\

jT^^-

<

*^V

.*

'

-^

RESPONSVM
A D

HOPLOCRISMA-SPONGVM
U.FOSTE\I P11ESB1TE\I AB
IPSO, AD

VNGVENTI ARMARII VALIDI-

TATEM DELENDAM
ORDINATVM,
hoc

eft,

O N G

M,FOSTE\I P^ESBrTEI^I
EXPRESSIO SEV ELISIO.
Jn qua

Virtuofa fpongias ipfius poteftas in deter*

gendo Vnguentumarmariura,exprimitur, elidicuracfuuditus aboletur ac tandem immodeftia & erga Fiatres
:

fuos incivilitas,aceto veritatis

jrigitur

Bzlif acutijjlma

& peniius

acerrimo cor-

extinguitur.

aceto corre^a acerrimo , redditur dulcior.

Opera Dei, vir brutus & ftultus non intelligit

Pfahn p2. 7,

AVTHORE,

ROB.FLVD:
Armigero

&

alias

de

FLVCTIBVS,

Medicinae Dodtore Oxonienfi,

^1'^
"^1

GOVD

^,

Excudebat Petrut ^ammaiemus,'Bibhoi'Qla

1^1.

DC. XXXVIII-

Digitized by tine Internet Archive

in

2010

witii

funding from

Researcin Library, Tine Getty Research Institute

http://www.archive.org/details/responsvmadhoploOOflud

Foi.s;

LECT0J{1 CONSFLTO

S.

QV^m longd femper ab animo meofaerit temeraria

iicquempiam,minim<5abeovocatus

ilia

demeotfa^

aut iDJurijsimmeritoiacellkus in quseftionem, aut verbis autfcripcis vocarem,fanioribus ve^

ftris(le(9:oresjudiciofi)commendojadicijs: Agnofcoenim, meerro>
ribus ia fcribendo baud indigere,cur igitur illud alteri facerem, qubd
mihi fieri nollem ? Hinc aequura eft j ut feftucam in oculo fratris mei
detegerem , cum in meo proprio , intuitu trabs fit difcernenda? Vel
aanePhilofophiaenutritumdeGetalteriusdamno velerroribus (fi qui
fint)rua opera illuftrareatqueornaremagis? Eregione , quisobfecro
mortaiium famam
dignitatem fuam aut invidi aut malevoli aut ignorantisafpefionibustabefcentera , in fe, vedtatis quafi opobaliamo
,

&

reftaurare non contenderet , cum&parvula mufcaruofplenepraedi^

ta
vermiculus felle munitus naturali quodam inftin(Jlu ad opprimen-'
tium injuriaspropulfandas proclives elTe animadvertimus ?.Certdj

&

mea fcriptapriiis , idque minimd ^mevocatus , eftaggreflus^

ineamquemundiHarmoniara,vocavit inqu^eftionem , erat magnus
ille aftronomia; profeflbr lojiannes Keplerus; vir, fateor , dodus, & in
fua iuquifitioneanaIytica,uonadeo ac pofteriores, temerarius & immoralis , qui fcilicet pedc magis modefto incedens limitum EthnicoSedmorePhilofophiexpcrtiargumenturn leges non eft egreflus

qui

caufam ejusharmonicara jadverfusillam. meam egiti

Cuj ,uti par erat, refponfumdediadeb plenum , ut nonmodbmundo , fed etiam ipfi ( ut pote vanis cavillationibus minimd addid:o)
fatis fecerit J tunc quidemMarinus Merfenuus Monachus ad verfus
tis fatis folidis

me& DodT;rinani meam infurgit

itidem fuo more pertracftans

haud tolerando

in illam

&

quatenus ipfede mundi harraonia

,
honeftam
de mea Harmonia famam
,
opera mea non modo invehitur , fed

etiam genuinos Philofophia: limitesexcedens, dicacuMprobrainme

minime' a quopiammente fano ferenda, dicere non erubefcit* Deniqueminifter feu. Presbyter variorum aliorum malevolorura , utcunque fuo more Dodtorura,turbaftipatus
quafi fulcroftatumi-e
natus & bonam meam famam odio ac invidiaperfeqnens, multosviros Doditos 3c per univerfam Europam famigerabiles ac praeclaros^
nimirum Paracelfum , Ofwaldum Crollium : Baptiftam Portam
Cardanum , Erneftum ; Burgraviura Rudolphum Goclenium;
lohannem Baptiftam de Helmont , &metandera, mininum Apoftolorum, temere&fineulteriorisdubitationisalea , Cacomagos , ve*
neficos & fuperftitiofos in tradtatu quodam fuo Anglico cuj titnlus
eft
P L
nuncupate
quoniam probare conati fumus , unguentum armarium effe donura
Dei , eftedtusque ipfius raerd naturales & non Diabolicos. Et ad

&

CHJlISMASPONGrS,

me qubd fpedtat ulreriusmecumtemulento fuo more progredirur:

Nam omnia me libri 2. cap. 9. pro unguenti armanj five Magne,

tici

defenfione allegata,

T hrafonis

gloriofi inftar

quamvis

infulf^
fatis

EPISTOLA
fatis

refutare aggreditar

uiV LEtTOJ^VM.^

Meumergoerat inprimis

atmeerga

compatriotas meos (quippe lingua anglicaua impreflus eft ejus libellus)oftenderempenitusilIius rei , dequa me tam acriter accufaquamvis refponfum hoc meum in publicum, idio
vit, infontem :
mateetiam Anglicano ('utiparerat)ederem Nihilcminusilludhoc
in loco in latinum converfum ide5 expolui , imprimis, quoniam ad
Antipathiae myfteria enucleanda attinet, nee non prjecifympathiae
pud,qaia fecundum Philofophiae mea; Moylaicse fedtionem ad iftud ar-

&

&

canum Magneticum luculentius mundo detegendum atquedemonftrandura quorundam amicorummeorumdodtorum fuafu acque in,

citamentispromulgavi. Vale.

EX-

Fol.j.'

EXPRESSIONIS SPONGI^
FOSTERIAN^.
In quo virtuofaefficacia fpongise M.Fofteri
in emuDgendo extirpando & deiendo uDguentum armarium
expungitur & penitus aboletur ut iude fauciata reputa,

tio

Vnguenti armarij , poffic ad priftinum ac loliturn fuum fplendorem & gloriam in

ter

homines reftitui.

CAPVT,

f,

In hoc adomnes ohjeBiones concernentes quteftionemprolatam a^

^ropojitam h diUo fpongifero feu fpongice
Autbore rejpondetuu
,

V^^^^h R^cipuus fcopas uni!M

iM'IzO

/^

^_^^ M. Fofteris , continetur in

qusftione , quam in
Ffil^^^^j hac

verfi ac totalis operisipfius

V^

"''

hunc

modum proponit-

M- Foftcrus

cohfidenter afSnnat

5s

equidem ad me quod attinet ,mihi sque

feri6 denegandum : offert ille fe ulcr6 ad
probandum illud duplici via ; prim^mnaturaliter

& Philofophia naturali

fupernaturaliter

deinds

videlicet Theologicis &-

: Videamus igitur,quomod6 probaro poflit efle venefirationes ejf

cium,per regulas Theologis

Ecclefiafticis teftimonijs

An

curatio vulnerum praeftita

guentura armarium veneficium

perVn-

fit

&

illi-

cica?

&

Naturae promptuario defumptas.

Principaliora ejus argumenta in

Foflffri

cbic-

ftioiiesp.ig.4.

primo illius

articulo

Omres licitse medicinse producunt ef- donabatac crnabat i-ftiufmodi creaturas^

fedum fuum vcl Divina inftitutione : ut ex quibus eadem pharmaca componun;

Naamani lotio in lordane ad curandam lepram tpalus Bethefds perfanans eos , qui
aquas ejus ingreffu perientifcebant , fada
ab Angelo, commotionc , vel naturali operatione pro talibus virtutibus,quibus Deus

tur , ut acervus feu cumulus ficuum in cu-

ratione Apoftematis Regis Ezekiae

oleum ac vinum , quibus

uC

valefcebat> adminiculo Saraaritani.

Sed hoc Vnguenttim armarinm optr/itur nulla diBorum modorum

Curntiones per illud fnefiita mn funt licit<e fed
,

frtefligio/tt,

vuineratus con-

"Ergot

Magtrit ac Diibolicct.

Fluddus-

e5 qu6d operatur

modo

ab omnibus aiijg

modo primim non eft

agentibus diverfo : El-t enim Regula inter

Philofophos , nullum agens
Tneologos
ageread diftans: quicunque operatur aut

ex inftitutione divina, quia nullibi in facris

i fccund6 naturaliter non operatur,

virtuali aut naturali coiitada j fed hoc

unguentum armarium neutro operatur

Minor negatur.

&

Fojlerut.

Probo
citatur

duplici

rood,i

SPONGI^ FOSTEllIAN.E
tnodo, Hrgo nort operatur naturaliteriNon
opeutur contadu corporali,nam corpora
disjuncta func acremotaad 20. milliaria
vcl amplius: QuareCfi licitum
ft omnino praftetur virtual!

fit)

neccfie

contadu

e6 quod omnia agcntia operantia fecundum hunc modum , operantur intra certam diftantem
ac detcrminatam adivitatis fphsram.
Magncs operacur folummodo ex modica

Sed nee hoc quidem

mode

diftantia.

Ad primam tuam rationem

quod

refpondeo,

non

fcqui

Gris,

propterea non fit ex divinaordinatio-

quia norl citetur in

la-

ncac inftitutione. Quid? An.quia ficus,

vinum, oleum , imblutura contempera-

commixtum

ac

fptito

>

notantur in
proinde
;

fcriptura pro medicinis externis

ufuscauflicorumjveficatoriorum

per fpuitionem

>

curatio

& fimiles externiE me-

Epidemia dyfenccria , morbilliinterficiunr ad diftans &c : Sed ut fatisfacias huic,

addis ad Axioma , dicens : Agit vel per
corporalemvelper virtualem contadum,
Refpondebo
loco ejus, agit ad diftans
primiim maiorem infirmari: Te enim fcire
vellem 5 fulgur aerem violenter movere
aerem commotumper agentis
poffe ,
contadum, nimirum fulgur, ftupetacere
ac mortem inferre poffe : Ita, ut in hoc cafu fit nee virtualis nee corporalis conta^"
dusagentis , fed acciden talis even tus in,

&

ter vittuale agens

& patiens

aut corporali, peifundant

agens

Deumoperari omnia
in omnibus? Si omnia& in omnibus , opeoperationcs
ratur ctiam adus omncs

&

& myfticas

quhm fenfibus
manifeftas & apparentes : Ac proinde omncs adus h Deo inftituuntur : Quia juxta
tarn occultas

fcripturam,quod Deus non vult,nonracit,

fecundum vofed quando libuerit illi
in terlunratcm fuam opcratur in ccclis
ns ; Vtigitur nihil inftituit , nifi quod debet cffici
in adum reduci : Sic nihil in

&

bocuniverfoefficitar , quod ipfe non

decernaf. Vnde Apoftolus

velit,inftituat

&

concludendo inquit :

Ab ipfo

per [ipfum,

omnia: Sedlatiusdiducam
hoc dc expediam , ubi tradabo qua:ftionem banc negative , niinimm ubiprobaturus fum.unguentum armarium licitum
minime cacomagicum.
Ad fecundum tuum argumentum replico , illudnoneffemajoris momentiacefficacia: quam primum. Axioma Catholi5c in ipfo funt

&

cum Philofophorum

vulgarium , fupcr
quo tu fundas probationcm tuam, ad excludendum hoc unguentum ex limbo naturae j clt hoc : Nullum agens agit ad
,

diftans

Exindetucffingistale argumen-

hominem Nam
movet medium,
:

violenter , atqueaerita
Sed, licet
commotus,deijcit hominem
Majoris probabilitatem tranleam , nihil-

dicat

Nam

minor omnimodc claualTero

& conftac

hominis ingenij capacitati

cujufvis

hanc medi-

cinam curare per contadum virtualem,

nimirum per [proprictatem Magneticamj
quje operatur inter tenninum a quo & ilium ad quern , inter Principium & tinem
Magheticeoccultc& myfticc.
Fojleyui.

Minor feu afllimptioprobatur

Omnia agentia
lem contadum ,

fie
operantia per virtua-

operantur intra ceradiviMagnes per virtualem

tatis fphsram
fed tantiim
contadum in ferrum agit

& detenninatam

tain diftantiam

cem

diftantia
lenis eft omni* fed
ignis defuriofiffimum agens
milliarium magnitudinis , non po-

teft

urcre aut calefacerc

in

modica

um

hominem duo-

bus milliaribus diftantem ac remorumt

Planet^E excellunt in operatione virtuali,

omnia amentia fublunaria : Lumen folis tranfit per totum terrarum orbem;
interim tamcn, nubecula aliqua lumen ejus
obfcurat

&

calorem

tipodibus

Terra

debilitat.

lumen ab An-

intercipit atquc excludit

Num

tum.

Simile appa-

nimirum aerem

&

&

t-oco

videlicet globus

Quomod6 igituc verificari ominus tamcn

potcftillud Apoftoli,

retinglobisbombaraarum , qui volantes

prope aliquem fine uUo contadu virtuali

habendsfuntproillicitis, Magicis ac Diabolicis , eo quod earum in fcripturis nulla fit mentio ? An ver6 nihil de(Hnatum ac ordinatum eft h Deo,nifi quod
,

fcriptura citet?

e.eraii.

&

dicins , h medicis Chriftianis quotidie applicats

i.Cot,i,i2,

&

Fluddus.

tum

fulminat ad diftans : Laurus arbor operatur, ad verlus vim tonitru ad diftans : Sol
ignis agunt illuminando ad diftans:
Vis eloborum Tormentorum bcllicorum
acceait fine contadu ad diftans
Magncs
operarur in fcrrum ad diftans.
agit

Corpus Luns

eclipfat

folem:

igitur agentia terreftria per diftan-

Quicquid operatur naturaliter, corporali feu contadu virtuali operatur. Atqui

hoc per horum neutrum operatur E-non

tiam aut intcrpofitioneraomnimode J Sc

coeleftia ex parte impcdientur , at ver5 unguentum hoc armarium operabiquatur ab armis ad vulnus in omni

operatur naturaliter.

libet diftantia ?

Fofterus-

&

ris

Flttddus.

equidem

fylvarum

ignis

interpofitio ac*
,

aquz

monti-

murorum

Primbm , quod attinet Axioma didum

in Philolophia

Nonne

illud faliiim pro-

bare poflbm expericntia mea : Nam igpis calfacit ad diltans : Fulgur ex nube

sdificiorum , caftel-,
um ,
brum , civitatem , caloris , frigoris
nihil omnino remorabicur derivatiynein
yirtutis

& efficacis ejus?

Tluddtn,

EXPJiESSJO MEMB. L

feu ignis Elementalis. Eft influentia fubti-

Fluddtts,

Quantum

ver6 ncgotij nobis faccflit

re, fcopo noftro minus apin
cenlbr nofter
ta atque ^ propofito aliena

Equidem eum

procelTurum rebar ad perioaum^ufque argumentorum fuorum , pro

utcjeperat: Sedipfumtot obftaculaininccffu fuo offendere video, ad probandam
propofitionem fuam , uc ad inftar equae
fyllogillice

modum demonftratioquare prolixam banc refponlionem ejus in Textus fecem neceffe

mixtim ad
elt , uC particularius rapcim
cusevis ilUus particularia refpondeam-

faflatae

renuntiec

nis in media via

rol.4.

lis

Omnia agentia efficientia contaAu vir-

im6

potiusliberius influentia

ulliusincoelo ftellsinon impeditur h nubibus , aut intercipitur muris aut monti-

busieft vis
ter a

Deo

eflfentialis procedens radicali

qui animat iUum , movendoiU

medium aerem Nunquid

hoc , cum dicis cum ApoftoItimus?
lo: inDeovivimus, movemur
Sed ut progrediamur.

lum femper

in

tute agnofcis

&

Foflerus^

&

Foflerus.

& penetratione.ufqueadeo

in puritate

penetrabilis

Ignis

eft:

decem milliarium
non poteft urerejvel excalfacere hominera

Sed ignis

intra limites

duobusdiftantem milliaribus.

tuali operantur, intra certs diftanti2e& in-

tra detcrminatara

Magnes

fphsram:

adivitatis

ferrum agic contadu virtuali,

in

led operatur

tantummod6

in

modica

di-

ftantia.

Quis
Icm

afTeric

mum omnium agenss

furiofiffi

Fluddus^

Vix equidem

fidem dare poflTum,

fum te inventuram
ampliorem adivitatis fphaeram in tali ignis proportione , quhm corpus tuum fine
tibi

mi Foftere ,nam

certus

Fluddus.

aflatione fuftinere poflit

ullum contadum virtua-

tafit fortior,

cum ipfe

liarium latitudine

Sed pace tua , Domine

imo quidem > non

uftulet

in infinitum operari pofle

mundus fit finitus

Nam

habebis tu ignem
qui

non

, fi

vis uni-

decem milexcalfaciatj

& exurat duobus

mi : ilia ipfa virtus fpecialis, perficit opera-

milliaribus procul ? Iterum, ignoicas, Do-

vel remotius vel propin-

mine J nam dico artificialem tuum ignem

non effe rapidiffimum omnium agens:
nam fulgur de coelo , multo potetius eft in

tionem liiam

quius, prout exaltaturin aduali fua poteitace

& efTentia.

Exempli gratia: quod-

pulveris tormentarij remotius

ac longinquiuspromovet, quam aliud: fulgurhocde deliiper penetrat profundius,
quam illud ; ita , ut etiam obfervatum tuc-

operatione (iia,igne noftro artificiali : nam

lice'c fit minoris areze , quam pars centefima decem milliarium ; tamen ita aercm

non folum profunde in cautes duras

creaturis k calore provocet, Pra:rerca ig-

dam genus

rit

, vertim etiam percufvaginae impofitum,

gladium
fiffe folidum
atque eundemliquefecifle, cumalij ignes
feu fulmina de defuper curtius venilTent k
virtuali contadu fuo , funiliter Magnetem

feu faxa penetralTe

&

agilitatis in
hujus , majoris elTe efficacise
operando,quam iftum, deprehcndimus: ac
proinde attrahit ad fe ferrum tarn longiori

intervallo

quhm

& efficacia.

majori vi

Nunquid fcriptura docet Deum diltribuif-

&

fedona iuaquibuldam abundantius larquibufdam parcius ? ut etiam progius i

duxit creaturas qualdam inferiores in uno

&

eodemque genere

virtuofiores in agendo,

qui\m alias : Decet enim nos aflidue obfervare ( quia tu de adivitatis fphsraloqueris) quo virtuofius fit agens centrale in uUa
re, eo largiores fore ejusfemidiametros
per confequcns ejuscircumferentiam-

&

Exempli gratia qu5 efficacior eft ignis,

eo remotius ac longinquius eijciet calorem
:

fuum

circulariter: ita

ut fpnsera adivita-

tis ipfiffimi illiusagentis in

nus futura

fit

certa

fpecie nuUate-

fed longinquior aut

brevier, pro poteftate ipfius agentis;& per

confequens non obfervet ullam determi-

natam

adivitatis fphseram

Fofterus

parum admodum

DeniqueM.

fibi

cognitam

habet admirabilcm facultatem , hominis

inflammat ad plura milliaria

nis

fudorem

&lympicus feullellaris,tothunc

parafagis

lit

ut

excelut fubeat ac penetret per mul<

tos gradus ukerius

mentaris. Licet

quam poteft ignis

enim

adivitate abundet

ignis

tamen

Ele-

Eleraentaris
fpiritu

fpiflbprjedituseftjin quoferturi

tain

ut,quam-

&

de tonte ignis cosleftis in

fir.
tamen , eo , quod inoveri non pottft,
nifi in (uum medium feu fpiilum vchiculum , nimirum ignem artiticialcm , infevis fubtilis
fe

&

fumo rei combuftibiiis

Elementalis fine nubibus ac

rius fine groflo

naturalis

&

, banc ob caufam impe,qu6d conticiattantam fphaeram leu

diametrum in adivitate fua : quia vehiculum exiftens grolfum , non poteft fine acris
obftaculo in iilud penetrare Sed ignis coe-

acre, in quo ferrur

ditur

".

leftis
lis

qui eft fons ignis vitae , ratione fubti-

fpiritus

reum

qui eft ipfius vehiculum arthe-

penetrat omnia, ciim nihil fit nifi

fubtilis influentia,quae,ut Philofophi fanioresafferunt, penetrat fine obftaculo rupes
lapidcs i imo vel ipfiflimum terrs cen,

&

trum

ut experientia ipfa tcftatur

Nam

inquiunt Philofophi J influentia

hxc non polfet paulatimin terrae vifcerilapibus formas metallicas produccre
alioqui

&

des pretiofos

plus

minufve nobiles pro-

Ipirituum vitalium , dilatatorum aut cmif-

dignitate fpiritus illius ftellaris, qui imir.itpuritatcm vaporis

tit influentiam illam

forum , nee ullo modo conferri potcit cum

illius

debilipoteltate

communium

cicuturarum

&

Mercurialis,

nien vita hominis

quem
,

animar. Sedta-

dcpuratus.
<}.

ille

fpiritus

(inquam)

SPONGIjE FOSTEJ^UNjE,
homo

(inqram) quo vivit

fubtilioreft,

&

magisexaltacus illo ^ ac proinde

Kiajoris adivi:atis,ut manifcilabitur infra.

parlor

Vludd.

Primum
ratione

obfcurat caloremque debilitat: terra,detinet arque excludiclumcn ab Ancipodibus,

corpus lunse , Solem eclipfatj iScc.

matus k

Deo

&

velfimilia fublunariai
ccelefte

tamen

ufque adeo obnuoilatum ac impeditum

eft groilo fpiritu,compadoque corpore?
ut operari non pollic ut in grano frumenti
app3L-et,cujus internus ac centralis ignis,
niii libertari reftituatur , non vultmoveri
ac exurgerc e terrs fuperficie (urfum , vermukiplicari.
Sed ad remfusca'l'um
Quam hiftoriam narrat cenfor nofter de
S\ilc , lumine Solis , Eclipfi , interpofitione terrae inter Solem in Horizonte noilro,
antipodes , impcditioncfeuex-

&

&

Quare , quemadmodum cernimus , Solem per radios fuosfpiritum fuum

emittere ingranum frumenti in terra, vivamque fuam influentiam feu radios ef-

fanguis.

&

emjiuonis continuatos habere

fuo fimili ; im6illo ipfo,quoddeli-

fentiales

&

cum

grano mortuo ac corrupto , atque

paulatim reviviticat illud , quod quafi
mortuum erat ac in corruptione fepulrumj
faciens illud augeri ac vegetari cum mul-

clufione iucis per interpolitionem nubis ?

tefcit in

&

Plus hercle arguit ipfius tenuitatem

ignorantiam in Aftronomicis
Philofophicis , quam ut rcvcra tangat quicquam,

ita

quod argumcnto nolirro aptumfit:Nam

ipfi ignotum non effe, duoin-

tiplicationc

&

: fi

aeris,

&

guentum : Quod unguentum comparamus terrs prxpingui , fertili acfaecunda,

utmagis

poteft,fed influentia fluet fine obftaculo:

Et in hac opinione funt Sapientiores ac
emundioris naris Philofophi.

unum

&

inrerpofitio

ti

elt

&

varum , ignis aqua: murorum sedificiorum , Caltellorum civitatum montium

&c: nuUatenus impediet derivationem vir,

Ipecificum fpirituiejufdem in natu-

ad omne intervallum?
inquam, nccaeris, fyl-

fi-

ra gradus

guentum hoc armarium operabitur ab

An

ejufmo-

qui delitefcit in ianguine:

: nam, quatenus corpus Vnguencompofitum, j uxta reccptum meum,

ex fanguine came pingui
Vfnea feu ex
crefcentia ollium ejufdem microcofmicae
qu omnia
fpeciei, licet non individui
animanrur ab illo fpiritu rcfidente in fanInfluentia vitae igitur
guine humanoprocedcns k microcofmico feu humano Sole } afliltens , rcvivificans ac mul-

tiam aut interpofitioncm omnimodc ;

ca;lcftia ex parte impcdicntur ,
Vnin vulnus

quidem ilia , nimirum Vnguentum ac fanguis, tranflata feu commilla Uli , non func
fibi invicem percgrina , led homogenea,
vel potius sque familiaria , ac corpus

igitur agentia tcrreftru per diftan-

aptac nutritioni fpiritus

di occulri

Foflerus.

armis

cura
,

aqux,

&

fanguine mortuo,
qui idem eft cum influentia emittente led
lepultusin mortuo corporali grano , nimirum fanguine mortuo condudo ad Vnfcintilla in

Ipiricuali

terrru.protinus aberras , nee Philofophiam

primis labris deguitafti : motu, lumine ,
influentia Stellx operantur 5c non Solo
lumine : Lux vinbilis obfcurari nobis

An

modo ncc aliter,Sol vitas

influentixradios continuatos habet

alTercre

influentiam nubeculis intercipi pof-

fe jinterpofuione Stellarum

pari

&

in

fuper ciTe prstcr lum.en , qua; apud Philofophos exade confideranda funt , moinfluentiam

adhuc movens in hohomine vivens

mine in inorcm Solis macrocofmici vivos

confido,

velis

obfta-

Nee hoc

&

in juftam ac digreprehenfionem incurrebat , diccns paulo ante, ignemterrcftrem violentiffimum ac rapidiffimum omnium eile
agens- Sed hoc mode invaditme:Nam
fi coelcftia agentia func fublunaribus potcntiora , arguit ilia habere majorem adivitatis fphaeram , ac diametrales radios
emictere polTe longinquius , quam vel

&

talia

uUo modo impeditur

cxccflancM. Foftcrus

fcilicet

ideo nonhabet

fubtile

nam fane

tionem

& ejufmodi impedimenta.

ao omnibus creaturis fubtilibus

in defcenfu fuoad
alendam
nutriendam illara fpeciem,
cuj k fpeciei creatione ordinatum ac deftinatum erat : Sed tantum fcire nos oportct , illud , antequam defcenderet fuifTc
Catholicum
generate ; Sed poftquam
corpora noftra penetrabat , fpecialemac
particularem induit naturam , habetque
fpecialem cum natura fibi fimili fympathiam : atquehanc ob caufam fpiritus vulnerati penetrat per vehiculum acris , in
quofanguis Vnguentoapplicatur ,naturalique ad Vnguentum fertur aifedu , e6que potius , quia fanguis erat aer aer elt
fanguis dilatatus in fuo excerno , idque
oculariter dcmonftrare poiTum ,
Cmiliter principale unguenti ingiediens erat

Fludd,
Si Stcllae coeleltes fublunaria agentia

fit

&

Spiritus procedit k coelelti influentia ani-

cula

Magnetem, isnem,

originalem in hac cu-

non (ut illcdicit) abun;

guento ad vulnus procedere. Deinde huic
bono viro ufque adeo occupato ac negotiolb.qui tantum de nihilo faccffit negotiji
retuli non ita pridem ; quod , pro ut hie

in quibus licet agens

adum ab homine vulncrato ad un-

guentum

toflerus-

omnia agenda fublunariaexcelfoil's lumen per orbem terrarum

lunt
tranfic, fedramen nubecula aliqua lucera
Stellje

aiTero

&

cutisillius?
i

tiplicans

EXPJIESSIO MEMB. r.
infinita & qui eft omnia in
tiplicans paulatlmgtanuin vkx occultumj
,

in fanguine

to

amputato jam nunc in unguen-

atqne etiam excitans potentialcm feu

modo

hoc

agcre

&c

Fol.y
omnibus, po-

Ain'ver6?Et
M. Fofterus eam ab caufam hunc adlum
teft

ftupefadum fpiritum in Vnguento : baud

aliter , ac Solem coeleftem vcrnali tempore rpiritus terrjc excitare videmus , quos
byems gclida ftupefecerat, inter duo extrema.dura homo convalefcat , operari non

attribuet diabolo peflimo ac nequiffimo

definit.

fua confeflione pertinet

Hoc eft verum qujeftionis myfterium

&

Angelorum , atque ita plus , qu^m vulgarem Idololatriam committere non erubefcit

arrogando atque imputando id crea-

tur3e,quin etiam
fiteberifne,

ipfi

diabolo, qui propria

ad Dcum. Coneum efle omnia in omnibusi &

hujus Vnguenti veneficium eiie ac mini-

diabolum conftitucs magis omnia in fe, qu^m Deum ipfum ? An

agnofces cum Apoftolo , Deum operari
omnia in omnibus ,
an tribucs ac afcribes efFedum ejus (cujus frudus eft boni-

mcferendum: nam eorum

tas)

ego fuftinebo , ufum terra: ad pucrefacienmultiplicandum gradum, excitandum

&

num
tum

nis

effe
,

Magicum , diabolicum

firealiter

myfterium

ac illicidemonftrari queat, ufum

multiplicatio-

item revivificationis ac

conjundtionisvivifiCatis fpiritus

eltunum

idemque cum fpiritu alterius vivificatoErat Typus, quo D.PauIus nos docet refurredionem , nimirum per mortificationem

&

ac putrcfadtionem frumenti in terra:

quod ad Solis operationem attinet, in gra-

ni multipJicatione, quifque arator vel agri-

colavos inibi inftituet. Itaqueadconcludendum hoc ; videmus folem quandoque

longius abefle
quandoque propius adelle ,
tamen non ceffare plus minufve
multipUcando in anioperari vegctando
malibus , vegetabilibus ac metallis exaudienda raihi eft jam ipfius conclufio.

diabolo , quem pra;dcftinavit ac ordinavitad puniendum , dcltruendum

corrumpendum , non ver6 ad fanandum?
Nonne abfolutc concludis pro unguento
armario dicendo : in ipfo , vivimus , movemur &c : Proh Deum atque hominum
iidem! Quis hie error in tarn infigni ac notabili Phllofophaftro , imo vero in Thcofopho Percipiat mundus ex his , quxdam
videri
non cife: Scd ut ultcrius ad pciio-

&

&

dum progrediar.

Fofierus'

agens agentium

Angeli ccelorum

fane vix operari poflunt ad ejufraodi intervallum : Deus Solus , cujus eiTentia eft infi-

qui eft omnia in omnibus poteft ita

operari> quia nihil ab ipfodiftatomnino:
nam in iplb vivimus , movcmur ac fumus

Foflerus.

&

nita

&

&

&

tu

licitate curandi

ludicct igitur judicio ac pietatc pollens

ledor, an medici Vnguenti armarij, Deum

non effingant ex unguento fuo , an Idololatriam non committant attribuendo id
pauxillo linimento propriae fuse confcdionis,quodfolius Dcirerum omnium opifi-

&

ciscltproprium.

Ad. 17.
Flndd.

Dimitte ver6 ad mirationem tuam: nihil

facit ad hunc Tcxtum noftrum ; reclufifti
propriam tuam abfurditatem,vellem,te ex
hocdimitcere abolitionem

& expundtio-

rem Vnguenti

noftri armarij ;&ediverfo uti (pongia noftra ad extirpandas ac de-

lendas maculas crroris tui proprij , quern

plene' expreffifti in hac alfertionetua : nam
hac ratione evertifti ftatum controverfis

tu Dicis quidem poft admirationem tu, Angelos cocli ad hoc intervallum operari non pofle: quapropter in
hunc modum concludo, Ergo mult6 minus Angeli infernales, funt enim obfcuriores ac od id minoris extenfionis : jam vcro
:

am immodicam

dicebas antek , nubem intercipere Solis lumen, proinde Herclc diabolus , qui Angelus ell

tenebrarum mult6mag^slmpe^iIa-

turnecei^e eft in opcracionibusfuisvirtualibus , ac per confequens in extenlione po-

quira Angclilucis.Sedeft virinquis , qus caufat hoc unguentum edere ejufinodi eftedtus in tarn
tcilatis fua:,

tus diaboli

intervalloj nam alioqui non elTet venchcium nee diabolicum : Itaque tu lie pro
roc infers : Solus Deus, cujus ellentia eft

longo

Fludd.
Fallerisjdomine , non faciuncDeum ex
unguento luo , fed immortales ei oratias

agunt pro dono illo bcnedido miraculofag

curationis, quamlargitus eft huic unguento

Nee

ludsei curandi proprietatcm palu-

difeulacuiBethcfds tnbuebant

fed Dei

fanationi aut Angelo falutifcro, qui impcrticbat ei donum illud. Quarcvellemte,

domine j ac prsterea Vniverfum mundum

probe Icire , omnem Idololatris fufpicionemin hoccafu k medicis tolli nam, qua:

tenus debita agnitio ac veneratio ab iliis

Deo foh afcribicur, pro benignitacc e)us in

curationeper hoc uriguentum manifeltata:

imo

potius ftylus idololatra baud immcri-

t6tibi ipfi,

Domine

imputari debet

qui

tam profane ac impie benignashafcecurativas Dei benedidtiones, diabolo creaturarum nequiffimo imputare audes.
Itcrum , negamus , elle artificialem
compofirionem manu humana conflatam,
qua: curet

fed naturalia ingredientia

compofitionis , qux Dcus originalitcr

ornavit ac donavic occulta ac myltica
iftiufmodi virtute in per fanando ut vero
,

tandem concluda hunc pundum.li judicio

vales ledor probe verba Textus Foiteriani
ponderabit,in\Tnieteum inibi Apoitacam
authasreticum;uxta propria illiusdodri-

nam:

SPONGl FOSTEJIIJNJL.
nsm:Nam ejus alTertiojquain more gygan- Helmont
teo fuffinere videtur

eit

Vnguentum ar-

mariuin elTe Diabolicum feu effedum,

Satanx arcificio : At vero in hoc
Textu dubitanter ac vacillanter ait , medicos attnbuere Vnguento feu linimento
modico , quod Dei folius elt proprium:
(bbtili

& eft)

ac complures alios famofus

&

expertos Philofophos,medicofque,qui tarn

arte Alchymise prac^ica (qua quidem nulla
eft in

mundo fcientia, que magisoculariter

detegatac dilcorperiat abdita naturae myfteria)qukm alijscrebris oblervationibus,

fuperrationibusfundatis

nonver6fuper

abominandoverfaturerrore , utquiaffirmat , banc curationem folummod6 elfe

imaginaria folummodo fpeculatione, confinilcs veros Philofophos huic myfterio cu-.

Viri , inquam,
rationis immerferunt :

actum ac Diaboli opus.

Atque hoc mode (iedor candide) vides

qui fuerunt seque aftuti ad evitandam

cauti ad prsevidendam Diaboli fallaciam>

cfficaciamrationum hujus

imoquideaddiftinguendu ejus adum ab

illo Dei adu in natura , ac M. Fofterus, vel
ullus alius Pxdagogicoru ejus magiftroru:
Et licet nonnuUi fuperftitiofi medici hu-

qnod fi verum

fit

(ut

M-

Fofterus in

viri, tarn

Philo-

Vnde
exignorantia caulx, palliare Dei

fophicarum,quamTheologicarum

videtur
bonitatcmjprxftigiofa larva Satanae: Vides

ejusimprobabilitacem : Sed , quemadmopecca tores refipifcentes , fub finem

convcrtunt femetipfos k Diabolo adDeum,ric (Deo gratia) hujus Vnguenti armarij adverfarius , duftus potius Ipiritu bono,

dum

quam voluntate

ipfius propria

concludit

verc,dicen3,non eife An^elos bonos, ideo-

que mult6 minus Diabolum qui poffit talem adum effedum dare , fed Deum fo,

lum

Gaudeoe(;^uidem conuerfioneejus,

contra ejus voluntatem. Ecce , quam

conveniat ipfi cum inimico ejus decumano, damnato illo Paracelfo (ut ipfum nun-

licet

cupat)qui affirmat eiTe donum

&

jus regni, (tales intelligo

confideratione) videantur illiadverlari, ta-

men ignorare non poftunt , plura laterci

qukm quae patentAc proinde fi ignarifintin hoc myfterio

emditionem infignem ac vicjepietate, fandus Canonizatus

,

eft

& inde

inter profiindos Philofophos

ac medicos , qui verfati funt in myfterijs

Dei ac nature , Theophraftum Paracel-

fum

,qui baud in

nuncupat

commode donum Dei

Cardanum

tiltam Porta m,

lohannem Bap-

Ofwaldum Crollium >

lo-

hannem Erneftum, Burgravium , Rudolphum,GocleniumjIohannem Baptiftam ab

indicium

erit

fummz illorum fapien-

&

ra,^ua;non cadunt fub fphjeram capaatatisfuae

Verbum fapienti.

Iterum reor rem aptam

phias principia a

runt

ijs

qui Philofo-

primo limine vix

faluta-

nee ver6 confirmato Philofopho in

fecretis naturae dicere

Ipfe dixittErgo ira

Quia humanum eft errare. Haec ver6

fapientia in Philofopho maximc probanda,

eft.

primo , in myfterijs divinis in natura fapienter fe immergere ; ac tum poftea , ubi

confidenseft , concludere demonftrative,.
nee ver6 ex aliorum relatione, fed ex propria ipfius cognitione.

&

qui ob integritatem

tiz ac prudetis, tacere, nee cenfura fua rodere illud, hoc certum atque perfuafum haabdita effe in natubentes , plura occulta

qui promptiores

cium , qukm ad ponderandum illud debita

Dei Qjjod

ad authores , quos ipfe citat contra illud,

cquidem nonlufpicio ipfos,totidem funt
pro parte ilia melioris aurhoritatis ac judicij : Si quidcm nee funt fcholaftici veftri,
qui tantummodo laborant in imaginaria
Ipeculativa Pliilofophia : nee lohannes Roberti Icfuita ac fimiles Theorici phantafticijfed eruditi medici infignes Philofophi,
tarn Theoricc > quam pradice in naturae
myfterijs vcrfati^ ac ob id eo commodiora
organaad difcutieadum negofubjeda
tium natura: hujus phyficje : Inter quos in
primo loco apello Epifcopum Anfelme,

lunt adpraepofterc'juflicandum hoc nego-

Itaque ctim

M.

Fofterus nihil intenta-

tum reliquerit ad annihilandum, exfibilan-

dum

atque explodendum nobiliflimam

banc medicinam , cuj quidem adhuc in

morem oppofitionis

liiperhcialitertanttim

ac per viam folutionis ejus objedionum

refpondi , equidem vos mihi conceffuros

veniam

&

&

fpero
confido, ut nihil etiam
intentatum relinquam ad exprimendam
excutiendam ex formidanda ejus fpongia reputationem Vnguenti armarij, quam
adinftarphalacrocoracis devoravit acde-

&

glutivit.

QVJESriO,

An curatio vulnerum per Vnguentum armarium fit

veneficium & illicita nee ne, primb
Theologicd.

Ne^oacproboJDeindeTheo-Philofophicd, hoc
dupUcivia.
Philofophiam naturalem.
^

eft,

per puram

GAPVT,

EXPJ^ESSIO MEMB.
CAPVT,
Hie virtus

nee verb ullus Dioboli ailus.

Paracelfum

MFofterusaffirmat>
fereve

af-

virtutem hujus medicinae

donum Dei: Quam ob caufam admodumfucccn(erilli,vocanseumveneficum,

conjuratorem ac Cacomagum : Beneretribuetur ei , qui bonitatem concionari parat vel homini infano , vel ingrato , velZeSed port quam
lotypo alicuj fine fenfu
nihil intentatum reliquic M. Fofterus,
quo probaret ufum hujus unguenti effe
Magicum , pra:ftigiofum ac Diabolicumi
equidem me contrarium fuper ijfdem
fpero
fundamentis demonftraturum
confido, afcribendo debitam ac veram appertinentiam Deo vero poiTeffori , ac privando illis Diabolum , qua-perinftnomenelTe

&

&

antequam paremus

extruere palatium aliquod magnificum

acfplendidum

opus ettpofitione fir mif-

fimi ac fixiflimi fundamenti , ad fuftinendam tancam machinam infuper : Sic , antequam incipiamus ftabilire fortiflimam
defenfionis arcem , quae fit inftarfirmiflima: oppoficionis negativae contra adverfarij

mei affirmationem

nnodum exiftimo

equidem com-

colligere validiffima

quiedam fundamenta feu fpiritualia arguinenta , quae loco lapidum angularium

valeant ftatuminare ac fufFuIcire univervefam veritatem quKftionispropofitae

&

ram ejus refolutionera ex primere , effe

iUam prorfus contrariam ac oppofitam
Quare imitabcripilli , quam profert.
fum defccndendo in inquifirionem banc
,

hoc

argumento fuper propria

fyllogiftico

ejus confeflione

fundato

quam

ipferaet

effutitpag, 7. Aneelicoeli, inquir, non

poffunt operari ad tan cum intervallum,
Solus Deus,cujus effentia eft infinica, aceft

omnia in omnibus

pocclt hoc

modo ope-

Itaque fi Deus operetur omnia in omnibus per fe ipfum fine adminiculo ullius
creati Spiritus feu corporis

Diabolus non

cftadorinVnguentoarmario ; fed Deus

operatur omnia in omnibus per fcmet ipfum,fine effentiali afTiftentia leu adminiculo ullius creatura:

Quare Diabolus

ni-

femet ipfum operatur, quammunere fit malus ac

multo
minus ad bene agendeftrudlivus ,
dum , ut fupponimus per curationem ex
unguento armario , qu6d ejusconditioni
adverfiffimum eft , ut pote creati ac ordinati poft ejuslapfum ac defectum ad alium

hil ex vel per

vis in fuo officio ac

finem.

Major patet

Dei opus.
Minor

quia univcrfalc compre-

hcndit qucdvis particulare : Acproindefi

t)eus operatur omnia in omnibus , Diabo-

>

caufam folius

affumprio rc^lificatur ab 'O'-i-'''

five

hifce Apoftoli verbis

rum funt

atqui cura-

eamob

tio eft operatio , ac

Diverfitates dono-

idem ver6 Spiritus :

tates funt adminiftrationum

& diverfi*
unus ver6

Dominus, ac diverfitates funt operationu,

unus ver6 Deus i & idem operatur omnia
in

omnibus: Per unumeundemque Spiriru

dona fanationum dantur. Ex quibus apparet , Dcum primtim per fpiritum fuum
operari omnia in omnibus , & inter hafce
operationes nobiliffimusillc adus & do-

num
non

fanationis

numeratur

Deus

eft Diabolus,fed

Ac proinde

:
,

qui folus me-

^(1^.107.0.

Iterum Propheta ait, nnifit verbum

^^'
fuumacfanaviteos. Etfapiens: Verbum ^*^'
tuum (6 Domine) fanat omnia.
D. lo- loham.
hannes In verbo erat vita &c Quapropter omnis curatio Sc virtus viviticans ab
ipfodefcendit , utdeftunata abipfolocutore feu Creatore ab initio , adinformandum J vivificandum
creandum omnia.
Ctoi t contra in Diabolo fit mors
de-^
ftrudio 5 Nam Propheta teftatur , ilium
creatum fuiffe ad deftruendum , quare, nihiJ nifi afBidio
vulneratio cum morbo , mors ac deftrudio Iperari poffunt
ab illo in creata ejus proprietate j
ho<;
:

&

"

&

&

&

&

particulariter poft ejus

Sednovi

M.

defedum.

rofterum rcpofiturum

verum quidem effe, qu6d ille fit caufa pri-

&

maria
principalis omnium ; Sed funt
complures caufae efficientes fubalternatSj
qua: ex ftmetipfisoperantur, idque juxta
propriarafuam inclinationem , hseadbpf
numtillae ad malum.

Ad hoc replico , in confeffo effe , fi ipfe

intelligatorganicascaufas , nee ver6 e^, tales enim funt Angeli)
Elementa , Meteora feu im-

cienteseflentiales
ttellae

rari.

quicquam operatur

lus nihil

detur

ta fua falf6 ufurpavit.

Quemadmodum

ir,

unguenti armarij probatufj^Jfe Dei

(3 felix operatio

donum

Fol.tf*

I.

venti

perf-eda corpora

&

perfedae feu compo*

apparet , fo*
effenrialiter
per ip-

At vero dilucide

lits naturae.

lum Deum in ipfis

fas Omnes operari :

&

5c probo hoc pluribus

locis paginae lacrae^harmonice confentien-

tibus in unico fenfu :Vt exempli gratia

Dominus

inquit

tarn) faciens

omnia

Dominus
folus

Ego ifii.44. t^

per Proplic- omiei.

& nulius mecum.

Arque iterum : luxta voluntatem fuam facit tam cceli virtutibus quam in habitatp,

ribus terr3e,nec ullus eft, qui poffit refiftere

manui

ejus.

Quibus claret

Deumfolum-

modo fine uUa creatura afliftente

in

quod-

organicu fubjcdu elTentialiter operari,ut in inftrumentum creatum profe ad o-perandum per illud voluntatem &p]ac;vis

tum fuum tam in coelo qukm in terra, &:

adu illo creaturam cfle ad inltar trun,

fine

+,

SPONGJyE FOSTEJiUNyE.
emortui , quae vix plus agcre valet,quam
inflatoris :
ad hunc
quidem effedum iic loquitur Propheta:
omnis voluntas
Confilium mcum ftabit
mea fiet, vocando aviculam a quadra mundi Orientali ,
virum fecundum voluntaci

Su!.45.IC.

&

tiftub fine halitu

&

&

te inea,ex remotiflima regione.dixi

& effc-

onem cujuilibet creatura: emific moveri il-

idem in

toris fert

Sic fpiritus creaturx

qui parti-

& voluntatis ejus,inirne-

ceps eft poteftatis

diatc obcdit , ac fecum perfert

arcanos

fuper

; quin etiam ad miraculofos &ftupcndos: Perindejac hzec curatio per Vnguentum Armarium apparet
phantafijs ac imaginationibus mundanorum 5 cogens eos admirari
ftuperc ad
inftar acervi avicularum, ad nodus vifum
inarbuftohederaceo , taxans eosdiverfi
mode, juxta fapientiam hujus mundi idque juxta cujuilibet phantafiam : Quibufciam audadcr
confidenter exdamantibus , efic opus diaboli : Quibufdam ftatucntibus efle hyperas na;nias vanamque

&

&

imaginationem in minus eredulis ; quihabcnccs bonam de eo opinionem, curantur:

Quibufdam damnantibus illud tanquam
fuperltitiofum

inodum
fieri

&

abominandum

curandi

quatenuseledioingredientium

debet aftrologica obfervatione

&

quidem nonnulli propinquius ad veritatem

accedcntes, Magiam naturalem vocitant,
feu Magneticum vel fecretum naturas

adum

Atque

alij

raagis eflentialiter ra-

dicati ac rcligiofc dbfervantes prsfcrip-

tum ordincm paginx facre,(ut veros Chri-

& per confequens nulla-

tenus Diabolus-- (qui elt organum tenebrarum deftinarus ac animatus feu agitatus fo-

lummodo ad
cenda

eft'eda itenebrarum produ-

morbi

qualia funt

& deilrudio;

non veroj ut vcrfetur in bonitate,& praecipuc circa opera lucis,ut funt vita,curario
prefervatiojac

& operantem

fi

diceret

eflentialiter in

omnia non

omnibus Sc

Angelos bonos

creafle

feu organa fpiritualia ad

&

Deum agentcm
reducendum

in

adum

& perficiendum dona vitx & fani-

tatis

qusexmifericordialua impertivit

creaturis fuis

fed ncceffe eit

deledum

ad talia
quern creavit
ad propofitum omnino contrarium,ut lb-

ipfe faciat fpiritualis illius organi

benefica effeda praitanda

tim probabitur.

Non poteft refifti nee obftari menti ac vodivinSjtam in ejus creatione, quam
port illam, hoc eft non poteft ullus produci
efFedus voluntati ac dea'eto ej us cotrarius.
luntati

Sed Dei internum ac voluntas cratdiabolum conftituere inftrun-:cntum fuum feu

miniftrum ad puniendum ac morbis, intirmitate& morte affligcndum.
Ergo huic ejus intento, tam in Diaboli
creatione, quam deitinationc poft ejus defedum, non poteft obftari aut contradici
per ullum eftcdum , qui priori illi volun-

decreto divino elt contrarius,

Itaque pro majoris confirmatione fie
fcriptum reperimus
Deus juxta voluntatati ac

tem fuam

&

acpoteftatibus,quam habitatoribus tens,

nee ullus exiftit,valens manui ejus reliftere.

Deum gloriofum,' qui creavit 5c coe-

"ilium

lumScterrnm , affigiiavitqueijsper/piritumfuum tam virtutes iftiufmodi , quje

operantur miraculofe

&

ftupendc in oculis mundanorum , qu^m alias, magis familiares apparentcsfenfuiipforum , juxta illud Davidis : Vcrbo Domini lirmati funt

&

Ipiritu ab ore ejus omnis virtus eorum. Et quidem principale fundamentum

corum ad llabilicndum jus Dei
adabollendas
tollcndas omnes hujufmodi mictt'li

&

&
raculoias &

ftupendas flicultates feu potc-

IhiCcs, ut falfo h

no &

mundanis occxcatiSjafcri-

facit,

tam calcftibus

virtutibus

Atque iterum-.Quodcunque Deus voluit,

hoc facit & iterum qu6d ad voluntatem
ipfius in ci-eatione(ut antea) confilium meum ftabit, & omnis voluntas mea fiet. Atque ob earn caufam fcriptum extat in genefi
Voluntati Dei numpoflumusrcfiftere?
Et Apciftolus habct: Voluntati Dei quis re:

fiftat?Non ulla creatura,

&

inxternumpermanebir. Etpcr quern igitur

obfccro opcratur'& in

banc voluntatem
nignitatem

adum reducit

& decretum fuum ad be-

& curationem? Quid

An per

&

nitati rebellis eft.Anpoffi bile eft ,utille,qui

Bcncdidus Dcus Ifraclis , qui folus

per fenictipfum operatwr mirabilia
vel
1

Efii-46- 10.

^^-^'

^^
'"'"'*

J.

redditur ratio k VtOV.i^a

fapienrc Salomone, quia voluntas Domini

diabolum?Contra ejus originalem deftinationem,im6 quide per iplum,qui omni bo-

loh 2?.

prxfcribitur ipfis ex divivcridico hjmno Rcgalis Prophctae-

buntur diabolo

Dniti.4,

ftianos decet

) refcrunt tam miraculofum

llupendum curandi adum, quam quodvis prsEterea aliud miraculofum opus ad

rfalm.-i.l3.

omnia in omnibus elTentialite r , nonver6

ullum creatum organum five fit fpirituale
five corporale

&
& occultos

&
& continuavit

ijs a generatione in generationem,

Itaque conftat , folum Deum operari

corporeum
fuum initrumentum feu organumjad complendam Creatoris fuivoluntatem,qua: eft
irrefiilibilis,juxtaalium ilium locum: Deus
quodcunque voluit,hoc facit.
AtquehaecDeioperatiotam per femet
ipfum 5 quam per creataejus organa extendit fe non mod6 ad vulgares
manifeftas adioncs
efFedtus , fed etiam ad

&

1^1.33.

magna.
Et per confequens non ullus Diabolus,
ncc Angclus,ncc nomo,ncc medicina , fed
Deusiblusprxftatid : Per hoc, fpiriiuale
fanandidonura impertivit homini
fuis

crcaturis iocreatione earum

tfite.ijj.j.

bilia

i\u dabo:Crcavi &perficiam:quibuspatet,

ad initar fpiritus orisejus,quem ad animati-

ium, eo, quk voluntas Creatoris feu infpira-

lob.ij.

ntextat alibi.
Benedicite Domino, nam mifericordia
ejus durat in a2ternum,qui folus facie mira-

nc hibum quidem probicatis poffidet, poffltpro-

EXPI{ESSI OWE MB.

fit

produare Sc cffclum dare ejufmodi

doiiuin probiratis

& charitaris

quale

Minimc vcro

eft

il-

quin hoc
perticitur per Cliriftum fcrvatorcm Capotentiarum
tbolicum , qui potcftarum
caput eft > qui nc titulum quidem alterat in

lud curadonis

&

Dei

perficiciida voluntate

in ccelo

& in

diduin eft: Voluntatcin utfaciam

cjusjqui mifit me>de coelis defcendi:Quarefoluseft Dominusnofter Spiritualis letcrra,iit

fus , cuj poteftas data eft a Patrc,qui perducit

omnia ad finale effeduinillud

quod

rol.7.

lapfum ejusjAngcIus ejus cuatorius efle

non poteft ) veriim etiam male habct ac

Dei Creatoris fui , ut

apparetcapite tertio Genefcos ; Hinc Salomon inquit : Diaboli invidia mors introivit in orbem rerrarum : Ac proinde

dolet de excellentia

quamproculabeft h pra:ftando
nationis

aut

prsfervationis

S'P-2.-

officio fa-

Chriftus
qui vitE adminiftiationem babet,
prxfervationem
fanitatem , qui banc ob
caufam miflus erat ad reliftendum ma- Heb.2
lignisSatanje adibus : diabolum habeneft

&

tem mortis imperium (inquit D.

contradidione decernebatur ^
Pane ; non vcro a falfis Dijs , nee Angelis,
ncc Diabolis, nee hominibus , juxta illud

Paulus)
Chriftus fua morte deilruxit Eft falutifera ilia emanatio Dei Patris vitK
quiab

anteaamerelatum

omni principio erat ordinatus adcompefcendum ac vincendum diabolum & malitiofas ejus adiones Sc effedus
Quate- ^*
nus diabolus adverfarius , tanquam leo

abfque

ulla

Licet fint

qui voci-

tantur Dij tarn in coelis, quam in terris, tainen nobis unus folummod^ Deus Pater k
unus Chriftus lefus,
quo funt omnia :
per quern funt omnia. Quibus arguitur,
Deum Pattern decernere , tanquam Pater
radix omnium , in quo complicice
ideaiiter erant ante omne Principium ; fed
filius elTencialiter perficit voluntatem ejus,
facitque quodlibet ideale , apparere explicite ac realiter : Ac propterea nee Angeli
nee Diaboli nee ftclls , nee quicquam aliud , fed folus Dominus nofterlefusChrifl:us,movendoin miniftris fuis tam Spiritual bus , quamcorporalibus.efiicittumin

&

&

&

creatione , turn extra earn

omnia,qu2 exi-

&

ad quod propter Dei voluntatem creabatur ? An occiderct cot homines , ciim effet tyro medicus
ad
invenit jam longa cxperiencia Vnguentum armarium ad curandos nonnidlosj
Egregiam ver5eamque ingeniofun conlis

in illo officio

&

&

lefuiticum lo^
clufionem M. Folteri
hannis Roberti pacrem nutricium,inhac
ceca imaginatione.
lam vero ea me audaciainduam , ut

argumentum pro hoc unguenco non ad-

modum abfimile ab eo quod M.

dum ante) effe verbum,qu6d curat omnes

effinxit,producam*

dolorofosiftosmorbiefFedus , quosDiaadum reducif.Nam primtim PfalImmifit in eos iram indignamifta ait

tribulationem per
tionis fuse j iram
tnalos Angeles &c : Itaquc hlc videre

Si nulla fit inftitutio aut Autboritasex

pagina facra, ad certilicandum ullum eftedum curativHm, feu artificium diaboii>

&

efFedus officij Diaboli ac Angevullorum ipfius,nimirum ut percutiant

nerent , afHciant morbis
turn poftea in

licet

&

&

alio loco oftendit immediatum

Diabolico-

rum hujufmodi effeduum curatorem,hifce

&

fanavit eos: Et fa: Mifit verbum

piens inquit : Non berba aut Malagmate,
ffed verbo ruo , quod fanat omnia , curafti
eos. Vobis fimiliter Hercle dico , non effe

verbis

herbam feu medicinam animalem mineralemve; Sed donura curationis, in didis creaturis aflignatum ijs , in creatione earum
per verbum,quod fanat.
Quod ad minorem, confirmator ilia expreflo Propheta; fermone , loquentis in iptius Dei perfona Ecce ego creavi fabrum,
proferentem
fufflantem in igne prunas ,
=

&

fuum Sc ego creavi occiforem

addifpcrdendum. Quibus videre licet.voiuntatem Dei non fuiilc, ut crearctur feu ad
minus conftitueretur poft ejus defedum
vas in opus

curator ,Dr2fervator feu fador, fed vulnerator ac deftrudor : Quin imo natura ejus

fada erat ufque ade6 maligna & malitiola,ut non folum invideat homini profperitatem(acproinde contra officij fui naturam
h.Dco ftbi affignati in creatione, vel poft

^'^-S'

rugiens circuit, quserens , quem devoret:

igitur jam evafit raedicus
verfipel-

An

ftunt,& per confequens artem curatoriam.

Atque hinc doccniur ex fcripturis (ut di-

bolus in

Ifal. 107.20.

I.

vel fupernaturalibus vel

Fotterus

naturalibus

dijs,non eft ratio, qua crcdamus

me-

curatio-

nem per Vnguentum armarium pra^ftitum,

ope diaboli perfici.
Ac ver6 in pagiria facra nulla repc
riturj ejufmodi certificatio pro curatione vulnerum k diabolo, vel fupernaturaliu
vel naturalium mediorum ad miniculo.
Ergo credendura non eft , curationem
per Vnguentum armarium arte feu adu
diaboli perfici pofle-

Major eft unius ejufdemque efFedus

cumilloFofteriargumento , ubi videtur
afteverare

marij

non

quia ufus hujus unguenciarefficiatur

inftitutione divina,

nee etiam ullum teftimonium feuexemplum ad Gonfitmandum illud ex facra pagina habeat , illud ideo effe pra-'ftigiofum:
Atque icerum , (ut didum ante) quod Deus originaliter decrevit inldsa Archetypa,illudalterari non poteft^fed diabolus ordinatus erat adalium finem,pio ac benigno

adui fanandi omnimodc concrarium-

Minor probatur per id

quod jam di-

dum

eft

noftri

admoddm efficacia funt

pro ut etiam verba fervatoris

,

que faciunt pro fcopo noftro

multum:

ciim curaffet aliqucm , qui erat

cus (Sc mucus (Scpoffeffus h maligno

Nam,

&

ex-

fpiritu,
iti,

''^f^'"*-*^- .zi

SPONGIjE
ita,

&

ut (ut Textus ait) ille, qui erat caecus

poffet videre ac loqui : Pharifei

mutas ,

replicabant

hie eijcitdaemonia per Beel-

, Sed
, principem DaEinoniorum
Chriftus reponebat : quodvis regnum divifum contra femetiplum , ad nihilum re-

zebub

&

quarlibec Domus aut civitas

ducitur ,
femetipfam , non confiftit,
contra
divifa
fie fi

Satan eijciat Satanam, divifus eft con-

tra (emecipfum.

Quibus

claret

omnes

, qukm extemos ex
hominibus perDiabolum ac ejus Angelos , miniftros fcilicet
creatos, per quos Scin quibus Deus folec

morbos

tarn internes

Deidecreto

exercere

infligi

&

vindidam

mortales : Nefas elTct

punire creaturas

& baud le vis

injuria

tribulationcs

qua

opponunt mihi:
attribuit non ver6Sata.
fe

omnia Deo
qui eft ejus organum vulnerans. Similiter David confpiciebat Angelum Domi- i.chton.si.
ni deftrudorem inter coelum
terram,
ubi

nae,

&

cum enfe denudato in manu ejus Hierofo*

lymam verfus extenfo, quipefte maximum
numerum pereutiebat : Pari modo lofua
dimittebat

Angelum occiforem ad

riorum Caftra qui trucidabat quemlibee

armorum validum unius nodis
fortem
fpatio. Sic Moyles, organo Dei deftrudorio (utens loco unguenti armarij , quod
contrarium erat ejus officio, arti acinduftrise , afperCone pulveris cujufdam infe,

&

fuos proprios exercere violentiam , ei j cien-

gelicum organum , fed Deum in organo

pereutic>
ipfum , qui eifentialiter aduat
apparet, ex hoc loco, ubi lehova dicit : cir-

& oppolitos

eiTe arti curatoriie,

dum

; at ver6 non polTumus reperire ullum, qui teftetur ullam facultatem curatonam in eo : ut exempli gratia didum eft,

potelbtcm affignatam tuiflequacuorAn^

gelis

Deo

qui a

creati

erant pra:fides

quatuor ventorum , ad nocendum terrse,

mari atque arboribus jam ver6 quilibet
:

horum erat pnnccps multarum Icgionum

malignorum ac iauciantium fpirituum:
iterum Propheta ait ; Deus venitabAullrOjCceli obregcbantur gloria ejus

ac

terra laude ejus impraegnata erat:

ad peut leremias habet)

egredietur Diabolus ante pedes ejus ; fed
des ipfius erat mors
ail )

interpretes dicunt

cum

debar

qu6d peflas prace -

ac contagium rurens ac deEt David in quit , ne

Itruens in Aulbro.

timeas epidcmiam

furentcm in Auftro

(ut nonnulli interpretes habent

fed

D.

Hieronimus inquit i Dxmonio meridiano- Invenimus , fuilTe Satanam , qui erat

Dei inftrumentum feu organum , quo perficiebat voluntatcm fuam fuper lobum , ac
inde dicit Crcatori : imponito ipfi modo
manum tuam (Sec Quibus verbis fignificari potcft , ipfum plus tribuilfe reverentise
:

Creatori fuo in hac agnitione

ne fua,

tuentcni hoc
curationis

conl^i-

organum morbi jperempto-

& abfbiutum

rium

& confeflio-

quam ipfum D. Folterum

agens , tarn in eftedu

quhm deltrudionis, nimirum

ex fcmet iplb non quidem , ut

,

ell

folum

organum & inftrumentum,perqu6dDeus

operatur proprios fuos fines
vindiftsjcontra oft'enlbres fuos. Hie ergo
erat is, qui vulnerabat lobum ilium patien-

^ chron, ;i.

Affy- 21.

ulceribas ac puftulis

&

affligebat igyptios

At ver6 non elfe An-

&

mediam nodem ego ingrefTurus ero in |xod li.^

medium ^gypti & morietur omnispri-Exod.ii.ij.

ca

mogenitus: Sed in proxime' fequenti capite dicitur : lehova tranfibir per portam ilnon finet interfedorem leu percuf1am

&

forem domos veftras vallare: Vnde liquet,

adum Dei eflentialem prarfentem elle cum

&

deftrudore aduali
agere in eum : Denique,ut demonftrem vobis.fuiffe ipiri-tus malignos , qui agiratione Creatons fui
caufabant ac producebant morbos ejufmodi in /^gypto Propheta regius arguit
:

in hifce verbis antca citatis, immific in eos

&

iram indignationis fua:, iram

tribulationem per malos Angelos Equidem probate hoc poiTum compluribus Textus faeri
exeinplis , videlicet , quomod6 Deus pu

niat

& affligat

mortem

per morbos

infirmitates

per iftiufmodi miniftros fuos

deftrudores feu caulas organicas , quas de
induftria crcavit ad perficiendam accom-

ac

plendam voluntatem fuam in hoc affligenmodo : Sed probari non poteft , ipltim

di

detinuifle eos in officio contrario

fcilicet curatione ac fanarione

in

ilia

nam quan*

do libet ei curare habet infinitatcm bonorum Angelorum ad prarftandum Cbi illud

oflicij qui omnes comprehunduntur fub
Dominio Archangcli Raphaelis qui cb
,

banc caufam nomen obtinet, quafi MedicinaDeiConcludendum mihi eft ioitur, qu6d,
prout unicus adus Deicft.tam faueiare,

qukm curare , fie ordinavit inftrumenta

feu organa ad inicrviendum fibi in exccutione

ambarum hujufmodiOperationum,

qua: ufque ade6 fibi invicem contrarian-

utLuxtenebris&bonum malo. lam

eiicntialiter

tur,

tem immundo ulcere feu tumorc , excita-

unicum Dei adum elfe tarn

vero folum
curare perorgana ilia falutaria , quam percuterc ac vulnerare per organa fuadeitru-

batque in Ipiritibus ejus febrem ardcntem,

qux ipfum ita exclamare cogebat in era-

locis. Si

rob. 5.

Dei

dorij ac contagiofi

ac femper promptos eiTe ad noxam inferendam per morbos

morbo affiigen-

lob.I.

mihi obftant,

immediate poft eam,redundaret, contra

contraries

I film. 19.

meos

acriter

officio ipfi dcltinato in fua creatione, vel

doiplbs,aut fanando damnaabipfiseffe<fta- Complura dantur loca in facris ad

confirraandumj Satanam ejuique Angelos

Apocal.7.

&

fpiritus

ciatibusejus

hx

furic

Sagittse

Omnipotenti? acer-

contra me , earum virus abforbet

&

doria , doeemurcx varijs (acrs fcripfurjc

plaga affieiet lehova JEgypmrn,

qui plagis anecit

ftierinrad

fanat

cum

converfi

lebovam attamen David confi:

tetur.

MEMB.

EXPJIESSI
ilium afflixiflecos permalos Anget iQb a[c ; I3eus eft , qui vulnerat

recur
lob.;.

Jq5

medetur , percutic

alibi

ut funt pinguedo, fanguis , caro in curatio-

nevulneracx creaturae,

faciam, pernon elt , qui de manu

in fcripturis

meapjofliteruerc- Et Salomon : Tuvits

ac mortis poteltatem habes , dcducis ad
portas inferni ac reducis
nihil poteft ell'ugere.

Deum Solum
tute

&

liquet

&

conclude mylticam
,

per unguentum armarium curationem,be-

Dei donum folummodo

neficum

Qyare

vulnerat , iterum

ulii

medijsoroanicorum (uorum miniftrorum,

live fint illi Angelici five humani- Exempli gratia : Facit Angelum fuum Raphae-

.'fil.91.

raliter ei contrariari

efle

vel illudintentumfa-

qui curat

poffim reperire

&

qui velmiraculofe velviradminiculo creaturarum fuarum,

lutifcrum

fi

ego aliquo modo fidem da-

qua inftituit ad hoc

bo Sed, quia hoc inferret

Foftero prolixam minis inquificionem,
iterum, quia
invenio loca fcripturs prajcedentia gene-

& manum tuam

Quibus

Foi.

aut ullum ejus Tenebro-

&

Ego occidain & vivere

& fanabo &

forum Angclorum , ad complendum

prsftandum ullum eiufmodi adumlucis,
aut ad ufurpandam ullamDei creaturam,

cutiam
ip.i(S.i3.

&
& fanat, & tamen erat

qui manus erat Domini ad aduandam&exacerbandammiferiam lobi. Et

Satan
)nitei.32.

Satanam

buerit

r.

ipfi Soli

omnimod^

omnis

tribuatur

virtus

efle.

nee Diaboio
,

potenria ac

gloria pro beneficentia ejus in genere&

particulariter pro hac virture,ac prpprictatc per Vnguentum armarium medendi , in

lem,in ufum adhibere pifcis hepar ac fel.ad

fugandum Daemonem deftrudorem & ad
curaridum Tobiam caecum. Similiter Angelus dabat medendi vim lacui Bethefda;.
Atque iterum , inquit Pfalmifta, plaga non
appropinquabit tentorium tuum : nam
Angelisfuisprsecipietdete. Sed,qu6dex
ulla authoritate Texpjs facri, in ufum adhi-

fecula feculorum

Amen Benedidus
:

in-

quam cum Prophera DavidDominus Deu3

Ifraelis qui Solus opcratur miracula om,

nia, ac

randi

proinde

modum

efficit mirificumhunccu-^'"'''-''^'

qui caprum fuperat huma-

num

: illi igitur tribuatur pro eo. Solus honor ac gloria in fecula feculorum.

CAPVT.

III.

Slupmodo abflfufa quadam inquifuionefaBain myfleria Philo,

fophite faerie

quteflio propofita de licito vel illicito

Fnguenti armarij ufu refolvitur , ^[pongia

Fojieriana probi exprimitur atque extorquetur.

&

praecedenti hoc capite prbbaviTheoINlogice

idque puris fcripturx exemplis,

nitudo Divinitatis corporaliter ,

eftis in
qui eft caput omnis principa-

illo replcti,

diabolum fuiile

fpirituale

organum,ordi-

natum ac conftitutum k Deo in creatione

ad fcopum , curatorio ill) prorfus contrarium & oppoficum : Quapropter vix eft
verifimile ilium jam in fine dierum , poft

nam

at

deceptoriam

quatenus effida eft

tot deftrudiones commiilas ac defignatas

conftituunt complura eflentialia fubalterna agentia aduantia& operantia ab folute

ab ipfo in xtate ejus

re in Salvatorem

& fimpliciter ex femetiplis, fine ulla confideratione ad Catholicam & fupremam

prseterita poffe evade-

&

fanatorem morbo-

rum.

poteftacem Dei Patris

lam vero

dilucidius

omnium , a quo raomneS elfentiales procedunt actiones , quae poftmodumproducunturper

expediam ac con-

dicalitcr

firmabo, idque per Philofbphiamfacram,

Dei vivificantem fpiritum, moventemin

aereo mundi organo, virtuofa fua applicatione , aut fuo ad Vnguentum armarium
alpedu

Dominum noftrum lefum Chriftum

fuum

adum

tura efficiente

&

& efle i Deo mo-

vente&agentein& percreata

fpiritualia

&

organa , in
fuper omnia : De hac fpecie
Philofophis D.Paulus loquitur in hunc
modum. Vidcte , nequisvusdecipiatper
philofophiam
inanemfallaciamfecun-

hominum

fecundum
Elcmenta mundi , non fecundum Chriftum lefum, quia in ipfo habitat omnis ple,

^^^ ^^

i!coi!8,

&

traditioncm

per

ver6 ab uUo fubalternaco agente feu crea: Nam licet infervianc ad inftar miniftrorum organicorum , tamen
mortua funt tantum , nifi Deus apparcat 5c
operetur in ijs per (piritu fuum : ac proinde
omnis adus
operatio attribuitur Deo,
ut probatum eft ancek per Apoftolum dicencem : Vnus Deus operacur omniain
omnibus , atque iterum inquit licet fint,
qui dicunturDij in ccelo& in terra , tamen nobis eft unus tantummod6 Deus,

perficere

fentialem

quem omnia habent exiftentiam fuam.nec

curationem Vulneratorum : Et hunc probandi modum appello

Theophilofophicum vel fpedantem ad facram Philofophiam , quid refpicit naturam hujus curandi modi , prout recipit ef-

dum

poteftacis.

fecundum rudimenta hujus mundi, quse

coiof.2.9.

&

Quibus verbis videtur

Philofophiam Ethnicam nuncupare vatus

qui eft Pater

!

aquoomnia&nosinipfo:

& unus Dominus lefus Chriftus per quem

funt omnia & nos per ipfum: atque nanc
,

obcaulam Deus' appcllatur Alpha Jc Oine^'"'^

B4

ga,prin-

Apoca:

1.

SPONGJjE FOSTEJi^JjiNjE
ga,pnndpium

ac finis, nimirum,prout
per veromnia deccrnic,

&

in fcmetipfo

bum fuum
Sjp.2.I,

effcntialiter operatur

atquc ef-

ficit omnia, idque immediatt?. lamvero

huncipfum fpiritum eirein omnibus, Sa-

piens innuic expreffe , inquiens incorrupDei fpiritum cfle om.nia in omni;

tibilcm

ber

Quod ciim ita

neccflari5 Icque-

ne fua

formam fcuvitamcujufliin hoc mundo oporterc de-

dixifti

bec creatures

vifio eflTentia: divinre

quod

elTet impofli-

atque banc ob caufam Deus dicitur

operari omnia in omniimplcre omnia
bus : Quare Apoftolus infert, ut ant^, philofophiam Ethnicam effidam ex tradicioinvcntionibushumanze fapicntias,
nibus
falfam cflTc ac deccptoriam ; earn vero quae
luper folum Chriltum fundatur, amplectendam clTc folam , quia in ipfo habitat
plenitude divinitatis, quia operatur omnia in omnibus juxta voluntatem ac decretum Patris fui , qui caput eft Poteftatum ac
Principalitatum,ac confequenter omnium
bile

&

&

Angelorum
cperari

itaque Angeli nihil poffunt

prout ipfc agit in

nifi

ipfis

& per

tanquam organa fua fpiritualia. Ecce

igitur Thcofophi'cum illud fubjedum per
quod ftriftc inquire in myfterium hujus
ipfos,

curandi

modi per Vnguentum armarium;

& hsc quidem

loco prsambuli
ad difcurfum noftrum. Veniarous ad rem
ipfam.

Obfervemus
prsftita per

neceflTe eft

in curatione

Vnguentum hoc armarium,

tria principalia

_'

fufiiciant

nimirum Vulneratum , fa-

nationem leu curatienem Vnguenti, ac denique occultam aflivitatcm , qua dominaturinfanguine&proccdit^fanguine ad

ipfis

Serviat

Deo omnis creatura

& fads funt

&

&

&

eundcm sternum fpiritum vitas,

quo quiclcit,ac duratin fpeciahfua
fuccefhone ad hunc ipfum diem ufque.
Quare dicitur ex una eademquc fpirituaeft per

fuper

li

petra

efficti cftis

mus-.mcvcmur

&

quodiniplbvivi-

i^ fuir.us,&

quodfimus

quia

tuum.&creatxfunt- Ec Propheta inquit:

Hxcdicit Deus creans ccElos,extenacns
COS, firmans terram ,& qusgerminant in

,f.^;.j.,

ea , dans flatum populo , qui eft fupra earn

fpiritum calcanribus cam. Et Rex David : Deo dante crcaturis colligunt ; abfcondcnte faciem fuam , perturbantur re-

&

rfilm, 104,)

corum , cxpirant emirtente fpiritum fuum recrcantur, Et lob:

Hominem conftituit Deus fuper terram,
cipiente fpiritum

'"A-S-*.'!-

apponens ad eam animam fuam fi fpiritum feu flatum ejus ad fe rcciperet , deficeret atque cxpiraret omnis care , fimul
homo in cineres revcrtcrctur. Hifce omnibus teftimonijs docemus , vitam , formam
ac naturam cujuflibet creature cflcntiali,

&

ter oriri ac procedcrc k Deo : ac ob id

quodcumque donum curationis dcprehen-

ditur procedere vcl ex compcfitis 6: fimplicibus medicinis , five lint dlx angelica,
cceleftes vel clcmentalcs; vel exanimali,
vegctabili feu minerali compcfitione, pro-

cedit a Creatore iplbrum.utvelimpertitum ipfis in creatione fui ad hoc lalutife-

rum intentum
practer

vel alioqui miraculofeac

communcm natura; legem a natura

condonatum quibuldain creaturis ad agendum, ac proinde non prxpoftcre damnarc

aut reijcere mcdicinam fas eli;, quia operatur mode ab alijs diverfb Deus enuii lar:

gitus eft ac conccflit quibufHam medicinis

abditasproprietatcs,ac obeam
occulcas

&

caufam non operantur ills pcrextcrnam

ac manifeftam qualitatem tlcmcntarcm;
Atque hare occulta vis, npud quofdam vo-

Deum

Sc naturam virtus

quas natura earum vel non faccrct , vel iic feceret , quas
alij dicunt provcnire a proprietate occulta atque alij ,quiatdcs- Ac talis, quidcra
erat eftedus curandi per

Bethefds ; non quidem

aquam paludis
quod manifcfU

Elcmcntaris qualitas aqua: illud efficeret,

adus Angeli aquam commoventisConfimili mode non poteft uUus rationcm
aliquam naturalem cxprimere manifeftam,
fed

pro attradione ferri per Magnetcm,vel

palea: perCarabcn, vel curMagnesSeptentrionem rcfpiciat vel , cur Laurus arbor prsfervet h nocumento fulguris
to,

&

& fimiliter

quam reda linea hsc

curatio perficiacur &c: Caufs horum lateC

nitru

& occulta^

Rfuclm.fie

tanquam in- j^tc c^bti.

media ^ qua

catur Angelicus adus, qui eft

tcr

&

mififti fpiritum

fiunt operationes in rebus

&
&

iudrth.w.

& ludith inquit in oratio-

Vulneratus baud immerite nee incommode comparari poteft mundo, ac cam ob

caufam vocatur mundus miner : compoterra , nimirum ex fpiritu
nitur ex ca-lo

corpere :
quemadmodum Creator
cmittebat fpiritum fuum , qui movcbatur
fuper aquas , atquc infbrmahat , animabat
5c vivifi^cabat cas i it3,utexijs(utDPetrus habet)
per cas coelum
terra fuerit
formata
per fpirituale verbumhocftabilitum ad hunc ufque diem. Similiprorfus mode coekim
terra hominis,formata

Cquidem

Vnguentum.

&

ad creacura quamlibet , licet non ram abundantcr Nam , in

verboerat vita

fit

<.e, g_

prseter hec extendit fe

omnium, ut Propheta David pcrhi-

pcndere ex fpiritu hoc,ac poffiderc centraIcmfuam adtiviratis ftdcm in proportione

plus minufve , ab hoc agente agcnt'ium,
quod , ut agit in centre omnium rcrum
iic etiam rcvtra circumferetix contiguum
eft , ab Alpha feu Centre ad Omega, aut
circumferentiam : nam alioqui foretdi.-

^>

beneficentiam nobilinct

6c h fpiritu oris Divini procedcrc vir-

&

tur efl^entialem

membra ChrL

Spiritus Sanifti ac

&", quod fimus in Deo Patre& per Luc 17.21,

Dominum noftrum lefum Chriftum, ut''''\
citatum ante :
, quod regnum Dei fit
intra nos nee etiam afcribamus banc Dei
fti :

turcs

bus

mim. 33,(5,

Tcmpla

funt vulgaribus Philofophis,

fed, ut paulo propinquius ad rem acceaam-

Patcr

EXPJiESSlO MEMB. h
PI.

incorruptibilem fpiritum
clTc in omnibus , fed exuberanter admodum (proxime ^ macrocofmo) in micro-

Patetigitur

cofmo

nimirumhomine

Nam,utDe-

D- Hicronimi

us dicitur vere ex

traflatio-

ne (mittendo depravationcmaliorum)pofuifle tabernaculum fuum in fole , unde

per perpctuain

&

nunquam

interituram

inotionem emittitvitam& mulciplicatio-

nem

cujvis

rcdefl:i.

ac crcarurx majoris

& per Spiritus fui agilitatem: Nam

tnundi
Sip. 7.

membro

omni re mobilior;
Mover ac viram prsbec toci Spiritui mundane , quod idem etiam fapiens teftatur

Salomon

inquit

Eft

in hifce verbis:Sol

gyrans a meridic

dicur ad Aquilonem

fle-

luftrans univerfa,

in circuitu pergit fpiricus.

Qijibus arSpiritum in lole animare ac pra:beremocum , vitam ac Spiricum , Spiritui

aereototius mundi; Nam fine affiduaejus
guic

& adione

motione

ut Ariftoteles

& om-

nes alij Philofophi conficentur , aer cito corrumperetur , &tanquam morcuus

viderecur

& nuUius omnino efficacis.

Pro

ratione hujus Textus facer concludit , fpiritum Difciplinaz Sandum implere totum

mundum
i.TJm.tf.

Sic etiam pari

mode idem

corruptibilis Spiritus implet

mum (eft

enim templum

Spiritus Sandii)

ac Tabernaculum fuumpofuit in corde hominis , in quo movetur , pro ut in hoc

Macrocofraico fole , in (j'ftole
Diafto-

&

le

nimirumcontradione&dilatatione,

indefinenter difpergendo radios vitx fuae

per totam hominis hguram ,ad illuminandum , prsbendam vitam ac circularem

motionem

Spiritui ejus

mundo

AcobidApo-

itolus reciproce loquens

de hoc minori

ut alibi de majori illo : in Deo,

vivimus , movemur
fumus:
,
Prout etlsm abftrulus illc fpiritus dat calorem per adivitatem fuam.
effentiamotionem majori mundo
omnibus reliquis t ciimnonquiefcantautinfe
delitefcantjUt paul5 poft explicabitur. Hoc
itaquc bene confiderato,inprimis, procedo
,

&

inquit

&

km

in hunc

&

modum.

motor in utriufque mundi fpiritu radicalircr agit ac elTentialiter mover in

fupcr omnia k Centre videlicet verfus cirtralis

&

cumferenriam

primum

mundo eft

majori
rea

mobile

in

cujus revolutione fol

David liabet

(qui,ut

ejus

principalis regio /the-

feu fpha^ra

eft

vas gloria

Dei

plenum) movetur circa terram intra hoiras

24. ut inde totus mundi Spiritus recreaturvita

vegetationeacmultiplicatione-

Ac

proinde prima ac nobilillima hujus

fpiritus fphxra , in qua movetur centraliter

eitquinteirentialisfeu^Ethereusvi

fpiritus

mones

&

immediatum

fcilicet in-or-

ruptibilis illius vitae Ipiritus vehiculum,

non

ita ut

talibuspercipiatur

nifi oculis

&

&

tioacmultiplicatioerantprsecipua : Vtin
pofteffionem fibi capiebat ca-lum ^che-

Tugurium

ejus

qui vehitur fuper alas

&

Iterum in tonitru Icquebatur ,

fulgur e naribus cmicabat
Vtintrabatin
venti

vcgetabiliaac coinera-

^'''" >^'"

rfiim.i?.

2
, j^^"" ^'

minorem mundum

hominem , fie
Apoftolus inquit : Vos ettis Templum
Spiritus Sandi
vos eftis membra Chrifeu

fti.

Atque iterum

pariet Salvator^m

ram

Aperiatur terra , 5f
ut penetrabat in ter-

fapiens inquit

fic

Spiritus fapien-

Efil.4j.8.

^'P-''-

orbem ten-arum- Dcnique, ut^'''"^"*

adcreandum , vivihcandum & fultinentix implet

dumquamlibctcreaturam
nia

inquit

lie

inducbatom-

Spiritus incorrupribilis

ineft omnibus , atque iterum : Spiritus

Dei implet omnia : Quibuspatet , I'piritumdivinumhunc , ac incorruptibilem,

per quem vivimus

cife in

homine

.bulla aliqua

eft

cus ejus

in

movemur & fumus,

nam fine illo mortuus

vcl nihil

quo movetur

qnare lono-

eft a;chcr

fter leu Spiiltus creleibs , qui invifibiliter agic in vehiculo noftro aereo , cujus

groflior ac fpilfior

&

vitalis

pars eft fanguis tarn

atteriaiis

qu^m

naturalis

&.

venalis.

Hinc ftatuta

Deo

modo hominis

ilia

fpecificafeu prxccptii

tradita

de ianguinc non

fed etiam beftix

Nam,
quatenus erat fedcs fpiritus vitiE , fangui-

nem

ccn.s),

Deus) ledem animarumve^

ftrarum requiram :
iterum ; fangui
nem hominis qui effuderit , per homi(inquit

&

nem

fanguis ejus effundatur , quoniam

imagincm fuam Deus fecit hominem:
Quibus elicitur , ratione Spiritus divini
habitantis in fanguine humano
per
quem efformati fumus ad imaginem
Dei , ipfum Deum edidum fpiuhcum
dediife , ut refpedum habcamus ad fanguinem : Hanc ob caufim ergo vox
in

languinis

dictam

Abclis

exclamabat

adverfus

quidem
,

eorum

vel

'^^"^'

in

vin-

homiddam Cainum:

um

creaturarum irrationalium

i'4i.

fertur in grofTiorem

corpora animalia

^'''-

reumfeuftellatum; idem inquit Propheta

Pofuit Tabernaculum luum jn Iblc:
Iterum , utgroflius ex acre veftimcntmn
induebat , fie Propheta ait : Denfa nubcs rrJm.ic4.

lunarem aerem

Elemcntarem leu fubquo medio pcnetrat in

mcn-

Atqueita largitur
impertit vitam ac multiplicationem cirilibet rei : Vt hsc emanatio procedcbat
k Deo in mundum. Propheta inquit: Vertiturluminequafiveftimento : Atqne ita
Verbo Domini fadi lunt cccli ,
Spirituabore ejus oinnis virtus corum , inter quas virtutes , vita , forma , vegeta:

Iin5
guis

in ani*

in vcgetabilibus ac minerali-

bus occulte

legalia ^

Quemadmodum hie Principalis & cen-

malibus partim occulta , utpcr corporis

poros ; ac partim manifefta , ut per pul-

in-

Microcof-

ToLj.

infpiratione (cu expiratione

lia

eras prctiofus

communium

iitcrdicerctur

aniiriajium leu
,

ut languis

comedi cum eo-

>
Levi:
^"''^*

fan-'

sum

Levit.17.

SPONGIyE FO
rum carnibus- Atque iteruin Qui comc-

quamvis

dic

languinemcreatura morte inorietur:

alibi rationem oftendit: Qui comcdcnt
fanguinem , obfirmabo faciem mcamadverfus animamillius quiaaniinacamis in
fanguineeft , &cgodediillani vobis , uc
fuper akare in eo cxpietis pro animabus
languis pro animic piaculo
veftvis 5

cifentia -.Ha-x cniin

&

Spiritus difciplinx Sanlus,cftunicus feu

&

Ltvit.I-,

Levit.17,

fit.

Arquc banc ob caufam homini a Deo

mandacur; ut, fi in venarione vcl (ecus, occidacferam , effundat ianguinemejus fuiterum , (Iinguincm omnis
per rerram
Item.
cibo.
animalis non fumetis
Sanguis cum came non edcndusSanguis hoirunisctiam a beftia requiritur.
Sanguincm (Sc adipemomninonon co=

Chron.9.
Chton.9.
tcvJt.j.

&

medetis.

Levit.17 19.

Sanguinem non comedat omnis animaex

Peut. 12

vobis.

Sanguis animalium pro anima

mini-

eft

Sanguinem omnis animalis , tarn mundi,

quam immundi,non comedes/ed efFundas
lliper terram,quaCaquam.
Atque ratio eft quia fanguis eft animse
,

aut vitalis fpiritus fcdes, qui a

Deo infpira-

tur^Acproinde dicitur.

Sanguinem fedem animaram

rum requiram

Quateiius

vcftra-

eft fedes vi-

t^ acanims veltr^e : Ac fi diceret , animavi internum Ipidtum fanguinis vc-

mco

ftri fpiritu

vitx

Quarecuramejus

gcrite.

Ex omnibus
I'piritus

hifce locis facillime dif-

quomod5

Itia'concineaturin rubicundo
lo fanguinis
illo

illo

Et nunquid David tantum agnofcit,inquiDeo cmittcnteSpiritum fuum , recre-

ens

ablcondente faciem fuamconturbantur-, recipiente fpiritumeorum,cxpirancer 6cc : Qyod ad proximum

hujus axiomatis Davidis membrum attinet , alibi in hunc probac modum : Vita ad
antur creatura;

cymba hac hominis fpirituali ,

incornapcibilem Deifpiritum

vivimus,

movcmur

& fumus.

cfte

par quern

Totumtxjc

Mcrcurius Trifmegiftus divinus

ille

Phi-

confirmare hifce verbis : Anima hominis in hunc vehitur

modum ; mens in anima( anima in fpiritui

lofuphus

fpiritus in

corpore ; fpiritus per venas artediffulus animal undi-

fanguincmque

quc

ciet.

Hilceigitur evidcnterccnfirmatis ex fa5 jam ad majus myfterium progredicmur , quoad duplicatamhujusvitae

'

mundo

immcdiatum Creatorem

efle

aaorem,

prxfervatorem tSc vits multiplicatorem.

Quod ad fecundum membrum attinct, ''''"3- 17.
tantum proferemus : Deus malos reliquir,
ablcondit faciem Ibam abimpijs , uc
obveniant ijs mala &auguftixmults Sic
increpare Ibkt mortalcs in Icctulo , ut lob
habet --In hunc modum tribulationes ;E- Enndp.
gyptijs immittebat : Hoc modo faciebat
leroboami manum marcelberci Sic lepra s'' eg^"'"'^
percutiebat Miriam Aronis fororem : Sic
Hasmorroidibus affligebat Afhdedoma- I'i.imueiA
DOS Sic Ezckis epidemiain inferebati ^'^*S-^nimirum occultando aut retinendo Spiritum fuum : Atque iterum emittendo
:

radios vitx

eum.

fanabat

At proin-

hominis inquit fpacium eft miferum ablquc benignitate lehoVK Nam, qui argrotat femper expirare vivita

detur.

lam devenio ad ultimam claufulam

Textus Davidici : Deus dice-

pracdidli

Gen.fi.j,

cum perciperet raalignitacem hominis

Non permancbit Spiricus meus

^"^"34- 13.

oat

in

homine

in

xternum

quia caro elt>

eruntque dies illiuscentum& vigintiannorura-

Etlobinquit.utante

Hominem De-

us conltituit I'uper terram

apponcns ad

&

homo
mul
Atque iterum

&

infpiratio

omnis caro
ficinerem revertererur.
Spiricus Dei fecit me

cxpirarec
in
:

omnipotentis

vivificavit

me.

Ob banc

/Etemus Dominus Dcus (quitotuseft

unus idcmquc fpiritus ob indivifibilcm ef-

hujus ac in corruptibiliseffentix, in utrovobis evideoter

que mundi fpiritu ;

&

cnucleabo ac probatum dabo , quod , uc

Ipiritus opcratur majori in mundo
fie etiam quovis refpedu producit eftedus con^
fimilesin minori illo.

feu

perfcdiffimamrefolu-

oiuncm quxitionis prspofits devenia-

icntiam)cltipfe, quicreaturasvivificat,

viciffim vitam ab ijs aufert juxta placitum

fuum

Vtjamantca probatumeft , ac ob
id operator omnia in omnibus , juxta Apoftoli verba
Necmirerisvcro , licet di:

cam

cum

efiec^us orcran

contraries,

^^

deficeret

inus.

pundum

ipfifli-

^'^'-

eum animam lijam , ix Spiritum vei flatum ejus ad fe recipcret

vel traheret,

ergo rationem antedida Dacrit Principale fundamcntum , fupcr quo quitlcam-ac fundabor
tarn in probationibus meis , quam in demonftrando varias proprictates divinae

utroque proprietatem,

ut inde demonftrative lenlim ad

inura

fjim ^p,

&

cra pagina

i-,piricus, in

benevolentia lehovs Vitx reftaurator rTaim 41.?.

Vitas mcx fontes omnes k ]fjini;^;[;.
eft lehova
Deo Vita: prolongatio eft benignitaslehovx. Ex quibus evidens eft,Dei ipiiitum

vidctur

rias

rrjlm.104.

eft

vehicu-

ut ^Ethereus fpiritus in aereo

& cllcncialem motoreni feu redorem

clavi in
riir..I2.

hominis

vitalis

non Iblum hominis, fed etiam be-

-,

sap. ,,

limplex; niukiplcx tamcn &c : Simpltxin

femetipfo , fed multiplex in operatione:

de David

cernere licet

Salomonis verba funt:

&

me comcdendus,

Chron.p.f,

tantummodo una indivifibilis

fit

vidis

adio

&

Dcprchendimus
fpiritii

efle

folommodounum

inmacrocofmo,licecin proprietate
con-

EXPJ^ESSIO MEMB.

Fol.rc

conrKiria,bifariam quatuor ventos animan-

tientcm calcsrem

tem quatuor terrse angulis emiflbsjad flatus excitandoSj'atque hoc ita probo : Deus

Dominium

Ji

edit glaciem flatu luo

cit
>fii.i47.

I.

oelu,& coardatur

flante

Deo concref-

fuperficies

aquarum.

EtPropheta rcgius magis ad rem ; Deo

emittente fermoncm fuum inquit , in terram , quJim celerrime excurrit verbum:
Quinivesdifpergitficutlanam
&pruiram quafi cincres , deijcit gelu fuum tanquam frurta, coram frigore ejus quis confiItat? Emitcit verbum luum, liquefacit ifta,
fimul acefflat ventum fuum,eftiuunt aqua.
Hinc liquetjDivinum fpiritum effentialem
effe aclorem in flatu feptentrionali.qui ini,

micuseftaclui vitaerNam ) quemadmodum Deus emittebat lucis fuK radios ab

infinite fonteeffentias (use , ad arcendum
ad
frigus per dilatationem fpirituum
pfoducendam calidam humiditatem in
Ipiritu mundane , ut inde inaduaret earn
vita ac motu ,
ut faceret fpiritus iftos
fluidos&adivos,quipriuscongelatieranc
per potentiam contradivae ejus proprielatis jquaeakerioppofitaeft : Sicviciffim
per agens privativum vel Boreale fuum attributum ac proprietatem , quae frigida

&

&

eftjContrahit fpiritus dilatatos , faciens eos

ex mobilibus fixes

rentibus tenebrofos

exlucidis actranlpa-

&opacosi ex

ritibus fubftantias vits expertes

dis ac fluidis

vivis Ipi-

ex liqui-

immobiles 5c congelatosj

&

tandem motus convertitur in quietam>

adus in potentianiipofitio in privarionem.
Sed e diverfo

cum revivificare ei animus

elt, quafi cfiicere

di exurgant

ut emortui fpiritus mun-

& revivifcant

lem (piritum

cmittitauftra-

feu flatum contrari^

omnino

proprietatis,nimirum ventum, cujus natura elt calidahumida : Ac proinde in conclufione Textus prjedidi

didum eft-Emit-

verbum fuum Sc liquefacit haec omnia:

fpiriVbi primiim efflat ventu fuu,aquaE
tit

&

tus, qui

emortui erant,

fpiflijfixijCongelati

Sc opaci vivificantur ,| fiuntque mobiles,

fluidi, fubtiles,Diaphani feu tranfparentes.
Quodfi M. Foflero nullum horum arridet teftimoniorum , paulo ulteriuspro-

ocularcm reddens ad illud prodemonitrationem

, utindeeofa^
bandum
orediar

cilius ipfi periuadeam,fi vclit efTe

lis

tradabi-

, quse Mater fatuoruro eft:

tantummodo vitrum Calen-

experientix

Introfpiciat

inftrumcntum in vulgus Anglicum motum ab alijs didum, vitrum acrevidebit , aerem inibi contentum
uiTi)
ad pro
contrahiacinfpiflTari frigore :
bandum hoc > compcriet , aquam funum
trahi per totgradus in vitri coUo , qu^m
frigus externum dominatur in acre: Ouod

darium

&

&

evidenter probat, frigus contrahere aerem

dilatatum
in vitro ab ampliori fpatio in
,

auguftius

orem

efle

& per confequcns a'crem fpiffi& congelationi fixationi ac

,

quieti viciniorem

>

quam erat

antea

contra dcprehendet, aerem inclufum, fen-

acris esterni, paulatim

acquirere fuper frigus , femet

ipfum dilataturum,& dllatatione fadum

mobiliorem , fubtiJiorem ac vivaciorem ; ac proinde requirere ampliorem .capacitatem , ut oculariter probatur in hunc
modum ; nimirum quia aqua deorfumdepulla ad tot gradus inferius ad quot externus calor vincit frigus in acre : Sed
forfitan Antagonilla noflerdicet ; quid
nobis cum hacre negotij ? Naturales hz
func conclufiones , non pertinentes ad
eiTe

adum

Dei: &quomoadus
Dei effentiales ? Ad hoc replico , qu6d , fi
Deus operecur omnia in omnibus tunc
hxc in vitro operatic muk6 magis ilia in
ventis fit adus Dei : Vtinvenimus , fpiritum incorruptibilem movere ae operari
duplici via contraria, nimirum k centro ad
circumferentiam per emanationem ac dilatationem , quibusmedijsmovetur a femet ipfo , qui centrum eft omnium , cujus
circumferentia eft nullibi ; fed comprefeu proprietatem

do vero prooas

reliquos ventos elfe

henditomnescircumferentias ac corpora,
facitque ea exiftere ac vivere : Sic etiam
centrum hoc univerfale , contrahens fe in
femet ipfo , facit omnia in adu potentialia 5 ex cteatura viva cadaver emortuum 5 ex re agili
mobili flupidam ac
immobilem : Denique ex aduali aliquo
pofitivo potentiale privativum nihilum:
Plane illud perfici cernimus ( juxtaprscedentem Textum Davidis in Spiritu
mundi , quatenus alteratur ab una forma
in oppofitain pro varietate proprietatis
feu voluntatis ejus , quse ell agens inter-

&

num mundi
tus
fi

Incorruptibilis

Dei

Spiri-

sap.ii.t.

Salomon j eft in omnibusi

omnibus , tunc pro ut eft digniffi-

in

inquit

mus & maxime' mobilis & operativus

operatur centraliomnium Spirituum
,

ter

movetque omnes

rotas

extemas to^

&

creature machinae , in qua eft ;

per confequens operatur h centre ad
circumferentiam : Si quiefcatin centroj
omnes rotas externa: perdiderunt vitius

tam fuam :
movet , in

Nam

in ipfo vivit

ipfo

exilht

agat

nifi ipfe

omnia

in ipfo

Ac

proinde,

ftupida

& emor-

tua funt ad inftar faxorum

&

David

mutorum , ut
lob docuerunt nos : lam ve-

to ut probemus

efle hunc Spiritum

,
Dei , qui agitat
animat ventos , habemu? complures alios Textus fcripturaz
expreflbs ad confirmandum illud : Turbo (inquit lob) ex Auftro venit ,
frigus ex Borea : h fpiritu Dei datur gelu
fpiritus aquarum contrahitur
Atque

&

&

&

nubi.ii.

iterum

ventus profedus ^ lehova abrep-

tas coturnices

Irerum
eas

1'''3<J.?^

mare iterum;

mari

Vento tuo

diflevit

flavifti

ad

caftra,

& operuit

^^odtsiOt

narium tuarum co- exoA 18.8,

Et iterum : leho- ^o''-i'

fiaru

acervatae funt aquar-

va adduxic ventum Eunm feu orientahna, kerum : ventum occ;d:ntalem ve-

hemen-

Exod.ro.

FOSTEI^IANJE
rKim.i44.

jicmcntcm

&c

Iterum : Venr
Dei.
Non dicimus , ventum cfle realem Dei
Spiritum , fed creacum fpirituin feu aerem , animatum per increacum Domini
fpiritum , qui pro ejus voluntate , qui
cmittcbat illuin quandoque contrahit viriinmific

procellofus

tus

tutem fuam

vcrbum

efficiens

in fe k circumfercntia Spiri-

tus creatura:

fpiritum earum

hoc eft fi
,
ipfum aut abfcondat
vultus fui , sgrotant ac

conturbantur

expirant

fed

omnimode

tollat

fi

fpiritum h circumferentia Spiritus

ubique
creaturs in fe , qui in centro eft
vitas

&

ad circumferentiam? moriuntur atque expirant.

M- Fofterus

proprietatem

mundano

immobilem

&

quafi

mor-

ruum

vel fine vita idque in feptentrionali

hac natura ? Quid hoc ad rem noftram?
Aut quid hoc ad hominis naturam ? Aut
quomodo poteft tangereadum curandiin
ungucnto noftro armario ?.
Refpondco , quod 5 ut ille ipfe fpiritus caufaelc naturae quadruplicis in fpiri-

Macrocofmi

& ut

caufat

mortem

ac

privationcm per flatum fuum feptentrio-

&

&

congelantcm ;
e diverfovinalem
tam ac pofitionem per oppofitam aut relentefcentcm hujus meridionalis propcietatis naturam ? Eandem operationem prsItat in crcato fpiritu microcofmi feu hominis : Nam idem illc fpiritus , qui vi-

aerem

in

majorimundo

quadrifari-

am produciteoldem cftbdusin mundo

minori,quod hunc in modum probo.
Prophcraait
hquatuor ventis veni 6
J

tzekiei.57.9.

& in fuf9a interfedos iftos, ut revivifcant

& Spiritus revertebatur in

Spiritus

ipfos

&

vivebant

>

ftabantquc

pedi-

Ex

quihus verbis colligere licet haec

quatuor
Primiim fuifie unicum folum
Spiritum , qui prsditus erat proprietate
quatuor ventorum , juxta cujus varietatem in proprietatibus , quatuor ventianimabantur naturis contrarijs , ut opcrarentur quadrifariain in Eleinento mundi
Catholiro , ad voluntatem Creatoris modo quolibet pcrficicndam- Praeterea bic
:

TXoi,

ipiritus

&

am &

in ablconditisterraei vel

juxta

il-

qui eft a dor iflentialis ac iwo-

io'.54.2.

apponere homini animam fu-

cuj libet caeaturK

Nam

(piritum

fi

fuum ad fe reciperet vel trahe.

cmniscaro expiraret. Acpropterek

feu flatum
ret

hoc loco cum cadavera ilia refurgere

vellet , mandabat Prophetic , ut diceret:
Veni ipiritus k quatuor ventis : Ac fi dix-

in

veni 6 Catholice ac univerfalis fpiriJ

vitxmundi & prseftaofficium tuumiti
rcvivificando atquc animando hofce mortuos. Tcrtio , hunc ipfum cfle fpiritum,

ilTct

tus

per

quem

Apoftolus agnofcir

perari omnia
tam dando

Dcum o-

I.Cot.13

omnibus; quandoque vitoUendo frigus fcprentric

in
,

&

: Acproinde David alTeTcxtu praedido : Emittit verbum

acliquefacitilb , fimul ac etflat ventum
fuum , effluuntaquK txquibusnosobfervare convcnit , ciTc verbum Dei , leu

feptentrionales
rit in

incorruptibilem cjiis fpiritum , qui animat ventos. Quarts , eundem fpiritum

qui vivificat ac vitam pra;bet ac motum

macroGormico

fpiritui

tum fuum

&

juxta placi-

proprietate contraria

enecat,

ftupefacit ac celwt agcre per vitam

tum

lethalitcr

congelando

& mo-

prselhre

il-

lud ipfum officium , ciim voluntas Patris

eft in Catholico Spiritu microcolini feu
hominis J imoin quavis creatura. Quare

lob

dicit

cutit

>

&

Deus elt , qui vulnerat feu

ipfe eft

quifanat

per-

&

lob.j-,

Hujus ra-

tionem oftendit in loco antea citato , ut

etiam invenire pollumus in Deuteronorevivificabo. Et Salomio Occidam
mon : Habes poteftatem vitse mortis in
manu tua , deducis ad fcpulchrum ac rcducis. EtSyracides : Vita 5c nx)rs , bonura
malum ^ Deo funt. Quapropter , que -

Deut. 52.

&

&

madmodum

bus;

'-EMtJcitf.

creaturas ; vel Juxta illud Efdrse,

fpiramine fuo facade omnia
fcrutinare

quae ftupefaciebat eos , quafi fomnifera

ac tranquilla incantatione Morphzi,per
proprietates meridionales feu orientalesi
Quod eft liquefacere , refolvere , ac novam dare motionem
vitam congelatis
ac ftaipefadis fpiritibus-.per proprietates

iudith.15.

omnes

feu immobilem fpirituum conoelationcm>

per congelationem,
vel contrahendo ilium ^ fpiritus circumrelinquendo fpiriferaitia ad centrum
tum gelidum , calore deititutum , con-

vificat

& creare

emittere fpiritum

quodpertradandumlufaut quid ad mc , licet Deus fpi-

in fpiritu

ru

lud ludithae

nale.Mortificans , ac dilTolvendo lethalem

ritu fuo operetur privativam

gelatum

&

quid

forfitan replicuerit

hominem

fubjedum

ccpimus i

juxta illud

qui eft pr.-Ecipu-

hsec omnia ad

um

&

dare flatum populo 5

Spiritum calcantibus terram : Vel , juxta il-

lud lobi

fe

fblcbat (juxta illud

omnia

Apoftoli) vivificarc

Prophetx

&

quem

per

omnia

partim contrahat
radios vivificus

Spiritus

ac turn creatura emortua

rigida ob defedum caimmobilis

lidi ac fecundi adus emanation is hujus
fpiritus , i centra ad circumferentiam,
Juxta verborum Davidis Textum prxcedentem : Deo abfcondente faciem fuam
^ creaturis , contnrbantur ; rccipiente
eft

Domini

tor in ventis erat incorruptibilis

fecretus hie ac myfticus fpi-

ritus infpiravit

mortuis fpiritum

ille ipfe fpiritus

feu flatus eft eflTentialis na-

tura;

proprietati

vita:

Sic

& voluntati fpiratoris,

qui dcDcbat vivificare per vegctationcm

non per Spiritum ftuanimationcm ,

&

&

Atquc hinc erat

> utcreacongelati
qui
erant
antea
,
enedi , jam vivaces reddantur &inclu.
vchiculoaedantur externo corpori
cfreo ac cruento , quod viitute

pefacientem

&

ti fpiritus

&

&

fic3-

Eccle. 7.14.

EXPJIESSIO MEMB.L
fiAcia vivlficantis hujus

ejus movebat in canalibus aut venis ac arterijs,animatis, virtuteipiritus illius vitx.

Atque hsc eft

ratio

& nimium

vera eib deprehenfa per eos,

qui in mari percgrinantur propc Hifpa-

quod Dcusinjunge-

niam

bat prrecepta ufque adeb itrida de fanguire crcaturarum ( ut didum ante) nimirum , no comederetur ut fuperiori loco
allegatum ; quia in eo eil fpiritus vit feu
aninia creatura: , in qua eft virtus fpiritualis quatuor ventorum : Nam in hac
adione vita:, eandcm exercet proprietatemin cordibus creaturarum feu minori

ciim

rebus terrse animatis.effun-

fuum

gucntum , in

quo per

terni fanguinis figno

immergitur ? Anne
credemus , polTe illud emanatione fua deportare fecum in acre Ipiritum vegetans
ns natura: vulnerati , incfufum fecrcco fa^
li cuidam volati]i,ad agendum in Vngucnto ad revivificationem conlbpico.urrj

TaDernaculum

arterias ac

venasemit-

radios ac animat univerlum

bumanae
fanguinemque reddit
agilem , tluidum ac vividum , alfidue movensac operans ad nutrimentum ac membrorum prxlervacionem , tam cum natutit

fabrica: fpiritum

ralibus

quam cum

inquit

li

antiqui Philofophi

tangam

liomines dc

Vero,

ligni fiflafraa

potctt.

Egre-

vcro emuncta: naris

at

fiicili

eolligcrc poffunt

nihil

quodfic externum cScvifibilci quod

prius non fuerit internum
invifibile's
nee reciproce dici potelt id , quod erat
internum , eli'e externum : Nam iniinitus
ciie

&

in exter-

nis fuisphantafijSjfineuUo centrali relpe-

vcllem,

non

vegctationis percipi

retur ac gultct

quam

du adpotentiam hancveram &eflentialem fpiritus vivificantis acvegetantisdilatativam aut contradivam. tquidem fcire

Minimd

Nam

giuni vcrbargumcncumin Pbilolbphoc.^^tcrno ac fenlibili , qui cum D. Thomas

nihil credere vult, niii , quod rangat , odo-

& fcholaltici ufque ad-

eo voluerunt ac convolutarunt

Fofterus

&

&

adivitatis fphacram

M.

odoriferi fpiritus ,
ille Ronlinaiini dignofcuntur odore , arque ita i^asus fpiritus
ejusmodi emanantiscum vehiculo volati-

fpiritualem vecorporalem
getacionem ac multiplicationem parcium,
quolibct corpore Ipecifico.
lam ver6 , ut hoc in loco tribus (quod
ajunt) verbis ; licet aliquantum allateraliter M. Fofteri Ariftotelicam determina-

tam

Vnguento fpirituum

in

vitalibus Ipiritibus,

efficiens 6c

homogeneuni
locum ? Intelligo ad Vnquo ipfa ilia indivifibilis na-

tura vel in fanguine adhsreus armis , vcl

quatenusjam penetravit arma,f]neulIo o^^

qui cor conltituit(qu6d corpus

lympathctice ad

proprise naturae

homini infufus elt fpiritualis microcof-

Solisca-leftis reprxfentat

infenfibilis ejus Ipiritus aut ertianatioi

tendic

incorruptibilis hie fpiritus feu vita: flatus,

Virgi-

bus in litcoribus , idque nonnunquam , aiv

&

ini Sol

modo in Guiana &

vel majori dilldntia odorifera

tequam ullam difcernere poffint terram.

Quid igitur nos dicemusde illo iplb fpirir
tu , qui agit in microcofmo feu homine,

dens deorfum de defuper vitse radios

lucem in creaturas inferiores : fie etiam
fie

quandoventuscltoiienta-

fragrantia radieis faflkfras cum alijs fuaveolentibuslignis percipitur h navigatori-

&
&

alijs

cadem

nia

&

Nam

ni odore. Simili

pro ut facit in Sole ca-lefti Macrocofmi : Nam , ut Sol calet , operans

excitans ad motum, ac ob
rarefadione ,
multiplicans tam inveid revivificans
getatione , quam generatione , granis>
plantis

difcernere pofl'unt aeretn ad triginta

Leucas k lirtore rcplccum fuavi Rorifmari-

lis

mundo

Fol.it

que majorem vcl minorem provcntipotencia ac violentia : In promptu caufa eft

flatus fpiritum

numerusinternarum&inviObilium adioi

anuUum mundanum Philofophi-

num

prjeftatur h

Deo

rte

quod non

cadit fub ijjhsjram fed

in

conclavi natu-

cum axioma

capacitatera fenlualis vel naturalis

concludere aut determinare principalem hunc quatuor vento-

rum

fpiritum

poffit

majore mundo,

ubi,quam
tit.

qui

flat

&

Ipirat

aquc

in

quam in minori quando,

;

procul

& quo intervallo libue-

Ac principioquidemexemplumdabo

adionis ejus a quolibet vento

in

macro-

cofmo,ac demonftrabo vobis , quomodb

imperet , portet ac dilatet fpiritum creacurK vegetabilis , Operationem vegetabilis creatura: virtualem , nuUatenus , nifi
odore coUigercpoiTumus ; ut exempli gratia Rofmarinus
iaflafras &c: emittunt

&

aerem in diftantiaproportionata plus minufve juxta vivacitacem

fpiritus agentis , qui in eo elt ,
tamen ninilominus videmus , quod , fi flatus venti
cujufdam vehementioris ob viam venit
fpiritui creaturse emiifo , vehementer diJatat a centro five planta ipfius
facit amplam admodum adivitatis iphjeram , idfpiritum

fuum

in

&

&

nis
j

'

fed

tantummodo

homj-

fidci-redendafunts

atque banc ob cauiam Apoltolus inquit;

Per fidem intelligimus , mundum vci bo

Dei ordinatum tuilTe, itaut vitibilianon
fadafuerintexapparentibus. QuibLisevi-"
denter probatur

omnia prius tuilfe in vi-j

antequam lenfu diiccrni polTent)
ac per confequcns elt proprietas extemi
,

libilia,

ac carnalis hominis

nihil credere

nifi

quod fenfu deprehendat , ac diccre^

quod, fiulla resfenfui appareat ,quEannon

tek

Deo

erat nota

eum

cendo ab

diabolica Ss nort

fit

praedidus Tcxtus

non

a Diabolo

itaque Philofophi in

unum

fed a

om^
{en'>

Dco.Omnes

hoc convcnerunf,

vitx fpiritum
tur in corpore humano
eflb

verbum

nia attribuat invifibili pet

fui

redu-

adionibus

invilibilibus

,
:

qui fokis opera*

Sed hie fpiritnS

juxta diverficatem officiorum diltindcy-

rum

Hefef,.if

SPONGI^ F 0STEJ{^IANJE.
rum diverfam

obeam

ac

iftiufmodi

unore-

mur, qua

forticur appellationem

caufam vocacur ab

fpedu racionalis , in altero

ijs in

concupifcibilisi

acin tertio iraPibiiis ; aptus ellilluminari,intelligere, qusfuntfuprafe , infra, in

cum fc : nam hac proprietate fua feu facultate novit Deum fupra fe ; Angelos,
quicquid
qui imprxgnati funt illo ipfo
comprehcnditur in toto calorum circulo
in fra fc 5 calls eft fpiritualis ejus adus centralis cmanationis , ratione potentis illius

&

virtutis ei a

Deo concefe

tcidum

inclinatur vel

ac

&

Perfecundum
adexoptandum

& affcdtandum aliquid .veladevitandum

& fugicndum ab co.id eft vcl ad amandum
vel odio

habendum- Acque hac ejus proSympathia

prietate exercct fcmetipfam in

& Antipathia

eoriitn

diflbna funt

cpx vcl propria vel

fpecificffi

ejus

naturae

ac

proptere^ in hoc officio iiaovalcnteropecirca hujus Vnguenti armarij

ratur in

&

cffedus , fi quidcm ab hifce pofterioribus

duabus operationibus inillaomnisprocedic artcdio: Nain.ut kconcupifcentiaom-

negaudium

fpes

(be

procedicquianatura

naturafua Isetatur&c: ac proinde unione

vivida; emanationis, mors feu fpiritus congelatus in Vnguento vegetatur
vivificatur : fie c'divcrfo anima vivensfeu fpiritus naturalis , in quofupernaturalis fpiritus
agit, ex propria fua naturaobnoxiuseft>

&

dodrina philofophica dedpia*

quo

diiTcntit ^ rcgulis Chrifti, in

plcnitudo Divinitatis corporaliter ? Et

an nobis , ad obediendum phantalticse M.
Forteri idex , violandx leges Apoftoli,ut
deludemur fpuria ipfius philoibphia ? Sed>
ut ad propoiitum noftrum revcrtamur.
Toto Hoc fupra allegato probe confiderato , nimirum Catholica ipintus natura,
quae vitam creaturis infpirat,indivifibili

eft

tate

& individualitate

quod datum
individua

eft

datoris

&

done,

nani divinaeffentiaell

ac rroinde fpiritus divinusim-

pertitus eft creature continuus

& indivilus

abeo, quidateum; infinitasejusextenfio'

nis, quacenus nullis determinatur limitibus
(& banc ob caufam didrur fpiritus flat,
ubi libet, idque fine obftaculo)qu6dhic
Ipiritus fe ipfum convertere potelt i viviadiva potentia in potentialem , conda
gelantem
lethalem proprictatem , in
creatura , retrahendo radios liios aduales
k circumferentia creaturs , qu6 emittebac
illos vividarum adionum caufa in centrum, hoc eft, infemetipfum,ubi(refpedu creatura) quiefcit , acque ita deprivat
fpiritum creatura per coagulationem, motione , adu
vita , quam indignabunda

&

&

&

fua adivitate impertiebat fpiritibus natu

Ipeciei fpiritualis doloris ac timoris, ratio-

ad gcnerandum (anguinem , pinguedinem, carnes

offa. Hanc ob caufam
ergo , inquam , nimirum ob przfentiam

ne armorum

fpiritus hujus incorruptibilis in

qua:Violentiamipfiinfere-

bant ,adquam Ipedantpaffioncs ,acperficiuntur fpiritu iraicibili ,quacenus vel dolet , vel jam dolorofus eiticitur ex illata
violcntia aut timet, ut doleat , aut fiat doloroliis exindc. Hx quacuor fpiritus huma,

ni afJidioncs,lunt initiatrices

& quafi fub-

ralibus

&

tis

Textus) vitacarnis eltin fanguine- Hicigitur obferva , fpiritum v\tz clfe ii Deo , qui
:

re fcriptum extat alibi :

tuofarum ac vitiofarum , qua; homini accidunt. lam veto ut amplam extenfionem

pemomninonon

centralis illius Ipintus, qui radicaliterope-

came. Facile

exprimam

ifa-

, eum concum finem,ut rede

ipfo. Et quandoDeum

pientiores Philofophi alTerunt

nis eft

Sanguinem

& adi- ^^",,'

&

elk igitur difccrnere

quae

concatenatio fit hie membrorum in (ijcceflione , qusederivant vitam fuam ab una

&

eademque

ie intelligat in le

inde coguntur fympathizare cum una eademque harmonia in compofitione creaturs , fiquidcra ex uno fanguine creavit
omne genus humanum, utD.Paulus baud

cognofcere vult

, elcvat fe fupra femet ipper radios luos mentales , penetrat

omnia contuetur omnia tampraefencia,
,

quam

ablentia

quando

in locis ultramarinis

abdirai
tit

libuerit verfatur

ac fcrutatur noftra

imo quidcm vel in momento emit-

ac dirigit radios ad remotiores totius

mundi terminos & per fcrutatur ejus fecrera. Defcendit in profundum , & inde af-

&

cendititerum in coclum
adharet firmiter Cbrifto ,
unus efficitur cum Chrifto.
An vcro neceli'e clt , ut virtus infinita hujus

&

omnia

penctrantis fpiritus juxta M.Fofte-

Dogma,

dcterminetur ac limitetur ab
uila imaginariaadivitatisfphaera,^ vana
Ethnicoiuna Philoibphia aflignata quaj,
,
ut habet Apoltolus, effida eft ex hominum
ri

traditionibus

pc mor.et

is

& mundi &non Dei .'Non-

nos

ut

caveamus nobis ne
,

comedetis: na vitacarin fanguine ,

vita 6flium eft in

tuer J le in femct iplb in

fum

^'^"'''

omnia vivificat vita fanguinis & pinguedo eft in hoc Ipiintu & ex hoc fpiritu. Qya-

jcdum commune omnium adlionum vir-

raturin Ipiritibus vitalibus

fanguine

Dcus prorliis interdicit Ifra'clicomederc ex fanguine quia (ut inquit

creature J

radicali elTentia feu fpiritu

incommode, & per confequens , cum omoffa produdalint ex uno fanguine , neceife clt , magna fit relatio inter
nis caro

&

&

&

fanguinem humanum in genere ,

confequenter inter fanguinem (Scungucutum, quod fadum eft ex ijs.
His igitur probe' inftar infallibilium fiindamentorum , confideratis&pondcratis,
ilia

concludimus hoc modo; In propofita qua-

objeda obfcrnimirum primiim vulnus ; fccund6 fanguis emanans e vulnere ; tertiA

modus condudionis & tranilationis ab unguento ad vulnus ad ullum ftatum inter*
vallunii Quart6 unguenti natura.ac denique modus operadi, quo turatio perficitur,
Prim6
ftione nobis baec quinque

vandafunt

:4

ME MB.

EXPliESSI

r.

Fol.12.

quod ad vulnus attinet,. fed ctiam h beftia, fiefFufusiitpcreamAtque iterum fanguis ullius crcatursnon
eft illud violatio operis quod fpiritus vittc
nimirum fanguiniseffulio.in comedendus eft-- quod fupcrficiale diet Coefficiebat
3UO VI tx fpiritus fertur& inovctur, impe- lummodo nifi fpiritus vicx poft cftulioimentum ac divcrfio curfus humorum na- nem fanguinis quiefceretin fanguine pro
turalium , divillo ac folutio pinguedinis, utetiam hxc ratio (quod fanguis animaPrim6

igirur

carnis atque aliaruni partium conlimilium,

abintegritate& continuitace fua, oftendiculum

noxa pacifico illi vita; adui , per

&

Hanc ob caufam all-

bi dicitur: fanguine in fontium commaculata terra expiari non potctt, nifi per ejus

turbatam per vulnus five violentiam oblatam: nam, cCjm fanguis fit ejus vehiculum,

Quinimo bic fpiriais pvoromnimode relinquit & dimittit f^nguincm mortui, ciim vita ejus (ut didum)

&

&

&

fanguinem

qui alterius fanguinem fude-

rit.

Finaliter, cur diceretur,

efle

fedem

ticiparet

congclatus

fpiritus

vitx

nifi

fanguinem

cum

copar-

poltquame vulnere cffufus eft,

& quafi mortuus, ac quielcerct

in ejus centre?

fus ac

in fanguine : ncc tamen ipla ofta, quatcnus participant de natura partis tarnis ma-

lit

caufai jam idem fanguis eflunditur ex ore

fadus inutilis Sc nullius eftevulneris
dusi corpus (ad cujus animacionem fecre-

ximc terreftris hine evenit,qu6d, ciim

quidam latrones projcciflent cadaver alicujus k fe trucidati in fcpuk brum Eli fsi,
interfedus fcle contadu oflium Elila^i refurgebat ad vitam quod vix ctfici potuif-

tus hie fpiritus perpetu6 diligentcr inclina-

fet, nifi tarn divinacijus,quamvivificans

&

tiplicationis

pn-efervationis individui

&

turj debilitatur

circa

ra

&

languore conficicur quo

ut incorruptibiiis

fpiritum ejus

& viviticans nacu-

humanum

per vividam

fuam adivitatem rediticare intendebat;

Cc Hercic parata & prompta elt refiftere

omni violentia
ftaurare

oblatje,

& corrigere ac re-

quicquid violenta caulavit irrup-

fimiliterprudentiaranca:, qu2,quar)-

tio

do

tela ejus

rupta,

confedaeft,

& ex parte cor-

omnem adhibetdiligeiuiam

ut re-

natura, participaflet cum offibusejus: Et

hinc eft, qu6d dwitur, poft mortem Elifa;i corpus vaticinatum cfle
eum in vita
miracula cdidifle , ac in morte opera eju5
,

miraculola.

fuiffe

Dcnique

pientes Philofophi

cum hommc remanfurum

diem excremum

dum propriu eorum

,

tamen retinet in

in alia proprietate

vitam

id eft

eft

vehiculum

vulnere evacuctur
fe Ipiritum hunc vica; > fed

licet e

nam non

non

agit jam ad

radios fuosemittitk

centre ad circumferentiam ad producen, ac fi gravaretur

dolerec violentia adus , contrahit lemecipfum k circumferentia ad centrum , hoc
eft , ab adione in circumferentia creature
in ib , poftquam fe in ejus centrum contraxerat ubi quiefcere videtur : atque ita

&

dam vitam, fed contra

vehiculum fuum aeremjtanquam

congelatum ftupefadum ac emortuum:
atque hie revelacur myfterium hoc nimirum ratio , cur homicida addudus coram
rclinquir.

occifo , fpiritus centraliter in fanguine quicttiuat , ac

efcens , miraculofc emanat

&

reddat fanguinem rurfus fluidum , utpote incitatum ac motum k confimili Jpiritu

aduans, i fanguine
Antipatheticc agens
homicidse : Nam , urdixianrek ,hiclpiri-

&

tusin

irafcibili fua

proprietate

ad odio perfequendum ,
concupildbiii ad amandum.
ob caufam nos Textus docet
mtertedi requiri non mode
eft

garitcr

Sed intelligenda

fccun-

non vero vul-

memona

qu^fo,

venioadmodumcondu-

In tertio loco

&

ulla certa relatio inter

tum

cflTe

poffit

vulnus

& ungucn-

Nam, ut Fofterus aic

funteflTeCaftella,

montcs , muri

&

& acr

poffpil'-

Vnguentum vulneratum qua:

curationem hanc infringcre vel in totum
impedire poflTunt.
Porro inmemoria acriter fixum teneamus , neccffe eft dilucidc nos expediviffe
in prscedenti noilro difcurfu praecellcntiam fpiritus animantis , inquocftomnis
virtus
quaelibct quatuor ventorum profus inter

&

Atque banc

ipiritus fpiret

langumem

dionis
tranflationis fanguinis a vulnere
ad Vnguentum: fanguis delumitur ex vivo
fonte languinis vuinerati illius , vcl quatcnus armis illinitur qua; vulnus inflixerunt,
vel quarenuo baculo aHigacur,vel fcrro,aIijve rei atque ita transfertur ad uiiguencum
in ulla mediocri diftantia ; lam vero ratio
eft oftendenda , quomodo pofiibilc fit ut

prietas

ab homine,

ut ipfe

cjuod contadus offiLim Elifei caufabat

morruum rcfurgere b. morte ad vitam.

xque aptus
quam in fua

la-

ufque ad

(iint ha:c

lenfuni

Fixetur illud in

fit

& efteduium

rem.
vits

&

eruditi

refurgat

Sccundo , fanguis prout

&

loqucntes yEnigmacice de hoc fpiritu) inquiunt

incorpore
cileofficulum aiiquod vocacumLuz, quod

ducat earn ad priftinam ejus perfedio-

fpiritus

Gen.)

& efficacia;

validitatis

Dei incorruptibilem fpiritum produAo,

qui per hancfuam proprietatcm feu attriDutum , aptus eft ad vivificandum omnia.
Hanc igitur ob caufam radicalis hie agens
fpiritus intercft huic ncgotio vel adtui non
naturali , utinvenicnsopus fuumimpeditum &efientialem fuam , adionem intcr-

ejufque adus vivihcus , inftituebatur ad

ad
circmandum in fanguine organico ,
producendam cxinde tranfmutationem in
alias partes ve getationis
mulcarncm

LtWi.i?.

lium captorum in venatione aut aucupio

debeat terra; inhum'ari) parum probaiet

cumque

dire potcft

Et qua

fit

Ipiritus fpirituum

adum

diftantia

8c

quid quxfo impefeu operacioncm ejus?

ubi vult

aut intervallo adiv'itas

<]i

ejui

Num.3j.

SPONGJjE T0STE1{IA-N^,
ctiam

(lellarum cocli , qu illius aniniatione radios fuos periphericc eijciunt ad qaeinlibec Horizontis feu Ifemilphaerij angulum:

nihil in hac'curatione pra:(tabit:atver6fi

&

&

nc conciiietur , penetrare mulcos milliarium centenaries per emanationem ex

cruento luo vehiculo, pro ut prodit ex Tabernaculo nubilofo in forma feu potius
vehiculo corufcationis : vel ex loco ejus
,

&

amiduslumine quafi vcltimento : Dico vobis hunc unum eundemque

is , qui
elfe fpiritum qui e(t in homine ,

&

operatur in ventis : ae propterea dicebatur:

Veni 6 fpiritus a quatuor ventis : fpiritus
dividipoteltiraplet

&

Salomon perhibet) totam terram ,

fedem fuam in coelo conltituit , ac proinde
refidet in corpore ac fpiritu

didum

hominis

ut

Efdras verba faciens de hoc fpiritu dicit, ut antcjfpiritus Dei omnipotetis

omnia creavit ac fcrutatur omnia in vifceribus

& abditis terrae locis.

Quibus appa-

ipfum hunc fpiritum , quo fpirat homo, non poiie tcrminari nee limitari in di-

rct

&

xnenfione ejus penctrativa

extenfiva,nec
etiam in inceilu ejus per ullum obltaeulum
intermedium impediri poife.

qui credit hunc

Deniquc homiiiem
fpiritum , ex coque dependet , quicquid
optat pra:llarc polfe nam per veram cogAponitioncm & uictm ejus , Prophets
,

"

&

lDb.9.5.

chorda , rationc vibrationis fuperfluae

confimilis forvel jucundx adivitatis
malis proportion is ,quam harmoniafyrapathctica inter quaflibet chordascaufat alter! in acre imo hie cfFcdus accidet, licec

&

Plalilnifta:

(ut

Gam-ut vela-re al-

alia

minime

natura vulnerato

in

alteramque percutias in Gam-ut,

vela-re, nimirumunifonis, cveftisioftraquafi tripudiare videbis ab
men faltare

hie in partes

fi

colloces Itramen fuper

terius

phccbeo in radijs aureis. Vnde diciturin

in numine lumen fie ait
luminc numen

&

tum heicrogencum

hie fpiritus, quia infangui-

Nonnepotdl

Iftlm.ic:4.

fanguistransfcratur ad Vnguen-

quslimitari potefl , ctim fit fpirirjs vcntorum

anima fulguris ac effentia Solis

coUocati vel alia ejus generis

oblbcula, qua:impedire pofii:ntdiredam
vibrationis lineam in aerc feu medio inter
duas teftudines : Inquoexperimentoob-

fint aflcres

fervare licet

chordam perculTam

me comparari

aptiifi-

Icmper
animate , qui per emanationem fecretam feu emiffionem, idque
per naturalem inclinationem ac fympathiam, parit in eo ipfo tono fecretam comfauguini vulnerati

in ejus corpore

municationem inter fpiritum tranouilluni

occultum in fanguine congelaco qui
elt in unguento , quod chords , cui palea
adhsret, compare; ita ut chorda, licet ex
fe ipfa fit filens & quielcat, tamen ad adionem alterius chords, quarealitermovetur, fpiritu aduali chords perculfc,ex mere coni-cntu cxcitat chordam quiefcentem ad agendum, fimiliter in agendo rc-

&

&

mittere , ac poll

rclmquere ac'retromittcre harmoniam lalutifcram agenti fpiri

tui, qui seque appropinquat proprije quieffe

Itoli

mira.ula edebant tarn in curando,

quhm in perticiendis negocijsmajorisad-

centi fuarnacura: ac tonus uniusteftudinis

agentis aut perculfa: ad illam alterius non
percufis:
, ut ambo funt tantiim uni-

minilbationis. Hie ergo Ipintus, qui dici-

cus fpiritus

tur intclledualis.pro ut intelligere feeit,

vital is, relpeduviviticationis: Spiritus Dei

dcantur, ad

tfLicmc, inquitlob, iScljjiraculum

omnipotentis vivihcavit me ; naturalis
rcfpedu vegetationis ac multiplicationis:

unus tantummodo tonus , licet differre videantur,ac proinde unum tantvim reddunt
atqueedunt Vnilbnum: led, quoniam alter
fpiritus efientialiter non petcfi; feparari ab
alio nihilo magis , quam Divinitas effentialitcr in partes Dividi Doteft,pro ut ctiam
unus tonus efientialiter vix diltinguipotefi;
ab alio ; quaproptcr vividc' fe ipfum extenditktermine a quo adtcrminiiadquem:
k vulnere adunguentum,videlicetexirtente uno fpiritu continuato : baud fecus ac fi-

fortis

Vifitatio tua (inquit alibi^ confervavit fpiemicat per radios oc-

ritum meuiii , agit

&

fubjedum illud fanguinis morabco adunguentum,

transfertur
tui,qui
in quo fanguine amputato.confpieitur fpiritus portio eellantis fine adione. lam vecultos ad

to alterius natura delcdatur natura altequatenus ambo inter le invicem fyra-

rius

pathizant.

Siquidcm omnes funtejufdem

tonlbnacix

& gradius aut unionis, in amo-

re vitnli

ut

txcmpli gratia capio duas

Nam

Ihadinibus,

licet intervallis differre viinltar

fie

chordaruminbinistc-

fimihrer

illi

duo toni funt

lum abuna extremitate conclavis ad alteram extcnfum cernimus Ciimigiturhic

:

fpiritus requirat

vehiculum

fpirituale fimi-

tcftudines feu violas, vel ullum aliud confi-

le fibi ipfi.fcrtur

mile inii:rumcntum,collocetur horumal-

oceulto fanguinis fpiritu, qui videtur quafi

tcrum in

altera

menfs

extrcmitatejalte-

ponaturparvula pnlea feu firamen fuper unam ehordam alterius tclludinis, quae importata,

rum

iocain

alia

extremitate

, mi , re
vel de la , Sol re : ac turn pcrpacutiaturGam-ut alterius teftudinis,
lea ne Icmel quidem movcbitur , e6 qu5d
nonfympathizent inuno eodemque Ibno
ac proportionc leu vagabundo fono j ac ob
idrclatioiicm adinvi>.ein nonhabentrfic

la

&

vehiculum

quafi fuper alas venti in

baud aliter,ac fpiritus venti

non obfervans ullam de-

fertur per aerem

terminatam dillantiam

nee impeditur
,
montibuSjlylvis vel muris ad praritandam
exferendam vim fuam prout vidcmus,
ventum Scptentrionalem produeere in
Lombardiagelu jglaciemnives&ic : licet
excelfi mopces Alpini ad ipfas nubes penetrantes interponantur Scd proferam exem-

&

plum inagis i'amiliare de grano Frumcnti,

quo

ME MB.

EXPIRES SI
queinleconfideratafinematrefua
videturnullatenusagere
ritus delitefcit in centra

nam

terra

ipfius fpi-

, non opcrans ad
circnmferentiam vel via vegetationis vel

multiplicationis. Fons,unde originem fuamtrahit anima vegetabilis per multiplicationcm , eft fol coeleftis , quioperatur
vitam in omnibus vegetabilious virtutc
IpiritusCatholici antcdidi , qui Tabernaculum fuum poncbat in Ible, dando naturale vitje

incrementum 5c vegetationis

cujlibet rei : Nam etiam fi Spintus hie in

femetipfo fit Catholicus : Tamen, ut intrat
inullarafpecificaracreaturam , convertit
proprietatem fuani ad vivificationem>
multiplicationem ac generationem ipfiffi-

mx

illius

fpeciei

im6 quidem

ipfiflimo

generihumano : Vnd ArillotelesaittSohominem generate hominem:

lem

&

Exempli gratia

Multiplicatum eft fuccef-

fiva influentia penetrantis fui fpiritus in

granotritici
Bet) port

refufcitati (uc

D. Paulus ha-

mortem ac putrefadionem , in

propria terra ejus ab

uno ad

vigintiiac turn

poftei furfum movetur in vehiculo fuo a"ereo i cum ftramineo fuo caulc verfus fon-

tem

effentis fuse

&

dam lympathetica

qua-

attrahit virtutc

Magnetica fuum fimile de defuper per Cathoiici acris medium. Sedobfervatumefthruricolis&agrifeu

colis qu6d , qu6 melior ac foecundior ell

fundus leu terra in temperatura.in qua graquo vicinior nacuras
num feminatut ,
grani , e6 magis profperabitur
mulriplicabiturinvirtutegranum- lam verb fons
,

&

vira: grani

&

nimirum Catholicus

fpiritus

mamundi > comparato cordi hominis

quod eft vitxprincifeu minoris mundi
pium , granum haud ineptc confcrtur
medico fanguinis jqui colligitur ex arbore

thereus

I.

movetur

Fol.
fimiliter i fole

deorfum
ipfum excitatingranojam terrx in humato , velk
fonte vitas ad granum emortuum vel fanfuuip fimile

verfiis

guinem

vel potius fc

in Vnguento

, quod medium ell

Elementum- Vnguentum terra eft fertifis , in qua cruentum
granum moritur 5c rcfurgit , de quo jam

commune

aeris

verba faciam.
eft

Quartum, quod hic confidcrari debet

, unguentum ejufque natura.
Quis

vel raerusldiota negate poteft

petere

fibi fimile

vere fortiorem

am

auxilio 5c folaroen accipere ? Antiqui

dici

& Philofophj

nutrire pulmones

5c cercbella t-overc ce-

rebrum debilitatum

, lien lienem confertarejuvat5c pro inteftinis debiliratis clyfteresexinteltinorom docodo inijcimus,

ftomachusgalliconcodionemjuvat
Ipfiflimum fputum a phthifico eycdum dicitur pulmones fanare , fie vermes mortui , in pulvcrcm ficcum rcdadi nccanc
lumbricos
Calculus vcfics aut rcnum,

debito

modo

prxparatus , calculum cu-

rat.

Dcnique ccrtum

madam

in venis

adu

qua: remanct in

>

maniferto. Amputatum granum ad fanguinem amputatum , propter quern , licet

ambo maneant fine ullo aau manifefto aut
vita , tamen nihilominus pollident vita:

agcrc natura-

eft fimile

inclinatione in fuum limiie ; Natuia

enim Istatur iua natura , natura natura

li

gaudet. lamvero fircfpiciamus ad compoficioncm hujus medicina: , dcprchcn-

demus

cum

illam clTe admirabilis conlon.^nria:

fanguine huinano

nam

ut antc.i

nimirum fanguinem elfedem Spiritus vine , vicamque carnis

vobis fignificavi

in fanguine refidere

&

me-

oblervarunt "pulmones

fe

vitjecruenco , moventis in venis

arte, ut in {tramineo caule feu iiliqua: Caulis femper excrefcais fupcreo cum reliquisgranis,refercur ad totam languinis

debiliore gaudcie

5c

vegetationis prjEcipue in folercfidet

rijs

fimile ap-

unam naturam fo-

fuftinere 5c recreate ali-

debiliorem

vel

joris

tj.

tum

5: fimiliter ,Spiri-

immediate tarn

pingnc*
id ns
hrec duo coinedantur iiuerdiduni tuic,
fed diftindim refervanda in holocauftuin
Debitum Domino :
fiquidem vita offium eft in fanguine ac carni bus , ac proinde participant de vitselpiritu
cunfcquenter poffident in fe medullam Ikllami-

dine

vita: efle
,

quam

in (Imguinc

in

ac

od

&

&

cam

qua: fpiritibusreferta affect arroca-

Ipiritum ac multiplicationem centraliter

Quare procul dubio

una eademque relatio unionis elt inter
hoc unguentumcum fanguine in CO 5c naturam vulnerati ; QuiUiseit inter chor-

contradam : Ac proinde remanet

folummodo in potentia agendi i fed

dam teftudinis altenus , qua: proportionata eft alteri in eodem tono : 5c

in fe
in

ijs,

ad hue agcns

evocetur 5c in a-

liter reliquas partes-

ob caulam prompts

lianc

dem ipfum continuatum fpiritum,ad granum fuum k fole vel ad fanguinem ampu-

crit ad eviunius mutui confcnfts harmoniz lympathetica: , fi Ipiritus amborum per virtualem contadum , unius aU
terius natura: , fiant per tianflaticncra

tatum k fpiritu in corpore vulnerato

fpiricuum individualium

nihil

nifi

dum reducatur per adivam fimilem 5c vivificanrem naturam

ternus

feu pociuspcr eun-

invifibilisSpiritus fanguinis

Inin

quo Spiritus vit?e movetur ad unguentum

a vulnerato, comparatur Spiritui a:thereo
tus influentia

quo incorruptibilis Spirimovetur k fole deorfum ad

granum ufque

per

feu coelefti

in

commune medium

vcbicuium ucriufqae

leu

Inquolpiritas <-

brationem

unius in corpus alterius , ut vivida vircus alccniis

Balfamica roboret Sc excitct llupidum
ac lechalem languorem alterius ; flaud
fecus ac adivitas unius chordiE tettedinacea: percufis,exi.itat aliamad

dum

pcrs:

Vdjproutvidcmus

qusanteieratquieta

movcn-

5;vi:a:ex-

tritici

granum
terrx

SPONGIM FOSTEJ{^IANS
injetaum rite probcque fubaclx ftercorihus equorum.qui ipfi eodem pafti funt
orano, qua citiflime animati per lolis radifadum effe mobile Scaptumadafos
cendcndumverfusfbntem agent is fui fpiritus : Nam quilibct fpiritus per naturalem
inftindum feu inclinationem furfum tenJit ad nativam fuam regionem.
Finaliter : lam deveniam neccfle eft ad
nierfcro myftics hujus curandi operaao-

icirx.

&

non poire earn compleri nee prsftari uUo contadu virtuali,

cCim fit extra determinatam adivitatis
fphsram. An vero ipfe vel ipfius acutiflinis

Foiterus inquit

irius

magifter novit certos ac determina-

tos limitesadivicatis in qualibet rcut

tam

audadcr concludat ? Felix > qui potuit re-

smn cognofcere cafuas Sed pro certo habeo, me non poffe difcernere uUam iftiuf:

inodi felicitatem in ejus revelationibus at

prxfcriptionibuslimitum ad agentia natui^lia.multo minus ad huncfpiritum
agit

qui

& operatur omnia in omnibus & fuper

omnia : Qui quicquid vult, facit,tam in

,

virtutibus cctli

quim in

inhabitatoribus

terrx. Si hie decumanus Antagonifta unguenti armarij, vellet tantummodo fecum

pcrpcndere mirabilem operationem.quam

Catholicus hie fpiritus producic in hac frigida&contradivafacukate; uc , cum k
facit nives , gelu
Icptcncrione movetur
<i< glaciem per contradione Ipiritusmunabforbct
dani tenuis in corpus groffum,

&

&

quod totum perficicur concrahendo adionem fuam a circumferentiaad centrum , faciendo commune Elcmentum alterare k dilatato fpiri-

fontes tcrrx de defupcrj

tu ad corpus contradlum

& viciflim a cor-

pore contrado ad dilatatum

ratione aliqu;i,huic

Nam

altc-

adui Boreali ac lepten-

tuonalidilpoiitionioinninooppofita

dif-

Iblvit in dilatante proprietate ac refolvit,

quicquid cfficiebat per Frigidam fuam conditionem in movcndo ac revivificando

aquas congelatas , reddendo eas Diapha-

&

fpiritualcsfcuinvinas ac tranlparentes
ante^ effent fpiflk , opa-

libiles res.tamecfi

c;v

tcnebrola:

corporales

& vifibiles.

Atqueiterum,fiacutoliaojudicioponderarc ac confideraie voluerit

ciat

quomodo deij

& deprimat dcorfum in terram fontes

per luj prxfentiam in Tabernaculo fuo folari , qui a frigida ejus proprietate expuUu-

labant

& excrtabantur ex terra: Si,inquam,

Iccum probe pond eraret atque perpenderct,quomod6 fol jam cxiftens in meridie
ultra xquinodialem, fubtiliet ibi grolTum
a J Ipiilumacrem ac diflblvat geloloSjniva-

eftedus j quos frigus introduxerat in Harmifpherium illud , dum folis

prsientia in mundo fcptentrionali operabatur contraries cffcdus ;
quomodo ex

ics ac glaciales

&

iiac

parte /Equinodalis contradiva fua fa-

tultate partim exfugat

& abforbeat fontes

ex Meridionali mundo, ex terra, ac partim

dilatativaadionelua deprimat ex illapar-

didos

te fontes

feptentrionalibus

apparentes in climatibus
Tunc fane adionem
:

porentifTuni hujus fpiritus in qusftioneni

ac dubium non vocaret , aut illam limita.

phaotafticam nonnullorum opifphsram adivitatis imaginariam : Siquidc hie fpiritus ab lUoeft.qui

in omimplet omnia,& operatur omnia

ret (juxta

nionem

intra

&

nibus

Ac

propterek confeciuentcr efficit

magnificacontradionis ac dilatationiso
pera,qux u(que adeo manifcltc'apparent in
quovis mundi angulo. An circumfcribec
adione banc elevationis fontiu
reciproae mutux eoru depre(Iionis,fine ulla fphz-

&

ra leu orbe, nifi

fit ille

mundi rotundi ?

adionem hanc efFedam inter

An

fpiritualem

&

habicum privationis feu frigoris

inter ilium vits ac pofitionis,qui eft calor, exigu-

um requirere ac poftulare intervallum opinabitur

tam procula fe invifeptentrio k Meridie;

ut extrema

ccm diftent

qukm

ut fibi invicem obvient ac concurrant in

lymphoniacam proportionem
lidius ac intcmperatius

&

Quoca-

confcquenter

dilatatiusalterum hsmifphjerium exiftit,

& contradius eft oppofitum:

e6frigidius

Ac proinde qu6 major fontium ibi eft depreflioob calorem intenfum in altero Ha,

&

milpherio , eo magis exfuguntur

attrahuntur furfum ex terra actradiva virtute
frigoris intenfi alterius.

Hoc poflum

&

paratus cro probareac demonftxare cujlibeC , qui harrepinter dubium hujus pundi,
oculari conclufione leu demonftratione.

Quare ex hifce
dium produximus

evideiis eft

qus in me-

hoc Magncticum curandi genus , Donum elTe Dei juxta Paracelfiopinionemi nee vero adum Diaboli , pro ut Fofteras noftcr vix Chriftiane
affane in publicum edidit , attribucns
confcientiam
cribcns contra rationem
Diabolo, fpirituum pcsfimo ac fpurcislimo
(cujusoificium folum eft deftrudu'um
vulnerans non ver5 conftrudivum aut fanans)quod eft fola proprictas optimi hujus
,

&

&

&

pulcherrimi ac purisfimi

um

omnium fpiritu-

cuj inferviunt omnes boni Angeli

ad

f)erficicndamvoluntatemcjus , utDiabous malignos fuosAngelos habct dcrtrudores.

Itaqueex his viderecft, (ledor bcncvo-

le)quomod6 vita infpirctur crcaturae a Dei

bonofpirituvit^ : Quomod6 ejus fcdes
feu vcniculum,in quo movetur, fit fanguis;
quomodo caro ilia , adeps ofta vitam fuam vegetationem habeantin fpiritu, qui
movetur in fanguine ; quomodo hie fpiritus operetur privative , contrahendo fuos
vita; radios i circumferentia ad creature

&

&

centrum

ubi acquiefcit, vel potius ceflat

operari efteda

officij vita; fui

pertcinmorte

&

, ut liquet afanguine con gelato feu

tritici grano: Atque iterum operatur pofiti-

ve ad vitam, qua vivificat,

erat antca,cmittendo

quodmortuum

adum fuum a centro

adcircumfercntiaracreaturx

ut in gra-

no tri-

EXPl^ESSIO MEMB.
tritici terrae inhumato feu in fanguine congelaco,ad hxrentevel baculo.vel
armis aB unguentum tranllacis , tanquam
Voad terrain Cuamiriaximenaturalem
bis etiam ollendi , quomodo Spiritusfit
indivifibilis : Ac proinde
unus idcmque
quod in
id, quod in unguento refidet ,
corpore operatur concatenantur
conti-

no

&

&
&

nuantureiienrialitcr fibi invicem, quatcnus

func de unolpiriru, licet is procedat h quatiior ventis in cirencia ,inquani , nondi:

vifus

fed

fokimmodo

proprictate difFe-

Operatur cnim contradivcperfrigus

dilatativie per calorem : Simili modo , non effe , niii unicum vehiculum commune , quod vehit fpiritum hunc in Ktherens

&

Pofi:rem6,qu6d,
quia unguentum ex fanguinehumano conrea fanguinis fubrtantia

humano, came humana feu

Mummia 5c excrefcentia fumofa ofEum
humanorum,didaVfneafeuMuIcus , qui
ttatur

excrefcit

meum

Cranio

ex

acobid

>

juxta

reccptum

qu5a nacura Catholi-

unguento , licet non operetur ; ae proritetur ad operandum per unionem , quam poffidet jam a
ci fpiritus fie fpecificata

in

fit

radijs fpiritus vividi ac operativi vulnerati,haudfecusacfol operatur fupra terram,

in

qua

delitefcit

mortuum

tritici

granum,

&

Fol.t4i

, inufum vitse adoptatsin creatlirat

im6 quidem quatenus fanguis caro , pin-

ticse

guedo ac ofla in omnibus alijs brutis animal ibus cfformantur ex uno genere form^
Elementalis

&

fimiliter effigurantur

ab

eodem fpiritu operante ; non quidem mirum eft , fi fanguis ejus additus eidem Vngucnto,etiam fanicatem caufetac parhtiri
creatura vulnerata , fi quideni generaliter
tendit ad vicam , quod propriuin eft omnium cruentarumrcf eaturarum , nulla exccptionefada ad quamvis difFerentiam fpecificam : An hoc i^itur (probe
accurate
penfitatum
k Zeloty po
smulo vel me-

&

&

&

diocri intelle(flu}poffit apparere

adus Dist

Donum ruminationiacjudicio eorum.qui me fclieius

boli,&non benedidum Dei

judicare nofcunt,liberum rclinquo.

lam ver6(!edor candide)ut

adipe

I.

tandein par-

tem banc Philofophicam concludam , mepalatorum maturiobene conditorum conceptuum k T heorico hoe
fpeculativo demonftrationis [curfudifccdere,
meque adtempus ad magis pradicum , feu
experimentalem diredlionis modum conferre animus eft: Quo eommodius planiti-'
em ac direda vericatis veftigia ingrediaris
infiftas , quod ad rcfolutionem attinet
lioricu guftu in fapore

ru veftrorum judiciorum,

&

&

&

excitat centralem
fimul atque evocat
fpiritum occultum in fanguine mortuo, ad
operandum fimiliter raSio folari in vita

pra:dida: illius quxftionis : Etquidcm

in tria dillinda capita pradicum hunc

meum

difcurium dividnm

atomojqui eft granum. Quocirca mixtio

amborum nunc operantium fpirituum in
unione una vivificante facie eos tendere ad

mum

inftruet te notabili

vitsefontem , ut granum exfurgens terra,

deportet pariter fuum fimile,qu5dl3etabatur in terra, furfum verfus nativam fuam
regionem , nifi ponderofa Elementorum
tegmina irr!pedirent afcenfum ejus ulteriorem. Sed quoniam
,

hsec terra feu

guentum magis eft fpirituale

un-

emittit po-

tentiam fuam adfanguinem, harmonia ilia,

quam continuatione fpirituum efficit , nimirum quafi unione aliqua, ratione uniformitatis Ipecifici fpiritus

dantis

hominem

fpe-

cujus unione quatuor Elementa

quodlibet mcmbrum cor-

difcordantia

&

poris hunaani unitur harmonije fympathe-

quorum

&

pri-

infigni ex-

perientia , agens, feu internum principium'

in hac curatione ciTc in languine leu corpore

hominis viventis ac vulnerati

confcquens

Diabolum

ac per

neceiTario excludi

debercut fit uUus in co agens autador: Secundum exprimet diverlas veras HiftoriaS

dehac curatione prout pcradze lunt inter

noshic inAnglia. T^-tium aperietverum
fundamentum , cur Antagonifta & cenfor
nofter hunc librum in publicum ediderit.
Atque poftremum rcfcret cerrum modum

curationum lympatheticarum , ^uaeapparcbuntmult(^ peregrinioreS ac mirabiliores

captum fpongiferi ncftri

inagis fu^^e-

rantcs,qukm illud Vnguenti armarij

hifce igitur ordine hoc modo<

Ug

MEMBRI SECVNDl
CAPVT,

r,

Htc nunnnllceobfervationes praUiccB obfervantut [peBantes cutatidnem hanif

quibus manifejlum redditur

liter in [anguine centineri

externum agens in hac curatione centraAc per confequens M.FoJieri Diabo:

lut excludendus erit exfalutifero hoc negotio prorixatore^

QVodfiitacffet

&

, (utM-Foftero placet) Diabolum folum efle authorem

adoremin hac curatione , eumqueid

etiam probabilius apparet eo quod liatur*

prompta eft pro virili Cus
voluerati apta
deponere languofem omnem ,
Taber,

&

&

naculum in lalubri ftatu poffidere exoptat.

dos fim-plices illos medicos circumforane- Atque banc ob caufam videreeft,applicatij
os , tuncverifimilenoneft.ullumaoens one unguentorum feu Balfamorum feu
Medicinarum ad intra , fpiritus natuin fanguine effe poflc, quod refifterehuic
ejus curationiimpedireveeapoffit, quod Nales internumque vits adorem juva-

prsertarc aftute acSophiftice ad decipicn-


SPONGIM
le ac promovere mcdicinas incnrationibus fuis,alioqui vix tale quippiarn efficerent t hanc ob caufam tnedicus adjutor nature vociratur.
lam vero principale agens hujus curationis formulae comprehendi in corpora

modum: Hoc ex-

vulncrati,proboin hunc

&

confirmacum datra controverfiam eft

bitur ab infignis eruditionis viris, non quipuppis aut fumi venditoribus , fed
tongcmajorismaturitatis&indodrina&

dem

in j udicio

>

qu*im fpongifer noftcr , diurna

&

vcrum comexpcrientla lua fe expertos

periffe, qu6d,quando vulneratus inifit fan-

guinem fuum fuperbaculumjfcrrumjvel

arma ad locum Vnguenti > & qu6d infuper
fuerit in via ftnationis j fi interea temporis

curationis ejus,re cum foemina menftruofa

habeac , immediate , curativa in unguento

vis deftruitur, nee ipfi conferet: fimiliter
Hepius, animadverterunt, quod, fi vulnerato contingat interck hxmorrhagia narium,
curativa hffc proprietas omnino tolletur
nihil

Ex quibus

exinde conducet.

<Sc

apparet,

metcret

ftillabat

ejus digitus fanguiiicm afTidue

ncc is filii facile potuit. Quare
hie nobilis imperabat, ut falx ex manubrio
excuila ad fe dcportarctur ita ut inungere
poffct earn : vulnerato iplb ficulam excutiente in ipfo prim6 idlu feu impulfu armo-

rum ,qux

vulnus

ipfi iniiixerant

firteba-

necullamguttam exinde amplius profudic. Et fane agnofcebat, quod.

licet ne gutta quidem languinis confpiJ
"'"'
J;r^-,
,j.,jt..-/:
.1
cienda vel difcernenda
elTct liiper arma il
la tamen fi illinerct locum inftrumenti,
qui vulnus impegerat (quod farpiusconfiturfanguis

tebatur

divinando

fe

coadum fuiffe face*

a^que curationem perficicbat , ac fi fanguis htefilfet infuper. Ex qua revolationc

ieudetedione colligo , totum hujus curare)

myfterium confiftere

in fecretoac
qui in fanguine eft , mancns tam quietus
opcrans in vulnerato

tionis

invifibili fpiritu

&

qu^m illud , quod pcnetravit invifiDiliter in arma : nam alioqui abfquc

corporc

prjEfentlafanguinisvifibilis,non poffct operari;

im6 & ex hac oblcrvatione, nimirum

hoc accidere c6 qu6d adus 8c emanatio

falce feu armis percuifis fanguincm c vefti-

fecrcta intcrni vit?e fpiritus,in vulnerato di-

gio ftitifie : aequ6

ab applicatione fua
feu afpedtu ad Vnguentum armarium , ac

velatur, ac

vertitur ac diftrahitur

proinde emittit alcerum , ut operctur in

corpori ufque ade6 immenlio,qui ipfi
diati funt,utquemadmodum in cccio videmus,majorem afpedlum feu applicationem

&

potentiorem unius planets ad alium fub-

minorem.
Aliud eft infigne cxperimentum comprobatum ab homine apprime nobili>cujus
metitionem fadurusfum pluribus. Capita
mcrgere ac

tollere

membri nam aliquis famulorum ejus graviter vulnerans digitum falccj

idque juxta articulum , cum graminadefexto hujus

magnum

myfterium re

quando pra:fentia occiforis

fan

guinem in interfedo congelatum rcfluere

tacit: quod totum efficitur partim propriecontradiva occuki in fanguine fpipartim dilatacione ejus , ut diduro

tate

&

ritus

ante-

Hinc claret, non cffe Diabolum,qui externa opcratione operatur quippiam in hac
curatione, fed elTe ex central icmanatione
fpiritus illius in vulnerato,qui

bet

qux

vitam

operatur ab a-tcrnt)

ei

pre-

ut experi-

mentis hifce dilucidceftexpcditum. lam

venioad fequens caput curationumempiricarum.

CAPVT.

IT.

In quo nonnulU hiflorix de effeUu curationis hujufeemodi ex^rimuntur.

Am

vero referam vobishiftoriascuranonnullarum domelticarum,

qui per onguentum hoc armarium prsftits funt ut inde fapientes fyncere , an Diabolus aliquid juris in hac curationis forraula babeat nee ne, conijciant.
Miles eft Canthij accola, homojudicio

I tionum
,

ter ftatucbatur cffe

turn

dam, inquam , cui & fum & fui familiariffimus J fororcm enim mcam in uxorem
duxit- Hie miles Capitaneo cuidam nomine

Stiles

admodum

familiaris

fuperioribus annis erat

ceps,ipfius verfabatur

Tenens

quatenus
feu

muni-

cum dido Capitaneo

in confortio proborum

& eruditoru Theo-

logoriim , tempore confedionis didiunpuenti 5 qui videbant omnia ingredientia

dillindim ac poftmodum mandabat Pharmacopolx ut componeret ilia line ulla

adionis fuperititiolie fpecie , ubi generali-

lici'

Myrotbe-

cium hoc unguento plenum dono dabatur

meo

fratri

qua; falutaria effedaprxftite-

(quod ajunt) verbis

referam , idque verbatim , pro ut illud lub
rit, illud vobis tribus

manu posfidco-

propria illius

&

eruditione excelf)rxpollcns , religione

cns , didus Sir Nicolas Gilbourne ; qui-

medicamentum

& nuUatcnus Diabolicum

Primum

(inquit ipfe) erat

Canthio , ubi fervus

Katama;

in

alicujus Poppe naupe-

gijvulnerabatur fccuri idu tam profunuo,

ut nihil fupra
abfcifa

erat

,
:

tamen manus non prorfus

poft hanc Isfionem (quod

tempore pomeridiano) adducebatur

ad me , fed negabam , me aliquid negotij
cum illo habiturum f )lummod6 conliile-

erat

bam

ut vulnus urina propria lavaret, quod

faciebat. Sequent! mane primo diluculo il,

linebam fccurim, &poftlitummittebam

ad didum virum.ut perquirerem,quQmod6 fe habcret : replicabatur ipfum per tola node in maximis fuiffc cruciatibus , fed
,*

jam

jam non ita pridcm ccs rcmififTe eum. Sequent! mane intrans Mulkum mcum deijciebam gladium

meum fuper fecurim,cu-

jus capulus decutiebat unguaitum ex lecu-

quod ubi deprehcnderem

, ablcgabam
utintclligerem& tuncquomod6
refponfum accepi , ilium probe
valeret :
admodum fe fenfiife tota ilia node,fed hoc
mane maximis ilium torqueri cruciatibus
atque ira perdurare. Quapropter fecunda
vice illita fecuri mittebam ad ipfum, perci-

ri

alium

&

^e, & fequeti mane cxibat ex orificio modicaCanns fchidia , & poftmodbm intrd
duos vel trcsdies in tocum confanefcebac.
Hsec ipfiffima verba funt Sir Nicolai
Gilbourni epiftols : quid Fofterus nollref
dicet ad banc curationem ? Quid ? Anne
vero diabolus banc curationem perficiebat per mcdicinas alias,
non per Vngue-

&

tum hocfympatheticum feu Magneticum.

men, & intra feptem dies perfcdc' fanitati

Res fancmanifefta, totam curativam poteftatem confiftere in Vnguento. Nam effcda in curando teftificabantur tantum ; fed
principale ages proccdebat vel potius ema-

fuitreditutus-

nabat h corpore vulnerato.

piebamque , ilium maximum

fentire leva-

Hxc funt ipfius verba ipfisfima qusliteris ad me dedit; quibusconftatcuratio^

rem banc (contra M- FofteriaiTertionem)
,

perfici

unguento armario,nec ver6 ulla alia

lecreta medicina k Diabolo adhibita( quin

potius hxc M.Fofteri inventio diabolica

eft,& curatio unguenti naturalist nam alio-

quomodd Vnguentum adha:rens fecudetedum feu decuflum k gladij capulo

qui,
ri

eflet occiilio fubitse in vulnere mutationis

k meliori ad pejus ? Et quomodd rediret

vulnus k temperie fua doiorofa in ftatum
priftinum ac folitum poit recentem
fe^

&

tundaarmorufeuinftrumenti inundione.
Secunda hiftoria hujus curandi modi
erat

hxc

Ego

(inquit Sir Nicholas Gil-

&

expifcationem
bourne ) evacuationem
fufceperam ftagni alicuj usCharings: cumque rem abfolvilTem, pueri oppidani aquas
intrabant, ut perquirerent pilces

inter re-

liquos ver5 Brentius Deering (filius Domini Finch Deeringi) intrabat ad idem in-

ternum , atque

canna penetraverat per

ibi

liitam ejus alteram

languinem

&

admodum

ftillaDat

torquebat ipfum maximis

Et hei quid diabolus lucrari potuit crgs

mifellum puerum in hoc curahdi modo iecreto przltando , qui nihil , nifi Dei benedidionis affiftentiam
beneficenciam in
levamen fuum expetebat ? Infons puellus

&

(inquam) ac propterea lub protcdione

Omnipotentis:jultorefugium(inquitD4vid)Deus &propugnaculunl.Quid?an vero tutelarisAngelushujtispuermi (qui, ut
Chriftus inquicfemperafpicicacconruetur faciem Patris fui,qui in coeliseit) ufqud
rec

circa timenteseum

ftare

, eo qu6d jam obligatusfuerit k Chi-

An

eledos quam Argus centocuiaris?

Ex

hifcedilcernere licet fpongiferi no-

fatuiratem

ftri

Si.

fidionesimaginariasde

profundo hujus curandi modi mylterio.

Venioadternunl.

Winforpropc

erat aliquis, cui ajiquid

crat negotij in iylva

qui

dum dcmetcrcc

cufpidem

& dorfum

fakisfus

totum ufque adcu

perniciofc diiacciabat, ut vita ejus in dubium vocarctur: Fabce veftigiomiliafuit-

inun-

&

gebat , involucbat
reponfebat illam;
Nam paul6 poll aliquis veniens inquircbat

dcDodorfi Stilcs.mittebaturqucad ipfum!

miniftcr intelligcnseffc obgratiarum adicuratione per Vngucntum ar-

oncm pro

rurgo, fed hoc nolebatipfis fatis facere : ac

propterea pro importunltate eorum con-

marium

fulebam ipiis (quia edocebant me orificium

admodti efle angufl:um)utabluerentomnem Chirurgi lituram , ut textoriam feu
lanariam acumvulncri im,mitterent,tam

neus intererat prand'o velcccnjecumplumittebat pro dido

,
virb in ctenaculam , ifque ibi rctulit Capi-

&

procul ac penetrare vcllet, alligato fimul filo, quo non penetraret ulterite : illi itaque
ita facientes invenerunt pcnetrare omni-

mode ad ipfam cute lateris oppofiti. Hanc

acum perungebam

&

intra

quamor

vel

quinque dies confanefcebat apparenter,

nifi quod in fummitate orificij eflTetplbra

qusdam

ficca.

Minime

fatisfiebat

mihi,

e6 qu6dinvenirem non ex tcto convaluiffe

fed fcabiera

moram

facere fuper eo.

Quapropter de novo pernuxi acum fub no-

"'

ik. recipiceos.
vero pfalm.^^
tarn facile deludendi erunt 5 qui magis funt vigilantes ad prxfcrvandos De|

(Sc illi

Londinum ad Capitaneum Stiles,qui

<ji

"

mandatum ipecialc fibi ^ Deo commif-

continuabat poll obligatione cruciatibus

ad fyncopen paratus:
fummis gravatus
Quare Ibror ejus mittcbatur ad me ut,
quod in me effet , facerem pro ejus levamine reponebam , me nihil boni polTe prse-

&

..

'

fum, per tarn miferam diaboli aftutiam?

Caftrametantuf Angcli (inquit Pfalmifl:a)

prati partem, retro incidebatin

'

adeoerat negligcns,utamitterct &pcrde-

qtod caufa erat ut mater ejus

mitteret ad aliquem Chirurgum lohannemHartium Charingenfcm ad vulnus explorandum illudque obligandum ; fed ipfe
doloribus

rf,,-,,

prxltica , mirtebat ipfum ad Ca

paucis ipfum volebat. Capita,

pitaneurn

ribus ex fuis amicis

&

taneo, Vulneratum ilium agnofcerc ab jpfd

vitam fuam proxime h Deo , certiorans

cum

periculofum vulnus inflidum fine

poflquam falcem
,
in totum fanaba*
fuam mifiiTet ad eum ,
,

mora confolidelcere

&

tur fine ulla alia applicacione. Et in recompenfationem hujus , in gratiquc'ani-

mo

piguus

donabat

ipfi

latusdamKali-

cujus.

Hie videre licet , banc curationem prsftitam fuiilc ex intervallo 20, milliarium
inter vulnus

& unguentum.

Dz

CAPVT.

'"'

SPONGI^ FOSTEJiUNjE.
CAPVT.

III.

Hicfpongiferi nojlri mundana afttitia ^fraus,[eu Politia in

explodendo(3 promulgando Vnguento armario, poiito

faniiitatis velo palliata^ detegitur

in publicum proditur.
quatenus Experimenta
SEd
probata k Capitanco Stiles
,

d(.

citata

&

Sir Nico-

&

lao Gillourno ,funt duo tantum aur tria,

juxta vetus didum , unum atque alcerum

exemplum non probat Argumentum ; non

equidem abfurdum mihi videtur , certificare quemvis ledorem , efle quendam hujus regni nobilem , religione , judicio , ac
eruditione prxcellentem , qui in primo limine exfibilabat hoc curandi genus , ut

impoflibilem. Sed poftquam revera

realeeffe deprehcndic , terrebatur abejuf-

rem

modi

graculis ,qualis eft

minus ad adum

MFoftcrus,qui

& ufum perduceret

qua-

tenus perfuafum erat ei , efle fallacia quandam prsftigiofam feu operationem vir-

&

tutcm Caconnagicam in eo : quam ob caupraxi

flim abftinebat& defiftebatabufu
ejus: licet agnofceret adum ejus efle mitamen nihilominus e6 qu6d
rabilem

&

&

ejus curiofitas

eum incitabat , ut immerge-

rct fe paulo profundius in veritatem

lub

finem Capitaneum Stiles compellare ipfi

animus erat (virum fibi probe cognitum
fapientcm ac pium ,
familiafitatejeile
adverfum etiam, omnibus adionibuspraeCeremonijs)
ftigiofis feu fuperltitiofis

&

&

&

quoniam notum erat , eum elTe pradicum

inlignem in hoc curandi modo,aefiderium
ejus avidum erat pro meliori fuafatisfadione, prius oculis luftrare quod vis ingrediens paiticulare diftinde , quod intrabat
compofitionem Vnguenti hujus j ac poft-

moddm

comagicam

ingredientihus

in

&

ut vane'

quibufdam
nominibus prcccifis. Et banc ob caufam
unanimiter concludebant , & medicinam
prsetenderetur

in fe

allegarctur a

& praxin hujus curandi modi efle na& per confcquens omni Chriftiano

turale

licitam pro ufu.

Hinc honorabilis hie

vir

&

profpero
per anni fpatium cum felici
fucceflTu exercebat hunc curandi modum
fuper multos,qui vulnerati erant. Ettamen non obftantibus his , verifimile erat,

nonnuUos negotiofos butconcs

feu mufcas

bombilantes hujus naturXjintroduxiile ipfum in novas opiniones, inlinuantes ipll,

Capitaneum uti pofle media qujedam (isperilitiofa, feu ignotas prseftigias in coUi-

gendis

& prjeparandis principahbus ingre-

dientihus , quze vix iple difcernere poifet,

fine hoc myfticos illos eftcdus vix prs-

&

Exinde annuo fpatio elapfoj

didus nobilis pro majore certitudine comftari pofle

&

in

acquillta

&

pofitionem ipfe conflare parabat

promtu habere ingredientia

praparata ex propria fua dircdione , nimirum Vfncam ex oifibus humanis &c- Et

banc ob caufam M.Cooke conftituebatfibi Apothecarium, ut ingredientia terenda,

in pulverem tereret , ac poftmodfim com-

&

reponeret : Quod cum prsitiponeret

tiflTet , deprehendit , banc propriam fuam
compofitionem eandcm virtutem curatoacquicvit tarn confidenriam poflidere,

&

ter in certitudine

&

licito hujus curationis

cujullibet ingredientis prapara-

modo, ita jutneullusquidcmpapilionum

5 ac rinaliter contueri ac
perfpicere eoru mixtione feu unionc in c6pofitione , ut eo melius difcernerct , an ul-

phantafticarum didarum,per fucatas demonftrationcs fuas fine ulla fblida fub{tantia,mutarc poflet ejus mcntematqueab
hac praxi avertere : quod , ubi gyganteus
nofter fpongifer perciperet , deprehendens,omnes vanas fadionis fu.T nimis fcrupulofs
fufpiciofje periuafiones , nihil

tionem obfervare

lusadusillicitus feu fuperftitio Diabolica

concurrcrct, cum ejus confedione : Capitaneus confcnticbat ; infuper nobilis hie,

ut melius in hoc negocio informaretur,

Theologum accerli
jubf t ad compofitione banc, dodoremque
mcdicins famofum quiomnes unanimi
divinum

feu eruditum

conlenfufub finem operis affirmabant, non

cife

uUam

fuperftirionem

damnofam

in

ungucnti confedione , ut falfo prxtendebatur, nee etiam ulJam difpofitioncm Ca-

Verba
Id,

ipfe id inftar prsconis feu

Oratoris exclamantis pro reliquis profert
ha:c fragmenta zeli llii cxterni
fucati,
quatenus adintus& extra , intento hypocritico fuftarcitur ac politico: utlatius poil
,

&

hsc explanabitur.

ejus in Epiftoladedicatoria funt h^ec.

quod compulit mc

tibcllum

&

efficere poflTe

ut

ederem hunc

erat commifcratio flatus quo-

jpfis, ipfiflimis

verbi

vatoris lefu Chrilli

Domini nofl:ri & Ser:

Pater ignofce

ipfis,

rundam bona notxhominu, pro pijsa:fti-

nam, quid faciant non inrelligunt.

niarorum, qui utuntur Vnguentoarmario:

mifcret me horum : reor , nihil dan^Kii nee
r-oxs in co liilj^icantuf : oro, precor pro

Nonne ver6 hxc egregia larva zeliac

religionis,obduda diffimulationis fuco:
per politum , inquam , faciei obtegumen-

tum

EXPI^ESSI

MEMB. L

FoliS

turn hypocriicos ad

rum aftuta ignorantia , vel

cem

litas in illis

privat3e

perperam

obte^endam nudiramundana altutias , nimirum

& infulfe'applicare & falfd adhi-

bere verba jufta Sepia benedifti noftri Servaroris Chrifti leiu pro declamatione

&

abolirione benefici illius doni curandi,

vivitieantem ipfius (piritum effiinfirmas
citur fuper hofce vulneratos

quod per

&

&

(quod pejus eft) attribuereilholud falf6 Diabolo , inimico& peo

mini, atque ita defraudari jure fuo Creatocreaturas

&

totalis

incrcdu-

virtutibus invifibilibus

Dei

creaturarum, licet evidenter apparcatpcc

efFedum , idque ad Dei gloriam
folartien hominum miferorum. Hinc oritur
captiofa difpofitio prxcifionum nonnuUarum vel potitis pure apparentium hominum, qui fidem nuUam ponunt 5c colocant
in operationibus occultis
arcanis live

&

&

medicinarum, five uUius alius

qu;e ma->

reij

nifeftatur in hifce ultimis feculis

cjuia, in -

quiunt miracula ceffant & ob id quod,

jam apparet miraculofum aut admirationc
dignum pra:ftigiofum eft Cacomagicum,
Diabolicum , &per confequens minimc k
vit, pcrfuadendo iplis , ut credant , omnem
fanationem myfticam & occukam in ulti- Deo. Et hoc, quidcm genus hominum ob-

rem & adorem omnium idque in coofpe&\i omnium ejus rationalium creaturarum quas in propriam fui imaginem crea-

mis diebus elle operationem vircuofam Patris mendaciorumacinimici bonitatis? Idque prsecipue focietatis Chirurgics caufa>
ut

mox

planius declarabitur ac fidiceret,

Dcum injjlcimo hocmundi feculo amifip

fe omnem virtutem operativam & pote(tatem in operationibus myfticis
tis

tam in

creaturis fuis

& occul-

qukm in miracu-

&

Bonus iile Deus (inquam) Creator

ccEli& terras , acob id operans miracula
in fempiternum ,tam occultc, quammanifelte , aut perdidic virtutem operativam
fuam,aut eamtanquam per fucceflionem
Diabolo aflignavit : Nonneprxdidus nolis.

&

dicit

riofa

opera

Sapientis

qui nobis

mirabilia efle
glofecreta funt opera ejus
inter ho-

&

mines incognita &c: Et iniquihijudiccs

adionem Dei audebunt improbare , ac

&

conderanare ea,
atcribuerc ilia Diabolo,
fibi incognita ? An
e6 qu6d fecreta funt
taxabunt ea , qux longe fuperant captum
fuum f Nonne illis hominibus merito mi'

&

hi dicere licet, qui in fcripcis fuisimpin-

guntin veritatcm utPctrus Ananix? Cur

,

&

induamus nos

modo ad illud cognitionis pervenerit ? vel

&

&

extirpare unguengia fua deleretentat

tum armarium abolere reputationem il-

&

lius virtutis

in hominis

, quam Deus elt elargitus iili

bonum & in levamen vulnera-

torum miferorum miferet

:

me illius

; fi

ex

ignorantia id faciat ,tunc enim ilium nihil mali fufpicari exiltimo : ac proinde
preces fundam pro ipfo in ipfiffimis Servatoris noftri verbis

Pater, ignolce illi: nef-

enim quid agat

cit

tus illud t'aciat

&

Si ver6 fciens

& aftu-

Chrifti verba in

ufum

adhibeat aftutisecaufa ,vclut procuret

bi

mundanum queftum ab

alijs

fi-

alloquar

ipfum necelle elt in hifce verbisjquse ChriItus dabat Petro- Retroccde Satan , no'n

enim

quae k

Deo

funi intelligis

fed

qux

abhominibusfuntlam Hcrcle manifefl^m reddam , ilium

tegere aftutiam humanam, Sanditatis pallio ,& per confequens, I'e profunditisluto
peccati involvit ; quare ejus retaliatio,ejus
merito relpondeat neccfte eft: Nam, Deus,

& renes cujufvis homi& juita retribuens. Vellcm

qui fcrutatur corda

nis

eft juftus

igitur

,quemvis ledoremattentum nota-

duphccm elTe rationem in conatu. M.

Fofteri ad delendum Vnguentum armarium quarum prior debilillima elt ninii-

re

u t,

jufte'applicares?

centcs:

PrcP

Aft. 3.

Satan replevit cor tuum , u: mentircris fpiritui fando,& virtutem Dei diabolo m-

querent antedidum ejus fermonem , dihujus

^'

&

Domini

Sed, li replicabic
dicet, fe cerCo fcire,
virtutem banc fecrctam
occultam i Deo

Moveor commiferatione

Mc.8.22.

verborum

livifcitur

religiofiviri,
biliscompluresquealij pij
adquos M- Folterus in Textu praecedenti
coUimat , meliori cum confcientia retor-

byteri feu Prefbyteri habiti ob ejus profponfeflionem religiofam,qui damnat

Luc.:2.

&

non effcjfed k Diabolo: ea audacia, quajfo,

,

quibus medijs acquircbat

Diabolo familiaritatcm
ipfi

eo quo-

ut qua:ramus ex

fibi

illam

cum

ut ufque adeo

obligetur , ut fciat ejus fecreta

is

Quod

ad ilia Dei attinet , novi ea longe abcftclatis k captu hominum cjufmodi , ad exquirendam rationem ab ipfis : acobidSalo-

mon air

intellexi

quod omnium opemm

homo

Dei,nullam

poflit

nem eorum

qua: funt fab Sole

invenire ratio;

& quant6

plus laboraverit ad id qua:rendum

, tanto
minis inveniet. Et hoc audax hominum
genus ad inftar caccorum equorum ( vcl
Anglicanum Blind
iuxta proverbium
Bayards) audebit alTcvcrarc , virtutem oc-

cultam

& abditam

Dei

in

creaturis cffici

per Diabolum?

Quod quidem fi

omninoita

fit , nimidivinando judicare de his myftcrjjs occulcis& abduis

Dei adionibus : equidem fcire vclim , an
quifquam ledor eruditus poflet clTctam
Ibcors ,utqui affirmct , M. Fofterum cjufque affeclas feu adjutores redius egiilc attribuendo ratioHem fecrcti modi curationis per Vnguentum armarium Diabolo,
non habentcs ullum teftimonium ccrmni
ex pagina facra , quim Dodorem Fluddum,qui omnem alcribit bonitatem S: inter cjetera adionem fanandi in ocncie

rum,

ut impoflibile fit

nifi

Deo & benedido ejus verbo.

tx hoc gcnere acutotum

D4

& emundx
nail,?

Eccle.8.i7t

SPONGI^

agiliumatque

nanshomInum& judicum
audaciutn

FOSTEJiJANM.,

qui confilium fuum dant con-

&

ad pila: jatra Dei caufam diffoluce

tam pcrcinptoric
dum, im6 quidem
periuadere vellen: plebeijs,fc omnium Dei
xnyftcriorum participes die > qua: huma-

&

gencri non funt revelata

ne

Ex

Solo,

inquam , quis

his

fed evcntu

aflillit

M.Fo-

incepto hoc Gloriofo, Scquafi

cum Gygantibus Titaneis prompti ac paiafultare Iovi,Saturni
rati funt obftare
aut potibsSatanascaufai exillis ipGs ,qui
calcaribus optimae fiducia fuas ac confiftero in

&

dentix,
virtute

irritant eum

profcindunt

vitijs

ut invehatur contra

Dei in Vnguento armario: &c con-

me

& alios complures,

Dei 5c naturae
ejus create : horumj inquam , mentioncm

ob defeniionem
facit,

scquitatis

eofque in dedicatoria lua Epiftola fie

tangit,

i'cc.
contra praxes ejufmodi .,.".

&

Fofterus nofter

&

nedeficiant in aipedu vcritatis, ufque adco

tenuiter armatx, ut vel minimum calitrum
veritatis

privaret

iple

ego fum minimus)

&

fufcipere audent argumenquitradare

turn
calamos (Irinaere ac concionari

&

Si

&

contegit velatura
limplicitatis& fanditatis,pur3e eftprivatx
ipfe obvelat

aftutiae caufa

iavorem

nimirum ad acquirendum

& ad occultum fervitium Chirur-

gis pra;ftandum
elt

oriundus

ex quorum progenie ipfe

C^m enim perciperet, hofce

fuosmaleSc indiMabunderecon*

fratres
ciliare

bonum

illud

afliduum

quod hsec

magnetica curatio quotidie praeftaret

compluribus creaturis Dei infirmis
vulneratis ; idque non fine magno praejudicio

&

&

praxeos
commodi eorum i rebatur ipfe
fore dignum, fervitiumque meritorium illis hoc modo fieri , fi fulciperec caiumniaextirpationem mali tanti oculationem
ris , Reipublicje illiexigusinde redundan-

&

tis

atque

illi

procul dubio percipientes

eumimpudenter confidentem natura,ut

ctiam exiguiftatus (ut in ejus Epiftola ad

Ledorem

Quid

minicuiis fuis

bunt

illi

&

pelfundaret eas
:

fi

ipfe

fpiritu ipfas

cum omnibus ad-

qua affeds ipfius przelta-

, probabit mehus

forfam ad cre-

dendum inducemur : fed.

coelum ruat, habebimus alaadas

Sccunda ratio feu intentum mundanum,

quod

&

&

Nos de Ecckfia Anglicana,detefl:amur

quorum
(

rede dicit , Ecclefiam An-

glicanam deteftari curationes fuperftitioGcctiam

las magicas , ut lege tenetur ,
cordicitus facio- Scd vellcm equidem eum
mihi demonftrative probatum dare, virtutem Vnguenti armarij elfe magicam aut
fuperftitiofam, nee veto naturalem.Qijod
quidem ad argumenta ilia attinet&probationes , quashadenus produxitadannihilandum hoc genus curationismyfticK,
hominijnvcnio illas (teftor coram Deo
infirmas , ut
bus) ufque ade6 debiles
hauftu aqua: vite fortiffims opus habeanc,

curationes magicas fuperftitiofas ; habemus qukm plures pauperes paraicianos mi-

nilbos

&

nimis puareolam praecifs

nimitim quantum officiofi rudentis
ejufdem, dico , cum Foltero farinaehominum, fradam elTc ac deredam. Et Hcrcle
llic videtis

ri

apparet , ubi dicit

>

fe elTe infra

&

fe habere modicum faltem

invidiam ,
reditum Ecclefiafticum) ac ob id magis inper confequens apcurium,defperatum;
invenendum
tiorem ad explodendum
ad lacelfcndum fe meliores,malignis (ermonibusacdiderijs(quis enim ufque ade6

&

&

&

&

ingenio talem pro*

ne modeftia, judicio
vinciam , nimirum tam ad adimendam
huic Vnguento armario famam inter homines quam ad me laceilcndum talfis 5c
Icandalofis imputationibus , e6 qu6dfultineam illud elle tanttim naturaliter magicum , ac ob id licitum nuUatenus diabohcum. lam ver6 hoc ita fe habere res ma,

&

quatuor evidcnciffimis obfcr-

nifcftata eft

vationibus: quarum prior eft, quia hocnegotium tangit prscipue Chirurgorum al-

ac propterca baud eft abfimile,

amici ejus , quos citat in Epi'
itola fua dedicatoria , ubi in hunc modum

lodium
quin

illi

fint

loquitur.

Mallcm equidem jaduram

prise reputationis

facere pro-

qukm homines

laluris

fua, Amici mei, ad quorum petitum fufce-

pihunc tradatum See.

Hic videtis velum ejus

religiofiim ; Bc
itterum deregir aftutiam fuamoccultam:
prstendit zelu pro confervatione
falvatione multoruin 5c puftmodum dicit , lb
fufcepifle illud ex pctitione quorundam

&

amicorum quorum nonnulios majulcula

litera appingit margini I.S. 5c E-C. jam
ver6 quinam hi fint expUcite , titulus lati,

ftolidus eflet,utdilapidarctac conijcerct

ns Epiftolae ejus

pccunias fuas in Caraeram ftellatam pro

libellario feu potius convitiatore.quipa-

procul dubio ,ciim agnoveritis eos fuper-

rum aut nihil pofFidet?)

prxcipitanter

&

& ad damnandum

prspoftere fineullamo-

deftia aut confcientia,qu3c

cata funt

admod^m

jam

Deo judi-

Istabantur hunc

virum tanquam perditum in (jmboTo gregum illorum antt; amiUbrum , ut

cp. f cdinanter aggrcderetur 5c fubirct fi-

eligcre

bos

cxprimit invenietis eos

:

5c (editiofos homines , profundaeque

capacitatis

ad dcterminandumhocdubiu,

manus habemus Magnanimijurati

, inquam, qui dent Veredidum fuumfuper tamprofundoMyfterio Philofophico : Deus prasfervet Authoritates eorum bene moratas amicis meis,
quod nos

intra

viri

inquir, lohanni Scoto 5c

EdwardoCha1x0,

&c:

I, S.

E.G.

EXPI^ESSJO MEMB. IL

F0I.17.

Itaquc hoc penfum nullos, ut dixi,

n-iagisconcernic,qu^in Chirurgos , illum-

Lachrj-msB

que eos exiltiinare amicos

dinenfis,quam cujusvis alius condifionis.

An ver6 fat caufs non habent , cum amit-

l-Eo Sec:

familiares,

iiios

confirmabit confequentia. Secunda obfervatioeft , quoniam hie author nofter

nobis adverfus erat filius barbitonforis

Chirurgi. Hinc infignis ilia teverentia,

quamportatergaipfos , tribuendoillistitulum Armigcrorum. Tertia manifefta

inuficatam Epiftoredditur pcreximiam
1am latinam , in libro quodain Anglico,

&

quem dedicavit ipfis

Hinc

inquam

oritur dolor

& tormctum Chirurgis, tam civitatis Loneam

tant

praxeos quantitatem

menas eorum

qua: cru-

ac inftruxiflct?
Nunquid hie erat Cafus aurifabrorum Ephefiorum , qui percipientcs , qua;ftum
fuum ,quemin vocatione&artefualucrabantur
pariebanc per idolum DiaucC,
inferfiilet

&

quod

ut periret, non abfimile erat per

D.

Denique,quia nonnulli comin (ut edodus fum) cum ipfo tenad procudebantadgratulandum ipfi

Pauli virtutes miraculofas,tam in perfanandis morbis, quhm fccus (nam in eodem

capite dicitur , Deum haud miodica opera-

randum ilii privilcgium Hbri ejus imprimendi , tam contra Vnguentum armarium , quanimc ipfum nomine , ciimplus

turn fuifle miracula manu D. Pauli jita,

ut ab ejus corporead ajgrotos fudaria deferrentur
morbi recederentac Darmo-

&

& contincntia: potuiilct gubernare eos, quam tam ferioinftitiile & expemodeiti.-E

Privilcgium Pamphlcti fcandalofi,

cujus pars, inquam , raodo ignominiofo
intami tangit memetipfum nomine ad
carpendura de induftria , ac fauciandam
tiviile

&

(quantum quidem

in ipfis erat)

incomma-

culatam meam famam ac reputationcm;

idque immediate , poftquam immodeftus
ilk ac prajpolterus ejus compofitor fuiilet
reprehenl'us , repulltis ac reijecftus ii duobus viris modcltis ac cruditis , pro ijf-

dem

inurbanis

Sc calumniofis infolen-

tijs.

&

niaexirent ab ipfis) in falutifera prardica-

tioneChridi

in tota civitarcruir,ultum
,
excitabant, pcrfuafioneacpetitione cujuf-

dam, nomine Demetrius aurifabri

pado

decerncrent
cationcs ejufmodi

lofisD. Pauli

quhra

&

&

ta

CWrurgoium

artillis

&

bant

exfibila; quidani illorum

illudebant mc, ob ejufmodi convi-

quae ipfe oftentatione

quadam expref-

feratin ejus libro adverfus me,

&

ante ejus
fimiiiter ex hinc : SedjUt
privilcgium
afpernor illorum calumnias , quippe nimis
demiffas ad fubmcrgendam famam me-

&

fie

Deum prccor, ut

js

ignofcat facui-

tateseorum& pelTundet eorum malitiam:

non quidem omnes acculb, fed aliquos-Nam equide novi effe inter eos quofdam,
indoiis magis eruditje , difcreta:, ac mode,

hofce

ut

& mihi ignofcant

oro,

lljultcloquor , idque ad rem , cum me ipfum tam indignantcr irretitum inveniam

a nonnullis eorum focietatis , fi curarem

eos nee ne. Qyare prsfata eorum vcnia,

hunc
mea.

in

modum procedam

Supradidus nobilis

cum

in

Hilloria

& Capitaneus

Sti-

Sir Bevis Tellwell

, qui hoc unguentum poflidebat a perfonaillanobili,

a J praeltitit per illud complures admiran-

les

tioncm : Maxima Diana Ephcilorum ita

perpcram inferentcs , D. Pauli Dodrinam erroncam
miracula ejus effe Diabolica.Nunquid propugnator lie &Athle-

rum meorum

llae

tamincurando

rum)

am

hoc

quas efficiebat non foliim in ilia

ipla civitate , fed per totam Afiam , exclamantes contra omncm vcritatem
raalitcr

fautoribus mei Antagonite, edquc magis,

quantum etiam uni atque alteri collega-

ut

Admodum obligatum me agnofco hifce

tia

& abrogarcnt prxdi& operntiones miracu-

&

dasocdefperatas curationes
M'. Wells
Dedfordienfis, cruditus ac honelhis generofus, curavcrunt ad minus (utvoluntilli
probatum dare ) mille homines per hunc
curandi modum. .Et jam quidem iunc

quam pluresalij & viri ct mulicres qui lucrum tecerunt ex hoc Vnguento armario,
& quotidie multum bcnehcij in hoc reg,

no- pec illud prsltant

tlinc dolor

>

hmc

M.

iiitclligo

Folte-

omni pundoDcme-

agit partes in

Ephefij , quatenus confpirat cum

vocationis fuKpaternje, ad excitantotam civitatcm , imo
regioncm

trij illius

&

dam

murmurent 8: dolcant, adu virtuofi illius doni quod Deus Vnguento armario impcrtivit , &; exdament contra
qui CO utuntnr ad Dei gloriam
cos
proximi Suexlan , eo quod deroget ac dccerpar de emolumento &queipfam

ut

&

vocationc Chirurgorum. Nonne

fiib prxtextu zcli
rcligionis crga falfam
Echnicam Dcam bianam , derogabat , quicquid poterar de
honoijj;
Gloria kfij Chrilti ; idque
prxcipuc focietatis auritabrorum commoqueftus gratia ? Et , an non M,
di

Itu h

&

Demetrius

&

&

&

Foikrus confimili
poeritica

modo

lub

umbra hy-

feu fynccritatis velo

afcribit

poteilatem fanandi per Vnguentum

ar-

marium Diabolo , falfo Deo hujusmundi

atque ita faciendo derogat &
:

dccerpit de Divino

Dei

veri

honore ac vutute

qui fecit coelum

ut inde inficiat

&

&

tcrram,

intoxicet opinioncs

virorum virtutc prxdirorum ac bene

tientium
fis

fuis

trius
fijs

fen-

&

a verirate cos diftrahatralperfuafionibus , prout Deme,

agereconabatur cum honeftis Ephe, quacenus ille fiKhone fi.ia Chi-

Nam

rurgica videcur eAv.laniare ad inftar akerius

Demctrij

Magnus

elt noltcr

^(a:!a;aus

Chirurgorum Deus, &cjus inventiones Bali'amorum , Emplallrorura & Vnfeu

"uen-

'^^'

SPONGIjE FOSTEJ{IANA.
guentorum & confequenrer Diabolicum
eit Vnguentum armarium , quod perfanac omnia vulnera miraculofead incetvallum & non percontadum.-Nonne Galenus
:

eft.cujus originale eft

ut majori

cij

fanguis.Qua verba,

loliditate concipiatis

coliga-

tiscxijs&coacervetis neceffe elthaectria

diftindc': Priino,

Dominum efle, qui crea-

& terram

culofa diftantia , idque fine uUa oculari demonftrationc?Etcur? Ratio.quia non po-

Ex quibus colhgimus eum qui condidit ccclum & terram

efle condudorcm & operatorem & in (piqukm miritu & in corpore tarn majoris

teratcurarefpincualiterindiftantiaifedfo-

norismundi

lummodo grolfo modo ac contadu imme-

terea nee faga nee Diabolus operari po-

diato.

praead fenitatem , fuftentacionem

fervationem utriuflibet 5 prout confequens confirmabit : Nam , Textus ait,
omnia : Dedat vitam infpirationem
inde formavit omne genus humanum ex
uno fanguine
Spiritu : Ac proinde opein fanguine
ratur omnia in omnibus ,

fimiliter invehebatur in

difcipulos,

Chriftum, ejufque

c6qu6d fanabantintammira-

ccclum
,

id eft,hominis

Acprop-

&

teft

modum Agoranomi

Itaque fi in

verbis rationis

& veritatis quxra

Ephefij

ac coner

&

Zelos
fuper vacaneos ab hoc noftro ipongifero
Demetrio excitatos ,
cu verbis veritatis
placare lumores iniquos injuftos

&

Deo

Patri&FiliocjusIefu
Chriilo , qui fpedat ad cum,ac renuntiare
palam diabolo ejusque miniftris omne bonum.ac ob id quamlibet falutarem fanationem ipedare pertinere ad Deum Crearorem omnium , nee vero ad ullam vilem
creaturam , multo minus ad diabolum. An
(reris) aberro ? Nonne , qusfo , erat ab
afcribereillud

&

h^ecipfa verba Pauli

utinconcione

ejus

Athenis, Demetrius ejufque artifices ufque adeo commoverentur

conturbaren-

&

tur.

Dominus,inquit,qui fecit ccelum

Aft.17.24.

vit

ram non

habitat in

& ter-

manu

fadis templis,
nee coliturmanibushumnnis,acfiulliusrei
indigeret , fiquidem omnibus dat vitam,

& omnia Ex uno fanguine

omne genus humanum condidit&c: Nam
in ipfo vivimus movemur & fumus: Nam

infpirationem

fumus etiam ejus generatio &c: Quatenus

igitur fumus generatio Dei , non exi(tima-

&

&

&

&

humano gcneraliter tam ad vitam qu^m

,

ad fanitatcm
Atque icerum : Spiritus
per confeofHum hominis mortui >
quse origiquens eorum excrefcentia
naliterortum fuum. ducitex fanguine humano , in quo ex parte Dei, Spiritus vitx deUtefcit , homogeneam habet relationem ad fanguinem hominis viventem Nam quatenus Textus dicit , omne genus humanum elTe ex uno fanguine lblummod6 ; ac propterea hsec unio
lymphoniaca: aut f^mpatheticse harmonise per M. Fofteri phantafticam adivi:

&

fphsram non

tatis

facile limitacur

&

batur

Nee

fufficit

dicere

(ut

re voluit

modofadiohxc Chirurgica proclamat Vnguentum armarium,

ac clle in vero Deo ,

hunc
num dare vitam , infpirationem

vcrentes ne pauci vulnerati adhibiwri fint

&

&

Simili

ipfiseffida.

eos in

curam

quod

fieri

cum

fruftra fiat per plura,

poteft per pauciora

Vanum

eifec vulnerato torqueri percuffionibus,

erodentibus corrofivis, incifionibus acdolorofis tentarum impofitionibus,pr2ter in-

fignem contradum

nibus,^

& pada

& jam

pro curatio-

paruminfpcdionis

&
&

debcmus , Deitatem auro

argento iimilem ciTe.autlapidi arti
inventione humana exfculpti.
Indignabundus hie Demetrius ejufque
affeclx , nimirum Deitatem non eile auro
vel argento arte exfculpco fimilem ; quod
fi tuliflent , nemo attuliilct idola Dianx ab
re

Nam

Textus fequens ad Athcnienles eft , in

lumus
ipfo vivimus , movemur
ultimo , ncs eile gcnerationem Dei ,
hanc ob caufam Cbriftus nos fratres fuos vocare ac filios Dei non dedignaprxci-

hoc tantum intclligi de

credentibus ,
non de infidelibus:
Nam D. Paulus in eo ipfo tempos
aifolcnr

fi illi

&

re , ctm prxdicarct hanc Dodrinam,

alios ,Deos
loquebatur ad Idololatras ,
ignotos adorantes , ac tantum ipfos fci-

&

nimirum iplbs vivere

&

ri

movc-

Domi-

& elTe,

omnes ex Dei generatione

cos elTe

Tonim hoc

verc docebat

ut inde di-

fe

Dominum

ad verum

quo

per

quem

& folum Deum

&inquofunt

Itunc in fua cflentia

pro ut

& perfi-

alibi decla-

rat.

ac curs a Chirurgis, quando adus Divinus

iminediatusoperatur illud gratis ^ fuaviter,

Ememoria igitur excidat Demetrij illiusDea Diana &curativus Folteri Diabolus, privetur omni potentia imaginaria

ne tentis doloroiis aut incifionibus gravibus, idque honefte abfque ulla mala con-

dem

forfan

fi

Si quidem Dei eft fpirirus , qui

fanguine ac unguento operatur:
oblecro vos) oblervetis verba D.

fcientia

Kque

in

Nam

Pauli,qua:
fios

fi

commoveant aurifabros Ephe-

multo magis ftimulabunt Chirur-

gos cjufinodi tenaces

quibus vircutem
hanccxccllentem & Divinamin Vnguenty armario itrangulare & (uifocare animus
,

^'"-'^^32.

mifTis ac relidis Dijs falfis converterent

& praxi

incurandis vulneribus

Ac

tan-

cxpedationcs omnium Chirurgorum avarorum , prorfus exfibilentur

annihilentur per inviolabilem hanc Apo-

&

ftoli

aifertioncm.

Er

fi

fint

qui vocantur Dij vel in coslis

vcl in rerris (ut ibi funt multi Dij

& Mag-

nates ac fatrapae) nobis tamen unus Deus,

qui eft Pater ille , h quo funt omnia

&

nos

in ipfo

ac unus Dominuslefus ChriituS)

i.coi.S-r.

MEMB.

EXPJIESSI
ftvB, per

fuin

quem lunt omnia

&nospcrip-

Sed quifque non habet eognitionem

ir*

F0I.18

Tandem paglna 3 p. videtur

affeverare, effe ablutionem vulncris ex uri-

ne armorum-

& fedulam

illam.

na

M.Fofterus notct hoc probe: Ac fi diceret : Licet Dcnnetrius Epnefus cum fuis afieclis tribuebat omnem potentiam fiditije
dexDianse , &Fofteriisfecretam& mirandam potentiam curandi per unguentum
armarium Diabolo, ut Principi hujus mundi , fine uUa hujus Textusconfideratione:
Tamen conltat effe Deum Patrcm, k quo
funtcmnia,acperconfequens ,hic adtusin
curando(& perDominum nollrum lefum
ob id
Chriftum , per quem funt omnia)

in prsfervanda illius munditie,qun; perfi

ciat hanc cura. Quibus verbis adimit huic

&

bcnedidum Donum fanationis:

affeveratjefle mundum, qui
Salomon
Nam
quodlibet

curat omnia:Sed,inquitTextus

quilibet

ron habet illam eognitionem &c

Quare

M. Fofteruseo magis incufandus, quiprofitendo nomen Miniftri Dei > in hoc pun^o imperitus eft, vel ad minimum,fi fciret,
in reprehenfionem juftam

Deum & apud nomines

apud

ob tufe loquatur
fuam,

rs

incideret

&

ut qui tarn
contra confcientiam
,

ulliusprivataefocictatisaut

afFedionis caufa

&

im6

munda-

facile apparet

diligentemque intuitionem

unguento omnem virtutem &adualepotentia a Diabolo : Sed pagina 7- Dicic,cffe

Deum foluqui curet ad ejufmodiinterval-

lum , quatcnus ejus eflentia eft infinita , &

omnia in omnibus , nee ver6 uUum Angelum Bonus vir , ut videtis , eft in varijs
opinionibus, Deus ipfu revocet & cerebellum ejus magis redaat tranquillum & con*

eft

fiftentisfolidiorisatquc naturs conftanti*

oris

alioqui compluribus verbis in pofte

rum tutbabimur
dio, ilium

fed parum ad rem.

Au-

volumineimpietatum nonnuUa-

rum mihi minari.quasin opcribus meisreEquidemhoccertum atque perfuafumhabeo , illlum Merfemium ilium ac

pcrit.

Gaffendum duntaxat fuamfimiam vclpfittacum relaturum

profitetur , enim :llos
magiftros fuos : Quapropter quam cit6
idemei condimentum leu refponliim priebeboacfuppeditabo > quod illis exhibui.

Appareat

mod6 ,

fi

audet

etiam munitus

ilium turbatum fuifle tunc conlcientia

lua,ctim ram hsCtanter
inconfulte fcriberet de originali caufa hujus curationist

quovisfatcllitio

cla: prjeftare ipfi

poterunt.equidem nee ip-

Nam primo omnium pagina 8. dicit

non

um

fed Diabo-

nos

&

unguentum

effe

lum

quod curet ,

fecreta fcilicet applicacione medici-

narumreliquarum: Alibi > nimiruiiipagirai7. agnofcic , adum curandi efle Vn5 fed concludit effe Magicumratione fupcrftitiofarum obfervationum in
coUedione ingredientium
inpcrundio-

gitentum

&

fum moror , nee Marfenuum, nee LanovinecGafl!endum magiftros ejus

papa-'

Nam eft mihi(ut fpero) veritatis icutiii

pro defenfione mea*

lam progrcdiar ad caput proxime' (e, in quo cxprciTurus fum tiiltorias

quens

nonnullas quarundam curationum M^gi-^

carum,qus ex mca opinione multo (unc aimirabilioreshis unguenti armarij.

CAPVT.
In hoc capite

quod domeftici ejus affe-

VI,

magnetici feu fym^

multo admi.
qui
,
rabiliores apparent Ins ungutnti Armarij,
nonntilli effeBus

patheticiexprimuntur

Sir

Nicolaus Gilbournc in epiftola fua

mihihaec verba : Nuper (inquit)

rctulit
archillis

quxdam , Domina Balegli erat in

Eaft well.

Domi

Comitiffae de Winckel-

Nobis in fermones aliquos incidetibus

Vnguenti armarij , ipfa mihi narravit,
maritum fuum proxime defundum , fir
Walther Raleg fubit6 fiftere folirum hs.morrhagiam cujufvis vulneris humani
(etiam fi longe vel procul ab illo abfit)fi halaeret ftrophium feu fudarium , vel aliam
quandam lintei particulam fanguini hominis ad ipfum miffo intindam Si hoc fiebat
fey:

arte

Diaboli

rum ufque adeo

equidem exiftimo

vi-

fapientem , qualis erat

fir

Walther Ralegh vel relidurum illud , vel

ad minus non exerciturum fuiffe eam curandi feu potius fanguinem fiftendi rationemQuatuoradhucfiinthiftori*, quasvo-

dua prioreS ex*''

dus poiteriores ada fuerun^

bis reiaturus (lim,rquarum

oticaefunt;
inter

Domefticos,nimirum Anglos.

Prior ultramarinarum Hiftoriarum contigit in Italia , ibique ufque ade6 famofa

ac notabilis fuit , ut ad hoc prsfens ufque

fitinftarfontisinofeincolarum

ut ex re-

eorum habemus , quipcrillas regiones iter fecerunt ; im5 dantur etiam^

latione

authoresbonaenotae

qui

ilia

adu

fcrip-

torum fuorum monumentis mandaverunt. Res ita fehabebat.Eratquidem Magnatum apprimcnobilisltalus, qui cafufortuito nafum amittebat in prjdio vel conflidu : Huic Nobili confulebatur ab ejuS
medicis

, ut,arrepto aliquo exmancipijs

e
fuis,vulnusin ejus brachio infligeret
veftigioadjungeret nafum (uum vulnera-

&

tum ad brachium vulneratum mancipi)

fuijidque firmiter conftringeret ad tcmpu-

duiijf

SPONGI^ FOSrE\IANM.
&

duin caro unius unirecur

aflimilaretur
ttlteri. Nobilis ille conienfumadeptuseft
alicujus mancipiorum fuorum pro ainpio
promiiro libertatis ac pramij
Duplicata
cadcm (iinilifque fada
carouniebatur
erat >
portio carnis exrcindeDacut ex
brachio mancipij cjusacinftarnafi Nobili
illi effbrmabatur , atque ira h chirurgis traaptabacur , ut verum acgedabacur

&

&

&

nuinum nafum

modu poll
nem manu
dilcefEc

referrcc

Mancipium hoc

&

curacionem
mictebatur

remuneratioatque Neapolin

>

mancipium
moreretur , quo ip-

Accidie autem

morbo laborarcc &

momenco nafus nobilis

fo

uc

prxdidli gan-

grena concepta putrefcebat. Exindepars

leu portio nali , quam ex mortuo poffidebat ex Confilio Dodorum abfcindcbatur

animo

accrue ipfe

entia ante

dida

ejufdem medici

alacri cxperi-

fequebatur confiliura

hoc eft , ut moreconproprium fuum brachi-

>

fimili vulneraret

&

um appUcaret vuhuis nalb fuovulnerapatienter perferret,

co ac mutiJato ,

&

dum omnia eflenrcompleta

, ut ante: Ipanimofitate ac patientia fubibatpericu*

lum 5 atque ita nafus continuabat cum ipfo

fe

ad mortem ufque.
Quid? Anexiftimarenos cportethoc
opusadumSpiritus Dei inhomine , auc
deceptoriam ac prslligiofam operationera ac impofturam Diaboli? ludicabitur
id hercle a fapientibus neceffari^ ab illo

benigno adu
procedcre

Spiritus

Dei

vivificantis

qui operabarur per viam vi-

ac vegetationis in utroque non ergo

mirumelt (uno vivente Bulongnix in Itata:

atque altero degenre Neapoli ) qu6d

Fofteri dogma nee excclfi
fublimes Hetruris montes , ncc etiam altiflilia

uxta
i

&

mi Appenini montes poffcnt firtere conmotioncm duorum horum fpicurfum

rituum , feu potius unius fpiritus in binis corporibus continuati ad inllar funiculi ^ auabus extremitatibus extenfi ^ diftantiatamlonginqua : Certe M. Foftc-

&

rusdicec

MagicumacDiaboU-

hoceffe

cum.

Secunda ulcramarina HiftoriahsEC erar*

Cum Roma:

degcrem

focictatcm

&

cum erudito admodum

Kiicram

artifi-

homine j dido M. Graterus , natione erat Helvcticus , ob infignemquc in

Mathefi& inartemotionumac inventiociofo

num

Alachinarum peritiam , in magno

erat prctio apud Cardinalem S- George,
Gcnerofus hie , optimum mc docuit artificij mei in ejufmcdi praxibus :
inter
tartera tradebat mihi hoc experimentum

&

Magneticum

tum

tanquam magnum

fecre-

certumfaciens me, probatumclTe

in patria fua fuper multos ielici cumfucceilu. Quando (inquit)aliquismembrum
habet extenuatum
gracile , aut alio
,

diligenter obferves

necefle eft

>

motum

&

corporum coeleftium ac inprimis folis

Luns , cCim hoc peragitur. Et pro hoc

commo-

fcopo, aperiebat mihi tcmpus

dum

quando nimirum

ad
ejufmcdi curationem fieri deberet- Sed
proh dolor Qu'd feci ? Sufficit jam M.
Foftero , ut ex clamet , hoc efle Magi,

pra:parario

cum.
Ecce hic fuperftitio in fummo gradu
Nunquid dicebat pagina / eife Aftrolo*
gicum J ac ob id ibperftitiolam obler-

quod medici vocant Atrophiam

lumborum : Exfcindas necefleeftex illo

vationem , ullum colligere ingrediens auc

expequidvis exfequi , attendendo
dando , quando Luna efle deberet in tali
aut tali domo coclcfti ; 8z ex fcripturis
veneficos ad
Aftrolcgos , Cacomagos
inftar avium unius ejufdcmque plum*
conjungi atque in unum faficulum colli-

mcmbro

gari.

&

modo confumptum
catum marafmo
mile

gues

brachium

ut

crus

pedem

exfic-

vel

fi-

five

pilos

,;

tuncque

pes five brachium, un-

fit

falice perforata terebra

ad me-

&

&

&

Eundcm cffedum

eft ficcator.

deprehendcs , fi unguibus ac pilis ^ mcmbro exfcdis incluferisradiciCorgli , tlaudatur probe fora(inquit

in

men cum

te

arboris cortice

terra coopcriendo

tum

eft

&

Dignum

feu partem aliquam cutis>

dullam arboris ufque , foramini imictes

abfcilTos ungues ac cuticulas
cum paxillo ex ccdcm ligno fado , cbtura
Oblervando femper , ut in hac adioneluna
boni planetx fint in figcrcfcat lumine
no multiplicativo , ut Geminis 5c forpotentes fuper faturnum , qui
tunati

magnus

&

&

experientia

&

tum

poftea

(inquit ille)proba-

quod

ut arbor

quotidie crefcit ac floret , fie etiajti paticns fenfim fanitatem rccuperabit ; Sed

fane explctum in generofb

hoc urbanolejus caxitas ducir ipium ad

hoc 3 ut etiam in cxteris : Nam , prin"i6

concludit

omnem Magiam

damnandam

rajiter efle

gtne-

ac Diabolicam,

quia una fpecies feu potius membrum ejus,

meritdexilio committendum e memoria

Chriftianorum : Ac fi non efl~et Magia

naturalis , per quam Salomon cognoverit

omnia

in natura

operationes

im6

gafiTent ac re velaflrnt

gem natum

efle

cam.

Quid nunc ?
pientes

Cacomagi

myfteria
ac

Magiam

Foftere
erant

&

probat fcriptura ,
febramus fcftum in

commque

tres fabaci divul-

verum ludsorum rc-

per

fi

Diaboli-

an hi

tres fa-

vel quales ap-

nos Chriftiani ce-

mcmoriam eorum?
Vera

EXFJ^ESSIO ME MB.
Vera nionachi Merfcnni fimia

damnac

omnem Magiam

nam

fine ullis (pccie-

luin cxceptionibus , atque i:a non merrinit , Magum lingua Perlica efle fapien-

tem

feu

facerdotem

& pari modo bonus

11.

Quid diccmus

ad Agricola obferva"

temporum tam in ferendo qukm

inmetendo ? Si hoc non fufficiatad ad-

tiones

noftri violentiam firtendam 5c

verfarij

compefcendam j vcniemus ad

facta; fcrip-

hie vir more magiftrifui dainnatacreijcic

omncm Aftrologiam , ejus mcmbri gratia qu6d verefuperftitiolum aciliicitum

tur:e teftimonia

non confiderando , vericatem in utroGue , tam in Magia , quam in Aftrdogia

felfb contaminatam & in abufum raptam

nos , qukm malignos efFedus.

Quod
ad primum > didum eft : Eft plantan-

eft

>

cfreimundanisfupeii^itiofis

atque hinc

bona in oculis imperici

abhorreri ac damnari , cum malis , malorum gratia : atque hunc in modum
bonitas abforbctur ab hominibus nauci
caufam

procefliffe

per tenebras line ullo

omnino

difcrimi-

Scire igicur vellem antagoniftam noftrum fpongiferum , quatuor efle Aftrolooise

ipecies in genere.

Prior verfatur

&

mutationem ,
prxdidionem tempeftatum , raorborum , caritatis
annonai leu fertilicatis &c: Secunda prxcirca acris

dicit alterationcs ac mutationes (latuum,

uc etiam bellorum feu difpofitionis paci-

hominum. Tcrtia
elediones temporum &

fies in mcntibus

ini-

terpretatur

na'

Vltima dirigitur ad fabricanimagines , quse,

dos Chara<fleres ligilla
c6 ,qu6d le ipfam mifcctcumadionibus
fada eft leu deflexic in infuperltitiofis
fcandalumimdumentum ad abufum
tivitatum

&

&

&

piorum hominum

ac prascipue , quia infi-

&

nuatio Diabolica ad vitium

cm,facile deprehendi poteft in

nibus veris Chriftianis

pro

ab omrcpudianda ac

Quid ? An Scrip-

illicita eft reij cicnda.

torum Calendariorum

impieta-

ilia

fcicntia

ob hafcc

Fofteri noftri exceptioncs , abroganda?

An medici cogentur relinqucre ac ncgli-

gere horas Eledlionis flia: in Colligcndis

fimplicibus , aut fanguine mittendo, aut
fecandis capillis atque unguibus , aut fiftendis Laxationibus , aut ventrem reddendo fluidum propter tanti viri dchortalionem ? Noiiuc amicus raedicorum affcvcrac

cccli

influentiam juvare poflc

operationem medicine
ipfc

Nam

(inquit

fepenumerd laxative medicin^e ab

imperitis mcdicis adminiftrantur fub influcntia cceli operante contrarium,feu ftip-

ticum eftcdtumj atque

fimiliter

inquit

ita

impediuntur:

Quandocunque medi-

ciim cceli in,

laxativa&tuncperdit efFedum fuum mcdicina. Ethancob
caufam Halij refert , medicus Aftrolo^
^iacimperitusjfimilis cftc2eco,baculovia
exploranti. Et Ptolomarus , bonum aftro^
logum avcrtere pofte multos efFedus ftelHippolarum futures. NonneGalenus
crates fatis fuperque verba faciunt in fuis
Criticis tradationibus dc necelfitate obfcrvationis Lun*e motus ? Sedutttanfeam
cina datur ad fiftendum
fiuentia eftlubricaSc

&

hxc.

temporum

eledionis

dum

pro confirmatione tam

quam ad proban-

influentias coeli operari

tam benig-

tempus 6c tempus extirpandi , quod

plantatum , eft tempus belli
eft
tempus pads &c. Et fyracidcs : in bono

^"'=f^^>

di

&

fuit

die, inquit J frueteeo,

&

quod bonum eft,

, ut Deus unum

cave a maligno die

, fie etiam alterum ordinavit : 5c
D. Paulus vult nos indui fcuto Dei , ut
poflimus refiftere Diabolo in die infortunato : lam igitur , fi Stella fint diftindricesac duces temporum , ut Moyfes
nobis perhibet , iniiucntia lane five fit bona five mala , pro illis, bonos vcl males fa^
cit Angelos habere plus minusve Domi-

Ecdef,?,

creavit

fuper creaturis

ni]

fluentias

non

Deus

hxc Davl-

verba

eft cuftostuus

percutict tediurno tempore, nee

node

na

EfTe autem malas in-

de defuper

dis tcftantur

Norlne veto

Ephef,<J,

vulgiis

in

eft

Sol pfiim.ui.

Eu-

notum , Lunam efle caufam Epilepfise ?

Vbi planiffimis verbis in Evangelilta dicitur

poflefllim ilium, fuifle lunaticum?

Similiter eflebooas influentias dedefuper

hoc lobi Textu arguitur

Potes ne intercipere jucundam Plciadum influentiam , aut Orionis vincula Iblvere ? Potefne produccre Ma//Zaroth in fuo tempore ? Potefne etiam conducere ardu

rum cum

filijs

ejus

Noftine curfura

aut potes regulam

cctli ?

illius

tcrrs ap-

ponere ? &c: In hoc fiquidem Textu

beneficarum ibcllarum infliientiarum,men.
tioncm fieri in venimus :
hie etiam cx

&

preilc notatur

cctlcs potcntias fuas habe-

re fuper terras.

Audadcr
elTe

itaque afiirmo

non

ftrologiam

omncm

interdi^i nee

A-

vctitam

quatenus oblervatio fpecialis ha-

beri poteft

h fapientibus de

Stellarum

5c pro

influentia

hoc fcopo horse

,

ele-

dioncs funt debito modo obfervandx,

juxta banc vcl illam inliuentiam
qua:
,

maximc conveniens

operi noftro
pria eft.

Iterum

ac pro-

quandoquidem

M-

fofterus alpernari videtur 12. fignaZodiacalia 5c clTentiales eorum opcrationcs fuper terras ; videat , cos , qui no-

Texverbum feu vocabulum Mazzaroth , quod fignificct iz,

figna
quas pofTident 12. domes cceleftes ; quo conceffo , obferva cencluiiotas fuas allaterales fecerunt fuper

tum

interpretari

nis

Textum Potefne regulam

? Ex quibus conftat ,
:

terrs

apponei-e
12. figna

habere regulam fpecialem fuper tcrram

5c crcarurss infuper , idque per Dei de.
Itinationem 5c ordinationem.

Exhoc

I'jb.jS^f.

SPONGIjE FOSTEJlIyiNjE
Ex hoc manifeftum
fuperfticionem

redditur

non efle

tionetemporum jdierum feuhorarum

quibus haecvel

& ejus Pharmacopeia , qui affeveranr,

quafdam obftetrices hoc tempore,in uliira

fico

Cacomagicam in obfervafllaftella

,in

dominium habet

adhibere naturalem banc conclufioncm.

lam vero non ignoro equidem , D.Fo-

& hoc eile diabolicum

pro colligendis ingredientibus aut pro

adaptatione medicinarum
prsparatione
aut aliarum rerum cu rarioni humanaeapta-

fterum didurura
vir rclinquet

afcribendum

rumjUtMFofterusfiniflre affeverat.

Soli adorijin

omnibus operationibus cam

In huj us autem membri conclufione difcernere licet per experimentum antea diftum , quando vis vcgetaciva plants operatur in partibus excrementitijs mcmDri

vulgaribus ,

cujufdam tabidi feu marcore confumpti,

attribuit magiftro fuo

&

non

aliter

quam ungucntum

in fanguine

&

amputate >
quomod6 fpiiitus Vnguium
illorum, Sccrinium ac cutis participet cum
extenuati , non feillo membri Gracilis
CDs ac ille in fan ouine Vnguenti cum fpiritibus cruentis vulnerati, velac excrementa
urinje cu fanguine ideritia infedo , ut vo-

&

alioquinon poflent
conferre aut expirare fpiritum vegetante
plants ad memoru afFedujnec etia poflet
bisdiceturinpofteru

fpiritus in

mcmbro deficiente feu magnc-

affedo,attrahere fpiritum vegetantem

plants adfe, ut additionepoteltatisejus,

tice'

eo citius profperari ac convalefcere.

Communiter inter nosobfervatumeft,

poflit

imo & familiarc

in

vetularum praxi, fi fru-

bubuls recetis, probe perfiricentur verrucXjfive in manufive in membro quodam

alio , illudque terrse inhumetur , verrucas
fto

paulatim decrcvifle, proutbubulaputrefcit in terra , idque fi tomo, qui verrucis infedus eft , degat procul k loco , ubi bubula
inhumataeftac terrsmandata. Anneceffe eft J hoc curandi genus , etiam fit Caco-

magicum

feu diabolicum

imo Hercle

aeque ac reliqua , Cverum illud fit, quod

M-Fofterus ejufque afleclsafleverant.

Poffem equidem memoris

cujuflibet

leftoris tradere folitas illas conclufiones in

magianaturali, qus probe ponderata , ut

opinor , fatis fuperqucquovisfapientisjudicio manifeftarentj quam procul abeftent
ab ulla diabolica praxi aut commercioifed,

&

Bone Deus

fuperftitiofum-

quid hie

& atrribuendu
,

quam

myfticis, ctira nihil

fit

occultum,aut rarumin hoc mundo , quod

fuperior hie diabolis ador
iUi inferior

veneficus

ut

quam ego fum

me

vocat

non

Diabolo
ica ut
Deus faltem agnofcendus fit agere in
rebus vulgaribus ac vifibibus : Sed quod
,

omnia atnnet occulta myfteria ,f oria adivitas procedat necelfe elt a diabolo

&

ilii

folitribuatur-Deniquecernimusadmiran-

dam quandam

()'mpathiarn inrervegcta-

&

bilcmineraleacanimale,
partes corporis humani , ut : Forfara formaca ad inltar
pulmonum conducit pulmoni : Hcrniaria
rupturas : Hepatica hcpatijEuphiafiaocuhs. Atque iterum inter mineraliaaurum
argentum pro cerebro , fulpro corde
phurpropulmonibus ferrum pro fplene,
fiad diaphragmafcufplenis regionemgeftetur. tt cur non herba eandcmhabtrec
relationem ac correfpondentiam in natura
cum matrice, idque rationeaqus plantaginis qua; cominunicabat naturamunius
cu altero , acre cxiftentc ccmmuni medio.
Pcilerior domeftita hiftoria eft haec
Eft nobilis vir in hoc regno , non inedio-

&

cris ac vulgaris familie, tltuli ac juris

inter

Nobilitatcm Anglicanam fhpientifTimus,

graviffimus , state provcdusac religiofus
generoius, inquam qui ultra ccntenos li;o
,

tempore aurigine

liberavit

patiente di-

ftantefeuabfenteper 10.20,30.40. (imo

verojUt ille atque alij rctulcrunt) fere 100

&

milliaria ab ipfo :
eorum ccmplurcs,
quos ita curatat diu confiidati funt lub dure onere hujus morbi , ante quam ad ipfum

accidercnt

ita,utadmini(tratiorecepto-

rum vulgarium medicorum

vix fuperare

quia vereor^ne fie faciendo ta^diofior qukm

delcdabilisfim cuilibet curiofo,venio bre-

morbum poflet: Vtrurque praftitit ille per

viter ad duas hiftorias domefticas, quas vo-

tum quibusdam

fervos luos dcini

me

& ccmmunicavit (ecre-

amicis loris degcntibus,

bis antekfumpoUicitus.

inter quos

Prima domefticarum noftrarum hiftodarum eft hsec : in hoc prsfcnti,Generofa

igitur patientis ad

Honcfta ac religiofa degit Londini,quae

herbam didam rofam bolis quae circum
circa parvas habet filiquas,qu2Eapetiriac
contrahi itcrum poflunt,iiiimitdilatari

ex lignis vulgariter notis

provtmientibus hie inter nos in Anglia Paftam conficit ex hoc ligno cum urina rcfervando parum urins pro alio fcopo : hsc mafia ita

&

tit

aqus plantaginis

& clauditur

contrahitur-Ifta igitur Generofa,

ilia

atque

cum fce-

mina in puerperiolaborat,propinatei parum aqus plantaginis , & licet parturiens

videatur obftetrici

omnium promptiflima

ad edcndumfoetum: tamcnii generofadidapercipiatvegctabilecontradum.confalli , nee rem ita le habere, atque itaexitus oftendit fane. Hschiftoria

cludit earn

j9lctebturconfirjnata k

Dodcrc honori-

modus ejus

collocate ipfilibuit

hunc Nobilcm

Vrina

mittitur:

curandi hie eft , rccipit cineres

&
,

fubada

& confeda cum

urina dividicur in

7.vclp. globos feu magda]eones,additque ijs modicum urins rcitantis iliis partibus urins croci filum applicat. Atque ita
fineukeriore ncgotio collocat globos feu

&

bolos in locum alique fetietum, ubicommoveri non poflint , necuratioimpcdiatur. Et expcrientia docuit mundum, quam

&

aurigine
plurimosidericos vel arquatos
infedos,perfanatos fuiffe raedijs hifce limplicibus.

EXP7{ESSI0 MEMB
& hoc vel millibus notum

^'

Fol.20.

Deus
bone Qukm diabolica vidcbitur hsc me-

Rclinquo hoc confiderationi maois feria:

erudici,qui melius judicarenovitde
occul-

dicina, perpuris ac caltis M.Folterioculis.

tis

plicibus

Eveftioio^exclamabic

dum

hoc cltabominan-

&

vcneficiumdiabolicum ,&illivenefici ac conjuratores,quiutuntur co! Mitte ver6 convitiari ac calumniari hunc virum : c(t enim ipfe talis , qui carbones non
perfert , fed caftigabit quamlibct immodeftarum ruarum contumeliarum. Quid?
inquam, An diabolus in sgroti urina latet

ctint

aur inert ipfe uftis ligni cincribus? (difagarum fupelledilem combuftam

evanefcere fecerc omnem poteltatem Magicanri) an vero in Croci filamentis , quje

urinje immerguntur? minime ver6,led potius in ipforum conceptibus , qui ita fomniant

cum

Certum enim eft, plantamaccro-

occultas poflidere

proprietates

ad

curandam-Totum igitur myfterium hujus curandi modi fpedat ad relaid:eritiam

&

tionem, quae eft inter fanguinem infedi

lerum fanguinis quod lecum defert partim aliquid naturalis Solis ac fanguinis tinpartim aliquid reliquiarum hu^ura:
moris idteritij , qui reddit unnam coloris
tarn flavi. Spiritus fanguinis ergo cum agete fuo delitefcens in tin dura
lale, qui eft
in aqueo ferofo excremento, ac fepukus in
,

&

&

terra medicinabih ilJa,feu cineribus, in quibus Sol plantae refidet , vel excitatus per

& abllrufis operationibus Spiritus Dei

incorruptibilis

includendo omnia hifce

Deusoperaturorr.nia in
ex co,pcripfum,
in eo funt
,

Aportoli verbis

omnibus:

&

&

omnia ac tandem

Dij lunt , qui dicuntur

; nobis autcm unus Pater, h quo omnia
nos in illo
unus Dominus lefus Chriftus , per quem omnia

&

in ccEJis

in terra

&

&

&

&

nosperipfum. Quare vane

ineptcdicitur k M-Foftero curationem Vnguenti
armarij effici perdiabolum inimicum lefu
Chrilti,& non per ipfum Chriitum cfim
lefus

fit

folus Servator

& anims & corporis

(anator

qui, ut

& curator

omnes pote-

fbtes ac potentias habet fubdominatione

fua,foletincitare

Angelos fuosbonos ,ut

bonitatcm operentur ,
npnmaligrios
Angelos , quos ordinaverat ad officium
contrarium prorfus. Non dicam banc ejus
affertionem genus elTe blafphcmix , fed
nihilo eft melior : ad minus nocabiie eft,
idololatrix genus, bona Dei opera afcribe-

&

re

adui

omnium

eiientiali

pefTimi ac ncquiffimi

ejus creaturarum

conftituitpro

quem Deus

ufuomnimode diverfo,ni-

mirum

ut elTct flagellansacdeftruensejus
minifterfeu Angelus.

lam progrediar ad carticularera defenmex dodrins expreife

in myftica mea anatomia.contra quam M.
fionem propriE

continuationem , quan) cum fpiritu lUo

vitx habet , qui adhuc habitat in venis hominis infedi. Quaproptcr urina imbibita
Sc mixta terrs illimedicinalijaccontem-

prium ftercorarium antequam habcac oc-

perata croco, vivificus sgroti fpiritusi tendens ad vitse praefervationem , adjuvat fi-

cafioncm ,
iibi gloriofc palmam vendicat,
proclamat lYophsum propria; lau-

mile

quoddam

in urina

& fimiliter exfuf-

citat ac revivificat ilium in fale

cinerum ad

agendum &conflidandum contra humorem idericium in urina, qui cedensjac paulatimque fenfim vidus, fimile facit in corpore afFedo emori ac evanefcere. Prsete-

&

excitatus
rek fpiritus in fale delitefcens
partim per excitatum plantafpiricum,&
partim per fpiritum zegroti emanantem

&

reportat promitcit vel polt fe relinquit

prietatem curativam toti canali fanguinis.

&

Fofterus tarn acerbc invehitur

tanta
confidentia inltar galli canit ad pro-

cum

&

dis,

tus

&

anrequam vidoriam obtinuerit. Exi-

ada probat

vcrborumque

nam

Veritas peripherijs

phaleris fuftlilciri

opus non

habet. Tutius fuilfet M. Foltero , fi

prius loquentem audiviflet, ante-quam

publicedenteTheodino
fuiflet titulos libri

lui

rofifTet,

me
me

&expo-

poftibus feu oftio

meoinmeiinfamiam

adum

; an dilcreteabipfo
fueritnec ne jrelinquo mundicen-

furs liberum

atque

ita

tranfgredior ad

ukimum tradatus hujus mcmbrum.

E4

MEM'

, cor i^
Rom.':.""

'"''^

\-^
:.Cor.4.

S?ONGJjE FOSTET^IANjE.

MEMBJ^FM

TET^TIVM,

In quo Anthorannihilat omnia ilia argumenta&obje(Sl:iones,

quas M. Fofterus tarn invincibili confidentia produxit,
ad refellendam opinionem ejus expreflam in anatomia ej us inyftica, ubi probat adionem curandi per unguentum armarium efie
mere naturalem
nullatenas

&

Magicam &diabolicam.

PR;LVDIVM HVIVS MEMBRI.

In quo author exprimit,adver[arij fui convitiafundarifuper matu
tia, nee verb fuper ullo legitimo

aut debitojuo merito

Htc

Metbodum frocejjionis ejus in hoc

membra cum ratione ejujdem*

etiar^ ojtendit

QVilibet judicio pollens ledtor ex M.Fofteri fcandalcfa

vchemcn--

tiaadverfusmeobcompofitionemfubjedi hujus membriin A-

natomiamea myftica difcernere poteft potiusillud oririexmalitia

me,qu^m exullomeo piaculofeumerito.velfcan^
dalo per me commijGR) vel contra iplumlquatenuseum nonnovijvel
contra ullum alium
namprocul dubionon ad levera ejufmcdicc,

&Iivore adverfus

cafionem , ut breve hoc caput erat expreflum in loco prsedido, convitijsmeitalaceflivifTettitulo Cacomagi ,ut ipfe fecit; &allegatprudentis fui magiftri Monachi Merfenni authoritatem liiper hoc ut authoris, Jeque profundi in diderijs ac vanis convinj sac ipfe: Sedcur,
qusefo, tuuderet in me Merfenni verba fcandalcfa in hocfuofcripto,
cum videat, Monachum ilium ufque adeb diderijs acconvitijspro^
fcindi ab amico 5c athleta fuo Gaflecdo , ut in refponfo fno, quod tacit
cum Gaffendo ac Lanovio contra me , poftquam in tocum irretieram
&illaquea{rem eum , ob ejusftultitias, ne hifcere quidcm contra me
vel verbum ullum repeterc auderet: quod adprsdidtaci nvitiaMagis attinet , quam in libro fuo fuper genefin fine ullo fundamento.mca:
committit curai: Sedfigit omnemfuam invidiam acmalitiam inhoc
,

refponfo , fuper quafdam impietates (utintitulateasjquasinfirmirer

admodum mese tradit curx ac provincise f Irerum , fiquidem dometticus noft er antagonifta dicit , me excufaife memet ipfum ^ Magia in li^
bro, dido ; Sophie cum Moria certamen ac Lanovium dicere , cujus
contrarium verum eft j dicendura mihi eft ipfi , minus decerevirum
ejus profeflionis proferre tale& falfitatem: namLanovius (licet modo
pro virili fua malitiofo) expurgat me illo crimine, allegans , meam im-r
periiiam ,feuinfufficientiam in ejufmodi rebus caufam fuiife , ut contrarium putaret ipfe Ac proinde hoc dicam neceffe eft calumniator!
meo Anglico ,Cameram efte Stellatam adpuniendas&muldandas
:

ejufmodi iofamias,&per confequensfor/amcitiusex meaudiet,quam

expedat , nifi domet ac refrtenet linguara fuam caluuiniofam meliu<;
in pofterura. Eft arguraentum , parum Pbilofopiiias , minufque

Theologis fapiens
modeftia

nam

ultra

raodum

conviciari

Philofophiaeft fapienti*e

amor

&
,

fcandalizare fine

&

fapiens jnquit,-

omnis Theologia fundatur fuper

amore 6c charitate ; & Chrifti prsecipua concio erat amare fratres
& diligere proximos noftros , ut nolmet ipfos& exhortari nos,ne
judicaremus fratres noftros pra;poftere
Sed , utadrera:anhocno*
ftrura caput (Ledor judicioie) in quo cenfor nofter tarn ftridam facit
^nquifitionem , Sc contra quod efformavit confutationemtampunduaiem.
fatai

efTc convitiari.

VicifTira

EXPIRES S 10 MEMB.

III.

Fol.ar.

dtuaIem,continetinreuIlutnCacomagicumopus,obquod ufque adeb

cenfurareracritera noftrOjprxcipitisingcnij cenfore.vel in pnmo ejus
limine? An difcernis in eo quicquam,quod cenforem noftrum incitare
minus Chriftianam in>
pofTetjUt faciat ac fufcipiat tarn Icandalofam
grefltouera in inquilitionem ejus,ut inde rude ac laicum hominum genus me veneficum aut Cacomagum exiftimet. Quod ad emundiioris
naris homines attinet,certura atqueperfuafumhabeo,illosarridere.
Sed nonne hoc iuvidias eft argumentum , fandatum fuper nullum foli-

&

dumfundameutura? Etnunquid ipfe,tamobimmodicamfuam invidiam , qukmob alias res nonnuUas cuj ufvis boni Chriftiani commiferatione dignus? Nam, quid infe poffidet, quod mereri poffit invidiam,

cum in Epiftola faa ad le^tore confiteatur, fe efTe infra invidiam? Equi-.

dem, quod ad me necefle eft confentiam cum opinione rotius mundi
acdicam me malle invidiam ferre, qu^m commiferarionem:Sd,uc
adremnoftram. Subjedura hujuscapitulicitatum^meinanatomia
,

meamyftica, eft folummodbdifcurfus relationisnaturalisacraagneti-ciea attradtivs 8c fympatheticae conferentiae,feu comparationis,qua:

obfervatur efle inter duas diftinc^as fubftantias naturas confimilis , fed
in diftantia loci differentis, uc inter Magnetem&ferrum , inter fanguinem
falem ejufdem naturae , in quo ipiritus vegetans utrique
communis commoratur acrefidet occultd ;& notes etiara oportet hie
(ledtor candide ) me in hoc particular! anatomise measmylticselibro
percra<a:afle proprietates fecretas &occuItasfanguinisfpiricuaIisfeu
interni in excerno , citando fimulproingenij meicaptuetfedusharmonicos , quos operatur tarn per conradtum feu palpationem immediatam, qu^madintervallura. Equidemfcire vellem, ubi &in quo offenderim fie faciendo,vel quomodd meritus fuerira oifendiculofjm
M. Fofteri ingreflionem in examinationem hujus negotij vel,an in
difcurfu meo natural! fuper hoc fnbjedtum in medium proferamuiias
prseftigias Diabolicas , circulationes , veneficium aut Charaderes vetitos
illicitos Sc fimilia? Quodfi nihil deprehendatis,qnodfpedlec
ad ullam ejufraodi MagiamDiabolicam ,ferte fententiam veftrara , an
tale pra^ladium ad hocnegocium fuerithoneftum,deceus, velullo
raodo ad rem pertinens in tradtando. Quod ad ufum Vnguenri hujus
armarij ,proteltor coram Deo
homine , nee nunquara excrcuifle il*
ludad hunc ufqucdiera, fedinconfcientia mea
ratione ftridtioris
inquifitionis , qu^m banc ob caufam ad illud verificandum adhibui, iU
lud ufque adeo liberum invenio ab uUa fuperftitione Diabohca (quam,

&

&

&

&

Deuscft teftis,femperodiohabui,utetiam DiaboIum& omnia ejus

opera) 6c audivi tantum deoperationeilIiusvirtuofa,ut in pofterum
in invidiam fcriptorum inhumanorum acblateratorura, contra illud
Sc praxiejus, ufurus,acIicitumejusmodura defenfurus fim , ut magis
jam , qukm anrei unquam certioratus , efle benedidtam Dei virtutem,
necullum Diaboli adtum, utquiopereturin illoadfalutem &leva
raentum creaturarum Dei afflidarum.
Sed, ut adrent nofiram.

Tribus (quod ajunt) verbis re peragainajaprolixiorfui

in difcurfu

meo prascedeti. Sed antequa initiu facia, qu2efo,obferves,led:or benevole.quodfpongifernoftereftadmodilclaudicans&imperfedusiuinterpretatioueTextus mei diltedetis fe multu ^ genuina ac vera natura,
ut retiueat fenfum fuia propriii potius, qua ut fideliter meam exprimac
intentions (utdecet hercld) inpriraolocoigitur exprima vobisnudis
verbisjplenii &c exadum fcopumXextus mei L?.tini,que voco aflertiov-

nerameam , ac turn poftei in proximo loco expediara ejus expoiitionem feu coUedionem Hinc inde depingara efficaciam virtuofam
:

]?

fpongia;

SPONGIA

FOSTE]{IJN/E.

fpongiie ejus in abfbrbendo , devorando feudelendovimaffertiouis

meae Tumque in ultimo loco extorquebofpongiam ejus, efficieodo,
:

evoraat iterum veritatem, quam devoraveratjeu potius.Obtexerat fuo ignorantix velo. Atque hic erit raosuofterprocedendi
in dimicando contra monftrum hoc lerneum & fpongiamhancveriilia vi

vorara.

CAPVT,

I,

fPrimb, fanguinem, adipem, carnes ac offa hominis

mortui participare cum uatura ilia Balfamica , feu
Hicptpbatur contra^
l^m^jj^Qj.3^jj,,jjlj^ ^^^^^ ^^ ^^ homine vivente. Secundb , equum pollidere Balfamum , fympathizan'^^"fcnionem
(tera cum illo hominis.

Textus meuf

VIdemus

hocunguentumconflariex

rebus utcunque concordantibus naper confequens magnum

ture hutnanae,
adejus fanicatcm
refpedum
habere
illud

&

&

pra:fcrvationcm : Quatenus pro ejus

compofuione in principali loco nabemus
fanouinem , in quo vits vis refldet : Hic,
inquam , eft ciTencia oflium hominis , excrelcens ex ijs in forma mufci , didi ufnea:
Hic caro ejus eft in Mummia, qua compo
nitur ex carne & Balfamo : Hic adeps corporis humani , quiconcurritcum reliquis
adperfcdionera hujus Vnguenti Ec cum
-

Jam videbitis

jiudui.

omnibus iftis(utdidum)fanguis eft mixtus, qui erat principium & pabulum eorum
omnium : Quatenus in iplb eft fpiritus vita: Sc cum illo anima lucidahabitat > operansmodooccuko : Ita , ut tota perfedio
corporis humani concurrere videatur ad
confcdioncm Vnguenti hujus pretiofi.
Atque hsec eft ratio , curtantus fit refpedusacconfenfus inter hoc unguentum&
fanguinem vulnerati : Nam admodtim neceflariumeft

utfanguis vulnerati elicia-

tur ex profundo vulneris

adus textus mei (enfus.

&c

& hic eft ex-

quanti illam exijltmet

M. Fofleri ColleBio,
Vfnea feu ofra(inquic DodorFludd.)
adeps humanus(ingrediauia
fpecialia) comprchendunc pertedionem
hominis corporalem , atque ita apta
prompra funt ad confolidandum , ratione
Balfaminaturalisquiefcentisin illis , fympathizantis cum Balfamo hypoftatico refidente in homine vivo.

mummia

&

&

mo naturali conficere lolebant

Fofleri Jpongia

& fimili-

bus BituminoCs atque unducfis

funt inimica corruptioni

lud juxta

qualia

interpretatur

modumfi;um&

il-

utlibifatisfad-

atjdicendo ; me loqui de Balfamo naturali

homine,in unguento rcfidente &c : Sed

in

equidem fcopum fuum

Flndd.
Videtis primum,illum fanguinem omitccrcqui prscipuum eft ingrediens, ac turn

M.

pofte^cumegoloquorde in^rediente illo

Balfamico, quod /Egypti nobilcs ex Balfa-

ipfi

concedamj

ctim notabiliter ameopropofito&intento

variare

non poflit.

adAelendam banc meam ajfertionem.

Folierus-

Ncgo ufneam icu oiTa,Mummiam,& adipem numanum, licet medicinal ia fint, poffidere ullum naturalcm

Balfamum feu hu-

morcm radicalem(ficenimquidam

vocant

Balfamum naturalcm )rcfidentem

in illis,

f.

mpathizantem cum Balfamo hypoftatihomine viventcnifi equus

co, remanece in

Labeat

hominis : Nam (inquit D. FJudd quod

moneo, ut probe teneat memoria) fi clavus
pungens equum immittatur vafi Vnguenti, equus curabitur At dico , non eiie talem fympathiam inter equum & homifi nulla fit caufa.ut credam uni, panem,
lo

&

rum caufa: eft,

ut credamus alteri.

Balfamum (ynpathizantem cum il-

Htcfpongia extorquetur^
fludd.

Obferves in primo loco , ccnforem noftrumoblivifci , (anguinem eiTeexingredientibus Er tunc dilputat ex non concel,

Cs,ut ante^ dictum

&

tisjqucek

oncm

tJcIetionem ac extirparionem

adeps

iliius

verita-

nulliuseffc

nee etiam uUius apparentix aut

probabilitatis. Quare dividam banc ejus
confutationcm in duos ramos feu mem-

:
tamen nihilominus
viam fuam ipfi concedam,
probabo omne,quod lingua ejus fpongiolaprotulit in

&

me hic fait exprcifa ,

efficacix,

bra

quorum prius ofFcrct banc

nimirum , an fanguis
,
,

&

ofla

habeanc

qusefti,

ullum

caro,
bal-

famum

EXPIIESSIO MEMB.
famum

naturalem feu humidicatem radicalem refidentem in fe , i^-mpathizantem

cum balfamo Hypoltaticc remanente cum
homine vivente? Porterius continet banc,
an equus habeat Balfamum fympathizanPrius ex hisabfolutc'negativumftatuitur k Foftero noftroi atque ego in confidentia certiore ftacuo illud affirmativum,

idque probatum dabotriplici via : primo

ratione naturali ; deinde authoritate paac

tandem experientia com-

muni.
In primo igitur loco Fofterum noftrum
difcere vellem, quid

antequam

fit

natura balfamica,

tarn prascipitancer

& prspolle-

re creaturas cenfurare paret,illas deftitui

ilia-

Quare mihi

fignificandum eft

ipfi,

aliud,quam falem effen-

nihil eiie illam

cialem ac volacilem

qui fcaccc virtute ve-

getativa ac multiplicaciva

quam de defu-

per accipit , inftar anima: pretiolk ad vivi-

&

animandum illud , quje virtus

ficandum
eft calidum illud innatum feu calor naturalis J cujus virtute omnis creatura vivens
vebiculum volatile , in quo
ccnfiftit :

&

fertur

quod

eft

& in

mediate

humidum
quo

iUud radicale,per

dicta virtus movetur im-

& agit ad vitam

vegttationem,

ac multiplicacioncm. Operatione igitur

horum elientiali adlivaacpaffiva, vegetamineralia
bilia Sc animalia manifefte' ;

&

occulce vegetantur

que tam

quam

&

forma

in

multiplicantur

id-

fua feu ignenaturalij

Atque hancob cauAlchymifts vocanc falem hunc

in fubftantia.

homivitam fuftinet.eutrquekcorruptione
vindicat, acnifi perficcret officiumfuum
vivificum, homo cito putrefcetac corrumpetur. Nam quid fcripturs tantum con- Levit.tr,
firmant in complurious locis , nimirum
animam hominis efle in fanguine ; lam
ver6 certumeftjfpiritum hunc vivifican-

eftincorruptibilisvica: fpiritus, qui

nis

tem

quieftdonum Dei

cujlibetcrea*

tuTz ( ut antek probatum) ene verum

operatorem , inhocTabernaculoejusraac humido , fanandijreftaurandi,
confolidandi vulnera , adjutum ulla applicacione , vel reali velvirtualiconradtufidicali

cta. Idcirco ftquitur , hunc fpiricum in

fanguine latentem , atque in pinguedine,
offibus
came humana , quatenus per illud fubfiftunt 5 ac prim6 animabantur,
multiplicabantur per
procreabantur
illam, participate de hoc fpiritu, qui fcrip-

&

tura loquente
Spiritus feu

&

animat

&

VerbumDeij

fanat omnia:

inquit Salomon

Ac vero M. Foftcrus

infcret

tx fpiritum eile in fanguine

'.

&

concrat iij probani in demonftratione mea philofophica ; Nam , fine hoc Sale
fpiritu vivente in eoj nee fanguis, adeps,

tx

occultus

vitiEcibus&c.
Nee eft etiam fine caufa myftica fecreta > Servatorem noftrum fpecialiter
Sal confideraffe , qui in loco aliquo dicit:

&

Sal terra: eftis vos

ubi intelligit

fpiritualem in quo eft (piritus

,

que iterum
tur

hominem
At-

vitae-

Sal fievanueritjinquofalie-

conducibilis eft ultra

? nulli rei

nifi,

&

conculcetur ab homiut mittatur foras

nibus. Quibus conftat , nihil efte pofte,
exiftere vel effe ullius valorisautseftimationis fine fale

ne

hoc myftico feu vitae Glutimortuum ac corruptum

fed prorfus

tore. Eft Sal in ipfo ftercorario feu fimoj

vitam atque animam pracbet,

granum in majoreproportionejCxfugitque ad fe multo abundan-

qui terrae

qusE multiplicat
tius influcntiam

Poitremo

vitx coelcftem:

ipfaeffentia aniiwalium fan-

hunc vi*

ncjciim non feparatus eft ab homine vivente Sedpoftquam feparatus eft, nihil
poflidet amplius vitx auc effentis : Dixi

Viciffim perhibetur in facris

eft in acre

adipe ac car^

, qu6dfit
qusrunc
quicquid
fapientes:
,
quod ad aeream partem attinet , eft ilia falvolacilis , qui ubique in acre aperto expanin acfus , eftque purimma eftentia ex
re 5 in quo granum vitx latet : ac proinde
:

Sap.KS.lO.

fanat omnia.

in fale illo

fapientes dicunt

il-

&

agglutinationem partium vivificaturjmultiplicatur , ac fucceffivepraefervatur-. per

hoc in pane
came creaturarum fanguis
in homine quotidie augetur in hoc igitur

pientiores Philofophi affirmant

alij

hoc Balfa*

per illud corpus animatur, per

lud caro , per appofitionem , unionem
:

ipfi

&

Mittb.j-.

mico

fam veri
myfticum, Sol Sapientum quatenus in eo
myfterium nature confiftit ; &ali] vocant
ilium verum nature balfamum , in quo totum nature myfterium confiftit. Hinc fa,

Fol. 21.

&

tem cum illo hominis?

ginasfacrx

III.

guinio, in genere confiftit in fale

&

offa poflent confiftere

Chriiti ante citatum

Scd juxta

'-

illud

nullius dfentufus.

fpirirum vi-

eorum centralibus feu

etiam fi non agat autopere-

elTe in partibus

interioribus

tur ied quiefcat in centro

declaravi

Nam

Omnimodo

ut antca plane

abftinebis abefufanguinis&:

Atque iteram

adipis.

alioqui cur diceretur:

non

rccipies in

cibumtuum fanguinem creaturx, Atque

iterum fanguis ferx feuvolucrislnterfedsE in venatione, in terram effundi debet:
;

ac ratio ibi datur , quia fpiritus vits eft in

iterum dicitur , anima carfanguine :
nis in fanguine eft. lam igitur, fi fpiritus

&

vitas

ex fanguine

came

adipe

cvanefceret immediate' poft

rationem k creatura vivente

eflet tanta

verbomm

& offibus,

eorum
,

fepa-

quid opus

copia feu praeccptis

ne comederemus ex fanguine Sc pinguedine poft mortem creatura-

ftriftiffimis

rum

aut

cur

ilia

anima feu vita eft

ratio darctur?

Quia

feu fanguis
eft fedes animx ac vit?e?Textus non diSanguis erat fedes anima: feu vits,
cit
in fanguine

fed eft -.nimirum fubfiftentia illarum partium , licet feparatarum k corpore vivente

adhuc

participat

cum

vitae fpiriru

Qua-

propt

i.e^.^,

l^^--^,

Lcv.l^

SrONGI.E FOSTE^IA-NM.
p.-optXT cavete vobis

nc comcdatis ex

il-

mus,adipem vel fcbum fixari cum frigore,

ncc

inemoriam revocabo
virtutem vivificantcm remanentem cum

ralis

4Rfg,I5.

ofTibus Eliae , qua caufabanc corpus intcrfedum, a latronibus illis in fepulchrura E-

fter

Apocal.rt.9.

projcdum , nee quod anima;eorum,

quipercmpti erant Verbi caula exclamabantad Dominumex imoaltarispi'ovindidla nee qu6d vox fanguinis Abelis profunee fui\ exclamabat ad Domi'num a terra,
bita revivifieatio fanguinis emortui in in-

Non vobis

hie in

Gcn,4.io.

lia:

Qiiidadhxc omnia replicabitcenforno-

Num

igitur fpiritus vitas

fpongifer ?
huic infit necelTe eft : Nam , fine eo effe
non poteft uUa fympathizatio inter hoc Sc

Balfamum hypoltaticum refidetem in homine vivente- Notum faciamoportethuic

inquifitori, qu6d,ut erat folummodo unus

terfedo, in prsfentia homicidx feu incerfedoris , quod evenire non poflet, nifi hie

quatuor ventis
vocabatur ad vitam infpirandam interfedis, fie eft unus tantiim fpiritus , qui virtutem dat tam fanguini viventi, carni , adipi

fpiritus vivificans fimul parciciparet ae in

ac ofTibus

fanguine dclitefceret , licet fineadione,

dum per fpiricum occiforem cxcitaretur
ad adionein See. Scd adducam vos ad ocu-

Tarn ccrtum eft, qukm

Gertiirnnum,ijs,qui appulerunt animum ad
arrem deftillatoriam , fanguinem ac offa
hominis conrinere infigncin quantitatem
falls volatilis , in quo refidet tarn prxeel-

lare cxperientiam

lens difpoGtio Balfamica, ut ratione propinquitatis naturae, feder dolores podagri-

Propheta

fpiritus, qui a

&

lumquefixat flatu Septentrional! in nives,

grandincs , atque iterum
gclu , glaciem
revivihcat flatu Meridional! : nee in rem
erit cenforis noftri fi cxcludat hunc fpiriufnea,
tum ab adipe , fanguine , came

&

&

quze

unguentum ingrcdiuntur

Nam fa-

piens !nquit,Incorruptibilem fpiritumcfle

euret vulnera, perfanet cas, qus matricis affedum patiuntur ac Epilepfiam:

ac fub finem experiencia manifeltnm red-

!n

filem volatilem ac oleum fanguinis

Viciffim oleum ex
dolores podagrihumano'allcvare
janguine
alios confimiles , fanare vulnera , ac
cos
didit

effe cordiale infignc.

&

tanquam in pisfcnti dctergere atque cxficcare omnis generis excoriationes , fre'

^*"-37'

qua: nobis vi, quam reliquis ,

dentur vitadeftituti vel in potentia ad actum. Eft unus tantumlpii-inis ,feddiverquafi
fus in proprietatibus , quicongelat
enccat Ipiritum Element! mobilis aeris , il-

cos, confeftim ac cruciatus alios intolerabiles

contadu curare

tual!

nimirum ratione

virtutis illius,

unica node excorialionem perfanare ? Etquifqueftabularius

notum tibi faciet , equi talum vulneratum
feu perculTum lapide live ungula, per inun-

amittere virtutem omnem fanativam,quia

cplanta colleda funt nimirum granum
Tritici,aut pomum colledum ex (tramine

dionem extremitatis eandelx curari

tum Balfamicum.quia jam tempus ulcerius

candelse

(tillara

adi-

pem fuillum febum cervinum probari nc,

pro ingredientibus Vnguenti cu, non eft unus Chirurgorum , qui ne-

ccflario
rativi

sap.i;.

omnibus, ergo in hoc unguento Habcmus igitur Sal Balfamicum in omnibus liifce ingredientibusjin eoque fale virtus adiva deliccfcic , qux proritata per fontem
adionis 5 fluens ac agensaterminoaquo,
reagit ad terminum ad quern, id eft , a iine
adprincipium. Atque h^ee eft ratio, hoc
unguentum non folum real!, fed etiam vir-

quens experientia tam magiftros mcos,

quam memet ipfum docuit Nonne vide-

mus

atore-- ac fi

quam

tenet a primofuocre-

diceret,herbam autradicem
;

feu ex arbore

non habere in

ft

nutrimen -

&

tamen contra:
rium manifeftatur, quatenus femper poflident !n fe fpintum luum vcgetantem

crefcendi fuperarunt

&

Nam illud in terram

gabic : Et unde procedit hsc fanativa in

jjs proprietas ? Quid ? a benigno adu Dei

raultiplicante:

ab illo , elt ab illo fpiritu

prius formavit
vivifieante
ac
fanante
, qui

crefccre ea famanifcftat fe ipfum ,

ac multiplicar! juxta Ipceiem fuam: nee
vero beftiarum carnes deltituuntur proprietate fua nutritiva: licet videancur mor-

vel

ci

bare

Diabolo

fi

membra , coneedebatque ijsbancviralioqui cnim nuUam curativam

ratem

rU.^^

, fed cum adu ealoris natuieu ignis confeftim liquefcit ac fluit-

fluxileefle

proprietatem poffideret

Spiritu ab ore

proje-

dum, ipfiffimoatomo vits dclitefcente in

eis

&

cir

tu2E,ac feparentur a creatura

anima

v!vcnte:Nam

Dei (inquit David) omnis procedit virtus.

Ergo ab illo fpiritu adeps, caro, fanguis &

quod fi non ita effct, non nutriret aut con-

offa virtutem illam curandi obtinebat , vel

pra;fcntiaejus femper fernon omnino ,

verteretur in fubftantia hominis corporate

nimirum , fanguinem , carnem , adipem ac

vant virtutem illam ab eo ; imoquidem

poft ipfam iuam feparationem feu amputationem a vivo corpore , quam accipiebat

tcfceret !n

&

abeojdum
vente.

effent

membra

Tanturamodo

cum efient

in

corpore

vi-

ha^c eft differentia,

corpore vivente , virtus eo, fed fcparatatantummo, nee in adum rcdudincitetur ab illo ipfo fpiritu viviin

rum eratadualis
d6 eft potcneialis
vult, nifi
fieante

& uduante

quen^admodum

vidc-

fcriptura ait

ofl'a

ut etiam

nifi

carnis eft in fanguine,

vivificans fpiritus deli'

came cadaveris emortui.impof-

fibile cflet,

ut converterctur in vermes per

ad radios folates , ut in
pofterum dicetur.
Poftremo oftcndere poflem profundo
huicPhilofopho jfpiritumhunc vivificura
in fale volatili abundanter produci. Equidcm poflem ill! oculariter demonftrare,
quomodo exfugat deorfum formam vitae
ejus expofitionem

a Sole,

EXPJ^ESSIO MEWB.
i Sole,

ita

ut ex pellucido fale volacili

ni-

vem albedinerefcrcnte.aut Chriftallinum

unduofum liquorem fiuentcm intra pau,

cas horasevadatarqne ruber acrubinusjcx-

ponendo illam

radijs folaribus.

Ij-rrpathia inter ilium

Hsccft

&formam Soils &

eo ipfo gencre clt appctitus eorum recipatiens,vel

procus, quails eft inter agens
loeminam ac tnarem. Poflem etiam exliibere illi perbrevi temporis intcrvallo potentiam admirabllcm , quam fpirltus nic
vegetabilis poffidcr, ad producendam veeetatioiiem in omnibus atque etiam probari,efleBalfamum faluberrimum ad cuad dolores fedandos : ac
randa vulnera
proindc fympathizat cum balfamo homiin

&

&

alioqui cnim non convcreandem imaginem nimirumin

fanguinem , carncm , adipem & ofla ac
nis hypottatico

Iir.

F0I.23.

guine, interdlci nobis , ne vefcamur fanguine ullius crcaturie ? atque Itcrum.

Sanguis humanus in refpedu reciproco repcti debet a bcftia , qux profudit
eum. Qiuibus omnibus dextre ponderaquis Sapientum poteft in dubium
,
revocare , nccabfolutc concluderc , beftix naturara corporalem fyinpachizarc ac
correfpondere partibus corporis humani ? Fateor equidem , intellcdualcm
tis

hominis naturam
illaequi
rationale
le

efficcre, utdifFeratab

quatenus

dicitur cffe animal

is

oeftia verC) animal irrationa-

fedhsproprictatcs tantummodo

(jtc-

dantur in ipiritu fpecifico , ncquc concernuntauttangunt ullani vit^adionem

aut vegetationem , aut mulriplicatio-

proinde multo magis ipfe languis caro,

adeps ac ofla unius ej ufdemque fpeciei , fi-

nem aut curationem Itaque difcurramhuncinmodum Dcus donavit hominem dono duplici quorcm prius eft
fpiritus vits
qucm non foliim ipfi im-

quidemfimilemagls nutricur

pertivit

reretur in

ai'uo iimlli.

Nonne videmus , fanguinem humanum,

imo fanguinem cujulque creatura: confiflere ex

tali fale volatili? fi nihil eflct prater

urinamjquaeeft feroliim excremcntum fanguinis,cantum quldem teftareturjflquldem

mediocriter fcatet fale Armoniaco icu fale

volatili an imali : ac ratlone naturjeBalfaniicE ejus , urina humana tam apta elt ad
mundlHcandum ac curandum fimplex vulnus recensinflidumjUt etiam ideruscuretur ad ejufmodi intervallum a patience,pro
ut jam antea declaratum eft. Videcis ergo,
quanta facilitate , idque triplici confideratione 3 ftupida hsec fpongia Fofteri uofter
quam rationi abfona
extorqueatur ,
improbabilis fit ejus piopofitioantedida.
Venio itaque ad exaininatiooera lecund<e
quaeftlonis, quae inde exfurgit.
Quod adlecundam qua;ftioncm , videlicet,an equus habeat Balfamum iympathizantcmcumillohominis ? M.Fofterusdi-

&

&

non efle tale fympathiam inter equum

cit

&

hominem

multtjm

ille

blaterat

& te-

mereeftutit 5 fed parum aut nihil probat,

ac fi diceret : M. Folteti hsec eft voluntas,
ac propterea ftet pro racione voluntas.Exad.eimitatur jaditantem fuum Magiftrum

Ma'fennum. Sed

ea

mc audaciamduam,

ris.

led etiam

Etiterum

creanirs

ulli alij

dum

omnibus

alijscreatu-

largirus eft ei plus,

nam

dedic

quam

ci intelle-

&tamendatorduplicishujusdoni
: atque hinc lob

ettunus tantum fpiritus

dicit

Spiritus

Dei

fecit

&

me

infpira*

omnipotentis vivificavic me. lam ioitur (utdixi) idem hoc bcneticum datum
erat cminibus alijs crcaturis in una protio

prietateac officio
vivificat

turn

&

omnia

Vnde dicitur

& ludith

creavit omnia.

Deus

mifit fpiri-

Ft Efaias

&

Decs

fpiritum vita; proportionaliter

verfimodc in numero

licet di-

portlone,effu!ijm effe lupcr quodvis anilp>ecJticum : ac prcinde admirabilis

mal

lympathla nature fit neceile

tes cnjulllbet animalis

eft inter

par-

qua vegetationc

ac mukiplicatione, producuntur operatiovita: lf)iritus languini infufi : atque ita per viamanimationis
ad adi-

ne ejuldem

pem , carncm ac olfa. Atqae h^c eft ratio fimile converti in fimiie , nimirum
fanguinem in fanguinem , carncm in fan-

gumem

&

&

carnem

,
adipem in fuum
mcdullam conflari ex
ambobus. Nonne admodiim eft palpabi-

Imille

&

ofla ac

lympathiam trahi ac par-

tatlone concodionls in hominis fubftan-

nam caro, pin-

tiam ? Quod nunquam prsltare poiret,

nifi egregie in natura invicem fympatlilzarent , atque unircnt naturam Ballamicam,feucalidum innatum
humidum radicale mutu6 , ac tranfmutarent fubftanti-

cum

illo alterius

& olfa amborum funtex (anguine in

imo quidem & in
generalitate naturali

guedo

ex fanguine, tametfi in numerovarient Nam obfecro vos , nonne cadcm caro , adeps ac languis beftise nutrire
Ipecialitate

homine ? nonne unum tranlmutatur in aliud? Minimc ? Nunquid dicit

foletfimile in

fcriptura

hoc in lenfu generali ,

intelligens

omnera fanguinem , nimirum animam feu

&

vitam
languine
omnis carnis efle in fanguine , Sc ob divinuiiirefpeduipipiritvjs iilius vitx in f^n-

vitam creaturx

eiTe in

^'"'*-^*

menfura ac pro-

pem animaliam raortuorumj convert! mu-

alterius, facile in

ludith.id.

dac flatum populo

fplritum calcaniibus terram. Ex quibus liquet , eundem

ut inftituam eum melius in hoc negocio,

ac dcmonltrabo illi,naturam corpoream
ticipare

^^'^^'

le

uUamcarnem leu languinem,vci adi-

&

am unius

in illam alterius

originaliter

c^ux eft fanguis

tam manifcftc , quam

occul-

Sed quod adaltcrum donum extra ordinarium attinet, dicitur ^ lobo alibi: in
te.

homine eft Ipintus,

fed inipiratio

omnipo-

eum intelhgcre intcilcdus

igitur eft donum fe jundtim, qui hoininan
tentis facit

k beltia diftere facit; fed

non vic

Fi

fpiritus.

Qui4

'"^^'

SPONGIjE

FOSTEJ{IJ]S\^.

Quid iglrur fupercft? Probe Dodorem

F^gsp.

M-Foftcrus.
mcminiire opoicct ? ob

tncminifle oporret S:c

dicic

Ec quid eum
flridlara ejufmodi admonitionem
ponderis. Meminerit

viiifa-

rem inagni

pientisjimportct necefle eft

inquic

curationis

Eccujus equorum curationis ? niinirum , quod equus , clavo male

impado poffic pari modo curari, Mirabile opus Eratne ob banc caufam arduam,

equorum

fua;.

ut idem memoriale repeteretur in Gloriofamofa ejus fpongiae parte, adalTerfa

&

t^Z-'ii-

tionem illam delendam ? Contemplemur

igitur praecipuum fubjedlum commemorationis ejus , qux eft hxc.
NaminquitDodor (quod admonuij ut
mcminiflTec)
plicetur

fi

clavus, qui

equum

Isfit, ap-

Vngucnto j equus curabitur :

la eft talis

nul-

inquara, fympathia inter virum

& equum.
Ha ha he ! Rifum teneatis amici ? e6
quoditadicit ; ergo res feitahabet- Stat
pro ratione voluntas : dicit quidem ,
licet nihil probet , tamen ei credendum eft.
Sed hujus viri aiTertio convincetur tan-

&

quam ridiculofa
obfervatione

tarn

communi ac vulgari

quam

experimentis
Comitis, ji me ciiati

pradlicisNobilis, five
in Capite6.

Quod

varijs

membriz.

hujustradlatus-

ad vulgarem obfcrvatiocarncm omnium crcatura-

attinet

nem, dicimns

) five fn)r aves five quadrcpedes , acob idequi, facili convert!

(poftquam digefta eft in ventriculo humane ) in ejus fanguinem , adipem atque
quod cvidehseftargunientum;,eire
oiTa
l)-mpathiam manifeftam inter cainem
ilium hominis ; im6
languinem equi

rum

(ut dixi antca

-.

&

&

&

refidcrc in

equo naturam Balfamicam

fi-

milcm,feuhun':iditatemradicalem , qux
inhomine& per confequens,eandem
naturam Ballamicam fympathizare cum
Ballamo hypoftatico rcfidente in homine:
Caufa eft manifefta : nam quod facie tale
eft magis tale : ac proinde fi fanguisfeu
caroequi nonelTct talis naturae, qualis eft
redihominis, nunquam converteretur
gereturin unionem euro fanguineac carne
humana- Hoc vcro ita fe habere , quifque
fatuus percipit pradice. Quibus patet,
Balfamicam alterius naturam exadc con
eft

&

cum altero ,alioqui enim nunquam

tam homogenea,ut includantunam

nea in finguinem
fa

&

probe

& reddaturajquefibro-

compada

ac reliquusfanguis

humanus , tandcmque una cum coefficiatur : Et poft hsc appoficione , unione

&

affimilatione
fit

caro

ut verbis Galeni uti liceat)

humana : Argumentum infallibile,

naturam Balfamicam harum duarum cteaturarum confentire ac fympathizare, alio

qui non poffent efficere unam unionem:
Sic videre licet noftro acuti ingenij

com-

me non

folum loqui in hunc

modum , fedetiam probare meara caulam
ufque ade6 palpabilitcr , ut quifque idiota

memoratori

fenfibiliter id percipiar,

Pervenio jam nunc ad ejufmodi experlmcnta privata , qua: nobilis illc Comes antch h

me

quorum

citatus,veracomperit in equisx

alicui clavcs

male

impads

fue-

runt , nonnulli vulnerati vel lacfi fecus:

Libuit ipfi , mihi referre complures hifto*
rias curationum fuarum , tam in equisproprijs , quam in alienis , quas virtute hujus

Vnguenci prsftitcrat

ipfe.

lam equidem

vellem , an ullus bonz notse, leu modeftia prxditus , velit potius fidem dare iU

fcire

&

volet fuper
quae nobilis hie affirmat
propria fua fcientia ac notitia , variaque
experientia , vel nuds ac inani MFofteri

lis

aflemoni , qui raundo perfuadere vellet,

idque mera fua duntaxat alTeveratione fine
uUa ulteriore pn..batione leu praxi , Caftella in acre extrui poile.

Quid igitur ? An

convocabimus hominum impetuofoium , incred'jlorum ac criticorum,

ut decidaturillud ? an Diabolushanccuram pra;ftet ad lucrandam animam equi
nee ne ? Authoritatcs inurbane eorum,
poft debitam litigationem forenfem
caufe examinationemdeprehendent fubnigram ejus dominationem ,vix tantum
qua:
laboris efle infuj^npturam proanima
ufque adeo eft peritoria tranfitoria , nee
immortalis ac ilia hominis , cui tam avide
ca'ti-im

&

ac fitibunde inhiat,: At ver6 fi rcplicent,

Diabolum hoc facere, utmedicumdcludat credulum , atqtie hinc media pararead

animam

ejus

ftra fieri

per plura

lucrandam
,

quod

relpondco frufieri

potcftper

medicus complures prius homihoc non fufficeret Diabolo,

nes curavit,
ut potiretur ipfo , fed debet illi etiam affipauciora

&

fcntire

rtere in cnrandis bruris beftijs, ut obligatio

efient

proanimapradfci medici,

naturam

Atque iterum : finon fympathi-

zarent , fed Antipathizarent ,natura alterius ahhorrerct k natura alterius quod experientiafallum oftcndit. Iterum, efle na,

turam Balftmicam in equo , lympathizantcm cum ilia hominis , proBat effedus:

nam

cfFcdus naturae Balfamicse eft aggluin carnare

atque fanguinem generare , idque fecreta
vcgetationis virtute. Scd caro equi reddit
tinare ac confolidare vulnera

&

ifiat

e5certior?

FortaiTe plus fidci atque auihoritatis tri-

buerem

altitonantibusiilis

& magnanimis
& potential

judicibus feu damnatoribus

lehovs annihilatoribus , fi illud Diabolo

tribuant ,quod ad ipfum Ipedat, fiunus
homo multarum animarum jaduram facere poffit

fed quis ade6 fatuus , qnibis ja-

ciim certo lucratus fit prima vice?

Ex hifce igitur quilibet fagax ledor

ciat,

ac tradit fuccum fuum Balfamicum hcpati,

ubi fympathizat cum ejus natura, utcon-

planiffimc difccrncre potert , Spongianl

hie cxtorqueri , quatenus
Fofterianam
tam certum , quam certiflimum , Balfa-

denfet leipfam tranfmutationehomoge-

mum

&

naturalem unius aniraalis fympathizare

EXPK^SSIO MEMB.
zarecumfuofimiliinaliojquatenus

ambo

obcinentunameandcmqucvirtucemagenfpiritum unura Balfamicum in narem

III.

FoI.i4

turaac conditione, qui omnibus Jpecificis

eft

communis,

&

CAPVT.

II.

Jn quo probatur contrarium dogmatij^ongiferiyhotninis fcilicet

offa naturaltter afanguine procedere^
T(ud<t affertio Texrus Fluddatti.

SAnguIs mifcetur cum mummia feu carne.adeps

& ufneafeu mufcusoffium,

j
|

quifanguiniseratinitium Scpabulumom-

nium.

ColleUio Fofieriana.

Hxc

ingredientiahabcnc iniriumfuura

uiUifsfpongw

&alimentumkfanguins.

ipjius mundificantif.

Fofterns,

Secundo loco nego ,ofla humanainitiurn atque alimentum fuum capere ^ ianguine: nam Medici ac Philofophipcrhibenc,

ilia

habere principiumfuumh groflioribus

fuum
^fanguinefeumcduUa,vel abutroque.
partibus feminarijs,atque alimentum

Hiefpongia ejus extorquetur,

Fkdd.
Miror cquidem , Cenfbrem noftrum,
ad inftar parafiti comic , mod6 negate
mod6 eodcrn fpiritu affirmare idem : nam
prim6 negac oiTa habere alimentum fiium
\ fanguine > ac tum pelted concludic , ilia
habere age , prscereamus errorem hunc
haefitantem & ad rem veniamus olfa huroana ( inquit ille) habenc principium fuum
^ groflioribus partibus feminalibus : Ergo
non k fanguine. Confequentia eft erronea".
,

eft dicere

&

mcjdicere , languincm initumelie

odium, cijm ipfeconfitearis,immediatam
illorum cxiftentiam eileex fpcrmatccujus
immediata exiftcntia eft (anguis ? Iterum
docemur , ledem vita: clle in ianguine : ii

ver^ velit is intueri naturam Ipermatis , nihil aliud originaliter illud comperiet , quam puriffimam fanguinis partem
colati aduplicivafisipeciercujuspuriorac
interna pars oritur a vafe feu vena arterialij
groifior 65 externa a vafe venali. Quid
opus habec Fofterus , ut notas Bauhini leu
opiniones Galeni , illafque multomm aliorum differentes ab ijs introfpiciac , atque
ita conftituat , iple Dixit , totam fuam vim
,

itaque fperma prxducic vitam

lud vita;

operatur

& agit

actumpofteiihicl'piri-

femine format cutem, came , olia ac

nervos, dans ipfis vitam , actionem ac motionem.Quaeomnia a lobo patiente illo,in
tus in

huncexprimuntur

modum

ficut lac cftu-

me (hoc eft in forma Ipermatis) inftar

caiei coagulafti mc induil tine cute ac carnibus, compcgifti mc offibus ac nervis, de-

difti

tanquam originali fuo , quatenus vafa,

meum,fcd
animotuo Scd

tatione tua prsefervafti fpiritum

Non moror illud, ipfe Dixit,

hsec

omnia

abfcondifti in

'-

Ex quibus

Deum operari omnia radicaliter in

que alij

ftolus

jTC

&

novi hsEC omnia

ne inchoando

^ partibus lubtilioribus totius cor-

bumorum

quod idem

i\

tc elTe-

& ob banc

baud injuria:

patcc,

Iangui

rationem Apo-

in illo(inquitj vivinius

movemur & I'umus-

nonnuUivolunt illud oririkpurio-

parte quatuor

& viii-

mihi vitam miiericordid tua

difti

alia re,

cijm in experientia cujufvis oculari conrrarium appareat: Nam, nonnuliivolunt,fubftantiam ieminis procedere i cerebro : atporis

I'pi-

matis, quod Philofoohi Icmen vocicauc,

Dommi viviHcus

&

tanguine?

quatuor veiuo-

in cujus centro fpintus

vena cava". Quod cum

ex magna arteria
ita fit , equidem fcire velim ex Foltero , an
exiftimet , fperma non procedere a fangui-

nifi

ac fperma animari ac moveri Ianguine hoc fpirituali, qui eft internum Ipcrrituali

Arterialis ac Venalis ? Nam vafa

feminaria prsparantia , quae illud alterant
ac purificant , fuum orcum habent ac caput>

replentur nulla

eft

veri acoperari radicalitcr in fanguine

fanguinem duarumnaturarum,

il

donum a fanguine.

mini vivificantem (qui

nimirum

ne,

recipit

rum animator , unde Propheta tzckicl vocabat eumad animandosincerfectos) mo-

c^m oculi ejus doduri fint

ex quibus proiiuit

Denique evides elt ex his, fpiritum Do-

iplum, fi unquam fciret anatomiam.ut forfan Pater ejus novit, fcaturiginera fpermatiSjelfe

procedere k fanguine , qui

eft in

nam ft

acporentiam

illod

id apparet demonftratione oculari- Quod,

ctim ita fit, obfecro, mi Foftere, quis error

componitur ex quatuor humoribus, licet

aeris Elementum prxdominetur. Sed certum eft fanguinem eife ejus fontem.atque

F4

CAPVT.IIf,

-vn.i-.

S?.ONGIJ^ F0STE2{IAN^,
CAPVT. III.
In quoprohatur ,

fof r fpongiferi nojiri opinionem

Spiritta

infeparato fanguine rejidere,

Textus tiudus FUddttms.
1

[cida anirna habitat , operaturque juxta

occultum modum.

vits )5ccumlu-

[N

fanguine

eft fpiritus

ColhBio Fo^eriana.
in fanguine vitaks fpiritusrefident.in

vitalibus fpiritibus aninoa,

modo o.cculto.

AEus fpongiie ejus mundificantis*

FofierHS.

Tertio loco ncgo , ullos fpiritas refiderc

In fanguine feparato

fcvcrat

& Cafmannus ita af-

in partibus fcparatis a corporc

nullos rcmanerc fpiritus

fum Diabolum

ullos in ijs.

>

dicitqoe ncc ip-

poire parere vel confervare

Spongi<e extorjia,

FludJ,
curat

qu6d(i hocdeficiat, valeatomnis ulterior

exfpedatio.Scd probatum dato banc ipfius

proprijs oculis vidi

& magiftriejus affertionem effe erroneam

Prim5 ratione philofophica:

triplici via.

nam cum qurelibet amputata natura ab ipIb vivo trunco multiplicationis fus rcpleatur fale balfamico natura: arboris feu plan
ts, k qua oriebatur , per quern

exiltitid,

quod revera eft , vbc

beat de fpiritu

fieri

poteft

quin ha-

vitas fuaj folitae in fc

licet

non agat, fed in centro fuo quiefcatDeinde ex Icripturis facris : nam (ut abunde fatis & ad naufeam anteh probatum
eft) fanguis profufus

fpiritibus vividis

potentialiter

& caro occifa fcatent

licet in

alioqui

illis

remancant

curinterdicerctur
Ifraelitis , ne comederent ex adipe
fanguine ? Nam dicitur , quia fanguis eft fedes
:

&

anima; feu

vita: fpiritus

fpiritus evolaifet

ab

illo

nam , fi ille vitse

quod nam pecca-

tum fuilfet comediile ex eo

ait

nam eft fedes vkx,

Sed Textus
manda-

ac proinde

ipfis, utprofundant in terram. Iterum,

rcipondeat ad haec Fofterus nofter : Incor-

tur
Sap.II.I,

Dei

omnibus.Ergo

tati

&

magnam fpirituuiti co-

aftivitate ignis vel exigni cxci-

&

funt ex eflentia languinis corrupti

; ita, utnaturali nianu"; calore in for-

adipis

ma

parvorum atomorum vifi fuerint faltainaercquodevidensett

fignum/piricum vitje delitefcere in fanguine mortuo , licet appareat falcem pctentialitcr in effentia corporis mortui relped:a
noftri. Iterum nifi noc ita efict , an pofliadeps
bilc eft , ut fanguis mortuus caro
poflint alcre vivenrem creaturam , cum lire ac tripudiare

&

mile nutriatur per fuum fimile ? Quod efTc

poflet , ni(i in fanguine , came ac adipe naturales
vivifici Ipiriros debitefceret
ad coniervandum fibi fimile in creatura vivcnte : ac proprcrea una fpccies carnis nutric
homincm <Sc brutum , pilccm ac volucrcm ; eo , qu5d omncs hi fpiritus naturales fint unius generis ac conditionis:
nonne eft , obfecro , vulgo manifeftum,
carnem ac adipemfoli cxpofita,ciroconverti in vermiculos vivos ? Quod fieri non

non

&

&

poffet ,

nifi fpiritus vita:

& adipe

refidcrct in

came

in fanguine eftufo , carne , adipe ac offibus

i toto fcparatis : ac poftremo experientia

nam invenimus, adipcm , fangui-

tum,intotum (ofTibusexceptis) convcr-

ac mummiam poflidere proprietatcs

curandi fingulares , quas vix habere poffent , fi omnes fpiritus , quos recipiebant h
vivo corpore , exhalaiient : fed eft folum
officium incorruptibilis i'piritus
Verbi

fara fuifle in animalcula verminofa, Evidensfane arguinentnm pracfcntia: fpiritus

adivivifici in came mortua , fanguine
pe i imohercle, obfervavi, Balfamum Tritici ufque adeo ineo abundare,ut , iiin
aquam pluvialcm imponatur, brevitem'
poris intcrvallo producat vermes oblon

vulgari

fpiritus eft in

nem

&

fanave: ac proptere^ cbin

bxc ingrcdicntia

habcant finandi proprictatcm,'neccilari6

parricipcnc oportetin haccarumcxiftentia

Sap.I<S.

piam , qui

Ergo
ego

folo vita eft.

fpiritus vivificans. Praetere^ novi

poltquam creatura erat morrua;

imo quidem vidi integram vaccam mortuam quam Soli expofui ad ccrtum inten-

ruptibilis

!.Coi.22.

omnia : nam in eo

Videtis hic t)Tonem hunc nihil habere,

quofuftineat fuum dogma, nifi ipfe dixit:

cum

bcnefico hoc fpiritu , cujus natura

cxpellcre ac tollere omnem corrurrio-

dt
ncmac morbum aliaque impedimenta naturalia. Verbum tuum (inquit Salomon)

&

gos

caioris albidi.

Eundcmeffedumcaro

producit port putrefadiorcm. Quare tarn

certum tit , quam certiffimum , fpiritum
adipe; imo
vita: efie in fanguine mortuo

&

&:in grano,qui

licet

non operetur,nifi
exci^etur

leh.r.

EXPI^ESSIO
excitetur ac procitetur per

agentem fpiri-

&

eft,illum efle

ac oiHbus &c : Hifce dilcernere licec

(ledor amice) quonnodo Cafmannus ejufque completus dilcipulus Fofterus , impegerint : Jjed necelTe eft, modefte nos excu-

came

hominem illo modo , cujus corpus & anima eft in manibus Omnipotentis? In manu

lemus, chm humanum lit errare: cur, qusjudicarem hofce viros magis in fcientia
C3tholicos,quam Bernhardum? Sed Bernhardus non videt omnia- Et tamen caecus

lehovx

& infirma aftutiam ? Minime ver6jutdaret& concederct Diaboloverbu

fuum, quod, ut Salomon habet , curat omeum propria hsreditate?Quid ? an benefaciet diabolus, ubi nullum

nia jUt decipiat

commodum nee emolumentum ipii expe-

fufpicionec jeftimo habens rationemnaturalem teftimoniorum fa^rasPaginx, ac

denique experientiam vulgare ocularemque demonftratione ad probandum contrarium.Et liquideejus Magifter Cafman-

(ftatur ?

guinitatis

lo contadu virtuali operari poteft

gium ver5 figmentum!

luadere vellet,
attrahit fed

ctim linimencum non habeat

Ipiritu a le ipfo , nee ramen diabolus poteft
parere aut confervare ullum inejusingredientibus ? Et fidicat ,Diabolum maxima
pollcre experientia , ac prsltare hoc alijs
berbisac fimplicibus : veilera equidem , uc
,

&

Egrc-

non efle Magnete, qui ferru

in ufum adhibere ali-

&

fimplicia,

&

doalis ingenij &caprusFoftcriani,neceffario impingere oporterc in nubes erroris

fine fpiiitibus

occu1c3e,& non poti^s ilia ingredientia,qu2 colkda funt ex corpore huinano,ciain fpe:iei fuse lint propinquiora
ac familiariora.ac ob id benigniora ac amicabiliora illi > qu^in medi^inx peregriniofimilia? Si ledori
res, ut funt vegetabilia
hoc totum probe ponderare animus ecit,
percipietjCotum ,quodprofert Ipongifer
nofter pagina 8. efle merasineptias.
Diabolus (inquit) perluadet medico,
efFedum eite virtute tendente ad vulrationis

&

nus,dum iple (perituslonga experientia

in omnibus artibus , atque ade6inarte
ipfi

quis mihi per-

ccrebelliphantaftici , qui
, inquam
ad perfuadendum nobis ad fuam imaginanam
voluntatem nuliatcnus probabile,
fidem nobis facere vellet Caftella in acre
eiie exsdificaca, nofque in omnibus noftris
bonis adionibus deludi a diabolo,
vola-

lint

medica) Cbi

fi

diabolum

tiones

etiam rolummodoqualimortua
puftqua collecta fuerinc,
,
per ipfam Fofteri regula cederentdiabolo,
in media adoperandum efFedu hujus cu-

cum

ac

am quandam creaturam.ad prceftar.dum illudjUt decipiat ac imponac Philofcpho feu

marinatori.Hse tanctim fabuls funt, inven-

luspoffitoperari curationehujusVnguen-

cum homine,ac proinde promp-

tioris curarricisjulla alia medicina, qux ul-

equidcm,quQmodo diabo-

mihi di^eret , cur herbas aliave

Et cur non igicur conradu virtual!

hujus mcdicinas, ut propinquioris confan-

rusdocetiprum,etiam diaboluipfum non

poffe parcre nee conlervare in illis ullum

g.8.

Anpu-

debilem

nitum.Quare Fofterus authoritatem fuam

inarfupio fuo includat : nam equidem non

armarij

fpiritus univerfas carnis.

tat,Deum amifturum eflejus fuum per tam

equusBayardus , vel(ut Anglidicunt blind

Bayards) promptus efl: adjudicandumac
cenlurandQ quidlibec , licet libi ipfi incog-

ti

inquit lob) eltanimaomnis vi-^'''^^'"

&

ventis

fo,

fpiritum, miror

FoI.2f

tamen cerciffimum
in amputaco fanguine,adipe,

iimilibus

III.

quada medicina virtual!, operantem ad

curandu vulnus , ut deludat ita medicos
fuos circu foraneos nimis crcdulos ijfque perfuadet,hoc unguetia,quod dcftillat ex pera Carnificis, praeftitilTe illud.
Omiraculum admirandum Etquidlucratur inde diabolus ? nimirum curando

tusvivifici proprietatcm 5 operands in tali

corpore organico, at in Sole igne, crcacura

vivcnte

MEMB

fecreto applicac aliam

atque ita in nubula ignorantis oblivifci o

pcru Dei noltri &Scivatorisi 2c delufionial^ute perfici per

M. Fofteri agnofcere , ilia

Dei inimi^u Et quomo-

d6 pron Deum

accidit,

bus palpabilibus

diabolum fadura

eife feu evafifle ta iniigne Phyfices ftudio-

fum tamque peritum -ircumferrein arte

curatoria,quitotu fuum artiticiu impendit,
8c collocavit optimos frudus Cuz indu,

ftris, ut partes

ageret vaca: interfedricis

& ut deltiuatpMirabile fanelMinime vero,

abfit:(ed benedidus Deus nofter.qui emittedobenig.iitate vultus fui mittitfolus fa-

nitatem,ubi,quomod5,&
Sed ut procedam.

CAPVT,

cui ipfilibuerir-

IV,

Hoc caput afiendit error em Fofterianum, dum dicit^ animam non ref.dere in
fpiritibusjuxta occultum quendam modum^
Secundtt molitiofpongU contra

Textum eundem,

Fojierus

QVarto nego

anima in fpiritibus refi

dere ullo modo occulto : Stoici fane

putabant , fpiritus effe vincula anims Sc
corporis. SedPeripateticiac Thcologi arbitrantur,hoc fupervacaneum, fiquide cor-

&

pus gencratur propteranima,

anima creelt propter corpus ,
am bo confti-

ks

&

tuunt totum compofiaim. Qiiid opus eft

vinculis ad colligandum ilia ? Elt defiderium
appetitus reciprocus cocundi in
primo limine
conatus pottunionemad
cohaerendum. Anima nuUatenus dependere
ullis

&

&

feu refidere poteft in fuis organis, fed ipiritus in

anima &c-

Exter'

SPONGJyE FOSTEJ{IJNM.
Extorauemus iterum in hoc argumento tumentem banc ( extuhej
rantemfpongiam ht hunc modum.
Fludd.

Edam fi

prsecedentibus fufficientcr

in

tur,

pcrpetu6 conflidtarentur
racionem anima
corpus

humidum radicale

bernaculum fuum in

rum dicitur ,

ur.

macrocofmo

rituni vits in

Dei

videmus

fpi-

pofuiire

Ta-

alioquielementa 2.r.j.

& per eandem

,

feuccelum^>c

microcofmo colligantur immedia-

&

xque

&

contraria fint in nacura , ac ignis

(piritus acri interponeretut

aqua : Sed nifi

ille vi-

Elementishifcecontrarijs.adcolligandail-

qui vi vificat omnia.ac proinde refidet in fanguine ac confequenter in fpiritibus,quiin eo continentur, modofecret6
ac myitico.
Quod ad Peripateticorum
quorun-

la,nunquam concordarent,ncc perfiftcrcnt

corpus
in (pbaera fua:Nec magis anima
fine medio fpirituali / Vtitaque videmus,
coclum microcofmi compofitum efle ex
luce
fpiritu proportionatis,& quafi con-

fed hie eft fpiritus

fupervacaneum ducuntj ut fit vinculum in

&

corpus

animamj Dodrina

admodum

m6

hercle

ilia

erroris eft plena ac falfa- Pri-

quia anima

& corpus ufque adeo con-

crariancurinterfe,

unio

complexionej ut , nifi
duo extrema , impoffibile

inter

fiat

eflfetjUt

fimul concurrerenc

vel

(i

polTent

aut deberent obviate fibi invicem ; tamen

coeleltis anima: fubito dcferelux pura

&

&

&

impuram & terreftreni

Quomod6 enim duo contraria

glutinatisasternoipiritu.quieftinfuforvitas in ambobus: Sic etiam Ipiritus in homine tarn firmiter anima: unitus eft verbo

fpirituali, quod eft nexus , copula feu gluten vitSjUt poffibile non fit feparare unum
ab alio, nifi fit per ilium fpiritum, qui ea fi-

mul conjungit-Atque hoc

facile colligi

po-

ex hifce Apoftoli verbis: Vivus eft letmo Dei , &penetrabiIioromnigladioancipiti

pertingens ulque ad d'iviConem

teft

animx ac fpiritus. Quibus arguitur,vitam

corporis.

confiftere ex

anima & fpiritu , atque hacc

duo ufque ade6 fibi invicem couniri verbi
Copula,ut nemo,nifi compofitoraut unitor
ab illis: Et

poffit illam facere feparationem

cabat aerem inter ccelum

terram , nifi,
ut eifet loco vehiculi ad uniendu coeleftia

obhancrationem nobis cerncre licet , firmiffimam efle copulam tarn inter fpiritum
& animam , quam inter animan & corpus:
Ac proinde , ut anima dignior eft fpiritu,

cum

fie

cem uniantur ? Cur Deus dertinabat ac lo-

&

terreftribus

quafi amoris vinculo?

Poirumusne habere meliorem probatio-

Spiritus excellit in dignitatc corpus

Sc

confequenter,fpiritus proportione

quadam

&

corpus;

nem ex hifce in mundo typico qukm illam

interpofitus elt inter

Nunquid Pater Filio unitus eft perSpiritum Sandum, quod D. Au-

haudaliter

guftinus atque

negate copulam illam ac

unionem,& abfurdiiis pro Foftero , qui le
tam Icviter excufet i dicendo , fanguinera
animae gratia procreatum,
animam corporis gratia,ac propterea opus non cflTe vinculis ad colligandii ea. Milerrima,inquam
conclufio Philofophi ac Theofophi , tarn
eminenter apparentis:ac fi diceret, duo extrema magis conjungi poffe invicem fine
medio feu copula intercedente , feu fpiritu

Archetypicam

complures nuncupant
divinum amoris vinculum , fecundum Archetypicam imaginem igitur omnia creabantur

mo

&

in

alij

macrocofmo & in microcof-

Nam Prophcta ait

cocli efFormati funt

omnes illorum

verbo Domini

& Spiritu

oris

ejus

unio
ac copula, qux conftituta eft inter effcdus
verbi , in quo eft vita
crcaturam vivifivirtutesiita ut virtuofa

&

candam

beneficus

fit

bilis fpiiitus,

ille

ac incorrupti-

quo ncxu Deushabet relatio-

ncm fuam elTentialem ad

crcaturam : Per
hunc fpiritum omnia Elemcnta difcordantia colligantur
combinantur, unione ac
confcnlu amicabili, unde dicitur pax,amor
concordia.qux fert(ut habet Apoftolus)

&

&

acfuftinet

omnia verbo virtutisfux

Per

ilium pondus ac proportio aeri aflignatur,

nubcfque conneduntur , vel lufpendunt'Br

in mcnfura atque aqus colligantur tamtenaciterinnubibuifpinis, ut non dividan-

Hebr.4.

&

rct tenebrofitatcm

inunumconvenirepolTunt ? Nonne videmus omnes influentias de dcfuper, require re currum aereum,vehiculum feu medium)
utconducantur in corpora , atqueut invi-

'.i>V.z8,25,

>

ta & sterna hac copula , alioqui corpus

anima nunquam cohabitarent fimul , fed
contra feinvicembellumgererent , ciim

&

Isbk26.9.

D. Petrus refert

terrain

fole ccelelti,atque ite-

dam Theologorumopinionemattinetqui

Hcb.l.

ut

&

fpiritum incorruptibilera in-

omnibus

eflc

vificans

5fallh.33.

macrocofmo calum ac
conneduntur verbo

alioquirctinebitaliquidlucci veritacis in

elFe

Jap.II.I

in

terra ftabiliuntur ac

porola ejus pantice feu ventre.

Dm. antek , animae fedem efle in fanguine prjecipuumque ejus vehiculum,

rfai.19.

Dcniquc

reiponderim Uli pundtui , tamen necefle

eft , paulo validius extorqueatn fpongiam,

Quapropter maxima
Peripateticos

animam

acaer inter folem& terram.

eft abfurditas inter

&

&

unienintermediatoadconjungendum
Diametri in
, quhm duo extrema

dumilla

pundo intermedio feu ccntro.

magis
in iplb crt,dicere,pofle
abfurdum
Et
elite reciprocum appetitum duorum extremorum , oppofitorum contraricf convecohabitandi prima vice, cum ufniendi
circulo fine

&

&

que ade6 contrarientur, ut lapies ille dicat.

Corpus infcftum corruptioni aggravat animam & terrena habitatio deprimit mente
raultis cutis plcnam; Nonne eft peregrinu,
nee

sjp_j,,

EX?J{ESSIO MEMB.
nee \ natura abfonum, fpiritum ullum captivum non expetere liberratemfuam ,inprimislucidam animam

qus

tenebrofo

Atque

carceri corporali incarcerata eft ?

hanc ob caufam lamblichus ait , animam

dormire in corpore humano:Et Porphyrius habec femper segrotare illam in corpore- Et Mercurius Trifmegiftus,corpus ani,

tnse effe

velum ignorantis. Ex quious cer-

ium eft efle

fpiritum

qui earn detinec in

Ex his igitur videqu^m prxcelleus fit Doftrina

Sed,ut emcndet remjin hunc mo-

carcereillo tenebrofo.

dere licet
Fofteri

dumprocedit

&conanturpoftunionem

&c Verum eft

ita conaerefcere

filoqua-

tur in gratiam corporis tenebrofi,

quod in-

vite delerit ac relinquit

animam lucidam,

qux ejus eft Thefaurus Sed quod ad animam, videmus quot fint , qui , utevicent
:

compedes hujus carceris proprium fanguinem profundunt , vel fici ipfis manus
,

confcifcent feque deftruunt,& complures,

tam inter eledos (ut in fcripturis invenimus)qu^m inter mundanosvulgares , ferio

h.

rhiiip.1,23.

Deo expetere ac contendere, ut pertsfos

viis hujus mundanx, ut diiTolvantur

hac vita eraigrent : Diffolvi cupio

& ex

& cum

Fol.

2(J

Chrifto degere , dicit allquls &c Ex quibus elicitur , animam non cupere vivere in

cum corpore, utM.

corpore vel

concludif.Cumqueemigratilla
teft relinquere

Fofterus
,

nonpo-

corpus fuum fine fpiritu,

ufqueadeofirmaefteorumunio , utApo.
ftolus oftendit in Textu ante citato : Nee
etiam (piritus in totum deferere poteft relationem illam,quam habet ad corpus , uc
didlum. Concludo igitur fimpliciter contra Fofteri aiTertionem , animam ftrida
aliqua unione dependere ac quiefcere fu-

&

per fpiritu

reciproco
quiefcere fuper anima

modo

fpiritum

Haud

fecus ac
agens non poteft seftimari agens fine patiente,nec patiens fine agente fuo. Ac proinde necefle eft ambo ex illis in uno uniantur
confequenter , ut agens efTentiale a
centre ad circumferentiam agit : Pari modo concipiendum , animam agilem in fpiritibus contineri , ut agens in patiente j vel
anima in corpore, feu fulgur in nubeAtque hue ufque proceffimus ad extorquendam
exprimendam omnem fpongiiE Fofterianx validitatem , quod ad hoc
attinet negotium : Venio ad fequens

&

&

CAPVT.
Effentialls

IIi;

V.

Authors agafo virtutt'sfympatbetica^in hoc capilefpon^

gifero noflro firamineam hofpitalitatem exhibet, eb

vocet eum Tom

Long agafoiiem

legite

qudd

modumperciptetis,
^udit Textus Fliiddtafii ajprtio.

EXlem

quibus claret , 'lineam hanc fpirituainvifibiliter protradam atque exmytenfam in acre, inter loca vulnerati

&

rorhecium , ferre fecum animalem fuam

formam , qus anima (eu fpiritus vits non
minus k fuo toto feu integro in corpore
vulnerati contento, dividipoteftjquam folaresradij kSole.
radij Spiritui

Quapropter ,ut folates

mundano

innatantes funt

quail nuntius feu Tabellar'.us inter coclum

&terram : Pari modo hie radius animalis
eft:

condudor

fidelis

myrothecio ad corpus vulneratum. Atque

hoc medium five Jinea dirigcns ac deferens,nimirum , qus conducic ac transfert
falutiferum ilium fpiritum mediante ani-

ma feu

vitse fpiritu eft ille fpiritus,

qui invi-

extenditur vel extrahitur in aercj

nifi modo quodam occulto fuiflTetfi-

fibiliter

qui ,
guratus

&

efFormatus,vircus unguenti evaporaretvel profunderctur hac vel ilia via,

atque ita nullum ferret vulncrato beneficiura.

naturs curatricisa

ColUBio Foficruna.
Spiritus fanguinis profufiper

aerem

fer-

tur{quieftbajulus fpiritus cujufque rei) ad

Atque hie fpiritus per aerem
ejus corpus
=

tendendo reda linea invifibili , transfert

virtutem fanativamab armis perundis,ad
hominem vulneratum : Nam arma , communicant ilium fanguini adhserefcenti il-

primo nullam ego facio mentionem lines

diredx extenfacfed loquor folummodo
de tranflatione ac diredione fpirituum vitalium k corpore vulnerato ad myrothecium,ac cum poftea de attradioneMagnetica virtutis fanativx , retrorfum linea quada

&

invifibili in

aereprotrada : Tunc dicit ille,

aerem.communicant illam corpori , atque

aberrans k Textu raeo,arma communicate.

Vnguenti virtutem fanguini adhserefcenti

ita patiens (fine emplaftri applicationej na-

illisifed

lisjfanguis fpiritibus

turaliterfanatur

Ipiritus

condudi per

& evidenter difcerni hie

nam

propinquior

confanguinitas inter Vnguencu

Fludd,
Plane'

ego non dixi unquam nee intellexi

rem ejufmodi

&c.
poteft,

quomod6 Textum meum corrumpat

quadret ad fuum proprium incentum;

ut

Nam

exiftit

& fangui-

nem , qukm intet arma & Vnguencum,fed

tam flocci eu ejufque molitioncs pendo ut
,

voluntatis libercatem

ipfi

relinquere velim.

SPONGIj F0STE7{IJN^,
jiclus fpongiit mundificantisfaper hoc.
Fojieruf,

QVintoncoo, D. Dodoris

Bajulum,
nimirum'lineam ejus diredaminviubilem portante virtute fanativam per tot
milliaria ab ungucnro armario advulnusHie fane eft Tom long agafo ille, qui nun
quam cxfequi vulc inaodacum.Sed Sol cum
radijsfuis.eft verus bajulus incer coelum ac
tcrram , atqueita hoc unguentum inter ar-

ma &

vulnus (6 comparationem incompa-

rabilem!

Sol vocacusquafi folus.ut nul-

lum habens par, nullam creaturamfimiliter fibi operanccm Sed Dodor inftar alterius Archimcdis , poteft efficere unam
operationcm, cmittcndo radios illi fimiles.
=

Fludd.
Etfi voces hunc Tabellariu

mcum, Tom

long agafbnem ilium ; tamen mumia

fua

tampromptc & cerco exequecur ac revertetur tam fubito, ad te convitiatorem iiii,

(latus alis vcritatis pernicibus) ut in conclu-

fione hujus Tcxtus nihil nifi ftramineam

hofpitalitacc ac commenfalitatem, fit pra:biturus tibi,inremunerationemtui Non
dice 5 mi homo , quod , ut radius folaris ell
terram cabellarius:
verus inter coelum

&

fie

Vnguentum

ell:

tabellarius inter

arma

ac vulnusi (6 capacitatem admirabilem viritam dodi,qui in phantafia fua propria

imaoineturea

qux nonfunt!

fed

duo,

quo'3 , ut radius lolaris tabellariuselt inter

terram, fic eft radius vivificiac
coelum

&

pice

mcnbri traclatus hujus fecundi ; ad !0'

kdorem

cailla
VWIU
rcmillum ItCLUltlli volo
a IClllJUUUi

,
J

ubi inve.

nietad omnia contentaillius confucationis

inperfcda refponderi , fpongiam illius totalitercxtorqueri, ac omne ejus acerbitatis
virus pra:tcnllim contra hunc Textum meum omnimodc expungi atque annihilari-

Tunc ita
lus

procedit

Sol dicitur quafi (b, nullam creatu-

ut nullum habens par

operantem fed Dodor

Archimedis &c: Domine
mi Pref byter fcmper excipio Platonem-"

ram fibi
ad

fimiliter

inftar alterius

incorrupribilis

ille Ipiritus,

qui (ut ait Syra- Ecd.i.

omnia creabatur,excipiatur necefieeft- An hoc notas Domine mi ? Dixi

enim tibi , fpongiam tuam in Textus hujus
inquifitione nihil praeter ftramineam comcides) ante

menfalitatem habituram.

Non

fperoequi-

prxlaturum Solem vifibilem fpiriaditui huic divino, qui illi dat gloriam
vitatem Quid? Creacuram Crearori? Materiam fornix ? Patiens agenti ? Ifthsccinc
deiri) te

&

dicitur Prefbyteri noftri divinitas

Ati

Philofophia tantum ipfum docet?Quicquid TuJlius di^at nobis , hunc elTe revera

iulum in mundoadorem.Certum cft,fuiffe hunc fpiritum qui Tabernaculum ILium

per ilium folum Sol vivit,
in fole pofuit
,

&

movet atque operatur hie inferius, & illic

fuperius: tftque unus idemque fpiritus,qui
impertic omnibus creaturis & per conle,

quens nobis hominibus vita Ipiritum per

quem vivimus , movemur Sc fumus ipfe

r^ranum Frumenti in frugiac fernli terra

recipit folamen vivificum k radijs Solaribus, quibus poft grani putrefadionem virtute quadam Magnctica atcrahitanimam
exiouam jamlibcram, furfumad fontem
vits verfus , k quo defcendebat anno prs-

fuitin

cerito,adgranimultiplicationem.Sed,quia
impeditur corpore fuoElementari,reaianet hue atque illuc volitans in acre , fugen-

doque ad fe plus ex alto dc fuo fimili, multiplicatur ab uno grano adplura. Anigitur impoffibile eft , ut fimile accidere pofprodeuntemSc
fit incer radium a corpore

fanouinem in Vnguento corruptum , exiouiTm vit3e atomum per putrefadionem

Sanguinis emortui exiurgentis &fineimpedimento terrs ejus unduofs , exfuds,
paulatim ac fenfim ad ipfius vitae foncem?
Sed quia totum hoc vivisexprimitur coloribusin relponfo meo ad illamipfamob
jedionem , fado, in primo ac fecundo ca,

eft,

malignoi^ojfc contaminare

qui reciproce Tabernaculum fuumpo- i-C^'Ar?.

homine,sequeacinfolc,acproinde,
nos dicimur mebra Chrifti
mebrafpiritus fandi, ex quibus Sapientia
fagacitas
Fofteriana , imo Theolooj Chrilbani probe diftingui poteft ac dilccrni , dicencis in
Texcu hoc Sed D-Fludd- ad inftar alterius
Archimedis efficere novit unam operatio-

&

&

nem,emittendo radios ipfi fimiles &c: Minimc' vero non ufque adc6 audadcr milii
afcribant quod ad folum Deum Creatorem meum Ipiedat tutcunque licet Fofterus nofter Diabolo afcribere volebatQuod ad plenam rcfponfione ad banc
,

conftitationem ipfius attinet jtemitcovos

(uc

didum eft) ad membrum hujus crada-

fecundum.
Proceda jam ad decumanu ilium

tus

prorfus, fpero, labor videbitur.

VI.

,primum fpiritut
aherareinfui naturam [piiitum homims

noftri intentionem, trolatur

inful-

quo fpongiaejus valide admodO perfricat Textu meum,fed non proficit magis
illis , qui lavare tentant /Ethiopem ; inanis

tU) in

CAPVT.
Htc contra Spongi Cahaliflie

Diabolos habere corpora aerea cqnccjfajibiin.

inconftantia Confu^
creationefuay Poftrernb tnutabilitas

aereum: ut etiam

Aa.17.

inccrruptibilisfpiritus inhcmine interno,

qui eft coelura ipfius ad fanouinem qui in
Vnouenco occultus jacet: baud fecus.ac
,

Pfi.i9.

tatorisinpnvcipuo ejus argumento aperitur^

Texttig

^^'*'"''T**

EXPJiESSlO MEMB. IIL

F0I.27

Textus Fluddanus.
combinaHInc iglcur oritur fecretaillainter

malig& uniOjqus efficitur

& Cacomagos feu venefiruin Tpirituin
tio

cos.quibus fatui ac ftolidi turpiter k Diabolodecipiuntur : Vnde Diabolus leu fpiritus malignuSjilledamento hujus reeom-

forma fugere

fibile eft

Atqueinfuperpangitur
inter ipfoSjUt fcilicet fpiritus in quacunque

ne Diaboli.

vcnetici

fanguinis

hunc modum fpiritus ipfius convertebatuc

inconditionemDiabolicam , quffiimpoP'

penfationis complet voluntatem feu defi-

derium

quotidie

poffic

portioncm, quo fpiritus delitelcens in fanguine magi fiat unius naturs ac conditionis cum illo fpiritus maligni : Atque in

difcedere k cultu Sc veneratio-

illi

ColleBio Fofterianain Textu.

Sympathiam

Effe talem

inter fangui-

&

nem incorpore,acfanguinem tradum

exfudum ex corpore, tam manifeftum eft,
quam manifeftifIimum,exemplo fagarum.
Diabolus exfugitex ijs fanguinemi fanguis
cum Diabolo remanens participat de maligna ejusnatura, rccurfumque habens, per
ejus fpiritus ad corpus fagae , facit omnem
ejus languinem lympathizare cum illo.

quern habet Diabolus , atque ita fanguis

mutat naturam venefics , Et ita evadunc
maligna: ac Diabolicse.
Hiciterum cernere licet, ilium Textum

meum

ultra verum torquere intcntum

mei Sed ipfi concedam defiderium fuum , Sc morem geram bono homini
inhomoreejus.

fenfus

ji^us mimdificantts ejus fpongiie fuper Textum

hurts.

Folferus.

Dodor

probat excmplo languinis ex-

Diabolo e fagis , qui cum Diabolo

fympathizans cum fanguine
remanens
in corporibus fagarum , mutaC earum naturam, illafquereddit malignasacDiaboHie Dolicas. oprofundum exemplum
fucfti a

&

dor conducit 5c coUigit fundamentum

argumentifui , cuj nee Philofophia vera,

nee Thcologia orthodoxa nobis concedct,

ut alTentiamur. Sanguis veneficiE rema
nens cum languifugo Diabolo 5 fympa-

cum

thizat

Quomodo

fanguine corporis venefica:.

fieri potelt ? Quomodo

poteft fanguis fubitantia corporca,remanere cum Diabolo incorporari. &g:

hoc

Hic iilafpongia ipfius validitas extorqueiur.

Fludd.

ingenium mirabile fpongiferi noftri

intclledum fpongiofum conlumen

&

ccptus tam ardui ? Sed, fi hercle Angeli ( ut

erant incorporei, quomodo potuiffetcibus&potus , fubftantiacorporea re-

ille ait)

inanere

cum

Angelis

quos Abrahamus

convivio excipiebat : Si erant incorporei,

vel fi affumebant corpora accidentalia,pO'
terant edere ac bibere cii illis naturalirer?
An vcro Abrahamus erat fenfus tam cx-

cibum ac potum fiouris fuVir fane ufqux aded profundus in myfterijs divinis , non forettam
focors , ut otferret illis alimentum fuum , fi
persjut ofterret
catis

& larvatis ?

fcivifret,non naturaliter eosnutrivifle.

Ea-

dem fere abfurditas haudimmeritoLothoEil enim hercl^e ultra

mundanorum dextre examinare.

ni attribui potuiffet

captum

chm fyringa

fiftula

aut ventofa attrahit^

elhieorganum , an vero fpiritus in organo , qui attrahit ? Homo non operatur

corpore fuo
fanguis

fed fpiritu interno

quicquam ex feipfoagit

Nee

fed fpi-

ritu vivificante occulto , qui agit in eoi

lingua humana inferviunt pro
Guttur
organisvocisi fed eft fpiritus, quiagir. Si
Diabolus intret in corpus ut porci aut hominis ; nonquid in ufum adhibcbat vocem
bruri organicam , ac faciebat ejufmodi
homines loqui ad Chriftum? Sed erat adu3
Diaboli fpiritualis , quimifcebatfcipfum
cum fpiritu acreo bruti ac hominis poflefcaufabat iUum refpondere pro vofi ,
luntate agentis Sic ergo dico , ilium adminiculoorisac fpiritus creatura: , quern
ilia induit , exfuxiffe fanguincm ; non,

&

&

aut crnaviter aperire ac recludere hoc dubi-

qu6d

fanguis in grofla fua natura mora-

uaifsed fuppone,concedi,Angelosac Diabolos non elTe corporeos, fed creaturas fpirituales ; attamen confitetur alibi, Diabo-

batur

cum Diabolo

lum poffeinduere atque affimilare fibi ullum corpus organicum, nimirum hominis,
canis auc cati^ac per confequens Angeli

illi

induebant formasjhumanas : Obfecro vos,

fpirituali

Sed

dico

fanguine Ipiritualem

in fubftantia fua

fubftantiam in
,
qu^c ex acre par-

aptam efle fe jungere

conftituere unionem per contadura
cum illo Diaboli : Perinde ac videmus
Ambram , cum comburitur , emittere
ticipat

facile

&

fpiri-

SPONGJ^ F
fpiritum fuum

cum acre

qui uniens auc mifcens fe

ilium iiatura fua odorife-

inficit

ra.acque ita fadta eft communicatio adlualisinreraereraac fumum , inter Ipiiitum

unius

&

locum fccretum feu

contagium pcftilentiale pu-

alceriusi inter

latrinam vcl

&

fpiritum acris infedum , qui

ftulofum ,
aer communicat etiam infedioncm illam
Ipirituiodorantis. Itcrum, nonne videmus
in uno Epidemia infedo , prim6 fuilTc fpi titum corruptum , qui virtuali contadu

fuojinficiebatnonfolumfanguinera
fpiritus in

fanguine divifibiles

videmus etiam

fed

Et nonne

eundcm invifibilem fpiri-

tum fie iniicientem,

etiam in-

invifibiliter

ficereaerem invifibilem circum circa , Sc

fangui'
ex parte e corpore cxpirarit
ne, tamen talem habet communicationem
cum fanguincj ut, nuUo habito refpedu fu-

&

licet

mus

relinquens

invifibilis inficiat foris.non

nihilominus perfecutioncm Demi : Si itaque Althoin pcftilentiale ex furgens in uno

homine ( quod Propheta Abakuk vocat

Da:monium

>

feu

Da:monemMeridiona-

lem) inficiat fanguinem altcrius fpiritualem,noneftCarbunculuscorporalis , qui

illud efficit , fed infedus in eo fpiritusjCarbunculum icaque corporeum conferimus
corpori i Diabolo aflumpto. Quare , ut
videmus , quod pofteaquam Caibunculus
unius tetigerit pcrfonam alterius ; fpiritus
facile , ratione fimilitudinis ipforum reciproce communicat cum akero : Ita , ut , licet ille, qui infedus eft Carbunculo, difce;

dat vel ad quodvis intervallum

hilominus

fpiritus

tamen ni-

malignans cooperatur

cum liinguine nuper infedi , convertitque

eum ablolute in naturam fuam malignan-

corrumpebant ejus cogitatlones

Nam fine adminiculo medio Diabolus etiam uca-lisdepulfus , non
fpiritus

&

fuis proprijs nitido,

ilium virum

qui

intcUigo fiigacifCmuiTi

murem tam cito

odorari

Quid vero putat , Diabolos tenuia

corpora non poffidere ? Imo fane. Habec
poteft.

enim pro hoc(ut inquit) authoritates ilripturacjconfiliorum , Fatrum ac fcholafticorum , qui confirmetur tantum- Sed in via
tanquam in tranfitUjinquit Doctor qui

&

impieDeoattribuitcompofitionem falf6
audet Diabolis corporeitatem tribuere : In
primoloco Fofterus habet Diabolum, Patre mendacioru pro Patre nutritio, qui 8c
,

nutri're&foverenovitfalfum fuper quolibet

fjE

ille Scmucomonachus Merfennus dicit , nimieo qu6d afleveravi , fpiritum Do-

Sed, ut ante dixi,focors

naris

rum

mini implevifTc atque animafiTe fpiritum

cccleftem ; Ergo (inquit) Fluddus tacic
Deum partem compoiitionis , acproinde
D- nofter Prcf byter verba Monachiillius
pro oraculo reputans abfque ulla ponderatione fenfus hujus negotij inftar Pfittaci
haec ipfa verba

Monachi effutit : Dodor,

impie attribuit compofitionem Deo : Sed

fi Dicam,Deum eiie in compofitione , non
intelligo ut partem componentem , fed, ut
folum compofitorem in compofitione: iterum , fi ab ellet a compofitione verbuui
,

non dicereturincarnatum: Nee fpiritusincorruptibilis effe in omnibus : Nee Deus

poflet ab Apollolo dici efle fuper omnia 5c
in omnibus.

Sed mittamus Paratticam feu parafitiacervum: Adducit Icriptu-

camgarbam

&

humani exfudi, ac relinquat ita infedum

mutatum in propriam lioi naturam , pro

rsteftimonia,&qu2eliintilla? D. Paulus
hoc habcf. Non dimicamus contra carnem
fanguinem , fed contra malignitatem
fpiritualem feu malos fpiritus in locis altis:

ut fpiritus venenoi'us peftilentix in difpofi-

& banc ob caufam

tionem Epidemialem ? Nonne Diabolus

opcrabaturidemeftbdum cum fpiritu lu-

me Nam Spiritus non habet carnem & oflajficut vidctis me habere.

malignitate

fui fpiritus

fpiritum fanguinis

&

Johan.IJ.

poteftmoliriccclum ex intelledu humane.

Scd , utrefpondeamusFoftero in armis

tem. Eftne igitur poflibile , utmalignitas

Diaboli fpiritualis liidione aliqua (anguiinquinet
nis contaduali , contaminet

mentem

feu

&

ac tange

dae, cumdiccretur-.Immifit Diabolus in

corluds, utChriftumproderet? Id
inficiebat ejus fpiritum prius

atque

Contreda

ait:

Fofterus.

A tqui Diaboli non

eft,
illi

Chriftus

poftunt cotitredari

nee paipari.

Ergo non habent corpora.

Fludd.

ECce hic fuperbumargumentum, quia

Diaboli
aifreo,

tiadari

ri,autintelligi, licet

non

inftar

carniumac

Nonne Apoitolusmentionem

utfuntintenui fuo corpore

oflium?

non polTunt. Ergo non

cit corporis alicujus fpiritualis

ha-

fa-

feu ccele-

& corporis tcrreftris ac gro-

bent corpulcntiam ullam

Equidem fcire
vellem ex argumentatore hoc acuto , quod
nam corpus organicum pro loquela habeat

ftis

quando iple in verbis reciprocisac vocibustentaret Chriftum ? Anexiftimat ipfiffimum aerem (qui eft Diaboli

ac fcholafticorum , qui funt in opinione,

Angelos efle abfolute incorporcos , utda-

hic fpiritus

externum.ut mox probabitur)non eflTe corpus Ipirituale, quando poteft paipari, audi-

ac tenuis,

ffi?

Veriflimum

eft, efle

nonnulIosPatrum,

mafccnus , Thomas Aquinas , Denis &c:

plures
Sed tot funt ex altera parte imo
opinionis,
func
qui
contrariK
Dodiorcs 5
;

&

quod

EXPT^ESSIO MEMB.
quod adexiftentiamcorporalcm fpirituum
horum, ac dicunt fimpliciter , Angelum
eile

fubftantiam corporcam

& per confe-

quensAngclospoiTefine uUocrrore vocain hoc quide Pari creaturas corporeas

rrum nuraero funt Bafilius,Origenes,Greforius, Auguftinus- Ifidoras,PctrusLomardus. Atque ex Philofophis Mercurius

&

cum tota Academicorum

quod ad D. Augultinum, dicic

III.

um Angelorum (qui

Itatis

Dei-

Ex quibus claret,

emanationis divinae
rituale,quod hoc

tandum eft nobis

bis

Damoneseireaercaacignea anima-

&conrcquenterillis affignat corpora

aerea : Viciffim alibi affirmat , Angelosin

creatione fua habuifTe corpora aerea, videlicet formata atque effigurata ex parte pu-

Internum

ejus poli-

tum ac purum aereum efle corpus

terram

lia

Angeli interfpTendorem

num &quafi animam ejus efle

fchola. Ec

luo fuper Genelin expreffis ver-

utEcclefiafticus ait^'pien.^*

omnia crcatus)efle Candorem lucis 2etern& fpeculum fine macula Majeerat ante

Trifmegiftus
ille,in libro

F0I.28.

fadam efle

cjusfpi-

Nam no-

in principio

ccelum ac

lumen recipit
ex aquis

& per aquam

confiftentem per verbum, ut D- Petrushabet : Ac propterea totus mundus erat compofitusexinternoaucinvifibili , quod eft
anima five fpiritus animatus verbo Dei&
aqua qua: corpus
externa ac vifibili terra

&

eft

Sic neceflario fequitur

omnem crea-^

qui redditus ert

promptior ac maais proprius ad agendum
qu^m adperferendum-.&afleverat, malig-

turam compofitam efle ex interna feu acliva anima , &externoaliquofeuorganico

Angelos ratione defedus fui fuille mueffe externum

tates , quo ad corpora fua
in naturam aeris groffioris , ut potius
promptiores efficerentur ad perferendum
ignis tormenta. EtPetrus Lombardus inquit : Angeli corpora J in quibus hominibus apparent de fummo acre fumunt , folidamquefpeciemexcoelefti. Eleraento in
duunt , uthumanis obtutibus. Manifefte
demonftrentur:Ita,ut evidens fit , Auguftinum ipfum in uno confentire, Similiter
Bafiliusnosdocec , qualia corpora Angeli
habeant,cum inquit : Sunt fpiritus fenueS)
aerei ac puri : Iterum Artephius fapiens ille
vir ait,Externum diaboli elfe aerem,fed internum ejus efle ignem . Quam ob caufam

Nonne manifeftum

riore aeris fuperioris

ftos

&

&

demonftrat, facile efle illi , nimirum refpe*

d:u externi fui , feu corporis fe in finuare ac
participate cum aereo ac fanguineo fpititu
per confequens efficere in eo
in homine
morbos calidos atque igneos.
Sed cur quiefceremus Duntaxat (ut Foftero mos elt) in nudis Authoritatibus:Deveniam jam ad planas probationes Philofophicas , quibus expediam dilucide ac decormonrtrabo, Angelos habere animas
interna. Prim5fcienpora feu externa
dumeft, fi eflent Identitas , id eft ex una
Cmplici exiftentia formali, unum idemque
cflcnt in elTentia cum Deo Crearore fuo,

&

&

&

&

qui dicitur Identitas feu unitas abfoluta

fimplex:Atvero , quatenus componuntur
exduobus , ex luce icilicet , qua eft radius
Dei, quern recipiunt , utinformentur ac fiant creaturae ; ac fpiritu : Qui ad inftar Ijjeculi perpoliti recipit gloriam lucis illius
coeleftis: Dicuntur Alteritas,id eft, ex duobus compofiti. Atque hoc viviffimis exprimitur coloribus apud D. Denim , ctim
vocat eos Algamatha,id eft fpecula politifCma , recipientialucemDei: Acproinde
definit Angelum Dei imaginem, emanationem lucis occultae, fpeculum purifEmum
ac fplendidifSmum. Et Damafcenus dicit,

Petri, j,

receptaculo animse

illius

quod corpus eft:

quod, cum Ipiritus

Ruach-Elohimmoveretur fuper aquas , aqua erat patiens Catholicu,ac fpiritus agens
internum? NamD. Auguftinus fuper Geeft,

q^^^^,^

nefin inquit,Spiritus ferebatur fuper aquas,

igneu ijs vigore imperties: Ita,ut aqux fpirituales creatje

Catholico animate fuerinc

flatufpirituali,in creato Catholico acluce

vitSjCujus fpiritus in qualibet creatura eft

fpiritus vits , ac ob id centralis eorum anicreatura animata eft corpus. Quama:
propter,ut purior ac fpiritualior aquse aut
aeris pars,Angeli eft externum , fie ejus in-

&

ternum

lam

eft

adtus lucidusfpiritus Dei-

igitur fie

concludo

i fi

fubftantia

externa Angeli fit aer (nam necefle eft fit

velde aqua fpirituali, vel de fulAtantia Dei,
non rhaterialis)
quae mere eft formal is

&

fcimus cnim regulisPhilofophije.aerefubtiliatum efle

&

ignem,
viciffim acrem invaporem nebulam, nubem,

fpiflfatum eife

atque

ita

per infpiflationem aer in

bilis fit fubftantia vifibilis

numcorporeumvocale

paret , quae anima nubis

num fuum nubilofum

feu

im5

viii-

& orga-

ut in fulgure apnifi

habeat orga-

inftrumentum
corporeumjnonloqueturinTonitru. Inve- z.'Rfp. 23
nimus itaque ex facris, Deum dici loqui ex pf^m.'ioi".
nube fua organica ,
ab illam ipfam caufa
Textus vocat illudin uno loco latibuluDeJ,
in alio Tugurium Dei
in alio vehiculum
ac currum lehovx : Ita , ut fi lehova faciac
Tabernaculum hoc organicum, ut edat vocemfuamauribnsmortalibus(ut fcripturae rnuo/.47f*
multis in locis teftantur) non eft peccatum
dicere , fpiritus hofce inferiores habere pro
,

&

&

corporibus

fuis

externis fubftantias aereas:

Quoconceflb

quid impediret fpiritus,

,
quin contradione fubftantiarum fuarum
extemarumappareantvifibiliter , quando

&

colloquantur cum homine

iilislibuerit ,
organice, prout tenrans ille fpiritus loquebatur ad Cnriftum ? Et iterum, dilatatione
aliqua

immediata ejufdem

eos efle fpiritus intelleduales, habenteslucem(canquam animam iuam) i prima luce.

externi evadant invifibiles

Et Salomon depin^cns principera omni-

nebula conflata ex acre

fpiritus

aerei

non aliter

ac

fumus dilatatione evanefcit, feu nubesauc

compadc
4

& craffojfae-

SPONGI'^ F0STF1{IJNJE,
To

contradam,
compofitionem externam five

npcnumcr6 abfque apparentia

ullius

dilatato in centrum, feu terra

cranlif inviiibiliter?

Non-

relinquit

guttar pluviarum

nepercgiinumcrat

Chnftum ipfum

qui

ac offahabebatapparereetia januis
evanefcorc immediate?Et tame,fi
claufis

came

&

qu6d, poftquafurrcxeraCj

confideremus ,
inducbat corpus Ipirituaiei illud ipfum corpus cam ob caufam poterat deponereTabernacuiii fuu vifibileac tangibile&fubtiliatione ac dilatatione fieri xcque fubtile

acimpalpabilc , acvoluntati ejus libebat,

Atqueitapoqui habet corpus fpirituale
teit apparere atque evanefcere in inftanti.
Elt fpeculatio .admirabilis debito modo
:

con(iderare ac ponderare

operetur in

hoc mundo

ncm ac dilatationem

firionem,per tcnebras

quamodo Deus

per contrad;io-

privationem

& lucem

& po-

per appa-

nereara
ciei

compadam

frigidaminftargla-

Eft cnim emanatione feu dilatatione

ejus a centro ad circumferenciam qus incendit calorem naturalem in externo crea,

tura: cujufvis-

qui negant

Vt concludamus cent, a ecs,

habere corporeitacem,
cerciflimumeft , quod , ubieltrarum^c
denfum, ibi, per conlcquens ,e(t corporci,

fpiritus

Quicquid

tas five tenuis five fpiifa.

euiin

in fua fubitantia eft tranfmutabilc in cor-

pus tenuius vel fpi(Bus,corporeum fitoportetjlicet non fit corpus vifibile: Sicftella
in coelo vocatur denfior fuiorbispars

etia ignis condenfari in acre poteft

Sic

atque
a'er in aqua
aqua in terra:& iterum terra
rarefieri poteft in aquam,& aqua in aerem,
,

&

&

aer in ignem : Talis enim eft naturalis

Elementorum rotatio : lam ver6 externum
tentrione; aer communis, contradiiva illi- Angelorum creatum fit oportct ex fubftantia fpirituali mundi fuperioris vel non
iis fpiricus nacura, vertitur ab invifibilitate
in vifibilitacem, h tranfparcntia in opacita- omnino: luxta tenorem Bafilij ,& per contem jab acre in nives grandines, gelu, gla- fequens eft corporeum licet con fiftentiae
ciem k levitate in ponderofitatem,ab agi- tenuiorisfeufpifliorisprodignitate Aneeim- li. Nonne David agnofeit tantum in his
licate ac mobilitate in fixationem
mobilitatcm : E Contra vero flatu ejus ab verbis Qui facit Angelos fpiritus feu aeminiftros ignem urenoriente feu Meridie , dida corpora rurfus rem ventofum ,
mutenturin aquas,& aqua in aerem, atque tem, Ac proinde dedecus eft , ejufinodi
myfteria , qualia funt ha:c , quse confidefinaliter , cor.
a'er in ignem dilatatione :

ricionem ac difparationem jproutvide^

mus , ciim fpiricus ipfius movetur a fep-

&

rn,inuo4.

&

&

porciras ccrreftris in corporeitatam aere-

amac coileikm

durities in falfcdincm,

groffnies in fubcilitatem>opacitas in tranfparcntiam,fixacioin rhobilitatem , quies

&

ultiinadtionem , tenebrs in lucem!

mo contradio , effeda per hunc divinum

ranti admodum manifefta llint

rante feu imperito detidcri

, ab ignonee opera

&

operationes Ipiritus Dei exiftimari in communi mundi Elemento , fed Diaboli at-,

que

ita carcitate fua

malum pro

capiunt

bono ) tenebras pro luce

Quod genus no-

minum Propheta indigitat in hilce verbis:

VsilliSjqui loquuntur bonum ex malo, & ^^^'^s-^o,
vifibilitatam. Quid plura ? Si omnis geex bono qui ponunt tcnebras pro
malum
fuum
externum
^
Angeli
habeanc
neris
fpiritum,' in dilatationem, vifibilitasinin-

fpiritu

mundi aereo ,

& adum fuum inter-

num

,
*

ab hoc fpiritu externo vivificante j in

quo eft quatuor ventorum proprietas ( ac
proindc.inquit Propheta, veni,o fpintusa
quatuor ventis , quibus arguit , hunc unum
quatuor ventis , habere proprierates quatuor venronim in fe , quibus agit omnia,
undc Propheta evocac ilium k quatuor
ventis.) nondecet nos uUe modo dubitare,

funt

quin virtuteadusilliusinterni

&

tia acris illius fuiexterni, poffint

refcfeab invifibilitate

fpirituali

fubftan-

contrahe, igneaac

&

aerea in nebulofam feu aqueam imo

vifibilicatem terream 3 feu naturam nivalem autglacialem , pra:cipu^ fpiritus grofli,maligni

& tenebrofi

qui per lapfum

fu-

urn indueruunt aerem groffiorem (utAugullinus ait) Atque hxc eft ratio, quod Satan vocatur ab Apoftolo aeris princeps :
hinceft, qu6d Diabolus feu fpiritus malig-

&

qui ponunt

Siciraque, ledorjudiciofe , percipere

ex his , qua in hoc membro expedita

licet

pro amaro:
VsilliSjquiinproprijsfapiuntoculis , ac
prudentes in proprio fui confpedu.

tanquam adorem elTentialem in

fpiritum

& lucem pro tenebris

amarura pro dulci & dulce
luce

quam impotens

extitcritadverfarij

mei fpongia ad expungendum ac delen-

dum

vel minimum titulum naturalis

valoris ac virtucisdivina:,

illius

quam in Anato-

mia mea myftica afcripfi Vnguento, armario. Ac propterea , quantum quidem mihi
videre licet,ad invenire licet ipfi plura media fubftantialia,qukm eft fpongia ha;c (expreflumenervati cerebri ac ingenijphantaftici argumentum)ad fubvertandam mevirtutis admiradicinam tanti momenti
bilis in operando. Sintipfijinquam , ne-

&

ccfle eft

, locofponad removedum fijndamen-

validiffimi rudentcs

giae leviffims

brutorum,& in tadu apparent ufque adeo

& tamen vereor,ne rumpanantequam fapientes ad fidem trahant,

nimirum dona benefica lanationis in hoc
unguento armario , procedcre k Diabolo,

intenfc frigidi (Ex confcffione Fcfteri) vi-

nee ver6 a

niin contradione , convertant fe ipfos in

figuras folidas feu

delicet)

hominum

firmas

CO, qu6d fpiritus

vcl

kquovivunt,

contrahens fele a circiimfcrcntia ieu acre

tum veritatisi
tur

tia

&

Deo ac benigna ipfius demenmifericordia,quilolus elt dator fani-

tatis Sc bonitatis.

latQ'

EXPI^ESSIO MEMB.
lam ver6 vobis
necelle eft

\,

in

memoriam revocem

tanquarn in tranfitu,abfurdita-

cflc,

hunc curandi

& poftmodum efFeda

mans attribuere

videtur

illius

urinjc hu-

Verba ejus haec

dendos &e: Ethicrecludiccaufamcurationis elTe mundificationem vulneris,linteolo in urina vulnerati infufo

appUcato
non k Diabolo , fed ab homine : aicendo,
infoloillo curationem confiftere fine Vnguento vulnerario :
in teftimonium vocatomnes verfatos artiftas Chirurgicos, ut

&

funt.

t'SA

F0I.25J.

Fofterus nofter, fe alibi dixiffe: Diabolus

fecret6 applicat aliam quandam operati-

Nam in- vam medicinam ad curandum vulnus &

modum Diabolicum medicos circumforaneos incredulos dclu-

teni fpongiferi authoris noftri

quit

III.

Dirediones D. Fluddifunt,utarmain
myrethecico relinquerentur , dum confanefcat patiens ,
ut vulnus mundum con-

&

fervetur linteolo.quovis mane,in urina ejus

madefado: anhiecfit fallacia nee ne j eorum committo judicioj qui in re Chirurgica pcriti funt : namcertum atqueperfuafum fibibabeat Dod;or,fi vulnus roundura
fanetur

cos diduros ipG, iUud cicatricem

obdudurum fine unguentoarmario.

Fludd.
,

memorem: nam memineric oportet

Quod cum

confirmenc verba fiia vera effeita fit

qua Dei benedidio

evenit ex aftu-

tia Diaboli in hac curatione ? Vel in qua

apparerepoteft Diabolicum ? autquomo-

doille quicquam applicat aftuto modoad

deludendum medicos circumforaneos in-

credulos

Ad bate rcfpondeo mendaccm oportett efle

&

O vacillationem

rebri oblivifcentis

titubancis ce*

argumentum luum

&

praepofteredevorantis verba propria.

CAPVT* VIL
Jn quo totumfubje^umpaucit tontrahitur
iS abbreviatuu
PErcipere licet, ledor candide,ex bifce,
qux j am dida funt, quod , lice't adverconatus fueritjUtludaei Servatorinoftrojcrucifigere vel potiii&oblivioni mandare vericatem,tam virtutis opcrantis Vnguenti armarij , qukra conatuum
meorum honettorum , in cruce cacomagifarius nofter

ca eonvitiorum,nobifquc in agone noftroj

nimirum , ctim reputatio nolttajacetfanguinem fundens, often fpongiam deftruCtivara feu abolitivara aceto ac felletur*
gentem, intelligo acri calumniationis con-

rum cete olim Prophetam loriam fuper littus Ninivitarum incredulorum , ut incredulitasac fufpicio hominum ejufmodi Ze-

lofbrum , qui fedudi fuerunt ab adverfatij noftri Leviathano leu monftro fpongiofo,c6 facilite aboleancur , faciendo veriratern abforptam ac dcvoratam rcvivifcere

& quafi eftulgere & reiiirgere, ut ejus luce

omnes nubcs ejufmodi
pererunt

obfcura;

qua: pe*

& aluerunt talem incredulitatemi

nimirum velum

dans M-

Fofteri

mun*
dodrina:&

religioluim aitutia
,

error ejus

quhm

dimento , amaroque indignationis ejus in-

poteftas curativa

humane fapore loco confolationis Chriftianas : im6 , licet , inquam , flatus tcmpe-

detcgi poffint oculis cujufvis fa*

pientisac judiciofi ledoris ,
ut incredulos cum Ninivitis pceniteat crroris fui ac

ftuofusfpiritusejus aeerbiflimi,fecit quod

in fe eft, ut rcputationi utriufque quafi nau.

fragium induceret

& ut ad initar lonae

alicujus, eijcererin mariaturbatacenfurae

hujus mundanse, ubi fiudus tumidi varioconflidantur impetuofe,

quafi fuftulciunt fe atque refiftunt fibi

rum affeduum

&

invicem (uamex illo eftTheorema ,quot

homines, tot fententia) quomod6 poflibiie eft

placere ac

morem gerere

cuivis in

humore fuo ? Et quamvis Leviatham fponinfultans cete

giofus feu fuperbe tumens
in fuum obtempus
Fofteri abforberet ad

&

& xltiraatiolivionis
nem utriufque horum Vnguentorum &
vencrem , honorem

jne pro temporis intervallo

tamen (Deo

meo ago gratias) largituseft mihi gratiam

iUam , ut

ita

exprimam

& cxtorqueam

il-

ludcete ejus pr3efligiofum,feu devorantcm fpongiam, quae etiameft maris progenies, ut jam jam eundem in modum ve*
ritatem iUam evomere cogatur,in banc no(Irafn littoris plagam, non parum increduiirate bujus cvwandi modi infedam ut ve-

cribit

fall6

Diabolo af-

&

convertantur
idololatricis

ab ejufmodi illedamentis
qua: perfuaferunt

ipfis , ut afcriberent pia ac benefica dona fanationis

,

per Vnguencura armarium falf6 principi

tenebrarum,qui per hominis errorem ufurpat fibi titulum pnncipis feu fatrapa; hujus
mundi, qui jure, idque ab omnisccrnitate

&

Ipedat Deum verum lucis , qui fecit

ccelum
terram ac ditavit cos omnis generis virtutibus : Sed , fi in pofterum'accidat, ut obftinaci quidam inaeduli (intelli-

&

go apparenter Zeiotypum fineintelledu,

dequo D.Paulusloquitur)ad inftar canum
revertanturadvomitum ; Mihi itaque diac confitendum eft, eostantum,
juxta Ipeciem fuam facere , ac proptere^
potitjs commiferandos , qu^m invidendoft
per coniequens verodioque habendos :
ba Servatoris noltri tam finiftreappJicata
ab adverfarionoftroinejus Epiftoladedi-

cendum

&

catoria,

percommode Deo eftundi poflunt

pro viris hifce : Pater ignofce illis ham,

quid agant nefcTunt:obhanccau&niigi,

mc

SPONGIJE F0STEJ{IJN/.
tur prcecipuc

hoc pamphlctu meum dirigo

ad omnes, qui funt zelocy pi, intelligctes ac

jiidiciofe dodi , fubmifle rogans eos atque
obiccrans , ut hoc breve proplafma ac typum difputationis nollrs recipiant in conliderationes fuas maturiores, atqucquodli-

membrum, vere, (omni

bet ejus

pa'rtialicatc,

feparata

fchifmate) lance ac trutina dif-

cretionum fuarura honeftarum acpiarum,

ponderenc.
Examinent, inquailn , in felcdiflimis cogitacionibus , idque ferio , an hsc curatio
proccdat

b.

done illo virtuofo quod Deus

,

, cujusproprieras, ftatim
poll ejus creationem perlapfum ejuseven iebat diverfa, ad percutiendum , aifligen-

dum,

ac deftruendum

dum

&

non ver6 ad curanad exhibendum tantum benefa,

tlorem humane generi. Confiderent

verba Apoltoli

alfirmantis

illi

dcum operari

omnia in omnibus: acproindeagicquando libet in Sc per Diabolum tantum ad

jnorbum, mortem ac dcftrudioncm fed
non ad fanitatem Sc confervationem ; ob,

Textu Davidis alTeverantis, Deu verbo fuo perfanaffe cos qui percufTi fuerant

ferva

&

morbjsicum revcrtcrenturadipfum :
nonne per veibum didum curat omnia?
Qj^^nino : Nam Salomon dicit : Extendit
mifericordiam fuam afflido ferpcntibus,
emittitque verbum Ilium ad orandum illos, ipfiffimum verhum fuum , quod perfanat omnia. Scd Diabolus nee Deus eft,nec
Dei verbum, quare concludam argument
hoc adamantine.
Si Deus nofter mifcricors , curat omnia benignitate fua , idque per verbum
,

luum , Diabolus nihil curare poteft , &

per confcquens non poteft praeftigiofc
ilmulare curationem iiib umbra ac praetextu unguenti armarij.

Major evidens elt,quoniam, fi verbum fanatomnia.generalitas illafuperior concludit omnes particularitates inferiorcs , ac

proinde omnis facultas abfoluta curationis,

adimitur Diabolo.
Minor limiliter confirnnatur verbis anAc primo Prophetae Davidis
te didis
^
Emittit verbum fuum ac fanat cos ,
:

&

fcpulchriseos liberat

confiteantur

coram

vita cujuflibet creature vivcntis &fpiritus'

omnis carnis

Poftremo

ut

&

verbo

nonver6kprivativapotentiaDiaqua ^diverfo cfl; mors ac dertrudio*

Prseterea vcllem vos notare ha-c Apoftoli,
verba : lam ver6 donationes funt diverfae,
fed idem fpiritus ,
funt operationum di,

bolijin

&

Deus eft idem , qui operatur

omnia in omnibus : Sed illi datum eft per
fpiritum fapientia; donum , huic verbum
IcientiCEjalij

datur Fides, atque ali

fanationis per eundem fpiritum

An uUus probus

donum

&c.

Chriftianus imaginari

unum hunc fpiritum qui folus hacc

operatur, effe Diabolum ? Minime ver6:

poterit

Nam in vcrfu tertio Apoftolus

vocat ilium

Spiritumfandum. Quidigitur? Diabolum medcri per Spiritum Sandum ? Vel

Spiricum

Sandum conccflurnm Spiritui

donum beneficum fanatio-

maligna fuum

ad imponendum humano generi & ad

cxpoliandumDeum jure fuo ? Abiit , fed
cum juftitia tribue Deo.quod Dei eft , af-

nis

fignans Diabolo proprietatcm illam,quam

fortituseft h DeoCreatore in principio:
Prior Spiritus ab omnibus creationibus ordinabatur in officio fuo bonus,vivificans ac
vegetans j pofterior vero malignus , de-

ftruens ac mortificans

tarn dicitur in perfona

Nam apud Prophe- Efai- J4.i(5.

Dei

Ego

creavi

deftrudorem addifperdendumAudader itaque concludam atque abfolvainPamphletum hoc meum, feu difcurfura modicum,pro ut carpi ^nimi rum verfu
hoc religiofo citato in hymno divino Pfalad pomifts regalis in honorem Dei ,
tentiam adimendam vel Diabolo vel ulli

&

alijcreaturje operandi miracula eflentialia

alevelperfe.

Benedidus Dominus Deuslfrael.qui

rare Filios tuos

Nam mifcricordia tua vc-

niebat adjutum cos

Nam

nee herba

cosjfed verbum
omnia tu

fanat

ac cos perfanabat;

nee malagma curabat

tuum

, oDomine, quod
cnim vitss ac mortis pote-

'''=i-7i.i8.

facit mirabilia folus.

&

i-coi.i;.

verfitates.fed

quoniam in sternum miiericordia ejus,

, non ver6 feveritatem

vindidam ejus , quK vcrbo ejus fanabat ac
niedcbatur. Atque itcrum Salomonejfed
Deus Draconis venenofi non poterat fupe-

""

D. lohannes

Vel uthabet alibi.

Confitemini Domino Dominorum,

ejus benignitatem

benignitatem

?'rrc.i(5.

nimi-.

^^_ QuibusapparetfuifTejucundamejus

Doniino amicabilcm
^^a.io7.:r.

rum ad lucrandum &c corpus Scanimamk

Deo: Nonne dicit lob inmanu Domini eft

return eftjomncm virtutem fanativam

ftaurantem cfle ab hac virtute vivifica in

fillcntia diaboli

Sap.ie.io.

ulliusmaleficiilraragematiscaufa

ac continuavitilludinijs

nisverbo fuo omnibus numeris complete,

ad hunc ufque diem , vel ^ mero adu Sc af-

lo;. 20.

Dei mifericordi:E,atque ita

Dominus verbi ejus pro placito (i:o,ad

fanandas Deicreaturas,im6 quidem aliquis
creatus juxta propriam ipfius imaginem

vercaffevcratj'in verbo fuiflevitam:fic cer-

luis creaturis

j'fal,

pofTe imperare
elTe

iinpertivit in creatione hifce naturalibus

liicceflione generacionis ac multiplicatio-

'

&

ftatem habes
dcducisad portam infemi
ac redqcis &c.
lam equidem fcire vellcm , an deccat
ullum vcre Chriilianum,opinio,Diabolum

qui facit mirabilia magna folus

Acproptereh , fi Dominus Dominorum

folummod5,vcl folus,nonhabet ullum hominem mortalcm ad juvandum fe ; fi ipic
folusjtunc non ullus Angelas in coclo : Ac
poftrcm6 fi lit Deus folus ac folummod6
nonullus infernalis Diabolus , nee Daetnon, aut fpiritusElcmentiignci autaerei,
feu

rfJ.ijy.s.

EXVJ^ESSIO MEMB.
Nam

Iir.

toLjo

Texaquei feu tcrrei , qui afliftat ci :

tus habct- E(t Dominus dominorum folus,

lotypum ac religiofum,invlolabile hoc

cmblema animo fuo in fculptum habere*

ac propterca nonulla ad illuin juvandurn

crearura , aut qux valeat perficerc hoc fine
per confeillo clt ipfe , inqiiam , folus j

utvirtute ejus fugec ac eijciatexccitationibus fuis perfuafiones omnes ejufmodi

&

quens , non diabolus , qui miracula operatur. Sed ex agnitione ac confefllone cujuflibet hie curandi modus eftmirabilis , quatenus operandi in eo ratio excedit captum
incelledus hominum mundanorum : quare
cum Davide dicam.
Benedidus Deus, qui facit tale mirabile folus : ac per confequens inferre
mihi licet infupcr (idque baud immerito) maledidus homo, quidivinafalfo
attribuitDiabolo.

Idcirco optarem , quemvis

To

&

finis

omnium

Creaturarum

falfo

hil eft, nifi

-ad

principium

arrogandum

viliffimjc

illud

qui in fe ni-

quod Deo collibuit, utfit , ex fe

nifi quod Deo libet erogare

habet ,

nihil
ipfi

& Omega

& per fe

ipfum

nihil praeftare poteft,

&

quod Deo libet in eo agere ,

per ilium , id facit , nee quicquam ahud. Propterek , quod Deus non vult id non poteft
facere: Hoc igitur efto Emblema veftrnm.
nifi

hominem Ze-

omnium ac principium eft Deus.

Atque banc obcaulam Reudinusinlibro

de verba mirifico inquit Omne hominis miraculum , cuius vera
non

fiio

&

imaginaria deprehenditur fubftantia,

turn grande, turn mediocre , turn mini-

ordo lacrorum prJEfcriptus ob, referendum elt femper in Deum gloriofum j cujus nomen eft benedidum in jeternum : Is enim Solus eft,
,

qui eft Alpha

ftati,

Tilospantoon k^i t/rchx to Theos,

Finis

mum

irreligiofas,qua commovere ipfum poffent ad dcrogandum vel hilum Deipote-

fi

fervetur

qui vel a ft ip(b , vel delegate , non fine

ipfo, vel per fubftitutum ex fe ipfo , talia
ftcit,qualia demiramus : quorum cau-

quod fiant, vel quod homodo fiant.

Hue ufque Reuclinus.
Ac proinde inperiodohujus Tradatus
baud immeritd applicare

& allidere

licet

Foftero ejufque affeclis vje illud Efaisc

contra ejufmodi homines j quorum mcn-

tionem

ipfe feci in principio

mium qustum prsefumentes

quatenus ni-

fapientia fua

&

mundana,ha:fitanter ,pr2e poftere

cjecitate quadam afcribunt opera Dei Diabolo,

fada

fcilicec bonitatis

malo ; cfFeda lucis

tencbris.

fam ad squatam fcire non poflumuSjVel

^yJiM/.y. 20.21;

Vx

qui loquuntur bonum ex maex bono, quiponunt tenebras pro luce,

lucem pro renebrisi qui

Relinquo hxc(ledof cordate ac erudite)

uc dixi ante , acerrimo, mature ac feria

ponunt amarum produlcore.acdtdcorem pro amarore acido : vaiUis, quifa-

tans ,ut lanx equitatisin judiciotuo vere

piuntin oculisproprijs , ac prudences in

con^edu fuo proprio.

impio reddatur fchifmace.

illis,

le, ac malum

&

confiderationis tuje judicioliberum, cxop-

proporrionetur , necinjequalis corrupto as

f /2yc/5.

t'^ifi':^

;>

>^^'.i)-

^-n're.jrHSTt

r ^

-.

H^, -

&
Etratahtc ,

partim Ammanuenjium , tattim'Typographorumjncurid

quce

itrefferum

heaevole Le3or ,

Fol.j. col.i.lin.48.
col

lin.

4..

9* {lega)

fol.d. col.-f. lin. 17.

fol.8.col-4. lin. 2y.

fol. p. col. I. lin.

(leo^e)

textus

diorigine inter Philofophiamvcramatqueeftenlapidem Angularem fiindata in concemptu habere-

'

&lpuriautinfequentibus apertedemonverbis fecunda vice editivirtuce, aquae fupe(dde) Hat u: creatura agat per fe, hoc
(leg<-')

nequeunquamanteafui ,nequidcmcx
tibilem,quxineft cuilibet creacurseadeonegliganceam*
fiinplici Dei, ut exinde inHnits hujus mundi

{lege)

col. 3. lin. 4. [ifge)

fol. 14. col.i

c.x

{lege) rica

fol.iz.coj.ilin.ji.

foL 13.

Rsliqua^ux occurrent
emendate ^oterij.

fie ccrrige.

fenjit facile

lin. 2y. {lege)

col.2lin. jp- (lege) terra prxlbnte ?Quidpluribus opus eft
.

fol- 1 j'col.j .lin.

7. ) ^.{lege)t\3 deri vatis

in

Cum in ita faciendo ab unitate recedimus

abylfum multitudinis

fol.i(5.co!.3.lin.i3 (lege) eile in

omnibus&

fuper

feu

omnia

afleverare animadvertunt,

tamen

&

omnia ex iftis
, terra
compofita videlicet corpora tain ineteorulogica
quam quje in fua compofitione funt complecafeu
perftde mixta pcrficiun ria naturaliumSc rt rum forma facit mentionemfuo
fenfu.tametfi mtcrnas earum eflentias ignoret- Cau-

fol.i7.col.2.1in.ji.y2.yj .54. (/f^f) dcrivantur quibus ccelum

foli8.col.3.1in.38.3p.4o.

(lege)

fas nivis

fol.2i.col.i.lin.22. (lege) qui mundanae fua fapientiae feu Philofophisftruduramlin. ultima

coI.2.1in.47.48.

;/fg)

mundoadus autacSionumeftedusagnufcere

(/f^<r) fcieiatia

in fcripturisfacrisquxvers fapientie funt fon-

tes,publicatajlibenter
col 4.Iin.27. (lege] in Natura lumine, quod prima effentia
materia omfol.22.col.3.]in.yi.(/fgfj intelligimusaptataeflefa'CulaverboDei,

&

fit Sapientia .Virtus, Clahucparticulariter difcurrere quae annis, quo cognofcatis

lin, ultima (lege) dixiifet: Emanatione tua fanda aquae ex

fol,23.col.'ilin,i8,

fol.24. col.i

/^^(r)fpiritualisChriftus

lin. 7. (/e^e)

fol2<J. col.r.lin. I,(/f^f)llfuoftatu()peratu^adcompefcendos&oppugnanfoI.27.coi, I . lin. 24, (lige) Ita etiam flccitas eft nihil , aliud quam na-

( lege )Sc motor qui ^ut Moyfcsteftatur)facit omnia

.
a tine (Jfge jin libro primo fedionis hujus fecundae efEciam,
fol,29.col.i,lin.58.(/etf>)
per quosventorumquatuor flatus
fol 3 I .col.i .Iin.6o. (/* j<;N"amqua;libetchord2aequaliteT divifse
caloreminnatumillis aflignatum ^Solaris
fol.32.col.i.]in.63.64.(/f^<f)plicatione
col.3.1in.^;7.

fjl.28.

lin. 3

&

&

Qo].2lin.y (lege)
.

fbl-33 .col.
col.

Tabernaculi plenitudioperatur , a fcribit

qui fobs agit

&

& non

menfura
4lin .3 9. (lege) verfarum difpofitionum mtferatk quatuor ventis
lin-43. (lege) teorolcgicas, ubi& quandociplacueritmutandum- Ec
lin.4-j (/t^,?)exaerc CatolicocffgiesefFormandasquod
I

,lin.4. a

hne

(d^le) ea

-'

fol.34.col.i.lin. ip.(/f^f)gelcitivamaquaegehd2edi(pofitioncm.

fol-3y.coI.2.1in.26. (^Wfjabit
fol.36.col.2.1in, jp. (leg?) prxfentia

& adione benigna Spiritus Dei

fol.38col.i.lin.27.(/e^e]doaere: Eftergo
col. 4. lin. 13. 14. (dele) per quindecim horologij gradus
gralin- 1 7- (lege) rum in fuo motu retrogredi pet quindecim horologij
dus regnante Hefol.4o.coLi.lin.7. (lege) tionis ipforum inexfpedatac,
2.1in.4,

nam fubito appa-

(/f^e/phisethicorumcxnoextrahere.cuimundus Cbri-

fol.y3.col.3.1in.J3.J4. (lege) refacere

ita

ut

quod

in

forma vapurofa

aflurgit fuper ter-

ram, illud nodurno tempore

quafipro aquis inferioribus, quarum bafiseft
(/<'^f)-t)ufdem
fol.74-col-1.lin.43. 44.
terra,

baud

injuria accipitur, atque

quod

fol-8o.coI.4.1in-i(J. (lege) eftnifiacrvirtute fecreti illius fpiri-

fbl.pi.col.3.1in-i4. [lege)

quatuorfuntAntefignane.nempe Michael,

deducam , quae ad voluntatem fuamm

complendam, po(/^^Oejufdempcranimsmundanaerare'
(lege) ve aquea mundi natura viitute irtius effcntialis fpiritus

lin.yp,<5o, (lege)

divina effentia

proprietate varia

fol p2.col.i.lin.i<5.

lin.f4.

fol.9j-coU,lin.46,(/fj7e)mur,quodvitalisadio>qua;gubetnatur

foLpr.

i
fol.97:Col.i,lin.5-- i<^l^i hocftudicrumrioltrcremir!
fol.

10 J ,col.3

-lin-

7. [lege)

lin.JJj
fol.ii3,col.^,lin-4-9,

{ligi'i

Thronis Angclicis qui radicalitcr earn accipiunt

qui i.T.n-.cdjatdrcsiliiscificit,med:atoribusor-

'M^f iplenon adlcaccrahk evidencidilacationeacalorcvivi-

fol.ii4.col.4,lin.2j, [Uge] relpedugenetat:ionis<S: partis

fji

ii^;Col. i,lin.38,3 p,

quam
fJ.ii55Co].j,liiM4>

i!fgi)

^^ahne

fcI.i22,col-4.1in.4,

innatura-

occulcuslleiisra-

creacuranaairaliquxdam inftincru

col.2,lin,i2, ,/f^ei pluribus rciatam experirecur,

fjl.iaojcol-ijlin

fui

bus arguere videcurdiltanciam incommenfurabileni ai

lege)

primum Hntcam

>>^?) unr, quiipCs judicibusteinporarioslimiccspro

morumcii'itatiSjqLodam venenocecisit,
fol. 123 ,cgI. 1 Ain.iOj'yUge) tuoruQi poft mcrterc hominum pro veneficis
fo!. 1 24,col, 2>lin.4, ijege) pulverem iltiufir.&di exitialcm fparliim per plarcas
lin.39, Mge) modoipi]Deono:umfii:,redcciamhominibusintelfol i25,col.4:lin.i3, i/f^fjgione voces ipCus ad fenfummalcvolumccnvcrtendo.
Aej^e,

iin.43 ,

lege) in

lin,4J'j [I'i^)

fol,i28,col,2,lin,47, <Jege,

fal.13 i,col,3)lin,3, a

acre

& volati eorum lalt, quod

adin(tarnivis&pruin2eccndenl3:ar,qtiarn

inimiciadcsmunic

fir.e {lege)

folicicatvis.utuEremaijufdarri

fccmina

quopluviacaditabsdibus.&ip.iporicntuvftramina
col,5,lin:z7, lege) corpora uniri.E finis convenier.cer &defcl)i3 5,col,i,lin;42, Jege' guencijlcupociusSpiricuum ibidem in-

fbl>i34,col,2,lii-i,i4, Jegt)

ccl,2.1;n^i,i/;^f; t(.s,gelidcs,fixos,velBorealesrevivifcent,qui

lin,j,ahr.e

Mze

Etiarri.filccusteliundusceniperate

vulnusletaliccrquoquchabcvulnusvcxabitur&frigoreeciamafficietur
ccl, 4, lin, 17, {dele) bacrationc
<
lin. 20, [lege) neos&hac rarioneficcMagneticcm.
fcl,i 3 7.col,4;Unj3 7, {lege) nem docet , feu emanation urn a corporibusMagfol. 13 8,col,3,lin, ifi),ij.ege') ac^ivitatis Spbara (jucta imaginariana Philofo.
fcl,i40:cd, 2,lin,38, [lege) ratione Idque prsecipue quoniam ejus virtus per
110,43, {leg') adfanguinemvulneratiacfruftrumferriauc
fol,T44,col,3, lin,42, iUge) sequinodialiAuftraliautvivoaucdilacato
lin54, afine ^Uge) teneatur calidus,

lin,

ultima

{lege)

fcl,i4S,ccl,2:lin,6, h fine v/e^e) turalium operatur, talia

fol,

inefFedum

j2,col,i,lin,i7, [lege) thetica, inillam Antipathcticamrcdafta,

Jn l^ffponfo ad UyplarriJmaSpoTigtim.
Olympicus feu ftellaris tot bunc excelquo in fe confiderato fine matre fui, terra

fol.4.col,2,lin,3 5 {lege) nis

fol.

3 ,col,i

lin,i , ;/f ff)

tol,i S,col,3 ,lin,<5, a

fi^ne i,lege)

fere radici

Corgh & claudatur

r&^ObusSalplantae refide
fol; 22,col,3,Un.7. (lege) lis projeduo: refurgere nee quod
tol,2o-col, i,lin,3i,

C:-?^

'^

non

A
'^r^-i

^.^^

-^'

Jf^

>*-

4-;