Các bài toán về nhôm

A. Bản chất của phản ứng

Về nguyên tắc , Al tác dụng mãnh liệt với theo phương trình :

Tuy nhiên, thực tế các vật bằng Al không tan được trong vì ở bề mặt các vật này
có 1 lớp oxit mỏng bao bọc ngăn cản sự tiếp xúc của với Al .

Khi nhúng các vật bằng Al vào dung dịch kiềm như có các quá
trình sau :

Trước hết :

Kiềm hoà tan lớp oxit trên bề mặt

Sau đó :

+Al phản ứng mãnh liệt với

+Kiềm hoà tan

Quá trình (2) và (3) xảy ra liên tục và đan xen nhau

Kết quả :

Vật làm bằng Al tan dần . Quá trình tan đó đc mô tả bằng phương trình tổng sau :

**Khi đề bài cho hỗn hợp 2 kim loại A, B tác dụng với mà tan hoàn toàn sẽ xảy
ra 2 TH
TH1 : A, B đều phản ứng đc với

VD :

TH2 : A tan trong nước , B tan trong kiềm do A tạo ra :

VD :

B.Bài toán nhiệt nhôm .

a. Phương trình tổng quát

b. Điều kiện phản ứng

Phản ứng chỉ xảy ra khi là oxit kim loại đứng sau Al

VD:

c. Đặc điểm phản ứng

+Do trong quá trình phản ứng trạng thái của các chất ban đầu cũng như sản phẩm đều
ở trạng thái rắn nên dù hoàn toàn hay không tổng khối lượng chất rắn phản ứng bằng
tổng khối lượng chất rắn sau phản ứng

+Tùy theo điều kiện phản ứng nhiệt nhôm có thể xảy ra hoàn toàn hoặc không hoàn
toàn (ta có thể chia các TH có thể xảy ra )

+Các oxit có thể khác nhau nhưng trong phản ứng luôn có Al và điều kiện nhiệt
độ . Nên được gọi là phản ứng nhiệt Al

d. Ứng dụng của phản ứng

Do trong phản ứng chuyển về kim loại nên phản ứng nhiệt nhôm được dùng để
điều chế những kim loại đứng sau Al (phản ứng nhiệt luyện )

e. Các kĩ năng giải bài tập phản ứng nhiệt nhôm
Ví dụ minh họa hiểu rõ bản chất (có thể hơi dài dòng nhưng đây là bản chất của quá
trình )

VD: Nung 10,8 g bột Al với 16 g (trong điều kiện không có không khí ) , nếu
thì khối lượng là bao nhiêu ?

Bg:

Ta có :

Khi cho Al tác dụng với có thể xảy ra 3 phản ứng sau :

Về mặt thực tế cả 3 phản ứng trên xảy ra đồng thời nhưng để thuận lợi cho tính toán ,
1 cách gần đúng ta coi tốc độ phản ứng (1) và (2) rất nhỏ xo với (3) nghĩa là 1 cách
gần đúng ta coi chỉ có phản ứng

Theo bài cho thì phản ứng chỉ có 80% nghĩa là cả 2 chất ban đầu không phản ứng hết

Do đó : để tính theo chất nào ( ) ta phải tìm chất hết bằng cách :

Giả sử phản ứng xảy ra hoàn toàn

Theo số mol bài cho dễ thấy hết , nên sản phẩm tính theo

Khối lượng của thu đc :

Mà H=80% , nên khối lượng thực tế thu đc là :

C. Phương pháp giải bài tập về nhôm .

Với các bài toán hóa học về nhôm , hợp chất của nhôm cũng như các bài toán hỗn
hợp . Ngoài việc sử dụng các phương pháp như bào toàn khối lượng , bảo toàn
electron , tăng - giảm khối lượng ...v..v .... Ngoài ra còn có một số dạng bài tập đặc
trưng riêng của nhôm đó là :

1. Muối tác dụng với dung dịch kiềm tạo kết tủa .

Khi cho một lượng dung dịch chứa vào dung dịch thu được kết tủa
. Nếu sẽ có hai trường hợp phù hợp xảy ra . Khi đó bài
toán sẽ có hai giá trị gần đúng .

Trường hợp 1 : Lượng thiếu , chỉ đủ để tạo kết tủa theo phản ứng .

Lượng được tính theo kết tủa , khi đó giá trị là giá trị nhỏ nhất .

Trường hợp 2 : Lượng đủ để xảy ra hai phản ứng :

Trong đó , phản ứng hoàn toàn , phản ứng xảy ra 1 phần . Lượng được
tính theo cả và , khi đó giá trị là giá trị lớn nhất .

2. Dung dịch tác dụng với dung dịch tạo kết tủa .

Khi cho từ từ dung dịch chứa vào dung dịch chứa thu được kết tủa
.Nếu sẽ có hai trường hợp phù hợp xảy ra . Khi đó bài
toán sẽ có hai giá trị gần đúng .

Trường hợp 1: Lượng thiếu , chỉ đủ để tạo kết tủa theo phản ứng
Lượng được tính theo kết tủa , khi đó giá trị là giá trị nhỏ nhất

Trường hợp 2 : Lượng đủ , để tạo kết tủa theo phản ứng

Trong đó , phản ứng hoàn toàn , phản ứng xảy ra 1 phần . Lượng được
tính theo cả và , khi đó giá trị là giá trị lớn nhất .

3. Hỗn hợp kim loại kiềm gồm kim loại kiềm (kiềm thổ ) , nhôm tác dụng với nước .

Khi đó , kim loại kiềm hoặc kiềm thổ tác dụng với nước tạo dung dịch kiềm , sau đó
dung dịch kiềm hòa tan nhôm .

Ví dụ : Một hỗn hợp gồm được chia làm hai phần bằng nhau

-Phần 1 : Đem hòa tan trong nước dư thu được V1 lít khí (đktc)

-Phần 2 : Hòa tan trong dung dịch dư thu được V2 lít khí (đktc)

Khi đó : Ở phần 1 có các phản ứng

Ở phần 2 có các phản ứng

Nếu khi đó , ở phần 1 nhôm chưa tan hét , lượng được tính theo thoát
ra . Phần 2 , cả và đều tan hết , lượng được tính theo cả .

D: Các bài tập áp dụng

a. Phần tự luận

Câu 1:

Cho V lít dung dịch vào dung dịch chứa 0,15 mol thu được 9,86
gam kết tủa . Tính V .

Câu 2 :

Hỗn hợp X gồm và . Cho m gam X vào lượng dư nước thì thoát ra 1 lít khí
.Nếu cũng cho m gam X vào dung dịch dư thì được 1,75 lít khí .Tính thành
phần phần trăm khối lượng của các chất trong hỗn hợp X (biết các khí đo ở điều kiện
tiêu chuẩn ).

Câu 3 :

Chia m gam hỗn hợp A gồm thành 2 phần bằng nhau:

-Phần 1: Tan trong nước dư thu được 1,344 lít khí (đktc) và dung dịch B.

-Phần 2: Tan trong dung dịch dư được 10,416 lít khí (đktc)

a/ Tính khối lượng kim loại trong hỗn hợp ban đầu .

b/ Cho 50ml dung dịch vào B .Sau phản ứng thu được 7,8 gam kết tủa .Tính nồng
độ mol của dung dịch .

b . Phần trắc nghiệm

Câu 1 :

Hỗn hợp tecmit là hỗn hỗn hợp dùng để làm đường ray xe lửa. Thành phần của hỗn hợp tecmit
là:

A. bột nhôm và FeO B. bột nhôm và

C. bột nhôm và D. bột nhôm và

Câu 2 :

Nguyên liệu chủ yếu được dùng để sản xuất trong công nghiệp là
A. đất sét B. quặng boxit
C. mica D. cao lanh

Câu 3 :

Trong các chất sau đây, chất nào không có tính chất lưỡng tính

A. B.
C. D.

Câu 4 :

Trộn 5,4 gam bột với 17,4 gam bột rồi tiến hành phản ứng nhiệt nhôm Giả sử chỉ
xảy ra phản ứng khử thành . Hoà tan hoàn toàn hỗn hợp chất rắn sau phản ứng bằng
dung dịch loãng thì thu được 5,376 lít khí (đktc). Hiệu suất của phản ứng nhiệt nhôm
là

A. 12,5% B. 60%
C. 20% D. 80%

Câu 5 :

Khoáng chất trong thiên nhiên của nhôm là : Nefelin, boxit, corundum. Công thức của các
khoáng chất này lần lượt là:

A. , ,
B. , ,
C. , ,
D. , ,

Câu 6 :

Điều nào sau đây là đúng khi nói về sản xuất Al bằng phương pháp điện phân nóng chảy:
A. Không dùng do bị thăng hoa khi nung nóng.
B. Thêm Cryolit để hạ nhiệt độ nóng chảy của và tăng tính dẫn điện của hỗn
hợp.
C. Khi điện phân nóng chảy, điện cực graphit tác dụng với nên phải thường xuyên
bổ sung điện cực.
D. Cả 3 điều trên.

Câu 7 :

Trong công nghiệp, người ta điều chế bằng cách nào dưới đây?

A. điện phân hỗn hợp nóng chảy của và criolit

B. điện phân nóng chảy
C. dùng chất khử như … để khử
D. dùng kim loại mạnh khử ra khỏi dung dịch muối

Câu 8 :

Nhôm kim loại nguyên chất không tan trong nước là do

A. Trên bề mặt nhôm có lớp oxit rất mỏng nhưng bền vững bảo vệ
B. Al tác dụng với nước tạo ra không tan trên bề mặt, ngăn cản phản ứng
C. Nhôm không có khả năng phản ứng với nước.
D. Al tác dụng với nước tạo ra không tan trên bề mặt, ngăn cản phản ứng

Câu 9 :

Khi cho từ từ khí đến dư vào dung dịch

A. không có hiện tượng gì xảy ra

B. xuất hiện kết tủa keo trắng
C. xuất hiện kết tủa keo trắng, sau đó kết tủa bị hoà tan một phần
D. lúc đầu xuất hiện kết tủa keo trắng sau đó kết tủa tan hết
Câu 10 :

Trộn dung dịch chứa a mol và dung dịch chứa b mol . Để thu đc kết tủa cần có tỉ
lệ:

A. a:b=1:4 B. a:b<1:4
C. a:b=1:5 D. a:b>1:4

Câu 11:

Cho dãy các chất sau:

Số chất có tính lưỡng tính là:

A. 3 B. 4
C. 5 D. 6

Câu 12 :

dung dịch muối trong nước có

A. pH = 7
B. pH < 7
C. pH > 7
D. pH < 7 hoặc pH > 7 tuỳ vào lượng muối có trong dung dịch