. - .

(TRKE DLBLGS)

1995

ISBN 960-288-033-3
1995
: , .
: , . - .

.

11

'

15

16
16
19

20
20
24

26

27
27
29
29

32

34
'

37

'

41

41

41

42

'
, ,

43

43

44

45

46
46
47
48
'

49

49

49

51
52

'

57

57

58

58

59

59

'

63

63
65
66
'

67

67

67
68
68
69
69

69
69
70
7
1

71

80
81

71
71
7
7

3
5
6

83

85

90

90

91

'

93

, , ,

93
94
94
96
97
98

99

()

102

103

104

105

105
105
105

106
106
107
107
108

108
'

109

109
109
112
114
117

119
119

'

123

123
123
125
127
I28
129

,
'
'

129
129

135
135
136
137

131
133
134

138

139

140

146

147
147
147
148
151
153

155

157

159
160
161
163
164

164
165
166
168

169

170
171
'

185

185

186

187

190

192

192

193

10

'

199

201

205

207
'

209

211

'

217

'

223

223
224
226
230
232

()

235
236
236
237
237
237

241
253

263


,
.
,
, '
,
, ,
, ( .. , ). , , ; , ,
) > ,
> ,
ca .
(
, , , ,
).
, , co , .
, ,
( ,
( . , ,
( ' , ,
1 ,
), , .
(Transkriptionsdenkmler), / , , , , , , ,
) ' .

[ ' ,

: . ,

12

, .. ahname
. ' ' .
: - (Osmanlca-Trke, OsmanishTurkish), (Turkish, Trkisch, Turkic, Turkique, Trke),
(Osmanlca), (Rumturkish),
(Reichstrkisch), (Trkeitrkisch), (Eski Osmanlca, Old Ottoman, Vieux osmanl),
(Eski Anadolu Tlirkesi, Old Anatolian Turkish, Altanatolisches
Trkisch, Vieux turc anatolien Altrumtrkisch),
Westoghusish Azeroosmanish.

, 50%
. ' ,
(1326),
' .
,
( Kaba Trke).
' .
, , ,
. s - 1 - m ( ) ..
: (, , ,
), (, ), (), (, , ), (, ), (), (), (), () ...

' ( , ,
), Mustafa Kemal Paa ( 24.11.1934 . Kemal Atatrk) ,
21 1928 , 1
(Dil Encmeni) . : Oriente Modem , IX, 1929, . 41 ..
. W. Duda, "Die neue Lateinsch ift in der Tiirkei", Orientalische
Litemurzeitung,
1929, . 441-453. Kari
Steuervvald, Untersuchungen zur Tiirkischen Sprache der Gegemvat, Berlin 1963 ( A ),
Berlin 1964 ( ' ) .

13

.
1
(Millet Mektebleri)*.

, , 1950 ,
, , ,
, , , ,
, :
'.

,
.
.
.
,
'. .
, .. - ( = arkeolog, = ginegolog, =
filozof) ( = isten ograf, = hristiyan) ..*
,
,
'
, , , , , , , ,
,
, , ... **.


*. , , 1980, 50,
.
* \ .. : Kari . Menges, The
Turkish Laguages and peoples An Introduction to Turkic Studies, Wiesbaden 1968. Gyrgy Hazai,
Kurze Einfihrung in das Studium der Tiirkishe Sprache, Wiesbaden 1978. Jan Reychman/Ananiasz
Zajaczkowski, Hadbook of Ottoman Turkish Diplomatics, The Hague-Paris 1968.
, , 1973.

'

(Harfler)
29 , 29
. 29 ,
(alfabe).

:

a (a)

a
be ()

b
ce ()
c
C
e ()

de ()
d
D
e

e ()
F
fe ()
f
ge
()
G
S
yumuak ge

g
( )
he ()

h
( )
I
1

i
i (D
je ()
J
j
ke ()
k

le ()
L
1
me ()
m

16

n
0

r
s

R
S

t
u

V
y
z

n ()
0 (o, )
(eu = )
pe ()
re ()
se ()
e ()
te ()
u ()
()
ve ()
ye ()
ze ()

(Sesli ve Sessiz Harfler)
29 8 (sesli
harfler nller) 21 (sessiz harfler nszler).
. 8 :
a , e , , i , , , u , :
a . , .. baba ( = ), ada ( = )
e . , , .. elma ( = ), dede ( = )
.. - (kh-mh)
i . , , ., .. iki ( = ), ( = , )
. , , .. ot ( = ), on (= )
. eu, .. gz ( = ), gl ( = )
u . , .. un (= ), tuz ( = )
() Fiihrer, .. gl ( =
), st ( = ).

1. , :
(arka sesli harfler): a , , , u ,
(n sesli harfler): e , i , , .

17

.
, ' (kaln sesli
harfler).

. , ' (ince sesli harfler).
2. , :
(dz sesli harfler): a , e , , i ,
(yuvarlak sesli harfler): o , , u , .

,
.
3. , :
(geni sesli harfler): a , e , o , ,
(dar sesli harfler): , i , u , .

.


.

. 21 :
b, c , , d , f , g , , h , j , k , 1, m , n , p , r , s , , t ,
, y , z :
b , bu ( = ), baba ( =
)
c , caba ( = ), baca
( = )

18

d
f
g

h
j
k

, a ( = ), aba ( = )
, dede ( = ), oda ( =
)
, .. f ( = ), efe ( = )
, gece ( = , ), Ege
( = )
g , ,
, ..
gz ( = ), gl ( = ). a, u,
(uzatma iareti) (dzeltme iareti) (,
), .. gh ( = ), gya ( = ).
.
, , ..
aa ( = ), da ( = ).
, , aa ( =
), deer ( = ).
, .. bahe ( = ), hece ( =
)
+ journal
, .. kabak ( = ), kucak
( = ). k , ,
, kr ( = ), kiil ( =
). , .. kr ( = ), kar
( = ), yekn ( = ).
, .. leke ( = , ), leblebi
( = ). 1 a,
u , , ..
lle ( = ), malm ( = , ).
1 , 1
, , .. mil ( = ).
1
. 1
() 1 (a, u) , .. lahana ( = ), lamba
( = ).
1 , , 1.
, .. melek ( = ), melodi ( = )

19

, .. nane ( = , ), niin
( = )
p , .. pamuk ( = ), pencere
( = )
r , .. para ( = ), rakam ( =
)
s , .. sabah ( = ), snf ( =
)
, ch, .. eker ( = ),
ekspir ()
t , .. tahta ( = , ), telefon
( = )
, .. vali ( = ), ve ( = )
y , , .. yamur ( =
), yaprak ( = )
, .. zor ( = ), zaman ( =
)

1. :
. (dudak sessiz harfleri): b, f, m, p, v.
. (di sessiz harfleri): c, , d, j, s, , t, z.
. (dil sessiz harfleri): 1, n, r.
. (damak sessiz harfleri): g, , k, y.
. (grtlak sessiz harfleri): h .
2. :
. (srekli sessiz harfler): f, , h, j, 1, m, n, r, s, , v, y, z.
. (sreksiz sessiz harfler): b, c, , d, g, k, p, t.
3. ,
:
. (yumuak sessiz harfler): b, c, d, g, , j, 1, m, n, r, v, y, z.
. (sert sessiz harfler): , f, h, k, p, s, , t.

20

s,
,t

m,
b
c, d
1, n, r

. . . .
.
. .

(Ses Uyumu nl Uyumu)

. , ,
.
.. deniz, e, i (), okul, , u ().
e, i ,
, u .

' ' ( , ),
(byk ses uyumu).
' ' ( , ), (kk ses uyumu).

. (Byk Ses Uyumu)

:
iek

sevgi

seim

gzler

kular

kaplar

orman

() ().
,
.

21

:
,
.
,
.
.
,
,
, ..:
demir

demir -ci

demir -ci -1er

gemi

gemi -1er

gemi -ci

gemi -ci -1er

oda

oda -1ar

oda -c

bulut

bulut -lu

bulut -1ar -dan

ocuk

ocuk -1ar -dan

iste -dim

otur -dum

yaz -dm

onlar

onlar -

onlar -dan

:
. , ..:
imambayld
alene
kuyemi
pisboaz
Karadeniz

( )

.
,
, ..:

22

elma
anne
karde
hangi
dahi
hani
haydi
iman
inanmak

,
,
(.)

alma
ana
karda (karnda)
hangi
dak
han
haydi
imen
inanmak

:

, ..:
kitap

()
( )
kalem

()
merhamet

()
tiyatro

()
fidan

()
hristiyan

liman
()
()
diploma

()
gazete

, :
gargara

()
horyat

()
, :
ayazma

()
defne

()
demet

()
fndk

()
kiremit

()
snr

()
dzine

()
, ,
, ..:
merhamet -li

kitap -

liman -lar

fidan -lar

23

. .
:
1. -() yor:
gel -(i)yor

sev -(i)yor

kes -(i)yor

giil -(ii)yor

-yor :
geliyor -lar

geliyor -um

seviyor -um

kesiyor -sun

glyor -sunuz

2. -ken.
-ken iken () imek
(), .
-ken (ulalar)
. -ken . . 179. :
yazar -ken

yazm -ken

oturur -ken

oturmu -ken

bakar -ken

kk -ken


-ken .
(ba fiil ula).
. . 178 ..
3. -ki deki.
-ki -deki :
()
, , ..:
yarn -ki

akam -ki

buyl -ki

yukar -daki
,
onlarn -ki

() -ki , ..:

24

onun -ki

Hasan 'm -ki
( )
okulun -ki
( )
babamn -ki
( )
kuzularn -ki
( )
-ki
.
-ki (-ler,
lar) , -ki, ..:
onunki -ler -den

komunun -ki -ler
(...)
Yunanllarn -kinden

4. -leyin
, ..:
sabah -leyin
( )
akam -leyin
( )
5. -(i)mtrak
, ..:
eki -mtrak

yeil -imtrak

,

, ,
, .
, ,
, .
, ..:
saat

saat -ler

harf
()
harf-ler

harp

harp -ler

hakikat

hakikat -ler

dikkat

dikkat -li

. (Kk Ses Uyumu)

:
balk
yarn
scak
ince
delik

25

(a, e, , i).
:
souk

doru
,
kpr

yolcu

oru

(, , u, ).
:
sokak
,
durak

gne

gzel

retmen

(a, e).

: () , () ,
- .
:
(a, e, ,
i),
.
(,
, u, ti),
u, a, e.
.
,
:
mektup

()
alkol

()
radyo

()
kabul
,
()
mit

()
mhim

()
,
b, m, , :
kabuk
,
abuk

amur

26

hamur

yamur

armut

kavun
avu
,
havu

kavumak

kavurmak
()
savunmak
()
savurmak
,

b, m, ,
, :
kabak

sava

saman

kapamak
,

(Kaynatrma Harfleri)
- .
, ..:
fiil
()

()
iir

()
air

saat
()
,
()
daire

kaide
()

()
daima

kooperatif
()

, , , .
: y, n, s, (kaynatrma harfleri).
, .

gl

27

(Harflerin dmesi, anmas, deimesi)
: () ,
() , () .

(Dme)
. (Sesli Harflerin Dmesi)
* ' .
:
()
(, i, u, ).
, ,
, ..:
az

az -
> az

burun

burun -u > burnu

giis

gs -m > gsm

gniil

gnl -m > gnlm

omuz
omuz -um > omzum

karn
karn -m > karnm

() ,
. '
, ,
, ..:
akl

akl -
> akl
()
zihin

zihin -i
> zihni
()
fikir
fikir -im > fikrim

zikir
zikir -i

> zikri

keif

keif -i
> kefi
()
resim

resim -i
> resmi
()
mr
mr -u > mr

()
kr
kr -etti > kretti

asr
, asr -m
> asrm

isim
isim -im > ismim

() '
: y + + r.

k , ..
gl = , yol = , gz = .

28

: -i -im
-inti -ik -il,
, , ..:
evirevir-i
> evri

devridevir-im > devrim

kvrkvr-m
> kvrm

buyurbuyur -uk > buyruk

ayrayr -mt > ayrnt

,
syrsyr -l -d > syrld
,
() , :
koku

sz

yumurta

' -le (-la).

, ..:
koku -la -mak > koklamak

sz -la -mak
> szlamak

yumurta -la -d > yumurtlad
'
() sar = :
-ar (-er) . :
sar -ar -d
> sarard
,
. (Sessiz Harflerin Dmesi)
k t .
k ,
:
1. -cik (-ck, -cuk, -ck), :
kk -ck > kck
, ,
byk -ck > byck bycek
, , o
ufak -ck
> ufack
kck
scak -ck > scack
()
yksek -cik > yksecik

alak -ck > alack

2. -1 , :
kk -1 > kl -d > kld

yksek -1 > yksel -di > ykseldi

alak > alal -d > alald

eksik -1 > eksil -di > eksildi

29

t : rast (), iist (, ), ast (),

, :
rast-gelmek >
rasgelmek

ast -subay
>
assubay

st -temen
>
stemen

(Anma)
0
-, , ,
. ,
, . , ..:
Hoca Efendi
>
Hocafendi
()
Cumaertesi
>
Cumartesi

Kahve alt
>
Kahvalt
()
ne asl
>
nasl
;
, ,
, ..:
pazar ertesi
>
pazartesi

pek iyi
>
peki

,
ey oul
>
ayol
! ()

(sessiz harflerde deimeler)

- b, c, d, g
. ..,
-,
- p, , t, k, ..:
kitap

kitab

kvan

kvan
,
armut

armud

cenk

ceng

b, c,
d , p, , t,
' ,
p t k, ..:
hac

ha

ad

at

30

- g.

, .. miting = tiirkolog = .
, - b c d g,
, .
- p t k.
b c d g ,
( f h k p s k).
, - -.

d
t

:
bilet -ci
> bileti
,
gzlk -c > gzlkii

Tiirk -ce
> Trke

Arap -ca
> Arapa

( )
snf -da
> snfta

( )
ate -de
> atete

( )
> Pariste
Paris -de
,
al -gan > alkan
:
. , :

()
i -gal
> igal
me -gul
> megul

()
mah -cup
> mahcup
, ()

()
istik -bal
> istikbal
. , :

ak + baba > akbaba

Ak + deniz > Akdeniz

pis + boaz > pisboaz

ak + gz > akgz
- p, , t, k
,
- b c d , ..:
( )
kap -
> kab

( )
aa -
> aac


( )
> kireci
kire -i
> kurdu
( )
kurt-u

( )
yourt -u
> yourdu

( )
bak -

> ba
( )
toprak -
> topra

31

k
.
, ..:
bebek -i
> bebei
, ( )
( )
yemek -i
> yemei

( )
bayrak -
> bayra

( )
tavuk -u
>tavuu

, k
, , k , ..:
( )
ok -u
> oku


> eki
( )
ek-i
( )
yk -
>yk

,
zevk -i
> zevki

( )

ark -
> ark
( )
> krk
krk -

( )
ilk -in
> ilkin
( )

> krkar
( )
krk -ar

k n k g, ..

ahenk -i
> ahengi
( )
( )
elenk -i
> elengi

> rengi
( )
renk -i

( )
kepenk -i > kepengi

> dengi
denk -i
,

( )

( )
knk -
> kng

( )
cenk -i
> cengi
p t k b, c, d,
:
. , , :
> devleti
devlet -i

( )
> milleti

( )
millet -i
> serveti
, (\ )
servet -i

( )
merhamet -i > merhameti

( )
felket -i
> felketi
,
( )
saat -
> saati
. , :
( )
at -
> at

( )
et -i
> eti

( )
ok -u
> oku

( )
kp-ii
> kpii
,
su -u
> suu
, ( )
( )
g -
> gii

32

sap -
sa -
U -
ma -
ko -u
.
sepet -i
demet -i

> sap

( )
> sa

( )
>

( )
> ma

( )
> kou

( )
, :
> sepeti

( )
> demeti

( )

n m
n
b, n m, ..:
an -bar
>
ambar

kan -bur
>
kambur
,
aran -ba
>
aramba

Peren -be
>
Perembe

kun -bara
>
kumbara

O :
on -ba
>
onba

bin -ba
>
binba

son -bahar
>
sonbahar

:
stanbul

Safranbolu
( )
.
.
, ..:
Badat

aa

ba

da

(kiz nsz)

. , ,
, .
,
, ..:

33

hak ( haqq)

hak - > >hakk

( )
,
, , :
millet

milliyet
,
hiddet

hriyyet

iddet

iddia

muhakkak
,

. : anne = , elli = ss = * ana,
eli sg. .
,
, . ,
, ..:
el -1er
> eller

el

masal -1ar > masallar

masal

yurt -da > yurtta

yurt

kral -lk > krallk

kral

ses -siz
> sessiz
,
ses
sepet -re > sepette

sepet
( . gitmek =
git
> gitti
)
git -ti
hit( . bitmek =
bit-ti
>bitti
,
)

etmek = olmak = , , ..:
hissetmek

his -etmek
zannetmek

zan -etmek

hissolundu
his-olundu

k ss s .

34

(ift nsz)
( )
.
,
, brakmak
(), brakmak.
, , , ..:
dram

gram

kriz

krom

prim

program

psikoloji

spor

tren

. : anne, elli ss
.
.
, ..:
ilk
,
srt

kalp

sevin

cmert

, ,
, ..
:
emr
emir

bahs bahis

ahs ahs

hkm hkm

mr mr

sabr sabr

' , ..:
ehr ehir

35

zehr zehir

,
, ..:
emr -i

( )
ehr -e

( )
ahs -m

hkm -

( )
fikr-i
, ,
( )

, ..:
hipogastr

isfenks

.

, ..
gen -lik = , yurt -(d)ta = , ..
.
.. :
ekspres

enstrksiyon
,
Golfstrim
( )
ekstra
, ..

 '

(Vurgu)
.
.
, ..:
elma

ate

avukat

sprge

tebeir

Hasan
( )
:
() , :
Trakya

mroz

Atina

Laisa

Berlin

Napoli

Ankara

() , :
belki

henz

anszn

sonra

min
;
nasl
;
hani
; ;
() hangi ;
() haydi ,
() fakat .

, : Yani, Niko, Paula.

38

.
, ' , ..:
defter

defter-den

demir

demir-i

demirci-ler-den

demirci-lik

, , ,
, ..:
Atina

Atinallar

sparta

tspartal

Amerika

Amerikallar

.
.
.
:
1. -/e, -se, -di, -mi, -ken, ile, ise, idi, imi, iken.

, ..:
retmenle ( retmen-ile)

gelecekse ( gelecek-ise)

alkand ( alkan-)
??
dolarken ( dolar-iken)

,
y,
i , ..:
derste-iken> dersteyken

annesi-ile > annesiyle
()
2.
(imek):
-m, -sin, -dir, -iz, -siniz, -dirler

, ..:
retmen-im

reni-sin

zel-dir
(-, -)

39

retmenim (retmenim)
(^ ).
3. -ce (-ca, -e, -), , , ..:
erkek -e

giizel -ce
,
insan -ca

4. , -yor.
.
, -yor
(/', , u, ), , ..:
gel -yor > geliyor

al -yor
> alyor

gl -yor > glyor

( ), , ..:
uyu -yor > uyuyor

oku-yor > okuyor

ac -yor > acyor

O
, ..:
iste -yor
> isti -yor
> istiyor

syle-yor
> syl-yor
> sylyor

kokla -yor > koklu -yor > kokluyor

,
(me, ma) (mi, m, mu, m) .

me (ma), ..:
geldim

gel-me-dim

okudunuz

oku-ma-diniz

oturacaksnz
otur -ma -yacaksnz
. , (me, ma) ,
' ,
-ler (-lar), ..:
al -ma -m
(' )

al -maz -sn (' )

al -ma - vz (' )

al -maz -lar (' )


, ..:
gledimi?
;

oturacak m ?
dnz m?
yazacak msnz?

;
;
;

 '

(Hece ve Hece Blnmesi)
(Hecelerin Harfleri)
( ) . .
:
1 ( ), .. (, , ), i-ki ((%')
1 + 1 ( ), .. su (), ge-mi ()
1 + 1 (

), .. el (), ay-r ()
1 + 1 + 1 ( ) .. ta (),
gm-lek ()
1 + 2 ( ), .. st ( ), rt-mek ()
1 + 1 + ( ), .. kirt (), se-vin ()
(. 33), () .
.

(Hece Blnmesi)
, .
^ .
-
, ..
i-kin-ci

A-ra-lk

,
, ..
ar-ka-da

ek-mek

42

or-man-lar

.
,
.
. araba ()
: ara-ba a-raba, ikier ( ) iki-er i-kier.

.
(
)
, , ..:

eller ()

el-ler
iddia (, )

id-dia

daire ()

da-ire

. .. sivrisinek () siv-ri/si-nek.
Karadeniz ( ) Ka-ra/de-niz.

(Ulama)
, .
.
, .. alt alta st
ste dvtler
: Al-tal-ta-s-ts-te-d-v-t-ler.
. Dn akam
ekmek aldm : D-nak-a-m ek-me-kal-dm.
:

. (ulama). . .

.
,
.

 '

- - !
(Kk, Gvde, Ekler)

(Kk)
,
. .
' . .
,
,
(kk kelimesi) .
, 1000.
900
, .
:
()
(, , , )
(ad kkleri), ..:
ta

sar

sen

st

) (fiil kkleri), ..:

gel

al

otur

ver

ko

-mek (mak), .

44

.. gelmek -mek, , gel .

' .
, ,
.
, ,
..:
i , imek () ,
sava , savamak () ,
boya , boya mak () ,
yz , , , ,
yz -mek (, ) , .
.
, .

(Kk Kelimeleri)
. . (basit
kelime yaln kelime).
, ..:
yol

tat
az

ak

ok
sa

dil
ya

gl

buz
at

gl
gz

mum
et

gk
ok
nar

yl

st

gel
el

be

git
, '
, ..:
aa

iek
k
,
orman
irkin
sava

adam
ky

ate

kadn
okul

bulut

, ..:
pencere

bacanak

45

, ,

karnca

barsak

araba

sarmsak

kelebek

merdiven

,
.
:
yol (), ya (), gk (), az (), ok (), be (),
on {), aa (), irkin (, , ).
:
gel (), git (), ver (), kalk (), bul (), ko (), otur
{), oku (). , ' .
' -mek (-mak), , .. gel + mek, oku + mak, giil + mek .
:
tat () tat
-mak
at () atmak
gl ()
gl -mek
kuru , , ()
kuru -mak .
,
, () , ..:
eczane

demokrasi

telegraf

dzine

(Gvde)
' .
.. yol ()
-cu, yolcu () yolcu -luk (, ).
i () -/e,
ile ( ilemek)
.

46

: Trke (), Yunanca (), kumluk

(),
demirci () , : Trk
(), Yunan (), kum (), demir () '
.


. .
:
1. ,
2. .
, , ..:
gz (.)
+ lk
-> gzlk (.)

y
> vergi (.)
er (.)

+ gi
+ le
i (.)
-> ile- ()

/720(.)
+ ar
> mor ar- ()
,
+ r
-> kar- ()
,
ka()
, , '
, .

.
, ..:
gz-lk () + > gzlk

gzlk
+ lk > gzlklk

benim-se () + til > benimsetil (-mek) .

(Ekler)
, , : ()
(yapm ekleri), () (ekim ekleri) () (kltme ekleri).

. (ekim ekleri)
. 0

, ..
deniz () -ci,
, . denizci ().
eker (, ) -li, , . ekerli ().

, ,

47

, , . .
(tremi kelime), , (treme).
, '
. .. gz
-liik gzlk.
-,
gzlkii ( ) gzlk-lk ( ).
, , - (gvde)
(taban).
. &.

, ..:
Deniz + li
> Denizli (, . )
Deniz (li) + li > Denizlili (o )
, ,
, . :
ya
(, )

ya -1
(, )

ya -sz
()

ya -c
()

yac-lk
( )
ya-la-mak
()

ya-da
()

. (ekim ekleri taklar)

, (, ), (, ),
.

.

, .

48

. (kltme ekleri)

.
,
, .
, .
:
-cik, -ck,-cuk, -ck (-ik, -k, -uk, -k)
-cek,-cak
-ceiz, -caz
-iim, -m, -cuum
-ce,-ca
-imsi, -ms
-imtrak.
, .

 '

(Yaplarna gre Kelimeler)

: () , () , () .

. (basit yaln kelimeler)

(. . 44).
.
, (basit kelime yaln
kelime) ,
,
.

, .
: () , () , () ( ).
() , () , ()
(. ).
:
el

ana

bel
kuzu
( )
eski
U

, ,
ta
ar

yer
ar

dil
sal

dere

. (tremi kelimeler)
( ) (.
. 46-47).

50

, .
, ( ) ,
..:
iek

iek -i
> ieki

ieki-lik
> iekilik

, .
, . (),
, , ..:
ev

ev-li
> evli
, ,
kitap

kitap-lk > kitaplk

sil ( )
sil-gi
> silgi

bak ( . bak-mak ) bak-

> bak , ,
, . bak-mak
,
ka ( . ka-mak ) ka-n
> kan .
kam-mak
bil ( . bil-mek ) bil-dir ,
bildir-mek
,
.
,
.
.
.. silgi -gi sil ().
silgi ().
silgi . karga ()
-ga kar .
karga
karga . kum ()
-m , ku,
, ' kum .

. . ,
,
, ,
.

51

, ,
, ,

. .


.

, .

. (bileik kelimeler)

.

.


. .
,
, ..:
sivri ()
+ sinek ()
> sivrisinek

pis ()
+ boaz (, ) > pisboaz

kara (, , ) + deniz ()
> Karadeniz
'
, '
(. , . 81), ..:
imam (, ) + bayld (-d '
: bayl -d), > imambayld
hanm () + eli ( el = -i,
) > hanmeli
yer (, ) + elmas ( elma = i s) > yerelmas
.


.

52

, ..:
ate + bcek + -/ >
atebcek -i > atebcei
adam + ot + -u (i) >
adamotu
yerelmas .

, ..:
pazar () + ertesi () > Pazartesi
=
cuma ()+ ertesi () > Cumartesi
=
kahve ()
+ alt () > kahvalt
(
=
)
pek ()
+ iyi
()
> pekiyi

,
, ..:
orta ()
+ a ()
> ortaa =
bilgi ()
+ sayar ( ) > bilgisayar =
ok ()
+ yzlii ( )
> okyzl =


.
,
,
, ..:
kayn ( ,
)
+ ana ()
kaynana ( i)
neir ()
+ etmek ()
neretmek .
( i)
hissetmek . (
his ()
+ etmek
s)
emretmek . (
emir ()
+ etmek
i)
+ ertesi
cuma
cumartesi ( e)
+ bast (,
kl ()
klbast
( )
. basmak)
hanmeli ( hanm
+ eli
)
stl ( )
+ a ()
stla (
)

53

,
, , ,
:
devetaban
(deve = + taban = )
()
aslanaz
(aslan = + az = )
()
keiboynuzu
(kei = + boynuz = ) ()
, (. . 100-101), .:
kapkara
(kap + kara)
, -, -
dmdz
(dm + dz)
, -, -
sapsalam
(sap + salam)
, -, -

, ..:
dedikodu
(dedi + kodu)
,

delikanl
(deli + kanl)
,
gecekondu
(gece + kondu)

, ,
.:
anayasa
(ana + yasa)

evriyaz
(evri + yaz)

aortay
(a + ortay)

dilbilgisi
(dil + bilgi)

drtyzl
(drt + yzl)

ekenar
(e + kenar)

.
, ..:
ses bilgisi

yer ekimi

Orta a

. , , ,
, ' . , .. :
antibiyotik

antropoloji

demografi

otobiyografi

protoplasma

radyotelefon

stratosfer

' ,
, . .. karagz ( kara =

54

gz - ) = . , .. Karacier
( kara = + cier = ).

, , , ..:
bal ()
+ mum ()
> bal mumu

ta ()
+ kmr () > ta kmr

ana ()
+ dil ()
> ana dili

yatak ()
+ rt () > yatak rts

yer ()
+ ekim()
> yer ekimi

ses ()
+ bilgi ()
> ses bilgisi

at ()
+ sinek ()
> at sinei

eker ()
+ kam () > eker kam

toprak (, ) + bilim () > toprak bilimi

yaban (, , ) + rdek ()
> yaban rdei

,:
banka mdr

ekmek ba

ta kpr

, :
konua konua
hk mk

oluk ocuk

, :
daha gzel

, ,
en gzel

, ,
pek gzel

, ,
'
: ev (), ocak (, , ) yurt (,
), ..:
a evi

ordu evi

yayn evi

salk oca

renci yurdu
()
, '
hane (), ,
:
ecza + hane >eczahane
> eczane
hasta + hane > hastahane > hastane
posta + hane > postahane > postane
yemek + hane > yemekhane
,
ktp + hane > ktphane

55

,,
, , , , , , , , , ..
, ..:
anakkale
(anak + kale)
Eskiehir
(eski + ehir)
Yenimahalle
(yeni + mahalle)
Uluda
(ulu + da)
Karadeniz
(kara + deniz)
Yeilrmak
(yeil + rmak)
(. ), '
: etmek, olmak, eylemek klmak
,
( ) , ..:
>
af
+ etmek
affetmek

>
hal
+ etmek
halletmek

>
red
+ etmek
reddetmek

>
+ etmek
nakil
nakletmek

>
+ etmek
sabr
sabretmek

, , ..:
yardm + etmek >yardm etmek
alay
+ etmek
>
alay etmek

not
+ etmek
>
not etmek

dans
+ etmek
>
dans etmek

iyi
+ olmak
>
iyi olmak

namaz + klmak
>
namaz klmak


: -a, -e, /, -i, -u, -ii, ,
..:
uyu-ya + kaldm
>
uyuyakaldm

yap-a + bildim
>
yapabildim
'
k-
+ verdim
>
kverdim

yaz-
+ verdim
>
yazverdim

 '

(Kelimelerin Anlam zellikleri)
(Esesli Seste Kelimeler)
,
, () () .
:
ay
(
ay
()
ya
()
ya
(, )
kara
()
kara (, )
dolu
()
dolu
()
Ali
( )
li
(, )
adet
(,)
det
()
, , .. i (. ' . i -mek) +
in ( ' .) > iin ( iiniz) .
iin ():
yaz + m
(. ' )
yazn
( )
gel + in
gelin

(. ' )

oku
(. ' . oku-mak)
ok () + u ( ) > oku


.
,* ..:
yzn

yzn

gelin

gelin

benim

benim
iin

iin

,
..:
.

58

adet ,
det
alem
lem ,
kar
kr

hala
hal
hl

,
(eyazl kelimeler).

, , ..:
le

yle

eer

eyer

eli
,
elli

gurup

grup
,

(Eanlaml Anlamda Kelimeler)

, ..:
giysi, esvap, entari, kostm
elbise

clz, ark, enez

zayf
, , o
haylaz, yaramaz, haar
afacan
, ,
siyah, esmer
kara
, ,
al, kzl
krmz
, ,
deprem, yersarsnts
zelzele

yl
sene

. , '
,
. , , ,
, .
, .., :
) su
)
ma
)
b
(1839) --
, . ..
:
) elbise giysi

59

)
esvap
)
entari
)
kostm
, Kemal Atatrk 1928

, ,
.
:
isim
ad

kelime
szck

fiil
eylem

zamir
adl

(Kart Zt Anlaml Kelimeler)

,
, ..:
iyi
kt

irkin
gzel

yumuak
sert

scak
souk

uzun

ksa

kk
byk

gitmek
gelmek

oturmak
kalkmak

alkan

tembel

hayr
evet

(Mecaz Anlaml Kelimeler)

(szlk anlam),
(mecaz anlam), .
aslan () .
aslan adam ( ) aslan
, .

: karnca (), eek (), odun (), melek (), ..,
, , , ..
, :

60

(deyim anlaml kelimeler)

.
, ..:
ak
>akgz

+ gz
+ kan-l > delikanl

deli

al

+ ene
>alene
gz-e
girmek

> gze girmek

kula + delik
> kula delik

+ dmek
> dile dmek
dile

> kplere binmek: kplere + binmek

+ sk

eli

>eli sk
yz

> yz ak
,

aa
+ yukar
> aa yukar
(terim anlaml kelimeler)
, ..:
anayasa

dilbilgisi

dik a

ruh bilim

Orta a

(argo anlaml kelimeler)

, , , , ,
.
:
afili
(), ,
ayvay yemek
(. )
arpasz kalmak
(. )
tmek
(. )
dktrmek
(. )
ulanmak

papel

tymek
akmak
moruk
ls kandili
kkrdamak

61

(. )
(. , ) ,

(ok anlaml kelimeler)

, ..
almak :
,

kl almak
kam almak

duvara aldm

eline krema ald

kaynam suya
boya al

param aldlar

Hasan keman alyor

zil ald

mermerin kenarn
alyor

tozu almak

: alay, aman, gz, gvde, hava, devir, dmek,
dnmek, kesmek, kese, taban, yatak, yz, ..
,

arap ekiye alyor

(Cins)
. ,
' (
) ,
. ' , .. babas (onun babas).
, , . ,
, , .. gzel
() () (). . ..
gzel hanm (), ' , gzel .
, ' ,
, ..:
gzel gvey

gzel erkek ocuk
()
,
, ..:
erkek

kadn

olan
kz

64

day

teyze

unca

hala
baba

ana anne

dede

nine
aabey
abla

gvey

gelin

kayn
baldz

kz
inek

teke

kei

koyun

ko

: erkek
(, ), kadn (, ) kz (), ..:
erkek ii

kadn ii

erkek karde

kz karde

,
: erkek baba dii , ..:
erkek olak

dii olak

baba hindi

dii hindi

,
, .
:
Han Kaan
Hatun Katun

BeBey

Begn

Bay
, (.
Bayan

)
Aa

Aaa

, ,
, -e -a. :
Emin

Enine

Fikri

Fikriye

Cemil
Cemile

Kmil
Kmile

Melih
Meliha


.

65

(Belirtme Eki Harfitarif)

(, , ).
, ,
(. , . 74)
, .. ev .
evi ( ) .
,
[ ]
, ..:
Ahmet kitab getirdi ( ), ()
. ,
.., .
kitab - { ), .

(kitap), ()
( ).
'
(, , ) .
, , ( ,
, ), bir*
bir
.
.
, .. bir zamanlar ( )
. bir eyler ( )
.

, , .. Yani
kitap okudu () .
,
' ' ,
, .

* bir
, .
bir birisi (. . )

66

(Szck Trleri Kelime eitleri)
, :
(ad isim), (sfat), (adl zamir), (fiil eylem),
(belirte zarf), (ilge edat), (bala)
(nlem). , , ,
.

 '

(Ad)

(Adlarn eitleri)
:

(zel adlar) (cins adlar tr adlar)

(zel adlar) , , , , , , , , , ..: Hasan (),
Yunanistan (), Trakya (), Olimpos (), Ege (), Meri
( .), Avrupa (), Hrriyet meydan (. ), Pamuk
( ), Jakonda ( . ).
:
() , , Yunanistan Cumhuriyeti ( ),
ngiliz (), Arap (), Fransa (), Almanya (),
() , : Makedonia,
Vima, Hrriyet, Milliyet, Time,
() , , , , ,
: tslm Enstits ( ),
Yunan Kz Lisesi
(
), Ahepa Hastanesi ( ), Atina Belediyesi (
),
() , : Trke (), Yunanca (), Latince ().
(tr adlan) , , .. ky (), ova (), dere
(), kalem ().
, ay (), gne (),
.
, .. sevin (), keder (), mit ().
:

68

() , .. Kpek havlyor ( - - ), bir

bilim daldr ( ).
()
, .. Balk suda yaar ( )
, Gl dikensiz olmaz (
) .

, .. Gl seven
dikenine katlr ( )
, Da daa kavumaz insan insana kavuur ( ) , .

(somut adlar madde isimleri) (soyut

adlar mana isimleri)
,
, .
ocuk (), yldz (), Olimpos (), Patra () ..
, , , .. lk (), mit (), dilek (), znt (), sevin (), iyilik ().

(eylem adlar)
( ) .
'
-me (-ma), -mek (-mak), -i (-s, -u, -), ..:
+ me
>
ssle
ssleme

+ ma
>
boya
boyama

giyin
+ i$
>
giyini

+ u
>
kurtul
kurtulu

( . ), ..:
dnme ocuk


takma di

ssleme sanat

69

(nitelik adlar)

, , ..:
dzlk

yuvarlaklk

bulanklk

beyaz

,
, ..:
beyaz ev

sivri tepe

karanlk yer

(yansma adlar)

, .. at, t, tak, sak, pat, tk, vz.
,
.
, :
() (-di, -ti), atr -d, inil-ti, tkr-t, akr
-tu grl -t, ...
() , ..:
fkr fkr (kaynyor)
(
)
tiril tiril (titriyor)
(
)
.
-dek (-dak), ..:
znka -dak

kte -dek

cumba -dak
,

(Saylarna gre Adlar)
(cins isimlerin
oullanmas)
, ,
(tekil). (oul)

70

-ler -lar.

. , -7er,
-lar, ..:
ev

evler

deniz

denizler

anne

anneler

tepe

tepeler

balk
balklar

aa

aalar

geldi
geldiler

okudu
okudular

.
, : saat, hart, harp, hakikat, misal,
-ler -lar.

. ,
, ..:
deniz -ler -i (deniz + . -ler +
. . -i)

deniz -ci -ler -i (deniz + . -ci +
. -ler + . . -i)

(zel adlarn
oullanmas)
. :
. , .. Snftaki Ahmetler
ayaa kalksn (Ol ).
. , , , .. Atina'da
Sokrates'ler, Efltn 'ler yetimitir (
).
. ' , .. Bu akam Hasanlar'u
gideceiz ( ).
. , . .. Abbasiler (), Osmanllar (, ), Bizaslh
( ).

71

(topluluk adlan).
, , .
:
sr (), ordu (), alay (/),
tabur (),
blk (), dzine (), snf (/ ), meclis (/ ), kurultay ( ).
, .. sr-ler (), ordu-lar ().
, , ,
. ,
: baklagiller (), kemirgenler (), srgenler () , ,
.

(Yaplarna Gre Adlar)
,
:
1. (basit adlar)
2. (tremi adlar)
3. (bileik adlar)

(basit adlar)

.

, ..:
yol

ev

ses

gne

deniz

(tremi adlar)
, , ..:
yol
+ cu
> yolcu

72

deniz

+ ci

>

denizci

/

gne + iik
> gnelik
/

,
, :
sev-g
sevgi
. sevmek
doum
do-um
, . domak
yaama
yaa-ma
. yaamak
verim
ver-im
, . vermek
ret-men
. retmek
, . dnmek
dn-er
. aldrmak
al-dr-
aldr
, . saldrmak
saldrm
saldrm
:
-ik (-lk, -luk, -lk):
zeytin-lik

ot-luk

-ci (-c, -cu, -c, -i, -, -u, ):

deve-ci

boya-c

balk-

-li (-l, -lu, l):

Atinal

kyl
-ce (-ca/-e, -a)

in-ce
dilek-e

-cek (-cak):
oyun-cak

saln-cak

-de (-da/-ta):
a-da

yurt-ta
-en (-an):
oul-an > olan

kk-en

-(-e, -a):
top-a

kazan-
kvan-

, ,
-e (-a):
gz-e

do-a

yar-a
bas-amak

-amak:
,
fut-amak
, ka-amak

73

-enek (-anak):

gel-enek
ol-anak

(-ev)

de-
syle-
smr-ge
dal-ga
sz-ge
solun-ga
say-g
yet-ki
yar-g
dal-g
diz-i
kork-u
bini-ci
yaz-c
kuru-cu
ekl
kur-ul
ek-in
bas-n
sor-un
bilin
bas-n
v-n
ek-i
bak-
gr-
ge-it
yak-t
dil-ek
ad-ak
tapm-ak
gz-lem
boy-lam
ret-men
say-man

-ge(-ga)
-ge{-ga, -ke, -ka)
-g {-g, -g, -gu/ki, k, -ku)
-gi(-g, -g, -gu)
-i(-, -u, -)
-ici (c, ucu, -c)

-il (-l, -ul, l)

-in (-m, -un, -n)

-ine (-ine, -un, -n)

-i (-s, -u, -)

-it (-t,-ut,-t)
-k (-ek,-ak)

-lem (-lam)
-men (-man)

(bileik adlar)
:

74

. , ,
..:
demirba (demir+ba)

Demirhisar (demir+hisar)

stkarde (st+karde)

aabey (aa+bey)


.
.
, (belirtisiz isim tamalan), (.
), ..:
yeryz (yer+yz-)

yerelmas (yer+elma-s)

hanmeli (.hanm+el-i)

atebcei (ate+bcek-i)

. , , ..:
karayel (kara+yel)

krkayak (krk+ayak)

sivrisinek (sivri+sinek)

. , ,
, ..:
imambayld (imam+ bayld)

gecekondu (gece+kondu)
,

Erol (er+ ol)

. , , ..:
Vural (vur+al)

Kaptkat (kapt+kat)
,
dedikodu (dedi+kodu)

. ,
,
ak, ba, n, e, ilk, i, alt, st, tek, .. ^
, ..: akbaba (), akcier (), akdiken (), akkor (), aksakal (), babakan (), baktip (), bakent (), baehir (), bayazar (), nayak (), ngn (
), noda (), nsz (), eanlam (, , ).
ekenar (), edeer (, ), ebim ().
ilkbahar (), ilka ( ), ilkokul ( ), iac (
), ideniz (), igd (), itzk (
), altene ( ), altabaka (), stderi (-

<5), iistinsan ( ), tekbir (), tekgzl

75
()

/.L.
, .. hanmeli () * hanm (,
'/) el (). ,
,
Wst ()
+ karde () >
stkarde

orta () + okul ()
>
ortaokul

. . 53.

(kilemeli Adlar)

. , ..:
()

bahe
ba
(, )
amur

yamur
()
veri

al
ocuk
oluk
()

(-)
demet
demet
(.. )
bek

bek

(.. )

sra

sra
gur
..
gar

, , ,
.
, .

.
: ) ,
: kap kap dolatum () , )
> ' , : ala ala bitirdim
() .
, ,
:
1. , ..:
dilim dilim

damla damla

adm adm

.

76

2. , ..:
toz toprak

ev bark

oluk ocuk

3. , ..:
gece gndz

yaz k

4.
.
.
m, ..:
adam
madam
i
mi
ev
mev
, m,
m, ..:
su
mu
( s m)
iek
miek
( m)
deniz
meniz
( d m)
m,
falan ( , ),
..:
mendil
falan
meze
falan
masa
falan
falan, ,
m. .. ekmek falan (istemem), para falan (almam), ocuk falan
(getirilmesin).
, falan,
.

.

(Ad Durumlar)
, (, , ) , :
: yaln hal yaln durum ( )
:
i hali belirtme durumu (
)
:
e hali ynelme durumu (
- ' )

77

de hali kalma durumu (

)
: den hali uzaklama durumu (
).
: in hali
tamlayan durumu. , . . .
:
, , , '
(yaln hal), ..: ev, kalem, da, okul, gz.
, -in , , -i/7, -un, -n, ..: ev-in, den iz-in, da-m, okul-un, gz-n.
, -in -nin (-, -nun, -nn), ..:
dede-nin, elma-nn, boru-nun, kpr-nn.
su ne,
: su-yun, ne-yin.
-i
-,
-u, -U, .. ev-i, deniz-i, da-, okul-u, gz-.
, -i y, ..: dede-y-i,
elma-y-, boru-y-u, su-y-u, kpr-y-.
-e -a. (e, i, , ), e,
(a, , , u), a, ..: ev-e,
deniz-e, gl-e, okul-a, duvar-a.
, e (a)
y, ..: su-y-a, bane-y-e, deve-y-e, baba-y-a.
-de,
(e, i, , ), -da (a, , , u), ..: ev-de, deniz-de, ky-de, ormanda, yol-da, ordu-da.
() , f , h, k, , s, , t, -de (-da) -re (-ta), ..: ate-te, kmes-te, toprak-ta, snf-ta, Rodop'ta.
-den, , -dan ,
..: deniz-den, ky-den tarla-dan, yol-dan.
(), -den (-dan)
-ten (-tan), ..: ders-ten, tabak-tan, kitap-tan, sepet-ten.

78

-in, -, -un, -iin (-nin, -nm, -nun, -nn)

-i, -i, -ti, -i/

-e, -a

-de, -c/a, (-ie, -ta)

-den, -dan, (-ten, -tan)

.

a a /
er]
er]
or\u
OI]U
e
r\

,
, y, .. anne-nin, anne-y-i, anne-y-e. su ne,
, y, ..:
su-y-un,
su-y-u,
su-y-a
ne-y-in,
ne-y-i,
ne-y-e
,
, ,
() , () () .

ile ().
(i) ile ,
..:
bisiklet + ile
> bisikletle

uak
+ ile
> uakla

, i y, ..:
gemi
+ ile
> gemiyle

para
+ ile
> parayla


ile
-. (-) , ..:
ille-n
> illen

i-i-n
> iin

dei-n
> dein

yaz--n
> yazn

79

k--n
> kn

ansz--n
> anszn

gndz-U-n > gndzn

geri-si-n
> gerisin


, '
:
1. -ce -ca, -e, -a, ..:
gzel-ce
ben-ce
binler-ce
insan-ca
Yunan-ca
Trk-e

'

2. -cek, -cak

m , :
ev-cek
> evcek

abuk-cak
> abucak
/
3. -leyin, -layn, ..:
-leyin
> leyin

gece-leyin
> geceleyin

sabah-leyin > sabahleyin

akam-leyin > akamleyin

,
- , ' :
-re, -ra, -eri, an, ..:
> zere
ze-re
'
> sonra
son-ra

> tara
ta-ra

> ieri
i-eri

> dar
d-ar

> ileri
il-eri

> yukar
yuk-ar

,
doru, kar .., ..:
kye doru

daa kar

80

(Adlarn ekimi)
, ,
.
, ..:

yaln hal .
ev

evler

in hali
.
evin
evlerin

i hali
.
evi

evleri

e hali
.
eve
( ) evlere
( )
de hali
.
evde
evlerde

den hali <. evden
evlerden

.
.
.
.
.
.

bahe

baheler

bahenin
bahelerin
baheyi
baheleri

( )
baheye ( ) bahelere
bahelerde
bahede
bahelerden
baheden

.
.
.
.
.
.

yol
yolun
yolu
yola
yolda
yoldan

( )

yollar

yollarn

yollar

yollara
( )
yollarda
yollardan

. aa
.
aacn
.
aac
. aaca
. aata
. aatan

( )

aalar
aalarn
aalar
aalara
aalarda
aalardan

( )

.
.
.
.
.
.

( )

sepetler
sepetlerin
sepetleri
sepetlere
sepetlerde
sepetlerden

( )

sepet
sepetin
sepeti
sepete
sepette
sepetten

81

. kitap

. kitabn

. kitab

. kitaba
( )
. kitapta

. kitaptan

kitaplar

kitaplarn

kitapar

kitaplara
( )
kitaplarda
kitaplardan

. ekmek
. ekmein
. ekmei
. ekmee
. ekmekte
. ekmekten

ekmekler
ekmeklerin
ekmekleri
ekmeklere
ekmeklerde
ekmeklerder

( )

( )

zmler
zmlerin
zmleri
zmlere
zmlerde
zmlerden

( )

( )

kprler
kprlerin
kprleri
kprlere
kprlerde
kprlerden

( )

.
.
.
.
.
.

iizm
zmn
zm
zme
zmde
zmden

. kpr
. kprnn
. kpry
. kprye
. kprde
. kprden

( )

(sim Hallerinin Kullanl

ekilleri)

, ,
.. dere (), dereler (), ova (), ovalar ().
,
, .. Hasan gazete okudu ( ), retmen ders verdi ( ).
, ,
(-im, -in, -i, -imiz, -iniz, -i), o , ..
karde -im ( ), evler -im ( ), okullar -imiz ( ).

(. ), ..:

82

retmenin [kalemi]
[ ]
bahenin
[kaps]
[ ]

senin
[olsun]
[ ]

Ali'nin
[dir]
[]


.
.
, ..:
benim [gibi]

senin [iin]

onun [iin]
' , ,
, '
(bildirme hali). , ..:
dersi [okudum]

Ayseyi [grdm]

cam [krdm]


, , ..:
Mehmet cam krd

Dede ilc ald

retmen Turgut'u vd

. , , ,
.
, ..:
Eve gidiyorum
= ( )
Okula gitmek istiyor
- ( )
Bardaa su koy
=
(doru, gre, kadar,
kar, ramen), ..:
eve doru

babama gre

akama kadar

sabaha kar

buna ramen
,

, ..
Evde oturuyor
= ()
Kitapta yazldr
= Atina 'da alyor
=

83

, , , , , , , , , , , , , .., ..:
saat bete geleceim
=
gnde defa yemek yerim
=
yzde yirmibe
= (25%)
sayenizde
=
krmz renkte
=
, , ..: okuldan dnd (
), otobsten indi ( -
),
yangndan kurtuldu ( ).
:
() :
kolundan tuttu

ocuktan sor

() : oyundan bkt
()

alktan ldm

()
:
askerlerden biri
dilerinden birka
()

:
tatan duvar

demirden kap

() :
yazdan sonra

eskiden beri

sucundan dolay
, (, , ), () ,
(biri, birka), (duvar, kap)
(sonra, beri, dolay).

(Ad Tamlamalar)

,
evin anahtar
[ev(in) anahtar ()]
banka mdr
[banka mdr ()]
ta kpr

,
..:

84

: ev
() anahtar (). ev
anahtar tamlayan ( ),
anahtar tamlanan.
' (tamlayan) -in, -J/7, -un, -iin -nin, -mn, -nun, -nUn,
. ' (tamlanan) -,
-/, -u, -U -si, -5/, -5u, -5.
(belirtili ad
tamlamas) .
,
' (banka) , ' (mdr)
-U, ,
-i, -, -u, -si, -s, -su, -s.
(belirtisiz ad tamlamas)
.
,
.
. (taksz ad
tamlamas). -den .. mermerden saray, tatan kpr.
,
(zincirleme ad tamlamas)
, ..
Hasan 'm bahesinin kaps ,
, .. Ayla'nm el antasnn rengi .
' . , ' '
, ..:
benim babam

senin
baban

onun
babas

bizim
babamz

sizin
babanz

onlarn babalan

-in, -m, -un, -n,
-nin, -mn, -nun, -nn,
n

85

B'OJ -i, - u , -,
s,
, -si, -s, -su, -s, su ne 01
y.

(sim Tamlamalarnn
ekimi)
' . ' '

y. n .
, ..:

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

.
.
.
.
.
.

okulun

bahesi

okulun
okulun
okulun
okulun

bahesini
bahesine
bahesinde
bahesinden

( )

okul

bahesi

okul
okul
okul
okul

bahesini
bahesine
bahesinde
bahesinden

banka

mdr

banka
banka
banka
banka

( )

mdrn
mdrne
mdrnde
mdrnden

( )

' ,
' ' , , ,

86

, '
y , ,
..:

yn
.
palto

.
yn
paltonun

.
yn
paltoyu

yn
.
paltoya
( )
.
yn
paltoda

yn
.
paltodan

.
.
.
.
.
.

ta
ta
ta
ta
ta
ta

kpr
kprnn
kpry
kprye
kprde
kprden

( )

.
.
.
.
.
.

yeil
yeil
yeil
yeil
yeil
yeil

elma
elmann
elmay
elmaya
elmada
elmadan

( )

.
.
.
.
.
.

iki
iki
iki
iki
iki
iki

renci
rencinin
renciyi
renciye
rencide
renciden

( )

, ' -ler -lar.

, ..:
. okulun baheleri
.
.

okullarn baheleri

okulun bahelerini okullarn bahelerini

87

_\. okulun bahelerine okullarn bahelerine

( )

IOJI. okulun bahelerindeokullann bahelerinde
. okulun bahelinden okullarn bahelerinden
.
.
.
.
.
.

okul

baheleri

bahelerini
bahelerine
bahelerinde
bahelerinden

( )

okul
okul
okul
okul

mdrleri

banka
banka
banka
banka

mdrlerini
mdrlerine
mdrlerinde
mdrlerinden

( )

.
.
.
.
.
.

yiin
yiin
yn
yn
yn
yn

paltolar
paltolarn
paltolar
paltolara
paltolarda
paltolardan

( )

.
.
.
.
.
.

ta
ta
ta
ta
ta
ta

kprler
kprlerin
kprleri
kprlere
kprlerde
kprlerden

( )

.
.
.
.
.
.

banka

'
.

, ..:
.
.
.
.

benim

kitabm

benim
benim

kitabm
kitabma

( )

88

.
.

benim
benim

.
.
.
.
.
.

benim

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

kitabmda
kitabmdan

kitaplarm

kitaplarm
kitaplarma
kitaplarmda
kitaplarmdan

( )

kitabmz

kitabmz
kitabmza
kitabmzda
kitabmzdan

( )

kitaplarmz

kitaplarmz
kitaplarmza
kitaplarmzda
kitaplanmzdan

( )

kitabn

kitabn
kitabna
kitabnda
kitabndan

( )

kitaplann

kitaplarn
kitaplarna
kitaplarnda
kitaplarndan

( )

kitabnz

kitabnz
kitabnza
kitabnzda
kitabnzdan

( )

benim
benim
benim
benim
bizim

bizim
bizim
bizim
bizim
bizim

bizim
bizim
bizim
bizim
senin

senin
senin
senin
senin
senin

senin
senin
senin
senin
sizin

sizin
sizin
sizin
sizin

.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.

89

sizin

kitaplarnz

kitaplarnz
kitaplarnza
kitaplarnzda
kitaplarnzdan

( )

kitab

kitabn
kitabna
kitabnda
kitabndan

( )

kitaplar

kitaplarn
kitaplarna
kitaplarnda
kitaplarndan

( )

kitab

kitabn
kitabna
kitabnda
kitabndan

( )

kitaplar

kitaplarn
kitaplarna
kitaplarnda
kitaplarndan

( )

sizin
sizin
sizin
sizin
onun

onun
onun
onun
onun
onun

onun
onun
onun
onun
onlarn

onlarn
onlarn
onlarn
onlarn
onlarn

onlarn
onlarn
onlarn
onlarn

( ) , ..:
kalemini getir ( ) senin kalemini getir (
).

, ..:
almak istei
( )
almak ()

90

para kazanmak fikri ( )

Leyla 'nn yazd
( ) '
Aye 'nin yazaca

()
(Pekitirilmi Adlar)
,
.
:
() , , (. , . 72).
() , ..:
giip
+
giindiiz
>
gpgndz
gupe
+
gndz
>
gpegndz
epe
+
evre
>
epeevre
:
'
m, p, r, s.
gpgndz ( ) gndz g- . g + p + gndz > gpgndz.
p e a, e
+ p + e + evre > epeevre ().
.

(Kltme Adlan)

,
.
-cik. (-ck, -cuk, -ck), -ceiz (-caz), -iim (-m, -cuum), -cek (-cak)>
..:
tepe

tepe -cik

kalem

kalem -cik
elma

elma -ck

kutu
kutu -cuk

kitap
kitap -ck

anne
anne -ceiz

91

ku

ku -caz

kadn

kadn-caz

yavru
/
yavru -cak

, ,
. :
gelincik

( )
bademcik

( )
arpack
/

( )
maymuncuk
( ).

(Adlarn teki Kelime Trlerine Kaymas)
, . , . , , , .
, :
() , ,
, :
bek bek (bulutlar)
()
demet demet (iekler)
()
,
, ,
bulutlar iekler, . , , ' : kap kap
dolatm .
( ).
()
, :
sabah sabah sigara ime

(-den, -dan, -ten, -tan)
(-e, -a), ..:
gnden gne byyor

haftadan haftaya ...
...
avdan aya...
...

92

, ..:
Gece geldiler

Hasan gndz okuyacak

() '
(imek): -idim, -imiim, -isem, -im, ..:
asker-idim
askerdim
doktor -imiim
doktormuum
sfr -im
ofrm
. .

 '

(Sfatlar)

, .
, ,
' , (niteleme sfatlar vasflandrma sfatlan).
, , , ..
(belirtme sfatlan).
.
:
()

krmz
(gl)
()
(aa)

yeil
()
biiyk

(okul)
(insan)
()

a
(ev)
()
eski

()
(koku)

gzel
()
altn
(yzk)

(adam)
()
uzun

()
(sz)

doru
()
geen
(yl)
()
(balk)

taze
()
(ocuk)

salam
()

scak
(hava)

(Sfatlarn eitleri)
:
1. (iaret sfatlar)
2. (say sfatlan)
3. (belgisiz sfatlar)
4. (soru sfatlar)

94

(iaret Sfatlar)
, : bu, u, .

.
bu (, , ) . u (,
) . (, , )
' ' , ..:
bu kalem

bu kitaplar

u masa

u masalar

aalar

bu, u,
bu, u, '
.

, ,
. , .
.
, -ki, ..:
>
teki
te
+
ki

beri
+
ki
>
beriki

kar
+
ki
>
karki

+
>
ki
aaki
aa

+
ki
>
yukarki
yukar

>
yukardaki
yukarda + ki

+
ki
>
altaki
altta

(Say Sfatlar)
:
. (asl say sfatlar)
bir
(kitap)
iki
(bahe)
U
(arkada)
drt
(masa)
be
(iek)
alt
(kak)
yedi
(bak)

()
()
()
()
()
()
()

95

sekiz
(sayfa)

()
dokuz
(karpuz)

()
on
(armut)

()
, ,
. .. yirmi portakal ( ) yirmi portakallar ( ).
. (sra say sfatlan)
birinci
(kitap)

()
ikinci
(bahe)

()
nc
(arkada)

()
drtnc (kat)

()
altnc
(snf)

()
dokuzuncu (basamak)

()
' -inci (-nc, -uncu, -nc), .. be + inci > beinci, on + uncu >
onuncu ..
,
-inci, -mc .. , .. iki + (i)nci > ikinci, yedi +
(i)nci> yedinci.
(.), -inci, .. 2. snf ikinci snf (
).
. (letirme say sfatlan)
birer
(elma)

()
ikier
(ceviz)

()
altar
(silgi)

()
otuzar
(drahmi)
()
renciler er er snfa girdi

, ' -er, -ar, drt + er > drter.
,
, .. iki -- er> ikier, alt -- ar> altar,
yedi--er> yedier, elli--er> ellier ..
-er, -ar , .. on biner, yirmi biner, otuz biner .. onar bin, yirmier bin, otuzar bin ..

teker (tek -er) , , ,
.
azar ( ) kaar ( -,).
. (kesir say sfatlan).
.
-

96

-de (-da, -te, -ta),
. iite bir,
, (1/3).

()
-i (-1, -u, -)
-de (-da, -te, -ta).
: te biri ( ) (1/3),
drtte ( ) (3/4), onda dokuzu (
) (9/10).
. (topluluk say sfatlan).

, ' -iz (-, -z).
, -iz
(-iz, -z) , .. iki -()> ikiz, alt ~()> altz, yedi -(i)z> yediz.

. ,
, .. ikizler (OL ), drtzler(ot ), ikiz kardeler ( ), z (), drtz (, , ),
beiz (, , ) ..

(belgisiz sfatlar)


.
:
bir () , , , .. bir kz () , bir
akam () , bir gn Atina'da idim
...
bir
, , .. bir zamanlar (), bir eyler ( ).
. .
bir ka ()
, .. bir ka para , bir ka kii ,
ok () , , .. bir
ok yerleri grdm .
btn (, , , ), .. btn gn , btn insanlar
, btn dalar , btn ova
.

97

baka (, , ), .. baka kitap , baka gn , baka

yemek .
ta (, , ), .. baz/ kadn . baz; , .. baz renciler
() , baz; seneler , baz; iekler () .
her (), .. her insan , her gn , her zaman ,
her sefer .
her . her bir (her bir) ( , ), hangi bir (herhangi bir) o ( , ),
kimi (, , , , ). kimi
baz. baz
, kimi , ..
kimi bakkal , kimi doktor , kimi zaman
()
ou (, , , ), .. ou zaman () ou
gece . ou .
ok (, , ). ok ' , , .. ok insan
, ok kadn , ok badem .
ok
, (insan, kadn, badem),
,
.. ok yerler , ok seneler ,
falan, filan, falanca, filanca (-, -, ), .. falan adam , filan
hanm , falan kii , falan tarihte , falan yerde , falanca saat . , , .. size armut, elma falan getirni
, ,
az (, , ), .. az para , az yemek , az uyku
, az i . az
, .. az i , az para ,
hi (), .. hi kimse , hi bir ey .
fazla (, , ), .. fazla ders , fazla peynir , fazla
uyku () .

(soru sfatlan)
, .
:

98

hangi ? (, , ). , .. hangi ev? , hangi aa ? , hangi

giin? , hangi retmenlefl , hangi ders ? , hangi kitaplar ? . , hangi
.
ka ? (). ,
.

, ..
ka giin ( ka gnler) , ka kii ? ( ka kailer)
, ka sayfa ( ka sayfalar) ,
ne ? (). ne , , ne ,
.. ne i? , ne sz? , ne adam? , ne zaman?
. ue
ac/ar (/7e kadaf! ) gibi (ne gibi?
rt) , .. ne kadar gemi? , ne gibi
i? rt .
nasl ? ( ). ,
, , .. nasl yemek? , nasl iki? , nasl yef!
, nasl adam? ,
nice ? , .. nice yP. , nice Hasan? .
, , .. nice yllar , nice saatler .
neredeki ? ( ), .. neredeki bahe? ; , neredeki
eme .
.

, , , (unvan san
sfatlan)
, , ,

, unvan san sfatlar.
, .. Mareal Papagos
, Kralie Elizabet , Profesor Zolotas
, Bay Turgut ( ) , Bayan Aye , Ay
( Aya) Yorgi .. , ..
Hasan Efendi, , Mehmet onba () ,, Nasrettin

99

Hoca , Meryem Ana ( ), Ali Baba

, Musa Peygamber .

, .. Ali Hoca Hoca Ali.
j
,
1
.
,
.

1

, ..Kral tdipus (), ar Petros
. .. dn Babakan geldi .
, .

(Yaplarna Gre Sfatlar)
, :
1. (basit sfatlar)
2. (tremi sfatlar)
3. (bileik sfatlar)
1. (basit sfatlar)
() .
iyi kitap

bu ev

az eker

dz yol

iki elma

2. (tremi sfatlar) ,
. , ,
.

, -ici (-c, -ucu, -c) .
ge -ici (olay)
, ,
yan -c (madde)
()
doyur-ucu (yemek)
, ,

100

ik (-k, -uk, -i/)

-ik (direk)
yk -k (ev)
bo -uk (ses)
ilgi-n (sz)

, ,
, ,
, ,
-/7 (-J/J, -U/7, -//2):
( )
kork -un (olay)
, ,
gl -n (adam)
, ,
sla -k (elbise)
, ,
:
parla -k (gne)
, ,
-ki (-k)
:
akam -ki (yemek) , ,
, ..

yarn -ki (ders)

, ,
yanda -ki (ev)
, ,
dn -k (yemek)
, , ' , ,
, ..

- / i (-7i, -lu, - 7 )
:
kilit -li (kap)
, ,
boya -l (masa)
, ,
tuz -lu (balk)
, ,
n -l (kii)
, ,
-lik, (-lk, -luk, -lk) : gecelik (elbise)
, , , , ,

-me (-ma)
: erit -me (peynir)
, ,
yaz -ma (kitap)
, ,
men (-man)
: g -men (ku)
, ,
i -man (adam)
, ,
7 7 7 e z (-maz)
: sn -mez (ate)
, ,
tan -maz (mal)
, ,
-mi (-mis, -mu, -m): eki -mi (arap)
, ,
sol -mu(icek)
, ,
-mser (-msar)
: iyi-mser (adam)
, ,
az -msar (yemek) , ,
-mtrak (-imtrak)
: -mtrak (-imtrak)
:
ac -mtrak (su)
yeil -imtrak (kalem)
-inci (-nc, -uncu, -nc) :
, ..:
iki -nci
, ,
alt -nc , ,
-inci , ,
drt - nc , ,

siz {-sz, -suz, -sz)

1

i
-577 (-5i/, -su/)

101

eker-siz (kahve)
tat -sz (yemek)
sorum -suz (adam)
gz -sz (ocuk)
: 7ar -5i/ (adam)
yok -sul (adam)

, , o
, , o
, , o
, , o
, , o
,

1 (bileik sfat) ,
. , :
() ( + ), ..:
akgz
akgz

alt parmak -> altparmak Hasan o

pisboaz
-> pisboaz
, , o
() + ,
:
gaga + burun
- gagaburun

dil-li+ddk
- dilli ddk
, , o
kepe + kulak
kepekulak

() + , :
yurt + sever
> yurtsever

t + krldm
> tkrldm

() + , :
salla + ba
-> sallaba

gider + ayak
> giderayak

() + , :
vurdum + duymaz
-> vudrumduymaz , ,
var + yemez
> varyemez
, ,
() +
+ -li (-1, -lu, -l) ik (-lk, -luk, lk), :
iri gvde -li(aa)
()
uzun mr -l (insan)
()
kt huy -lu (ocuk)
()
bir sene -ik (maa)
( , )
()
(belirtisiz ad tamlamas):
ku ba
kuba (kar)
()

uluslararas > uluslararas (olay)

()
ayak st
> ayakst (konuma) (, )

102

() ,
birka, birok, birtakm:
birka gn
birok kimse
birtakm insanlar
() ( + ) (-si):
duvar ykk bahe
( ykk duvar)
,

yazs okunakl renci
( okunakl yaz)
,

gvdesi iri nar
( iri gvde)
,
() , , -li -siz:
yazl kl hava

irili ufakl cevizler

tatzz tuzsuz yemek
()
evsiz barksz adam

' ' , , .

()
(Pekitirme Sfatlan)
'
, , ..
(krmz) (krmz krmz)
.
,
, .., , , .
:
() , ..:
iri iri zmler
( )
kara kara gzler
( )
-mi , , ..:
temiz mi temiz
()
salam m salam

() , ..:
yemyeil
( yeil)

103

:
,
' -m-, --, --, -S-, ..:
yeil
:
ye-m-yeil
(-,-)
beyaz
:
be-m-beyaz
(-,-)
kuru
:
ku-p-kuru
(-, -)
krmz
:
k-p-krmz
(-,-)
temiz
:
te-r-temiz
(-,-)
top
:
to-r-top
(-,-)
mor
:
mo-s-mor
()
doru
:
do-s-doru
, (-,-)

, ' --, ..:
uzun
:
u-p- uzun
(- , - )
ak
:
a-p-ak
(-, -)
eski
:
e-p-eski
(-,-)

(m, p, r, s) , ..:
salam
:
sap-a-salam
dz
:
dp-e-dz

, n.x.dpdz, sap-salam.
plak (, -, -) ,
m, p, r, 5,
-i/, r-l-plak ().

(Kltme Sfatlan)

. -cik (ck, -cuk, -ck), -ce, -(i)msi, -()mtrak, ..:
ince (, -, -)
+ cik
> incecik

yavru ()
+ cuk > yavrucuk

k -cik,
k , ..:
kk ()
+ ck > kck

ufak ()
+ ck
> ufack

yumuak ()
+ ck
> yumuack (-,-o)
-cik -cek (-cak), ..:
byk ()
+ cek > bycek
yavru ()
+ cak > yavrucak

104

/, , a:
bir
+
cik > bir-i-cik (-,-)
az
+
ck > az--ck
, , (-,-o)
dar
+
ck > dar-a-ck , (-,-)
-ce (-ca, -e, -a)
, ..:
iri (,
ce
> irice

)
ar ()
+
e

+
byk ()
e
> byke


rahat (, ) + a
> rahata
-imsi (-ms, -umsu, -msi)
, -ce, ..:
yeil ()
+ imsi > yeilimsi

beyaz ()
+ ms > beyazms

-imsi, :
san (, -, -) + ms > sarms

ac (,-,-)
+ ms > acms
()
tatl (, -, -) + ms > tatlms
()
mavi (, , ) + imsi > mavimsi

-imtrak (-imtrak)
.
, ..:
eki (, , )
+ imtrak > ekimtrak
(-,-o)
krmz (, -, -) + imtrak > krmzmtrak (-,-)
san (,-,-)
+ imtrak > sanmtrak
(-,-)
(i, ), (, a)
imtrak,
, .. yeil-imtrak.
, , (i), , .

(Sfat Tamlamalar)
' , ..:
mavi deniz

gen retmen
( )
nc snf

105

. , , ..
! , .. Ali Hoca.
(. ' ).

(Sfatlarda Anlam Dereceleri)
:
() (eitlik derecesi).
kadar ( ), denli (, ) gibi (), ..:
Hasan Ali kadar byktr
O (byktr)
(... )
Kitabm kitabn kadar byktr (kitabm)
(kitabn)
Cemile tilki gibi kurnazdr
(kurnazdr)

emenin suyu buz gibi souktur (souktur)

Girit, Rodos denli gzeldir
(gzeldir)

, .
.
() (stnlk derecesi)

daha (...), ..:
kitabm kitabndan daha byktr
( )
Atina Patra'dan daha byktr


, .
() (en stnlk derecesi)
en ( ...), ..:
En iyi mevsim yazdr

106

En byk ev bizim evimizdir

Yunanistan en byk adas

Meyvelerin en tatls

(en iyi
mevsim..., en byk ev...) en iyi mevsim byk ev.
byk , -(s)
en byk adas.
tatl meyve
(, ), (meyve) (tatl). ,
, '
-(s) en tatls.
() (arlk derecesi)
pek, ok, fazla,
gayet, pek ok, pek fazla, fevkalade , ..:
pek iyi

pek sevimli bir ku

ok gzel iek

gayet uslu ocuk

fe vkalade gzel bir gn

(Sfatlarn teki Kelime Trlerine Kaymas)
, ,
. ,
.
:
() .
() .
() .
() .

. (sfatlarn ad olmas)

. ,
.

107

'
'
zengin insanlar ( ) ..
zenginler ( ). zenginler '
-ler.

.
:
alkanlar severim


alkan ouklar severim

hastalar grdm


hasta insanlar grdm

yabanclar dar ksn


yabanc insanlar dar ksn

. (sfatlarn zamir olmas)

, ,
, ,
.

:
Bunu kimler yapt?
( Bu ii kimler yapt?)
Onlarn birkan getir
( O kalemlerin birka tanesini getir)
unlann bazlar gelmesin ( u ocuklarn bazlar gelmesin Baz
ocuklar gelmesin)
Hangisini seeceksiniz?
( Hangi kitab seeceksiniz)

. (sfatlarn zarf oluu)

, ,
.
:
Rahat uyudum

Denizin suyu scak olmu

Dersimi iyi bildim
(
)
Yolculuum skntl geti
(
)

108

. (sfatlarn ek fiil oluu)

, (,
) (imek): -idim, -imiim, -isem, -im,
(ek fiil), ..:
alkan -idim
>
alkandm
kk -miim
>
kkmm
evli -im
>
evliyim
. .

(Sfatlarn ekimi)
, , , ..:
.
.
.
.
.
.

gzel
gzelin
gzeli
gzele
gzelde
gzelden

alkan
alkann
alkan
alkana
alkanda
alkandan

iyi
iyinin
iyiyi
iyiye
iyide
iyiden

be
bein
bei
bee
bete
beten

.
.
.
.
.
.

gzeller
gzellerin
gzelleri
gzellere
gzellerde
gzellerden

alkanlar
alkanlarn
alkanlar
alkanlara
alkanlarda
alkanlardan

iyiler
iyilerin
iyileri
iyilere
iyilerde
iyilerden

beler
belerin
beleri
belere
belerde
belerden

,
, . , ..:
yksek
yksek
dalar
da
.
dalarn
.
yksek
yksek
dan
yksek
dalar
yksek
.
da
yksek
yksek
dalara
.
daa
yksek
yksek
dalarda
.
dada
dalardan
yksek
dadan
yksek
.

 I'

(Zamirler Adllar)
: ()
, () .

. .
, :
() (ahs zamirleri kii adllar)
() (iaret zamirleri gsterme adllar)
() (belgisiz zamirleri belgisiz adllar)
() (soru gsterme adllar)

(ahs zamirleri kii adllar)
:


'
ben

biz

'
sen

siz

'

(-, -)
onlar
(-, -)

' (benim, bizim)
n m, (e hali) '
' e a.
' y
, . :

' .
' .
' .
. ben

sen

(-,-)
.
benim
senin
onun

110

.
.
.
.

beni
bana
bende
benden

seni
sana
sende
senden

onu
ona
onda
ondan

.
' .
' .
. biz

siz

onlar
(-, -)
.
bizim
sizin
onlarn
.
bizi
sizi
onlar
.
bize
size
onlara
.
bizde
sizde
onlarda
. bizden
sizden
onlardan
. ,
.
, -im, -in, -, -imiz, -iniz, -i (-leri).


' . benim defter-im
bizim
defter -imiz
bizim
defterler -imiz
' . senin defter -in
sizin
defterler-iniz
sizin
defter -iniz
onlarn defterler -i
' . onun defter -i
onlarn defter -leri
, ,
, , , ,

,
, ( ) / :

senin defterin
senin defterinin
senin defterini
senin defterine
senin defterinde
senin defterinden

.
.
.
.
.
.

benim
benim
benim
benim
benim
benim

defterim
defterimin
defterimi
defterime
defterimde
defterimden

.
.
.
.
.
.

bizim
bizim
bizim
bizim
bizim
bizim

defterimiz
sizin defteriniz
defterimizin
sizin defterinizin
defterimizi
sizin defterinizi
sizin defterinize
defterimize
sizin defterinizde
defterimizde
defterimizden
sizin defterinizden

onun
onun
onun
onun
onun
onun

defteri
defterinin
defterini
defterine
defterinde
defterinden

onlarn
onlarn
onlarn
onlarn
onlarn
onlarn

defterleri
defterlerinin
defterlerini
defterlerine
defterlerinde
defterlerinden

111

:
'
'
'
benim defterlerim
senin defterlerin
onun
defterleri



. bizim defterlerrimiz sizin
defterleriniz
onlarn defterleri




kendim
( , )
kendin
( , )
kendi kendis-i
( , )
kendimiz
( )
kendiniz
( )
kendileri
( )

, ..:
Aac kendim kestim
,
Mektubu kendisi yazd

Kendimi zorla kurtardm

kendi , :
kendi evim

kendi mesleim

,
.
-i/77, -in, -i , ' ( )
. :
okulum

benim okulum
baban

senin baban
' ( ) , ki, :
benimki
(, )
seninki
(, ) ..
, ile (),
iin (), gibi () kadar, :
benim
ile
->
benimle
>
senin
ile
seninle

>
onun
ile
onunla

bizim
ile
->
bizimle

>
sizin
ile
sizinle

>
onlar (-m) ile
onlarla

112

benim
senin
onun
bizim
sizin
onlar (-m)

iin
iin
iin
iin
iin
iin

benim
senin
onun
bizim
sizin
onlar (-m)

gibi
gibi
gibi
gibi
gibi
gibi

benim
kadar

senin
kadar

onun
kadar

bizim
kadar

sizin
kadar

onlar
kadar

: (-in) '
.
-ce (-ca) ,
, ..:
ben + ce > bence
'( )
onlar + ca > onlarca ' (
)

(gsterme adllar)
bu, u, ,
, bunlar;
unlar, onlar.
bu, u,
bu, u,
,
.
, ,
, ..:
Bu almyor
()
Onlar otursun
()
'
,
: bu , , ( ), u ,
, , , , ,
.
bunlar, unlar, onlar.

113

onlar
' .
. (, onlar)
, (, onlar)
, ( ),
.

u
. bu
bunlar
unlar
onlar
0
.
bunun
unun
onun
bunlarn
unlann
onlarn
.
bunu
unu
bunlar
onu
unlar
onlar
.
buna
una
ona
bunlara
unlara
onlara
.
bunda
unda
onda
bunlarda
unlarda
onlarda
. bundan undan ondan bunlardan
unlardan onlardan
, --,
, , , .. bu-n-da, u-nia, o-n-dan, o-n-lar, bu-n-lar .. ( -- --.)
, , -ce (-ca), ile, iin gibi.
-ce (-ca)
. ,
:
bu-n-+ca,
u-n+ca,
o-n+ca
bu-n-iar-ca,
u--lar-ca,
o-n-iar-ca
. ,
.
i/e, iin gibi -ile
.
,
:
bunun-ile
-> bununla ' , , ( ' , , )
onun-ile
-> onunla
* , , ( ' , , )
unlar-ile
> unlarla ' , , ( ' , , ) '
bunun iin
' , ,
unun iin
' , ,
unlar iin
, , ...
bunun gibi

114

onun gibi

onlar gibi

, :
bunun evi
( )
onlarn bahesi

( )
onun kalemi
(

)

teki, beriki ( ), bylesi, ylesi, ylesi,
byleleri, yleleri, yleleri, :

.
.
.
.
.
.

teki
beriki
tekinin
berikinin
tekiyi
berikiyi
tekiye
berikiye
tekide
berikide
tekiden
berikiden

bylesi
bylesine
bylesinde
bylesinden

tekiler
tekilerin
tekilerini
tekilerine
tekilerinde
tekilerinden

ylesi
ylesine
ylesinde
ylesinden

berikiler
berikilerin
berikileri
berikilere
berikilerde
berikilerden

ylesi
ylesine
ylesinde
ylesinden

(belgisiz adllar)
, .
, :
herkes
(o )
kimse

kimi

kimisi

biri

birisi

biraz
( )
birou
( )
bakas

birtakm

insan

115

adam

ey

ou

hepsi

bazs

falan

filan

birka
,
, .. birka, birtakm,
ou, biri, bakas .. -i (-i,
-57, -5i). ,
, ..:
Birka geldi birka gelmedi
()
,
Birka ocuk geldi
()

brleri de ieri girsin
()

br renciler de ieri girsin
()

rencilerin birou pek iyi, birtakm da iyidir ()

Birok renciler pek iyi, birtakm renciler de iyidir
()

-i (-, -u, -si, -s, -su) bir-i, baz-s,
baka-s, hep-si (< hepisi), kimi-si . ,
,
,
, ..:
Baka insanlara yardm etmek borcumuzdur
( ).
:
Bakalarna yardm borcumuzdur ( )
bakalar--(n)a .

, :
rencilerin birka tembeldir
( )
Kyn evlerinin hepsi tatan yaplmtr

(birka, hepsi) ,
(rencilerin,...evlerinin) .

116

:
Kiminin paras, kiminin duas ()
( )
Doktor kimsenin yzne bakmadan ayrld
O
kiminin ( ) kimsenin
paras, duas yzne, .
filn, falan,
,
, ..: Para falan istemem ( ).
filn falan : Geenlerde para filn falan
vereceini demitin hani? (
. ;) . .74, 96.
.
m ( m). , ' m:
ocuk
mocuk

para
mara

ev
mev

arkada
markada

m . . .

gibi, iin kadar.
birou gibi
herkes gibi

bakas iin ( )
adam iin

herkes iin

bakas kadar ..

, :
.
.
.
.
.

hibiri
hibirinin
hibirini
hibirine
hibirinde

bakas o
bakasnn
bakasn
bakasna
bakasnda

bakalar
bakalarn
bakalarn
bakalarna bakalarnda

117

hibirinden
bakasndan
bakalarndan
O hibiri (hibirleri) .

(soru adllar)

,
! , ..:
kim geldi?
,
Ne aryorsun? ;
:
kim (;). . kim
,
kimi, kimisi , .
kim o?
-,
kim yazacak? ;
ne (;). .
ne vaft
;
ne dedin?
;
:
i) hangi ka (. ),
, ..:
hangi-si byk?
, , (' , , ) , , ;
hangi-si kktr?
, , (' , , ) , , ;
hangi-sini istiyorsun? , , (' , , );
ka- geldi?
, , (' , , ) ;
ka- gelmedi?
, , (' , , ) ;
kaa satyorsun ?
;
katan kaa dt?
;
ii) ne , ..:
nereye gidiyorsun ?
;
nereden aldnz?
;
nerede kalacaksnz?
,

kim :

.
.
.

kim
kimin
kimi

kimler
kimlerin
kimleri

118

.
kime
kimlere
.
kimde
kimlerde
.
kimden
kimlerden
kim ile, iin gibi :
kim-in ile
-akiminle!
;
kim-in iin?
,
kim-in gibl
() ,
' -ise
(imek),
avxi\:kim + ise -> kimse ().
kimse, ,
..:
seni kimse aramad

kimse gelmedi

ne ,
y
( su ).


neler
.
ne
.
neyin
nelerin
.
neleri
neyi
.
neye
nelere
.
nede
nelerde
nelerden
neden
.
y (-im, -in, -imiz, -iniz, -leri) : neyim, neyin, neyi,
neyimiz, neyiniz, neleri, ..:
neyiniz vaf!
-,
neyi krld?
,
, :
hangileri, kanclar, neler.
ne ile, iin, gibi
:
ne ile neyle

ne iin
()
ne + iin -> niin?
.
-re, , ne : nereyi, nerede, nerdeki.
ne :
ne biimi
();
ne cinsi!
();
ne vakitl
,

119

ne zaman?

ne var ne yok

, (
)
,
, ..:
Ne itin?
;
- Kahve
()
Hangisini beeniyorsun?
(' ) ;
- unu
()

. .
, ,
,
.
:

(iyelik adllar)

, , .
.. ev-im, -(i)m , ev () .
mendil-in, -(i)n
, .
:
-m (-im, -m, -um, -m)
'
. -miz, -mz, -muz, -mz (-imiz, -mz, -umuz, -mz)
'

- (-in, -m, -un, -n)

. -niz, -nz, -nuz, -nz (-iniz, -iniz, -unuz, -nz)

-i (-1, -u, -, -si, -s, -su, -s)

. -ieri (-lan)

an ta-m
anta-n
anta-s
kalem-im

anta-mz

antalar-mz
anta-nz

antalar-nz
anta-lan

antalar-
kalem-imiz

kalemler-imiz

120

kalem-in
kalem-iniz

kalemler-iniz
kalem-i
kalem-leri

kalemleri
, , , (.
), .. ben-im kalem-im ( ), . kalem-im
( ), . baba-m ( ) '
ben-im baba-m ( ).
' -(s)i (iyelik taks).
,
:
dorusu
...
eskisi gibi

iyisi

uras

Trkesi
()
Yunancas
()
,
, , -ki.
-
( ) , ..:
benim-ki

(, )
onlarm-ki

( ')
Hasan -ki ( )
ocuun-ki
( )
-ki, ,

ilgi adll,
.
, , ' ()
, ..:
Aye'nin antas
Ayefninki
bahenin kaps
->
baheninki
senin
kitabn
->
seninki
-ki
anta, kap kitap, .
-ki '
.
, , Denizin suyu tuzludur, dereninki tatldr, -ki


i
1

121

suyu. ,
.
:
Benim defterim yenidir
Seninki yeni deildir
Komunun avlusu bizimkinden daha byktr
Kitabm evde unutmuum; sizinkini alabilir miyim?
-ki , . .
, -ki
.
yarm-ki, imdi-ki, evde-ki, ote-ki ..
-ki, , ()
. -ki ,
.
-ki, , ,
, . .
-ki ,
dn, bugn
dnk, bugnk.
, gnlnk gnlnki.
-ki ki, seninkiler; benimkiler ..
-ki, n
, ..:
benimki-n-i
sizinkileri-n-i
onlannki-n-de
denizinki-n-den

 '

(Eylemler Fiiller)

. ..
gelmek geliyorum,
.

(, .) .
:

, : + . : + + . ,
.. () ,
.
-mek (-mak).

(Mastar Eylemlik)

-mek (-mak):
gel-mek

al-mak

kes-mek

otur-mak

i-le-mek

124

, . (ad fiil),
(fiilimsi).
mek mak , . ekmek
,
.
-mek (-mak) :
-mek (-mak)
. , . , .
-mek (-mak) :
ekmek
. .
.
yemek
. .
.
kaymak
. . () .
akmak
. . ,
,
.
oymak
. .
.
' .
gelmek .. -mek
gel ' .
ile ( i-le-mek) ' .
-mek , mek
, ,
.
(mastar)
-mek -mak .
, :
gir -mek

bak-mak
,
git-mek

bala-mak

iimize erken balamak iyidir

her gn okula erken gitmek istiyorum


bir () , ,
' .
ile (, ) iin
(, ):

125

ocuklar yemek iin bekliyorlar

Bakmakla (ile) iolsayd, kpekler kasap olurdu ()
Av , .
ile,
beraber ( ) :
arkadamn derecesi yksek olmakla beraber ila almak istemiyor
o

:
1. (basit zamanlar)
2. (bileik zamanlar).
1. .
, :
() (gemi zaman)
() (imdiki zaman)
() (gelecek zaman)
() (geni zaman)
,
:
(i) :
geldi (), okudu (), grd () .

(ii) , :
gelmi ( ), okumu ( ,
), grm ( , ) .
.

:
geliyor (), okuyor (), gryor ()
,
:
geleciim ( ), okuyacam ( ), greceim ( ).
,
:
gelir ( --), okur ( --), grr ( --).
, ,
.

126

2. .
.
(imek),
, :
() (hikaye bileik zaman):

, :

-di (-di, -du, -di) :
geldi-idim
> geldiydim
()
gelmi-idim > gelmitim
( -mi
)
geliyor-idim > geliyordum
()
gelecek-idim > gelecektim
( )
gelir-idim
> gelirdim
()
() (sylenti bileik
zaman rivayet bileik zaman)
O

( ...).
mi (~m, -mu, -m):
gelmimiim

geliyormuum

gelecekmiim

gelirmiim
()
, '
' .
() (koul bileik zaman art bileik
zaman). O
, (, , , ).
-se (-sa):
geldimse
( )
gelmisem
( ) ( )
geliyorsam
()
gelirsem
, ()
.

,
.

127

(hikaye)
(rivayet) '
-se (-sa):
gelecektiyse (gelecek+idi+ise)

veriyormusa (veriyor+imi+ise)

okuyacaktysa (okuyacak+idi+ise)
()
(katmerli bileik fiiler).

.

- (Fiilde ahs - ahs Ekleri)

. : ,
( ) :

'
-m (-im)
-k (-iz, -lim)
'
-n (-sin)
-niz (-siniz)
'

-ler (-lar)

. : +
+ :
+ m
gel + di
> geldim

gel + mi + im
> gelmiim

gel + mi + sin
> gelmisin

gel + di
( ,
'
)
+ k
> geldik

gel + di
> geliriz
+ iz

gel + ir
+ niz
> geldiniz

gel + di
> geleceksiniz

gel + ecek + siniz
> okuyacaklar
oku + acak + lar

,
, .
.
. (mastar)
(fiilimsi).

128

(Fillerde Say)
, , : (tekil) (oul).
,
, , .
:
-m (-im, -um)
'
- (-sin, -sun)
'

( '
)
:
-k (-iz, -uz, -lim) '
-niz (-siniz, -sunuz) '
-ler (-laf)
'

, (.
- szdizimi).

,
.
(.
).
:
geldim

aldm

oturdun

yazyor

geerim

(. )
okuyorum
(OQIOT. )
alyorsun

:
geldik

aldk

oturdunuz

yazyorsunuz

geeriz

okuyalm

alyorlar

renecekler

129

'
(-ler, -lar) .

(Fiil Kipleri)
.
.
,
(fiil kipleri).
:
() (zaman kipleri bildirme kipleri),
() (dilek kipleri
tasarlama kipleri).
,
.
(zaman kipleri) , :
1 . 0 ' (di'li gemi zaman belirli gemi zaman).
2 . 0 ' (mi gemi zaman belirsiz
gemi zaman).
3.0 (imdiki zaman).
4 . 0 (gelecek zaman).
5 . 0 (geni zaman).
(dilek kipleri tasarlama
kipleri) , :
1. (dilek art kipi).
2. (istek kipi).
3. (gereklik kipi).
4. (emir kipi).

(Zaman kipleri)

' (Belirli Gemi Zaman)

. . , -

130

(belirli gemi zaman).

"di'li gemi zaman"
-di (di'li = di), -di.
-di
(gemi zaman), ( )
.

, -di -d, -du, -d -ti, -t, -tu, -t.
' ,
-di. '
:
gel+di > geldi
geldi-m > geldim

> geldin
geldi-n

geldi
> geldi

geldi-k
> geldik

geldi-niz > geldiniz

geldi-ler > geldiler
grd-m
> grdm
kotu-m > kotum
grd-n
> grdn
kotu-n > kotun
> grd
> kotu
grd kotu> grdk
> kotuk
grd-k
kotu-k
grd-nz > grdnz
kotu-nuz > kotunuz
grd-ler > grdler
kotu-lar > kotular
' .
belirli gemi zaman
.

' (Belirsiz Gemi Zaman)

(belirsiz
gemi zaman), ,
,
, .
,
:
..., ..., ..., ... ..
, ,

, ..:
Suu ilemi = (
)

131

Bak baki... karki tepelere kar yam\=

\
, ,
ini, ' mi'li gemi zaman, -mi.
-mi -m, mu, -m.
-mi , ' ' , ..: gel+mi > gelmi
.
mi :

gelmi-im > gelmiim


gelmi-sin > gelmisin


> gelmi
gelmi

gelmi-iz > gelmiiz


gelmisiniz> gelmisiniz


gelmi-ler > gelmiler
> grmm
komu-um
> komuum
grm-m
komusun
> komusun
> grmsn
grmsn
> grm
> komu
komu grm > komusuz
> grmz
komu-uz
grm-z
komusunuz
> komusunuz
grmsnz > grmsnz
komu-1ar
> komular
> grmler
grm-ler
' .
"Eski zaman iinde,
' kalbur zaman iinde bir varm bir yokmu" =
.

0 (imdiki Zaman)

, . , , .

,
.
.

-yor (-iyor, -yor, -uyor; -yor). -yor
, -yor
.

132

-yor
:
,
-yor i, i, u, i/, ..:
gel+yor > gel-i-yor
> geliyor

al+yor
> al--yor
> alyor

gr+yor > gr-U-yor > gryor

uy+yor > uy-u-yor

> uyuyor

Av u, ii, yor , ..:

oku+yor > okuyor

yr+yor > yryor

+yor > yor

koru+yor > koruyor

Av ' a, e -yor
a , e i, , ..:
de ( de-mek)
+ yor
> diyor
bekle
+ yor
> bekli+yor >bekliyor

patla
+ yor
> patl+yor
> patlyor
, i, a
e,
, i , .. glme (
)+yor > glmi+yor. i
, ,
glmyor . :
syle + yor > syli + yor > sylyor

kokla + yor > kokl + yor > kokluyor ,

ssle + yor > ss + yor > sslyor

et-mek
() git-mek (). , -yor d. -d
-yor (i), :
et + yor
> ediyor
git + yor
> gidiyor
Av
, , .,:
geliyor-um
>
geliyorum

geliyor-sun
>
geliyorsun

>
geliyorgeliyor

geliyor-uz
>
geliyoruz

>
geliyorsunuz
geliyorsunuz
>
geliyor-lar
geliyorlar

133

gryor-um
> gryorum
> gryorsun
gryor-sun
gryor> gryor
gryor-uz
> gryoruz
gryorsunuz > gryorsunuz
> gryorlar
gryor-lar

-yor.

kouyor-um
> kouyorum
> kouyorsun
kouyorsun
>
kouyor
kouyor>
kouyoruz
kouyor-uz
>
kouyorsunuz
kouyorsunuz
kouyor-lar
>
kouyorlar

0 (Gelecek Zaman)

.
, , , .

(. ).
-ecek (-acak).
'
:
gel
+ ecek
>
gelecek

al
+ acak
>
alacak

,
-ecek (-acak) y, ..:
+
ecek
bekle
>
bekleyecek

bala
+
acak
>
balayacak

di
+
>
ecek
diyecek

+
ecek
>
gelme

gelmeyecek
+
alma
acak
>

almayacak

:
gelecek-im
>
geleceim

>
geleceksin
geleceksin

>
gelecek gelecek

gelecek-iz
>
geleceiz

>
geleceksiniz
geleceksiniz

>
gelecek-ler
gelecekler

grecek-m
greceksin
grecek grecek-iz
greceksiniz
grecek-ler

>
>
>
>

>
>

greceim
greceksin
grecek
greceiz
greceksiniz
grecekler

koacak-m
koacaksn
koacak koacak-z
koacaksnz
koacak-lar

>
>

>
>
>
>

koacam
koacaksn
koacak
koacaz
koacaksnz
koacaklar

139

, ecek (-acak) , k
-ecek (-acak) (gelecek-im
> geleceim). k (.
).
,
a e
a i, e /, , , ..
gelmeyeceim gelmiyeceim.
(gelmiyeceim, almyacam, durmuyacam .), ,
. ,
.
, -ecek (-acak) , '
, -ler (-lar).

(Geni Zaman)
. , .
,
, .
,
-r.
, -, ..:
>

bekler
+
r
bekle
+
>

yer
r
ye

+
>
ister
iste
r
balar

+
r
>
bala
+
>

yrr
yr
r
, -
/, , u, .
, , . , ..:
gel + r
> gel-i-r > gelir

al + r
> al--r > alr

bul + r
> bul-u-r > bulur

gr + r
> gr--r > grr

-r -ar, ..:
gid-er
>
gider

yaz-ar
>
yazar

135

kes-er
>
ko-ar
>
sev-er
>
Av
gelir-im
gelirsin
gelirgelir-iz
gelirsiniz
gelir-ler
grr-m
grr-sn
grr grr-z
grr-snz
grr-ler

>
>
>
>
>
>

keser

koar

sever

-r -er, -ar gelirim

gelirsin
gelir
geliriz
gelirsiniz
gelirler

grrm
grrsn
grr
grrz
grrsnz
grrler

()

koar-m
koarsn
koarkoar-z
koarsnz
koar-lar

>
>
>
>
>

koarm
koarsn
koar
koar-z
koarsnz
koar-lar

(Dilek Tasarlama Kipleri)

(Dilek-art Kipi)
, , ..: Yarn bize gelsen (
), .
.

, , .
-se (sa), ..:
&el
+
se
>
gelse ( )
al
+
sa
>
alsa

ku
+
sa
>
okusa

:
gelse-m
>
gelsem

gelse-n
>
gelsen

gelse>
gelse

gelse-k
>
gelsek

gelse-niz
>
gelseniz

gelse-ler
>
gelseler

136

grse-m
grse-n
grse grse-k
grse-niz
grse-ler

>
>

>
>
>
>

grsem
grsen
grse
grsek
grseniz
grseler

kosa-m
kosa-n
kosa kosa-k
kosa-nz
kosa-lar

>
>
>
>
>
>

kosam
kosan
kosa
kosak
kosanz
kosalar

(stek Kipi)

.
: Biraz oturaym ( ), . : Tanrya yalvaralm (a
) .
: tyilik yapalm, iyilik bulalm...
() .
-e (-a), ..:
gel
+
e
>
gele
()
al
+
a
>
ala
()
,
-e (-a) y, ..:
bekle +
e
>
bekleye
oku
+
a
>
okuya
:
>
geleyim
gele-im
( )
>
gele-sin
gelesin
( )
>
gele
( )
gele>
gelelim
gele-lim
( )
>
gelesiniz
gele-siniz
( )
>
geleler
gele-ler
( )
>
koa-m
>
koaym
gre-im
greyim
>
koasn
> koasn
gresin
gresin
>
koa > koa
gregre
koa-lm
> koalm
>
grelim
gre-lim
>
koasnz >
koasnz
gresiniz
gresiniz
>
koa-lar
> koalar
greler
gre-ler
, '
.

137

(Gereklik Kipi)

.
- , ,
, .
-meli (-mal), ..:
gel
+
meli
al
+
mal
yaz
+
mal
oku
+
mal
,
, -meli (-mal)
y\
gelmeli-im
> gelmeliyim ( )
gelmeli-sin
> gelmelisin
( )
gelmeli > gelmeli
( )
gelmeli-iz
> gelmeliyiz
( )
gelmelisiniz
> gelmelisiniz ( )
gelmeli-ler
> gelmeliler
( )
grmeliyim
komal-m
grmeli-im
komalym
grmelisin
komalsn
grmelisin
komalsn
komal grmeli grmeli
komal
grmeliyiz
komal-z
komalyz
grmeli-iz
grmelisiniz
komalsnz
komalsnz
grmelisiniz
grmeliler
komal-lar
komallar
grmeli-ler
-meli (-mal) , '
, -ler (-lar) .
-me (-ma)
-li (-1) ,
. ,
-me + li,
, ..: semeli kaldlar
se + me > seme + li > semeli , semeli > semeli .
' .

1 , ..: gr-meli (yer),

(yer) , , .
: ala-mal (,
), -meli ().

138

(Emir Buyurma Kipi)

xql
.
' , ..:
gel

al

bekle

topla

ile

, :

.
' .

gel
>
gel
' .

gel-sin
>
gelsin

' .
' .
' .

gel-iniz
gelsinler

>
>

geliniz
gelsinler

.
' . gr
' . gr-sn

> gor
> grsn

ko
ko-sun

> ko
> kosun

' .
' . gr-nz > grnz grn ko-unuz > kounuz koun
' . gr-snler> grsnler
ko-sunlar > kosunlar
, ,
' , .

, :
sa ol ( ). , ..
gemi olsun

buyurun
,
hamd olsun

otur bakalm

139

PHMATA

' )3 -sana -sene*,

otur-sana
gel-sene
yaz-sana
ko-sana

>
>
>
>

otursana
gelsene
yazsana
kosana

)
(Fiillerin Olumsuz ekilleri Eylemlerde Kart Grnm)
,
(olumluluk) '
(olumlu fiiller).
.
' ( ) me (-ma).
-me, (-ma) (olumsuzluk eki),
, ..:
gel
+ me + dim
>
gelmedim

yaz
+ ma + dm
>
yazmadn

,
, gelme-, alma-, yazma- ., e
i a (. ).
-me (-ma) -mi (-m)
i , -mu (-mu), ..:
gel-mi-yor-um
> gelmiyorum

al-m-yor-um
> almyorum

ko-mu-yor-um > komuyorum

gr-m-yor-um > grmyorum

(geni zaman)

1 :
^ -me (-ma), ' ' -mez (-maz), ..:
gel + me + m >
gelmem
(' )

+ ma + iz
>
almayz
(' .)
,
yoz + maz + sn >
yazmazsn (' )

' - ' -sen (-san), '

^ , -e (-).

140

bil
ko

+ mez
>
bilmez
(' )

+ maz + lar >
komazlar (' .)


-mez (-maz). .
.
-me (-ma)
.
-me (ma) -mez (-maz) .

(Fiillerin Soru ekilleri)

-mi.

. (?).
-mi
-m, -mu, -m. , .
,
. , .

, '
-ler (-lar), ..:
geldi mi?
;
aidimi?
;
oturacak m ?
;
yazacaklar m ?
;
inecekler mi?
;
utular m ?
;
yiyorlar m?
,

.

:
1. ' , ..: yazm mym?
bilmi miyim?
grm mynf.
oturmu musun? okumu muyuz? imi misinizt
2. , ..: gidecek miyim? girecek miyim? soracak msn?
bulacak msn ? yecek misiniz?
3. , ..: kalr mym ? gider miyim ?
bilir misin ?
oturur musun ? yrr msnz?
4. , ..:
yazacak mym?
bilecek misin?
syleyecek miyiz?
batacak msnz?

141

5. , ..:
kalmal mym ? uyumal msn ? komal msn ?
bilmeli miyim?
bilmeli misiniz? almal mym?

:
1. ' , ..: geldim mi?
aldn m?
grdn m?
uyudunuz mu ? bulduk mu?
2. , ..: kalsam m?
yrsen mi?
bilsek mi?
bulsanz m
3. ,* ..: kalaym m?
yrsen mi?
koalm m ?
oturaym m
4. ,** ..:
alsnlar m?
versin mi?
alsn m ? gitsinler mi?
gel m
,
mi, ..:
kald mydm?
gelmi miydin?
kasa mydm?
sylemi miydiniz?
yapar mymsnl
: (art bileik zaman) , ..:
okurlarsa m?
okumazlarsa m?
gelirsek mi?
gidersek m
O
.
.
. ,
,
-yor.
XQ0vo, (art) ' -se (-sa).
, ,
.:
gelmedim mi?
;

'
' ' .


(BLEK ZAMANLI FLLER)
art

Rivayet

(YALIN FLLER)
Hikye

*
3 3 3 3 3 3 3
20.0.0.0.0.0.0.
2 ^ 2 5 2

<
^

3 a 3c> >
-i
E^
3
JS. N

-T
c^
o

"3

3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 M
fi fiO.rt>O.fiO.fi O.
fi O. fi fiO. fiO.fiO.fi O.
fi O.
O. T.
O.

.LL'I...

S 9- S-
3 B :
o^ 3.
3
^

^ - 5 3 ->

5
3

Grc

o
<i

c
*

<
3 3fl 3fl 3fl 3ft3(l3fl 3rt3ft3 rt3 ft3 (3 S
^
fl

333 3333
3 3 3 3 3 3
uErt " (
tCr <. uCC * nr ur
uCr
ur c*iZr' JT*
O
2 E s; , 3 = s
3 3rr 5 tto
/C

2.2
3

> :^
- ^ 3 ^
*
J 00 Coro
m n> 8
3 fo
f/c
f/c
^ fD
fl flerc (Tf/cflf/cflf/c
fl flf/c eflrc flf/c
fl florcflercfl(refl eflrc orc '
3 3 3 3 3 33 3 33333
3333333
3 3 3 3 3 3 ^ "O
m-s
<
<<
<<*<<<<
<< <<<
<<<<
3. L
f-H
O Io
o
o
o
o
o
o
o
o
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
G

t/
w
t
^ t
-
| 31111
f t f f l f f f p ^ l l E 2 ST 8
S
M
i
3 3s C
-5/
o S
-
S-Ec
3
c

|
3C g |
o

e
D
3/3
C
C
eflrc O
ercflercflerfl
c erc
e
r
c
e
r
c
e
r
c
e
r
c
erc
o
r
c
erc
e
r
e
e
r
c
e
r
c
erc
e
r
c
<
]
r
e
erc
e
r
c
e
r
e
e
r
c
e
r
e
e
r
c
e
r
c
e
r
c
( fl fl O ( ) ( O ft> fl fl fl fl fl fl f l f l f l f l f l f l

3 3fl 3fl 3fl 3fl 3fl3fl 3f l 3f l 3f l3f l3f l3f l fl

3 3fl 3fl 3fl 3fl 3fl3fl f3l f3l f3l f3l f3l f3l ?
-
>fl
rt< rt fl <<<><
fl fl fl fl< f l f l f l f l f l f l vfl< fl vfl< fl fl fl fl fl< fl<<<<<<<<
fl fl fl fl Oo>
QQQ QQQQ QQQQ QQ o o o o o o o o o o o o
?T
fl
flT?
fl (T fl T?
(T flT? 7T
f l f l 7?
f l f l f l f l r?flvrfl T?
fl fl fl fl 7
fl fl 7?
fl fl7?fl fl7?fl L7T
.
T?
3 3 2
=- 7>?
rf- 3-f=-= .-f7?-
f lC
f5/ l fT?
lC5/f l C
f /il {/:
f l V 2 5
3 3 3T?3 T?
fl 3
5
q V7T 7? 37? V*X
3 3
=
3
3
^
^
2.2
3
^
3.

3
N3
fl~N
3 2 23 53
- ^

5g
O
rt>

3 3rt 3rt 3fl 3fl3(l3(l

3333333
C/l <AT. <r. K/ uC/i
2 r fii ft fi 3rt fi
5 ^
3

f/c
fl flercflerc("Dercflercfl erflc
3 3fl 3fl 3fl 3(T3fl3(T
fl
g- E S
2 fl fl fl fl fl fi
3 ^ 3

3fl 3rt 3fl 3f 3fl3fl

3 3 3 3 3 -3
Its. K/ ut/ ut/:
o 3 3 3 3 3
d - - 3

erc fl eflre flercflercfl erflc ere flerefl flercflerefl erfl

e fl
ere ere erc erc
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3 fl
3 3fl 3fl 3fl
f l f l f l f l f l f l f l f l f l f l f l f l f l fl
g -3 g N
^
^
3 N
3 N
3
2 ^
2 3: ~ - ~ = N S
<AT" JLA ' N2 rt> 3 7 3 ^ N
rr 2" 5"
d fa
3
3 3

3 ZJ
fl

(BLEK Z A M A N L I FLLER)

an

Rivayet

(YALIN FLLER)

Hikye

>^
V

>
^^ ,

3
5*

3 3 3 3 3 rt
3 r3t> 333)
3 3o rt) 3n>3 C
3D3 CD
3 3c& rt> rt>

C3/ C3/ C5/ C5/ C3/ C5/ C3/ C3/ C/ C3/ C3/ C3/ C5/ C3/ C3/ C5/ C3/ C3/
P
Cb <">
t O) CD C>
t fD f6 (5 O (l ft fD ft> n> <*>t fi>ft> rt> .
(O
d
<
3 3 3 3 3 ; - - - - 3 "
~

q
"
^
<

>

^
O

3> 3>3 r3t> 3> 3> >3 3CD3 3 ro3 cd3 CD C
3D 3 C
3D3 3> 3> CD C2D >1=

Q
c*<<<<<<<
d cd cd > ct> cd V<V<1<V<V<V<
cd cd cd cd cd cd V<V<V<V<V<V<
> cd cd cd cd > f
*O
ra
5*33333
- - -
3 = 3 g g ^ * a>
3 - ^
3

g *- 3n>
^ 3 3- 3 ^

=
(O ^
m
?0 s
T= ^
Q
0
C
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
cb cd cd cd cd cd cd cd cd cd cd cd cd cd cd cd cd
3/3
333333
333333
333333
C
2. 2. 2. 2. 2. 2. cd & d cd >
2.2.2.2.2.2.
C

n>" 3 3 3 3 3 ; - :
5 g 3
3 3 : B- Nn a R

h
B'l^f

^ 5
5 3

>^
S
o

3.
D

>
>
0

cS
o

>

3
i

r\o

>

o
-

1 0
c

rc
<C82.U
crc Crc
g 2. <? 2.cg
E. 3^ 33S
i_ f3 S'
0

m
33cd -T

3
3 11 5.
31 -

3
'


(BLEK ZAMANLI FLLER)
an

Rivayet

(YALIN FLLER)
Hikye

^
>
m
<i
X
<C
Q
C

o. o. o. o. o. o.
M
v v y M
CD ( D CD CD CD ("6

^a N3 3 ->3 3=3
= 3 >5 >3 -

Crc crc crc crc crc crc

CD CD CD FD CD CD

O. O. O. O. O. O.a a a a a a
3 <"
3 3 <3< 3 <3 3' * 3 3' 3 a
2. 2 ^
3 2. 3 _ E;
a a a a a< a*< 3
. 33 S. >5 .33cro
>3 r
%

Crc 7c crc crc Crc crc

CD CD CD CD CD

CD

crc crc
CD D

3. 3 3 3 3. 3.

3 3. 3. 3. 3. 3 3. 3.s.
3 3s.
3. s.
3
Si
S. irSiir.Si
Si
M r M w w(Si
S.
ir. ftir.
(
( (t ft (ir. ir. 3. 3 3 3 3. 3. 3 3 3 3 3 3
33 3."3333 3 3^ 3
3. 3.a3.s.
3. 3.
? 'O-O
3 3
si
s3.si s.
CD 3
I . T

.o

3 3. 3. 3. 3. 3 ^
s.

5 Si Si Si s. ^

3 3 3 3 3^

3 g2

l- 5" 1 |

gs<*
-3| X
>
03

<
co
o

1=

<
O

% ds

m Ca>ro

)
2. ro>(
<" <<' <<
o o o o ot o I 1 1 1 1 1 <<o -t
o o- -
o o- <-
o g W O
-
|C3p3 3^ 3^ ^3 3 3 3 3 3 E? 3 3 3 3 3 g 70 X
o ^
c CCC C

T:
><
ae o.
o. a. o.

e
3 3 I
S* e3 err e-oe3 e3 ^
^
RS
V
(Si

70

Crc crc crc crc crc crc

CD D D CD ( D CD
v

33 ."3o 3."o

crc crc crc crc crc crc

CD CD CD CD ( D CD

CD D D ( D D
CD CD CD CD CD

D
CD

O
OO OO O
oCD CD
o CD
o CD
o CD
o CD O
OOO O O
CD CD CD CD CD CD
CD CD CD CD CD CD
t?
T?tT?
TT 7T 7T 7T
CD CD
( CD
I CD
(
H rr 7 ?r 7<r ?r 5*r
CD CD
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
<< << << <
3 3 3 3 3 3
r~j 3 -"o
3. 3. 3
3 3Si3si CD 3= >3 3
s. s. s-si
.>3 \on
s i - s : 3 =1

S? 5?
CD CD CD CD CD CD

crc crc crc crc crc crc

CD CD CD CD CD CD

333333
333333
33 3. 3
3. 333.33.3 *< < < < <<
3 3 3 3 3 3
3 T? 'O 3
Si"Si
s.
Si
>5 Si
5 Si
3* Si
3> & .>33 3>5 a ^

(T ( ( (
CD

CD CD CD CD CD t i

o o o n>

T?7T 7T 7T 7T rr fD
3 3. 3 3 3 S
CD

CD CD CD CD

g 5 *< ^o

3 s S

ai

CD

<<' ^

33

3. 3. 3 3. 3.
3 ( << a < 2.
g
gg

3*

(BLEK Z A M A N L I FLLER)

(YALIN FLLER)

art

Rivayet

Hikye

*
o
v. ir
fi fi ir
fi fi
fi fiir
3 3 3 3 3 3
<<
<<
3 3 3 3 3 3

3 3 3 3 3 3

<Zr <Zr. <Zr wcr Jr. uEc

>

00
<:
<o
Q

C
C

erc erc erc erc erc erc

(t o rt (t rt
(t (l rt ft rt d
3 3 3 3 3 3
<< < <

<Zr.

3 3 3 3 3 3

Ig^

fl fl fl fl fl fl
2 3 ^ 3 = 3
3 3 3 g
3

m
O

T=

erc erc erc erc erc erc

< <

ir ir tr. ir ir

O rt rt rt f rt

ft rt rt
fl fl C fl (l (l

3 3 3 3 3 3

I 3

<<

I 33 3
3"

< <<
o. *< d.
o. a
\Zr.=5 rr o 3; a

3^H.

Fd

<
O
/G
n
m
* Oa>ro
3n>
<
r
w

e-*

>
<

X
(O
S
Q

c
c

00- (
^
O 1=
X
O ^

3 O
3 ft
3 f
3 rt
3 (3
(l

3fl fl
3 fl
3 fl
3 fl
3 fl3

3 3 3 3 3 3
v; < v< < <
3 3 3 3 3 3

3 3 3 3 3 3

Jr *Zr. <Zr. <. Jr.

- 3 -O
>3 -

23 53
. -

'3 3

3fl fl
3 fl
3 fl
3 fl
3 fl3
^ 3 3 3 3 3 0

*5S

3 3 g.

<

'C

cT

D.
3

>
m

Q3

C/SD

3 5 3 ^
^ fi

>ri .3

S S
, c^ ~^
J5 ; s
o-

>

tn

'

146

oturmuyor musun?
uyumayacak m?
gitmez mi?
oynamamal m?
gitme mi (dedim)?

;
;
( );
;
();

(Fiil Kiplerinde Anlam Kaymas)

, .
, .
.. Yarn Atina'ya gideceim ( )
Yarn Atina'ya gidiyorum ( ).
,
, .
,
,
.
:
Haftaya size geliriz

:

Haftaya size geleceiz

Dersi yarma kadar renirsin
:
Dersi yarma kadar ren
-

iftilerin mr tarlada geiyor /

:
iftilerin mr tarlada geer
/

Aye her yl birinci oluyor
-/

:
Aye her yl birinci olur
-

Yorgo olacak

. :
Yorgo olmal

Mustafa, tahtaya gelir misini
, /

:
Mustafa, tahtaya gel

147

(Eylemin Biim zellikleri)
:
1. ,
2. ,
3. .

(Basit Eylemlemler Basit Fiiller)

, .
. ,
..: gel (), ver (), otur (), git (), yaz ().
, , .
, , '
.
, , ,
.
, : gel, git, ver,
, :
, ,
,
g

g (-mek)

tat
tat (-mak)

eski

eski (-mek)

ar

ar (-mak)

(Tremi Eylemler)

' .

,

(.
).

148

,
. :
()

()
.
, , :
-e:
tremek, kapamak, kanamak
-le:
ilemek, temizlemek, patlamak
-len:
seslenmek, atelenmek
-le:
szlemek, iyilemek
incelmek, dzelmek, azalmak
-l(-el):
-er:
evermek (evlendirmek), baarmak
belirmek, delirmek, fiirmek
-)r:
-de:
fsldamak, rldamak
-kir:
hkrmak, fkrdamak
-ele:
eelemek, tepelemek, kovalamak
garipsemek, susamak
-,se:
-imse:
iyimsemek, ktmsemek
-ik:
birikmek, ackmak, gecikmek
-si:
yatsmak, yansmak
-tir:
gelitirmek, altrmak

(Bileik Eylemler Bileik Fiiller)

.
,
( . . 55).
:
1.
(etmek, olmak, klmak, eylemek), ..:
his + etmek > hissetmek
namaz + klmak (. etmek) > namaz klmak
tahrip + etmek > tahrip etmek
empoze + etmek > empoze etmek
vekil + olmak > vekil olmak
arz , , + eylemek . etmek > arz eylemek
,
adam + olmak > adam olmak

149

,
, .
, , .
2. .
:
() (yeterlik eylemi yeterlik fiilleri).
.
, '
bilmek (, ).
-e -a, ..: gel + e + bilmek > gelebilmek
.
kapy aabildim, (
), .
:
yaz
+ a + bildim > yazabildim ( )
k
+ a + bildiler> kabildiler
ilet + e + bildik > iletebildiler ,
.
kapat + a + bildik > kapatabildik
i
+ e + bildim > iebildim

() (tezlik eylemi tezlik fiilleri).
, .
,
-i (-1, -u, -) vermek (), ..:
gel + i +
verdim > geliverdim
( )
al + +
verdim > al verdim

gir + i +
verdim > giriverdim

oku
+ u
+ verdim > okuyuverdim

() (srerlik eylemi srerlik fiilleri).

.
,

-e -a : kalmak (), gelmek () durmak (), ..:

u
yu+ a +
kalm > uyuyakalm

150

bak+
yaz+
git +

a +
a +
e +

>
(
)
ara + a +
> arayagelmi
(, )
gelmi

grmek,
: yap + a + grmek > yapagrmek .
kald
durdum
durduk

>
>

bakakald
yazadurdum
gidedurduk

() (yaklama eylemi yaklama fiilleri).

' ' .
.
,
-e -a yazmak (), ..:
d
+ e + yazdm> deyazdm
'
l
+ e + yazdm> oleyazdm
'
hastalan+ e + yazdm> hastalaneyazdm '
, , .

(isteklenme eylemi isteklerime fiilleri) , .
-ecei
gelmek, ..:
greceim geldi (, )
yazacam geldi
glesi geldi

.
.
, .
(yeterlik eylemi) , 1
* '
-e -a -me -ma, ..: gel + e + me + 1
> gelemedim . gelebildim.
:
otur + a + ma + dik
> oturamadk
^
gr' + e + me + diniz
> gremediniz

k + a + ma + acaksnz > kamayacaksnz ^
gel + e + mez
> gelemez
(
)

151

PHMATA

3. , :
hasta dmek

boy lmek

kafa tutmak
, ,
yol vermek
, ,
gz gezdirmek

,

.
,
1
' , .

(Ek Eylem Ek Fiil)

.
: -im, -sin*
-dir, -iz, -siniz, -dirler,
:
-im
m
-um
-m

-sin
-sun -sn
-sn

-dir
-dr
-dur -dr ( tir, -tr, -tur, -tr)

-iz
-Z
-uz
-z

siniz -snz -sunuz -snz

-dirler -drar -durlar -drler ( tirlar,

-trlar, -turlar, -trler)

, ek fiiller, ^ . ek fiiller
01
**.

'
-sin.
y
^
,
10
"-
.
evi * . yardmc
ler
- .

152

, imek (i-mek), . ' ,
/- .
ben, sen
biz, s/z .
, -im, -sin, -dir
. ;
. ,
, .
-im, -sin, -dir . , ,
.

.
,
(. . 81-82).

,
, ..:
+
retmen
im >
retmenim

alkan
+
sn > alkansn

+
0
dur >
odur

ok
+
tur > oktur

+
onun
dur > onundur

+
Hasan 'm
Hasan'indir
dr >

+
yabanc
iz > yabancyz

ikinci
+
im > ikinciyim

Ali'nin babas + dr > Ali 'nin babasdr

Mehmet okulda+ dr >
Mehmet okuldadr
.
.
' -dirler (-drlar, -durlar, -drler) ' -dir (-dr, -dur, -dr -tir, -tr, -tur, tr), .
' , -dir, , , Bu kitap yeni ( Bu kitap yenidir). ' ,
. .. Ali bahededir , Ali bahceder
.

153

-im, -sin, -dir .

(, , ) . ,
, ' ' ,
, .
' : -idim, -idin, -idi, -idik,
-idiniz, -idiler. ,
/ : -dim, din, -di, -dik, -diniz, -diler.

:
-dm
-d
-dik
-diniz
-dlar
-dm
-dum
-dun
-du
-duk
-dunuz
-dular
-dm
-dn
-dU
-dk
-dnz
-dler
-tin
-ti
-tik
-tim
-tiniz
-tiler
-t
-tk
-tnz
-tim
-tlar
-tn
-tum
-tun
-tu
-tuk
-tunuz
-tular
-tiim
-tiin
-tii
-tiik
-tnz
-tler
, i
y.
' : -imiim, -imisin,
-imi, -imiiz, -imisiniz, -imiler.
,
i : -miim, misin, -mi, -miiz,
-misiniz, -miler :
-muum, -musun, -mu, -muuz, -musunuz, -mular : -miim, -miisn, -mii,
-miiiiz, -mUsUniiz, -miiler.
, i y.

:
-isem
-isen
-ise
-isek
-iseniz
-iseler
-sen
-se
-sek
-seniz
-seler
-sem
-sa
-sak
-sanz
-san
-salar
-sam

'
retmendim
yabancydm
retmendin
yabancydn
retmendi
yabancyd
retmendik
yabancydk
retmendiniz
yabancydnz

154

retmendiler

yabancydlar

'
retmenmiim yabancymm
retmenmisin
yabancymsm
retmenmi
yabancym
retmenmiiz
yabancymz
retmenmisiniz
yabancymsnz
retmenmiler
yabancymlar

retmenim ,
yabancym ,
retmensin

yabancsn
retmendir
yabancdr
retmeniz
yabancyz
retmensiniz
yabancsnz
retmendirler
yabancdrlar

retmensem
yabancysam
retmensen
yabancysan
retmense
yabancysa
retmensek
yabancysak
retmenseniz
yabancysanz
retmenseler
yabancysalar
O deil
(<5), , ..:
retmen deildim

retmen deilim

retmen deilsem

yabanc deilmi

yabanc deildirler

-mi,
, ..:
retmen miydim?
doktor muydun?
alkan mymsn?
hasta mym?
temiz miysem?
-mi deil..:
retmen deil miyim?
kahve ekerli deil mi?

155

renciler alkan deil midirler?

baban evde deilmiydi?

iken,
-ken ' , ..:
Iciik-ken
> kkken

renci-iken
> renciyken

Atina'da-iken
> Atina'dayken

salonda kahve ier-ken > salonda kahve ierken
iken -ken . .
23. . . 38.
.
,
. .
-dir, -dr; -dur .
' , , ..: okumu (' ):
. okumu-tur > okumutur
.

(Yardmc Eylemler)
, :
etmek, olmak, eylemek, klmak.
, .
( , ),
(, , , )

(. , . 148).

, ,
,

.
,
. , 9 ( . . 55).

) ~ ~le (-la) -len (-lan) .

156

^
, , ..:
memnum (. ) + oldum ('
olmak) > memnun oldum ,
aka (. ) + ettim (' etmek) >
aka ettim
kimi kimsesi ( - ) + olmamak (
olmak) > kimi kimsesi olmamak
sabr ( ) + etmek > sabretmek .
:
+ etmek
his
> hissetmek

zan
+ etmek
> zannetmek
,
red
+ etmek
> reddetmek
,
+ etmek
ah vah
> ah vah etmek
,
-
+ etmek
yok*
> yok etmek

merak
> merak etmek
+ etmek
,
iyilik
+ etmek
> iyilik etmek

adam
+ olmak
> adamolmak
, ,
+ olmak
hasta
> hasta olmak

+ olmak
memur
> memurolmak

+ olmak
kayp
> kaybolmak

+ olmak
> affolmak
af

gz kulak + olmak
> gz kulak olmak

var*
+ olmak
> varolmak

yok*
+ olmak
> yokolmak

niyaz
+ eylemek
> niyaz eylemek

+ eylemek
sabr
> sabreylemek

+ eylemek
mal
> mal eylemek
,
+ eylemek
zem
> zemmeylemek

+ klmak
mecbur
> mecbur klmak

+ klmak
namaz
> namaz klmak
(
)
+ klmak
etkili
> etkili klmak

+ klmak
> zorunlu klmak
^/
zorunlu
, etmek olmak
, (klmak
eylemek) , .

vok

157

etmek olmak,
. :
sabretmek
sabr eylemek

arzetmek
arz eylemek
yardm etmek
yardm eylemek
selm etmek
selm eylemek
mecbur olmak
mecbur klmak
etmek, olmak, eylemek klmak,
, ,
bilmek (, ), vermek (), kalmak (), durmak (), yapmak () -im, -sin, -dir .,
, ..:
dardan bilmek

dn vermek

t vermek

a kalmak
( )
ksz kalmak

a durmak

syleyip durmak
, ,
okuya durmak

gezip durmak
()
grlt yapmak

spor yapmak

-im, -sin, -dir . . . 149 ..

.
( ).

var ()
yok ( )
var yok ,

< , .. Ne var ne
Yok? ( , ;)
:
(0 , ..:
Yok yere kzd

Evini yok pahasna satm
Var evi, kerem evi; yok evi verem evi ()
, . (

158

var , yok <proj)

, var yok
,
.
() , ..:
varn younu fakirlere verdi
,

Hrsz evde ne var, ne yok gtrm
O ,

var yok
-Iik ,
..:
var-lk
> varlk

var-lk-l > varlkl ,

var-lk-sz > varlksz ,
yok-luk
> yokluk
,
var yok
, ..:
var
+ saym
> varsaym ( varsay) (.)
var
+ oluuluk > varoluuluk

yok
+ sun
> yoksun
,
yok
+ sul-luk
> yoksulluk
,
yok
, ..:
Mektubu yazdn m?
Yok (=hayr), yazmadm
;
,
arap ier misin ?
Yok, imem
;
,
Melek geldi mi?
Yok, gelmedi
;
,
Paran var m?
Yok
;
( )
:
gelecek mi yoksa gelmiyecek ? ;
Uslu otur, yoksa seninle bir daha oynamam ,
^1

var yoi
, -im, -sin, -dir . .
-dir (-dr, -dur, -dr) , . :
var, meydan yok () ,
Bir varm bir yokmu ( )

159

Bir gende a vardr

'
Bahemizde iki kiraz aac var

Her yokuun bir inii vardr ()

Senin ok paran varm
365
Bir ylda 365 gn vardr
,
Araban yoksa, bizimle gel

Para yok

Merak yoktu
Yangn var duman yok () , ()

var yok -im, -sin, -dir .

:

'
'
var -/n
var -dm
var -mm
var -sam
-sn
-dm
-msn
-san
-d
-m
-sa
-(dr)
-Z
-dik
-mz
-sak
-siniz
-diniz
-mmz
-sanz
-dr-lar
-dlar
-mlar
-salar
yok -um
yok -mum
yok -sam
yok -tum
-san
-sun
-tun
-musun
-mu
-(tur)
-tu
-sa
-sak
-uz
-muuz
-tuk
-sanz
-tunuz
-musunuz
-sunuz
-mular
-salar
-tur-lar
-tular
.
, , ' ' .
var yok
^, , ..:
var
+ etmek
var etmek

var
+ olmak
var olmak

var
+ eylemek
var eylemek

Yoktan var etmek

Varol !
Birdenbire yok oldu

(Eylemde at Fiillerde at)

* at.

160

: .

. (at ekleri),
.

.
,
, :
1. (etken eylem etken fiilleri)
2. (edilgen eylem edilgen fiilleri)
3. (dnl eylem dnl fiilleri)
4. (ite eylem ite fiilleri)

(Etken Eylem)
.
, . , .
.
.
, ..: Ik resim iziyor (
-). iziyor , . renciler
okuyorlar ( ) okuyorlar ,
(. )
(renciler = ). . Dersimizi okuyacaz (
), (okuyacaz) , (biz =
) , -iz (' ).
:
Bugn tek bir kahve itim ( ).
-m.
Aalar kestiler ( ). (onlar) -ler.
Dilerinizi framalsmz ( - - )
-siniz (' ) 0
.

161

(Edilgen Eylem)
.
.
,
,
.
,
, :
() -il, -l, -ul, -W.
, /, ..:

ekmek

ek-il-mek

sevmek

sev-il-mek

grmek

gr-iil-mek

bozmak
,

boz-ul-mak

() -i/7, -m, -un, -n.
1, ..:
silmek
sil-in-mek

bulmak

bul-un-mak

grmek

gr-n-mek

glmek

gul-n-mek
,
() -. ,
, ..:
iste-mek

iste-n-mek

, ..
Kimlik belgesi istendi:

syle-mek

syle-n-mek ,
,

, ..
Benim iin sylendi:
Yna-mak

Vna-n-mak

, ..
Aleyhine nice oyunlar oynand: ()

162

, (. ), ,
. ^
, , ..: Gl cam krd.
. (krd)
. ,
-, :
Cam krld
,
Cam, Gl tarafndan krld

(Gl)
, (cam) ,
, cam (. ),
.
, (Gl)
tarafndan ( onun tarafndan =
, , ..., .
Gl tarafndan
.

.

, ..:
Buraya yalnz bisikletle gelinir. .
gelinir ' .
Byle eylerden korkulmaz. . korkulmaz ' .
Doru sze kzlmaz.
. kzlmaz ' .
Erken gitmeli. . gitmeli ' .
, ,
' , :
imek akyor

gk grlyor

kar yayor
()
dolu yayor
()
,
, (, , ,
) .

pHMATA

163

(Dnl Eylem)
,
. , .

.

-, -in (-m, -un, -n).
,
-, ..:
ssle-n-mek
,
besle-n-mek

kapa-n-mak

tara-n-mak

yka-n-mak

daya-n-mak

,
-in, -7/7, -un, -n, ..:
v-n-mek

soy-un-mak

sev-in-mek

gr-n-mek

,
' -len (-lan), ..:
ya-lan-mak

can-lan-mak

ev-len-mek

hz-lan-mak

keder-len-mek

-n, in, -len

kendi, (. , . 109), .. Aye sslendi ( )
Aye kendini ssledi ( ) Aye kendi
sslendi ( ).
, -in
- ,
.
.
.. amar ykanyor ( ), ykanyor
, .

164

Orhan ykanyor ( ), 0
ykanyor , ' em
.

(te Eylem)

, .
-, -i (-, -u, -).
- , :
ala--mak

kucakla--mak

oyna--mak

de--mek


,
-i (-, -u, -), ..:
i-i-mek
()
bak--mak
()
sev-i-mek
()
bul-u-mak
()
gl--mek

, -le
(-la) , ..:
sz-le-mek
,

vrupal-la-mak

aka-la-mak

dert-le-mek

yardm-Ia-mak

mektup-Ia-mak

(Geili ve Geisiz Eylem)

.

, :
' 1. (geili eylem)
2. (geisiz eylem).

165

(Geili Eylem)
(nesne).
. .
().

.

,
, , neyi?
{; - ) , , kimi? (;)
.
,
.
.. Yusuf cam krm ( -
- ) : Yusuf neyi krm? ( ,)
cam ( ). cam
, , .
retmen Hasan aryor (
) : retmen kimi aryor? ( ;) Hasan ( ). Hasan
(aryor) .
,
.
(zne),
. , ,
, ne? (;
- )*.
( ),
, ..:
Ninem masal anlatyor ( ) : Ninem ne
anlatyor? ( ;) : masal
(). masal (anlatyor)

.
,
:

(dolayl tlimle)
, , .

166

tmam namaz klyor

O ()
Leyl iir okuyor

Melek yemek piirecek

mer balk tuttu
--
(edilgen eylem),
. , (szde nesne). ( )
, ..:
Aalar kesildi

Yollar temizlendi

Kitap yrtld

aalar; yollar, kitap , , '
kesildi, temizlendi, yrtld .
:
almak
sevmek

grmek
krmak

,
sormak
dkmek

dinlemek
silmek

yazmak
dikmek

vermek
ekmek

(Geisiz Eylem)
(nesne) ,
.
, :
Ali glyor

ocuk gece gndz durmadan alyor

Aye okula bisikletle gitti

A
Yarn ktphaneye gideceim

Hasan uyudu

imek dt

neyi? kimi? '
.
ne? kim? ;
, :

167

Ali glyor
O
ocuk gece gndz

durmadan aluyor

Hasan uyudu
O
imek dt

Av :
ne zaman?
;
ne ile?
;
ne kadar?
;
ne gibi?
;
nereye?
;
nerede?
; ,

, gece gndz durmadan
, bisikletle
(dalayl tmle), okula, ktphaneye.
:
umak
tamak
komak
gelmek
kalkmak
durmak
yamak
barmak
yrmek
konmak
, ,
-im, -sin, -dir . .
.. Bu manzara ok ho(-tur) () ,
ho(-tur) = (-) .

,
.
(. )*, , , , ..:
yle bir uyku uyumu ki
...
yle bir yaay yayor ki
...
Bunca ya yaam

. ..:
gezmek

gemek

almak

srmek
, , ,
() , :
yemek yemek, diki dikmek, yaz yazmak

168

(Geisiz Eylemlerin Ekle at Deitirmesi)

: -t, -ir, -tir (-dir), -it, ..:
yrmek

yr-t-mek
,
oturmak

otur-t-mak

kamak

ka-r-mak

umak
-

u-ur-mak

inmek

in-dir-mek

gezmek
, ,

gez-dir-mek ,

esmek

es-tir-mek

akmak
,

ak-t-mak
,

-t i, r.
.
-ir (-r, -ur, -ar) , . , ' .
-tir (-dir) , . ,

/ r.
(yumuak), -tir -dir (-dr.
-dur, -dr).
k -it.
,
, ,
.
oldurgan eylem oldurgan fiileri.

.
:
gelmek

169

kalkmak

grmek

emmek
, , ...
kalmak

(gei eki) :
gelmek
getirmek
geldirmek
kalkmak
kaldrmak
kalktrmak
grmek
gstermek
grdrmek
emmek
emzirmek
emmdirmek
kalmak
braktrmak kaldrmak

(Ettirgen Eylem)

(ettirgen eylem).
okumak () .. .
-, oku-tmak (= ). okutmak
(ettirgen) okumak.
, .
:
tamak

ta-t-mak

dikmek

dik-tir-mek
izmek

iz-dir-mek
pimek

pi-ir-mek

imek

i-ir-mek
,

,
, '
.
,
, ...
,
yazmak
yaz-dr-mak

(' )
(
)
yaz-dr-t-mak
:

almak

aldrmak

aldrtmak

170

amak
atrmak
atrtmak
dinlemek
dinletmek
dinlettirmek
silmek
sildirmek
sildirtmek
dikmek
diktirmek
diktirtmek

, :
sylemek - syletmek - syletirmek - syletirtmek - sylettirtmek
, ,
. '
.

(Eylemsiler Fiilimsiler)*
,
.
,
.

.
.

.
,
.

,
(. ), ,
(). . , .
:
Gl seven dikenine katlr ()
( ) ,

, ') . Eylemsiler, . *
Eylemsiler >

171

Buraya gelmemin sebebi sizinle yakndan grmektir

Mehmet iir okumay, roman yazmay sever
O (
okumay yazmay ).
Gne domadan yataktan kalkyorlar
(
domadan
...,
domadan ).
ster istemez trene bindi

( )
Koarak geldi

Yazarken kalemi krdm

Aaca karken, apkam dt

Ali gelip gitti

Yola knca arabalara
(
dikkat ederim
)

(Eylemsilerin eitleri)

:
.
(eylemlikler isim fiilen).
.
' (sfat fiiller ortalar).
. , , ( )
(belirte eylemsileri ba eylemsileri ulalar).
* (Ad Eylemsileri sim Fiilleri Eylemlikler)
.
, , .

*" .

172

(. , . 121) ^ .
.
, mek (-mak) (eylemlik), ..: gelmek, almak, balamak, grmek.
-mek (-mak) :
-me (-ma)
-i (-, -u, -)
-mek (-maklk)
. (Mastar ismi)
-mek mak ( ) ,
, -dir ,
.

' (. . 82).
k
(gelme-k, yazma-k, bulma-k)
(gelmee, yazmaa, oturmaa)*, ..:
Yakndan grmek mmkn olmad


. grmek ,
. yakndan ( ) .

:
Sigara imek fena bir alkanlktr

( ).
Acele yemek yemek mideye zarar getirir ,

badet etmek farzdr

eri girmek yasaktr

( )

(ml Klavuzu),
, , , 1988, . 11,
k ^ (eylemlik)
(((, .
. (( y
-me (-ma), .
.

pHMATA

173

Sigara imek yasaktr

(
)
,
.
.
,
, , ..:*
Hasan balk avlamaa gitti
O
Aye annesini grmee gitti
A
Nuran gezmee gitti

()
Krda yrmee kyoruz

Oturmakta olduu ev, ok eskimi bir evdir

Yrmekten yoruldum

( )
Yalnz kalmaktan bktm

( )
iin,
zere, gibi, , ..:
Sizi grmek iin geldim

mtihana girmek iin hazrlanyorum


Ali yataktan kalkar gibi oldu
O

smet gitmek zere ayaa kalkt
O
Evin atsna kmak iin koskoca

bir merdiven kullandk


:
bilmek () istemek (), , ..:
Okumak bilir misin ?
;
Konumak istoyorum

, :
Semra Paris 'e gitmek istiyor

{-dir) '
,

174

,
, ..:
En iyisi tiyatroya gitmektir
() ()

Merakm pilot olmaktr

-dir ,
, ..:
ocuk hala alamaktadr

Dedem gazete okumaktadr



.
, ..:
Gelmek gelmemek

Yazmak yazmamak

Vermek vermemek

:
bkmak usanmak

bitmek tkenmek

gelmek gitmek

oturmak kalkmak

. -me (-ma)
-me -ma
-mek -mak ( ).

.
. .
, ..:
asma kpr

kabartma harita

okuma kitab

bekleme salonu

, , :
dolma
,
sarma
,
bilme

grme
,
dinleme
,

-me (-ma) ,
(.. grme grmeyi grmeye, grmekte grmekte1'

175

grmenin),
(.. bilmen, dolmalar; grmeler; bilmesi, grmemi, dinlememizi, sarmalarm), (.. dinlemenin sonu, annenin pmesi, onun bilmesi),
, :
okuma yazma

doma byme

arama tarama

-me (-ma)
. ..:
yan odadan lklar ve banmalar duyuluyordu ( ) banmalar ,
Orhan, grdklerini anlatmaya alt (O
) anlatmaya .
-me (-ma),
, ..:
Bu, gzel bir konumadr
A
-me (-ma) : gelme, alma,
oturma ...
-me (-ma), '
, :
gelme

alma

oturma


-mek (-mak) -me
(-ma) -mek (-mak)
' ,
-me (-ma). -mek (-mak)

'
, -me (-ma). me
(-ma),
, -me (-ma) silme
+
i
>
silmeyi
bilme
+
e
>
bilmeye
. k -mek (-mak),
0
,
, :
gelmek-e
>
gelmee
renmek-i
>
renmei ...

176

. -i (-, -u, -)
-i
;
, ..:
giri

dn

al

geli

kurulu

.
, ,
, (, , )
.
-i:
Gidi ve dn ok yorucu oldu

Barlarn duymadm

Bu benim grmdr

Bu nasl bir grtr?
( ) ;
Bu faydasz bir bekleyitir
A
Yalnz bir gidi iin izin itiyorum
Sadece bir bakla onun yalan

syelediini anladm

. -meklik (-maklk)
-meklik (-maklk)
,
(mek + lik) -mek (-mak),
:
ver-mek +
lik
>
vermeklik

al-mak +
lk
>
almaklk

-meklik (-maklk), , .
(Sfat Eylemsileri Ortalar)
^-11
.
. />
:
. -en (-an):
gelen (ocuk.)
()
glen (renci)
()

177

-er (-ar):

akan (su)
gler (yz)
akar (su)
(hayr) sever (adam)

-ir (-r, -r, -ur): gvenilir (insan)

dnr (kii)
bilir (kii)
tkenmez (kalem)
. -mez (-maz):

()
()
()
, (
)
()
()
( )

()
()
( )
()
()
()

bitmez (i)
(akla) smaz
. -ecek (-acak): gelecek (hafta)
tanacak (eya)
iilecek (su)
. -mi (-m, -mu, -m):
()
dikilmi (aa)
()
serilmi (hal)
()
snm (lamba)
()
solmu (iek)
. -dik (-dik, -duk, -dk / -tik, -tk, -tuk, -tk):
()
tandk (insan)
()
bildik (yer)
()
grlmedik (scaklk)
( )
kas (gz)
-esi (-asi):
( )*
yklas (ev)
, ,
. : tandk (), gelen (),
, : yiyecek
(),
yakacak (), yazar () ..
.
, ,
, . , .., ,
,
..
.

. '
^ xat

178

.
, ..:
gelen (ocuk)
( )
gelecek (sene)
( ) , ()
bitmez (i)
()
solmu (iek)
()

(' '), .
-dik -mi, :
bildik (yer)
(),
serilmi (hal)
(),
-ecek (-acak),
:
gelecek (sene)
(),
tanacak (eya) ()
-er (-ar), -ir
(-r, -ur, -r) -mez (-maz), :
gler (yz)
(),

bitmez (i)
(),

bilir (kii)
()

-en, -an
, ..:
gidilen (yol)
, ,

,
-me (-ma).
.
, .
(isim cmleleri)
' (-dir)
, ..:
, tandktr

Yazar, konuandr

,
() . (. , . 104). 81
, .

179

, , , ..:
alan renci baar kazanr
O
Grlen ky klavuz istemez

, :
enol ok gezen bir gentir
O
.
,
:
Harcadn paralan nerede buldun? ;

:
Gvenilir insanlara sordum

Tkenmez kalemle yazyorum

(. , .
106). ,
, ..:
Okuyan anlatsn

Yazar, konuandr

Yazdm siliyorum

Bir bilene sor

(Ba Fiilimsileri Ulalar)
, .
(zaman ulac) (durum ulac) (sebep ulac)
(kartlama ulac).
, '
. , ,

. , ,
, ' ba fiilimsisi (
).
, .
:

. -ip (-ip, -up, -p):

Baajlarm alp gitti

Dersini okuyup rendi
alp kazand

180

alp, okuyup, alp

, '
,
(ald ve gitti = , okudu ve rendi = , alt ve
kazand = ).
-ip durmak (),
, ..:
Hasan alayp durdu

Melek yazp durdu

-ip, -me (-ma), ..:
gelip
gelmeyip
alp
almayp
okuyup
okumayp
alp
almayp
-ip ,
:
oturup oturup kalkt
() '
alayp alayp sustu
()
yiyip iip yatt
()
-ip .
. -e (-a):
Gle gle gitti

Bara bara ieri girdi

Konua konua eve girdiler

-e (-a) :
vermek, durmak, bilmek, kalkmak yazmak
, (.
, . 149).
-e (-a) , :
Gle gle gitti
/
. -erek (-arak):
Koarak gittim

Aye okula yryerek geldi A
Ali okula yryerek gidiyor O
antay alarak gitti

-erek (-arak)
: - -, . , :
antay alarak gitti (ald ve gitti = )

181

-erek (-arak),
, .
: olarak (, ...) ,
.
. -ken:
Okula gelirken Orhan grdm

Merdivenden inerken klar snd

Biz yukar karken, iniyordu

(
)
Derslerimi alrken misafirler geldi
()
-ken (. . 23),
,
okuldayken, genken, kkken ..,
( , , ..).
. -ine (-nca, -unca, -nce):
Biz gelince siz gidersiniz
Bahar gelince iekler alr

,
( )

Zil alnca snfa gireriz


Gne dounca yataktan

kalkyorum

-ince,
, ,
.
dek (= ) kadar (= , ,

), , , , ..:
Gelince-y-e dek bekle

Gne dounca-y-a kadar
klbede bekledik

. -eli (-al):
Gideli ka ay oldu?
Bileti alal gn geti

Babam grmeyeli bir

sene oldu


-eli (-al)
> ...

182

beri (= ), : geleli beri ( ), gideliden beri (

).
, 0
.
' , ..:
Mehmet ev ald alal bize hi uramad
O

Atinay'a gitti gideli bir mektup bile yazmad

Hastaneden kt kal bir ey yemedi

K balad balyal evden dar kmadk

, -eli, ,
-diinde, ben,
..:
tinay 'a gittiinden beri

Hastaneden ktndan beri

K baladndan beri

. -meden (-madan):
Bilmeden kapy atm
tzin almadan ieri girmeyiniz
Okumadan okula gelmeyiniz

-meden (madan) .
nce evvel ()
, :
Dinlenmeden nce araba

kullanmaynz

Karanlk basmadan evvel

XQLV
evinize dnmelisiniz

. -dike (-dka, -duka, -dke, -tike, -tka, -tke, -tuka)

Okula geldike retmenlerimi

grmek istiyorum

Okuduka renirsin

Sizi grdke, genlik
iQegnlerimi hatrlyorum

dke giyiniriz

183

-dike
( ) .
, . ,
, ..:
aldka almak
yazdka yazmak
bildike bilmek
vardka varmak
-dike (.. gelmedike)
. ,
, ..:
Rzgr esmedike, ehrin
,
haas temizlenmeyecek

Zil almadka ders balamaz
Av

-dike ,
, .
: olduka , dike, ,
, ..
. -dikten sonra:
imi bitirdikten sonra pazara

gideceim

Yemekten sonra size geleceim


-meden , ,
.

.
-dikten , sonra .
. -meksizin (-makszn):
Buraya gelmeksizin onu

alamazsnz

Okuma yazma bilmeksizin

bilgi sanibi olamazsn
()
,
-meksizin ( )

...
0 0 -meksizin -mek (-mak) -sizin
~s*zm). -siz(in)

184

,
' .
-mek, .
. -diinde (-dmda, -duunda, -dnde):
Siz geldiinzde konuursunuz
, ()
Nuran geldiinde anlatr...
(), ...
-diinde dii
(-de). .
. -r, -mez (-maz):
gelir gelmez
( )
alr almaz
( )
okur okumaz
( )
'
, , .
, ..:
Hasan oturur oturmaz okumaya ()
balad


, ,

, ..:
-rcesine:

ldrrcesine
-ecekmi gibi:
decekmi gibi
-medii zaman:
gelmedii zaman
-mek zere:
gitmek zere

-dii halde:
bildii halde

-di mi:
denildi mi

diye:
alrm diye

olarak:
subay olarak

hi deilse hi olmazsa

 '

(Belirteler Zarflar)
, , , , ..
, :
imdi geldi
( )
Geri ekilsin
( )
ok alyor
( )
En yeni kitap benimdir
(
)
Biraz erken kalksn
( )
:
1. (zaman belirteleri)
2. (yer, yn belirteleri)
3. (nicelik l belirteleri)
4. (durum hal belirteleri)
5. (gsterme iaret belirteleri)
6. (soru belirteleri)

(zaman belirteleri)
:
akam
arada srada
apansz
biraz sonra
bu kez
demin
dn
erkenden
ounlukla

akamleyin
anszn
batan
bugn
daima
demincek
erken
eskiden
ou kez

186

gece
gndz
gzn
gnlerce
hl
haftalarca
hemen
hemen imdi
henz
hep
kn
ilkin
ilknce
leyin
nce
nceden
sabahleyin
sonra
sonunda
sonradan
imdi
imdilik
yarn
yazn
yllarca
yzyllarca
zaman zaman ..
:
Okullar eyll'de alyor. 1978 byk bir zelzele oldu.
() -ecek (-acak) :
Gelecek sene Londray'a gideceim
Geen sene Paris 'e gittim

(yer, yn belirteleri)
Ta (yn
belirteleri),
, .
,
, .
:
aa, yukar, ieri, dar, ileri, geri, kar, yan, n, arka, sa, sol, st, alt ..
,
:
aaya, aada, aadan
yukarya, yukarda, yukardan
ieriye, ieride, ieriden
darya, darda, dardan
ileriye, ileride, ileriden
geriye, geride, geriden
karya, karda, kardan
yana, yanda, yandan
ne, nde, nden

187

arkaya, arkada, arkadan

saa, sada, sadan
sola, solda, soldan
ste, stte, stten
alta, altta, alttan
, bu, u,
-ra, bura, ura, ora,
:
buraya, burada, buradan
uraya, urada, uradan
oraya, orada, oradan

: aa-s, yukars, ierisi, ilerisi,
gerisi, oras ..

' ( ):
okulun arkas
masann st
rafn alt
evin n
, ' :
sa el
yukar kat
aa mahale
st oda
Ta :
Paratl pilot ta yukarlardan yere dt.
Ta gerilerden kk araba ne geti.
av
: nereye? nerede? nereden? neresi?,
, ..: Ali aa indi, av nereye indi, aa, .

(nicelik l belirteleri)
, , ,
.
:
az, ok, pek, en, kadar, daha, biraz, azck, fazla, gayet, fevkalde, eksik,
seyrek, sk.

188

:
Az yedim
ok altk
Bahemizde en yksek aa am aacdr
Bgn daha ok dinlendim
Adalarmz fevkalde gzeldir
Paralan eksik verdiniz

, , .
, (eitlik
derecesi) kadar denli, ..:
Aye, Ali kadar alt
Hseyin, Mehmet kadar alp baard
Melek, Hlya denli gzeldir
Hasan kazantan beni zerre kadar ilgilendirmez
ki saat kadar yrdm
kadar denli
bu , :
kadar arap iilir mi?
O kadar gzel ki...
Bu denli irkin olur mul
O (stnlk derecesi) daha,
..:
Daha fazla almalsn
Daha iyi okumalsn
Daha ksa kes
ocuklar daha ok bardlar
daha :
Bir daha yapma...
Hasan, daha gelmedi
Biraz daha bekleyeceim
Senden daha nce geldim
.
Daha iyi davranmalsn
Daha ok al
O (en stnlk derecesi) en
(, , ), ..:
En gzel konuan Hasan'dr
En uslu oturan Ahmet'tir
En sonra Leyl geldi
Yemein en iyisini piir

189

en ,
, ,
.
(arlk derecesi) : ok
(), pek (), gayet (), oka (), fazla (), fazlaca
( ) epeyce (), az (), azck (), biraz (,
), ..:
Nuriye ok alt
Nuriye pek alkandr
Nuriye gayet alkandr
Nuriye oka alkandr
Nuriye fazla alkandr
Nuriye az alt
Nuriye azck alt
Nuriye epeyce alt
Nuriye biraz alt
Pek sevimli bir kuzu aldm.
o :
Mustafa pek, pek alkan bir rencidir
Yamyamlar pek, pek iptida insanlardr
en, . :
smail, snfn en alkan rencisidir
smail pek, pek alkan rencidir

, , ,
.

:
Daha ok:
Daha ok al
Daha fazla:
Daha fazla al
Pek fazla:
Pek fazla al
Pek ok:
Pek ok al
Pek az:
Pek az altn
Daha az:
Daha az altn
En fazla:
En fazla altn
biraz ,

bir + az > biraz.

ta ( ...)
aa yukar ( ) yle byle ( , ):

190

Ta kapnza kadar geldim

yle byle otuz yllk memurum
Aa yukar otuz yl altm

(durum hal belirteleri)

:
. .
,
nasl? (;, ;), ne durumda? (; ;), ne biimde? (;
;), ..:
yi uyudum
Hzl yryor
Doru yapt
Uzun anlattlar
Gzel konutu
Byle oynayacaksnz
, iyi, doru,
gzel, hzl, uzun uzun, byle . .
.
. .
.
: elbet, elbette, mutlaka,
tamamen, kukusuz, phesiz, er ge, asla, hi, hi mi hi, ne olursa olsun, ne
derlerse desinler, ..:
Elbette gideceiz
Ev tamamen ykld
Bu ii asla yapamam
Ne olursa olsun Paris'e gideceim
Sen hi uyanmadn m?
Hi mi hi karmam
. : peki, phesiz, evet, kukusuz,
hayr, hayhay. memnuniyetle, kvanla, sevinle, yok, asla ..
:
Peki dedi
Evet gelirim
Hayr konumayacaksn
Asla yapmayacam
Hayhay geliriz
Memnuniyetle gideriz

191

,
.
. .
.
: yine (gene), bir kez, bir daha,
bin kez, ok kez, ok defa, ikide bir, ara sra, arada srada, baz defa, baz kere.
baz baz.
:
Amcamz gene fkelendi
Bir kez daha geleceksin
Size bir daha gelmeyeceim
Hasan ara sra bize urar
Ben Hasan 'a ikide bir urarm
Dersimi iki kere anlattm
Baz baz kitaplarm kartrrm
. . , .
: inallah, maallah, bari, keke, Allah versin.
:
inallah iyileirsin
Maallah bym
Bari bu ii bitirelim
Keke oraya gitmeseydik
Allah bereket versin
. , .
, . : belki, farz
edelim, sanrm ki, umulur ki, olsa olsa.
:
Belki gelir
Farz edelim ki gelmedi
Sanrm ki gelecek
Olsa olsa bu para eder
eer (, ) , :
Eer alrsan snfn geersin
Eer arn varsa hemen doktora git

. . , :
Birer birer oturunuz

192

Teker teker knz

er er saynz

(gsterme iaret belirteleri)
, ite ()
, , ..:
te becerdim
te sylyorum
Arkadan ite geldi
ite .
, , ite
:
te bu adam atei yakt
te o glyor
ite , , :
te at, ite meydan ()
,
te hendek, ite deve () ,
te ben, ite olum buradayz
, ()
, ite : te tembelliin sonu, te
almann dl, ..
ite ,
:
Vermeyeceim ite
'
Geldim ite
' ( )

(soru belirteleri)
: ne, nasl, ne biim, nice, hn
neden, ne denli, ne kadar, niye.
ne ,
:
Ama ne yeil ovadr bu...
Ne keskin baklar var
, 1
:

193

Ne istiyorsun?
Ne buldun?
Buray nasl buldunuz?
Nebiim szdr?
Bu binay nice grdler?
Neden okumadnz?
Niye gitmedin?
Ne kadar aradm sizl

:
Gzel gzel konutu

Ar ar yrd

Yava yava kalkt

,
, :
, -e, -a), -cesine (-casma):
Yunan

Yunanca
() -
Trk

Trke
() -
aslan

aslanca

ben

'
bence
,
rahat
,
rahata
iyi

iyice

deli
( )
delicesine
akam-leyin
gece-leyin
sabah-leyin
larca):
yl-larca
gn-lerce
saat-lerce
-un, -n):
yaz-n

( )

( )

194

k-n
( )
gz-n
( )
-edek (-adak):
ktt-edek

cumb-adak
,
att-adak
,
-den (-dan, -tan):
dn-den

akam-dan

sabah-tan

-sizin (-szn):
sylemeksizin

almakszn

:
biraz ( bir + az)

bugn ( bu + gn)

byle ( bu + ile)

syle ( u + ile)

ilknce ( ilk + nce)

:
koa koa

zaman zaman
( )
hemen imdi

leden sonra

ara sra

ili dili

ikide bir

pek ok

yle byle

aa yukar

hemen hemen

(tmle).

(zarf tmleleri).
:
Kn ehirde, yazn adada otururum
Hasan imdi gitti
mtihanlar yarn m balyort
:
Annemi, babam yrekten severim
Dersi iyi rendim
Hasan gzel konuuyor
:
Hasta ok zayflam

195

Uak epeyice gecikti

Onun kadar altm
:
Herkes ieri girdi
Sol tarafta bostanlar vard
Ayaa kalkp dar kt
:
Derslerini ne zaman hazrlyorsun?
Ormana nasl gidilir?
Avluda ne dolap duruyorsun?
:
ko-arak

ala-y-arak

ko-tuka
...
dn-meden
...
dn-meksizin
...
, ' :
()
misil misil (uyuyor)
() ()
vz vz (uuyor)
()
akr akr (yayor)
()
paldr kldr (indi)
:
aleyh-inde
(aleyh: , )
alt-mda
(alt: )
ara-snda
(ara: )
ard-mda
(art: )
arkasnda
(ark: )
ba-mda
(ba: )
boy-unca
(boy: , )
d-mda
(d: , )
etraf-mda
(etraf: )
hakk-mda
(hak: )
i-inde
(i: )
karsnda
(kar: )
leh-inde
(leh: )
ortasnda
(orta: )
sayesinde
(saye: , )
taraf-ndan
(taraf: )
ur-unda
, (uur: , )
st-nde
(iist: , )
zer-inde
(iizer: , , , )

196

yan-nda
(yan: )
yer-ine
(yer: , , )
yz-iinden
(yz: , , )
:

i banda

masa banda

silh banda
vazife banda

yanbamda

adeta
,
bilhassa
* ,
elbet, elbette
,
esasen, zaten
,
gerekten, sahiden ,
hakikaten

pekl
( )
peki (pek iyi)
,
mutlaka
,
tabii
,
byle
9 ,
yle
' ,
yle
' ,
birdenbire
,
anszn

beraber
,
her halde

evet

phesiz

gerek

sahi
,
cidden

tamamen
,
bsbtn
,
belki

ihtimal

hayr

yok
, ,
asla
,
hi
,
katiyen
' ,
gayet

birok

hemen hemen
,
aa yukar
,

197

kadar ()
bir (, , ) :
1. , :
bir sylediimi iki etmem
her ayda bir grnr
herkez burada, birsen kaldn

() ,

2. ():
yle bir bakt, sonra oturdu
meseleyi yle bir dndk

()

3. , :
bu tabletleri birden deil,
tek-tek almalsn

, () -

4. , , :
birdenbire
ikide bir
bir varm bir yokmu

( ).

 '

(Edatlar lgeler)

.
.
' , : gibi (),
kadar (, , ), dolay (, ), gre ( ), iin (), ile
().
, ,
, .
, , ,

.
, ,
:
ait (iin)
deta (sanki)
ala (zere)
ba,bi (ile)
ber (zere)
berayi (iin)
n (gibi)
dair (ilikin)
gya (sanki)
hakknda (zerine)
il (-ye dein, dek)
kadar (dek, dein)
m (ile)
maada (tr)
ni (dolay, tr)
nazaran (gre)
ramen (karn)
vri (gibi)
zira (nk, dolay) ..

:
bile
, ,
dek

dein

denli
...
zere
,
zerine
',
'
kar

200

beri

yana
,
ilikin

ancak
,
yalnz

sadece

te

tr

-den beri
,
-den dolay
()
-den tr
( )
-den te

-den yana

-e kar

-e doru

-e gre
,
-mi
( )
, ile,
-le -la.
, , :
ocuk gibi

bana gre
'
sizin gibi

ev iin
(
)
anta ile

eve doru

okula kadar

ev mi?
;
ilgeli tamlama.

, :
Pamuk gibi beyaz (salar)
()
Ceviz kadar byk (kiraz)
()
Bana gre giysi
(
)
(iyelik taks),
:
Hasan gibisini grmedim
()
Ona gresini bulamadk
()

Bu kadar yeter
( )

201

, , , :
fke ile bard
()
iddetle bard
()
Hzla dt

Akama kadar gelmedi

ile ()
, :
Aye, arkadayla geldi

Atina'dan trenle geldim

Benimle gel

,
(arkada, tren) ,
.
benimle gel benim (ben-im) () , .. benim arabam ( ).
-im ( ) ben

(tamlayan taks).
ile
-le (-la): kalem-ile > kalemle, kitap-ile > kitapla.
, i y (yle): anne + ile > anneyle, baba + ile > babayla.

.
ile (edat tmleci)

-li (-l, -lu, -li), ..:

Paral geldi Parayla geldi

zntl gitti zntyle

gitti
Dikkatli okudular

Dikkatle okudular

iin ()
, .
renmek iin geldim
Onun iin gitmedin
Benim iin merak etme

' (' )

202

Hatrm iin yap

Aliah iin bu zavvaly bala!
Allah iin syle!

iin :
.
:
okul iin
( .)
ev iin
( .)
gsteri iin
()
yazmak iin
()
bulmak iin
()
()
Yemek iin yaamamal,
, () ( )
yaamak iin yemeli
()
Yavrularnzn ba iin

beni rme
()
Yetim ocuklar iin para

topladk
()
.
-im,
-in, -i/-si.
Senin iin geldim

Hatrm iin yap

Evin iin bir ay takm getirdim

Kendisi iin alr

Amcas iin alad


yiliiniz iin syluyorum
iin :
. :
Herkes kendisi iin alr

( )
. :
Ak ake kara gn iindir

()
iin ,
1
-n, ..: benimn, annn.
iin ^
(i) y ' , .iin > kuzuyn.

203

gibi ()

. , ,
:
Ahmet benim gibi alkandr
O ,
Armut ta gibi serttir

ocuk alam gibi grnyor

gibi :
. ,
:
Demir gibi pasland

imek gibi dt

u gibi oldu

gibi olacak

Tkenmi gibi
(
grnyor
)
Alar gibi gzleri sland

( )
Oturacak gibi oldu
( )

. :
Sizin gibi akll bir ocuktur

Senin gibi altm

Bunun gibi yap

unun gibi istiyorum

, gibi . kim:
Kimin gibi alacaksn ?
() ;
Kim gibi altn ?
,;
gibi -si, -mi, -ce, .. yeil gibi giysi ( wvo), yeilimsi giyii ( ), insan gibi davrand
( ), insanca davrand ( ).
,
,

<* :
Yaz bitti gibi

Ali glerken alyor gibi idi
o
eski gnleri yaar gibiyim

204

gre ( , , )
,
, ,
:
Doktora gre hasta iyileecek


Bana gre Trke kolay

renilir

Babasnn dediine gre pek

yaknda evlenecek

rendiime gre bu sene

memleketimize bol turist gelecek
Yorganna gre ayaklarn

uzat ()

gre
-ce (-ca), :
aklnca ( ) aklna gre ( senin aklna gre)
,
fikrimce ( ) fikrime gre ( benim fikrime gre)
,
bence (' ) kendime gre
kadar ( , )


gibi.
, , , :
Ta kadar sert
( )
Eve kadar gitti
(
)
Onun kadar kurnaz
( )
Oturucak kadar yerimiz kald
()

kadar ,
, ..:
Sabaha kadar bekledim

Saat sekize kadar bekle

ne, :
Bu kadar para kadar
()
boya ()
kadar altm

Ne kadar kazandn?
,

205

-dii:
Gcmn yettii kadar

alacam
( )
, , :
Elma kadar iri

Aa kadar yksek

zere (, , , , )
, iin ():
Okula gitmek zere yola ktm

Su imek zere emeye gittim

( )

Mektubu gndermek zere

yazmtm
zere
-mek ( ) (.
).

, , :
. (benzerlik, karlatrma ilgeleri).
:
gibi, kadar
( ' )
sanki
Ne olur sanki, sen de gelsen ? ;
Sanki haberi yokmu
/ ;
dek
Akama dek alt

. (ama, sebep ilgeleri).
:
iin, -den dolay
(senden dolay, )
-den tr
(iinden tr, )
zere
(gelmek zere, )

206

tr
(doruluundan tr )
. (ilgi ilgeleri).
:
ilikin
(ekonomiye ilikin, )
degin
(dilbilime degin, )
zerine
(gazete zerine, , )
(basn zerine, , ).
. , (ara, birliktelik ilgeci):
ile ( ).
. (yer ve yn ilgeleri).
:
kadar
( )
doru
(okula doru gitti, )
kar
(denize kar oturdum, )
-den yana
(dinden yana, )
(halktan yana, )
. (balang ve biti ilgeci):
-den (-dan) beri
(dnden beri )
(Atina'dan beri / )
. (soru ilgeci):
mi?
(deniz mi? ;)
(gzel mi? ;)
: mi, dek, iin, kadar, beri, ile ..
.
:
yz-nden
(senin yznden, )
son-ra
(baheyi sulladktan sonra, )
yan-a
(bilimden yana, )
oran-la
(bee oranla, )

207

:
di-ye
(eker diye merak etmedim, - )
gre
(bilginlere gre, )
dola-y
(yamurdan dolay, )

ile, iin, gibi kadar : araba ile, aslan gibi, deniz kadar.
, ( ) -im, -in:
benim gibi, senin gibi, onun iin, ununla, onun kadar
,

.

-ler (-lar): onlarla, bizler iin, sizler kadar, onlar gibi.
kadar gibi : u kadar, kadar, bu gibi ..

kim.
, gre, kar, kadar, dek, : bize gre, mikroplara kar, onlara
doru, yarna dek.
, : beri, nce, sonra, yana, baka, zge, tr:
dnden beri, yemekten nce, yleden sonra, ondan tr.
(), . ,
, :
alt

ara

arka
,
hari

i

kar

n

st

zeri

yan

masann altnda

208

masann altndan
)
altnzda


ieklerin arasnda
( iekler arasnda)
evin arkasnda

Atina 'nn haricinde

Atina'nn iinde

dan karsnda

bahenin nnde

evin stnde

kitabn zerinde
( )
saatin yannda
( )
,
:
esna
()
hak
( )
leh
(alleyh )
()
mukabil
nezd
()
nisbet

taraf

zarf
( )
harp ernasmda

harp hakknda

hkmet lehinde


hkmet aleyhinde
on bir lira mukabilinde
10.000
kral nezdinde
(
)
' 5:10
bee on nisbetinde
hkmet tarafndan

iki gn zarfnda

 '

(Balalar)
, .
.
. , .
:
ama
ancak
bile
nk
dahas
de (da)
demek
demek ki
fakat
gerek
halbuki
hatta
hem...hem
hem de
ile
ister... ister
kh...kh
ki
lkin
meer
meerki
mesel
ne...ne
nitekim
olsun... olsun
oysa
oysaki
rnein
szgelii
stelik
ve
veya
veyahut
ya...ya
yalnz
yani
yeter ki
:
ayrca
akas
bari
bazan
bylece
bundan baka
bundan dolay
bunun iin
dahi
diye

210

eer
farzet ki
geri
gerekten
gel gelelim
hal byle iken
her ne kadar
hele
illa
imdi
ise
kald ki
keke
kimi zaman
madem
madem ki
nasl ki
ne de olsa
yle ki
senin anlayacan
ayet
u var ki
tek
tut ki
yine (gene)
yoksa

:
:


ama
bilfarz
szgelii

nk
~
binaenaleyh
dolaysla
eer
faraza
szgelii
fakat
filhakika
gerekten
madem
hem... hem
lkin
hatta
dahas
meer
mamafik
bununla birlikte

ve
ayet
ola ki

.


.
, , .
: ile, ancak, yalnz bile.
:
gerek... gerek
ister... ister
kh... kh
olsun... olsun
ile
ve
ya da

:

211

ama
ancak
bile
nk
dahas
de (da)
demek
demek ki
fakat
hatta
ki
meerki
meer
meerse
nitekim
oysa
oysaki
yle ki
rnein
stelik
ya
ya...ya
yani
yeter ki

:
Yemek ve yol paras
Souk ama temiz su
Geni fakat eski ev
.
, :
Gnlerce ve gnlerce bekledim
Grdnz mavi ineler yalnz ve yalnz bin liraya satlyor

ve (= ) :
. ,
.
.
' :
Annemi ve babam zledim


K yamurlu ve souk geti

Ku sesleri ve cvltlar her
OL
tarafta duyuluyordu

Arkadalarla toplanrdk, okurduk
,
ve derslerimizi hazrlardk

ne...ne (= - )
.
:

Buz dolapta ne kavun ne

karpuz var

Postac ne dn ne bugn geldi

Gmleim ne uzun ne kadr

lkbaharda ne souk ne scak

yapar
ne...ne
, .

212

de da (= ) , ,
.
:
Bu ii Aye de, Emine de
(-)
yapabilir
(-)
Ben onu da, bunu da tanrm

kisi de denize dt

de (da) , , , , , :
nsan nce kendini bilmeli de
O
sonra bakasna t vermeli

Gel de al
()
Buraya dek gelmi de bize

uramam
de (da)
-de (-da). da. te, ta
.
ile () , ile (. ).
ile ve:
retmenle renci yolda
o
bulutular

: retmen ve renci
yolda bulutular.
:
Cevizle badem getir
.
Dala deniz arasyd

nk (, )
. .
Bu snavdan iyi not bekliyorum.
nk ok iyi hazrlandm
.
.
Ormanlar korumalyz; nk bize
,
hem salk hem zenginlik kazandrr ,
llyas okula gelmeyecek; nk
O () ,
hastaland
.

213

nk ,
,
dolaysyla.
demek () .
, , ki (demek ki),
.
Demek siz bizimle

gelmeyeceksiniz
Dnyorum demek varm

Demek ki cam siz krdnz

hem...hem (= ...). . , . , :
tsmet hem resim yapyor; hem keman alyor hemde Tp Fakltesine gidiyordu
O
Okulumuz hem byk, hem de gzeldir

alkan renciler hem derslerini hazrlar hem byklerine sayg gsterirler


hem de.
hem.
lkin (, , ) fakat ama. .
dahas.
:
Bekledim, lkin gelmedin
, () .
Siz, yarnn byklerisiniz; lkin unutmaynz ki sizi yetienler bugnn
bykleridir
. .
Genliinizde ok yorulacaksnz. Lkin yalannca rahat edeceksiniz
.
.

214

lkin
.
fakat () .
.
. ,
:
Evimiz kk fakat neelidir
,
Seni bekledim, fakat gelmedin
,
Matematikte krk not aldn, fakat alrsan snfn geersin
,

Fakat, akama kalaym deme. Tehlike byktr
, .

...ne olduunu anlayamamtm. Fakat o srada arabamz yuvarlanp durdu

... .

.
fakat
lkin ama.
ki (, , ) , , .
.
,

.
Grdm ki, aacn dibinde bir ylan yatyordu

yle bir patlama oldu ki, etraf duman, alev iinde kald
,
yle mektuplar ki, on be, yirmi kadarn toplasan bir roman olur
,
,

ki
.
:
kadar kld ki...
() ...
Size sormadm ki...
...

215

yle gzel oldu ki...

...
Hasta deilsin ki?
( ;)
ki
- -ki, (. ).
ki .
, , :
sanki, belki, nki (nk), halbuki, yle ki, nasl ki, yeter ki, madem ki,
demek ki.
,
,
( ) . beklemi (gruplam) bala.
:
buna gre:
Buna gre davran

bundan baka:
Bundan baka siyasi bir konu olabilir

bundan dolay:
Bundan dolay Paris 'e gidemedim

bundan tr:
Bundan tr onu herkes sever *
.
bunun iin:
Bunun iin gelmedim
'
bununla beraber: Bununla beraber derslerimi de alabildim

deil mi ki:
Gzel deil mi ki?
;
farzedelim ki:
Farzedelim ki loto sana milyonlar getirir

gerek...gerek:
Gerek ben gideyim, gerek siz gidin

gel gelelim:
Gel gelelim soruya

hi olmazsa:
Hi olmazsa bir kah ve i

ister...ister:
ister git, ister gitme
, (
)
ne de olsa:
Ne de olsa gideceim
,
ne var ki:
Ne var ki evi yand

yle ki:
yle ki, azck daha boulacakt

szn ksas:
Szn ksas, tepeye vardk
,
W var ki:
u var ki adamn gnl krld
'

216

:
. (bait balalar), : ama, bile, de (da), eer, hem, lkin, ile, meer,
ve.
. (tremi balalar), : ancak, akas, anlalan, gerekten,
ksacas, rnein, stelik.
. (bileik balalar), : halbuki, meerse, kimbilir, neyse,
nitekim, oysa, ylese, szgelii, veyahut.
-ip, : alp, gidip.
. (bekemi bala), .

 '

(nlemler)
:
a!
, , , , ,
aa!
, , , , ,
ah!
, , ,
aferin!
,
aman!
, , ,
ay!
,
ayy!
, ,
ayol!

be!
, ,
bravo!
,
, a!
e!
, a!
eee!
eh!

,
ey!

eyvah!

ha!
hah!

, , ,
hay!

hayhay!

haydi!
, ,
hey (heyy)!

hit!

hu!
, , ,
o!
oh!
, , ,
ooh!
, , ,
, ,
of!
, ,
oof!
, ,
f!
, ,
f!

poh!

218.

tu!
, ,
tuh!

ufl
of!
vah!

vah vah!

vay!
, , , , ,
vay vay!
, , , , ,
ya!
, ,
yaa!
, ,
yahu!
, , ,
yarabbi!

yaa!
,
yazk!
,

yo!
yuh!
,
yuha!
,
- - (!).
, . a\ ..
, ,
, :
! evladm, dnden beri neredeydin ?
!

... Aklma geldi. Durun!

... . !
Aaa! ne biim bakyorsun yle?
! ;
Aaa, ocuklar koun, koun!
, , \

, , , .
:
Ali Bey, Hasan Aa
Bayan bakar msnz?
Yavrucuum
Allah Allah
Sevgili yurttalarm
Canm
:
Ne gzel!
ok ho!
Zavall ocuk!
Sersem!
Ku beyinlil
sakn!

219

:
Acele edin!
imdi gideceksin!
abuk gidiniz!
Daha hzl yrynz!
Hemen geliniz!
Mkemmeli
:
Dur!
Yr be yr!
Tez yap!
Biriniz gelsin buraya!
Yapma!
Vur davulcul
:
Gnaydn!

Tnaydn!

tyi geceler!

Sabahlar hayrl olsun!

Gle gle!

Ho geldin!

Ho bulduk!

Merhaba!

Allah akna

:

(yansma) .
:
at at!
at!
t!
at ut!
deh!
bili bili!
gm gm!
gm
horhor!
hor!
hr hr!
kuu kuu!
kt!
kt kt!
kt!
miyav!
ot!
pisi pisi!
pist!
r r!
prt!
tk!
tak!
ts ts!
ts!
vz!
tuk!
zrt!
vz vz!

220

(nlem cmlesi nlem tmcesi). (!).

.
, .
, ,
.

, .

, ,
, :
vah - vahlar, vahlar, vahlann, vahlarndan
ah - ahi, ahm, ahndan, ahlar, ahlar

( ), :
benim senin ahi, onun ahi ( , .., ).
:
. (basit nlemler): a!, ay!, ey!, hay!, hey!, tuh!, vay!
. (bileik nlemler): ayol! (ey + oul), ah vah!, oh oh!, tok tak!, vah
vah!, sakn ha! hay Allah!, aman yarabbi!, paldr kldr! ..
:
a! a canm? - olur a!
; ! ;
ah! ah deyip ah iitmek!
!
aman! aman, bu ne scak!
, !
ay! ay, diim aryor!
, !
be! dur be canm!
!
e! e! ne olacak bunun sonu
, ;
ey (hey)! ey arkada!
, !
ha! ha, imdi anladm!
, !
haydi (hadi)! hadi, git!
, !
ne! ne olur ne olmaz!
( )!
! , maallah!
, !
of! of, bktm artk!
, !
f! t ne fena koku!
, !
' oh! oh, ne gzel manzara!
, !
uf! uf, canm yand!
, ( )!
vah vah (eyvah)! eyvah, ne yer,
, ,
ne yr kald!

221

vay! vay, bama gelenler!

, !...
ya! yle ya!
!
yahu! yahu, nerede kaldn ?
,;
,
. :
aferin!
!
bak!
!
felaket!
!
gzel!
!
ite!
!
varol!
()
yaa!
!
yaasn!
!
yazk!
!
, ,
:
allahasmarladk!
!
amin!
!
gnaydn!
!
ho geldin!
!
iki gzn ksn!
!
erefim hakk iin!
!
vallahi billahi!
!
ya ilhi!
!
ya Rab!
!

*
(Szdizimi Cmle Bilgisi Szdizgisi)
'

(Cmle Tmce)

.
, , , , .
,
, (duru cmle).
, .
,
, (eksikli
dkl cmle).
, ,
.

(cmlerin eleri)**
:
() (nze)

. .
,

" . cimle ()
riimce "cmlenn eleri'

tmcenin eleri'.

224

() (yklem)
() (nesne dz tmle)
() (tmleler)
,
(cmlenin asl eleri), (cmlenin yardmc
eleri).
()
. , - .
,
.
.

(Yklem)
(yklem),
(eylem)
(ek eylem, . . 151)
(, , , ).
()
.
eylem cmlesi
( ),
(, ), , , ad cmlesi ( ).
.
:
Pencereyi atm

Evde alyordu

Kalem krld

Okumay bitirdi

Bahe temizlendi

Hasanla bahede bulutuk
Ali alyor

Filiz yemei piirdi


, ..
, .
,
, .
:

225

Okulumuz ok gzeldir
Annem evdedir
Kitap antann iindedir
Deniz dalgaldr
Hasan'm babas doktordur
u elma senindir
Su buz gibiydi
Biriktiim paralar senin iindir

O


()
Salonda kimse yok

Yorgun deildir

,
, , , , * .. -dir .
: , , , . ,
,

, ,
,
.

(kurall cmle). (devrik cmle).
, (, , ) ,
(, , ),
-dir .
:
() :
En hzl tat uaktr


() ,
:
Gelen, Yusuf'un babasdr

() :
Bugn hava ok gzeldir
o
() :
Melek alkan bir kzdr

226

() :
ev senindir

() :
Evimiz ok uzaktr

() :
Hasta gibiyim

-im, -sin, -d/..
.
..: Hava ok scak ( ) : ...scaktr
(... )

(zne)

.

. , kim?
(, , ..) ne? (;). kim?
, ne? .
: Postac geliyor ( ) Postac
() kim geliyor ?
: Zil ald ( ) zil ()
, ne ald ?
:
() :
Gne batt

Ku utu

() :
Hasan babasnn arabas

bozuldu

( Hasan babasnn arabas )

Aacn yapraklar sarard

( aacn yapraklar )
() :
Hasta iyileti

() :
Bu gzel ev bizimdir
A
Altn renkli gne parlyordu
o
() :
Sen oku

Ben gideceim

() :
Sigara imek yasaktr

227

Kendi den alamaz

alan kazanr
()
, .

. , , ..: sen oturuyorsun ( ), : oturuyorsun
(). , .
, ,
(gizli zne).
.
(znenin Yazm)
:
. ,
, ..:
renciler, kitaplarn snfta
,
braktlar

. ,
.
Yusuf, Hasan ve Ilyas, bugn
O , o o
okula gelmediler

. , , , ..:
Bu kitab, Aye, iki gnde okudu , A ,
. , , ..:
, benim arkadamdr

Onlar, ieri girsinler
,
(zne ile Yklemin Uygunluu)
: ()
, () .
. (zne ile
yklemin teklik okluk bakmndan uygunluu):
,
, ,
, ..:

228

Ku utu

Kular utular

' ' .
' ,
:
(i)
, , , , , , ..:
Dileri kanad ( kanadlar)
( )
Gzlerin aryor ( anyolar) ( )
Kpekler havlyor (
( )
havlyorlar)
Gller ald ( aldlar)
( )
Duvarlar ykld ( ykldlar) ( )
Gnler geiyor ( geiyorlar) ( )
Banmalar oald (
( )
oaldlar)
Gayretlerim boa gitti (
(
gittiler)
)
(ii) '
, , , ..:
Sayn Babakanmz ehrimizi erefendirdiler
O () (.
) ( )
(iii) (),
, , ..:
Kalabalk baryordu

Ordu snr geti

(iv) ,
, , ..:
Evde iki kii kald
( )
() var yok , ,
, , ..:
Evde misafirler var
( )
antada kitaplar yok
( )
(vi) , .
. .

229

,
,
, .
,
, , .
:
iiler topland
( )
ofrler grev yapt
( )
:
Gen kzlar salonda

oturdular
Yallar yan odalara

ekildiler

:
,
, , ..:
Hostes bana dnerek: Ltfen biletinizi verir misiniz, dedi
:
, , , , ,
, , , , , ,
..:
Biz byle sorulara cevap vermeyiz

Biz seve seve yardma bulunuruz

. (zne ile
yklemin kii bakmndan uygunluu):

. :
' ' ,
' ' ,
' ' ,
' ' ' ,
' ' ' ,
' ' ' ,
' , ' ' ' .
:
Ben bildim

230

Biz geldik
Sen oturdun
Siz grdnz
O gitti
Onlar yazdlar
Sen ve erif yemek yemeyeceksiniz
Ben ve Nuri sinemaya gideceiz
Sen ve ben yarn pazara gideceiz
Ben, sen ve Turgut salonda bekleyeceiz

(Nesne Dz Tmle)
(geili eylemler)
*. , , ..: retmen gazete okuyor. . .
.
.
, ne? (;), neyi? (;), kimi? (;),
neleri? (;), kimleri (;) .
:
() :
Hatice paralarm harcad

() :
Niko kapnn camn krd

() :
retmen alkanlar vd

() :
Babam beni azarlad

()

Murat
krmz :
kalemi krd

*.
, '
(duz tmle).

231

() :
Onun gelii beni sevindirdi
Trke renmeyi istiyorum

() ,
:
Suzan Hanmn yeni yapt

yazlk evini bir ressam kiralad

() :
Gelirim, dedi
,
, , ,
, , -im, sin, -'.., , ..:
Evimiz byktr

Bu oda temiz
()
(edilgen eylemleri)
, ..:
Bahe sulland

bahe () . (. ).
, , szde
znen, .

. , , ..: Krmz ceketi, siyah pantalonu ve beyaz gmlei dolaba koydum ( ,
), krmz ceket,
siyah pantalonu beyaz gmlei .
,
, ..:
Biricik yavrumu, Hasanm
,
grdnz m?
;

.
, ..:
En byk vazifemiz yurdumuzu ve kltrmz korumaktr

232

(Nesnelerin eitleri)
, :
() .
(belirtili nesne)
(belirtisiz nesne).

(). ,
-i (-1, -u, ii). , ,
.
, ( )

, ..:
: Kitab getirdiler ( ), . ,
, : Kitap getirdiler ( ),
.
(belgisiz nesne) ,
: , ne? (;) neler? (;) , .. : Aye kitap okuyor ( ), kitap : Aye ne okuyor? ( ;). : Ali antasna be kitap, iki defter ve bir kalem koydu (O
, ),
: be kitap, iki defter bir kalem ,
: Ali antasna ne ( neler) koydu?

(Tmleler)
, , , .

.
(Tmlelerin eitleri)
, , ():
() (dolayl tmle)
() (zarf tmleci)
() (edat tmleci).
() (Dolayl Tmle):

233

, , ..:
Hlya bugn pazara gitti

Kulede imek dt
.
ocuk merdivenden indi

: pazara, kulede, merdivenden
.
, pazara , , ,
kulede, , merdivenden, .
.
().
(e hali ynelme durumu)
, ( ) , ..:
Selim ktphaneye gitti - - .
(-de, -da, -te, -ta, hali kalma durumu)
( ),
, ..: ocuk bahede oynuyor ( ),
bahede .
(-den, -dan, -ten, tan hali kma durumu) rov
, ..: Ben evden geliyorum (
) (geliyorum = ) (evden) , . ,
-den (ev-deri).
:
(i) :
Tren tnelden geti

(ii) :
Erol dan tepesine kt
O
(iii) :
Tembele i buyur sana akl satsn ()

(iv) :
Sevgi yeni ayakkablarn giydi
)
() :
Hediyeyi kime vereceksin? (-, -) ;
(vi) :
Grlt yukardan geliyor
(vii) :
Trke renmeye baladm

234

(viii) :
Gemiten hi bir ey kalmad
.
(ix) :
Piiot kendini yksek bir dan yamacnda, yrtc hayvanlarn bulunduu
bir yerde bulmu
O - - , '
() (Zarf Tmleci):
, ' .
, , .
.
:
abuk yr

Tren imdi kalkacak

Niin gittiniz ?
;
Bugn ok altm

vukat gzel konutu

Akam oldu
-
,
:
(i) :
Yarn tiyatroya gideceim

(ii) :
ieri gir

(iii) :
Kap kap dolatk
--
(iv) :
Yemek tuzsuz olmu
- -
() :
Mahmut biraz alt

, , , ..:
Sisten dolay uak akam gidecek
.
Hastamz iki gn yemedi, imedi O ,

ocuk alayarak geldi

Gemi pupa yelken gidiyor
'

235

: ne zaman?
(;), nasl? (;), nereye? ( ;), ne kadar? (;), .. : Damlya damlya gl olur (, ), : Nasl gl olur? (
) : Damlya damlya ( ).
() (Edat Tmleci):
.
.

:
gibi ():
Trkeyi bir Trk gibi konuuyor
ile ():
Mektubunuzu sevinle okudum

Konumanz dikkatle dinledim

iin ():
Senin hatrn iin geldim

tr dolay (, ):
Doruluundan tr onu herkez
sever

Hastalktan dolay okula gidemedi

(Cmlelerin eitleri)

: () , () :

, , : Denizin dibi
grnyor ( ).
.
, : Besle kargay oysun gzn ()
.
(basit cmle),
(bileik cmle), (giriik cmle), (bal cmle)
(sra tmceler).

236

(Basit Tmce)

(, ) .
, , .
:
Gne batt
O
Yamur yaacak

Okul ald

Mektubu gnderdim

iekleri vazoya koydum

(Bileik Tmce)
,
. . .
'
(temel tmceler) (yan tmceler).
(Temel Cmle Ba Tmce)
.
, ..: Mustafa
trene binerken antasn kard (
)
.
(Yan Cmle Yan Tmce)

, , ..: Hava gzel
olursa Hasan'm iftliine gideriz (Av o
), Hava gzel olursa .
() , .
:
Denizde yzmeyi severim

Gelecek sene Londra' ya

gideceim
Okumak ok faydaldr

Grmedik yer kalmad

ok gezen ok bilir

Telefonda konuurken kap

alnd

237

, ..:
almazsan snfta kalrsn
()

Okumay bitinrsem size gelirim Av
--
,
,
.

() (Giriik Cmle Giriik Tmce)

,
, , ..:
renmenin herkes iin gerekli olduunu bilirsiniz

Annelerin en byk dilei, ocuklarnn iyi yetimi insanlar olmasdr


Genliinde alan yallnda rahateder

(Bal Cmleler Bal Tmceler)

(.
).

.
, ..:
Uratlar ama baaramadlar
,
altk ve kazandk

, ,
, , ..:
yle zannediyorum ki bugn

hsan mutlaka gelir

(Sral Cmleler Sral

Tmceler)
,
(,) () -

238

.
.
, , ..:
K: yanaklar solar; burunlar kzarr, gz gz grmez
: , ,

, , , :
() (olumlu tmcesi),
() (olumsuz tmcesi),
() (koullu artl tmcesi),
() (soru tmcesi),
() (nlem tmcesi),
() (emir tmcesi).

, :
Kitap okumay severim

Gl seven dikenine katlr

^/
, ,
, ..:
,
:
Sigara imek yasaktr

Gelen Ayse deildir

Mustafa yemeini yemiyor

:
-me (-ma),
, deil (=) var yok. "ne-ne" (-)
, ..: burada ok
bekledik, ne otobs geti ne de taksi. , .
:
alrsan/kazanrsn
( )
Yamur yaarsa /geziye gitmeyeceiz
Av

.
(?).
(
) -

239

(kim, ne, niin, nasl, nerede nereyi nereden nereye, hangi,

ka).
:
Baban grdn m?
;
Hangi otobse bineceksin ?
;
Kim alt ?
;
Nasl dtn ?
;
,
.
(!).
:
Eeee, yeter artk!
, !
Vay vay vay!
, , !
, , ..:
u kitab oku

Souktan kendini koru

Bana bir bardak su verir misiniz? ;


ak hece
ad ekimi
ad cmlesi
ad gvdesi
ad kkleri
ad soylu kelime
ad tamlamas
ad
ad durumlar
ad durumu
ad kk
addan treme ad
addan treme eylem
adl
adl n si
adlarn teki kelime trlerine kaymas
azlk sokluk zarf
alfabe
alfabe d
anadil
anadili
anlam okluu
anlam daralmas
anlam deimesi
anlam genilemesi
anlam
anlam kaymas
anlambilim
anlamda kelimeler
az
ara cmle
argo
arka sesli harfler
anma
arlk derecesi

,

(., . ..)

( )

, ,



,

. eanlaml kelimeler

'

242
asl say sfatlan
avurt nsz
ba eylemsileri
bala
balama ulac
balant nls
ba tmce
basit adlar
basit eylem
basit zaman
belgisiz adl
belgisiz zamir
belgisiz zamirler
belgisiz sfat
belirli gemi zaman
belirlili ad tamlamas
belirsiz gemi zaman
belirte
belirtili tamlama
belirtili tamlama
belirtisiz ad tamlamas

belirtisiz tamlama
belirtme durumu
belirtme eki
belirtme sfat
benzeme
benzemezlik
bildirme cmlesi

bildirme kipleri
bileik ad
bileik cmle
bileik eylem
bileik zaman
bileik kelime
bileik
birinci kii
bitigen dil

()
. ula (-1ar)

( )


. belgisiz adllar

'

'

(

)
, . zaman kipleri



()

bitigenlik
bknl dil
byk ses uyumu
byk nl uyumu
buyurma kipi
at
at ekleri
ekim
ekim eki
evriyaz
iftnsz
kma durumu
cins ad
cins ad
cins
cins isim
cinslik
zmleme
ok anlaml kelimeler
oul ekleri
oul
cmle bilgisi
cmle
cmle (tmce)
damak sessiz harfler
damak nsz
dar sesli harfler
dar nl
daralma
de hali
den hali
deyim anlaml kelimeler
deyim
devrik cmle
diMi gemi zaman
dil
dil akrabal
dil sessiz harfler
dilbilgisi
dilbilim

243

. byk ses uyumu
. emir kipi

. tr ad
()

. sz dizimi

()
(
)
. belirli gemi zaman

244
dilek kipi
dilek art kipi
di sessiz harfler
di nsz
diil
dolayl zne
dolayl tmle
dnl eylem
dudak sessiz harfler
dudak nsz
dz sesli harfler
dz tmle
dz tmle
dz nl
dme
e hali
edat
edilgen eylem
ek eylem
ek
ek eylem
emir kipi
en stnlk derecesi
eril
eanlaml kelimeler
eitlik derecesi
esesli kelime
esesli kelimeler
eyazl kelimeler
etimoloji
etken eylem
etken eylem
ettirgen eylem
eylem adlar
eylem ekimi
eylem cmlesi
eylem gvdesi
eylem kipleri
eylem kiplerinde anlam kaymas
eylem kkleri
eylem kk
eylem
eylemde say

()

, . nesne

 112

eylemden treme ad
eylemden treme eylem
eylemin biim zellikleri
eylemlerin olumsuz ekilleri
eylemlerin soru ekilleri
eylemlik
eylemsi
fiil kipleri
fiil kiplerinde anlam kaymas
fiil
fiil kkleri
fiil kkleri
fiilin olumsuz ekli
fiilimsi
geili eylem
geisiz eylem
geisiz
gemi zaman
gelecek zaman
geniz nls
geniz nsz
geni zaman
geni sesli harfler
geni nl
gereklik kipi
giriik cmle
grtlak sessiz harfler
grtlak nsz
gsterme adl
gsterme belirteleri
gsterme sfat
gvde
hal-durum zarf
harf
harf evirisi
harfi tarif
hece yutumu
hece
hece blm
hece blnmesi
hikye birleik zaman
i hali
ikiz nsz

. eylem kiplerinde anlam kaymas
, . eylem


. eylemin olumsuz ekli

()


()

246

ikileme
ikilemeli adlar
ikili kk
ikili nl
ilge
ilgi eki
iml
ince sesli
ince nl
iaret belirteleri
iaret zamirleri
ite eylem
isim
isim fiil
isim fiil
slkl nsz
istek kipi
isteme kipleri
iyelik eki
kaln sesli
kaln nl
kalma durumu
kapal hece
kart anlaml
kart anlaml kelimeler
katmerli iyelik
kaynatrma
kaynatrma harfleri
kaynatrma
kelime eitleri
kelime tr
kelime
kelimelerin anlam zellikleri
kesik kelime
kesir say sfatlar
kip
kii adllar
kii eki
kii
ksa nl
ksaltmalar
kk
kk kelimeleri

-ki

,

. gsterme belirteleri
. gsterme adllar

, , . ad
. eylemlik

()


,
()
,

(, )

kkbilgisi
kkletirme
kkte
koul bileik zaman
koullu cmle
kk ses uyumu
kltme eki
kltme
kltme ekleri
kltlm (adlar, sfatlar)
kural d
kural
lehe
madde isimler
maodle isim
mastar
mecaz anlaml kelimeler
mi'li gemi zaman
moma isim
nesne
nicelik belirteleri
nisbet eki
niteleme belirteci
niteleme sfat
nitelik adlan
noktalama iaretleri
noktalama
bek
zel ad
zel dil
zel isim
zne bei
zne
l belirteci
olumlu cmle
olumlu eylem
olumlu
olumsuz cmle
olumsuz eylem
olumsuz

247

. art bileik zaman

. somut adlar

, . eylemlik

. belirsiz gemi zaman

. l belirteleri

-

, ,


, ,

248

olumsuzluk eki
l dil
n sesli harfler
ndamak nsz
nek
nses
nses dmesi
orta
orta
ortahece yutumu
pekitirilmi belirte
pekitirilmi
pekitirme nls
pekitirme
pekitirme sfatlan
pekitirmeli ad
pekitirmeli kelime
pekitirmeli zne
pekitirmeli sfat
peltek di nsz
resmi dil
rivayet bileik zaman
rivayet birleik
ahs adllar
ahs eki
ahs ekleri
ahs zamiri
ahs zamirleri
ahs
art bileik zaman
imdiki zaman
ive
san
sayg oulu
say sfat
say
sert sessiz harfleri
ses aynm
ses dmesi
ses ikizlemesi
ses tremesi
ses uyumu

. kii ekleri

. ahs adllan

. unvan

ses
ses uyumu
sesbilgisi
sesbilim
sesli harf
sesli harflerin dmesi
sessiz harfleri
sessiz
seste kelimeler
sfat fiil
sfat tamlamas
sfat
sfatlarda anlam derecesi
sfatlarn ad olmas
sfatlarn ek fiil oluu
sfatlarn zamir olmas
sfatlarn zarf oluu
sfatlarn isimlemesi
sra say sfat
sral cmle
sz
szck
szdizgisi
szdizimi
szlk trleri
somut ad
somut adlar
somut
sonek
sonses dmesi
sonses
soru adl
soru belirteci
soru cmlesi
soru eki
soru zamir
soru zamirleri
soru sfat
sylenti bileik zaman
soyut ad
srekli sessiz harfler
srekli nsz
sreksiz
sreksiz nsz

249

. esesli kelimeler
. orta

. szdizimi

. soru adllar

. rivayet bileik zaman

250
sreklik eylemi
tak
taksz isim tamlamas
tamlama
tamlanan
tamlayan
tamlayan durumu
tasarlama kipleri
tezlik eyleme
tekil
temel cmle
terim
topluluk ad
tmce
tmcenin eleri
tmle
tr ad
tr ad
treme
tremi ad
tremi eylem
tremi kelime
tremi sfat
tremi szck
tretme
yabanc kelime
yaz dili
yaz
yazn dili
yaklama eylemi
yaln ad
yaln cmle
yaln durum
yaln zaman
yaln hal durumu
yan cmle
yansma
yapbilgisi
yaplarna gre adlar
yapm eki

(
)
(
)

. dilek kipleri

( )

. treme

. yaz dili

( )

yardmc eylem
yeni kelime
yer belirteci
yer, yn belirteleri
yeterlik eylemi
ynelme durumu
yklem
yklem bei
yumuak
yumuak sessiz harfleri
yuvarlak sesli harfler
yuvarlak nl
nc kii
uzaklama durumu
uzatma
uzun hece
ula
ulama
letirme say sfat
nlem cmlesi
nlem
nlem iareti
nl uyumu
nl
nsz
unvan
stnlk derecesi
uygunluk
uyumazlk
vokal
vurgu
vurgu
vurgulu hece
vurgusuz hece
zaman belirteci
zaman eki
zaman kipleri
zaman ulac
zaman
zamir
zarf
zayfnl
zincirleme isim tamlamas

251

,




,

,

, ,

, . belirte

252

zitanlaml kelimeler
zit anlaml

()
. karta anlaml

(

)

()

-ki

( )

sert sessiz harfler

belirtme durumu, i hali
belirtisiz ad tamlamas
taksz isim tamlamas
adlarn teki kelime trlerine kaymas
anlam deimesi
ite eylem
zincirleme isim tamlamas
alfabe
dz tmle
geisiz
geisiz eylem

devrik cmle
zmleme
ses tremesi
sral cmle
ak hece
benzemezlik
kart anlaml, zitanlaml kelimeler
nesne, dz tmle
ilgi eki
adl n si
adl, zamir
belgisiz adl, belgisiz zamir
belgisiz sfat
eylemlik, mastar
basit adlar
yaln cmle
yaln ad
basit eylem
yaln zaman, basit zaman

254

, ,

(
)

'


()

'


()

anlam genilemesi
sesli harflerin dmesi
dme
ses dmesi
sonses dmesi
asl say sfatlan
anlk derecesi
niteleme sfat
belirtme eki, harfi tarif
say sfat
eylemde say
say
olumsuzluk eki
olumsuz cmle
eylemlerin olumsuz ekilleri
olumsuz
eril
ses aynm
anadil
nses
zayfnl
uyumazlk
vurgusuz hece
tamlayan
anma, nses dmesi
uzaklama durumu, den hali
soyut ad, moma isim
belirli gemi zaman
sfatlarda anlam derecesi
eitlik derecesi
gereklik kipi
ek eylem, yardmc eylem
ksaltmalar
ksa nl
belirsiz gemi zaman
iftnsz
belirtili tamlama
cins
cinslik
dil
dil sessiz harfler
dil akrabal

 122

peltek di nsz
dilbilim
dilbilgisi
kelime tr
harf
yaz dili
yaz
gsterme belirteleri
gsterme adl
gsterme sfat
at
lehe
letirme say sfat
ses ikizlemesi
ikili kk
ikili nl
ynelme durumu
ynelme durumu, e hali
yeterlik eylemi
dilek, isteme kipi
zel dil
terim
alfabe d
.
eylem kiplerinde anlam kaymas
dolayl tmle
dolayl zne
pekitirilmi belirte
n sesli harfler
ikileme
etken eylem
imdiki zaman
tekil
pekitirmeli kelime
pekitirmeli sfat
pekitirmeli ad
pekitirmeli zne
pekitirme sfatlan
pekitirme, pekitirilmi
pekitirme nls
anlam
geniz nsz
geniz nls
kural d

256

,
,

()

srekli sessiz harfler

srerlik eylemi
srekli nsz
benzeme
ikilemeli adlar
katmerli iyelik
giriik cmle
ek,sonek
sfatlarn zamir olmas
sfatlarn ek fiil oluu
sfatlarn zarf oluu
orta
sfat tamlamas
sfat
uzatma
ula
belirte, zarf
resmi dil
nlem cmlesi
nlem
soru adl, soru zamir
soru eki
soru cmlesi
eylemlerin soru ekilleri
soru sfat
soru belirteci
kkbilgisi, etimoloji
dz nl
istek kipi
geni sesli harfler
geni nl
ses uyumu
yumuak, sessiz harfler
nlem iareti
ad gvdesi
gvde
diil
az, ive
deyim anlaml kelimeler
deyim
kural

-


, ,
,

()

at ekleri
oul ekleri
ek
nisbet eki
kltme eki
olumlu cmle
olumlu
yklem
kesir say sfatlar
kapal hece
ad ekimi
ekim
eylem ekimi
bknl dil
ekim eki
cins ad, cins isim, tr ad
argo
iyelik eki
temel cmle, ba tmce
zel ad, zel isim
tmcenin eleri
grtlak sessiz harfler
grtlak nsz
bek
eyazl kelimeler
kart anlaml kelimeler
mecaz anlaml kelimeler
kelime, szck
pekitirmeli kelime
ince sesli
ince nl
sz
uzun hece
yumuak sessiz harfleri
byk ses uyumu
.
gelecek zaman
kelime eitleri, szlk trleri
dnl eylem
etken eylem, geili eylem
ettirgen eylem
evriyaz
harf evirisi

257

258

( )

()

anlam kaymas
eylemsi, fiilimsi, orta
dz sesli harfler
anadili
tamlayan durumu
kk ses uyumu
eylemin biim zellikleri
yapbilgisi
l dil
yeni kelime
yabanc kelime
di sessiz harfler
di nsz
bek
.
esesli kelime
ikiz nsz
kkte
esesli kelimeler
yaln durum
yaln hal durumu
ad kkleri
ad soylu kelime
ad cmlesi
ad tamlamas
yansma
tr ad
eylemden treme ad
arka sesli harfler
iml
.
damak sessiz harfler
avurt nsz
damak nsz, ndamak nsz
eylem adlan
nitelik adlar
sfatlann ad olmas, sfatlarn isimlemesi
addan treme ad
eylemden treme ad
ad, isim
edilgen eylem
tremi adlar

( )

, ,

(., . ..)

259

treme
tremi kelime, tremi szck
yapm eki
tremi sfat
addan treme ad
tremi ad
tremi eylem
rivayet birleik
gemi zaman
ara cmle
kkletirme
topluluk ad
yan cmle
oul
sayg oulu
yaklama eylemi
anlam okluu
ok anlaml kelimeler
l belirteci, azlk okluk zarf
nek
edat, ilge
belirlili ad tamlamas
belirtili tamlama
belirtisiz tamlama
tamlama
belirtme sfat
emir kipi
kii adllar, ahs adllar
kii eki, ahs eki
kii, ahs
cmle, tmce
birinci kii
ad durumu
kma
tak
eylem
eylem
eylem
eylem

durumu
kkleri, fiil kkleri
kkleri, fiil kkleri
cmlesi
kipleri, fiil kipleri

260

(, )

(
)

eylem gvdesi
eylemlik, isim fiil
yklem bei
kip
ek eylem
dnl eylem
olumsuz eylem
olumlu eylem
edilgen eylem
addan treme eylem
eylem, fiil
eylemden treme eylem
yaklama eylemi
tezlik eylemi
ad kk
kk
kk kelimeleri
anlambilim
kelimelerin anlam zellikleri
noktalama iaretleri
ert sessiz harfleri
kltme
anlam daralmas
daralma
dar sesli harfler
dar nl
sreksiz, sessiz harfler
sreksiz nsz
noktalama
yuvarlak sesli harfler, yuvarlak nl
kesik kelime
somut adlar
somut ad, maodle isim
bitigenlik
kaynatrma
bitigen dil
hece yutumu
ortahece yutumu
stnlk derecesi
hece
hece
hece blm, hece blnmesi
tamlanan

 128

()


,

()

, ,

tmle
ulama
uygunluk
nsz, sessiz
bala
kaynatrma harfleri
balama ulac
balant nls
kaynatrma
bileik kelime
bileik cmle
bileik ad
bileik eylem
bileik
bileik zaman
zne bei
szdizimi
eanlaml kelimeler
slkl nsz
yaplarna gre adlar
sra say sfat
sra say sfatlan
sonses
rivayet bileik zaman
art bileik zaman
unvan
vurgulu hece
vurgu
vurgu
yer, yn belirteleri
kalma durumu
yer belirteci
nc kii
niteleme belirteci
en stnlk derecesi, hal-durum zarf
hikye birleik zaman
dilek art kipi
koullu cmle
zne
kltlm (adlar, sfatlar)
kltme ekleri
nl uyumu, ses uyumu
ses

262

(

)

sesli harf, nl, vokal

sesbilgisi
sesbilim
dudak nsz
dudak sessiz harfler
kaln sesli
kaln nl
zaman belirteleri
zaman eki
zaman ulac

bildirme cmlesi
zaman belirteci
zaman kipleri
bildirme kipleri
zaman
geni zaman

Acarlar Kevser: Fiil kiplerindeki anlam kaymalarnn nedenleri, Trk Dili, XX

Ankara, Nr. 213 (1969), 250-254.
Aakay M. Ali: Kelime Yap Yollan, istanbul, 1943.
Aakay M. Ali: Pekitirmeli Sfatlar, Trk Dili, Ankara, XIII, Nr. 156 (1964
881-883.
Aksan Doan: Anlambilimi ve Trk Anlambilimi, Ankara, 1971.
Atabey N. - Kutluk I - zel Sevgi: Szck Trleri, Ankara, 1983.
Atalay Besim: Trk Difinde Ekler ve Kkler zerine bir Deneme, istanbul, 1942.
Atalay Besim: Trkede Kelime Yapma Yollan, istanbul, 1946.
Banguolu Tahsin: Ana Hatlanyle Trk Grameri, istanbul, 1940.
Banguolu Tahsin: Trkenin Grammeri, istanbul, 1974.
Bayrav Sheyl: Yapsal Dilbilimi, istanbul, 1962.
Caferolu Ahmed: Eski Uygur Trkesi Szl, istanbul, 1968.
Caferolu Ahmed: Trk Dili Tarihi, Cilt I, istanbul, 1970.
Ccelolu Doan: Trke Sfatlar zerine bir Deneme, Hacettepe Sosyal
Beeri Bilimler Dergisi, III, Nr.2 (1971), 79-87.
Ccelolu Doan: Trke Tretme Ekleri zerinde Bir alma, Hacette,
Sosyal ve Beeri Bilimler Dergisi, V, Nr. 1(1973), 47-86.
: - , (
1962 [ ].
Deny Jean: Trk Dili Grameri, . A. U. Elve, istanbul, 1941.
Dilar .: Dil, Diller ve Dilcilik, Ankara, 1968.
Dilar .: Gramer. Tanm, Ad, Kapsam, Trleri, Yntemi, Eitimdeki Yeri
Tarihesi, Trk Dili Aratrmalan Yll - Belleten, Ankara, 1971, 83-1
( ).
Dizdarolu Hikmet: Trkede Szck Yapma Yollan, Ankara, 1962.
Dizdarolu Hikmet: Trkede Fiiller, Ankara, 1963.
Ediskun Haydar: Yeni Trk Dilbilgisi, istanbul, 1963.
Emre Ahmed Cevat: Trkenin Hint - Avrupa Dilleriyle Mukayesesi, Istanl
1933.
Emre Ahmed Cevat: Trk Dilbilgisi, Trkenin Bugnk ve Gemiteki
Gelimeleri zerine Gramer Denemesi, istanbul, 1945.

262

(

)

sesli harf, nl, vokal

sesbilgisi
sesbilim
dudak nsz
dudak sessiz harfler
kaln sesli
kaln nl
zaman belirteleri
zaman eki
zaman ulac

bildirme cmlesi
zaman belirteci
zaman kipleri
bildirme kipleri
zaman
geni zaman

Acarlar Kevser: Fiil kiplerindeki anlam kaymalarnn nedenleri, Trk Dili, XX,
Ankara, Nr. 213 (1969), 250-254.
Aakay M. Ali: Kelime Yap Yollan, istanbul, 1943.
Aakay M. Ali: Pekitirmeli Sfatlar, Trk Dili, Ankara, XIII, Nr. 156 (1964),
881-883.
Aksan Doan: Anlambilimi ve Trk Anlambilimi, Ankara, 1971.
Atabey N. - Kutluk I - zel Sevgi: Szck Trleri, Ankara, 1983.
Atalay Besim: Trk Difinde Ekler ve Kkler zerine bir Deneme, istanbul, 1942.
Atalay Besim: Trkede Kelime Yapma Yollan, istanbul, 1946.
Banguolu Tahsin: Ana Hatlanyle Trk Grameri, istanbul, 1940.
Banguolu Tahsin: Trkenin Grammeri, istanbul, 1974.
Bayrav Sheyl: Yapsal Dilbilimi, istanbul, 1962.
Caferolu Ahmed: Eski Uygur Trkesi Szl, istanbul, 1968.
Caferolu Ahmed: Trk Dili Tarihi, Cilt I, istanbul, 1970.
Ccelolu Doan: Trke Sfatlar zerine bir Deneme, Hacettepe Sosyal
Beeri Bilimler Dergisi, III, Nr.2 (1971), 79-87.
Ccelolu Doan: Trke Tretme Ekleri zerinde Bir alma, Hacettep
Sosyal ve Beeri Bilimler Dergisi, V, Nr. 1(1973), 47-86.
: - ,
1962 [ ].
Deny Jean: Trk Dili Grameri, . A. U. Elve, istanbul, 1941.
Dilar .: Dil, Diller ve Dilcilik, Ankara, 1968.
Dilar .: Gramer. Tanm, Ad, Kapsam, Trleri, Yntemi, Eitimdeki Yeri
Tarihesi, Trk Dili Aratrmalan Yll - Belleten, Ankara, 1971, 83-1
( ).
Dizdarolu Hikmet: Trkede Szck Yapma Yollan, Ankara, 1962.
Dizdarolu Hikmet: Trkede Fiiller, Ankara, 1963.
Ediskun Haydar: Yeni Trk Dilbilgisi, istanbul, 1963.
Emre Ahmed Cevat: Trkenin Hint - Avrupa Dilleriyle Mukayesesi, Istan!
1933.
Emre Ahmed Cevat: Trk Dilbilgisi, Trkenin Bugnk ve Gemiteki
Gelimeleri zerine Gramer Denemesi, istanbul, 1945.

262

(

)

sesli harf, nl, vokal

sesbilgisi
sesbilim
dudak nsz
dudak sessiz harfler
kaln sesli
kaln nl
zaman belirteleri
zaman eki
zaman ulac

bildirme cmlesi
zaman belirteci
zaman kipleri
bildirme kipleri
zaman
geni zaman

Acarlar Kevser: Fiil kiplerindeki anlam kaymalarnn nedenleri, Trk Dili, XX,
Ankara, Nr. 213 (1969), 250-254.
Aakay M. Ali: Kelime Yap Yollan, istanbul, 1943.
Aakay M. Ali: Pekitirmeli Sfatlar, Trk Dili, Ankara, XIII, Nr. 156 (1964),
881-883.
Aksan Doan: Anlambilimi ve Trk Anlambilimi, Ankara, 1971.
Atabey N. - Kutluk I - zel Sevgi: Szck Trleri, Ankara, 1983.
Atalay Besim: Trk Difinde Ekler ve Kkler zerine bir Deneme, istanbul, 1942.
Atalay Besim: Trkede Kelime Yapma Yollan, istanbul, 1946.
Banguolu Tahsin: Ana Hatlanyle Trk Grameri, istanbul, 1940.
Banguolu Tahsin: Trkenin Grammeri, istanbul, 1974.
Bayrav Sheyl: Yapsal Dilbilimi, istanbul, 1962.
Caferolu Ahmed: Eski Uygur Trkesi Szl, istanbul, 1968.
Caferolu Ahmed: Trk Dili Tarihi, Cilt I, istanbul, 1970.
Ccelolu Doan: Trke Sfatlar zerine bir Deneme, Hacettepe Sosyal ve
Beeri Bilimler Dergisi, III, Nr.2 (1971), 79-87.
Ccelolu Doan: Trke Tretme Ekleri zerinde Bir alma, Hacettepe
Sosyal ve Beeri Bilimler Dergisi, V, Nr. 1(1973), 47-86.
: - , ,
1962 [ ].
Deny Jean: Trk Dili Grameri, . A. U. Elve, istanbul, 1941.
Dilar .: Dil, Diller ve Dilcilik, Ankara, 1968.
Dilar .: Gramer. Tanm, Ad, Kapsam, Trleri, Yntemi, Eitimdeki Yeri ve
Tarihesi, Trk Dili Aratrmalan Yll - Belleten, Ankara, 1971, 83-145
( ).
Dizdarolu Hikmet: Trkede Szck Yapma Yollan, Ankara, 1962.
Dizdarolu Hikmet: Trkede Fiiller, Ankara, 1963.
Ediskun Haydar: Yeni Trk Dilbilgisi, istanbul, 1963.
Emre Ahmed Cevat: Trkenin Hint - Avrupa Dilleriyle Mukayesesi, istanbul,
1933.
Emre Ahmed Cevat: Trk Dilbilgisi, Trkenin Bugnk ve Gemiteki
Gelimeleri zerine Gramer Denemesi, istanbul, 1945.

264

Emre Ahmed Cevat: Trk Lehelerinin Mukayeseli Grameri, istanbul, 1949.

Ergin Muharrem, Trk Dil Bilgisi, istanbul, 1983.
Eyubolu ismet Zeki: Trke Kkler Szl, istanbul, 1989.
Gabain Annemaria von: Trkede Fiil Birlemeleri, Trk Dili Aratrmalar
Yll - Belleten, Ankara, 1953.
Gencan T. Nejat: Dilbilgisi, istanbul, 1975.
Gnkel Yksel: Modern Trke Dilbilgisi, izmir, 1974.
Grnbech K.: Die Trkischen Sprachen, Kopenhagen, 1936.
Haceminolu Necmettin: Trk Dilinde Edatlar. En Eski Trke Metinlerden
Zamanmza Kadar, istanbul, 1971.
Halilolu Asim, . - Trkler iin
Yunanca yardmc kitap, , 1965.
Hatibolu Vecihe: ikileme, Ankara, 1971.
Hatibolu Vecihe: Dilbilgisi Terimleri Szl, Ankara, 1972.
Hatibolu Vecihe: Trkenin Szdizimi, Ankara, 1972.
Hatibolu Vecihe: Trkenin Ekleri, Ankara, 1974.
Johanson Lars: Aspektim Trkischen, Upsala, 1971.
Johanson Lars: Fiilimsi nermelerin grevleri zerine, Bilimsel Bildiriler,
Ankara, 1972,525-529.
Imer Kmile: Trkiye Trkesinde Kkler, Ankara, 1976.
Kissling H. J.: Osmanisch - Trkische Grammatik, Wiesbaden, 1960.
Kononov A. N.: isimlerin ve sfatlarn kltme ekilleri ve sz yapm, Trk
Dili Altrmalar Yll - Belleten, Ankara, 1968.
Levend Sim Agh: Trk Dilinde Gelime ve Sadeleme Evreleri, Ankara, 1960.
Momsurolu Mecdut: Trkede - mi Ekinin Fonksiyonlar, Fuat Kprl
Armaan, istanbul, 1953, 345-350.
Momsurolu Mecdut: Trkiye Trkesi Sz Yapm zerine Baz Notlar, Trk
Dili Edebiyat Dergisi, Ankara, X, 1960.
Nemeth J.: Turkish Grammar, 1962.
zn Nihat Mustafa: Trke Yabanc Kelimeler Szl, istanbul, 1968.
Philologiae Turcicae Fundamenta, Wiesbaden, 1959.
Rasnen M.: Materialen zur Lautgeschichte der trkischen Sprachen, Studia
Orientalia, Helsinki, 1949.
Rossi Ettore: Manuale di Lingua Turca II. Etimologia, Sintassi, Stilistica..., Roma,
1964.
Swift Lloyd .: A Reference Grammar of Modern Turkish, Bloomington, 1963.
Trk Dil Kurumu: iml Klavuzu, Ankara, 1988.
Zenginis Efstratios: Trke Dilbilgisi Kitab, , 1992.
. , , 1960.