1 PISMP PEMULIHAN (BM)/MT/BI

Sewaktu di Mesir,
beliau telah dilantik
memegang jawatan
Hakim Mahkamah
Raja

Abdul Rahman Abu Zaid

Waliyuddin Bin Khaldun
Al-Maliki al-Khadrami

BIODATA
Pakar dalam:
Ilmu kemasyarakatan
(sosiologi)
Pendidikan
Keagamaan
Tamadun
Undang-undang
Falsafah

Ulama zaman
pertengahan
Lahir di Tunis pada tahun
1331 M (732 H) dan
meninggal dunia pada tahun
1406 M (808 H)

Mendapat pendidikan awal daripada bapanya

tentang asas-asas agama seperti al-Quran,
Feqah, Hadith dan Tauhid.

Hafaz al-Quran sejak kecil.

Apabila dewasa, beliau belajar Linguistik Bahasa
Arab (seperti Nahu dan Saraf), Usuluddin dan
Kesusasteraan.

Beliau juga mempelajari Mantiq, Sains, Falsafah,

Matematik dan Sejarah daripada beberapa orang
ulama terkemuka pada masa itu.

Guru beliau yang utama ialah Muhammad Bin Abdul

Muhaimin. Beliau juga turut berguru dengan Abu
Abdullah Muhammad Bin Ibrahim Al-Abla yang
mengajarnya tentang Sosiologi, politik dan
pendidikan.

Sumbangan beliau dalam

bidang sosiologi:
Pengasas dan guru
terkemuka dalam bidang
sosiologi

Mempelopori Ilmu Sosiologi

(orang pertama
membicarakan
pembangunan mental, akal,
dan fizikal manusia)

Sumbangan
beliau dalam
bidang
sejarah:
Pengasas
filosof sejarah
(melalui kitab
al-Ibar)
Mahir dalam ilmu
sejarah
Menghasilkan kitab
al-Muqaddimah

 Membincangkan secara terperinci mengenai sejarah dan

persejarahan.
Membahagikan karya beliau kepada 6 bab:
Bab 1: Mengenai risalah umum tentang masyarakat manusia.
Bab 2: Mengenai masyarakat Badwi atau masyarakat yang
dianggap primitif.
Bab 3: Mengenai pemerintahan khalifah-khalifah dan raja-raja.
Bab 4: Mengenai masyarakat bandar atau masyarakat yang
dianggap sudah maju.
Bab 5: Mengenai pekerjaan dan kehidupan manusia seharian
serta hal-hal yang berkaitan dengan ekonomi secara
umum.

 Setiap bab dalam karya didahului dengan bahagian

pendahuluan dan diikuti oleh tajuk-tajuk kecil yang dipanggil
fasal.
Kandungan al-Muqaddimah terbahagi kepada 2 bahagian:

Asasi

Tidak
asasi

Merangkumi pelbagai aspek termasuk

geografi, kebudayaan, ilmu
pengetahuan, perusahaan,
peradaban dan lain-lain yang
berkaitan dengan politik, agama dan
falsafah.
Perkara yang penting dalam karya ini ialah mengenai ilmu
sejarah dan sosiologi.
Mengenai disiplin
sejarah/falsafah
sejarah dan disiplin
sosiologi/falsafah
sosiologi

Sumbangan beliau dalam bidang politik:

Aktif dalam bidang politik
Berpendapat bahawa asas untuk membina
peribadi dan negara ialah berasaskan Islam
Mengemukakan teori yang mempengaruhi
karya pemikir politik (melalui kitab al-Ibar)

Sumbangan beliau dalam bidang ekonomi:

Berpendapat bahawa:
Rezeki perlu dinikmati bersama dengan adil
Kemajuan negara bergantung kepada
kekuatan ekonomi
Menghasilkan kitab al-Ibar

Ibnu Sina mula menjadi terkenal selepas

berjaya menyembuhkan penyakit Putera Nub
Ibn Nas al-Samani yang gagal diubati oleh
doktor yang lain. Kehebatan dan kepakaran
dalam bidang perubatan tiada tolok
bandingnya sehingga beliau diberikan
gelaran al-Syeikh al-Rais (Mahaguru
Pertama).

Di Rom pada
Tahun 1593

masih diulang cetak

dan digunakan
oleh para pelajar

Terbit
Al Qanun
fi al-Tibb

bahasa Inggeris
dengan judul
Precepts of
Medicine

perubatan.

tidak sampai
100 tahun,
buku itu telah
dicetak ke dalam
15 buah bahasa

Penterjemahan Kitab
Al Qanun
fi al Tibb
Oleh Gerard of Cremona (1114-87).
Dinamakan sebagai Canon
atau Canon fi al-Tibb
Beliau telah berjaya menterjemah
buku berbahasa Arab ke Latin
tidak kurang daripada 92
buah karya Arab yang lengkap

mengandungi sajak-sajak
perubatan

menghasilkan buku
Remedies for The Heart

menceritakan dan
menghuraikan 760 jenis penyakit
bersama dengan cara untuk
mengubatinya

membincangkan
tentang proses
penyediaan ubat

Bidang
Bidang
farmasi
farmasi

menyenaraikan
pelbagai jenis
ubat seperti
antidot, pes,
preservatif,
jem, lozeng,
pil, minyak ,
salap dan
infusi

menyentuh
mengenai
kepentingan
dos

menulis sebuah buku berjudul

al-Najah yang membicarakan
persoalan falsafah
Bidang
falsafah
Pemikiran falsafah banyak
dipengaruhi oleh aliran falsafah
al-Farabi yang telah
menghidupkan pemikiran
Aristotle

Buku An-Najah
Ibn Sina menyatakan bahawa pencipta yang
dinamakan sebagai "Wajib al-Wujud" ialah
satu. Dia tidak berbentuk dan tidak boleh
dibahagikan dengan apa-apa cara sekalipun
Pemikiran falsafah dan konsep ketuhanan
telah ditulis oleh Ibnu Sina dalam bab "Himah
Ilahiyyah" dalam fasal "Tentang adanya
susunan akal dan nufus langit dan jirim
atasan.
Ibnu Sina tidak pernah menolak kekuasaan
Tuhan.

Memperkembangkan
ilmu psikologi
dalam perubatan

Memperkembangkan
ilmu diagnosis melalui
denyutan jantung

Kini dikenali:
ilmu perubatan
psikosomatiks

Memberi tanda-tanda
penyakit kencing
manis dan
kesannya.

Doktor perubatan yang pertama

mencatatkan bahawa penyakit
paru-paru boleh berjangkit

Terjemahan kitab al-Syifa

Diterjemahkan oleh Gundissalines (1130-1150).
Diterjemah ke dalam bahasa Latin dan telah
diterbitkan di bawah tajuk Sufficientia
Physicorum di mana ahli fikir Barat,
Roger Bacon sering membuat rujukan.

RIWAYAT
RIWAYAT HIDUP
HIDUP
AL-FARABI
AL-FARABI
Nama asal Al-Farabi ialah Abu Nasr Muhammad bin
Muhammad Tarkhan Al-Uzdag
Beliau dilahirkan di Wasij, iaitu di wilayah Transosiana,
di negara Turkestan pada tahun 257 H bersamaan
870 Masihi,
Berketurunan Turki, bapanya berketurunan Persia
manakala ibunya pula berketurunan Turki.

Al-Farabi telah meninggal dunia pada bulan

Rejab 339 Hijrah bersamaan 950 Masihi
di Damsyik ,semasa beliau berumur 80 tahun.
Beliau telah dikebumikan di sebuah perkuburan
di bahagian luar pintu selatan atau pintu sampingan
kota tersebut.
Saf al-Daulah sendiri yang mengetuai
para pembesar negeri bagi
menyembahyangkan jenazah Al-Farabi,
di istana Saf Al-Daulah.

Saif Al-Daulah

Gelaran bagi putera

Handaniyah
Beliau
tertarik
dengan
pemerintah
Syria
yang baru pada za
kebijaksanaan dan
kepandaian al- Farabi serta
kehidupannya sebagai seorang
ahli sufi.

PENDIDIKAN
PENDIDIKAN AWAL
AWAL ALALFARABI
FARABI
Mendapat
Mendapat pendidikan
pendidikan awal
awal daripada
daripada
guru-guru
guru-guru persendirian,
persendirian, sama
sama ada
ada
beliau
beliau pergi
pergi belajar
belajar di
di rumah
rumah guru
guru
berkenaan
berkenaan ataupun
ataupun beliau
beliau belajar
belajar
secara
secara formal
formal di
di masjid-masjid
masjid-masjid yang
yang
terdapat
terdapat di
di Wasij,
Wasij, seterusnya
seterusnya beliau
beliau
dikatakan
dikatakan dibesarkan
dibesarkan semasa
semasa
pemerintahan
pemerintahan Nasir
Nasir Ibnu
Ibnu Ahmad.
Ahmad.

Mempunyai daya akal yang

tinggi sejak dari kecil lagi
Dalam usia muda lagi,
beliau telah belajar da
mampu belajar
Dapat menguasai beberapa
berbagai-bagai
bahasa asing, antaranya
ilmu.
bahasa Syria, Arab, Greek,
dan beberapa bahasa lagi

Menguasai pelbagai bidang dalam ilmu keagamaan,

antaranya ilmu Nahu, Tafsir, Hadis, Fiqh, dan
sebagainya. Selain itu, beliau juga
mahir dalam pelbagai cabang-cabang falsafah,
ilmu lingkungan, ilmu militer dan ilmu muzik,
walaupun Al-Farabi mahir dalam pelbagai
bidang tetapi beliau lebih tertarik ataupun lebih
memberikan perhatiannya pada
bidang falsafah dan logik.

Menentang pendapat Plato yang menganjurkan

konsep pemisahan dalam kehidupan manusia.

Dikenali sebagai Aristotle kedua.

Ilmu merupakan segala-galanya dan para ilmuwan
harus diletakkan pada kedudukan yang tertinggi
dalam pemerintahan sesebuah negara.

Mengemukakan banyak pandangan yang mendahului

zamannya.
Keadilan itu merupakan sifat semula jadi manusia,
manakala pertarungan yang berlaku antara
manusia merupakan gejala sifat semula jadi tersebut.
Antara karya yang dihasilkan:
"Madinah al-Fadhilah"
" Ihsa al-Ulum" dan
"Kitab al-Jam".

Pemikiran, idea dan pandangan

Al-Farabi mengenai falsafah
politik.
Perbicaraan mengenai ilmu
falsafah zaman Yunani
dan falsafah Plato serta
Aristotle.

dua buku tidak dapat disiapkan oleh Al-Farabi

di zamannya.

"Kunci
"Kunci Ilmu"
Ilmu"
yang
yang disiapkan
disiapkan
oleh
oleh anak
anak
muridnya
muridnya yang
yang
bernama
bernama
Muhammad
Muhammad Al
Al
Khawarismi
Khawarismi pada
pada
tahun
tahun 976M
976M

"Fihrist
"Fihrist AlAlUlum"
Ulum" yang
yang
diselesaikan
diselesaikan
oleh
oleh Ibnu
Ibnu AlAlNadim
Nadim pada
pada
tahun
tahun 988M
988M. .

seorang pemuzik
yang handal

mencipta satu jenis

alat muzik yang dikenali
sebagai gambus.

menghasilkan sebuah buku berjudul

Al-Musiqa yang mengandungi
pengajaran dan teori muzik Islam
yang dianggap sebagai sebuah buku
terpenting dalam
bidang berkenaan.

bidang
bidang perubatan
perubatan

.
Pandangannya
ialah
Pandangannya
ialah mengenai
mengenai betapa
betapa
jantung
jantung adalah
adalah lebih
lebih penting
penting berbanding
berbanding
otak
otak dalam
dalam kehidupan
kehidupan manusia.
manusia. Hal
Hal ini
ini
disebabkan
disebabkan oleh
oleh jantung
jantung memberikan
memberikan
kehangatan
kehangatan kepada
kepada tubuh
tubuh sedangkan
sedangkan
otak
otak hanya
hanya menyelaraskan
menyelaraskan kehangatan
kehangatan
itu
itu menurut
menurut keperluan
keperluan anggota
anggota tubuh
tubuh
badan.
badan.

Nama
Nama sebenar
sebenar beliau
beliau ialah
ialah
Abu
Abu Walid
Walid Muhammad
Muhammad Ibnu
Ibnu
Ahmad
Ahmad

Dilahirkan
di
Sepanyol
pada
tahun
1126 M

Di Barat,
dikenali
sebagai
Averroes
dan bapa
kepada
fahaman
sekularisme.

Meninggal
dunia di
Maghribi
pada
tahun
1198 M

Latar
belakang
pendidikan
.

Dihantar untuk berguru

dengan Ibn Zuhr
yang kemudiannya
menjadi rakan karibnya.

Mempelajari ilmu fiqh dan

perubatan daripada
Ibnu Zuhr yang pernah
bertugas di sebagai doktor
istana di Andalusia.

Dilantik
Dilantik sebagai
sebagai
hakim
hakim di
di Sevilla
Sevilla
pada
pada tahun
tahun 1169
1169
berikutan
berikutan
mempunyai
mempunyai
hubungan
hubungan yang
yang
baik
baik dengan
dengan
kerajaan
kerajaan Islam
Islam
Muwahidin.
Muwahidin.

Beliau
Beliau dilantik
dilantik
menjadi
menjadi hakim
hakim di
di
Cordova
Cordova pada
pada tahun
tahun
1171
1171 M.
M.

Dilantik
Dilantik sebagai
sebagai doktor
doktor
istana
istana pada
pada tahun
tahun 1182
1182
berikutan
berikutan persaraan
persaraan Ibn
Ibn
Tufail.
Tufail.

Beliau dibuang
ke daerah Alaisano
kerana dianggap
mulhid.
Sebelum meninggal
dunia, beliau telah
menghasilkan
bukunya yang terkenal
Al Taysir.

pulang semula
Cordova.

Disisihkan
dan dihina
oleh orang
ramai.

Kedudukannya dipulihkan
semula apabila
Khalifah Al-Mansor Al-Muwahhidi
menyedari kesilapan
yang dilakukannya

Kurniaan dan
penghormatan yang
diberikan kepadanya
tidak sempat dikecapi.

SUMBANGA
SUMBANGA
N
N IBN
IBN
RUSHD
RUSHD

FALSAFAH DAN
ILMU LOGIK

Menerjemahan hasil kerja Aristotle yang

dilupai Barat ke dalam bahasa Latin
pada awal abad ke-12.
Menyebabkan pengetahuan
yang ditinggalkan oleh Aristotel mula
diketahui ramai di Barat.

Bapa kepada fahaman

sekularisme di Eropah Barat.
Hujah Ibnu Rushd dalam The Decisive Treatise
menjustifikasi pembebasan sains dan falsafah
dari aliran rasmi mazhab Ash'ari
Banyak tertumpu pada persoalan yang
berkaitan dengan metafizik, terutamanya
ketuhanan.

Dalam Fasl al-Maqal (The Decisive Treatise),

menekankan kepentingan berfikir secara analitik
untuk menterjemah al-Quran.

Mempengaruhi ahli falsafah

Barat iaitu Voltaire dan
Rousseau mencetuskan era
Renaissance di Perancis
sehingga merubah wajah
Eropah keseluruhannya
sebagaimana yang ada pada
hari ini.

PERUBATAN
PERUBATAN
Buku "Kulliyah Fit-Thibb"
Mengandungi 16 jilid.
Diterjemahkan ke dalam bahasa Latin
pada tahun 1255 oleh Bonacosa,
orang Yahudi dari Padua.
Diterjemahkan ke dalam bahasa Inggeris
dengan judul General Rules of Medicine.

Pembinaan Hospital Les Quinze-Vingt

hopital pertama di Paris didirikan oleh
Raja Louis IX berdasarkan model hospital
Sultan Nuruddin di Damsyik yang
kaedah perubatannya merupakan hasil
daripada idea dan pemikiran Ibnu Rushd.

Kehebatannya dalam bidang perubatan

juga merangkumi pembedahan dan fungsi
organ di dalam tubuh manusia.

Memberi
Memberi penekanan
penekanan
tentang
tentang kepentingan
kepentingan
menjaga
menjaga kesihatan.
kesihatan.
Pandangan
Pandangan yang
yang dikemukakan
dikemukakan
dalam
dalam bidang
bidang perubatan
perubatan juga
juga
didapati
didapati mendahului
mendahului
zamannya
zamannya
Beliau
Beliau pernah
pernah menyatakan
menyatakan
bahawa
bahawa demam
demam campak
campak
hanya
hanya akan
akan dialami
dialami oleh
oleh setiap
setiap
orang
orang sekali
sekali sahaja.
sahaja.

KEMASYARAKATAN

Membuat pembahagian
Asas pengenalan
masyarakat.
pembahagian masyarakat
berdasarkan kelas.

Masyarak
at awam.

Golongan
elit yang
terdiri
daripada
ahli

Antara karya yang dihasilkan

Mabadil Falsafah (Pengantar Ilmu Falsafah)
Tafsir Urjuza yang membicarakan perubatan dan
tauhid
Taslul, buku mengenai ilmu kalam
Kasyful Adillah, yang mengungkap persoalan
falsafah dan agama
Tahafatul Tahafut, ulasannya terhadap buku Imam
Al-Ghazali yang berjudul Tahafatul Falaisafah
Muwafaqatil Hikmah Wal Syari'a yang menyentuh
persamaan antara falsafah dengan agama.
Sebuah buku muzik yang diberi judul "De Anima
Aristoteles" (Commentary on the Aristotle's De
Animo)

Nama sebenar:
Muhammad Ibn Musa
al-Khawarizmi
Dilahirkan di daerah
Hawarizmi (Khiwa)
satu daerah ke
selatan Laut Arab
pada 780 M dan
meninggal dunia
pada tahun 850 M.

Dikenali sebagai
Abu Abdullah
Muhammad Bin
Ahmad Bin Yusoff.

Beliaulah yang menemukan Al

Jabru wal Mukobala (penjabaran
dan penyelesaian). Diterjemahkan
ke bahasa Latin menjadi Aljabar.

BIODATA
Dikenali di
Barat
sebagai:
alKhawarizmi
alCowarizmi
al-

Ketokohan al-Khawarizmi dapat dilihat daripada

dua sudut iaitu:

BIDANG MATEMATIK

Memperkenalkan aljabar dan hisab.

Banyak menghasilkan karya-karya yang terkenal
ketika zaman tamadun Islam.
Antara karya-karya yang beliau hasilkan ialah
Mafatih al-Ulum.
Sistem nombor adalah salah satu sumbangan dan
telah digunakan pada zaman tamadun Islam.
Banyak kaedah yang diperkenalkan dalam setiap
karya yang dihasilkan. Antaranya ialah:

Masalah
pecahan dan
3
sifat nombor
perdana dan
teori nombor
juga
diperkenalkan.
teorem segi tiga
sama dan segi tiga
sama kaki serta
2
bagaimana untuk
mengira luas
segitiga, segi
empat selari dan
bulatan dalam
geometri.

kos, sin
dan tan
dalam
1
trigonomet
ri
penyelesai
an
persamaa
n.

BIDANG ASTRONOMI

Astronomi dapat ditakrifkan sebagai ilmu falaq

(pengetahuan tentang bintang-bintang yang
melibatkan kajian tentang kedudukan, pergerakan,
dan pemikiran serta tafsiran yang berkaitan dengan
bintang)
Seawal kurun ketiga lagi lagi, al-Khawarizmi telah
menghasilkan dua buah buku yang salah satu
daripadanya telah diterjemahkan ke Bahasa Latin dan
memberi pengaruh besar ke atas Muslim, orang

NOMBOR
Beliau telah menerangkan penggunaan sistem angka
dalam sebuah buku - hanya naskah Latin sahaja yang
dijumpai (De Numero Indorum)
berkaitan dengan
aritmetik.
Menerangkan angka sifar dalam buku beliau.
Dengan adanya sisitem angka ini, bukan sahaja
operasi tambah, tolak, darab dan bahagi dapat
dilaksanakan dengan mudah, bahkan dalam berpuluhpuluh operasi lain seperti kuasa, log, kosinus dan
sebagainya.
Dengan sistem ini juga, manusia telah dilengkapi
dengan kuasa yang menakjubkan seperti meramal
gerhana, menentukan planet-planet atau komet-komet
yang baru, menganggar umur dunia dan sebagainya.

ALJABAR
Kemajuan aritmetik membawa kepada kemajuan
aljabar, iaitu satu bidang matematik yang
menggunakan tanda-tanda dan huruf-huruf untuk
mewakili nombor, nilai atau pemboleh ubah atau
secara ringkasnya disebut ilmu persamaan.
Bagi masyarakat umum, aljabar membicarakan
kaedah memanipulasi simbol-simbol dengan hukumhukum atau petua-petua tertentu, iaitu satu
penjurusan kepada aritmetik.
Pada abad ke-9 M, beliau telah menulis tentang
aljabar yang bertajuk Al- Jabar wa al- Muqabalah.

 Di sini al-Jabar bermaksud mengubah satu kuantiti

dari sebelah persamaan ke sebelah yang satu lagi,
dan al-Muqabalah bermaksud memudahkan atau
meringkaskan ungkapan yang terhasil (dengan
menghapuskan sebutan yang sama di kedua-dua
belah persamaan).
Beliau merupakan orang pertama yang mengajar
aljabar dalam bentuk yang mudah dan menyelesaikan
banyak masalah yang dihadapi oleh masyarakat
seperti masalah perwarisan, pembahagian harta dan
perniagaan.

 Ketika bertugas mengawasi astronomi di Baghdad

dan Istanbul, beliau telah menulis sebuah lagi buku
al-Kitab al-Mukhtasar fi Hisab al-Jabr wa alMuqabalah yang bertujuan khusus untuk mencari
penyelesaian kepada masalah praktikal dalam
kehidupan orang-orang Islam pada waktu itu.
Peranan beliau sebagai ahli Matematik agung yang
memperkenalkan aljabar kepada tamadun dunia, jelas
kelihatan daripada perkataan yang digunakan dalam
bidang ini seperti algebra, diambil daripada nama
beliau, Al-Khawarizmi, root (punca), diambil daripada
perkataan Latin radix yang diterjemahkan daripada AlKhawarizmi.
Dalam hal ini, beliau dikenali sebagai bapa aljabar.

GEOMETRI

Satu bidang matematik mengenai ciri dan hubungan

antara titik, garis, sudut, permukaan dan pepejal di
dalam ruang.
Ilmu ini berkenaan dengan masalah magnitud dan
ciri-ciri ruang.
Beliau memberi satu teorem tentang segi tiga sudut
tegak sama kaki serta menghitung luas segi tiga, segi
empat selari dan bulatan.

Dalam satu bab daripada buku Aljabar beliau

tentang sukatan, beliau menumpukan perhatian
khusus kepada geometri sahaja.
Bab itu bertajuk Bab al-Misaha (bab sukatan luas).
Kerjaya beliau dalam geometri tidak mempunyai
pengaruh Euklid (sarjana geometri Greek yang
terkenal) kerana tidak kedapatan unsur Euklid
daripada segi kandungan atau istilah-istilah yang
digunakan.

TRIGONOMETRI
DAN ASTRONOMI
Trigonometri merupakan satu bidang matematik
mengenai segi tiga, sukatan sisi dan sudutnya.
Ilmu yang berkaitan dengan aljabar ini pada asalnya
(ketika tamadun Greek) hanya dilihat sebagai
perkembangan daripada geometri.
Perkembangan trigonometri berikutnya (pada abad
ke-12 M) didorong oleh keperluan penyelesaian
berangka berhubung dengan astronomi yang
dipelopori oleh sarjana-sarjana Muslim.
Boleh dikatakan bahawa trigonometri ialah suatu ilmu
yang memenuhi keperluan praktikal bagi kedua-dua
bidang astronomi dan geometri.

Trigonometri bukan sahaja bergantung kepada

aljabar bahkan juga dengan alat-alat pelayaran
seperti Kuadran (alat untuk menyukat sudut dan
altitud) dan Astrolab (satu alat untuk menentukan
altitud bintang, matahari dan planet).
Astrolab boleh digunakan untuk mengukur waktu,
ketinggian gunung serta dalamnya perigi.
Beliau merupakan salah seorang yang pertama
menghitung jadual astronomi dan sifat trigonometri,
yang kemudiannya diterjemahkan kepada bahasa
Inggeris oleh Adelard.
Antara kandungan kerja beliau dalam bidang
trigonometri ialah 100 sifir sinus dan kotangen.

KAEDAH
BERANGKA
Dalam
,
k
i
t
a
m
e
t
a
M
n
a
i
a
s
e
l
e
y
n
pe
ha
l
a
s
a
m
a
kepad
eh
l
o
b
h
a
l
a
s
ma
ra
a
c
e
s
n
a
k
u
dilak
au
t
a
f
i
t
a
t
i
l
a
u
k
.
f
i
t
a
t
i
t
n
a
u
k

Cara kualit
atif
baru
menampak
kan
kesannya p
ad a
abad ke- 1
0 M.

Cara
kualitatif
terbahagi
kepada
dua.

Melibatkan analisis
umum memberi
penyelesaian tepat
tetapi tidak
menggunakan angka.

Cara
Kualitatif

Kaedah berangka yang

boleh menghasilkan
penyelesaian dalam
bentuk angka walaupun
mungkin tidak tepat
tetapi untuk praktikalnya
mencukupi
penyelesaian itu
memenuhi kejituan yang
ditetapkan.

 Kesan daripada sumbangan ini, kaedah berangka

digunakan secara meluas dalam pelbagai ilmu.
Antaranya ialah dalam bidang fizik, statistik,
kejuruteraan, ekonomi, pengurusan dan sebagainya.
Al-Khawarizmi digelar Bapa Kaedah Berangka
kerana sumbangan beliau ini.
Secara tidak langsung, nama beliau diakui apabila
tertera dalam setiap penulisan tentang kaedah
berangka/analisis berangka, juga dalam bahasa
Inggeris disebut algorithm (satu susunan langkahlangkah atur cara bagi menyelesaikan sesuatu
masalah secara berangka.

 Malangnya, asal-asul istilah ini tidak diketahui

oleh kebanyakan ahli Matematik sendiri.
Hal ini jelas kelihatan apabila istilah tersebut
diterjemahkan sebagai algoritma dalam
bahasa Melayu yang tidak langsung
menggambarkan pengaruh Arab atau perkataan
asalnya sendiri, iaitu Al-Khawarizmi.

TOKOHTOKOHTOKOH
TOKOH
LAIN
LAIN
DALAM
DALAM
TAMADUN
TAMADUN
ISLAM
ISLAM

JABIR IBN HAIYAN

Potret "Geber" Eropah abad ke-15, Codici

Ashburnhamiani
1166, Biblioteca Medicea Laurenziana,
Florence.

IBN BAJJAH

Pemikiran falsafah Ibn Bajjah ini dapat

diikuti dalam
"Risalah al-Wida" dan kitab "Tadbir alMuttawwahid"
yang secara umumnya merupakan
pembelaan kepada
karya-karya al-Farabi dan Ibn Sina
Menulis sebuah buku yang berjudul "aI-Nafs
membicarakan persoalan yang berkaitan de

Tetapi perasaan dengki dan cemburu telah

menyebabkan beliau diracuni dan akhirnya
meninggal dunia pada tahun 1138 (M) dalam
yang masih muda.

AL RAZI

Abu Bakar Muhammad bin Zakaria al-

Penemuan al-Razi berkenaan

penyakitcampak cacar tulen (smallpox)
dan campak biasa (measal) turut menjadi
bahan rujukan perubatan di dunia Barat
malah turut diulangi penerbitannya
beberapa kali sehingga abad ke-18M.
Beliau telah menghasilkan banyak karya
dalam bidang perubatan.

Kitab al-Mansur (Liber Medicinalis ad al Man

karya agung al-Razi dalam dunia perubatan.

Karya beliau yang tulen dan mencerminkan

dan kepakaran beliau dalam amalan peruba

al-Sirah al'Falsafiyyah
Kitab al-llmi al-Ilahi
al-Syukuk 'ala Proclus.

Amarah al-lqbal aI'Dawla

Kitab al-Ladzdzah

Maqalah fi ma baid al'Thabiiyah

al-Razi merawat
pesakit.
(pelukis tidak
dikenali)

IBN
IBN HAITHAM
HAITHAM

Abu All Muhammad al-Hassan

ibnu al-Haitham.

Dilahirkan di Basrah pada tahun 354H bersamaan

dengan 965 Masihi.

Penyelidikannya mengenai cahaya telah memberikan

lham kepada ahli sains barat seperti Boger, Bacon, da
Kepler mencipta mikroskop serta
teleskop.

enemui prinsip isi padu udara sebelum seoran

saintis yang bernama Trricella mengetahui
perkara itu 500 tahun kemudian.

enemui kewujudan tarikan graviti sebelum Isaa

Newton mengetahuinya.

Teori Ibnu Haitham mengenai jiwa manusia

sebagai satu rentetan perasaan yang bersam
sambung secara teratur telah memberikan il
kepada saintis Barat untuk menghasilkan wa
gambar.

RENUNGAN
Sejarah telah membuktikan betapa
dunia Islam telah melahirkan ramai
golongan sarjana dan ilmuwan yang
cukup hebat dalam bidang falsafah,
sains, politik, kesusasteraan,
kemasyarakatan, agama, perubatan,
dan sebagainya. Salah satu ciri yang
dapat diperhatikan pada para tokoh
ilmuwan Islam ialah mereka tidak
sekadar dapat menguasai ilmu tersebut
pada usia yang muda, malah dalam
masa yang singkat dapat menguasai

BIBLIOGRAFI
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia
1). Selangor: Edusystem Sdn. Bhd.
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia
2). Selangor: Edusystem Sdn. Bhd.
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia
3). Selangor: Edusystem Sdn. Bhd.
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia
4). Selangor: Edusystem Sdn. Bhd.
Adi Alhadi. (2002). Tokoh ternama dunia
5). Selangor: Edusystem Sdn. Bhd.

(jilid
(jilid
(jilid
(jilid
(jilid

Ali Mohamad. (2001). Tamadun Islam dan tamadun Asia.

Kuala Lumpur: Universiti Malaya.
Azhar Hj. Mad Aros. (2004). Tamadun Islam dan tamadun Asia
(TITAS). Selangor: Oxford Fajar Sdn. Bhd.
Mustafa Haji Daud. (1993). Tamadun Islam. Kuala Lumpur:
Utusan Publication & Distributors Sdn. Bhd.
Zuraidah. Ibnu Sina tokoh perubatan Islam. Diambil pada 17
Februari 2009 daripada http://pkukmweb.ukm.my/~ahmad/
tugasan /s3_ 99 /zuraidah.html.
Ibnu Sina. Diambil pada 17 Februari 2009 daripada
http://members. tripod. com/man999/Ibnu_Sina.html.
Tokoh-tokoh Islam:Ibnu Rushy. Diambil pada 17 Februari pada
2009 daripada
http://alhakelantan.tripod.com/tokoh/id3.html.