HUKUK RENCLER N MANTIK YANLILARI KILAVUZU

YRD. DO. DR. SERDAR ACAR

Bir hukuki argmann ikna edici gibi grnmesi yeterli deildir. Hukuki argman,
mantk kurallarna uygun ve geerli bir kyas iinde ortaya konmaldr. Basit bir kyas,
byk nerme (B), kk nerme (K) ve sonu (S) ksmlarndan oluur.
RNEK: (B) Trk vatanda ... anadan ... doan ocuk Trk vatandadr. (K) Alinin
anas Trk vatandadr. (S) Ali Trk vatandadr.
RNEK: (B) Trk vatanda ana veya babadan ... doan ocuk Trk vatandadr. (K1) Alinin anas Trk vatanda deildir. (K-2) Alinin babas Trk vatandadr. (S) Ali Trk
vatandadr.
(K-1i yazmasak da olurdu.)
RNEK: (B) Trk vatanda ana veya babadan evlilik birlii iinde doan ocuk Trk
vatandadr. (K-1) Alinin anas Trk vatanda deildir. (K-2) Alinin babas Trk
vatandadr. (K-3) Ali evlilik birlii iinde domamtr. (S) Ali Trk vatanda deildir.

Mantk yanl (fallacy/mugalata-safsata), bir gereke hatasdr. Mantk yanl ieren bir
argman doru gibi grnebilir, fakat incelemeye tabi tutulunca yle olmad anlalr.
Bir mantk yanl bazen ilk bakta kolayca anlalr. Fakat bazen, zellikle ok kompleks
olabilen hukuki argmanlarda, ikna edici ve tespiti g mantk yanllar ile
karlalabilir.
Mantk yanl bazen hatal akl yrtmekten kaynaklanr. Fakat bazen, zellikle
hukukular, politikaclar ve reklamclar tarafndan, bilinli olarak yaplr. kinci durumda
muhatab ve/veya hasm yanltmak ya da kafasn kartrmak suretiyle ikna etmek
amalanr. Edebiyatlar tarafndan kinaye, vb. amalarla bunlarn kullanld da olur.
Eski alardan beri snflanarak ortaya konmu yzlerce eit mantk hatas vardr.
Bunlar iki ana gruba ayrlr. Birincisi, geersiz kyas veya kyas kurallarnn ihlalinden
kaynaklanan biim yanllardr. kincisi ise, bazen biimsel olarak doru olabilen, ierik
yanllardr. Aada hukukular tarafndan en sk yaplan mantk yanllarndan
rnekler verilmitir.

SIKA YAPILAN MANTIK YANLILARI

A) Biim Yanllar:
1.
lgisiz sonu: nermelerle sonu arasnda kopukluk olmasdr. Buna konudan
kopmak da denir. Pek ok tr vardr.
RNEK: Btn kpekler memelidir / Kedi memelidir / O zaman kedi kpektir.
(Datlmam orta terim)
RNEK: Eer Bulut insansa o zaman Bulut memelidir / Bulut memelidir / O zaman Bulut
insandr. (Sonucu tekrar)
(Buradaki sonu her ne kadar doru olabilirse de, sonu ncllere bal olmad iin
yaplan kyas yanltr. Bulut memeli olduu halde insan deilse (mesela kpekse), o zaman
varlm olan sonu da yanltr.)
RNEK: Eer Ali Azeri ise o zaman Asyaldr / Ali Azeri deildir / O zaman Ali Asyal
deildir. (Olumlu nclden olumsuz sonu karma)
(Buradaki sonu her ne kadar doru olabilirse de, sonu ncllere bal olmad iin
yaplan kyas yanltr. Ali Azeri olmad halde Asyal ise (mesela Trkmen ise), o zaman
varlm olan sonu da yanltr.)
RNEK: Ali hem ehirde hem evde olamaz / Ali evde deildir / O zaman Ali ehirdedir.
(Olumsuz nclden olumlu sonu karma)
(Buradaki sonu her ne kadar doru olabilirse de, sonu ncllere bal olmad iin
yaplan kyas yanltr. Ali ne ehirde ne de evde bulunuyorsa, o zaman varlm olan sonu
da yanltr.)

B) erik Yanllar:
2.
Belirsizlik: Ak, kesin ve/veya tek anlam olmayan bir ifade belirsizdir. Belirsiz bir
ifadeyi delil olarak kullanmak da belirsizlik hatasdr.
RNEK: mr boyu garanti.
(Garanti kullancnn mr boyunca m, yoksa kullanlan eyin mr boyunca m devam
edecek?)
RNEK: Kocam futbol oynard.
(Geride kalan kocalk sfat m, yoksa futbol oynama eylemi mi?)
RNEK:

Balk: Canl balk, canl balk!

Mteri : Evladm balklar taze mi?

Balk: Canl dedik ya teyze!

Mteri: Evladm ben de canlym, fakat taze miyim?
RNEK: Sarmsak da ac amma evde lazm bir dii.
(Dii, sarmsak paras m, yoksa kadn m?)
RNEK: Tahir bana kelp demi / ltifat bu szde zahirdir / Maliki mezhebim benim zira /
tikadmca kelp tahirdir (Nefi).
(Kpein (kelp) Maliki mezhebine gre temiz (tahir) kabul edildiinden bahisle Tahirin
sz iltifat m kabul edilmi, yoksa Tahire kpek mi denmi?)

3.
Blme / Birletirme yanl: Btn iin geerli olann btnn her bir paras iin
de geerli olduunu / bir para iin geerli olann o paralardan meydana gelen btn
iin de geerli olduunu, ileri srmektir.
RNEK: Bir halat bir adam tayacak kadar salamdr / Bir halat ipliklerin bir araya
gelmesinden oluur / O zaman bir iplik bir adam tayacak kadar salamdr. (Blme)
(Bir halat her bir ipliin dayankllnn toplam kadar arlk tar. Eer her iplik bir halat ile
ayn dayanklla sahip olsayd, o zaman farkl amalar iin farkl kalnlkta halatlar
yapmaya gerek olmazd)
RNEK: Bir iplik bir adam tayamaz / Bir halat bir araya gelen ipliklerden oluur / O
zaman bir halat da bir adam tayamaz. (Birletirme)
RNEK: ... Grld gibi, ileri srlen delilin hibiri, ne ahit beyan ne parmak izi ne
de sa rnei, mvekkilimin bu cinayeti ilediini tek bana ispat iin yeterli deildir / o
zaman delil bir araya geldiinde de cinayet iddiasn ispat edemez. (Blme)
(Eer tek delil cinayeti kesin olarak ispat iin yeterli olsa zaten dier iki delile gerek
kalmazd. Her bir delil ileri srlen iddiann nemli bir ksmn ispat ediyorsa, bunlar birlikte
yorumlanarak iddia ispat edilmi saylabilir)

4.
spat edilmemi olan lehe/aleyhe kullanma: leri srlen iddiann doruluuna
delil olarak, bu iddiann aksinin ispat edilmediini gstermektir. Belirtmek gerekir ki;
ispat yknn taraflardan hangisine dt usul hukuku kurallarna (HMK, CMK) gre
belirlenir. Ayrca, maddi hukuk kurallar (TMK, TBK, TTK, vb.) iinde de karineler ve
ispat ykne dair dier baz kurallar vardr. Dolaysyla, bu kurallar uyarnca, aksi ispat
edilmemi eye delil olarak dayanmak bir mantk hatas olmaz.
RNEK: Dnyadan baka bir gezegende yaam yoktur; nk aksi ispat edilmemitir.;
Dnya dndaki gezegenlerde de yaam vardr; nk aksi ispat edilmemitir..
RNEK: Haksz fiilde kusuru ispat yk madura der. Davac, mvekkilimin kusurlu
olduunu ispat edememitir. Kusur haksz fiilden sorumluluk iin aranan unsurlarndan
biridir. Bu nedenle mvekkilim davacnn ileri srd zarar iin sorumlu tutulamaz.;
Resmi sicil kaytlar aksi ispat edilinceye kadar dorudur. Davac tapu sicilindeki kaydn

yanl olduunu geerli bir delille ispat edememitir. Tapu sicili resmi bir sicildir. Bu nedenle
davann reddi gerekir.
(Bu rneklerde ispat yk hakkndaki hukuk kurallarna dayanarak doru sonulara
varlmtr)

5.
Yanl tarihilik: Gereklemi, olup bitmi eyler hakknda, eer gerekler veya
artlar baka trl olsayd sonucun baka olacana dair kesin yargda bulunmaktr.
RNEK: Eer Birinci Dnya Savanda Almanyann yannda yer almasaydk, snrlarmz
imdi ok daha geni olurdu.

6.
Sakal delili: ki zt seenek arasnda kalan dier seenekleri de kyas yolu ile bu iki
zt seenekten birine denk saymaktr.
RNEK: Yznde 5.000 tane kl olan kii sakalldr, yleyse yznde 4.999 tane kl olan kii
de sakalldr ... yleyse yznde 1 tane kl olan kii de sakalldr .
(Sakall olmak ile sakalsz olmak farkl eylerdir, diziye bir yerde son vermek gerekir.)

7.
spat edilecek olan delil yerine alma: ddiay ispat iin delil olarak ispat gereken
iddiann kendisine dayanmaktr. spat gereken iddia ncllerden biri olup bundan
sonu karlabilecei gibi, sonu iddiann tekrar eklinde de olabilir (ksr dng).
RNEK: yi adam, iyi olan adamdr.
RNEK: Devlet olarak yollarda daha ok tata ihtiyacmz vardr. nk akaryakt vergisi
olarak daha ok paraya ihtiya vardr. Daha ok tat sahibi olabilmemiz iin daha ok yol
yapmamz gerekir. (Tekrarlanan iddia)
RNEK: Trk Milletinin ayrlmaz paras olan Trk Silahl Kuvvetlerinin, milletin arsyla
gerekletirdii 12 Eyll 1980 harekt sonucunda, Trk Milletinin meru temsilcileri olan Danma
Meclisince hazrlanp, Mill Gvenlik Konseyince son ekli verilerek Trk Milleti tarafndan kabul ve
tasvip ve dorudan doruya O'nun eliyle vazolunan bu ANAYASA: ... TRK MLLET TARAFINDAN,
demokrasiye k Trk evlatlarnn vatan ve millet sevgisine emanet ve tevdi olunur. (1982
Anayasas, Balang)
(12 Eyll 1980 Harekat, (nceki) anayasal dzeni bozan ve halk tarafndan seilmi hkmeti
deviren bir askeri darbedir. Dolaysyla, milletin arsyla gerekletirildii iddias, en hafif
tabirle yanl genellemedir. Danma Meclisi yelerinin Trk Milletinin meru temsilcileri
olduu da ispat edilmemi bir iddiadr; zira bu kiilerin kimler olaca askeri cunta tarafndan
belirlenmitir. Anayasa her ne kadar yksek bir ounlukla kabul edilmi ise de, silah tehdidi
altnda yaplan bir oylamann ne kadar meru olduu da phelidir. Bu ncller, Anayasann
dorudan doruya Trk milleti tarafndan vazolunduu ve kabul edildii sonucunu ispat etmez. )

8.
Yanl sebep: Kronolojik olarak nce gerekleen bir olayn daha sonra
gerekleen bir olaya sebep olduunu ileri srmektir.

RNEK: Cinayet gerekletikten birka saat sonra sank yurtdna kmtr. Bu da bir
ekilde sz konusu cinayete kartn aka ispat etmektedir..
(Her dakika, binlerce su ilenmekte ve binlerce kii yurt dna kmaktadr. Yurtdna
kmak bir kiinin su ilediinin tek delili olamaz.)
RNEK: 1951 ylnda Nevadada yaplan yer alt nkleer testleri gney batda dramatik bir
iklim deiikliine yol amtr. Ayn yl btn blgede ortalama scaklk 7 derece artmtr.
(Scakln ykselmesi baka onlarca nedenden kaynaklanabilir, iklim deiiklii ile testler
arasnda sebep sonu ilikisi olduu ispat edilmemitir.)

9.
Karmak soru: Cevab evet ya da hayr olan iki farkl soruyu tek bir soru
iinde sorarak veya yarg ieren bir soru sorarak, muhatab yanltmak veya
ynlendirmektir.
RNEK: Karn dvmeyi braktn m?; Karn hala dvyor musun?.
(Evet cevab da hayr cevab da karsn dvdne dair bir kabul ierir)
RNEK: Silahn ekinceye kadar maktule ate etmedin, deil mi?; San daha nce
grmedin, deil mi?; Belgeleri nereye sakladn?.
(Birincisi, san ate ettiini kabule ve/veya meru mdafaa savunmasna
ynlendirmektedir. kincisi, ahidi sulunun o kii olmadna veya san tanmadna
ynlendirmektedir. ncs, belgelere sahip olduu ve onlar saklad sonucunu
dayatmaktadr.)

10. Adal dil ile nfuz salama: Bir eyi veya fikri, daha nemli, deerli, doru, vb.
imi izlenimi uyandrmak iin, abartl kelimelerle ifade etmektir.
RNEK: Gayrimenkul/yatrm uzman/brokeri (Emlak, simsar), Gzellik uzman (berber),
hidrodinamik vites, cayrodinamik kapak, vb.
RNEK: Ebed Trk vatan ve milletinin btnlne ve kutsal Trk Devletinin varlna kar,
Cumhuriyet devrinde benzeri grlmemi blc ve ykc kanl bir i savan gerekleme
noktasna yaklat srada; Trk Milletinin ayrlmaz paras olan Trk Silahl Kuvvetlerinin, milletin
arsyla gerekletirdii 12 Eyll 1980 harekt sonucunda, Trk Milletinin meru temsilcileri
olan Danma Meclisince hazrlanp, Mill Gvenlik Konseyince son ekli verilerek Trk Milleti
tarafndan kabul ve tasvip ve dorudan doruya O'nun eliyle vazolunan bu ANAYASA: ... TRK
MLLET TARAFINDAN, demokrasiye k Trk evlatlarnn vatan ve millet sevgisine emanet ve
tevdi olunur. (1982 Anayasas, Balang)
(lk cmlecikte eer ordu darbe yapmasayd, i sava kacakt denilmektedir. Bu, tehdide
bavurmadr. Ayrca, ispat edilecek olan delil yerine alma olduu da sylenebilir. Nitekim, o
tarihteki baz nemli karmaalarn darbe zemini hazrlamak iin planl ekilde karld, darbenin
ardndan da binlerce kiiye ikence edildii ve pek ounun ldrld hususunda Kenan
EVRENin de aralarnda olduu sanklar halen yarglanmaktadr. Dolaysyla, kurulan cmleciin
ebedi, kutsal, benzeri grlmemi, kanl, i sava, vb. kelimelerle sslenmesi, iindeki
yargy glendirmekten uzaktr. Ayrca, ordu iin milletin ayrlmaz bir paras, hatta ok daha

fazla mbalaal veya duygusal nitelemeler yaplsa bile, bir askeri darbe yine de meru olmaz.
Dier taraftan, bir askeri cunta tarafndan yaplan bir anayasaya sahip kmak, demokrasiye ak
olmak, vatan sevgisi ve millet sevgisinin bir gerei deildir. Anayasann batan sakat
olduunu ve/veya iindeki baz hkmlerin hukuka aykr olduunu ileri srmek de, kiiyi
demokrasi dman veya vatan ve millet dman yapmaz.)

11.

Konuyu sadece olumlu ynleriyle sunma:

RNEK: Bol kredi bizden, dilediiniz tatili yapmak sizden.
(Peki geri deme kimden?)

12. eliik zanlar: Her ikisi de ayn anda doru olamayacak iki durumun ayn anda
doru olduunu ileri srmektir.
RNEK: Sevgili vatandalarm! ktidara geldiimizde vergileri dreceiz. Sizlere yeni
otoyollar yapacak, memur saysn artracak, maalar ykseltecek ve emeklilik yan
dreceiz.
(Bu vaatlerin hepsi para gerektirdii, dolaysyla gereklemeleri iin vergilerin ykselmesi
gerektii halde, konumac tam aksini iddia etmektedir.)

13.

Kyas ktye kullanmak:

RNEK: Avukat: Talebimizin doru olmadn sylemek iin dilekemizi tamamen
okumanz gerekmez mi?
Hakim: Bir yumurtann bozuk olduunu sylemek iin onu tamamen yemek
gerekir mi?
(Dilekeleri tamamen okumak grevi doru drst yapmann bir gereidir. Yoksa nemli
hususlar gzden karlr.)

Yanl Genelleme:
14. Geliigzel genelleme: Sadece baz rnekler iin doru olan bir iddiay bir rnek
grubunun tamam iin geerli saymaktr.
RNEK: Avukatlar yalancdr; Doktorlar paragzdr.
RNEK: Elimizdeki davada, kk ocuu sran kpein saldrganlk eilimi tad
aktr. Ayn kpek iki yl nce de mektup brakmak zere baheye giren postacy
srmt..
(ki yl arayla ve farkl artlar altnda gereklemi olabilecek iki izole rnek, saldrganlk
eilimi hakknda bir sonuca varmak iin yeterli deildir)

15.

Fazla basitletirme:
RNEK: kinci Dnya Savann sebebi Hitler idi.

(Savan baka pek ok sebebi vard.)

16. Yanl ikilem: Bir konuyu, eksik alternatif sunarak, sadece iki zm/seenek
varm gibi sunmaktr.
RNEK: Avukatlar ya yalan sylerler ya da isiz kalrlar.
(Yalan sylemek dava kazanmann n art deildir. Aksine, bir avukat asla yalan
sylememelidir. nk bu, gven zerine kurulu bir meslektir.)

Konu Dlk:
17. Konuyu bilmeme / bilmezden gelme: Sorulan soruyu cevaplamak veya ileri
srlen iddiay rtmek yerine, baka bir sorunun cevabn verme veya baka bir
iddiay rtmektir.
RNEK: Kadn: Sayn hakim, ocuun velayetinin bende kalmasn talep ediyorum,
nk onu dokuz ay boyunca karnmda tadm.
Koca: Sayn hakim, cannz souk bir kola istese, paray delie atp makineden
alsanz, bu kola sizin mi yoksa makinenin midir? (Ayrca bkz. Mizah/kyas ktye
kullanma)
RNEK: Microsoft: Eer Volkswagen Microsoft gibi olsayd, 500 dolara aldmz
otomobile 25 dolarlk benzin koyarak dnya turu atardk.
Volkswagen: Eer Volkswagen Microsoft gibi olsayd, otomobiliniz yalnzca
bizim rettiimiz benzinle alr, yolcu koltuklar ayrca lisans ile satlr, her kazada hava
yastklar alacak, emin misiniz? diye bir uyar yanard.

18. Kiiye saldrma: leri srlen argman rtmek yerine onu ileri sren kiiye
saldrmaktr.
RNEK: Avukat: Daha nce adam yarama, karlksz ek dzenlemek gibi sulardan pek
ok kez hkm giymi olmas aka gsteriyor ki; ahit yalan sylyor. Bu sulu gemie
sahip olan biri doru sylyor olamaz.
(ahidin su kaytlar onun toplum iindeki itibar zerinde etkili olabilir; fakat belirli bir
olay zerine syledii eylerin yalan olduunu ispat etmez).
RNEK: Davac ii vekilinin iddialar son derece glntr. Ayrca, i kazalar hakknda bir
hukuk fakltesi rencisi kadar dahi bilgi sahibi olmadn ortaya koymaktadr. Byle
absrt iddialarla yaamn yitirmi bir kii zerinden para kazanmaya almak, mezar
soyuculuundan farkszdr. Mvekkilim iverenin bu olayda hibir kusuru yoktur.
(Kusura dair iddia hakknda hibir kar ispat iermemektedir)

19. Gce/tehdide bavurma: Bir durumu destek iin mantkl bir gereke yerine kaba
kuvvete veya tehdide bavurmaktr.

RNEK: Salim BAOL: Sizi buraya tkan kuvvet byle istiyor.. (Adnan MENDERESin
tutukluluk artlarna itiraz etmesi zerine)
RNEK: Kenan EVREN: Biz bu darbeyi Hizmet Kanununun 35inci maddesine gre
yaptk. Bu madde olmasa da, koruma ve kollama iin bir gereke bulurduk. Silahl kuvvet
olunca, gereke bulmak kolay. Zaten insanlk tarihinde hep byle olmam mdr? Yasalar,
silah daha kuvvetli olan koymam mdr?.
RNEK: Ordu gelmeseydi, komnizm gelirdi / irtica hortlard / vatan elden giderdi..

20. Duygusalla bavurma: ddiay mantkl bir gereke yerine, zel olarak seilen
kelimelerle maniple edilen merhamet, nefret, korku, vb. duygulara dayandrmaktr.
RNEK: Saygdeer jri yeleri; kendisini sulu bulmanz halinde mvekkilim 20 yl hapis
yatacak. Fakat size soruyorum: Kendisini kars ve drt ocuuna iyi bir hayat salamak iin
adam, her hafta kiliseye giden ve gelirinin %10dan fazlasn hayr ilerine harcayan bir
adam byle uzun bir sre hapse gndererek, ocuklarnn bydn grp onlar
finansal adan desteklemesini ve dier gzel eyleri yapmasn engellemek, vicdannza
syor mu?. (Merhamete bavurma)
RNEK: Bu bezirgan saltanatn artk ykmak gerekiyor. -be tane banka patronu, kredi
kart denen hortumla, milyonlarca iinin aln terini damla damla emerek oluturduklar
refah havuzu iinde yzmektedir. Dier tarafta, yklm yuvalar, yok olmu umutlar,
kararm gelecekler... Sank en ar cezay almaldr ki, cefakar analarn yreindeki yangn
snsn, soygunculuk ne demekmi herkes grsn.. (Nefrete bavurma)
RNEK: Eer san imdi mahkum etmezseniz, bir sonraki kurban belki de siz olursunuz..
(Korkuya bavurma)
RNEK: Hasip KAPLAN: Uludere Katliamnda vur emrini kimin verdii konusunda birbiriyle
elikili aklamalar var, Tarm ve Hayvanclk Bakan olarak en doru cevab sizden
bekliyoruz, vur emrini hangi hayvan verdi?. (TBMM gndemindeki soru nergesi iin
muhatap olarak Milli Savunma Bakan yerine Tarm ve Hayvanclk Bakannn gnderilmesi
zerine) (Mizaha bavurma)
RNEK: Kyl milletin efendisidir, o yzden bu renper apkas ile aranzda bulunmaktan
gurur duyuyorum. / Kyllkten kurtulmu ada Trk erkeinin bal ftr apkadr.
(Poplerlie bavurma)

21. Yanl otoriteye bavurma: ddiay desteklemek iin bavurulan otoritenin o

konuda yetkin olmamasdr. Hukukta, bir uzmann kendi alan dndaki bir fikrine
dayanma, farkl bir yarg erevesinde ileri srlen bir gre dayanma, vb. yollarla
yaplr.
RNEK: Nkleer silaha sahip olmak ahlaken ktdr. Hidrojen bombasnn babas Edward
TELLER bile, yok edici gc tamamen hesaplanncaya kadar retiminin durdurulmas
konusunda ABDyi uyarmtr..

(Hidrojen bombasnn babasnn bile bu gelimeye kar kmas ikna edici grnmekle
beraber, TELLER bir fizikidir. Ahlak felsefesi onun uzmanl dnda kalan bir konudur.)
RNEK: Konularnda uzman mimar ve mhendislerden kurulu bilirkii heyetinin raporunda
da belirtildii zere, davac ispat ykn yerine getirememitir, bu nedenle hatal imalata
dayal tazminat talebinin reddi gerekir..
(Mimar ve mhendislerin uzmanlna, bir binann hatal imal edilip edilmedii, edilmise
bu hatalarn neler olduu ve hangi tutarda zarara yol at konularnda gvenilebilir. Usul
hukuku onlarn alan deildir.)
RNEK: Anonim irketin feshi davasnda irket merkezinin bulunduu yer ticaret
mahkemesi grevli ve yetkilidir (Brgi/Nordmann-Zimmermann). Bu nedenle stanbul
Ticaret Mahkemesinde dava almaldr..
(Bu yazarlar Trk hukuku zerine uzman olmadklar gibi, yaptklar aklama da svire
hukukuna gredir.)

22. Konuyu geniletme / daraltma: Konuyu gereinden fazla geni ya da gereinden

fazla dar ele almak eklinde yaplan saptrmadr.
RNEK: Biz Trkiyede alkol yasaklamyoruz. Anayasann 58. maddesinin gereini
yapyoruz. Biz gece gndz ien, kafa kyak gezen bir nesil istemiyoruz. Uyank olacak, diri
olacak, bilgi ile mcehhez olacak. Byle bir nesil istiyoruz. Bunun admlarn atyoruz..
(Recep Tayyip ERDOAN) (Geniletme)
(Alkol konusunda yeni yasaklamalar koyan kanun teklifine kar kan kiiler, genlerin ne
alkolik olmasn ne de cahil kalmasn istemektedir. Teklif iindeki belirli yasaklamalarn ok
ar olduu ve topluma belli bir yaam tarznn dayatld eletirisi ileri srlmektedir.
Dolaysyla, eletiriye cevap vermek yerine, konu geniletilerek saptrlmtr.)
RNEK: Hele hele bir tanesi kalkm ok enteresan, 'bunlar Tekirda'n ismini de
unutturmak istiyorlar' diyor. Byle yanl bir yaklam olur mu? Bu tr milletvekillerinden,
hakikaten CHP'yi Allah korusun. Nereden bulmular bunlar byle? zel sipari versen
bulamazsn. Tekirda raks varm. Eee? imdi bu yasaklannca Tekirda ortadan kalkacak,
haritadan silinecek. Kimlerle uratmz gryorsunuz deil mi? Bunlar TBMM krssn
igal ediyorlar. Demokrasi bu deil. (Recep Tayyip ERDOAN) (Geniletme + Daraltma)
(CHP milletvekili konuyu geniletmek suretiyle saptrmtr. Fakat asl eletirileri
cevaplamak yerine CHP milletvekiline yklenmek, yaplan dzenlemenin doru olduu
konusunda ERDOAN hibir ekilde desteklememektedir. O da daraltma suretiyle konuyu
saptrmtr.)

23. Karmak cmlelerle artma: Bir konuyu aklamak yerine karmak hale
getirmeye ynelik cmleler kurmaktr. Amaszca bo konuma eklinde veya
muhatabn kafasn kartrma amacna ynelik olabilir. elikili zanlar, poplerlie
bavurma, vb. dier yanllarla birlikte de yaplabilir.

RNEK: Hi yaanmam eylerin bana ilgin geldii syleniyor. nk bildiimiz gibi, baz
bilindik bilinenler var. Bildiimizi bildiimiz baz eyler var. Bilinmeyen baz bilinenler
olduunu da biliyoruz. Yani baz eyleri bilmediimizi biliyoruz. Bunun yan sra, bilinmeyen
baz bilinmedik eylerin olduunu da sylemeliyim. Ksacas, bilmediimiz eyleri
bilmiyoruz. (Donald RUMSFELD - Temiz ngilizce Komitesi 2003 Yl Bo Konuma Oscar
dl)