Klasifikacija i karakteristike kamionskih puteva

Transportni putevi za kamione na povrinskom kopu mnogo se razlikuju

od puteva u javnom saobraaju, a dijele se prema upotrebi na
proizvodne puteve i puteve za odravanje.
Putevi za odravanje namijenjeni su za kamionski transport neophodne
rudarske opreme i razliitog repromaterijala, te prevoz radnika do
radilita.
Proizvodni putevi slue za transport otkrivke i mineralne sirovine, a
karakterie ih:
- veliki intenzitet transporta,
- velika optereenja koja se prenose sa tokova vozila,
- relativno kratka duina do 5 km,
- veliki nagibi sa naizmjeninim usponima i padovima,
- velika irina puta zbog velikih dimenzija transportnog sredstva.
Prema namjeni proizvodni putevi se dijele na stalne (stacionarne),
polustacionarne i privremene. Stalni putevi imaju dui vijek trajanja koji
se kree od 10 - 15 godina, a u zavisnosti od vijeka eksploatacije
leita. Privremeni putevi se periodino premjetaju u zavisnosti od
brzine napredovanja fronta rudarskih radova, a grade se na radnim
etaama i odlagalitu.
Prema konstrukciji trase transportne puteve na povrinskom kopu
moemo svrstati u slijedee tipove: savremeni, "ose" i makadam,
privremeni i zemljani.
Savremeni tip puta ima sve konstruktivne elemente kao i putevi javnog
saobraaja s tom razlikom to je projektovan za odgovarajuu irinu
transportnog sredstva i prema optereenju i intenzitetu kamionskog
transporta.
'ose" i "makadam" su tipovi puta kod kojih je nosei sloj od tucanika
odnosno lomljenog kamena, a gornji habajui sloj je od uvaljanog
tucanika.

Izrada privremenih puteva je vrlo jeftina, zato to isti ima zastor od svega
nekoliko slojeva ljunka, tucanika ili ljake.
Zemljani putevi grade se planiranjem i valjanjem trase puta po terenu
odnosno etaama povrinskog kopa bez ikakvog zastornog materijala.
Odvodnjavanje puta mora se vriti u podunom i poprenom pravcu. U
podunom pravcu odvodnjavanje puta vri se kanalima koji se rade
paralelno sa osom trase sa obje strane puta. Nagib kanala je obino do 2
%.U poprenom pravcu put se radi sa nagibom od 2 do 3 % upravno na
osu trase puta, tako da se voda sliva u odvodne kanale.
irina puta definie se u zavisnosti od dimenzija transportnog sredstva,
brzine kretanja vozila i broja saobraajnih traka. Na povrinskim
kopovima se uglavnom primjenjuju eme transporta kamionima sa
dvosmjernim kretanjem vozila na dvije trake i jednosmjernim krunim
kretanjem na jednoj traci.

Konstrukcija puteva za kamionski transport

Na slici prikazan je popreni presjektipinog puta za transport
kamionima sa kojeg se vidi da su u konstrukciji prisutna etiri razliita
sloja:
- osnovna podloga,
- donji zastor (subbaza),
- zastor i
- gornji, nosivi habajui sloj.

Osnovna podloga je temeljni sloj. To je struktura koja naposlijetku mora

primiti sva optereenja koja dolaze na nosivi habajui sloj.
Gornji nosivi, habajui sloj omoguava izvoenje procesa transportavuu, prenosi optereenje sa guma na osnovu(podlogu) i zatvara
osnovu radi spreavanja prodiranja povrinske vode u unutranje slojeve
puta. Ova povrina moe biti asfaltirana ili betonirana.
Zastor je sloj vrlo visoke stabilnosti i gustine. Njegova glavna namjena je
raspodjela ili ''irenje'' (rasprostiranje) napona izazvanih djelovanjem
optereenja sa tokova na noseu povrinu, tako da ne dolazi do
deformacija ili pomaka niih slojeva u konstrukciji puta. Dodatno on
sprjeava prodiranje mraza u podslojeve i titi radnu povrinu od bilo
kakve promjene u zapremini.
Donji zastor ''lei'' izmeu zastora i osnovne podloge. Koristi se za
nasipanje ekstremno slabo nosivog tla ili u oblastima izloenim jakim
mrazevima. Openito, donji zastor sadri isti granularan materijal kojim
se obezbjeuje drenaa, otpornost na mrnjenje, otpornost na skupljanje
i bujanje osnovne podloge.
Kod projektovanja sekcija (dionica) puta, poinje se sa uzimanjem u
obzir maksimalne mase izvozne odnosno transportne opreme koja e se
kretati po putu. Premda je stvarna kontaktna povrina priblino oblika
elipse, esto se radi pojednostavljenja uzima da je ta povrina krunog
oblika. Isto tako pretpostavlja se da je kontaktni pritisak jednoliko
rasporeen na tlo.

Za dvosmjerni saobraaj to je najei sluaj u povrinskoj eksploataciji

mineralnih sirovina, iskustveno je dokazano da projektovana irina puta
nebi trebala biti manja od etiri irine kamiona, dakle:
irina puta > 4* irina kamiona
Povrina puta je esto izvedena sa poprenim nagibom od 2 do 4%
kako je to prikazano na slici da bi se omoguilo otjecanje vode u
drenane kanale. Zadovoljavajui popreni nagib puta je 4% u sluaju da
na povrini puta nema blata i da ista nije esto smrznuta.