BANJA LUKA COLLEGE

BANJA LUKA
Miloa Obilia 30

SEMINARSKI RAD
POSLOVNA LOGISTIKA
TEMA: Trokovi logistike

Predmetni nastavnik:
Doc. dr Milorad Kilibarda, dipl. in.

Banja Luka, decembar 2009. god.

Student: Brankica Graorac

Broj indeksa: 161/07

SADRAJ

1. Uvod ........................................................................................................................ 1
2. Klasifikacija trokova logistike i menadmenta lanca snabdjevanja ..................... 4
2.1. Trokovi ulaznog i izlaznog transporta ............................................................ 6
2.2. Trokovi upravljanja transportom .................................................................... 7
2.3. Trokovi skladitenja i rukovanja materijalima ............................................... 8
2.4. Trokovi upravljanja zalihama ......................................................................... 9
2.5. Trokovi logistikih mrea i mrea lanca snabdjevanja ................................. 10
2.6. Trokovi planiranja ponude i potranje logistikih usluga ............................ 11
2.7. Trokovi 3PL i SCM provajdera .................................................................... 12
2.8. Trokovi carine i pedicije ............................................................................. 13
2.9. Trokovi procesa nabavke .............................................................................. 14
3. Problemi utvrivanja logistikih trokova ............................................................ 15
4. Savjeti za upravljanje lancem snabdjevanja i smanjenje logistikih trokova ...... 16
5. Zakljuak ............................................................................................................... 18
6. Literatura ............................................................................................................... 19

1. U v o d
Utvrivanje logistikih trokova predstavlja veoma obiman i kompleksan zadatak i zavisi od
velikog broja faktora. U istraivanjima je najvea panja posveena problemu utvrivanja
logistikih trokova.
Logistiki trokovi, obuhvataju trokove svih aktivnosti koje se realizuju u cilju
oblikovanja, projektovanja, usmjeravanja, voenja i regulisanja protoka roba, energije
i informacija i predstavljaju ekonomsku mjeru "uspjenosti" funkcionisanja logistikih
sistema.
Bennet, na primer, definie logistike trokove na sledei nain:
"Logistiki trokovi su trokovi rukovanja, transporta, skladitenja i sa time povezani
administrativni trokovi od narudbe sirovine do isporuke finalnog proizvoda krajnjem
korisniku".
Profitabilnost kompanije zavisi od logistikih trokova jer logistiki trokovi ine znaajan
dio ukupnih trokova poslovanja. Uee logistikih trokova u ukupnim trokovima se
razlikuje u proizvodnim i trgovinskim kompanijama (dijelovima kompanija) i kree se u
intervalu od 15% do 25%.

Slika 1. Trend uea logistikih trokova u ukupnim trokovima

u trgovinskim i proizvodnim kompanijama

U pojedinim nacionalnim privredama trokovi logistike ine priblino jednu etvrtinu bruto
nacionalnog proizvoda. U Velikoj Britaniji 30% zaposlenih sarauje na poslovima koji su u
neposrednoj ili posrednoj vezi sa logistikom i distribucijom, a 27% bruto nacionalnog
proizvoda Velike Britanije utroi se direktno ili indirektno na realizaciju logistikih
aktivnosti. Trokovi logistike u prosjeku ine 8.5% ukupnog ostvarenog prihoda preduzea. U
ukupnim logistikim trokovima dominantno uece imaju transport 42%, skladitenje 24%,
zalihe 20% i administrativni trokovi 10%. U preduzeima Sjedinjenih Americkih Drava to
uee logistickih trokova kree se od 7 do 12%. Trokovi transporta ine 36% ukupnih
logistikih trokova, zatim slijede trokovi skladitenja sa 23%, te trokovi administracije
10%.
Zanimljivo je da pojedine kompanije vrlo malo znaju koliki su njihovi
logistiki trokovi i trokovi upravljanja lancem snabdjevanja. U posljednoj dekadi moe se
vidjeti da je dolo do porasta interesovanja za razliite koncepte kao to su Just-In-Time (JIT),
Lean manufacturing and Efficient Consumer Response (Efikasan odgovor na potrebe
potroaa) koji su veoma bitni za uspjeno poslovanje kompanije.

2. Klasifikacija logistikih trokova i trokova lanca snabdjevanja

Trokovi logistike i trokovi lanca snabdjevanja mogu se podjeliti u tri odvojena, ali
komplementarna dijela:
1. insourcing trokove logistike i trokove lanca snabdjevanja
2. outsourcing trokovi logistike i trokovi lanca snabdjevanja
3. trokove dranja zaliha (inventory carrying costs)
Udio tih trokova iroko varira od sektora do sektora. Na primjer, prema modelu Just-in-time
unutranji logistiki trokovi i trokovi lanca snabdjevanja imaju tendenciju rasta, ali je to
uravnoteeno sa smanjenjem trokova dranja zaliha, a to se dogaa u sektorima odjee,
obue, raunara i kvarljive robe.
Insourcing trokovi logistike i trokovi lanca snabdjevanja obuhvataju sve trokove i
aktivnosti koje se odvijaju unutar kompanije (proizvodnja, veleprodaja ili maloprodaja).
Outsourcing trokovi logistike i trokovi lanca snabdjevanja podrazumjevaju sve spoljanje
aktivnosti dodjeljene pruaocima logistikih usluga.
Trokovi dranja zaliha (inventory carrying costs) ukljuuju sve trokove distribucije vezane
za skladitenje kao to su opertunitetni troak, troak osiguranja zaliha, porezi, zastarjevanje
zaliha i slino.
Kad je rije o unutranjim i spoljanjim logistikim trokovima i trokovima lanca
snabdjevanja pojedini stunjaci istiu da postoji devet kategorija od kojih je svaka sainjena iz

est komponenti. Slika 2. pokazuje kako kompanije mogu prikazati i procjeniti njihove
logistike trokove i trokove lanca snabdjevanja.
Devet kategorija logistikih trokova i trokova lanca snabdjevanja:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.

Ulazni i izlazni transport

Menadment transporta
Skladitenje i rukovanje materijalima
Upravljanje zalihama
Logistika mrea i mrea lanca snabdjevanja
Planiranje ponude i potranje
3PL i SCM provajderi usluga (Management of third party logistics and SCM services
providers)
8. Carinska naknada / pedicija (Custom brokerage/freight forwarding)
9. Porjeklo i proces nabavke
est komponenti koje ine svaki od gore navedenih su:
1. Amortizacija infrastukture i drugi trokovi logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja
2. Amortizacija transportnih sredstava i drugih vezani trokovi
3. Amortizacija investicija tehnologije logistike i menadmenta lanca snabdjevanja
4. Reijski trokovi logistike i menadmenta lanca snabdjevanja
5. Trokovi plata logistike i menadmenta lanca snabdjevanja
6. Trokovi obuke vezani za logistiku i menadment lanca snabdjevanja

Slika 2. Klasifikacija trokova logistike i lanca snabdjevanja i njihove kategorije

2.1. Trokovi ulaznog i izlaznog transporta

Ulazni i izlazni transport predstavlja niz aktivnosti vezanih za kretanje robe od mjesta
proizvodnje do finalnih prodajnih mjesta i potronje.
Neki primjeri ulaznog i izlaznog transporta ukljuuju sledee:
1. Amortizacija infrastrukture i drugi logistiki trokovi i trokovi lanca snabdjevanja
kao npr. bezbjedonosni ureaji i ureaji za uklanjanje snijega.
2. Transportna oprema i kao i svi oblici odravanja vozila, trokovi goriva, ukljuujui i
ulja.
3. Amortizacija investicija tehnologije, kao to su unutranje tehnologije i primjena
provajdera servisa (GSP-sistem).
4. Reijski trokovi logistike i menadmenta lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati
kao procenat ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%,
meutim taj broj moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
5. Plate i dnevnice vozaa i ugovaranje takvih usluga.
6. Trokovi vezani za obuku vozaa, kao to su dozvole, obuke vezane za bezbjednost i
druge osnovne vrste obuke.
Spoljanji logistiki
trokovi i trokovi lanca
snabdjevanja

Trokovi ulaznog i izlaznog

transporta

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture i drugi

logistiki trokovi i trokovi lanca
snabdjevanja

1. Uklanjanje snijega
2. Bezbjedonosni ureaji
3. Odravanje ulaza/ograda
4. Odravanje trotoara

Transportna oprema i svi oblici

odravanja vozila

1. Kamioni/ druga vozila

2. Trokovi goriva i zamjene ulja
3. Odravanje prevozne opreme

1. Ugovori sa transportnim
kompanijama

Amortizacija investicija tehnologije

1. Unutranji tehnologija (plaeni

sistem)

1. Dobavlja usluga
servisa, GPS praenja
sistem (usluga se plaa
periodino)

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca snabdjevanja

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja

Plate i dnevnice vozaa i

ugovaranje takvih usluga

1. Vozai

Trokovi vezani za obuku vozaa

1. Obuka bezbjednosti
2. Vozake i druge dozvole
3. Druge vrste potrebne obuke

_
1. Ugovarai
2. Agenti
_

Tabela 1. Trokovi ulaznog i izlaznog transporta

6

2.2. Trokovi upravljanja transportom

Menadment transporta predstavlja planiranje i izvravanje transporta, kako i efikasniju meu
transporta. Upravljanje transportom ukljuuje upravljanje jedinicama isporuke, planiranje
ulaznih i izlaznih poiljki, planiranje i optimizaciju utovara, odravanje vozila, planiranje
radnika/vozaa, planiranje i obezbjeivanje potrebne dokumentacije (posebno kada se radi o
meunarodnom transportu) i sl.
Neki primjeri upravljanja trokovima transporta ukljuuju:
1. Amortizacija infrastrukture logistike i lanca snabdjevanja, koja obuhvata kancelarijski
prostor, kancelarijski namjetaj, kancelarijski pribor i odravanje, popravku i slino
(MOR - Maintenance, Repair and Operations).
2. Amortizacija tehnologije investicija spada u dve kategorije, npr. hardver za raunarske
radne stanice i sistemi poslovnih aplikacija, kao to su baze podataka potroaa i
praenje primjene sistema provajder servisa.
3. Reijski trokovi logistike i menadmenta lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati
kao procenat ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%,
meutim taj broj moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
4. Trokovi plate ukljuuju dnevnice za direktore transporta i konsultante u lancu
snabdjevanja.
5. Specijalizovane obuke i kontinuirane aktivnosti uenja.
Trokovi upravljanja
(menadmenta)
transportom

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Spoljanji logistiki
trokovi i trokovi lanca
snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture
i drugi logistiki trokovi i
trokovi lanca snabdjevanja

1.Kancelarijski prostor
2.Kancelarijski namjetaj
3.Odravanje, popravku i dr.
operacije

1. Ugovori sa posrednicima u
transportu (transport brokers).

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca
snabdjevanja

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja

Amortizacija investicija
tehnologije

1. Sistem upravljanja transportom

2. Raunarska oprema i server
3. Korisnik baze podataka i
dobavlja podataka

1. Praenje sistema
prijave provajderu servisa

Plate i dnevnice

1. Direktor transporta
2. Analitiari

1. Konsultanti u lancu
snabdjevanja

Trokovi vezani za obuku

1. Specijalizovane obuke
2. Kontinuirane aktivnosti uenja

Tabela 2. Trokovi upravljanja transportom

7

2.3. Trokovi skladitenja i rukovanja materijalima

Skladitenje se najjednostavnije moe definisati kao proces smjetanja robe u skladine
prostore. Rukovanje materijalima obuhvata utovar, kreanje i istovar materijala i postoje
razliiti naini rukovanja materijalima koji se mogu klasifikovatiti prema vrsti koritene
opreme.
Neki primjeri trokova skladitenja i rukovanja materijalima ukljuuju:
1. Amortizaciju infrastrukture logistike i lanca snabdjevanja, npr. maina za pakovanje i
obiljeavanje (etiketiranje), kao i ugovore sa treim licima kao pruaocima logistikih
usluga (contracts to 3PL services providers).
2. Amortizaciju sredstava transporta, kao npr. viljukara i ostale automatizovane opreme.
3. Amortizacija investicija tehnologije koja ukljuuje instaliranje tehnologije da bi
olakala funkcija skladinog sistema, npr. infra-crveno obiljeavanje i sistem praenja.
4. Reijski trokovi logistike i lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati kao procenat
ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%, meutim taj broj
moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
5. Dnevnice i plate za rukovodioce magacina i skladita, kao i za radnike skladita.
6. Trokovi potrebnih treninga i kontinuirane aktivnosti uenja vezane za skladitenje i
rukovanje materijalima.
Trokovi skladitenja i
rukovanja materijalima

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Spoljanji logistiki
trokovi i trokovi lanca
snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture i
drugi logistiki trokovi i
trokovi lanca snabdjevanja

1. Maine za pakovanje i
obiljeavanje (etiketiranje)
2. Distributivni centri

1. Ugovori sa treim licima

kao pruaocima logistikih
usluga

Amortizaciju sredstava
transporta

Amortizacija investicija
tehnologije

1. Viljukari
2. Eletronski (automat. ureaji)
3. Trokovi goriva
4. Punjai (baterije)
1. Infra-crveno obiljeavanje i
sistem praenja
2. Sistem prepoznavanja glasa

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca
snabdjevanja

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i lanca snabdjevanja

Plate i dnevnice

1. Rukovodioci magacina i
skladita
2. Radnici skladita

Trokovi vezani za obuku

1. Trening i kontinuirane
aktivnosti uenja

1. Lizing (zakup) vljukara

Tabela 3. Trokovi skladitenja i rukovanja materijalima

2.4. Trokovi upravljanja zalihama

Upravljanja zalihama je proces upravljanja vremenom i koliinom robe
koja je naruena i uskladitena, tako da se zahtjevi mogu ispuniti na zadovoljavajui i
ekonomian nain. To je sistematsko upravljanje stanja zaliha artikala i materijala, koje
obuhvata nabavku, skladitenje, distribuciju i evidentiranje artikala.
Neki primjeri trokova upravljanja zalihama obuhvataju:
1. Amortizacija infrastrukture logistike i lanca snabdjevanja, koja obuhvata kancelarijski
prostor, kancelarijski namjetaj, popravku i slino (MOR - Maintenance, Repair and
Operations).
2. Amortizacija investicija tehnologije koja omuava pristup treih lica logistikim
skladitima i lancu snabdjevanja putem interneta.
3. Reijski trokovi logistike i lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati kao procenat
ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%, meutim taj broj
moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
4. Plate menadera upravljanja zalihama i analitiara, kao i eksternih konsultanata.
5. Trokovi obuka vezanih za upravljanje zalihama, kao i pohaanje specijalizovanih
kurseva.
Trokovi upravljanja
zalihama

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Spoljanji logistiki trokovi

i trokovi lanca
snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture i
drugi logistiki trokovi i
trokovi lanca snabdjevanja

1.Kancelarijski prostor
2.Kancelarijski namjetaj
3.Odravanje, popravku i
dr.operacije

1. Ugovori sa treim licima

kao pruaocima logistikih
usluga

Amortizacija investicija
tehnologije

1. Kompjuterske radne stanice

2. Raunovodstveni softver
3. Sistem upravljanja skladitem
4. Alati za optimizaciju skladita

1. Pristup treih lica

logistikim skladitima i lancu
snabdjevanja putem interneta

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca
snabdjevanja

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja

Plate i dnevnice

1. Menaderi upravljanja zalihama

i analitiara

Trokovi vezani za obuku

1. Trening i kontinuirane
aktivnosti uenja vezanih za
upravljanje zalihama, kao i
pohaanje specijalizovanih
kurseva

1. Eksterni konsultanati

Tabela 4. Trokovi upravljanja zalihama

9

2.5. Trokovi logistikih mrea i mrea lanca snabdjevanja

Logistika mrea i sistem lanca snabdjevanja su veoma bitan dio strategije koji kompanija
mora da osigura da bi se neophodne komponente i sirovine mogle distribuirati efikasno od
dobavljaa do proizvodnih postrojenja i iz proizvodnje do finalnih korisnika. To ukljuuje
odreivanje broja skladita, alokaciju skladita i proizvodnje, raspodjelu proizvodnih pogona i
slino.
Neki primjeri trokova logistike mree i mree lanca snabdjevanja ukljuuju:
1. Amortizacija infrastrukture logistike i lanca snabdjevanja, koja obuhvata kancelarijski
prostor, kancelarijski namjetaj, popravku i slino (MOR - Maintenance, Repair and
Operations).
2. Amortizacija investicija tehnologije, poput optimizacije logistikih sistema i mrea
lanca snabdjevanja i pristup unutranjem modelu oblikovanja sistema.
3. Reijski trokovi logistike i lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati kao procenat
ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%, meutim taj broj
moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
4. Trokovi plata, npr. plate za istraivanja analitiara.
5. Trokovi obuke i seminari o logistici i upravljanju lancem snabdjevanja.

Trokovi logistike mree

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture i
drugi logistiki trokovi i
trokovi lanca snabdjevanja

1.Kancelarijski prostor
2.Kancelarijski namjetaj
3.Odravanje, popravku i
dr.operacije

Amortizacija investicija
tehnologije

1. Kompjuterizovane radne stanice

2. Optimizacija logistikih sistema i
mrea lanca snabdjevanja

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca
snabdjevanja

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja

Plate i dnevnice

1. Analitiari

Trokovi vezani za obuku

1. Trening i kontinuirane aktivnosti

uenja
2. Seminari

Spoljanji logistiki
trokovi i trokovi lanca
snabdjevanja

1. Pristup unutranjem
modelu oblikovanja sistema

1. Eksterni konsultanati
_

Tabela 5. Trokovi logistikih mrea i mrea lanca snabdjevanja

10

2.6. Trokovi planiranja ponude i potranje logistikih usluga

Sposobnost planiranja ponude i potranje omoguavaja kompanijama profitabilno poslovanje,
jer planiranjem mogu dovesti do usklaivanja ponude i tranje.
Neki primjeri trokova usklaivanja ponude i potranje ukljuuju:
1. Amortizacija infrastrukture logistike i lanca snabdjevanja, koja obuhvata kancelarijski
prostor, kancelarijski namjetaj, i operacije vezane za isto (MOR - Maintenance,
Repair and Operations).
2. Amortizacije investicionih tehnologija, na primer planiranje predvianja i popune
aplikacije (interni) i pristup kupacima (spoljni).
3. Reijski trokovi logistike i lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati kao procenat
ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%, meutim taj broj
moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
4. Trokovi plata, npr. plate za logistike analitiare i konsultante.
5. Trokovi obuke i seminari.

Trokovi planiranja ponude

i potranje

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture i
drugi logistiki trokovi i
trokovi lanca snabdjevanja

1.Kancelarijski prostor
2.Kancelarijski namjetaj
3.Odravanje, popravku i
dr.operacije

Amortizacija investicija
tehnologije

1. Kompjuterizovane radne stanice

2. Planiranje predvianja i popune
aplikacije (interni)

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca
snabdjevanja

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja

Plate i dnevnice

1. Analitiari logistike i lanca

snabdjevanja

Trokovi vezani za obuku

1. Trening i kontinuirane
aktivnosti uenja
2. Seminari

Spoljanji logistiki trokovi

i trokovi lanca
snabdjevanja

1. Pristup kupacima (spoljni)

1. Eksterni konsultanati

Tabela 6. Trokovi planiranja ponude i potranje logistikih usluga

11

2.7. Trokovi 3PL i SCM provajdera

Upravljanje uslugama koje pruaju 3PL provajderi i provajderi usluga lanca snabdjevanja
(SCM) ukljuuje standaradnu logistiku 3PL provjadera, razvoj usluga, adaptiranje kupaca i
razvoj kupaca.
Neki primeri trokova upravljanja uslugama od strane logistike (3PL) i pruaoca usluga lanca
snabdjevanja (SCM) ukljuuju:
1. Amortizacija infrastrukture logistike i lanca snabdjevanja, koja obuhvata kancelarijski
prostor, kancelarijski namjetaj, i operacije vezane za isto (MOR - Maintenance,
Repair and Operations).
2. Amortizacije investicionih tehnologija, pristup 3PL i SCM provajderima preko
interneta.
3. Reijski trokovi logistike i lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati kao procenat
ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%, meutim taj broj
moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
4. Trokovi plata, npr. plate za logistike analitiare i konsultante
5. Trokovi obuke i seminari

Trokovi upravljanja
uslugama od strane 3PL

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture i
drugi logistiki trokovi i
trokovi lanca snabdjevanja

1.Kancelarijski prostor
2.Kancelarijski namjetaj
3.Odravanje, popravku i
dr.operacije

Amortizacija investicija
tehnologije

Spoljanji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

1. Pristup 3PL i SCM

provajderima preko interneta

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca
snabdjevanja

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja

Plate i dnevnice

1. Analitiari logistike i upravljanja

lancem snabdjevanja

Trokovi vezani za obuku

1. Trening i kontinuirane aktivnosti

uenja
2. Seminari

Tabela 7. Trokovi 3PL i SCM provajdera

12

2.8. Trokovi carine i pedicije

Carinsko posredovanje podrazumjeva ienje robe preko carinske barijere za klijente i
dobavljae. To se odnosi na pripremu dokumenata i / ili elektronske podneske, obraune (kao
i plaanje) u ime klijenta za poreze, carine i akcize, i olakavanje komunikacije izmedju
uvoznika/izvoznika i dravnih vlasti. pedicija ukljuuje otpreme poiljaka putem
zajednikog prevoznika i knjiga ili na neki drugi nain.
Neki primeri trokova carinska naknada / pedicije ukljuuju:
1. Amortizacija infrastrukture logistike i lanca snabdjevanja, koja obuhvata kancelarijski
prostor, kancelarijski namjetaj, MOR (Maintenance, Repair and Operations) i
sklapanje ugovora sa kompanijama koje pruaju carinske i pediterske usluge.
2. Amortizacije investicionih tehnologija, kao to je web elektronska razmjena podataka
(EDI) i sistem upravljanja trgovinom.
3. Reijski trokovi logistike i lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati kao procenat
ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%, meutim taj broj
moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
4. Trokovi plata, npr. plate za logistike analitiare i konsultante.
5. Trokovi obuke i seminari.

Trokovi carinske naknade i

pedicije

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Spoljanji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture i
drugi logistiki trokovi i
trokovi lanca snabdjevanja

1.Kancelarijski prostor
2.Kancelarijski namjetaj
3.Odravanje, popravku i
dr.operacije

1. Sklapanje ugovora sa
kompanijama koje pruaju
carinske i pediterske usluge

Amortizacija investicija
tehnologije

1. Kompjuterizovane radne stanice

2. Sistem elektronske razmjene
podataka (EDI)
3. Upravljanje sistemom trgovine

1. Web EDI sistem i sline

kompanije

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja

Plate i dnevnice

1. Analitiari logistike i upravljanja

lancem snabdjevanja

Trokovi vezani za obuku

1. Trening i kontinuirane aktivnosti

uenja
2. Seminari

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca
snabdjevanja

Tabela 8. Trokovi carine i pedicije

13

2.9. Trokovi procesa nabavke

Nabavka je poslovna funkcija koja obuhvata planiranje nabavke, kupovinu, kontrolu zaliha,
transport, prijem, dolaznu inspekciju i operacije spaavanja tovara.
Neki primjeri trokova procesa nabavke ukljuuju:
1. Amortizacija infrastrukture logistike i lanca snabdjevanja, koja obuhvata kancelarijski
prostor, kancelarijski namjetaj, MOR (Maintenance, Repair and Operations) i
sklapanje ugovora sa kompanijama koje pruaju carinske i pediterske usluge.
2. Amortizacije investicionih tehnologija, kao to je upravljanje odonosima s kupcima
Customer relationship management (interno) i pristup elektronskom tritu (eksterni).
3. Reijski trokovi logistike i lanca snabdjevanja. Ovo se moe izraunati kao procenat
ukupnih trokova. Posjena stopa u industriji je procjenjena na 5%, meutim taj broj
moe da varira u zavisnosti od strukture trokova kompanije.
4. Trokovi plata, npr. plate za logistike analitiare i konsultante.
5. Trokovi obuke i seminari.

Trokovi procesa nabavke

Unutranji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Spoljanji logistiki trokovi i

trokovi lanca snabdjevanja

Amortizacija infrastrukture i
drugi logistiki trokovi i
trokovi lanca snabdjevanja

1.Kancelarijski prostor
2.Kancelarijski namjetaj
4.Odravanje, popravku i
dr.operacije

1. Sklapanje ugovora sa
kompanijama koje pruaju
carinske i pediterske usluge

Amortizacija investicija
tehnologije

1. Kompjuterizovane radne stanice

2. Sistem nabavke
3. Upravljanje odnosima sa
kupcima

1. Pristup elektronskom tritu

Reijski trokovi logistike i

menadmenta lanca
snabdjevanja

1. Procenat ukupnih trokova

logistike i menadmenta lanca
snabdjevanja

Plate i dnevnice

1. Analitiari logistike i upravljanja

lancem snabdjevanja

Trokovi vezani za obuku

1. Trening i kontinuirane aktivnosti

uenja
2. Seminari

Tabela 9. Trokovi procesa nabavke

14

3. Problemi utvrivanja logistikih trokova

Proraun logistikih trokova podrazumeva definisanje skupa izmjeritelja i modela prorauna,
na osnovu koga e se odrediti vrijednost trokova. U ovom sluaju potrebno je definisati sve
pojedinane logistike aktivnosti koje generiu trokove i za svaku aktivnost poznavati
vrijednost jedininih trokova.
Osnovni uzroci problema pri utvrivanju logistikih trokova su:
A. Logistika je usluna funkcija, koja je prisutna u razliitim podsistemima kompanije, pa
je trokove mnogo tee odrediti nego u nekim drugim oblastima.
B. Postojei nain prorauna trokova nije prilagoen potrebama logistike.
C. Trokove je veoma teko razgraniiti, pri emi oni nisu ni definisani u potpunosti.
D. Pojedinani trokovi nisu jasno prepoznatljivi niti razgranieni meusobno.
Odreivanje vrijednosti logistikih trokova moe se realizovati na dva naina:
Proraun logistikih trokova, i
Procjena logistikih trokova.
Razliiti istraivai imaju razliita iskustva i pristupe u analiziranju logistikih trokova:
Daganzo i Blumenfeld, razmatrajui strukturu logistikih trokova uoavaju
trokove povezane sa mirovanjem i sa kretanjem robe. Trokove povezane sa
mirovanjem robe dijele na skladine i trokove zaliha, a trokove kretanja robe
posmatraju preko transportnih i trokova rukovanja. Za utvrivanje ovih trokova
podrazumjeva se da su poznati jedinini trokovi skladitenja po jedinici koliine i
vremenskoj jedinici, jedinini trokovi transporta i manipulacije.
U radu Burns-a i drugih autora, postoji slian pristup, a ono to je karakteristino za
veinu radova iz ove oblasti to je da se, po pravilu radi o trokovima koji se
ugrauju u modele rutiranja vozila, upravljanja zalihama, u modele izbora
optimalne koliine naruivanja ili u lokacijske modele. U tim modelima trokovi
manipulacije (utovara, istovara, uskladitenja iskladitenja i sl.) po pravilu se ne
analiziraju ve se preko odreenih koeficijenata inkorporiraju u transportne
odnosno skladine trokove.
Daganzo i Newell su se posebno bavili analizom uticaja trokova pretovara na
procese distribucije, bazirajui svoj model na primeni viljukara i kombinaciji
koncepta mjeovitih i homogenih paleta.
Veoma detaljan pregled razliitih pristupa proraunu logistikih trokova daje
Higginson, razmatrajui probleme fizike distribucije robe.
Najei pristup u tehno-ekonomskoj analizi logistikih procesa baziran je na
korienju jedininih trokova (trokovi angaovanja sredstava u jedinici vremena,
15

trokovi manipulacije po jedinici tereta, trokovi skladitenja po jedinici tereta i

vremenskoj jedinici i sl).

U praksi ne postoji tano definisana i univerzalna metodologija za odreivanje logistikih

trokova. Postupak definisanja skupa izmeritelja, odreivanje uzajamnih zavisnosti i modeli
mjerenja logistikih performansi zavise od cilja konkretnog istraivanja, logistikog procesa
koji se posmatra i esto od raspoloivosti podataka o pojedinim izmeriteljima. Struktura
logistikih trokova i nivo njihovog ralanjavanja i detaljnosti su uglavnom razliiti u svim
istraivanjima.
Tradicionalni pristup ukazuje na podelu trokova na fiksne i varijabilne, direktne i indirektne,
investicione i trokove odravanja, i druge. Podjela logistikih trokova na ovaj nain
najee ne daje odgovarajue efekte, ve se ovakve podjele mogu dalje analizirati u okviru
logistikih ili organizacionih podsistema, poslovnih procesa ili funkcija.

U dosadanjim istraivanjima mogue je uoiti nekoliko pristupa analizi logistikih trokova:

Analiza logistikih trokova prema osnovnim logistikim podsistemima
Hijerarhijska struktura logistikih trokova
Logistiki trokovi nekog od logistikih podsistema
Trokovi logistike misije

4. Savjeti za upravljanje lancem snabdjevanja i smanjenje logistikih trokova

Veliki broj kompanija danas proizvodi i pranalazi svoje izvore irom svijeta, te kontrola
trokova je postala glavni prioritet za one koji su ukljueni u meunarodnu trgovinu. Kljuni
faktor za takve kompanije je detaljnije praenje menadmenta logistike, koje obuhvata sve
aktivnosti vezane za nabavku, prevoz, pretovar, skladitenje robe i dr. U zavisnosti od sektora
industrije logistiki trokovi mogu da variraju od 5% do 50% ukupnih trokova.
Neki problemi koji utiu na logistike trokove su izmeu ostalih ti da npr. cijene goriva
ostaju visoke, ili u lukama je i dalje prisutno kanjenje, to dovodi do veih trokova prevoza.
Zakoni meunarodne trgovine su sve sloeniji i bezbjedonosne mjere prijete da se produi
vrijeme isporuke i sami tim poveaju trokovi skladitenja. Prema posljednjem izvjetaju
TechnologyEvaluation.com za prevoz avio-poiljke je tipino da traje osam do dvanaest dana,
a od toga teret je na putu samo 50% vremena. Ostatak vremena avio-poiljke se nalaze u
skladitima ekajui potrebnu dokumentaciju i provjere.
Savjeti za upravljanje lancem snabdjevanja i smanjenje trokova logistike:
1. Razumjeti realne i prave trokove kod robe inostranog porijekla. Izaunati teret,
carinu, trokove posrednika i trokove zaliha i druge trokove. Jednom kad se
16

razumiju pravi logistiki trokovi i njihov uticaj na poslovanje, stvari mogu da

izgledaju mnogo bolje. Npr. uvoz nekih materijala iz Ohaja (SAD) u duem periodu
moe biti isplativiji nego uvoz iz Kine.
2. Fokusiranje na otklanjenje varijacija na vremenu transporta, izgradnja skladita zaliha
ili ee naruivanje da bi se koliinom nadoknadila neizvjesnost. Razumjevanje ovih
dinamanosti moe sa dovede do zakljuka da plaanje veih transportnih trokova
moe sauvati kompaniju od veih ukupnih trokova.
3. Upravljanje carinskim trokovima. Strateki bi trebalo iskoristiti da se roba, materijali
i proizvodi izvoze i uvoze pod olakicama kakve nude razni svjetski trgovinski
sporazumi (npr. NAFTA).
4. Konsolidacija. Ako postoji vie dobavljaa u jednoj zemlji, trebalo bi konsolidovati
sve robe u jednu poiljku. Pored toga, ako uvijek imate manje nego jedan kontejner
poiljke (LCL Less then container load) iz jedne zemlje, treba pokuati pronai
nekog istog takvog uvozinka iz te zemlje i robu dopremiti zajedno sa njegovom i
konsolidovati robu sa njegovom kako bi imali pun kontejner robe (FCL Full
container load).
5. Ponekad osiguranje robe ne treba platiti. esto kad kompanije vre isporuku robe
imaju obiaj da koriste osiguranje prevoznika, a takvo osiguranje ponekad je
preskupo. Ako je kompanija osigurana, a veina ih jeste, treba provjeriti polise
osiguranja da li je ve njima pokrivena odreena isporuka robe. Ako jeste, onda se ne
trebaju praviti dodatni i bespotrebni trokovi sa plaanjem osiguranja prevozniku.
6. Usklaeni automatizovani procesi. Automatizovano potovanje procedure donosi
manja kanjenja na graninim prelazima, to daje rezultate na vrijeme isporuke,
adekvatne nivoe zaliha, poveanje zadovoljstva kupaca, kao i izbjegavanje kazni.
7. Avioni, vozovi i kamioni. Koji je najjeftiniji? U principu, eleznica je isplativija nego
kamion ili avion. Isporuka vodom je jeftinija od isporuke vazduhom. Bez obzira na
nain isporuke, uvek treba pokuavati da dobiju tri ponude i razmotriti vie ponuda.
8. Treba biti svjestan necarinskih barijera u trgovini. Kompanije moraju da budu svjesne
poveanja necarinskih barijera u trgovini, potovanja ljudskih prava, zatite okoline i
pitanja dobrobiti ivotinja. Ova ogranienja mogu da dovedu uvoznika do poveanja
odgovornost i veih trokova.

17

Zakljuak
Za uspenu klasifikaciju trokova logistike neophodno je poznavati vrstu i obim logistikih
usluga. Logistike usluge ine polaznu osnovu za ralanjivanje trokova, odnosno za
obrazovanje kategorija trokova. Bez jedne sveobuhvatne i detaljne analize logistikih
aktivnosti i usluga, nije mogue razviti kvalitetan postupak utvrivanja i praenja logistikih
trokova. Osnovni cilj formiranja trokovnih kategorija je utvrivanje i uspostavljanje
zavisnosti izmedu trokova i aktivnosti. Glavni uzronik trokova su realizovani logistiki
procesi i aktivnosti.
Utvrivanje i praenje trokova poslovanja logistikog sistema, po osnovnim vrstama
trokova, nije dovoljno ve je neophodno da se uvede obraun trokova po mestima nastanka i
nosiocima trokova. Takav obraun ima za cilj ne samo omeavanje podruja odgovornosti,
ve i stvaranje to vrih podloga neophodnih pri planiranju, poslovnom odluivanju,
internoj kontroli i analizi rezultata i ocjeni doprinosa svakog pojedinog organizacionog dijela,
odnosno vrste ili grupe artikala, konanom rezultatu tekueg perioda.
Postoji veliki broj radova, koji se bave problemima utvrivanja i metodama prorauna
logistikih trokova. Ova oblast je od posebnog znaaja u razvijenim zemljama gde se
neprekidno istrauju mogunosti smanjenja logistikih trokova, kao naina za poveanje
konkurentske pozicije na tritu. U manje razvijenim zemljama analiza i praenje logistikih
trokova nemaju odgovarajui znaaj, to privredama tih zemalja dodatno oteava poloaj.
Koliko je bitno proavanje logistikih trokova govori i poslednji DHL-ov izvetaj sa
Ekonomskog fakulteta iz Londona koji kae da su logistiki trokovi, a ne carina, najvea
prepreka za napredak u globalnoj ekonomiji.

18

LITERATURA:
1. Industry Canada registration number: 60232, Logistics and Supply Chain Management
(SCM) Cost and Agility Assessment Tool, http://strategis.ic.gc.ca/epic/internet/indsiblogi.nsf/en/h_pj00353e.html, 2007. god.
2. LOGISTICS TODAY, Tips for reducing supply chain
http://logisticstoday.com/logistics_services/outlog_story_7355/

logistics

costs,

3. Doc. dr Milorad Kilibarda, dipl. in, LOGISTIKI TROKOVI - skripta, BLC Banja
Luka College, Banja Luka, 2008. god.
4. Gordana Radivojevi, Momilo Milju, LOGISTIKI TROKOVI skripta,
www.scribd.com/doc/6814593/3-LOGISTICKI-TROSKOVI

19