BAKRI

Atomet e bakrit kan t mbushur orbitalen 3d ndrsa n orbitalen 4s ndodhet vetm nj elektron.I
takon metaleve kalimtare dhe grupit t 11-t t SPE.Bakri ka ngjyr t kuqe t elt,sht i but
dhe mjaft elastik.Mund t trhiqet n tel mjaft t holl.sht prues i mir i nxehtsis dhe
elektricitetit.
N komponimet e tij ka numr oksidues +1 dhe +2.Nuk formon leht komponime dhe pr
kt arsye hyn n grupin e metaleve fisnike.Pr dallim nga shumica e metaleve sht i
qndrueshm n ajr dhe ndaj korozionit.Mirpo pas qndrimit t gjat vishet me shtres t
gjelbrt-karbonat bazik i bakrit.Kjo sht si pasoj e reaksionit t bakrit me oksigjenin,dioksidin
e karbonit dhe lagshtin e ajrit.Sipas prbrjes kimike sht karbonat bazik i bakrit (II) me
formul Cu(OH)2CuCO3 ose (CuOH)2CO3.
2Cu0(s)+ O2(g) + CO2(g)+ H2O(l) Cu(OH)2 CO3
Edhe pse nuk korodon n ajr, me djegien e bakrit jep dy okside Cu2O dhe CuO
2Cu+ O2 2CuO
4Cu + O2 2Cu2O

rH= -314 kJ mol

rH= -338 kJ mol

Potenciali elektrodik standard pozitiv tregon se n vargun e tensionit t Volts ky element

ndodhet pas hidrogjenit.Nuk mund t zhvendos hidrogjenin nga acidi mirpo, n prani t
oksigjenit edhe me acid sulfurik t holluar edhe me acidin klorhidrik mund t reagoj:
2Cu + 2H2SO4+ O2 2CuSO4 + 2H2O
Me acidet anionet e t cilve kan veprim oksidues japin kripra t Cu (II), me rast fitohen
oksidet NO,NO2dhe SO2.
3Cu + 8HNO3(konc.) 3Cu(NO3)(aq) + 2NO(g) + 4H2O(g)
Cu + 4HNO3(konc.) Cu(NO3)(aq) + 2NO2(g) + 2H2O(g)
Cu + H2SO4(konc.) CuSO4 (aq)+ SO2(g) + 2H2O(g)
N natyr bakri mund t gjindet n gjendje elementare.Xehet m t prhapura ddhe m t rndsishe jan
kalkopiriti CuFeS2,kalkozina Cu2S dhe kovelina CuS.
Bakri sht prdor qysh n koht e lashta ku sht prfituar me metoda primitive nga xehet.Esenca e
metods s prfitimit nuk dallon shum nga metoda e sotme pirometalurgjike.Sot bakri pr nga prodhimi
Mund t fitohet me metodn aluminotermike dhe hidrometalurgjike.Shum metale mund t zhvendosin
bakrin nga tretsirat ujore t kriprave t tij.
Zn(s) + CuSO4(aq) Cu(s)+ ZnSO4

Fe + CuSO4 Cu(s)+ FeSO4

Mirpo,metoda hidrometalurgjke e prfitimit nuk sht ekonomike,kshtu q sot ky metal
fitohet me procesin pirometalurgjik nga xehet t cilat prmbajn 0,25 % bakr.
2Cu2S(s)+ 3O2 2Cu2O(s) + 2SO2(g)

BAKRI

Sulfuri i bakrit njkohsisht sht edhe mjet reduktues pr oksidin e fituar.

2Cu2O(s) + Cu2S(s) 6Cu(s)+ SO2(g)
Sasit m t mdha t bakrit t prodhuar prdoren pr prodhimin e
kabllove,gypave,nxehsve,llamarinave t bakrit etj.
Leht przihet me metale tjer duke ndrtuar legura.Legurat e njohura t bakrit jan : bronza
prmban rreth 95 % Cu, 4% Sn dhe 1% Zn.
Komponimet e bakrit
Bakri ndrton dy okside bazike Cu2O dhe CuO.CuO-oksidi i bakrit (II) sht pluhur i zi i
cili mund t fitohet me nxehjen e hidroksidit t bakrit (II).
Cu(OH)2tC CuO(s) + H2O(l)
Cu(OH)2 formohet si fundrrin e kaltr n t gjelbrt me veprimin e hidroksideve alkaline
n tretsira ujore t kriprave t Cu(II).
CuCl2+ 2NaOH Cu(OH)2 + 2NaCl
Jonet Cu+2 jan t hidratuar me 6 molekula uj [Cu(H2O)6]2+.Tretsirat ujore t Cu(II) jan me
ngjyr t kaltr. Sulfati i bakrit(II) i anhidruar sht substanc me ngjyr t bardh derisa sulfatin
e bakrit pentahidrat CuSO45H2O e karakterizon ngjyra e kaltr.N popull sht i njohur gur i
kaltr (gurkali) dhe prdoret si fungicid n vreshtari.