A.

t vn
Chng trnh ting Anh cc trng THCS c a vo
ging dy nhiu nm nay, nhng n vn l mt mn mi i vi hc
sinh. Phng php thc hin cc tit dy cng nh mc ch
dy v hc Ngoi ng cng khc hn vi nhng mn hc khc.
Mc ch ca vic ging dy v hc Ngoi ng l rn luyn
cho hc sinh giao tip 4 k nng:
Nghe (listening), ni (reading) c (reading) v vit
(writing). Mun hon thin k nng ngn ng ngi hc phi thc
hnh nhiu. Hu nh trong chng trnh cp THCS vic luyn
tit tu, ng m, ng iu cho hc sinh cha c ch trng,
gio vin ch rn luyn cho hc sinh c m qun i tit tu,
ng m, ng iu trong cc cu ni.
Thc t, tit tu, ng m, ng iu rt quan trng
trong vic giao tip m thoi vi ngi khc, c bit l ngi nc
ngoi. C th nhng t m s pht m cha tht ng nh tit
tu, ng m, ng iu m ng th ngi nc ngoi cng s
hiu. Ngc li nu ta pht m cc t ng, m tit tu, ng
m, ng iu li sai th ngi nc ngoi cng s kh hiu thm
ch khng hiu l g. Nhiu ngi khi mi hc ting Anh thng
ngh rng ch cn pht m ng cc t m khng ch n
tit tu, ng m, ng iu. Thc ra pht m ng cc t mi
ch l iu kin cn nhng cha .
Trong cu ni ca ngi Anh ta thy c hin tng khc hn,
nhng vn c "nhn ging" xut hin gn nh cch u nhau
trong dng chy m thanh, gia chng l vn ni nhanh v lt
qua - khng nhn mnh, to cho ngi nghe cm gic l ngi Anh

ni nhanh hn ngi Vit. Trong mt cu ting Anh bnh thng,

nhng t c ngha, c ni dung din t chnh thng c
"nhn ging". Nhng loi cu ni khc nhau s dng ng iu
khc nhau.
V d 1:
I did that work
Ti lm cng vic y.
(Chnh ti lm cng vic y ch khng phi ai khc).
(Ti hoc nhiu ngi lm cng vic y, khng c s
khng nh do chnh mnh, bn thn ti).

V d 2:
His name

is Tam

(Tn anh y l Tam).

Nhng:
His name

is Tam?

(Tn anh y l Tam phi khng?).

Cn c vo tm quan trng ca Tit tu, ng m, ng
iu ti xin c nu phng php dy Tit tu, ng m, ng
iu trong cc loi cu ting Anh trng THCS Thch Qung
gip hc sinh khc phc c nhc im trn.

B. Gii quyt vn
1. Trng m v ng iu.
a. Trng m:

Trong ting Anh c hai loi trng m, trng m t (word

stress) v trng m cu (sentence stress).
- Trng m t
Trng m t l mc nhn mnh c s dng khi pht
m cc m tit khc nhau ca mt t c t hai m tit tr ln.
Trng tm t lun c nh
V d: 'garden / 'ga:dn/
Tuy nhin, vi cng mt t, khi trng m thay i s ko
theo s thay i ca t loi v ngha ca t.
V d:

danh t

- ng t

'record

- re'cord

(a ht, k lc)
hoc:

(ghi m, ghi chp).

danh t, tnh t
'present

ng t.

pre'sent

(qu tng, c mt)

(a, trnh, np, dng).

Trng m t ting Anh chia thnh 4 loi: trng tm chnh

(primary stress), trng m ph hoc th hai (secondary stress),
trng m th ba (tertiary stress) v trng m yu hoc th t
(weak stress).
Sch ny ch cp n hai loi trng m u l trng
m chnh vi k hiu " ' " v trng m ph vi k hiu " , "
V d:
hoc

, disagree/, disagri/
, bi,con'tennial/, bai, sen, tenial/

Nhng t c hai trng m thng c t 3, 4 m tit tr ln.

- Trng m cu.
Trng m cu l mc nhn mnh v c s dng khi
pht m cc t khc nhau trong mt cu v thng gn lin vi
ng iu ca cu. Nhn chung, trng m trong mt cu bnh
thng, thng ri vo cc t quan trng mang ni dung ngha
(content words), cn cc t chc nng (function words) nh gii t
(in, on, at...) hoc ph t (quickly, here, very...) mo t (a, the,
an...)... thng khng c trng m.
Mi cu thng c t nht mt trng m, nhng i khi
mt cu c th c hai hoc nhiu trng m, tu thuc vo
di ca cu hoc tu thuc vo ngha m ngi ni
mun chuyn ti ngi nghe. Mt cu nh sau: "What are you
doing?" c th c hai trng m, mt "what" v mt "do".
Mt cu tr li ngn nh "Yes, I did" c th c hai trng m,
mt "yes" v mt "did".
Trng m cu khng c nh nh trng m t.
Trng m cu thay i tu theo ng cnh ca cu v
ngha ca ngi ni mun chuyn ti ngi nghe.
V d:

I bought his new car

1

Khi ta nhn mnh trng m vo t s 1 (I), ta mun tr li

cu hi "Who bought his new car?"
- "I bought it"
Khi ta nhn trng m vo t s 2 (bought), ta mun tr li
cu hi "Did you sell his new car?"
- "No, i bought it."

Khi ta nhn trng m vo t s 3 (his), ta mun tr li cu

hi "Did you buy his old car?"
- "No, I bought his new car"
Khi ta nhn trng m vo t s 4 (new), ta mun tr li cu
hi "Did you buy his old car?"
- "No, I bought his new car"
Khi ta nhn trng m vo t s 5 (car), ta mun tr li cu
hi: "Did you buy new cart?"
- "No, I bought his new car"
b) Ng iu:
Ng iu trong ting Anh c phn lm hai loi chnh:
- Ng iu ln vi k hiu thng c dng l
- Ng iu xung vi k hiu thng c dng l
+ Tuy nhin, trong giao tip hng ngy ngi ta cn dng
nhiu loi "tiu" ng iu din t chnh xc cc khc
nhau ca mnh.
V d:

- Xung thp (Low Fall).

- Xung rung cao (High Wide Fall).
- Xung hp cao (High Narroww Fall).
- Ln thp (Low Rise).
- Ln rng cao (High Wide Rise).
- Ln hp cao (High Narroww Rise).
- Ln - xung (Rise - Fall).

- Xung - ln (Fall - Rise).

- Ln - xung - ln (Rise - Fall - Rise).
Thm ch, ngi Anh c (Autralia) cn s dng ti 13 tiu
ng iu khc nhau trong giao tip hng ngy.
Ta cp ti hai loi ng iu chnh l "Ng iu ln "
(Rising Intonation) v "Ng iu xung" (Falling Intonation).
Ng iu ln thng s dng cha kt thc v khng
khng nh. Ng iu xung thng th hin kt thc v
khng nh.
Tm quan trng ca ng iu trong ting Anh c th v
nh tm quan trng ca thanh iu trong ting Vit. T "Ma" s
thay i ngha tu theo thanh iu m ta s dng: Ma - M - M
- M - M - M". T "Yes" trong ting Anh s thay i tu theo ng
iu m ta s dng:
Yes (vi ng iu xung) c ngha l : , vng, phi, c...
Yes (vi ng iu ln ) c ngha l: g c?, ai y?, c
ch?....
Yes (vi ng iu ln - xung - ln m ch ma mai, ch
bai, nghi ngh... tu theo tng ng cnh v tnh hung m ngi
ni s dng)
Thng thng ta dng ng iu ln vi nhng cu hi tr li
bng "Yes- No", vi cc phn trong cu lit k trc khi kt thc, vi
phn u ca cu hi la chn, v vi nhng cu trn thut
thng thng khi ta mun m ch hi.
V d:

"You under

stand." (Anh hiu ch?)

Cn ng iu xung thng c s dng trong cc cu hi

c bit ("Wh" question), cu trn thut, cu tr li, phn cui
cng ca cu lit k v phn sau ca cu hi la chn.
2. Phng php dy tit tu, ng m, ng iu trong
cc loi cu ting anh trng THCS.
a. Phng php ging chung khi dy tit tu, ng iu
trong cc loi cu ting Anh.
Thng thng dy Tit tu, ng iu cho hc sinh, gio
vin cn tin hnh theo cc bc:
- Gio vin c mu theo nhp g ng tc ln xung ca
tay (c th hai ln).
- Hoc cho hc sinh nghe bng (nu c).
- Gio vin gi hc sinh kh c trc, sau gi hc sinh
trung bnh v cui cng gi hc sinh yu c. Gio vin cn s
dng nhp g v ng tc ln xung ca tay gip hc sinh nhn
trng tm v ng iu ln xung chnh xc, d dng.
- mt s cu kh, gio vin ghi ln bng km theo k hiu
trng m ng iu. Gio vin c r tng t mt trong cu (c
th mt ln). Sau gio vin c cu hon chnh, kt hp
nhp g, ng tc ln xung ca tay (c th hai ln). Tin hnh
luyn cho hc sinh c ln lt, tp th lp c. Gio vin s dng
nhp ng, ng tc ln xung ca tay gip hc sinh nhn trng
tm, ng iu chnh xc, d dng.
b. Phng php dy tit tu, ng iu trong tng loi
cu ni c th.
b1) Cu trn thut:
V d 1:
7

This is Miss

White

- Gio vin tin hnh luyn Tit tu, ng iu theo phng

php chung.
- Gio vin dng nhp g cc t "This, Miss", trng m ca
cu, ng tc tay xung t "White" - ng iu xung.
V d 2:
He is a

pupil

- Gio vin tin hnh tit tu, ng iu theo phng php

chung.
- Gio vin dng nhp g t "He", ng tc tay xung t
"pupil".

V d 3:
She usually goes to school in the morning
- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng
php chung.
- Gio vin dng nhp g t "She, goes, school", iu b
xung t "morning".
b2) Cu ghi vn:
V d 1:
Is Dick a

student?

- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng

php chung.

- Gio vin dng nhp g t "Dick", ng tc tay ln t

"student".
V d 2:
Can your brother

swim?

- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng

php chung.
- Gio vin dng nhp g t "your brother", ng tc tay ln
t "swim".
V d 3:
Do you go to school on

Mondays?

- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng

php chung.
- Gio vin dng dp g cc t "go, school", ng tc tay
ln t "Mondays".
b3) Cu tr li:
V d 1:
Yes, he is.
- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng
php chung.
- Gio vin dng ng tc tay xung cc t "yes, is".
V d 2:
No, I

don't.

- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng

php chung.
- Gio vin dng ng tc tay xung cc t "No, don't".

b4) Cu la chn:
V d 1:
Is Miss Young a doctor or a nurse?
- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng
php chung.
- Gio vin g nhp cc t "Is, Young", ng tc tay ln
cc t "doctor", ng tc tay xung t "nurse".
V d 2:
Are you a pupil or a

student?

- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng

php chung.
- Gio vin dng nhp g cc t "Are you", ng tc tay ln
t "pupil", ng tc tay xung t "student".
b5) Cu hi c t hi:
V d 1:
Where's your

wife?

- Gio vin tin hnh luyn tit tu, ng iu theo phng

php chung.
- Gio vin dng nhp g cc t "Where's", ng tc tay ln
t "wife".
V d 2:
Who is

this?

- Gio vin dng nhp g t "Who", ng tc tay xung t

"this".
V d 3:

10

When's your

birthday?

- Gio vin dng nhp g t "When" , ng tc tay xung

t "birthday".
b6) Cu hi ui:
V d 1:
Daisy doesn't drink coffee, does she?
- Gio vin dng nhp g cc t "Daisy, doesn't, coffee",
ng tc tay xung t "does she".
V d 2:
You are happy,

aren't you?

- Gio vin dng nhp g cc t "You, happy", ng tc tay

xung t "aren't you".

C. Kt lun.
1. Kt qu nghin cu.
Trn y l phng php dy Tit tu, ng m, ng
iu trong cc loi cu ting Anh trng THCS Thch Qung m
ti p dng ging dy cho i tng hc sinh lp 8A, 35 em. Bn
cnh ti vn p dng phng php dy c cho tng i tng hc
sinh lp 8B, 30 em, trong nm hc 2005-2006. Kt qu cho thy
85% hc sinh lp 8A nm chc tit tu, ng iu din
t ni dung trnh by, cc em nhn r s khc nhau v tit
tu, ng iu gia ting Vit v ting Anh, cc em lnh hi tt
nhng g gio vin ni. Cn cc em hc sinh lp 8B mi ch dng
li kh nng bit c, cc em cng s dng mt tit tu, ng
iu trong cc loi cu ni. Ngi nghe kh nhn r ni dung din

11

t. Ngc li cc em cng rt lng tng khi nghe cc em ang ni

g, cho rng gio vin ni nhanh, kh hiu.
2. Bi hc kinh nghim.
Gip hc sinh nm vng tit tu, ng iu trong cc loi
cu ni l iu quan trng trong ging dy b mn ting Anh.
Tit tu, ng iu sai dn n din t ni dung sai, p dng
tit tu, ng iu trong cc loi cu ni nh nu trn gip ti c
th gin lc nhng cu din dch bng ting Vit pht trin ti
a kh nng nghe (listening), ni (speaking), c (reading) ca
hc sinh.
Ngoi ra, Trong trng chnh i mi SGK Ting Anh THCS
c phn nhn mnh v k nng giao tip. Phn ng m l mt
phn khng th thiu trong cc bi thi, bi kim tra, thi cc
cp ... . V vy vic dy ng m trong qu trnh dy hc l
khng th thiu.
3. Kin ngh:
Vi nhng kinh nghim trn, ti hy vng gp phn nh ca
mnh trong vic gip ng nghip v hc sinh p dng v tin
hnh c hiu qu trong cng vic dy hc. T nhng mong mun
ti xut c mt gio trnh v dy ng m cho gio vin
v hc sinh a vo s dng trong trng THCS. y l nguyn
vng thc t v l nhu cu ca gio vin v hc sinh nhm a
cht lng hc ngoi ng ln cao, p ng vi yu cu ca thc tin
v chng trnh ra.

12

phng gio dc huyn Thch thnh

Trng thcs thch qung
--------------------------------

phng php dy tit tu, ng m, ng iu

trong
cc loi cu ting anh trng THCS

H v tn

Trn Thanh

Hi
Chc v
: Gio vin
n v cng tc : Trng THS Thch
Qung
SKKN thuc mn : Ting Anh

13