Zadaci (DJ vi

seg reda i sistemi DJ)

1. (Prvi kolokvijum 2013. - A. Pejcev) Resiti diferencijalne jednacine:
a) y 000 e2x 1 = 0; b) sin y 00 + y 00 = x.
2. (Prvi kolokvijum 2013.- A. Pejcev) Resiti diferencijalne jednacine 2-og reda
y 00
2yy 0
= 0;
a) 0 +
y
1 + y2
b) 2y 02 + yy 00 = 0 i naci ono partikularno resenje koje ispunjava y(0) = 1 i y 0 (1) = 0.
3. (Ispit - oktobar II 2013., 1. grupa) Resiti diferencijalne jednacine
y(1 ln(y))y 00 + y 02 ln y = 0, y = y(x).
(Ispit - oktobar II 2013., 2. grupa) Resiti diferencijalne jednacine
y(1 + ln(y))y 00 = y 02 ln y, y = y(x).
4. Resiti diferencijalnu jednacinu
y y 00 y 02 = y 2 ln y.
5. (Prvi Kolokvijum 2013. - prof. Spalevic) Data je diferencijalna jednacina
xy 00 + 2y 0 + xy = 0.
Ako se zna da je jedno njeno resenje oblika yp = x sin x ( je realan broj koji treba
odrediti) naci ono resenje koje zadovoljava uslove y() = 1 i y(2/3) = 3/4.
6. Naci opste resenje linearne diferencijalne jednacine
1
(2x + 1)y 00 + 2(2x 1)y 0 8y = x .
2
7. (Ispit - februar 2013., 1. grupa) Resiti diferencijalne jednacine
y 00 2y 0 + y = ex + ex + x2 x + 1 + cos x, y = y(x).
(Ispit - februar 2013., 2. grupa) Resiti diferencijalne jednacine
y 00 + 2y 0 + y = ex + ex + x2 + x + 1 + sin x, y = y(x).

8. (Ispit - jun 2013., 1. grupa) Naci opste resenje linearne diferencijalne jednacine treceg
reda sa konstantnim koeficijentima
y 000 4y 0 = 8x3 .
(Ispit - jun 2013., 2. grupa) Naci opste resenje linearne diferencijalne jednacine treceg
reda sa konstantnim koeficijentima
y 000 + 4y 0 = 8x3 .
9. Naci opste resenje linearne diferencijalne jednacine treceg reda sa konstantnim koeficijentima y (4) + 5y 00 + 4y = sin(x) cos(2x).
10. (Prvi kolokvijum 2013. - A. Pejcev) Resiti Ojlerovu diferencijalnu jednacinu:
x2 y 00 + xy 0 + y = x cos (ln x).
11. (Ispit - jul 2013.) Naci opste resenje linearne diferencijalne jednacine drugog reda sa
konstantnim koeficijentima
y 00 + y = tg x
12. (Ispit - septembar 2013.) Odrediti ono partikularno resenje sistema diferencijalnih jednacina
x = 3x y +z
y = x +5y z
z = x
y +3z
koje ispunjava uslove x(0) = 2, y(0) = 2, z(0) = 0.
13. (Ispit - februar 2013., 1. grupa) Resiti sistem diferencijalnih jednacina
x0 = 4x 2y +
y 0 = 6x + 3y

et

et

2
, x = x(t)
1

3
, y = y(t)
1

(Ispit - februar 2013., 2. grupa) Resiti sistem diferencijalnih jednacina

3
, x = x(t)
1
2
y 0 = 2x 4y + t
, y = y(t)
e 1
x0 = 3x + 6y

et

14. (Ispit - jul 2013.) Resiti sistem diferencijalnih jednacina u simetricnom obliku:
dx
dy
dz
= 3 = 2 .
2
yx
y
y z
15. (Ispit - jun 2013.) Resiti sistem diferencijalnih jednacina u simetricnom obliku:
dx
dy
dz
= 3
= 3.
2
1
y + 2z y
z
16. (Prvi Kolokvijum 2013. - prof. Spalevic) Koriscenjem metode integrirajucih kombinacija
resiti simetrican sistem diferencijalnih jednacina
dy
dz
dx
=
=
.
x+y+z
x+y
(x + y)
Re
senja
1. a) Ukoliko izrazimo y 000 , imamo y 000 (x) = e2x i stoga
Z

1
y dx = e2x dx = e2x + C1 ,
2
Z
Z 
1
1
y 0 = y 00 dx =
e2x + C1 dx = e2x + C1 x + C2 ,
 4
Z
Z  2
1 2x
1
x2
y = y 0 dx =
e
+ C1 x + C2 dx = e2x + C1 + C2 x + C3 .
4
8
2
00

y =

000

b) U ovom slucaju nije moguce eksplicitno izraziti y 00 preko x, tako da smo prinudjeni da
parametrizujemo: y 00 = t, sin t + t = x, odakle je dx = (cos t + 1) dt i onda (analogno kao
u delu pod a) )

t2
t(cos t + 1) dt = t sin t + cos t + + C1 ,
2

Z
Z 
2
t
y = y 0 dx =
t sin t + cos t + + C1 (cos t + 1) dt
2

Z
Z
Z
Z
Z 
1 2
1
2
2
t cos t + t (sin t cos t + sin t) dt + cos t dt + (C1 + 1) cos t dt +
t + C1 dt
=
2
2


Z
Z
1 2
1
1
1
t3
= t sin t t sin t dt + t
sin 2t + sin t dt + sin 2t + t + (C1 + 1) sin t + + C1 t +
2
2
4
2
6
= ...

00

y dx =

Podrazumeva se da su studenti upuceni u racunanje ovakvih integrala uz pomoc parcijalne

integracije.
2. a) Iako se zadatak moze resiti slicnim postupkom kao deo pod b), navodimo krace resenje.
dy 00
dy 0
Za odgovarajuce funkcije argumenta x, y = y(x) , y 0 = y 0 (x) =
, y = y 00 (x) =
,
dx
dx

leva strana date jednacine predstavlja prvi izvod F 0 (x) slozene funkcije


F (x) = ln (y 0 (x)) + ln 1 + (y(x))2 = ln
jer je

1 + (y(x))2 y 0 (x) ,



0 y 00 (x) 2y(x) y 0 (x)
+
.
ln (y 0 (x)) + ln 1 + (y(x))2 = 0
y (x)
1 + (y(x))2

Dakle, F 0 (x) = 0 i F (x) = const, odnosno

Z

2
0

1 + (y(x)) y (x) = C1 ,

y3
1 + y 2 dy = C1 dx,
+ y = C1 x + C2
3

b) Nakon standardne smene y 0 = z = z(y), koja se uvodi u ovakvim zadacima (diferencijalne jednacine 2. reda cija formulacija ne zavisi od x), imamo
y 00 = y 00 (x) =

dy 0
dy 0 dy
dz 0
=

=
y = z 0 z,
dx
dy dx
dy

(pri cemu se y 00 = z 0 z koristi kao gotov rezultat) i data jednacina postaje

2z 2 + yzz 0 = 0, z(2z + yz 0 ) = 0,
gde imamo dva slucaja.
1) z = 0, tj. y=0, odakle direktno proistice resenje y const.
2) 2z + yz 0 = 0, odakle razdvajanjem promenljivih dobijamo
z 0 2dy dz
2
= ,
+
= 0,
y
z
y
z
odnosno 2 ln y + ln z = ln (y 2 ) + ln y 0 = const nakon integracije. Dalje,
y 2 y 0 = C1 , y 2 dy = C1 dx
i nakon integracije.
y3
= C1 x + C2
3
Ovo je opste resenje polazne jednacine. Jasno je da se dobijeno resenje y const dobija
iz opsteg za C1 = 0 i stoga ono predstavlja partikularno resenje.
p
Uslov y(0) = 0 se svodi na C2 = 0, dok iz y 2 y 0 = C1 (ili diferenciranjem y = 3 3(C1 x + C2 ))
dobijamo
C1
y0 =
,
(3(C1 x + C2 ))2/3

pa se y 0 (1) = 1 svodi na (C2 = 0)

C1
(3C1 )2/3

= 1, C1 = 9.

Dakle, trazeno partikularno resenje glasi:

yp (x) = 3x1/3 .
3. Nakon smene y 0 = z = z(y) (tada je y 00 = z z 0 ), data jednacina postaje
y(ln y 1)z z 0 + z 2 ln y = 0,
odnosno
z [y(y(ln y 1))z 0 + z ln y] = 0.
Jedna mogucnost je z = 0, odakle se dobija y = c i provera direktno potvrdjuje da to
jeste resenje. Druga mogucnost je y(ln y 1)z 0 + z ln y = 0, odnosno
dz
ln y dy
=
,
z
y(ln y 1)
nakon cega integracijom, uvodeci za desnu stranu smenu ln y 1 = t, dobijamo
Z
ln z =

(t 1) dt
= t ln t + C = ln y ln (ln y 1) + const,
t

tj. y 0 = C1 y(ln y 1) u prvoj i y 0 = C1

y
u drugoj grupi.
ln y + 1

U prvoj grupi imamo

Z

dy
=
y(ln y 1)

Z
C1 dx,

odnosno ln(ln y 1) = C1 x + C2 , dok u drugoj grupi imamo

Z

(ln y + 1) dy
=
y

Z
C1 dx,

(ln y + 1)2
= C1 x + C2 .
2
Resenje y = c dobijeno u prvom delu je partikularno u obe grupe jer se dobija iz opsteg
za C1 = 0. Napomena: Ukoliko isti izraz sadrzi vise dvoznaka, ili se svuda cita gornji
ili se svuda cita donji znak.
odnosno

4. Uvodeci y 0 = z = z(y) i y 00 = z z 0 , dobijamo y = 0, z = 0 ili



1
1
0
y z z z = y ln y, yz z z y ln y = 0,
y
z
0

odnosno

 
1
z = y ln y z 1 ,
z +
y
0

sto predstavlja Bernulijevu diferencijalnu jednachnu po nepoznatoj funkciji z = z(y). y

ne sme biti 0 jer je u domenu logaritma. Iz z = y 0 = 0 sledi y 00 = 0 i onda ln y = 0,
odnosno y 1, sto ocito jeste resenje polazne jednacine.
Resenje dobijene Bernulijeve jednacine glasi (obnoviti ovo iz Matematike 2)


z 2 = y 2 C1 + (ln y)2 ,
odakle se dobija
dy
= y 0 = y
dx
odnosno
Z

Z
dx =

dy

q
=
2
y C1 + (ln y)

q
C1 + (ln y)2 ,



p
dt
2+C
=

ln
t
+
t
1 + C2 .
t2 + C1

Nakon vracanja uvedene smene t = ln y dobijamo



q
2
x = ln ln y + (ln y) + C1 + C2 .
Vidimo da je resenje y = 1 singularno, jer se ocito ne moze dobiti od opsteg ni za koje
konkretne vrednosti konstanti C1 i C2 .
5. Imamo
0
y1h
(x) = x1 sin x + x cos x

i
00
y1h
(x) = ( 1)x2 sin x + x1 cos x + x1 cos x x sin x

= ( 1)x2 sin x + 2x1 cos x x sin x,

pa je
00
0
xy1h
(x) + 2y1h
(x) + xy1h (x) = (2 + 2)x cos x + (2 + )x1 sin x,

sto moze da bude jednako 0 za sve x samo kada je 2 + 2 = 0 i 2 + = 0, tj. kada

je = 1. Dakle, jedno resenje date homogene linearne diferencijalne jednacine 2. reda
sin x
. Sada drugo resenje mozemo dobiti uz pomoc formule
jeste y1h (x) =
x
Z
y2h (x) = y1h (x)

e p(x) dx
dx,
2
y1h
(x)

gde je p(x) odgovarajuci koeficijent uz y 0 iz defaultoblika (normiranog oblika) date

diferencijalne jednacine, u ovom slucaju

2
y 00 + y 0 + y = 0.
x
Dakle, p(x) =

2
i
x

Z
p(x) dx =
e

2
dx = 2 ln |x|,
x

p(x) dx

1
x2

i
Z
y2h (x) = y1h (x)

e p(x) dx
sin x
dx =
2
y1h (x)
x

1
x2
sin2 x
x2

sin x
=
x

dx
sin x
cos x
=
ctg x =
.
2
x
x
sin x

odnosno
yh (x) = C1 y1h (x) + C2 y2h (x) =

C1 sin x C2 cos x
, C1 , C2 const.
x

Drugi deo zadatka se svodi na nalazenje konstanti C1 i C2 takvih da je

1=

C1 0 C2 (1)
C2
=
, (x = )

C1
3
=
4

3
2

C2

1
2

2
3



2
x=
,
3

odakle neposredno sledi C2 = i C1 = 0. Dakle

yp (x) =

cos x
.
x

6. Cim
je zadatak ovako formulisan, jasno je da jedno resenje treba da napakujemoa
drugo da dobijemo preko prvog uz pomoc Abelove formule (Ojler-Liuvilove, ili po kome
se vec zove). Odgovarajuce resenje prvo probavamo da napakujemou obliku y = const
- ne ide, zatim probavamo u obliku y = x + a - ne ide. Konacno, ako pretpostavimo
y = x2 + ax + b, imamo y 0 = 2x + a, y 00 = 2, tj.
(2x + 1) 2 + 2(2x 1)(2x + a) 8(x2 + ax + b) = 0, 4ax + 2 2a 8b = 0,
1
1
odakle na osnovu 4a = 2 2a 8b = 0 dobijamo a = 0 i b = . Dakle, yh1 = x2 + i
4
4
sada, nakon zapisivanja polazne jednacine u defaultobliku
y 00 +

2(2x 1) 0
8
y
=0
2x + 1
2x + 1

i primene pomenute formule, dobijamo

y2h


 Z R 2(2x1) dx
2x+1
1
e
2
= x +

2 dx.
4
x2 + 1
4

Imamo

Z
Z
Z 
Z
Z
2(2x 1)
2(2x + 1 2)
4
2 dx
2
dx =
dx =
dx = 2 dx 2
2x + 1
2x + 1
2x + 1
2x + 1
= 2x 2 ln (2x + 1),
e(2x2 ln (2x+1)) = e2x (2x + 1)2 = e2x (4x2 + 4x + 1)
i
y2h

 Z 2x 2



e (4x + 4x + 1)
1 2e2x
1
2
2

= 2e2x .
dx = x +
= x +


2+ 1
1 2
2
4
4
x
x +
4
4

Ostaje da nadjemo partikularno resenje. Probavamo yp = c - ne ide. Za yp = cx + d je

yp0 = c i yp00 = 0, pa uvrstavanjem u polaznu jednacinu dobijamo
1
1
1
4c = 1, 2c 8d = ,
2c(2x 1) 8(cx + d) = x , 4cx 2c 8d = x
2
2
2
1
1
odnosno c = , d = .
4
8
1
1
1
Dakle, opste resenje y = C1 (x2 + ) + C2 e2x x + .
4
4
8
Pirmedba: Imalo je smisla resenje homogene jednacine potraziti i u obliku ekx - dobilo bi
se k = 2 (probajte jer je korisno za vezbu).
Napomena: Prilikom pogadjanja resenja homogene jednacine u obliku polinoma (x + a,
x2 +ax+b i sl.) uvek mozemo pretpostaviti da je taj najstariji (vodeci) koeficijent jednak
1 (tacnije, mozemo da mu fiksiramo bilo koju nenula vrednost), jer kojom god konstantom
razlicitom od 0 da pomnozimo resenje linearne homogene diferencijalne jednacine - opet
cemo dobiti resenje te jednacine. U slucaju pogadjanja partikularnog resenja to nije
dozvoljeno.
7. Odgovarajuce karakteristicne jednacine glase (1)2 = 0, pa odgovarajuca resenja homogenih jednacina glase yh = (C1 + C2 x)ex i u obe grupe je potrebno traziti 4 partikularna
resenja: za funkcije ex , ex , x2 x + 1 i cos x (odnosno sin x). Ta resenja se traze u
oblicima Ax2 ex , Aex , Ax2 + Bx + C i A sin x + B cos x u prvoj, odnosno Aex , Ax2 ex ,
Ax2 + Bx + C i A sin x + B cos x u drugoj grupi, po poznatom sablonu.
8. (1. grupa) Najlakse je uvesti smenu z = z(x) =

dy
,
dx

nakon koje se jednacina svodi na

z 00 4z = 8x3 .
Odgovarajuca karakteristicna jednacina glasi 2 4 = 0, pa je resenje odgovarajuce

homogene jednacne
zh = C1 e2x + C2 e2x .
Partikulano resenje trazimo u obliku zp = Ax3 + Bx2 + Cx + D (0 nije resenje karakteristicne jednacine). Kako je zp00 = 6Ax + 2B, dobijamo
4Ax3 4Bx2 + (6A 4C)x + 2B 4D = 8x3 ,
odnosno A = 2, B = 0, C = 3, D = 0. Imamo
z = zh + zp = C1 e2x + C2 e2x 2x3 3x
i konacno

Z
y=

1
1
3
1
z dx = C1 e2x C2 e2x x4 x2 + C3 .
2
2
2
2

(2. grupa) Najlakse je uvesti smenu z = z(x) =

dy
,
dx

nakon koje se jednacina svodi na

z 00 + 4z = 8x3 .
Odgovarajuca karakteristicna jednacina glasi 2 + 4 = 0, pa je resenje odgovarajuce
homogene jednacne
zh = C1 sin 2x + C2 cos 2x.
Partikulano resenje trazimo u obliku zp = Ax3 + Bx2 + Cx + D (0 nije resenje karakteristicne jednacine). Kako je zp00 = 6Ax + 2B, dobijamo
4Ax3 + 4Bx2 + (6A + 4C)x + 2B + 4D = 8x3 ,
odnosno A = 2, B = 0, C = 3, D = 0. Imamo
z = zh + zp = C1 sin 2x + C2 cos 2x + 2x3 3x
i konacno

Z
y=

1
1
1
3
z dx = C1 cos 2x + C2 sin 2x + x4 x2 + C3 .
2
2
2
2

9. Karakteristicna jednacina odgovarajuce homogene jednacine

t4 + 5t2 + 4 = 0
ima korene t1,2 = i, t3,4 = 2i. Ovim korenima odgovara fundamentalni sistem resenja
cos(x),

sin(x),

cos(2x),

sin(2x).

Opste resenje odgovarajuce homogene jednacine je

yh = C1 cos(x) + C2 sin(x) + C3 cos(2x) + C4 sin(2x).
Zadatu jednacinu mozemo zapisati u obliku
1
y (4) + 5y 00 + 4y = (sin(3x) sin(x)),
2
a zatim traziti partikularna resenja jednacina
1
sin(3x),
2
1
y (4) + 5y 00 + 4y = sin(x),
2
y (4) + 5y 00 + 4y =

Posto broj 3i nije koren karakteristicne jednacine, partikularno resenje prve jednacine
trazimo u obliku
yp1 = A1 cos(3x) + A2 sin(3x).
Odavde dobijamo
yp001 = 9A1 cos(3x) 9A2 sin(3x),

yp(4)
= 81A1 cos(3x) + 81 sin(3x),
1

a zamenom ovih izraza dobijamo identitet

40A1 cos(3x) + 40A2 sin(3x)
iz kojeg nalazimo A1 = 0, A2 =

1
sin(3x),
2

1
. Trazeno partikularno resenje je:
80
yp1 =

1
sin(3x).
80

Posto je broj i prost koren karakteristicne jednacine, partikularno resenje druge jednacine
trazimo u obliku
yp2 = x(M cos(2x) + N sin(2x)).
Odavde dobijamo
yp002 = (2N M x) cos(x) (2M + N ) sin(x),
yp(4)
= (M x 4N ) cos(x) + (4M + N x) sin(x),
2

a zamenom ovih izraza u drugu jednacinu identitet

6N cos(x) 6M sin(x)
a odavde M =

1
sin(x),
2

1
, N = 0. Trazeno partikularno resenje druge jednacine je:
12
yp2 =

x
cos(x).
12

Partikularno resenje polazne jednacine je

yp = yp1 + yp2 =

1
x
sin 3(x) +
cos(x)
80
12

dok je njeno opste resenje

y = C1 cos(x) + C2 sin(x) + C3 cos 2(x) + C4 sin 2(x) +

10. Uvodeci x = et (t = ln x), y 0 =

1
(x)
sin 3(x) +
cos(x).
80
12

yt0 00 yt00 yt0

,y =
, jednacina postaje
x
x2

yt00 yt0 + yt0 + y = et cos t, yt00 + y = et cos t.

Odgovarajuca karakteristicna jednacina glasi 2 + 1 = 0, odnosno 2 + 1 = 0, sto znaci
da imamo konjugovano-kompleksne nule 1,2 = i visestrukosti s = 1. Stoga je opste
resenje odgovarajuce homogene jedncine
yh (t) = C1 cos t + C2 sin t,
00
dok partikularna resenja koja ispunjavaju yp1
+ yp1 = et (1 = 1, 1 = 0, 1 + i1 = 1 nije
00
koren karakteristicne jednacine, dakle visestrukost s1 = 0) i yp2
+ yp2 = cos t (2 = 1,
1 = 1, 1 + i1 = i jeste koren karakteristicne jednacine visestrukosti s2 = 1) trazimo u
oblicima yp1 = Aet i yp2 = t(A cos t + B sin t).
0
00
U prvom slucaju je yp1
= yp1
= Aet i
00
yp1
+ yp1 = 2Aet ,

1
odakle dobijamo 2Aet = et i A = .
2
0
00
U drugom slucaju je yp2 = t(A sin t + B cos t) + (A cos t + B sin t) i yp2
= A sin t +
B cos t + t(A cos t B sin t) A sin t + B cos t i
00
yp2
+ yp2 = 2A sin t + 2B cos t,

odakle dobijamo 2B = 1, B =

1
i A = 0. Dakle opste resenje je
2

1
1
1
1
y = C1 cos t + C2 sin t + et t sin t = C1 cos (ln x) + C2 sin (ln x) + x ln x sin (ln x).
2
2
2
2
11. Resenja odgovarajuce homogene jednacine su cos x i sin x, pa opste resenje polazne
jednacine trazimo u obliku y = C1 (x) cos x + C2 (x) sin x, pri cemu su izvodi funkcija
C1 (x) i C2 (x) resenja sistema jednacina
C10 (x) cos x + C20 (x) sin x = 0,
C10 (x) sin x + C20 (x) cos x = tg x,
odnosno
C20 (x)

sin2 x
+ cos x
cos x

= tg x, C20 (x) = sin x, C2 (x) = cos x + D2 ,

sin2 x
cos2 x 1
1
=
= cos x
,
cos x
cos x
cos x

Z
Z
Z 
Z
Z
cos xdx
cos xdx
dx
1
= sin x
= sin x
dx = cos x dx
.
cos x
2
cos x
cos x
cos x
1 sin2 x
C10 (x) =

Nakon uvodjenja smene sin x = t, poslednji integral se svodi na

1
dt
= ln
2
1t
2
odnosno

1
C2 (x) = sin x ln
2

1+t
1t


,

1 + sin x
1 sin x


+ D2

12. Diferenciranjem prve jednacine datog sistema dobijamo

x = 3x y + z.

Ako u prethodni izraz uvrstimo x,

y,
z
x = 11x 9y + 7z,
diferenciranje pretdodnog izraza daje
...
x = 11x 9y + 7z,

odakle je (nakon uvrshtavanja vrednosti x,

y,
z iz datog sistema)
...
x = 49x 63y + 41z.

Dakle, imamo sistem

x = 3x y
+z
x = 11x 9y +7z
...
x = 49x 63y +41z.
Pomnozimo prvu jednacinu sa -9 i dodajmo drugoj, a drugu jednacinu pomnozimo sa -7
i dodajmo trecoj (cilj je eliminisati y). Dobijamo
9x + x = 16x 2z.

(1)

...
7
x + x = 28x 8z.

(2)

Jednakost (1) pomnozenu sa -4 dodajmo jednakosti (2) i dobicemo diferencijalnu jednacinu

treceg reda
...
x 11
x + 36x 36x,
cija je karakteristicna jednacina
r3 11r2 + 36r 36 = 0.
Resenja karakteristicne jednacine su r1 = 2, r2 = 3 i r3 = 6, pa je
x = c1 e2t + c2 e3t + c3 e6t .
Iz prethodnog izraza mozemo odrediti x i x. Zatim iz (1) mozemo izraziti z i u dobijeni
izraz uvstiti prethodno odredjene x i x. Na kraju dobijamo
z = c1 e2t + c2 e3t + c3 e6t .
Ako iz prve jednacine sistema izrazimo y, dobijamo
y = c2 e3t 2c3 e6t .
Dakle, opste resenje sistema je
x = c1 e2t
+c2 e3t +c3 e6t
y =
c2 e3t
2c3 e6t
z = c1 e2t +c2 e3t +c3 e6t .
Trazeno partikularno resenje odredjujemo tako sto zamenimo date uslove u opste resenje
(t = 0, x = 2, y = 2, z = 0). Dobijamo
2 = c1
+c2 +c3
2
=
c2
2c3
0
= c1 +c2 +c3 .

Resenje prethodnog sistema je c1 = 1, c2 = 0, c3 = 1, a trazeno partikularno resenje

x = e2t +e6t
y =
+2e6t
z = e2t
e6t .
13. Resavamo zadatak za 1. grupu, u zadatku za 2. grupu su samo zamenjena mesta promenljivim x i y. Koristimo metodu varijacije konstanti, koja postoji zasebno za jednacine i
zasebno za sisteme jednacina. Resenje koje sledi koristi prvu varijantu te metode (i druga
varijanta se sprovodi analogno).
Iz prve jednacine imamo
1
y=
2


4x x0 +

2
t
e 1


,

a diferenciranje nam daje

y0 =

1
4x0 x00 + 2(et 2)2 et ,
2

sto kad uvrstimo u drugu jednacinu sistema dobijamo:

x00 + x0 =

2et
(et 1)2

Kako karakteristicna jednacina odgovarajuce homogene jednacine glasi 2 + = (+1) =

0, njeno opste resenje je
xh = C1 + C2 et , C1 , C2 R.
Dakle, opste resenje nehomogene jednacine trazimo u obliku
x(t) = C1 (t) + C2 (t)et ,
gde funkcije C1 (t) i C2 (t) zadovoljavaju
C10 (t) + C20 (t)et = 0
C20 (t)et =
odnosno
C10 (t)

2et
,
(et 1)2

2e2t
2et
0
, C2 (t) = t
.
= t
(e 1)2
(e 1)2

Integracijom nalazimo
Z
et dt
dz
2
2
C1 (t) = 2
+ D1 ,
=
= + D1 = 2
t
2
2
z
z
 e 1 
Z (e2t 1)
Z
e dt
(z 1) dz
1
C2 (t) = 2
+ D2
=2
= 2 ln |z|
t
2
2
z
 (e 1)
 z
1
= 2 ln |et 1| t
+ D2 (u oba slucaja se uvodi smena z = et 1).
e 1
Z

Sada x(t) dobijamo direktno, a odmah zatim i y(t).

14. Iskoristimo prvo jednakost

dx
dy
dx
dy
= 3 , odakle je 2 = 2 . Nakon integracije lako se
2
yx
y
x
y

dobija:

c1 =
Iskoristimo zatim jednakost

1 1
.
x y

dy
dz
dy
dz
= 2 , odakle je
=
. Nakon integracije lako se
3
y
y z
y
z

dobija:
y
c2 = .
z
15. Prvo iskoristimo jednakost dx
= dz
, koja predstavlja diferencijalnu jednacinu koja raz1
z3
dvaja promenljive. Nakon integracije lako se dobija:
c1 = x +

1
.
2z 2

Zatim iskoristimo jednakost

dz
dy
=
,
y 3 + 2z 2 y
z3
koja je ekvivalentna sa
dy
y 3 + 2z 2 y
,
=
dz
z3
odnosno
yz0 =

 y 3
z

+2

y 
z

sto predstavlja homogenu diferencijalnu jednacinu. Smenom yz = u, odakle je yz0 = u+zu0z ,

ona se svodi na diferencijalnu jednacinu koja razdvaja promenljive:
du
dz
= ,
+u
z

u3

cije je opste resenje

z u2 + 1
,
c2 =
u
odnosno, kada vratimo smenu:

c2 =

zp 2
y + z2.
y

16. Izjednacavanjem drugog i treceg odnosa dobijamo dy + dz = 0, odnosno

1 (x, y, z) = y + z = C1 .
Zamenjujuci ovo u prvi odnos i izjednacavajuci ga sa drugim odnosom, dobijamo
dx
dy
=
,
x + C1
x+y
sto je vec znatno povoljnije (s obzirom na to da smo eliminisali promeljivu z) jer predstavlja najobicniju diferencijalnu jednacinu 1. reda. Dalje dobijamo
y0 =

1
x
dy
x+y
, y0
y=
.
=
dx
x + C1
x + C1
x + C1

Opste resenje dobijene linearne diferencijalne jednacine 1. reda glasi

y(x) =
=
=
=
=





Z
Z
R dx
x
x
x+C
ln
|x+C
|

ln
|x+C
|
1
1
1
e
dx = e
C2 + e
dx
C2 + e
x
+
C
x+
1



 C1
Z
Z
x
x + C1 C1
(x + C1 ) C2 +
= (x + C1 ) C2 +
2 dx
2 dx
(x
+
C
)
(x
+
C
)
1
1


Z
Z
dx
dx
dx
(x + C1 ) C2 +
C1
x + C1
(x+ C1 )2

C1
(x + C1 ) C2 + ln (x + C1 ) +
x + C1


y+z
(x + y + z) C2 + ln (x + y + z) +
,
x+y+z
R

dx
x+C1

gde je bio veoma bitan poslednji korak u kojem je C1 svuda zamenjeno za y + z. Sada
izrazavajuci C2 dobijamo jos jedan integral polaznog sistema:
C2 =

y
y+z
z

ln (x + y + z) =
ln (x + y + z) = 2 (x, y, z).
x+y+z x+y+z
x+y+z
Aleksandar Pejcev