ANALZ

Rusya Federasyonunun
Yeni Askeri Doktrini
Bir Tepki Belgesi mi?
Son dnemde dnyann gndemini Dr. Ali ASKER* / alaskar68@gmail.com
*21. Yzyl Trkiye Enstits Rusya-Avrasya Aratrmalar
megul eden konulardan birisi de Blm Bakan
II. Askeri Tehlikeler ve Rusya
Rusyann yeni bir askeri doktrini Yeni Rus Askeri
Federasyonuna Kar
Doktrininin erii
kabulyd. Baz uzmanlar, bu belgenin Rusya Federasyonu Devlet
Sava Tehditleri
(madde 7-16)
Bakan
Dmitri
Medvedevin
yeni dnemde Rus ordusundaki
kararnamesiyle 5 ubat III.Rusya Federasyonunun
reformlar asndan nemli olduunu 2010da onaylanan Rusyann
Askeri Politikas
(madde 17-37)
Yeni Askeri Doktrini aadavurgularken bazlar da doktrinin ki 4 blmden oluuyor:
IV.Savunmann Askeri ve
Ekonomik Teminat
ABD ve NATOya kar bir tepki I. Genel Hkmler
(madde 38-53)
(madde 1-6.)
belgesi olduunu savunuyor.

Military Science & Intelligence / MSI - Nisan 2010

www.milscint.com

Yeni Rus Askeri Doktrininin

tanmland (madde 1) Genel Hkmler blmnde,
bu doktrinin hazrlanmasnda
hangi belgelerin esas alnd
da ifade ediliyor . Yeni doktrinde kullanlan; askeri gvenlik, askeri tehlike, askeri
tehdit, askeri atma, silahl
atma, mahalli sava, blgesel sava vs. gibi kavramlarn aklamas da bu blmde veriliyor (madde 6).
kinci blmde lkeye ynelik i ve d tehlikelerin nelerden ibaret olduu aklanyor. Ayrca Rusyann katlabilecei askeri atmalara
da yer veriliyor. NATOnun
genilemesi, yabanc devletlerin Rusya ve mttefikleriyle
snr bulunan lkelerde askeri g bulundurmas ve
balistik fzelere kar stratejik fze savunma sistemleri
konulandrmas, nkleer
devletlerin saysnn artmas,
uluslararas terrn artmas,
uzayn
silahlandrlmas,
Rusya ve mttefiklerine kar toprak iddialar vs. d tehditler olarak belirtiliyor
(madde 8). Rusya Federasyonu anayasal dzeninin zor
kullanlarak deitirilmesi,
egemenliin, lke ve toprak
btnlnn ihlali gibi konular da balca i tehditler
olarak tanmlanyor.
Rusya Federasyonunun Askeri Politikas balkl nc blmde, herhangi bir silahl atmay nlemek ve
caydrmann yan sra bylesi
bir durumda yaplmas gerekenler belirtiliyor. Burada
Rusyann, kendisine ve
mttefiklerine ynelik herhangi bir saldry bertaraf etmek, Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi ve dier kolektif gvenlik kurumlarnn
kararlar dorultusunda, barn desteklenmesi veya yeniden tesisi iin asker kullanabilme hakkna sahip olduu da vurgulanyor.
Savunmann Askeri ve Ekonomik Teminat balkl drdnc blmde ise Rus Silahl Kuvvetlerinin ve bals
www.savunmahaber.com

Resimalt resimalt Resimalt resimalt Resimalt resimalt Resimalt

resimalt Resimalt resimalt
Resimalt resimalt Resimalt resi-

unsurlarn donatlmas, savunma sanayisinin gelitirilmesi, ekonominin, devlet organlarnn, yerel ynetimlerin
seferberlik hazrl, Rusyann dier lkelerle askerisiyasi ve askeri-teknik alanda
i birlii konularna yer veriliyor. Burada belirtildii zere
Rus Silahl Kuvvetlerinin modern savunma sistemleriyle
donatlmas, sadece savunma sanayisi tesislerinin normal ileyii sayesinde mmkn olaca belirtiliyor. Bunu
salarken halkn, zellikle de
savunma tesislerinin bulunduu blgelerde yaayanlarn
refah dzeyinin ykseleceinin alt iziliyor.

Yeni Doktrinin
Gerekeleri
Bugn, nkleer, biyolojik ve
kimyasal teknolojilerin dnya apnda gelitirilmesi, kitle imha silahlarnn retimi
ve uluslararas terr, askeri
ve siyasi istikrar tehdit eden
etkenler arasnda yer alyor.
Kuzey Kutbu blgesindeki
yakt, enerji ve dier ham-

madde kaynaklarnn kullanmyla ilgili rekabet de yeni

atmalara zemin hazrlyor.
Baz lkelerin, rnein Japonyann Rusyaya kar ileri
srd toprak talepleri gittike younlat dikkat ekiyor. Irak ve Afganistandaki
durum, Yakn ve Orta Douda, Gney Asya ve Afrikann birok lkesinde, Kore
yarmadasnda meydana gelen atmalar, orta vadede
uluslararas ortamn daha da
gerginlemesine neden olacana dikkat edilmeli. Ayrca
Rusya iinde de bir sava
tehdidi yaanyor. Kuzey Kafkasyadaki durum bunun bariz rneidir . Tm bu hususlar yeni doktrinin hazrlanmasndaki nemli gerekeler olarak saylabilir.
Doktrin metnine baktmz
zaman ise son dnemde
ABDnin ve NATOnun artan
etkisine kar Rusyann tepkisini sergileme isteinin
ar bastn gryoruz. Bunun yan sra Rusyann, elindeki en etkin g olan nkleer silahlarn kullanlmasn

ne kararak askeri ve stratejik sorunlarn zmek iin

zaman kazanmak istediini
de syleyebiliriz.
Siyasi uzmanlarn ve askeri
uzmanlarnn zerinde durduklar nemli noktalardan
biri de yeni doktrinin bir tepkisel belge nitelii tamas.
Resmi aklamalarda, NATOnun douya doru genilemesi en fazla zerinden
durulan tehdit unsuru olarak
dikkat ekiyor. ki kutuplu
dnya dzeninin sona ermesinden sonra NATOnun hzl
bir ekilde douya doru yaylmas ve Rusyaya snr bulunan lkelerde askeri s
bulundurmas, Moskovay
endielendiren hususlarn
banda geliyor. Rusya Federasyonu Gvenlik Konseyi
Sekreteri Nikolay Patruev,
konuya ilikin yapt aklamada, Yeni Rus Askeri Doktrininin hazrlanmasnda etkili hususlar sralarken gnmz dnyasnda sava
tehdidinin hala devam ettiini ve sadece, byk apl savalarn, yerini mahalli savalara ve silahl atmalara
terk ettiini ifade ettikten
sonra, NATOnun faaliyetlerini younlatrmakta olduunun ve kesintisiz olarak Rusya snrlarna doru ilerlediinin altn iziyor. Patruev
bunun yan sra 9 senelik bir
aradan sonra ABDnin stratejik kuvvetlerinin tatbikata
balamasna da dikkat ekiyor. Bu tatbikatlarda, stratejik nkleer silahlarn kontrol konusu da ileniyor.

Military Science & Intelligence / MSI - Nisan 2010

ANALZ

Balca Tehlike:
NATO
Doktrinin melliflerine gre,
Rusya, ncelikle NATOnun
genilemesinden rahatsz.
Genileme sreci, rgte yeni yelerin alnmas ve Rusyann etrafna balistik fze
savunma sistemlerinin konulandrlmasyla devam ettiriliyor. Rusyay rahatsz
eden baka bir konu da snrlarnn ok yaknnda ve karasularna bitiik alanlarda
yabanc ordularn konulanmas. Yeni askeri doktrinine
gre Rusya, kendi karlarn
ve yurttalarn koruma, ayrca uluslararas bar ve gvenliin salanmas amacyla, kendi silahl kuvvetlerini
lke snrlar dnda kullanabilecek .
Rusyann yeni askeri doktrininde ortaya konan bak ve
stratejinin, Baty rahatsz
ettiini gryoruz. NATO Genel Sekreteri Anders Fogh
Rasmussen, bu konudaki rahatszln ifade etmekte ge
kalmad. Rasmussen konuya
ilikin aklamasnda, NATOnun douya doru genilenmesinin bir tehdit olarak
alglanmasnn doru olmadn, bu anlamda doktrinin
gereklikten uzak olduunu,
ayrca NATOnun Rusyaya
dman olmadn ifade et-

tikten sonra, bu belgenin

NATO-Rusya ilikilerinin asndan olumsuz bir gelime
olduunun da altn izdi.
ABD ve Bat basnnda da yeni doktrinden duyulan rahatszln etkileri grlyor.
The Guardian gazetesine gre, yeni doktrin, SSCB dneminin analojik belgelerine
benziyor. Nitekim ABD ve
NATO, Sovyet dneminde de
Rusyann dmanlaryd.
Gazete, uluslararas terrn
yaylmasna ramen, doktrinde tehditler arasnda
onuncu srada yazldna
dikkat ekiyor.
Doktrin tehdit ve tehlike kavramlarna ilikin Genel Hkmler blmnde yaplan
aklamalar, Rusyann net
bir ekilde NATOnun genilemesini bir tehlike olarak
grdne iaret ediyor:
-Askeri tehlike, belli artlarda askeri tehdit meydana getirebilecek faktrlerle karakterize edilen devletler arasnda veya lke iinde meydana gelebilen bir durumdur
(madde 6/b).
-Askeri tehdit ise atan taraflar arasnda yksek dzeyde sava hazrln mey-

dana getirebilecek reel askeri atmann meydana

gelmesiyle karakterize edilir
(madde 6/v).
Uzmanlara gre, Rusyann
NATOnun genilenmesine
kar tepki koymas ok doal. nk Rusyann kendini
savunmas iin bir n alana
ihtiya duyduu biliniyor.
1939 ylnda Sovyetler Birlii
iin bu alan 400 km uzunluktayd. kinci Dnya Sava srasnda Alman ordularnn
yarp gemek iin bir hayli
urat ve Hitlerin ok gvendii Blitzkrieg (Yldrm
Harbi) doktrininin sekteye
urad bu alan ierisinde
bugn, St. Petersburgun 120
km ve Moskovann 600 km
uzanda NATO kuvvetleri
bulunuyor.
Rusya Devlet Bakan Dmitri Medvedevin, Paris Match
dergisinin; Dnya liderleri
souk savaa geri mi dn-

yor? eklindeki sorusunu

yantlarken u hususlara
dikkat ektiini gryoruz:
Burada sorun NATOnun
varl deil. Sorun, NATOnun durmadan genilemesindedir. Bir zamanlar
Sovyetler Birlii yesi olmu
lkelerin veya Rusyann yakn komularnn NATOya
ye olmalar Rusya iin bir
tehdit oluturmaktadr. Savunma stratejisi dorultusunda Rusyann silahl kuvvetleri belli bir yaplanma
ekline sahiptir. Rusya ile rekabet halindeki bir askeri
blokun Rusya snrlarna yaknlamas ve fzelerini konulandrmas Rusyay rahatsz etmektedir. 2005 ylnn Aralk aynda sresi sona
eren Nkleer Silahlarn ndirimi Anlamas (START)n
yeniden imzalanmas srecinin uzamas da bu rahatszlktan kaynaklanmaktadr.

Military Science & Intelligence / MSI - Nisan 2010

www.milscint.com

ANALZ
Resimalt resimalt Resimalt resimalt Resimalt resimalt Resimalt
resimalt Resimalt resimalt
Resimalt resimalt Resimalt resimalt Resimalt resimalt Resimalt
resimalt Resimalt resimalt
Resimalt resimalt

Nkleer Silah
Kullanm

Rusyann Yeni Askeri Doktrini ile ilgili en ok tartlan

konulardan biri de nkleer
silah kullanmna ilikin hususlar olarak karmza kyor. Rusyaya gre, yeni askeri doktrin savunma amal
bir belge. Nkleer taarruz da
savunma asndan byk
neme haiz. Bu paralelde,
doktrinde, Rusyann hangi
durumlarda nkleer silah
kullanabilecei ak bir ekilde ifade ediliyor ve nkleer
silah kullanmn belli artlara balanyor. Rusya;
- Rusyaya ve / veya mttefiklerine kar nkleer silah
veya dier kitle imha silahlar kullanlaca takdirde,
- Konvansiyonel silahlar
kullanlsa bile devletin varln tehdit eden bir saldr
durumunda, nkleer silah
kullanabileceini sylyor.
Uzmanlara gre, byle bir
dzenleme Rusyann gerek

potansiyel dmanlarna gerekse ABDnin balistik fze

savunma sistemlerini kendi
topraklarnda yerletirmesine msaade eden Dou Avrupadaki ABD uydu devletlerine kar etkin bir uyar
mekanizmas nitelii tayor.
Jeopolitik Sorunlar Akademisi Bakan Yardmcs Vladimir Anyuhine gre, hlihazrda ABD, balistik fze
savunma sistemlerini konulandrd alan daha da
geniletmek istiyor. Rusyann
belli
evreleri,
ABDnin balistik fze savunma sistemlerini gelecekte Dou Avrupa lkelerinin yan sra Kafkaslar,
hatta Kazakistan veya Mo-

Military Science & Intelligence / MSI - Nisan 2010

olistanda da konulandrabileceini dnyor. Ayrca inin de gelecekte

Rusya asndan potansiyel
bir tehdit oluturabilecei
tahmin ediliyor. inle bir
sava yaanmas durumunda, Rusyann Uzak Dou

blgesindeki ordu birliklerinin bir in saldrsna kar koyamayacaklar biliniyor. Bu yzden nleyici nkleer taarruz tek zm yolu
olarak dnlyor.
Silahszlanma, Enerji ve Ekoloji Sorunlar Aratrma Mer-

www.milscint.com

kezi Direktr
Anatoli Dyakov ve
baz uzmanlar ise yeni askeri doktrindeki
nkleer silah kullanmyla
ilgili dzenlemenin, 2003
doktrinindeki benzeri hkme
kyasla daha snrl olduunu
sylyor. Bu yaklama gre,
2000 doktrininde, ulusal gvenliine kar bir tehdit
meydana gelmesi durumunda, Rusyann nleyici taarruz
amacyla nkleer silah kullanabilecei ngrlmt.
Oysa yeni doktrinde, kar taraf nkleer silah veya dier
kitle imha silahlaryla saldrd takdirde nleyici nkleer
taarruz yaplabilecek.
Hudson Enstits uzmanlarndan Richard Weitz de 2010
doktrininde nleyici veya
uyarc amal nkleer silah
kullanmna ilikin yelpazenin daraltld dncesinde. Weitze gre, buradaki
dzenlemede ama; dier
lkeleri Rusya ile atmaya
girmekten caydrmak.
Osteuropa dergisi Genel Yayn Ynetmeni Volker Weichsel ise Rusyann nkleer silah kullanmyla ilgili, aslnda
herhangi bir deiikliin sz
konusu olmadn sylyor.
Nitekim Sovyetler Birlii,
1982 ylnda, ilk alternatif
olarak nkleer silah kullanmayaca konusunda bir ykmll kabul etmi, 1993
ylnda ise bu ykmllnden vazgemiti. Burada
Rusyann izledii strateji,
aslnda ABD ve ngilterenin
izledii stratejinin aynsdr. 5
www.savunmahaber.com

byk nkleer gten, sadece in nkleer gc olan bir devlete ilk alternatif olarak nkleer silah
kullanmayaca ykmlln kabul etmi durumda.

Kolektif Gvenlik
Anlamas
Tekilatnn
Glendirilmesi
Rusyann hedeflerinden biri
de Kolektif Gvenlik Anlamas Tekilat (KGAT)n neminin arttrlmas ynnde.
Rusyann egemen olduu
KGATn, 2000 ylndaki doktrinde 1 defa getiini yeni
doktrinde ise bu adn en az
10 kez getiini gryoruz.
Ayn ekilde KGAT erevesinde oluturulmu silahl
kuvvet unsurlarnn da ismi
birka defa metinde yer alyor. Yeni doktrinde, Belarus
ve Rusyann ulusal silahl
kuvvetler ve askeri altyapsnn gelitirilmesinde koordinasyon salanmas da ngrlyor. Rusya-Belarus ttifak yelerinden birine yaplacak saldrnn, ittifakn tmne kar yaplacak bir saldr olarak alglanaca belirtiliyor (madde21).
Doktrinde ayrca, KGAT ye

devletleriyle kolektif gvenlik ve ortak savunma kuvvetlerin oluturulmas ve bu

yndeki abalarn bir araya
getirilmesi gerektii de vurgulanyor. KGAT dnda kalan dier Bamsz Devletler
Topluluu lkeleriyle blgesel ve uluslararas gvenlik
konularnda ve ayrca bar
faaliyetlerinde askeri ve siyasi i birlii de ncelikli konular arasnda yer alyor.
KGAT ye devletlerinden
herhangi birisine yaplacak
bir silahl saldrnn, dier
tm yelere kar yaplm
silahl bir saldr olarak alglanacana da metinde ayrca yer veriliyor ve bu durumda KGATn ngrlen tedbirleri alacann alt iziliyor(madde 21).
Doktrinde, KGAT emsiyesi
altnda Rusya Federasyonu
Silahl Kuvvetlerinin post
Sovyet alannda, Merkezi Asyada etkin ve hzl hareket
potansiyelinin arttrlmasnn
teyit edilmesi de dikkat ekiyor (madde 24). angay
Birlii rgt ye devletleriyle ortak alanda askeri tehlike ve askeri tehditlere kar
koymak, ayrca zaruri yasal
zeminin oluturulmas da
askeri ve siyasi i birliinin
ncelikleri arasnda sralanyor (madde 51).

Rusyann
Avantajlar ve
Dezavantajlar
Yeni askeri doktrin, askeri ve
jeostratejik adan Rusyann
sahip olduu belli avantajlar
ve dezavantajlar da ortaya
koyuyor. Bugn Rusyann,
en azndan post Sovyet alanndaki etkinliini arttrma
ynndeki politikalarn hzlandrd bilinen bir gerek.
Hlihazrda Rusyann elinde
bu yndeki politikalarn gelitirmek iin birka nemli
ara bulunuyor. KGAT, bu
anlamda Rusyann elini
glendiren en nemli faktr. Rusya snrlar dnda
yaayan Rus yurttalar koruma misyonu da bu anlamda Rusyann sahip olduu
nemli bir avantaj. Post Sovyet alanndaki atma odaklar veya ayrlk rejimler de
Rusyann blgedeki etkinliini korumas asndan
nemli. nk 20 yldan fazla devam eden bir srede
Rusya, uluslararas kamuoyunda, bu corafyadaki blgesel sorunlarn anahtarn
kendi elinde bulundurduuna dair bir alglama yaratmay baard.
Fakat baz uzmanlar, bu belgeyle, Rusyann Batya kar
tepkilerini sergileyerek Rus
ordusundaki sorunlar rtbas etmeyi amaladn dnyor.

Military Science & Intelligence / MSI - Nisan 2010

ANALZ

Bu tepkilerden birincisi, NATOnun douya doru genilenmesine kar duyulan tepkidir. kincisi bir zamanlar
Rusyann etki alannda bulunmu Dou Avrupa lkelerinin bugn ABDnin uydu
devletlerine dnme srecine kar duyulan rahatszlktan ileri gelen tepkidir. Hatta
baz yorumcular, bu belgeyi,
ABDnin balistik fze savunma sistemlerine kar bir
tepki olarak da deerlendirmektedir.
Bugn Rus ordusunda, gerek tehizat gerekse disiplin asndan kmsenmeyecek sorunlar mevcut.
Rusyann askeri harcamalar, Fransann harcamalarnn gerisinde kalm durumda. Rusyann Avrupadan karma gemisi tedarik etmek istemesi de lkedeki teknolojik yetersizliin bir gstergesi olarak
deerlendiriliyor.
Rusyann daha modern ve
atak bir ordu dzenine geilmesi iin askeri harcamalarn azaltlmas amacyla
asker ve subay kadrosunda
indirime gitme dncesi de

bir dier problem kayna

olarak deerlendirilebilir.
Bu durumun, lke iinde askeri-siyasi dengesizlie, i
gvenlik zafiyetine ve dahas
sosyal huzursuzlua yol
aabilecei deerlendiriliyor. nk ordudan ayrlacak subaylarn bir ksmnn,
Sovyet ordusu daldktan
sonraki kadar geni apl olmasa da mafya ya da d istihbarat kaynaklaryla ilikiye geme olasl mevcut.
Rusyann, askeri modernizasyon politikalarn baarl
bir ekilde srdrebilmesi
iin, zamana, paraya ve daha
da nemlisi, ynetici elitlerin mutabakatna ve kamuoyu desteine ihtiyac olduunu syleyebiliriz.

KAYNAKA
1. p r
5 rq 2010 . N 146 " r
p",
http://www.rg.ru/2010/02/10/doktrina-dok.html. Askeri
Doktrin, Devlet Bakan tarafndan 5 ubat 2010
tarihinde imzalanarak yrrle girmi, 10 ubat
2010da yaynlanmtr. Bu belge, Sovyetler Birliinin
dalmasndan sonra Rusyann kabul ettii nc
askeri doktrindir. lk doktrin 2 Kasm 1993de B.
Yeltsinin imzalad 1933 sayl kararnameyle
I

onaylanmtr. kinci askeri doktrin ise 21 Nisan 2000de

V. Putinin 706 sayl kararnamesiyle onaylanmtr.
Aslnda ikinci doktrin de B. Yeltsin dneminde
hazrlanmtr.
I 2. q r
r, http://www.rg.ru/2010/02/10/doktrinadok.html.
I 3. Yeni askeri doktrinin hazrlanmasnda bir nceki
askeri doktrin (2000), 2020 ylna dek dnemde
Rusyann Uzun Vadeli Sosyoekonomik Kalknma
Konsepti, 2020 ylna dek dnemde Rusya Federasyonu
Ulusal Gvenlik Stratejisi, ayrca Rusya Federasyonu
D Politika Konsepti (2008) ve 2020 ylna dek dnemde
Rusya Federasyonu Deniz Doktrininin ilgili hkmleri
dikkate alnmtr.
I 4. r
rr CHB,
http://news.km.ru/voennuyu_doktrinu_rossii_pereche/
print13:00 06.02.2010
I 5. p r
r r,
http://www.bbc.co.uk/russian/russia/2010/02/100205_medvedev_doctrine.shtml
I 6. : q r r
q C HATO, http://www.bbc.co.uk/russian/international/2010/02/100206_rasmussen_russian_doctrine.shtml, 06/02/2010.
I 7. Guardian: q r
CCCP
http://www.gazeta.ru/news/lenta/2010/02/24/n_14616
49.shtml
I 8. q r .
r r- ..,
http://kprf.ru/army/75743.html, 28.03.2010.

I 9. : Nq q r
p p HATO,
http://www.rosbalt.ru/2010/02/25/715400.html,
28.10.2010.
I 10. r, V r
pp CHB,
http://news.km.ru/voennuyu_doktrinu_rossii_pereche/
print13:00 06.02.2010.
I 11. r, r
V r ,
("http://www1.voanews.com/russian/news/Analysisand-perspectives/Patrushev-comments-defence-201002-09-83920907.html. 09.02.2010.
I 12. Nq q r
, http://www.inosmi.ru/russia/20100216/158213589.html, 16.02.2010, Anketa:
Moskva podepsala novou vojenskou doktrnu, kde si
vyhrazuje prvo pout jadern zbran jako prvn.14. 2.
2010 19:20 - Redakce Respekt
I 13. Cesur Smerinli,
http://milaz.info/news.php?id=10245, 06-03-2010
I 14. V V r
r r
rr,
http://www.inosmi.ru/belorussia/20100208/158054392.html,"ir"
I 15. r Ar r
r,
http://www.inosmi.ru/army/20091221/157121493.html,
Pierre Avril, Moscou se dote d'une nouvelle doctrine
militaire, "Le Figaro", 18.12.2009.
I 16. Burak nar, Yeni Rus Askeri Doktrininin
Yansmalar,
http://21yyte.org/tr/yazi.aspx?ID=3686&kat=33

Military Science & Intelligence / MSI - Nisan 2010

www.milscint.com