Professional Documents
Culture Documents
Grade R Book For Venda
Grade R Book For Venda
Zwenezwoha, ndivho ya bugu dza u shumela dza Gireidi R ndi ya u thusa vhana uri vha aluse zwikili
izwi zwe zwa bulwa khathihi na u alusa kuhumbulele kuhulwane kune vha tea u ku alukanya musi
vha tshi isimela murango wo khwahaho wa pfunzo. Buguni idzi hu na zwikhala zwe vhana vha
ewa uri vha bveledze na u iowedza zwikili zwine zwa o vha pfundisela tshikolo tsha fomaa.
Musi vhana vha sa athu u guda u vhala vha tea u ranga nga u alukanya kufarelwe kwa bugu,
u fhena masiaari na u alukanya uri bugu i shuma nga nilae. Vha tea u alukanya vhushaka
vhukati ha maipfi na zwifanyiso zwi re buguni khathihi na u alukanya uri matsina maipfi a re kha
siaari o vhumbwa nga mibvumo nahone a na zwine a amba. Zwo i ralovho na kha u wala. Vhana
vha tea u alusa u haulana ha zwipfi zwavho (motor coordination), vha ita nowenowe dza
kusikelwe kwa zwivhumbeo, vhee vho no ralo, vha ita nowenowe dza kusikelwe kwa maeere.
Ndi zwikili zwenezwi zwine idzi bugu dza u shumela dza lila u alusa kha vhana.
Ri a zwi ivha uri vhana a vha gudi mazha (khathihi) lune bugu dza u shumela dza Gireidi R dza
vha na vhuanzi tshohe uri vhadededzi (vhagudisi) vha shume vha tshi tevhela kugudele kwa wana
mugede e ehe nahone, hune zwa konadzea, vha shumise bugu idzi vha tshi ya phana na u humela
murahu, zwi tshi edza nyaluwopfunzoni ya wana uyu i re yawe e ehe.
Bugu dza u shumela idzi dzi vanganya u funzwa luambo (ngudaluambo), ivhambalo na zwikili zwa
vhutshilo kha thero dza 20, hu tshi shumiswa nila dzi no mvumvusa na u kunga vhagudi vhane vha
kha i vha vhauku. Ri na fulufhelo auri vhagudi vha o iphia musi vha tshi khou ita nyito dzi re
buguni idzi zwenezwi vha tshi khou aluwa na u guda, nauri na vhonevho sa mudededzi wavho, vho o
iphia navho.
Aa Bb Cc Dd Ee Ff
TSHIVENA HOME LANGUAGE
GRADE R BOOK 4
TERM 4
ISBN 978-1-4315-0731-3
Nyito (mishumo) dzi re buguni dzi o thusa vhadededzi kha u topola zwikhukhulusi zwine vhana vha
nga vha nazwo pfunzoni hu u itela uri zwi bviswe nilani ya wana musi a sa athu thoma pfunzo ya
fomaa.
Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm
Nn Oo Pp Qq Rr Ss Tt
Uu Vv Ww Xx Yy Zz
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Gireidi ya
BUGU YA 4
Dzina:
Kiasi:
Bugu idzi dza Rainbow Workbooks dza waha wa Zwixele (Grade R) ndi tshipia tsha
tshiiratheji tsha Muhasho wa Pfunzo ya Muteo tsha u khwiisa kushumele kwa vhana vha tshikolo
vha Afrika Tshipembe pfunzoni dzavho. hoisiso (risetshe) i sumbedza uri arali vhana vha nga
nyanyulwa siani a pfunzo waha muwe na muwe musi vha sa athu u thoma Gireidi 1, hu swika
hune vha shuma zwavhui pfunzoni dzavho dza miwaha i no o tevhela - pfunzoni ya phuraimari na
ya sekondari. Ndi ngazwo ho sedzeswa kufunzele kha Gireidi R.
Bugu
4
Kotara 4
Kha ri imbe
Aifabethe
ISBN 978-1-4315-0731-3
The Department of Basic Education has made every effort to trace copyright holders but if any have been
inadvertently overlooked the Department will be pleased to make the necessary arrangements at the rst
opportunity.
Aa Bb Cc Dd Ee
Ff Gg Hh Ii Jj Kk
Ll Mm Nn Oo Pp
Qq Rr Ss Tt Uu
Vv Ww Xx Yy Zz
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
u g
nga Tshivenda
1 Tshifhinga ...................................................................
2 oroboni ......................................................................
12
3 Mitambo .......................................................................
22
4 Zwivhumbwa ...............................................................
32
5 U pembela ...................................................................
42
TSHIVENDA
Gireidi ya
Bugu
ya
4
Kotara ya 4
Tshifhinga
Kotara ya 2 Vhege ya 1
Musumbuluwo
avhuvhili
avhuraru
avhua
Kha ri wale
avhuanu
Mugivhela
Swondaha
3
1.1
Kotara ya 2 Vhege ya 1
Kha ri vhale Lavhelesani zwifanyiso ni ambe uri vhana vha khou ita mini kha tshiwe na
tshiwe.
1.2
Kha ri ite nyito Olani tshifanyiso
tshi no sumbedza
zwine na o ita
uvha iwe na
iwe kha vhege.
avhu
avhu
Musumbuluwo
S w on da ha
vhili
Mu sum bul uw o
avhuvhili
avhuanu
avhuraru
avhua
Mugivhela
Swondaha
1.3
Kotara ya 2 Vhege ya 1
Kha ri wale
Tevhedzelani eere.
haka
Wanani ni tangedzele eere
h afho tshibogisini.
n u h
h n u
n h n
h hhhh
1.4
Kha ri wale
walani eere
nha maipfi.
eke
hheke
h olo
h emmbe h arika
h
1.5
Kotara ya 2 Vhege ya 1
Vha ri vhalele Tevhedzelani nomboro ni khaare zwivhumbeo u itela uri zwi vhe 9 kha
rou iwe na iwe.
9
9
9
9
9
Itani nowenowe ya nomboro 9.
1.6
Kha ri ite nyito Gerani tshati ndi ume luanga. Ni kone u lu tshimbidza ni tshi
sumbedza zwifhinga zwo fhambananaho kha uvha. Vhudzani khonani
yau zwine na ita nga tshifhinga tshenetsho
i
n
o
l
e
h
s
at
a
Mat
V h u sik
m a sia r i
v h el o -
M ad
a
n
a
ek w
9
Kotara ya 2 Vhege ya 1
1.7
Kha ri wale Gerani tshati ndi ume luanga. Lu tshimbidzeni ni tshi
sumbedza uri ndi khalawaha ifhio. Vhudzani khonani
yau zwine na tama u ita nga khalawaha iwe na
iwe.
zi
d
e
m
i
sh
Back of the circle chart
showing
T s h il i
a
i
r
u
h
V
mo
Ts h
10
o
h
f
if h e
1.8
Kha ri ite nyito walani madzina a khonani dzau kha wedzi we vha bebwa
ngawo.
Phando
L uh uhi
L ambamai
Fulwi
Shundunthule
Fulwana
hangule
Khubvumedzi
uvha {a Mabebo
bo
}avhudi
Tshimedzi
ara
Nyendavhusiku
11
oroboni
Kotara ya 2 Vhege ya 2
vhadzimamulilo
12
mureili wa
thekhisi
dokotela na nese
makhanikhe
Nambatedzani
zwiikara
fhethu ho
teaho.
vhashumabadani
Kotara ya 2 Vhege ya 2
2.1
14
Lavhelesani zwifanyiso ni kone u vhudza khonani yau uri thaidzo ndi mini. Ni
Kha ri vhale kone u tala mutalo u no sumbedza uri a nga thuswa nga nnyi kha tshifanyiso
tshiwe na tshiwe.
2.2
Kha ri ite nyito Tevhedzelani zwithoma ni khaare tshifanyiso.
4
6
8
7
10
15
2.3
Kotara ya 2 Vhege ya 2
Kha ri wale
Tevhedzelani eere.
16
bisi
Wanani ni tangedzele eere
b afho tshibogisini.
b o b
b d a
d b d
b bbbb
2.4
Kha ri wale
walani eere
nha maipfi.
b ambela b annda
b ogisi
bogisi
b ugu
b
zz
17
Kotara ya 2 Vhege ya 2
2.5
1.5
18
2.6
1.6
Vha ri vhalele Gerani theiphi ya u ela ni ele uri
izwi zwithu zwo lapfu lungafhani.
1 2 3 4 5
1 2 3 4
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19
1 2 3 4 5 6 7
19
Kotara ya 2 Vhege ya 2
2.7
20
2.8
5
7
6
4
8
4
6
6
8
8
5
9
6
7
79
35
1 4
35
89
49
89
21
Kotara ya 2 Vhege ya 3
22
Mitambo
Nambatedzani
zwiikara
fhethu ho
teaho.
Kotara ya 2 Vhege ya 3
3.1
Kha ri wale Lavhelesani tshifanyiso ni wale nomboro ni tshi thoma nga 1 yo imela muwini.
Bulani uri ndi tshipuka tshifhio tshi re tsha u thoma, tsha vhuvhili, tsha
vhuraru, tshavhua, tshavhuanu, tshavhurathi, na tsha u fhedzisela.
Ndi tshifhio tshi no ongolowesa?
Ndi tshifhio tshi re tshiukusa?
Ndi tshifhio tshi no leluwesa?
24
3.2
Kha ri vhalele
Tevhedzelani nomboro.
Ni kone u khaara tshivhalo tshone tsha zwithu kha rou iwe na iwe.
6
7
8
9
10
25
3.3
Kotara ya 2 Vhege ya 3
Kha ri wale
Tevhedzelani eere.
26
lebula
ebul
l
l i l
i l d
f i l
l llllllll
3.4
Kha ri wale
lala
lila
l ima
l ebu l a
l
27
Kotara ya 2 Vhege ya 3
3.5
Ntakadzeni
o kora zwikoro
zwa 9.
Lindi o kora
zwikoro zwa 2.
Langanani o
kora zwikoro
zwa 5.
28
Ann o
kora
zwikoro
zwa 5.
Jim o
kora zwikoro
zwa 4.
Samu o
kora tshikoro
tsha 1.
3.6
9
29
3.7
30
Kha ri ite nyito Gerani magaraa kha khethekanyo ya zwigeriwa ni vhone uri ni nga kona u
livhanya zwifanyiso izwi na zwi re kha magaraa nga luvhiloe.
i
b
h
et
inkhi
papawe
haka
l
n
ningo
emere
saga
bola
linga
3.8
Kha ri wale Bulani uri zwifanyiso izwi ndi zwa mini ni thetshelese na mubvumo.
Ni kone u tevhedzela maipfi.
bbika
ika
baka
buka
jege
gege
jasi
bisi
tshisi
walani dzina au ni kone u nambatedza tshiikara ni tshi sumbedza uri mushumo ndi wavhui.
31
Kotara ya 2 Vhege ya 4
32
Zwivhumbwa
Nambatedzani
zwiikara
fhethu ho
teaho.
4.1
Kotara ya 2 Vhege ya 4
Kha ri wale
emere
Wanani ni tangedzele eere
e afho tshibogisini.
i e e
e u o
o a e
e eeee
Tevhedzelani eere.
34
4.2
Kha ri wale
walani eere
nha maipfi.
e g e r e e e la
e r e gisi e s e la
e
35
Kotara ya 2 Vhege ya 4
4.3
36
Vha ri vhalele Ndi tshibogisi tshifhio tshi re na zwinzhi? Vhalani uri hu na zwithu
zwingana ni kone u tevhedzela nomboro i re yone.
89
x
79
36
67
1 2
23
78
98
89
78
4.4
Vha ri vhalele Gerani magaraa aya ni a vhekanye a bve zwigwada
zwa 2. Zwioni na zwikokovhi. Bulani uri dzina a
tshivhumbwa tshiwe na tshiwe i thoma nga eere
ifhio. Ni kone u vhekanga zwivhumbwa u bva kha
tshiukusa u ya kha tshihulwanesa.
owa
ngwea
luaviavi
tswina
phingwini
nkhwe
sekwa
goni
iivha
37
4.5
38
Kha ri ite nyito Gerani magaraa aya ni kone u dubekanya zwifanyiso uri zwi ite zwiori zwa
2. Anetshelani khonani yau izwi zwiori.
4.6
Kha ri ite nyito anganyani zwithoma ni tshi ola tshipuka tshine tshi si
tsha vha hone shangoni. Ni kone u khaara tshifanyiso.
1
1
3
15
7
8
5
14
10
13
4
11
12
4
2
39
4.7
Kha ri ite nyito
Nambatedzani
pheroti (khwamba)
nthihi vhukati.
Nambatedzani
pheroti nthihi
nga nha ha i re
vhukati.
Nambatedzani
pheroti nthihi
fhasi ha i re
vhukati.
40
Nambatedzani
zwiikara
fhethu ho
teaho.
4.8
Kha ri ite nyito
41
Kotara ya 2 Vhege ya 5
42
U pembela
5.1
Kotara ya 2 Vhege ya 5
Kha ri ite nyito Sumbedzani avha vhana nila ya u ya hune vha o pembela hone.
44
5.2
Kha ri ite nyito Ambani uri zwifanyiso izwi ndi zwa mini ni kone u amba uri ndi zwifhio
zwine madzina azwo a fhela nga maeere a no fana.
45
5.3
Kotara ya 2 Vhege ya 5
46
5.4
Kha ri wale walani nomboro dzi re na ndeme dzi no ni kwama.
Miwaha yanga
uvha:
wedzi:
waha
kg
cm
Nomboro ya nnu
ya hashu
irese ya hashu
47
5.5
Kotara ya 2 Vhege ya 5
Kha ri wale
ringi
Wanani ni tangedzele eere
r afho tshibogisini.
r n r
u r u
r n r
r rrrrr
Tevhedzelani eere.
48
5.6
Kha ri wale walani eere
nha maipfi.
r okho
r ua
r adio
r aka
r
49
5.7
Kotara ya 2 Vhege ya 5
Vha ri vhalele
Itani thiki
kha jege
ine ya fara
zwinzhisa.
ala
50
hafu
u sa vha na
tshithu
5.8
Vha ri vhalele Itani thikhi kha tshithu tshine tsha lemelesa kha rou iwe na iwe.
51
5.9
Kotara ya 2 Vhege ya 5
Vha ri vhalele Tevhedzelani nomboro ni khaare zwivhumbeo u itela uri zwi vhe 10
kha rou iwe na iwe.
10
10
10
10
10
Itani nowenowe ya nomboro 10.
52
5.10
Vha ri vhalele Thusani rabulasi u vhala zwifuwo.
53
Zwigeriwa
11 111
3333
3
Phazii:
Gerani phazii kha mutalo wa zwithomathoma.
Zwino umani zwipia uri ni vhumbe zwifanyiso.
5555
5
77777
9999
9
1+1=
1 one 2 two
1+3=
o
1
w
t
o
e 2
four
3 nthree
2 n4
o 3e
wo=
r1+t5
u
1
o
t
f
h
ree6 six
5 hrfive
4 f1+
ee 4
o 7=
t
35 five
six ur
6
7 seven
6 eight
ive 8
s1i+
x 9=
75sevfe
eight
n
8
n ten
9 nineve810
9 ni7n se eight ten
e 10 e 10
in
9 n ten
1+2=
1+4=
1+6=
1+8=
=2=
2+21+
1+4=
1+6=
1+8=
1+2=
1+4=
1+6=
1+8=
2+2=
bugu i
GERANI HAFHA
PETANI
HAFHA
Dear friend
2+2=
Garaatai:
Gerani magaraa kha mitalo mitswu ya
zwithomathoma ni sumbedze khonani yau u itela uri
a ambe uri ndi a mini. Sielisanani u ita nowenowe
ya nomboro.
54
PEREEDZANI HAFHA
PETANI HAFHA
ya
U vhala bugu:
Tevhedzani ndaela ni ite bugu iyi
ya zwigeriwa.
uwani nayo hayani ni i vhalele
a
mashaka na dzikhonani.
hay
ZWIGERIWA ZWANGA
55
56
NAMBATEDZANI HAFHA
NAMBATEDZANI HAFHA
NAMBATEDZANI HAFHA
Kotara ya 2 Vhege ya 1
NAMBATEDZANI HAFHA