Professional Documents
Culture Documents
Kerbuli Dawyebiti Safexuris Maswavleblebistvis 2014
Kerbuli Dawyebiti Safexuris Maswavleblebistvis 2014
krebuli dawyebiTi
safexuris pedagogTaTvis
s a r C e v i
Sesavali .............................................................................................................................................................
22
bunebismetyveleba ...............................................................................................................................
27
maTematika ..................................................................................................................................................
30
37
37
42
49
50
58
63
66
danarTi ...............................................................................................................................................................
67
67
86
86
114
125
147
156
176
184
209
Zvirfaso pedagogebo,
2005 wlidan pedagogis profesia regulirebad dargad aris gamocxadebuli
saxelmwifos mier. am dargis specialistma, kanonis Tanaxmad, unda Caabaros
sasertifikacio gamocda da moipovos mowmoba, romelic profesiiT muSaobis
uflebas miscems. maswavleblis profesiisadmi saxelmwifos amgvari midgoma xazs
usvams mis gansakuTrebul mniSvnelobas qveynisaTvis.
2011 wels pirvelad Catarda sasertifikacio gamocda dawyebiTi safexuris
maswavlebelTaTvis, romlebic I _ IV klasebSi sam ZiriTad sagans _ qarTul enasa
da literaturas, bunebismetyvelebasa da maTematikas _ aswavlian. gamocdebis
erovnulma centrma am gamocdasTan erTad 2012 wels dawyebiTi safexuris
maswavleblebs sagnobrivi gamocdebic SesTavaza. es gamocdebi im pedagogebisTvisaa,
romlebic I _ VI klasebSi mxolod erT sagans (qarTul enasa da literaturas,
bunebismetyvelebas an maTematikas) aswavlian.
Cveni azriT, dawyebiT safexurze swavleba yvelaze sapasuxismgeblo da rTuli
saqmea. dawyebiTi klasebi aris safuZveli adamianis saswavlo saqmianobisa ara
mxolod skolaSi, aramed umaRles saswavlebelSic. SeiZleba iTqvas, swored aq iZens
adamiani im ZiriTad codnasa da unar-Cvevebs, romlebsac mudmivad iyenebs
cxovrebaSi, momaval profesiul saqmianobaSi. socializaciis erT-erT pirvel
etapsac bavSvi am periodSi gadis. Sesabamisad, maswavlebels, romelmac unda gaacnos
moswavles Tanatolebi, Seaguos saskolo cxovrebas, xeli Seuwyos im unarebis
ganviTarebas, romlebic safuZvlad daedeba bavSvis momaval saswavlo saqmianobas,
Zalze seriozuli movaleoba akisria. am sapatio movaleobis Sesasruleblad saWiro
pedagogiuri unarebi, codna da kompetencia gansazRvrulia dawyebiTi safexuris
maswavleblis profesiuli standartiT. standarti aris is dokumenti, romelsac
veyrdnobiT sasertifikacio testis Sedgenisas.
sasertifikacio gamocdis mizania, gamoavlinos maswavleblis profesionalizmi,
daadasturos, rom maswavleblis codna da moswavlisTvis codnis gadacemis unari
Seesabameba
standartiT
gaTvaliswinebul
moTxovnebs.
Tqveni
gamocdileba
dagexmarebaT, warmatebiT gaarTvaT Tavi am gamocdas, miT ufro, rom yoveldRiur
profesiul saqmianobaSi amaze ufro rTuli da moulodneli `gamocdebis~ Cabareba
gixdebaT.
dawyebiTi safexuris pedagogTa sasertifikacio testis momzadeba gamocdebis
erovnuli centris zogadi unarebis jgufs daevala. jgufi aqtiurad TanamSromlobs
pedagogebTan, iTvaliswinebs maTs mosazrebebs, raTa saTanado pirobebi Seuqmnas
sakuTari profesionalizmis gamosavlenad.
winamdebare
krebulSi
warmodgenilia
detaluri
informacia
dawyebiTi
safexuris pedagogTa sasertifikacio testebis, maTi daniSnulebisa da struqturis
Sesaxeb. aq ganxilulia testur davalebaTa nimuSebi, mocemulia rekomendaciebi ama
Tu im tipis davalebaTa Sesasruleblad. vfiqrobT, yovelive es dagexmarebaT
gamocdis warmatebiT CabarebaSi.
gisurvebT warmatebas!
3
,
, I-VI .
.
I-IV
, V VI , ,
- .
, . . : I-VI
.
, (2014 )
:
I-IV ,
( , , );
I-VI , (
, , , ,
).
,
,
.
,
, 2012
I-VI
) .
- , ,
,
.
testis struqtura
dawyebiTi safexuris maswavlebelTa sasertifikacio testi Sedgeba ori
nawilisgan:
profesiuli codna da meTodika (qarTuli ena da literatura, kiTxvisa da
weris swavleba, bunebismetyveleba, maTematika);
akademiuri unarebi (wakiTxuli teqstis gaazreba da analitikuri wera).
testis maqsimaluri qula aris 100.
gaiTvaliswineT:
Riaboloiani davalebis SemTxvevaSi qulas imsaxurebs aplikantis mxolod is
pasuxi, romelic uSualod ukavSirdeba davalebis pirobas, Seicavs dasmuli
amocanis konkretuli gadawyvetis mcdelobas.
Sesabamisobis davalebebSi warmodgenilia monacemTa ori sveti. erT svetSi
mocemulia e. w. piroba (movlenebi, frazebi da a. S.), meoreSi ki _ savaraudo
pasuxebi (cnebebi, terminebi da a. S.). davalebis Sesasruleblad saWiroa, erT svetSi
mocemuli
informacia
SevusabamoT
(mivusadagoT)
meore
svetSi
mocemul
informacias. Sesabamisobis TiToeuli davaleba 1 quliT fasdeba.
analitikuri weris nawilSi aplikantma unda daweros Txzuleba, romelSic
gamoxatavs Tavis pozicias, mosazrebebs SeTavazebuli sakiTxis Sesaxeb. man
konkretuli argumentebiT unda daasabuTos Tavisi saTqmeli. Txzuleba xuTi
kriteriumiT fasdeba da misi maqsimaluri qulaa 13 (kriteriumebi ixileT gv. 42).
krebulis momdevno nawilebSi ganxilulia TiToeuli tipis testur davalebaTa
nimuSebi da Sefasebis kriteriumebi.
6
2. mocemulia winadadebebi:
I _ `xom ar ggonia, weros WkuiT ajobeb~? _ gaafrTxiles melia ciyvebma.
II _ meliam weros sacodav saxes Sexeda, gaicina da hkiTxa, wvniani rogor
mogewonao.
davalebis
Sesasruleblad
unda
gavarkvioT,
mocemul
winadadebebSi
xmovanfuZiani arsebiTi saxeli `wero~ micemiT brunvaSi dgas Tu naTesaobiTSi.
orive brunvaSi `wero~ msgavsi formiT gvxvdeba _ `weros~, radgan wero ukveceli
xmovanfuZiani saxelia, naTesaobiT brunvaSi masTan brunvis niSani -is kargavs
xmovans da -s formiT aris warmodgenili. Sesabamisad, micemiTi da naTesaobiTi
brunvis formebi emTxveva erTmaneTs. saxelis brunvis formis amosacnobad, misi
Canacvleba SeiZleba Sesabamis konteqsts morgebuli TanxmovanfuZiani saxeliT. mag.,
weros WkuiT ajobeb - biW-s WkuiT ajobeb (micemiTi brunva); weros sacodav saxes biW-is sacodav saxes (naTesaobiTi brunva). Sesabamisad, swori pasuxia (d).
aqilevsis qusli
promeTes cecxli
maraTonuli rbena
qaris wisqvilebTan brZola
gaTiSe da ibatone
igi wava da sxva mova
a) literaturuli
b) miTologiuri
g) istoriuli
2
b
3
g
4
a
10
5
g
6
a
4.
qvemoT
mocemulia
moswavlis
naweri,
romelSic
daSvebulia
ramdenime
gramatikuli Secdoma. amoiwereT SecdomiT dawerili sityvebi, miuTiTeT swori
forma da pasuxi daasabuTeT. TiToeuli Secdomis gasworeba da Sesabamisi
dasabuTeba fasdeba 2 quliT. moswavlis mier sworad dawerili TiToeuli sityvis
mcdari formiT Secvlis SemTxvevaSi dagakldebaT 1 qula.
gTavazobT maswavlebelTa
SegaxsenebT, rom:
namuSevrebs,
romlebic
sxvadasxva
quliT
Sefasda.
komentari
warmodgenil pasuxSi aRmoCenili, gasworebuli da dasabuTebulia 3 Secdoma.
Sesabamisad, is 6 quliT Sefasda.
komentari
am namuSevarSi aRmoCenili da gasworebulia oTxive Secdoma, Tumca mxolod
samia dasabuTebuli sworad _ `uamravi~ aris ara krebiTi saxeli, aramed simravlis
aRmniSvneli sityva. am faqtobrivi Secdomis gamo aRniSnuli ganmarteba aplikants
`ar eTvleba~ da nacvlad 2 qulisa, 1 qulas imsaxurebs. aseve, arasworad aris
amowerili moswavlis mier sworad dawerili sityva da Secvlilia mcdari formiT
(wigns - wignss), ris gamoc aplikantis mier miRebul qulaTa jams 7 _ daaklda 1
qula. Sesabamisad, warmodgenili pasuxi 6 quliT Sefasda.
12
komentari
warmodgenil pasuxSi aRmoCenili da gasworebulia mxolod 1 Secdoma (advilaT
_ advilad). meore Secdomis gasworeba (igive _ imave) arasruli formiTaa
warmodgenili da, Sesabamisad, ar fasdeba quliT. danarCeni 5 sityva,
romlebic
aplikantma gamoyo da sxva formebiT Caanacvla, moswavlis naSromSi sworad aris
dawerili. Sesabamisad, gabaTilda erTi sworad aRmoCenili da gasworebuli
SecdomiT damsaxurebuli qulac da pasuxi 0 quliT Sefasda.
14
15
komentari
warmodgenil pasuxSi aplikanti msjelobs personaJis xasiaTis
Taviseburebebze, gamoyofs sxvadasxva aspeqts, msjelobis gasamyareblad
Sesabamis frazebs teqstidan. Sesabamisad, pasuxi Sefasda 2 quliT
uTiTebs
komentari
aplikanti gamoyofs personaJis xasiaTis Taviseburebebs, magram ar msjelobs
maT Sesaxeb, ar miuTiTebs frazebs teqstidan, amitom warmodgenili naSromi 1
quliT Sefasda.
komentari
17
komentari:
warmodgenil pasuxSi aplikanti detalurad aRwers davalebas, romelic
xatovani warmosaxvis unaris mqone moswavles daexmareba am nawyvetis ukeT
gaazrebaSi. Sesabamisad, naweri Sefasda 2 quliT.
komentari
komentari
18
20
komentari
warmodgenil pasuxSi aplikanti gvTavazobs leqsSi dasmuli sakiTxis miseul
interpretacias, iTvaliswinebs moswavleTa enobriv kompetencias da cdilobs
gaamaxvilos yuradReba leqsis mxatvrul mxareze. miuxedavad pasuxSi arsebuli
umniSvnelo enobrivi xarvezebisa, aRniSnuli namuSevari Sefasda 2 quliT.
komentari
es pasuxi 0 quliT Sefasda, radgan mocemulia davalebaSi warmodgenili
striqonebis perifrazi. ar aris ganmartebuli moswavleebisTvis gaugebar frazaTa
da sityvaTa Sinaarsi, mag., `dauSromelis miliTa~.
komentari
warmodgenili pasuxi 0 quliT Sefasda, radgan aq saubaria mxolod bunebriv
movlenaze da araferia naTqvami striqonebis da mTlianad vaJa-fSavelas leqsis
ZiriTad azrze. cxadia, aseTi axsna moswavles leqsis gaazrebaSi, arsis wvdomaSi ver
daexmareba.
21
22
IV, II, I,
II, I, IV,
II, III, I,
I, III, II,
III
III
IV
IV
komentari
warmodgenili pasuxi 2 quliT Sefasda, radgan aplikanti saubrobs rogorc
bunebrivad dabali tempis mqone moswavleebis problemaze, aseve teqstis gaazrebis
sirTuleze.
komentari
es pasuxi 1 quliT Sefasda, radgan aplikanti miuTiTebs
davalebaSi aRwerili aqtivobis mxolod erT uaryofiT Sedegs.
24
da
asabuTebs
komentari
es pasuxi 0 quliT Sefasda, radgan aplikanti ar miuTiTebs davalebaSi
aRwerili aqtivobis sistematurad gamoyenebis uaryofiT Sedegebs. mas ar aqvs
gacnobierebuli, rom kiTxvis dros mxolod siswrafeze orientireba xels SeuSlis
moswavleebs wakiTxuli teqstis gaazrebaSi, zogierTi moswavlis mier kiTxvis tempis
gazrdis SemTxvevaSic ver visaubrebT maTi kiTxvis unaris gaumjobesebaze.
1. sad binadrobs Ramurisyura mela? riT ikvebeba? raSi exmareba mas yurebi?
2. ra sargebloba moaqvs adamianebisTvis Ramurisyura melas?
3. ra ziani moaqvT kaliebs? gaixseneT, rogoria Ramura, rogori yurebi aqvs mas.
gaixseneT, rogoria mela. rogor dacqvets yurebs cxoveli, magaliTad, ZaRli,
rodesac cdilobs, susti xma gaigonos.
komentari
es pasuxi 3 quliT Sefasda, radgan warmodgenilia samive tipis SekiTxvis
adekvaturi magaliTebi.
komentari
es pasuxi 2 quliT Sefasda, radgan meore SekiTxvis pasuxi teqstSia mocemuli
da ar moiTxovs daskvnis gamotanas, faruli azris wvdomas.
komentari
warmodgenili pasuxi ar Seesabameba mocemul davalebas, ar Cans, SeuZlia Tu
ara aplikants, dasvas teqstis gaazrebis sxvadasxva safexuris Sesatyvisi SekiTxvebi.
amitom es pasuxi 0 quliT Sefasda.
26
bunebismetyveleba
davalebaTa nimuSebi da ganmartebebi
1. auxseniT moswavleebs, ra mniSvneloba aqvs qars mcenareebisTvis.
__________________________________________________________________
komentari
es pasuxi 1 quliT Sefasda, radgan aplikanti saubrobs qaris mniSvnelobis,
funqciis orive aspeqtze.
komentari
es pasuxi 0 quliT Sefasda, radgan aplikanti ar miuTiTebs mcenareebisTvis
qaris arsebiT mniSvnelobaze _ mcenareTa gamravlebis xelSewyobaze.
27
28
komentari
es pasuxi 2 quliT Sefasda, radgan miTiTebuli da ganmartebulia navTobiT
wylis dabinZurebisas cocxali organizmebis daRupvis ganmapirobebeli ori
faqtori.
komentari
warmodgenili pasuxi 1 quliT Sefasda, radgan mocemulia mxolod erTi
faqtori da axsnilia misi moqmedebis meqanizmi.
29
maTematika
testis maTematikuri nawilis saSualebiT mowmdeba, Tu ramdenad Seesabameba
aplikantis
codna
da
unarebi
maswavleblis
profesiuli
standartiT
gaTvaliswinebul moTxovnebs maTematikaSi.
kuTxis
30
saaTebisa
da
3. cnobilia, rom 6-7 wlis bavSvebs uWirT iseTi obieqtebis dajgufeba, romlebic
erTmaneTisgan gansxvavdeba ori an meti niSniT.
maswavlebeli sTxovs am asakis moswavleebs, mocemuli oTxi figuridan amoirCion
erTi zedmeti (anu sxvebisgan gansxvavebuli) figura.
(a)
(b)
(g)
(d)
31
32
komentari
miuxedavad imisa, rom aplikantis mier amocanis pasuxi sworadaa miTiTebuli,
es naSromi Sefasda mxolod 1 quliT, radgan aplikantma ar warmoadgina amoxsnis gza
da dakmayofilda mxolod pasuxis SemowmebiT.
komentari
es naSromi Sefasda 2 quliT. aplikantma sworad moZebna amocanis amoxsnis gza,
Tumca miiRo araswori pasuxi, radgan mas erTmaneTSi aeria kalaTburTisa da
frenburTis burTebis fasi.
33
III. 14035 : 7.
2 qula
1 qula
0 qula
35
komentari
aplikantma sworad moZebna oTxive savarjiSo, romelTa Sesrulebisas
moswavles Secdoma hqonda daSvebuli, magram ar miuTiTa, ra SeeSala mas
konkretulad da ar Seaswora moswavlis mier daSvebuli Secdomebi. man ver SeniSna
moswavlis namuSevris mniSvnelovani dadebiTi mxareebi (magaliTad, moqmedebaTa
Tvisebebis gaazrebuli gamoyeneba gamoTvlebisas), zedmeti yuradReba miaqcia
meqanikur Secdomebs da, Sesabamisad, araadekvaturad Seafasa moswavlis miRwevis
done. amitom aplikantis namuSevari Sefasda mxolod 1 quliT.
komentari
aplikants zustad aqvs miTiTebuli, Tu ra konkretuli Secdomebi dauSva
moswavlem da yvela Secdoma aqvs Sesworebuli. aplikantma moswavlis namuSevarSi
SeniSna yvela dadebiTi aspeqti da adekvaturad Seafasa moswavlis miRwevis done.
amitom aplikantis naSromi Sefasda maqsimaluri 4 quliT.
36
akademiuri unarebi
wakiTxuli teqstis gaazreba
testis es bloki amowmebs wakiTxuli teqstidan informaciis mopovebis,
interpretirebis, gaanalizebisa da Sefasebis unars.
teqsts axlavs 7 SekiTxva. TiToeuli SekiTxva fasdeba 1 quliT.
yovel SekiTxvas erTvis 4 savaraudo pasuxi, romelTagan mxolod erTia swori.
TiToeuli SekiTxvis/davalebis meSveobiT mowmdeba wakiTxuli teqstis gasaazreblad
aucilebeli romelime unari.
aplikantma unda SeZlos:
teqstis Temisa da ZiriTadi ideis gamokveTa;
miRebul informaciaSi ZiriTadis (arsebiTisa) da meorexarisxovanis garCeva;
teqstis sxvadasxva nawils (winadadebebsa da abzacebs) Soris mimarTebis
dadgena;
mTeli teqstidan an misi calkeuli nawilebidan daskvnis gamotana;
calkeuli abzacis funqciis gansazRvra;
calkeuli sityvisa Tu gamoTqmis mniSvnelobis axsna an maTi mniSvnelobis
amocnoba konteqstis mixedviT;
teqstis sakvanZo sityvebisa da frazebis moZieba;
teqstSi mocemuli polemikuri monakveTis gaazreba-Sefaseba;
varaudisa da faqtis erTmaneTisagan garCeva;
teqstSi warmodgenil movlenaTa Soris arsebuli kavSirebis dadgena;
calkeuli fragmentebis perifrazireba;
qveteqstis amocnoba;
teqstSi warmodgenilsa da sxva (hipoTezur) situaciebs Soris mimarTebis dadgena;
teqstidan mopovebuli informaciis gamoyeneba axali problemis gadasawyvetad.
teqstebi Tematurad mravalferovania da mecnierebisa da kulturis sxvadasxva
sferos ukavSirdeba. Tumca, davalebaTa Sesruleba, anu SekiTxvebze pasuxis gacema,
ar moiTxovs ama Tu im sferosTan dakavSirebul specialur codnas. teqstebi
SeiZleba iyos TxrobiTi, polemikuri Tu ganmartebiTi xasiaTisa. isini nairgvaria
stilis mixedviTac.
mocemuli blokis davalebebs axlavs amgvari instruqcia:
37
38
41
analitikuri wera
sasertifikacio testis am nawilSi mocemulia erTi davaleba. davalebis
Sesruleba gulisxmobs garkveul sakiTxTan dakavSirebiT azris werilobiT
gamoTqmas, msjelobas, sakuTari poziciis gamyarebas argumentebiTa da magaliTebiT.
analitikuri weris nawili Zalze mniSvnelovania imis dasadgenad, Tu ramdenad
warmatebiT SeZlebs pedagogi, aswavlos dawyebiTi safexuris moswavleebs leqsikurad
da stilisturad gamarTuli teqstis Seqmna, werisas qarTuli saliteraturo enis
normebis dacva, azris mwyobrad gadmocema, teqstis monakveTebis erTmaneTTan
logikurad dakavSireba, argumentirebuli msjeloba. weris kulturis ganviTarebas
swored dawyebiT safexurze unda Caeyaros safuZveli.
davalebis maqsimaluri qulaa 13.
naweri fasdeba Semdegi kriteriumebiT:
1. Sinaarsis relevanturoba
ararelevanturi informacia.
0 qula _ naSromi ar pasuxobs Temas, Seexeba
warmoadgens davalebis perifrazs.
sruliad
mocemulia
gansxvavebul
sakiTxs,
gaiTvaliswineT:
Tu naSromi pirveli kriteriumis mixedviT Sefasdeba 0 quliT, is aRar
gaswordeba sxva kriteriumebis mixedviT.
2. dasabuTeba
gamyarebulia
3. Txrobis organizeba
4. stili, leqsika
43
ar aris daSvebuli (an aris umniSvnelo) sintaqsuri, orTografiulmorfologiuri da punqtuaciuri Secdomebi, daculia Tanamedrove
qarTuli saliteraturo enis normebi.
2 qula _ daSvebulia sintaqsuri, orTografiul-morfologiuri da punqtuaciuri
Secdomebi, Tumca Tanamedrove qarTuli saliteraturo enis normebi
ZiriTadad daculia.
1 qula _ daSvebulia sintaqsuri, orTografiul-morfologiuri, punqtuaciuri
Secdomebi, uxeSad aris darRveuli Tanamedrove qarTuli saliteraturo
enis normebi, Tumca azri gasagebad aris gadmocemuli.
0 qula _ daSvebulia
uxeSi
sintaqsuri,
orTografiul-morfologiuri,
punqtuaciuri Secdomebi, rac xels uSlis azris gagebas.
gaiTvaliswineT:
naSromi unda Seicavdes, sul mcire, 100 sityvas. sxva SemTxvevaSi is gaswordeba
mxolod I da II kriteriumebis mixedviT.
44
nawyveti
antuan
de
sent-egziuperis
zRapridan
`patara
`eqvsi wlis viyavi, rodesac erT dRes wignSi `namdvili ambebi~, romelic
uRrani tyis cxovrebas aRwerda, gansacvifrebel suraTs gadavawydi: maxrCobela
gveli raRac cxovels ylapavda. ai am naxatis asli:
45
komentari
warmodgenili naSromi ar pasuxobs davalebas, aplikanti saubrobs ara
ufrosebisa
da
bavSvebis
urTierTgagebis
problemaze,
aramed
bavSvisTvis
informaciis miwodebis gzebze. naSromSi (I winadadeba) daSvebulia uxeSi
faqtobrivi Secdomac. Sesabamisad, is 0 quliT Sefasda.
46
komentari
warmodgenili naSromi pasuxobs Temas, ar aris mocemuli Seusabamo,
ararelevanturi informacia (Sinaarsis relevanturoba _ 2 qula). ufrosebsa da
bavSvebs Soris urTierTgagebis problemaze msjelobisas aplikanti cdilobs
daasabuTos sakuTari mosazrebebi, Tumca argumentebi naklebad damajerebelia.
msjelobisas aplikanti ar azogadebs problemas da mxolod davalebis teqstis
interpretaciiT Semoifargleba (dasabuTeba _ 1 qula). naweri
struqturulad
gamarTulia, monakveTebi logikurad ukavSirdeba erTmaneTs, warmodgenilia sakiTxis
dasma, msjelobis mcdeloba da daskvna (Txrobis organizeba _ 2 qula). naweri
leqsikurad mdidari ar aris, daSvebulia uxeSi stilisturi Secdomebi (`TavianTi
asakis Sesaferisi sakuTari miznebi~, `cxovrebis samyaro~, `ndobis gamarTlebis
swori formebi~, `erTmaneTTan urTierTgageba~), Tumca azri gasagebad aris
gadmocemuli (stili, leqsika _ 1 qula). nawerSi daSvebulia sintaqsuri,
orTografiul-morfologiuri, punqtuaciuri Secdomebi, darRveulia Tanamedrove
qarTuli saliteraturo enis normebi (sintaqsi, morfologia, punqtuacia _ 1
qula). Sesabamisad, naweri Sefasebulia 7 quliT.
47
komentari
sasertifikacio
51
fuZe
brunva
warwerebs
megobrebisganac
warwer micemiTi
megobar naTesaobiTi
mravlobiTis
mawarmoebeli
afiqsi
eb
eb
brunvis
niSani
Tandebuli
nawilaki
s
is
0
gan
0
c
53
sacdel
testirebaze
pedagogTa
mier
Sesrulebuli
davalebis
komentari
citatis Sinaarsi V klasis moswavleebisTvis gasagebi eniT, srulad aris
gadmocemuli. Sesabamisad, pasuxi 2 quliT Sefasda.
komentari
warmodgenil pasuxSi gvxvdeba V klasis moswavleTaTvis ucnobi (rTulad
gasagebi) terminebi _ eqstremaluri, realuri _ romlebic ar aris ganmartebuli,
mocemulia mxolod citatis perifrazi (ganmartebis gareSe). amitom is 0 quliT
Sefasda.
54
55
rogorc
zemoT
aRvniSneT,
moswavleTaTvis
sabavSvo
literaturuli
nawarmoebis gacnoba, wakiTxva Zalze mniSvnelovania kiTxvis unaris gasaviTareblad,
kiTxvis mimarT interesis gasaRviveblad, karg mkiTxvelad Camosayalibeblad. garda
amisa, maswavlebelma yuradReba unda gaamaxvilos nawarmoebSi warmodgenil
problemebze da amiT daexmaros moswavleebs TanagrZnobis unaris, humanurobis,
adamianis
uflebebis
pativiscemis
da,
zogadad,
RirebulebaTa
sistemis
CamoyalibebaSi.
56
Sefasebis sqema
2 qula _ dasaxelebulia problema (mzrunvelobas moklebuli bavSvebi, bavSvTa
saxlebis mdgomareoba, aRmzrdelebis sisastike da arasamarTlianoba,
Zaladoba bavSvebze, bavSvTa uflebebis dacva Tu daucveloba...),
aplikanti msjelobs mis Sesaxeb. msjelobis gasamyareblad uTiTebs
Sesabamis frazebs teqstidan;
1 qula _ dasaxelebulia problema (mzrunvelobas moklebuli bavSvebi, bavSvTa
saxlebis mdgomareoba, aRmzrdelebis sisastike da arasamarTlianoba,
Zaladoba bavSvebze, bavSvTa uflebebis dacva Tu daucveloba...), Tumca
aplikanti ar msjelobs mis Sesaxeb;
0 qula _ pasuxi ar aris mocemuli; dasaxelebulia araarsebiTi an araadekvaturi
`problema~ (mag: saxifaToa bavSvebis xeze asvla, bavSvi zarmaci ar unda
iyos ).
57
59
erTi
da
imave
biomebis
arsebobas
wylis
xmeleTis
wylis biomebi
mlaSe wyali
zRva
mtknari wyali
okeane
mdinare
tba
Waobi
xmeleTis biomebi
arqtikuli
udabno
tundra
taiga
farTofoTlovani
tye
tropikuli
tye
stepi
udabno
60
a
a
(a) __________
(b) __________
(g) __________
(d) __________
davalebis Sesrulebis principebi:
vakvirdebiT planetebis zedapirs. ori planetis (g, d) zedapiri absoluturad
unda iyos
q. quTaisi
q. samtredia
xarulis qedi
raWis qedi
md. yvirila
md. cxeniswyali
15
(a) 1
(b) 2
(g) 3
(d) 4
swori pasuxi: (b).
2. demokratiul partias arCevnebze
raodenobis 40%-ma da amomrCevel qalTa
xma misca amomrCevel mamakacTa da
CamoTvlilTagan romlis toli SeiZleba
(a) 36
(b) 40
(g) 44
(d) 50
swori pasuxi: (g).
3. gasaTibi iyo marTkuTxedis formis mindori. mas Semdeg, rac mTibavma 2 saaTis
ganmavlobaSi imuSava, gasaTibi darCa mindvris nawili, romelsac aseve marTkuTxedis
forma hqonda da romlis sigrZe 3-jer naklebi iyo mindvris sigrZeze, xolo sigane _
2-jer naklebi mindvris siganeze. ramdeni wuTia saWiro mindvris darCenili nawilis
gasaTibad, Tu mTibavi imave tempiT gaagrZelebs muSaobas?
(a) 20 wT
(b) 24 wT
(g) 30 wT
(d) 36 wT
swori pasuxi: (b).
4. ras udris tolferda samkuTxedis fuZis sigrZis Sefardeba
perimetrTan, Tu ferdis sigrZe 4-jer metia fuZis sigrZeze?
(a) 1
9
(b) 1
6
(g) 1
5
(d) 1
4
am
samkuTxedis
komentari
jer gavarkvioT, sakmarisia Tu ara I piroba SekiTxvaze pasuxis gasacemad.
vTqvaT, a, b, da c naturaluri ricxvebidan umciresi 4-is tolia. maSin danarCeni
ori ricxvidan TiToeuli 4-ze meti unda iyos. raki samive ricxvis jami 15-is
tolia, amitom meore da mesame ricxvebis jami iqneba 15 4 = 11. 4-ze meti
naturaluri ricxvebidan ki mxolod 5-is da 6-is jamia 11-is toli. amitom a, b, da
c ricxvebi yofila 4, 5 da 6. maSasadame, imis gasarkvevad, Tu risi tolia a, b, da c
ricxvebi, I piroba sakmarisia.
64
komentari
am amocanis amosaxsnelad gavarkvioT, Tu romeli cifriT SeiZleba
dabolovdes 7-is da 9-is xarisxebis mniSvnelobaTa cifruli Canawerebi.
91 bolovdeba 9-ianiT, 92 _ 1-ianiT, 93 _ isev 9-ianiT, 9 4 _ isev 1-ianiT da
ase Semdeg. ese igi, 9-is xarisxebis Canawerebis bolo cifrebis mimdevrobaa: 9, 1, 9, 1,
9, 1, ....
rogorc vxedavT, 9-is kenti xarisxebi bolovdeba 9-ianiT, xolo luwi
xarisxebi _ 1-ianiT. Sesabamisad, 9 2011 dabolovdeba 9-ianiT.
aseve miviRebT, rom 7-is xarisxebis Canawerebis bolo cifrebis mimdevrobaa: 7,
9, 3, 1, 7, 9, 3, 1, 7, 9, 3, 1, .... rogorc vxedavT, 71 , 75 , 79 , ... bolovdeba 7-ianiT, 7 2 ,
76 , 710 , ... _ 9-ianiT, 73 , 7 7 , 711 , ... _ 3-ianiT, xolo 7 4 , 78 , 712 , ... _ 1-ianiT. ese
igi, Tu 7-is xarisxis maCveneblis 4-ze gayofisas miRebuli naSTi 1-is tolia, maSin
misi Canaweri bolovdeba 7-ianiT; Tu naSTi 2-is tolia _ 9-ianiT, Tu naSTi 3-is
tolia _ 3-ianiT, xolo Tu xarisxis maCvenebeli unaSTod iyofa 4-ze, maSin _ 1ianiT. 2011-is 4-ze gayofisas miRebuli naSTi 3-is tolia. amitom 7 2011
dabolovdeba 3-ianiT.
raki 9 2011 bolovdeba 9-ianiT, xolo 7 2011 _ 3-ianiT, amitom 9 2011 7 2011 jamis
mniSvnelobis cifruli Canaweri dabolovdeba 2-ianiT.
Sefasebis sqema
3 qula _ aplikantma dawera swori pasuxi da daasabuTa;
2 qula _ aplikantma daasabuTa, rom 7 2011 bolovdeba 3ianiT;
1 qula _ aplikantma daasabuTa, rom 9 2011 bolovdeba 9ianiT; dawera, rom 7 2011
bolovdeba 3-ianiT, magram ar daasabuTa;
rekomendebuli literatura:
gamocdebis erovnuli centris gamocemebi, 2010-2012:
profesiuli unarebi;
efeqtiani swavleba: Teoria da praqtika;
rogor vaswavloT kiTxva (qrestomaTia dawyebiTi klasebis pedagogebisaTvis)
wigniereba. PIRLS - 2006 saqarTveloSi;
maTematikisa da sabunebismetyvelo sagnebis swavlisa da swavlebis
saerTaSoriso kvleva (TIMSS 2007) _ maTematika;
maTematikisa da sabunebismetyvelo sagnebis swavlisa da swavlebis
saerTaSoriso kvleva (TIMSS 2007) _ sabunebismetyvelo sagnebi;
vswavlobT teqstis gaazrebas (2 krebuli);
rogor viciT maTematika;
xuTtomeuli `maswavleblis biblioTeka~ (qarTuli ena da literatura).
maswavlebelTa profesiuli ganviTarebis centris gamocema:
dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi.
66
danarTi
dawyebiTi safexuris maswavlebelTa sagamocdo programa
qarTuli ena da literatura (I _ IV)
dawyebiTi safexuris qarTuli enisa da literaturis maswavleblis sasertifikacio testiT
mowmdeba maswavleblis Semdegi profesiuli unar-Cvevebi:
sxvadasxva tipis, stilisa da Janris mxatvruli da aramxatvruli teqstebis
gaanalizebis unari Sinaarsobrivi, ideuri, funqciuri TvalsazrisiT;
teqstis analizis unari struqturisa da enobriv-gamomxatvelobiTi saSualebebis
gaTvaliswinebiT;
weris procesSi
miznisa da auditoriis Sesabamisi strategiebis SerCevisa da
gamoyenebis unari: dagegmva, kompoziciis ageba, sakuTari naweris gadasinjva,
redaqtireba (teqstis Casworeba enobriv-stiluri TvalsazrisiT) da koreqtireba
(sasveni niSnebis sworad dasma da orTografiuli Secdomebis Casworeba);
sxvadasxva tipis werilobiTi teqstis Seqmnis unari miznisa da auditoriis Sesabamisi
maxasiaTeblebisa da enobrivi normebis dacviT (werili, baraTi, instruqcia,
interviu, administraciuli teqstebi, dargobrivi teqstebi da sxva);
moswavlis
SemecnebiTi,
socialur-komunikaciuri
da
fizikuri
unarebis
ganmaviTarebeli meTodebis gamoyenebis unari;
kiTxvisa da weris swavlebis
meTodebis (fonetikuri, mTliani enis da
dabalansebuli) gamoyenebis unari;
kiTxvisa da weris swavlebis strategiebis gamoyenebis unari.
sintaqsi
sintaqsis sagani. winadadeba. sityvaTa sintaqsuri SekavSireba. Sesityveba. winadadebis
wevrTa dawyvileba.
winadadebis tipebi modalobis mixedviT: TxrobiTi, kiTxviTi, Zaxilisa, brZanebiTi da
kiTxviT-Zaxilisa. maTi gamoxatvis saSualebani: intonacia, sityvaTa wyoba, damxmare
sityvebi da nawilakebi.
winadadebis tipebi agebulebis mixedviT: martivi, Serwymuli da rTuli.
winadadebis wevrebi. winadadebis mTavari (qvemdebare, Semasmeneli, pirdapiri da iribi
damatebebi) da meorexarisxovani (ubralo damateba, gansazRvreba da garemoebebi)
wevrebi.
sityvaTa wyoba winadadebaSi. sityvaTa wyobis mniSvneloba stilistikisTvis.
gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi. sasveni niSnebis xmareba gankerZoebul
sityvebTan da gamoTqmebTan.
sasveni niSnebis xmareba rTul Tanwyobilsa da qvewyobil winadadebebSi.
pirdapiri da iribi naTqvami. sxvaTa sityvis nawilakebi. sasveni niSnebi. sxvaTa sityvis
marTlwera.
leqsikologia
leqsikologiis sagani. leqsikuri erTeuli.
sityva mniSvnelobis TvalsazrisiT. sityvis gamoyeneba ZiriTadi da gadataniTi
mniSvnelobiT. sityvis mniSvnelobis cvla istoriulad. sityvis etimologia. sityvis
polisemiuroba. polisemia da omonimia. sinonimia, antonimia.
frazeologizmebi da idiomebi.
dialeqtizmebi, profesiuli leqsika, Jargoni, barbarizmebi, neologizmebi, arqaizmebi.
sityvawarmoeba, rogorc leqsikologiis sagani. Zireuli da warmoqmnili saxelebi.
warmoqmnil saxelTa jgufebi mawarmoebeli afiqsebisa da Sinaarsis mixedviT.
kompozitebi. kompozitebis marTlwera.
68
stilistika
stilistikis sagani. stilis raoba.
funqciuri stilistika. mwignobruli da sasaubro stili. publicisturi da
mxatvruli stili. samecniero da oficialur-saqmiani stili. oratoruli stili.
leqsikuri stilistika. sityvaTa SerCeva mniSvnelobis mixedviT. Tavazianobis
gamomxatveli sityvebi. stilisturi xarvezebi.
b) literatura
literaturismcodneobiTi terminebi:
tropi, metafora, hiperbola, ganmeoreba, gapirovneba, epiTeti, Sedareba, simbolo,
mxatvruli ena, mxatvruli saxe, peizaJi, portreti, personaJi, groteski, ironia,
iumori, satira, xatovani Tqma, intonacia, alegoria, aliteracia, perifrazi;
Janri, poezia, proza, romani, lirika, leqsi, elegia, balada, eposi, himni, poema,
zRapari, Tqmuleba, igav-araki, legenda, miTi, moTxroba, novela, andaza, aforizmi,
piesa, esei, biografia, memuarebi, drama, komedia, tragedia;
siuJeti, kompozicia, prologi, epilogi, epigrafi, dialogi, monologi, strofi,
taepi, fabula, citata, Sairi, riTma, ritmi.
rekomendebul avtorTa CamonaTvali*:
SoTa rusTaveli, sulxan-saba orbeliani, daviT guramiSvili, ilia WavWavaZe, akaki
wereTeli, vaJa-fSavela, iakob gogebaSvili, galaktion tabiZe, giorgi leoniZe, simon
Ciqovani, ioseb griSaSvili, giorgi SatberaSvili, lado asaTiani, guram rCeuliSvili,
irakli abaSiZe, murman lebaniZe, nodar dumbaZe, revaz inaniSvili, arCil sulakauri,
goderZi Coxeli, ana kalandaZe, muxran maWavariani, oTar WilaZe, otia ioseliani.
hans kristian anderseni, Zmebi grimebi, Sarl pero, astrid lindgreni, rediard
kiplingi, alan aleqsandr milni, karel Capeki, oskar uaildi, ernst Teodor hofmani, mark
tveni, Jiul verni, jani rodari, aleqsandr puSkini, kornei Cukovski, aleqsei tolstoi.
maTematika (I _ IV)
dawyebiTi
safexuris
maTematikis
maswavleblis
maswavleblis Semdegi profesiuli unar-Cvevebi:
sasertifikacio
testiT
mowmdeba
moswavlis
SemecnebiTi,
socialur-komunikaciuri
da
fizikuri
unarebis
ganmaviTarebeli meTodebis gamoyenebis unari;
kiTxvisa da weris swavlebis meTodebis gamoyenebis unari;
kiTxvisa da weris swavlebis strategiebis gamoyenebis unari.
moswavleebis mier maTematikuri terminologiis, aRniSvnebisa da simboloebis
gamoyenebis,
informaciis
warmodgenis
xerxebis
gamoyenebis,
informaciis
urTierTdakavSirebis, masze msjelobis,
monacemTa SerCevis, mopovebisa da
interpretirebis xelSewyobis unari.
aqtivobis ise SerCevis unari, rom moswavlem SeZlos cnebebisa da mimarTebebis
aTviseba manipulirebis saSualebiT (figurebis da obieqtebis zomebis, agreTve maT
Soris manZilebis gasazomad gzebis, meTodebis povna da gamoyeneba, amocanis Sinaarsis
aRqma, amocanis monacemebisa da saZiebeli sidideebis gaazreba, keTebiT swavla,
yoveldRiur cxovrebaSi gamoyeneba, problemis gadaWra, kanonzomierebis aRmoCena,
dadgena);
* CamonaTvalSi warmodgenilni arian is qarTveli Tu ucxoeli avtorebi, romelTa SemoqmedebaSic
gvxvdeba sabavSvo literaturuli nawarmoebebi
69
da
70
xarisxi
ricxvis xarisxi naturaluri maCvenebliT.
sididis erTeulebi
sigrZis, masis, drois, siCqaris erTeulebi. erTi da imave sididis erTeulebs Soris kavSiri.
algebruli
gamosaxulebis
gantoleba
gantoleba da misi amonaxsni, tolfasi gantolebebi, wrfivi gantolebis amoxsna.
amocanebis amoxsna gantolebis gamoyenebiT.
71
farTobis
kavSiri
misi
wrewiri da wre
wrewiris da wris centri, radiusi, diametri, qorda, rkali, seqtori.
marTkuTxa koordinatTa sistema sibrtyeze
wertilis koordinatebi, ricxvTa wyvilis
sibrtyeze.
Sesabamisi wertilis
kavSiri
gamosaxva sakoordinato
mravalwaxnagas
piramidis,
cilindris
Semadgeneli
da
konusis
bunebismetyveleba (I _ IV)
dawyebiTi safexuris bunebismetyvelebis maswavleblis sasertifikacio testiT mowmdeba
maswavleblis Semdegi profesiuli unar-Cvevebi:
movlenis aRwerisa da zogadi daxasiaTebis unari;
movlenebs Soris mizez-Sedegobrivi kavSirebis warmoCenis unari;
kvlevis sagnis gansazRvrisa da misi Seswavlis etapebis gamoyofis unari;
obieqtis an movlenis Sesaswavlad sxvadasxva wyarodan/saSualebiT monacemebis
mopovebis unari;
sxvadasxva parametris mixedviT monacemTa klasifikiaciisa da grafikebis, diagramebis,
cxrilebis da a.S. saxiT warmodgenis unari;
struqturebis da procesebis modelirebis unari;
praqtikul samuSaoebTan dakavSirebuli risk-faqtorebis gansazRvrisa da maTi
prevenciis unari;
zogad
istoriul
WrilSi
sabunebismetyvelo
mecnierebebis
ganviTarebis
mniSvnelovani etapebis ganxilvis unari;
72
73
saqarTvelos
74
ZiriTadi
energia
siTbos da sinaTlis bunebrivi da xelovnuri wyaroebi. erTi saxis energiis
meoreSi gadasvla. energiis mudmivobis kanoni.
nivTiereba, agregatuli mdgomareobebi, siTburi movlenebi
nivTierebaTa fizikuri Tvisebebi (feri, suni, gemo). nivTierebis agregatuli mdgomareobebi,
erTi agregatuli mdgomareobidan meoreSi gadasvla: gamyareba-dnoba; aorTqleba-kondensacia.
masalebi da maTi Tvisebebi
masala da nedleuli. bunebrivi da xelovnuri masalebi. farTod gamoyenebuli
masalebis Tvisebebi (feri, Tbogamtaroba, drekadoba, gamWvirvaloba da sxv.), maTi
gamoyeneba. Tbogamtarebi da Tboizolatorebi.
sxeulTa moZraoba da urTierTqmedeba
sxeulis moZraobaze moqmedi faqtorebi (forma, zoma, simZime, zedapiri da a. S.);
moZraobis saxeebi (wrfivi, mrudwiruli, rxeviTi, brunviTi). traeqtoria. gavlili
manZili da gadaadgileba. wrfivi Tanabari moZraobis siCqare da misi gamoTvla,
siCqaris erTeulebi. gavlili manZilis formula.
msoflio mizidulobis movlena. sxeulTa urTierTqmedeba da Zala. erTi wrfis gaswvriv
mimarTuli Zalebis Sekreba. simZimis centri, wonasworoba da misi saxeebi. martivi
meqanizmebis (berketi, pinebiani saswori) moqmedebis principebi.
meqanikuri rxevebi da talRebi
bgera, bgeris wyaroebi, bgeris warmoqmna, gavrceleba da aRqma; bgeris
gavrcelebis siCqare sxvadasxva garemoSi. bgeriTi signalebis gadacema da miReba
organizmebSi; smenis organoebi. eqos warmoqmna. bgeris xmamaRloba _ amplituda,
simaRle _ sixSire.
magniti
magniti, magnituri polusebi, magnitebis urTierTqmedeba da gamoyeneba.
75
76
sintaqsi
sintaqsis sagani. winadadeba. sityvaTa sintaqsuri SekavSireba. Sesityveba. winadadebis
wevrTa dawyvileba.
winadadebis tipebi modalobis mixedviT: TxrobiTi, kiTxviTi, Zaxilisa, brZanebiTi da
kiTxviT-Zaxilisa. maTi gamoxatvis saSualebani: intonacia, sityvaTa wyoba, damxmare
sityvebi da nawilakebi.
winadadebis tipebi agebulebis mixedviT: martivi, Serwymuli da rTuli.
winadadebis wevrebi. winadadebis mTavari (qvemdebare, Semasmeneli, pirdapiri da iribi
damatebebi) da meorexarisxovani (ubralo damateba, gansazRvreba da garemoebebi)
wevrebi.
sityvaTa wyoba winadadebaSi. sityvaTa wyobis mniSvneloba stilistikisTvis.
gankerZoebuli sityvebi da gamoTqmebi. sasveni niSnebis xmareba gankerZoebul
sityvebTan da gamoTqmebTan.
sasveni niSnebis xmareba rTul Tanwyobilsa da qvewyobil winadadebebSi.
pirdapiri da iribi naTqvami. sxvaTa sityvis nawilakebi. sasveni niSnebi. sxvaTa sityvis
marTlwera.
leqsikologia
leqsikologiis sagani. leqsikuri erTeuli.
sityva mniSvnelobis TvalsazrisiT. sityvis gamoyeneba ZiriTadi da gadataniTi
mniSvnelobiT. sityvis mniSvnelobis cvla istoriulad. sityvis etimologia. sityvis
polisemiuroba. polisemia da omonimia. sinonimia, antonimia.
frazeologizmebi da idiomebi.
dialeqtizmebi, profesiuli leqsika, Jargoni, barbarizmebi, neologizmebi, arqaizmebi.
sityvawarmoeba, rogorc leqsikologiis sagani. Zireuli da warmoqmnili saxelebi.
warmoqmnil saxelTa jgufebi mawarmoebeli afiqsebisa da Sinaarsis mixedviT.
kompozitebi. kompozitebis marTlwera.
77
stilistika
stilistikis sagani. stilis raoba.
funqciuri stilistika. mwignobruli da sasaubro stili. publicisturi da
mxatvruli stili. samecniero da oficialur-saqmiani stili. oratoruli stili.
leqsikuri stilistika. sityvaTa SerCeva mniSvnelobis mixedviT. Tavazianobis
gamomxatveli sityvebi. stilisturi xarvezebi.
literatura
literaturismcodneobiTi terminebi:
tropi, metafora, hiperbola, ganmeoreba, gapirovneba, epiTeti, Sedareba, simbolo,
mxatvruli ena, mxatvruli saxe, peizaJi, portreti, personaJi, groteski, ironia,
iumori, satira, xatovani Tqma, intonacia, alegoria, aliteracia, perifrazi;
Janri, poezia, proza, romani, lirika, leqsi, elegia, balada, eposi, himni, poema,
zRapari, Tqmuleba, igav-araki, legenda, miTi, moTxroba, novela, andaza, aforizmi,
piesa, esei, biografia, memuarebi, drama, komedia, tragedia;
siuJeti, kompozicia, prologi, epilogi, epigrafi, dialogi, monologi, strofi,
taepi, fabula, citata, Sairi, riTma, ritmi.
rekomendebul avtorTa CamonaTvali*:
SoTa rusTaveli, sulxan-saba orbeliani, daviT guramiSvili, ilia WavWavaZe, akaki
wereTeli, vaJa-fSavela, iakob gogebaSvili, galaktion tabiZe, giorgi leoniZe, simon
Ciqovani, ioseb griSaSvili, giorgi SatberaSvili, lado asaTiani, guram rCeuliSvili,
irakli abaSiZe, murman lebaniZe, nodar dumbaZe, revaz inaniSvili, arCil sulakauri,
goderZi Coxeli, ana kalandaZe, muxran maWavariani, oTar WilaZe, otia ioseliani.
hans kristian anderseni, Zmebi grimebi, Sarl pero, astrid lindgreni, rediard
kiplingi, alan aleqsandr milni, karel Capeki, oskar uaildi, ernst Teodor hofmani, mark
tveni, Jiul verni, jani rodari, aleqsandr puSkini, kornei Cukovski, aleqsei tolstoi.
sasertifikacio
testiT
mowmdeba
moswavlis
SemecnebiTi,
socialur-komunikaciuri
da
fizikuri
unarebis
ganmaviTarebeli meTodebis gamoyenebis unari;
kiTxvisa da weris swavlebis meTodebis gamoyenebis unari;
kiTxvisa da weris swavlebis strategiebis gamoyenebis unari.
moswavleebis mier maTematikuri terminologiis, aRniSvnebisa da simboloebis
gamoyenebis,
informaciis
warmodgenis
xerxebis
gamoyenebis,
informaciis
urTierTdakavSirebis, masze msjelobis,
monacemTa SerCevis, mopovebisa da
interpretirebis xelSewyobis unari.
78
79
proporcia
proporciuloba, proporciis Tvisebebi, proporciis ucnobi wevris povna, ricxvis
dayofa mocemuli SefardebiT, pirdapirproporciuli da ukuproporciuli
damokidebuleba sidideebs Soris.
ricxvis nawili, procenti
ricxvis nawilis povna, ricxvis povna misi procentiT/nawiliT, ricxvis nawilis
Cawera procentis saxiT.
xarisxi
ricxvis xarisxi naturaluri maCvenebliT, namravlis, fardobisa da xarisxis
axarisxeba. tolfuZiani xarisxebis namravli da Sefardeba.
zomis erTeulebi
sigrZis, masis, drois, siCqaris erTeulebi. erTi da imave sididis erTeulebs Soris
kavSiri.
mimarTuleba: kanonzomiereba da algebra
simravle, simravleebs Soris mimarTebebi, moqmedebebi sasrul simravleebze
simravle, qvesimravle, carieli simravle.
operaciebi simravleebze: simravleTa gaerTianeba, TanakveTa, sxvaoba.
algebruli gamosaxuleba
moqmedebebi gamosaxulebebze, gamosaxulebis gardaqmna, algebruli gamosaxulebis
mniSvnelobis gamoTvla asoebis miTiTebuli mniSvnelobisaTvis.
gantoleba, utoloba
gantoleba da misi amonaxsni, utoloba da misi amonaxsni, tolfasi gantolebebi,
wrfivi gantolebisa da wrfivi utolobis amoxsna.
tolfasi gantolebebi; amocanebis amoxsna gantolebisa da utolobis gamoyenebiT.
mimarTuleba: geometria da sivrcis aRqma
ZiriTadi geometriuli obieqtebi da cnebebi
wertili, wrfe, sxivi, monakveTi, texili.
monakveTis sigrZe, texilis sigrZe, manZili or wertils Soris, manZilis Tviseba.
kuTxe, kuTxis gradusuli zoma, marTi, maxvili, blagvi da gaSlili kuTxeebi.
wrfeebis urTierTganlageba sibrtyeze
wrfeTa TanakveTa, paraleloba, marTobuloba.
mravalkuTxedi, amozneqili mravalkuTxedi
mravalkuTxedis gverdi, wvero, kuTxe, diagonali, perimetri.
amozneqili figuris gansazRvreba. amozneqili mravalkuTxedis kuTxeebis jami.
geometriuli gardaqmnebi sibrtyeze
figuraTa toloba, moZraoba, RerZuli da centruli simetriebi, mobruneba,
paraleluri gadatana.
80
samkuTxedi
samkuTxedis gverdi, kuTxe, wvero, mediana, biseqtrisa, simaRle da maTi Tvisebebi.
marTkuTxa, maxvilkuTxa, blagvkuTxa, tolferda, tolgverda samkuTxedebi da maTi
Tvisebebi.
samkuTxedis kuTxeebis jami, sakuTxedis gare kuTxis Tviseba.
samkuTxedis Suaxazis Tvisebebi.
samkuTxedis tolobis niSnebi.
samkuTxedis utoloba.
piTagoras Teorema.
paralelogrami
paralelogramis gverdebis, kuTxeebisa da diagonalebis Tvisebebi.
paralelogramobis niSnebi.
rombi, marTkuTxedi, kvadrati da maTi Tvisebebi.
trapecia
trapeciis fuZe, ferdi, simaRle, tolferda trapeciis Tvisebebi.
brtyeli figuris farTobi
toli figurebis farTobebis toloba, brtyeli figuris farTobis kavSiri misi
Semadgeneli nawilebis farTobebTan.
kvadratis, marTkuTxedis, samkuTxedis, paralelogramis, rombis da trapeciis
farTobis gamoTvla.
wrewiri da wre
wrewiris da wris centri, radiusi, diametri, qorda, rkali, seqtori, segmenti, mxebi.
marTkuTxa koordinatTa sistema sibrtyeze
wertilis koordinatebi, ricxvTa wyvilis Sesabamisi wertilis gamosaxva
sakoordinato sibrtyeze.
sivrciTi sxeulebi da maTi Slilebi
mravalwaxnaga. mravalwaxnagas wvero, wibo, waxnagi. kavSiri mravalwaxnagas Semadgeneli
nawilebis raodenobebs Soris.
kubis, marTkuTxa paralelepipedis, marTi prizmis, piramidis, cilindris da konusis
Slilebi.
sivrciTi sxeulis moculoba da zedapiris farTobi
sxeulis moculoba, kavSiri sxeulis moculobasa da misi Semadgeneli sxeulebis
moculobaTa Soris.
kubis da paralelepipedis gverdiTi da sruli zedapiris farTobisa da moculobis
gamoTvla.
zomis erTeulebi
sigrZis, farTobis, moculobis erTeulebi da kavSirebi maT Soris.
monacemTa analizi, albaToba da statistika
monacemTa warmodgenis xerxebi: sia, cxrili, piqtograma, diagrama (wertilovani,
xazovani, svetovani, wriuli).
monacemTa saSualo mediana, moda, sixSire.
81
82
mcenareTa samyaro
mcenareTa mravalferovneba (wiwvovani da yvavilovani mcenareebi). mcenaris zrdis organoebi:
fesvi, Rero, foToli; gamravlebis organoebi: yvavili, nayofi, Tesli; mcenaris gavrceleba
TesliT. fotosinTezis arsi da mniSvneloba.
cxovelTa samyaro
uxerxemlo cxovelebi (mwerebi). xerxemliani cxovelebi (Tevzebi, amfibiebi,
qvewarmavlebi, frinvelebi, ZuZumwovrebi), maTi agebuleba da Segueba garemosTan. xerxemlian
cxovelTa klasebis SedarebiTi daxasiaTeba da gamravlebis Taviseburebebi.
Sinauri da
gareuli cxovelebi.
adamiani
agebuleba. organoebisa da organoTa sistemebis daxasiaTeba da fuqciebi.
jansaRi cxovrebis wesi (kveba, dasveneba, sporti), janmrTelobisTvis saziano faqtorebi da
maTgan dacvis wesebi, Sesabamisi gamafrTxilebeli niSnebi.
piradi higiena. usafrTxoeba, usafrTxo qcevis wesebi.
baqteriuli da virusuli daavadebebi.
ekologia
ekosistema da misi komponentebi _ bioturi, abioturi da anTropogenuri faqtorebi.
saqarTvelos tipobrivi ekosistemebi. saqarTveloSi gavrcelebuli saxeobebi.
organizmebis urTierTkavSiri ekosistemaSi: producentebi, konsumentebi, reducentebi.
kvebiTi jaWvebi.
garemo da misi dacva
mcenareebis mniSvneloba. cxovelebi (mcenarismWamelebi, mtaceblebi, anu
xorcismWamelebi da nairmWamelebi). garemos dabinZureba, garemos dacva.
daculi teritoriebi.
wiTeli
wigni.
83
(forma, simaRle, siRrme, siCqare, cicabo, damreci) da maTi Sedareba. niadagi da misi
Tvisebebi (feri, gamtarianoba, nayofiereba). dasaxlebuli punqtebi (qalaqi, daba, sofeli,
dedaqalaqi,
administraciuli
centri).
msofliosa
da
saqarTvelos
mniSvnelovani
geografiuli obieqtebis nomenklatura.
dedamiwaze gavrcelebuli bunebrivi zonebi (horizontaluri da vertikaluri zonebi):
tyeebi (notio, musonuri, meCxeri, foTlovani, wiwvovani, Sereuli, taiga); velebi (stepi,
pampasi, preria, kamposi, savana); udabnoebi (tropikuli, zomieri da polaruli),
naxevradudabnoebi; tundra.
bunebrivi resursebi
bunebrivi resursebis klasifikacia da racionaluri gamoyeneba.
saqarTvelos ZiriTadi wiaRiseulis geografia (qvanaxSiri, navTobi,
liTonebi, mineraluri wylebi).
manganumi,
faradi
84
energia
energiis saxeebi _ meqanikuri, sinaTlis, siTburi, eleqtruli energia; energiis ganaxlebadi
da araganaxlebadi wyaroebi, maTi gamoyeneba.
siTbos da sinaTlis bunebrivi da xelovnuri wyaroebi. erTi saxis energiis
meoreSi gadasvla. energiis mudmivobis kanoni.
nivTiereba, agregatuli mdgomareobebi, siTburi movlenebi
nivTierebaTa fizikuri Tvisebebi (feri, suni, gemo, agregatuli mdgomareoba, simkvrive).
atomi da molekula, rogorc nivTierebis Semadgeneli umciresi nawilakebi. difuzia da
siTburi moZraoba.
nivTierebis agregatuli mdgomareobebi, erTi agregatuli mdgomareobidan meoreSi gadasvla:
gamyareba-dnoba; aorTqleba-kondensacia, sublimacia da duRili.
myar, Txevad da airad nivTierebaTa siTburi gafarToebis movlena, wylis Taviseburebebi.
haeris Semagdenloba da Tvisebebi.
nivTierebaTa cvlilebebi (agregatuli mdgomareobis Secvla, wva, haerze Jangva) da maTi
gamomwvevi mizezebi.
nivTiereba da narevebi. narevis komponentebad dayofis elementaruli meTodebi.
masalebi da maTi Tvisebebi
masala da nedleuli. bunebrivi da xelovnuri masalebi. farTod gamoyenebuli masalebis
Tvisebebi (feri, Tbogamtaroba, drekadoba, gamWvirvaloba da sxv.), maTi gamoyeneba.
Tbogamtarebi da Tboizolatorebi.
sxeulTa moZraoba da urTierTqmedeba
sxeulis moZraobaze moqmedi faqtorebi (forma, zoma, simZime, zedapiri da a. S.); moZraobis
saxeebi (wrfivi, mrudwiruli, rxeviTi, brunviTi). traeqtoria. gavlili manZili da
gadaadgileba. wrfivi Tanabari moZraobis siCqare da misi gamoTvla, siCqaris erTeulebi.
gavlili manZilis formula.
msoflio mizidulobis movlena. sxeulTa urTierTqmedeba da Zala. erTi wrfis gaswvriv
mimarTuli Zalebis Sekreba. simZimis, xaxunis, drekadobis Zalebi, maTi gamoyeneba.
simZimis centri, wonasworoba da misi saxeebi. martivi
meqanizmebis (berketi, pinebiani
saswori) moqmedebis principebi.
meqanikuri rxevebi da talRebi
bgera, bgeris wyaroebi, bgeris warmoqmna, gavrceleba da aRqma; bgeris
gavrcelebis siCqare sxvadasxva garemoSi. bgeriTi signalebis gadacema da miReba
organizmebSi; smenis organoebi. eqos warmoqmna. bgeris xmamaRloba _ amplituda, simaRle _
sixSire. ultrabgerebisa da infrabgerebis gamoyenebis magaliTebi cocxal organizmebSi.
sinaTle
sinaTlis gavrcelebis, arekvlisa da gardatexis movlenebi.
eleqtruli deni
eleqtrogamtarebi da izolatorebi. denis wyaroebi, mudmivi da cvalebadi deni. Zabva, denis
Zala da winaRoba. omis kanoni wredis ubnisaTvis. martivi eleqtruli wredebi.
paraleluri da mimdevrobiTi SeerTeba. eleqtruli energiis gadacemis gzebi.
magniti
magniti, magnituri polusebi, magnitebis urTierTqmedeba da gamoyeneba.
85
71
sxvadasxvagvaria
formatis
TvalsazrisiT.
pasuxis moniSvnisas:
pasuxebis furcelze moZebneT davalebis Sesabamisi nomeri;
nomris qveS ipoveT ujra, romelic Tqven mier arCeul pasuxs Seesabameba;
dasviT X niSani am ujraSi.
Tu gsurT pasuxebis furcelze moniSnuli pasuxis gadasworeba, mTlianad
gaaferadeT ujra, romelSic dasviT X niSani, xolo Semdeg moniSneT pasuxis axali
varianti (dasviT X niSani axal ujraSi).
TiToeuli arCeviTpasuxebiani davaleba 1 quliT fasdeba.
davalebebi
Ria
daboloebiT
moiTxovs
dasmul
SekiTxvaze
pasuxis
Camoyalibebas, sakuTari msjelobis gamyarebas saTanado argumentebiT. TiToeuli
Riaboloiani davaleba fasdeba specialuri sqemis mixedviT. Sesasrulebeli
nabijebis gaTvaliswinebiT, davaleba SeiZleba Sefasdes 1, 2 an meti quliT. amgvar
davalebebze pasuxis gasacemad pasuxebis furcelze gamoyofilia sagangebo
adgilebi.
Sesabamisobis dadgenis davalebebSi warmodgenilia monacemTa ori sveti. erT
svetSi mocemulia e. w. piroba (movlenebi, frazebi da a. S.), meoreSi ki _
savaraudo pasuxebi (cnebebi, terminebi da a. S.). davalebis Sesruleba gulisxmobs
erT svetSi mocemuli informaciis misadagebas meore svetSi mocemul
informaciasTan. Sesabamisobis TiToeuli davalebisTvis pasuxebis furcelze
mocemulia cxrili. Tqven unda SeavsoT cxrilis carieli grafebi _ pirobis
aRmniSvneli asos qveS CaweroT misi pasuxis Sesabamisi rigiTi nomeri.
Sesabamisobis dadgenis TiToeuli davaleba 1 quliT fasdeba.
TxzulebaSi unda warmoaCinoT Tqveni pozicia, mosazrebebi SemoTavazebuli
sakiTxis Sesaxeb, konkretuli argumentebiT daasabuToT saTqmeli. Txzulebis
dasawerad pasuxebis furcelze gamoyofilia sagangebo adgili.
Txzulebis maqsimaluri qulaa 13.
87
653040
88
653040
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
moemzadebinaT
literaturuli
89
653040
imisTvis, rom
imisTvis, rom
imisTvis, rom
imisTvis, rom
SesaZlebloba.
WroRa
maxvili
gabzaruli
gamWoli
a
1.
2.
3.
4.
smena
Tvalebi
mzera
xma
5. Rimili
1. novela
2. poema
3. scenari
4. eskizi
5. piesa
90
653040
1.
2.
3.
4.
main ridi
Jiul verni
mark tveni
aleqsandre diuma
daasabuTeT Tqveni arCevani. ratom iyris Tavs erTad ramdenime -a am zmnaSi, anu
ganmarteT, ra funqcia aqvs TiToeul a-s.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
(maqsimaluri qula 1)
12. daakvirdiT ucxo sityvebs:
re-animacia
re-abilitacia
re-konstruqcia
re-struqturizacia
91
653040
92
653040
mowmobs,
rom
avtors
ar
surs,
gamorCeul
___________________________
(maqsimaluri qula 1)
93
653040
m_e
qu_i
bari
bali
maswavleblis
mizania,
bavSvebma
iswavlon,
rom
aso-bgeras
sityvebis
ganmasxvavebeli funqcia aqvs. romeli davaleba daexmareba maswavlebels am miznis
misaRwevad?
(a)
(b)
(g)
(d)
I da II
II da III
mxolod II
mxolod III
94
653040
95
653040
mxolod I
mxolod II
I da II
I da III
96
653040
653040
98
653040
bunebismetyveleba
32. adamianis organizmSi ultraiisferi sxivebis zemoqmedebis Sedegad
warmoiqmneba vitamini:
(a) C
(b) A
(g) K
(d) D
36. zRvis donidan erTsa da imave simaRleze sad dneba Tovli ufro gvian?
(a) mdeloze
(b) tyeSi
(g) WalaSi
(d) plaJze
99
653040
(a)
(b)
(g)
(d)
1
2
3
yvela burTula erTi da imave simkvrivis masalisganaa damzadebuli
foladis burTula
difuzia
moculoba
manZili
a
1. fizikuri sidide
2. fizikuri sxeuli
3. fizikuri movlena
100
653040
43. ekam Semdegi cda Caatara: or WiqaSi Cayara lobios ramdenime marcvali da
daasxa maT wyali ise, rom pirvel WiqaSi marcvlebi mTlianad daifara wyliT,
meoreSi ki _ nawilobriv. orive Wiqa erTnair pirobebSi moaTavsa. ramdenime
dRis Semdeg daakvirda cvlilebebs. aRmoCnda, rom pirvel WiqaSi Teslebi dalpa,
xolo meoreSi _ aRmocenda.
101
653040
maTematika
45. x da y kenti naturaluri ricxvebia. qvemoT CamoTvlilTagan romelia luwi?
(a)
(b)
(g)
(d)
x 2y
2x 3 y
3x 4 y
3x 5 y
rom
moswavles
3 sm
6 sm
9 sm
12 sm
48. elenem, Teonam da iraklim sul 28 soko Seagroves. elenem 4-jer meti soko
Seagrova, vidre Teonam, xolo iraklim _ 12-iT naklebi, vidre elenem da Teonam
erTad. ramdeni soko Seugrovebia iraklis?
(a)
(b)
(g)
(d)
5
6
7
8
102
653040
asxamda
2001
2002
2003
2004
wels
wels
wels
wels
50. ramdeni aTasi litriT meti mineraluri wyali Camoasxa kompaniam 2002 wels
2001 welTan SedarebiT?
(a)
(b)
(g)
(d)
5
10
15
20
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
103
653040
(a)
(b)
(g)
(d)
O
O
A
B
da B wertilebs Soris
da A wertilebs Soris
wertilis marcxniv
wertilis marjvniv
mxolod I
II da III
I da II
mxolod III
7
8
9
10
104
653040
6
8
10
12
24
25
27
29
I da IV
I da III
II da III
II da IV
105
653040
57. vTqvaT, axla saRamos 7-is naxevaria. ramdeni saaTis win iyo guSindeli dRis
dilis 10-is naxevari?
(a)
(b)
(g)
(d)
17
21
27
33
95
110
115
120
mxolod B qveynis
mxolod A qveynis
jer B qveynis da Semdeg A qveynis
jer A qveynis da Semdeg B qveynis
(a)
(b)
(g)
106
10
(d)
653040
1,2
1,5
1,8
2
pasuxi daasabuTeT.
(maqsimaluri qula _ 3)
107
653040
III. 13743: 27 .
miuTiTeT
moswavlis
mier
daSvebuli
TiToeuli
Secdoma
da
dawereT
653040
109
653040
akademiuri unarebi
wakiTxuli teqstis gaazreba
yuradRebiT waikiTxeT da gaiazreT teqsti. TiToeuli SekiTxvis savaraudo
pasuxebidan airCieT is varianti, romelic marTebulia mocemuli teqstis mixedviT.
bazisur emociebTan erTad (sixaruli, brazi, SiSi da a. S.), adamianebisTvis
damaxasiaTebelia meoreuli, ufro rTuli emociebi, magaliTad, sircxvili, siamaye
da danaSaulis grZnoba. aseT emociebs me-s cnobierebasTan dakavSirebuli
emociebi ewodeba, vinaidan TiToeuli maTgani gavlenas axdens me-s gancdis
gamZafrebaze. Tu gvrcxvenia an uxerxulad vgrZobT Tavs, vcdilobT, moviqceT
ise, rom sxvebisTvis Cveni Secdoma an warumatebloba SesamCnevi ar iyos.
danaSaulis grZnoba vinmesTvis zianis miyenebis dros Cndeba. aseT situaciaSi Cven
mier Cadenili araswori saqcielis gamosworebasa da urTierTobis aRdgenas
vcdilobT. siamaye ki, piriqiT, sakuTari miRwevebiT kmayofilebas gulisxmobs,
romlis drosac survili gviCndeba, sxvebs movuyveT, rogor mivaRwieT dasaxul
mizans da ra gegmebis ganxorcielebas vapirebT momavalSi.
sakuTari emociebis gacnobierebisa da gagebis unaris ganviTareba
SemecnebiT ganviTarebas ukavSirdeba. 4-5 wlis bavSvebi siamayis nacvlad
sixaruls, bednierebasa da aRfrTovanebas, danaSaulis grZnobis nacvlad ki _
dasjis SiSs aRweren. skolis asakis bavSvebs ukeT SeuZliaT axsnan sakuTari
emociebi. Tu 6-7 wlis asakSi siamayis mizezad ufrosebis mxridan Seqebas
asaxeleben, 8 wlis asakidan bavSvebi siamayesa da danaSaulis grZnobas ukve
sakuTar warmatebasa Tu warumateblobas ukavSireben. siamayis, sircxvilis an
danaSaulis gancdis kompleqsuri gageba socialuri gamocdilebis safuZvelze
kognituri ganviTarebis kvaldakval yalibdeba.
bavSvebSi, romlebsac mSoblebi xSirad maT uaryofiT Tvisebaze an araswor
saqcielze miuTiTeben, me-s cnobierebasTan dakavSirebuli emociebi ufro mZafria
warumateblobis SemTxvevaSi gadametebuli sircxvilis, warmatebis SemTxvevaSi
ki gadametebuli siamayis grZnoba uCndebaT. im bavSvebSi, romelTa mSoblebi,
piriqiT, ZiriTad yuradRebas alternatiul gonivrul qcevaze amaxvileben,
sircxvilisa da siamayis grZnobebi zomieria. Sesabamisad, isini siZneleebs
gacilebiT ukeT umklavdebian.
sircxvilis Zlieri grZnoba adaptaciasTan dakavSirebul problemas
gulCaTxrobilobasa da depresias, agreTve, sircxvilis grZnobis maprovocirebeli
situaciisa da adamianebis mimarT brazsa da agresias iwvevs. danaSaulis grZnobas
ufro konkretuli xasiaTi aqvs, radgan konkretul qmedebas Tu umoqmedobas
ukavSirdeba da, Sesabamisad, naklebad axdens uaryofiT gavlenas TviTSefasebaze.
danaSaulis grZnoba, romelic garkveul situaciebSi Cndeba da romelsac
sircxvilis grZnoba ar mosdevs, piriqiT, bavSvs saziano impulsebis daZlevaSi
exmareba da mis mier Cadenili cudi saqcielis gamosworebisa da ufro
gonivruli qcevisaken ubiZgebs.
me-s cnobierebasTan dakavSirebuli emociebis CamoyalibebisTvis kulturas
didi mniSvneloba aqvs. dasavleTis individualistur sazogadoebebSi bavSvs
aswavlian, iamayos pirovnuli miRwevebiT, magaliTad, Tu burTi yvelaze Sors
gadaagdo, gaimarjva TamaSSi an kargi niSnebi miiRo. koleqtivistur qveynebSi,
rogoricaa, magaliTad, CineTi an iaponia, mxolod pirovnul warmatebaze
yuradRebis gamaxvileba uxerxulobis gancdas aCens. Cinel mSoblebs miaCniaT, rom
cudi saqcielis Cadenis SemTxvevaSi bavSvi sircxvils aucilebelad unda
grZnobdes. isini bavSvebs ukve sami wlidan aswavlian sircxvilis grZnobis
gamoyenebiT kargisgan cudis garCevas, magram imas ar iTvaliswineben, rom
SesaZloa, gadaWarbebulma sircxvilis grZnobam bavSvis TviTSefasebas ziani
miayenos.
110
653040
meoreul
anu
rTul
emociebs
me-s
cnobierebasTan
,,me
,,me
,,me
,,me
amayi var,
amayi var,
mrcxvenia,
damnaSave
111
653040
69. Cineli bavSvebis sityvaTa marags sityva `sircxvili~ gacilebiT ufro adre
emateba,
vidre
es
xdeba
maT
Crdiloamerikel
TanatolebSi.
qvemoT
CamoTvlilTagan romelSia asaxuli konkretuli mizezi am faqtis asaxsnelad?
(a) Cineli mSoblebi ar iTvaliswineben, rom gadaWarbebulma sircxvilis grZnobam
SesaZloa bavSvis TviTSefasebas ziani miayenos
(b) koleqtivistur qveynebSi pirovnul warmatebaze yuradRebis gamaxvileba
uxerxulobis gancdas aCens
(g) Cineli mSoblebi ukve 3 wlidan aswavlian bavSvebs sircxvilis grZnobis
gamoyenebiT kargisgan cudis garCevas
(d) Cinel mSoblebs miaCniaT, rom cudi saqcielis Cadenis SemTxvevaSi bavSvi
sircxvils aucilebelad unda grZnobdes
112
653040
analitikuri wera
71. SegaxsenebT ramdenime sabavSvo nawarmoebis Sinaarss:
jani rodaris sabavSvo moTxrobis gmiri, patara jelsomino saocar qveyanaSi
moxvda, sadac sastiki da gaiZvera mekobre mefobda. am qveyanaSi sityva `mekobre~
patiosan adamians niSnavda, purs melans eZaxdnen, yvels _ saSlels, safunTuSeSi
sakancelario nivTebi iyideboda, sakancelario maRaziaSi ki _ puri. yovel
diliT xalxi erTmaneTs `dila mSvidobisas~ ki ara, `Zili nebisas~ usurvebda.
cruTa qveyanaSi ZaRlebi knaodnen, katebi yefdnen, Tagvebi Rrialebdnen, lomebi
ki wripinebdnen.
mefis
brZanebiT,
gamravlebis
tabulaSi
ricxvebs
adgili
Seucvales.
gamravlebis nacvlad unda gageyo, Tu mimateba gindoda, unda gamogeklo....
donald bisetis erT moTxrobaSi yvavi alisa sizmars naxavs, yiramala
sizmars: katebi ZaRlebze nadiroben, Tagvebi _ katebze, foranSi merZeve Sebmula,
cxeni kofoze zis da merZeves aCqarebs, bavSvebi mSoblebs tuqsaven, mSoblebi
tirian: `mets aRar vizamT!~ RamiT mze anaTebs, dRisiT _ mTvare da varskvlavebi.
`esec Tu cxovrebaa! yvelaferi yiramalaa!~ _ ambobs kata muri.
mwerali
Tu
leqsis
Tqven mier dawerili Txzuleba unda Seicavdes, sul mcire, 100 sityvas.
113
653040
1
2
3
4
5
: 8
2 .
, , 1 .
1 .
6
7
8
: 1
2
9
: 1
3
10
: 1
4
114
11
: 1
1 : - ;
.
0 :
.
12
: 1
1 : , , ,
.
0 : .
13
: 1
1 : (, , ) IV
;
0 : ,
; .
14
: 2
2 : , (,
...); IV
;
1 : IV ;
0 : , ;
.
15
: 1
1 :
;
0 : , ;
.
16
: 2
2 : ,
,
; ,
, , ,
;
115
1 : ,
,
;
, ,
, ,
;
0 : , ;
.
17
: 1
1 : :
, ;
;
0 : .
116
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
: 2
2 :
, ,
;
1 :
, , ,
;
0 : ;
; .
29
: 1
1 : , ,
;
0 : / ; .
30
: 1
1 : ,
;
0 : / ; .
117
31
: 1
1 : ,
;
0 : / ; .
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
2
3
: 2
2 :
, ;
1 : ,
, ;
0 : .
118
44
: 2
2 :
,
;
1 : ,
, ,
;
0 : .
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
: 3
3 : ,
1 - ;
2 : ,
2 -, 1 - ;
1 : 8
(, );
0 : .
119
63
: 4
6 :
1) I. , .
:
60813
44357
16456
II. . :
5304
203
15912
10608
1076712
III. . :
13743 : 27 509
135
243
243
0
2) 2 : -4
.
3) , ,
0-.
. , 0, 2 5 2 3 3 18
.
I
- +,
- - +.
120
- ( )
+.
-4
+.
+- :
4 : 15-18 +
3 : 11-14 +;
2 : 7-10 +;
1 : 4-6 +;
0 : 3 +.
121
64
65
66
67
68
69
70
71
: 13
1.
, .
2 : , ;
1 : ;
;
0 : , ,
.
: 0 ,
.
2.
,
, .
3 : , , ,
, ;
2 : / ,
,
;
1 : , ,
;
0 : ,
.
3.
, ,
, .
2 : _
, , ; ,
;
1 : , , ,
;
;
;
0 :
( , . . ); ,
;
- , , .
122
4. ,
, ,
, .
3 : , ,
,
.
2 : 2-3 ,
,
1 : , ,
. -
.
0 : ; ;
;
5. , ,
,
.
3 : , -
,
.
2 : , -
,
.
1 : , -,
,
0 : , -,
, ,
:
;
;
,
- ( ),
, ..
, .
, 0 .
, , 100 .
I II .
123
124
52
sxvadasxvagvaria
formatis
TvalsazrisiT.
pasuxis moniSvnisas:
pasuxebis furcelze moZebneT davalebis Sesabamisi nomeri;
nomris qveS ipoveT ujra, romelic Tqven mier arCeul pasuxs Seesabameba;
dasviT X niSani am ujraSi.
Tu gsurT pasuxebis furcelze moniSnuli pasuxis gadasworeba, mTlianad
gaaferadeT ujra, romelSic dasviT X niSani, xolo Semdeg moniSneT pasuxis axali
varianti (dasviT X niSani axal ujraSi).
TiToeuli arCeviTpasuxebiani davaleba 1 quliT fasdeba.
davalebebi
Ria
daboloebiT
moiTxovs
dasmul
SekiTxvaze
pasuxis
Camoyalibebas, sakuTari msjelobis gamyarebas saTanado argumentebiT. TiToeuli
Riaboloiani davaleba fasdeba specialuri sqemis mixedviT. Sesasrulebeli
nabijebis gaTvaliswinebiT, davaleba SeiZleba Sefasdes 1, 2 an meti quliT. amgvar
davalebebze pasuxis gasacemad pasuxebis furcelze gamoyofilia sagangebo
adgilebi.
Sesabamisobis dadgenis davalebebSi warmodgenilia monacemTa ori sveti. erT
svetSi mocemulia e. w. piroba (movlenebi, frazebi da a. S.), meoreSi ki _
savaraudo pasuxebi (cnebebi, terminebi da a. S.). davalebis Sesruleba gulisxmobs
erT svetSi mocemuli informaciis misadagebas meore svetSi mocemul
informaciasTan. Sesabamisobis TiToeuli davalebisTvis pasuxebis furcelze
mocemulia cxrili. Tqven unda SeavsoT cxrilis carieli grafebi _ pirobis
aRmniSvneli asos qveS CaweroT misi pasuxis Sesabamisi rigiTi nomeri.
Sesabamisobis dadgenis TiToeuli davaleba 1 quliT fasdeba.
TxzulebaSi unda warmoaCinoT Tqveni pozicia, mosazrebebi SemoTavazebuli
sakiTxis Sesaxeb, konkretuli argumentebiT daasabuToT saTqmeli. Txzulebis
dasawerad pasuxebis furcelze gamoyofilia sagangebo adgili.
Txzulebis maqsimaluri qulaa 13.
126
653041
abstraqtul saxels
adamianis gvars
krebiT saxels
adamianis sakuTar saxels
2. ipoveT Secdoma:
(a) erTi da igive adamiani
(b) erTsa da imave adamians
(g) erTi da igive adamianis
(d) erTma da imave adamianma
127
653041
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
128
653041
daasabuTeT Tqveni arCevani. ratom iyris Tavs erTad ramdenime -a am zmnaSi, anu
ganmarteT ra funqcia aqvs TiToeul a-s.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
(maqsimaluri qula 1)
10. daakvirdiT ucxo sityvebs:
re-animacia
re-abilitacia
re-konstruqcia
re-formacia
(maqsimaluri qula 1)
11. daadgineT Sesabamisoba frazeologizmebsa da maTs ganmartebebs Soris.
qvemoT mocemul cxrilSi frazeologizmis aRmniSvnel asos miuwereT misi
ganmartebis Sesabamisi nomeri (gaiTvaliswineT, rom erT-erTi pasuxi zedmetia).
(a)
(b)
(g)
(d)
(e)
(v)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
g
myaria/Seuvalia
bevrs Sromobs
Searcxvina
samagaliToa
gaakvirva
gaurkvevloba Seitana
samarcxvinoa
qonguri
qarafi
qorafi
qurani
1.
2.
3.
4.
5.
b
129
653041
myvari
hune
argani
bWe
1.
2.
3.
4.
5.
b
cxeni
yvavi
bayayi
joxi
kari
1.
2.
3.
4.
main ridi
Jiul verni
mark tveni
aleqsandre diuma
pigmalioni da galaTea
karTageni unda daingres
amaoeba amaoebaTa
cxenSi vcvli samefos
uZRebi Svili
cxovreba Teatria
a
1.
2.
3.
4.
literaturuli
miTologiuri
bibliuri
istoriuli
130
653041
imisTvis, rom
imisTvis, rom
imisTvis, rom
imisTvis, rom
SesaZlebloba.
131
653041
653041
mowmobs,
rom
avtors
ar
surs,
gamorCeul
_______________________________________
(maqsimaluri qula 1)
(maqsimaluri qula 1)
133
653041
(maqsimaluri qula 1)
(maqsimaluri qula 2)
(maqsimaluri qula 2)
134
653041
135
653041
moTxrobidan
`zeviT
da
qveviT~,
da
653041
(maqsimaluri qula 2)
(maqsimaluri qula 3)
137
653041
m_e
qu_i
bari
bali
maswavleblis
mizania,
bavSvebma
iswavlon,
rom
aso-bgeras
sityvebis
ganmasxvavebeli funqcia aqvs. romeli davaleba daexmareba maswavlebels am miznis
misaRwevad?
(a)
(b)
(g)
(d)
I da II
II da III
mxolod II
mxolod III
138
653041
139
653041
mxolod I
mxolod II
I da II
I da III
140
653041
41. ana werisas xSirad uSvebs Secdomebs, aklebs an amatebs asoebs sityvaSi.
aRwereT aqtivoba, romelic daexmareba anas am problemis daZlevaSi da Tan
saSualebas miscems, Tavad aRmoaCinos da gaasworos sakuTari Secdomebi.
_______________________________________________________________________
_______________________________________________________________________
(maqsimaluri qula _ 2)
141
653041
142
653041
akademiuri unarebi
wakiTxuli teqstis gaazreba
yuradRebiT waikiTxeT da gaiazreT teqsti. TiToeuli SekiTxvis savaraudo
pasuxebidan airCieT is varianti, romelic marTebulia mocemuli teqstis mixedviT.
bazisur emociebTan erTad (sixaruli, brazi, SiSi da a. S.), adamianebisTvis
damaxasiaTebelia meoreuli, ufro rTuli emociebi, magaliTad, sircxvili, siamaye
da danaSaulis grZnoba. aseT emociebs me-s cnobierebasTan dakavSirebuli
emociebi ewodeba, vinaidan TiToeuli maTgani gavlenas axdens me-s gancdis
gamZafrebaze. Tu gvrcxvenia an uxerxulad vgrZobT Tavs, vcdilobT, moviqceT
ise, rom sxvebisTvis Cveni Secdoma an warumatebloba SesamCnevi ar iyos.
danaSaulis grZnoba vinmesTvis zianis miyenebis dros Cndeba. aseT situaciaSi Cven
mier Cadenili araswori saqcielis gamosworebasa da urTierTobis aRdgenas
vcdilobT. siamaye ki, piriqiT, sakuTari miRwevebiT kmayofilebas gulisxmobs,
romlis drosac survili gviCndeba, sxvebs movuyveT, rogor mivaRwieT dasaxul
mizans da ra gegmebis ganxorcielebas vapirebT momavalSi.
sakuTari emociebis gacnobierebisa da gagebis unaris ganviTareba
SemecnebiT ganviTarebas ukavSirdeba. 4-5 wlis bavSvebi siamayis nacvlad
sixaruls, bednierebasa da aRfrTovanebas, danaSaulis grZnobis nacvlad ki _
dasjis SiSs aRweren. skolis asakis bavSvebs ukeT SeuZliaT axsnan sakuTari
emociebi. Tu 6-7 wlis asakSi siamayis mizezad ufrosebis mxridan Seqebas
asaxeleben, 8 wlis asakidan bavSvebi siamayesa da danaSaulis grZnobas ukve
sakuTar warmatebasa Tu warumateblobas ukavSireben. siamayis, sircxvilis an
danaSaulis gancdis kompleqsuri gageba socialuri gamocdilebis safuZvelze
kognituri ganviTarebis kvaldakval yalibdeba.
bavSvebSi, romlebsac mSoblebi xSirad maT uaryofiT Tvisebaze an araswor
saqcielze miuTiTeben, me-s cnobierebasTan dakavSirebuli emociebi ufro mZafria
warumateblobis SemTxvevaSi gadametebuli sircxvilis, warmatebis SemTxvevaSi
ki gadametebuli siamayis grZnoba uCndebaT. im bavSvebSi, romelTa mSoblebi,
piriqiT, ZiriTad yuradRebas alternatiul gonivrul qcevaze amaxvileben,
sircxvilisa da siamayis grZnobebi zomieria. Sesabamisad, isini siZneleebs
gacilebiT ukeT umklavdebian.
sircxvilis Zlieri grZnoba adaptaciasTan dakavSirebul problemas
gulCaTxrobilobasa da depresias, agreTve, sircxvilis grZnobis maprovocirebeli
situaciisa da adamianebis mimarT brazsa da agresias iwvevs. danaSaulis grZnobas
ufro konkretuli xasiaTi aqvs, radgan konkretul qmedebas Tu umoqmedobas
ukavSirdeba da, Sesabamisad, naklebad axdens uaryofiT gavlenas TviTSefasebaze.
danaSaulis grZnoba, romelic garkveul situaciebSi Cndeba da romelsac
sircxvilis grZnoba ar mosdevs, piriqiT, bavSvs saziano impulsebis daZlevaSi
exmareba da mis mier Cadenili cudi saqcielis gamosworebisa da ufro
gonivruli qcevisaken ubiZgebs.
me-s cnobierebasTan dakavSirebuli emociebis CamoyalibebisTvis kulturas
didi mniSvneloba aqvs. dasavleTis individualistur sazogadoebebSi bavSvs
aswavlian, iamayos pirovnuli miRwevebiT, magaliTad, Tu burTi yvelaze Sors
gadaagdo, gaimarjva TamaSSi an kargi niSnebi miiRo. koleqtivistur qveynebSi,
rogoricaa, magaliTad, CineTi an iaponia, mxolod pirovnul warmatebaze
yuradRebis gamaxvileba uxerxulobis gancdas aCens. Cinel mSoblebs miaCniaT, rom
cudi saqcielis Cadenis SemTxvevaSi bavSvi sircxvils aucilebelad unda
grZnobdes. isini bavSvebs ukve sami wlidan aswavlian sircxvilis grZnobis
gamoyenebiT kargisgan cudis garCevas, magram imas ar iTvaliswineben, rom
SesaZloa, gadaWarbebulma sircxvilis grZnobam bavSvis TviTSefasebas ziani
miayenos.
143
653041
meoreul
anu
rTul
emociebs
me-s
cnobierebasTan
,,me
,,me
,,me
,,me
amayi var,
amayi var,
mrcxvenia,
damnaSave
144
653041
50. Cineli bavSvebis sityvaTa marags sityva `sircxvili~ gacilebiT ufro adre
emateba,
vidre
es
xdeba
maT
Crdiloamerikel
TanatolebSi.
qvemoT
CamoTvlilTagan romelSia asaxuli konkretuli mizezi am faqtis asaxsnelad?
(a) Cineli mSoblebi ar iTvaliswineben, rom gadaWarbebulma sircxvilis grZnobam
SesaZloa bavSvis TviTSefasebas ziani miayenos
(b) koleqtivistur qveynebSi pirovnul warmatebaze yuradRebis gamaxvileba
uxerxulobis gancdas aCens
(g) Cineli mSoblebi ukve 3 wlidan aswavlian bavSvebs sircxvilis grZnobis
gamoyenebiT kargisgan cudis garCevas
(d) Cinel mSoblebs miaCniaT, rom cudi saqcielis Cadenis SemTxvevaSi bavSvi
sircxvils aucilebelad unda grZnobdes
145
653041
analitikuri wera
52. SegaxsenebT ramdenime sabavSvo nawarmoebis Sinaarss:
jani rodaris sabavSvo moTxrobis gmiri, patara jelsomino saocar qveyanaSi
moxvda, sadac sastiki da gaiZvera mekobre mefobda. am qveyanaSi sityva `mekobre~
patiosan adamians niSnavda, purs melans eZaxdnen, yvels _ saSlels, safunTuSeSi
sakancelario nivTebi iyideboda, sakancelario maRaziaSi ki _ puri. yovel
diliT xalxi erTmaneTs `dila mSvidobisas~ ki ara, `Zili nebisas~ usurvebda.
cruTa qveyanaSi ZaRlebi knaodnen, katebi yefdnen, Tagvebi Rrialebdnen, lomebi
ki wripinebdnen.
mefis
brZanebiT,
gamravlebis
tabulaSi
ricxvebs
adgili
Seucvales.
gamravlebis nacvlad unda gageyo, Tu mimateba gindoda, unda gamogeklo....
donald bisetis erT moTxrobaSi yvavi alisa sizmars naxavs, yiramala
sizmars: katebi ZaRlebze nadiroben, Tagvebi _ katebze, foranSi merZeve Sebmula,
cxeni kofoze zis da merZeves aCqarebs, bavSvebi mSoblebs tuqsaven, mSoblebi
tirian: `mets aRar vizamT!~ RamiT mze anaTebs, dRisiT _ mTvare da varskvlavebi.
`esec Tu cxovrebaa! yvelaferi yiramalaa!~ _ ambobs kata muri.
mwerali
Tu
leqsis
Tqven mier dawerili Txzuleba unda Seicavdes, sul mcire, 100 sityvas.
146
653041
1
2
3
4
5
6
7
8
: 8
2 .
, , 1 .
1 .
: 1
1 : - ;
.
0 :
.
10
: 1
1 : , , ,
.
0 : .
147
11
: 1
3
12
: 1
2
16
17
18
19
20
21
22
: 1
3
15
: 1
3
14
: 1
4
13
: 2
2 : - - :
, ;
;
1 : - , ,
, , ;
0 : .
23
: 1
1 : :
;
0 : .
24
: 1
1 : - ;
0 : .
25
: 2
2 :
;
1 : ,
148
;
,
;
0 : .
26
: 2
2 : ,
,
;
1 : ,
; ,
/ ;
0 : .
27
: 1
1 :
;
0 : , ;
.
28
: 3
3 : ,
,
;
2 : ,
, , ,
;
1 : ,
,
;
, ,
, ,
;
0 : , ,
.
149
29
: 2
2 :
,
;
1 : ,
/ ;
0 : .
30
: 3
3 : ;
2 :
;
1 :
;
0 : .
150
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
: 2
2 :
, ,
;
1 :
, , ,
;
0 : ;
; .
42
: 1
1 : , ,
;
0 : / ; .
43
: 1
1 : ,
;
0 : / ; .
151
44
: 1
1 : ,
;
0 : / ; .
152
45
46
47
48
49
50
51
52
: 13
1.
, .
2 : , ;
1 : ;
;
0 : , ,
.
: 0 ,
.
2.
,
, .
3 : , , ,
, ;
2 : / ,
,
;
1 : , ,
;
0 : ,
.
3.
, ,
, .
2 : _
, , ; ,
;
1 : , , ,
;
;
;
0 :
( , . . ); ,
;
_ , , .
153
4. ,
, ,
, .
3 : , ,
,
.
2 : 2-3 ,
,
1 : , ,
. -
.
0 : ; ;
;
5. , ,
,
.
3 : , -
,
.
2 : , -
,
.
1 : , -,
,
0 : , -,
, ,
:
;
;
,
- ( ),
, ..
, .
, 0 .
, , 100 .
I II .
154
155
57
sxvadasxvagvaria
formatis
TvalsazrisiT.
pasuxis moniSvnisas:
pasuxebis furcelze moZebneT davalebis Sesabamisi nomeri;
nomris qveS ipoveT ujra, romelic Tqven mier arCeul pasuxs Seesabameba;
dasviT X niSani am ujraSi.
Tu gsurT pasuxebis furcelze moniSnuli pasuxis gadasworeba, mTlianad
gaaferadeT ujra, romelSic dasviT X niSani, xolo Semdeg moniSneT pasuxis axali
varianti (dasviT X niSani axal ujraSi).
TiToeuli arCeviTpasuxebiani davaleba 1 quliT fasdeba.
davalebebi
Ria
daboloebiT
moiTxovs
dasmul
SekiTxvaze
pasuxis
Camoyalibebas, sakuTari msjelobis gamyarebas saTanado argumentebiT. TiToeuli
Riaboloiani davaleba fasdeba specialuri sqemis mixedviT. Sesasrulebeli
nabijebis gaTvaliswinebiT, davaleba SeiZleba Sefasdes 1, 2 an meti quliT. amgvar
davalebebze pasuxis gasacemad pasuxebis furcelze gamoyofilia sagangebo
adgilebi.
Sesabamisobis dadgenis davalebebSi warmodgenilia monacemTa ori sveti. erT
svetSi mocemulia e. w. piroba (movlenebi, frazebi da a. S.), meoreSi ki _
savaraudo pasuxebi (cnebebi, terminebi da a. S.). davalebis Sesruleba gulisxmobs
erT svetSi mocemuli informaciis misadagebas meore svetSi mocemul
informaciasTan. Sesabamisobis TiToeuli davalebisTvis pasuxebis furcelze
mocemulia cxrili. Tqven unda SeavsoT cxrilis carieli grafebi _ pirobis
aRmniSvneli asos qveS CaweroT misi pasuxis Sesabamisi rigiTi nomeri.
Sesabamisobis dadgenis TiToeuli davaleba 1 quliT fasdeba.
TxzulebaSi unda warmoaCinoT Tqveni pozicia, mosazrebebi SemoTavazebuli
sakiTxis Sesaxeb, konkretuli argumentebiT daasabuToT saTqmeli. Txzulebis
dasawerad pasuxebis furcelze gamoyofilia sagangebo adgili.
Txzulebis maqsimaluri qulaa 13.
157
653043
158
653043
653043
18. suraTze mocemulia toli masis mqone sxvadasxva masalisgan damzadebuli sami
burTula. romeli burTulaa damzadebuli yvelaze didi simkvrivis mqone
nivTierebisgan?
(a)
(b)
(g)
(d)
1
2
3
yvela burTula erTi da imave simkvrivis masalisganaa damzadebuli
160
653043
(a)
(b)
(g)
(d)
(b)
O2
O2
Ar
CO 2
(g)
(d)
Ar
Ar
O2
O2
653043
1. v = s / t
2. v = s t
3. s = v t
4. t = s / v
dablobi
mTa
zegani
qvabuli
1.
2.
3.
4.
SesaZlebelia).
I sveti
(a) inercia
(b) moculoba
(g) siCqare
(d) molekulaTa mizidva
(e) foladis burTula
a
II
1.
2.
3.
sveti
fizikuri sidide
fizikuri movlena
fizikuri sxeuli
162
653043
29. rukis masStabia 1 : 2 500 000, rukaze or wertils Soris manZili 3 sm.
realurad ra manZilia am or wertils Soris?
auxseniT moswavles, rogor
unda warmarTos gamoTvlis procesi.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
(maqsimaluri qula 2)
163
653043
CrdiloeTis polaruli
_________________________________________
(maqsimaluri qula 1)
32. auxseniT moswavleebs, rogor vipovoT cis TaRze CrdiloeTis polaruli
varskvlavi.
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
(maqsimaluri qula 2)
164
653043
165
653043
653043
m_e
qu_i
bari
bali
maswavleblis
mizania,
bavSvebma
iswavlon,
rom
aso-bgeras
sityvebis
ganmasxvavebeli funqcia aqvs. romeli davaleba daexmareba maswavlebels am miznis
misaRwevad?
(a)
(b)
(g)
(d)
I da II
II da III
mxolod II
mxolod III
167
653043
168
653043
mxolod I
mxolod II
I da II
I da III
169
653043
653043
171
653043
akademiuri unarebi
wakiTxuli teqstis gaazreba
yuradRebiT waikiTxeT da gaiazreT teqsti. TiToeuli SekiTxvis savaraudo
pasuxebidan airCieT is varianti, romelic marTebulia mocemuli teqstis mixedviT.
bazisur emociebTan erTad (sixaruli, brazi, SiSi da a. S.), adamianebisTvis
damaxasiaTebelia meoreuli, ufro rTuli emociebi, magaliTad, sircxvili, siamaye
da danaSaulis grZnoba. aseT emociebs me-s cnobierebasTan dakavSirebuli
emociebi ewodeba, vinaidan TiToeuli maTgani gavlenas axdens me-s gancdis
gamZafrebaze. Tu gvrcxvenia an uxerxulad vgrZobT Tavs, vcdilobT, moviqceT
ise, rom sxvebisTvis Cveni Secdoma an warumatebloba SesamCnevi ar iyos.
danaSaulis grZnoba vinmesTvis zianis miyenebis dros Cndeba. aseT situaciaSi Cven
mier Cadenili araswori saqcielis gamosworebasa da urTierTobis aRdgenas
vcdilobT. siamaye ki, piriqiT, sakuTari miRwevebiT kmayofilebas gulisxmobs,
romlis drosac survili gviCndeba, sxvebs movuyveT, rogor mivaRwieT dasaxul
mizans da ra gegmebis ganxorcielebas vapirebT momavalSi.
sakuTari emociebis gacnobierebisa da gagebis unaris ganviTareba
SemecnebiT ganviTarebas ukavSirdeba. 4-5 wlis bavSvebi siamayis nacvlad
sixaruls, bednierebasa da aRfrTovanebas, danaSaulis grZnobis nacvlad ki _
dasjis SiSs aRweren. skolis asakis bavSvebs ukeT SeuZliaT axsnan sakuTari
emociebi. Tu 6-7 wlis asakSi siamayis mizezad ufrosebis mxridan Seqebas
asaxeleben, 8 wlis asakidan bavSvebi siamayesa da danaSaulis grZnobas ukve
sakuTar warmatebasa Tu warumateblobas ukavSireben. siamayis, sircxvilis an
danaSaulis gancdis kompleqsuri gageba socialuri gamocdilebis safuZvelze
kognituri ganviTarebis kvaldakval yalibdeba.
bavSvebSi, romlebsac mSoblebi xSirad maT uaryofiT Tvisebaze an araswor
saqcielze miuTiTeben, me-s cnobierebasTan dakavSirebuli emociebi ufro mZafria
warumateblobis SemTxvevaSi gadametebuli sircxvilis, warmatebis SemTxvevaSi
ki gadametebuli siamayis grZnoba uCndebaT. im bavSvebSi, romelTa mSoblebi,
piriqiT, ZiriTad yuradRebas alternatiul gonivrul qcevaze amaxvileben,
sircxvilisa da siamayis grZnobebi zomieria. Sesabamisad, isini siZneleebs
gacilebiT ukeT umklavdebian.
sircxvilis Zlieri grZnoba adaptaciasTan dakavSirebul problemas
gulCaTxrobilobasa da depresias, agreTve, sircxvilis grZnobis maprovocirebeli
situaciisa da adamianebis mimarT brazsa da agresias iwvevs. danaSaulis grZnobas
ufro konkretuli xasiaTi aqvs, radgan konkretul qmedebas Tu umoqmedobas
ukavSirdeba da, Sesabamisad, naklebad axdens uaryofiT gavlenas TviTSefasebaze.
danaSaulis grZnoba, romelic garkveul situaciebSi Cndeba da romelsac
sircxvilis grZnoba ar mosdevs, piriqiT, bavSvs saziano impulsebis daZlevaSi
exmareba da mis mier Cadenili cudi saqcielis gamosworebisa da ufro
gonivruli qcevisaken ubiZgebs.
me-s cnobierebasTan dakavSirebuli emociebis CamoyalibebisTvis kulturas
didi mniSvneloba aqvs. dasavleTis individualistur sazogadoebebSi bavSvs
aswavlian, iamayos pirovnuli miRwevebiT, magaliTad, Tu burTi yvelaze Sors
gadaagdo, gaimarjva TamaSSi an kargi niSnebi miiRo. koleqtivistur qveynebSi,
rogoricaa, magaliTad, CineTi an iaponia, mxolod pirovnul warmatebaze
yuradRebis gamaxvileba uxerxulobis gancdas aCens. Cinel mSoblebs miaCniaT, rom
cudi saqcielis Cadenis SemTxvevaSi bavSvi sircxvils aucilebelad unda
grZnobdes. isini bavSvebs ukve sami wlidan aswavlian sircxvilis grZnobis
gamoyenebiT kargisgan cudis garCevas, magram imas ar iTvaliswineben, rom
SesaZloa, gadaWarbebulma sircxvilis grZnobam bavSvis TviTSefasebas ziani
miayenos.
172
653043
meoreul
anu
rTul
emociebs
me-s
cnobierebasTan
,,me
,,me
,,me
,,me
amayi var,
amayi var,
mrcxvenia,
damnaSave
173
653043
55. Cineli bavSvebis sityvaTa marags sityva `sircxvili~ gacilebiT ufro adre
emateba,
vidre
es
xdeba
maT
Crdiloamerikel
TanatolebSi.
qvemoT
CamoTvlilTagan romelSia asaxuli konkretuli mizezi am faqtis asaxsnelad?
(a) Cineli mSoblebi ar iTvaliswineben, rom gadaWarbebulma sircxvilis grZnobam
SesaZloa bavSvis TviTSefasebas ziani miayenos
(b) koleqtivistur qveynebSi pirovnul warmatebaze yuradRebis gamaxvileba
uxerxulobis gancdas aCens
(g) Cineli mSoblebi ukve 3 wlidan aswavlian bavSvebs sircxvilis grZnobis
gamoyenebiT kargisgan cudis garCevas
(d) Cinel mSoblebs miaCniaT, rom cudi saqcielis Cadenis SemTxvevaSi bavSvi
sircxvils aucilebelad unda grZnobdes
174
653043
analitikuri wera
57. SegaxsenebT ramdenime sabavSvo nawarmoebis Sinaarss:
jani rodaris sabavSvo moTxrobis gmiri, patara jelsomino saocar qveyanaSi
moxvda, sadac sastiki da gaiZvera mekobre mefobda. am qveyanaSi sityva `mekobre~
patiosan adamians niSnavda, purs melans eZaxdnen, yvels _ saSlels, safunTuSeSi
sakancelario nivTebi iyideboda, sakancelario maRaziaSi ki _ puri. yovel
diliT xalxi erTmaneTs `dila mSvidobisas~ ki ara, `Zili nebisas~ usurvebda.
cruTa qveyanaSi ZaRlebi knaodnen, katebi yefdnen, Tagvebi Rrialebdnen, lomebi
ki wripinebdnen.
mefis
brZanebiT,
gamravlebis
tabulaSi
ricxvebs
adgili
Seucvales.
gamravlebis nacvlad unda gageyo, Tu mimateba gindoda, unda gamogeklo....
donald bisetis erT moTxrobaSi yvavi alisa sizmars naxavs, yiramala
sizmars: katebi ZaRlebze nadiroben, Tagvebi _ katebze, foranSi merZeve Sebmula,
cxeni kofoze zis da merZeves aCqarebs, bavSvebi mSoblebs tuqsaven, mSoblebi
tirian: `mets aRar vizamT!~ RamiT mze anaTebs, dRisiT _ mTvare da varskvlavebi.
`esec Tu cxovrebaa! yvelaferi yiramalaa!~ _ ambobs kata muri.
mwerali
Tu
leqsis
nawarmoebis swavlebas.
msjelobis gasamyareblad moiyvaneT argumentebi da magaliTebi.
Tqven mier dawerili Txzuleba unda Seicavdes, sul mcire, 100 sityvas.
175
653043
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25 : 2
2 : ;
1 : , , ,
;
0 :
.
176
26 : 1
1 : - ;
0 : .
27 : 2
2 : VI
;
1 : , , VI
, , , VI
;
0 : VI
, .
28 : 2
2 : : , IV ;
1 : ;
0 : .
29 : 2
2 : - 75 ;
;
1 : , ,
;
0 : .
30 : 1
1 : - () ;
0 : .
31 : 1
2 : - 1;
0 : .
32 : 2
2 : ;
1 : (
; , .
.);
0 : .
177
33 : 4
.
.
1 .
1 .
34 : 2
2 : ;
1 : , ,
;
0 : .
35 : 2
2 : ;
1 : - ;
0 : .
178
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
: 2
2 :
, ,
;
1 :
, , ,
;
0 : ;
; .
47
: 1
1 : , ,
;
0 : / ; .
48
: 1
1 : ,
;
0 : / ; .
179
49
: 1
1 : ,
;
0 : / ; .
180
50
51
52
53
54
55
56
57
: 13
1.
, .
2 : , ;
1 : ;
;
0 : , ,
.
: 0 ,
.
2.
,
, .
3 : , , ,
, ;
2 : / ,
,
;
1 : , ,
;
0 : ,
.
3.
, ,
, .
2 : _
, , ; ,
;
1 : , , ,
;
;
;
0 :
( , . . ); ,
;
_ , , .
181
4. ,
, ,
, .
3 : , ,
,
.
2 : 2-3 ,
,
1 : , ,
. -
.
0 : ; ;
;
5. , ,
,
.
3 : , -
,
.
2 : , -
,
.
1 : , -,
,
0 : , -,
, ,
:
;
;
,
- ( ),
, ..
, .
, 0 .
, , 100 .
I II .
182
183
sxvadasxvagvaria
formatis
TvalsazrisiT.
pasuxis moniSvnisas:
pasuxebis furcelze moZebneT davalebis Sesabamisi nomeri;
nomris qveS ipoveT ujra, romelic Tqven mier arCeul pasuxs Seesabameba;
dasviT X niSani am ujraSi.
Tu gsurT pasuxebis furcelze moniSnuli pasuxis gadasworeba, mTlianad
gaaferadeT ujra, romelSic dasviT X niSani, xolo Semdeg moniSneT pasuxis axali
varianti (dasviT X niSani axal ujraSi).
TiToeuli arCeviTpasuxebiani davaleba 1 quliT fasdeba.
davalebebi
Ria
daboloebiT
moiTxovs
dasmul
SekiTxvaze
pasuxis
Camoyalibebas, sakuTari msjelobis gamyarebas saTanado argumentebiT. TiToeuli
Riaboloiani davaleba fasdeba specialuri sqemis mixedviT. Sesasrulebeli
nabijebis gaTvaliswinebiT, davaleba SeiZleba Sefasdes 1, 2 an meti quliT. amgvar
davalebebze pasuxis gasacemad pasuxebis furcelze gamoyofilia sagangebo
adgilebi.
Sesabamisobis dadgenis davalebebSi warmodgenilia monacemTa ori sveti. erT
svetSi mocemulia e. w. piroba (movlenebi, frazebi da a. S.), meoreSi ki _
savaraudo pasuxebi (cnebebi, terminebi da a. S.). davalebis Sesruleba gulisxmobs
erT svetSi mocemuli informaciis misadagebas meore svetSi mocemul
informaciasTan. Sesabamisobis TiToeuli davalebisTvis pasuxebis furcelze
mocemulia cxrili. Tqven unda SeavsoT cxrilis carieli grafebi _ pirobis
aRmniSvneli asos qveS CaweroT misi pasuxis Sesabamisi rigiTi nomeri.
Sesabamisobis dadgenis TiToeuli davaleba 1 quliT fasdeba.
TxzulebaSi unda warmoaCinoT Tqveni pozicia, mosazrebebi SemoTavazebuli
sakiTxis Sesaxeb, konkretuli argumentebiT daasabuToT saTqmeli. Txzulebis
dasawerad pasuxebis furcelze gamoyofilia sagangebo adgili.
Txzulebis maqsimaluri qulaa 13.
185
653042
25
25
(g) n r
a
a
(d) n r
25
(b) 2b 1 a
(g) 32b 1 a 1
(d) 3b 2 a
2
186
653042
I da II
II da III
mxolod I
mxolod III
653042
653042
romeli
medikamentis
miReba
SeuZlia
A medikamentisac da D medikamentisac
arc A medikamentis da arc D medikamentis
mxolod A medikamentis
mxolod D medikamentis
189
653042
samkuTxedis
xuTkuTxedis
samkuTxedisa da xuTkuTxedis perimetrebi erTmaneTis tolia
amis dasadgenad monacemebi ar aris sakmarisi
(b) 4 1 1 1
2 3
(g) 4 1 : 1 1
2 3
(d) 4 : 1 1 1
2 3
190
653042
SemTxvevaSia
dalagebuli
maswavleblis
II, III, I.
III, I, II
I, II, III
II, I, III
22. kubis formis yuTi, romlis sigrZe, sigane da simaRle 15 sm-is tolia,
gaavses erTmaneTze mWidrod dawyobili erTnairi filebiT. sul Caetia 40 cali
fila. sul ramdeni cali aseTi fila Caeteva marTkuTxa paralelepipedis formis
yuTSi, romlis sigrZea 60 sm, sigane _ 30 sm, simaRle _ 45 sm?
(a) 320
(b) 640
(g) 900
(d) 960
191
653042
(a)
(b)
(g)
(d)
25. yoveli meoTxe weli nakiania da igi 366 dRe-Ramisgan Sedgeba. romeliRac
wlis 12 ianvari samSabaTi iyo.
mocemulia ori piroba:
I. es weli ar iyo nakiani.
II. am wlis momdevno weli iyo nakiani.
imis gasarkvevad, Tu mocemuli wlis ra dRe iyo 26 maisi:
(a)
(b)
(g)
(d)
(e)
653042
10-iT
193
653042
moZebneT
yvela
iseTi
orniSna
ricxvi,
romlebic
cifrTa
Tanmimdevrobis
29. erT WurWelSi 1,4-jer naklebi Rvinoa, vidre meoreSi. Tu meore WurWlidan
pirvelSi 5,5 litr Rvinos gadmovasxamT, maSin pirvelSi 1,5-jer meti Rvino
aRmoCndeba, vidre meoreSi. sul ramdeni litri Rvinoa orive WurWelSi?
pasuxi daasabuTeT.
(maqsimaluri qula _ 3)
194
653042
SekiTxvebi,
romelTa
saSualebiTac
am
(maqsimaluri qula _ 3)
195
653042
32. vanos da sandros erTnairi finjnebiT yava da calke WurWliT rZe miarTves.
orive finjani yaviT bolomde iyo Sevsebuli. vanom mosva finjani yavis 1 nawili,
3
sandrom _
1
5
cota xnis Semdeg vanom mosva yavisa da rZis nareviT savse finjnis 3
5
sandrom ki _
nawili,
196
653042
12
II. 5 3 4 ;
8
III. 21 1 : 5 .
3
198
653042
199
653042
m_e
qu_i
bari
bali
maswavleblis
mizania,
bavSvebma
iswavlon,
rom
aso-bgeras
sityvebis
ganmasxvavebeli funqcia aqvs. romeli davaleba daexmareba maswavlebels am miznis
misaRwevad?
(a)
(b)
(g)
(d)
I da II
II da III
mxolod II
mxolod III
200
653042
201
653042
202
653042
653042
204
653042
akademiuri unarebi
wakiTxuli teqstis gaazreba
yuradRebiT waikiTxeT da gaiazreT teqsti. TiToeuli SekiTxvis savaraudo
pasuxebidan airCieT is varianti, romelic marTebulia mocemuli teqstis mixedviT.
bazisur emociebTan erTad (sixaruli, brazi, SiSi da a. S.), adamianebisTvis
damaxasiaTebelia meoreuli, ufro rTuli emociebi, magaliTad, sircxvili, siamaye
da danaSaulis grZnoba. aseT emociebs me-s cnobierebasTan dakavSirebuli
emociebi ewodeba, vinaidan TiToeuli maTgani gavlenas axdens me-s gancdis
gamZafrebaze. Tu gvrcxvenia an uxerxulad vgrZobT Tavs, vcdilobT, moviqceT
ise, rom sxvebisTvis Cveni Secdoma an warumatebloba SesamCnevi ar iyos.
danaSaulis grZnoba vinmesTvis zianis miyenebis dros Cndeba. aseT situaciaSi Cven
mier Cadenili araswori saqcielis gamosworebasa da urTierTobis aRdgenas
vcdilobT. siamaye ki, piriqiT, sakuTari miRwevebiT kmayofilebas gulisxmobs,
romlis drosac survili gviCndeba, sxvebs movuyveT, rogor mivaRwieT dasaxul
mizans da ra gegmebis ganxorcielebas vapirebT momavalSi.
sakuTari emociebis gacnobierebisa da gagebis unaris ganviTareba
SemecnebiT ganviTarebas ukavSirdeba. 4-5 wlis bavSvebi siamayis nacvlad
sixaruls, bednierebasa da aRfrTovanebas, danaSaulis grZnobis nacvlad ki _
dasjis SiSs aRweren. skolis asakis bavSvebs ukeT SeuZliaT axsnan sakuTari
emociebi. Tu 6-7 wlis asakSi siamayis mizezad ufrosebis mxridan Seqebas
asaxeleben, 8 wlis asakidan bavSvebi siamayesa da danaSaulis grZnobas ukve
sakuTar warmatebasa Tu warumateblobas ukavSireben. siamayis, sircxvilis an
danaSaulis gancdis kompleqsuri gageba socialuri gamocdilebis safuZvelze
kognituri ganviTarebis kvaldakval yalibdeba.
bavSvebSi, romlebsac mSoblebi xSirad maT uaryofiT Tvisebaze an araswor
saqcielze miuTiTeben, me-s cnobierebasTan dakavSirebuli emociebi ufro mZafria
warumateblobis SemTxvevaSi gadametebuli sircxvilis, warmatebis SemTxvevaSi
ki gadametebuli siamayis grZnoba uCndebaT. im bavSvebSi, romelTa mSoblebi,
piriqiT, ZiriTad yuradRebas alternatiul gonivrul qcevaze amaxvileben,
sircxvilisa da siamayis grZnobebi zomieria. Sesabamisad, isini siZneleebs
gacilebiT ukeT umklavdebian.
sircxvilis Zlieri grZnoba adaptaciasTan dakavSirebul problemas
gulCaTxrobilobasa da depresias, agreTve, sircxvilis grZnobis maprovocirebeli
situaciisa da adamianebis mimarT brazsa da agresias iwvevs. danaSaulis grZnobas
ufro konkretuli xasiaTi aqvs, radgan konkretul qmedebas Tu umoqmedobas
ukavSirdeba da, Sesabamisad, naklebad axdens uaryofiT gavlenas TviTSefasebaze.
danaSaulis grZnoba, romelic garkveul situaciebSi Cndeba da romelsac
sircxvilis grZnoba ar mosdevs, piriqiT, bavSvs saziano impulsebis daZlevaSi
exmareba da mis mier Cadenili cudi saqcielis gamosworebisa da ufro
gonivruli qcevisaken ubiZgebs.
me-s cnobierebasTan dakavSirebuli emociebis CamoyalibebisTvis kulturas
didi mniSvneloba aqvs. dasavleTis individualistur sazogadoebebSi bavSvs
aswavlian, iamayos pirovnuli miRwevebiT, magaliTad, Tu burTi yvelaze Sors
gadaagdo, gaimarjva TamaSSi an kargi niSnebi miiRo. koleqtivistur qveynebSi,
rogoricaa, magaliTad, CineTi an iaponia, mxolod pirovnul warmatebaze
yuradRebis gamaxvileba uxerxulobis gancdas aCens. Cinel mSoblebs miaCniaT, rom
cudi saqcielis Cadenis SemTxvevaSi bavSvi sircxvils aucilebelad unda
grZnobdes. isini bavSvebs ukve sami wlidan aswavlian sircxvilis grZnobis
gamoyenebiT kargisgan cudis garCevas, magram imas ar iTvaliswineben, rom
SesaZloa, gadaWarbebulma sircxvilis grZnobam bavSvis TviTSefasebas ziani
miayenos.
205
653042
meoreul
anu
rTul
emociebs
me-s
cnobierebasTan
,,me
,,me
,,me
,,me
amayi var,
amayi var,
mrcxvenia,
damnaSave
206
653042
53. Cineli bavSvebis sityvaTa marags sityva `sircxvili~ gacilebiT ufro adre
emateba,
vidre
es
xdeba
maT
Crdiloamerikel
TanatolebSi.
qvemoT
CamoTvlilTagan romelSia asaxuli konkretuli mizezi am faqtis asaxsnelad?
(a) Cineli mSoblebi ar iTvaliswineben, rom gadaWarbebulma sircxvilis grZnobam
SesaZloa bavSvis TviTSefasebas ziani miayenos
(b) koleqtivistur qveynebSi pirovnul warmatebaze yuradRebis gamaxvileba
uxerxulobis gancdas aCens
(g) Cineli mSoblebi ukve 3 wlidan aswavlian bavSvebs sircxvilis grZnobis
gamoyenebiT kargisgan cudis garCevas
(d) Cinel mSoblebs miaCniaT, rom cudi saqcielis Cadenis SemTxvevaSi bavSvi
sircxvils aucilebelad unda grZnobdes
653042
analitikuri wera
55. SegaxsenebT ramdenime sabavSvo nawarmoebis Sinaarss:
jani rodaris sabavSvo moTxrobis gmiri, patara jelsomino saocar qveyanaSi
moxvda, sadac sastiki da gaiZvera mekobre mefobda. am qveyanaSi sityva `mekobre~
patiosan adamians niSnavda, purs melans eZaxdnen, yvels _ saSlels, safunTuSeSi
sakancelario nivTebi iyideboda, sakancelario maRaziaSi ki _ puri. yovel
diliT xalxi erTmaneTs `dila mSvidobisas~ ki ara, `Zili nebisas~ usurvebda.
cruTa qveyanaSi ZaRlebi knaodnen, katebi yefdnen, Tagvebi Rrialebdnen, lomebi
ki wripinebdnen.
mefis
brZanebiT,
gamravlebis
tabulaSi
ricxvebs
adgili
Seucvales.
gamravlebis nacvlad unda gageyo, Tu mimateba gindoda, unda gamogeklo....
donald bisetis erT moTxrobaSi yvavi alisa sizmars naxavs, yiramala
sizmars: katebi ZaRlebze nadiroben, Tagvebi _ katebze, foranSi merZeve Sebmula,
cxeni kofoze zis da merZeves aCqarebs, bavSvebi mSoblebs tuqsaven, mSoblebi
tirian: `mets aRar vizamT!~ RamiT mze anaTebs, dRisiT _ mTvare da varskvlavebi.
`esec Tu cxovrebaa! yvelaferi yiramalaa!~ _ ambobs kata muri.
mwerali
Tu
leqsis
nawarmoebis swavlebas.
msjelobis gasamyareblad moiyvaneT argumentebi da magaliTebi.
Tqven mier dawerili Txzuleba unda Seicavdes, sul mcire, 100 sityvas.
208
653042
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
: 2
: 7- . : 14, 21,
28, 35, 42, 49, 56, 63, 70, 77, 84, 91 98.
21, 42, 63 84.
:
2 : , 21, 42, 63 84.
1 : ,
.
0 : .
209
29
: 3
: , I x , II- - 1,4 x . :
30
: 3
:
10%-, ,
100 %
100 %
10
,
1%- .
:
- , 100 .
10%- ?
- 100 10 100 110 .
100
- 110 10%?
10 110 11 .
100
10%- ?
- 110 11 99 .
- ?
- 1 .
(,
, ).
:
3 :
;
2 : ,
;
1 : ,
;
0 : .
31
: 3
:
20 x , - x 20 x ..
: x 1 , - 21 x ,
- x 121 x ..
x 121 x x20 x 21 .-.
x , -
:
3 :
;
2 : ,
;
1 : ,
210
, ;
0 : .
32
: 3
:
1 , - 2 3
3
3
5
2 3
2
1 2 11
, 3 5
5 . 3 5 15
.
1 , - 4
5
5
8
8
1
2 , 4 2
.
11
3
5 3 15
5 15 15
. .
:
3 :
;
2 : ,
;
1 : ,
, ;
0 : .
33
: 4
4 :
1) I. 1 :
13
6 12
- 6 14 . ,
12
6 14 2 5 4 9 4 3
12
12
12
II. ,
20 3 21 1 .
2
44 .
15
2) . 1 . 3 . = 6 .
5 . = 8 . , :
4 . = 12 . + 8 . = 12 . + 5 . = 17 .
3) . 1 . :
9 24 216 . , 2 16 .
, ,
, ,
.
-2 ,
, .
-3 , ,
. ,
, ,
8- 9- .
:
,
,
.
- +, 43 = 12 .
211
( ) +.
+- 12+4 = 16.
+- .
4 : 14-16 +
3 : 11-13 +;
2 : 8-10 +;
1 : 5-7 +;
0 : 4 +.
: 1 ,
!
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
: 2
2 :
, ,
;
1 :
, , ,
;
0 : ;
; .
45
: 1
1 : , ,
;
0 : / ; .
212
46
: 1
1 : ,
;
0 : / ; .
47
: 1
1 : ,
;
0 : / ; .
213
48
49
50
51
52
53
54
55
: 13
1.
, .
2 : , ;
1 : ;
;
0 : , ,
.
: 0 ,
.
2.
,
, .
3 : , , ,
, ;
2 : / ,
,
;
1 : , ,
;
0 : ,
.
3.
, ,
, .
2 : _
, , ; ,
;
1 : , , ,
;
;
;
0 :
( , . . ); ,
;
_ , , .
214
4. ,
, ,
, .
3 : , ,
,
.
2 : 2-3 ,
,
1 : , ,
. -
.
0 : ; ;
;
5. , ,
,
.
3 : , -
,
.
2 : , -
,
.
1 : , -,
,
0 : , -,
, ,
:
;
;
,
- ( ),
, ..
, .
, 0 .
, , 100 .
I II .
215
216