Tonit Biba

Vargjet Numerike
Disa veti t Vargjeve Numerike

Ferizaj 2015

Vargjet Numerike

Vargjet Numerike
Nse numrit natyror 1 i shoqrojm numrin real
a2

a1

, numrit 2 numrin real

e kshtu me radh. N prgjithsi, numrit natyror n i shoqrojm nj

an

numr real, q e shnojm me

pafundsisht.
a1 , a2 , . a n ,

Si

rezultat

dhe kshtu procesi vazhdon

fitohet

vargu

numerik:

Vargjet monotone
Vargu (

an

sht:

1. Monoton rrits nse

n N , an <a n+1 ;

2. Monoton zvoglues nse

3. Monoton jo zvoglues nse
4. Monoton jo rrits nse

n N , an >a n+1 ;
n N , an a n+1 ;

m N , a n an +1 .

Vargu i cili e plotson njrin nga kushtet e lartprmendura quhet monoton.

Kufizueshmria e vargjeve
1. Vargu (
q

an

sht i kufizuar nga sipr nse egziston numri real M i till

an M , n N .

2. Vargu (
till q
3. Vargu (

an

sht i kufizuar nga posht nse egziston numri real m i

m a n , n N .
an

sht i kufizuar nse sht i kufizuar nga posht dhe

sipr. Pra, vargu sht i kufizuar, nse egziston numri real pozitiv K i
till q

|a n| K , n N .

Limitet e vargjeve

Vargjet Numerike

Pika a, pr vargun e dhn quhet pik limite(grumbulluese), nse n qdo

rrethin t saj ndodhen pafundsi pika t atij vargu dhe jasht asaj rrethine
ndodhet
vetm
nj
numr
i
fundm
i
pikave
t
vargut.

(an )n=1 , quhet limit i vargut t dhn, nse ajo

Pika a, pr vargun e dhn

pik si pik limit e tij sht e vetme.

Simbolikisht mund t shnohet:
lim an=a .
n

Nse limiti i vargut sht numr i fundm, themi se vargu sht varg
a< . N rastin kur limiti i vargut sht i
kovergjent, d.m.th. nse
pafundm, ather themi se vargu i dhn sht divergjent.

Vetit e vargjeve kovergjente

(an )n=1 ,

Le t jet dhn vargu numerik me termin e prgjithshm:

nse ky
varg ka limit ather ky limit sht i prcaktuar n mnyr t vetme.
Vlen t theksohet se qdo varg kovergjent sht i kufizuar.

Nse limitet e vargjeve ( a n) n=1 dhe ( b n) n=1 , jan prkatsisht

numrat a dhe b, ather vlejn kto fakte t dhna me shprehjet e

mposhtme:
1. lim ( an +bn ) =lim an + lim b n=a+ b;
n

2. lim ( anb n )=lim a nlim b n=ab ;

n

3. lim ( an b n )=lim a n lim bn=a b ;

n

lim an
a n n
a
4. lim
= = .
lim bn b
n b n

( )

N baz t vetive themelore t vargjeve vlejn edhe kto fakte:

1. lim ( k a n )=k lim an ;
n

2. lim ( an ) = lim an .
n

Vargjet Numerike

( a n) n=1

Nse pr vargjet numerike

ather vlen edhe relacioni:
Nse pr vargjet numerike
lim an=a

an <b n

dhe

lim bn=b

dhe

( b n) n=1 , vlen relacioni: an <b n ,

lim an lim b n .

( a n) n=1

dhe

( b n) n=1 , vlen relacioni a<b, ku

, ather duke filluar nga nj n, vlen jobarazimi

Nse pr vagjet numerike

an c n bn
lim bn=a

( a n) n=1 ,

( b n) n=1 dhe (c n )n=1 , vlen relacioni:

, pr qdo numr natyral n , ather fakti se

, ather do t jet edhe

lim c n=a

lim an=a

dhe

Vargu i numrit e
Pr t kovergjuar nj varg dijm se ai duhet t jet i kufizuar dhe monoton.

1 n
=e
n

( )

lim 1+

Vlen t theksohet se vlera e numrit e sht :

e=2.718281828459 ..