata programa po pretplatnikovom izboru. Korisnik treba samo da se pretplati
na ovu uslugu i telekom za njih snima 72 sata programa tako da to izgleda kao da
pretplatnik ima svoj licni PVR.

15.

VIDEO PREKO XDSL-A

Slino kao za MPEG-2, tako je i za H.264/MPEG-4 AVC potrebna

odgovarajua oprema za kompresiju i dekompresiju kako bi se video signal
pripremio za prijenos i itanje na strani korisnika (kao to su STB-i ili PC-i). Prijenos
sadraja komprimovanog H.264/MPEG AVC codecom kompatibilan je s nainom
prijenosa MPEG-2 sadraja, to pojednostavljuje nadgradnju i prelaz, kompanijama
koje su ve uloile u MPEG-2 opremu, MPEG-2 na H.264/MPEG-4 AVC standard
koristei prijenos preko TCP/IP i wireless-a.

H.264/MPEG-4 AVC je idealan za, ali ne i ogranien, na video uslugu preko

xDSL-a. H.264/MPEG-4 AVC encoder sistem u glavnom djelu prebacuje isti video
signal primljen od ISP-a u komprimovan video H.264/MPEG-4 AVC stream.
Komprimovani video moe ostati na streaming serveru ili moe biti poslan do nekog
regionalnog video servera (Regional Office) od kojeg bi se mogla pruati videoondemand usluga, a takoer ti podaci mogu biti odmah distribuirani do korisnika kao
tipa program u ivo.

Slika 9. Preko IP-ja moe mnogo da se uradi (streaming)

H.264 je podjeljen u dva posebna sloja, Network Abstraction Layer (NAL) i

Video Coding Layer (VCL). NAL je odgovoran za pakovanje i enkapsuliranje
komprimovanih podataka na odgovarajui nain zavisno od karakteristika mree
kroz koju e podaci biti poslani ili koriteni. Dok je VCL dio odgovoran za
generisanje odgovarajueg video prikaza video podataka. Dakle, NAL rjeava
zahtjeve mree kroz koju e podaci biti distribuirani i tako omoguuje da VCL nivo
bude nezavisan od vrste mree kroz koju e podaci biti distribuirani.

H.264/MPEG- 4 AVC podrava obje vrste usmjerenih IP i ne-IP mrea (inih

i wireless) kao i njihove transportne mehanizme kao to su npr. RTP (real time
protokol) i MPEG-2 transportni stream. Kada video podaci stignu na korisniki deo
mree, oni se usmeravaju do klijenta preko xDSL modema i korisnike lokalne
mree bilo wirelessom ili ethernetom. STB ureaj dekomprimuje video stream i
prikazuje ga na TV-u, dok bi na PC-u to radila neka od aplikacija (Real Player,
Windows Media Player i sl.).

16.

OSTALE MULTIMEDIJA STREAMING TEHNOLOGIJE

Pored ranije navedenih tehnologija i njihovih proizvoaa koje su

najpopularnije vezane za generalnu primjenu multimedijalnih streaming tehnologija,
ne treba zaboraviti tehnologije koje se koriste u nekim uim oblastima primene:

Net2Phone - Istoimena firma je razvila tehnologiju za VoIP sa prilagodljivim

algoritmom i velikim stepenom kompresije paketa pri multimedija streaming-u. Ovo
je kao posljedicu imalo da se njihovi proizvodi mogu koristiti za VoIP i u veoma
sporim i loim kompjuterskim mreama bez problema i pada performansi servisa.

Yahoo - Yahoo je kompanija koja je implementirala u svoj sistem za slanje instant

poruka mogunost audio/video chata koji se u potpunosti oslanja na multimedija
streaming tehnologije koje su oni u tu svrhu razvili.
Oni takoe kroz ovaj softver koritenjem iste tehnologije za streaming
pokreu i servis Internet Radio Stanica. Ovaj servis u okviru streaming tehnologija
koristi algoritme prilagoavanja koji u zavisnosti od kvaliteta veze i stanja bafera
vre nesmetano emitovanje sa skoro neosjetnim padom kvaliteta multimedijalnog
materijala (ovi algoritmi se oslanjaju na algoritme predvianja i kompenzacije).

Skype - je ime softvera koji trenutno ima najrazvijeniji algoritam za VoIP tehnologiju
koja takoer spada streaming tehnologije.

Flash - svi znamo ovu tehnologiju iz domena multimedija. U posljednje vrijeme sve
ee se ova tehnologija koristi u streamingu. Prednost flash-a je u tome to pomou
odreenog softvera i odreenih programskih jezika je mogue generisati i
multimedijalne sadraje dinamiki pri pristupanju odreenim sadrajima.

Jo jedan trend koji je vezan za streaming je trend gledanja televizije online.

U svetu je veliki broj televizijskih stanica koje omoguavaju gledanje sopstvenog
programa preko Interneta, a polako se ta praksa pojavljuje i kod nas. Za sada, svoj
program i preko Interneta emituje Radio televizija Srbije, i to RTS1 i RTS2, kao i
radio televizija B92, obe preko Real Player-a, i televizija Pink preko Windows Media
Player-a (svoj program Pink Music).

Uglavnom se prikazuju autorske emisije ovih programa, kao i muziki

spotovi (Pink Music), dok se filmski i serijski, pogotovu strani program ne prikazuje.
Ono to je zanimljivo je da Radio televizija Srbije preko Interneta omoguava i
gledanje komercijalnih stranih programa, kao to je trenutno kup UEFA, uz novanu
nadoknadu od 4 po utakmici, i to samo za korisnike iz Hrvatske,Srbije i BiH. Pored
toga RTS omoguava i streaming i download pojedinih zanimljivih emisija sa
njihovog sajta, a televizija B92 od skora svoje zanimljive emisije postavlja i na sajt
youtube, gde se u cjelosti mogu gledati bilo kad.

17.

PRIMJENE MULTIMEDIJALNIH STREAMING

TEHNOLOGIJA

Primjene multimedijalnih streaming tehnologija su raznovrsne. Sljedee

primjene su najee korienje. Audio/Video Streaming je najei domen primjene
skupa ovih tehnologija. Na sljedeoj slici je prikazana ema funkcionisanja.

Slika 10. Primjene multimedijalnih streaming

Na svaki kompjuter su prikljueni u ureaji koji slue za digitalizaciju zvuka,

odnosno, video signala. Pomou softvera od ova dva ulaza se stvara multimedijalni
stream koji se propagira kroz mreu do jednog ili vie kompjutera (u odnosu da li je
u pitanju konferencijska ili obina veza). Primljeni signal se drugoj lokaciji dekodira
i reprodukuje kao audio/video zapis.

U sluaju VOD primene ili emitovanja nekog multimedijalnog zapisa preko

interneta (internet radio ili TV stanica) ema funkcionisanja je sledea.

5 http://technet.microsoft.com/en-us/library/dd439310.aspx

Slika 11. VOD primene

Sa izvora multimedijalnih podataka zapis se prosleuje na Multimedijalni

Stereaming Server. Server zatim vri propagaciju primljenih signala preko interneta
do klijenata. U zavisnosti od mree, primljeni stream se moe reprodukovati na
kompjuterima, mobilnim ureajima, posljednjim generacijama moblinih telefona.

Slika 12. Voip tehnologija

Veliku popularnost VoIP tehnologija trenutno ima na tritu u cjelom svjetu.

Na ovaj nain je omogueno telefoniranje po veoma jeftinoj ceni. Na sljedeoj slici
je prikazana ema jedne VoIP mree i njena implementacija zajedno sa telefonijom.

18.

KODECI VIDEO STREAMINGA

Cilj svih tih kodeka je u pravilu isti, a to je dobiti to manju datoteku to vee
kvalitete video zapisa uz to krae vreme kodiranja. Kada je primarni cilj kodiranja
to vea kvaliteta slike, tada veliina datoteke i brzina kodiranja nisu toliko bitni.

Meutim, ako se kodira datoteka koja e se kasnije koristiti na internetu za

prejnos kao tok podataka (streaming), tada se mora napraviti kompromis izmeu
kvalitete slike i veliine datoteke, da bi se uz odreenu brzinu prjenosa podataka
internetom video zapis mogao gledati bez zastajkivanja. Kada se od tog video zapisa
jo oekuje da se prijenosi internetom u stvarnom vremenu, tada je vana i brzina
kodiranja da ne bi dolazilo do velikog vremenskog kanjenja.

Pojam streaming (stream = tok, struja) je postao dosta rasprostranjen, a

uglavnom se odnosi na medije kao to su video i audio koji se prijenosi se mreom.
Danas postoje dva razliita pristupa streamingu, a to su stvarnovremenski streaming
(realtime) i progresivni streaming (progressive). Uglavnom, ako se neto prijenosi
uivo ili ako se koristi streaming protokol kao to je RTSP (Realtime Streaming
Protocol), to je realtime streaming. Kada se koristi HTTP server, datoteka se
prijenosi progresivnim streamingom.

Progresivni streaming (progressive), jo poznat kao progresivno skidanje

podataka, odnosi se se na medije koje korisnici mogu koristiti tokom samog
prijenosa datoteka s interneta na raunar. Korisnik moe pogledati samo dio datoteke
koji je prijenesen do tog trenutka, ali ne moe otii napred do djelova koji jo nisu
prijeneseni.

Slika 13. Kodeci

Kod progresivnog streaminga datoteke se ne podeavaju tokom prijenosa da

bi odgovarali brzini korisnikove veze kao to to radi realtime format. Progresivni
streaming je vrlo pogodan za prijenos kratkih filmia koje elimo gledati u visokoj
kvaliteti, kao to su npr. reklame. Ova metoda garantira kvalitetu prijenesenog filma
zato to se dio datoteke koji se gleda prethodno sprema.

To znai da neki korisnici mogu osetiti kanjenje prij nego to film pone,
pogotovo pri manjim brzinama prijenosa. Meutim, ovo nije dobro rjeenje za
dugake filmove ili materijale kojima e korisnik eleti pristupati nasumice, kao to
su predavanja, govori ili prezentacije, te za materijale koji se moraju emitirati uivo.

Stvarno vremenski streaming (realtime) se odnosi na tehnologiju koja

podeava brzinu prijenosa medijskog signala brzini korisnike veze, tako da je medij
uvijek dostupan u stvarnom vremenu. Re realtime razlikuje ovu vrstu streaminga od
HTTP streaminga.

Realtime streaming je pogodan za dogaaje uivo, a podrava nasumice

odabran materijal, tako da korisnik moe premotati film do nekog drugog mesta,

koje moe biti korisno za prezentacije ili predavanja. U teoriji, realtime filmovi se
nikad ne bi smjeli zaustaviti kada se jednom pokrenu, meutim u praksi se mogu
javiti periodine pauze. Realtime streaming filmovi moraju odgovarati brzini
prijenosa korisnike veze, to znai da je kvaliteta slike uglavnom siromana na
modemskim brzinama.

Takoe, informacija koja se izgubi u mrei je esto ignorisana, tako da je

video kvaliteta naruena ako je mrea zaguena ili problematina. Realtime
streaming zahtjeva specijalne servere koji ga mogu osigurati, a koristi specijalne
protokole kao to su RTSP (Realtime Streaming Protokol) ili MMS (Microsoft Media
Server).

19.

ZAKLJUAK

Video Streaming je trenutni prijenos multimedijalnog sadraja na korisnikov

raunar.Video Streaming moe biti video-on-demand koji omoguuje korisnicima da
individualno gledaju prethodno snimljen sadraj na zahtjev ili multicast video koji
omoguava svakoj grupi korisnika da gleda zajedniki sadraj uivo ili prethodno
snimljen sadraj.

Dve su glavne metode video streaminga: Streaming server (pravi striming) i

HTTP streaming. Kada pravite video striming, postoje dvije stvari koje morate
razumjeti: video file format i streaming metod.

Mnogo je toga za i protiv za svaki format, ali na kraju se to svodi na line

preferencije. Budite svjesni da mnogi korisnici e imati svoje preference i neki
korisnici e koristiti samo odreene formate, tako da ako elite da dostignete najiru
moguu zastupljenost trebalo bi da kreirate zasebne fajlove za svaki format. U
stvarnosti to nije obino praktino, tako da je potrebno da procenite koje formate da
obezbedite. Oigledno je da to bolje razumete sve opcije, bolje rijeenje e te
izabrati.

Strimovanje medija radi malo drugacije krajnji korisnik moe da pone

gledati fajlove im pone preuzimanje. U stvari, datoteka se alje korisniku (manje
ili vie) konstantno strimovima, a korisnik je gleda im stigne. Oigledna prednost
ove metode je da se ne eka. Strimovanje medija ima dodatne prednosti kao to je
mogunost da se emituju uivo dogaaji (ponekad se naziva webcast ili netcast).

20.

LITERATURA

1. Bernd, G. : Peer-to-Peer Video Streaming by Eric Setton, Boston, 2010.

2. Douglas E. : Comer Internetworking With TCP/IP, Vol.I: Principles, Protocols
and Arthitecture
3. Damien S. : Mastering Internet Video: A Guide to Streaming and OnDemand, London, 2004.
4. Jan Lee Ozer : Producing Streaming Video for Multiple Screen Delivery 5. David A. : The Technology of Video and Audio Streaming
6. Jan O. : Video Compression for Flash, Apple Devices and HTML5
7. Steve M. : Streaming Media Bible Paperback May 20, 2002
8. Damien S. :

Mastering Internet Video: A Guide to Streaming and On-

Demand Video: A Guide to Streaming and On-Demand Video

9.

web side :
http://technet.microsoft.com/en-us/library/dd439310.aspx

10. web side

http://www.pctechguide.com/45DigitalVideo_Video_for_Windows.htm