HIPER- I HIPO- FUNKCIJA

PARATIREOIDNIH LEZDA
prof. dr Branka Kovaev Zavii
Katedra za internu medicinu
Medicinski fakultet
Novi Sad

* kalcitonin
* kalcitriol
* PTH

OSNOVNA DRA ZA PTH = HIPOKALCEMIJA

84 AK
N 1-34 - BIOLOKI AKTIVAN
C 35-84
RIA

HIPERPARATIREOIDIZAM

AUTONOMNI OBLIK
PRIMARNI HPTH
TERCIJARNI HPTH

REGULATIVNI OBLIK
RENALNI
INTESTINALNI

PRIMARNI HIPERPARATIREOIDIZAM
ETIOLOGIJA: 1. SOLITARNI TUMOR (ADENOM) 80%
2. HIPERPLAZIJA 2 ILI VIE LEZDA 15%
3. KARCINOM 3-4%
4. U SKLOPU MEN I MEN

KLINIKA SLIKA PRIMARNOG

HIPERPARATIREOIDIZMA
A) Simptomi i znaci hiperkalcemijskog sindroma:
gubitak apetita, muka i povraanje, opstipacija
oslabljeni refleksi, psihiki poremeaji i poremeaji svesti do

kome
poremeaji sranog ritma, arterijska hipertenzija
poliurija i polidipsija

B) Simptomi i znaci organskih komplikacija

BUBREZI
nefrolitijaza
nefrokalcinoza

KOSTI
osteoporoza
Von Recklinghauzenova
bolest

GASTROINTESTINALNI
TRAKT
ulkus duodenuma
pankreatitis
holelitijaza
.................................................................................................................................
bubrene kolike
bolovi u trbuhu
bolovi u kostima
hronine infekcije
povraanje
prelomi
bubrena isuficijencija pseudotumori kosti
promene u stolici

LABORATORIJSKA DIJAGNOSTIKA
PRIMARNOG HIPERPARATIREOIDIZMA

HIPERKALCEMIJA
HIPOFOSFATEMIJA
PTH U KRVI
cAMP U URINU
* rezultati drugih analiza zavise od
ispoljenosti organskih komplikacija

DOPUNSKA DIJAGNOSTIKA - CILJEVI

TRAGANJE ZA ORGANSKIM
KOMPLIKACIJAMA

LOKALIZACIJA OBOLELE
LEZDE

UZ abdomena i bubrega

UZ paratireoidnih lezda

RTG gastroduodenuma

scintigrafija paratireoidnih lezda

CT vrata

RTG skeleta i lamine dure

zuba
DPA lumbalne kime

scintigrafija skeleta

biopsija kosti

arteriografija i flebografija
paratireoidnih lezda

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA
HIPERKALCEMIJE
PARATIREOIDNI UZROCI:
PHTP *
terapija litijumom
MALIGNE BOLESTI:
solidni tumor sa metastazama (Ca dojke)
solidni tumor sa humoralnim faktorima (plua)
multipli mijelom, limfomi
VITAMIN D:
trovanje vitaminom D
granulomatozne bolesti (sarkoidoza 1.25 (OH)2D)

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA
HIPERKALCEMIJE
BUBRENA ISUFICIJENCIJA:
trovanje aluminijumom
teki sekundarni hiperparatireoidizam (tercijarni) *
DRUGI UZROCI:
hipertireoidizam
imobilizacija
tijazidni diuretici
trovanje vitaminom A
* u svim sluajevima osim u primarnom i tercijernom
HPTH, hiperkalcemiju prate vrednosti PTH u krvi

LEENJE PRIMARNOG
HIPERPARATIREOIDIZMA
I) ETIOLOKO LEENJE: - operativno
II) LEENJE HIPERKALCEMIJSKOG SINDROMA:
HIDRIRANJE BOLESNIKA I FORSIRANJE DIUREZE
2-6 l 0.9% NaCl + furosemid 40-169 mg/dan
KALCITONIN 2 IU / kg TT / 4h s.c.
FOSFATI per os 250 mg / 6h ili i.v. 1500 mg / 12h
BISFOSFONATI (Alendronat, Aredia, Zometa)
DIJALIZA
kontraindikovano davanje kardiotonika i tijazidnih diuretika
hiperkalcemija u PHPT ne reaguje na primenu kortikosteroida

III) LEENJE ORGANSKIH KOMPLIKACIJA:

odgovarajuim postupcima

SEKUNDARNI HIPERPARATIREOIDIZAM
REGULATIVNI
javlja se u onim oboljenjima ciljnih organa za delovanje
PTH, koja dovode do HIPOKALCEMIJE.
PTH u tih oboljenja nastaje mehanizmom regulacije
(povratna sprega)

RENALNI OBLIK:
retencija fosfata
(CaxP)
sinteza 1.25 (OH)2D
ledirana sluzokoa

INTESTINALNI OBLIK:
intestinalna resorpcija
Ca
intestinalna resorpcija
vitamina D

RENALNI OBLIK SHPTH

ETIOLOGIJA: dugotrajna bubrena isuficijencija

KLINIKA SLIKA: 1. simptomi i znaci HBI i hipokalcemije

2. simptomi i znaci renalne osteodistrofije

DIJAGNOZA: 1. parametri HBI

2. hipokalcemija, hiperfosfatemija,ALP
3. PTH, 25 OH D, 1.25 (OH)2 D

RENALNI OBLIK SHPTH

DOPUNSKA DIJAGNOSTIKA:
1.
2.

RTG: osteodistrofija i kalcifikacije mekih tkiva

BIOPSIJA KOSTI: osteomalacija

LEENJE:
1.
2.
3.
4.
5.

leenje HBI (medikamenti, dijaliza, transplantacija)

korekcija P (Al - hidroksid)
nadoknada 1.25 (OH)2 D (Rocaltrol)
nadoknada kalcijuma (Ca Sandoz f)
leenje hiperplazije paratireoidnih lezda (operacija)

INTESTINALNI OBLIK SHPTH

ETIOLOGIJA: SLA (glutenska enteropatija, resekcija
eluca, pankreatektomija, M. Crohn)

KLINIKA SLIKA:
1.
2.

simptomi i znaci osnovnog oboljenja i Ca++

simptomi i znaci promena na skeletu

DIJAGNOZA:
1.
2.
3.

patoloki testovi apsorpcije

hipokalcemija, hipofosfatemija i ALP
PTH, 25 (OH) D, 1.25 (OH)2 D

INTESTINALNI OBLIK SHPTH

DOPUNSKA DIJAGNOSTIKA:
1.
2.

RTG skeleta: osteoporoza i/ili osteomalacija

biopsija kosti: osteoporomalacija

LEENJE:
1.
2.
3.

leenje osnovnog oboljenja

nadoknada vitamina D (10.000 20.000 i.j. / dan)
nadoknada kalcijuma

HIPOPARATIREOIDIZAM
DEFINICIJA:
oboljenje
paratireoidnih
lezda
sa
smanjenom
sekrecijom PTH ili sekrecijom bioloki neadekvatnog
PTH.

ETIOLOKA PODELA:
idiopatski oblik
postoperativni oblik
postiradijacioni oblik

HIPOPARATIREOIDIZAM
KLINIKA SLIKA:
1. znaci poveane neuromiine razdraljivosti
larvirana tetanija (Chvostek, Trousseau I i II, EMG)
manifestna tetanija (karpopedalni spazam,
konvulzije, bronhospazam, mentalni poremeaji)

2.
3.

smetnje vida zonularna katarakta

Izmenjena adneksa koe

HIPOPARATIREOIDIZAM
DIJAGNOZA:
1.
2.
3.

hipokalcemija i hiperfosfatemija (bez HBI)

PTH i ravan EDTA test
cAMP u urinu

* ukoliko su vrednosti PTH

N ili potrebno je uraditi

test sa egzogenim PTH tokom kojeg se dobije
normalan odgovor.

DIFERENCIJALNA DIJAGNOZA
HIPOKALCEMIJE
1.
2.
3.
4.
5.
6.

HIPOPARATIREOIDIZAM
PSEUDOHIPOPARATIREOIDIZAM
BUBRENA INSUFICIJENCIJA
HIPOMAGNEZIJEMIJA
DEFICIT VITAMINA D ( unos, apsorpcija)
EGZOGENI EKSCES FOSFATA

ishranom
i.v.
beli fosfor opekotine

7. ENDOGENI EKSCES FOSFATA

miina trauma
citotoksina terapija
maligna hipertenzija

HIPOPARATIREOIDIZAM
DOPUNSKA DIJAGNOSTIKA:
1.
2.
3.

oftalmoloki pregled palt lampom

RTG i DPA kosti: guste kosti, kalcifikacije mekih tkiva
RTG lobanje: kalcifikacije bazalnih jedara

iskljuiti druge uzroke hipokalcemije:

pseudohipoparatireoidizam
HBI i SLA
hipomagnezijemija
deficit vitamina D

HIPOPARATIREOIDIZAM
TERAPIJA:
1.

ISHRANA SIROMANA FOSFATIMA (mleko !!!)

2.

METABOLITI VITAMINA D: 1-D i Rocaltrol

3.

D2 VITAMIN: 1-3 x 1 tbl ili 1-3 x 10-15 kapi

4.

NADOKNADA KALCIJUMA: 1-4 x 1 tbl

5.

AT 10 sol 3 x 5-20 kapi

PSEUDOHIPOPARATIREOIDIZAM
uroeni nedostatak receptora za PTH u bubrezima!
(Albright)
KLINIKA SLIKA:
1.
2.

znaci hipokalcemije
pratee uroene anomalije

DIJAGNOZA:
1.
2.
3.

hipokalcemija i hiperfosfatemija
PTH, cAMP koji se ne posle e PTH *
normalan EDTA test

TERAPIJA: kao kod hipoparatireoidizma