Professional Documents
Culture Documents
1 800
1 800
1 800
LATIN
DICTIONARY
CHARLTON
T . L E W I S , PH.D.
OXFORD
AT THE CLARENDON PRESS
ADVERTISEMENT.
the schools and colleges of both countries, only works which are substantially
reprints or abridgments of itself.
ence of its kind for a generation of scholars, its merits need no description here.
Meanwhile, great advances have been made in the sciences on which lexicography
depends.
and history of thousands of words, and revealed meanings and shades of meaning
which were long unknown.
The history of ancient nations, the private life of their citizens, the thoughts and
beliefs of their writers have been closely scrutinized in the light of accumulating
information.
Thus the student of to-day may justly demand of his Dictionary far
w o r k Dr. WILLIAM FREUND, who carefully revised it, rewrote a few of the less satisfactory articles, corrected errors, and supplied about two thousand additions, mainly
in the early pages.
DRISLER, LL.D., to be edited; but that eminent scholar soon advised us that a
reconstruction of the work was desirable, such as he could not command leisure to
make.
They were afterwards delivered to the present editors to be used freely, and
unremitting labours for several years are now given to the public.
The first 216 pages (words beginning with A) are the work of Professor CHARLES
SHORT, LL.D., of Columbia College.
W h i l e each editor is
iv
ADVERTISEMENT.
alone and wholly responsible for the pages which he has prepared, Mr. LEWIS requests
us to acknowledge the indebtedness of the book to contributions from other scholars*
incorporated by him with his own collections. It is proper to refer, in particular,
to the valuable services of GUSTAvus FISCHER, LL.D., of New Brunswick, whose
learning and research have given to many articles a fulness and thoroughness hardly
attempted before in a Latin Dictionary (see, for example, the words contra, 2. cum, sic,
sisto, solvo, suus, tum, tunc, volo, and others);
and of Professor GEORGE M. LANE,
LL.D., of Harvard College, who has kindly examined a large part of the book in
proof, and has freely communicated, in his suggestions and corrections, the ripe fruits
of his scholarship.
ORTHOGRAPHIC
INDEX;
A. list of the principal words which are variously spelled in MSS. and editions. From Brambach's " A i d s to Latin Orthography."
(In most cases the form approved by Brambach is that preferred by recent editors; but there ere still several words
on which high authorities differ from him or from one another. For particulars, see the Lexicon.)
ORTHOGRAPHICAL INDEX.
saeculum, not seculum,
paulus, better than paullus.
saepes, saepio, not sepes, eta
pejoro, better than pejuro; not perjuro.
penna and pinna (for the distinction, v. the saeta, not seta,
sarisa, better than ear Issa.
Lexicon, s. v. penna),
per in composition is unchanged, but r satura, later form satira; not satyra
may become I before I (pellicio, cf. pel scaena, not scena; so scaenicus, etc.
lego), or may fall out in compounds of sepulcrum, better than sepulchrum. .
sescenti, not sescenti,
jus and juro, v. pejero.
percontor, better than percuncto^ so per- setius, not sectus (v. secus),
singillatim, not singillatim,
contatio,
sollemnis, not sollennis, sollempnis.
perlego, not pellego nor pelligo.
somnulentus, better than somnolentua
plebs and plebes, not plebis (nom. sing.),
stuppa, not stupa, stippa; so stuppeus,
pretium, not precium.
suadela, not suadelis
proelium, not praelium,
proicio, better than projicio.
sub in composition, before vowels and , i
promunturium, not promontorium.
(for j), b, d, I, n, e, i, ; sue before e; suf
protinus, better than protenus,
Defor e / ; sug before g; sum or sub bepulcher, not pulcer,
fore m; sup before (rarely sub); sur
quamquam and quanquam,
or sub before r; sus (for subs) in susciquattuor, better than quatuor,
pio, suscito, suspendo, sustineo, sueten
querela, better than querella,
to, sustuli; su in suspicio, suspiro,
quicquam, better than quidquam
subicio, better than sublicio,
quidquid and quicquid,
suboles, not subolis, soboles,
quotiens, better than quoties,
subsicivus, not subsecivus.
raeda, better than reda; not rheda,
sucus, not succus.
recipero, better than recupera,
suspicio, better than suspitio.
reicio, better than rejicio.
taeter, not teter.
religio, religiosus, not relligio,
tamquam and tanquam,
robigo, not rubigo.
tingo, not tingua
ABBREVIATIONS
USED IN REFERRING TO
Aem. Mac.
Afran.
"
Caes., De Caesaribus.
fi.
360
ob.
390
"
370
"
525
"
B.C. 42
" 180
" (?) A. D. 420
ob.
B. C. 44
fi. A D . 200
" (?) % 55
" (?) "
320
"
B.C. 140
ob.
A D , 575
viii
Cassiod. (coni)
ABBREVIATIONS.
Cinc.
Fenest.
Fest.
Firm. Mat. or )
Firm.
)
Flor.
Fortun. or )
Ven. Fort.)
L. Fenestella, historian,
Sext. Pompeius Festus, grammaHan,
about
350
490
B. C. 169
A.D.521
"
300
II
II
" 375
B. C. 214
It
II
A.D.130
"
36
I poti,
(?)"
150
"
340
"
140
"
600
ABBREVIATIONS.
Front, or Frontin. S. Julius Frontinus, engineer, etc., obiit, A. D. 108
"
Aquaed., De Aquaeductus Urbis Romae.
44
Strat., Strategematica.
Fronto or Front. . Cornelius Fronto, orator,
44
ad Mare., Epistulae ad M. Aurelium.
44
ad Ver., Epistulae ad Verum Imperatorem.
De Diff., De Differentiis.
"
De Eloq., De Eloquentia.
Fulg.
168
650
German.
175
18
Gloss.
Glossarium.
"
Cyril, Cyrilll
"
Isid., Isidori.
"
Philox., Philoxeni
Grai
Gratius Faliscus, poet,
"
Cyn. or Cyneg., Cynegetica.
Her.
Hier.
44
"
"
"
"
flor.
IO
Hyg.
fi.
"
Inscr.
Inscriptiones.
"
Don., Don.
"
Fabr., Fabretti.
Graev., Graevil
Grut., Gruteri.
Gud., Gudii.
Maff., Maffeii.
Momms., Mommsenii.
44
Murat., Muratorii.
44
Neap., Regni Neapolitani (ed. by Mommsen).
"
Orell., Orelli.
"
Rein., Reinesii.
Inst.
Institutiones.
Isidorus Hispalensis, gramm.,
Isid.
"
Orig. Orrgenes.
Jabolenus Priscus, JCtus,
Javol.
ob.
ti
tt
tt
552
tt
ft
290
Julian.
tt
tt
130
(?)
44
Justinus, historian,
Justinianus, emperor
Inst. , Institutiones.
"
M. Manilius, poet,
Astron., Astronomica.
Marc. Emp.
about
100
tf
ob.
102
te
425
ft
520
Optat.
ti
130
Orell
See Inscriptiones.
Oras.
Paulus Orosius, historian,
.
P. Ovidius Naso, poet,
Laber.
C. Deci us Laberius, mimographer, - tt
B.C. 50
44 . ., Ars Amatoria.
" Am., Amores.
Lact.
L. Caelius Lactantes Firmianus
44 Cons., Consolatio.
Chr. writer,
ob. A D . 325
44
De Ira D., De Ira Dei.
" F. or Fast., Fasti.
u
Epit., Epitome Divinarum Institutionum.
" . or Her., Heroides.
11
44 Hal., Halieuticon.
Inst. (or Lact. alone), Institutiones Divinae.
44
Mort. Pers., Do Mortibus Persecutorum.
" lb., Ibis.
fi. (?) B. C. 100 " . or Met., Metamorphoses.
Laev.
Laevius, lyric poet,
" Med. Fac., Medicamina Faciet
ob.
" 300
Lampr.
Aelius Lampridius, historian,
" Nux, Nux Elegia.
"
Alex. Sev., Alexandri Severi Vita.
" P. or Pont., Epistulae ex Ponto.
11 R. Am. or Rem. Am., Remedia Amoris.
"
Com., Commodi Vita.
"
Elag., Elagabali Vita.
" Tr. or Trist., Tristia.
450 Pac. or Pacuv.
M. Pacuvius, writer of tragedy,
Leg. XII. Tab.
Leges duodecim Tabularum, compiled
tt
'325
400
tt
tt
ft
200
II
240
te
45
14
B. C. 198
A D . 320
260
B. C. 44
60
565
fl.
12
tt
Modest
Monum. Ancyr.
150
362
tt
tt
Juvenc.
ft
Mel or Mela,
tt
tt
Maxim.
Novat, or Nov.
Obseq.
55
tt
Non.
Not. Tir.
"
tt
Mart Cap.
B.C-204
A D . 65
B.C.103
A D . 400
ob.
Juv.
"
Mart.
Nov.
tt
"
"
"
tt
Herennius Modestinus, JCtus.,
Monumentum Ancyranum, an
inscription placed on the wall
of the pronaos at Ancyra, by
Augustus Caesar,
ob.
Naev.
C. Naevius, poet,
fi.
Nazar.
Nazarius, panegyrist,
44
Pan. Const., Panegyricus Constantii.
Nemee.
M. Aur. Olympius Nemesianus,
B.C.
poet,
"
Cyn., Cynegetica.
"
Eel., Eclogae.
Nep.
Cornelius Nepos, biographer,
"
u
Ages., Agesilaus.
tt
Alcib., Alcibiades.
tt Arist., Aristides.
tt Att., Atticus.
tt Cat, . Porcius Cato.
tt Chabr., Chabrias.
IO
II Cim., Cimon.
it
Con., Conon.
it
Dat., Datames.
it
Dion, Dion.
A D . 100
it
Epam. .Epaminondas.
it
Eum., Eumenes.
it
Ham., Hamilcar.
tt
Hann., Hannibal
it
Iph., Iphicrates.
ft Lys., Lysander.
tt
Milt., Miltiades.
it
Paus., Pausanias.
tt
Pelop., Pelopidas.
tt
Phoc., Phocion.
tt
Reg., jDe Regibus.
tt
Them., Themistocles.
ft
Thras., Thrasybulus.
ft
Tim. or Timol., Timoleon.
et
Timoth., Timotheus.
tt
640 NigicL
fi.
Just.
44
obiit, A D . 17
Liv. Andron.
Min. Fel.
Just.
Liv.
180 Manii
Gaius, JCtus,
11
Inst., Institutiones Juris Civilis.
Geli.
Aulus Gellius, gramm., etc.,
Gai.
iit
330
ob.
410
17
B.C. 132
ABBREVIATIONS.
Latinus Pacatus Drepanis, panegyrist,
flor.
A.D.389
"
Pan., Panegyricus.
Pall.
Palladius Rutilius Taurus, writer
on husbandry,
".(?) " 350
" Apr., Aprilis Mensis, or Liber V.
" Aug., Augustus Mensis, or Liber IX.
" Dec., December Mensis, or Liber XIII.
" . Febr., Februarius Mensis, or Liber 1IL
" Jan., Januarius Mensis, or Liber II.
" Jul, Julius Mensis, or Liber Vili.
M Jun., Junius Mensis, or Liber VIL
" Mai., Maius Mensis, or Liber VI.
" Mart., Martius Mensis, or Liber IV.
'\ Nov., November Mensis, or Liber XII.
" Oct., October Mensis, or Liber XI. .
" Sept., September Mensis, or Liber X.
Papin.
Aemilius Pap iniue, JCtus,
"
" 200
PauL
Julius Paulus, JCtus,
"
" 200
Paul Not
Pontius Paulinus Nolanus, Chr.
writer,
obiit, " 431
"
Carm., Carmina.
"
E p., Epistulae.
Paul. Petr.
Paulinus Petricordiensis, poet,
fi.
" 470
Pers.
A. Persius Flaccus, adrisi,
ob.
"
62
Petr.
Petronius Arbiter, satirist,
fl.
(?) " 60
" S. or Sat., Satirae.
Phaedr.
T. Phaedrus, falmlist,
"
40
Pict.
See Fab. Pict.
Placid.
Luctatius (or Lactantes) Placidus, scholiast,
" (?) i 450
Plaut.
. Maccius Plautus, writer of
comedy,
ob. B.C. 184
"
Am. or Amph., Amphitruo.
"
As. or Asin., Asinaria.
"
Aui, Aulularia.
"
Bacch., Bacchides.
"
Capt., Captivi.
"
Cas., Casina.
"
Ciet., Cistellaria.
"
Cure., Curculio.
"
Ep. or Epici, Epidicus.
"
Men., Menaechmi.
"
Mere., Mercator.
"
Mil, Miles Gloriosus.
"
Most., Mostellaria.
"
Pera, Persa.
"
Poen., Poenulus.
"
Ps., Pseudolus.
"
Rud., Rudens.
"
Stich., Stichus.
"
Trin., Trinummus.
"
True., Truculentus.
Plin.
C. Plinius Secundus imitor),
"
A.D. 79
. " , . ., Historia Naturalis (usu. undesignated).
Plin.
C. Plinius Caecilius Secundus
(minor),
"
" 113
" Ep., Epistulae.
" Pan. , Panegyricus.
Plin.Val.
Plinius Valerianus, physic, (the
last book is a later addition),
" (?) " 400
Pomp.
L. Pomponius, writer of comedy, fi. B.C. 90
Pompon.
Sextus Pomponius, JCtus,
ob. A.D. 138
Pore. Latro,
M. Porcius Latro, rhetorician,
" B.C. 3
Priap.
Priapea, a collection of satiric
and erotic poems and fragments appended to L. tiller's
Catullus.
Prise.
Priscianus, grammarian,
fl.
" 500
Prop.
Sex. Aurelius Propertius, poet,
ob.
"
16
Prud.
Aurei. Prudentius Clemens, Chr.
poet,
fi.
A.D.400
" Cath., Ca them eri na.
" e. Symm., contra Symmachum.
' "
Psych., Psychomachia.
" 0., epi .
Pub. Syr.
Publilius Syrus, mimographer,
" B.C. 44
Q. Cie.
Quintus Tullius Cicero,
ob.
"
43
" Pet. Cons., De Petitione Consulatus.
Quint.
. . Quintilianus, rhetorician,
" A.D. 95
"
Deci, Declamationes.
" Inst, (or Quint, alone), Institutiones Oratoriae.
Rhem. Fan.
Rhemmius Fanninus or Remius
Favinus, -poet,
fl.
(?) " 400
"
Fond., De Ponderibus et Mensuris.
Rufi
Sextus Rufus, historian,
"
" 350
Rufln.
Tyrannius Rufinus, Chr. writer, ob.
" 410
Rutu. Lup.
P. Rutilius Lupus, grammarian, fi. (?) " 50
Rutil or
)
/Claudius Rutilius Namatianus,
Rulli Nam. i
{ poet,
"
" 416
Pacat.
Sali
C. Sallustius Crispus, historian, obiit, B.C. 35
" C. or Cat., Catilina.
{'
Fragm., Fragmenta.
" H. or Hist., Historia.
" J. or Jug., Jugurtha.
Salv.
Salvianus, Chr. writer,
flor.
A.D. 440
"
Avar., Adversum Avaritiam.
"
Ep., Epistulae.
" Gub. Dei,' De Gubernatione Dei.
Scaev.
Q. Mutius Scaevola, JCtus,
"
B.C. 95
Scrib.
Scribonius Largus, physician,
" A.D. 50
"
Comp., Compositiones Medicamentorum.
Sedul.
Caelius Sedulius, Chr. poet,
"
" 470
Sen.
M. Annaeus Seneca, rhetorician, "
" 15
" Contr., Controversiae.
" Suas., Suasoriae.
Sen.
L. Annaeus Seneca, philosopher
and tragediain,
ob.
"
65
1. Prose writings.
" Apocol., Apocolocyntosis.
" Ben., De Beneficiis.
" Brev.Vit., De Brevitate Vitae.
" Clem., De Clementia.
" Cons. Hei v., ad Helviam Matrem De Consolatione.
" Cons. Marc., ad Marciam De Consolatione.
" Cons. Polyb., ad Polybium De Consolatione.
" Const, or Const. Sap., De Constantii Sapientia
" Ep., Epistulae.
" Mort. Claud, or Lud. Mort., De Morte Claudii
Caesaris.
" Ot. Sap., De Otio Sapientis.
" Prov., De Providentia.
" Q. ., Quaestiones Naturales.
" Tranq., De Tranquillitate Animi.
" Vit. Beat., De Vita Beata.
2. Tragedies.
" Agam., Agamemnon.
" Here. Fur., Hercules Furens.
" Here. Oet., Hercules Oetaeus.
" Hippol., Hippolytus, or Phaedra.
"
M e i , Medea.
" Octav., Octavia.
" Oedip., Oedipus.
" Phaedr., v. Hippol
" Phoen., Phoenissae.
" Thyest., Thyestes.
"
Troad.,Troades.
Ser. Samm.
Q. Serenus Sammonicus,physic., "(?) " 230
Serv.
Servius Honoratus, gramm.,
fl.
" 390
Sev.
See Corn. Sev.
Sid.
Apollinaris Sidonius, Christian
writer,
ob.
" 488
" Carm., Carmina.
" Ep., Epistulae.
Sil.
C. Silius Italicus, poet,
"
" 101
Sisenn.
L. Cornelius Sisenna, historian
and orator,
"
B.C. 67
Sol or Solin.
C. Julius Solinus, grammarian, fl. A.D. 260
Spari.
Aelius Spartianus, biographer,
" 285
Stat.
P. Papinius Statius, poet,
ob.
"
" Ach. or Achil., Achilleis.
" S. or Silv., Silvae.
" Th. or Theb., Thebais.
Suet.
C. Suetonius Tranquillus, biographer,
"
<
" Aug., Octavius Augustus Caesar.
" Caes., Julius Caesar.
" Calig., Caius Caligula.
" Claud., Claudius.
" Dom., Domitianus.
" Galb., Galba.
" Gram., De Grammaticis.
" Ner., Nero.
" Oth., Otho.
" Rhet., De Rhetoricis.
" Tib., Tiberius.
" Tit., Titus.
" Vesp._, Vespasianus.
" Vit., Vitellius..
11
Sulp.
Sulpicius Severus, Chr. toriter,
"
Symm.
Q. Aurelius Symmachus, orator,
etc.,
; Tae.
C. Cornelius Tacitus, historian,
"
"
" Agr., Agricola.
" A. or Ann., Annales.
Dial, Dialogus de Oratoribus,
: "
fi G. or Germ., Germania.
" . or Hist., Historia.
" Or., Dialogus de Oratoribus.
Ter. or .
P. Terentius Afer, writer of com,
"
B.C.
"
Ad.. Adelphi
96
leo
425
420
119
159
Hi
ABBREVIATIONS
P. Terentius Afer, writer of comedy,
obiit, B. C. 159
And., Andria.
Eun., Eunuchus.
Heaut., Heautontimorumenos.
Hoc., Hecyra.
Phorm., Phormio.
Ter. or . (cont.).
Ter. Maur.
Tcrt
Treb. Pol.
Turp.
Ulp.
Val. Cato,
Valerius Cato, poet,
about
"
Dir., Dirae (by an unknown author; ascribed by some to Valerius
Cato, and by others to Vergil).
Val. FI
C. Valerius Flaccus,poet,
fi.
Val. Max.
Valerius Maximus, historian,
Val. Proh.
M. Valerius Probus, gramm.,
Varr.
M. Terentius Varro, writer on
husbandry, etc.,
44
L. L., De Lingua Latini
R. R., De Re Rustled.
Veg.
F. Vegetius Renatus, writer on
the art of war,
fi.
44
Mil., De Re Militari.
Veg.
P. Vegetius,
44
Vet. or Art. Vet., De Arte Veterinaria sive De
Mulomedicina.
Veil.
P. Velleius Paterculus, historian,
Ven. Fort.
Venantius Fortunatus, Chr. poet,
Ver. Flac.
Verrius Flaccus, grammarian,
P. Vergilius Maro, poet,
A. or Aen., Aeneis.
Cat., Catalecta.
Cir., Ciris.
Cop., Copa.
Cui., Culex.
E. or Eel., Eclogae.
G. or Geor., Georgica.
M. or Mor., Moretum.
7ib. Seq.
Vibius Sequester, geograplzr,
Verg.
A.D.306
B. C. 130
A.D.228
B.C. 80
AD.
"
44
44
(?)
ob.
B.C.
A D 386
"(?)
il
420
44
4
30
44
ob.
600
44 (?)B.C.
4
44
44
19
fl.(?)A.D.500
XI
Vitr.
* A star before a word denotes that it is found but once; before a meaning, that the meaning is found but once; and before an
author's name, that the word is used but once in his writings,
t This denotes that the word to which it is prefixed is borrowed from the Greek,
tt These indicate that a word is borrowed from some other language than the Greek.
t This shows that a word is found only in inscriptions, or in the old grammarians or lexicographera
Words enclosed in brackets, at the beginning of articles, relate to etymology; elsewhere, are of questionable authenticity.
Words italicized in the citations have been supplied by the conjecture of editora
CATALOGUE
OF
fVbdy and Walker, J. T. Abdy and B. Walker, editors of the Commentaries of Gaius, Cambridge, 1870.
B. and K., J. G. Baiter and C. L. Kayser, editors of Ciceris
works.
Bach, E. C. C., editor of the Metamorphoses of Ovid.
Baumg.-Crus., D. C. G. Baumgarten-Crusius, editor of Ovid, Livy,
and Suetonius.
Benfey, Theod., Griechischer Wurzellexicon, Berlin, 1839-1842.
Bentl., Richard Bentley, editor of Horace, Cambridge, 1711; of Terence and Phaedrus, Cambridge, 1726, and of Manilius, London, 1739.
Bonn., Edward Bonnell, editor of Quintilia!!.
Bopp, Francis, Glossarium Comparativum Linguae Sanscritae,
3d ed., Berlin, 1867.
Bramb., W. Brambach, Aids to Latin Orthography, translated by
W. G. McCabe, New York, 1877.
Brix, Julius, editor of Plays of Plautus.
BQcn., F. Bttcbeler, editor of Petronius, etc.
B0nem., J. L. BQnemann, editor of Lactantes.
Burm., P. Burmann, editor of Vergil, Ovid, etc.
"
P. Burmann (Jun.), editor of Claudian, Propertius, and
Anthologia Latina.
Buttm., Philip Buttmann, Lexilogus, etc.
Coningt., John Conington, editor of Vergil and Persius (the 10th
and 12th bks. of the Aeneid edited by H. Nettleship, and the
Persius published under his care).
Corss., W. Corssen.
"
Ausspr., Ueber Aussprache, Vocallsmus und Betonung der
Lateinischen Sprache, 2d ed., 1868.
"
Beitr., Kritische Beitrage zur Lateinischen Formenlehre,
1863.
44
Nachtr., Kritische Nachtrage zur Lateinischen Formenlehre, 1866.
Cruq., Jacobus Cruquius, editor of Cicero's Pro Milone, and of
Horace.
Curt., Georg Curtius.
" Gr. Etym., Grundzuge der Grlechischen Etymologie, 4th
ed., 1873.
Diet. Antiq., Dictionary of Greek and Roman Antiquities, edited
by Wm. Smith, Ph. D., and Chas. An thon, LL. D.
Dietsch, Rudolphus, editor of Satiust and Nepos.
Dillenb., W. Dillenburger, editor of Horace, 6th ed., 1875.
Dint., B. Dinter, editor of Caesar.
Dober., A. Doberenz, editor of Caesar.
Doed., Ludwig Doeder'ein, editor of Horace and Tacitus.
"
Lat. Syn., Lateinische Synonymik und Etymologie.
Don., Aelius Donatus, commentator on Terence and Vergil, of the
fourth century.
44
Ti. Claudius Donatus, commentator on Vergil, contemporary
with the foregoing.
Donald., J. W. Donaldson, Latin Grammar, Varronianus.
Donat., v. Don.
Draeg., A. Draeger, editor of Tacitus.
u
Hist. Syn., Historische Syntax der Lateinischen Sprache.
Drak., Arnold Drakenborch, editor of Livy, Silius Italicus, etc.
Ellendt, Friedrich, editor of Cicero's De Oratore and Brutus.
Ellis, Robinson, editor of Catullus.
Ernest., J. A. Ernesti, editor of Cicero, Tacitus, and Suetonius.
44 A. W. Ernesti, editor of Livy, Leipsic, 1827.
Eyssen., Franciscus Eyssenhardt, editor of Ammianus Marcellinus, Berlin, 1871.
Fabretti, ., Corpus Inscriptionem Italicarum et Glossarium Italicum, Turin, 1867.
Fick, ., Vergleichendes Worterbuch der Indogermanischen
Sprachen.
Fischer, Gustavus, Latin Grammar, New York, 1876.
Fleck., Alfred Fleckeisen, editor of Plautus and Terence.
Forbig., Albert Forbiger, editor of Vergil.
ForceL, Facciolati et Forcellin) Lexicon totius Latinitatis, new
edition by Dr. F. Corradini, Padua, 1859-78: A-Phoenix.
Fritzsche, . . H., editor of the Satires of Horace.
Georg., . E. Georges, Lateinisch-Deutsches Worterbuch.
Gerber and Greef, A. Gerber and A. Greef, Lexicon Taciteum,
Leipsic. 1877,187a
Geri or Gerlach, F. D. Gerlach, editor of Sallust, of Tacitus's Germania, and of Nonius Marcellus.
Gesenius, W., Hebrew Lexicon, transi, from the Latin by Edward
Robinson, D.D.
XlT
LATIN DICTIONARY
A
I, L9 a,indecl, n. (sometimes joined with
littera),the first letter of the Latin alphabet,
corresponding to the a, of the other IndoEuropean languages: A primum est: hinc
incipiam, et quae nomina ab hoc sunt, Lucii,
ap. Terent. Scaur, p. 2255 P.: sus rostro si
humi A litteram impresserit, Cie. Div. 1,13,
23: ne in A quidem atque S litteras exire
temere masculina Graeca nomina recto casu
patiebantur, Quint. 1,5, 61.
I I , The sound of the A is short or long in
every part of the word; as, Sb, pater, ita; a,
m&ter, frustra. During a short period (between about 620 and 670 A. U. C. = f r o m 134
to 84 B.C.) long a was written aa, probably
first by the poet L. Attius, in the manner of
the Oscan language; so we find in Latin inscriptions : AA. CETEREIS (i. e. a ceteris), CALAASI, FAATO, HAACE, MAARCIVM, PAAPVS,
PAASTORES, VAABV8 ; and in G r e e k writing,
MAAPKOY , KOINTON
A
the better MSS., aeqv/ipSro from pSro, and
defatigo from fatigo.
() In words taken from the Greek: , talentum; a,phalerae; , sis6r (but, according to the best
MSS., camdra from , not camara).
b. Short a is changed to in some perfect
forms: ago, egi; facio, f&ci : j Scio, jici ;
frag-, frango, fregi ; cSpio, cepi, and pSg-,
pango, pegi (together with peplgi and
panxi, . pango).
3. Short a is changed to I, a (most frequentlyin the second part of compounds) ()
before one consonant: ago, aoigo ; f Scio,
conficio; cado, concedo; salio, assilio; I
r&pio, abripio; pater, Jupplter (in Umbrian lang. unchanged, Jupater), MarsjAter; Diesplter, Opifer;
ritus, irritus;
Smicus, inimicus (but d remains unchanged
in adamo, impatiens, and in some compounds of a later period of Roman literature,
as praejacio, calefacio, etc.).() Sometimes also before two consonants (where
it is usually changed into e; v. supra, 2.
..): tSg-,tango,contingo; pSg-,pango,
compingo (unchanged in some compounds,
as peragro, desacro, depango, obcanto,
etc.).
b. d is changed into \ in the reduplicated
perfect forms: cddo, cecidi; cdno, cecini;
tSg-, tango, tetigi ; pag-, pango, peplgi.
C. Likewise in some roots which have d:
Sg-, pignus; strSg- (strangulo, ),
stringo.
d. In words taken from the Greek: , machina ; , patina ; ,
bucina; , trutina; , balneum; , Catina (written also Catena) ; * , Agrigentum..
4. Short a is changed into short or long o.
a. Into o: scSbo,scobs; par,pars,portio;
dam-, d6mo; Fabii, F6vii (v. Paul, ex Fest.
p. 87); , marmdr; Mars, redupl.
Marmar, Marmor (Carni. Fratr. Arv.).
b. Into .* da-, ddnum, dos ; Se-, Seuo,
defor (v. this art.).
5. Short a is changed into u
a. In the second part of compounds, particularly before l,p, and b: calco, inculco;
salsus, insulsus; salto, exsulto; capio, occupo; rapio, surripio and surruptus (also
written surripio and surrepta); taberna,
contubernium ;before other consonants:
quatio,concutio; as,decussis; Mars,Mamurius, Mamuralia; and once also condurrmari (Tab.Bant. lin. 8,immediately followed by condemnatus, v. Klenze, Philol.
Abhandl. tab. I., and Mommsen, Unterital.
Dial. p. 149).
b. In words of Greek origin: ,
Hecuba; , scutula; ,
crapula;
?, pessulus;
, aplustre; , triumphus.
C. d is perhaps changed into in ulciscor,
compared with ale-, (arc-, arceo).
B. Long a is sometimes changed into
or .
1. Into I: halo, anhelo; f&s-, festus,
profestus,; nam, nimpe.
2. Into o: grui-,gnarus,ignarus,ignaro.
(But in general long a remains unchanged
in composition: labor, deldbor; gnavus,
ignavus ; fama, infdmis.)
I V . Contrary to the mode of changing
Greek into Latin e, i, o, u ( v. supra ),
Latin a has sometimes taken the plaice of
other Greek vowels in words borrowed from
the Greek,as: ,lancea; ,edito;
, CatdmltlLS.
V. The repugnance of the Latin language
PRAESENTE, PRAEDAD, a n d t h e
AB
AB
AB
Liv. 2 , 3 3 , 6 a i . ; c f . : ab Arimino M. Antonium cum cohortibus quinque Arretium
mittit, Caes. B.C. I, II fin.; and: protinus
a Corfinio in Siciliam miserat, id. ib. 1 , 2 5 , 2 :
profecti a domo, Liv. 40, 33, 2; of setting
sail: cum exercitus vestri numquam a Brundisio nisi hieme summa transmiserint, Cie.
Imp. Pomp. 12,32; so id. Fam. 1 5 , 3 , 2 ; Caes.
B. C. 3, 23; 3, 24 fin.: classe qua advecti
ab domo f u e r a n t , L i v . 8 , 2 2 , 6 ; of citizens:
interim ab Roma legatos venisse nuntiatum
est, Liv. 2 1 , 9 , 3 ; c f . : legati ab Orico ad M.
Valerium praetorem venerunt, id. 24,40,2.
C. Sometimes with names of persons or
with pronouns: pestem abige a me, Enn.
ap. Cie. Ac. 2, 28, 89 (Trag. v. 50 Valli.):
Quasi ad adulescentem a patre ex Seleucia
veniat, Plaut. Trin. 3, 3 , 4 1 ; c f . : libertus a
Fufiis cum litteris ad Hermippum venit,
Cie. FI. 20,47: Nigidium a Domitio Capuam
venisse, id. Att. 7 , 2 4 : cum a vobis discessero, id. Sen. 2 2 : multa merces tibi defluat ab Jove Neptunoque, Hor. C. 1 , 2 8 , 2 9 ai.
So often of a person instead of his house,
lodging, etc.: videat forte hic te a patre aliquis exiens, from the father, i. e. from his
house, Ter. Heaut. 2, 2, 6: so a fratre, id.
Phorm. 5 , 1 , 5 : a Pontio, Cie. Att. 6, 3 fin.:
ab ea, Ter. And. 1 , 3 , 2 1 ; and so often: a me,
a nobis, a se, etc., from my, our, his house,
etc., Plaut. Stich. 5 , 1 , 7; Ter. Heaut. 3, 2,
5 0 ; Cie. Att. 4 , 9 , 1 ai.
. r a s f., without the idea of motion.
To designate separation or distance, with
the verbs abesse, distare, etc., and with the
particles long e, procul, prope, etc.
1. Of
separation: ego te afuisse tam diu a nobis
dolui, Cie. Fam. 2 , 1 , 2 : abesse a domo paulisper maluit, id. Verr. 2, 4 , 1 8 , $ 39 : tum
Brutus ab Roma aberat, Sali. C. 4 0 , 6 : absint
lacerti ab stabulis, Verg. G. 4 , 1 4 . 2 . Of distance: quot milia fundus suus abesset ab
urbe, Cie. Caecin. IO, 2 8 ; c f . : nos in castra
properabamus, quae aberant bidui, id. Att.
5 , 1 6 fin.; and: hic locus aequo fere spatio
ab castris Ariovisti et Caesaris aberat, Caes.
B. G. I, 4 3 , 1 : terrae ab hujusce terrae,
quam nos incolimus, continuatione distantes,
Cie. N. D. 2, 6 6 , 1 6 4 : non amplius pedum
milibus duobus ab castris castra distabant,
Caes. B. C. 1 , 8 2 , 3 ; cf. id. ib. 1,3,103.With
adverbs : annos multos longinque ab domo
bellum gerentes, Enn. ap. Non. 4 0 2 , 3 (Trag.
v. 103 V a h ! ) : cum domus patris a foro
longe abesset, Cie. Cael. 7 , 1 8 fin.; c f . : qui
fontes a quibusdam praesidiis aberant longius, Caes. B. C. 3 , 4 9 , 5 : quae procul erant
a conspectu imperii, Cie. Agr. 2 , 3 2 , 8 7 ; c f . :
procul a castris hostes in collibus constiterunt, Caes. B. G. 5 , 1 7 , 1 ; and: tu procul a
patria Alpinas nives vides, Verg. E. IO, 46
(procul often also with simple abl.; v. procul) : cum esset in Italia bellum tam prope
a Sicilia, tamen in Sicilia non fuit, Cie. Verr.
2 , 5 , 2 , 6; c f . : tu apud socrum tuam prope
a meis aedibus sedebas, id. Pis. 11,26; and:
tam prope ab domo detineri, id.Verr. 2 , 2 , 3 ,
6.So in Caesar and Livy, with numerals
to designate the measv/re of the distance:
onerariae naves, quae ex eo loco ab milibus
passuum octo vento tenebatur, eight miles
distant, Caes. B. G. 4, 22, 4; and without
mentioning the terminus a quo: ad castra
contenderunt, et ab milibus passuum minus
duobus castra posuerunt, less than two
miles off or distant, id. ib. 2 , 7 , 3 ; so id. ib.
2 , 5 , 3 2 ; 6 , 7 , 3 ; id.B.C. 1,65; Liv.38,20,2
(for which: duo milia fere et quingentos passus ab hoste posuerunt castra, id. 37,38,5).
3 . To denote the side or direction from
which an object is viewed in its local relat i o n s ^ a parte, at, on, in: utrum hacin
feriam an ab laeva latus ? Enn. ap. Plaut.
Cist. 3, 10 (Trag. v. 38 V a h l . ) ; c f . : picus
et comix ab laev&, corvos, parra ab dextera
consuadent, Plaut. As. 2 , 1 , 1 2 : clamore ab
ea parte audito, on this side, Caes. B. G. 3,
2 6 , 4 : Gallia Celtica attingit ab Sequanis et
Helvetiis flumen Rhenum, on the side of the
Sequani, i. e. their country, id. ib. 1 , 1 , 5 :
pleraque Alpium ab Italia sicut breviora ita
arrectiora sunt, on the Italian side, Liv.
21, 35, I I : non eadem diligentia ab decumani porta castra munita, at the main
entrance, Caes. B. G. 3 , 2 5 fin.: erat a septentrionibus collis, on the north, id. ib. 7,
8 3 , 2 ; so, ab oriente, a meridie, ab occasu;
a fronte, a latere, a tergo, etc. (. these
words).
I I . Fig.
A. In
time.
X , From a
AB
point of time, without reference to the period subsequently elapsed. After: Exui ab
octava Marius bibit, Juv. 1,49: mulieres jam
ab re divina adparebunt domi, immediately
after the sacrifice, Plaut. Poen. 3,3,4: Caesar ab decimae legionis cohortatione ad dextrum cornu profectus, Caes. B. G. 2,25,1: ab
hac contione legati missi sunt, immediately
after, Liv. 24, 2 2 , 6 ; cf. id. 2 8 , 3 3 , 1 ; 40,47,
8; 40, 49, I ai.: ab eo magistratu, after
this office, Sail. J. 63, 5: a summa spe
novissima exspectabat, after the greatest
hope, Tae. . 6, 50 fin.Strengthened by
the adverbs primum, confestim, statim, protinus, or the adj. recens, immediately after, soon after: ut primum a tuo digressu
Romam veni, Cie. Att. 1 , 5 , 4 ; so Suet. Tib.
68: confestim a proelio expugnatis hostium
castris, Liv. 30,36,1: statim a funere, Suet.
Caes. 85; and followed by statim: ab itinere
statim, id. ib. 60: protinus ab adoptione,
Veli. 2,104,3: Homerus qui recens ab illorum aetate fuit, soon after their time,Cia.
. D. 3 , 5 ; so Varr. R. R. 2,8, 2; Verg. A. 6,
450 ai. (v. also primum, confestim, etc.).
Sometimes with the name of a person or
place, instead of an action: ibi mihi tuae litterae binae redditae sunt tertio abs te die,
i. e. after their departure from you, Cie.
Att. 5, 3,1: in Italiam perventum est quinto mense a Carthagine Nova, i. e. after leaving (= postquam a Carthagine profecti sunt),
Liv. 21,38,1: secundo Punico (bello) Scipionis
classis X L . die a securi navigavit, i. e. after
its having been built, Plin. 16,39,74, 192.
Hence the poet, expression: ab his, after
this (cf. ), i. e. after these words,
hereupon, . M. 3 , 2 7 3 ; 4,329 ; 8,612; 9,
764.
2. With reference to a subsequent period.
From, since, after: ab hora tertia bibebatur, from the third hour, Cie. Phil. 2 , 4 1 :
infinito ex tempore, non ut antea, ab SuM
et Pompeio consulibus, since the consulship
of, id. Agr. 2 , 2 1 , 5 6 : vixit ab omni aeternitate, from ali eternity, id. Div. 1,51,115:
cum quo a condiscipulatu vivebat coniunctissime, Nep. Att. 5, 3: in Lycia semper a
terrae motu X L . dies serenos esse, after an
earthquake, Plin. 2, 96,98, 211 ai.: centesima lux est haec ab interitu P. Clodii,
since the death of, Cie. Mil. 3 5 , 9 8 ; cf.: cujus a morte quintus hic et tricesimus annus
est, id. Sen. 6 , 1 9 ; and: ab incenso Capitolio illum esse vigesumum annum, since,
Sali. C. 4 7 , 2 : diebus triginta, a qua die materia caesa est, Caes. B. C. 1,36.Sometimes
joined with usque and inde: quod augures
omnes usque ab Romulo decreverunt, since
the Ume of, Cie. Vat. 8 , 2 0 : jam inde ab infelici pugna ceciderant animi, from the very
begitming of, Liv. 2, 65 fin.Hence the
adverbial expressions ab initio, a principio,
a primo, at, in, or from the beginning,
at first; . initium, principium, primus.
Likewise ab integro, anew, afresh ; . integer.Ab . . . ad, from (a time) . . . io : ab
hora octava ad vesperum secreto collocuti
sumus, Cie. Att. 7, 8, 4; cf.: cum ab hora
septima ad vesperum pugnatum sit, Caes.
B. G. I,26, 2; and: a quo tempore ad vos
consules anni sunt septingenti octoginta
unus, Veli. I, 8, 4; and so in Plautus
strengthened by usque: pugnata pugnast
usque a mane ad vesperum, from morning
to evening, Plaut. Am. 1 , 1 , 9 7 ; id. Most. 3,
1, 3; 3, 2, 80.Rarely ab . . . in: Romani
ab sole orto in multum diei stetere in acie,
from . . . till late in the <2y,Liv.27,2,9;
so Col. 2, IO, 17; Plin. 2, 31, 31, 9 9 ; 2,
103,106, 229; 4,12,26, 89.
b. Particularly with nouns denoting a
time of life: qui homo cum animo inde ab
ineunte aetate depugnat suo, from an earVy
age, from early youth, Pl aut. Trin. 2,2,24;
so Cie. Off. 2,13,44 ai.: mihi magna cum eo
jam inde a pueritia fuit semper familiaritas,
Ter. Heaut. 1 , 2 , 9 ; so, a pueritia, Cie. Tusc.
2, II, Tt fin.; id. Fam. 5,8, 4: jam inde ab
adulescentia, Ter. Ad. 1 , 1 , 1 6 : ab adulescentia, Cie. Rep. 2 , 1 : jam a prima adulescentia,
id. Fam. I, 9, 23: ab ineunte adulescentia,
id. ib. 13, 2 1 , 1 ; cf. followed by ad: usque
ad hanc aetatem ab ineunte adulescentia,
Plaut. Trin. 2, 2, 20: a primis temporibus
aetatis, Cie. Fam. 4,3, 3: a teneris unguiculis, from childhood, id. ib. 1 , 6 , 2 : usque a
toga pura, id. Att. 7, 8 , 5 : jam inde ab incunabulis, Liv. 4, 36, 5: a prima lanugine,
Suet. Oth. 12: viridi ab aevo, Ov. Tr. 4, IO,
AB
17 ai.; rarely of animals: ab infanti^, Plin.
IO, 63,83, 182.Instead of the nom. abstr.
very often (like the Greek ex , etc.)
with concrete substantives: a puero, ab
adulescente, a parvis, etc., from childhood,
etc.: qui olim a puero parvulo mihi paedagogus fuerat, Plaut. Mere. 1 , 1 , 9 0 ; so, a
pausillo puero, id. Stich. I, 3, 21: a puero,
Cie. Ac. 2, 36,115; id. Fam. 13,16,4 (twice)
ai.: a pueris, Cie. Tusc. 1,24, 57; id. de Or.
I, I, 2 ai.: ab adulescente, id. Quint. 3 , 1 2 :
ab infante, Coi. I, 8, 2: a parva, virgine,
Cat. 66, 26 ai.Likewise and in the same
sense with adject.: a parvo, from a little
child, or childhood, Liv. 1, 39,6 fin.; cf.:
a parvis, Ter. And. 3, 3, 7; Cie. Leg. 2 , 4 , 9 :
a parvulo, Ter. And. 1 , 1 , 8 ; id. Ad. 1 , 1 , 23;
cf.: ab parvulis, Caes. B. G. 6, 21, 3 : ab
tenero, Col. 5,6, 20; and rarely of animals:
(vacca) a bima aut trima fructum ferre incipit, Varr. R. R. 2 , 1 , 1 3 .
B . I n o t h e r r e l a t i o n s i n which the
idea of going forth, proceeding, from something is included.
1, In g e n . to denote departure, separation, deterring, avoiding, intermitting, etc.,
or distance, difference, etc., of inanimate or
abstract things.
From: jus atque aecum
se a malis spernit procul, Enn. ap. Non. 399,
IO ( Trag. v. 224 Vahl. ) : suspitionem et
culpam ut ab se segregent, Plaut. Trin. 1,2,
42: qui discessum animi a corpore putent
esse mortem, Cie. Tusc. 1 , 9 , 1 8 : hic ab artificio suo non recessit, id. ib. I, IO, 20 ai.: quod
si exquiratur usque ab stirpe auctoritas,
Plaut. Trin. 1 , 2 , 1 8 0 : condicionem quam ab
te peto, id. ib. 2 , 4 , 8 7 ; c f . : mercedem gloriae flagitas ab iis, quorum, etc., Cie. Tusc.
1, 15, 34: si quid ab illo acceperis, Plaut.
Trin. 2, 2, 90: quae (i. e. antiquitas) quo
propius aberat ab ortu et divini progenie,
Cie. Tusc. 1 , 1 2 , 2 6 : ab defensione desistere,
Caes. B. C. 2, 12, 4: ne quod tempus ab
opere intermitteretur, id. B. G. 7, 24, 2: ut
homines adulescentis a dicendi studio deterream, Cie. de Or. I, 25,117, etc.Of distance (in order, rank, mind, or feeling): qui
quartus ab Arcesilai fuit, the fourth in succession from, Cie. Ac. 1,12,46: tu nunc eris
alter ab illo, next after Aim, Verg.E. 5,49;
cf.: Aiax, heros ab Achille secundus, next
in rank to, Hor. S. 2 , 3 , 1 9 3 : quid hoc ab
illo differt, from, Cie. Caecin. 14, 3 9 ; c f . :
hominum vita tantum distat a victu et cultu
bestiarum, id. Off. 2 , 4 , 1 5 ; and: discrepare
ab aequitate sapientiam, id. Rep. 3, 9 fin.
(v. the verbs differo, disto, discrepo, dissideo, dissentio, etc.): quae non aliena esse
ducerem a dignitate, Cie. Fam. 4, 7: alieno
a te animo fuit, id. Deiot. 9, 24 (v. alienus).
So the expression ab re (qs. aside from
the matter, profit; cf. the opposite, in rem),
contrary to one's profit, to a loss, disadvantageous (so in the affirmative very
rare and only ante-class.): subdole ab re
consulit, Plaut. Trin. 2 , 1 , 1 2 ; cf. id. Capt. 2,
2, 88; more frequently and class, (but not
with Cicero) in the negative, non, haud, ab
re, not wit7iout advantage or profit, not
useless or unprofitable, advantageous:
haut est ab re aucupis, Plaut. As. 1, 3 , 7 1 :
non ab re esse Quinctii visum est, Liv. 35,
32, 6; so Plin. 27, 8, 3 5 ; 31, 3, 2 6 ; Suet.
Aug. 9 4 ; id. Dom. I I ; Geli. 18, 14 fin. ;
App. Dogm. Piat. 3, p. 31,22 ai. (but in Ter.
Ad. 5, 3, 44, ab re means with respect to
the money matter).
2. In p a r t i o , a. To denote an agent
from whom an action proceeds, or by whom
a thing is done or takes place. By, and in
archaic and solemn style, of. So most frequently with pass, or intrans, verbs with
pass, signif., when the active object is or is
considered as a living being: Laudari me
abs te, a laudato viro, Naev. ap. Cie. Tusc. 4,
31,67: injuria abs te afficior, Enn. ap. Auet.
Her. 2 , 2 4 , 3 8 : a patre deductus ad Scaevolam, Cie. Lael. 1 , 1 : ut tamquam a praesentibus coram haberi sermo videretur, id.
ib. I, 3: disputata ab eo, id. ib. I, 4 ai.:
illa (i. e. numerorum ac vocum vis) maxime a Graecia vetere celebrata, id. de Or.
3, 51, 197: ita generati a natura sumus,
id. Off. I, 29, 103; c f . : pars mundi damnata a rerum natura, Plin. 4, 12, 26, 88:
magna adhibita cura est a providentia deorum, Cie. N. D. 2, 51 ai. With intrans,
verbs: quae (i. e. anima) calescit ab eo spiritu, is warmed by this breath, Cie. . D.
2, 55,138; cf. . . 1,417: (mare) qua a
AB
sole collucet, Cie. Ac. 2,105: salvebis a meo
Cicerone, i. e. young Cicero sends his compliments to you, id. Att. 6 , 2 fin.: a quibus (Atheniensibus) erat profectus, i. e. by
whose command, Nep. Milt. 2 , 3 : ne vir ab
hoste cadat, . H. 9, 36 ai.A substantive
or adjective often takes the place of the
verb (so with de, q. v . ) : levior est plaga ab
amico quam a debitore, Cie. Fani. 9 , 1 6 , 7;
c f . : a bestiis ictus, morsus, impetus, id. Off.
2, 6 , 1 9 : si calor est a sole, id. N. D. 2, 52:
ex iis a te verbis (for a te scriptis), id. Att.
16, 7, 5: metu poenae a Romanis, Liv. 32,
23, 9: bellum ingens a Volscis et Aequis,
id. 3 , 2 2 , 2 : ad exsolvendam fidem a consule,id. 27,5,6.With an adj.: lassus ab equo
indomito, Hor. S. 2,2, IO: Murus ab ingenio
notior ille tuo, Prop. 5,1,126: tempus a nostris triste malis, time made sad by our
misfortunes, . Tr. 4, 3, 36.Different
from per: vulgo occidebantur: per quos et
a quibus ? by whom and upon whose orders ? Cie. Rose. Am. 29,80 (cf. id. ib. 34,97:
cujus consilio occisus sit, invenio; cujus
manu sit percussus, non laboro); so, ab hoc
destitutus per Thrasybulum (i. e. Thrasybulo auctore), Nep. Ale. 5, 4.Ambiguity
sometimes arises from the fact that the
verb in the pass, would require ab if used
in the active: si postulatur a populo, if the
people demand it, Cie. Off. 2,17,58, might
also mean, if it is required of the people;
on the contrary: quod ab eo (Lucullo) laus
imperatoria non admodum exspectabatur,
not since he did not expect military
renown, but since they did not expect
military renown from him, Cie. Ac. 2,1,
2, and so often; cf. liudd.II. p. 213. (The use
of the active dative, or dative of the agent,
instead of ab with the pass., is well known,
Zumpt, 419. It is very seldom found in
prose writers of the golden age of Roman
liter.; with Cie. sometimes joined with the
participles auditus, cognitus, constitutus,
perspectus, provisus, susceptus; cf. Halm
ad Cie. Imp. Pomp. 24,71, and ad ejusdem,
Cat. I, 7 fin.; but freq. at a later period;
e. g. in Pliny, in Books 2 - 4 of . ., more
than twenty times; and likewise in Tacitus
seventeen times. Vid. the passages in Nipperd. ad Tae. A. 2,49.) Far more unusual
is the simple abl. in the designation of
persons: deseror conjuge, v. H. 12, 161;
so id. ib. 5, 7 5 ; id. . 1, 747; Verg. A. 1,
274; Hor. C. 2, 4, 9; 1, 6, 2; and in prose,
Quint. 3, 4, 2; Sen. Contr. 2 , 1 ; Curt. 6, 7,
8; cf. Rudd. II. p. 212; Zumpt ad Quint.
V. p. 122 Spalding. Hence the adverbial phrase a se=* e , sua sponte,
of one's own accord, spontaneously: ipsum a se oritur et sua sponte nascitur, Cie.
Fin. 2,24,78: (urna) ab se cantat quoja sit,
Plaut. Rud. 2, 5, 21 (ai. eSpse; cf. id. Men.
1 , 2 , 6 6 ) ; so Col. II, 1 , 5 ; Liv. 44, 33,6.
b. With names of towns to denote origin,
extraction, instead of gentile adjectives.
From, of: pastores a Pergamide, Varr. R. R.
2, 2 , 1 : Turnus ab Aricia, Liv. I, 50, 3 (for
which Aricinus, id. I, 51, I ) : obsides dant
trecentos principum a Cora atque Pometia
liberos, Liv. 2, 22, 2; and poet.: O longa
mundi servator ab Alba, Auguste, thou who
art descended from the old Alba/n, race
of kings (=oriundus, or ortus regibus Albanis), Prop. 5,6,37.
C. In giving the etymology of a name:
eam rem (sc. legem, Gr. ) illi Graeco
putant nomine a suum cuique tribuendo appellatam, ego nostro a legendo, Cie. Leg. 1,6,
19: annum intervallum regni fuit: id ab
re . .. interregnum appellatum, Liv. 1,17,
6: (sinus maris) ab nomine propinquae urbis Ambracius appellatus, id. 3 8 , 4 , 3; and
so Varro in his Ling. Lat., and Pliny, in
Books 1 - 5 of . ., on almost every page.
(Cf. also the arts, ex and de.)
d, With verbs of beginning and repeating : a summo bibere, in Plaut. to drink in
succession from the one at the head of the
table: da,puere, ab summo, Plaut. As. 5,2,41;
so, da ab Delphio cantharum circum, id Most.
1,4, 33: ab eo nobis causa ordienda est potissimum, Cie. Leg. 1 , 7 , 2 1 : coepere a fame
mala, Liv. 4 , 1 2 , 7 : cornicem a cauda de ovo
exire, tail-foremost, Plin. IO, 16,18: a capite
repetis, quod quaerimus, Cie. Leg. 1,6,18 ai.
e. With verbs of freeing from, defending,
or protecting against any thing: a foliis et
stercore purgato, Cato, R. R. 65 (66), I: tantumne ab re tuast oti tibi? Ter. Heaut. I,
AB
ABAC
ABA!
a. Ab is not repeated like most other prepositions (v. ad,ex,in, etc.) with pron,
interrog. or relat. after subst. and pron.
demonstr. with ab: Arsinoen, Stratum,
Naupactum... fateris ab hostibus esse captas. Quibus autem hostibus? Nempe iis,
quos, etc., Cie. Pis. 37,91: a rebus gerendis senectus abstrahit. Quibus? An iis,
quae in iuventute geruntur et viribus ? id.
Sen. 6: a Jove incipiendum putat. Quo
Jove ? id. Rep. 1,36, 56: res publica, quascumque vires habebit, ab iis ipsis, quibus
tenetur, de te propediem impetrabit, id.
Fam. 4,13,5.b. Ab in Plautus is once put
after the word which it governs: quo ab,
As. 1,1,106.e. It is in various ways separated from the word which it governs: a
vitae periculo, Cie. Brut. 91,313: a nullius
umquam me tempore aut commodo, id.
Arch. 6,12: a minus bono, Sali. C. 2, o: a
satis miti principio, Liv. 1,6,4: damnis dives
ab ipsa suis, Ov.H. 9,96; so id. ib. 12,18; 13,
116.d. The poets join a and que, making
aque; but in good prose que is annexed to
the following abl. (a meque, abs teque,
etc.): aque Chao, Verg. G. 4, 347: aque
mero, . M. 3, 631: aque viro, id. H. 6,
156: aque suis, id. Tr. 5, 2,74 ai. Butt a
meque, Cie. Fain. 2, 16, I: abs teque, id.
Att. 3,15, 4: a teque, id. ib. 8, II, $ 7: a
primaque adulescentia, id. Brut. 91,315 ai.
e. A Greek noun joined with ab stands in
the dat.: a parte negotiati, hoc est , removisse, Quint. 3,7,1.
I l l I n composition ab, I , Retains
i t s o r i g i n a l s i g n i f . ; abducere, to take
or carry away from some place: abstrahere, to draw away; also, downward:
abicere, to throw down; and denoting a
departure from the idea of the simple word,
it has an effect apparently privative: absimilis, departing from the similar, unWce:
abnormis, departing from the rule, unusual
(different from dissimilis, enormis); and
so also in amensssa mente remotus, alienus
(out of one*8 senses, without self-control,
insane), absurdus, missounding, then incongruous, irrational: abutor (in one of
its senses), to misuse : aborior, abortus, to
miscarry : abludo; for the privative force
the Latin regularly employs in, v. 2. in.
2. It more rarely designates completeness,
as in absorbere, abutor (to use up). (The
designation of the fourth generation in the
ascending or descending line by ab belongs
here only in appearance; as abavus for
quartus pater, great-great - grandfather,
although the Greeks introduced ?;
for the immutability of the syllable ab in
abpatruus and abmatertera, as well as the
signif. of the word abavus, grandfather's
grandfather, imitated in abnepos, grandchild's grandchild, seems to point to a derivation from avi avus, as Festus, p. 13 Mull.,
explains atavus, by atta avi, or, rather, attae
avus.)
A b a (or Abas), ae, m., v. Aga.
(Ababus, false read, in inscrr., written
for abavus.)
a b a c t o r , oris, m. [abigo],=abige us and
abigeator, one who drives off, a driver
off (late Latin): pecorum, Firm. Astr. 6,
31; cf. Isid. Orig. 10,14; and boum, Min.
Fel. Oct. 5; and absol., a cattle-stealer or
thief, App. M. 7, p. 199 med. Elm.; Paul.
Sent, o, 18,1.
I . abactas, a, um, Part, of abigo,
q.v.
* 2. abactus, ite m [abigo], a driving a/way, robbing (of cattle, vessels, etc.),
Plin.^Pan. 20,4.
* abac ullis, i, m. dim. [abacus], a
small cube or tile of colored glass for
making ornamental pavements, the Gr.
, Plin. 36,26,67, $ 199.
ABBA
MIO et homines suis rebus abalienaret et
deos sibi iratos redderet, Nep. Ages. 2, 5 (cf.
supra, It. ., the passage of Liv. 22, 60,15).
() The acc. only: qui nos, quos favendo
in communi causa retinere potuerunt, invidendo abalienarunt, Cie. Fam. I, 7 , 7 : totam Africam, to estrange, Nep. Ham. 2, 2;
rf. id. ib. 2, 4: (noster amicus) mirandum
in modum est animo abalienato, alienated,
Cie. Att. 1 , 3 , 3 ; cf.: indigna patientium abalienabantur animi, Liv. 25,38,4.() Ab sol.
(very rafe): timebant ne arguendo abalienarent, Liv. 8, 2 fin. (for which, in the foli.
ch.: ita Campanos abalienavit).
i a b a m b u l a n t e s : abscedentes, Paui.
ex Fest. p. 26, IO Muli.
a b a m i t a , ae,/, [avus-amita], sister of
an abavus, or great - great - grandfather;
also called amita maxima, Dig. 38,10,3; 10,
17.
ab a n t e [ab-ante, like incircum, insuper, etc.; cf. also the Heb.
and the
Engl, from before].
I. Prep, with abl.,
from, before: abante oculis parentis rapuerunt nymphae, a w a y before the eyes of the
father, Inscr. Grut. 717, I I . I I . Adv., before: ne (quis) abante aliam (arcam) ponat, Inscr. Orell. 4396.
ABDI
ABDO
Abbassusji,/,'/3, Abbassus,
a town in Phrygia, Liv. 38,15 fin.
abbrevi&tio, Ollis,/, [abbrevio], an
abbreviation, a diminution, Vulg. Isa. 10,
23.
a b - b r e v l O , are, v. freq. a. [ab or adbrevio], to shorten, abridge, Veg. Mil. 3
proi.; Vulg. Isa. 10,22; ib. Rom. 9,28.
( a b - C l d o , ere, cidi, an incorrect form for
abscido, q. v.J^
Abdalonymus (Abdol-), i,
6i-
Leg. 2 , 1 2 , 3 1 ; Liv. 4,15, 4 ai.: se dictatur&, Caes. B. C. 3, 2; Liv. 2, 31, IO; 9, 26,18
ai.: se, consulatu, id. 2, 2, IO; Veli. 2, 22,
2: se praetura, Cie. Cat. 3 , 6 , 1 4 : se aedilitate, Liv. 39,39,9 etc. Likewise: se tutela,
Cie. Att. 6, I, 4; and fig.: se scriptu, Piso
ap. Geli. 6, 9, 4; cf.: eo die (Antonius) se
non modo consulatu, sed etiam libertate abdicavit, Cie. Phil. 3, 5, 12. Absol.: augures rem ad senatum; senatus, ut abdicarent consules: abdicaverunt, Cie. N. D. 2,4,
I I . b . With acc. a few times in the historians : (patres) abdicare consulatum jubentes et deponere imperium, Liv. 2, 28 fin.:
abdicando dictaturam, id. 6,18,4.In jmss.:
abdicato magistratu, Sali. C. 47,3; cf.: inter
priorem dictaturam abdicatam novamque a
Manlio initam, Liv. 6 , 3 9 : causa non abdicandae dictaturae, id. 5,49 fin.
2. ab-dico, xi etum, 3, v. a. A word
peculiar to augural and judicial lang. (opp.
addico). * I . Of an unfavorable omen, wo.1
to assent to: cum tres partes (vineae) aves
abdixissent, Cie. Div. 1,17, 3 1 . H . In judicial lang.: abdicere vindicias ab aliquo, to
take a/way by sentence (= abjudicare),
Dig. 1, 2, 24 (cf. Liv. 3, 56,4).
abdite, adv., v. abdo, P. a. fin.
abditi VIIS, a, um, adj. [abdo]. I . Removed or separated from = remotus, sejunctus: a patre, Plaut. Poen. proi. 65.II.
ABDITIVI: abortivi, Paul, ex Fest. p. 22
Mull, (without an example),
abditus, a, um, Part, of abdo.
ab-do, Idi, itum, 3, v. a. [2. do]. I , L i t.,
to put away, remove: and abdere se, to go
away, betake one's self to some place: ex
conspectu eri sui se abdiderunt, Plaut. Ps. 4,
7 , 5 : pedestres copias paulum ab eo loco abditas in locis superioribus constituunt, removed, withdrawn, Caes. B. G. 7 , 7 9 , 2 ; so
with ab: ascensu abdito a conspectu, Liv.
IO, 14,14: procul ardentes hinc precor abde
faces, remove, Tib. 2,1,82.The terminus
ad quein is usually expressed by in with
acc.: abdidit se in intimam Macedoniam quo
potuit longissime a castris, Cie. Fam. 13,29,
4; so, se in contrariam partem terrarum, id.
Mur. 41, 89: se in classem, Dolab. ap. Cie.
Fam. 9, 9, 2: se in Menapios, to depart,
Caes. B. G. 6 , 5 , 5 : in silvam Arduennam, id.
ib. 5 , 3 , 4 : exercitum in interiora, to withdraw, Veil. 2, HO,3: ea in insulam Seriphon
abdita est (= ex humana societate quasi expulsa), banished, exiled, Tae. . 2, 85: se
in bibliothecam, i .e. to retire to, Cie. Fam.
7 , 2 8 ; cf.: se totum in litteras, id. ib. 7,33,
2.Rarely with other prepositions or with
local adv.: Audisne haec, Amphiarae, sub
terram abdite ? Poe't. (Att. ?) ap. Cie. Tusc.
2,25, 60; so with sub, Lucr. 4,419: se rus,
Ter. Hec. I, 2, 99 : se domum, Cie. Pis. 38,
92: se Arpinum, id. Att. 9 , 6 , 1 .
ABDU
abditus, a um,
P. a., hidden, concealed, secreted, secret (syn.: reconditus, absconditus, occultus, retrusus): sub terram
abditi, Att. ap. Cie. Tusc. 2,25,60: vis abdita
quaedam, Lucr. 5,1233: res occultae et penitus abditae, Cie. N. D. 1 , 1 9 : sunt innumerabiles de his rebus libri neque abditi
neque obscuri, id. de Or. 2,20,84: haec esse
penitus in media philosophia retrusa atque
abdita, id. ib. 1,19, 87 ai.: oppida, remote,
Cod. Th. 15, 1,14. Comp. abditior, Aug.
Coni. 5 , 5 ; IO, IO.Sup. abditissimus, Aug.
Enehir. e. 16.II, In the neutr.: abdit u m , i subst.: terrai abdita, Lucr. 6,809;
so, abdita rerum (=abditae res), Hor. A. P.
4 9 : in abdito coire, in concealment, secretly, Plin. 8,5, 5, 1 3 . A d v . : abdite,
secretly: latuisse, Cie. Verr. 2,2,73, 181;
Ambros. Job et Dav. 1 , 9 , 2 9 .
Abdoldnymus, v
Abdalonymus.
a b d o m e n , Inis n [etym. uncertain;
perh. for adipomen, from adeps, or perh.
from abdo, to conceal, cover], the fat lower
part of the "belly, the paunch, abdomen,
. I, L i t., of men and animals: abdomina thynni, Lucii. ap. Non. 35, 2 2 ; so
Plaut. Cure. 2, 3, 44; Cels. 4 , 1 fin.; Plin.
B, 51, 77 fin.; 11, 37, 84 fin.; Juv. 4,107;
Aus. Idyll. 10,104.II, M e t o n , for glut- '
tony, sensuality: ille heluo natus abdomini suo, non laudi, Cie. Pis. 17, 41; so,
natus abdomini,Treb. Gali. 17; cf. also Cie.
Pis. 27,66; id. Sest. 51, HO.With respect
to carnal lust: jamdudum gestit moecho
hoc abdomen adimere, Plaut. Mil. 5 , 5 ; but
opp. to lechery (libido): alius libidine insanit, alius abdomini servit, Sen. Ben. 7,26,4.
ab-duco, xi, etum, 3, v. a. (ABDOVCIT
=abduit, in the epitaph of Scipio, Inscr.
Orell. 550; perf. abduxti, Plaut. Cure. 5, 2,
16; imper. abduce, id. Bacch. 4,9,108; id.
Cure. 5 , 3 , 1 5 ; Ter. Ad. 3 , 4 , 3 6 ; id. Phorm.
2 , 3 , 6 3 ; but also abduc, id. Eun. 2,3,86), to
lead one awa/y, to take or bring with one,
to carry off, take or bring away, remove,
etc.
1, L i t .
A. In g e n . , of personal objects; constr. aliquem, ab, ex, de; in,
ad: SVBIQIT . OMNE . LO vc AN AM . OPSIDESQVE .
ABEO
etc.), Suet. Oth. 3; Dig. 47, IO, I ai.: aliquam gremiis, Verg. A. IO, 79.So also of
stolen cattle, drive away: cujus (Geryonis) armenta Hercules abduxerit,Plin.4,22,
36 fin.; so, abducta armenta, . H. 16,359.
4, In jurid. lang.: auferre et abducere,
to take and drive away (auferre of inanimate things, abducere of living beings, as
slaves, cattle), Cie. Quint. 2 7 , 8 4 ; Dig. 21,2,
57, 1.
I I . Trop.
. I n g e n . , t o lead away,
separate, distinguish: animum ad se ipsum {tdvocamus, secum esse cogimus, maximeque a corpore abducimus, Cie. Tuso. I,
31; so, aciem mentis a consuetudine oculorum, id. N. D. 2, 17:. divinationem caute a
coniecturis, id. Div. 2,5,13.
B. I p a r t i o .
I. To seduce, alienate
from fidelity or allegiance: legiones a Bruto,
Cie. Phil. 1 0 , 3 , 6 : exercitum ab illo, id. ib.
IO, 4, 9: equitatum a consule, id. ib. II, 12,
27 ai.
2. From a study, pursuit, duty, etc., to
withdraw, draw off, hinder (syn.: avoco,
averto): vos a vostris abduxi negotiis, Plaut.
Rud. 1,2,1; cf.: a quo studio te abduci negotiis intellego,Cie. Fam. 4 , 4 , 5 ; and: abducuntur homines nonnumquam etiam ab
institutis suis magnitudine pecuniae, id.
Verr. 2, 4, 6, 12 (followed by ab humanitate deducere; so, aliquem a meretricio
quaestu, id. Phil. 2 , 1 8 : aliquem a populorum rebus, id. Rep. 5 , 2 : ab isto officio incommodo, id. Lael. 2,8 ai.
3. To bring down, reduce, degrade
(Ciceron.): ne ars t a n t a . . . a religionis auctoritate abduceretur ad mercedem atque
quaestum, Cie. Div. I, 41, 9 2 ; so, aliquem
ad hanc hominum libidinem ac licentiam,
id. Verr. 2,3, 90, i 210.
abductio, onis, f. [abduco, I. B. 3.]. I,
A forcible carrying off, ravishing, robbing, Cod. Th. 4, 8, 5, f 5; II, 1 0 , 1 . 2 .
(Of a woman.) Abduction: in abductione
Hesionae, Dares Phryg. 4 . Q , A retirement^ulg. Eccli. 38,20.
abductus, a, nm, Part, of abduco.
Abeatae, arum, m., the Abeatce, inhabitants of Abea in Achaia, Plin. 4,6,10, 22.
ABEQ
2,15fin.; et. i abideambu!atum,Ter.Heaut.
3 , 3 , 2 6 . A b sol.: (Catilina) abiit, excessit,
evasit, erupit, Cie. Cat. 2, I, I: praetor de
sella surrexit atque abiit, id. Verr. 2, 4, 65
fin.: quae dederat abeuntibus, Verg. A. I,
196 ai.: sub jugum abire, Liv. 3,2, 8 fin.
With inf.: abi quaerere, Plaut. Ciet. 2 , 1 ,
26.Of things: cornus sub altum pectus
abit, penetrates deeply,'Verg. . 9,700.
. In p a r tic.
I, To pass away, so
that no trace remains; to disappear, van
ish, cease, a. Of man, to die: qui nunc
abierunt hinc in communem locum (i. e. in
Orcum), Plaut. Cas. proi. 19; cf.: ea mortem
obiit, e medio abiit, Ter. Phorm. 5 , 9 , 3 0 ; so
also Cie. i abiit e vita, Tuso. 1,30,74 ai.
b. Of time, to pass away, elapse: dura
haec abiit hora, Ter. Eun. 2 , 3 , 5 0 : menses,
id. Ad. 4 , 5 , 5 7 : annus, Cie. Sest. 33,72: abit
dies, Cat. 61,195: tota abit hora, Hor. S. I,
5,14.e. Of other things: per inane profundum, Lucr. 1,1108: nausea jam plane
abiit ? Cie. Att. 14, IO, 2; so id. Fam. 9 , 2 0 ;
Ov.M.7,290 ai.
2. To be changed from one's own ways
or nature into something else, to be transformed, metamorphosed; always constr.
with in (chiefly poet., esp. in . M., as
a constant expression for metamorphosis):
terra abit in nimbos imbremque, Lucii. ap.
Varr. L. L. 5, 24 MQ11.: in corpus corpore toto, to pass with their whole body
into another, Lucr. 4, l i l i : aut abit in
somnum, is, as it were, wholly dissolved
in sleep, is all sleep, id. 3,1066: E in V
abiit,Varr.L.L.5, 91 Muli.: in villos abeunt vestes, in crura lacerti, . M. I, 236 ;
id. ib. 2,674: jam barba comaeque in silvas
abeunt, id. ib. 4,657; 4,396; so id. ib. 3,398;
8,555; 14,499; 14,551 ai.: in vanum abibunt monentium verba, will dissolve into
nothing, Sen. Ep. 94 med.; hence, in avi
mores regem abiturum, would adopt the
wa/ys of, Liv. 1,32.
,.
A. I gen., to depart from,
to leave off, to tum aside: ut ab jure non
abeat,Cie. verr. 2,1,44, 114; so, ab emptione, Dig. 2,14, 7, 6; 18,2,14, g 2 sq.: a
venditione, ib. 1 8 , 5 , 1 : sed abeo a sensibus,
leave, i. e. speak no more of, Cie. Ac. 2,28,
9; so often with longe: non longe abieris,
you need not go far to seek for examples,
id. Fam. 7 , 1 9 ; cf.: ne longius abeam, id.
Rose. Am. 16,47; id. Caec. 33,95 ai.: quid
ad istas ineptias abis? why do you hone
recourse tot id. Rose. Am. 16, 47: abit
causa in laudes Cn. Pompeii, Quint. 9 , 2 , 5 5 :
illuc, unde abii, redeo, I set out, Hor. S. 1,1,
108: pretium retro abiit, has fallen, Plin.
Ep. 3,19,7.
B. I n p a r t i e.
I , With abl., t o retire
from an office or occupation: abiens magistratu, Cie. Pis. 3 , 6 ; id. Fam. 5 , 2 , 7 ; Liv.
2,27 fim,.; 3,38 fin. ai.; so, abire consulatu,
Cie. Att. 1,16,5; cf. flaminio, Liv. 26,23 fin.:
sacerdotio, Geli. 6 , 7 , 4 : honore, Suet. Aug.
26: tutela, Dig. 26,4,3, 8; cf.: tutela vel
cura, ib. 26, IO, 3, 18 ai.
2. Of the consequence or result of an action, to turn out, end, terminate: mirabar hoc si sic abiret, Ter. And. 1 , 2 , 4 ; cf.:
non posse ista sic abire, Cie. Att. 1 4 , 1 ; so
id. Fin. 5 , 3 , 7 ; Cat. 14,16 ai.
3. In auctions, 1.1., not to be knocked
down to one: si res abiret ab eo mancipe,
should not fall to him, Cic.Verr. 2 , 1 , 5 4 ;
cf.: ne res abiret ab eo, that he may purchase it, id. 2, 3, 64; so Dig. 18, 2, 1; 50,
17,205.
4. The imper. abi is often a simple exclamation or address, either with a friendlj
or reproachful signif. a. Abi, ludis me,
credo,Begone,you are fooling me! Plaut.
Most. 5, 1, 32; so Ter. Ad. 4, 2, 25; cf.
Hor. Ep. 2,2,205.b.Begone! be off! abi
modo, Plaut. Poen. 1, 3, 20: abi, nescis inescare homines, Ter. Ad. 2, 2, 12 ; hence in
the malediction, abi in malam rem I go be
hanged I Plaut. Pers. 2,4,17: abin hine in
malam crucem ? id. Most. 3,2,163 (cf. Cie.:
quin tu abis in malam pestem malumque
cruciatum ? Phil. 13,21); . crux and cruciatus.
Abeona, ae,/, [abeo], the goddess of
departing children, Aug. Civ. Dei, 4,21.
* ab-equito, are, v. n., to ride away:
ut praetores pavidi abequitaverint Syracu*
sas, Liv. 24,31,10; v.Weissenb. ad b i.
AB O
ABIC
ABIT
A B L E
A BN E
A B N U
of entrance): omnemque abitum custode homines, keep at a distance, Cie. Verr. 2,2, great - grandchild, Suet. Ner. 35; Dig. 38
coronant, they surround the outlet with 32: consilium, id. ib. 2, 2, 30: and in the IO, IO, 15 ai.
guards, Verg. . 9, 380 ; so in plur.: cir- pun, haec legatio a fratris adventu me abAbnoba, ae, m., a mountain range
cumjecta vehicula sepserant abitus, barri- legat, this embassy sends me away from, in Germany, the northern part of the
i. e. prevents me from being present at, Black Forest, in which the Danube rises,
caded the passages out, Tae. . 14, 37.
his arrival, id. Att. 2,18, 3: magna pars Plin. 4, 12, 24, 79 ; Tae. G. 1; cf. Manabiecte, adv., . abicio, P. a. fin.
Liv. 7,39.With sup.: pueros ve- nert, Germ. p. 512.II, Hence, Abnoba
abjectio, finis,/ [abicio]. * i, A throw- ablegati,
ing away or rejecting: figurarum (opp. natum, Liv. 1,35,2. As a euphemism for Diana, or simply Abnoba, ae, / , the
additio), Quint. 9,3,18.*II. Abjectio ani- in exsilium mittere, to banish. Just. I, 5; goddess of this mountain, Inscr. OrelL 1986
mi. dejection, despondency (joined h. 1. with Cod. Th. 16, 5, 57.
and 4974.
t ablepsia, a e, / , = /3, blinddebilitatio), Cie. Pis. 36, 88.
ab-nocto, are, I, v. n. [nox], to pass the
ness, Serv. ad Verg. A. 7,647 (in Suet. Claud.
abiectus, a, um, v. abicio, P. a.
night abroad, to stay out all night, Sen. Vit
39 written as Greek).
abjicio, v. abicio.
ab-ligurrio (-grurio), ivi, itum, 4, v. Beat. 26; Geli. 13,12fin.; Dig. 1,18,15.
*abjindicativus,a, um, '., in later a. I. To lick away, waste or spend in ab-nodo, are, I, . a., to cut off knots;
philos, lang. =negativus, negative, Pseudo- luxurious indulgence: bona, Enn. ap. Don. in the lang. of gardening and the vintage,
App. Dogm. Plat. p. 30 Elm. (267 Oud.).
ad Ter. Phorm. 2,2,25 (Sat. 29 Vahl.); Ter. to clear trees of knots, Col. 4, 24, 10; 4t
ab-judlCO, avi, Titum, I, v. a., to de- Eun. 2,2,4: patrimonium, App. Mag. p. 313 22, 4.
* ab-normis, e, adj. [ norma, v. ab,
prive one of a thing by judicial sen- (but in Cie. Cat. 2,5,10, the correct read, is
tence, to declare that it does not belong obligaverunt). Q, In mal. part., Suet. III. 1.], deviating or departing from a
fixed rule, irregular, abnormal: abnorto one, to abjudicate, lit. and trop. (opp. Gram. 23.
sapiens, Hor. S. 2, 2, 3 (i. e. qui in nuladjudico); constr. with aliquid or aliquem,
* abligurritio (-guri-) finis, / [ab- mis
ab aliquo, or alicui: abiudicata a me ligurrio]. a consuming or spending in feast- lius verba juravit, belongs to no distinet
sect or party, et Cie. Laci. 5,18: ad istomodo est Palaestra, Plaut. Rud. 5,1,3; 4, 3, ing, Capitol. Macr. 15.
100; id. As. 3, 3,17: (Rullus) judicabit Al*abligiirritor (-guri-), firte, m.[id.], rum normam sapientes).
exandream regis esse, a populo Romano ab- one who consumes in feasting, a spendthrift, ab-nueo, v. abnuo.
* abnuitio, finis,/ [abnuo], = negatio,
judicabit, Cie. Agr. 2,16; cf.: rationem ve- Ambros. Ep. 42.
ritatis, integritatis...ab hoc ordine abiudinegation,
Paul, ex Fest. p. 108, 7 Milii.
* ab-Id e O, avi, Titum, I, v. ., to lease
cari, id.Verr. 2,1,2, 4: sibi libertatem, id. out or let out on hire: domum, Suet. Vit. 7.
abnuitQrus, a, um, = abiturus, v.
Caecin. 34 (in Cie. de Or. 2, 24,102, many
* ab-ludo, si) sum, 3, v. n.; meton, (like abnuo.
since Budaeus, acc. to the MSS., read ab* ab-numero, are, i , v . a., to cast up
the
Greek &), not to agree with or
dico; so B. ana .).
numbers, to reckon up, Nigid. ap. Geli. 15,
resemble,
to
differ
from,
be
unlike
:
haec
* ab-jug-O, are, I, v. a., lit., to loose
from the yoke; hence, in gen., to remove, a te non multum abludit imago, is not
ab-uuo, fi! Situm (hence abnQituto separate from: quae res te ab stabulis much unlike thee. Hor. S. 2, 3, 320 (= ab- rus, Sail. Fragm. 1, 37 Eritz), or Titum,
horret,
discrepat).'
abjugat? Pac. ap. Non. 73, 22 (Trag. Rei
v. a. and n. (abnueo, Enn. ap. Diom.
ab-luo, ui Citum, 3, v. a., to wash off 3,
p. 104 Rib.).
p. 378 P. or Ann. v. 283 Vah!: abnuor away, to wash, cleanse, purify. I, ebunt, id. ib. or Trag. v. 371 id.), lit.,
abiunctus, a, um, Part. of abjungo,
ab-jungo, xi> etum, 3,v. a. I . Lit., Lit.: pulverem lymphis, Pac. ap. Geli 2,26, to refuse by a nod (c Nigid. ap. Geli.
to unyoke: juvencum, Verg. 6. 3, 618. 13 (Trag. Rei p. 108 Rib.): Ulixi pedes ab- 10, 4 fin.)] hence, to deny, refuse, to deHence, H, T r a n s i , to detach from a luens, Cie. Tusc. 5,16,46: donec me flumine cline doing a thing, to reject. I, L i t
thing, to remove, separate: abiuncto La- vivo abluero, Verg. A. 2, 719: abluendo cru- A, In gen. (syn. recuso; opp. concebieno, Caes. B. 6. 7, 56: Demosthenes se ab ori balneas petit, Tae. H. 3, 32.Poet: ab- do), constr. absol., with the acc., the inf.,
hoc refractariolo judicial! dicendi genere ab- luere sitim, to quench, Lucr. 4, 876; and: quin, or de. (a) Absol.: non recuso, non
abluere sibi umbras, to remove darkness (by abnuo, Cie. Mil. 36,100; so Plaut. Capt. 3, \
junxit, abstained from, *Cic. Att. 2,1, 3.
abjiiratio, finis, f. [abjuro], a for- bringing a light), id. 4, 378.Of the wash- 21; id. True, proh 6; Hor. S. 2, 5. 52; Taq,
ing away of earth by a shower, Varr. R. R. 1, A. 11,12; id. Agr. 4 ai() With acc. (in
swearing, iSid. Orig. 5, 6, 20.
* a b - j u r g O , avi, utum, I, v. a., to deny 35.In eccl. Lat., of baptism: munere di- Cie. only with general objects, as quid,
or refuse reproachfully: arma alicui, Hyg. vinitatis abluti, Cod. Th. 19, 6, 4. I I , nihil): cum intellegas, quid quisque conceTrop., of calming the passions: omnis dat, quid abnuat, Cie. Fin. 2,1,3: nihil umFab. 107.
abnuit meo studio voluntas tua, reab-juro, avi, litum, I, v. a. (abjurassit ejusmodi perturbatio animi placatione ab- quam
for abjuraverit, Plaut. Pers. 4,3, 9), to deny luatur, be removed (fig. derived from the fused, id. Fat. 2, 3; so, aliquid alicui: regi
any thing on oath: rem alicui. ne quis religious rite of washing in expiation of pacem neque abnuere neque pollicere, Sali
J. 47 fin.: alia (opp. probo), id. ib. 83
mihi in jure abjurassit, Plaut. Pera 4, 3, 9: sin), Cie. Tusc. 4, 28, 60: maculam veteris /ro.: abnuere cognomen Bruti, Liv. I, 56,
pecuniam, id. Rud. proi. 14: creditum, Sali. industriae laudabili otio, to wash out, Plin. 8: imperium, id. 3,66,3; cf.: imperium auC. 25, 4.Absol., Plaut. Cure. 4, 2, IO; cf.: Ep. 3, 7, 3: penuria, . F. 5, 681 ai.
fo reject, id. 28, 27, 4: regulae
ablutio, finis, f. [abluo], a washing, spiciumque,
mihi abjurare certius est quam dependere,
rationem, Quint. 1,6, 33: omen, Verg. A. 5,
cleansing,
Macr.
S.
3,
7.
Of
baptism,
cf.
*Cic. Att. I, 8, 3.Poet.: abjuratae ra531: aliquem comitem inceptis, Sil. 3, HO.
pinae, abjured, denied on oath. Verg. . 8, abluo, I. fin. (eccl. Lat. j in Plin. 13, 12, () With inf.: certare abnueo, Enn. L L:
23,
74,
the
correct
reading
is
adulatione;
263.
nec abnuebant melioribus parere, Liv. 22,13
ablactatio, anis, f. [ablacto], the v. Sillig ad h. L ).
fin.; so id. 22,37, 4.With acc. and inf.:
*
ablutor,
oris,
m.
[id.],
one
that
washes
aeternam sibi naturam abnuit esse, Lucr. 3,
weaning of a child, Vulg. Gen. 21, 8 ai.
off
or
purifies
(eccL
Lat.).
641; e t : abnueret a se commissum esse
ab-lacto, are, I, v. a., to wean (eccL
ablutus, a, um, Part of abluo,
facinus, Cie. Leg. 1,14,40; and: haud equiLat.).
[abluo], = diluvium,
abluvium,
i
>
dem abnuo egregium ducem fuisse Alexanablaqueatio, onis, f. [ablaqueo], a
digging or loosening of the soil round the a flood or deluge, Laber. ap. Geli 16. 7, 1 drum, Liv. 9,17,5; so id. 5, 33,4; 30,20, 6;
roots of a tree, Col. 4, 4, 2; 4, 8, 2; Plin. (Com. Rei. p. 300, n. 17 Rib.); Front, Quint 5,8,3; 6,2, II (opp. concedo); Verg.
12, 15, 33, 66 ai. I I . C o n e r . , the p. 69 Goes.; et Isid. in Magi Auet. vi. A. IO, 8 ai, j et also: manu abnuit quidquam opis in se esse, Liv. 36, 34, 6.Imtrench itself made by digging, Col. 5, 10, p. 503.
pers.: nec abnuitur ita fuisse, Liv. 3,72,6.
17 Schneid.
ab-m&tertera, a e , / , a great-great- *
(5) With quin: non abnuere se quin
ab-laqueo, avi, atum, I, v. a. [laque- great-aunt on the mother's side, also called cuncta
mala patefierent, Tae. A. 13, 14.
us, a hollow], to turn up the earth round matertera maxima, Dig. 38,10, 3.
(e) With de: neque illi senatus de ullo
a tree, in order to form a trench for water,
* ab-nato, are, 1, v. n., to swim off or *negotio
abnuere audebat, Sali. J. 84, 3.
Cato, R. R. 5, 8, 29; CoL 2, 14, 3; 4, 4, 2; away, Stat. Achill. 1, 38a
B, Es p., abnuens, like the Gr. unetiriiv,
Plin. 17,19, 31, g 140.
abrogatio, finis, f. [abnego], a deny- declining service, giving up (very rare):
ablatio, onis, f. [aufero], a taking ing, denial (late Lat.), Arn. 1, p. 18.
milites fessos itineris magnitudine et jam
away ( eccl. Lat.), Tert. adv. Marc. 4, 19;
abnegativus, a, um, adj. [id.], nega- abnuentes omnia, Sali. J. 68, 3; cf.: fessos
Hier. in Jovin. 2,11.
tive : adverbium, a negative adverb, Prise, abnuentesque taedio et labore, declining
ablativus, i m - [id.], with or without p. 1020 P. ai.
the combat, Liv. 27, 49, 3.
casus, the ablative case (as denoting that
I I , T r a n e t , of abstract subjects, not to
abnegator,
fins, m. [id.], a denier
from which something is taken away), (eccl. Lat.), Tert. Fug. 12.
admit of, to be unfavorable (poet, and in
Quint. 1, 5,59; 1, 7, 3; 1, 4, 26; 7, 9, IO ai.
ab-nego, avi, atum, 1, v. a., to re- post-Aug. prose): quod spes abnuit, Tib.
ablator, f>ris, m. [id.], one who takes fuse,
be unwilling (poet, and in post-Aug. 4, 1, 25: quando impetus et subita belli
away (occi. Lat.).
prose):
conjugium alicui, Verg. A. 7, 424: locus abnueret, Tae. . 5, 13: hoc videreablatus,a, um, Part, of aufero,
imbrem, Col. (poet.) 10, 51: comitem (se), tur, nisi abnueret duritia, Plin. 37, IO, 54,
ablegatio, finis, fi [ablego], a sending Hor. C. I, 35, 22; cf. Sil. 3, HO: depositum, 8 145.
off or away: juventutis ad bellum, Liv. 6, to deny, Plin. Ep. 10, 97; so, partem pecuabnutivus, a, um [abnuo], = negati39, 7. A euphemism for banishing, exile niae (pactae), Quint. 11, 2,11; cf. Dig. 16,3, vus; hence subst.: abnutivum, i, ro.,
(= relegatio): Agrippae, Plin. 7,45,46, 149. II ai.With inf.: medicas adhibere manus denying, refusal, Dig. 45, 1, 83; cf. Abnut ablegmina: partes extorum, quae ad vulnera pastor Abnegat, Verg. G. 3, 456; tivum : , Gloss.
diis immolantur, Paul, ex Fest. p. 21 Mull. so id. A. 2, 637.Absol.: Abnegat, inceptoab-uuto, avi, atum, I, v. freq. [id.],
fo deny [by a nod) often, fo refuse: quid
ab-lego, avi, atum, I, v. a., to send off que, etc., Verg. A. 2, 654.
ab-nepos, otis, m., the son of a great- te adiri (Vah! adirier; Rib. adiri tam) abor away, to remove: aliquem foras, Plaut.
Mil. 3, 2, 55; so id. Cas. proi 62: aliquo grandchild, Suet. Tib. 3; id. Claud. 24; Dig. nutas, Enn. ap. Cie. de Or. 3, 41,164 (where
Cie. censures the word as less forcible than
mihi est hinc ablegandus, Ter. Hoc. 3,3,54: 38, IO, IO, 15 ai.
ab-neptis, is, yr, the daughter of a. vetas, prohibes, absterres, and the like):
pecus a prato, Varr. R. R. I, 47: honestos
8
quid mi abnutas ? Tibi ego abnuto ? Haut.
Capt. 3,4,79.
* ab-olefacio, Sre, = aboleo, to destroy : civitatem, Tert. Apol. 35 (ai. obolefacer e).
ab-oleo, e vi (ni), itum, 2, v. a., orig.
(in contrast with ad-oleo) to retard or to
check the growth of; hence, in a more extended sense, to destroy, efface, abolish;
trop., to terminate, and, in the pass., to
die, to decay (not before the Aug. period).
I, L i t . : cuncta viri monumenta, Verg. .
4,497: deum aedes vetustate aut igni abollae, Tae. A. 2,49; cf.: corpus alicujus igni,
i. e. to bum, id. ib. 16,6; so, libros, Plin. Ep.
7,19,6 s Homeri carmina,Suet.Galig. 34 ai.
In pass.: aboleri, to die (opp. nasci), Plin.
7, prooem. g 4 . P o e t . : viscera undis, to
remove the poisonous flesh by washing,
Verg. G. 3,560.II. F i g . : dedecus armis,
Verg. A. 11, 789; cf.: labem prioris ignominiae,!^. . 3,24: memoriam, Suet.Calig.
60; Verg. A. I, 720: magistratum alicui,
Liv. 3,38,7: legem (=abrogare), Quint. I,
6,29; cf. decretum, Suet. Claud. 6; Galb.23:
crimen, Dig. 48,6,2. IO: frumentationes,
Suet. Aug. 42: vectigalia, id. Ner. IO: vim
moremque asylorum, id. Tib. 37 ai.: nonnulla ex antiquis caerimoniis paulatim abolla (= omissa, neglecta), Suet. Aug. 31;
cf.: memoria nondum omnino abolita, id.
Gram. 24.
ABBA
p M ^
Th. 3,12, is.2. abominandus, a. um,Meton., to take or snatch away, to seize,
P. a., abominable, Liv. 9, 38 fin.; Sen. extort, rob. Ter. Phorm. 2, 2, 19: nihil a
Ben. 1 , 9 ; Quint. 8,4,22; 9,2,80.^
Caecina litium terrore, Cie. Caecin. 7,19:
1 Collat. act. form abdmino, are: aliquid b obis, plin. Pan. 37,2.
multam abomina, Plaut. Trin. 3, 2,82.2.
Abraham or Abram, indecl, or ae,
abominor iupass.signif.: saevitia eorum m., Abraham (eccl. Lat.).II. Hence derabominantur ab omnibus, Varr. ap. Prise, iw. A. Abrahamides, ae, m., a dep. 791 P.So Part.: abominatus, abomi- scendant of Abraham (eccl. Lat.).B.
nated, accursed: Hannibal, Hor. Epod. 16, Abrahameus or Abrameus, a, um,
8: semimares, Liv. 31, 12, 8: bubo fune- adj., belonging to Abraham (eccl. Lat.).
bris et maxime abominatus, Plin. IO, 12,16.
a, um, Part, of abrado.
ab-ominosus, a, um, =ominosus, full abrasus,
* abrelictus, a, um,=derelictus, de
Ofili omens, portentous: Februarius, Sol.
serted, abandoned, Text. adv. Jud. 1.
1,40: vox, Diom. p. 472 P.
ab-renuntio, are,I ,v.n., strengthened
Aborigines, um, ni. [ab-origo], the form
of renuntio, to renounce, e. g. diabolo,
primeval Romans, the Aborigines, the
nation which, previous to historical record, in baptism (eccl. Lat.).
abreptus, a, um, Part, of abripio,
descended from the Apennines, and, advanab-ripio, pui, eptum, 3, v. a. [rapio], to
cing from Carseoli and Reate into the plain,
take away by violence, to drag away, to
drove out the Siculi; the a/ncestors of the tear off or awa/y (stronger than its synn.
Romans, Cato ap. Serv. ad Verg. A. 1, 6; abduco, abigo, abstraho). I. L i t. A, In
Varr. L. L. 5, g 53 Mail.; Cie. Rep. 2, 3; g e n . : abripite hunc intro actutum inter
Sail. C. 6; Liv. 1,1. I. Used as an appel- manus, hurry him away, Plaut. Most. 2,1,
lative, oHginal inhabitants, Plin. 4, 21, 38: puella ex Attici hinc abrepta, stolen,
36, 120: Indigenae sunt inde . . . geniti, Ter. Eun. 1,2,30; e t : abreptam ex eo loco
quos vocant aborigines Latini, Graeci - virginem secum asportasse, Cie. Verr. 2,4,49,
?, Serv. ad Verg. . 8, 328.II. g 107: de convivio in vincla atque in teneHence, aborigineus, a, um, adj., abo- bras, id. ib. 2,4, IO, g 24: ab complexu alicuriginal : sacellum, Ter. Maur. p. 2425 P.
jus, Liv. 3,57,3: milites vi fluminis abrepab-drior, ortus, 4, v. n. dep. I, (Opp. ti, Caes. B.C.1,64? cf.Mel.3,5,8; Plin.2,
of orior.) To set, disappear, pass away 67, 67, g 170; Verg. A. 1,108: aliquem ad
rare): infimus aer, ubi omnia oriun- quaestionem, Cie. Clu. 33,89; cf.: aliquem
ab-olesco, e vi, no sup., 3, v. inch. . (very
ad humanum exitum, id. Rep. 1,16 fin.;
(vox Vergiliana) [aboleo], to decay little tur, ubi aboriuntur,Varr.L.L.5,7, 66 Mull. with aco. only: Cererem, Cie. Verr. 2,4,50,
by little, to vanish, cease (like aboleo, not Of the voice,to fail,stop: infringi linguam g 111: cives, Nep. Milt. 4, 2: aliquid, id.
before the Aug. period): tantique abolescet vocemque aboriri, Lucr. 3,155.H. Of un- Dat. 4, 2: abripere se, to run, scamper
gratia facti, * Verg. A. 7,232: donec cum re timely birth, to miscarry (v. ab, III. 1.); away: ita abripuit repente sese subito,
nomen quoque vetustate abolevit, Liv. 1,23, Varr. ap. Non. 71,27; Plin. 8, 51,77, 205.
Mil. 2, 2, 21; so id. Cure. 5,1, 8.
* ab-oriscor, ei, dep.=aborior (after Plaut.
3; cf.: cujus rei prope jam memoria aboleB. Transi., of property, to dissipate,
the
analogy
of
nanciscor,
proficiscor),
to
verat, id. 3,55,6; 9,36,1: poena, Geli. 20,1
squander: quod ille compersit miser, id illa
ai.: abolescit,Crescite,etc.,Tert.Exh. Cast.6. perish, die, Lucr. 5,732; v. Lachm. ad h. 1. univorsum abripiet, Ter. Phorm. I, I, II.
abolitio, ollis,/. [id,"\,an abrogating, * I. ab or SUS, a, um [aborior, in the . Trop., to carry off, remove, detach:
annulling, abolishing, abolition (post- sense of misbirth], that has brought forth repente te quasi quidam aestus ingenii tui
Aug.). I. In g e n . : tributorum, Tae. . prematurely: aborsus abactus venter, procul a terra abripuit atque in altum . . .
13, 60; cf.: quadragesimae quinquagesi- Paul. Sent. 4,9,6.
abstraxit, Cie. de Or. 3, 36,145: voluntate
2. aborsus, us, m. [id.],=abortus, omnes tecum fuerunt; tempestate abreptus
maeque, id. ib. 13,51: legis, Suet. Aug. 34:
sententiae, Tae. A. 6,2 finXL, I a r t i e. miscarriage, Tert. de Fig. 3 fin.; Non. est unus, id. Lig. 12, 34 (the figure taken
A. An amnesty, Suet. Tib. 4; Flor. 4,7,3: 448,3.
from those driven away in a storm at sea) $
sub pacto abolitionis, Quint. 9, 2, 9 7 . B ,
1. abortio, finis, / . [id.], premature so, abreptus amore caedum, Sil. 5, 229; et
In the Dig., the withdrawal of an accu- delivery, miscarriage. Haut. True. 1, 2, id. 6, 332: (filium) etiam si natura a pasation or suit, suspension: abolitio publica, 98; Cie. Clu. 12; Dig. 48,19,38, g 6.
rentis similitudine abriperet, i. e. made unex lege, privata, Cod. Th. 9, 37,3 sq.; Dig.
like him, Cie. Verr. 2,5,12.
2.
abortio,
ire,
4,
v.
n.
[id.]
to
mis48,16 ai.; cf. Rein, Criminalrecht. p. 273 sq. carry, Vulg. Job, 21,10; in Plin. 8, 51,77,
t abrodiaetus (or better, hab-), %
ab-dlitor, oris, m., one who takes aboriendi is .the true reading (Jan.).
m.,afipodiairoi (living delicately), an
away a thing, or caste it into oblivion:
* abortium, i tt.,=abortio (eccl. Lat.). epithet of the painter Parrhasius, Plin.
mors, somnus, Tert. Hab. 3; Aus. Grat. 2.
abortivus, a, um, adj. [abortio], per- 35,9,36, g 71.
abolla, ae,/. \=\, prop, taining to a premature delivery. I. Adj. ab-rddo si, sum, 3, v. a., to gnaw off,
a throwing back and around], a robe of A. Bor'n prematur ely=.abortus: Sisyphus, Varr. R. R; 2,9,13; Plin. 10,62,82, g 169; 37,
thick woollen stuff
by soldiers, philos- * Hor. S. 1, 3, 46; cf. Juv. 2, 32: ovum, 6,21, g 82.
ophers, etc. (called in Verg. A. 5,421, duplex addled, Mart. 6,93.B. That causes aborabrogatio, finis,/, [abrogo], a formal
amictus; v. Serv. ad h. 1.): toga detracta est tion : malvae, Plin. 20,21,84, g 226; so id.
et abolla data,Varr. ap. Non. 538,16: purpu- 24,5,11, 18: sternuisse a coitu abortivum, repeal of a law, Cie. Att. 3,23,2.
ab-rogO, avi, atum, i, v. a. I . Lit.,
rea, Suet. Calig. 35.Of philosophers, Mart. id. 7,6,5, g 42.,$ : abortivum,
4,53; 8,48; Juv. 4,76 ai.: facinus majoris i, ii. A .An abortion, Plin. 18,17,44, g 150; polit. 1.1.: to annul in all its parts a
abollae, i. e. a crime committed by a deep Vulg. I Cor. 15, 8 ai.B. (Se. medicamen- law now in force, to repeal, to abrogate
wholly (whereas derogo means to abrophilosopher, Juv. 3,115.
tum.) A means of procuring abortion gate partly and abrogo to counteract; v.
t aboloes, for ab illis; antiqui enim lit- abiga, Juv. 6,368.
these verbs), = : rogando legem
teram non geminabant, Paui. ex Fest. p. 19
aborto, are, I, v. n. [aborior], to bring tollere, Front. Diff. 2195 P.; v. rogo (very
Milii.
forth prematurely, Varr. R. R. 2, 4 , 1 4 ; freq. in Cie.): huic legi nec obrogari fas
abominabilis, e, adj. [abominor], Firm. 3 , 7 , 6 : filios, id. 6,31 fin.
est, neque derogari ex hac aliquid licet, nedeserving imprecation or abhorrence,
abortum, i, n., v. the foil. art.
que tota abrogari potest, this law cannot
abominable, Quint. Deci.; Vulg. Lev. II, 10.
n
abortus, fis* m. (abortum, i , , Dig. be invalidated by an opposing one, nor
n
* abominamentum, h - "*.], a de- 29,2,30; cf. Paul, ex Fest. p. 29 Mail.) [abo- modified by restrictions, nor wholly retestable thing, Tert. adv. Jud. 13.
rior], an abortion, miscarriage. I. L i t.: pealed, Cie. Rep. 3, 22, from which examabominanda and abominantes dicam abortum esse, Ter. Hec. 3,3,38: Ter- ple (cf. also id. ib. 2,37; id. Att. 3,23,2, and
v. abominor fin.
tullae nollem abortum, had not miscar- many others in Liv.) it is evident that abroabominatio, finis, f. [abominor], an ried, Cie. Att. 14, 20, 2: abortum facere, gare was constr. in the classical period with
abominating, an abominatum,Lact.l,VI; to suffer abortion, miscarry, Hin. Ep. 8, acc., and notas later, with dat.; cf. Liv.
IO, I; but also, to produce or cause abor- 9,34 Drak.B. Of a civil office: magistra,
also=abominamentum,Tert. adv. Jud. 5.
tio, Plin. 14s 18,22, g 118; 21,18,69, g 116 tum alicui, to take it from one, to recall
abomino, :irei . the foli. art.
ab-ominor, stus, I, v. dep., to depre- a i . B . Meton., of plants, Plin. 12, 2, 6, it: si tibi magistratum abrogasset,Cic.Verr.
cate any thing as an ill omen (not in 13.* I I . Trop., of writings, an unfin- 2,2,57; id. Dom. 83; so id. Off. 3,10: Cato
legem promulgavit de imperio Lentulo abCie.). I. L i t.: cum dixisset sepulcrum di- ished piece, Plin. praef. g 28.
id. Q. Fr. 2, 3, I (so the correct
rutum proram spectare, abominatus, etc.,
ab-patruus, i, m., a great- great- rogando,
when he had spoken the words " a grand-uncle on the father's side; also read., not Lentuli)., Trop., in gen.,
ruined sepulchre,'* etc., wishing thai called patruus maximus, Dig. 38&10_5al. to take aioay, to deprive of: male fidem
servando illis quoque abrogant fidem, dethis (the sepulchre, or the words spoken)
^ J l ^ l ^ prive others of credit, Plaut. Trin. 4,4,41;
might not be of evil omen, Liv. 30,25 fin.; r ^ > r a d o , si,
OJTOT
away,
to
scrape
wioofy,
rub
off^oi
so also id. 6,18,9; Suet. Claud. 46.Hence: the beard, to shave. I. L i t . : manibus so Cie. Rose. Com. 15; id. Ac. 2, I I ; Auet.
quod abominor, which may God avert, Ov. quidquam abradere membris, Lucr. 4,1103; ad Her. 1,10.
abrosus, a, um, Part, of abrodo.
M. 9, 677; icl. P. 3,1,105; Plin. Ep. 6, 22, so id.4, HIO: supercilia penitus abrasa,Cie.
7 ai.With inf.: haec universa habere abo- Rose. Com. 7,'20: barbam in superiore lat abrotonites, ae, m. [abrotonum],
minabitur, Sen. Ben. 7, 8. H, In gen. bro, Plin. 6,2, 32, g 162.Of plants: partes =, sc. ; wine prepared
(opp. to opto), to abominate, abhor, detest, radicum, to grub up, Plin. 17, II, 16, 82; with southernwood, Col. 12,35.
Liv. 30, 30, 9; Col. 6, prooem. g 1; Quint. ^xjLarida, Col. 10, 3: abrasae fauces, made
+ abrotonum (or better, hab-), Un.r
4,1,33.Hence deriw., I. abominan- ^oiigh, Luc. 6,115: abrasa corpora, peeled abrotonus, i, .,=, a plani
t e s (idi)., abominably, detestably, Cod. off, , Scrib. Comp. 215.JI, of a pleasant, aromatic smell, southern-
A B SC
A B SC
abrupte, adv., v.
abruptio, finis,/,
abrumpo, P. a. fin.
[abrumpo], a breaking or tearing off, a rending asunder.
I, L i t . : corrigiae, of a shoe-latchet, * Cie.
Div. 2,40, 8 4 . H . T r o p . : augurii, interruption, Paul.ex Fest. pp. 270and271 Miill.
Of divorce, Att. ap. Cie. Att. 11,3,1.
abruptus, a, um, v. abrumpo, P. a.
a b s , prep., v. ab.
abs-cedo, cessi, cessum, 3, v. n. (sync,
abscessem = abscessissent Sil. 8, 109), to
go off or away, to depart. I, L i t . A.
ab-SCindo, Cidi, cissum, 3 , v . a., to tear
In g e n . : abscede hinc, sis, sycophanta,
Plaut. Poen. 1 , 2 , 1 6 2 : meo e conspectu, id. off or away, to rend away (v. preced. art.).
Capt. 2 , 3 , 7 4 : numquam senator a curia ab- I. L i t . : tunicam a pectore abscidit, he tore
scessit aut populus e foro, Liv. 27,50,4; so, the tunic down from his breast, Cie. Verr.
a corpore (mortui), Tae. A. 1 , 7 ; cf. id. ib. 3, 2 , 5 , 1 : cervicibus fractis caput abscidit, cut
5: ut abscesserit inde (i. e. e castris) dicta- off,; id. Phil. 11, 5. With simple abl. :
tor, Liv. 22, 25, 9: illorum navis longe in umeris abscindere vestem, Verg. . 5,685 ;
with de, id. G. 2, 23: nec quidquam deus
altum abscesserat, Plaut. ltud. proi. 66.
abscidit terras, torn asunder, separated,
B. In p a r t i o . I. Milii. 1.1., to march Hor. C. I, 3, 2 1 ; cf. Verg. . 3, 418 ; .
off\ to depart, retire: non prius Thebani . 1,22 ai.: venas, to open the veins, Tae.
Sparta abscessissent quam, etc., Nep. Iphicr. . 15, 69; 16, II.II. Trop., to cut off,
2 fin.: longius ab urbe hostium, Liv. 3, 8, separate, divide (rare): reditus dulces, to
8; cf.: a moenibus Alexandriae, id. 44,19, cut off, Hor. Epod. 16, 35: inane soldo, to
I I . A b s o l . : si urgemus obsessos, si non separate, id. S. 1,2,113: querelas alicujus,
ante abscedimus quam, etc., Liv. 5, 4, IO; Val. FI. 2,160: jus, Dig. 28,2,9, 2.
so Nep. Epam. 9. Impers.: abscedi ab
abscise, adv., v. abscido, P. a. fin.
hoste, Liv. 22, 33, IO; ci', id. 27, 4, I: nec
* a b s c i s s i o , finis,/, [abscindo], a breakante abscessum est quam, etc., id. 2 9 , 2 , 1 6 ;
so, a moenibus abscessum est, id. 45, II, 7: ing off in the midst of a discourse; rhet.
fig., Auet. ad Her. 4, 53; 4,54: vocis, Scrib.
manibus aequis abscessum, Tae. A. 1,63.
2. To disappear, withdraw, be lost Comp. 100.
abscissus, a, um, Part, of abscindo.
from view: cor (est) in extis: jam abscedet, simul ac, etc., will disappear,Civ. Div.
abscisus, a, um, P . a., v. abscido.
A B SI
abscondite, adv., v. abscondo, P. a.
absconditor, fins, m. [abscondo], one
AB S O
A B SO
AB ST
himself from a lawsuit, Cie. Rose. Com. 12: riae, Cie. Brut. 81; so id. Leg. 2, 4, 9: ipse
longo bello. Tae. . 4, 23: caede hostis se ad sese jamdudum vocat, et quodam modo
absolvere, to absolve or clear one's self by absorbet orationem meam, and, as it were,
murdering an enemy, id. G. 31.With gen.: eats up my discourse (i. e. wishes it to treat
tutelae, Dig. 4, 8, 3; hence,
of him only), id. Sest. 6, 13: ea (meretrix)
B. In j u d i c i a l lang., 1.1., to absolve acerrimae aestuosa absorbet, devours (i. e.
from a charge, to acquit, declare innocent; squanders one's property, the figure taken
constr. absol., with abl.,gen., or de (Zumpt, from the sea), Plaut Bacch. 3, 3, 67.
g 446; Rudd. 2,164 sq.): bis absolutus, Cie.
* absorptio, onis, / [absorbeo], per
Pis. 39: regni suspicione, Liv. 2, 8: judex met., drink, beverage, Suet. Ner. 27 dub.
absolvit iniuriarum eum, Auet. ad Her. 2,13;
abs-pello, -porto, -portatio, asp-.
so Cie. Verr. 2,1,29 ai.: de praevaricatione
1. abs-que, prep. gov. abl. [from abs
absolutus, id. Q. Fr. 2, 16.In Verr. 2, 2,
8, g 22: hic (Dionem) Veneri absolvit, sibi and the generalizing -que, like susque deque
condemnat, are dativi commodi: from the from sub and de; cf. Prise. 999 P.] (ante- and
obligation to Venus he absolves him, but post-class.), without. I, Ante-class. A.
condemns him to discharge that to himself I Denoting defect in conception, while the
(Verres).With an abstract noun: fidem ! class, sine indicates defect in reality. In
absolvit, he acquitted them of their fidelity Plaut. and Ter. only in conditional clauses:
absque me, te, eo, etc., esset = nisi or si
pardoned it, Tae. . 2, 60.
ego, tu, is, etc.. non fuissem; without me,
ab-sisto, stiti, no sup., 3, v. n. (like all (toE,Otho),
In t e c h n i c a l lang., to bring a
the compounds of the simple active verb, work to a close, to complete, finish (without 1. e. without my agency, if it had not been
used only in a neutr. signif.), to withdraw denoting intrinsic excellence, like perfi- for me: nam hercle absque me foret et
or depart from, to go away ; constr. absol., cere; the fig. is proh. derived from detach- meo praesidio, hic faceret te prostibilem,
with ab, or the simple abl. (not in Cie.). ing a finished web from the loom; cf.: rem if I had not stood by you, Plaut. Pers. 5,
I. L i t . : quae me hic reliquit atque ab- dissolutam divulsamque, Cie. de Or. I, 42, 2, 56; c id. Trin. 6, 2, 3: nam absque ted
stitit, who has left me behind here, and gone 188).So of the sacrificial cake: liba abso- esset, numquam hodie ad solem occasum
off; Plaut. True. 2, 6, 32: ab signis, Caes. B. luta (as taken from the pan), ready, Varr. viverem, if you had not aided me, etc.,
G. 5, 17; v. Gron. ad Liv. 27, 45.Absol. : R. R. 2, 8; but esp. freq. in Cie.: ut pic- id. Men.'5, 7, 33; cf. id. Bacch. 3, 3, 8; id.
miles abstitit, went away, Tae. 2,31: ab ore tor nemo esset inventus, qui Coae Veneris Trin. 4,1, 13: absque eo esset, recte ego
scintillae absistunt, burst forth,Verg. A. 12, eam partem, quam Apelles inchoatam reli- mihi vidissem, Ter. Phorm. 1,4, II. Some101: limine, id. ib. 7,610: luco, id. ib. 6,259. quisset, absolveret, Cie. Offi 3, 2 (et Suet. what different is, quam fortunatus cete I I . Trop. with abl. (of subst. or gerund.) Claud. 3); id. Leg. I, 3, 9: id. Att. 12, 45; ris sum rebus, absque una hac foret, if it
or the inf., to desist from an act, purpose, cf. id. Fin. 2, 32, 105; id. Fam. I, 9, 4; id. were not for this one thing, id. Hec. 4, 2,
etc., to cease, to leave off (so, pern., first in Att. 13, 19 ai.So in Sallust repeatedly, 25.
the Aug. period, for the more common de- both with acc. and de, of an historical stateB. After Plaut. and Ter., absque appears
sisto) : obsidione, Liv. 9,15 Drak.: bello, ment, to bring to a conclusion, to relate: in the classic lang. only a few times in a
Hor. S. 1, 3,104: continuando magistratu, cetera quam paucissumis absolvam, J. 17, kind of jurid. formula: absque sententia,
Liv. 9, 34: sequendo, id. 29, 33: ingratis 2: multa paucis, Cie. Fragm. Hist. I, . 2: without judgment, contrary to it: nullam
benefacere, id. 36, 35: moveri, Verg. A. 6, de Catilinae coniuratione paucis absolvam, a me epistulam ad te sino absque argu
399: absiste viribus indubitare tuis, cease id. Cat. 4,3; cf.: nunc locorum situm, quan- mento ac sententia pervenire, Cie. Att. I,
to distrust thy strength, id. ib. 8, 403; et tum ratio sinit, absolvam, Amm. 23, 6. 19,1; e t : an etiamsi nulla ratione ductus
morari, id. ib. 12, 676.
Hence, absolutus, a, um, P. a., brought est, Impetu raptus sit et absque sententia?
* ab-situs, a, um, adj., lying away, to a conclusion, finished, ended, complete (cQuint. 7, 2, 44.
absolvo, E.). A. I gen.: nec appellatur
I I . Post-class. A. Likewise in jurid.
distant, Paul. oi. 13, 6.
beata nisi confecta atque absoluta, lang., I. q. sine, without: decerni absque
* ab-SOCer, eri, m., a great-great- vita
grandfather of the husband or wife, Capi* when not completed and concluded, Cie. Fin. libelli documento, Cod. Th. II, 30, 40; so.
2, 27, 87; e t : perfecte absolutus, id. ib. 4, absque praeiudicio, Geli. 2,2,7: absque ulla
tol. Gord. 2.
7,18; and: absolutus et perfectus per se, observatione, Cod. Th. 13, 6, 38 : absque
absolute, adv-i v. absolvo, P. a.
id. Part. Or. 26, 94 ai.Comp., Quint. I, I, omni praerogativa principum, Amm. 23, 6.
absolutio, onis, f. [ absolvo ]. I. In
B. I q- praeter, except: apud Aeschy37
Sup.. Auet. ad Her. 2,18, 28: Plin. 35,
judicial lang., an absolving, acquittal: senlum eundem esse versum absque paucis
IO,
36,
g
74;
Tae.
Or.
5
aLB.
E
sp.
I,
tentiis decem et sex absolutio confici poteI syllabis, Geli. 13,18 (19), 4; so, absque paurat, Cie. Clu. 27: annus decimus post virgi In rhet. lang., unrestricted, uncondition- cis, Symm. Ep. 2,36: absque his, Cod. Th. 6,
num absolutionem, id. Cat. 3 , 4 : maiestatis al, absolute: hoc mihi videor videre, esse 4,18; II, 16,17: purpureus absque cauda,
(for de maiestate), an acquittal from cri- quasdam cum adiunctione necessitudines, except the tail. Sol. 46. Adv., = praetermen maiestatis, id. Fam. 3, II.In Suet. in quasdam simplices et absolutas. Cie. Inv. quam, nisi: absque labra, except the lips,
plur.: reis absolutiones venditare, Vesp. 2, 57,170.2. In gram. a. Nomen ab- Amm. 23, 5; so, absque illud nomen, Jul.
16.H. Completion, perfection, consumma- solutum, which gives a complete sense with- Val. Rer. Gest Alex. . 1,18.
tion. A.
gen: virtus quae rationis out any thing annexed, e. g.: deus, Prise,
2. absone = e t abs: loca, t e m p l a . . .
absolutio definitur, Cie. Fin. 5, 1 4 : hanc p. 681 P.b. Verbum absolutum, in Prise,
eorum
relinquatis absque his abeatis, Form,
absolutionem perfectionemque in oratore p. 795 P., that has no case with it; in Diom.
ap. Macr. S. 3, 9.
desiderans, this finish and perfection, id. de p. 333 P., opp. indicativum.e Aestivum
* abstantia, ae,/ [absto], distance,
Or. I, 28,130; so id. Inv. 2 , 3 0 . B . Es p., absolutum, which stands in the positive,
Quint 9, 3,19.Adv.: absolute, fully, Vitr. 9,1, II.
in rhet., completeness, Cie. Inv. 1,22,32.
perfectly, completely (syn. perfecte), disabs-temius, a, um, adj. [cf. temetum
absolutorius, a, um, . [id.], per- tinctly,
unrestrictedly, absolutely, Cio. Tusc. and temulentus], abstaining from intoxitaining to acquittal, release. I, Adj.: ta- 4,17,38; 5,18, 53; id. Fin. 3,7, 26; id. Top. cating drinks, temperate, sobert . I.
bellae, damnatoria et absolutoria. Suet. Aug. 8, 34 ai.Comp., Macr. Somn. Scip. 2,15.
L i t : sicca atque abstemia, Lucii. ap. Non.
33: iudicia, Gai, Dig. 4, 114. , Subst.:
absono, adv., v. absonus fin.
68, 30: mulieres, Varr. ap. Non. ib.: vina
absolutorium, , - (sc. remedium), a ab-sonus, A> U M , adj. I. Deviating frigit gaudetque meris abstemius undis, Ov.
means of deliverancefrom: ejus mali. Plin. from the right tone, discordant, dissonant, M. 15, 323 ai.Hence: I I . In g e n . : i. q.
28, 6,17, 63.
inharmonious: sunt quidam ita voce abso- sobrius, temperate, abstinent, moderate:
ni, ut . . . in oratorum numerum venire abstemius, herbis vivis et urtica, Hor. Ep.
absolutus, a, um, P. a., from
possint, Cie. de Or. I, 25,115: vox ab- I,12, 7. I e o n.: mulieres vini absteab-solvo, vi* utum, 3, v. ., to loosen non
from, to make loose, set free, detach, untie sona atque absurda, id. ib. 3, II, 41. mia^ Plin. 22, 24, 54, g I I S . B . In later
(usu. trop., the fig. being derived from fet- Hence, I I . In gen., not harmonizing with Lat=jejunus, who is yet fasting, has not
ters, qs. a vinculis solvere, like vinculis a thing, not accordant with, unsuitable, in- breakfasted, Aus. Idyll praei II.
abstenti,finis,/ [abstineo], the holdexsolvere, Plaut. True. 3, 4, 10). I. L i t . congruous ; constr. with ab or (= alienus)
(so very rare): canem ante tempus, Amm. with dat. or absol.: nec absoni a voce mo- ing back, retaining: stercorant, CaeL Aur.
tus erant, Liv. 7, 2: nihil absonum fidei Acut. 3,18.
29, 3: asinum, App. M. 6, p. 184; cf.: cum divinae originis iuit, id. 1,15: fortunis aba b s t e n t u s , a, um, Part. of abstineo.
nodo cervicis absolutum, id. ib. 9, p. 231: sona dicta, Hor. A. P. 112.Absol.: nihil
valvas stabuli, i. e. to open, id. ib. I, p. 108 absonum, nihil agreste, Quint. 6, 3, 107;
abs-tergeo, rsi, rsum, 2, v. a. (the
fin.: absoluta lingua (ranarum) a gutture, cf. id. 12, IO, 32.Adv.: absone,discord- form absterge, gSre rests upon spurious
loosed, Plin. II, 37, 65, 172.
antly, incongruously, Geli. 16, 2 5 ; App. readings, except in eccl. Lat., as Vulg.
I I . Trop.
To release from a long Mag. p. 277.
Apoc. 21,4), to wipe off or away, to dry by
story, to let one off quickly: Paucis absolvit,
wiping, f, L! t: labellum, Plaut. As. 4,1,
ne moraret diutius, Pac. ap. Diom. p. 395
52: sudorem, id. Men. 1,2,16: vulnera, Ter.
P. (Trag. Rei. p. 98 Rib.); so, te absolvam
ab-sorbeo, hui, rarely psi, ptum (ab- Eun. 4, 7, 9: lacrimas, Lucii. ap. Porphyr.
brevi, Plaut. Ep. 3,4,30.
sorbui, Plin. 9, 35, 5 8 : absorpsi, Luc. 4, ad Hor. S. I, 2, 68: fletum, Cie. Phil. 14,
B. To dismiss by paying, to pay off: ab- 100: c Vel. Long. 2233 P.), 2, v. a., to 3 4 : everri te aedis, abstergete araneas,
solve hunc vomitum . . . quattuor quadra- swallow down any thing, to devour. I. brush away, Titin. ap. Non. 192, IO.* B.
ginta illi debentur minae, Plaut. Most. 3, L i t : unda legiones, Naev. B. Pun. 4, 16: T r a n s f . : remos (qs. to wipe away, i. e.),
1,120; so Ter. Ad. 2, 4,13 and 18.Hence, Oceanus vix videtur tot res tam cito ab- to break, to dash to pieces, Curt 9,9,16.
in gen., to dismiss, to release: jam hosce sorbere potuisse, Cie. Phil. 2, 27, 67: pla- I I . Trop., to wipe away (any thing disabsolutos censeas, Plaut. Aui. 3,5, 43; and centas, Hor. S. 2,8,24; so id. ib. 2,3,240 K. agreeable, a passion, etc.), i. e. to drive
and . (ai. obsorbeo and exsorbere): uni- away, expel, remove, banish: ut mihi abironic., id. Capt. 3, 6, 73.
O. To free from (Ciceronian): ut nec onem, Plin. 1.1. (Sili. ob): res ad victum, sterserat omnem sorditudinem, Plaut.
Roscium stipulatione alliget, neque a Fan- io devour, Cie. Rep. 2, 5 . I I . T r o p . , to Poen. 5, 2, IO; esp. freq. in Cie.: dolorem,
nio iudicio se absolvat, extricate or free engross, absorb: hunc absorbuit aestus glo- Q. Fr. 2, 9: senectutis molestias, Sen. I!
A B ST
metum, Fam. 9, 16; luctum, Tusc. 3, 18:
suspicionem, Anun. Ii, II.
abs-terre O, Ui, itum, 2, v. a., to drive
away by terrifying, to frighten away, to
deter (by fear): patrem, Plaut. Most. 2,1,
74; so Ter. Andr. 3,1,14: neminem a congressu meo neque janitor meus neque
somnus absterruit, Cie. Plane. 27: homines a pecuniis capiendis, id.Verr. 2, 2, 58;
so Hor. S. 2, 5, 83; Liv. 6, 41; Suet. Caes.
20 ai.With de: ut de frumento anseres
absterrere^ Plaut True. 2, I, 41.With
simple abl. : lenonem aedibus, Titin. ap.
Non. 95,1: teneros animos vitiis, Hor. S.
1,4,128; so Tae. A. 12,45 ai. . T r a n s f.
with an abstract object, to take away, remove, withdraw: pabula amoris sibi, Lucr.
4,1064: satum genitalem cuiquam, id. 4,
1233: auctum, id. 5,846.
a b s t e r s i s a, um, Part. of abstergeo.
* abstinax, acis, adj., = abstinens,
abstinent, Petr. S. 42; Symm. Ep. 1,47.
abstinens, entis, P. a., v. abstineo,
abstinenter, adv., . abstineo, . a.,
fin.
A B ST
ABSU
A B SU
A B SY
42.Sines improvement, as well as deterioration, may constitute the ground of difference, so absum may, according to its
connection, designate the one or the other:
nulla re longius absumus a natura ferarum,
in nothing are we more elevated above the
nature of the brute, Cie. Off. 1,16,50; so also
the much-contested passage, Cie. Plane. 7,
17: longissime Plancius a te afuit, i. e.
valde, plurimis suffragiis, te vicit, was far
from you in the number of votes, i. e. had
ike majority; v. Wunder ad Plane, proleg.
p. 83 sq.; on the other hand, to be less, inferior: longe te a pulchris abesse sensisti,
Cie. Fragm. ap. Non. 339, 23: multum ab eis
aberat L. Fufius, id. Brut. 62, 222; so Hor.
A. P. 370.
D. Not to be suitable, proper, or fit for a
thing: quae absunt ab forensi contentione,
Cie. Or. II, 37: ab principis persona, Nep.
Ep. I, 2.
B. To be wanting, = desum, Pac. ap. Cie.
Fin. 5, II, 31 (Trag. Rei. p. 122 Rib.): unum
a praetura tua abest, one thing is warding to your praetor ship, Plaut. Ep. I, 1,
25: quaeris id quod habes; quod abest non
quaeris, Ter. Heaut. 5, 4, 16 ; cf. Lucr. 3,
970 and 1095.After Cicero, constr. in this
signif. with dat: quid huic abesse poterit
de maximarum rerum scientia ? Cie. de Or.
1, II, 4 8 : abest enim historia litteris nostris, history is yet wanting to our literature,
id. Leg. 2, 5.So esp. in the poets: donee
virenti canities abest morosa, Hor. C. 1,
9, 17; 3, 24, 6 4 ; . M. 14, 371. Hence
tne phrase non multum (neque multum),
paulum, non (haud) procul, minimum,
nihil abest, quin. not much, little, nothing
is wanting that (Zumpt, Gr. 540); but not
parum, since parum in good classical authors does not correspond in meaning with
non multum, but with non satis (v. parum):
neque multum abesse ab eo, quin, etc.,
Caes. B. G. 5, 2, 2; and absol.: neque multum afuit quin, id. B. C. 2, 35, 4: paulumque afuit quin, ib. 2: legatos nostros haud
procul afuit quin violarent, Liv. 5, 4 fin.:
minimum afuit quin periret, was xoithin a
little of Suet. Aug. 14: nihil afore credunt
quin, Yerg. A. 8,147 ai.
P, Abesse alicui or ab aliquo, to be wanting to any one, to be of no assistance or
service to (opp. adsum): ut mirari Torquatus desinat, me, qui Antonio afuerim, Sullam defendere, Cie. Sull. 5 : facile etiam
absentibus nobis (without our aid) veritas
se ipsa defendet, id. Ac. 2, II, 36: longe iis
fraternum nomen populi Romani afuturum, Caes. B. G. I, 36. So also Cie. Plane.
5 , 1 3 : et quo plus intererat, eo plus aberas
a me, the more I needed your assistance, the
more you neglected me, v. Wunder ad h. I.;
cf. also Sail. C. 20 fin.
G, Cicero uses abesse to designate his
banishment from Rome (which he would
never acknowledge as such): qui nulla lege
abessem, Cie. Sest. 34, 3 7 ; cf.: discessus.
Hence, absens, entis (gen. plur. regul.
absentium ; absentum, Plaut. Stich. 1, 1,
5), P. a., absent (opp. praesens). A. In
g e n . : vos et praesentem me cura levatis et absenti magna solatia dedistis, Cie.
Brut. 3, I I ; so id. Off. 3, 33, 121; id. Verr.
2, 2, 17: quocirca (amici) et absentes adsunt et egentes abundant, id. Lael. 7, 23:
ut loquerer tecum absens, cum coram id
non licet, id. Att. 7, 1 5 : me absente, id.
Dom. 3; id. Cael. 50: illo absente, id. TulL
17; id. Yerr. 2, 60: absente accusatore, id.
ib. 2, 99 ai.Sup.: mente absentissimus,
Aug. Conf. 4, 4. Of things (not thus in
Cie.): Romae rus optas, absentem rusticus
urbem tollis ad astra, Hor. S. 2, 7, 28; so,
Rhodus, id. Ep. I, II, 2 1 : rogus, Mart. 9,
77, 8: venti, Stat. Th. 5, 87: imagines rerum absentium, Quint. 6, 2, 29 : versus,
Geli. 20, I O . B . In p a r t i o . I. In conversat. lang. (a) Praesens absens, in oriens
presence or absence: postulo ut mihi tua
domus te praesente absente pateat. Ter.
Eun. 5,8,29.() Absente nobis turbatumst,
in our absence (so also: praesente nobis, v.
praesens), Ter. Eun. 4, 3 , 7 ; Afran. ap. Non.
76, 19 (Com. Rei. p. 165 Rib.). 2. In
polit, lang., not appearing in public canvassings as a competitor: deligere (Scipio)
iterum consul absens, Cie. Rep. 6, I I ; so
Liv. 4, 4 2 , 1 ; IO, 22, 9 . - 3 . = mortuus, deceased, Plaut. Cas. proi. 2 0 ; Vitr. 7, praei.
8 . - 4 , E11 i t . : absens in Lucanis, ab-
A B UN
in pieces by her, and his limbs were scattered in the way to prevent her father's
pursuit, Ov. Tr. 3, 9, 6 sq.; Cie. . D. 3,19,
48.
2. Absyrtus, i, m.,="A^uproi, a river
in Illyria which flows into the Adriatic Sea,
Luc. 3,190 (ai. Absyrtis or Apsyrtis).
(ab-torqueo, a false read. ap. A t t instead of obtorqueo, Trag. Rei. p. 210 Rib.)
abundans, antis, p . a., and abundanter, ^ , v. abundo, P. a.
abundantia, ae, fi [ abundo ], abundance, plenty, fulness, richness (syn. copia).
1, In the Cie. and Aug. per. usu. with a
gen. to define it more exactly: omnium rerum abundantia et copia, Cie. Lael. 23; id.
Agr. 2, 97: otii, id. Fam. 7, I: amoris, id.
ib. I, 9 , 1 a i . I I , Absol., pecuniary wealth,
riches, Cie. Cat. 2, IO; Tae. Agr. 6; id. .
2, 94: laborare abundantia, from overloading the stomach, Suet. Claud. 44 (cf. id. ib.
40). F i g . , of speech: multa ex juvenili
abundantia coercuisse, Quint. 12,1, 20.
* abundatio, onis,/. [id.], an overflowing : fossae, Plin. 3,16, 20, 121.
abunde, adv. [as if from an obs. abundis, e], in great profusion or abundance,
abundantly, exceedingly, very; constr., A.
With verbs: perfuse atque abunde usi
magnum pondus auri, Sisenn. ap. Non.
516, 31 : abunde satis facere quaestioni,
Cie. Div. 2 , 1 , 3: quibus mala abunde omnia erant, Sali. C. 21; so with esse (like
satis, frustra, bene est, etc.), id. ib. 58, 9;
id. J. 63, 2; cf.: mihi abunde est, si satis
expressi, etc., I arn more than satisfied,
Plin. Ep. 4, SO fin.; so, abunde est, si, id. ib.
7, 2 fin.; cf.: cum sit satis abundeque, si,
etc., id. Pan. 44, ; an.!: abunde est, with
a subject-clause: hoc dixisse abunde est,
Coi. 4 , 1 9 , 1 : so id. 5, 3, 9; Cela I, 3; Plin.
Ep. 5, 8, 7 ai.: sufficere, Liv. 4, 22, 3: contingere, Hor. Ep. 1,4, IO: cavere, . M. 15,
759: persequi aliquid, Veli 2,103,3: abunde
agnoscere, id. 2,116,3: mirari, id. 1,16,2; 2,
116, 3 a i . B . With adj.: abunde magna,
Sali. J. 14,18: abunde pollens potensque, id.
ib. 1 , 3 : par, Liv. 8 , 2 9 , 4 : constans, Curt. 6,
17,13: pulchrum atque magnificum, Plin.
. N. praef. 15: abunde similes, Quint.
IO, I, 25: disertus, id. II, I, 36: elatus spiritus, id. IO, I, 104 ai. ( , With adv. :
abunde satis est, Hor. S. I, 2, 59; so Quint.
12, II, 19: abunde dixit bene, id. 12, 9 , 7 .
* absumptio, on i s , / [absumo], a con- B,
With gen. (like satis, affatim, etc.; cf.
suming, Dig. 7, 5, 5.
Rudd. II. p. 317): terrorum et fraudis abunabsumptus, a> um , Part of absumo. de est, Verg. A. 7, 552: potentiae gloriaeque, Suet. Caes. 8 6 : honorum, Front, ap.
absurde, adv., . absurdus.
p. 177 P.: quibus abunde et ingenii
* absurdltas, atis, / . [absurdus], dis- Charis,
sonance, incongruity, absurdity, (late Lat.), et otii et verborum est, Geli. 6, 8, 4.
Claud. Mam. 3, I I ; cf. Prise. Op. Min. 102
ab-undo, avi, atum, I, v. n. I , L i t ,
Lindemann.
of a wave, to flow over and down, to overab-surdus, a, um, adj. [ab, mis-, an
d (while redundo signifies to flow over
flow
Sanscr.svan=sonare; cf.susurrus,and - a thing with great abundance of water, to
,=a pipe; cf. also absonus], out of tune, inundate): apud abundantem antiquam
nence giving a disagreeable sound, harsh, amnem, Att. ap. Non. 192, 4 (Trag. Rei.
rough, f, L i t.: vox absona et absurda, Cie. p. 175 Rib.): flumina abundare ut facede Or. 3, II, 41; so of the croaking of frogs: rent, Lucr. 6, 267; cf. id. I, 282; Verg. G. 3,
absurdoque sono fontes et stagna cietis, 484; and in the beautiful figuro in Plaut.:
Poet. ap. Cie. Div. I, 9. 1 5 . . F i g . , of ripis superat mi atque abundat pectus laepersons and things, irrational, incongru- titia, for joy, my heart swells above its banks
ous, absurd, silly, senseless, stupid: ratio and overflows, Stich. 2 , 1 , 6: ita abundavit
inepta atque absurda, Ter. Ad. 3, 3, 22: hoc Tiberis, ut, etc., Liv. 30, 38,10; cf.: quanpravum, ineptum, absurdum atque alie- do aqua Albana abundasset, id. 5, 15, I I ;
num a vita mea videtur, id. ib. 5, 8, 21: so, fons in omnem partem, Plin. 18, 22, 51,'
carmen cum ceteris rebus absurdum tum 188.
vero in illo, Cie. Mur. 26: illud quam inI I , T r a n s i . A . P o e t . , o f plants, t o
credibile, quam absurdum! id. SulL 20 : shoot up with great luxuriance: de terris
absurda res est caveri, id. Balb. 37: bene abundant herbarum genera ac fruges, Lucr.
dicere haud absurdum est, is not inglori- 5, 920 (in Enn. ap. Macr. 6, 3, the better
ous, per litotem for, is praiseworthy, glori- read, is abundantes, Enn. p. 65 Vahl.).
ous, Sali. C. 3 Kritz. Homo absurdus, a
B. In gen., abound, to be redundant:
man who is fit or good for nothing: sin
sive
deest naturae quippiam, sive abundat
plane abhorrebit et erit absurdus, Cie. de
Or. 2, 20, 85: absurdus ingenio, Tae. H. 3, atque affluit, Cie. Div. I, 29, 6 1 : abunda62; cf.: sermo comis, nec absurdum inge- bant et praemia et operae vitae, Plin. H.
nium, id. A. 13, 45. Comp., Cie. Phil. 8, N. 14, prooem. 4.Once with dat.: tenu41; id. N. D. I, 16; id. Fin. 2, 13. Sup., ioribus magis sanguis, plenioribus magis
Cie. Att. 7,13. Adv.: absurde. I. Li t., caro abundat, Cels. 2, IO.
C. To overflow with any thing, to have
discordantly: canere, Cie. Tuso. 2, 4, 12.
an abundance or superabundance of, to
2. F i g . , irrationally, absurdly, Plaut. Ep. abound in (the most usual signif.); constr.
3, 1, 6; Cie. Rep. 2, 15; id. Div. 2, 58, 219 with abl., and once poet with gen. (cf.
ai.Comp., Cie. Phil. 8, I, 4.Sup., Aug. Rudd. II. p. 189 .). (a) With abl.: divitiis,
Trin. 4 fin.
Ter. Heaut. 3, 2, 17: villa abundat porco,
Absyrtis, v. 2 Absyrtus.
haedo, agno, etc., Cie. Sen. 16, 5 6 : praeI. Absyrtus, i, m.,="A^i/pTor, a son ceptis philosophiae, id. Off. I, I: ingenio,
of jEetes, king of Colchis, killed by his sister otio, id. de Or. I, 6, 2 2 : mulier abundat
Medea in her flight with Jason ; he was torn audacia, id. Clu. 84: cujus oratio omnibus
IS
ABUT
ACAD
ornamentis abundavit, id. Balb. 7: equitatu, Caes. B. G. 7, 14: magna copia fru
menti, id. ib. 8,40: aqua, Auet. B. Alex. I: et
aequalium familiaritatibus et consuetudine propinquorum, Cie. Tuso. 5, 20, 58: clientibus, Quint. 5, IO, 26. P o e t . : amore
abundas, you are too fortunate in Iove (successu prospero affluis, Don.), Ter. Phorm.
1,3, I I ; et Lucii: ille abundans cum septem incolumis pinnis redit, ap. Don. Ter.
I e () With gen.: quarum et abundemus
rerum et quarum indigeamus, Lucii ap.
Non. p. 498, 7.E sp., to abound in wealth,
to be rich (cf. abundantia, II.): et absentes
adsunt et egentes abundant, Cie. Lael. 7,
23: Caietam, si quando abundare coepero,
ornabo, id. Att. I, 4, 3. Hence, abundans- antis, P. a., overflowing. A. L i t . ,
of rivers, fluids, etc.: fluvius abundantior
aestate, i. e. fuller, Plin. 2, 103,106, g 227:
abundantissimus amnis, Cie. Rep. 2, 19:
menses (mulierum), Plin. 22, 25, 71, 8 147.
B . T r a n s f. I. Existing in abundance,
copious, abundant: non adesa jam, sed
abundanti etiam pecunia sic dissolutus,
Cie. Quint. 12, 40. 2. Containing abundance, abounding, rich, full; constr. with
abl. , gen., or absol. (a) With abl.: vir abundans bellicis laudibus, Cn. Pompeius, Cio.
Off. 1,22,78: abundantior consilio, ingenio,
sapientia, id. Pis. 26, 62: rerum copia et
sententiarum varietate abundantissimus,
id. de Or. 2, 14, 58.() With gen.: (via)
copiosa omniumque rerum abundans, Nop.
Eum. 8, 5: lactis, Verg. E. 2, 20: corporis,
Claud, ap. Eutrop. 2, 380: pietatis, id. IV.
Cons. Hon. 113.() Absol.: non erat abundans, non inops tamen oratio, Cie. Brut. 67,
238: abundantior atque ultra quam oportet
fusa materia. Quint. 2,4,7: abundantissima
cena, Suet. Ner. 42 ; cf id. Calig. 17.Also
in a bad sense, of discourse, pleonastic, superabundant, Quint. 12, 10, 18; 8, 3, 56.
Hence, adv.: ex abundanti, superabundavit, Quint. 4,5,15; 5 , 6 , 2 ; Dig. 33,7,12, 46
ai b. Esp., abounding in wealth, rich
(syn. dives, opp. egens): (supellex) non illa
quidem luxuriosi hominis, sed tamen abundantis, Cie. Phil. 2, 27, 66 : haec utrum
abundantis an egentis signa sunt? id. Par.
6, i, g 43.Hence, adv.: abundanter,
abundantly, copiously: loqui, Cie. de Or. 2,
85: ferre fructum, Plin. 24, 9, 42.Comp.,
Cie. Trop. IO.Sup., Suet. Aug. 74.
A C A U
I; id. Ac. 2,44; id. Fin. 2, II, 34 a i ; hence
quaestio, inquiiy on the Academic philosophy, id. Att. 13,19, 3 (. academia, II. B.).
in neutr. piur.: Academica, one qf
Cicero"1 s writings, the Academics, Cie. Off.
2, 2, 8; id. Att. 13, 19, 5; also called Academici libri, id. Tusc. 2, 2, 4.
Academus, i ' , a Grecian hero, from whom the Academia near
Athens is said to Jiave derived its name:
inter silvas Academi, Hor. Ep. 2, 2, 45.
t acalanthis, idis, /., .== ,
i. q. acanthis, a very small bird of a darkgreen color; according to Voss, the thistlefinch, goldfinch, Verg. G. 3,338.
t acalephe, es,/,=, a nettlet
Macor, de Virt. Herb. 2,2.
Acamas, antis, m., = ; '. I. A
son of Theseus and Phcedra, Verg. A. 2, 262.
I I . A servant of Vulcan, Vat FI 1, 583.
I I I . A promontory of Cyprus, Plin. 5,
31, 35, 8^129.
t acanos, i,.,= , a plant, a
kind qf thistle: Onopordon Acanthium,
Linn.; Plin. 22,9,10, g 23.
t acanthion mastiche =
, the juice of the plant helxine,
Plin. 21, 16, 56, 8 96.
t a c a n t h i n i s , idis, fi, = ,
wild asparagus, App. Herb. 84.
acanthinus, a, um, . [acanthus],
resembling the plant beards-foot, Col 9, 4, 4,
and Plin. 25, 7, 38, 8 7a
t acanthion, i? n-> , a species of thistle, Plin. 24,12, 66, 108.
t acanthis, M i s , / . , = . I. a
little bird of a dark-green color, that lives
in the thorn bushes, the thistle-finch or goldfinch (pure Lat. carduelis): Fringilla carduelis, Linn.; Plin. 10, 63, 83, 8 175; 10, 74,
95, 8 205. I I . A plant, called also senecio, groundsel, Plin. 25,13,106, g 168.
Acanthius, a, um, adj., from Acanthus, a town in Macedonia: sal, Plin. 31, 7,
41, 8 85.
1.1 acanthus, i, m- >. I. The
plani beards-breech, beards-foot, or brankursine : Acanthus mollis, Linn.; Verg. E.
3, 45; 4, 20 ; id. G. 4,123 ; id. A. 1, 649;
Plin. 22,22,34, g 76 ai. . Fem., a thorny
evergreen tree of Egypt, Verg. G. 2, 119;
Veil 2, 56,2; Plin. 24,12, 66 sq.
2. Acanthus, i, fi,=", a town
of Macedonia, now Erisso, Liv. 31,45 fin.;
Mel 2, 2 , 9 ; Plin. 4,10,17, 8 3a
t acanthyllis, i d i s , / , = \,
a little bird, Plin. 10,33, 50, 8 96.
t acapnos, on, adj., = , without smoke : ligna acapna, wood so dry as to
emit no smoke in burning, Mart. 13,15: mel
acapnon, honey obtained without driving
away the bees by smoke, Col 6,33, 2; Plin.
11,16,15, g 45.
Acarnan, anis (acc. Acarnana, Liv. 36,
11, 6; 37, 45, 17; acc. plur. Acarnanas, id.
Epit 33), adj., pertaining to Acarnania,
Acarnanian: amnis, i. e. Achelous, Si]. 3,
42 (cf. . . 8, 569); subst., an Acarnaniai, an inhabitant of A carnalia, Ve rg. A.
6, 298; Liv. I e. ; from
Acarnania, a e , / , Acarnania, , the most westerly province of Greece,
Cie. Pis. 40, 96; Caes. B. C. 3, 55; Liv. 26,
25 a i ; Mel 2,3, 4; Plin. 4,1, 2 sq.Hence,
Acarnanicus, a, um, adj., Acarnardan: conjuratio, Liv. 26, 25, la
acarne, v acharne.
Acastus, h m, . I. Son of
Pelias, king of Thessaly, husband of Astydamia or Cretheis, avid father of Laodamia, . . 8, 306 ; II, 410 ai. I I . The
name of one of Cicero''s slaves, Cie. Att 7,
A C CE
ACCE
ACCE
from agaunum, stone], a kind of marl, perI I . Fig. A. In g e ., to come near to, 8: mortem, Lucr. 6,772: iter, Caes. B. C. 2,
haps stone-marl, Plin. 17, 7,4, 44.
to approach: haud invito ad auris sermo 39; Liv. 31,29: oppugnationem, Tae. A. 12,
t acanstus, a, urn, adj., = , mi accessit, Ter. Hec. 3, 5, 32; so, clemens 46: consulatum alicui, id. ib. 3,75.Pass.,
incombustible; hence suist. m. (sc. lapis), quidam sonus auris ejus accedit, App. M. Tae. Agr. 43; id. H. 2,85; id. A. I, 50..
the carbuncle, since it was regarded as in- 5, p. 160: si somnus non accessit, Cels. 3, Netur., to hasten, to make haste: si adcele18; c : febris accedit, id. 3,3 sq.: ubi ac- rare volent, ad vesperam consequentur,
combustible: acaustoe (i. e. ), Plin.
cedent anni, Hor. S. 2, 2, 85; c f : acce- * Cie. Cat 2 , 4 , 6 : ipse quoque sibi accele37,7, 25, 92; v. Sill. a. h. 1.
dente senecta, id. Ep. 2, 2, 211.
raret, Nep. Att. 22, 2; Liv. 3, 27, 8; Verg.
Acharne i, m., a title of the Arabian
B. I a r t i e. I. To corneto or upon A. 5, 675 : 9, 221, 505; Plin. 2, 17, 14, 74
kings, among the Greeks and Romans, Tae. one, to happen to, to befall (a meaning in ai.: ad aliquem opprimendum, Liv. 27,47,
A. 12,12; also written Abgarus and Abgar, which it approaches so near to accido that 8.With local accus.: Cremonam, Tae. H.
Capit. Anton. 9; Inscr. Orell. no. 921.
in many passages it has been proposed to 2,100.Impers.: quantum accelerari posAcca, ae, fi [cf. Set. acc&=mater, and change it to the latter; cf. Ruhnk. Rut. set, as speedily as possible, Liv. 3,46, 5.
the Gr. = mater Cereris]. I. L a - Lup. 1, p. 3; 2, p. 96: Dictat, in Ter. p. 222
* accendium, ii, n [accendo], a kinrentia,
of the shepherd Faustulus, and 225); constr. with ad or (more usually) dling, a setting on fire, Sol. 5 fin.
who nursed and brought up the twins Romu- with dat.: voluntas vostra si ad poetam
1. accendo, on is, m. [2. accendo], an
lus and Remus; mother of the twelve Arvales accesserit, Ter. Phorm. proi 29: num tibi inciter, instigator; read by Salmasius in
Fratres, Varr. L. L. 6,23; Geli. 6, 7. In her stultitia accessit? have you become a fool? Tert de Pali 6, where the old reading cerhonor the Romans celebrated in December Plaut. Am. 2, 2, 77: paulum vobis accessit do is to be preferred.
a feast called Larentalia, or AccaVia (v. pecuniae, Ter. Hec. 3, 5, 56: dolor accessit
2. accendo, adi, nsum, 3, v.a. [cf. canLarentia).II. A companion of Camilla, bonis viris, virtus non est imminuta, Cie.
deo], prop, to kindle any thing above, so that
Att.
1,16,9:
quo
plus
sibi
aetatis
accedeVerg. A. 11, 820.
it may bum downwards (on the contr., sucAccalia, i u m ? v. the preced. word ret, id. de Or. I, 60, 254 ai.
cendere, to kindle underneath, so that it
2. With the accessory idea of increase, may burn upwards; and incendere, to set
and Larentia.
$ accano or ac-cino, to sing to or to be added addi; constr. with ad or fire to on every side) (class., esp. in the
with any thing, acc. to Varr. L. L. 6, 75 dat.: primum facie (i. e. faciei) quod ho- trop. signif., very freq.). I. L i t , to sei
nestas accedit, Lucii. ap. Geli. 1,14; so ap. on fire, to kindle, light: ut Pergama accensa
Mull., and Diom. p. 425 P.
35, 20: ad virtutis summam acce- est, Liv. Andr. ap. Non. 512, 31 (Rib. Trag.
* ac-canto, are, 1, v. n., to sing at: Non.
dere nihil potest, Cie. Fin. 4, 24: Cassio Rei. p. 1): faces accensae. Cie. Pis. 5:
tumulis, Stat. Silv. 4,4, 55.
accessit, id. Att. 5,20; 7, 3; id. Clu. lumen de suo lumine, to kindle, Enn. ap.
accantus, us, m., = accentus, Mart. animus
60 ai. i pretium agris, the price increases, adCap. 3, p. 60; Bed. de Metris, p. 2358 Putsch. vances, Plin. Ep. 6,19,1.Absol.: plura ac- Cie. Off. 1, 16, 51 (Trag. v. 388 ed.Vahl.);
cf.: ita res accendent lumina rebus, Lucr.
* accedentem
[accedo], i. q. pro- cedere debent, Lucr. 2,1129: accedit mors,
I fin.; and: Deus solem quasi lumen acpe, nearly, Cassiod. (?).
Cio. Fin. 1,18, 60; id. de Or. 2,17, 73: quae cendit, Cie. Univ. 9, 28; so, ignem,Verg. A.
a c c e d o , cessi, cessum, 3, v. n. (perf. iacerent in tenebris omnia, nisi litterarum 5,4 ai.
sync., accitis,Verg. A. 1,201), to go or come lumen accederet, id. Arch. 6,14 (so, not acB. Meton., to light up. to illuminate:
to or near, to approach (class.). I. Lit. cenderet, is to be read).If a new thought
A, In gen., constr. with ad, in, the local is to be added, it is expressed by accedit luna radiis solis accensa, Cie. Rep. 6,17 (cf.
adverbs, the acc., dat., infin., or absol. with quod (add to this, that, etc.) when it id. N. D. I, 31. 87); so of the lustre of gold:
(a) With ad: accedam ad hominem, Plaut. implies a logical reason, but with ut (be- et gemmis galeam clypeumque accenderat
Mil. 2, 6, 14; so, ad aedis, id. Amph. 1,1, side this, it happens that, or it occurs auro, Sil. 15, 681 (but in Cie. Arch. 6, 14,
108: ad flammam, Ter. Andr. 1,1,103: om- that) when it implies an historical fact (cf. the correct read, is accederet, v. Halm a.
ilnis ad aras, to beset every altar, Lucr. 5, Zumpt, 621 and 626): accedit enim, quod
ii. Fig., to inflame a person or thing
1199: ad oppidum, Caes. B. G. 2, 13: ad patrem amo, Cie. Ait. 13, 21: so Cael. ap.
ludos, Cie. Pis. 27, 65: ad Caesarem sup- Cie. Fam. 8, 2; Cie. Rose. Am. 8, 22; id. (by any thing), to set on fire, to kindle, to
plex, id. Fam. 4, 4, 3: ad manum, to come Att. I, 92 ai.; Caes. B. G. 3, 2; 4,16; Sali. incite, rouse up; aliquem or aliquid aliqua
C. II, 5; on the other hand: huc accedit re: placare hostem ferocem inimiciterque
to their hands (of fishes), id. Att. 2,1, 7: ad
Aquinum, id. Phil. 2. 41, 106; so, ad He- uti, etc., Lucr. 1,192 , 216,265 a i : ad App. accensum, Att. ap. Non. 514,22: quos meracleam, id. Verr. 2, 5,' 49, 129.Imperi.: Claudii senectutem accedebat etiam ut rita accendit Mezentius ira,Verg. A. 8,50:
ad eas (oleas) cum accederetur. Cie. Caecin. caecus esset, Cie. de Sen. 6,16; so id. Tusc. nunc prece nunc dictis virtutem accendit
8. 22.() With in: ne in aedis accederes, 1,19,43; id. Rose. Am. 31, 86; id. Deiot I, amaris, id. ib. IO, 368 (7,482, bello animos
Cie. Caecin. 13, 36: in senatum, id. Att. 7, 2; Caes. B. G. 3, 13; 5,16 ai. When sev- accendit, is more properly dat.). That to
4 , 1 : in Macedoniam, id. PhiL IO, 6: in fu- era! new ideas are added, they are intro- which one is excited is denoted by ad : ad
nus aliorum, to join a funeral processum, duced by res in the plur.: cum ad has sus- dominationem accensi sunt, Sail. Jug. 31,
id. Leg. 2, 26, 66 ai() With local adv.: piciones certissimae res accederent: quod 1 6 ; the person against whom one is exeodem pacto, quo huc accessi, abscessero, per fines Sequanorum Helvetios transita x- cited, by in or contra: in maritum accenPlaut. Trin. 3, 2, 84: illo, Cie. Caecili. 16, isset; quod obsides inter eos dandos curas- debat, Tae. A. I, 53: quae res Marium con46: quo, Sali J. 14,17.(0) With acc. (so, set; quod ea omnia, etc., Caes. B. G. 1,19. tra Metellum vehementer accenderat, Sali.
except the names of localities, only in Sometimes the historical idea follows ac- J. 64,4; with quare e. subj.: accendis quare
poets and historians, but not in Caesar and cedit, without ut: ad haec mala hoc mihi cupiam magis illi proximus esse, Hor. S. I,
Livy): juvat integros accedere fontis at- accedit etiam: haec A n d r i a . . . gravida e 9, 53. The historians use this word very
que haurire, Lucr. I, 927, and 4, 2: Scyl- Pamphilo est, Ter. Andr. 1,3,11: accedit often, esp. with abstract substt.: certamen,
laeam rabiem scopulosque,Verg. A. I, 201: illud: si m a n e o . . . cadendum est in unius Liv. 35, 10: discordiam, id. 2, 29: spem,
Tae. Ann. 12, 34 (cfVerg. . 5,183): doloSicanios portus, SiL 14, 3: cf. id. 6, 604: potestatem, Cie. Att 8,3,1.
rem, id. ib. 15, I ai. In Cie. de Or. I, 25,
Africam, Nep. Hann. 8: aliquem, Sali. J.
3. To give assent to, accede to, assent to, 114, praeclare enim se res habeat, si haec
18, 9; 62, I; Tae. H. 3, 24: classis Ostia to agree with, to approve of: constr. with
cum magno commeatu accessit, Liv. 22,37, ad or dat. (with persons only, with dat.): accendi aut commoveri arte possint, acI: Carthaginem, Plin. Ep. 7, 27, 3.(e) accessit animus ad meam sententiam, ! cendi is obviously the first enkindling,
With dat. (poet.): delubris, . M. 15,745: Plaut. Aui 2, 7 , 1 3 ; so Cie. Verr. 2, 3, 28, rousing, of talent (syn. with commovesilvis, id. ib. 5, 674: caelo (i. e. to become a 69; Nep. Milt. 3, 5: Galba speciosiora sua- ri) ; cf id. de Or. 2,47; id. Phil. 3, 7. And
god), id. ib. 15, 818, and 870. (* ) With dentibus accessit, Tae. . I, 34; so Quint so perhaps Sen. Ben. 7, 9: crystallina. . .
quorum accendit fragilitas pretium, signiinf. : dum constanter accedo decerpere 9,4, 2 ai.
fies vessels of crystal, whose fragility gives
(rosas), App. M. 4, p. 143 med.() Absol. :
4. To come near to in resemblance, to re- them value (in the eyes of luxurious men).
accedam atque hanc appellabo, Plaut. Am.
semble, be like ; with ad or dat. (the latter
I, 3, 17 : deici nullo modo potuisse qui
accenseo (Si)? nsum,'2, v. a., to reckmost freq., esp. after Cie.): homines ad
non accesserit, Cie. Caecin. 13, 36: accessit
Deos nulla re propius accedunt quam sa- on to or among, to add to ; as a verb, finit
propius, ib. 8, 22: quoties voluit blandis
lutem hominibus dando, Cie. Lig. 12: An- very rare: numine sub dominae lateo ataccedere dictis, . M. 3,375 ai.Impers.:
tonio Philippus proximus accedebat, id. que accenseor illi, i. e. I arn her compannon potis accedi, Enn. ap. Cie. Tuso. 2,16,
Brut. 147: cf. id. Verr. 2 , 2 , 3 ; id. de Or. I, ion, . . 15, 546; and: accensi, qui his
38 (Trag. v. 17 ed.VahL): quod ea proxime
accensebantur, id est attribuebantur, Non.
62, 263; id. Ac. 2, II, 36 ai.
accedi poterat, Cie. Caecin. 8, 21.
520, 7.But hence in frequent use, ac
5. To enter upon, to undertake; constr. census, a, um, P. a., reckoned among, or
B, I p a r t i o . I. To approach a thing with ad or in: in eandem infamiam. Plaut
subst. accensus, i, . A. One who atin a hostile manner (like aggredior, adorior), Trin. 1, 2, 84: ad bellorum pericula, Cie.
tends another of higher rank, an attendant,
to attack: acie instructa usque ad castra Balb. IO: ad poenam, to undertake the infollower; hence, a state officer who attended
hostium accessit, Caes. B. G. I, 51: sese fliction of punishment, id. Off. I, 25,89: ad
one of the highest magistrates (consul, propropediem cum magno exercitu ad urbem amicitiam Caesaris, Caes. B. C. I, 48: ad
consul, praetor, etc.) at Rome or in the
accessurum, Sali. C. 32 fin.: ad manum, vectigalia, to undertake their collection as
provinces, for the purpose of summoning
to fight hand to hand, to engage in close contractor, Cie. Verr. 2,3,42: ad causam, the
parties to court, maintaining order and
combat, Nep. Eum. 5, 2; Liv. 2, 30,12: ad direction of a lawsuit, id. ib. 2, 2, 38; id. de
quiet during its sessions, and proclaiming
corpus alienus, Cie. Q. Fr. 3, 2, 2: Atque Or. 1,38,175 ai. But esp.: ad rem publithe hours; an apparitor, attendant, orderaccedit muros Romana juventus, Enn. cam, to enter upon the service of the state,
ly (on account of this office, Varr. 6, 89
ap. Geli. IO, 29 (Ann. v. 527 ed.Vahl.): hos- Cie. Off. 1, 9, 28; id. Rose. Am. I ai.
Mtill., would derive the word from accieo),
tis accedere ventis navibus velivolis, id. ap.
* accelerate, onis, fi [accelero], a Varr. ap. Non. 59, 2 sq.; Cie. Q. Fr. 1,1, 4
Macr. S. 6, 5 (Ann. v. 380 ib.); and, in maand 7; id. Att. 4, 16; Liv. 45, 29, 2; Suet.
lam part., Ter. Heaut. 3,3,22.2. Mercant. hastening, acceleration: orationis enuntiCaes. 20 ai.The person to whom one is
1.1.: accedere ad hastam, to attend an auc- andae, Auet Her. 3,13, 23.
is annexed in dat. or gen.: qui
tion, Nep. Att. 6, 3; Liv. 43,16, 2 . - 3 . In
accelero, avi, ritum (also adc-)> *> accensus
tum accensus Neroni fuit, Cie. Verr. 2,1,
late Lat.: ad manus (different from ad ma- and n. I, Act., to hasten, accelerate: gressum
28: libertus, accensus Gabinii, id. Att. 4,
num, B. 1), to be admitted to kiss hands, adcelerasse decet, Att. ap. Non. 89, 25 (Rib.
16,12. The Decurione and Centurione also
Capit. Maxim. 5.
Trag. Rei. p. 139); so, gradum, Liv. 2, 43,
A C CE
had their accensi as aids, Varr. L. L. 7, 58
MiilL; also at funerals, as leader of the
procession, Cie. Leg. 2, 24, 61. C on the
accensi, Necker's Antiq. 2, 2, p. 375 sq.
B accensi, a kind of reserve troops who
followed the army as supernumeraries (=
ascripticii, or, in later times, supernumerarii), to take the place of those who fell in
battle. They had no arms, and were only
clothed with the military cloak, and hence
called velati: quia vestiti et inermes sequuntur exercitum, Paul, ex Fest. p. 369
Muli.; they used in battle only slings and
stones. They were also employed in constructing public roads. Cf. Mommsen, Degit Accensi Velati, in Annali del. Inst. vol.
xxi. (1849), p. 209 sq.; and Necker's Antiq.
3, 2, p. 242 sq.
may
be burnt, but in the one place where it occurs, it is act., burning: Non accessistis
ad accensibilem ignem, Vulg. Hebr. 12, 18.
1. accensus, a, um. a. P a r t - of accendo, kindled.jj, P. a. of accenseo, reckoned among; . these words.
2. accensus, fis*m [accendo], a kindling or setting on fire: lucernarum, Plin.
37,7,29, 103 dub. (ai. assensu): luminum,
Symm. 3, 48; Plin. 37, 7, 29, acc. to Hard.
* accentiuncula, ae, dim. fi [accentus], accent, Geli. 13, 6, as a transi, of the
Gr. .
ac-centor, oris, m. [ad -f- cantor], one
who sings with another, Isid. Orig. 6,19, 3.
accentus, US, m. [accino, the attuning
a thing ; hence] I. Lit. . A . In gen.,
a blast, signal (late Lat.): aeneatorum accentu, Amm. 16, 12, 36: id. 24, 4, 22 ; acutissimi tibiarum, Solin. 5 fin. B. In
g r a m m., the accentuation of a word, accent, tone (post-Aug.) : accentus, quos
Graeci vocant (so that it is a
lit. transi, of the Gr. word, = ad, and.
= cantus), Quint. 1, 5, 22; 12, IO, 33;
Diom. p. 425 Putsch.JJ, Fig., intensity,
violence : hiemis, Sid. Ep. 4, 6: doloris,
Marc. Emp. 36.
accenso, per sync, for accepero, v. accipio.
accepta, ae, fi [accipio] (sc. pars), a
portion of land granted to an individual
by the state, Sicui. FI. p. 22 Goed. ai.
acceptabilis, o, adj. [accepto], acceptable, worthy oj acceptance (eccl. Lat.),
Tert. de Or. 7 ai.
a c c e p t i o r , eris, m. [id.], I. O ne who
accepts or approves of a thing (Eccl.).H,
An avenue, access, passage for admittance
of the people, Inscr Orell. no. 6589.
acceptil&tio, finis, also written sep- j
arately, accepti latio, fi [acceptum fero],
a formal discharging from a debt (by the
verbal declaration of the debtor: acceptum
fero), Gai. 3,169; id. 170: Dig. 4, 2, 9, 2;
34, 3, 3, 3; id. Lex. 5, 3 ai.; cf. Rein's
Privatrecht, p. 359.
acceptio, finis,/ [accipio]. I. A taking, receiving, or accepting: neque deditionem neque donationem sine acceptione
intellegi posse, *Cic. Top. 8, 37: frumenti, Sali. J. 29, 4. B. In later philos,
lang.: the acceptance7T. e. the granting of
a proposition, Pseudo-App. Dogm. Plat. 3,
p. 34 med.Q. An esteeming, regarding:
of a thing, Cod. Th. 1, 9, 2; of a person:
personarum, Vulg. Paral. 2, 19, 7 (transi.
ofD"35
ACCI
2. acceptor, &ris, m.,
ACCI
ACCI
one's wishes; and hence is generally used
of fortunate events. As Isid. says, Differ. 1:
Contingunt bona: accidunt mala: eveniunt
utraque): res accidit, Caes. B. G. 1,14: Id acciderat, ut Galli consilium caperent, io. 3,2:
si quid adversi acciderit, Cie. Ac. 2, 38,121;
cf. ib. I, 26, 57: nollem accidisset tempus,
in quo, etc., id. Fani. 3, IO: si qua calamitas accidisset, id. Verr. 2, 3, 55: id. Rose.
Am. 34: contra opinionem accidit, Caes.
B. G. 3,9: pejus Sequanis accidit, ib. 1,31:
periculum accidit, ib. 3, 3: detrimentum
accidit, ib. 7, 52. Also of fortunate occurrences: omnia tibi accidisse gratissima, Cie.
Fam. 3 , 1 ; II, 15: accidit satis opportune.
Caes. B. G. 4, 22; cf. Brem. Nep. Mili. I, I;
Herz. Caes. B. G. 7, 3.Constr. with ut
(Zumpt, 621), sometimes with quod: accidit perincommode, quod eum nusquam
vidisti, Cie. Att. I, 17; or with inf.: nec
enim acciderat mihi opus esse, id. Fam.
6, II. I e o a s t. in narratione: accidit
ut, it happened, or came to pass, that: accidit ut una nocte omnes Hermae deicerentur, it happened that, etc., Nep. Ale. 3,
2; so Cie. Fam. 3 , 8 , 8 ; id. Att. 1,5, 4 a l it. I n p a r t I. Si quid cui accidat, or si
quid humanitus accidat, euphemist. for to
die; if any thing should happen to one (for
which Ennius says: si quid me fuerit humanitus, Ann. v. 128 ed. Vahl.): si quid
pupillo accidisset, Cie. Inv. 2, 21; Caes. B.
G. 1,18; si quid mihi humanitus accidisset, Cie. Phil. 1 , 4 ; Dig. 34,4, 30 2 ai (cf.
the Greek ei ); so, per aposiopesin,
sivequod heu timeo, eive superstes eris,
Ov. Her. 13, 164. (But Cie. Mil. 22, 58;
Caes. B. G. 2, 35, and similar passages, are
to be taken in the usual signif.)2, To
turn out (this very rare): timeo " incertum" hoc quorsum accidat, Ter. And. I,
5, 29: si secus acciderit, Cie. Fam. 6, 21, 2.
3 I Q gram., to belong to: plurima huic
(verbo) accidunt (i. e. genus, tempora),
Quint. I, 5, 41 ai.
* ac-cieo, ere, 2,v. a., old form for accio, ire, to fetch, to bring: ego illum hue
acciebo, Plaut. Mil. 3, 3, 61; dub. (Ritschl
and Fleckeisen: oneratum runcinabo).
accinctus, a, um, P. a. of
ac-cingo, n x i ; netum, 3, v. a. I.
L i t.,
to gird to or on, to gird round or about (in
prose, first after the Aug. per.; in poetry,
a favorite word with Verg.): lateri ensem,
Verg. A. 11, 489; and med., to gird one's
self: accingitur ense, id. ib. 7, 640; cf.:
quo (ense) Alit accinctus, . . 6,551; so,
ferro, Tae. . 6 , 2 . B . T r a n s i . , to arm,
equip, furnish, provide: facibus pubes accingitur, Verg. . 9, 74 : gladiis accincti,
Liv. 40, 13: hence: accinctus miles, an
armed soldier, Tae. A. II, 18: ornat Phraaten accingitque (se. diademate imposito)
paternum ad fastigium, id. ib. 6, 32: accinctus gemmis fulgentibus ensis, Val. FI
3, 514.
I I . Fig. A. I n gen., to endow, provide; in medicine: magicas accingier artes, to have recourse to, Verg. . 4, 493.
B. In p a r t . : accingere se or accingi, to
enter upon or undertake a thing, girded,
i. e. well prepared, to prepare one's self,
make one's seif ready (taken from the girding of the flowing robes when in active occupation); constr. absol., with ad, in, dot.,
or inf: tibi omne est exedendum, accingere, make yourself ready, Ter. Ph. 2, 2, 4;
so id. Eun. 5, 9, 30; Lucr. 2, 1043: illi se
praedae accingunt, Verg. A. 1,210: accingi
ad consulatum, Liv. 4,2; in Tae. very often
actively, to make any one ready for something: turmas peditum ad munia accingere,
A. 12,31: accingi ad ultionem, id. H. 4, 79:
in audaciam, id. ib. 3, 66 ai.; within/.: accingar dicere pugnas Caesaris, Verg. G. 3,
46; so: navare operam, Tae. A. 15, 51.b.
Also in the active form, as v. n e u t r a se accingere : age, anus, accinge ad molas, Pompon. ap. Non. 469,28 (Rib. Com. Rei p. 235):
accingunt omnes operi, aU go vigorously to
the work, Verg. . 2, 235. Hence, a c cinctus, a> um, P. a., well girded. A.
L i t . : cujus aut familiaris habitus condecentior aut militaris accinctior, Auson.
Grat. Act. 2 7 . B . F i g . , ready, strict
(opp. negligens): tam in omnia pariter intenta bonitas et accincta, Plin. Pan. 30 Jin.:
comitatus, id. ib. 20,3.
ACCI
t ac-cino, re, v. n. [cano], to sing to
any thing, acc. to Diom. p. 425 P.; cf. accano.
ac-cio, Ivi, Itum, 4, v. a., to call or
summon, to fetch (rare but class.). I. L i t.:
cujus vos tumuit! causa accierim, Att. ap.
Non. 484, 7 (Rib. Trag. Rei p. 199): horriferis accibant vocibus Orcum, Lucr. 5, 996:
tu invita mulieres, ego accivere pueros,
Cie. Att. 5,1, 3; 13,48,1; id. de Or. 3, 35,
141; Sali J. 108; Liv. 2, 6; Tae. A. I, 5 ai
I I . F i g . : accire mortem, to kill one's
self,Veli 2, 38 fin.; Flor. 4, 2, 71: scientiam artemque haruspicum accibam, Tae. H.
2, 3; cf.: accitis quae usquam egregia, id.
A. 3, 27; and: patrios mores funditus
everti per accitam lasciviam, i. e. borrowed,
id. ib. 14, 20 (but in Cie. Fin. 5,31,93, the
read, acciret is very doubtful; v. Madv. a.
h. I; Klotz reads faceret; B. and ., crearet.).
ac-cipio, cepi, ceptum, 3, v. a. (fut.
perf. accepso = accepero, Pac. ap. Non.
74, 31, or Rib. Trag. Rei. 118) [capio], to
accept. I. In gen., to take a person or
thing to one's self: leno ad se accipiet hominem et aurum, will take the man and his
money to himself (into his house), Plaut.
Poen. 1,1, 51. a. Of things received by
the hand, to take, receive: cette manus
vestras measque accipite, Enn. ap. Non. 85,
I (Trag. v. 320 ed. Vahl.): ex tua accepi
manu pateram, Plaut. Amph. 2, 2, 132;
hence, t r o p . of the word given, the promise, with which a grasping of the hand was
usually connected: accipe daque fidem,
Enn. ap. Macr. S. 6 , 1 (Ann. v. 33 ed. Vahl;
SO in the Gr. dovvai /SeiV); cf.
Plaut. Trin. 2, 4, 87; so Verg. A. 8,150; in
Ter. of a person to be protected: hanc (virginem) accepi, acceptam servabo, Ter. And.
I, 5, 62: cf. Cie. Fam. 7, 5, and Sali C. 6, 5,
b . Or things received or taken by different parts of the body: accipite hoc onus in
vestros collos, Cato ap. Non. 200,23: gremio, Verg. A. I, 685 : oculis aut pectore
noctem (i. e. somnum), id. ib. 4, 531.e.
In gen., very freq., (a) as implying action, to take, to take possession of, to accept
(Gr. ); () of something that falls
to one's share, to get, to receive, to be the recipient of (Gr. ).() To take, accept : hanc epistulam accipe a me, take this
letter from me, Plaut. Ps. 2,2,52; 4, 2, 26;
cf. id. Ep. 3, 4,26: persuasit aliis, ut pecuniam accipere mallent, Cie. Off. 2, 23, 82:
condicionem pacis, Caes. B. G. 2,15: armis
obsidibueque acceptis Crassus profectus
est, after he had taken into his possession
the arms and hostages, id. ib. 3,23: divitias,
Nep. Epam. 4,3: aliquid a patre, to inherit,
id. Timoth. 1 , 1 ; id. Att. I: accipe et haec,
manuum tibi quae monumenta mearum
sint,Verg. A. 3,486 ai.Hence to receive or
entertain as guest: haec (tellus) fessos placidissima portu accipit,Verg. A. 3,78: Laurentes nymphae, accipite Aenean, id. ib. 8,
71; 155; . M. 8, 655 ai.Of admittance
to political privileges: Nomentani et Pedani in civitatem accepti, Liv. 8,14; cf. Cie.
Off. 1,11,35: magnifice volo summos viros
accipere, Plaut. Ps. 1,2,34: in loco festivo
sumus festive accepti, id. ib. 5,19; so id.
Cist. 1,1,12; id. Men. 5,2,44; id. Pera. I,
1,32, etc.; Ter. Eun. 5, 9, 52; Lucr. 3,907;
Cie. Att. 16,6; Ov. F. 2,725 aiHence also
i r o n i c a l l y , to entertain, to treat, deal
with: ego te miseris jam accipiam modis,
Plaut. Aui 4 , 4 , 3 : hominem accipiam quibus dictis maeret, id. Men. 5 , 1 , 7 : indignis
acceptus modis, Ter. Ad. 2,1,12. Perh. also
Lucii. ap. Non. 521,1: adeo male me accipiunt decimae, treat or use me ill, deal harshly with me; and ib. 240, 8: sic, inquam,
veteratorem illum vetulum lupum Hannibalem acceptum (Non. explains the latter
in a very unusual manner, by deceptum).
() To get, to receive, to be the recipient of,
Pac. ap. Non. 74, 31; Lucr. 1, 819, 909 ; 2,
762,885,1009: ictus, id. 4,1048 (cf.Verg. A.
3, 243: vulnera accipiunt tergo): aridior
nubes accipit ignem, takes or catches fire,
Lucr. 6, 150; Caes. B. G. 1, 48: humanitatem iis tribuere debemus, a quibus accepimus, Cie. Q. Fr. I, I, 9: pecuniam ob rem
iudicandam, id. Verr. 1,38: luna lumen solis accipit, id. de Or. 3, 45; cf. Hor. Ep. I,
IO, 17: praeclarum accepimus a maioribus
morem, Cie. Off. 3, IO, 44: praecepta, Caes.
ACCI
B. G. 2, 6: accepi tuas litteras (in another
sense than above), I have received your letter, it has reached me (allatae sunt ad me),
Cie. Fam. 1,9,14; 2 , 1 , 1 ; IO, I ai.: accepta injuria ignoscere quam persequi malebant, Sali. C. 9, 3; Caes. B. G. 2, 33: calamitatem, ib. I, 31: detrimenta, ib. 5, 22 ;
cf. Cie. Mur. 21,44 ai. So often of dignities
and offices: provinciam, id. Fam. 2,10,2:
consulatum, Suet. Aug. 10: Galliam, id.
Caes. 22 ai.
H. In p a r t i c. A. To take a thing by
hearing, i. e., X. To hear, to perceive, to observe, to learn (ci. opp. do = I give in words,
1. e. I say): hoc simul accipe dictum, Enn.
ap. Cie. Off. I, 12. 38 (Ann. v. 204): quod
ego inaudivi, accipite, Pac^ap. Non. 126,
22 (Rib. Trag. ReL p. 81): hoc etiam accipe quod dico, Lucii. ap. Non. 240,1: carmen auribus, Lucr. 4,983 (so id. 6,164); I,
270; cf.Verg. A. 2, 65: voces, Lucr. 4, 613
(so 6,171): si te aequo animo ferre accipiet,
Ter. And. 2, 3. 23: quae gerantur, accipies
ex Pollione,Cie. Fam. 1,6; 1 , 9 , 4 ; Liv. 1,7.
Hence very freq. in the histt., to get or
receive intelligence of any thing, to learn:
urbem Romam, sicuti ego accepi, condidere atque habuere initio Trojani, as I
have learned, Sail. C. 6,1, and so a i 2 .
To comprehend or understand any thing
communicated: haud satis meo corde accepi querelas tuas, Plaut. Cas. 2,2,18: et si
quis est, qui haec putet arte accipi posse,
Cie. de Or. 1,25,114: ut non solum celeriter acciperet, quae tradebantur, etc., Nep.
Att. I, 3; so Quint. I, 3, 3; 2, 9, 3 ai.3.
With the accessory idea of judging, to take
a thing thus or thus, to interpret or explain,
usually constr. with ad or in e. acc.: quibus res sunt minus secundae . . . ad contumeliam omnia accipiunt magis, the more
unfortunate one is, the more inclined is he
to regard every thing as an insult, Ter. Ad.
4,3,15: in eam partem accipio, id. Eun. 5,
2,37; cf. Cie. Fam. 10, 6; id. Att. 16, 6;
Ter. Eun. 1 , 2 , 2 : non recte accipis, you put
a wrong construction upon this, id. And.
2, 2,30: quae sibi quisque facilia factu putat, aequo animo accipit, Sali. C. 3, 2.
Hence: accipere aliquid omen, or in omen,
to regard a thing as a (favorable) omen, to
accept the omen (cf. ),
Cie. Div. I, 46,103; 2, 40, 83; Liv. I, 7, I I ;
21, 63 fin.; Tae. H. I, 62; id. A. I, 28; 2,
13; Flor. 4,12,14 ai.Hence p o e t . : accipio agnoscoque deos,Verg. A. 12, 260; cf.
. M. 7, 6 2 0 . B . To take a thing upon
one's self, to undertake (syn. suscipio):
accipito hanc ad te litem, Plaut. Most. 5,
2,23: mea causa causam accipite, Ter. Hec.
ait. proi. 47; cf. Cie. Fam. 7, 24; so id.
Verr. 2, 3, 22; Quint. 20 ai.Hence also,
C. To bear, endure, suffer any thing disagreeable or troublesome: hanccine ego ut
contumeliam tam insignem ad me accipiam I Ter. Eun. 4 , 7 , 1 : nil satis firmi video,
quamobrem accipere hunc me expediat
metum, id. Heaut. 2, 3, 96 ; 5, I, 59 ; id.
Eun. 4, 6, 2 4 ; id. Ad. 2 , 1 , 53 ; id. Ph. 5,
2, 4 ; Cie. Tusc. 5, 19, 56 : calamitatem,
id. Off. 3, 26: iniuriam, id. ib. I, II ai
B. To accept a thing, to be satisfied with,
to approve: dos, Pamphile, est decem talenta J Pam.: Accipio, Ter. And. 5, 4, 48:
accepit condicionem, dein quaestum accipit, id. ib. I, I, 52: visa ista . . . accipio
iisque interdum etiam assentior, nec percipio tamen, Cie. Ac. 2,20,66: preces suas
acceptas ab dis immortalibus ominati, Liv.
42, 30, 8 Drak. Cf. Herz, Caes. B. G. 5,1:
"equi te esse feri similem, dico." Ridemus et ipse Messius: " accipio." I allow it.
Exactly so, Hor. S. 1,5, 58. B. In m e rc a t. lang., 1.1., to receive or collect a sum:
pro quo (frumento) cum a Varinio praetore
pecuniam accepisset, Cie. FI. 45 ; hence
sub st.: acceptum, i) > the receipt, and
in account-books the credit side: in acceptum referre alicui, to carry over to the credit
side, to place to one's credit, Cic.Verr. 1,36,
57; id. Rose. Com. 2; id. Phil. 2,16; id. Caec.
6,17; Hor. Ep. 2,1,234 (opp. datum or expensum).Hence also t r o p . , to owe or be
indebted to one, in a good or a bad sense:
ut esset nemo qui non mihi vitam suam, liberos, remp. referret acceptam, Cio. Phil. 2,
5: omnia mala, quae postea vidimus, uni accepta referemus Antonio, ascribe, id. ib. 22;
Caes. B. G. 8,58; id. B. C, 3, 57: Acceptum
17
ACCL
refero versibus, esse nocens, Ov. Trist. 2, IO.
J*. In the g r a m m . , to take a word or
phrase thus or thus, to explain a word in
any manner: adversus interdum promiscue accipitur, Charis, p. 207 P. ai.(Syn.
nanciscor and adipiscor : he to whom
something is given, accipit; he who gets
by a fortunate occurrence, nanciscitur; he
who obtains it by exertion, adipiscitur.
44Sumimus ipsi: accipimus ab alio," Vel.
Long. p. 2243 P.44 Inter tenere, sumere et
accipere hoc interest, quod tenemus quae
sunt in nostra potestate: sumimus posita:
accipimus data," Isid. Diff. I). Hence,
acceptus, a , u m , . a., welcome, agreeable, acceptable (syn. gratus. Acceptus is
related to gratus, as the effect to the cause;
he who is gratus, i. e. dear, is on that account acceptus,welcome,acceptable; hence
the usual position : gratus atque acceptus).First, of p e r s o n s : essetne apud
te is servus acceptissimus? Plaut. Cap. 3,
5,56: plebi acceptus erat, Caes. B. G. 1,13;
acceptus erat in oculis, Vulg. I Reg. 18,5.
Of t h i n g s : dis et hominibus est acceptum quod, etc.,Varr. R. R. 3, 16, 5: quod
vero approbaris, id gratum acceptumque
habendum, Cie. Tusc. 5,15,45: munus eorum gratum acceptumque esse, Nep. Hann.
7, 3: quorum mihi dona accepta et grata
habeo, Plaut. True. 2, 7, 56: rem populo
Romano gratam acceptamque, Cie. Phil.
13, 50: tempore accepto exaudivi, Vulg.
2 Cor. 6. 2. Comp., Plaut. Pers. 4, 4, 96;
Cie. Rep. 6, 13 ; Tae. A. 6, 45 ai.Sup.,
see above.Adv. accepto does not occur.
accipenser, v. acipensem
accipiter, tris (earlier also teris, Prise.
p. 695 P.), m. ( / . Lucr. 4, 1006) [com. deriv. from accipio; see 2. acceptor; but cf.
wKvmepot, swift-winged], a general name
for birds of prey, esp. those of the falcon
kind, Plin. 10, 8, 9, 21; Ter. Ph. 2, 2, 16;
Lucr. 5, 107 ; Cie. . D. 3, 19 ; Hor. Ep.
1, 16, 50 ai. B. In p a r t i o .
I. The
common hawk, Falco Palumbarius, Linn.;
Hor. C. 1,37,17 sq.; . . 5, 605 sq.; Col.
8, 4, 6; 3. 8 , 4 ai.: sacer, because auguries
were taken from it, Verg. A. 11, 721 (cf.
Horn. Od. 15, 525 s q . ) . 2 . The sparrowhawk, Falco Nisus, Linn., used in fowling;
Mart. 14, 216. I f . T r a n s i . , of a rapacious man: labes populi, pecuniai accipiter, Plaut. Pers. 3 , 3 , 5 .
* a c c i p i t r i n a , ae,/. [accipiter], hawkweed, hieracium, Linn.; App. Herb. 30.
* accipitro, are, I, v. a. [id.], used by
Laevius for lacerare, to tear, to lacerate, ap.
Geli. 19,7, II.
accisas, a, um, P. a. of accido.
accitio, finis, / . [accio], a calling or
summoning (late Lat.), Arn. 4, p. 134.
1 . accitus, a, um, Part. of accio.
2. accitus, fis, m. (only in abl. sing.)
[accio], a summoning to a place, a summons,
a call: magistratus accitu istius evocantur, Cic.Verr. 2, 3, 28, 68: accitu cari genitoris,Verg. A . I , 6 7 7 .
ACCIUS, , m - j v. Attius,
acclamatio (adc.), onis,/. [acclamo],
a calling to, an exclamation, shout. I. I
g e n . : acuta atque attenuata nimis, A*uct.
Her. 3,12,21; the calling of the shepherd,
Col. 7,3,26; so in plur., id. 6 , 2 , 1 4 . I I . I
p a r t i o . A. A cry of disapprobation (so
esp. in the time of the republic): ei contigit
non modo ut adclamatione, sed ut convicio
et maledictis impediretur, Cie. Q. Fr. 2,3,
2; 2,1, 2; quanto jam levior est adclamatio, C. Rabir. 18; id. de Or. 2, 83, 339 etc.;
Suet. Dom. 23 a i . B . On the contrary, esp.
later, a shout of approbation (e. g. on the
appearance of a person honored by the
people), a huzza: adclamationes multitudinis assentatione immodica pudorem operantis, Liv. 31,15, 2; so Suet. Caes. 79; id.
Aug. 5 8 : id. Oth. 6 (made by the voice;
while plausus is made with the hands,
Quint. 8, 3, 3).C,. R h e t o r , a figure of
speech r= exclamatio, , exclamation, Quint. 8, 5,11.
ACCO
friendly or hostile manner), with and without the dot.; also with the acc. of the thing
called. I. To shout at in a hostile sense,
to disapprove or blame by shouting (so partic. in the time of the republic): non metuo, ne mihi adclametis, cry out against,
Cie. Brut. 73, 256 ; cf. id. Muren. 8; id.
Piso, 65; id. Verr. 2, 48; id. Caecin. 28; so
Sen. Ep. 47, 11; Suet. Galb. 20 ai.: hostis
omnibus, qui adclamassent, Cie.Verr. 2, 2,
20; so Veil. 2, 4, 4; Suet. Caes. 70 a i . .
After the Aug. period, to cry at with approbation, to shout applause, to approve with
loud cries, to applaud, huzza: populus et
miles Neroni Othoni adclamavit, Tae. .
I, 78; Suet. Claud.7; 27; id. Dom. 13 ai.:
prosequentibus cunctis servatorem liberatoremque adclamantibus, they applaud him
with loud acclamations as their saviour and
deliverer, Liv. 34, 50 fin.; so Tae. A. 1, 44
ai.Impers.: ei adclamatum est, Plin. Ep.
4,9,18.
* ac-claro (adc.), avi, atum, 1, v. a., to
make clear or evident, to show or make
known ; in the lang. of the augurs: uti tu
signa nobis certa adclarassis (i. e. a d o r a veris), Liv. 1,18 fin.
acclinis, e , dj. (also adc-) [ad-CLINO],
leaning on or against something, inclined to
or toward (poet, and in post-Aug. prose);
constr. with dat. J. L i t . : corpusque levabat arboris adclinis trunco, Verg. A. IO,
834; so . . 15, 737; Stat. Silv. 5, 3, 36
ai.In prose, Plin. 8,15,16, 39; Just. 28,
4: crates inter se acclines, Col. 12,15,1.
B. E s p . of localities, Amm. 14,8; 29,5:
I I . T r o p . , inclined to, disposed to (= inclinatus, propensus): acclinis falsis animus
meliora recusat, Hor. S. 2 , 2 , 6 .
ac-clino, avi, atum, I, v. a., to lean on
or against something (not before the Aug.
period; mostly poet.). I. L i t . : se acclinavit in ilium, . M. 5, 72: latus leoni,
Stat. Silv..4, 2, 51. Most freq. in part,
pass.: acclinatus: colla acclinata, . .
10, 268 ; cf.: terrae acclinatus, id. ib. 14,
666: castra tumulo sunt acclinata, Liv. 44,
3, 6: maria terris, Stat. Silv. 5, 4, 5 . .
r o p . , with se, to incline to a thing: ad
causam senatus, Liv. 4,48,9.
ac-clivis. e, also (but much less freq.)
- V U S , a, um, adj. [ad -f- clivus], up hiU,
mounting upwards, ascending, steep: stadium, Lucii. ap. Non. 4, I I : ea viae pars
valde acclivis est, Cie. Q. Fr. 3,1, 2, 4; so,
leniter acclivis aditus, Caes. B. G. 2,29 ai.:
acclivia, . M. 2,19.
acclivitas, etis, / . [acclivis], an ascending direction, an acclivity, ascent: pari
acclivitate collis, Caes. B. G. 2,18; so Col.
2,4, IO.C o e r. of the rising place itself,
Amm. 14,2,13.
acclivus, a, um, v. acclivis.
ACCO, finis m, o, chieftain of the Senones, Caes. B. G. 6, 4; 44 ai.
ac-cognosco, ere, 3, v. a., to know or
recognize perfectly, Petr. Fragm. 69 Burm.;
Tert. ad Ux. 2, 6; adv. Marc. 4,20 ai.
accola, ae, e. [accolo], a aweller by or
near a place, a neighbor (incola, one who
dwells in a place): optati cives, populares,
incolae, accolae, advenae, Plaut. Aui. 3,1,
I: pastor accola ejus loci, Liv. 1 , 7 , 5 ; 37,
53; Tae. A. 2,68; Verg. A. 7, 729 ai.: accolae Cereris, i. e. dwellers at her temple. Cie.
Verr. 2, 4, 50, 111.In Tacitus, adj., of
the tributary streams of the Tiber: Tiberim accolis fluviis orbatum, the neighboring
rivers, A. I, 79. (The Vulg. uses this word
in the sense of incola: accola in terra, Psa.
104,23; Act. 7,6: terrae, Lev. 18,27.)
aeneolo (adc.), colui, cultum, 3, v. a., to
dwell by or near, constr. with acc. or absol.
(a) With acc.: Histrum fluvium, Naev ap.
Cie. Or. 45,152 (Rib. Trag. Rei. p. 14): arcem,
Att. ap. Non. 357,14 (ib. p. 202): ilium locum,
* Cie. Rep. 6, 18 fin.: viam, Liv. 28, 13, 4:
Macedoniam, id. 39, 46, 7: Pontum, Tae.
. 3, 47 : Nilum, Verg. G. 4 288 ; cf.:
Rhenum, Tae. . I, 51: nives Haemi, Ov.
F. I, 390: Capitoli saxum, Verg. A. 9, 448
ai.; hence, pass.: fluvius crebris oppidis
accolitur, Plin. 3, I, 30, 9. () Absol. :
vicine Apollo, qui aedibus Propinquus nostris adcolis, Plaut. Bacch. 2, I, 4 (the dat.
aedibus belongs to propinquus, not to adcolis, as Prise, p. 1203 P. seems to have
construed).Poet.: accolere vitem, to be
ACGIi
a cultivating neighbor of it, Cat. 62, 55 dub.
(Mulier reads coluere.)
accommodate,
P. a. fin.
adv., v. accommodo,
A C C U
ACCU
ACCU
-() Absol.: vix adcredens, *Cic. Att. 6,2, i ad Lucr. 6, 679 fin.), adv. [accubo], tying of heaping up money : auget, addit, ad3: primo non accredidit, Nep. Dat. 3.4.
near, a word formed by Plautus to answer cumulat, * Cie. Agr. 2, 22, 69. (The syn.
augere and addere are used of any object,
( d e c r e m e n t u m , V a false read, in to assiduo (A*, sedeo), True. 2,4,68.
still small, in extent or number,
Flin. 9,1,2, for nutrimentum.)
* ac-cudo, , 3, v. a., lit. to strike or although
ac-cresco (adc.), 6vi, Stum, 3, v. n., to stamp upon, to coin (of gold; cf. cudo); after the increase; but adcumulare only
grow, to become larger by growth, to in- hence, metaph., to coin further, to add to when it becomes of considerable magnicrease. I, L i t . : nobis jam paulatim ad- a sum of money: tris minas accudere etiam tude; hence the climax in the passage
crescere puer incipiat, Quint. 1,2.1; eo, ad- possum, et triginta sient, Plaut. Mere. 2,3, quoted from Cie.)B. E s p., botan. 1.1.,
to heap up earth round the roots of plants,
crescens imperator, Amm. 27,6,13: eruca, 96.
to trench up, Plin. 17,19, 31, 139; 18, 29,
Plin. II, 32, 37; ib. 35, 41: flumen subito,
ac-cumbo
(adc.), ctibui, cubitum, 3, 71, 295; 19,5, 26, 83 ai.. r o p., to
Cie. Inv. 2,31,97; so, nondum adcrescente v. n., to lay one's self down at a place;
unda, Tae. A. 2, 8: caespes jam pectori us- and hence, to lie somewhere. I. In gen. heap, add, increase: virtutes generis meis
que adcreverat, id. ib. 1,19.Part.: adora- so very rare): in via, Plaut. Most. 1, 4, moribus, Epitaph of a Scipio in Inscr.
tus, in pass. sense, wrapped up, Plin. II, 32, 13; of one swimming: summis in un- Orell. no. 554: caedem caede, to heap mur37.. Of abstract subjects: valetudo de- dis Manii. 5, 429.II. I n p a r i . A. To der upon murder. Lucr. 3, 71: aliquem docrescit, adcrescit labor, Plaut. Cure. 2 , 1 , 4 : redine at table, in the manner in which nis, to heap offerings upon one, Verg. A. 6,
amicitiam, quae incepta a parvis cum ae- the Romans (and finally even the Roman 886: honorem alicui, Ov. F. 2.122: curas,
tate adcrevit simul, Ter. And. 3,3, 7: do- women, Val. Max. 2, 1, 2) reclined, after id. . 15, 70.Absol.: quod ait (Vergilius)
lores, Nep. Att. 21, 4: invidia, Hor. S. 1,6, luxury and effeminacy had become preva- sidera lambit (A. 3,574), vacanter hoc etiam
26: magnum facinus, Sen. Ben. I, IO, 4. lent. While they extended the lower part accumulavit et inaniter, has piled up words,
I I . r a s f., in gen. A. To be added to by of the body upon the couch (triclinium, Geli. 17, IO, 16. Hence, accumulate,
way of increase or augmentation, to be join- lectus triclinaris), they supported the up- adv., abundantly, copiously (very rare): id
ed or annexed to : si decem jugera (agri) per part by the left arm upon a cushion prolixe accumulateque fecit, Cie. FI. 89:
alluvione adoraverint, Dig. 19,1,13, 14: (or upon the bosom of the one nearest; accumulate largiri, Auet. Her. I, 17 fin.: '
veteribus negotiis nova adcrescunt, Plin. hence, in sinu accumbere, Liv. 39, 43; cf. prolixe accumulateque pollicetur, App. .
Ep. 2, 8, 3: sibi adcrescere putat, quod ev , . 10, p. 212.
accurate, adv., v. accuro, P. a.
cuique adstruatur, id. Pan. 62,8: trimetris Ioh. 13,23), the right hand only being used
accuratio, finis, / . [accuro], accuracy,
adcrescere jussit nomen iambeis, Hor. A.P. in taking food: hoc age, adcumbe, Plaut.
252: cum dictis factisque omnibus vana Pers. 5, 1,15; so id. Most. 1, 3, 150, etc.; exactness, carefulness (very rare): mira in
accresceret fides, Liv. I, 54, 2.Hence, Cie. Verr. 2,5,31; id. Mur. 35; Liv. 28,18; inveniendis componendisque rebus, Cie.
B. Jurid. t. ii, to fall to one, as an in- e. acc.: mensam, Att. ap. Non. 415, 26; Brut. 67, 238: ad omnem accusationem =
crease of his property, Gai. 2,199; Dig. 12, Lucii. Sat. 13; ib. 511, 16: cotidianis epu- accuratissime, Veg. 1,66,35.
accuratus, a, um, P. a., from
4,12 ai.: jus adcrescendi, the right of in- lis in robore, Cie. Mur. 74: in convivio,
ac-curo (adc.), avi, atum, 1, v. a. (arch,
crease, Gai. 2,126; Dig. 7,2,1, 3 ai.
id. Verr. I, 66: in epulo, Cie. Vatin. 12: accuraesis = accuravens, Plaut. Ps. 4, 1,
* accredo,
f. [accresco], an in- epulis, Verg. A. 1,79; tecum, Plaut. Bacch.
29; id. Pera. 3,1, 65), to take care of, to do
creasing, increment: lunam accretione et
2, 75 ; absol., Cie. Deiot. 17. Since a thing with care. I. In g e n . (in Plaut.
deminutione luminis... significantem dies, three persons usually reclined upon such
and Ter. very often; more rare in the class,
Cie. Tuso. 1,28,68.
a couch (cf. Cie. Pis. 27), these expressions per., partic. in the verb, fin.; while the P.
Accita, ac,/., a town of Apulia, Liv. 24, arose: in summo (or superiorem, also su- a. occurs very often in Cie., see below),
pra), medium and imum (or infra) adcura- (o) With acc.: prandium alicui. Plaut. Mer.
20,8; dubM v. Weissenb. a. h. I.
; and the series began on the left side, 1, 3, 25: quod facto est opus, id. Cas. 3, 3,
accubabo, finis,/. [accubo], a rare col- bere
since they lay supported by the left arm. 25: rem sobrie aut frugaliter, id. Pera. 4,1,
lat. form of accubitio, a lying, reclining,
The whole arrangement is explained by the I ai.: melius accurantur, quae consilio geCie. Oif. 1,35,128, acc. to the MSS.
following figure:
runtur, quam quae sine consilio admini* accubitalia, toni, n. [id.], se. strastrantur,. Cie. Inv. 1,34, 58: virtus et culimus medius summus
gula, the coverings spread over the tabletus humanus sub tecto adcurantur, id. Fr.
couches, Trebell. Claud. 14.
in Coi. 12 praef.: barbam, Lampr. Heliog.
accubitatio, finis, f [accubito], a remedius lectus
31.[) Absol.: ergo adcures: properato
clining, lying at the table, Spart. Ver. 5;
opus est, Plaut. Mil. 3, I, 210, v. Ritschl
CO
4.
cf. accubitio.
6.
6.
3
B a. h. I.() With ut or ne: omnes bonos
e
accubitio, finis, / . [accubo]. I. A ly- a
bonasque adcurare addecet, suspicionem
CO
i
ing or reclining, esp. at meals (in the Rom. e
et culpam ut ab se segregent, Plaut. Trin.
B
03
P
B
manner, on the triclinium or accubitum): CO 0
I, 2, 42; so with ut, Ter. And. 3, 2, 14;
B
p.
O
accubitio epularis amicorum, Cie. de Sen.
B
with ne, id. Hec. 5,1, 12.H, Es p.: ade
e
MENSA
ACCU
* accusabilis, e, [accuso], blame-
ACER
ACER
Or. 1,58 (cf. incusare, Tae. H. 4,42): hence tem auctumnus sequitur, post acer hiems
worthy, reprehensible: turpitudo, Cie. Tuso. also: culpam alicuius, to lay the fault on fit, sharp, severe, Enn. ap. Prisc. p. 647 P.
one, Cie. Plane. 4,9; cf. id. Sest. 3, 80; id. (Ann. v. 406 ed.Vahl.cf. Lucr. 3,20; 4,261);
4,35,75.
1,2; id. Cael. 12,29.Hence,
and so Hor.: solvitur acris hiems, C.l.4,1.
accusatio, ouis, f. [id.], complaint, ac- Lig.
. Esp. A. Transferred to civil life, B . Of t h e i n t e r n a l s t a t e s of t h e
cusation, indictment. I, I ab s t r.: ratio
judiciorum ex accusatione et defensione to call one to account publicly (ad causam h u m a n s y s t e m , violent, sharp, severe,
constat, Cie. Off. 2,14: comparare and con- publicam, or publice dicendam provocare), gnawing: fames, Naev. ap. Prisc. 1.1. (B.
stituere accusationem, to bring in, Cie. to accuse, to inform against, arraign, in- Punic, p. 18 ed.Vahl.): somnus, Enn. ap.
Verr. I, I: intentare, Tae. A. 6, 4: capes- dict (while incusare means to involve or Prisc. I. I. (Ann. . 369): morbus, Plaut.
sere, id. ib. 4, 52: exercere, id. H. 2, IO: entangle one in a cause); 1.1. in Roman Men. 5, 2, 119: dolor, Lucr. 6, 650: sitis,
factitare, to pursue or urge, Cie. Brut. 34: judicial lang.; constr. with aliquem alicu- Tib. 1,3, 77 ai.
I I . Of t h e s t a t e s o f m i n d : violent,
accusatione desistere, to desist from, give jus rei (like , cf. Prise. 1187 P.):
up, id. Fragm. Corn. ap. Ascon.; later, de- accusant ii, qui in fortunas hujus invase- vehement, passionate, consuming: mors
mittere, Aur. Viet. 28, 2: accusationi re- runt, causam dicit is, cui nihil reliquerunt, amici subigit, quae mihi est senium multo
spondere, to answer, Cie. Clu. 3.If. I Cie. Rose. Am. 5: numquam, si se ambitu acerrimum, Att. ap. Non. 2, 22 : acri ira
conor., the bili of indictment, the action commaculasset, ambitus alterum accusa- percitus, Lucr. 5,400: cf. 3,312; 6,754 (on
or suit: in accusationis septem libris, i. e. ret, id. Cael. 7: ne quis ante actarum re- the contrary, 5,1194: iras acerbas): acres
in the Orations against Verres, Cie. Or. 29, rum accusaretur, that no one should be call- curae, Lucr. 3, 463, and Var. ap. Non. 241:
ed to account for previous offences, Nep. luctus, ib. 87: dolor, Verg. . 7, 291: me103; so Plin. 7,30,31, HO.
Thras. 3, 2; Milt. 1, 7. Other rarer conLucr. 6,1211; Verg. A. I, 362: amor,
accusativus, a, um [id., prop, be- structions are: aliquem aliquid (only with tus,
Tib. 2, 6, 15 : acrior ad Venerem cupido,
longing to an accusation, bence], in gramm. id, illud, quod), Plaut. Trin. 1, 2, 59 ; cf. Curt. 6, 5 ai. (Among unpleasant sensawith or without casus, the accusative case, Ter. Ph. 5, 8, 21: aliquo crimine, Cie.verr. tions, acer designatos a piercing, woundas if the defendant in a suit, Varr. L. L. 1,16; Nep. Milt. 8; id. Lys. 3, 4; id. Ep. ing by sharpness ; but acerbus the rough,
8, g 67 Miill. (in the prec. : casus accu- I ai.: de pecuniis repetundis. Cie. Clu. 41, harsh, repugnant, repulsive.)B. Applied
sandi); Quint. 7, 9, 10, and all the later 114; cf.: de veneficiis, id. Rose. Am. 32,90: td the i n t e l l e c t u a l qualities, subtle,
writers.Hence, praepositiones accusati- inter sicarios, id. ib. 32; cf. Zumpt, 8 446; acute, penetrating, sagacious, shrewd:
vae, i. e. those joined with the accusative, Rudd. 2,165 sq.; 169, note 4.The punish- acrem irritat virtutem animi, Lucr. 1,70:
Serv. ad Verg. A. 1,28 ai.
ment that is implied in the accusation is acri iudicio perpendo, id. 2,1041: memoaccusator, 6ris, m. [id.], orig. one who put in gen.: capitis, to accuse one of a cap- ria, strong, retentive, Cie. de Or. 2, 87: vir
calls another to account; hence, transferred ital crime, Nep. Paus. 2,6; cf. Zumpt, 8 447. acri ingenio, id. Or. 5 ; cf. id. Sest. 20 ai.
to public life, an accuser, a plaintiff\ esp. B . Casus accusandi, the fourth case in C . Applied to m o r a l qualities. I. In a
in a state-offence (while petitor signifies a grammar, the accusative case, or. L. L. 8, good sense, active, ardent, eager, spirited,
brave, zealous: milites, Cie. Cat. 2, IO: ciplaintiff in private causes; yet accusator is 8 66 Miill.; v. accusativus.
often used for every kind of accuser, and
A c e , es,/.,"AKj, a toron in Galilee, af- vis acerrimus, an ardent patriot, id. Fam.
then includes the petitor, v. accuso no. II. terwards called Ptolemais or Acca, now St. IO, 28: defensor, id, ib. I, I: studio acri.). I, In gen. (very freq.): accusato- Jean d 'Acre, Nep. Dat. 5; Plin. 5,19,17, ore esse, id. de Or. I, 21: iam tum acer
curas venientem extendit in annum rustirem pro omni actore et petitore appello, 8 75.
cus,Verg. G. 2,405 ai.2.
a bad sense,
Cie. Part. Or. 32, HO: possumus petitoris
t
acedior,
ari,
I,
v.
dep.
[/],
to
be
violent, hasty, hot, passionate, fierce, severe
personam capere, accusatoris deponere?
(very freq.): uxor acerrima, enraged, anid. Quint. 13 fin.; cf. Quint. 6,1,36: accu- morose, peevish,ulg. Sir; 6,26; 22, 6.
t acentetus, a, um, adj., = ot, \ gry, Plaut. Merc. 4,4,56; Ter. Ph. 2,1,32:
satores multos esse in civitate utile est, ut
metu contineatur audacia, Cie. Rose. Am. without points or spots: calix, Fronto de dominos acres, Lucr. 6, 63; Nep. Tim. 3,
20: acres atque acerbi, id. Brut. 36: vehe- fer. Ais. 3.Subst.: acenteta, orum, n., 5; cf. Bremi Nep. Eum. II, 1. Also, of
mens et molestus, id. ib. 34 fin.: graves, = , used of crystals, Plin. 37,2, IO, a n i m a l s , Lucr. 4,421; 5, 860; Verg. A.4,
156; Hor.Epod.12,6; 2,31; Nep. Eum. 11,1.
voluntarii, id. Leg. 3, 20,47: firmus verus- 8 28.
D . Of a b s t r a c t things (mostly poet.),
que, id. Div. in Caecil. 9, 29 ai.: eundem
aceo, ui* 2, v. n. lv. 2. acer], to be sour.
accusatorem capitis sui ac judicem esse, I, Lit. (of wine): vinum, quod neque ace- Ter. Ph. 2, 2, 32: egestas, Lucr. 3, 65: poeLiv. 8, 32, 9: ita ille imprudens ipse suus at neque muceat, Cato R. R. 148.II. nas, id. 6, 72: impetus, ib. 128; 392; acerfuit accusator, Nep. Lys. 4,3: graviter eos F i g., to be disagreeable (late Lat.): mentio rimum bellum, Cie. Balb. 6: nox acerrima
atque acerbissima, id. Sull. 18: acrius supaccusat quod, etc., Caes. B. G. 1,16, 5: ac- pectori acet, Sid. Ep. 7,6 med.
plicium, id. Cat. I, I; in Quint.: acres sylcusatores tui, Vulg. Act. 23,35 ; 25,18 ai.
t
a
c
e
p
h
a
l
u
s
,
i,
'.,
=
I.
labae, which proceed from short to long, 9,
I I . Es p., in silv. age, an informer, a deWithout
head,
without
chief
or
leader.
4.Acer is constr. with abl., and also (esp.
nouncer (= delator): accusatorum denuna sect of heretics, Isid.
Subst.:
A
c
e
p
h
a
l
i
,
in the histt. of the silv. age) with gen.,Vell.l,
tiationes, Suet. Aug. 66; so Juv. 1,161.
Or. 8,5,66; cf. 5,39,39 s o . - I I . In prosody, 13; Tae. . 2,5 ai.; cf. Ramsh. 8107,6 note.
accusatorie, adv., . accusatorius. of a hexameter which begins with a short With
Cie. Fam. 8,15 ; with inf., Sil. 3,
accusatorius, a, um, adj. [accusator], syllable (e. g. eire3if),Vel. Long. p. 2219 P. 338. in,
Adv.: acriter, sharply, strongly,
pertaining to an accuser, accusatory: lex,
zealously, etc., in all the
1. acer, ris, n. [kindred with Germ. vehemently,eagerly,
Cie. Mur. 5: jus et mos, id. Flacc. 6, 14;
signif. of the adi., Plaut. Cist. 1,1,110; id.
artificium, id. Rose. Am. 17, 49: animus, Ahorn] ( / . Serv. ap. Prise, p. 698 P.), the Ps. 1, 3, 39; Lucr. 6, 783; Cie. Tusc. 1, 30
id. Clu. 4, II: vox, Liv. 45, IO: spiritus, id. maple-tree, Plin. 16, 15, 26, 8 66 sq. I I . aiComp., Lucr. 3,54; 5,1147; Hor.S.2,
2, 61: vita, Quint. 12,7, 3: libelli, Dig. 48, Transi., the wood of the maple-tree, maple-3,92; Tae. A.6,45; 13,3.Sup.,Cie.FI.II;
used, on account of its hardness and
5, 17, I ai. Adv.: accusatorie, inwood,
id. Fam. IO, 28; 15, 4.Also, a c r e , Sali.
the manner of an accuser, Cie. Verr. 2, 2, firmness, for writing-tablets, Plin. 33,11,52, Fragm. ap. Non. p. 132,25; App. . IO, 32;
8146;
Ov.
Am.
1,11,28.
72, g 176; 2, 3, 70, 8 164; Liv. 40,12, 6.
acer, eris ere, adj. (m. acris, Enn.; and perh. Pers. 4,34.
accusatrix, leis, fi [id.], she wtu> fi 2.
acer, Naev. and Enn.; aenis, a um,
1. aceratus, a, um, adj. [acus, eris],
makes accusation against any one, a femalePall.; Veg.; cf. Charis. 63 and 93 P.) [cf.
accuser (v. accuso no. I.): tu mi accusatrix , aKwv, , , , ; Sanscr. mingled with chaff: lutum, Fest. p. 20, and
ados, Plaut. As. 3 , 1 , 1 0 ; so Plin. Ep. 10, ap an=dart, apus = swift; Germ. Ecke: 187 MUU. et. Non. 445,14.
67: cf. Prisc^Op. Min. 102 Lind.
2. t aceratus, a, um, adj., = ,
Engl, edge, to egg; and with change or
* accusito, are, 1, v. freq. [accuso], to quantity, acus, acuo, aceo, Scies, acer- without horns: cochleae, Plin. 30,6,15,8 46
accuse: nil erit quod deorum ullum accu- bus], sharp, pointed, piercing, and the like. dub. (acc. to others, ^ceratae = ,
sites, Plaut. Most. 3,2,23.
I. Prop., of the senses and things af- complete).
aC-CUSO (also with ss; cf. Cassiod. 2283 fecting them, sharp, dazzling, stinging, acerbe, adv., v. acerbus fin.
acerbitas, atis, fi [acerbus], sharpP.), avi, atum, 1, v. a. [fr. causa; cf. eludo pungent, fine, piercing: praestans valetuwith claudo], orig. = a d causamjprovocare, dine, viribus, forma, acerrimis integerri- ness, sourness, harshness, the harsh taste of
to call one to account, to make complaint misque sensibus, Cie. Tusc. 5,15, 45. So, fruits. I. P r o p . : fructus non laetos et
against, to reproach, blame. I. In gen., a. Of the s i g h t : acerrimus sensus viden- uberes, sed magna acerbitate permixtos
of p e r s o n s : si id non me accusas, tu di, Cie. de Or. 2, 87, 357: acres oculi, id. tulissem, Cie. Plane. 38, 92. Hence, I I .
ipse obiurgandus es, if you do not call me Plane. 27: splendor, Lucr. 4, 304: quidam F i g., sharpness. A. Of moral qualities,
to account for it, you yourself deserve to be colores ruboris acerrimi, Sen. Q. N. I, 14 harshness, severity, rigor, moroseness (opp.
reprimanded, Plaut. Trin. 1,2,59: quid me aib. Of the h e a r i n g : voce increpet comitas, lenitas, and the like): severitatem
accusas? id. As. 1,3,21: meretricem hanc acri ? Lucr. 3,953: aurium mensura, quod probo, acerbitatem nullo modo, Cie. de
primum adeundam censeo, oremus, accu- est acrius judicium et certius, Cie. de Or. Sen. 18: acerbitas morum immanitasque
semus gravius, denique minitemur, we 3, 47: acrem flammae sonitum, Verg. G. naturae, id. Phil. 12, II; so id. Q. Fr. I, I,
must entreat, severely chide, and finally 4,409: acri tibia, Hor. C. 1,12,1.e. Of 13; Suet. Caes. 12; id. Ner. 44; cf. Brem.
threaten her, Ter. Hec. 4, 4, 94 sq.: ambo s m e l l , Lucr. 4, 122 : exstinctum lumen Nep. Dion. 6, 5.Also satirical severity:
accusandi, you both deserve reproach, id. acri nidore offendit nares, id. 6,792; cf. ib. acerbitas et abunde salis, Quint. IO, 1,94;
Heaut. 1,1,67: cotidie accusabam, I daily 1216 : unguentis minus diu delectemur cf. ib. 96,117.Also violence, anger: distook him to task, id. ib. 1,1,50: me accusas summa et acerrima suavitate conditis, sensio sine acerbitate, Cie. Off. I, 25; id.
cum hunc casum tam graviter feram. Cie. quam his moderatis, Cie. de Or. 3, 25, 99: Lael. 23,87.And hatred: nomen vestrum
Att. 3,13; id. Fam. I, I Manut.: me tibi odor, Plin. 12, 17, 40. d . Of t a s t e : ut odio atque acerbitati scitote nationibus exexcuso in eo ipso, in quo te accuso, id. Q. vitet acria, ut est sinapi, cepa, allium,Var. teris futurum, Cic.Verr. 2, 4, 3 0 . B . Of
Fr. 2, 2: ut me accusare de epistularum ap. Non. 201, 13 : acres humores, sharp one's lot or fortune, grief, sorrow, pain,
neglegentia possis, that you may blame me juices, Cie: . D. 2,23: lactuca innatat acri anguish. affliction, and the like: acerbitas
for my tardiness in writing, id. Att. I, 6. stomacho, an acid stomach, Hor. S. 2, 4, summi luctfis, Cie. Fam. 5, 16: lacrimas,
Also metaph. of t h i g s, to blame, find 59; cf. ib. 2,8,7: dulcibus cibis acres acu- quas tu in meis acerbitatibus plurimas effault with: alicuius desperationem, Cie. tosque miscere, Plin. Ep. 7, 3 ai.e. Of fudisti, Cie. Plane. 42,101: omnes acerbiFam. 6,1: inertiam adolescentium, id. de s e n s a t i o n in its widest extent: aesta- tates, omnes dolores cruciatusque perferre,
20
ACER
ACER
ACH A
ae,/,
an
Biod. Var. 2, 4.
acernus, a, um,
187 Mull.
ACHE
ACHI
ACIE
bor before Troy, where the Greeks landed, tis thesauri objacent, Enn. ap. Fest. p. 201 war, distinguished for strength and beauty;
Plin. 4,12, 26.
Mull. (Trag. v. 278 ed. Vahl.): flectere si son of Peleus, king of Thessaly, and of
Achaia or (in poets) Achaia (qua- nequeo Superos, Acheronte movebo, Verg. Thetis, . M. 12 fin. and 13 init.; Stat.
dri sy 1. ), a , fi []. I. The province A. 7, 312: perrupit Acheronta Herculeus Achill. ai. In the fine arts, Achilles is
of Achaia, in the northern part of the Pelo- labor, Hor. C. 1,3, 36. In prose: ut eum represented with hair long and erect, like
ponnesiis, on the Gvlf of Corinth, earlier suo sanguine ab Acheronte, si possent, cu- a mane, a body straight and slender, noscalled Aegialea (maritime country), Mel 2, perent redimere, Nep. Dion. IO, 2.Hence, trils (,per) distended with courage and
3, 4; Plin. 4, 5, 6.Hence, B.
gen. Acheronte!, a, um, adj., pertaining pride, and a physical frame throughout
noble and powerful, Miill. Arch. 8 413.II.
(cf. the Homeric '), for Greece, oppo- to the Acheron, Claud. Rapt. Pros. 2, 351.
As an appellative, a handsome and powersite to Troja: et quot Troja tulit, vetus et
Acherontis, ae, / . , a smaU town of ful
man, Plaut. Mil. 4,2,63; Verg. A. 6,89;
quot Achaia formas, Prop. 2, 21, 53; et Apulia, near the frontiers of Lucania^sit
Geli. 2, II.Hence, Achilleus, a, um,
. M. 8, 268 ; id. Her. 17, 209 a i . uated on a hill, now Acer ema: celsa, Hor. adj., ', of or pertaining to AchilAfter the destruction of Corinth by Mum- C. 3, 4,14.
A c h e r o n t l C U S , a, um, adj., belonging les : stirpis Achilleae fastus, Verg. . 3,
mius, B.C. 146, Greece proper became a
326: manes, . . 13,448: statuae, statues
Rom. prov. under the name of Achaia. to the Acheron or the Lower World: stagna, like Achilles, Plin. 34, 5,10: cothurnus, the
Prud.
Cath.
5,127:
libri,
sacred
books,
writHence, Achaiae adis, adj., An Achaean
lofty and grave tragic style (since Achilles
or Greek woman. v. H. 3, 71.Achai ten, according to tradition, by the Etruscan
was a hero of the early epos and drama):
Tages,
proh.
relating
to
the
Acherontian
a
ens, j um, adj., Achaean, Grecian. J.
rites of the dead, Ara adv. Gent. 2, p. 87; Achilleo conponere verba cothurno, Prop.
Poet., opp. to Trojan: manus, Verg. A. 5, cf. Serv. ad Aen. 8,398; and Miill. Etrusc. 3^32,41 (Aeschyle, Mulier).Also, Achil623: ignis, Hor. C. 1, 15, 35.IJ. Belongliacus, a, um, Ven. 7,8, 63.
1,p.77.
ing to the Roman province Achaia : homiv
Acheros, Acheron init.
Achillides, ae, patron, m. (more cornes, Cie. Att. 1,13, I: negotium, id. Fam.
Acheruns, untis, m. [v. Acheron] ( / , rect than Achillides). = &, a de4, 4, 2: concilium, Liv. 43, 17, 4.Hence
ii Mummius obtained, for the destruction Plaut. Capt. 5, 4, 2; cf. Non. 191, 24; scendant of Achilles, . H. 8, 3.
of Corinth and the complete subjugation poet, in Cie. Tusc. 1, 16, 37; the u for o,
Achivus, a, um (gen. plur. Achivom,
of Greece, the honorary title of Achaicus. as in Enn. and Lucr. frundes for frondes, Verg. A. 11, 266), adj. [ft. Achaeus, with
acc.
Gr.
Acherunte.
Lucr.
4,
170;
6,
251);
Yell. 1,13,2; Plin. 35, 4, 8, 24; and so as
a form much used by ante-class, poets, the Digamma, Achaefos, Achifus, Achivus],
surname of one of his descendants: Mum- esp. by Plaut., I. For Acheron no. H. B.: Achaean, Grecian (v. Achaia): tellus, .
mia Achaica, Suet. Galb. 3. A c h a i s , adsum atque advenio Acherunte, poet. ap. Pont. I, 4, 33: castra, id. . 1,21.Hence,
idis, adj., fi f. Achaean, Grecian: ur- Cie. Tusc. I, 16,37; Rib. Trag. Rei p. 245; Achivi, the Greeks, Cie. Div. 1,14: quidbes, . . 5, 306.H. Siibst., = Achaia, si ab Acherunte veniam, Plaut. Am. 5, I, quid delirant reges plectuntur Achivi,
Achaia, Greece, . . 5, 577 ; 7, 504. 26; so Lucr. 3, 37; 628 ai.And with the whatever wrongs the (Grecian) kings are
Achaius, a, um, adj.: Achaean, Grecian ending i (as in Karthagini): si neque hic guilty of (before Troy) their subjects must
(poet, for Achaicus and Achaeus): castra, neque Acherunti sum, ubi sum? Plaut. suffer for; but it soon became a general
Verg. A. 2,462; so Sil. 14, 5; 15, 306.
Mere. 3, 4, 21; so id. Capt. 3, 5,31; 5,4,1. proverb: whatever errors the great commit,
adiantum, > a kind of frankin- Acheruntis pabulum, food for Acheron ; the people must atone for, Hor. Ep. 1, 2,14.
cense, Yeg. 1, 20.
said of a corrupt, abandoned man, in Plaut.
achlis, is, / , wild beast of the North,
achanum, h n- i"xavw> mute, stupid, Cas. 2,1,12: Acheruntis ostium, disparag- which modern naturalists consider to be
Gesner], a disease of animals, Veg. 3,2.
ingly of bad land, id. Trin. 2,4,124: mittere the same as the alces.Acc. achlin, Plin.
Acharnae, arum,/., a demus or bor- aliquem Acheruntem, to Icili one, id. Cas. 8,15,16, 8 39.
ough of Attica, Stat. Th. 12, 623.Hence, 2, 8,12; and: abire ad Acheruntem, to die,
ae, / (also Achilla), a town
Acharnanus, a, um, of Acharnae, Nep. id. Poen. proi. 71: ulmorum Acheruns, inAcholla,
Africa, in the vicinity of Thapsus, now
Them. 1.
jestingly of a slave, upon whose back rods El-Aliah, Auet. B. Aft. 33.
acharne,es,/, a sea-fish, Plin. 32, II, had been broken, id. Am. 4, 2, 9 (cf. Capt.
t achor, 3rie, m., = , the scab or
3, 4, 117).Hence, Acherunticus, a,
53, 145. (AI. acarne.)
adj., belonging to, or fit for, Acheruns, scald on the head, Macer. de Ruta, I, 12;
Acharrae, arum, fi, a town of Thes- um,
or the Lower World: regiones, Plaut. Bacch. Theod. Prisc. 1, 5.
saly, Liv. 32,13,13.
2, 2, 21: senex, i. e. with one foot in the
Achradina, r Acradina, a e , / , apart
1. t a c h a t e s , ae, m. a n d / , = - grave, iti. Mere. 2,2,19; id. Mil 3,1, 33.
of the city of Syracuse, Cie. Verr. 2, 4, 53;
>)9, the agate, so called from Achates, a
Acherusia, ae, fi [Acheruns]. I. Liv. 25, 24,10.
river in Sicily, where it was first found,
t achras, fidis and rdos,/, = ,
Acherusia Palus, A. -4 lake in Epirus,
Plin. 37,10, 55; Sil. 14,228.
a
wild
pear-tree, Col. 7, 9, 6; 10,15, 250.
through
which
the
Acheron
flows,
Plin.
4,
2. Achates, ae, m., a river in the
acia, ae, / [I. acus], a thread for sewing,
southern part of Sicily, between Thermae I, I.B. A lake in Campania, between
and Selinus, now unknown, Plin. 3, 8,14, Misenum and Cumae, now Lago di Fusaro,, Titin. ap. Non. 3,21 (Rib. Com. Rei
Plin. 3, 5, 9.II, A cave in Bithynia, from p. 115); Cele. 6,26, 23.
90.
Cerberus is said to have been dragged,* a d o n i a , ae, fi [id.], a small pin for
3. Achates, ae, m., the armor-bearer which
Mel. I, 19, 7; Plin. 6,1,1; the same called a head-dress, Cod. Theod. 3, 16, 1; Inscr.
and faithful friend of Aeneas, Verg. A. 1,
Acheruns, idis,/,Vai. FI. 5,73.
Grut. 1004, 5.
120: 174: O v. Fast. 3, 603 ai.
Acheloias, adis patron, f [Achelous], Acherusius (eld writing Acherunsi- Acidalia, a e , / , =<3/, an epithet
daughter of Achelous: hence (plur.), the Si- us), a, um, aaj. [id. I. I, Pertaining to the of Venus, perhaps from the Fountain Acirens, . M. 14, 87: Parthenope, Sil. 12,34; Acheron in Calabria: aqua, Liv. 8, 24. dalius, in Boeotia, where the Graces,
I I . Pertaining to the Acheruns (Acheron), daughters of Venus, used to bathe, Verg.
cf. the follg. art.
the Lower World: templa, the Lower
Achelois, idis, patron, f. [id.], daugh- or
World, Enn. ap. Cie. Tusc. I, 21, 48 (Trag. A. 1, 720 Serv.Hence, Acidalius, a,
ter of Achelous; hence (plur.), the Sirens, v. 107 ed.Vahl.); in Varr. L. L. 7, 6 Muli.; um, adj., pertaining to Venus: ludit Aci. M. 5. 552.
and in Lucr. I, 120; cf. Lucr. 3, 25 and 86: dalio nodo, with the girdle of Venus, Mart.
Acheloius, a, um, adj. [id.]. I. Per- humor, Sil. 13, 398: vita, a life of gloom, 6, 13: arundo, id. 9, 14: ales, i. e. dove,
taining to the river Achelous, Verg. G. 1,9; Lucr. 3,1024.III. Pertaining to Acheron Carni, ad Pis. 79.
. H. 16,265: Callirrhoe, daughter of Ache- in Epirus: amnis, Just. 12, 2, 3.
acide, adv., . acidus fin.
mi = *, faem
lous, id. M. 9, 413. . Aetolian: heros,
* aciditas, atis, fi [acidus], sourness,
+
acheta,
a
1.e. Tydeus, the son of Oeneus, king of Aetoacidity: stomachi, Marcell. Emp. 20.
(sounding;
pr.
the
chirper),
the
male
singlia, Stat. Th. 2,142.
acidulus, a, um, adj., dim. [acidus],
Achelous, ij w? ?. I. A cele- ing cicada, Plin. 11, 26, 32, 8 92.
a little sour, sourish, acidulous: sapor,
Achilla, ae, v. Acholla.
brated river of Middle Greece, which, ris16, 15,16, 8 54: aqua, mineral water,
Achillas, ae, m., the murderer of Pom-Plin.
ing in Pindus, separates Aetolia from
id. 2,103,106, 8 230 ; 31, 2,5, 9; so, fons, ib.
pey,
Caes.
B.
C.
3,104;
108;
Luc.
8,
538.
Acarnania, and empties into the Ionian
acidus, a, um, afij; [aceo], sour, tart,
achillea, a e , / , plant, perhaps the add.
Sea, now the Aspropotamo, Mel. 2, 3, 10;
I, L i t . : sapor, Plin. 15, 27, 32,
Plin. 4, 1, 2 ai.Hence, I I , The river-god same as achilleos, Plin. 26,15,90.
106: sorba, Verg. G. 3, 380: inula, Hor. S.
Achelous, . . 8, 549 sq.; IO, 8 sq.; Prop.
Achillides, v. Achillides.
2, 2, 43: lac, Plin. 28, 9, 36, 8 135: caseus,
2, 34, 33 ai.
Achilleis, iuis, fi [Achilles], a poem ib. 9,34, 8132: acidissumum acetum, Plaut.
Achemenides, is, v. Achaem.
of Statius, of which only two books were Ps. 2, 4, 49.B. T r a n s i . 1. Like acer,
from taste to sound, harsh, rough, shrill:
Acherini, orum, m., an unknown peo- finished, the Achilleid.
achilleos, i , / , ^/*, sc. herba, sonus acidior, Petr. 68; cf. canticum, ib.
ple in Sicily, Cie. Verr. 2, 3, 43
Acheron, utis (collat. form Acheros, a medicinal plant, said to have been dis- 31.2. Acida creta, chalk steeped in vineLiv. 8, 24, 11; the form Acheruns, untis, covered by Achilles, milfoil or yarrow, Plin.gar, Mart. 6, 93. H . Fig., sharp, keen,
pungent: homo acidae linguae, Sen. Contr.
25, 5,19; cf. achillea.'
see below), m., =* (interpr. '
34; cf. Quint. 6, 3, 53: quod petis, id sane
Achilles, i s , = 6 5 (poet., 5,
, the stream of woe). I. A river in
after the manner of the Gr. Nom., Achil- est invisum acidumque duobus, unpleasEpirus, which flows through the Lake Acherusia into the Ambrosian Gvlf, now Suli, leus, trisyl., Inecr. Grut. 669,6.Gen. Achil- ant, disagreeable, Hor. Ep. 2. 2, 64.Adv.:
Liv. 8, 24, 3; Plin. 4,1,1, 8 4.II. A fab- lei, quadrisyl., Hor. C. 1,15, 34; id. Epod. acide, bitterly, disagreeably: non acide
ulous river in the Lower World: illi qui 17,14; and Achilli, as Neocli, Lacydi from feras, Vulg. Ecclus. 4,9.Comp.: sibi acifluere apud inferos dicuntur, Acheron, Neocles, Lacydes, Plaut. Bacch. 4, 9, 14: dius fuit, Petr. S. 92.
i acieris, is. / [acies], "securis aerea,
Cocytus, Styx, etc., Cie. . D. 3, 17: via Verg. A. 3, 87; cf. Val. Proh. 1468 P.Acc.
Tartarei quae fert Acherontis ad undas, Achillea, Luc. 10, 623.Voc. Achille, Prop. qua in sacrificiis utebantur sacerdotes,"
Verg. ., 6, 295 ai.Hence, B. The Lower 4, II, 40.Abl. Achilli, . Pont. 3, 3, 43). Paui. ex Fest. p. IO Milii,
World itself: Acherontem obibo, ubi mor- the oelebrated Grecian hero in the Trojan acies, ei, / [v. 2. acer] (gen. acii and
22
ACIE
Acie, like dii and die, faeii and facie. fr.
dies, facies, Cn. Mat. ap. Geli. 9, 14; Caes.
B. G. 2, 23; Sali. ap. Serv. ad Verg. G.
I, 208, or Sali. Fragm. ed. Kritz. p. 118;
cf. Prisc. p. 780 P.), a sharp edge or point.
I, L i t., of a sword, dagger, sickle, etc.:
gladiorum, Plaut. True. 2,6,11: Vulg. Heb.
II, 34: securium, Cie. Verr. 2, 5, 43, 113:
falcis, Verg. G. 2,365: hastae, . M. 3,107:
ferri, Plin. 7,15,13. B . Transi. \. Of
the sense or faculty of sight a, Keenness of
look or glance, sharpness oj vision or sight:
oculorum, Lucii. ap. Non. 34, 32; cf. Plaut.
Mil. 1,1,4; Lucr. 1,324 ; also acies alone, id.
2,420; and in plur.,Id. 4, 693: ne vultum
quidem atque aciem oculorum ferre potuisse, Caes. B. G. 1,39: pupula ad te dirigit
aciem, Cat. 63, 56: tanta tenuitas, ut fugiat
aciem, Cie. Tusc. I, 22: bonum incolumis
acies, misera caecitas, id. Fin. 5,28, 84; so
ib. 4, 24; Verg. . 12, 558 ai.Hence, b.
C o e r., the pupil of the eye, Lucr. 3,411;
cf. with 414: acies ipsa, qua cernimus,
quae pupula vocatur, Cie. N? D. 2, 57: in
Albania gigni quosdam glauci oculorum
acie, Plin. 7,2, 2 (cf. ib.: glaucis oculis);
and poet, (as pars pro toto) for the eye,
Lucr. 3, 363; 4, 249 ; 281; 358; 720: huo geminas nunc necte acies, Verg. A. 6, 789;
12,658 (hence the word is also used in the
plui., cr. below, 2 . ) . A looking at an
object with fixed attention, look, aim: ad
eam rem habeo omnem aciem, Plaut. Mil.
4. 2, 38.On the contr., prima acie, at the
first glance, Lucr. 2,448 (cf. primo aspectu,
Cie. de Or. 3,25, 98).2. In milit. lang.,iAe
front of an army (conceived of as the edge
of a sword), line of battle, battle-array, a.
In abstr. (cf. Vitr. praei. 1. 7, p. 154 Rod.):
quibus ego si aciem exercitus nostri ostendero, Cie. Cat. 2,3,5: aciem instruere, Caes.
B. G. 1,22: dirigere, id. ib.6,8: extra aciem
procurrere, id. B. C. 1,55: statuit non proeliis, neque in acie, sed alio more bellum
gerendum, Sali. J. 64; cf. Liv. 6, 41, 4; also
of the arrangement of ships for a naval
engagement, Nep. Hann. I I ; cf. Caes. B. O.
I, 68.Hence, m e t a p h . b. The battlearray ; in c o n o r . , an army drawn up in
order of battle: acies est instructa a nobis
decem cohortium, Galba ap. Cie. Fam. IO,
30: hostium acies cernebatur, Caes. B. G. 7,
62: altera pars acii vitassent fluminis undas, Matius ap. Geli. 9,14 (as transi, of II.
21 inii.): dubitavit acie pars,Sali. Fragm.
1.1.: stabit ante aciem, Vulg. Deut. 20, 2; I
Par. 12, 33: prima acies hastati erant, the
van, the first line, Liv. 8, 8: tertiam aciem
laborantibus subsidio mittere, Caes. B. G.
I, 52: ab novissima acie, from the rear:
ante signa procedere, Liv. 8, IO: dextra
acies (= dextrum cornu), the right wing,
Liv. 27, 48, 8: agmina magis quam acies
pugnabant, in marching order, rather than
in order of battle, id. 25, 34 (acies is here,
and in similar cases, considered as the
sing, used collectively; v. Oud. and Herz.
Caes. B. G. 7, 62; yet the plur. is more
than probable). Rarely of cavalry, Liv. 8,
39; Veil 2. 112.Poet.: acies Vulcania,
of long line of fire, Verg. A. 10, 408. <,
The action of the troops drawn up in battlearray, a battle, engagement, = pugna : in
acie celebri objectans vitam, Pac. ap. Non.
234,25; Plaut. Mil. 1,1,4: mea facta in acie
obliti, Att. ap. Non. 502,1: in acie Pharsalica, Cie. Lig. 3; so id. Fam. 6,3: in acie vincere, Caes. B. G. 7, 29: dimicare, ib. 7, 64:
copias in aciem ducere, Liv. 31,34: producere in aciem, Nep. Milt. 5: excedere acie,
Caes. B. C. 2, 41; Liv. 31,17: direxerunt
aciem contra eos, Vulg, Gen. 14,8; 2 Par.
18, 3 3 . - 3 , A c i e s ferri > steel, Plin. 34, 14,
41.4. Poet., sheen, brightness: obtunsa
stellarum, Verg. G. I, 395.
I I . F i g . A.(A* 50 to I. B.)(likeacumen.)
A cuteness of the mind, sharpness, force,
power (so very often in Cicero, but always
with the gen. mentis, animi, ingenii): (cum
animus) exacuerit illam, ut oculorum, sic
ingenii aciem ad bona eligenda, etc., Cie.
Leg. I, 23, 60; so, ingenii, id. Ac. 2,39,122:
mentis, id. N. D. 2, 17, 45; id. Tusc. I, 30,
73: animi, id. Sen. 23, 83; id. Phil. 12, 2;
Veli. 2,118,4; cf.: rerum diversitas aciem
intentionis abrumpit, Flor. I proi., 3.
B. A verbal contest, disputation, discussion, debate: orationis aciem contra conferam, Plaut. Ep. 4, I, 20: ad philosophos
me revocas, qui in aciem non saepe prod-
ACO
A C QU
eunt, Cie. Tuso. 2, 25, 60: nos jam in aciem bor (I i t. without dust, the figure taken from
dimicationemque veniamus, id. Or. IS fin.; the athletae, Hor. Ep. I, I, 51), Plin. 35, II,
cf. id. Opt. Gen. Or. 5, 17; Quint. 2, IO, 8: 6, 40, 139.
4,17; 10,1,29.
t aconitum, i) w, = , a poiAcilianus, a, um , adj., pertaining to sonous plant, wolf's-bane, monk's-hood,
Acilius: annales, the annals of C. Acilius aconite, Plin. 27,2,2; 6,1,1 fin.: aconiton,
Glabrio, Liv. 25, 39 ; libri, id, 35,14.
. M. 7, 407.In plur., Verg. G. 2,152; Ov.
Acilius, i m-i the name of several Ro- M. 7,419; Aus. Idyll. 12,9,11; Luc. 4, 322.
mans, among whom was M' Acilius Glabrio, For a strong poison in gen., Ov. M. 1,
trib. pleb., by whom the severe law de pe- 147 Juv. 10,25.
t acontias, ae, m., = I , A
cuniis repetundis was introduced, Cie. Verr.
1, ,9 and 17.C. Acilius Glabrio, the histo- quick-darting serpent, Amm. 22,15,27.
ria^, Cie. Off. 3,32,115.Hence, Acilius, II, In plur., acontiae, arum, = ukov
, meteors or shooting-stars with dart"
a, um, adj., Acilian: lex, Cie. Verr. I, I.
Uke trains, Plin. 2,25, 22, 89.
acina, v- acinus.
t acinaces, is, w., =untvaKw,the short
Acontius, ii infi' I, A lover of Cysabre of the, Persians, Medes, and Scythians, dippe, Ov. Her. 20, 239, and 21, 229.II,
a scimitar, Hor. C. 1,27,5; Curt. 3,3, 4; 4, A mountaini/n Boeotia, Plin. 4,7,12.
15,17 ai.
t aCOntiZO, are, V. n., = , lit.,
* acinarius, a> um, . [acinus], per- to shoot a dart; hence, intrans, of blood,
taining to the grape: dolia, vessels for hold- to spout or gush forth, Veg. 1,26 and 27.
t Acontizomenos, i> ^.,='/ing grapes, Varr. R. R. 1, 22,4.
a c i n a r i u s , a, um, adj. [id.], pre- (struck with a dart), the title of a
pared from grapes: vinum, made from comed/y of Naevius, see the fragment in
Rib. Com. Rei. p. 5.
dried grapes, Pall. 1, 6, 9; Dig. 33, 6, 9.
t acopos, -us, i, or aedpon, -um,
t acinos, i> /> atavos, fragrant
plant, perh. wild basil, Plin. 21, 27, 101, i, n., == ' (removing weariness, pain,
etc.). I, A kind of stone, perh. crystalline
174.
ov spar, Plin. 37,10,54, 143.II,
acinosus, a, um, adj. [acinus], like or /quartz
. , a plant usef ul in childbirth, also
similar to grapes, Plin. 12,13, 27, 47; id.
called anagyros, id. 27,4,13
H I , Aco
21, 17, 68, 109.
i (sc. medicamentum or unguentum),
acinus, h , and acinum, i, , i,p i n.,
a soothing salve, Cele. 4,31; 5,24;
partio, in plur. acina, orum (also acina, ae,
Plin. 23,8,80 ; 29,3,13 ai.
fi, Cat. 27,4). I, A berry, esp. the grape,
acor, oris, m. [aceo], a sour taste, soilCol. II, 2, 60; also: hederae sambucique,
Plin. 15, 24, 29, 100 sq.: cissanthemi, ib. ness. I, L i t . , Coi; 3, 21, 5; 7, 8 , 1 ; Plin.
25, 116: ligustri, ib. 24,74: trychni, ib. 21, II, 41, 96; 18, II, 26 ; of meat, Quint. 9, 3,
177.II, Per m e t o n . , the stone of a 27. I I , F i g . hortor ut jucundissimum
genus vitae nonnullis interdum quasi acoriberry, Cie. Sen. 15, 52.
t Acionna, a e , / , a Gallic deity, Inscr. bus condias, i. e. excitements, Plin. Ep. 7,3
fin^
.
Orell. 1955.
acipensem eris, and acipensis, is t acorna, a e , / , = : , a kind of
thistle, JPLIN. 21,16,56, ^95.^
(also aquip., not accipenser),
, a fish very highly esteemed in the
tacorns, i,/, and acorum, i,.,=
age of the greatest luxury of the Romans, and , an aromatic plant,
perh. the sturgeon, Cie. Tuso. 3,18; id. Fin. conjectured by some to be our sweet-flag
2, 8; Hor. S. 2, 2, 47; Ov. Hal. 132.
or calamus, Plin. 25,13,100, 157 sq.; 26,
1 . Acis, idis, m., =?, a river in 5,15, 28; Cels. 3,21; 2,23 ai. In the form
Sicily, which rises in Mount Aetna, and acoros, j , / App. Herb. 6.
ac-qui e sco (adqu.), evi, Stum, 3, v. n.,
falis into the sea; now Fiume di Tad, Ov.
F. 4, 468; SiL 14,221; Claud. Rapt. Pros. 3, lit., to become physically quiet, to come to
332 ai.Hence, I f , A river-god, acc. to the physical repose; hence,in gen., to repose
my th, son of Faunus, beloved by Galatea or rest (freq. in Cie.). I, L i t . : sine respirem, quaeso. Pe. Immo adquiesce,Plaut. Ep.
on account of his beauty, v. M. 13, 750 sq.
2. Acis, i d i s , / , one of the Cyclades, 2,2,20; id. As. 2,2,60: vitandi caloris causa
Lanuvii tris horas acquieveram, Cie. Ait.
i. q. Siphnus, Plin. 4, 66.
a lassitudine, Nep. Dat. II, 3: somno,
acisco, ere,: i. q., acesco, Garg. Mart, 13,34:
Curt. 9,5,16; cf.: gravi sopore, id. 6, IO, 6,
ap. Maj. Auet. Class. 3, p. 419.
and absol. of sleep, id. 8, 6, 3: cum aures
acisculus, i , m - [perh. ascia, and so extremum semper exspectent in eoque
more prop, asciculus], little adze, Isid. acquiescam, Cie. Or. 59.By euphemism (as
Gloss.If, As a surname, Quint, 6, 3, 53.
in all languages), to die (esp. after a wearim [acisculus],
t " arcularius,
some life): sic vir fortissimus multis variisque perfunctus laboribus, anno acquievi
?" (stone-cutter), Gloss.
i aclassis, i s , / , "tunica ab humeris septuagesimo, Nep. Hann. 1 3 , 1 ; cf. morte,
Tae. A. 14,64; and in many epitaphs: hic
non consuta," Paul, ex Fest. p. 20 Milii
AnQviEsciT, etc., Inscr. Orell. 2313; 4084;
aclys, ydis (better than aclis), =</- 4491 ai.; so, quiesco, q. .
' (first used by Verg.), a small javelin,
II. Fig A. To come to a state of reVerg. A. 7, 730; SiL 33, 362 1.; cf. Non. pose in relation to one's wishes, desires,
554, 3.
ACRI
ACRO
addition), with ad or dat. (freq. in Cie.). ib. (Ribbeck, p. 196): convenit in vultu pu1. L i t . : mihi quidem ipsi,quid est quod ad dorem et acrimoniam esse, Auet. Her. 3,15,
vitae fructum possit acquiri ? Cie. Cat. 3,12; 26; cf. ib. 4 , 1 3 , 1 9 ; 24, 34: si Glabrionis
2, B: vides quam omnis gratias non modo patris vim et acrimoniam ceperis ad resiretinendas, sed etiam acquirendas putemus, stendum hominibus audacissimis, Cie. Verr.
but even new favor is to he acquired, 1,17, 52.Of abstract objects: vis et acriid. Att. I, I; Sali. J. 1 3 , 6 ; and p o e t . : vi- monia causae, Cie. Inv. 2,48,143: licentiae,
resque adquirit eundo, and gains (ever Auet. Her. 4, 37, 49.Of discourse, sharpnew and greater) strength in her course, ness of speech (opp. sermo): tum in serVerg. A. 4,175.H, In g e n . A. To get, mone, tum in acrimonia, noto in common
obtain,procure, secure: quod ad usura conversation, now in sharp talk, Auet.
Her. 4,42,54.
vitae pertineat, Cie. Off. 3, 5, 22; id. Fam.
10, 3: famam, Phaedr. 1 , 1 4 : moram, Cie.
Acrisione, es, / . , , fh-e
Caecin. 2: vires, . M. 7, 459: adquirere daughter of Acrisius, i e. Danae, Verg.
pauca (se. nova verba), Hor. A. P. 55.B. Cat. II, 33.
In later Lat., ab sol., to acquire or amass
Acrisioneus, a, um, adj., pertainriches or money (cf.: quaero, quaestus; ing to Acrisius : arces, i. e. Argos, . M.
abundo, abundantia) [mox adquirendi do- 5, 239: muri, i. e. Ardea, built by Dacet insatiabile votum, Juv. 14,125] : acqui- nae, the daughter of Acrisius, Sil. 1,661;
rendi ratio, Quint. 12,7, IO.
so, coloni, Verg. . 7, 410 (where some
a e q u a t i o , onis,/. [acquiro], acquisi- improperly refer it to Danae).
tion. . In abstrDig. 44,4,4, 31; Tert.
Acrisioniades, ae, m. patron., Exh. Cast. 12. I I . Coner., an increase, , a descendant of Acrisius, i. e.
accession,Frontin. Aquaed. IO; 69 sq.
Perseus, son of Danae, . . 5,70.
t a c r a , orum, n., also a e , / . , , a
Acrisius,
ii, ni., ', King of
promontory or headland, App.
de Mundo
Argos,
son of Aba*, and father of Danae;
prooem.: Acra Iapygia, a promontory in unintentionally killed by his grandson, PerMagna Graecia, Plin. 3, II, 16, 100.
seus, . M. 4, 608 sq.; Verg. A. 7, 372;
Acrae, arum, / . , =". i. A city Hor. C. 3,16,5 ai.
of Sicily, on a lofty hill near Syracuse,
1. acritas, atis,/. [2. acer], i. q. acrinow Palazsolo, Liv. 24, 36; Sil. 14, 206. tudo, Geli. 13,3,2: vis veritatis atque acri11. A town in the Chersonesus Taurica tas, Att. ap. Non. 493,14 (Rib. Trag. Rei. p.
(Crimea), Plin. 4,12,26, 86.
_
Acraephia, a e , / . , , a imon 196).
2. Acritas, ae, m., ', the most
of Boeotia, now Kardhiza, Liv. 33, 29;
southerly promontory in Messenia, now
Plin. 4,8,12, 26.
Capo di Gallo, Mel. 2,-3.8; 2,7, IO; Pira.
t Acraeus, a, um, adj., = , 4, 5, 7, 15.
dwelling on the heights; an epithet of
acriter, Cbdv., . 2. acer fin.
Jupiter and of Juno, whose temptes
acritudo, iuis,/. [2. acer], the quality
stood on heights, Liv 38,2; 32,23.
of acer, sharpness. I. L i t . , of a fluid,
Xm A c r a g a s , antis, ., ' (acc. Vitr. 2 , 9 , 1 2 ; 8,3,18 sq.. T r o p . .
Gr. Acraganta, . F. 4, 475), a mountain Liveliness, vivacity,force : vigor et acrion the S. W. coast of Sicily, and a city tudo populi Romani, Geli. IO, 27: haut quisupon it; the city was also called Agrigen- quam potis est tolerare acritudinem, Att.
tum, now Girgenti, Verg. A. 3, 703; Mel. ap. Fest. p. 356 Mull. (Rib. Trag. Rei. p. 196).
2, 7 , 1 6 ; cf. Plin. 3,8,14, 89 (v. Agrigen- B. Harshness of character: morum, App.
tum) ; the birthplace of the philosopher . 9,224.
_
'
Empedocles, who was hence called Acrat acro or acron, onis, m., = ,
ga/ntinus, Lucr. 1,716.
the extremity of a thing; so of a mem2. Acragas, antis, m., a celebrated ber of the body, Veg. 2,28,17; 6 , 6 5 , 2 ; of
graver (caelator), Plin. 33,12, 55, 154.
the stem of a giant, Apic. 4,4.
t acratophorum, U ., = - t acroama, atis, n., = .
pov, a vessel (a pitcher or flask) for hold- Prop., that which is heard with pleasure,
ing unmixed wine,Varr. R. R. 1 , 8 , 5 ; Cie. a gratification to the ear; as music or
Fin. 3,4,15.
reading; esp. used for entertainment at
acre, adv., v. 2. acer fin.
meals, with music or reading, Plin. Ep.
acredo, mis,/ [fr. 2. acer, as dulcedo fr. 6, 31,13; Suet. Vesp. 19; Petron. Fragm.
dulcis], a sharp or pungent taste, Pall. 2, Tragun. p. 297. Hence, meton, (like the
15,19: tollere, Plin. Val. 1, 25: humorum, plur. in Greek), the entertainer at table,
Theod. Prisc. 1,16.
by music (a performer) or by reading (a
acredula, ae, / . , the name of an un- reader)', also a buffoon: cum ex Themisknown bird, by which Cie. translates the tocle quaereretur, quod acroama aut cujus
of Aratus, Div. 1, 8, 14; acc. to vocem lubentissime audiret, Cie. Arch. 9:
some, the thrush or the owl, Auet. Carm. nemo in convivio ejus (Attici) aliud acroama audivit, quam anagnosten, id. Att. 14,
Phil.. 15.
solum spectator, sed actor et acroaAcriae, arum, / , , a town of I:ma,non
Cie. Sest. 54: festivum, id. Verr. 2, 4,
Laconia, Liv. 35,27,3.
22. Cf. Smith's Antiq., and Becker's Gall.
acriculus, a, um, adj. dim. [2. acer], 3, p._203J2d ed.).
some/what sharp, testy: ille acriculus set acroamatibus, a, um, adj. [acronex Zeno, Cie. Tusc. 3,17, 38 (cf. acerbus, ama], belonging to a musical or reading
and the passage there quoted fr. Cie. . D.
3'31>
entertainment:
SER.
ACRO AMAT.
GRAEC.,
i. e. serva acroamataria Graeca, Inscr. Orell.
acridium, ii, ., another name for 2885.
the scammonia, acc. to Isid. Orig. 17,9,64.
a, um, adj., read in
acrifolium, ii, . [2. acer folium], theacrdamaticus,
old edd. of Geli. 20,5, where the MSS.
an unknown tree of ill omen, Auet. ap. give, in the same sense, acroaticus, q. v.
Macr. Sat. 2,16.
t acroasis, is, / . , = Ia hearAcrillae, arum,/., a tenon in Sicily, ing, a listening to), the discourse deon the road from Syracuse to Agrigen- livered before an assembly, public lecture (cf. the use of contio among Eng. and
tum, Liv. 24,35,8.
acrimonia, ae,/. [2. acer], sharpness collegium among Germ, scholars, for disor pungency (so far as it has a quickening, course, etc.): ut eas vel in acroasi audeam
animating power, diff. fr. acerbitas, which legere, in a public lecture, Cie. Ait. 15,17,
desig. a disagreeable sharpness). I. L i t . , 2: Callias acroasin fecit, Vitr. 10,22: pluriof taste: si ulcus acrimoniam brassicae ferre mas acroases fecit, Suet. Gram. 2 (ai. non poterit, the pungency, irritation, ).
smart, Cato R. R. 157, 5: dulcis cum quat acroaticus, a, um, adj., = dam acrimonia, Plin. 24,14, 78, 128; cf. , designed for hearing only, esoteric
Sinapis, id. 18, 13, 34, 128 ai.Of smell, (opp. ), in the Aristotelian philosPlin. 27, 13,109, 133.II. F i g . , sharp- ophy, ace. to the interpreters, Geli. 20,5.
ness, acrimony, austerity of character,
Acroceraunia, orum, n. [fr. >
energy of acting: "animi vivacitas," Non. and ; pr. Thunder-Heights], a very
73, 17: mei feri ingeri iram atque animi rocky promontory in Epirus, running
acrem acrimoniam, Naev. ap. Non. 73, 18 out into the Ionian Sea, now Glossa,
(Rib. Trag. Rei. p. I I ) ; cf.: vim, ferociam, called by the Italians Linguetta (the mounanimi, atrocitatem, iram, acrimoniam, Att. tain to which it belongs was called Ceraunii
ACTE
montes or Ceraunia; see this art.): infamis
scopulos Acroceraunia, Hor. C. 1 , 3 , 2 0 ; the
same in sing.: pronum tonum Acroceraunium, Plin. 3, II, 15, 97; for any dangerous place: haec tibi sint Syrtes; haec
Acroceraunia vita, Ov. R. Am. 739.
t acrochordon, <*nis, fi = , a kind of wart, Cels. 5,28,14.
ACTI
ACTU
TVO FVBTVM
AIO
FACTVM
ESSE, C i e . N . D .
ACTU
row-boat, barge. Cie. Att. 10,11, 4; 16.8.
6; 16,6,1.
'
actuarium, ii, v. the foil.
actum, i, V. ago.
actuose, adv., see the foil, art .fin.
actuosus, a, um, adj. Iactus], full
of
activity, very active (with the access, idea
of zeal, subjective impulse; diff. from industrius, which refers more to the means
by which an object is attained, Doed. Syn.
1,123): virtus actuosa (est), et deus vester
nihil agens expers virtutis (est), Cie. N. D.
I,40; so id.Or. 36,125; Sen. Ep. 39.Hence,
acc. to Fest. s. . actus, p. 16, subst., an
a
actor or dancer.Adv.: actuose,
lively manner, with activity, Cie. de Or.
3, 26,102.
ing or driving of an object, impulse,motion : linguae actu, Paeuv. ap. Non. 506,17:
mellis constantior est n a t u r a . . . et cunctantior actus, Lucr. 3,192 : levi admonitu,
non actu, inflectit illam feram, by driving,
Cie. Rep. 2 , 4 0 : fertur in abruptum magno
mons inprobus actu, Verg. A. 12,687: pila
contorsit violento spiritus actu, Sen. Agam.
432; hominum aut animalium actu vehiculum adhibemus, Cael. Aurei. Tard. I, I .
Hence, B. T r a n s f. I, The right of driving cattle through a place, a passage for
cattle: aquae ductus, haustus, iter, actus,
Cie. Caec. 26; Ulp. Dig. 8 , 3 , 1 . 2 . A road
between fields ; a cart- or canHage-way,
Dig. 8 , 1 , 5 ; 8 , 6 , 4 ; 43? 19,1 ai.And, 3, A
measure or piece of land (in quo boves
aguntur, cum aratur, cum impetu justo,
Plin. 18,59): actus minimus, 120 feet long
and 4 feet wide: quadratus, 120 feet
square; and duplicatus, 240feet long and
VIO feet wide, Varr. L. L. 5, 34 Mull.; id.
R. R. 1,10; Paul, ex Fest. p. 17 Mull. Also
a division made by bees in a hive, Plin.
II, 10,10, 22.
I I . The doing or performing of a thing,
an act,performance. A.
g e n . (so not
in Cie.; for Leg. I, II, iust. of pravis actibus,
is to be read, pravitatibus; but often in the
post-Aug. per.): post actum operis, Quint.
2 , 1 8 , 1 : in vero actu rei, id. 7 , 2 , 4 1 : rhetorice in actu consistit, id. 2 , 1 8 , 2 : donec residua diurni actus conficeret,Suet.Aiig.78; so
id. Claud. 30: non consenserat actibus eorum, Vulg. Lue. 23,51 . B . E s p . I. Public employment, business of state, esp.
judicial: actus rerum, jurisdiction, Suet
Aug. 32; id. Claud. 15,23 ; also absol. actus,
Dig. 39,4,16; 40,5,41 a i . 2 . The action
accompanying oral delivery,
a. Of an
orator: motus est in his orationis et actus,
Quint. 9, 2, 4; 11,3,140.b. Of an actor:
the representation of a play, a part, a
1. actorius, a, um, adj., i. q. activus, character, etc.: neque enim histrioni, ut
Tert. An. 14.
placeat, peragenda est fabula, modo in quo2. Actorius, Ii m , a Roman name, cunque fuerit actu, probetur, Cie. de Sen. 19,
70: carminum actus, recital, Liv. 7 , 2 : hisSuet. Caes. 9 ai.
actriz, icis / [ actor ]. I. A female trionum actus, Quint. IO, 2, I I : in tragico
plaintiff, Cod. Th. 7, 16, 4 1 . H . A stew- quodam actu, cum elapsum baculum cito resumpsisset, Suet. Ner. 24. Hence, also, a
ardess, Inscr. Murat. 913,6.
* a e t h a l i s , e, adj. [id.], active, prac- larger division of a play, an act: primo actu placeo, Ter. Hec. proi. 31: neque
tical, Macr. Somn. Scip. 2 , 1 7 . A d v . : a c minor quinto, nec sit productior actu Fabutuallter, actively, Myth. Vatic, vol. 3, p. la, Hor. A. P. 189, and t r o p . (in Cie. very
181 ed. Bod.
often): extremus actus aetatis, Cie. de Sen.
actuaria, ae, v. I. actuarius.
2; id. Marcell. 9: quartus actus improbitaactuariolum, I n- dim. [actuarius], tis, id. Verr. 2, 2, 6; so id. Phil. 2 , 1 4 ; id.
a small, swift vessel impelled by oars, Fam. B, 12 ai.
ACUM
actutum, adv. [ " ab actu " (as astutus
from astu ; or with tum as enclitic, in der
Handlung da, Corss. Ausspr. II. 849), " i d
est, celeritate," Prisc. 1013 P.; so Hand, s. .
who explains: uno actu, nulla re intercedentem Laudem, de Adv. Lat. Spec. 4, p. 17,
regards it as formed from an obs. vb. actuo,
with the meaning cum multo actu, non
segniter; cf.: ait et dicto citius placatas.
while in the act of speaking, Verg. A. I,
142; cf. Hor. S. 2, 2, 8 0 ] ; immediately,
quickly, instantiy (in Plaut. very often,
more rarely in Ter., and, except in Cie.
Phil. 12,11, 26; Verg. A. 9, 265; . M. 3,
557; id. H. 12,207 ; Liv. 29,14,5; and Quint.
4, 3, 13, perh. not occurring in the class,
per.): ite actutum,Naev. ap.Non. 323,1: aut
hic est aut hic adfore actutum autumo, Pac.
ap. Non. 237, I I ; Plaut. Am.l, 1,198: redibo
actutum . . . id actutum diu est, id. ib. 1,3,
32; and so id. Cure. 5,3,49; id. Cap. 3,5,75
ai.: vos ite actutum, Att. ap. Non. 357,13;
Ter. Ad. 4, 4, 26; id. Ph. 5, 6 , 1 2 ; often in
late Lat.: si bene aestimo, actutum merebitur, Symm. Et. I, 41; 2, 64; 3,43; 5,35.
t senarius, ii m - [i acus], one who
makes needles or pins, Inscr. Orell. 4139.
a c u l a , a e , / . dim. [id.], a little needle,
acc. to Cledon, p. 1896: frigit fricantem corpus acula (lect. dub.), Att. Rib. Trag. Rei. p.
195.
aculeatus, a, um, adj. [aculeus], furnished with stings or prickles, thorny,
prickly.
I. L i t . , o f animals and plants:
animalia, Plin. 20, 22, 91: bruchus, Vulg.
Jer. 51,27: herbae, Plin. 24,19,119: ictus,
a puncture made by a sting, Plin. 20,21,
84, 223.. Fig. A. Stinging, pointed,
sharp: istaec . . . aculeata sunt, animum
fodicant, Plaut. Bacch. 1,1,30: litterae, Cie.
Att. 1 4 , 1 8 , 1 . B . Subtle, cunning: contorta et aculeata sophismata, Cie. Ac. 2,24.
Aculeo, uis, m., a Roman cognomen
in the gens Furia, Liv. 38,55,4.C. Aculeo,
a famous lawyer, friend of L. Licinius
Crassus, Cie. de Or. 1,43,191; 2 , 1 , 2 ai.
aeneolus, i,ni. dim. [aculeus], a little needle or pin: aculeolos in cochleare
tulit, an old reading in Mart. 8, 71, where
now acu levius vix cochleare, is read.
aculeus, i ni. [acc. to Prisc. 618 P.
dim. from I. acus, with the gender changed,
like diecula fr. dies, cf. Val. Proh. 1463 P.],
a sting.
I. L i t . A. Of animals: apis
aculeum sine clamore ferre non possumus,
Cie. Tuso. 2, 22; so Plin. II, 17,17: s p a rum, Cie. Fin. 5 , 1 5 ai.Also, the spur of
fowls, Col. 8 , 2 , 8 : locustarum, Vulg. Apoc.
9, IO.B, Of plants, a spine or prickle:
spinarum, Plin. 13,9,19: carduorum, id. 20,
23,99.0. Of an arrow or dart, the point,
Liv. 38, 21, 11.. F i g . , a sting. A .
Of a sharp, cutting remark: pungunt quasi
aculeis interrogatiunculis, Cie. Fin. 4, 3; so
id. Ac. 2, 31; id. Plane. 24 ai.; Liv. 23,42,
5 . B . Of harsh treatment: aculeos severitatis judicum evellere, Cie. Clu. 55 fin.; so
id. Caci. 12, 29.C. Of painful thought or
care: meum ille pectus pungit aculeus, quid
illi negoti fuerit ante aedis meas, Pla:it.
Trin. 4, 2, 158 : domesticarum sollicitudinum, Cie. Ait. 1,18.
acumen, iuis, n. [acuo], a point to
prick or sting with; diff. fr. cacumen, which
designates merely the summit or extremity
of a thing, Doed. Syn. 2,108. I. L i t . : tum
clupei resonunt et ferri stridit acumen, Enn.
ap. Prisc. p. 838 P. (Ann. v. 369 ed. Vahl.):
coni,Lucr. 4,431: nasi, id. 6,1193 (i. e. the
pointed contraction of the nose before
death; cf. Bentl.ad Hor. S. 1,3,29): stili,Cie.
de Or. 1,33: ferrum Diana volanti abstulerat jaculo: lignum sine acumine venit, Ov.
M. 8,353; 3, 84.Hence, also, the sting of
an animal: scorpii, Cie. Arat. 685:auspicium ex acuminibus, a military omen
of victory, when the spears stuck in the
ground suddenly begin to burn or shine
at the points, Cie. Div. 2,36, 77, and id. N.
D. 2, 3; cf. Liv. 22,1 , 43,13.In Plin., of
the taste: sharpness or pungency, 14,20,
2 5 . I I . Fig., of the mind, like acies.
A.
Acuteness, shrewdness, keenness, acumen : sermonis leporem, ingeniorum acumen, dicendi copiam,Cie. FI.4; so Nep. Ale.
I I ; Plin. 2, 27, 27, 97.Also without a
gen.: ubi est acumen tuum ? Cie. Tuso. I,
6; so Lucr. ap. Cie. Fam. 5 , 1 4 , 2 : Empedocles an Stertinium deliret acumen, Hor.
ACUO
AD
AD
ad salutem, omnia huic osse video, everything indicative of prosperity I see in
him, Ter. And. 3 , 2 , 2 : haec sunt ad virtutem omnia, id. Heaut. 1,2,33: causa ad obiurgandum, id. And. I, I, 123 : argumen- I
tum ad scribendum, Cie. Ait. 9,7 (in both j
examples instead of the gen. oi gerund., cf. '
Rudd. II. p. 245): vinum murteum est ad alvum crudam, Cato R. R. 125: nulla res tantum ad dicendum proficit, quantum scriptio,
Cie. Brut. 24: reliquis rebus, quae sunt ad
incendia, Caes. B. C. 3,101 ai.So with the
adjectives idoneus, utilis, aptus, instead of
the dat.: homines ad hanc rem idoneos,
Plaut. Poen. 3 , 2 , 6 : calcei habiles et apti
ad pedem, Cie. de Or. 1,54,231: orator aptus
tamen ad dicendum, id. Tuso. 1,3, 5: sus
est ad vescendum hominibus apta, id. N. D.
2, 64,160: homo ad nullam rem utilis, id.
Off. 3, 6: ad segetes ingeniosus ager, Ov.
F. 4, 684. (Upon the connection of ad
with the gerund, v. Zumpt, 666; Rudd. II.
p. 261.) 4 . Comparison (since that with
which a thing is compared is considered as
an object to which the thing compared is
brought near for the sake of comparison),
to, compared to or with, in comparison
with: ad sapientiam hujus ille (Thales)
nimius nugator fuit, Plaut. Capt. 2,2,25; id.
Trin. 3,2,100: ne comparandus hic quidem
ad illumst, Ter. Eun. 4 , 4 , 1 4 ; 2,3,69: terra
ad universi caeli complexum, compared
with the whole extent of the heavens, Cie.
Tusc. 1,17, 40: homini non ad cetera Punica ingenia callido, Liv. 22,22,15: at nihil
ad nostram hanc, nothing in comparison
with, Ter. Eun. 2, 3, 70; so Cie. Deiot. 8,
24; and id. de Or. 2,6,25.
E, Adverbial phrases with ad.
I. Ad
omnia, withal, to Croton all: ingentem
vim peditum equitumque venire: ex India
elephantos : ad omnia tantum advehi auri,
etc., Liv. 35,32,4.2. Ad hoc and ad haec
(in the historians, esp. from the time of Livy,
and in authors after the Aug. per.), = praeterea, insuper, moreover, besides, in addition, hiri : nam quicumque impudicus, adulter, ganeo, etc.: praeterea omnes
undique parricidae, etc.: ad hoc, quos manus atque lingua perjurio aut sanguine civili
alebat: postremo omnes, quos, etc., Sali. C.
14,2 and 3: his opinionibus inflato animo,
ad hoc vitio quoque ingenii vehemens, Liv.
6 , 1 1 , 6 ; 4 2 , 1 , 1 ; Tae. H. 1 , 6 ; Suet. Aug.
22 ai. 3 . Ad id quod, beside that (very
rare): ad id quod sua sponte satis conlectum
animorum erat, indignitate etiam Romani
accendebantur,Liv.3,62,1; so44,37,124.
Ad tempus.
At a definite, fixed time,
Cie. Att. 13,45; Liv. 38, 25,3.b. At a fit,
appropriate time, Cie.Verr. 2,1,54, s 1*41;
Llv. 1,7,13.e. For some time, for a short
time. Cie. Off. 1 , 8 , 2 7 ; id. Lael. i 5 , 5 3 ; Liv.
21,25,14.d. According to circumstances,Cic. Plane. 30,74; id. Cael. 6,13; Plane,
ap. Cie. Fam. 10,9.5. Ad praesens (for the
most part only in post-Aug. writers). a.
For the moment, for a short time, Cie.
Fam. 12,8; Plin. 8,22,34; Tae. A. 4, 21.
b At present, now, Tae. A. 16,5 ; id. . 1,
44. So, ad praesentiam, Tae. A. II, 8. 6.
Ad locum, on the spot: ut ad locum miles
esset paratus, Liv. 27,27,2.7. Ad verbum,
word for word, literally, Cie. Fin. I, 2, 4;
id. de Or. 1,34,157; id. Ac. 2,44,135 ai.
8. Ad summam, a. On the whole, generally, in general, Cie. Fam. 14,14,3; id. Att.
14,1; Suet. Aug. 71. b . Tn a word, in
short, Cie. Off. 1,41,149; Hor. Ep. 1,1,106.
A d extremum, ad ultimum, ad postremum. a. -At the end, finally, at last, ()
Of place, at the extremity, extreme point,
top, etc.: missile telum hastili abiegno et cetera tereti, praeterquam ad extremum, unde
ferrum exstabat, Liv. 21,8, IO.() Of time
=e'Xoy <5e, at last, finally: ibi aid postremum cedit miles, Plaut. Aui. 3,5,52; so id.
Poen. 4,2,22; Cie. Off. 3,23,89; id. Phil. 13,
20,45; Caes. B. G. 7,53; Liv. 30,15,4 ai.
Hence, () of order, finally, lastly, = denique: inventa componere; tum ornare oratione ; post memoria sepire; ad extremum
agere cum dignitate, Cie. de Or. 1,31,142.
b. In Liv., to the last degree, quite: improbus homo, sed non ad extremum perditus, 2 3 , 2 , 3 ; cf.: consilii scelerati, sed non
ad ultimum dementis, id. 28, 28, 8 . I O .
Quem ad finem? To what limiti
fart Cie. Cat. I, I; id. Verr. 5, 7 5 . 1 1 .
Quem ad modum, v. sub h. v.
AD AE
l^- a. Ad (v. ab, ex, in, etc.) is not re- j
peated like some other prepositions with
interrog. and relative pronouns, after nouns
or demonstrative pronouns: traducis cogitationes meas ad voluptates. Quas ? corporis credo, Cie. Tusc. 3, 17, 37 (ubi v. Kuhner).b. Ad is sometimes placed after its
substantive: quam ad, Ter. Phorm. 3 , 2 , 3 9 :
senatus, quos ad soleret, referendum censuit, Cie. N. D. 2, 4: ripam ad Araxis, Tae.
Ann. 12, 51; or between subst. and adj.:
augendam ad invidiam, id. ib. 12, 8. e.
The compound adque for et ad (like exque,
eque, and, poet., aque) is denied by Moser,
Cie. Rep. 2,15, p. 248, and he reads instead
of ad humanitatem adque mansuetudinem
of the MSS., hum. atque mans.
But
adque, in acc. with later usage, is restored
by Hand hi App. . 10, p. 247, adque haec
omnia oboediebam for atque ; and in Plaut.
Capt. 2, 3, 9, utroque vorsum rectumst ingenium meum, ad se adque illum, is now
read, ad te atque ad illum (Fleck., Brix).
. In composition.
A. Form.
According to the usual orthography, the d
of the ad remains unchanged before vowels, and before b, d, h, m, v: adbibo, adduco, adhibeo, admoveo, advenio; it is
assimilated to c,f, g, I, n, p, r, s, t: ^accipio, affigo, aggero, allabor, annumercC appello, arripio, assumo, attineo; before g
and e it sometimes disappears: agnosco,
aspicio, asto : and before qu it passes into
e: acquiro, acquiesco.But later philologists, supported by old inscriptions and
good MSS., have mostly adopted the following forms: ad before j, h, b, d,f,m, n,
q, ; ac before e, sometimes, but less well,
before q; ag and also ad before g ; a before gn, sp, se, st; ad and also ai before
I; ad rather than an before ; ap and
sometimes ad before ; ad and also ar
before r; ad and also as before s; at and
sometimes ad before t. In this work the
old orthography has commonly been retained for the sake of convenient reference,
but the better form in any case is indicated.B. S i g n i f . In English up often
denotes approach, and in many instances
will give the force of ad as a prefix both in
its loeal and in its figurative sense. 1.
L o c a l , a. To, tmcard: affero, accurro,
accipio (to one's self).b. At, by: astare,
adesse.e. On, upon, against: accumbo,
attero.d &P (f de- = dolon, as in deicio, decido): attollo, ascendo, adsurgo.2.
Fig. a. To: adjudico, adsentior.b At
or on: admiror, adludo.e. Denoting conformity to, or comparison with: affiguro, adaequo. d. Denoting addition, increase (cf. ab, de, and ex as prefixes to denote privation): addoceo, ad posco.e
Hence, denoting intensity: adamo, adimpleo, aduro, and perhaps agnosco. Denoting the coming to an act or state, and
hence commencement: addubito, addormio, adquiesco, adlubesco, advesperascit.
See more upon this word in Hand, Turs. I.
pp. 74-134.
adactio, finis,/ [adigo], a forcing or
bringing to: ad legitimam juris jurandi adactionem, to th<e taking of an oath, Liv. 22,
38, where just before we find: milites jurejurando adacti.
I adactus, a, um, Part, of adigo.
* 2. adactus, " S, m. [adigo], a forcing or bringing to or together. Hence,
poet., of the teeth, a biting, a bite: dentis adactus, Lucr. 5,1330.
AD AL
A D
ADDA
A P
a i i : radices, id. 20,21,84, 225: vermiculos bracchio, id. 27, IO, 62, 89.
Adam, indecl, m., Charis. 94 P., or gen.
Adae, also Adiimus, E&Qfs Adam (A
common in quantity, cf. Prud. Apoth. 759
and 1078, with Aus. Idyll. 1,14).
adamanteus, a, um, adj. [adamas],
of hard steel,, iron, etc., or hard as these:
catenae, adamantine, Manii. 1,921: nares
(taurorum), . . 7,104.
t adamantinus, a, nm, adj., = <5, hard as steel, etc., adamantine:
saxa, Lucr. 2, 447: duritia, Plin. 37, 11, 73.
St Hence poet., extremely hard, inflexi-.
hie, invincible: clavi, Hor. C. 3 , 2 4 , 5 : tunica, id. ib. 1,6, 13 : juga, Prop. 3,9, 9 ; cf.
aenus.
adamantis, tais, / . , a certain magic
herb, which cannot be btmised or crushed
[-], Plin. 24, 17, 102, 162 ; App.
Herb. 4.
t adamas, antis, m. (acc. Gr. adamanti, adatnantas), = ? (invincible),
adamant, the hardest iron or steel; hence
poet.,for em^ thing inflexible,firm, lasting, etc. (first used by Verg.): porta adversa
ingens solidoque adamante columnae,Verg.
. 6, 552; cf. Mart. 5, I I ; adamante texto
vincire, with adamantine chains, Sen.
Here. F. 807. T r o p . of c h a r a c t e r ,
hard, unyielding, inexorable: nec rigidos silices solidumve in pectore ferrum aut
adamanta gerit, a heart of stone, . . 9,
615: lacrimis adamanta movebis, will move
a heart of stone, id. . . 1, 659; so id. Tr.
4 , 8 , 4 5 : voce tua posses adamanta movere,
Mart. 7, 99: duro nec enim ex adamante
creati, Sed tua turba sumus, Stat. S. I, 2,69.
I I , The diamond: adamanta infragilem
omni cetera vi sanguine hircino rumpente,
Plin. 20, prooemii; 37,4,15, 55 sq.
ad-amator, oris, m., a lover, Tert.
Hab. Mul. 2.In the Gloss. Graec. a transi,
of epoiT .
ad-ambulo, ure, i, v. n., to walk
about, at, or near a tlving (rare; used
only before and after the class, per.): ad
ostium^ Plaut. Bacch. 4, 6, 8. Also with
dat.: seni, App. . II, p. 261; so lateri, 3,
26.
emptio.
from ad-
ADDI
ADDO
ADDO
A D DU
Aui. 3 , 6 , 2 0 ; so id. Mil. 2 , 6 , 6 9 : adimunt diviti, addunt pauperi, Ter. Ph. 2 , 1 , 4 7 : spumantia addit Frena feris, Verg. A. 5, 818:
Pergamaque Iliacamque jugis hanc addidit
arcem, i.e. imposuit, id. ib. 3,336; Hor. Epod.
8, IO: flammae aquam, to throw upon, Tib.
2 , 4 , 4 2 : incendia ramis, Sil. 7,161: properem Martem, to bring nearer, id. 5,442.
With in : uram in ollulas addere, Varr. R. R.
2 , 5 4 , 2 : glandem in dolium, id. ib. 3 , 1 5 , 2 :
eas epistulas in eundem fasciculum velim
addas, Cie. Att. 12,53: adde manus in vincla meas, Ov. Arn. I, 7, I; id. A. A. 2, 672,
30. P o e t . : cum carceribus sese effudere
quadrigae, addunt in spatia, i. e. dant se,
Verg. G. 1,513, v. Heyne and Forb.Hence,
B. T r o p . , to bring to, to add to; with
dat.: pudicitiae hujus vitium me hinc absentem additum, Plaut. Am. 2, 2, 179 : fletum ingenio muliebri, Pac. ap. Cie. Tusc. 2,
21,50; also absol.: operam addam sedulo,
Plaut. Ciet. 1 , 1 , 5 4 ; so id. Fers. 4 , 4 , 5 7 : addere animum, or animos, to give courage,
make courageous: mihi quidem addit animum, Ter. Heaut. 3,2^31: sed haec sunt in
iis libris, quos tu laudando animos mihi addidisti, Cie. Ait. 7 , 2 , 4 ; so, animos cum clamore, . M. 8,388,So also: addis mihi alacritatem scribendi,Cie. Ati. 16,3 : verba virtutem non addere, impart, bestow, Sail. C.
58: severitas dignitatem addiderat, id. ib. 57:
audaciam, id. J. 94: formidinem, id. ib. 37:
metum, Tae. H. 1 , 6 2 ; cf. ib. 76: ex ingenio
suo quisque demat vel addat fidem, id. G. 3:
ardorem mentibus,Verg. A. 9,184: ductoribus honores, id. ib. 5,249; hence, addere alicui calcar, to give one Vie spur, to spur
Mm on: anticipate atque addite calcar,
Varr. ap. Non. 70, 13: vatibus addere calcar, Hor. Ep. 2,1,217 (cf.: admovere calcar
Cie. Att. 6 , 1 , and adhibere calcar, id. Brut.
56).
II. E s p. A . To add to by way of increase, to join or annex to, to augment,
with dat. or ad (the most common signif.
of this word): etiam fides, ei quae accessere,
tibi addam dono gratiis, Plaut. Ep. 3 , 4 , 3 7 :
verbum adde etiam unum, id. Rud. 4 , 3 , 6 8 ;
cf. Ter. And. 5 , 2 , 1 9 : non satis habes quod
tibi dieculam addo ? id. ib. 4, 2, 27; so id.
Eun. 1 , 1 , 3 3 ; id. Ph. 1 , 1 , 8 : illud in his rebus non addunt, Lucr. 3,900: quaeso ne ad
malum hoc addas malum, Caec. ap. Non.
154,15: addendo deducendoque videre quae
reliqui summa fiat, Cie. Off. 1 , 1 8 , 5 9 ; so id.
de Or. 2,12 fin.; id. Fam. 1 5 , 2 0 ; id Att. I,
13: acervum efficiunt uno addito grano, id.
Ac. 2 , 1 6 , 49: hunc laborem ad cotidiana
opera addebant, Caes. B. C. 3 , 4 9 : multas res
novas in edictum addidit, he made essential additions to, Nep. Cat. 2 , 3 : eaque res
multum animis eorum addidit, Sali. J. 7 5 , 9 :
addita est alia insuper injuria, Liv. 2 , 2 : novas litterarum formas addidit vulgavitque,
Tae. A. II, 13 ; cf. ib. 14 ai. o e t . : noctem addens operi, also the night to the
work, Verg. . 8,411; ut quantum generi
demas, virtutibus addas, Hor. Ep. 1,20,22.
With ad: additum ad caput legis, Suet. Calig. 40; so Flor. 1,13,17. o e t. with inf :
ille viris pila et ferro circumdare pectus addiderat, he instructed, them in addition,
Sil. 8 , 5 5 0 : addere gradum (sc. gradui), to
add step to step, i. e. to quicken one's
pace: adde gradum, appropera, Plaut. Tr. 4,
3 , 3 ; so Liv. 3 , 2 7 ; 2 6 , 9 ; Plin. Ep. 6 , 2 0 ; cf.
Doed. Syn. 4 , 5 8 : addito tempore, in course
of time: conjugia sobrinarum diu ignorata addito tempore percrebuisse, Tae. A. 12,
6; so also: addita aetate, with increased
age: in infantia scabunt aures; quod addita aetate non queunt* as they grow older, Plin. II,48,108, 260.2. Mercant. 1.1.,
to add to one's bidding, to give more: nihil addo, Poet. ap. Cie. de Or. 2 , 6 3 , 2 5 5 . B .
When a new thought is added to what precedes, as an enlargement of it, it is introduced by adde, adde huc, adde quod, and
the like (cf. accedo), add to this, add to
this the circumstance that, or besides,
moreover . . . : adde furorem animi proprium atque oblivia rerum, adde quod in nigras lethargi mergitur undas, Lucr. 3,828
sq. (cf. the third verse before: advenit id
quod eam de rebus saepe futuris Macerat):
adde huc, si placet, unguentarios, saltatores
totumque ludum talarium,Cie. Off. 1,42,150:
adde hos praeterea casus, etc., Hor. S . 2 , 8 ,
71: adde huc populationem agrorum, Liv.7,
30: adde quod pubes tibi crescit omnis, Hor.
C. 8 , 1 7 ; id. Ep. 1,18, 52: adde quod ingenuas didicisse fideliter artes Emollit mores
nec sinit esse feros, Ov. Pont. 2 , 9 , 4 9 : adde
huc quod mercem sine fucis gestat, Hor.
Sat. 1 , 2 , 8 3 : adde super dictis quod non levius valeat, id. ib. 2,7,78. So also when several are addressed, as in the speech of Scipic
to his soldiers: adde defectionem Italiae, Siciliae, etc., Liv. 26, 41, 1 2 . Also with the
acc. and inf.: addebat etiam, se in legem
Voconiam juratum contra eam facere non
audere, Cie. Fin. 2 , 1 7 , 5 5 ; and with an anticipatory dem. pron.: Addit etiam illud,
equites non optimos fuisse, id. Deiot. 8, 24:
Addit haec, fortes viros sequi, etc., id. Mil.
35,96 ai.: addito as abl. absol. with a subj.
clause ; with the addition, with this addition (post-Aug.): vocantur patres, addito consultandum super re magna et atroci,
toith this intimation, that they were to
consult, etc., Tae. A. 2, 28: addito ut luna
infra terram sit, Plin. 15,17,18, 62 (cf.: adjunct u t . . . haberentur, Cie. Off. 2 , 1 2 ) .
Hence, additus, a, um, P. a. (addo I.),
joined to one as a constant observer;
so, A. Watching or observing in a hostile or troublesome manner: si mihi non
praetor siet additus atque agitet me, Lucii,
ap. Macr. Sat.6,4.Hence, in gen., B. Pursuing one incessantly, persecuting: nec
Teucris addita Juno Usquam aberit, Verg.
A. 6,90 Serv. (= adfixa, incumbens, infesta).
* ad-ddceo, cui, etum, 2, v. a., to teach
something in addition to, to teach: ebrietas addocet artes, Hor. Ep. 1, 5,18 (but in
Cie. Clu. 37,104, the correct read, is adducti,
B. and .).
* ad-dor mio, ire, 4, v. ., to begin to
sleep, to go to sleep : rursus addormiunt,
Cael. Aurei. I, I I , 38.
* ad-dormisco, ere, v. inch, n., to go
to sleep: quoties post cibum addormisceret,
Suet. Claud. 8.
Addua, ae, m., dowav (cf. Weicliert
Po6t. Lat. 180), a river in Upper Italy,
which flows into the Po near Cremona,
now Adde, Plin. 2,103,106 ; 3,16,20 ai.
addictio,
a d d u b a u u m = d u b i u m , acc. to Paul,
ex Fest. p. 21 Miill.
AD D U
ADEO
ADEO
Adelphi (oe),
orum, m., = ,
The Brothers, a comedy of Terence.
adelphis, idis,/. , sister; so
called as resembling the caryotis, or because they hung two together from a
branch], a kind- of date, Plin. 13, 4, 9,
45.
ademptio, onis, / . [adimo], a taking
away, a seizure : civitatis, Auet. Or. pro
Dom. 30: bonorum, Tae. . 4, 6: provinciae, ib. 2,76.
a d e m p t o r , o r i s , m. [id.], one who takes
awa/y: vitae, Aug. in Joann. Tract. 116.
ademptus, a, um, Part. of adimo.
I. ad-eo, and rarely ivi, itum (arch,
adirier for adiri, Enn. Rib. Trag. p. 59), 4, v.
n. and a. (acc. to Paul, ex Fest. should be
accented Adeo; v. Fest. s. v. adeo, p. 19
Miill.; cf. the foil, word), to go to or approach a person or thing (syn.: accedo,
aggredior, advenio, appeto). I. L i t . .
In gen., c o n s t r . () With ad (very
freq.): sed tibi cautim est adeundum ad
virum, Att. ap. Non. 512, IO: neque eum
ad me adire neque me magni pendere visunt, Plaut.Cur. 2,2,12: adeamne ad eam?
Ter. And. 4, I, 15; id. Eun. 3, 5, 30: aut
ad consules aut ad te aut ad Brutum adissent, Cie. Fragm. ap. Non. 208,5: ad M. Bibulum adierunt, id. Fragm. ap. Anis. p. 213
Lind.: ad aedis nostras nusquam adiit,Plaut.
Aui. 1,1,24: adibam ad istum fundum, Cie.
Caec. 29() With in : priusquam Romam
atque in horum conventum adiretis, Cie.
mm% m
origin of this phrase is unc.; Acidalius conjectures that\iti arose from some artifice
practised in wrestling, Wagner ad Plaut.
Aui. 2 , 8 , 8 ) : eo pacto avarae Veneri pulcre
adii manum, Plaut. Poen. 2, I I ; so id. Aui.
2 , 8 , 8 ; id. Cas. 5 , 2 , 5 4 ; id. Pera. 5,2,18.
2. ad-, adv. [cf. quoad and adhuc]
(acc. to Festus, it should be accented adeo,
. the preced. word; but this distinction is
merely a later invention of the grammarians;
ADEO
ADEO
tf. Geli. 7 , 7 ) . I. In the ante-class. per., A. adeo non u t . . . adeo nihil u t . . . so little
To designate the limit of space or time, with that, so far from that... (in reference to
reference to the distance passed through; which, it should be noticed that in Latin
hence often accompanied by usque (cf. ad), the negative is blended with the verb in
to this, thus far, o far, as far.
1. Of one idea, which is qualified by adeo)=tans p a c e : surculum artito usque adeo, quo tum abest u t : haec dicta adeo nihil movepraeacueris, fit in the scion as far as you runt quemquam,ut legati prope violati sint,
ha/oe sharpened it, Cato, R. R. 40, 3. these words left them all so unmoved
Hence: res adeo rediit, the affair has gone that, etc., or had so little effect, etc., Liv.
so far (viz., in deterioration, " c u m aliquid 3, 2, 7: qui adeo non tenuit iram, ut gladio
pejus exspectatione contigit," Don. ad Ter. cinctum in senatum venturum se esse paPh. 1 , 2 , 5 ) : postremo adeo res rediit: adule- lam diceret, who restrained his anger so
scentulus saepe eadem et graviter audiendo little that, etc. (for, qui nontenuit iram
victus est, Ter. Heaut. 1 , 1 , 6 1 ; cf. id. Ph. I, adeo, ut), id. 8 , 7 , 5 ; so 5 , 4 5 , 4 ; Veli. 2,66,
2, 5. 2. Of t i m e, so long (as), so long 4: Curt. 3,12,22.Also with contra in the
(till), strengthened by usque,and with dum, concluding clause: apud hostes Atri et
donec, following, and in Cie. with quoad : Carthaginienses adeo non sustinebant, ut
merces vectatum undique adeo dum, quae contra etiam pedem referrent, Liv. 30,34,5.
tum haberet, peperisset bona, Plaut. Mere. I, B , Adeo is placed enclitically after its
1 , 7 6 ; 3 , 4 , 7 2 ; id. Am. 1,2, IO ai.: nusquam word, like quidem., certe, and the Gr. ye,
destitit instare, suadere, orare, usque adeo even, indeed, just, precisely.
So,
1,
donec perpulit,Ter. And. 4 , 1 , 3 6 ; Cato, R. R. Most freq. with pronouns, in order to ren67; id. ib. 7 6 : atque hoc scitis omnes usque der prominent something before said, or
adeo hominem in periculo fuisse, quoad sci- foil., or otherwise known (cf. in Gr. eytoye,
tum sit Sestium vivere, Cie. Sest. 38, 82. , ye, etc., Viger. ed. Herm. 489,
B. For the purpose of equalizing two things vi. and Zeun.): argentariis male credi qui
in comparison, followed by ut: in the same aiunt, nugas praedicant: nam et bene et
degree or measure or proportion... in male credi dico; id adeo hodie ego experwhich; or so very, so much, so, to such tus sum,,?ws this ( ye), Plaut. Cure.
a degree . . . as (only in comic poets), 5 , 3 , 1 ; so id. Aui. 2, 4 , 1 0 ; 4, 2 , 1 5 ; id. Am.
Plaut. Ep. 4 , 1 , 3 8 : adeon hominem esse in- 1 , 1 , 9 8 ; 1 , 2 , 6; id. Ep. 1 , 1 , 5 1 ; 2, 2 , 3 1 ; 5,
venustum aut infelicem quemquam, ut ego 2 , 4 0 ; id. Poen. 1, 2, 57 : plerique homines,
sum ? Ter. And. I, 5, IO.Also followed by quos, cum nihil refert, pudet; ubi pudenquasi, when the comparison relates to simi- dumst ibi eos deserit pudor, is adeo tu es,
larity: gaudere adeo coepit, quasi qui cupi- you are just such a one, id. Ep. 2 , 1 , 2:
unt nuptias, in the same manner as those cui tu obsecutus, facis huic adeo injuriam,
rejoice who desire marriage, Ter. Heaut. Ter. Hec. 4 , 4 , 6 8 : tute adeo jam ejus verba
5 , 1 , 1 2 . C . (Only in the comic poets) = a d audies, you yourself shall hear what he
haec, praeterea, moreover, besides, too: ibi has to say (auye ), Ter. And. 3 , 3 , 2 7 :
tibi adeo lectus dabitur, ubi tu haud som- Dolabella tuo nihil scito mihi esse iucundinum capias (beside the other annoyances), us : hanc adeo habebo gratiam illi, i. e. hanc,
a bed, too, shall be given you there, etc., quae maxima est, gratiam ( ye
Plaut. Ps. 1,2,80.Hence also with etiam: ), Caes. ap. Cie. Att. 9, 1 6 : haec adeo
adeo etiam argenti faenus creditum audio, ex illo mihi jam speranda fuerunt, even
besides too, id. Most, 3 , 1 , 1 0 1 . D. (Only in this, Verg. A. I I , 275. It is often to be
the comic poets.) Adeo ut, for this pur- translated by the intensive and, and just,
pose that, to the end that: id ego continuo etc. (so esp. in Cie. and the histt.): id adeo,
huic dabo, adeo me ut hic emittat manu, si placet, considerate, just that ( 7e
Plaut. Rud. 6 , 3 , 3 2 : id adeo te oratum ad- ), Cie. Caec. 3 0 , 8 7 : id adeo ex ipso
venio, ut, etc., id. Aui. 4, IO, 9: adeo ut tu senatus consulto cognoscite, id. Verr. 2, 4,
meam sententiam jam jam poscere possis, 6 4 , 1 4 3 ; cf. id. Clu. 30,80 : ad hoc quicumfaciam, etc,, id. ib. 3, 2, 26 (where Wagner que aliarum atque senatus partium erant,
now reads at ut): atque adeo ut scire pos- conturbari remp., quam minus valere ipsi
sis, factum ego tecum hoc divido, id. Stich. malebant. Id adeo malum multos post an6,4,15. (These passages are so interpreted nos in civitatem reverterat, And just this
by Hand, I. p. 138; others regard adeo here evil, Sali. C. 37, I I ; so 37, 2; id. J. 68, 3;
= quin immo.)B. In narration, in order Liv. 2, 29, 9; 4, 2, 2: id adeo manifestum
to put one person in strong contrast with erit, si cognoverimus, etc., and this, preanother. It may be denoted by a stronger cisely this, will be evident, if, etc., Quint,
emphasis upon the word to be made con- 2 , 1 6 , 1 8 Spald.It is rarely used with ille:
spicuous, or by yet, on the contrary, etc.: ille adeo illum mentiri sibi credet, Plaut.
jam ille illuc ad erum cum advenerit, nar- Am. 1,2,6.Sometimes with the rei. pron.:
rabit, etc.: ille adeo illum mentiri sibi cre- quas adeo haud quisquam liber umquam tedet, Plaut. Am. 1 , 2 , 4 sq.; so id. Mere. 2,1, tigit, Plaut. Poen. 1 , 2 , 5 7 ; Cie. Fin. 2,12,37.
8 ai.
With interrog. pron.: Quis adeo tam
I I . T o t h e L a t i n o f e v e r y p e r i o d Latinae linguae ignarus est, quin,etc., Geli.
belongs the use of this word, A. To give 7,17.Adeo is joined with the pers. pron.
-eemphasis to an idea in comparison, so, so when the discourse passes from one person
m\cdh, so very, with verbs, adjectives, and to another, and attention is to be particularsubstantives: adeo ut spectare postea om- ly directed to the latter: Iuppiter, tuque
nis oderit, Plaut. Capt. proi. 65: nemi- adeo summe Sol, qui res omnes inspicis,
nem quidem adeo infatuare potuit, ut ei and thou especially, and chiefly thou,
nummum ullum crederet, Cie. FI. 20, 4 7 : Enn. ap. Proh.: teque adeo decus hoc aevi
adeoque inopia est coactus Hannibal, ut,etc., inibit, Verg. E. 4, I I ; id. G. I, 24 : teque,
Liv. 22,32,3 Weiss.: et voltu adeo modesto, Neptune, invoco, vosque adeo venti, Poet,
adeo venusto, ut nil supra, Ter. And. 1 , 1 , 9 2 : ap. Cie. Tusc. 4, 34, 7 3 ; and without the
nemo adeo ferus est, ut, etc., Hor. Ep. I, I, copulative: vos adeo . . . item ego vos vir39. With usque: adeo ego illum cogam gis circumvinciam, Plaut. Rud. 3, 4, 25.
usque, ut mendicet meus pater JE^laftt. Bacelu Ego adeo often stands for ego quidem, equi3,4, IO: usque adeo turbatur, e v o l s o mhcn, d e m (^): tum libertatem Chrysalo lareo continually, Verg. E. 1 , 1 2 ; Curt. IO, I, g i e r e : ego adeo numquam accipiam, Plaut,
42; Lue. 1,366.In questions: adeone me Bacch. 4 , 7 , 3 0 ; so id. Mil. 4 , 4 , 5 5 ; id. True.
fuisse fungum, ut qui illi crederem ? Plaut. 4 , 3 , 7 3 : ego adeo hanc primus inveni viam,
Bacch. 2 , 3 , 4 9 : adeone hospes huj us urbis, Ter. Eun. 2, 2 , 1 6 : nec me adeo fallit, Verg.
adeone ignarus es disciplinae consuetudinis- A. 4,96.Ipse adeo ( ye), for the sake
que nostrae, ut haec nescias ? Cie. Rab. IO, of emphasis: atque hercle ipsum adeo con28 ; so id. Phil. 2, 7 , 1 5 ; id. Fam. 9, IO; Liv. d o r , Plaut. As. 2 , 3 , 2 4 : ipsum adeo praesto
2, 7, IO; 5, 6, 4.With a negative in both video cum Davo, Ter. And. 2 , 5 , 4 : ipse adeo
clauses, also with quin in the last: non ta- senis ductor Rhoeteus ibat pulsibus, Sil. 14,
men adeo virtutum sterile saeculum, ut non 4 8 7 . 2 . With the conditional conjj. si, nisi,
et bona exempla prodiderit, Tae. H. 1 , 3 ; so etc. (Gr. ei' ye), if indeed, if truly: nihili
Suet. Otii. 9: verum ego numquam adeo est autem suum qui officium facere immemor
astutus fui, quin, etc., Ter. Ad. 2, 2 , 1 3 . est, nisi adeo monitus, u/nless, indeed, he is
Sometimes the concluding clause is to be reminded of it, Plaut. Ps. 4 , 7 , 2 : Si. Num
supplied from the first: quis genus Aenea- illi molestae quippiam hae sunt nuptiae?
dum,quis Trojae nesciat u r b e m ? . . . non ob- Da. Nihil Hercle: aut si adeo, bidui est aut
tusa adeo gestamus pectora Poeni, viz., that tridui haec sollicitudo, and if, indeed, etc.
we know not the Trojans and their his- (not if also, for also is implied in aut), Ter.
tory,Verg. A. 1 , 5 6 5 : adeo senuerunt Iuppi- And. 2 , 6 , 7 . 3 . With adverbs: nunc adeo
ter et Mars ? Juv. 6,59.Hence (post-Cic.): ( ye), Plant. As. 3 , 1 , 29; id. Mil. 2, 2, 4;
ADEO
id. Merc. 2, 2, 57; id. Men. 1, 2,11, id. Ps.
1 , 2 , 5 2 : id. Rud. 3 , 4 , 2 3 ; Ter. And. 4 , 5 , ' 6;
Verg. A.' 9, 156: jam adeo (6 ye), id. ib.
5, 268; Sil. 1, 2 0 ; 12, 534; Val. FI. 3, 70.
umquam adeo, Plaut. Cas. 5, 4, 2 3 : inde
adeo, Ter. Heaut. I, I, I: hinc adeo, Verg.
E. 9 , 5 9 : sic adeo (/? ye), id. A. 4 , 5 3 3 ;
Sil. 1 2 , 6 4 6 : vix adeo, Verg. A. 6 , 4 9 8 : non
adeo, Ter. Heaut. 1 , 1 , 5 7 ; Verg. A. I I , 436.
4 . With adjectives vel, indeed, even,
vea-y, fully: quot adeo cenae, quas deflevi,
mortuae! how very many suppers, Plaut.
Stich. 1, 3, 5 9 : quotque adeo fuerint, qui
temnere s u p e r b u m . . . Lucii. ap. Non. 180,
2: nullumne malorum "finem adeo poenaeque dabis (adeo separated from nullum by
poet, license) ? wiit thou make no end at
all to calamity and punishment ? Val.
FI. 4, 6 3 : tris adeo incertos caeca caligine
soles erramus, three whole days we wan~
der about, Verg. A. 3, 203 ; 7, 629.And
with comp. or the adv. magis, multo,e te.:
quae futura et quae facta, eloquar: multo
adeo melius quam illi, cum sim Iuppiter,
very much better, Plaut. Am. 5 , 2 , 3 ; so id.
True. 2 , 1 , 5: magis adeo id facilitate quam
alia. ulla culpft mei!, contigit, Cie. de Or. 2 , 4 ,
1 5 . 5 . With the conjj. sive, aut, vel, in
order to annex a more important thought,
or to make a correction, or indeed, or
rather, or even only: sive qui ipsi ambissent, seu per internuntium, sive adeo
aediles perfidiose quoi duint, Plaut. Am.
proi. 7 1 : si hercle scivissem, sive adeo ioculo dixisset mihi, se illam amare, id. Mere.
5, 4, 33; so id. True. 4, 3 , 1 ; id. Men. 5, 2,
74; Ter. Hec. 4 , 1 , 9 : nam si te tegeret pudor, sive adeo cor sapientia imbutum foret,
Pacuv. ap. Non. 521, IO: mihi adeunda est
ratio, quft ad Apronii quaestum, sive adeo,
qua ad istius ingentem immanemque praedam possim pervenire, or rather, Cie. Verr
2, 3, 46, H O ; Verg. A. I I , 369 ; so, atque
adeo: ego .princeps in adiutoribus atque
adeo secundus, Cie. Att. 1 , 1 7 , 9 . - 6 , With
the imperative, for emphasis, like tandem,
modo, dum, the Germ, so, and the Gr. ye
(cf. L.and S.), now, I pray: propera adeo
puerum tollere hinc ab janua, Ter. And.
4 , 4 , 20 (cf. ' , Soph. Phil.
1003). C. Like admodum or nimis, to
give emphasis to an idea (for the most part
only in comic poets, and never except with
the positive of the adj.; cf. Consent. 2023
P.), indeed, tndy, so very, so entirely:
nam me ejus spero fratrem propemodum
iam repperisse adulescentem adeo nobilem,
so very noble, Ter. Eun. I, 2 , 1 2 3 : nec sum
adeo informis, nor arn I so very ugly,Verg.
E. 2 , 2 5 : nam Caii Luciique casu non adeo
fractus, Suet. Aug. 6 5 : et merito adeo, and
with perfect 7'ight, Ter. Hec. 2 , 1 , 4 2 : etiam
num credis te ignorarier aut tua facta adeo,
do you, then, think that they are ignorant of you or your conduct entirely ? id.
Ph. 5 , 8 , 38. I ) . To denote what exceeds
expectation, even: quam omnium Thebis
vir unam esse optimam diiudicat, quamque
adeo cives Thebani rumificant probam, and
whom even the Thebane (who are always
ready to speak evil of others) declare to be
an honest woman, Plaut. Am. 2, 2, 44.
Hence also it denotes something added to
the rest of the sentence, besides, too, over
and above, usually in the connection: -que
adeo (rare, and never in prose; cf. adhuc,
1.): quin te Di omnes perdant qui me hodie
oculis vidisti tuis, meque adeo scelestum,
and me too, Plaut. Rud. 4 , 4 , 1 2 2 ; cf. id. 4,
2, 3 2 : haec adeo tibi me, ipsa palam tari
omnipotens Saturnia iussit, Verg. A. 7,427.
I I I . A f t e r C a e s a r and C i c e r o (the
only instance of this use adduced from Cicero's works, Off. I, 11, 36, being found in a
passage reiected by the best critics, as B.
and .). . For adding an important and
satisfactory reason to an assertion, and
then it always stands at the beginning of
the clause, indeed, for: cum Hanno perorasset, nemini omnium cum eo certare necesse fuit: adeo prope omnis senatus Hannibalis erat: the idea is, Uannos speech,
though so powerful, was ineffectual, and
did not need a reply; for all the senators belonged to the party of Hannibal, Liv. 21, I I , 1 ; so id. 2, 27, 3 ; 2, 28, 2 ;
8, 37, 2 ; Tae. Ann. 1, 50, 8 1 ; Juv. 3, 274 ;
14, 233. Also for introducing a parenthesis : sed ne illi quidem ipsi satis mitem
gentem foro (adeo ferocia atque indomita
ADEQ
ADH A
AD HI
A D HO
ADITU
AD U
7; id. Off. 3, 20; id. Phil. 5, 9; Caes. B. G. tation, encouragement (class.): omissa Adhuc denotes not merely a limitation of
I, 20; Suet. Claud. 35; cf. Cortius ad Sali. nostra adhortatione veniamus ad eorum time in the present, but also, though more
J. 113, and ad Cie. Fani. 4, 7, 15. But sermonem, * Cie. de Or. 2, 3, I I : cum cla- rarely, like usque eo and ad id tempus, and
sometimes adhibere in consilium=admit- more comprobata adhortatio esset, Liv. 4, the Engl, as yet, in the past: adhuc haec
tere in cons., to admit to a consultation. 38; 9, 1 3 ; Curt. 3, II, 9; Plin. 8, 42, 65, erant, ad reliqua alacri tendebamus animo,
Cie. Div. 2 , 2 , 4 : Abraham vero adhuc staSo t r o p . : est tuum, sic agitare animo, ut 159: Quint. II, 3, 6 4 ; Suet. Aug. 94 ai.
non adhibeas in consilium cogitationum tuaadhortationis, a, um, adj. [adhortor], bat, Vulg. Gen. 18,22: unam adhuc a te epirum desperationem aut timorem, Cie. Fam. belonging to exhortation: modus, the stulam acceperam, Cie. Att. 7 , 2 : cum adhuc
sustinuisset multos dies, Vulg. Act. 1 8 , 1 8 :
6, I . C . Adhibere aliquem cenae, epulis, mood of, Diom. I. p. 328 P. ai.
etc., to invite to a dinner, to a banquet,
adhortator, oris, m. [id.], an exhort- scripsi etiam illud quodam in libello... dietc., to entertain: adhibete Penatis et pa- er, encourager, exciter: operis, Liv. 2, sertos me cogndsse nonnullos, eloquentem
adhuc neminem, id. de Or. 1 , 2 1 : una adhuc
trios epulis, etc., Verg. . 5 , 6 2 ; so Hor. C. 58.Absol., Liv. 7,32 ; 9 , 1 3 ; 32,25.
Carus Metius censebatur, Tae. Agr.
4,5,32; Suet. Caes. 73; .. 7 4 : in convi1. adhortatus, a, um, Part. oi adhor- 4victoria
5 . B . Adhuc non, or neque adhuc, not as
vium, Nep. praef. 7.And absol., to re- tor.
not to this time: nihil adhuc, nothing
ceive, to treat: quos ego universos adhiberi
2. * adhortatus, es, m - [adhortor], yet,
as yet, or not at all as yet: numquam adliberaliter dico oportere, Cie. Q. Fr. I, 5 :
an exhortation, persuasion: meo adhorhuc, never as yet,never yet: cupidissimi veQuintum filium severius adhibebo, id. Att.
tatu, App. Mag. p. 338.
niendi maximis injuriis affecti, adhuc non veIO, 1 2 . D . Adhibere se ad aliquid, to bead-hortor, ari atus, I, v. dep., to nerunt, Cie. Verr. 2,2,27,65: me adhuc non
take or apply one's self to a thing, i. e. to
encourage,
urge
exhort
om
to
a
thing,
}
legisse turpe utrique nostrum est, id. Fam.
devote attention to it: adhibere se remotum a curis veram ad rationem, Lucr. I, 44 constr. with ad, in, de, or absol.: nam me 7 , 2 4 , 7 ; so id. 3,8, 25; 6 , 1 4 ; 14, 6 , 2 ; Mart.
(cf. above I. A . ) ; and absol.: adhibere se, meae vitae consuetudo ad C. Rabirium de- 7, 89, IO : cui neque fulgor adhuc nec dum
to appear or to behave one's self in any fendendum est adhortata, Cie. Rab. Perd. I: sua forma recessit, Verg. A. II, 70: nihil
manner: permagni est hominis, sic se adhi- ne posset aliquando ad bellum faciendum adhuc peccavit etiam, Plant. Pers. 4, 4 , 7 8 :
here in tanta potestate, ut nulla alia po- | locus ipse adhortari, id. Oif. I, II, 35: ali- nihil adhuc est, quod vereare, Ter. Heaut. I,
testas ab iis, quibus ipse praeest, desidere- j quem ad certam laudem, id. Fam. i, 7: lori- 2, I: sed quod quaeris, quando, qua, quo,
tur, Cie. Q. Fr. I, I, 7 . B . Adhibere ali- catos ad discumbendum, Suet. Calig. 45: in nihil adhuc scimus, Cie. Fam. 9 , 7 , 4 ; so 9,
quid ad aliquid, alicui rei, or with in and bellum, Tae. H. 3, 61: in ultionem sui, Suet. 1 7 , 7 ; Caes. B. C. 3 , 5 7 ; Nep.Milt.5: numabl, to put a thing io a determinate use, Ner. 41 : de re frumentaria Boios atque quam etiam quicquam adhuc verborum est
to apply, to use or employ for or in any Aeduos adhortari non destitit, he did not prolocutus perperam, Plaut. Am. I, I, 92;
thing definite (therefore, with intention cease to incite and spur on the Boii and cf. id. Capt. 5 , 2 , 7 . C . For etiam nunc, yet,
and deliberation; on the contr., usurpare Aedili, in respect to a supply of com, still; to denote continuance (apparently
denotes merely momentary use; cf. Cie. Caes.B. G. 7,17.Absol. : milites, Cie. Phil. not used by Cie.): stertis adhuc? are you
Lael. 2, 8; and uti, use that arises from 4, 5: nullo adhortante sibi quisque dux still snoring t Pers. 3,58; adhuc tranquilla
some necessity, Herz. ad Caes. B. G. 1,20): et instigator, Tae. H. 1,38.Followed by ut, res est, it is still quiet, Ter. Ph. 3 , 1 , 1 5 ; so
adhibere omnem diligentiam ad convalescen- ne, or the simple subj.: adhort. adulescen- id. Ad. I, 2, 42: Ephesi regem est consedum, Cie. Fam; 1 6 , 9 ; cf. ib. 6 ; Nep. Att. 21: tes, ut turbulenti velint esse, Cie. Phil. 1 , 9 : cutus fluctuantem adhuc animo, Liv. 33,
cautionem privatis rebus suis, Cie. Att. I, tandem Bruto adhortante, ne jamdudum 49, 7 ; so 21, 43, 1 4 ; Tae. A. I, 8, 17; id.
19: medicinam aegroto, id. ib. 1 6 , 1 5 : hu- operientes destitueret, Suet. Caes. 81: ad- H. 2 , 4 4 , 7 3 ; 4 , 1 7 ; id. Germ. 28; Suet. Aug.
matis titulum, i. e. inscriptionem addere, hortor, properent, Ter. Eun. 3, 5, 35: ad- 56, 69; Plin. Ep. 4, 13, I; Curt. 8, 6, 18:
Liv. 26,25: belli necessitatibus patientiam, hortari se, to rouse or bestir one's self: quinque satis fuerant; nam sex septemve
id. 5, 6: fraudem testamento, Suet. Dom. 2 : ferus ipse (leo) sese adhortans rapidum in- libelli est nimium: quid adhuc ludere,
Musa, juvat ? why play still, still more,
curam viis, id. Vesp. 5 : fidem et diligentiam citat animo, Catuli. 63, 85.
I ^ - P a s s . : adulati erant ab amicis et or further t Mart. 8, 3; so id. 4, 9 1 . D .
in amicorum periculis, Cie. Clu. 42, 118:
misericordiam in fortunis alicuius et sapi- adhortati, Cassius ap. Prisc. 791 P . : punc- Hence also to denote that a thing is still reentiam in salute reip.,id. Rab. Perd. 2: flo- tione aliqua adhortati vel titillati, Cael. Au- maining or existing: at in veterum comicorum adhuc libris invenio, I yet find in the
res in causis, id. Or. 19: curam in valetu- rei. Acui. 2,3.
ad-hospito, avi, v. a., to entertain as old comic poets, Quint. I, 7, 22: quippe
dine tuenda, Cels. 3 , 1 8 ; and with de: curam de aliqua re, Cie. Fam. 2 , 7 , 3 : modum, guest.Only t r o p . : Martem atque Con- tres adhuc legiones erant, were still left,
to set a limit to, to set bounds to: vitio. cordiam multis immolationibus sibi adhos- Tae. . 3, 9 ; so id. G. 3 4 ; id. Ann. 2, 2 6 ;
Cie. Tuso. 4 , 1 7 : sumptibus, Suet. Ner. 16: pitavere, to propitiate, Diet. Cret. 1,15 fin. Mart. 7, 44,1.With vb. omitted : si quis
adhuc precibus locus, exue mentem, Verg.
cf. id. Aug. 100; id. Tib. 34: voluptati, Quint.
ad-huc, adv. I. r o p., of I a e e, to
9,3, 74: memoriam contumeliae, to retain this place, hitherto, thus far (designating A. 4, 3 1 9 . E . To denote that a thing has
it in memory, Nep. Epam. 7 . , Adhibe- the limit, inclusive of the whole space trav- only reached a certain point, now first, fuit
re aliquid, in gen., to use, employ, exer- ersed : hence often joined with usque; cf. nolo: cum adhuc (now for the first time)
cise : neque quisquam parsimoniam adhi- ad, A. I. Bi): conveniunt adhuc utriusque naso odos obsecutus es meo, da vicissim
bet, Plaut. Most. I, 3, 79: Adem, id. Rud. 4, verba, thus far, to this point, the state- meo gutturi gaudium, Plaut. Cure. I, 2, 9:
3 , 1 0 4 : celeritatem, Cie. Fam. IO, 21, 2: ca- ments of both agree, Plaut. True. 4 , 3 , 2 0 : gangraenam vero, si nondum plane tenet,
lumniam, fraudem, dolum, id. Auet. Or. pro adhuc ea dixi, causa cur Zenoni non fuisset, sed adhuc incipit, curare non difficillimum
Dom. 14, 36: modum quemdam, Cie. Tuso. Cie. Fin. 4, 16, 4 4 ; cf. Auet. Her. I, 9, 16: est, Cels. 5,26,34; so Mart. 13,102.Hence,
4,17,38 ; Suet. Calig. 2: nulla arte adhibi- his oris, quas angulo Baeticae adhuc usque with deinde or aliquando following: quam
ta, Caes. B. C. 3 , 2 6 : sollertiam, Tibull. 3,4, perstrinximus, Mel. 3, 6,1.Hence, in the concedis adhuc artem omnino non esse, sed
75: querelas, Plin. Ep. 1 , 1 2 : adhibere mo- desig. of measure or degree, so far, to such aliquando, Cie. de Or. I, 58, 246: senatus
ram = differre, Pompon. Dig. 18, 6 , 1 6 . G , a degree: et ipse Caesar erat adhuc impu- priusquam edicto convocaretur ad curiam
In later Lat.: alicui aliquem, to bring up, dens, qui exercitum et provinciam invito concurrit, obseratisque adhuc foribus, dequote one to another as authority for an senatu teneret, Cie. Fam. 16, II, 4; so Liv. inde apertis, tantas mortuo gratias agit, etc.,
assertion : is nos aquam multam ex diluta 21, 18, 4; Quint. 2, 19, 2; 8, 6, 20.More Suet. Tit. I I ; so Tae. A. II, 23. F. To denote that a thing had reached a certain limnive bibentis coercebat, severiusque incre- frequently,
pabat adhibebatque nobis auctoritates no, T r a n s i .
. Of t i m e, until nolo, it before another thing happened (in prose
bilium medicorum, Geli. 19, 5, 3.
hitherto, as yet (designating the limit, to- only after Livy), still, yet, while yet: inadhibitio, ouis,/. [adhibeo] (late Lat.). gether with the period already passed ; cf. conditam multitudinem adhuc disiecit, he
I, An admission (cf. adhibeo, II. C.): con- ad, I. B . ) : res adhuc quidem hercle in tuto dispersed the multitude while yet unarvivii, to a banquet, Gai. Inst. I, I . I I . An est, Plaut. Merc. 2 , 3 , 4 8 : celabitur itidem ut ranged, Tae. A. 3,42.Gr. For etiam, inemploying, application (cf. ib. II. F . ) : celata adhuc est, Ter. Phorm. 4 , 3 , 2 0 : sicut super, praeterea, to denote that a thing
cucurbitarum, Marc. Emp. 15.
adhuc fecerunt, speculabuntur, Cie. Cat. I, occurs beside or along with another (beadhibitus, a, u m i Part. of adhibeo,
2, 6: ille vidit non modo, quot fuissent ad- longing perhaps only to popular language,
ad-hinnio, ivi, or ii, Itum, 4, v. n., to huc philosophorum de summo bono, sed quot hence once in Plaut., and to the post-Aug.
neigh to or after. I. Lit., constr. with dat. omnino esse possent sententiae, id. Fin. 5, per.), besides, further, moreover: addam
and acc., also ad and in with acc.: for- 6 , 1 6 : haec adhuc (se. acta sunt): sed ad minam adhuc istic postea, Plaut. True. 5,
tis equus visae semper adhinnit equae, Ov. praeterita revertamur, id. Att. 5 , 2 0 ; so ib. 18: unam rem adhuc adiciam, Sen. Q. N. 4,
Rem. Am. 634 ; cf. id. A. A. 1,208 ; Plin. 35, 3, 14 fin.; 5,17, 46 ; id. Agr. 3, I, I : Bri- 8: sunt adhuc aliquae non omittendae in
IO, 36, 95.Hence, of lewd persons, Plaut. tanni, qui adhuc pugnae expertes, Tae. Agr. auro differentiae, Plin. 33, 2, IO, 3 7 ; so
Fragm. ap. Mai. p. 1 9 ; Prud. ap. Symm. 1, 37; so Curt. 7 , 7 , 8 ai.With usque or sem- Quint. 2, 21, 6; 9, 4, 34; Val. FI. 8, 429 ;
57: aliquem, August, de Mor. Manich. 2,19 : per: usque adhuc actum est probe, Plaut. Tae. A. 1 , 1 7 ; id. Agr. 29; ib. 33; Flor. I,
in aliquam, Arn. 4, p. 135 : so, ad aliquam, Mil. 2 , 6 , 1 0 7 ; so id. Ps. 4 , 7 , 1 4 ; Ter. And. I, 13,17 ; Vulg. Amos, 4,7 ; ib. Joan. 16,12 ;
Vulg. Jer. 5, 8 ai. I I , F i g . , to strive 5 , 2 7 ; id. Ad. 4, 4 , 2 3 ; 5 , 4 , 5 ; id. H e c . 4 , 1 , ib. Heb. II, 3 2 , . In later Lat. adhuc is
after or long for with voluptuous de- 29; Cie. Rep. 2, 2 0 : quod adhuc semper used like etiam in the Cie. p e r . , = ', yet,
sire: admissarius iste ad illius orationem tacui et tacendum putavi, Cie. de Or. 1,26, still, for the sake of emphasis in compariadhinnivit, gave his passionate assent to, 119.With dum in subordinate proposi- sons ; then, if it enhances the comparative,
expressed his delight in, etc., Cie. Pis. 28, tions, for the purpose of more accurate it stands before it; but follows it, if that
69: virginis delicatas voculas, App. M. 6, p. desig. of time: quae adhuc te carens, dum which the comp. expresses is added by way
185.
hic fui, sustentabam, wha11 have e/ndured of augmentation; as, he has done a still
during the whole time that I have been greater thing, and he has still done a
(ad-horreo, ere, a false read, in Albi- here, until now, Plaut. Capt. 5, 1 , 4 : ad- greater thing (this is the view of Hand,
nov. I, 221, for inhorreo.)
huc dum mihi nullo loco deesse vis, num- Turs. I. p. 166): tum Callicles adhuc concitatior, Quint. 2 , 1 5 , 2 8 : adhuc difficilior ob* adhortamen, inis, n. [adhortor], a quam te confirmare potuisti, Cie. Fam. 16, servatio
est per tenores, id. 1 , 5 , 2 2 : si marmeans of exhortation, an exhortation: 4; so ib. 18.Hence the adverbial expresmor illi (Phidiae), si adhuc viliorem materiem
sion
(occurring
once
in
Plautus):
adhuc
lomulta mihi apud vos adhortamina suppecorum, until now, hitherto: ut adhuc lo- obtulisses, fecisset, etc., Sen. Ep. 8 5 , 3 4 : .adtunt, App. Flor. 4,18, p. 359.
adhortatio, ouis, f . [id.], an exhor- corum feci, faciam sedulo, Capt. 2, 3, 25. huc diligentius, Plin. 1 8 , 4 : cui gloriae am>
AD IG
plior adhuc ex opportunitate cumulus accessit, Suet. Tib. 17 : Di faveant, majora adhuc
restant, Curt. 9, 6, 23 ; so Quint. IO, I, 99;
Tae. G. 19 ; Suet. Ner. IO. I, Adhuc sometimes = adeo, even (in the connection, et
adhuc, -que adhuc; v. adeo, II.), a. Ita res
successit meliusque adhuc, Plaut. Baeeli. 4,
9,18: Tellurem Nymphasque et adhuc ignota precatur flumina, Verg. A. 7, 137: Nil
parvum sapias et adhuc sublimia cures, Hor.
Ep. 1,12, 15 ; so ib. 2, 2,114 ; Liv. 22, 49,
IO; Sen. Ep. 49, 4 . A b s o l . : gens non
astuta nec callida aperit adhuc secreta pectoris licentia joci, Tae. G. 2 2 : cetera similes
Batavis, nisi quod ipso adhuc terrae suae
solo et caelo acrius animantur, ib. 29,3 (cf.:
ipse adeo under adeo, II., and at the end);
so Stat. S. I, 2, 55. See more upon this
word. Hand, Turs. I. pp. 156-167.
* adhucme = adhuc ne, adv. interroga utili? yett App. M. 9, p. 218, where
some read adhucne.
o,
io,
36
A DI
edendi, Verg. A. 7 , 1 1 4 ; cf. 6, 696; so .
Am. 3, 6, 3; Sil. 2, 472 ; Stat. Th. 4, 531.
So also: tres liburnicas adactis per vim
gubernatoribus ascendere, Tae. Aer. 28; so
id. . 4 , 4 5 ; II, IO; id. H. 4 , 1 5 . B . Adigere aliquem ad jus jurandum, jus jurandum,
or jure jurando, or sacramento (abl.), 1.1.,
to put one on oath, to cause one to take
oath, to swear one (from the time of Livy
oftener with abl. ; so Tae.. Just., Flor.; cf.
on this point Cortius ad Sail. C. 22; Held ad
Caes. B. C. 1 , 7 6 ; Herz. ad Caes. B. G. 7 , 6 7 ;
Rudd. II. p. 328, no. 16): omnibus jus jurandum adactis, Caes. B. G. 7,67 : cum ad jus
jurandum populares sceleris sui adigeret,
Sali. C. 22: provinciam omnem in sua et
Pompeii verba jus jurandum adigebat, Caes.
B. C. 2 , 1 8 : censores ita jus jurandum adigebant, Liv. 43,15 fin. ; so Geli. 4, 20; 7,
18: populum jure jurando adegit, Liv. 2 , 1 :
omnibus jumoribus jure jurando adactis, id.
6, 33; so 6, 38 ; 7,9, I I ai.; Tae. H. I, 55;
ib. 76 ; Just. 22, 4, 5 ; 8, 4, I I ; Flor. 3 , 1 ,
13.Hence ellipt.: in verba adigere, for in
verba jus jurandum adigere in Tae. and
Suet. (cf. the passage cited above, Caes. B.
C. 2,18): neque se neque quemquam Batavum in verba Galliarum adegit, Tae. H. 4,
6 1 : provincia Narbon, in verba Vitellii adacta, id. ib. 2, 14; so 4, 59 ; Suet. Vesp. 6.
And Anally quite absol.: adigere (sc. jure
jurando, sacramento), to bind by an oath:
magno cum assensu auditus . . . universos
adigit, Tae. . 4, 15. C. o et. = subigere, to subject: bisque jugo Rhenum,bis
adactum legibus Istrum, Stat. Th. 1 , 1 9 : in
faciem prorae pinus adacta novae, brought
into the form of a ship, Prop. 4,22,14.
I g f In Caes. B. C. 2 , 1 : mare quod adigit
ad ostium Rhodani, we have a false reading,
for which Nipperdey restored adjacet.
ad-imo, emi, emptum, 3, v. a. [emo]
(adempsit = ademerit, Plaut. Ep. 3, 2, 27),
to take to one's self from a person or
thing, to take away, take any thing
from, to deprive of (syn.: demere, eximere, auferre, eripere). I, Of things: si ego
memorem quae me erga fecisti bene, nox
diem adimat, would take away, consume,
Plaut. Capt. 2, 3, 5 7 : multa ferunt anni
venientes commoda secum; multa recedentes adimunt, take them away with themselves, as a fine antithesis to secum ferunt,
Hor. A. P. 175 : ut istas compedes tibi adimam, huic dem, Plaut. Capi. 5, 4, 31 i metum, Ter. And. 2, 2, 2; eo id. Heaut. 3, I,
13 ; id. Hec. 5, 3, 19 ; id. Phorm. I, 3, 9 :
Juppiter, ingentes qui das adimisque dolores, Hor. S. 2, 3, 288: animam, Plaut. Mil.
3 , 1 , 137: postquam adempta spes est, Ter.
And. 2 , 1 , 4: alicui vitam, Cie. Plane. 42 :
pecuniam, id. Quint. 15, 4 9 : somnum, id.
Att. 2 , 1 6 : libertatem, id. Dom. 9: exercitum, id. Phil. II, 8: aditum litoris, id. Verr.
2, 5, 32 : omnia sociis, Sali. C. 12, 5: arma
militibus, Liv. 22,44: vires ad vincendum,
id. 23, 18: imperium, id. 22, 27 : pernicitatem, Tae. H. I, 79.And absol.: Qui propter invidiam adimunt diviti, Ter. Phorm.
2, I, 46. o e t. with inf. as object: adimam cantare severis, Hor. Ep. I, 19, 9 (cf.
Gr. uccdetv. I IOUI prohibit
them to sing; so Ov. Pont. 1, 7, 47; Sil.
9, 425).II. P o e t , of persons, to snatch
away, to carry off: hanc, nisi mors, mihi
adimet nemo, Ter. And. 4 , 2 , 1 4 : virgo, quae
puellas audis adimisque leto, Hor. C. 3, 22,
3. (For the distinction between demere,
adimere, eximere, v. Lamb, ad Cie. Fam. I,
7 ; cf. Cie. Rep. 2, 3 1 ; Bentl. Hor. C. 4,15,
18; and cf. Doed. Syn. IV. pp. 123-126.)
ad-impleo, vi etum, 2, v. a., to fili
up, to fili full (in the class, per., e. if. in Liv.
38,7,13, and Plin. II, 37,52, 140, dub.). I.
L i t . : Gangem decem Auminibus adimplere Aethic. Cosmogr. p. 709 ed. Gron.: quasi
mare adimpleti sunt, Vulg. Eccli. 50, 3.
B. r o p . : 'adimpleti tibiarum cantu vocant deam suam, Jul. Firm, de Err. p. IO
(cf. adimpletur): adimplebis me laetitia,
Vulg. Psa. 15, IO.II. M e t a p h . , to fulfil (as a promise,prediction, duty), toperform, = absolvere, satisfacere, praestare:
aliquid, Dig. 26, 7, 4 3 : quod dictum est,
Vulg. Matt. 1, 2 2 : ut adimpleatur scriptura, ib. Joan. 1 3 , 1 8 : legem Christi, ib. Gal.
6, 2 : Gratia vobis et pax adimpleatur, be
made full, perfect, ib. 2 Pet. 1, 2.
adimpletio, ouis, fi [adimpleo]. I.
ADIP
A completing, completion : temporum,
Tert, adv. Marc. 5, 17. I I . A fulfilling,
fulfilment: novum (testamentuni) veteris adimpletio est, Lact. 4,20.
* adimpleta!*, oris, m. [adimpleo], he
who filis (by inspiration), the inspiret':
Filius Dei adimpletor prophetarum, Aug. de
Temp. Serm. 144,3.
ad-incresco, ere, v. n., to increase,
Vulg. Eccli. 23,3.
* ad-indo, re, v. a., to put in besides:
subscudes iligneas adindito, Cato, R. R. 18,9.
ad-inflo, are, v. a,, to swell u/p: pennas, August. C. D. 19, 23.
* ad-ingero, 3, v. a., to bring to in
addition, to heap on: satiram in aliquem,
Sisenn. ap. Serv. 2.
* ad-inquiro, 3, v. a., to investigate
or inquire into further: aliquid, Jul.
Val. 1,49 Mai.
adinstar, more properly ad instar, v.
instar.
ad-invenio, veni, ventum, 4,. a. [ad,
interi*.], to find out, to devise, Vulg. Exod.
35, 33; Dig. 48, 19, 28; cf. also Serv. ad
Verg. A. 6, 603: lapicaedinae adinventae
sunt, Labi Ins.: si quis ainventus (for adinventum) fuerit hoc fecisse, Mur. Ins. 794.
adinventio, unis, fi [adinvenio], an
invention, Vulg. Judic. 2 , 1 9 ; Isa. 3, 8 ai.
adinventor, oris, m. [id.], an inventor; transi, of , Cyprian. Ep. 68, IO.
adinventum, i, n. [id.], an invention., Tert. adv. Gnost. I.
ad-invicem, adv., a strengthened
form of invicem (q! v.), Aug. de Trin. 7.
ad-involvo, 3, . a., read by Alschefski in Liv. I, 21, manu ad digitos usque
adinvolutti, but Weissenb. still reads involuta.
* adipalis, e, adj. [adeps], of or with
fat, greasy : unguen, Arn. 3, p. 115.
adipatum, i, see the foil. art.
adipatus, a, um, adj. [adeps],filled or
supplied with fat, fatty, greasy.
I. L i t . :
puis, Lucii. ap. Charis. 73 and 74 P . ; hence,
absol.: adipatum (sc.edulium), i , p a s t r y
prepared with fat (cf. Charis. I. e . ) : livida materno fervent adipata veneno, Juv.
6, 630. I I , r o p. of discourse, coarse,
gross: opimum quoddam et tamquam adipatae orationis genus, Cie. Or. 8, 25; also
ap. Non. 69, 6 (ai. adipale).
adipeus, a, um, adj. [id.], of fat: tori,
Hier. Ep. 147, 8.
ad-ipiscor, eptus, 3, v. dep. [apiscor],
to arrive at, to reach. I. L i t . : occepi
sequi; vix adipiscendi potestas fuit, Plaut.
Ep. 1,1,13.Hence also with acc., to reach,
to overtake: fugientes Gallos Macedones
adepti ceciderunt, Liv. 44, 28 ; cf. Drak. ad
Liv. 2,30,14.Far oftener, . Fig., to attain to by effort, to get, obtain, acquire,
to get possession of (by overcoming natural
obstacles; diff. from impetrare, to reach
or obtain by victory over another's will;
and nancisci, by accident, Doed. Syn. 111.
pp. 145, 146; IV. p. 369): nuptias effugere ego istas malo quam tu adipiscier, Ter.
And. 2 , 1 , 3 2 : senectutem ut adipiscantur,
omnes optant; eandem accusant adepti,
Cie. de Sen. 2,4 : summos honores a populo
Romano, id. Clu. 43: amplissimos dignitatis
gradus, id. Fani. IO, 6: gloriam, Vulg. Eccli.
44, 7 ; 46, 3 : quanta instrumenta (homo)
habeat ad obtinendam adipiscendamque sapientiam, id. Leg. I, 22, 59 ai.; so Caes. B.
G . 5 , 3 9 ; Nep.Tliem.9: id. Cliabr. 2; Sali.
C. II, 7; Liv. I, 32; Veli. 2 , 1 1 6 ; Tae. A.
II, 22; Suet. Au*:. 16; Vulg. Heb. 6, 15.
With ex: adeptum esse omnia e natura et
animo et corpore et vitii, Cie. Ac. I, 5,19;
cf. id. Leg. I, 13, 35 ; 2, 23, 59.With ut.
adepti sunt, ut dies festos agitare possent.
Cie. Verr. 2, 2, 21.Absol.: non potestis
adipisci, Vulg. Jac. 4 , 2 .
a. iis adipiscendi magistratus, they
should strive for public honors (the consequens for the antecedens), Cie. Off. 1,21,
72. I). Nero in adipiscenda morte (Epaphroditi) manu ad]litus existimabatur, i.e.
consciscenda, in committing suicide, Suet.
Doni. 14 Oud.; cf. Ov. Tr. 2, 92 ; Front. 4,4,
15; and: invenire mortem, Verg. A. 2,645.
C Pass.: non aetate, verum ingenio, adipiscitur sapientia, Plaut. Trin. 2 , 2 , 8 8 : haec
AD JI
A B JA
AD JU
B
.
In
aucap. Diom. 336 P. (Trag. v. 433 ed. Vahl.);
and dat. I. L i t . : me est aequum frui
perii, also Col. 8, 3, 4: aditet aviarius qui, tions, the addition to a bid, Dig. 18, 2,17 fraternis armis mihique adiudicarier, Poet,
etc. (instead of habitet): si adites propius, os ai.; cf. adjicio.
adjectivus, a, um, adj. [id.], in gram., ap. Auet. Her. 2 , 2 6 , 4 2 : regnum Ptolemaeo,
denasabit tibi, Plaut. Capt. 3, 4, 75; where
that
is added to the noun substantive, Cie. Agr. 2 , 1 7 ; 2,43 : mulierem Veneri in
Ritschl reads adbites.
adjective: et significat vel laudem vel vi- servitutem, id. Div. in Caecil. 17, 56: Bruto
1. aditus, a, uin, Part, of I. adeo.
tuperationem, vel medium vel accidens, ut legiones, id. Phil. IO, 6; so id. Off. I, IO;
2. aditus, US,TW. [I. adeo], a going to, justus, impius, magnus, albus, Prisc. p. 578 Liv. 3, 72 ; Val. Max. 7, 3 ; Suet. Aug. 32
approach, access. I, L i t . : quorum abitu P . ; cf. Macr. S. 1,4.
ai.: nemo dubitabat, quin domus nobis
aut aditu, Lucr. I, 677 : urbes permultas
adiudicata, Cie. Att. 4 2 ; so Caes. B.
(adfecto,; iire, I, v. a., false reading in esset
uno aditu atque adventu esse captas, Cie.
G. 7, 37; cf. Sen. Hipp. 109. And poet,
Apio.
8,
2.)
V
Imp. Pomp. 8: quo neque sit ventis aditus,
of Augustus: si quid abest (i. e. dicioni Ro1. adfectus, a, uin, Part., of adjicio. manorum nondum subjectum) Italis adiuVerg. G. 4 , 9 ; so id. A. 4,293, 423 ai.With
ad: aditus ad eum difficilior, Cie. Att. 15,
2. adfectus, fis, m. [adjicio], an add- dicat armis, i. e. like a judge, lie subjects
8; so id. N. D. 2,W fin.; Ov. F. 1,173; Tae. ing or applying to: odoris (ad naris), the nations to the Roman sway, merely
A. 2,28.With in (cf. I. adeo): aditus in id Lucr. 4 , 6 7 3 ; so id. 1 , 6 8 9 : cuneorum, ad- by his arbitrary sentence, Hor. Ep. 1,18,
sacrarium non est viris. Cie. Verr. 2 , 4 , 4 5 ; dition (opj>. exemptus), Vitr. 9, 6.
57: causam alicui, to decide in one's faso Auet. Or. pro Dom. 42, HO ai.: aditus
ad-jicio (better adicio), jeci, iectum, vor, Cie. de Or. 2, 29, 1 2 9 . . In g e n . ,
ad me minime provinciales, which are not 3, v. a. [jacio], to throw or cast a thing to, to assign or ascribe a thing to one: Pommade in the manner customary (with to put or place at or nea/r.Constr.: ali- peius saepe hujus mihi salutem imperii adthe praetor), Cie. Att. I, 2 . H , T r a n s i . quid alicui rei. I, I g e n . : rogum bu- iudicavit, has ascribed to me, Cie. Att. I,
A. The possibility, leave, permission, or stumve novum vetat propius sexaginta pe- 19 : optimum saporem ostreis Lucrinis adright of approaching, or of admittance, des adici aedes alienas, to place nearer iudicavit, conceded, Plin. 9,54,79, 168.
access (cf. accessus): faciles aditus ad eum than, Cie. Leg. 2, 2 4 : hordei numero ad
^ For adiudicato in Plaut. Men. 1,3, 6,
privatorum, Cie. Imp. Pomp. 1 4 ; so id. summam tritici adjecto, id. Verr. 3, 188 : Ritschl reads tu jndicato.
Rose. Am. 3 8 ; id. Fam. 6, 13; Nep. Paus. adjectoque cavae supplentur sanguine veadfuero adjuvero, v. adjuvo.
3; Liv. 41, 23 ; Hor. S. 1, 9, 56: homo rari nae, . M. 7, 291; so ib. 266; 14, 276.
ad-jug*0,
no perf., atum, I , v. a., to
aditits, a man rarely accessible, Liv. 24, More freq. t r o p . : quo ne imprudentiam
5 . T r o p . : si qui mihi erit aditus de tuis quidem oculorum adici fas fuit, io tum yoke or fasten to or together, to unite.
fortunis agendi, Cie. Fam. 6, IO; so Caes. B. the eyes pryingly to, to direct the sight I. L i t . , in the lang. of gardening: palmiG . 5 , 4 1 ; id. B. C. 1 , 3 1 . B . C o n e r . , the to, etc., Cie. Leg. 2, 14, 3 6 : Parthus ad- tes, Col. 4,17, 6 : pampinos adiugatae (viplace through which one approaches a iecit Armeniae manum, Veil. 2,100: album tis), Plin. 17, 22, 35, 175.If. In g e n . ,
thing, an entrance, avenue, etc. (opp. abi- calculum errori, to approve, Plin. Ep. 1,2. to join or add to something: mater est
tus; cf. also accessus): primo aditu vesti- With in: virus in anguis, . . . 3, terra, ea parit corpus, animam aether adiubuloque prohibere, Cie. Caecin. 12; id. Verr. 7: telum ex locis superioribus in litus, to gat, Pac. ap. Non. 75, II (Rib. Trag. Rei.
2,2,66, 160: aditus insulae muniti, id. Att. throw, to hurl, Caes. B. G. 4, 23, 3. B . p. 88); so, blandam hortatricem adiugat
4, 1 6 ; so id. Pliil. I, IO; Caes. B. G. 4, 20; T r a n s i , to mental objects, to turn or Voluptatem, id. ib. 75, 13 (Rib. Trag. Rei.
id. B. C. 2, 16; Liv. 36, IO ; . M. 3, 226; direct the mind, eye, etc., to, to fasten p. 100): adiugat corpora, of the sexes, Lact.
id. F. 6,157 ; id. H. 18, 44. Hence t r o p . them upon something.With dat. or ad: Opif. Dei> 6.
(in Cie. very freq.): quartus aditus ad initia qui amabilitati animum adiceret, Plaut.
adjumentum, , [a contraction of
rerum, Varr. L. L. 5, 8 Muli.; aditus ad Poen. 5, 4, I: animum militi, id. Mil. 3, 3, adjuramentum, from adjuvo], a means of
causam, Cie. Sull. 2: vestibula honesta adi- 3 4 : ad virginem animum adjecit, Ter. Eun. aid; help, aid, assistance,support (class.):
tusque ad causam^illustres facere, id. Or. 1,2, 63: cum ad omnia vestra pauci homi- nihil aderat (in illa puella) adiumenti ad
15; so id. de Or. 1 , 2 1 , 4 7 ; 3 , 2 ; id. Off. 2,9 ; nes cupiditatis oculos adiecissent, Cie. Agr. pulchritudinem, Ter. Phorm. I, 2, 55 : esse
id. Font. 5; id. Caecin. 25, 7 2 ; id. Agr. 2, 2, IO: plane videbant adjectum esse oculum alicui magno adiumento ad victoriam, Cie.
15 ; id. Att. 2,17 ai.
hereditati, id. Verr. 2, 2,15, 37 (diff. from Brut. I, 4: Quam ad rem magnum attuliadjacentia, v. the foli. art.
adicere oculos, cited above): adjecit ani- mus adjumentum hominibus nostris, id. Off.
ad-jaceo, cui, no sup., 2, v. ., to liemum ad consilium, Liv. 25,37: novo etiam 1 , 1 : adiumenta et subsidia consulatis, id.
at or near, to be contiguous to, to border consilio animum adjecit, id. 28, 3 3 . H . Mur. 1 8 : adiumenta salutis, id. Sen. 27:
upon (most freq. used of the geog. position E s p. A. To add or apply to a thing by multis aliis adiumentis petitionis ornatus,
of a place).C s t r. with dat., acc., ad, way of increase, to increase, =- id. Mur. 53: mihi honoribus, id. Imp. Pomp.
or absol. (in the histt. very freq.). (a) i/at (et. addo).Lit. and t r o p . ; constr. 2 4 ; id. Fin. 5, 2 1 ; id. Fam. 13, 30; Sali. J.
With dat.: Tuscus ager Romano adjacet, with ad or dat.: ad bellicam laudem in- 45, 2; Quint, prooem. 27; . P. 4, 13,
Liv. 2, 49, 9; mari, id. 26, 42, 4; Plin. 6,17, genii gloriam, Cie. Oif. I, 32: decus alicui, 31 ai.
21, 56 ; Front. Strat. 3,9, 5: cum Romani Veli. 2, 36: aliquantum ea res duci famae
adjunctio, o n i s , / [adjungo], a joinadjacerent vallo, Tae. A. I, 65: munitioni- et auctoritatis adjecit, Liv. 44,33 : so id. IO, ing or binding to, a union or conjunction
bus, id. ib. 4, 4 8 : adjacet undis moles, Ov. 7 ; 24, 5; Tae. Agr. 26 ; Suet. Otii. I I : id. (Cicerp; esp. in his rhet. writings). I. In
M. II, 729: quae adjacent torrenti Jeboc, Tib. 67; id. Calig. 15 ; id. Caes. 38 ai.: mo- g e n . : Si haeo (sc. npnt )
Vulg. Deut. 2, 37. r o p . : velle adjacet rem ritusque sacrorum adiciam, Verg. A. non est, nulla potest homini esse ad homimihi, Vulg. Rom. 7, 18; 7, 21. () With 12, 837: abiecere bonae paulo plus artis nem naturae adjunctio, Cie. Att. 7, 2, 4; so,
acc.: gentes, quae mare illud adjacent, Athenae, Hor. Ep. 2. 2, 4 3 ; so . . IO, animi, Q. Cie. Pet. Cons. 6, 2 1 . I I . E s p .
Nep. Tim. 2, I: Etruriam, Liv. 7, 12, 6 (v. 656; id. P. I, 8, 56; Vulg. Matt. 6, 27 A, An addition: virtutis, Cie. Fin. 2,13,
791P.:1
A D JU
A D JU
A D JU
add it to the preceding: quod cum dice2. adj utor, wis, m. [adjuvo], one who
rem, illud adiunxi: mihi tecum ita, etc., Cie. helps, a helper, assistant, aider, promota
Fam. 5 , 2 : satis erit dictum, si hoc imum ad- er (class, through all periods). I. In g e n . :
iunxero, Nep. Epam. IO: His adiungit, Hy- hic adjutor meus et monitor et praemonlan nautae quo fonte relictum Clamassent, strator, Ter. Heaut. 5,1, 2: ejus iracundiae,
Verg. E. 6,43 (v. addo, adjicio, etc.): ad ce- id. Ad. 1,1,66: ad hanc rem adiutorem dari,
teras summas utilitates, haec quoque oppor- id. Phorm. 3 , 3 , 2 6 : adiutores ad me restitunitas adiungatur, ut, etc., Cie. Imp. Pomp. tuendum multi fuerunt, Cie. Quint. 9: in
17,50: Adiuncto vero, ut iidem etiam pru- psaltria hac emunda, Ter. Ad. 5 , 9 , 9 : honodentes haberentur, id. Off. 2, 12.Hence, ris, Cie. FI. I: ad praedam, id. Rose. Am. 2,
B. In r h e t . : adjuncta,
collateral 6; so id. de Or. I, 59 ; id. Tuso. 1 , 1 2 : tibi
circumstances: loci argumentorum ex ad- venit adjutor, id. N. D. 1 , 7 : L. ille Torquaiunctis repeti possunt, ut quaeratur, quid tus auctor exstitit, id. Sull. 34; id. Off. 2 , 1 5 ;
ante rem, quid cum re, quid postea evene- 3, 33 ; id. Fin. 6, 3 0 ; id. Att. 8, 3 ; 9 , 1 2 ;
rit, Cie. Top. 1 2 ; so id. ib. 1 8 ; cf. conse- Caes. B. O. I, I; Sali. J. 8 2 : Liv. 2 9 , 1 , 1 8 :
quens.Hence, adjunctus, a, um, P. a. nolite dubitare libertatem consule adiutore
A. Joined, added to, or connected voltu defendere, with the aid of the consul, Cie.
a th/ing: quae propiora hujus causae et Leg. Agr. 16; and so often, id. Verr. 1,155;
adiunctiora sunt, Cie. Clu. IO: ventum ad id. Font. 4 4 ; id. Clu. 3 6 ; id. Mur. 84, .
veram et ad]mitissimam quaestionem, Arn. E 8 p., a common name of a military or civil
7, p. 243.Hence, B. adjuncta, 6rum, | officer, an aid, adjutant, assistant, depn., additional circumstances, adjuncts, uty, secretary, etc.: comites et adiutores
things closely connected with, belonging negotiorum publicorum, Cie. Q. Fr. 1 , 1 , 3 :
suitable to: semper in adiunctis aevo- dato adiutore Pharnabazo, Nep. Con. 4; so
* adjunctor, Aris, m. [id.], one who or
que morabimur aptis, Hor. A. P. 178.Adv. id. Chabr. 2; Liv. 33,43; Suet. Aug. 39; id.
adds, joins, or unites (used only by Cie. not used.
Tib. 63; id. Calig. 26: rhetorum (i. e. hypoin strong indignation): ille Galliae ulterioQuint. 2, 5, 3 ; Geli. 13, 9 ; and
ris adjunctor, i. e. Pompey, by whose inadjuramentum, i , [ a d j u r o ] , a con- didascalo),
fluence Gallia Transalpina was granted to juring, entreating (late L a t ) , Vulg. Tob. in the inscriptions in Orell. 3462, 3200 ai.;
under the emperors an officer of court,
Caesar, in addition to Gallia Cisalpina, Cie.
minister (v. Veil. 2 , 1 2 7 ; cf. Suet. Calig.
Att. 8 , 3 , 3 .
adjuratio, o n i s , / . [id.], a swearing 26); usu. with ab and the word indicative
ad-jungo, nxi, netum, 3, v. a., to add, to something by something, swearing, of the office (v. ab fin.): adjutor a rationijoin, annex, or bind to any thing. I, adjuration: adiuratione suae salutis, by bus, Orell. Inscr. 32 : a sacris, ib. 2847 : a
L i t . , of e a 111 e, to yoke, to harness (cf.: swearing by her own safety, App. M. 2, commentariis ornamentorum, ib. 2892.
jugo, jugum, jungo, etc.): adiunxere feras p. 123 fin.: divini nominis, Lact. 2,17.
Also with gen.: adjutor cornicularii, ib.
(preceded by biiugos agitare leones), Lucr.
adjurator,
oris, ni. [id.], one who con- 3517: haruspicum imperatoris, ib. 3420 ai.
2, 604: tauros aratro, Tib. I, 9 , 7 : plostello ju/res a thing, a conjurer (late Lat.), Al- In scenic language, adjutor is the one
mures, Hor. S. 2 , 3 , 247: tigribus adjunctis eum 2,312.
who, by his part, sustains or assists the hero
aurea lora dabat, Ov. A. A. 1,552; so id. Am.
of the piece (), to which the
adjliratOrius,
a,
um,
adj.
[adjurator],
1 , 1 , 2 6 ; Geli. 20,1.Hence, I I . T r a n s i .
class, passage. Cie. Div. in Caecil. 15, refers;
A. Of p e r s o n s or t h i n g s , to join or pertaining to swearing: cautio, Cod. 12, cf. Heind. ad Hor. S. 1 , 9 , 4 6 : in scena postadd to.With ad or dat.: ad probos te 26, 4, 2 ; 12, 30, 3, 3.
quam solus constitit sine apparatu, nullis
I ad-juro, avi atum, l,v. a., to swear adiutoribus, with no subordinate actors,
adiunxeris, Plaut. Aui. 2, 2, 6 9 ; where the
to,
to
confirm
by
an
oath.With
acc.,
or
figure of yoking is closely adhered to (v. the
Phaedr. 5, 5 , 1 4 ; Suet. Gramm. 1 8 ; Val.
connection): adj unge te ad currum, Vulg. acc. and inf., or ut. I. L i t . : eam suam Max. 2,4, no. 4.
Act. 8, 29: socium quaerit, quem adjun- esse filiam sancte adiurabat mihi, Plaut.
adjutorium, i . [adiutor], help, aid,
gat sibi, Plant. As. 2 , 2 , 2 2 : comitem . Vol- Cist. 2, 3, 2 7 ; Ter. Hec. 2, 2, 26: adiurasassistance, support (rare; proh. not before
turcium, Cie. Cat. 3, 4: se comitem fugae, que id te me invito non esse facturum, Cie.
id. Att. 9, IO, 2: ei proxime adiunctus fra- j Phil. 2, 9 ; id. Q. Fr. 2, 8; 3, 5 ; id. 9, 19 ; the Aug. per.): magnam Thracum manum
ter fuit, id. Brut. 28: viro se, Verg. A. 8 , 1 3 : Liv. 7,6 i Suet. Aug. 3 1 ; id. Ner. 24; id. Tit. in adjutorium belli secum trahebat, Veli.
adiuncti sunt Paulo et Silae, Vulg. Act. 17, 9; . . 20,159; Stat. Th. 7,129 ; Just. 24, 2,112 Rnhnk.: ignis, Sen. Ep. 3 1 : juris,
4: accessionem aedibus, Cie. Off. 1,39: ulmis 2. Absol.: adiurat, Cie. Ait. 2, 20. I I . Quint. 3,6,83.In plur., Col. 12 praef.
adjutrix, leis,/, [id.], she that helps,
vites, Verg. G. I, 2: classem lateri castro- T r a n s i . A. To swear by any person or
I. In g e n .
rum, id. A. 9, 6 9 ; so esp. freq. of places, thing: per omnes deos adjuro, ut, etc., an assistant, helper, etc.
lying near, adjacent: huic fundo conti- Plaut. Bacch. 4 , 6 , 8 : per omnes tibi adju- (class.): aliqua fortuna fuerit adjutrix tibi,
nentia quaedam praedia et adjuncta merca- ro deos numquam eam me deserturum, Ter. Plaut. Poen. 5, 2, 1 3 ; id. Trin. proi. 13:
tur, Cie. Caec. 4; Nep. Dion. 5 ; Curt. 8 , 1 ; And. 4,2, I I ; Cie. Phil. 2,4.In the poetry matres filiis in peccato adiutrices solent
et id. 5 , 4 ; Sil. 8 , 6 4 2 . T r o p . : ad malam of the Aug. per. after the manner of the Greek, esse, Ter. Heaut. 5, 2, 39; id. Eun. 5, 2, 46:
aetatem adiungere cruciatum, Pac. ap. Non. with the aco. of that by which one swears id. Hec. proi. ait. 24, 40 ; 4, 4, 83: Messa2 , 1 : imperium credat gravius esse, vi quod (cf. row , in L. and S.): adjuro na tuorum adjutrix scelerum, Cie. Verr. 2,
fit, quam illud quod amicitia adiungitur, Stygii caput implacabile fontis, Verg. A. 12, 4, 8, 1 7 : Minerva adjutrix consiliorum
the command which is put upon him., 816: adjuro teque tuomque caput, Cat. 66, meorum, Auet. Or. pro Dom. 57: quae res
given Mm, with kind feeling, Ter. Ad. 1, 4 0 . B . To swear to something in addi- Plancio in petitione fuisset adjutrix, Cie.
1, 42. Hence, adiungere aliquem sibi, to tion : censores edixerunt, ut praeter com- Plane. I: assentatio vitiorum adjutrix, id.
bind to one's self, to enter into friendship mune jus jurandum haec adiurarent, etc., Lael. 24, 89: hanc urbem habebat adiutritoiih, to make one a friend: familiam co- Liv. 4 3 , 1 4 . O . In later L a t , to conjure cem scelerum, id. Verr. 2,5,62, 160..
lere, adiuvare, adiungere, Ter. Ad. 5, 8, 4; or adjure, to beg or entreat earnestly: E s p . : legiones adiutrices, legions raised
Cie. Mur. 1 9 ; so Q. Cie. Pet. 7 ; Nep. Ale. 6, adiuratum esse in senatu Tacitum, ut opti- by the proconsul in the provinces for the
9; id. Eum. 2; so,agros populo Romano,Cie. mum aliquem principem faceret, Vop. Flor. purpose of strengthening the veteran
Agr. 1 , 2 : totam ad imperium pop. R. Cilici- I . D . In the Church Fathers, to adjure army, Tae. . 2, 4 3 ; 3, 4 4 ; cf. Suet. Galb.
am, id. Imp. Pomp. 12,35: urbem in socie- (in exorcising): daemones Dei nomine ad- IO; cf. Gruter, Ins. 193,3 ; 4 1 4 , 8 ; 169, 7 ai.
tatem, Liv. 37,15: sibi aliquem beneficio, to iurat! de corporibus excedunt, Lact. 2,15.
I. adiutus, a, um, Part. of adiuvo.
lay one under obligation to one's sei j, to
2. adjuro, I q- adjuvero, v. adjuvo.
*
adiutus, fis, m. [adjuvo], help,
olMge: quem beneficio adiungas, Ter. Ad.
* adjutabilis, e, adj. [adjuto], help- aid: 2.
unius adiutu, Macr. S. 7,7.
1 , 1 , 4 7 ; also without beneficio: ut parentes propinquosque eorum adiungeret, Tae. ing, suited to aid, serviceable: opera,
ad - juvo, j '"ivi, j Titum, I, v. a. (very rare
A. 3, 43. B. M e t . of mental objects, to Plaut. Mil. 4 , 4 , 8 .
juvavi,juvatum; hence, adjuvaturus, Petr.
adjuto, ivi, atum, 1, v. freq. [adjuvo^ Sat. 18: adiuro or adiuero=adjuvero, Enn.
apply to, to direct to (ve>y freq. and
class.): animum ad aliquod studium, Ter. I (ante-class.; esp. in Plaut. and Terence, and ap. Cie. Sen. I, I: adiuerit=adiuverit, Ter.
And. I, I, 2 9 : fidem visis, to give credit in later Lat.), to help, to be serviceable to, to Phorm. 3,3,4), to give aid to, to help, asto, Cie. Ac. I , I I ; id. Div. 2, 5 5 : huc ani- assist: aliquem, Att. ap. Non. 4 2 4 , 2 : isto- sist, support: aliquem.
(Adiuvare applies
mum ut adiungas tuum, Ter. Hec. 4 , 4 , 6 1 : cine pacto me adiutas ? Plaut. Ps. 1 , 1 , 8 1 ; to every kind of help or support; while
diligentia vestra nobis adiungenda est, Cie. id. Cas. 3, 3 , 1 7 ; id. True. 2, 6, 2 6 ; 2, 7, 8: auxiliari is only used of one who, from
Clu. I: ut aliquis metus adiunctus sit ad Pamphilum, Ter. And. 1 , 3 , 4 ; id. Heaut. 3, his weakness, needs assistance, and subvegratiam, id. Div. in Caecil. 7, 24: suspicio- 1 , 7 ; 2 , 3 5 ; id. Ad. proi. 16; id. Phorm. proh 'hire of one who is in difficulty or embarrassnem potius ad praedam quam ad egesta- 3 4 : funus, id. ib. 1 , 2 , 4 9 With two acc.: ment; cf. Manut.adCic. Fam. 1,7.) I. In
tem, to direct suspicion rather to him id adiuta me, quo id fiat facilius, Ter. Eun. g e n * : O Tite, si quid te adiuero curamve
who possesses the booty, than to him who 1,2,70.With dat. pers. : adiuta mihi, Pac. lev&sso quae nunc te coquit, etc., Enn. ap.
Hoes in poverty, id. Rose. Am. 31.C. To ap. Don. ad Ter. Ad. proi. 1 6 ; cf. Ruhnk. ad Cie. Sen. I, I (Ann. v. 339 Vahl.): di me
add or join something to a thing as an ac- Ter. Hec. 3,2,24.Also on a coin: deus ad- etsi perdunt, tamen esse adiutam expetunt,
companiment, to annex, to subjoin, to let iuta Romanis, Eckh. D. N. 8, p. 223 : sal- Pac. ap. Non. 97,14 (Rib. Trag. Rei. p. 102):
follow or attend: audi atque auditis hosti- tem nobis adiutasses, Petr. Fragm. Trag. 62 miseras, inopes, aerumnosas aliquo auxilio,
mentum adiungito, hear and let requital Burm.Pass.: adiutamur enim atque ali- Plaut. Rud. 1 , 4 , 3 9 : operit me adiuves, Ter.
follow what is heard, Enn. ap. Fest. s. v. mur certis ab rebus, Lucr. 1,812.
Phorm. 6, 3, 3: me adiuves in hac re, id.
redhostio, p. 270 Mull. (Trag. v. 154 Vahl.):
I. adiutor, atus, I , v. dep., i. q. adi uto, And. 3,3, IO: id spero adiuturos deos (i. e.
huic voluptati hoc adiunctum est odium, and also ante-class, (found in Pac.,Afran., in ea re), id. ib. 3 , 2 , 4 2 : ad verum probanPlaut. Cure. 1 , 3 , 3 4 : istam juris scientiam and Lucii.): adiutamini et defendite, Pac. dum auctoritas adiuvat, Cie. Quint. 23: si
eloquentiae tamquam ancillulam pedise- ap. Non. 74, 2; Rib. Trag. Rei. p. 89 ; Pac. nihil ad percipiendam colendamque virquamque adiunxisti, Cie. de Or. 1,55,236. ap. Non. 477,26: me adiutamini, Afran. ib.: tutem litteris adiuvarentur, id. Arch! 7 , 1 6 :
Hence of a new thought or circumstance, to magna adiutatus diu, Lucii. ib.
maerorem orationis lacrimis suis, id. de Or.
38
A DMI
A D MI
AD MI
* administrativus, a, um, adj. [ad
ii,47: Q. Hortensii opera rem publicam ad- mus, ex illis quoque Homericis versibus
iutam (esse), id. Phil. IO, 26: si nos medio- adminiculari potest, i. e. confirmari, Geli. 2, I ministro], fit or suitable for the admin*
cris fortuna rei publicae adiuverit, Plane, 30; so id. 14, 2 : Di vitam hominum admi- istration of a thing, practical: (rhetoap. Cie. Fam. IO, 15: aliquem in filiarum niculantes, Censor. 3. Hence Varr. L. L. rice ars; activa vel administrative, Quint. 2,
collocatione, id. Off. 2,16: auxiliis et copiis, 8, 44 Mull., calls adverbs partes admini- 18,5.
i. e. militibus auxiliariis, id. Fani. I, 7; cf. culandi (orationem), auxiliaries of disadministrator, oris, m. [id.], iit., he
Liv. 29,5: sua sponte eos adjutum profec- course. Hence, adminicula tus, a, that is near to aid, assist, etc., in the
tus, Nep. Chabr. 2; id. Milt. 2; id. Phoc. 2: um, P. a., supported; hence, well fur- care of a thing ; hence, a manager, conAntiochum Aetolosque adiuturos pronun- nished or provided: memoria adminicu- ductor (cf. administro): (imperator est) adtiat, Liv. 34,37: fortis fortuna adiuvat, Ter. latior, Geli. praef. 1.1.
ministrator quidam belli gerendi, Cie. de Or.
Phorm. 1,4,25, and Liv. 34,37: aliquem ad
* adminiculo!, "tus, I, v. dep. [id.], 1,48, 210: rerum civitatis, Dig. 3,4, IO ai.
bellum,id.29,1; cf.id.27,15Drak.: acutus i. q. adminiculo, to support, prop (a vine) :
administratorius, a. um, adj. [adcasu. Suet Tib. 13: suffragio, id. Vite. 7 : ars agricolarum, quae circumcidat, {impu- ministrator], performing the duties of an
manu alicuius, id. Dom. 14: adiuvare preces, tet, erigat, extollat, adminiculetur, etc., assistant, helper ; serving, ministering :
id. Ner. 21: pennis adiutus amoris, . M. I, * Cie. Fin. 5 , 1 4 , 3 9 ; v. Madv. ad h. i. (Pris- angeli, qui sunt administratorii spiritus,
540; so Juv. 6, 504; Sil. 6, 249; cf. id. 5, cian considere this dep. as the usual form, Hier. ad Jes. 46, I I ; cf. Vulg. Hebr. 1,14.
326.II. E s . . To help, cherish (esp. and hence gives the example cited from
ad-ministro, avi, atum, I, v. a. I.
a state of mind), to sustain: jam tu quo- Varro under adminiculo as an exception, L i t . , to be near as an aid, to attend
que hujus adiuvas insaniam, Plaut. Am. 2, Prisc. p. 791 P . ; cf. id. 927 ib.).
WDon, to assist, to serve (ministrum esse
2,166: ferendus error immo vero etiam adadminiculum, i,tt [ad-manus],prop., ad aliquam rem): conductam esse eam,
iuvandus, Cie. Att. 12,43: clamore Romani that on which the hand may rest, then quae hic administraret ad rem divinam tibi,
adjuvant militem suum, animate, encour- in gen., a prop, stay, support.
I. L i t . Plaut. Ep. 3, 3, 37 : omnia per sacerdotes
age, Liv. 1,25 ; so Curt. 3, 6: ignem, Liv. A. Orig. in the language of vine-dressers, administrabuntur, Vulg. Num. 1 8 , 7 : David
34, 39: formam curfi, . . 2, 732. B. the stake or pole to which the vine clings, in sua generatione cum administrasset, ib.
Absol. (very rare), to profit, avail, be and by which it is supported: vites cla- Act. 13,36: mel ad principia convivii et in
of use, be profitable (syn.: utile est, ope- viculis adminicula, tamquam manibus ap- secundam mensam administratur, is served
rae pretium est, convenit), () Impers.: prehendunt, atque ita se erigunt, ut ani- up, Varr. R. R. 3,16, 5.Hence, with esp.
in re mala animo si bono ntare, adiuvat, mantes, Cie. N. D. 2 , 4 7 : adminiculorum or- ref. to the obiect, I I , F i g . , to take charge
Plaut Capt. 2, I, IO. () With subject: dines, capitum jugatio, id. Sen. 15; so Plin. of, to manage, guide, administer, exesolitudo aliquid adiuvat, Cie. Att. 12, 14: 17, 24, 36, 215; cf. Drak. Liv. 6, 1, 4. cute, accomplish, do, perform, etc. (the
alteri non multum adiuvabant, Caes. B. G. Hence, B. In g e n . , of any prop, stay, or most usual signif. of this word; very freq.
7 , 1 7 : adiuvat hoc quoque, Hor. S. 2,5,73.
support, assistance : adminicula hominum, in Cie. and the histt.): a nobis omnia poRare constructions, a. With a whole i.e. oxen, implements of agriculture,etc., puli R. semper et belli adiumenta et pacis
siibjective clause with quod as snbiect: Varr. R. R. 1,17 ; Liv. 21, 36: motam (Iu- ornamenta administrata sunt, Cie. Verr. 2,
multum eorum opinionem adjuvat, quod nonem) sede sua parvi molimenti adminicu- 5,47 ; so, provinciam, to govern, id. ib. 2,4,
(the circumstance that) sine iumentis . . . lis, id. 5, 22: adminicula gubernandi addi- 64: leges et iudicia, id. Div. in Caecil. 22:
ad iter profectos videbant, Caes. B. C. 1,69. dit Tiphys, means of steering, the rudder, rem publicam, id. Off. I, 2 5 ; so Liv. 6, 6,
b . With two acc.: irrides in re tanta ? Plin. 7,56, 57, 209; cf. id. II, 37,61, 162. I I ; cf. Drak. Liv. 6, 6, I I : bellum, Cie.
neque me quidquam consilio adiuvas ? Ter. H. T r o p . , support, aid, auxiliary, Imp. Pomp. 2; id. Div. 2, 36 (a military
Heaut. 5,2, 29; cf. Rudd. II. p. 179, n. 75. assistant (class.): ad legionem cum itant, 1 . 1 . ) ; cf. with exercitus, id. Inv. I, 34, 58;
C. With ut or ne : ut amplissimum nomen adminiculum eis danunt aliquem cognatum, Herz. ad Caes. B. G. 2, 20, and Cortius ad
consequeremur, unus praeter ceteros adiu- an assistant, Plaut. Most. I, 2, 48: hanc Sali. J. 92, 9; Caes. B. G. 5, 5 0 ; id. B. C.
visti, Cie.Q. Fr. 1,1,15: adiuvato, nequis li- igitur partem relictam explebimus, nullis I, 25, 26; Nep. Chabr. 2; id. Eum. 6 ai.:
minis obseret tabellam, Cat. 324.
With adminiculis, sed, ut dicitur, Marte nostro, rem familiarem, Cie. Inv. I, 25: negotium
inf. : adiuvat enim (pater, the male) incu- Cie. Off. 3 , 7 : natura solitarium nihil amat, alicuius, id. Fam. 13, I I : neque ab uno ombare, helps to hatch,, Plin. II, 24,29, 85. semperque ad aliquod tamquam adminicu- nia imperia administrari poterant, be ise. With the dat. of the person and the acc. lum adnititur, id. Lael. 23 lin.: quo primo sued, given, Caes. B. G. 2 , 2 2 : classem, id.
of the thing: operam mutuam dent et mes- adminiculo erecta erat (urbs), eodem innisa B. C. 3 , 1 8 : navem, to guide, steer, id. ib.
sem hanc nobis adiuvent, Geli. 2, 29; cf. M. Furio principe stetit, Liv. 6 , 1 : id senec- 3 , 1 4 : legionarii, qui dextram partem opeadjuto.Hence, a d i u v a n s , antis, P. a., tuti suae adminiculum fore, id. IO, 22: egere ris administrabant, i. e. ieho conducted the
subst. with gen.: non haec adiuvantia cau- adminiculis, ut in commune consulat, Tae. siege on the right side, id. ib. 2, 8: illusarum, sed has ipsas esse omnium causas, A. 12,5; so, in militia aut via fessus admini- striores legationes, Nep. Dion. I: oppida et
Cie. Univ. 14.
culum oro, id. ib. 14,54: nullius externi in- fines alicuius, Sali. J. 22; cf. also Suet. Caes.
a d i . Words beginning thus, v. under all. digens adminiculi, Amni. 24, 8; 2 1 , 1 2 ; 14, 76; id. Tib. 8; id. Vitell. 5; id.Vesp. 4; s
6: Quibus debetis esse adminiculo, Vulg. absol. (the acc. must be supplied from that
* ad-maturo, fire, v. a., to bring to Esth. 16,20. m
which precedes): neque administrandi (sc.
maturity; f i g . , to mature, ripen: admanavigium) neque repellendi facultas dabaturari defectionem civitatis, Caes. B. G. 7
ad-minister, tri, m., he who is near tur, Hirt. B. AI. 21: milites neque pro opere
54,2.
to aid or assist, a servant, an attendant, consistere neque inter vineas sine periculo
admensus, a um, Part. of admetior. assistant; lit. and trop. (class.)Absol.: administrare poterant,flor.. .pursue their
without peril, Sail. J. 9 2 , 9 : si cele* ad-meo, fire, v. ., to go to or ap Jovi se consiliarium atque administrum da- work
riter administraverint (sc. hoc opus), Vitr. 1,
proach: admeabunt monstra natatu, Paul tum, Cie. Leg. 3 , 1 9 , 4 3 : cum neque bellum
gerere sine administris posset, Sali. J. 74. 5, p. 19 Rod. (others translate administrare
Nol. 17,119.
With gen.: puer victas cotidiani admini- in this place, to put the hand to, to render
ad-metior, mensus, 4, v. dep., to ster,X'ic.
Rose. Am. 28, 7 7 : administri et service, to do one's duty, etc.). Unus.:
measure out to: vinum emptoribus, Cato satellites Sexti Naevii, id. Quint. 2 5 , 8 0 : sa- virtutem, innocentiam, diligentiam alicuius,
R. R. 154: frumentum alicui, Cie. Verr. 2,3 telles atque administer audaciae, id. Cat. to employ, Cato ap. Cie. Fam. 15,5.
31; so Suet. Aug. 4 1 ; Curt. 8,12.Pass. : I, 3, 4: administer ipsius cupiditatum, id.
quod (sc. vinum) admensum erit, meas- Verr. 2, 2, 54: rerum transactor et admiadmirabilis, e, adj. [admiror]. I,
ured out, Cato, R. R. 148.
nister, id. ib. 2, 6 9 : socius et administer
A d m e t u s , i, mI . I n mythology, a omnium consiliorum, Sali. J. 29, 2.With Worthy of admiration, admirable, wonIcing of Pherae, in Thessala/, the husband ad: administris ad ea sacrificia Druidibus derful : admirabilis in dicendo vir, Cie. de
Or. I, 2: O clementiam admirabilem, id.
of Alcestis, whose sheep Apollo was con- utunturLCaes. B. G. 6,16.
Lig. 2, 6: gravitatem atque constantiam,
demned by Jupiter to tend for a long
administra, ae, fi. [administer], a id. Phil. 13, 4 1 : scientia, id. ib. 9, IO.
time, Serv. ad Verg. G. 3, 9; id. A. 7, 761
(cf. Alcestis).II, In hist., a king of the female servant, assistant, or helper, a I r o n i c a l l y : o admirabilem impudentiam,
Molossi, the friend and protector of The- handmaid.Lit. and f i g . : j*Camillam audaciam, temeritatem, Cie. Phil. .3, 7 , 1 8 ;
qui glossemata interpretati dixerunt admi- so, o admirabilior oratio, id. Or. 35 : magmistocles, Nep. Them. 8.
* ad-mlgTO, fire, 1, v. n., l i t . , to go nistram," Varr. L. L. 7, 34 Mull.: multae nitudo pop. R. admirabilior adversis rebus
to a place ; hence, t r o p . , to come to, to be sunt artes eximiae hujus administrae comi- quam secundis, Liv. 22, 3 7 : admirabilem
licentiam, Cie. Fat. 16: quam admirabile est
added to: ad paupertatem si admigrant tesque virtutis, Cie. Imp. Pomp. 13,36.
infamiae, Plaut. Pers. 3 , 1 , 1 9 .
administratio, onis, fi. [administro]. nomen, Vulg. Psa. 8 , 2 : de tenebris vos vocaadmimculabundus, a, um [admi- I. Lit., a ministration, aid, assistance: vit in admirabile lumen suum, ib. I Pet. 2,
niculo], supporting one's self, Auet. Itin. quae nec haberemus, nisi manus et ars ac- 9.II, That produces wonder, wonderastonishing,
strange, rare, paraAlex. 21 Mai.
cessissent, nec his sine hominum admini- ful,
doxical: haec illi, nos admira* adminiculator, oris, m. [id.], one stratione uteremur, Cie. Off. 2 , 3 , 1 2 : aquae, bilia
dicamus, Cie. Fin. 4, 2 7 ; cf. id. Par.
who supports, a
supporter, assistant; the right distribution of, Vitr. 9 , 8 , IO. praef. and Par. 4: admirabile genus (caut r o p . : Tirone Cicero adminiculatore et Hence, I I , F i g . , the direction, manage- sae), a quo alienatus est animus eorum qui
quasi administro in studiis litterarum usus ment, or administration of a thing, i. q. audituri sunt, id. Inv. 1 , 1 5 , 2 0 : concursus,
est, Geli. 7 , 3 , 8 .
curatio, procuratio: utrum (di) omni cura- id. ib. IO, 7: gloria, id. ib. 3, 2 6 . C o m p . :
adminiculo, avi, fitum, I , v. a. [ad- tione et administratione rerum vacent, Cie. non esse admirabilius Romanos Graecia pelminiculum] (orig. belonging to agriculture N. D. 1 , 1 , 2 : rerum magnarum agitatio at- li quam Hannibalem Italifi pulsum esse,
and botany), to prop up, to support.
I. que administratio, id. Inv. 2 , 5 4 , 1 6 3 : mun- Liv. 4 2 , 5 0 ; also Flor. 4, 2, 47. Sup. not
L i t . : vites adminiculatae sudibus, Plin. 14, di, id. N. D. 2,34, 8 6 ; so id. Fam. I, 9 ; 15, used. Adv.: admirabiliter (only in
1,3, 1 3 ; so Col.: vitem adminiculato ar- I: portito, the use of, Caes. B. C. I, 26; 2, the posit.).
I, Admirably, Cie. . D. 2,
borique iungito, de Arb. 16 (Cie. has for this 2; Liv. 3 4 , 6 ; Tae. Agr. 1 9 ; so absol.: Ideo 53, 132; id. Opt. Gen. Or. 6, 3 7 ; id. Att. 5,
adminiculo!*, q. v . ) . I I . T r o p . , = adjuvo habentes administrationem, ministry, Vulg. 14, 2 . 2 . Paradoxically, strangely, , Cie. Tusc. 4 , 1 6 fin.
(only ante- and post-class.): adminiculavi 2 Cor. 4 , 1 .
* administratiuncula, ae, f. dim.
voluntatem tuam scribendo, Varr. ap. Non.
admirabilitas, fitis,/. [admirabilis],
7 7 , 1 6 : tribunicio auxilio adminiculati, id. [administratio], a little administration,
the quality that produces admiration or
ap. Prisc. p. 791 P . : id ipsum, quod dici- Cod. Th. 8,4, IO.
AD MI
ADMI
ADMI
Aj=* Pass.: Propter venustatem vestimentorum admirari, to be admired, Canutius ap. Prisc. 792 P. Part. fut. pass.:
admirandus, a, um, to be admired;
admirable, wonderful: suspicienda et admiranda, Cie. Div. 2, 72, 148: quo magis
pravitas eorum admiranda est, Sali. J. 2,4.
Hence also adj., = admirabilis: patiens
admirandum in modum, Nop. Ep. 3: exposuit quae in Italia viderentur admiranda,
id. Cat. fin.: admiranda spectacula, Verg.
G. 4 , 3 : vir subtilis et in plurimis admirandus, Quint. 3, II, 22.Comp. and adv. not
used.Sup. is found in Salv. Ep. 8: admirandissimi juvenes; cf. Barth, Adv. 35,9.
ADMO
, F i g .
A , O f wordsT entreaties, etc..
to permit a tnvng to come, to give access
or grant admittance, to receive: pacis mentionem admittere auribus, Liv. 34, 49; so
30, 3: nihil quod salutare esset, ad auris
admittebant, id. '25, 21: quo facilius aures
judicum, quae post dicturi erimus, admittant, Quint. 4,3, IO.Hence also absol.: admittere precationem, to hear, to grant, Liv.
31, 5 Gron.; Sil. 4, 698: tunc admitte jocos, give admittance to jesting, i. e. allow it,
Mart. 4, 8.So also: aliquid ad animum,
Liv. 7, 9: cogitationem, Lact. 6 , 1 3 , 8 . B ,
Of an act, event, etc., to let it be done, to
allow, permit ( " f i e r i pati," Don. ad Ter.
Eun. 4, 6, 23).With acc. of thing: sed tu
quod cavere possis stultum admittere est.
Ter. i. e . : quod semel admissum coerceri
non potest, Cie. Fin. 1,-1, 4: non admittere
litem, id. Clu. 116: aspicere ecquid jam
mare admitteret, Plin. Ep. 6, Io, 17: non
admittere illicita, Vulg. 2 Macc. 6, 20.With
subj. clause : hosti non admissuro, quo minus aggrederetur, Tae. H. 2, 40.With acc.
and inf.: non admisit quemquam se sequi, Vulg. Mare. 5, 37; so acc. of person
alone: non admisit eum, ib. 5,19.Hence,
in the language of soothsayers, 1.1. of birds
which give a favorable omen, = addico, to
be propitious, to favor : inpetritum, inauguratumst, quovis admittunt aves, Plaut.
As. 2 , 1 , I I : ubi aves non admisissent, Liv.
ADMO
ADMO
j&gf The meaning, circiter, fere, about,
near, or nearly, which used to be assigned
to this head, as by Graevius ad Just. 24,26,
Gronovius ad Liv. 27, 30, 2, is rejected by
recent scholars, as Hand, Ture. I. p. 175 sq.,
and by Corradi ni, Lex. Lat. s. h. v.
B. Of time: legati ex Macedonia exacto admodum mense Februario redierunt,
when Februai-y was fully ended, Liv. 43, II,
9: Alexandri filius, rex Syriae, decem annos admodum habens, just ten years, Liv.
Epit. 5 5 : post menses admodum septem
occiditur, Just. 1 7 , 2 , 3 . C . With negatives,
just, at all, absolutely: equestris pugna
nulla admodum fuit, no engagement with
the cavalry at all, Liv. 23, 2 9 , 1 4 : armorum
magnam vim transtulit, nullam pecuniam
admodum, id. 40, 59, 2: horunc illa nihilum quidquam facere poterit admodum,
Plaut. Mere. 2, 3, 65: Curio litterarum admodum nihil sciebat, Cie. Brut. 58,210: oratorem plane quidem perfectum et cui nihil
admodum desit, Demosthenem facile dixeris, id. 9, 35: alter non multum, alter nihil
admodum scripti reliquit (by the latter is
meant Antonius, who indeed, acc. to Brut.
44,163, left a treatise de ratione dicendi,
but no written oration at all, by which his
eloquence could be judged), id. Or. 3 8 , 1 3 2 ;
id. Clu. 50, 140; id. Or. 2, 2, 8; e,p<aveia a
tropo genere ipso nihil admodum distat,
Quint. 9, 2, 44; quia nihil admodum super
vite aut arbore colenda sciret, Geli. 19,12.
B . I n emphatic affirmative or corroborative answers, = maxime (Gr. ),
exactly, just so, quite so, certainly, yes (freq.
in Plaut., only twice in Ter.); cf. the remark of Cie.: scis solere, frater, in hujusmodi sermone, ut transiri alio possit, dici
Admodum aut Prorsus ita est, Leg. 3, II,
26: nempe tu hanc dicis, quam esse aiebas
dudum popularem meam. Tr. Admodum,
Certainly, Plaut. Rud. 4, 4, 3 6 : num quidnam ad filium haec aegritudo attinet ? Ni.
Admodum, It does. id. Bacch. 5,1, 24; 4 , 1 ,
40; id. Rud. 1,5, IO; I, 2, 55; 3,6, 2 ; id. Ps.
4, 7, 54: Advenis modo? Pa. Admodum,
Tes, Ter. Hec. 3, 5 , 8 ; id. Phorm. 2, 2 , 1 .
jg= Admodum with an adj. may have
the same force as in II., in: quandam formam ingenii, sed admodum impolitam et
plane rudem, absolutely withoid polish and
altogether rude, Cie. Brut. 85,294, compared
with: (oratorem) plane perfectum et cui
nihil admodum desit, id. ib. 9, 35, where
the same adverbs occur.
* ad-moenio, ire, 4, . a., to draw near
the walls, to besiege, invest: oppidum. Plaut.
Ps. 1, 3, 150 (but not id. ib. 2, I, 11; cf.
Ritschl ad h. 1.; and id. Cist. 2 , 2 , 5 , for admoenivi, admovi is a more correct reading; . admoveo).
ad-molior, *tus> 4, v. dep., to move
or bring one thing to or upon another
(not in Cie.).
I. In g e n . : ubi sacro manus sis admolitus, put the hand to, lay
hands on, Plaut. As. 3, 2, 24: manus moli,
App. . 6, IO: deierantes sese neque ei
manus admolituros, i. e. vim maturos, id.
Flor. I, 7: velut de industria rupes praealtas admolita natura est, has piled up, Curt.
8, IO, 24: imagini regis manus admolitus,
App. Flor. p. 344,14 E l m . H E s p . as a
mid. voice, to exert one's self to reach a
place, to strive or struggle toward a place:
ad hirundinum nidum, Plaut. Rud. 3,1, 6.
ADMO
ADMO
A D MU
ADOL
ADON
adnascor, agnascor,
Lucr. 3, 450; cf. 4,1035 ; 2, 1123: adultum
adnato, v. annato.
robur, id. 2,1131; 5,798: postquam adolueadnatus, a, um, v. agnascor,
rit haec juventus, Varr. ap. Prise, p. 872 P.:
v
adnavigo, annavigo.
qui adoleverit, Cie. N. D. I, 35: viriditas
adnecto, annecto.
herbescens. quae sensim adolescit, id. Sen.
ad-nepos (atn-), otis, ., a son of the 15, 51: ter senos proles adoleverat annos,
abnepos or of the abneptis, i. e. the grand- Ov. F. 3, 59: adolescere ramos cernat, id.
son of a great-grandson, or of a great- M. 4, 376: adolesse segetes, id. H. 6, I I : sigranddaughter, i. e. a fourth-grandson; mul atque adoleverit aetas, Hor. S. 1,9, 34:
corresponding in the descending line to cum matura adoleverit aetas, Verg. A. 12,
atavus in the ascending. So in the epitaph 438.Hence, transf. from age to the perof the emperor C o m m o d u s : DIVI NERVAE son, to grow up, come to maturity, mature:
ADNEPOTI, Orell. Inscr. 887; so Dig. 38, IO, adulta virgo, Liv. 26, 50 ai.: arundines non
sine imbre adolescunt, Plin. 9 , 1 6 , 2 3 , 56:
1, 7 ai.
ad-neptis (atn-), i s , / , a daughter in amplitudinem, id. 12,1, 3, 7: in crasof the abnepos or of the abneptis, i. e. a situdinem, id. 13, 7, 15, 58; so 16, 34, 62,
granddaughter of a great-grandchild, i. e. 151; 8, 14, 14, 36 ai.: ac dum prima
a fourth granddaughter, antith. to the ata- novis adolescit frondibus aetas, Verg. G. 2,
362: quoad capillus adolesceret, Geli 17,9.
via, Dig. 38, IO, I, 7.
Fig., to grow, increase, augment, to
adnomen, adnominatio, adnosco, v. B.
become greater: cupiditas agendi adolescit
agnomen, agnominatio, agnosco.
una cum aetatibus^ Cie. Fin. 5, 2 0 : ratio
adn For all words in adn- not found cum adolevit, id. Leg. I, 7: ingenium brevi
here, v. under ann-.
adolevit, Sali. J. 63,3: postquam res publica
ad-obruo, r e , 3, V. a., to cover up with adolevit, id. C. 51, 40; id. J. 2: quantum
earth, to bury: alte circumfodere et ado- superbiae socordiaeque Vitellio adoleverit,
bruere, Col. 4,15, 3; so 2, II, 12; 5, 5, 2; II, Tae. H. 2 , 7 3 : Cremona numero colonorum,
2, 54 ai.
adolevit, id. ib. 3, 3 4 : ver adolescit, adadolabilis, v adfabilis,
vances, id. A. 13, 3 6 ; 2, 5 0 : caepe revireaddictio, o n i s , / , = adoratio, a read, scit, decedente luna, inarescit adolescente,
in Tert. A p o ! 25 fin.
Geli. 20, 8 . I I . Es p., in sacrificial lang.,
t addlefactus, a, um, set on fire, kin- to be kindled, to bum (cf. 1. adoleo): Pandled : ARBORES ADOLEFACTAE, fragm. of the chaeis adolescunt ignibus arae, Verg. G. 4,
Fratr. A r v a ! , Grut. Inscr. p. 121 [I. adoleo- 379.Hence, adolescens, entis, v. adules-.adultus, a, um, P. a., grown up,
facio].
. E i t.
i. Of living beings: Ab
i Adolenda, ae > / [I- adoleo], appears adult.
to be the name of a Roman goddess, who his ipsis (virginibus), cura jam essent adultae, Cie. Tuso. 5, 20, 5 8 ; so, virgo, id. Brut.
presided over the burning of trees struck by
96, 330; Liv. 26, 50; Hor. C. 3, 2, 8 ai.; c f . :
lightning: (immolavit) ABOLENDAE, COMMOadultae aetate virgines, Suet. Aug. 69: pueLENDAE. DEFERVNDAE. OVES. II., e t c . , F r a t .
ri, Quint. 2 , 2 , 3 : liberi, Suet. Tib. IO: filius,
A r v a ! . Orell. Inscr. 961 and 2270.
id. Claud. 3 9 : catuli, Plin. 9, 8, 7, 2 2 : lo1. ad-oleo, u i Ultum, 2, v. a. [oleo]. custae,
id. I I , 29, 35, 105: fetus (apum),
J. To magnify; hence, in sacrificial lanVerg. G. 4,162.Comp.: (hirundinum) pulguage, to which this word chiefly belongs,
lorum adultiores, Plin. IO, 33, 49, g 9 2 . - 2 .
to honor, to worship, or to offer in worship.
Of things (concrete and abstract): vitium
to sacrifice, burn, according as it has such
propagine, Hor. Epod. 2, 9: crinis, Stat.
words as deos, aras, etc., or hostiam, visceS. 2, 122: lanugo, Amm. 16, 12 ai.: aetas,
ra, and tura, for its object; v. explanation
Lucr. 2, 1123; Cie. Verr. 2, 3, 68, 160:
of this word in Non. 58, 21: " Adolere veraestas, advanced, Tae. . 2, 23: autumnus,
bum est proprie sacra reddentium, quod
id. ib. II, 31: nox, id. H. 3, 23. B . F i g . ,
significat votis ac supplicationibus numen
grown, matured, adult: populus adultus
auctius f a c e r e ; " and "Adolere est urere,
jam paene et pubes, Cie. Rep. 2, I I ; so,
Verg. in Bucol. [8, 65], verbenasque adole
qui non nascentibus Athenis, sed jam adulpinguis et mascula tura. Adolere, augere,
tis fuerunt, id. Brut. 7 , 2 7 ; cf.: nascenti adhonorare, propitiare; et est verbum sacrahuc (eloquentiae) nec satis adultae, Tae. Or.
tum, ut macte, magis aucte." etc.; so Serv.
25: res nondum adultae, Liv. 2,1, 6: pestis
ad Verg. A. I, 704: " F l a m m i s adolere perei publicae (of Catiline), Cie. Cat. 1,12, 30:
nates, i. e. colere, sed adolere est proprie
auctoritas nondum adulta, Tae. A. I, 46:
augere.
In sacris autem, ,
conjuratio, id. ib. 15, 73; cf.: incipiens adadolere per bonum omen dicitur, nam in
huc et necdum adulta seditio, id. H. I,
aris non adolentur aliqua, sed cremantur,"
31 ai.
and ad E. 8, 65: " Adole: incende, sed
dicitur; nam adole est a u g e "
i adominatio, finis, fi, a good or fa(not used in Cie.): sanguine conspergunt vorable omen, in Gloss. Gr. Lat.
aras adolentque altaria donis, cover the alI . Adoneus, e, m - (trisyl.). I. =
tar with gifts, Lucr. 4, 1237: castis adolet Adonis, Plaut. Men. 1, 2, 3 5 ; App. M. 2,
dum altaria taedis, Verg. A. 7,71: verbenas- p. 126. I I , An epithet of Bacchus, Gr.
que adole pingues et mascula tura, id. E. ?, , Aus. Epigr. 30, 6; cf. id. ib.
8,65 (on which Serv. 1.1.): flammis adolere 28.
ADO
2. Adoneus, a> um> adj., pertaining to
AD
ADOR
ADOR
pronuntiat, Tae. H. 1,18: Pisonem pro contione adoptavit, Suet Galb. 17: quem illa
adoptavit, Vulg. Exod. 2, IO.With in and
acc.: in regnum, Sali. J. 22, 3: in familiam
nomenque, Suet. Caes. 83: in successionem,
Just. 9, 2 . B . F i g . : servi in bona libertatis nostrae adoptantur, are, os it were,
adopted into freedom, are made participants of freedom, Flor. 3, 20; and of ingrafting (cf. adoptivus): venerit insitio: fac
ramum ramus adoptet, Ov. R. Am. 195; so
CoL IO, 38. Those who were adopted commonly received the family name of the
adoptive father, with the ending -anus,
e. g. Aemilianus, Pomponianus, etc.Hence
Cie. says ironic, of one who appropriated to
himself the name of another: ipse se adoptat : et C. Staienus, qui se ipse adoptaverat
et de Staieno Aelium fecerat, had changed
himself from a Staienus to an Julius, Brut.
6, 241; and Vitruv.: Zoilus qui adoptavit
cognomen, ut Homeromastix vocitaretur,
had himself called, 7, 8. So: ergo aliquod
gratum Musis tibi nomen adopta, Mart. 6,
31; in Pliny, very often, adoptare aliquid
(also with the addition of nomine suo or
in nomen), to give a thing its name: Baetis
Oceanum Atlanticum, provinciam adoptans, petit, while it gives to the province the
name (Baetica). Plin. 3,1, 3, 9: A Zmyrna Hermus campos facit et nomini suo
adoptat, id. 5,29,31, 119; so 25,3,7, 22:
in nomen, id 37, 3,12, 50; so also Statius, Theb. 7.259.
ador, oris and oris, n. [cf. I. edo, e3,
Engl, to eat, Goth, ita, Sanscr. admi; and
Ang.-Sax. ata = Engl. oat, and Sanscr. annam (for adnam) = food, corn], a kind of
grain, spelt, Triticum spelta, Linn. (ace. to
Paul, ex Fest.: Ador farris genus, edor
quondam appellatum ab edendo, vel quod
aduratur, ut fiat tostum, unde in sacrificio
mola salsa efficitur, p. 3 Muli.: Ador frumenti genus, quod epulis et immolationibus sacris pium putatur, unde et adorare,
propitiare religiones, potest, dictum videri,
Non. 52,20): cum pater ipse domus palea
porrectus in horna Esset ador loliumque,
Hor. S. 2,6,89: adoris de polline, Aus. Mon.
de Cibis,- p. 238; Gannius ap. Prise, p. 700:
satos adoris stravisse, id. ib.: ardor adoris,
id. ib. (Ador is often indeclinable, acc. to
Prisc. p. 785,100 P.)
* adorabilis, e, adj. [adoro], worthy
of adoration, adorable: beneficium deae,
App. . II, p. 265.
adoratio, onis,./ [id.], worship, adoration, (rare; not in Liv.30,16,
5, where the correct read, is adulationi,
Weissenb.): propitiare deos adoratione,
Plin. 29, 4, 20, 67.In plur., App. . 4,
p. 155.
adorator, oris, m. [ id. ], one who
adores, a worshipper, Tert. de Spec. 8; Vulg.
Joh.4, 23.
* ad-ordino, are, v. a., to set in order,
to arrange: patellam, Apio. 4, 2.
adorior, to attack, to assail: tunc ipsos adoriant, Naev. ap. Prisc. p. 801 P. (Trag. Rei.
p. 8 Rib.).Hence also pass. adortus, Aur.
Fragm. Naev. ap. Prisc. p. 791 P.; and, ace.
to some, Flor. 2, 6, 46, where Halm reads
adoratam.
ad-orior, ortus, 4, v. dep. (part, adorsus, Geli. 9, 2, IO ; see the passage at the
end of this art.; the second and third pers.
of the pres. ind., acc. to the fourth conj.:
adornas, adoritur; forms analogous to oreris, oritur, of the simple verb occur in
Lucr. 3, 513; Lucii ap. Prisc. p. 880 P.),
to rise up for the purpose of going to
some one or something, or of undertaking
something great, difficult, or hazardous
(clandestinely, artfully, when a hostile approach is spoken of; while aggredi indicates a direct,open attack from a distance:
aggredimur de longinquo; adorimur ex Insidiis et ex proximo; nam adoriri est quasi
ad aliquem oriri, i. e. exsurgere, Don. ad
Ter. Ad. 3,3,50; cf. the same ad Heaut. 4,5,
9). I. In gen., to approach a person in
order to address him, to ask something of
him, to accost, etc. (cf. accedo, adeo): cesso
hunc adoriri ? (quasi de improviso alloqui,
Don.), Ter. Heaut 4, 5, 9: si ab eo nil fiet,
tum hunc adorior hospitem, id. Phorm. 4,
2,15.II. Esp. A. To approach one with
hostile intent, to assault, assail, Lucii. ap.
Prisc. p. 886 P.: inermem tribunum gladiis,
Cie. Sest. 37: a tergo Milonem, id. Mil. IO:
navem, id. Verr. 2,5,34 fin.: impeditos adoriebantur, Caes. B. G. 4,26: hos Conon adortus magno proelio fugat, Nep. Con. 4: urbem vi, Liv. 1,53: oppugnatio eos aliquanto
atrocior quam ante adorta est, id. 21, I I ;
cf. 21,28: praetorem ex improviso in itinere adortus, Tae. A. 4, 45: variis criminationibus, id. ib. 14, 52: minis, id. H. I, 31:
jurgio, Ter. Ad. 3, 3, 50: senatum, Suet.
Caes. 9.Also absol., Hirt. B. Afr. 69.B.
To enter upon any course of action, esp. to
engage in or undertake any thing difficult
or dangerous; with acc. or inf.: commutare animum quicumque adoritur, Lucr. 3,
515: ne convellere adoriamur ea, quae non
possint commoveri, Cie. de Or. 2, 51, 205
id. Att. 13, 22: , si Brundisium salvi, adoriemur (se. scribere), id. ib.
16, 2; Auet. Her. 2, 4: majus adorta nefas,
. P. 2, 2, 16: hi dominam Ditis thalamo
deducere adorti, Verg. A. 6,397; cf. id. ib. 7,
386; Cat. 63, II.So esp. in the histt., Nep.
Dion. 6: hanc (Munychiam) bis tyranni
oppugnare sunt adorti, id. Thras. 2, 5; so
also Liv. 2, 51; 28, 3; 37, 5, 32 ; 40, 22 ; 43,
21; 44,12; cf. also 3, 44: hanc virginem
Appius pretio ac spe pellicere adortus.
Once in the form of the part. perf. adorsus: qui Hippiam tyrannum interficere
adorsi erant, Geli. 9, 2, IO.
ADOR
Curt. 3,3,13; 17 ai.Trop.: tantis adornatus virtutibus, Veli. 2, 2: praecipuis donis,
id. 2,121: bene facta suis verbis, Plin. Ep.
I, 8,15: adornata verbis, Tae. A. I, 52: legem leviter (se. verbis) adornabit, ut justam, Quint. 7,1,47.Hence, * adornate,
adv.: declamabat splendide atque adornate, brilliantly and elegantly (opp. circum- !
cise ac sordide), Suet. Rhet. 6.
ad-oro, avi, litum, I, v. a. f. In the
earliest per., to speak to or accost one, to address ; hence, also, to treat of or negotiate a
matter with one: adorare veteribus est alloqui, Serv. ad Verg. A. IO, 677: immo cum
gemitu populum sic adorat, App. Met. 2,
p. 127 ; 3. p. 130: adorare apud antiquos
significabat agere: unde et legati oratores
dicuntur, quia mandata populi agunt. Paui.
ex Fest. p. 19 Muli.; cf. oro and orator.
Hence, also, in judicial lang., to bring an
accusation, to accuse; so in the Fragm. of
t h e X I I . Tab. l e x v i l i . : SEI (si) ADORAT FVRTO QVOD NEC MANIFESTEM ERIT, F e s t . 8. V.
ADRUN
AD S U
before, id. Ner. 12: adorare purpuram principis, i. e. touched his purple robe and
brought it to the mouth in reverence, Amm.
21, 9.Of adulation to the rabble, to pay
court to: nec deerat Otho protendens manus, adorare volgum, Tae. II. 1,36.
AST This word does not occur in Cie.; for
in Arch. 11, 28, where adoravi was given by
Mai in Fragm. p. 124, Halm reads adhortatus sum, and B. and K. adornavi.
adortus and adorsus, a, um, Part.
of adorior.
* ad-osculor, ari, v. dep., to give a kiss
to, to kiss: manus, Diet. Cret. 2, 51.
a d p - . Words beginning thus, v. under
app-.
. acquiesco, etc.
ad-quO, adv., i. q. the later quoad reversed, how far, as far as, as much as;
only in two examples: iratus essem ad quo
liceret, Afran. ap. Non. 76, 9 (Com. Rei.
p. 196 Rib.): ut scire possis, ad quo te expediat loqui, Afran. 1.1, (p. 200 Rib.); cf.
Hand, Ture. I. p. 178.
a d r - , f r all words in adr- not found
here, v. under arr-.
t adrectae,
= , the wild
strawbeiry-tree : Arbutus adrachne, Linn.;
Plin. 13, 22, 40, 120; 16, 21, 33, 80; 17,
24,37, 234 (Sillig and Jan in all these passages read andrachle).
ad-rado, si> sum> 3, v. a. [ad, iniens. J, to
scrape, shave, or pare close. I. L i t . : scobina ego illam actutum adraserim, Plaut.
ap. Varr. L. L. 7, g 68 Mull.: adrasum cacumen, lopped off, Plin. 17, 19,30, 138: scalpello acuto (sarmentum) in modum cunei
adradito, Coi. de Arb. 8: conspexit Adrasum quendam, newly shaved, Hor. Ep. 1, 7,
5 0 . I I . F i g . : Aeirovpyiov illud, nescio an
satis, circumcisum tamen et adrasum est,
i. e. if it be not yet completed, still it is
nearly so (the fig. is proh. derived from
sculpture), Plin. Ep. 2,12 Keil.
Adramytteos, A d r a m y t i u m ,
A d r a m y t i u m , i, .,=, a
Adrastea or Adrastea, a e, /, =
NATORIBVS. e. ADESENT. S. C. de B a c c h . ( s e e
A D UL
A D UL
ADUL
a d u l a n t e s ? , adv., . adulor, P. a.
adulatio, o n i s , / [adulor], a fawning,
like that of a dog (adulatio est blandimentum proprie canum, quod et ad homines
tractum consuetudine est, Non. 17, 4).In
the post-Aug. historians, esp. in Tae., very
freq. for a servile respect exhibited by bowing the body = adoratio.
I. L i t . : canum
tam fida custodia tamque amans dominorum adulatio, Cie. N. D. 2 , 6 3 . S o of doves,
a billing, Plin. IO, 34, 52, 104.Of men
toward animals, Col. 6, 2, 5. I I . F i g . ,
low, cringing flattery, adulation: in amicitiis nullam pestem esse maiorem quam
adulationem, blanditiam, assentationem,
Cie. Lael. 25, 91: pars altera regiae adulationis (i. e. adulatorum) erat, Liv. 42, 30:
humi iacentium adulationes, id. 9 , 1 8 ; ef.
Curt. 8, 6; so Tae. A. 1 , 1 3 , 1 4 ; 2, 32; 3, 2;
4, 6; 5, 7; 15, 59; id. G. 8, etc.; Suet. Aug.
53; Plin. Pan. 41, 3 ai.
a d u l a n s , antis, v. adulor, P. a.
46
* a d u l e s c e n t i o r (not a d d i - ) , ari, v.
dep. [id.], to behave like an adulescens: tu
adhuc adulescentiaris, Varr. ap. Non. 71, 30.
a d u l e s c e n t u l a (not a d d i - ) , ae, f i
dim. [id.], a very young maiden ; also as a
term of endearment for an adult: salveto, adulescentula, good morrow, my child,
Plaut. Rud. 2, 4, 3; Ter. And. 1,1, 91: adulescentula speciosa, Vulg. 3 Reg. 1, 3: adulescentula virgo, ib. ib. 1, 2: adulescentulae, ib. Tit. 2, 4.
a d u l e s c e n t u l u s (not a d d i - ) , i , m dim. [id.], a very young man,
(when 27 years old, Cicero calls himself
adulescentulus, Or. 30; cf. Geli. 15, 28, and
Quint. 12, 6. So Sail. C. 49 calls Caesar adulescentulus, although he was then 33, or
perhaps 35 years old): neque admodum
adulescentulust, Naev. Com. Rei. p. II Rib.;
id. ib. p. 29: Rhodius adulescentulus, Ter.
Eun. 3, I, 33: modestissimus. Cie. Plane.
I I ; Vulg. Gen. 4, 23: adulescentulus et virgo, ib. Ezech. 9, 6.Also, a young soldier,
a recruit, Cie. Rep. 1 , 1 5 B . ; cf. Nep. Paus.
4 and Ham. I. Sometimes it indicates contempt: Proveniebant oratores novi, stulti
adulescentuli, Naev. ap. Cie. Sen. 6, 20: imberbis adulescentulus, Cie. Dom. 14.
* a d u l e s c e n t u r i o (tot a d d i - ) , ire,
v. n. [id.], to behave Like an adulescens: incipio adulescenturire et nescio quid nuga
rum facere, Laber. ap. Non. 74 13 Com
Rei. p. 299 Rib.).
a d u l o , avi, litum, I, v. a. (a rare form
for adulor; hence Prisc. 791 P. ranks this
form, as an exception, among the other active forms of the deponents, adipiscor, admiror, auxilior, etc.; cf. Don. p. 1756 P. and
Ars Consent, p. 2054 P.), to fawn like a dog:
(canes) gannitu vocis adulant, Lucr. 5,1070:
cauda nostrum adulat sanguinem (the eagle),
strokes, i. e. wipes off our blood, Cio. poet,
ap. Tusc. 2, 10, 24, as trans, of Aeschyl.
Prometh. Solut.: Dionysium, Val. Max. 4,3,
ext. 4.Pass., to be flattered nec adulari
nos sinamus, Cie. Off. I, 26, 91: tribunus
militum adulandus erat, Val. M. 2, 7, 15:
adulati erant ab amicis, Cass. ap. Prisc.
p. 791 P.
a d u l o r , stus, I, v. dep. [acc. to Lobeck,
the -ulo, -uior is connected with (cf.
(>, , and volvo), and thus denoted
orig. the wagging of the tail and fawning
of brutes; Fest. p. 21 Miill., thought adulor
was a form of adludo, to play with; cf. Ger.
wedeln and Eng. to wheedle], to cling to one
fawningly, to. fawn as a dog ; and trop., of
cringing flattery, which is exhibited in words
and actions, to flatter in a cringing manner, to fawn upon (while adsentari signified
to yield to one in everything, to assent to
what he says, and is used only of men; and
blandiri, to be soft and pleasing in manner,
to flatter by honeyed words as well as by
captivating manners; cf. Cie. Lael. 25).
Constr. with .acc., more rarely with dat.,
Rudd. II. p. 136; ZUmpt, 389.
I. In
g e n . : ferarum Agmen adulantum, . M.
14,45: Quin etiam blandas movere per aera
caudas, Nostraque adulantes comitant vestigia, id. ib. 14, 257. caudam more adulantium canum blande movet, Geli. 5, 14:
hi (canes) furem quoque adulantur, Coi.
7, 12. M e t o n . : horrentem, trementem,
adulantem omnis videre te volui: vidi, Cie.
Pis. 41: aperte adulantem nemo non videt,
id. Lael. 26: aut adulatus aut admiratus fortunam sum alterius, id. Div. 2, 2, 6; Liv
45, 31: quemcunque principem, Tae. H. I,
32: Neronem aut Tigellium, id. A. 16, 19:
dominum, Sen. de Ira, 2, 31; Nep., Liv.,
and Curt, have the dat.: Antonio, Nep,
A D
lili
f. [alter, acc. to Fest.: adulter et adultera dicuntur, quia et ille ad alteram et haec ad alterum se conferunt, p. 22 Muli.], orig. one who
approaches another (from unlawful or criminal love), an adulterer or adulteress (as an
adj. also, but only in the poets). I. P r o p . :
quis ganeo, quis nepos, quis adulter, quae
mulier infamis, etc., Cie. Cat. 2 , 4 : sororis
adulter Clodius, id. Sest. 39; so id. Fin. 2,
9; . H. 20, 8; Tae. A. 3, 24; Vulg. Deut.
22, 22: adultera, Hor. C. 3, 3, 25; . M. IO,
347; Quint. 5, IO, 104; Suet. Calig. 24; Vulg.
Deut. 22, 22; and with mulier: via mulieris adulterae, ib. Prov. 30, 20; ib. Ezech. 16,
32.Also of animals: adulter, Grat. Cyneg.
164; Claud. Cons. Mall. Theod. 304: adultera, Plin. 8,16, 17, 4 3 . P o e t , in gen. of
unlawful love, without the access, idea of
adultery, paramour: Danaen munierant
satis nocturnis ab adulteris, Hor. C. 3, 16,
I sq.; so id. ib. I, 3 6 , 1 9 ; Ov. Ib. 3 3 8 . .
Adulter solidorum, i. e. monetae, a counterfeiter or adulterator of coin, Const. 5, Cod.
T h . H I . The offspring of unlawful love:
nothus, bastard (eccl.): adulteri et non
filii estis, Vulg. Heb. 12, 8.
(Rudd. I. p. 51, . 36), for adulterinus, adulterous, unchaste : armes, finely-curled hair,
like that of a full-dressed paramour, Hor.
C. 1 , 1 5 , 1 9 : mens, that thinks only of illicit
love, Ov. Am. 3, 4, 5: clavis, a key to the
chamber of a courtesan, id. A. A. 3, 643.
I I . T r a n s i . , counterfeit, false: imitatio
solidi, Cod. Th. 9, 22, 1.
adulteratio, ouis. fi [adultero], an
adulteration, sophistication: croci, Plin. 21,
6,17, 32; so prooem. 1, 2.
adulterator, oris, m. [id.], counterfeiter : monetae, Cod. Th. 11, 21, 1; Dig.
48,19,16 fin.
a d u l t e r a t a , leis, fi, adultera,
Gloss. Gr. Lat. as trans, of .
adulterinus, a, um, adj. [adulter].
I. Adulterous: liberi adulterino sanguine
nati, Plin. 7, 2, 2, 14; and of animals, not
full-blooded: pullus adulterinus et degener,
id. IO, 3,3, IO.But oftener, I I . That has
assumed the nature of something foreign (cf.
the etym. of adulter), not genuine, false,
counterfeit, impure: symbolum, a false
seal, Plaut. Bacch. 2,3. 32; cf. Paul, ex Fest.
28 Miill.: adulterina signa dicuntur alienis anulis facta; and Cie.: testamentum
signis adulterinis obsignare, Clu. 14: nummus, id. Off. 3, 23: semina, Varr. R. R. I,
40: claves, Sali. J. 12.
adulterio, uis. A word formed by
Laberius ==; adulter, acc. to Non. 70, 5; or
adulterium, acc. to Geli. 16, 7, the latter of
whom censures this form.
adulteritas, atis, = adulterium, Laber. ap. Geli. 16, 7.
adulterium, [adulter]. I. Adultery : Adulterium est cum aliena uxore
coire, Quint. 7, 3, IO: qui in adulterio deprehenditur, Cie. de Or. 2, 68, 275: mulierem in adulterio deprehensam, Vulg. Joan.
8, 3: cum aliqua facere, Cat. 67, 36: inire,
Veli. 2, 4 5 : adulteria exercere, Suet. Aug.
69: adulterio cognoscere alicujus uxorem,
Just. 2 2 , 1 : vasa adulteriis caelata, decorated with immodest figures, Plin. 14, 22, 28,
140.Of brutes: nec (elephanti) adulteria
novere, Plin. 8, 5, 5, 13; id. IO, 34, 52,
104. Of plants, an ingrafting, inoculating, Manii. 5, 266.II. Adulteration: omnia in adulterium mellis excogitata, Plin.
14, 9, II. 80: merois, id. 19, 3,15, 44.
adultero, vi > atum, I, v. n. and a.
ficLJ, to commit adultery, to pollute, defile.
A D U N
1. L i t . , absol. or with acc.: latrocinari,
fraudare, adulterare, CJic. Off. I, 35: jus esset latrocinari: jus adulterare: jus testamenta falsa supponere, id. de Leg. IO, 43:
qui dimissam duxerit, adulterat, Vulg. Matt.
5, 32: matronas, Suet. Aug. 67; cf. id. Caes.
6.Also of brutes: adulteretur et columba
milvio, Hor. Epod. 16, 32. As verb, neutr.
of a woman: cum Graeco adulescente, Just.
43, 4.Freq., H. F i g . , to falsify, adulterate, or give a foreign nature to a thing, to
counterfeit: laser adulteratum cummi aut
sacopenio aut faba fracta. Plin. 19,3,15, 40:
jus civile pecunia, Cie. Oaecin. 26: simulatio tollit judicium veri idque adulterat, id.
Lael. 25, 9 2 : id. Part. 25, 9 0 : adulterantes
verbum, Vulg. 2 Cor. 2 , 1 7 . P o e t , of Proteus : faciem, changes his form, . F. 1,
373.
adultus* a, um, P. ., from adolesco.
* adumbratim, adv. [adumbro],
sketched in shadow, a la silhouette, in general or in outline (opp. adamussim): quasi
adumbratim paulum simulata videntur, as
it were covered with shadows, dimly resembling, Lucr. 4, 363.
adumbratio, o n i s , / [id.], a sketch in
shadow, a la silhouette, perspective sketch
or draft (cf. adumbro). I. L i t . : scenographia est frontis et laterum abscedentium
adumbratio, Vitr. I, 2 . I I . F i g . , sketch,
outline: nulla est laus oratoris, cujus in
nostris orationibus non sit aliqua, si non
perfectio, at conatus tamen atque adumbratio, * Cie. Or. 29.Hence, B. A false
show, the semblance of a thing, pi'etence: insidiosa beneficii adumbratio, V a l Max. 7,
3, 8 ; cf. Cie. Off. I, 14, 44.
ad-umbro, avi, atum, I, v. a., to bring
a shadow over a thing, to cast a shadow on,
to shade or overshadow by something.
I.
I g e .
A. E i t., constr.: aliquid aliqua
re (so only in later authors): palmeis tegetibus vineas, Col. 5, 5: adumbrantur stramentis uvae, id. II, 2, 61. B. T r o p . :
ut notae quoque litterarum, non adumbratae comarum praesidio, totae ad oculos
legentium accederent, Petr. Sat. 105. IT.
E s p. in painting, to shade, to represent an
object with the due mingling of light and
shade, ) (therefore not of the
sketch in shaaow, as the first outline of
a figure, but of a picture already fully
sketched, and only wanting the last touches for ite completion): quis pictor omnia, quae in rerum natura sunt, adumbrare didicit? Quint. 7, IO, 9: Quod pictor
adumbrare non valuit, casus imitatus est,
Val. Max. 8, II fin.B, F i g .
I. To represent a thing in the appropriate manner:
quo in genere orationis utrumque oratorem
cognoveramus, id ipsum sumus in eorum
sermone adumbrare conati, Cie. de Or. 3, 4;
2, 47; id. Fin. 5, 22: rerum omnium quasi
adumbratas intellegentias animo ac mente
concipere, i. e. preconceptions, innate ideas,
Gr. , id. Leg. I, 2 0 . 2 . To represent a thing only in outline, and, consequently, imperfectly: cedo mihi istorum adumbratorum deorum lineamenta atque formas,
these semblances, outlines of deities (of the
gods of Epicurus), Cie. . D. 1, 27: consectatur nullam eminentem effigiem virtutis,
sed adumbratam imaginem gloriae, imperfectly represented, id. Tuso. 3, 2.Hence,
adumbratus, a, um, P. a. A. Delineated only in semblance,counterfeited, feigned,
false: comitia (opp. vera), Cie. Agr. 2, 12,
31: indicium, id. Sull. 18 fin.: Aeschrio,
Pippae vir adumbratus, id. Verr. 2, 3, 33,
77: laetitia, * Tae. . 4, 31.Also, B. Devised in darkness, dark, secret: fallaciae,
Amm. 14, I I . C o m p . , sup., and adv. not
used.
a d u n a t l O , o n i s , / (like the verb aduno,
only in later authors), making into one, a
uniting, a union, '?, Cyp. Ep. 57 (60
Oxon.), 61 (62 ib.); Cassiod. Ep. 4,33 and 36.
a d u n a t o s , a, um, Part, of aduno.
aduncitas, iitis, / [aduncus], the curvature of a point inwards, hookedness,
adundty: rostrorum, * Cie. . D. 2, 47,
122; so, rostri, Plin. 8, 27, 41, 97; 10, 71,
91, 196.
ad-uncus, a, um, adj., bent in the manner of a hook, hooked: nasus, a hooked or
aquiline nose, * Ter. Heaut. 5, 5 , 1 8 (on the
contr. reduncus nasus, a snub or turned-up
nose): serrula adunca ex omni parte den-
A D V E
tium et tortuosa, Cie. Clu. 48: corpuscula
curvata et quasi adunca, id. N. D. I, 24:
ungues, id. Tuso. 2, IO: baculum aduncum
tenens, quem lituum appellaverunt, Liv.
1, 18: aliis cornua adunca, aliis redunca,
Plin. II. 37,45, 1 2 5 . P o e t . : magni praepes adunca Jovis, i. e. the eagle, Ov. F. 6,
196.Comp., sup., and adv. not used.
ad-, iiyi> atum, 1, v. a., to make one,
to unite (in Just, several times, elsewhere
rare, except in the Chr. fathers): cum adunata omnis classis esset, Just. 2 , 1 2 ; so 7,
I; 15, 4; Pall. 3, 29; 4, IO; Lact. Opif. D.
17 ai. (Non. reads also, in Cie. Off. 3,8, 35,
erroneously, adunatam for adjunctam, B.
and K.).
ad-urgeo, ere, v. a., to press to or close
to, press against.Lit.: dens digito a d i gendus, Cels. 7,12,1. o e t.: (aliquem) remis volantem, i. e. to pursue closely, Hor.
C. I, 37,17.
ad-uro, ossi, ustum, 3, v. a., to set fire
to, to kindle, to set in a flame, to burn, singe,
scorch (cf. accendo), etc.
I. A. L i t . , of
food: hoc adustum est, * Ter. Ad. 3, 3, 71;
so Hor. S. 2, 8, 68; 9 0 : splendor quicunque est acer, adurit Saepe oculos, * Lucr. 4,
330: Dionysius candente carbone sibi adurebat capillum, Cie. Oi!'. 2, 7 , 2 3 ; cf. id.'fuse.
5, 20, 58.So of the Indian sages: sine gemitu aduruntur, suffer themselves to be
burned, Cie. Tuso. 5, 27, 77: ignes caelestes
adussisse complurium vestimenta dicebantur, Liv. 39, 22.-eSo in Cels., of the burning or cauterizing of a diseased limb: os
eodem ferramento adurendum, 8, 2; cf. id.
5, 26, 21; 33: flammis aduri Colchicis, Hor.
Epod. 5, 2 4 : in desertis adustisque sole,
Plin. 1 9 , 1 , 4 , 1 9 . B . T r a n s i . , to hurt,
damage, consume; of locusts: multa contactu adurentes, Plin. II, 29, 35, 104.
So of wind, to blast, from its effects: (arbores) aduri fervore aut flatu frigidiore, Plin.
17, 24, 37, 216.And also of cold and
frost, to nip, to freeze: ne frigus adurat,
Verg. G. 1, 92: nec vernum nascentia frigus adurat poma, . M. 14, 763: adusta
gelu, id. F. 4, 918: rigor nivis multorum
adussit pedes, Curt. 7 , 3 : (leonis adipes) sanant adusta nivibus, Pl in. 28, 8, 25, 89.
I I . F i g . , poet, of the fire (flame) of love, to
burn, inflame: Venus non erubescendis
adurit Ignibus, Hor. C. I, 27, 14; cf.: ardores vincet adusta meos, . H. 12,180.
Hence, adustus, a, um, P. a. A. Burned
by the sun; hence, scorched, made brown,
and, in gen., brown, swarthy: si qui forte
adustioris coloris ex recenti via essent, Liv.
27, 47: adustus corpora Maurus, Sil. 8, 269:
lapis adusto colore, Pl in. 2, 58, 59, 149.
B. Svtost.: adusta, orum, ., burns upon
the flesh, Cels. 5, 27.
ADVE
advector, oris, m [adveho], one who
rpnveys or carries a thing to a place, a carner: advector equus, App. Flor. p. 363 (but
in Plaut. As. 2, 2,1)2, the correct reading is
Adventorem, Fleck.).
I advectus, a, u m > Part. oi'adveho.
* 2. advectus, ,8> m [adveho], = advectio, a bringing or conveying to a place:
haec de origine et advectu deae, Tae. H.
4, 84.
ad-veho, xi > etum, 3, v. a. (advexti =
advexisti, Plaut. Mere. 2, 3, 56; advexe =
advexisse, id. ib. 2, 2, 61), to conduct, carry,
convey, bear, bring, etc., a person or thing
to a place ; and pass., to be carried, to ride,
to come to a place upon a horse, in a carriage, ship, etc. (syn.: invehere, inferre, deferre ; class., and in the histt. very freq.):
eam huc mulierem in Ephesum advehit,
Plaut. Mil. 2, I, 35 id. Mere. 2, 3, 56; so
id. ib. 2 , 1 , 35; id. irin. 4, 2, 88 ai.: istam
nunc times, quae advectast, Ter. Eun. I, 2,
8 1 : ex agris frumentum Romam, Cie. Verr.
2, 3 , 7 4 : ad urbem advectus, id. Phil. 2, 31,
77: sacerdos advecta (curru) in fanum, id.
Tuso. I, 47 : equo advectus ad fluminis
ripam, id. Div. I, 28: sestertium sexagies,
quod advexerat Domitius, Caes. B. C. I,
2 3 : vasa aerea advexerunt populi, Vulg.
Ezech. 27, 1 3 : Marius Uticam advehitur,
Sali. J. 86 fin.: in eam partem citato equo
advectus. Liv. 2,47: quae (naves) advexerant
legatos, id. 23, 38; 42, 37 ai.So Tae. A. 2,
45; id. H. 5, 16; id. G. 2; Suet. Ner. 45;
Curt. 6, 2; Verg. . 5, 864; 8, I I ; . . 5,
90; Pers. 5, 134 ai.Also: humero advehit, Val. FI. 3, 6 9 . I n Verg. and Tae. also
with ace. pers.: advehitur Teucros, Verg.
A. 8, 136: equo collustrans omnia ut quosque advectus erat, etc., Tae. A. 2, 45 ; so
id. H. 5,16.
t ad-velitatio, onis, fi [velitor], a
skirmish of words, logomachy : jactatio
quaedam verborum figurata ab hastis velitaribus, Paui. ex Fest.p. 28 .
ad-velo, tire, I, v. a., to put a veil on a
person or thing, to veil; poet., to wreathe or
crown: tempora lauro, * Verg. A. 5, 246;
and besides only Lampr. Com. 15.
advena, ae (acc. to Valer. Proh. 1439
and 1445 P., m.,f, and n., like verna; cf., however, Prisc. 677 P.: Inveniuntur quaedam
ex communibus etiam neutri generi adjuncta, sed figurate per , Ut
advena, mancipium) [advenio], one who
comes to a place; a foreigner, stranger, or
alien; and adj., strange, foreign, alien, etc.
(syn.: peregrinus, externus, exterus, alienus. alienigena; opp. indigena, native;
class, both in prose and poetry). J. L i t . :
defessus perrogitandod advenas Fuit de
gnatis, Pac. ap. Prisc. p. 634 P. (Trag. Rei.
p. 116 Rib.): advena anus paupercula,
* Ter. Heaut. 1 , 1 , 44: volucres, Varr. R. R.
3, 5 : advenam gruem, Hor. Epod. 2, 35:
illas (ciconias) hiemis, has (grues) aestatis
advenas, Plin. IO, 23, 31, 61: Zeno Citieus
advena, Cie. Tusc. 5. II fin.: advena possessor agelli, Verg. E. 9, 2: exercitus advena,
id. A. 7, 38; id. ib. IO, 460: Tibris advena,
as flowing from Etruria into the Roman
territory, Ov. F. 2, 6 8 : amor advena, Iove
for a foreign maiden, id. A. A. I, 75: advenae reges, Liv. 4 , 3 ; Vulg. Gen. 1 9 , 9 : advenae Romani, ib. Act. 2, I O . I f . F i g . ,
stranger to a tiling, i. e. ignorant, unskilled,
inexperienced == ignarus: ne in nostra patria
peregrini atque advenae esse videamur,
Cie. de Or. I, 58, 249; cf.: non hospites, sed
peregrini atque advenae nominabamur, id.
Agr. 2 , 3 4 f i n . ; hence, poet, with gen.: belli,
Stat. Th. 8, 556.
ad-veneror, ari, I, v.dep., to give honor to, to adore, worship: Minervam et Venerem, Varr. R. R. 1, 1, 6: Prosequiturque
oculis puer adveneratus (duces) euntes, Sil.
13,704.
* advenientia, ae, fi [advenio], an arrival : cohortium, Sisenn. ap. Non. 161 fin.
ad-vduio, veni, ventum, 4, v. a., to
come to a place, to reach, arrive at ( s y n . :
accedere, adventare, adire, appellere, adesse) ; constr. absol., with ad, in, or acc. I.
L i t . : verum praetor advenit, Naev. ap.
Non. 468, 27 (Bell. Pun. . 44 Vahl.): ad
vos adveniens, Enn. ap. Cie. Tuso. 2, 16,
38 (Trag. v. 14 V a h L ) : ad forum, Plaut.
Capt. 4, 2, 6; so id. Cure. I, 2, 5 5 ;
ADVE
id. Am. proi. 32 ; cf. id. Men. 5, 2, 6: advenis modo? Admodum, Ter. Hec. 3, 5,
8; Caecil. ap. Non. 247, 6 : procul a patria domoque, Lucr. 6 , 1 1 0 3 : ad auris, id. 6,
166; so id. 3 , 7 3 ; 4 , 8 7 4 ; 6 , 2 3 4 : in montem Oetam, Att. ap. Non. 2 2 3 , 2 : in provinciam, Cie. Phil. II, 12 (so . . 7, 155:
somnus in ignotos oculos): ex Hyperboreis
Delphos, Cie. N. D. 3, 23: est quiddam, advenientem non esse peregrinum atque hospitem, id. Att. 6, 3; Verg. A. IO, 346; Ov.
Tr. I, 9, 4 1 . W i t h simple acc.: Tyriam urbem, Verg. A I, 388: unde hos advenias
labores, Stat. Th. 5, 47 (whether in Tae. A.
1, 18, properantibus Blaesus advenit, the
first word is a dat., as Rudd. II. p. 135, supposes, or an abl. absol., may still be doubted).Also with sup.: tentatum advenis,
ADVE
um, Tae. A. 14, 32. (<J) With dat.: adventante fatali urbi clade. Liv. 5, 33: accipiendo Armeniae regno adventabat, Tae. A. 16,
23: portis, Stat. Th. I I , 20, 2.(e) With acc.
(cf. advenio): propinqua Seleuciae adventabat, Tae. A. 6, 4 4 : barbaricos pagos ad
ventans, Amni. 14, IO; so of name of town*
postquam Romam adventabant, Sail. J. 28.
adventor, oris, m. [advenio], one that
arrives, a guest, visitor. I. In g e n . , Plau t
As. 2, 2 , 9 2 . S o in two inscriptions. Orell.
2287, and Grut. 444, 8; cf. Barth. Adv.
p. 1 4 8 7 . I I . E s p . , one that comes to a pothouse, visitor, customer, Plaut. True. 1, 2, 2:
adventores meos non incuses, id. ib. 2, 7,
55, etc.; so App. M. 10, p. 248.
adventoria, a e, fi, see the foil. art. I I
adventorius, a, um, adj. [adventor],
that pertains to an arrival or to a guest, cf.
adventicius: hospitium, in which strangers
were received, Inscr. ap. Mur. 470, 9 . H .
Subst.: adventoria, ae, f . (sc. cena), a
banquet given on one's arrival, Mart. 12
praet
ADVE
ADVE
ADVE
94: vis juri adversaria, id. Caecili. 2: opinio 21: meis praeceptis, id. As. 3,1, 5; so id. advortite, Ter. And. proi. 8: quid ille spe*
oratori, id. de Or. 2, 37 : duces, id. PhiL 3, Trin. 2, I, 108: mihi, Ter. Hec. 4, 4, 32; 2, rare possit, animum adverte, Dolab. ap.
8: populus, adversarius, invidus etiam po- 2,3: hujus libidini, Cie. Verr. 2, 5, 31, 81 : Cie. Fam. 9, 9: quam multarum rerum ipse
tentiae, in hostile opposition to those in ornamentis tuis, id. Sui! 18, 50: Isocrati, ignarus esset... animum advertit, Liv. 24,
power, Nep. Timoth. 3: factio, id. Phoc. 3: id. Or. 51, 172: commodis, Tae. A. I, 27 : 48. Sometimes advertere alone=animum
frater, Hor. Ep. I, 18, 63 a i B . Sub&t.: adversantes imperio Domini, Vulg. Deut. I, advertere; so once in Cicerone letters : nam
invita Minerva, id est, adversante et
adversarius, >, m, an antagonist,, op- 43:
advertebatur Pompeii familiares assentiri
ponent, adversary, an enemy, rival (the repugnante natura, Cie. Off. I, 31: non ad- Volcatio, Fam. 1,1 (although here, as well as
versatur
jus,
quo
minus,
etc.,
id.
Fin.
3,
most usual class, signif. of the word): va- 20: adversante vento, Tae. H. 3,42: adver- almost everywhere, the readings fluctuate
lentiorem nactus adversarium, Plaut. Capt. santibus amicis, id. Ann. 13,12: adversans between advertere and animadvertere; et
proi. 64: injuria adversariam, Ter. Hec. factio, Suet. Caes. I I : adversantibus diis. Orel! ad h. L; animadvertebatur, B. and
proi. alt. 14; cf. id. Ad. proi. 2: tribuni Curt. 6, IO: non adversata petenti Annuit^ ) . So Verg. in the imp.: qua ratione
plebis illius adversarii, defensores mei, Verg. A. 4,127; Vulg. 2 Thess. 2, 4 ai.
quod instat, Confieri possit, paucis, adverte,
Cie. Mil. 16; so id. Quint. 2; id. Vatin. I;
docebo, attendi Verg. A. 4, 115.In the
a.
In
Tae.
constr.
also
adversari
aliid. Har. Resp. 16, 24; Nep. Dion. 7; Hor. S.
histt, esp. Tae. and Pliny, more frequently:
In Plaut. pleonquem,
H.
I,
I;
I,
38.b.
I, 9, 76. Of wrestlers and other athletae:
donec advertit Tiberius, Tae. A. 4, 54: Zeastic,
adversari
contra,
eas.
2,
3,35,
and
adpugiles etiam cum feriunt adversarium. . .
nobiam advertere pastores, id. ib. 12, 51:
ingemiscunt. Cia Tuso. 2, 23, 56 ; also, in versari adversus aliquid, Mer. 2, 3, 43.
quosdam cultu externo in sediauctions, of opposing bidders : res major
1. adversus (archaic advor-), a, advertere
est quam facultates nostrae praesertim um, turned toward, opposite, in front of, bus senatorum, id. ib. 13, 54: quotiens novum aliquid adverterat, id. ib. 15, 30 ai.:
adversario et cupido et locuplete, Cie. Att. etc., v. adverto,P. a. 1.
quam sanguisugam appellari adver12, 43; cf. id. ib. 13, 31.In Cie. also in the
2. adversus and adversum (ar- hirudo
fem.: adversaria, ae: est tibi gravis chaic advor-), adv. and prep.: adv., op- to, Plin. 8, IO, IO, 29: ut multos adverto
adversaria constituta et parata, incredibilis posite to, against; prep., toward, against, credidisse, id. 2, 67, 67, 168. Stili more
rarely, advertere animo: animis advertite
quaedam exspectatio, id. Fam. 2,4, 2; and before, eta ; v. adverto, P. a. 2.
vestris, Verg. A. 2,712: hanc scientiam ad
in the neutr. plur.: adversaria, orum,
ad-verto
(archaic
advor-),
ti,
sum,
nostros pervenisse animo adverto, Plin. 25,
the arguments, assertions of the antagonist,
3, v. a., to turn a thing to o ^toward a place 2, 3, 5; cf. Drak. ad Liv. 4, 27,8.C. To
Cie. Or. 35, 122.
(in this signif., without animus; mostly
4=* The histt. more ireq. than Cie. and poet.; syn.: observare, animadvertere, vi- draw or turn something, esp. the attention of
Hor. use adversarius like hostis for an ene- dere, cognoscere). I. L i t. A. I n g e ., another, to or upon one's self(in the histt.):
my in war: adversarios in fuga esse, Nep. with in or dat.: illa sese huc advorterat in gemitus ac planctus militum aures oraque
Them. 4: multitudo adversariorum, id. hanc nostram plateam, Ter. Eun. 2,3,51: in advertere,Tae. A. 1,41: octo aquilae imperaDat. 6: montem occupat, ne forte cedenti- quamcunque domus lumina partem, . M. torem advertere, id. ib. 2,17: recentia vetebus adversariis receptui foret, Sali. J. 50; 6,180; cf. id. ib.8,482: malis numen, Verg. raque odia advertit, drew them on himself,
Suet. Caes. 30, 36, 68; id. Dom. I; Curt. 3, A. 4,611: huc aures, huc, quaeso, advertite id. ib. 4, 21 aLB. To call the attention of
I I ; Vulg. Deut. 20, 4; Aur. Viet. Vir. Illustr. sensus, SiL 16, 213; cf. id. 6,105.B. Es p., one to a definite act, i. e. to admonish of it,
75, 8; 69, 2; cf. advosem in Fest. p. 25 Muli. a naut. 1.1., to turn, direct, steer a ship to a to urge to iit (et II. .): non docet admoad versatio, onis,/ [adversor], an op- place: classem in portum,Liv. 37,9 Drak.: nitio, sed advertit, i. e. directs attention,
posing, opposition, Tert. adv. Gnost. 5; id. terrae proras, Verg. A. 7, 35; id. G. 4,117 Sen. Ep. 94: advertit ea res Vespasiani aniai.: Colchos puppim, . . 12,23.Ab- mum, ut, etc., Tae. H. 3,48. E. Advertede Pudic. 15.
sol.:
profugi advertere coloni, landed, Sil. re in aliquem, for the more usual animadadversativus, a, um, adj. [id.], ad- 11, 288;
hence also transf. to other things: vertere in aliquem, to attend to one, i. e. to
versative; in gram.: conj unctiones adver- aequore cursum, Verg. A. 7,196: pedem ri- punish one (only in Taa): in P. Marcium
s a t a e , which have an adversative signif. pae, id. ib. 6, 386: urbi agmen, id. ib. 12, consules more prisco advertere, Taa A. 2,
as opp. to each other, as tamen, quam- 555: adverti with acc. poet, for verti ad : 32: ut in reliquos Sejani liberos adverterequam, etsi, etiamsi, etc., Prisc. 1030 P.; Scythicas advertitur oras, . M. 5,649 (cf. tur, id. ib. 5, 9 (ci id. Germ. 7, 3: animadwhile quamquam, etsi, etc., we now desig- adducor litora remis, id. ib. 3, 598, and vertere).Hence, I . adversus (archaic
nate as concessive in relation to tamen.
Rudd. II. p. 327).
advor-), a, um, P. a., turned to or to* adversator, oris, m. [id.], one who
ward a thing, with the face or front toI
I
.
Fig.
A.
Animum
(in
the
poets
and
ward, standing over against, opposite, beopposes a thing, an opponent: adversator
Livy also animos, rarely mentem) adver- fore, in front of (opp. aversus). A. I
malis, App. de Deo Socrat. p. 44.
adversatrix (archaic advor-K leis, tere; absoL, or with adv. or ad aliquid, or gen.: solem adversum intueri, Cie. Somn.
f. [adversator], a female antagonist or alicui rei, to direct the mind, thoughts, or Scip. 5: Iris... Mille trahens varios adverso
adversary (in Plaut. and Ter., and then attention to a thing, to advert to, give at- sole colores, Verg. A. 4, 701; id. G. I, 218:
again in Tert.): nunc assentatrix, dudum tention to, attend to, to heed, observe, re- antipodes adversis vestigiis stant contra
advorsatrix, Plaut. Most. 1, 3, 100; Ter. mark : si voles advortere animum, Enn. nostra vestigia, Cie. Ac. 2,39: dentes adversi
Heaut. 5, 3, 4; Tert. de Anim. 31: quin tu ap. Var. L. L. 7, 89 Mull. (Trag. v. 386 acuti (ithe sharp front teeth) morsu dividunt
Vahl.): facete advortis animum tuum ad escas, Cie. N. D. 2,54: quod is collis, tantum
in ea re mihi fueris advorsatrix,
animum meum, Plaut. Mil. I, I, 39: nunc adversus in latitudinem patebat, quantum
adversatus, a um, Part. oi adversor, huc
advortite ambo, id. ib. 3,1, etc., Caes. B. G. 2, 8 Herz. So, hostes adadverse, adv., . adverto, I. adversus 169 : animum
advertunt animos ad religionem, versi, who make front against one advancing
B. fin.
Lucr. 3, 54: monitis animos advertite no- or retreating, id. ib. 2, 24: L. Cotta legatus
adversio, ni8? f [adverto], a turning stris, . . 15, 140: animum etiam le- in adversum os funda vulneratur, in front,
or directing one thing to or toward anoth- vissimis rebus adverterent, Tae. A. 13, Caes. B. G. 5, 35; cf. Cie. Verr. 2, 5 , 1 ; Liv.
er: animi, Cie. Arch. 7,16; Tert. adv. Marc. 49.With ne, when the object of atten- 21, 7 fin. ai.; hence, vulnus adversum, a
2,13.
tion is expressed: ut animum advertunt, wound in front (on the contr., vulnus avera wound in the back), Cie. Har. Resp.
t adversipedes, /?, antipo- ne quos offendant, Cia Off. 2,19, 68: ad- sum,
vulneribus, Aur.Vict. Vir. liverterent animos, ne quid novi tumultus 19: adversis
des, Gloss. Gr. Lat.
tasti1. 35, 4: judicibus cicatrices adversas
oriretur,
Liv.
4,
4
5
.
B
.
Animum
adverteadversitas,
[adversus], opposiostendere, Cie. de Or. 2,28: cicatrices popution, contrariety. J. I g e n . : magnam re, to observe a thing by directing the mind lus Romanus aspiceret adverso corpore
adversitatem scorpionius et stellionibus to it, to observe, to notice, to remark, to per- exceptas, id. Verr. 5, 3: impetus hostium
putant esse, a great naturai hostility, an- ceive (in the class, period contracted to ani- adversos, Auet. B. Alex. 8: Romani advorso
tipathy, Plin. II, 25, 30, 90. I f . E s p . , madvertere, q. v.). Constr. with two ac- colle evadunt, ascend the hili in front, Sali.
cusatives, animum advertere aliquid (where J. 52: adversa signa, Liv. 30, 8: legiones
misfortune, suffering, Cassiod.
aliquid may be regarded as depending on quas Visellius et C. Silius adversis itinerii adversitor (archaic advor-),
the prep. in comp., Roby, 1118, or on ani- bus objecerant, i. e. marches in which they
oris, m. [adversus], one who goes to meet
mum advertere, considered as one idea, to went to meet the enemy, Tae. . 3, 42 : sed
another ; a slave who went to meet his masobserve), with acc. and infi, or rei. clause adverso fulgure (by a flabit of lightning fallter, in order to. conduct him home: " advor(the first mode of construction, most fre- ing directly before him) pavefactus est Nero,
sum ierant proprie locutus est, nam advorquent with the pronouns id, hoc. illud, etc., Suet. Ner. 4 8 : armenta egit Hannibal in
sitores dicuntur," Don. ad Ter. Ad. 1 , 1 , 1 ;
is for the most part ante-class., and ap- adversos montes. Quint. 2,17,19; cf. Lucr.
cf. also Plaut. Most. 4, I, 23, and 2, 32.
pears in Caes., Cia, and SalL as an archa- 3,1013; so Hor. S. 1.1,103; 2,3,205: qui
Among the dramatis personae of the Mosism) : et hoc animum advorte, Plaut. Ps. 1, timet his adversa, the opposite of this, id.
tellaria of Plautus, PHANISCVS ADVORSITOR
3,43: hanc edictionem, id. ib. 1,2, IO: haec Ep. 1, 6,9 ai.Hence, of rivers: flumine adis found; but the word is nowhere used in
animum te advertere par est, Lucr. 2,125: verso, up the stream, against the stream: in
the play itself.
animum adverti columellam e dumis emi- adversum flumen contendere, Lucr. 4, 423:
adverso (archaic advor-), are, verb, nentem, Cie. Tusc. 5, 23, 65; id. Inv. 2, 51, adverso feruntur flumine, id. 6, 720; so
freq. [adverto], to turn to a thing: animum 153: Postquam id animum advertit, Caes. Verg. G. 1, 201: adverso amne, Plin. 18, 6,
adversavi sedulo, ne, etc., Plaut. Rud. 2, B. G. I, 24; 4, 12: quidam Ligus animum 7, 33; adverso Tiberi subvehi, Aur. Vict.
advortit inter saxa repentis cocleas, Sali. J. Vir. illustr. 22, 3 (opp. to secunda aqua,
2,1.
stream, with Ute stream: rate in secunadversor (archaic advor-)* "tus> i 93,2. In Vitruv. once with hinc: ut etiam down
dam aquam labente, Liv. 21, 47,3); and of
possumus
hinc
animum
advertere,
as
we
v. dep. [adversus]: alicui, to stand oppowinds, opposed to a vessel's course, head
site to one, to be against, i. e. to resist or op- can hence perceive, Vitr. 10, 22, 262.With winds, contrary winds, consequently unthe
acc.
and
inf.:
postquam
tantopere
id
vos
pose (in his opinions, feelings, intentions,
favorable, adverse: navigationes adversis
etc.; while resistere and obsistere denote velle animum advorteram, Ter. Phorm. 5.8, ventis praecluduntur, Auet. B. Alex. 8: ad16:
animum
advertit
magnas
esse
copiashoresistance through external action, Doed.
versissimi navigantibus venti, Caes. B. C.
Syn. 4, 303; cf. adversarius; class.; freq. in stium instructas, Caes. B. G. 5 , 1 8 : cum ani- 3, 107. Subst.: adversum, U the oppomum adverteret locum relictum esse, Auet. site : hic ventus a septentrionibus oriens
Cie.); constr. with dat. or absol,: idem ego
B. Alex. 31; ib. 46.With the rei. clause: adversum tenet Athenis proficiscentibus,
arbitror nec tibi advorsari certum est de
nunc quam rem vitio dent, quaeso, animum
istac re usquam, soror. Plaut. Aui. 2, I,
49
ADVE
ADVE
b olds the opposite to those sailing from sum speculum ornetur, before the mirror, I
Athens, i. e. blows against them, Nep. Milt. 1 Scipio ap. Geli. 7 , 1 2 : adversus advocatos,
(so Nipperdey; but v. Hand, Tura. I. p. 183). Liv. 45, 7, 5: medicus debet residere illuAdv.: ex adverso, also written exadvereo stri loco adversus aegrum, opposite to the
and exadversum, opposite to, over against, patient, Cels. 3, 6: adversus Scyllam ver : portus ex adverso urbi gens in Italiam, Plin. 3,8,14, 87: Lerina,
positus, Liv. 45, IO.With gen.: Patrae ex adversum Antipolim, id. 3, 5, II, 79.()
adverso Aetoliae et fluminis Eveni, Plin. 4, In the presence of any one, before : egone ut
4, 5, II.Without case: cum ex adverso te advorsum mentiar, mater mea? Plaut.
starent classes, Just. 2, 14; so Suet. Caes. Aui. 4, 7 , 9 : idque gratum fuisse advorsum
39 ; Tib. 33.In adversum, to the opposite te habeo gratiam, I arn thankful that this is
side, against: et duo in adversum immissi acceptable before (to) thee, Ter. And. 1 , 1 , 1 5 :
per moenia currus, against each other, Prop. paululum adversus praesentem fortitudi3, 9, 23; so Geli. 2, 30; cf. Verg. A. 8, 237; nem mollitus, somewhat softened at such
in adversum Romani subiere, Liv. I, 12; firmness (of his wife), Tae. . 15,63.Hence
7, 2 3 . . hostile opposition to, ad- very often with verbs of speaking, answerverse to, unfavorable, unpropitious (opp. se- ing, complaining, etc., fo declare or express
cundus ; frequent and class.): conqueri for- one's self to any one, to excuse one's self or
tunam adversam, Pac. ap. Cie. Tuso. 2, 21, j apologize, and the like: te oportet hoc pro50: hic dies pervorsus atque advorsus mihi loqui advorsum illam mihi, Enn. ap. Non.
obtigit, Plaut. Men. 5, 5 , 1 : advorsus nemi- 232, 24 (Trag. v. 385 Vahl.): immo si audini, Ter. And. I, I, 37: mentes improborum as, quae dicta dixit me advorsum tibi, what
mihi infensae et adversae, Cie. Sull. IO: ac- he told me of you, Plaut. Bacch. 4, 4, 47: de
clamatio, id. de Or. 2, 83: adversa avi ali- vita ac morte domini fabulavere advorsum
quid facere, vet. poet. ap. Cie. Div. I, 16: fratrem illius, Afran. ap. Non. 232,25: muadversis auspiciis, Aur. Viet. Vir. Illustr. lier, credo, advorsum illum res suas con64, 6: adversum omen, Suet. Vit. 8: adver- queritur, Titin. ib. 232,21: utendum est exsissima auspicia, id. Oth. 8: adversae res, cusatione etiam adversus eos, quos invitus
misfortune, calamity, adverse fortune : ut offendas, Cie. Off. 2,19, 68: Tae. A. 3, 71.
adversas res, sic secundas immoderate fer- With that to which a reply is made, fo =
re levitatis est, Cie. Off. I, 26; cf.: adversi ad): adversus ea c o n s u l . . . respondit, Liv.
casus, Nep. Dat. 6: adversae rerum undae, 4, IO, 12; 22, 4 0 , 1 ; cf. Drak. ad 3, 67, L
a sea of troubles, Hor. Ep. 1, 2, 22: omnia () In comparison, as if one thing were
secundissima nobis, adversissima illis acci- held toward, set against, or before anothdisse, Caes. ap. Cie. Att. IO, 9 (the sup. is er (v. ad, I. D. 4.); against, in comparison
found also in Caes. B. C. 3,107): quae ma- with, compared to : repente lectus adversus
gistratus ille dicet, secundis auribus, quae veterem imperatorem comparabitur, will
ab nostrum quo dicentur, adversis accipie- be compared with, Liv. 24, 8, 8: quid autem
tis ? Liv. 6,40: adversus annus frugibus, id. esse duo prospera bella Samnitium adver4, 12: valetudo adversa, i. e. sickness, id. sus tot decora populi Rom., id. 7, 32, 8.
IO, 32 : adversum proelium, an unsuccess- (6) Of demeanor toward one, fo, toward:
ful engagement, id. 7 , 2 9 ; cf. 8 , 3 1 : adverso quonam modo me gererem adversus Caerumore esse, to be in bad repute, to have a sarem, Cie. Fam. II, 27, I I : te adversus me
bad reputation, Tae. Ann. 14, I I : adversa omnia audere gratum est, i. e. on my acsubsellia, on which the opposition sit, Quint. count, on my behalf, for my advantage, id.
6, I, 39.Sometimes met. of feeling, con- ib. 9, 22,15: lentae adversum imperia autrary to, hated, hateful, odious : quis omnia res, Tae. A. I, 6 5 . E s p . often of friendly
regna advorsa sint, Sail. J. 83; et Luc. 2, feeling, love, esteem, respect toward or for
229 Bentl.Comp.: neque est aliud adver- one (cf Ruhnk. ad Ter. And. 4,1,15; Manut.
sius, Plin. 32,4,14, 35.* Adv.: adver- ad Cie. Fam. 9, 22; Heusing. ad Cie. Off. 1,
s e , self contradictorily, Geli. 3 , 1 6 . a d - II, 1; Hab. Syn. 49): est enim pietas justiversum, ij sub st., esp. in the plur. adver- tia adversus deos, Cie. N. D. I, 41,116; id.
sa, misfortune, calamity, disaster, adversi- Off. 3, 6, 28: adhibenda est igitur quaedam
ty, evil, mischiefs advorsa ejus per te tecta reverentia adversus homines, id. ib. 1,28,
sient, Ter. Hec. 3, 3, 28: nihil adversi, Cie. 99 Beier: sunt quaedam officia adversus
Brut. I, 4: si quid adversi accidisset, Nep. eos servanda, a quibus iniuriam accepeAle. 8; cf. Liv. 22, 40; 35, 13: secunda fe- ris, id. ib. I, II, 3 3 : adversus merita inlices, adversa magnos probant, Plin. Pan. gratissimus, Veli. 2, 69, 5: summa adver31; esp. freq. in Tae.: prospera et adversa sus alios aequitas erat, Liv. 3, 33, 8: ob
pop. Rom., Ann. 1 , 1 : adversa tempestatum egregiam fidem adversus Romanos, id. 29,
et fluctuum, id. Agr. 25; so id. A. 3, 24; 8, 2; so id. 45, 8, 4 ai.: beneficentia adver45; 2, 69; 4 , 1 3 ai. Subst.: adversus, sus supplices utendum, Tae. A. II, 17.
i, m., an opponent, adversary (rare): mul- More rarely (e) of the general relation of an
tosque mortalis ea causa advorsos habeo, object or act to a person or thing (v. ad, I.
Sali. C. 52, 7. In Quint also once a d - D. 1.), in relation, in respect, or in regard to
v e r s a , ae, fi, subst., a female opponent or a thing: epistula, ut adversus magistrum
advei'sary: natura noverca fuerit, si facul- morum, modestior, as addressed to a censor
tatem dicendi sociam scelerum, adversam of manners, Cie. Fam. 3,13, 8: quasi adverinnocentiae, invenit, 1 2 , 1 , 2 . C . In rhet., sus eos acquieverit sententiae, in regard to
opposed to another of the same genus, e. g. the same, Dig. 4 9 , 1 ; 3 , 1 . 2 . In a hostile
sapientia and stultitia: 4 'Haec quae ex sense, against (the most usual class, signif.
eodem genere contraria sunt, appellantur of this word): 41 Contra et adversus ita dii: ferunt, quod contra, ad locum, ut: contra
adversa," Cie. Top. II.
basilicam; adversus, ad animi motum, ut:
2. adversus or adversum (archaic adversus illum facio; interdum autem
advor-) U'k rursus and rursum, prorsus promiscue accipitur," Charis, p. 207 P.; cf.
and prorsum, quorsus and quorsum), adv. Cort. ad Sali. J. 101, 8: advorsum legem
and prep., denoting direction to or toward an accepisti a plurimis pecuniam, Plaut. True.
object (syn.: contra, in with acc., ad, erga). 4, 2 , 4 8 : advorsum te fabulare illud, against
A. Adv.: opposite to, against, to, or toward thy interest, to thy disadvantage, id. Stich.
a thing, in a friendly or hostile sense: ibo 4, 2, I I : stultus est advorsus aetatem et
advorsum, Plaut. As. 2, 2, 29: facito, ut ve- capitis canitudinem, id. ap. Fest. s. v. caninias advorsum mihi, id. Men. 2, 3, 82: ob- tudinem, p. 47: advorsum animi tui libidisecro te, matri ne quid tuae advorsus fuas, nem, Ter. Hec. 4 , 1 , 1 9 : adversum leges, adLiv. And. ap. Non. s. v. fuam, 111, 12 (Trag. versum rem publicam, Cie. Verr. 2, 3, 84,
Rei. p. 3 Rib.): quis hic est, qui advorsus 1 9 5 : r e s p o n d e b a t , si PARET, ADVERSUM
it mihi ? Plaut. Men. 3, 2, 22: adversus re- EDICTUM FECISSE, id. ib. 2, 3, 28, 6 9 : me
sistere, Nep. Pelop. I, 3: nemo adversus adversus populum' Romanum possem deibat, Liv. 37,13, 8 ai. In Plaut. and Ter. fendere, id. PhiL 1 , 1 3 aLIn the histt., of
advorsum ire, or venire, fo go to meet; also a hostile attack, approach, etc.: gladiis disof a slave, fo go to meet his master and bring trictis impetum adversus montem in cohim from a place (hence adversitor, q. v.): hortes faciunt, Caes. B. C. I, 46: adversus
solus nunc eo advorsum hero ex plurimis se non esse missos exercitiis, Liv. 3, 66:
servis, Plaut. Most. 4 , 1 , 23: ei advorsum bellum adversum Xerxem moret, Aur. Viet.
venimus, id. ib. 4, 2, 32 ; Ter. Ad. I, I, Caes. 2 4 , 3 : copiis quibus usi adversus Ro2 Ruhnk.B. Prep. with acc., toward or manum bellum, Liv. 8, 2, 5: adversus vim
against, in a friendly or a hostile sense. atque iniuriam pugnantes, id. 26, 25, IO
I, In a friendly sense, () Of place, turned ai. : T. Quintius adversus Gallos missus
to or toward, opposite to, before, faxing, over est, Eutr. 2, 2: Athenienses adversus tanagainst: qui cotidie unguentatus adver- tam tempestatem belli duos duces deligunt,
so
AD VO
Just. 3 , 6 , 1 2 ai.Among physicians, of pre.
ventives against sickness, against (v. ad, I.
A. 2.): adversus profusionem in his auxilium est, Cels. 5, 2 6 ; 6, 27 ai.: frigidus jam
artus et eluso corpore adversum vim veneni, Tae. A. 15, 6 4 . T r o p . : egregium adversus tempestates receptaculum, Plin. Ep.
2 , 1 7 , 4 ; so id. ib. 2,15,36.Hence: firmus,
invictus, fortis adversus aliquid (like contra), protected against a thing, firm, fixed,
secure: advorsum divitias animum invictum gerebat, Sali. J. 43, 5: invictus adver
sum gratiam animus, Tae. A. 15,21: adver.
sus convicia malosque rumores firmus ac
patiens, Suet. Tib. 28: Adversus omnes for
tis feras canis, Phaedr. 5, IO, I; and in opp.
sense: infirmus, inferior adversus aliquid,
powerless against, unequal to: fama, infirmissimum adversus vivos fortes telum,
Curt. 4 , 1 4 : infirmus adversum pecuniam,
Aur. Vict. Caes. 9, 6: inferior adversus laborem, id. Epit. 40, 20.
JS6S" a. Adversus is rarely put after the
word which it governs: egone ut te advorsum mentiar, Plaut. Aui. 4, 7 , 9 : hunc ad
versus, Nep. Con. 2, 2; id. Tim. 4, 3: quos
advorsum ierat, Sali. J. 101,8."b. sometimes suffers tmesis: Labienum ad Oceanum versus proficisci jubet, Caes. B. G. 6,
33: animadvortit fugam ad se vorsum fieri,
Sali. J. 58: animum advortere ad se vorsum
exercitum pergere, id. ib. 69: ad Cordubam
versus iter facere coepit, Auet. B. Hisp. IO
and I I ; cf. in-versus: in Galliam vorsus
castra movere, Sali. C. 5 6 ; Sulp. ap. Cie.
Fam. 4, 12; Traj. ap. Plin. Ep. IO, 78; the
Eng. to-ward: to us ward, Psa. 40, 5; and
the Gr. eir-de: ci? u\a6e, Hom. Od. IO, 351.
ad-vesperascit, avit, 3, v. impers.
and inch., it approaches evening, it is getting
to be evening, twilight is coming on: advesperascit, Ter. And. 3, 4, 2; Vulg. Luc. 24,
29: cum jam advesperasceret, Cie. Verr. 2,
4,65, etc. id. Fin. 4,28: nisi advesper&sset,
Auet. B. Hisp. 2 4 : cum advesperavisset,
Plin. 7, 52, 53, 178: advesperascente die,
Vulg. Prov. 7, 9.
ad-vigilo, are, 1, v.n.,to watch by or at,
to keep guard over. fo be watchful, vigilant
for ; constr. with ad or dat., Rudd. II. p. 136
J, L i t . : ad custodiam ignis, Cie. Leg. 2,12:
parvo nepoti, Tib. 2, 5, 93: vallo, Claud.
Eutr. 2, 4 1 9 . f i . F i g . , fo bestow care or
attention upon a thing, to watch, to watch
for. (a) Absol.: exquire, heus tu, advigila,
Plaut. Pera. 4, 4, 63: tanto magis te advigilare aequomst, Ter. Phorm. I, 4, 26: si advigilaveris, id. And. 4 , 1 ; 19.() With pro .
si advigilamus pro rei dignitate, Q. Cie. Petr.
Cons../in. () With dat.: stupris, Claud. L.
Stil. 2,140: sibi, Manii. I, 81.
A I) V O
AE AC
AEDE
2, a d v o c a t u s ,
legal assistant, minibus lucernarum advolans, id. 28, IO, i con, . . 9, 434), ace. to the fable, son of
45, 162.II. Metapb., of other things, to Jupiter by Europa, king of Aegina,father oj
sounsellor, etc., . advoco fin.
ad-VOCO, avi, itum, I, v. a., to call or fly to, run to, come to (class.): vox mihi Peleus and Telamon, grandfather of Achilles
summon one to a place, esp. for counsel, aid, advolavit ad auris, Plaut. Am. I, I, 69; so ) and Ajax; on account of his just governetc.; constr. absol., with ad, in, or dat. I , . id. Rud. 2, 3, 3; id. Merc. 5,2, 23: imago ad i ment made judge in the lower regions, with
In gen. A. L i t . : ego Tiresiam advocabo nos, # Lucr. 4, 316: ad urbem, Cie. Sest. 4 : Minos and Rhadamanthus: quam paene juet consulam quid faciendum censeat, Plaut. fin.: in Formianum, id. Att. 2,13: Larino j dicantem vidimus Aeacum 1 Hor. C. 2, 13,
Am. 5,1,76: contionem, Cie. Verr. 2, 3, 80:1 Romam, id. Clu. 6: ejus (Britanniae) - 22; cf. . M. 3, 25.
Aeaea, ae, / , = , acc. to fable,
aliquem ad obsignandum, id. Att. 12, 18; i mihi advolabit ad pectus, id. Fam. 15,
eo Liv. I, 39: viros primarios in consilium, 16: hostes ex omnibus partibus ad pabula- the island in the Tyrrhene Sea where the
tores,
Caes.
B.
G.
5,17:
classem
advolatuCirce ofi Homer had her abode, and where,
Cie. Verr. 2, 3, 7, S 18; so Liv. 42, 33: ego
vos, quo pauca monerem, advocavi, Sali. C. ram esse, id. B. C. 2,43: in auxilium, Suet. ace. to Plin. 3, 5, 9, 58, the later Circeii
Galb.
20:
fama
advolat
Aeneae,
Verg.
A.
IO,
60: eo (i. e. in aedem Concordiae) sena-1
was situated, now called Monte Circeiis.
tum advocat, id. ib. 47: (Deus) advocabit" 511; Manii. ap. Prisc. 760 P.With acc.: Acc. to Mela, 2, 7 med., it was the abode of
rostra
Cato
advolat,
Cie.
Att.
I,
14
med.;
caelum desursum, Vulg. Psa. 49, 4: advo- j
Calypso.
cari gaudiis, to be invited, Hor. C. 4, II, 13: VaL FI. 4, 300.
A e a e u s , a, um, adj., = Ai aio 9. I. Bead-volvo, vi) volatum, 3, v. a., to roll longing
aegro, Ov. R. Am. HO: causis, Quint. II, I,
to Jfea, in Colchis, Colchian: Circe,
38.B. T r o p . : animum ad se ipsum ad-1 to or toward. I. In g e n . : robora focis, since Circe is said to have been earlier in
vocamus, we turn the mind upon itself, call Verg. G. 3, 377; so id. A. 6, 182: advolvi Colchis, Verg. A. 3, 386 ; . M. 4, 205.
the thoughts home, Cie. Tuso. I, 31: non de- (for advolvere se) ad ignem, Plin. II, 37,70, Hence, B. T r a n s i . , belonging to Circe:
siderat fortitudo advocatam iracundiam, 185: advolvit saxum magnum ad ostium, artes, magic arts, such as Circe practised,
id. ib. 4, 23; so id. Ac. 2, 27; id. Tuso. 6, 38. i Vulg. Matt. 27, 60; Marc. 15, 46.II. Esp., Ov. Am. 2,15, 10 : carmina, magic words,
I I . Esp. A. In judicial lang., 1.1., to , of suppliants, to throw one's self at the feet charms, spells, id. ib. 1, 8 , 5 . H . Aeaea puavail one's self of some one in a cause, as , of any one, to fall at, fall prostrate before: ella, Calypso, because she had her residence
aid. assistant, witness, counsellor, etc., to i genibus ejus advolutus est, Veil. 2, 80: om- in Aeaea, Prop. 4,11, 31.
call in: aliquem alicui, Plaut. Cas. 3, 3, 6; I nium genibus se advolvens, Liv. 8, 37 fin.:
Aeas, antis, m., river ofi Epirus, Mela,
so id. Bacch. 2, 3, 28; id. Ps. 4,7, 59: aliquot i advolvi genibus, id. 28,34: tuis advolvimur 2, 3, 13 ; Plin. 3, 23, 26, 145; . . 1,
mihi Amicos advocabo, Ter. Phorm. 2, I, I aris, Prop. 4,16, I.With acc.: genua pa580: Luc. 6,361.
83: viros bonos complures advocat. Cie. { trum advolvuntur, Sail. Fragm. ap. Serv.
Aebura, a e , / , city of Hispania TarQuint. 21: in his, quos tibi advocasti, id. ib. ad Verg. A. 1, 311: cum Tiberii genua ad2 ai.Also used of the friend of tho plain- volveretur, Tae. A. 1,13; cf. id. ib. 6,49; 15, raconensis, now Cuerva, Liv. 40, 30, 3.
tiff or defendant, who calls in his friends to 71.Trop.: magnusque advolvitur astris j Aebutius, a, name of a Roman gens,
aid in the suit: Oppianicus in judicio Sca- clamor, rolls, i. e. rises or ascends, Stat. Th. Cie. Att. 16, 2, 5; id. Caecin. I; id. FI. 37,
93 ai.Hence : Aebutia lex, so called
mandri aderat, frequens advocabat, Cie. 5,143.
advorsum, advorsus, advorto, from its author, the tribune Aebutius: enClu. 19.Hence, transf. to other things, to
acted A.U.C. 520, Cie. Agr. 2, 8; Geli. 16,
call to one's aid, to call to for help, to sum- etc., . adversum, adversus, etc.
t advosem: "adversarium, hostem, 10, 8.
mon : desuper Alcides telis premit omniaAecae, arum, fi, a city of Apulia,
que arma Advocat, Verg. A. 8,249: secretas dixere veteres," Fest. p. 25 Muli.
artes, . M. 7,138: ad conamina noctem,
t a d y n a m o n Vinum = - southeast of Luceria, now Troja, Liv. 24,
Sil. 9, 82; Sen. Troad. 613: aliquid in tute- , weakened wine (half wine and half 20,5.Hence, A e c a n i , o r u m , m., the inlam securitatis suae. Yell. 2, 108: vires water): ex ipso vino quod vocant adyna- habitants of AEcae, Plin. 3,11,16, g 105.
suas, Sen. Ben. 6, 2 . B . To get a respite, mon, Plm. 14,16,19, 100.
Aeculanum or Aedituum, V ,
to delay, Plin. Ep. 5, 8; v. advocatio, II. C.
t adytum, ^ n = (not to be en-a city ofi the Hirpini in Samnium, now Le
C. To give consolation, to console (in tered), the innermost part ofi a temple, the Grotte, Cie. Att 7 , 3 , 1 ; id. ib. 16,2,4; Inscr.
imitation of the Gr. ), Tert. adv. sanctuary, which none but priests could enter, and from which oracles were delivered. Orel! 5019. Hence: Aeculani, orum,
Marc. 14.
4 - In the phrase CONCTOS, I, L i t . : in occultis ac remotis templi, m., the inhabitants ofi AEc., Plin. 3, 11,16,
in the song of the Fratres Arvales, Grotef. quae Graeci appellant, Caes. B. C. 3, 105; Inscr. Grut. 444,5; and: Aecula(Gr. II. 290) explains advocapit as an old 105: aeternumque adytis effert penetrali- nenses or Aeclanenses, >um, the
bus ignem, Verg. A. 2, 297: isque adytis same as Aeculani, Inscr. Orell. 838,862;
imperat., instead of advocabite.
Hence, advocatus, i, m - A . In the haec tristia dicta reportat, id. ib. 2,115; 6, 3108 ai.
class, per., in judicial lang., one who is 98; Hor. C. I, 16, 5 . I n gen., a secret
aedepol, = edepol, v. Pollux,
called by one of the parties in a suit to place, chamber; of the dead, a grave, tomb,
aedes and aedis (the form aedes is
aid as a witness or counsel, a legal assist- in Verg. A. 5, 84, and Juv. 13,205: descrip- found in Liv. 2, 21, 7; 2,8,14; 2,9, 43 ai.,
ant, counsellor (diff. from patronus or ora- tionem cubiculorum in adytis, chambers and now and then in other writers, but
tor, who spoke for a client engaged in a in secret places, i. e. inner chambers, Vulg. aedis is more common, as in Cie. Verr.
suit; from cognitor, who appeared in the I Par. 28, I I . I I . F i g . : ex adyto tam- 4, 55, 121; id. Par. 4. 2, 31; Vitr. 4, 7, 1;
name of such parties as had themselves quam cordis responsa dedere, the inmost re- Varr. 5, 32, 156 ai.; Liv. 1, 33, 9 ai.; Plin.
been at first in court; and from procurator, cesses, * Lucr. I, 737.
36, 6, 8, 50), i s , / , a building for habitawho appeared for such as were absent, AeIn Attius also masc. aditus, fis: ady- tion. [Aedis domicilium in edito positum
gion. ad Cie. Div. in Caecil. 4; Ruhnk. ad tus augura, in Non. 488, 4 (Trag. Rei. p. 217 simplex atque unius aditus. Sive ideo
Ter. Eun. 2, 3.48; Heind. ad Hor.S. 2, 5,38; Rib.).
aedis dicitur, quod in ea aevum degatur,
v. Smith's Diet. Antiq.): quaeso, ut advo* adzelor, ari, v. dep., to be zealous quod Graece vocatur, Fest. p. 13 Muli
catus mihi adsis neve abeas, Plaut. Am. 4, against one, to be angry with, Vulg. 4 Esdr. Curtius refers this word to , aestus,
3 , 3 ; so id. Men. 5, 2,47; id. Mil 5,26; id. 16, 49.
as meaning originally, fire-place, hearth;
Poen. 3, I, 23; 6, I I ; id. Trin. 5, 2, 37 ai.:
others, with probability, compare ',
a e , s e e the letter A.
adversusne illum causam dicerem, cui vea
', and sedes.] I. Sing., a dwelling
A e a , e , / , = A la (land). In the fable
neram advocatus ? Ter. Ad. 4,5, 43; so id. of the Argonauts, a peninsula in Colchis, ofi the gods, a sanctuary, a temple (prop.,
Eun. 2,3,49; 4, 6, 26; id. Ad. 4, 5, I I : quis round which the Phasis flowed, Val. FI. 1, a simple edifice, without division into
eum umquam non modo in patroni, sed in 742, and 5,426.
smaller apartments, while templum is a
laudatoris aut advocati loco viderat, Cie.
large and splendid structure, consecrated
Aeacideius,
a,
um,
'.,
pertaining
to
Clu. 40; id. PhiL 1 , 7 : venire advocatum
by the augurs, and belonging to one or
the
JEacidce
(the
posterity
of
JSacus):
alicui in rem praesentem, id. Off. I, IO, etc. ;
more deities; cf. Manut. ad Cie. Fam. 4, 7;
regna,
i.
e.
AEgina,
.
.
7,
472.
Liv. 4 2 , 3 3 , 1 . B . In the post-Aug. per.,
but after the Aug. period aedes was used
for patronus, orator, etc., who conducted a
Aeacides, ae, =A, m. (voc. for templum j cf. Suet. Caes. 78 with id. ib.
process for any one, an advocate, attorney, Aeacida, Enn. ap. Cia Div. 2, 56; . . 3, 84): haec aedis, Varr. ap. Non. 494, 7: senaetc., Quint. 12, 1, 13; cf. id. 12,1, 25; 5, 6 87; Aeacide, id. ib. 8, 7; gen. plur. Aeaci- tum in aedem Jovis Statoris vocavi, Cia
fin.; 9, 3, 22; Plin. Ep. 7, 22; Tae. A. 11, dis!, Sil. 15, 392), a male descendant of Cat. 2, 6: aedis Martis, Nep. Fragm. ap.
5,6; Suet. Claud. 15 and 3 3 . C . Esp., in JEacus, an AEaeide. I. In gen.: stolidum Prisc. p. 792 P.: aedes Mercurii dedicata
eccl. Lat., of Christ as our intercessor, advo- genus Aeacidarum, Enn. ap. Cie. Div. 2,56; est, Liv. 2, 21: hic aedem ex marmore
cate: advocatum habemus apud Patrem, . M. 8. 3; Sil. 15, 292; Just. 1 2 , 1 5 . . molitus est, Veli. I, II, 5: inter altare et
Jesum Christum, Vulg. I Joan. 2 , 1 . B . Esp., his son Phocus, . . 7, 668.His aedem, Vulg. Lue. II, 51: aedem ConcorT r a n e t , in gen., an assistant, helper, sons Telamon and Peleus, . . 8, 4.His diae, Plin. 33,1, 6, 19: aedes Veneris genifriend: se in fugam conferunt una amici son Peleus alone, . M. 12,365.His grand- tricis, Suet. Caes. 78; v. above; id. ib. IO:
advocatique ejus, Cia Caecin. 8, 22.
son Achilles, Verg. A. 1, 99; . M. 12, 82; aedem Baal, Vulg. 4 Reg. IO, 27; ib. Act. 19,
* advolatus, iis, m. [advolo], a fiying 96; 365.His great-grandson Pyrrhus, son 24 ai.: haec ego ludo, quae nec in aede soto: tristi advolatu, Poet. ap. Cie. Tuso. 2, of Achilles, Verg. A. 3, 296.flits later de- nent, i. e. in the temple ofi the Muses, or ofi
IO, 24, as a transi, from the Gr. of Aeschyl. scendants, Pyrrhus, king of Epileus, Enn. the Palatine Apollo, where poems were pubPrometh. Solut.
ap. Cia Div. 2, 56: Aeacidarum genus, Cie. licly recited, Hor. S. 1,10, 38 ; cf.: quanto
advolitans, antis, Part. [ad-volito], Off. 1, 12; and Perseus, king of Macedon, molimine circumspectemus vacuam Romaflying often to, fluttering about: papilio lu- conquered by similius Paulus, Verg. A. 6, nis vatibus aedem, id. Ep. 2,2,94.Plur. in
this sense generally in connection with saminibus advolitans, * Plin. II, 19, 21, 65: 839; Sil. 1, 627.
advolitans noctua, * Prud. adv. Symm. 2.
Aeacidinus, a, um, adj., pertaining to crae, divinae, deorum, and only when severtemples are spoken of: aedes sacrae, Cia
ad-volo, avi, atum, I, v. n., to fly to or the JEacide (Achilles): Aeacidinis minis al
Dom. 49; cf. Suet. Aug. 30,100 : Capitolii
toward; constr. with ad, in, dat., or acc., animisque expictus, Plaut. As. 2, 3, 25.
Rudd. II. p. 136. I. Lit., of birds: avis
Aeacius, a, um, adj., jEacian: flos, fastigium et; ceterarum aedium, Cie. de Or.
advolans ad eas avis, Cia . D. 2, 49: in the hyacinth (as springing from the blood 3,46; cf. Liv. 38, 41: Deorum aedes. Suet.
Cat, 21; cf. id. Ner. 38; id. Claud. 21 ai.-?
agrum Volaterranum palumbium vis e mari of Ajax, grandson of Abacus), Col. 10,175.
advolat, Plin. IO, 29,41, 78 ai.: papilio luAeacus, i> mi (Gr. acc. Aea- I I , A dwelling for men, a house, habitation,
AEDI
fibode (syo. domus; usu. only in the plur.,
as a collection of several apartments; but
in the earliest period the sing, also may
have had this eigpif., though but few certain examples of it have been preserved in
the written language; cf. Plaut As. 1,3,67:
hic noster quaestus aucupi! simillimust
. . . aedis nobis areast, auceps sum ego):
aedes probae et pulchre aedificatae, Plaut.
Mere. 6, 2, 60 ; id. Most. I, 2,18: ultimae,
Ter. Heaut. 5,1, 29: apud istum in aedibus,
Cie. Verr. 2,1,19, 50, and soon after: in
mediis aedibus; et Verg. A. 2,512: liberae,
a house that is rent-free, Liv. 30,17: privatae, Suet. Ner. 44 aiHence sometimes
used for a part of the domus, a room, an
apartment, chamber: insectatur omnes
domi per aedis, Plaut Cas. 3, 5, 31: Verg.
6.2,462; cf. id. A. 2, 487 (v. also Geli. 4,14;
Curt 8, 6; Hor. C. I, 30,4).In Plaut, by
comic license, aedes for familia: credo hercle has sustollat aedis totas atque hunc in
crucem, Mil. 2,3,39: ut ego suffringam his
talos totis aedibus, to break the legs of this
whole house (i. e. family), True. 2, 8, 7: ab
aedibus, denoting office (cf. ab), castellan:
CVH AB AEDIBVS ESSEM, Inscr. Gru t. 6 9 7 , 1 .
* B. Met., Vie cells (or hive) of bees : clausis cunctantur in aedibus, Verg. . 4, 268.
* C. T r o p . : fac, sis, vacivas aedis aurium, mea ut migrare dicta possint, the
chambers of your ears, Plaut Ps. 1, 6, 64.
* B. Aedes aurata, a gilded funeral structure, on which the dead body of Casar was
laid, a catafalque, Suet. Caes. 84.
aedicula, ae> fi dim. [aedes], a small
building intended for a dwelling. J. For
gods, a chapel, a small temple: cum aram
et aediculam et pulvinar dedicasset, Cie.
Dom. 63: Victoriae, Liv. 35,9; 35,41: aediculam in ea (domo) deo separavit, Vulg.
Judic. 17, 6; also a niche or shrine for the
image of a god: in aedicula erant Lares argentei positi, Petr Sat. 29 fin.: aediculam
aeream fecit, Plin. 33,1, 6, 19: 36,13,19,
8 87.Hence on tombstones, the recess in
which the urn was placed, Inscr. Fabrett
e. I, 68. I I . For men, a small house or
habitation (mostly in plur.; cf. aedes, II.),
Ter. Phorm. 4, 3, 58; Cie. Par. 6, 3; Vulg.
4 Reg. 23,7.Sing, in Plaut, a small room,
a closet: in aediculam seorsum concludi
volo, Epid. 3, 3,19 sq.
a e d i f i c i o , ere, 3, v. a., = aedi fleo: Labeo, Dig. 19, 260 Torrentinus, where others
read aedificare.
* aedi fez, ficie, m., = aedificator,
Tert. Idol. 12.
aedificatio, onie, fi [aedifico]. I.
A b s t r., the act of building, a building or
constructing, (a) Absol: si ad horum luxuriam dirigas aedificationem, Varr. R. R.
I,13: immensa et intolerabilis, Cie. Pis. 21;
so id. Q. Fr. 2, 2; Vulg. 2 Para. 16, 6.()
With gen.: urbium, Vulg. Judith, 6, IO.
I I , Coner., a building, a structure, edifice, Cato ap. Geli. 13,23: domum tuam et
aedificationem omnem perspexi, Cie. Fam.
6, 6: aedificationes templi, Vulg. Matt 24,
I HI. Fig., building up, instructing,
edification. () Absol.: loquitur ad aedificationem, Vulg. 1 Cor. 14, 3; 14, 26. ()
With gen.: ad aedificationem Ecclesiae,
Vulg. I Cor. 14,12; ib. Eph. 4,12.
AEDI
a building [aedes]: Priamus ad aram Jovis
aedificialis confugit (so called because he
was worshipped in the building ; cf. Feet,
s. v. Herceus, p. 101 MiilL), Diet Cret 6,
12.
aedificium, 1> [aedifico], a butiding of any kind, an edifice, structure, even
though not suitable for a dwelling (while
aedes designates only a structure for habitation).Hence: aedes aedificiaque, Liv.
38,38; Cie. Q. Fr. 3,9 fin.: exstruere aedificium in alieno, id. Mil. 27: omnibus vicis
aedificiisque incensis, Caes. B. G. 3, 29 ;
Nep. Att. 13,2; Sali. J. 23; Liv. 6,41: aedificiorum prolapsione, Suet. Aug. 30; cf. id.
Oth.8: regis, Vulg. 3 Reg. 9 , 1 : paries aedificii, ib. Ezech.41,12.In late Lat, = aedificatio : aedificium domita Domini, Vulg.
3 Reg. 9,1: murorum, ib. I Macc. 16,23.
aedifico, avi, litum, I, v. a. [aedes- I
facio], lit. to erect a building, to build ; and
in gen., to build, raise, erect, or establish
any thing. I. L i t . : aedificare cum sit
proprie aedem facere, ponitur tamen in omni genere constructione,
best. p. 13 Milii.; hence in the first signif.
for the most part (a) Absol.: aedificare
diu cogitare oportet, Cato, R R. 3 , 1 : ecce
aedificat, Plaut. Mil 2, 2, 56: ad quem
(usum) accommodanda est aedificandi descriptio, Cie. Off. I, 39,138; id. ib. 2, 23, 83:
tribus locis aedifico, reliqua reconcinno, id.
Q. Fr. 2,6: lautius, id Leg. 2 , 1 , 3 : belle, id.
Att 9, 13 ai.: accuratius ad frigora atque
aestus vitandos, Caes. B. G. 6, 2 2 : diruit,
aedificat, mutat quadrata rotundis, Hor.
Ep. 1,1,100; so id. S. 2, 3, 308. () With
object: domum, Cie. Q. Fr. 2, 4; so Vulg.
Exod. I, 21: casas, Hor. S. 2, 3, 247.II.
In gen., to build, construct, etc.: navim,
Plaut Mer. proi 87
piscinas, Varr. R.
R. 3, 17, 6: navem, Cie. Verr. 2, 6, 18:
urbem,! id. ib. 2, 4, 63; so Vulg. Exod. 1,
I I : oppida, ib. 2 Para. 26, 6: turrim, ib.
Matt 21,3: murum, ib. 2 Para. 33,14: porticum, Cie. Dom. 43: hortos, id. Att 9,13:
equum, Verg. . 2,16: mundum, Cie. Tusa
I, 25: tot adhuc compagibus altum aedificat caput, i. e. makes it, by bands and hair
ornaments, a high tower, Juv. 6,501,HI.
Fig., to build up, establish: rem publicam,
Cie. Fam. 9, 2.And (eccl.) in a religious
sense, to build up, instruct, edify, (a) Absol. : caritas aedificat, Vulg. i Cor. 8 , 1 : non
omnia aedificant, ib. io. 16, 23.() With
object: semetipsum, Vulg. I Cor. 14, 4: alterutrum, ib. I These. 6, II.
i aedilatus, fis, TO., = aedilitas [aedilis], Fest p. 13 Muli
AEDU
in order to prepare their way toward higher
offices, Cie. Off. 2, 16; Liv. 24, 33; 27, 6.
They inspected the plays before exhibition
in the theatres, and rewarded or punished
the actors according to their deeerte, Plaut
Trin. 4, 2,148 ; id. Ciet ep. 3 ; for thie purpose they were required by oath to decide impartially, Plaut. Am. proi. 72.It
wae the epecial duty of the aedilee plebeii
(of whom aleo there were two) to preeerve
the decreee of the Senate and people in the
temple of Ceree, and in a later age in the
public treaeury, Liv. 3, 55. The office of
the aedilee curulee (eo called from the sella
curulis, the eeat on which they eat for
judgment {v. curulis), while the aedilee plebeii eat only on benchee, subsellia) wae created A.U.C. 387, for the purpoee of holding
public exhibitione, Liv. 6,42, Aret from the
patriciae, but ae early ae the following
year from the plebeiane aleo, Iit v. 7, 1.
Julius Caesar created also the office of tho
two aedilee Cerealee, who had the euperintendence of the public granariee and other
provieione, Suet. Caee. 41.The free towne
aleo had sedilee, who were often their only
magietratee, Cie. Fam. 13,11; Juv. 3,179;
10,102; Pere. 1,130; v. further in Smith'e
Diet. Antiq. and Niebuhr's Rom. Hiet. 1,689
and 690.
Plaut ueee the word once adject.:
aedilee ludi, aditio sports, Poen. 5, 2, 52.
aedilitas, Uiis, fi [aedilie], the office of
an adite, adileship: aedilitatem gerere,
Plaut Stich. 2, 2, 29: petere, Cia Quint
26: aedilitate fungi, id. Off. 2, 16: munus
aedilitate, id. Verr. 3,12,36: praetermieeio
aedilitatis, id. Off. 2, 17: curulie aedilitas,
id. Har. Resp. 13, 27: inire, Suet Caee. 9;
id. Veep. 2; id.Claud. 38 .Plur.: splendor aedilitatum, Cie. Off. 2,16,57.
aedilitius, a, um, v. aedilicius.
aedis, aedes.
.
is,
TO.
(abl.
aedili,
Tae.
.
12,
dificatio], a little building: ecquid de illa
keeper of a temple, a sacristan, \
aedificatiuncula mandavisses, Cie. Q. Fr. 3, 64; Serv. ad Verg. . 7, 4-Dig. 18, 6, 13; (first used in polite language in the time of
but aedile ie more ueual, Charis, p. 96 P.;
1,2,8 5.
.
1, 22; Cia Seet. 44, 95; Liv. 3, 31; Varro for aeditumus; v. the word and the
aedificator, oris, to. [aedifico]. I. Varr.
Plin.
7,
48, 49, 158; Inecr. Orell. 3787, 8; passage cited from Varr.). I. L i t , Plaut
A builder: vocaberis aedificator saeptum,
cf. Schneid. Gr. II. p. 221; Kofftn. s. v.) Cure. 1, 3, 48: aeditui custodesque mature
Vulg. Isa. 68,12; in the class, period only
[aedes], an aedile, a magistrate in Rome sentiunt, etc., *Cia Verr. 2, 4, 44; Suet.
t r o p : mundi, the maker, arwho had the superintendence of public Dom. I ai. It belonged also to the office
chitect, Cie. Univ. 2: aedificatores mundi, id. buildings and works, such as temples, the- of the aeditui to conduct strangers through
. D. I, 9 . I I . From the Aug. period adj. atres, baths, aqueducts, sewers, highways, the temple, and point out its curiosities,
(cf. Br. Nep. Ages. 4, 2) with the access, etc.; also of private buildings, of markets, hence Horace says: quales aedituos habeat
idea of inclination or passion, that is fond provisions, taverns, of weights and meas- virtus, what panegyrists, Ep. 2,1,230.H.
of building: nemo illo minus fuit emax, ures (to see that they were legal), of the In gen., priests, ministers (occi.): erunt
minus aedificator, Nep. Att 13; Juv. 14, expense of funerals, and other similar func- in eanctuario meo aeditui, Vulg. Ezech. 44,
86; Col. 1 , 4 , 8 ; Flor. 1,8,4.
tions of police. The class, passages apply- I ; ib. Oce. IO, 5.
aedificatorius, a, um, adj. [Id.],per- ing here are: Plaut. Rud. 2, 3,42; Varr. L.
t aedon (trisyl.), o n i s , / , = , the
taining to building. I. L i t : aedificato^ L. 5, 81 Mull; Cia Leg. 3 , 3 ; id. Verr. 2, nightingale: tristis aedon. Sen. Agam. 670;
somnia, Tert Anim. 47. Hence, suist.: 6,14; id. Phil 9, 7; Liv. 10, 23; Tae. A. 2, eo Petr. Sat. 131; Calp. Ecl. 6, 8.
aedificatdria, ae, fi, architectura, 85; Juv. 3,162; 10,101; Fest. s. h. v. p. 12; aedonius, a, um, adj. (pentaeyl.) [aeBoeth. Aristot. Top. 3,1, p. 680.II. F i g . : cf. Manut. ad Cie. Fam. 8, 3 and 6. Fur- don], pertaining to the nightingale: vox,
verbum aedificatorium mortis, i. e. that ther, the aediles, esp. the curule aediles Auet. Pan. ad Pieon. 257; Lact Phoenic. 47.
A e d i l i (Haed-) orum. TO., a tribe in
was the cause of death, Tert. Cani. Christ (two in number), were expected to exhibit
public spectacles; and they often lavished Gallia Celtica friendly to the Romans, now
17.
* aedlficialis, e: adj., pertaining to the most exorbitant expenses upon them, Departements de la Cdte d'Or, de la Nievrt,-
AEGE
de Sadne et Loire, et du Rhdne, Caes. B. G.
I, IO, II, 23, etc.; Cie. Att. 1 , 1 9 ; Mel. 3, 2,
4; Plin. 4,18,32, 8107 ai.Hence, Aediliciis (Haedo), a? um, adj., pertaining to
the JEdui: stemma, Aus. Par. 4, 3.
Aeetaeus, a> um> adj., belonging to
AEetes, king of Colchis: fines, i. e. Colchis,
Catuli. 64, 3; from
Aegates, um, / , the Aegates, three islands in the Mediterranean, west of Sicily,
not far from, the promontory of Lilybceum,
where the Carthaginians were conquered by
the Romans, 241 B.C., Nep. Ham. 1; Liv.
21,10; Sil. 1, 60; 6, 684.
aeger, gra> grum, adj. [Curtius proposes to connect it with -', to press,
drive; atyU,storm-wind; ?,waves; and
Sanscr. egSmi, to tremble; trembling, shaking, being a common symptom of illness],
designates indisposition, as well of mind as
of body (while aegrotus is generally used
only of physical disease; class.; in Cie. far
more frequent than aegrotus; Celsus uses
only aeger, never aegrotus).
I, L i t . , of
the body, ill, sick, unwell, diseased, suffering. |a) Of men: homines aegri morbo
gravi, Cie. Cat. 1,13: graviter aegrum fuisse, id. Div. 1,25; id. Tuso. 2, 25,61: infirma
atque aegra valetudo, id. Brut. 48 fin.: aegro
corpore esse, id. ad Quir. I fin.: ex vulnere,
id. Rep. 2,21: vulneribus, Nep. Milt. 7: pedibus, Sali. C. 59, 4; so Liv. 42, 28; Tae. .
3,38; Wernsd. Poet L. Min. 6,197,8: stomachus, Hor. S. 2, 2, 43 : anhelitus, shortness
ofi breath, Verg. . 5,432.At a later period
constr. with gen. or acc.: Psyche aegra
corporis, animi saucia, App. M. 4, 86, p. 310
Oud. (cf. id. ib. 5,102, p. 360 Oud.: Psyche
corporis et animi alioquin infirma; and
Liv. Andron, ap. Prisc. p. 725 P.: inops,
aegra sanitatis, where, however, Bothe suspects aegra to be a gloss.): memini, me
quondam pedes tunc graviter aegrum, Geli.
19, IO.Subst., a sick person, Cie. Div. 2 , 3 :
ne aegri quidem omnes convalescunt, id.
N. D. 2, 4: aegro .adhibere medicinam, id.
AEGE
AEGI
de Or. 2,44,186: vicinum funus aegros exa- aegrius accipere, Tae. Ann. 4, 71. Sup.:
nimat, Hor. S. 1,4,126: ungebant oleo mul- aegerrime ferre. Sali. J. 87: aegerrime pati
tos aegros, Vulg. Mare. 6,16; ib. Act. 5,16. Poet. ap. Cie. Tuso. I, 44,105.
Hence, ab aegris servus, an attendant on
Aegeria, i. q. Egeria, q. v.
the sick, a nurse (cf. ab): . . SEXTORIO
1. Aegeus (dissyl.), Si, m., = ,
AVG. LIB. AB AEGRIS CVBICVLARIORVM, I n s c r .
son of Pand,on, king of Athens, and father
OrelL 2886. () Of brutes: sues aegri,
Verg. G. 3, 496; so Col. 6, 5, I: avidos in- of Theseus, Hyg. Fab. 37,41; Serv. ad Verg.
lidit in aegrum Cornipedem cursus, i. e. A. 3, 74; . M. 7, 402 sq.; id. F. 2, 41 ai.
2. Aegeus, a , um (trisyl.), adj., i. q.
wounded, Stat. Th. II, 517.() Of plants,
diseased: seges aegra, Verg. . 3,142: aegra Aegaeus.
Aegiale, es, fi, daughter or grandarbor, Pall. Febr. 25, 23: vitis, id. Mart. 7,
4 . I I . ^ k ^ / V A . t P & t t 1 6 rami, troubled, daughter of Adrastus, wife of Diomedes,
anxious, Myrtea, sad, sorrowful, etc., of any king of Argos, Stat. S. 3, 5, 48; cf. Serv. ad
agitation of the passions or feelings, of love, Verg. A. 8, 9.
hope, fear, anxiety, sorrow: aeger animus,
Aegialeus (quadrisyl.), ei, m., = Ai
Sail. J. 74: aegris animis legati superve- ?. I, Son of ASetes, brother of Meniunt, Liv. 2, 3, 5; cf. Drak. ad h. I.: scri- dea, commonly called Absyrtus; he was
bendi cacoethes aegro in corde senescit, cut to pieces by his sister in her flight, and
Juv. 7, 62: aegri mortales, i. e. miseri (dei- scattered upon the sea-shore, Pac. ap. Cie.
Aoi , 1), ), Verg. . 2, . D. 3, 19, 48; Just. 43, 3 . I I . Son of
268; constr. with abl., gen., and ab. () Adrastus, one of the Epigoni before Thebes,
With abl.: Medea animo aegra, amore sae- slain by Laodamas, Hyg. Fab. 71.
vo saucia, Enn. ap. Cie. Cael. 8 (the later
Aegides, a e , patr. m., = Aiy eis , a deedd. animo aegro, as B. and .): animus
scendant of Aegeus. I. Theseus, . . 4,
aeger avaritia, Sali. J. 31: amore, Liv. 30,
I I : curis, Verg. A. 1,208 ai. () With gen. 59; id. Tr. 5, 4, 2 6 . I I . Descendants in
of respect (cf. Drak. ad Liv. 30,15, 9; Rudd. gen., children, grandchildren of Aegeus, .
II. p. 73; and Roby, II. 1321): aeger con- . 2, 67.
Aegienses, iam, V. Aegium,
silii, infirm in purpose, Sail. Fragm. ap.
a e g i l o p a , ^ , / , V. aegilopa
Arusian, p. 212 Lind., and Stat. Th. 9,141:
t aegilopium, i, w., = , a
animi, Liv. 1, 58; 2, 36; Curt. 4, 3,11. Of
cause: rerum temere motarum, Flor. 3,17, disease of the eyes, a lachrymal fistula, an
9: morae, Luc. 7, 240: delicti, Sil. 13, 52: ulcer in the inner corner of the eye, Plin.
pericli, id. 15, 135: timoris, id. 3, 72.() 22, 21, 26, 54: from
t aegilops, r,Pis> and aegilopa, ae,
With ab: A morbo valui, ab animo aeger
fili, Plaut. Ep. I, 2, 26. B. T r o p . , of a fi, = . I, A disease of the eyes, a
diseased condition of the state, suffering, lachrymal fistula, a tumor in the inner corweak, feeble : maxime aegra et prope de- ner of the eye (so called from ait, ?, goat,
posita rei publicae pars, Cie. Verr. 2, I, and , eye, since goats are most subject to
2: qui et semper aegri aliquid esse in re this disease), Cels. 7, 7, 7; Plin. 35, 6, 14,
publica volunt, Liv. 5, 3; Flor. 3, 23 ai. 34: the form aegilopa, id. 21,19,77, 132.
Of the eyes, evil, envious: recentem alio- IJ, A kind of oak with edible acorns:
rum felicitatem aegris oculis introspicere, Quercus aegilops, Linn., Plin. 16, 6, 8, 22:
Tae. H. 2, 20 (Halrn here reads acribus). 16,8,13, 3 3 . H I . A weed or tare among
Of abstr. things, sad, sorrowful, griev- barley : Avena sterilis, Linn., or Aegilopj
ous, unfortunate (class., but for the most ovata, Linn., Plin. 25,13, 93, 146; 18,17,
part poet.): numquam quidquam meo ani- 44, 1 5 5 . I V . A kind of bulbous plant,
mo fuit aegrius, Plaut. Am. 3, 2, 29 (where Plin. 19 l 5, 30, 95 (Sillig, aegilipa).
aegrius may be the adv.; . aegre below):
Aegimurus, Ii/, = \, an isldolores aegri, Lucr. 3, 905: luctus, id. 3,
and situated over against Carthage, now Zo933: amor, Verg. G. 4, 464: mors, id. ib. 3,
wamour or Zimbra, Plin. 5, 7, 7, 42; Liv.
512: spes, i. e. faint, slight hope, Sil. 9,543:
30, 24,9; Auet. B. Afr. 44; Flor. 2, 2, 30.
fides, wavering, id. 2, 392 ai. As subst.:
Aegina, ae, / , = . I . An island
aegrum, n plus aegri ex abitu viri
quam ex adventu voluptatis cepi, more in the Saronic gulf, earlier called (Enone or
pain, Plaut. Am. 2, 2, I I : sed cui nihil ac- (Enopia, now Eghina, Mel. 2, 7, IO; Plin.
cidit aegri, Lucr. 5,171.Adv.: aegre. 4,12,19, 57 ; Cie. Oil". 3, II, 46 ai.Hence\
Lit. a. Object, () Uncomfortably: nescio Aeginensis, e, adj., ofiuEgina. Subst.,
quid meo animost aegre, disturbs my mind, a native or an inhabitant of AEgina, Val.
vexes, annoys me, Plaut. Merc. 2, 3, 35; so, Max. 9, 2, 8 esi.Aegineta, ae, m., i. q.
aegre esse alicui, often in Plaut. and Ter. the preceding, Cie. Off. 3, ii.Aegine(like bene or male esse alicui); Plaut. Bacch. ticus, a> um, adj.,pertaining to Aegina:
5,1, 26; id. Capt. 3, 5, 43; Ter. Hec. 2, , 63
aes, Plin. 34, 2, 3, 8 . I I . The mother of
ai.; cf. opp. volupe, volup: si illis aegrest,
mihi quod volup est, Plaut. Mil. 3,1,152. A2acus, . . 7, 474.
A E GR
Aegisthus, i, m., = A,
AEGE
aegritudo,inis,/ [aeger], illness, sickness (both of body and mind; while aegrotatio denotes only physical disease). I.
L i t . , of the body of men and brutes (only
after the Aug. per.): visi sunt (elephanti)
fessi aegritudine, Plin. 8 , 1 , 1 , 3: metu et
aegritudine fessus, Tae. A. 2, 29; so id. ib.
2, 69; Curt. 3, 5; Flor. 4, 7; Eutr. 9, 6 ai.
Also of plants: sunt enim quaedam aegritudines (Acorum) et locorum, Plin. 17, 24,
37, 8 223.Far oftener, I I . Of mind, grief,
sorrow, care, etc. (class.; freq. in th Ciceronian philos.), Pac. ap. Non. 322, 18; 13,
29: aegritudo animam adimit, Plaut. Trin.
4, 3, 84; so id. Bacch. 5, 1, 24; id. Capt. 4,
2, 2; id. Cure. 2 , 1 , 9 ; id. Men. proi. 35; id.
Merc. 2, 3, 24 ai.: praeclare nostri, ut alia
multa, molestiam, sollicitudinem, angorem
propter similitudinem corporum aegrorum,
aegritudinem nominaverunt; and soon afA. 4, 13. B. Aegius, a, um, adj., per-ter : ut aegrotatio in corpore, sic aegritudo
taining to JEgium . vitis, a kind of vine, in animo, Cie. Tuso. 3, IO; so id. ib. 3 , 7 ; 9;
12; 13; 14; 26; 4, 7; 15; id. Fam. 5,13 fin.
Plin. 14, 3, 4, 42.
ai.; Sali. J. 84.In the plur., Ter. Heaut.
A e g l e , e s , / , = , (brightness).
I.
3, 2,28; Cia Tuso. 3,19; 4 , 1 5 ; Sen. Ep. 50.
A nymph, daughter of Jupiter and Neaera:
aegror, eris, m. [aeger; as acror from
Aegle Naiadum pulcherrima. Verg. E. 6,
acer], illness, sickness, disease, only in Lucr.
2 1 . I I . Qne of the Hesperides, daughter
6,1132 (for in id. 6,1259, the correct read,
of Atlas, Serv. ad Verg. . 4, 4 8 4 . . A
is maeror, v. Lachm. ad b. I.).
daughter of the Sun, sister of Phaethon,
aegrotationis, a, um, adj. [aegroto],
Eyg. Fab. 154 and 156.
t aegdcephalos, i, ., = - that is often ill, Gloss. Isid.
aegrotatio, onis,/. [aegroto], illness,
? (goat's head), an unknown bird, in Plin.
11, 37, 80, 204.
. - sickness, disease, infii~mity (prop, only of the
* aegoceros, Mis, w-> = body, while aegritudo also desig. that of the
(goat's horn), a plant, the fenugreek (in pure mind; much used in the philos, writings
Lat.: silicia or siliqua): Trigonella foenum of Cie.): ut aegrotatio in corpore, sic aegritudo in animo, Cie. Tusc. 3, IO: cum sangraecum, Linn., Plin. 24,19,120, 184.
guis corruptus est, morbi aegrotationesque
t aegoceros, 6tis, m., = , the
nascuntur, id. ib. 4, IO: aegrotationes nowild goat (in pure Lat. Capricornus), used stras portavit, Vulg. Matt. 8,17; ib. Jer. 16,
only poet, as a sign of the zodiac, Lucr. 5, 4,The distinction between aegrotatio and
615: fumidus, Luc. 9, 536.
morbus Cicero gives as follows: Morbum
m ' sedem
Also aegoceros,
appellant totius corporis corruptionem,
aegoceri, Caes. Germ. Arat. 213: Aegoceron aegrotationem morbum cum imbecillitate,
Cancrumque tenet. Luc. 10,213.
Cie. Tusa 4,13, 29.Only by catachresis, of
t aegolethron, h
= the mind, morbid state or condition, disease,
(goat's bane), a plant in Pontus, proh. Azalea. but never strictly for aegritudo.Thus CicPontica, Linn., injurious to cattle, and esp. ero says, after giving, in the passage above
to goats, Plin. 21,13, 44, 74.
quoted, the distinction between morbus and
t aegolios, U m , an un- aegrotatio, in reference to the body: sed
known bird; ace. to Harduin, a kind of in animo tantum modo cogitatione possumus morbum ab aegrotatione sejungere.
screech-owl, Plin. 10, 60, 79, 165.
Aegon, n is, m., = A<7coi/. I. The So also: nomen insaniae signiAcat mentis
JSgean Sea (only in the poets), Stat. Th. 5, aegrotationem et morbum, id est insanita56; Val. FI. 1, 629; 4, 715.II. The name tem et aegrotum animum, quam appellarunt insaniam, Cie. Tuso. 3, 4; and: aegroof a shepherd, Verg. E. 3j 2; 5? 72.
tationes animi, qualis est avaritia, gloriae
t aegdnychos,
(goat's cupiditas, etc., id. ib. 4, 37,79.In Pliny,
hoof), a plant, usu. called lithospermon, of plants, 17, 24, 37, 8 231.
Plin. 27, 11, 74, 8 98.
aegroto, tlVi> atum, I, v. n. [aegrotus],
t aegophthalmos, I, m-, = a\y (goat's eye), an unknown gem, Plin. 37, to be ill, sick. I, L i t., of men and brutes:
vehementer diuque, Cie. Clu. 62: gravissi11, 71, 187.
I
me aegrotans, id. Fin. 2, 13: graviter, id.
Aegros Flumen, [trans, of ? Tusa
1,35: leviter, id. Off. I, 24: periculo,, Goat-rivers], a river and town in se, id. Att. 8, 2: aegrotavit usque ad morthe hracian Chersonesus, not far from the tem, Vulg. Isa. 38, I: aegrotare timenti,
Hellespont, where Lysander defeated the Hor. Ep. 1,7,4: morbo, id. S. 1,6,30: aegroAthenians, 404 B.C., Nep. Lys. 1; id. Ale. tare coepit, Vulg. 2 Reg. 13, 6: quia armen8; id. Con. 1; Mel. 2, 2, 7; Plin. 2, 58, 59, tum aegrotet in agris, Hor. Ep. I, 8, 6.Of
8 149.
plants: (vites) aegrotant, Plin. 17, 24, 37,
aegre, adv., v. aeger fin.
I 226: aegrotant poma ipsa per se sine ar* aegreo, [aeger], v. ., to be ill: bore, id. 17,24, 37, 8 228. I I . Fig. A. Of
morbis cum corporis aegret, Lucr. 3, 824; the mind: ea res, ex qua animus aegrotat,
cf. Lachm. and Munro ad h. 1., and Prisc. Cie. Tusc. 4, 37, 79: aegrotare animi vitio
Hor. S. 2, 3,307.B. Of other abstr. things,
p. 826 P.
aegresco, ere, 3, v. inch. n. [aegreo], to languish, etc. (cf. jaceo): in te aegrotant
to become ill, to grow sick (not in Cie.). I, artes, Plaut. Trin. 1, 2, 34; 1,1, 8: languent
L i t . : morbis aegrescimus isdem, * Lucr." officia, atque aegrotat fama vacillans, duties
6, 349: aegrescunt corvi, Plin. IO, 12, 15, are neglected, reputation sickens arid stag8 3 2 . I I . Fig. A. To grow worse: vio- gers, * Lucr. 4,1124.
lentia Turni exsuperat magis, aegrescitque
aegrotus, a, um, adj. [aeger], ill, sick,
(i. e. asperior fit) medendo, * Verg. A. 12, diseased (in Cie. rare). I. P r o p . , of the
45: in corde sedens aegrescit cura parentis, body: facile omnes, cum valemus, recta
Stat. Th. 1,400. B . To be troubled, anx- consilia aegrotis dam us, Ter. And. 2 , 1 , 9 :
ious, afflicted, grieved: rebus laetis, Stat. aegroto, dum anima est, spes esse dicitur,
Th. 2 , 1 8 : his anxia mentem Aegrescit cu- Cie. Att.9, IO; id. Fam. 9,14: cum te aegroris (mentem, Gr. acc.), id. ib. 12,193: solli- tum non videam, Vulg. 2 Esdr. 2. 2; ib.
Ezech. 34, 4: corpus, Hor. Ep. I, 2, 48: leo,
citudine, Tae. A. 15, 25 fin.
aegrimonia, ae, fi [aeger; as acri- id. ib. I, I, 73 a i . H , T r o p . , of the mind:
monia from acer]. Only of the mind, sor- omnibus amicis morbum inicies gravem,
row, anxiety, trouble, etc.: aliquem aegri- ita ut te videre audireque aegroti sient, sick
monia afficere, Plaut. Stich. 3, 1, 5: dum of seeing and hearing you, Plaut. Trin. 1, 2,
abscedat a me haec aegrimonia, id. Rud. 4, 39 (for the constr. of the inf. here, v. Roby,
4,146: ferrem graviter, si novae aegrimo- II. 8 1360 sq.): animus, Att. ap. Non. 469,
niae locus esset, * Cie. Att. 12,38, 2: tristis, 23; Ter. And. 1, 2, 22; 3, 3, 27; Cie. Tuso.
Hor. Epod. 17,73: deformis, id. ib. 13, 18: 3, 4.So of the state: hoc remedium est
aegrotae et prope desperatae rei publicae,
vetus, Plin. 28, 8, 27, 103. (For its disCie. Div. in Caecil. 21, 70.
tinction from aerumna, v. that word.)
54
the son
of Thyestes, who murdered Atreus and Agamemnon, with whose wife, Clytaemnestra, he
lived in incest, and was finally slain by
Orestes, Cie. . D. 3, 38; Ov. R. Am. 161.
Henee, Pempey called Caesar iEgisthus, on
account of his adulterous connection with
Mucia, Suet. Caes. 50.
t a e g i t h u s , i> m> , a small
bird, considered by some the titmouse, Parus caeruleus, Linn.; by others the red linnet, Fringilla linaria, Linn., Plin. 10,74, 95,
8 206; cf. Aristot. Hist. An. 9, 15.
Aegium, o r Aegion, , w., town in
Achaia, one of the twelve Achaean cities, situated on the river Selinus, now Vostitza, Mel.
2, 5, IO; Plin. 4,5,6, 13; Lucr. 6,585; Liv.
38,30.Hence, A. Aegienses, iura, m.,
the inhabitants of Achaia, Liv. 38, 30; Tae.
A E MI
Aegyptiacus, a, um, adj., Egyptian
(a later form for the class. Aegyptius): libri, Geli. IO, IO: lingua, Vulg. Gen. 41, 45:
incantationes, ib. Exod. 7, I I : partes, Cod.
Th. 13, 5,14.Adv.: Aegyptiaet, after
the Egyptian manner: loqui, Treb. Poll. 30,
Tyr. 30.
aegyptilla, ae, fi, a precious stone
once found in Egypt, proh. a kind of onyx,
Plin. 37,10, 54, 8 148; Isid. Orig. 16, 11, 3.
+Aegyptum: Aethiopes, Paul, ex Fest.
p. 28 Mull
Aegyptius, a, um, adj., = ,
Egyptian (the class, word for the later
Aegyptiacus in Geli., Plin., and Treb.):
rex, Cie. Pis. 21: acetum, a superior kind
of vinegar, id. Hortens. ap. Non.: bellum,
Nep. Dat. 3: litus, Plin. 6, 28, 32, 8 142:
mare, id. 5, 9, IO, 8 54: classes, Suet. Caes.
39: vir, Vulg. Gen. 3 9 , 1 : ancilla, ib. ib. 16,
I; ib. Act 21, 38 ai.Hence, . Subst.:
m, an Egyptian: quid
Aegyptius,
igitur censes? Apim illum sanctum Aegyptiorum bovem, nonne deum videri Aegyptiis? Cie. N. D. I, 29: id. Rep. 3 , 9 ; Caes. B.
C. 3, HO; Vulg. Exodi. 2,14; ib. Act.7.22 ai.
1. Aegyptus, I, fi,= , Egypt,
sometimes reckoned by the ancients as belonging to Asia: Asiae prima pars Aegyptus, Mel. 1, 9: proxima Africae incolitur
Aegyptus, etc., Plin. 5, 9, 9, 8 48; Cie. Agr.
2 , 1 6 ; Caes. B. C. 3,106; Vulg. Gen. 12,10;
ib. Matt. 2,13.
2. Aegyptus, 1< m acc. to the fable,
a king of Egypt, son of Belus (acc. to others,
of Neptune), and brother of Danaus. He
had fifty sons, to whom the fifty daughters of
Danaus were espoused, Hyg. Fab. 168.
Aelianus, a, um, adj., originating
from an JELius: oratiunculae, composed by
the Stoic philosopher L. JElius, Cie. Brut. 56
fin.: studia, of the same, id. de Or. 1, 43,
193: jus, a code of laws, now tost, compiled
by Sext. jElius Paetus, in the sixth century
A.U.C., Dig. 1, 2, 2, 8 7; cf. Teuffel, Rom.
Lit. 8 114.
t aelinos, 1> m-> (from the
inter], ai and ', cf. Suid. II. p. 449
Kust.), a song of lament, a dirge: aelinon
in silvis idem pater, aelinon, altis Dicitui
invita concinuisse lyra, Ov. Am. 3,9,23.
Aelius, a. I . The name of a Roman
gens. I I . Adj., Aelian; hence, I. Lex
Aelia de comitiis, named after Q. Aelius
Paetus, by whom it was proposed. A.IJ.C.
596, Cie. Sest. 15, 33; id.Vatin. 9; id. Pis. 4;
id. Att. 2, 9 a i . 2 . Lex Aelia Sentia, proposed by the consuls Sexi. Aelius and C.
Sentius, A.U.C. 757, containing regulations
concerning the limitation of manumission;
cf. Ulp. Fragm. tit. I; Dig. 40, 2,12; 15 and
10, etc.; Zimmern, Hist, of Law, 1, 81, and
761 sq.
Aello, $, f., = '. I . The name
of a harpy (from , tempest, because
she came like it upon her prey): ales Aello,
. M. 13,710.II. The name of a swiftrunning dog, . M. 3, 219.
t aelurus, i m > , a cat,Geli.
20, 8; Hyg. Astr. 2, 28; cf. Rupert. Excur.
Juv. 15,7.
aemidum: tumidum, Paul, ex Fest.
p. 24,4 [, blood]; et aemidus , Gloss. Labb.
Aemilianus, a, um, adj. [Aemilius];
relating to the AEmilian gens, AEmilian.
Thus Scipio Africanus Minor, the son of
Paulus Aemilius, was called Aemilianus,
Veil. I, IO; Flor. 2, 15. I n neutr. plur.:
Aemiliana (sc. aedificia or loca), a place
just out of Rome, not far from the Campus
Martius, perh. thus named in honor of
Scipio Aemilianus, Varr. R. R. 3, 2. There
was also, in the seventh region of the city
of Rome, an Aemilian street, Sext. Ruf. dt
Reg. Urb. Rom.; from
Aemilius, a, um, adj. [aemulor], the
name of a Roman gens, greatly distinguished
for the illustrious men whom it furnished.
The most celebrated of them was I/. Aemilius Paulus, the conqueror of Perseus, and
the father of Corn. Scipio Africanus Minor:
domus, Manii. I, 794: tribus, Cie. Att. 2,14;
Liv. 38,36.Aemilia V i a , Me name of
through Parma, Regium, Mutina, Bononia, aemulari, * Hor. C. 4, 2,1; Quint. IO, I, 62: Venus and Anchises, the hero of VirgiVs
Forum Cornelii, Faventia, Forum Livii, and severitatem alicujus, Tae. H. 2,68: virtutes epic poem, and ancestor of the Romans,
Caesena to Ariminum, where it joined the meorum, id. Agr. 15 et saep.Transf. of worshipped after his death as Juppiter InVia Flaminia, Liv. 39.2. One, construct- things: Basilicae uvae Albanum vinum diges; cf. Nieb. Rom. Gesch. 1,207 sq.
AenSates, ium, v. 2. Aenea, A.
ed A.U. C. 645, by . Aemilius Scaurus, as aemulantur, Plin. 14, 2, 4, 30. P r o v.:
censor, led from Bononia, through Pisa and aemulari umbras, to fight shadows, Prop.
A e n e a t i c u s , a, um v. 2. Aenea, B.
Luna, to Dertona, Strab. I, 5 . 3 . One ex- 3, 32, 19 (cf Cie. Att. 15, 20: qui umbras
aeneator, 5ris, m. [aes], one who blows
tending from Ariminum to Aquileia (some, timet).fi* In a bad sense, to strive after a horn in war, a trumpeter: Aeneatores
however, consider this as the same witn or vie with enviously, to be envious of, be cornicines dicuntur, id est cornu canentes,
fhe first), Mart. 3, 4 Sometimes absol., jealous of, ', constr. with dat., Paul ex Fest p. 20 Mull.; Suet. Caes. 32.
Aemilia, instead of Via Aemilia: in ipsa wnile in the first signif. down to Quint,
Aeneis, idis or Idos, f. [Aeneas], the
Aemilia diu pugnatum est, Galba ap. Cie. with acc.; v. Spald. ad Quint. 10, 1, 122;
Fam. IO, 30.From the publio way, Mar- Rudd. II. p. 161: iis aemulemur, qui ea ha- JEneid, VirgiVs celebrated epic, the hero of
tial calls the region between Ariminum bent, quae nos habere cupimus, Cie. Tuso. which is JEneas, the progenitor of the Roand Placentia (commonly Gallia Cispadana) 1,19; c 4,26; Just 6,9.Also with cum: mans : Aeneldos auctor, Ov. Tr. 2,533: nec
regio Aemilia, Mart. 6, 85.Aemilius pons, ne mecum aemuletur, Liv. 28,43: inter se, tu divinam Aeneida tenta, Stat Th. 12 fin.:
so called after its builder, . Aemilius Tae. H. 2, 8LWith infi: aemulabantur morbo oppressus (Vergilius) petivit a suis,
Scaurus, Juv. 6,32 Rupert.-Foe t.: Aemi- corruptissimum quemque pretio inlicere, ut Aeneida quam nondum satis elimavisset,
lia ratis, the ship on which the booty ac- Tae. H. 2, 62.Hence, * aemulante!*, adolerent, Geli. 17, IO.
quired by L. Aemilius Paulus, in the war adv., emulously, Tert e. Haer. 40.
Aeneius, a? um (quadrisyl.), adj. [id.],
with Perseus, was conveyed to Rome, Prop.
of' or pertaining to Aeneas : nutrix, Verg.
a> um, adj. [et
aemulus,
4, 2. 8.Aemilius ludus, a gladiatorial ex. 7, I: virtus, . . 14, 681: pietas, id.
hibition introduced by P. JEmilius Lepidus, and ana, imitor, imago, Germ, ahmen (Eng. F. 4,799: fata, his death, Stat. S. 5, 3, 37.
aim) in nachahmen = to imitate], striving
Hor. A. P. 32.
a
after another earnestly, emulating, rivalling, aeneolus, , um, adj. dim. [aeneus],
made
of
brome:
aeneoli piscatores, little
Aemilius Macer, of Verona, a poet, emulous (cf. aemulatio and aemulor), in a figures ofi fishermen
in bronze, Petr. S. 13;
the friend of Virgil ana, Ovid, who torote good and bad sense; constr. with dat. or as cf. Paul ex Fest p. 28 MiilL
De Serpentibus et Volucribus (and perh. subst. with gen. I. In a good sense, Att.
i Aenesi, 5rum, m., the companions ofi
De Virtutibus Herbarum), of which nothing ap. Auet. Her. 2, 26, 42: laudum. Cie. Phil.
is extant, Ov. Tr. 4, IO, 43; Serv. ad Verg. 2, 12: laudis, id. Cael. 14: aemulus atque JEneas, Paul, ex Fest. p. 20 MU1La
aeneus (less freq. ahSn-)> , um, adj.,
imitator studiorum ac laborum, id. Mare.
E. 5,1.
bronze [aes]. I. Of copper or bronze:
Aemonia, Acmonides, Aemo- I: Timagenis aemula lingua, Hor. Ep. 1,19, of
15: itinerum Herculis, Liv. 21, 4LWith equus, Cie. Off. 3, 9: statua, id. PhiL 9, 6:
nis, Aemonius, v. Haemonia, etc.
ne and subj.: milites aemuli, ne dissimiles candelabra, id. Verr. 2, 4, 26: loricae, Nep.
aemula, y- aemulus,
viderentur, Aur. Vict. Caes. 8, 3 . , In a Iphicr. 1; Hor. C. 3, 3, 65; 3, 9,18 ; 3,16,1;
aemulantes*, adv., . aemulor fin,
sense, both of one who, with a hostile id. Ep. 2,1, 248: ahenea proles, the brazen
aemulatio, r>nis> f [aemulor], an as- bad
age, . . 1,125: aeneus (quadrisyl.) ut
siduous striving to equal or excel another feeling, strives after the possessions of an- stes, i. e. that a bronze statue may be erectin any thing, emulation (it denotes rather other, and of one who, on account of his ed to thee, id. Sat. 2,3,183.II. Of the color
strong desire for a thing, envies him who
the mental effort, while imitatio regards possesses it; envious, jealous, grudging. of bronze: barba, Suet Ner. 2; cf. Aenomore the mode of action; but rivalitas is With gen.: Karthago aemula imperii Ro- barbus.
a jealous rivalry, and therefore used only mani, Sali C. IO ; Veli. 2 , 1 : Triton, Verg.
Aenianes, um, m., a people of Thessain a bad sense, while aemulatio is em- A. 6,173: quem remoto aemulo aequiorem lia, west of the Sinus Maliacus, Cie. Rep. 2
ployed both in a good and bad sense) Cie. sibi sperabat, Tae. A. 3, 8: Britannici, Suet. 4; Liv. 28, 5,15 (the 'Eviret of Homer, II
thus explains this word: aemulatio dupli- Ner. 6. H I . Substa rival = rivalis : 2, 749).
citer illa quidem dicitur, ut et in laude et mihi es aemula, you are my rival (i. e. you
Aenides, a> Pair m I. A son of
in vitio nomen hoc sit; nam et imitatio have the same desire as I), Plaut. Rud. 1,4,
virtutis aemulatio dicitur .. et est aemu- 20; Ter. Eun. 4,1,9; cf. id. ib. 2,1,8: si non Apneas, Verg. A. 9, 653.II. A descendant
latio aegritudo, si eo, quod concupierit, tamquam virum, at tamquam aemulum of JEneus, king on the Propontis.In the
alius potiatur, ipse careat, Cie. Tusc. 4, 8, removisset, Cia Verr 2, 5, 31: et si nulla plur., the inhabitants of Cyzicus, because a
17. So, I. In a good sense, emulation: subest aemula, languet amor, Ov A. A. 2, son of Alneus was the founder of that city,
laudis, Nep. Att. 5; Veli I, 17; gloriae, 436.By m e t o n , (eccl.), an enemy: vide- Val. FI. 3, 4.
t aenigma, atis, n., = (dat
Just, praei.: Tae. A. 2, 44, id. Agr. 21; bis aemulum tuum in templo, Vulg. I Reg.
Suet. Calig. 19; id. Tib. I I : secundum aemu- 2, 32; affligebat eam aemula, ib. I, 6. and abl. plur. aenigmatis, Charis, p. 38 P.),
lationem, in zeal,Vulg. PhiL 3,6.Transi., In g e n . , mostly of things without life, that which is enigmatical or dark in a figof the imitation of nature in painting: pic- vying with, rivalling a thing, i. e. compar- urative representation, an allegory; acetura fallax est et in aemulatione naturae able to, similar to, with dat., v. Rudd. II. to Quintiliani expL: allegoria, quae est obmultum degenerat transcribentium sors p. 70 (poet., and in prose after the Aug. scurior, Inst. 8,6,62; Cia de Or. 3,42.II.
varia, Plin. 25,2,4, 8.H, In a bad sense, per.): tibia tubae Aemula, Hor. A. P. 203: Of other things. A. That which is dark,
jealousy, envy, malevolence, : ae- labra rosis, Mart 4,42: Tuscis vina cadis, obscure, or inexplicable ; a riddle, enigma,
mulatio vitiosa, quae rivalitati similis est, id. 13,118; Plin. 9,17, 29, 63 ; id. 15,18, obscurity : regina Saba venit temptare eum
Cie. Tuso. 4, 26, 56: infensa, Tae. A. 13,19: 19, 68 all: Dictator Caesar summis ora- in aenigmatibus, Vulg. 3 Reg. IO, I: obscumunicipalis, idL H. 3, 57: adversariorum, toribus aemulus, L e. aequiparandus. Tae. ritates et aenigmata somniorum, Cia Div.
2,64: aenigma numero Platonis obscurius,
Suet. Ner. 23; et id. 33: aemulatio nasci A- 13, 3,
id. Att 7,13: legum, Juv. 8, 50: palam et
tur ex coniunctione, alitur aequalitate, ex&* Facta dictaque ejus aemulus for non per aenigmata Dominum videt, Vulg.
arescit invidia, cujus finis est odium, Plin.
Pan. 84 a i : ad aemulationem eum provo- aemulans, Sali. Fragm. Hist. 3 (c celatum Num. 12, 8; I Cor. 13,12.B. A myste?-y;
caverunt, to jealousy (said of God), Vulg. indagator for indagans in Plaut. Trin. 2,1, a mystical tenet or dogma in religion
Ara 3, p. 109.
Psa. 77,58; contentiones, aemulationes, ri- 15, unless celatum be here a gen.).
Aenaria, ae, fi Cin island on the westvalries, ib. 2 Cor. 12,20.
aenigmaticus, a, um, adj. [aenigaemulator, oris, m. [id.], a zealous ern coast of Campania, the landing-place of ma], like an enigma, obscure, enigmatic:
. imitator, emulator (in a good sense), - uineas, now Ischia, Cia Att IO, 13; Liv. 8, ille clarum esse somnium dixit, et nihil
: ejus (sc. Catonis), * Cie. Att 2 , 1 fin.: 22; Suet Aug. 92; Paul, ex Fest. , 20 MiilL aenigmaticum, nihil dubium continere,
animus aemulator Dei, Sen. Ep. 124 fin.:
1. Aenea, a > v Aeneas.
Cassiod. H. Eccl. 9,4.
virtutum aemulator fuit, Just 6 , 3 : aemu2.
Aenea or Aetna, ae,/.,=Atveio,
t aenigmatista and -tes, ae, m.,
latores sunt legis, Vulg. Act 21, 20; I Cor.
14, 12. EccL, of God as jealous of his a city ofi Chalcidice, in Macedonia, opposite = , one that proposes riddles,
honor: Deus est aemulator, (the Lord) is a Pydna, Liv. 40, 4; 44, IO; 32.Hence, A. one that speaks in riddles, an enigmatist,
A e n e a d e s , tam, m., the inhabitants ofi Sid. Ep^8,6; Aug. Quaest, in Num. 4,45.
jealous God, Vulg. Exod. 34,14.
AEnea, Liv. 40, 4 , 4 . f i . A e n e a t l C U S , a,
aenipes or ahenipes, edis, adj.
aemulatrix, leis, / [aemulator], a fe- um, adj., belonging to AEnea: abies, Plin. [aeneus-pes], that has feet of bronze, bronzefooted, i boves, Ov. EL 6, 32:
male emulator (late Lat.), Cassiod. Var. 7,5. 16,39, 76, 197.
aemulatus, fis, m. Perh. only in Tae.
Aeneades, a (genA e n e a d e , equi, Prud. adv. Symm. 1, 531.
for the class, aemulatio, emulation, rivals, Lucr. I, I; Ov. Tr. 2.261),patr. m. [Aeneas].
aenitologium, h n - 111 metre, a dac
Hist 3,66.In plur., Ann. 13,46. (But in I. A descendant of Aeneas; his son Asca- tylic verse with an iambic penthemimeris,
Agr. 46, aemulatu is only a conjecture of nius, Verg. A. 9, 653 (Aenides, Rib.i.II. e. g. Carmina bella magis vellem sonare,
Heinsius; OrelL and Halm read similitu- In g e n . , those who are related in any Serv. in Centim. 1825 P.
dine).
manner to ^Eneas; nence, A A Trrian,
Aenobarbus (earlier, Ahen-)^ i, m* aemulo, are, v. a. An active form Verg. A. 7, 616; 1, 565; but oftener, A [aeneus, ., and barba. Red-beard], a famRoman, Verg. A. 8, 648; . M. 15, 682, 695 ily name of the Domitian gens, Suet/Ner.
for aemulor (q. v.), App. . I, p. 112.
An adulatory epithet of Augustus, I Oud.; pinsor. OrelL 3793.
aemulor, atus. i, v. dep. [aemulus], to ai.C.
aenulum, i> n dim. [aenus], a smaU
rival, to endeavor to equal or to excel one, Ov. P. 1,1, 35 ]of Scipio, Sil. 13, 767.
Aeneae Portus, a harbor near To- brome vessel, Paul, ex Fest. p. 28 Muli.
to emulate, vie with, in a good and bad
sense; hence (as a consequence of this ac- rone and Mount Athos, Liv. 45,30,4.
I . Aenus or -OS, i, = AI VOS, a city
tion). to equal one by emulating. J, In a
Aeneas, ae, m. (also in the nom. Aenea, of Thrace, south-east of the Palus Stentoris,
good sense, constr. with acc., v. II.: quo- Varr. ap. Charis, p. 50 P.; cf. Quint. 1,5,61; through which one of the mouths of the Heniam aemulari non licet, nunc invides, gen. sometimes Aenea, Apul. Orth. 23 brus falls into the sea, now. Enos, Mel. 2, 2.
Plaut Mil. 3, 2, 26; omnes ejus instituta Osann.; acc. Aenean often, after the Gr. 8; Plin. 4,11,18, 43; Cie. FI. 14; Liv. 31,
laudare facilius possunt quam aemulari, A<veta/, Ov. F. 5, 568; id. H. 7, 36 ; voc. 16 4.Hence, I I . Aenii, Arum, ., the
Cie. PL 26; Nep. Epam. 5; Liv. I, 18; et: AenSa, Poet, ap Varr. L. L. 6, 60 Mull.; inhabitants of JEnus, Liv. 37, 33: 38, 41;
Tae. H. 3, 81: Pindarum quisquis studet . H. 7, 9), = At vetor, Aeneas, son of
45.27
.- :-
AEQU
22. Aenus, i m* the river Inn, Taa .
AEQU
AEQTJ
be made equal, equal, similar, like (" aequa- 3, 35: adulescens ita dilexi senem, ut aelis alterius staturae par; aequabile quod ae- qualem, Cie. Sen. 4, IO: P. Orbius, meus
potest,'> Front. Differ. 2198 P.); class.; fere aequalie, id Brut. 48 init. Aristides
3. aenus (trisyl; less freq. alien-), a, quari
um, adj. [aes], of copper or bronze (only poet, in Cie. very freq. (syn.: aequalis, aequus, aequalis fere iuit Themistocli, Nep. Arist.
for aheneus; yet Hor. uses the latter oftener planus, par, similis). I, L i t . : vis hostilis I ai.b. I gen., contemporary, coeval i
than the former). J, Lit.: signa, the bronze cum istoc fecit meas opes aequabiles, has and subst, a contemporary, without defiimages of the gods. Lucr. 1, 316 ahenis in made my property equal to his, Plaut. Capt. nite reference to equality in age: Livius
scaphiis, id. 6, 1045, falcis, id. 5, 1293; cf. 2, 2, 52: par (sc. est jus), quod in omnes (Andronicus) Ennio aequalis fuit, Cie. Brut
Verg. A. 4, 513 lux, i. e. armorum acino- aequabile est, Cie. Inv. 2, 22, 68: praedae 18; Philistus aequalis illorum temporum,
rum, id. ib. 2,470: oratores, id. ib. 9,165. partitio, id. Off. 2, I I : in descriptione ae- id. Div I, 20; Liv. 8,40.e. In the comic
Hence, aenum (sc vae), a bronze vessel: quabili sumptus, id. FL 14, so id. D. I, poets, esp. in connection with amicus, of
litore aena locant, Verg. A. I, 213; eo Ov. 19 et saep.: mixtura vitiorum atque virtu- the same age: O amice salve mi atque
M. 6, 645; Juv. 15, 81 ai.: of the bronze tum, Suet, Dom. 3.II, T r a n s i A. aequalie, ut vales? Plaut. Trin. 1, 2, 10;
vessels in which the purple color was pre- Equal, consistent, uniform, equable: ut 2, 2, 50; Ter. Heaut. 3,1, 8; eo id. Ad. 3, 4,
pared, . F 3, 822; Sen. Here. Oet 663; haec patientia dolorum . . . in omni genere 26: ne cuiquam suorum aequalium supStat. S. I. 2, 151 (hence, aenulum). I I . se aequabilem praebeat, may appear as plex siet, id. Phorm. 5 , 6 , 4 7 . - 2 . Of things,
Trop. A. Firm, invincible (cf. adaman- constantly equal to itself, Cie. Tusc. 2, 27: coeval, coexistent, etc.; Deiotari benevolentinus): manus, Hor. C. 1,35,18.B. Hard, motus certus et aequabilis, id. . D. 2, 9: tia in populum Romanum eet ipsius aerigorous, inexorable : corda. Stat. Th. 3,380. moderati aequabilesque habitus, id. Fin. 5, qualis aetati, is as old as himself, has grown
fluvius, which always continues uritfi up with him, Cie. Phil. 11,13r in memoriam
Aeoles (Aeolis,varr.), um, w.,=Aio- 12:
the same current, id. Rep. 2, 5; so, pulvis, notam et aequalem incurro, i. e. which beXeitjthe Moliaris, orig. in Thessaly,later in Sali. J. 53: aequabilior firmitas, Sen. Ep. longs to our time, id. Brut. 69; id. Leg. I, 2:
the Peloponnesus, on the coast of Asia Mi- 74: ver aequabile, Lact 2, II, 2.Hence, ne istud Juppiter sierit urbem in aeternor, in Lesbos, and other places, Varr. L. L. of discourse: aequabile et temperatum ora- num conditam fragili huic et mortali cor
5, g 25; 102 Muli.: id. R. E. 3,1,6; 3,12, 6; tionis genus, even and moderate style (opp pori aequalem esse, i. e. should exist for an
Cie. FL 27. Their more usual name is vis dicendi major in orationibus, Cia Off equally short time, Liv 28, 28. Rarely
Aeolii; v. Aeolius.
I, I); tractus orationis lenis et aequabilis, with cum: aequali tecum pubesceret aevo,
Aeolia, ^e,f.,=Alo\ia. I, A group of id. de Or. 2,13,54: genus orationis fusum Verg. A. 3,491: fuit cum ea cupressus aeislands near Sicily, so called after Molus, atque tractum et cum lenitate quadam ae- qualis, Plin. 16,44,86, 8 236.B. That can
who is said to have once reigned there, now quabile profluens, id. ib. 15, 64. B In be compared in respect to size or form; of
the Lipari Islands, Plin. 3,8,14, 92 sq. relation to morals, equitable, just, right; equal size, looking alike, resembling, sim
I I . In mythol., the abode of Motus, the god constr. with in and acc. or absol.: status rei Uar i florentes aequali corpore Nymphae,
of the winds. Verg. A. 1, 52.HI, A coun- publicae . non in omnes ordines civita- Verg. Cir. 435: chorus aequalie Dryadum,
try of Asia Minor, Nep. Con. 5.
tis aequabilis, Cie. Rep. 2, 37: fidus Roma- a chorus of Dryads alike, id. G. 4, 460.
Aeolicus, a, um, '., = , per- nis, aequabilis in suos, Taa A. 6, 31: jus C Uniform, equable, unvarying : virtutes
taining to the Moliaris, Molian, Molio : aequabile, that deals alike with all, Cie. sunt inter se aequales et parce, Cie. de Or.
gens, Plin. 6, 2, 2, 7: digamma, Quint. 1, Inv. 1,2: aequabilium legum conditor, Aur. 1,18; 3,14,65: nil aequale homini fuit illi,
Vict. Caes. 20, 23.Comp., Cie. Att. 5,20. Hor. S. 1,3,9: imber lentior aequaliorque,
4, 7: littera, Id. 1,7, 27: dicta, id. 8,3,59.
arui more uniform, Liv. 24,46: aequali ictu
Aeolides, ae, patr. m., = Ai *, a, Adv.: aequabiliter,uniformly, equally,
male descendant of Motus: his son Sisy- in like manner, Cato, R. R. 103; Varr. R. R. freta scindere, Ov M. II, 463? Euphranor
1,6,6;
Cia
Off.
2,
I
I
;
id.
N.
D.
2,45
et
saep.
in quocumque genere excellene ac sibi aephus, . M. 13, 26; Athamas, id. ib. 4,
511; Salmoneus, Ov. Ib. 473; his grandson -Comp., Sail. C. 2.Sup. does not occur quane, always equal to himself, Plin. 35, II,
either
in
the
adj.
or
adv.
37, 8 128: opue aequali quadam mediocriCephalus, id. ib. 7,672; also Ulysses, whose
tate, Quint. IO, I, 54.Hence, but rarely,
mother, Anticlea, is said to have had in :
aequabilitas,
atis,/.
[aequabilis!
the
tercourse with Sisyphus before her mar-1 quality of aequabilis, equality, uniformity, = aequus, of place, equal, uniform, level,
riage with Laertes, Verg. A. 6, 529; also evenness, equability (in the class, per., perh. smooth, even, plain, both in a horizontal
Phrixus, Val. Fi 1, 286.
only in Cia; Laci. 5,14). 1 . 1 gen.: mo- and ascending direction: loca, Sail. J. 79:
* a e o l i p i l a e , rum, /. (aeolus-pila], tas, Cia N. D. 2,5: universae vitae, tum sin- terra, . . 1,34: gentes esse sine naribus
vessels (or instruments) for investigating the
gularum actionum, kL Off. I, 31, 111; c id. aequali totiue oris planitie, Plin. 6,30,35,
nature of the wind, eolipiles, Vitr. 1, 6.
ito. 26.II, Of law, equity, justice, imparti- 8 187: mone aequali doreo continuus, Taa
A. 4, 47. Comp. proh. not used.*Sup.:
X. Aeolis, i d i s , = , country ality (cf. aequabilis, IL B.): in rebus causis- aequalissima porticus, Tert. Anim. 17,
que
civium
aequabilitatis
conservatio,
tmin Asia Minor, north of Ionia, LIT. 33, 38,
partiality, Cia de Or.1,42,188: in laude j ue- Adv.: aequaliter, equally, uniformly,
3; 37, 8,12, Plin. 6,29,27, 103
tulae
explicandum est quid cum fide, quid in the same manner, Cia Verr. 2, 3, 70;
2. Aeolis, Mis, pair, fi, = *, a cum aequabilitate
factum sit, id. ib. 2, 85. id. Aa 2,11; id. Lael. 16, 58; Caee. B. G. 2,
female descendunt of Mollis ; so his daughOf
the
administration
of the state, an 18; Vulg. Dent 19, 3; ib. 1 Par. 24, 31; lb.
ters : Halcyone, . . II, 570: Canace, id.
equal
claim
or
title
of
all
to the same po- Sap. 6,8.Comp., Tae. . 15,2LSup. not
H. 11,34.
litical equality: ipsa aequabilitas est ini- used.
Aedlius, a, um, adj., ., per- qua, cum habeat nullos gradus dignitatis, aequalitas, atis, / {aequalis], equaltaining to Mollis, Molia, or Molis, Mo- Cia Rep. 1,27.HI, Of discourse, uniform ity, similarity, uniformity (syn.: simililiare I. Pertaining to Motus, the god of ity of style (cf. aequabilis, IL): elaborant alii tudo, planipes, aequitas). I. In g e n . :
the winds, or to his posterity: Euri, Ov. in lenitate et aequabilitate et puro quasi similitudo aequalesque verborum, Cia
Am. 3.12, 29: venti, Tib. 4,1, 68: aurum, quodam et candido genere dicendi, Cia Or. Part Or 6: fraterna, id. Lig. 12: Vulg. 2
the golden fleece (of the ram) on which 16,53Cor. 8,13; 14.H. In Tae. freq. oi political
Phrixus and Helle, the grandchildren of
= ', omnes exuta aequali
aequ&bfliter, adv., . aequabilis fin. equality,
Molus, fled, Val FL 8,79: virgo, t e. Arne
jussa principis aspectare, Tae. A. I, 4;
aequaevus, a, um, adj. (aequue-ae- tate
or Canace, . . 6,116: postes, L a fores
3,74; et id. ib. 26, and id. H. 2, 38.HI.
domas Athamantis Aeoli fili), id. ib. 4,486. vum], of equal age, just as old, coeval (in Of equality in age (et aequalis, II.)' et ae I I , Pertaining to Molia or Molis: insu-, gen. only poet i esp. freq. in Claudiani: qualitas vestra et pares honorum gradus,
lae, Plin. 36, 21, 42, 154: pontus, SiL 14, amicus, Verg. A 5. 452; so id. ib. 2, 561: Cie Brut 42.IV. The equality, evenness
233.Aeolii, erum,
Aeoles, the Mo- aequaevi gregis, Sen. Agam. 673: maestas, of a place : maris, L e. mare tranquillum,
liens, the inhabitants of Molia, in Asia Claud. IV. Cone. Hon. 121: urbs aequaeva a calm, , Sen. E p. 53 : (Oesypum)
Minor, VelL I, 4; Mela, I, 18, L Hence, polo, id. BelL Get. 54 et eaep. In prose: carnes excrescentes ad aequalitatem reduni. Pertaining to the Moliaris puella, lotos aequaeva Urbi intellegitur. Plin. 16, cit, Plin. 30,13,39, 8 113.
i. e. Sappho, as a Lesbian woman, Hor. Ci 44,86,8 236: auditor, Suet. Vit Pera
aequaliter, adv., . aequalis fin.
4, 9,12: carmen, a Sapphic or Alcaic ode,
aequalis, e, adj. (aequo], that can be
id. ib. 4, 3,12; cf.: Aeoliis fidibus queren- put on an equality with; conseq., equal,
* a e q u a m e n , inis, n. [aequo], an intem Sappho, id. ib. 2,13, 24: lyra, . H. like; constr. with dat, absoL and as subst. strument for levelling or smoothing, as ex15, 200: plectrum, Prop. 2,3,19.
with gen. (syn.: aequus, aequabilis, planus, planation of amussis, and eyn. to levamenAeolus, Ii
= AtoXoc. I. The god par, similis). I, Lit.: partem pedis esse tum, Varr. ap. Non. 9,18.
* ae quamentum,n. (id.], an equalof the winds, son of Jupiter (or Hippotas) aequalem alteri parti, Cie. Or. 56,188: pauand of Menalippa, ruler of the islands be- pertatem divitiis etiam inter homines ae- ling, requiting, translation of hostimentween Italy and Sicily, where he kept the qualem esse, Id. Leg. 2, IO, 24: aequalem se tum, Nom 3, 26
winds shut up in caverns, and, at the bid- faciens Deo, Vulg. Joan. 5,18: aequales anAequana, eram, . (sc. juga), a moun
ding of Jupiter, let them loose or recalled gelis eunt, like, ib. Lua 20, 36: nec enim tain range near Sorrentum, SiL 5,466.
aut
lingua
aut
moribue
aequales
abhorrere
them, Verg. A. 1, 52: Aeolon Hippotaden,
i aequanimis (aequus-animue], adj.
cohibentem carcere ventos, . . 14, 224. (Bastarnae a Scordiscis), Liv. 40,57,7: ut in Vet Onomaet. = , kind, mild.
sententiae
sint
membris
aequalibus,
Quint.
II. A king in Thessaly, son of Hellen and
Adv.: aequanimiter, calmly, with
Dorsis, grandson of Deucalion, father of 9, 3, 80: aequalis ponderie erunt omnee, equanimity (only in later Lat.), Macr. &
Vulg.
Exod.
30,34;
ib.
Deut.
19,7;
ib.
Apoc.
Sisyphus, Athamas, Salmoneus, etc., Serv.
21,16.As subst. with gen.: Creticus et ejue 2 , 4 ; Sulp. Dial. 1,14; Amm. 19,10; Tert
ad Verg. A. 6,585.
Paeon, Cie. Or. 64.215. (Another Patient 8 ai.
+ aeon, enis, m., = '. (age, eternity). aequalie
aequanimitas, tis, fi [aequanimis]
Often used by Tert. adv. Haer. 33; 34; 49, conetr., v.IL)Hence, I I , Transi. .
and adv. Valentin., who invented much That can be compared in respect to age, of (rare for aequne animus). I. Before the
concerning the Thirty ^Eons, whom he the same age, equally old. 1, Of persons. claee. per ..favor, good-will (favor et proSI. Of the same age, equal in years : cum pitia animus, Don. ad Ter. Ad. proi. 24):
maintained to be gods.
neque me aspicere aequales dignarent
vestra atque aequanimitas. Ter.
Aepy, = **, a city of Elis, men- meae. Pac. ap. Non. 470, 20 (Trag. Rei bonitas
Phorm. proi. 34; id. Ad. proi. 24.II. In
tioned by Homer (II. 2,592), Stat. Th. 4,180. p. 97 Rib.): patris cognatum atque aequa- the post-Aug. per., calmness, patience,
aequabilis, e adj. [aequo], that can lem, Archidemidem, nostine ? Ter Eun. 2, equanimity, Plin. 18,12, 31, 8 123: patien
56
B, C.
AEQU
AEQU
AEQU
lia est malorum cum aequanimitate per- libritatem; sic enim \, si placet, lent, a dialectic word, used several times in
latio, Lact. 5, 22, 3.
appellemus, Cie. . D. 1,39,109 (cf id. ib. App. de Dogm. Plat 3, p. 36 and 39.
aequanimiter, adv., aequantis, 19, 60, I: ? appellat Epicurus, id * aequipondium, h n - [aequus-pon
aequanimus, a, um [aequus-animus], est, aequabilem tributionem),
dus], an equal weight, a counterpoise, Vitr.
adj., even-tempered, patient, composed, calm: aequilibrium,
(aequilibris], a 10,8.
aequanimus fiam, Aus. Sept Sap. 3: nulla level or horizontal position, equilibrium:
aequitas, atis,/. {aequus], the quality
fuit res parva umquam aequantis, id. quaedam ligna ad medium submersa ad
of being aequus (syn.: aequalitas, jus, jusIdyll. 3,9
aequilibrium aquae, Sen. Q. N. 3,26; so Col. titia, fas). I. The uniform relation of one
5, 2 . I I . T r o p . , perfect equality : thing to others, equality, conformity, symaequatio, finis, / (aequo], an equaliz- Arb.
rumpendi pariter membri, Geli. 20, L
: portionum aequitate turbata, Sen.
ing, equal distribution: gratiae dignitatis
Aequimaelium (better than Aequi- metry
Q. . 3, IO: commoditas et aequitas (prosuffragiorum, Cie. Mur. 23; cf Liv. 34, 31:
mel)
i, n., the open space in Rome below portion, symmetry) membrorum, Suet.
bonorum, community of goods, communism, the Capitol,not far from the Career, where
Aug. 79. I I . T r o p . A . J u s t or equitable
Cie. Offi 2, 21,73: Juris, Liv. 8 , 4 ai
stood the house of the turbulent tribune conduct toward others, justice, equity, fairt aequalior monetae, one who, mhad
of the people, Sp. Malius, who was slain by
the coining of money, examines the equality Ahala during the dictatorship of Cincinna- ness, kvieUeta (governed by benevolence,
while justitia yields to another only what
of its weight, an assizer, Inscr. Orell. 3228
tus, now in the Via di Marfiorio: Aequi- is strictly due): pro aequitate contra jus diaequatus, a, um, Part of aequo
maelium, quod aequata Maeli (Meli) domus cere, Cie. de Or. I, 66, 240: belli aequitas
aeque, adv., r. aequus fin
publico, quod regnum occupare voluit is,
fetiali jure perscripta est, id.
Aequi, 6rum, m. J. A warlike people Varr. L. L. 5, 157 Mull.; so Liv. 4 , 1 6 , 1 ; sanctissime
Offi I, Ii, 36: a verbis recedere et aequitate
of ancient Italy, in the neighborhood of the
uti, id. Caecin. 13; Nep. Arist 2 , 2 Br.; et
Latins and Volsci, on both sides of the Anio, 38, 28, 3. In Cicero's time a lamb-market
id. Milt 2; Suet Claud. 15. But it is someseems
to
have
been
there,
Cie.
Div
2,17,
whose cities were Alba, Tibur, Praeneste,
times used for justitia: summa bonitas et
Carseoli, eto. They were almost entirely 39. Ct on this locality, Nieb. Rom. Gesch. aequitas causae, Cie. Att. 16,16: quam ha2, 474; Amm. 2 8 ; and Becker's Antiq. 1,
destroyed by the dictator Cincinnatus, Cia
bet aequitatem, ut agrum qui nullum hap. 486 sq.
Rep. 2, 20; Liv. 1, 9 ; 4, 30 ai.; et Nieb.
buit, habeat? id. Offi 2,22fin.Eccl.,rightaequimanus,
a,
ora,
adj
AEQU
divided into equal parts, Verg. A. 7, 698:
foedera regum Vel Gabiis vel cum rigidis
aequata Sabinis, i. e. aequis legibus icta,
Hor. Ep. 2,1, 25; cf.: si foedus est, si societas aequatio juris e s t . . . cur non omnia
aequantur? placed in the same circumstances? Liv. 8, 4 . D . . t. I. Aequare
frontem, mi lit. t., to make an equal front,
Liv. 5,38: aequatis frontibus, Tib. 4 , 1 , 1 0 2 ;
. frons.2. Aequare sortes, to see that the
lots are equal in number to those who draw,
of the same material, and each with a different name. The classical passage for this
phrase is Plaut. Cas. 2, 6, 35: conicite sortes: uxor, aequa (sc. eas); . the preceding
verses. So Cie. Fragm. Or. Corn. 1, p. 449
Orell.: dum sitella defertur, dum aequantur sortes, dum sortitio fit, etc. I I .
Neutr. or act., to become equal to one, to
equal, come up to, attain to (mostly in the
histt.); constr. with dat., but oftener with
acc. (cf. adaequo and aequipero, and Zumpt,
8 389,1): qui jam illis fere aequarunt, Cie.
Off 1,1, 3; . M. 6, 21: ea arte aequasset
superiores reges, ni, etc., Liv. I, 53; so,
cursu equum, id. 31,35; for which Curtius:
cursum alicujus, 4, I: gloriam alicujus,
Suet. Caes. 55: eam picturam imitati sunt
multi, aequavit nemo, Plin. 35, II, 40, 126;
Lue. 3, 456. o e t.: sagitta aequane ventos, like the winds in swiftness, Verg. A. IO,
248: valet nondum munia comparis Aequare (juvenca), i. e. cannot yet draw even with
her mate, Hor. C. 2, 5,2.
AEQU
AEQU
paulo aequiore loco constiterat, id. ib. 7,51:
in aequum locum deducere, Sali. J. 42 (cf.
in Gr. elr ro ' , Xen. Anab.
4, 6 , 1 8 ) . T r o p . : sive loquitur ex inferiore loco sive aequo sive ex superiore, i. e.
before the judges, sitting on raised seats, or
in the Senate, or in the assembly of the
people from the rostra, Cie. de Or. 3, 6, 23:
meos multos et ex superiore et ex aequo
loco sermones habitos cum tua summa
laude, from the tribune, and on private
matters, id. Fam. 3, 8.In the histt., sometimes subst.: aequum, I With a gen.,
level ground, a plain: facilem in aequo
campi victoriam fore, Liv. 5, 38: ut primum agmen aequo, ceteri per acclive jugum insurgerent, Tae. Agr. 35: in aequum
digredi, id. ib. 18: in aequo obstare, id. ib.
36; id. H. 4, 23. Also, an eminence, if it
rises without inequalities: dum Romanae
cohortes in aequum eniterentur, up the
slope, Tae. A. 2, 80.As a level place is
more favorable for military operatione
than an uneven one, aequus has the signif.,
B. Favorable, convenient, advantageous (as
its opp., iniquus, uneven, has that of unfavorable, etc.). 1. Of p l a c e : locum se aequum ad dimicandum dedisse, Caes. B. C. 3,
73: etsi non aequum locum videbat suis,
Nep. Milt. 5 , 4 : non hic silvas nec paludes,
sed aequis locis aequos deos, Tae. A. I, 68.
2 . Of t i m e : judicium aequiore tempore fieri oportere, more propitious, Cie.
Corn. Fragm. ap. Ascon. p. 72: et tempore et loco aequo, Liv. 26, 3: tempore aequo, Suet. Caes. 3 5 . 3 . I n g e n., of persons or things (freq. and class.), favorable,
kind, friendly, benevolent, etc.; constr. absol. with dat., or in and acc. (in poets in
with abl.), (a) Absol.: consequeris, ut eos
ipsos, quos contra statuas, aequos placatosque dimittas, Cie. Or. IO, 34: nobilitate inimica, non aequo senatu, id. Q. Fr. 2 , 3 med.:
meis aequissimis utuntur auribus, id. Fam.
7,33: oculis aspicere aequis, Verg. A. 4,372:
O dominum aequum et bonum, Suet. Aug.
53: boni et aequi et faciles domini, id. Tib.
29.() With dat.: aequa Venus Teucris,
Pallas iniqua fuit. Ov. Tr. I, 2, 6; id. A. A.
2, 3107() With in aud acc.: quis hoc statuit, quod aequum sit in Quintium, id iniquum esse in Maevium, Cie. Quint. 14.
[6) With in and abl.: victor erat quamvis,
aequus in hoste fuit, Prop. 4,18,28.Hence,
4. aequus, 1>m subst., a friend: ego ut
me tibi amicissimum esse et aequi et iniqui intellegant, curabo, both friends and enemies, Cie. Fam. 3, 6fin.: aequis iniquisque
persuasum erat, Liv. 5, 45.
I I . That is equal to another in any quality, equal, like; and of things divided into
two equal parts, a half: aequo censu censeri, Plaut. Trin. 2, 4, 9 2 : partis, Lucr. 3,
125; so Aur. Vict. Orig. 19, 1; and Vulg. 1
Reg. 30, 24: aequa erit mensura sagorum,
ib. Exod. 26, 8: pondera, ib. Lev. 19, 36:
portio, ib. 2 Mach. 8, 30: aequa dementia,
Lucr. I, 705 ai.: aequa manu discedere, to
come off with equal advantage, Sail. C. 39;
so, aequo Marte pugnare, with equal success, Liv. 2, 6; Curt. 4,15, 29; Flor. 4, 2, 48
ai.: urbs erat in summo nubibus aequa
jugo, . P. 4, 7, 24: aequum vulnus utrique tulit, id. M. 9,719 (cf. id. ib. 7, 803: aequales urebant pectora flammae): sequiturque patrem non passibus aequis, Verg. A.
2, 724: pars aequa mundi, Plin. 2, 19, 17,
8 81: utinam esset mihi pars aequa amoris
tecum, i. e. aeque vicissim amaremus, Ter.
Eun. I, 2 , 1 2 : non tertiam portionem, verum aequam, Plin. 3, I, I, 8 5 ai. Hence
the adverbial phrases, I. Ex aequo, in like
: manner, in an equal degree, equally (= e?
, Hdt., Dem.), Lucr. I, 854: dixit et ex
aequo donis formaque probata, etc., . .
16, 87; 20,123; id. Am. I, IO, 33; id. A. A. 2,
682; id. M. 3,145; 4 , 6 2 ; Liv. 36, 37: adversarum rerum ex aequo socii sunt (Fosi Cheruscis), cum in secundis minores fuissent,
Tae. G. 36 fin.2. In aequo esse or stare.
to be equal: qui cogit mori nolentem, in
aequo est, quique properantem impedit.
Sen. Phoen. 98: ut naturam oderint, quod
infra deos sumus, quod non in aequo illis
stetimus, id. Ben. 2, 29: in aequo ponere
aliquem alicui, to make equal, to put on an
equality, to compare: in aequo eum (Philopoemenem) summis imperatoribus posuerunt, Liv. 39, 50 fin. B. Morally.
I. O f
SKNATVS.
AICIVOM.
CENSVIT., S.
C. de
AEQU
Iacit, Cie. Att. 7, 7; Liv. 34, 22 fin.: aequi
istuc faciam, it will be all the same to me,
Plaut. Mil 3,1,189.So also: aequi bonique dicere, to propose any thing reasonable,
for. Phorm. 4, 3, 32. Hence, a e q u e ,
adv., in like manner, equally, just as = ex
aequo, pariter, Gr. , (indicating
the entire equality of two objects compared, while similiter denotes only likeness): eft (benevolentis.) non pariter omnes
egemus,.. honore et gloria fortasse non aeque omnes egent, Cie. Off. 2,8,30: non possum ego non aut proxime atque ille aut
etiam aeque laborare, id. Fam. 9,13,2: universa aeque eveniunt justo et impio, Vulg.
Eccl. 9, 2. I. In the comic poets with cum
or the comp. abl. (cf. adaeque); in Cie. and
good class, authors gen. with et, atque, ac,
ac si; less class, with quam,ut,quam ut;
in Petr. with tamquam, () Aequecum:
animum advorte, ut aeque mecum haec
scias, Plaut. As. 2, 2, 66; id. Poen. proi. 47:
novi aeque omnia tecum, Ter. Phorm. 5, 9,
43. But in Plaut. As. 4,1, 26, tecum una
postea aeque pocla potitet, una belongs
wiih tecum to potitet, and aeque is put
absoL (se. ut tu).() Aeque with comp.
abl.: nullus esi hoc meticulosus aeque?
as this person, Plaut Am. I, I, 137: qui
me in terra aeque fortunatus erit, id.
Cure. I, 2, 5L() Aequeet or aequeque (as in Gr. nai, , Soph. Oed.
Tyr. 611; Thua 3,14). nisi aeque amicos
et nosmet ipsos diligamus, equally as ourselves, Cia Fin. 1,20, 67'. versas aeque prima et media et extrema pars attenditur,
id. de Or. 3.50,192; id. Rosa Com. 1,2; eo
id. Mur. 13,' 28; id. Cin. 69,195; id. Tuso. 2,
26, 62 a i : quod Aeque neglectum pueris
senibusque nocebit, Hor. Ep. I, I, 26.()
Aequeatque, ac, ac si, as... as ; as
much as, as: vide ne, quem tu esse hebetem
deputes aeque ao pecus, is, etc., Att ap.
Cia Div. 1,22,45: pumex non aeque aridus
atque hio est senex, Plaut AuL 2, 4, 18:
Ter. Phorin. 1,2,43; Varr. R. R 3 , 8 , 2 : nisi
haberes, qui illis aeque ac tu ipse gauderet,
Cie. Laci. 6, 22: sed me colit et observat
aeque atque patronum suum, id. Fam. 13,
69; 2, 2; so id. Brut. 71,248; id. Rosa Arn
40,116; Cele. 6,15; Tae. H. 4 , 5 ; Suet Caes.
12 a i : aeque ac si. with the subj., just as
if. altogether as if: Egnatii absentis rem
ut tueare, aeque a te peto ao et mea negotia essent, Cie. Fam. 13,43, 3; Auet Her 2,
13,19: quo iactum est, ut jumenta aeque
nitida ex castellis educeret ac st in campestribus ea locis habuisset, Nep Eum. 5S
6; Liv. IO, 7,4; 44, 22, 5 ai.(e) Aeque
quam (only in Plaut. and prose writers
from the Aug. per.; neither in Cie. nor in
Caes.), as . . . as, in the same manner as,
as well.. .as, like, Plaut. Mil 2,5,66i nullum esse agrum aeque feracem quam hio
est, id. Epid. 2 , 3 , 1 : nihil aeque eos terruit
quam robur et color imperatoria, Liv. 28,
26,14, 5,6, I I ; so 5 , 3 , 4 ; 31,1,3 in navibus posita aeque quam in aedificiis, Plin.
2, 81,83, 8 196; eo 2,70,72, 180; Taa A 14,
38: id. H. 2, IO; 4,52; Suet Aug. 64, 89; Id.
Galb. 4 ai.() Aequeut, a rare combination, and unworthy of imitation (in authors of the class, per. its reception rests,
for the most part, upon false readings for
aeque et or aeque ac), as much as, like. cui
nihil aeque in causis agendis ut brevitas
placet, Plin. Ep. 1,20,1 Keil. accinctus aeque ut discinctus, Vulg. 3 Reg. 20, II - Possidebitis eam (terram) singuli aeque ut
frater suus, ib. Ezech. 47,14: idemque proficeret aeque ut rosaceum, Plin. 23, 4, 45,
89, where Jan reads' proficeret quod rosaceum. In Plaut once aeque quasi
for the class, aeque ac: quem videam aeque esse maestum quasi dies si dicta sit,
Plaut. As. 5,1, II Fleck. () Sometimes aequeaeque, as well as, as much as. aeque
pauperibus prodest, locupletibus aeque,
Hor. Ep. 1,1, 25: aeque discordiam praepositorum, aeque concordiam eubjectie exitiosam, Tae. Agr. 1 5 . 2 , The comparison
is often to be supplied from the whole sentence or context; hence, aeque stands
absol. for aeque ac, eta (ante-class, freq.;
also in Cie. and Liv.), equally, as much as,
as: eadem oratio non aeque valet, Enn. ap.
Geli. II, 4 (from Eurip. Hoc. 295: *. >.
oi ): satin habes, si feminarum nullast quam aeque diligam? Plaut.
Km. 1,3, I I : Aetna mons non aeque altus,
AERA
id. MIL 4, 2, 73; 4, 7, IO; id. Most I, 3, 86,
etc.; Ter. Phorm. 3,3,32; Cia Fam. 4 , 6 , 1 ;
so id. ib. 5, 21; id. Fin. 4, 33, 62: aeque
sons, Liv. 29,19, 2; so 29,19 ? 4 ai.: aeque
non est dubium, it is as little doubtful,
Plin. 2,15,13, 6 a 3 . With omnes, uterque, and definite numerals, to indicate that
a thing applies equally to all the objects
designated, equally : non omnia eadem aeque omnibus suavia esse scito, Plaut As. 3,
3, 51; Ter. Hea 2 , 1 , 2 ; so Cia Off 2, 8,31;
id. Fin. 4, 27,75 aL: etsi utrique nostrum
prope aeque gratae erant (litterae), id. Fam.
13,18; so id. Quint 28, 86; Verg. G. 3,118;
Ov.Tr. 3,8,33; id. Fast 1,226: aeque ambo
pares, Plaut Men. 5, 9,60: duae trabes aeque longae, Caee. B. 2, IO; Suet Aug. 10L
4 . Sometimes absol., with several substantives, alike, equally : Tragici et comici Numquam aeque sunt meditati, Plaut
Pera. 4, 2 , 4 ^ imperium bonus Ignavus aeque sibi exoptant, SalL C. I I . 5 . In Plaut
Capt 3, 5,42, nec est mihi quisquam, melius aeque cui velim, melius velle is, perhaps, to be taken together as a phrase, and
the comp. considered as used in a restricted
sense, as in melius est, Others consider the
comp. as used for the simple positive; et
adaeque.B. Justly, with equity; mihi Id
aeque factum arbitror, Plaut MIL 5,22 dub.
(Ritschl: jureque id factum arbitror).
Comp.: ferro quam fame aequius perituros,
more willingly. Sali. H. Fragm.Sup.: aequissime Jus eicere, Aur. Viet Epit II, 2:
judicas ut qui aequissime, Sid. 15, Ep. II
ie An old adverb, form, aequiter,
also occurs: praeda per participes aequiter
partita est, Liv. Andr. ap. Non. 512,31; eo
Fac. ib., Att ib., and Plaut aca to Prise.
1010 P.
aer, aeris,m- (in Enn. once fem.., Geli.
13, 20,14, as also in Gr., in the earliest
per., was fem., Gr. gen. aeros, Stat Th. 2,
693; Gr. acc. aera, Cie., Sen., Plin.; pure
Lat. form, aurem, Varr. L L. 5, IO, 651 Cato
ap. Serv ad Verg. A. IO, 184; Plin. 18,1,1,
3; plur nom. and acc. fieres, Vitr, I I ;
later aura, Ven. Fort. Carm. 9 , 1 , 1 4 1 , dat.
auribus, Lucr. 4,289 ; 5, 643),=, the air,
properly the lower atmosphere (in distinction from aether, the upper pure air): istic
est is Juppiter quem dico, quom Graeci vocant Aerem, qui ventus est et nubes, imber postea, Atque ex imbre frigus, ventus
post fit, aer denuo, Enn. ap. Varr L L. 6,
8 65 Muli, (Epicharm. v. 9 Vehi,: terra circumfusa undique est hac animali spirabilique natura, oui nomen est aer, Graecum
illud quidem, sed perceptum Jam tamen
neu a nostris, tritum est enim pro latino,
Cie N. D. 2,36, 91, itaque aer et ignis et
aqua et- terra primae eunt, id. Aa 1 , 7 , 2 6 :
Anaximenes aera Deum statuit, id. N. D. I,
IO: aerem in perniciem vertere, Plin. 18,1,
I,8 3 aLAlso in plur.: aeribus binis, Lucr
4, 291: acres locorum salubres aut pestilentes, Vitr I, I fin. II r a e f. A.
P o s t . : aer summus arboris, the airy summit, for the highest point, Verg. G. 2,123;
cf Juv. 6 , 9 9 . B . Also p o e t for cloud,
vapor, mist: Venus obscuro gradientes aere
sepeit,Verg. A. 1,411: aere septus, Val FL
5,401C. With limiting '. =the weather:
craesus, Cie. Ac. 2,25,81. fusus et extenuatus, id. . D. 2, 39 purus et tenuis, id. ib.
2,16 temperatus, id. Div 2,42
1 . * aera (dissyl.), ae, / , = <, a
weed among grain; darnel, tare, or cockle,
Lolium temulentum, L1nn.; Plin. 18. 17,
44, 8 156.
2. a e r a , ae/ [from aera, counters; Vaee, 2. E.), later Lat. I, In math., given
number, according to which a reckoning or
calculation is tobe made, Vitruviue (Vetrubiue) Rufus ap. Salinas. Excrea I. , 483.
I I . An item of an account (for the class, aera,
plur. of aes, RuC Fest in Breviar. init. The
passage of Lucii, cited by Non. 2,42, aera
perversa, is also proh. plur.).HI, An era
or epoch from which time is reckoned, Isid.
Orig. 6,36; cf. Inscr. Orell. II. p. 374.
aeramen, inis, n. [aes], a late form for
aes, copper, brome i aeramen aut marmora, Cod. Th. 16, 1, 37: ferri vel aeraminis
purgamenta, Theod. Prisc. 1, 9.
aeramentum, I? n - [id.i, that is prepared from copper or bronze; hence,
copper or bronze vessel or utensil, Plin. 33,
5,30,8 94; 35,15, 51, 8 182.
AERA
aeraria and aerarium,
aerarius,
under B. and C.
a e r a r i u s , a, um, adj. [aes]. I. Thai
pertains to ov is made of copper, bronze,
eta: aerarium metallum, copper-mine,
Vitr. 7, 9: Plin. 33, 5, 26, 8 86: fornacee,
smelting-furnaces, id. 11, 36, 42, 8 119s fabrica, the preparation of copper. Id. 7, 66,
57, 8 197. feber, a coppersmith, id. 34,8,19,
6, 8 61 (aleo aerarius alone; v. below).H,
Of or pertaining to money: propter aerariam rationem non eatie erat in tabulie inspexisse quantum deberetur, on account of
the standard of coin, Cie. Quint 4: hinc di*
cuntur milites aerarii, ab aere quod stipendia facerent,Varr. L.L. 5, 181 Muli: tribunus, who superintended disbursements of the
public treasury: aerarii tribuni a tribuendo aere eunt appellati, Paui. ex Fest. p. 2
Mull.; or, acc. to Varr.: ab eo, quibus attributa erat pecunia, ut militi reddant, tribuni aerarii dicti, Varr. L. L. 6, 8181 Muli.;
v. tribunus. Hence, subst: a e r a r i u s *
I, m. I. (Se. faber.) One who works in copper, etc., coppersmith: in aerariorum
officinis, Plin. 16, 6. 8, 8 23: aerariorum
marculi, Mart 12, 67, 6; so Inscr. OrelL
4140.2. (Se- civis) A citizen of the lowest
class, who paid only a poll-tax (aera pendebat), and had no right of voting. Other
citizens, upon the commission of great
crimes, were degraded by the ceneora into
thie class, and deprived of all previous dignities. (Cf Geli. 4,12 and 29; Drak. ad
Liv. 24, 18, 6; Smith's Diet. Antiq., and
Nieb. Rom Gesch. 2,63 and 452.) Referre
aliquem in aerarios, Cie. Clu. 43: eximere
aliquem ex aerariis, id. de Or. 2, 66 ext.;
Liv. 24,18: omnes, quos senatu moverunt,
quibueque equos ademerunt (censores)
aerarios fecerunt et tribu moverunt, id.
42, IO a i . - B . a e r a r i a , a e , / I. (Sa fodina, like argentaria and ferraria, Llv. 34,
21: auraria, Taa A. 6,19 aL) A mine: multis locis apud eos (se. Aquitanoe) aeraria
structuraeque sunt, Caes. B. G. 3, 21 Herz.
2 , (Se. officina.) A smelting or refining
house, Varr. L. L. 8, 3 3 . 3 . (Sa fornax.) A
smeltinq-furnace, Plin. 34,13.33, 8 128.O,
a e r a r i u m , , n. (sc. stabulum), the place
in the temple of Satum at Rome, where the
public treasure was kept, the treasury:
, : Aerarium eane populus Romanus in aede Saturni habuit, Paui.
ex Feet. p. 2 Milii.; cf. Plin. Pan. 92: referre pecuniam In aerarium, Cie. Agr. 2, 27
(for which deferre ie often used in Liv.
q.v.): dare alicui pecuniam ex aerario, id.
Verr. 2, 3,70.Also for the public treasure
ov finances: C. Gracchus, cum largitione
maximas fecieeet et effudieset aerarium,
Cio. Tusa 3, 20, 48j Nep. Arist. 3, I; id.
Att 8.In the time of the emperors the
aerarium (public treasure) was distin
guiehed from fiscus (the wealth of the em
perorj: bona Sejani ablata aerario, ut in
fisco cogerentur, Tae. A. 6, 2; Plin. Pan.
36; Suet Vesp. 16; v. fiscus. In the treasury the public archives were kept: factum
cenatus consultum, ne decreta patrum ante
diem decimum ad aerarium deferrentur,
Taa A 3, 51; et id. ib. 13,28; Suet. Aug.
94; id. Caes. 28; and also the etandarde:
signa ex aerario prompta, Liv. 4, 22.Thi
Quaestores aerarii (under Augustus and hig
Immediate succeeeore the Praetoree) presided over the aerarium, with whom the
Tribuni aerarii were associated as assistants; of. Quaestor and Tribunus.The aerarium contained also a fund, established
after the invasion of Gaul, and augmented
by the immense booty acquired in the ware
with Carthage, Macedonia, Corinth, etc., ae
well as by the tribute of the manumissi,
which could be used only in cases of extreme public necessity, hence with the epithet sanctius, Caes. B. C. 1, 24: aurum vi*
cesimarium, quod in sanctiore aerario ad
ultimos caeue servaretur, promi placuit,
Liv. 27, IO: cf. Cie. Att. 7, 21; id. Verr. 2,
4, 63 (of Ine Syracusae). Hence trop.,
Quint. IO, 3, 3: aerarium militare, destined
by Aug. for defraying the expenses of war,
Tae. A. I, 78; Suet Aug. 49; Plin. Pan.
92,1.
AEUO
A E RU
AES
ab aere, aero, as; unde auratus et aeratus, per: Cyprus. Paul, ex Fest p. 20 Miill.: mo venenum illud fuisset, Cie. Clu. 71,201;
p. 828 P.]. I. Furnished or covered tritit aurum, gold that contains many parts of id. Att. 3,23.
copper or brome: ratis, Naev. ap. Varr. L. copper, Plin. 33,5, 29, 8 93: ferrum, id. 34,
aerumnula, ae, fi dim. [aerumna,
L. 7, 8 23 Muli. (Beli. Punio. v. 59 Vahl.): 14, 41, 8 143: pecunia, Dig. 46,3,102.
q. v.], a traveller's stick for carrying a bunlecti, having brome feet, Cie. Verr. 2, 4, 26,
aeruca, a e >/ [aes], a kind of verdigris, dle, Paul ex Fest. p. 24 Mull.
60: naves, Hor. C. 2,16, 21: porta, Ov. F. Vitr. <, 12.
* aeruscator, o r i s j m (aerusco], one
2, 785.Poet.: acies, armed ranks, Verg.
aerugino, avi, atum, 1, v. n. [aerugo], who roves about the country, and obtains his
. 9, 463.H. Made of brome: catenae, to become rusty, cankered (eccl.): aurum et
living by exhibiting sleight-of-hand tiicks;
Prop. 3,13,11.* . Sarcastic, of a rich argentum vestrum aeruginavit, Vulg. Jac.
an itinerant juggler, Geli. 14,1,2.
man: tribuni non tam aerati quam aerarii, 5 , 3 . I I . Trop.: sicut aeramentum, aeruaerusco, are, v. a. [aes], to get money by
Cie. Att. 1,16,8.
ginat nequitia illius, Vulg. Eccli. 12, IO.
about and exhibiting tricks of leger1. aereus (trisyl.), a, um, adj. [aes]. aeruginosus, a,- um, adj. [id.], full going
demain, toplay the juggler: aeruscare: aera
1. Made of copper: cornua, Verg. . 7, 615: of copper-rust, rusty (perh. only in Seneca): undique, id est pecunias, colligere, Paui. ex
clavus, Plin. 16, IO, 20, 51: tabulae, Suet. manus, Contr. 1, 2 fin: lamellae, id. Brut Fest p. 24 Muli.Es p., of mendicant phi.
Vesp. 8: vasa,Vulg. 2 Reg. 8, IO.. Fur- Vit. 12.
losophers, Geli 9, 2; so Sen. Clem. 2,7, 2.
nished ov covered with copper or bronze:
aerugo, *n's> f taes> 3 8 ferrugo from a e s , aeris (often used in plur. nom. and
clipeus, Verg. A. 12, 541; so (with copper)
ferrum]. I. Rust of copper: aes Corinthi- acc.; abl. aeribus, Cato ap. Paui. ex Fest. p.
Vulg. 1 Reg. 17, 6: puppis, Verg. A. 5, 198
um in aeruginem incidit, * Cie. Tusc. 4,14; 27 MQ11., and Lucr. 2,636; gen. AERVM, Inscr.
(cf.: aeratae naves, Hor. C, 2, 16, 21).
15, 8, 8, 8 34; 34, 17, 48, 8 1 6 0 . B . Orei! 3551), n. [cf. Germ. Eisen = iron, Erz
aereus. m ( sc nummus), a bronze coin: TPlin.
r a n s f. I. The verdigris prepared f rom = copper; Goth, aiz = copper, gold; AngLaereos signatos constituere, Vitr. 3, L
same : Aeruginis quoque magnus usus Sax. ar, aer =L"ore, copper, brass; Eng. iron,
aereum, i, ., a copper color, Plin. 8, 52, the
est, Plin. 34, II, 26, 8 HO. 2 . I o gen., ore; Lat. aurum; with the com. notion of
78, 212. '
rust of gold and silver: aerugo eorum (auri brightness; cf. aurora, etc.]. I. Any crude
2. aereus, a, um, v. aerius.
et argenti) in testimonium vobis erit,Vulg. metal dug out of the earth, except gold and
* aerifer (trisyl.), fera, ferum, adj. Jac. 5, 3 . 3 . Poet, (as pars pro toto, and silver; esp., a. Aes Cyprium, whence cu[aes-fero], bearing copper or bronze, i. e. sarcastic.),money, Juv. 13, 6 0 . I I . Trop. prum, copper: scoria aeris, copper dross or
bronze cymbals, of the attendants of Bac- A. Envy, jealousy, ill-will (which seek to scoria, Plin. 34,11,24,8107: aeris flos. flowchus: manus, Ov. F. 3, 740.
consume the possessions of a neighbor, as ers oj copper, id. 34, 11, 24, 8 107: squama
aerifice, ^ [aes-facio], with the art rust corrodes metals): haec est Aerugo aeris, scales of copper, Cels. 2,12 init.: aes
of the worker in bronze: Musae (i. e. Musa- mera, Hor. S. 1, 4,101: versus tincti viridi fundere, Plin. 33, 5, 30, 8 94: conflare et
rum statuae), quas aerifice duxti, Yarr. ap. aerugine, Mart. 10,33,5; 2, 61,5.B. Ava- temperare, id. 7, 56, 57, 8 197: India neque
rice, which cleaves to the mind of man like aes neque plumbum habet, id. 34, 17, 48,
Non. 69, 30. and 283, 31.
i aerii" i e i u n i : dictum, quod fit ex rust: animos aerugo et cura peculi Cum 8 163: aurum et argentum et aes, Vulg. Ex.
25, 3.B An alloy, for the most part of
semel imbuerit, Hor. A. P. 330.
aere, Non. 69,28.
and tin, brome (brass, an alloy of
(aerifddina ae, a false read, in Varr. aerumna,ae (pieb. er-)>/ [contr. from copper
aegrimonia; as to the suppressed g, cf. ju- copper and zinc, was hardly known to the
L. L. 5, 7.)
aerinus, a, um, adj. [I. aera], of darnel mentum from jugum, Doed. Syn. IV. p. 420. ancients. For their bronze coins the Greeks
or cockle, Plin. 22, 25,58, 125; 24, II, 59, Others explain aerumna (with Paul, ex Fest. adhered to copper and tin till B.C. 400, after
s. . aerumnula, p. 24 MiilL) orig. for a frame which they added lead. Silver is rare in
100.
for carrying burdens upon the back; hence Greek bronze coins. The Romans admitted
aeri-pes, Pedis, adj. [aes], I. Bronze- trop.],
need, want, trouble, toil, hardship, dis- lead into their bronze coins, but gradually
footed (poet.): tauri, . H. 12, 93: cerva,
tress,
tribulation,
calamity, etc. (objectively; reduced the quantity, and, under Calig.,
Verg. A. 6,802 (since, ace. to fable, they had
while
aegrimonia,
like aegritudo, denotes, Nero, Vesp., and Domit., issued pure copfeet of bronze; hence we need not, with
subjectively,
the
condition
of mind, Doed. per coins, and then reverted to the mixture
Charis, p. 249; Diom. p. 437 P., and Pomp,
I.
c.;
for
the
most
part
only
ante-class., ex- of lead. In the bronze mirrors now existp. 449 Lind., take aeripedes for aeripedes
cept
in
Cie.,
who
uses
it
several
times, in or- ing, which are nearly all Etruscan, silvei
from aer, the air, and pes).jL Metaph.,
der
to
designate
by
one
word
the
many mod- predominated to give a highly reflecting
strong of foot; hence, swift of foot, swiftsurface. The antique bronze had about 87
footed (as in Gr. sometimes = ifications and shadings of the condition of parts of copper to 13 of tin. An analysis
mental suffering; in Quintiliani time the
): cervi, Aus. Idyll. II, 14.
was obsolete, v. Quint. 8, 3, 26): tibi of several objects has given the following
aeri-SOUUS (quadrisyl), a, um, adj. word
sunt ante ferendae aerumnae, Enn. ap. Cie. centesimal parts:
Copper. Tin. Lead. Zinc,
[aes], sounding with bronze: antra, i. e. in Div. I, 20,40 (Ann. v. 47 Vah!); et: Ilia dia
63
7
30
which the Curetes beat their bronze shields, nepos, quas erumnas tetulisti, id. ap. Cha- Roman coin, B.C. 500
Etruscan vessel
85
14
..
1
Sil. 2, 93: mons, Val. FI. 3, 28 ai.
ris. p. 70 P. (Ann. v. 56 ito.-): quantis cum Old Attic coin
89
IO
1
aerius (quadrisyl.), more rar. aere- aerumnis exantlavi diem, id. ap. Non. 292, Coin of Alexander, B.C. 335.. 87
18
u s , a, um, adj., = . I. Pertaining 8 (Trag. v. 127 ib.): uno ut labore absolvat Coin of Ptolemy IX., B.C. 70. 85 15
85
15
..
to the air, aerial (a poet word, which Cie. aerumnas duas (of the pains of parturi- Egyptian dagger
86
18
1
uses only in higher flights of speech): vo- tion), Plaut. Am. 1, 2, 26: animus aequos Celtic weapon
Gallo-Roman axe..
78
20
1
1)>
lucres, Lucr. 5, 825; Cie. Univ. 10: volatus optimum est aerumnae condimentum, id.
avium atque cantus, id. Top. 20: aerias vias Rud. 2, 3, 71; id. Ep. 2,1,10; so, id. Capt statua ex aere, Cie. Phil. 9,6: simulacrum
carpere, their way in the air, . . . 2, 5 , 4 , 1 2 ; id. Cure. I, 2, 54; id. Pera I, I, I: ex aere factum, Plin. 34,4,9,8 15: valvas ex
44: agrias tentasse domos, the heavens, lapit cor cura, aerumna corpus conficit, aere factitavere, id. 34,3,7, 8 13. Hence:
* Hor. C. I, 28, 5 ai.Hence aerium mel, Pac. ap. Non. 23,8; Ter. Hec. 3 , 1 , 8 ; Lucr. ducere aliquem ex aere, to cast one's image
because the bee was believed to collect 3,50: aerumna gravescit, id. 4,1065: quo in bronze, id. 7, 37, 38, 8 125; and in the
its honey from falling dew, Verg. G. 4,1. pacto adversam aerumnam ferant, Ter. same sense poet.: ducere aera, Hor. Ep. 2,
fi. Rising aloft, airy, high.So esp. of Phorm. 2,1,12: maeror est aegritudo flebi- 1, 240: aes Corinthium, Plin. 34,2,3, 88 5 - 8 ;
mountains: Alpes, Verg. G. 3, 474; . M. lis: aerumna aegritudo laboriosa: dolor v. Corinthius.II. Meton. A. (Esp. in
2, 226: aerio vertice Taurus, Tib. 1, 7, 15 aegritudo crucians, Cie. Tuso. 4,8,18: Her- the poets.) For everything made or pre(aetherio, Mull.): cacumen, Cat. 64, 240 ai. culis aerumnas perpeti: sic enim majores pared from copper, bronze, etc. (statues,
Of trees: quercus, Verg. A. 3, 680: ulmus, nostri labores non fugiendos tristissimo ta- tables of laws, money), and (as the ancients
id. E. 1, 59.Of other things: arces, Verg. men verbo aerumnas etiam in Deo nomi- had the art of hardening and tempering
A. 3, 291: (capra) cornibus aeriis, Ov. F. 5, naverunt, id. Fin. 2,35; cf. id. ib. 5, 32,95: copper and bronze) weapons, armor, uten119. * B. Aeria spes, airy, i. e. quickly mors est aerumnarum requies, Sali. C. 51, sils of husbandry: aes sonit, franguntur haflying away, vain, fleeting, transitory, Arn. 20; so id. J. 13, 22: Luculli miles collecta stae, the trumpet sounds, Enn. ap. Non. 504,
32 (Trag. v. 213 Vahl.): Et prior aeris erat
2, p. 86.
viatica multis Aerumnis, ad assem Perdit a e r i Z U s a , ae,fi, = (Part. derat, with much difficulty, * Hor. Ep. 2, 2, quam ferri cognitus usus: Aere solum terfrom , to imitate or resemble air, to 26: multiplicabo aerumnas tuas, Vulg. Gen. rae tractabant, aereque belli Miscebant flucbe as pure as air), a kind of precious stone, 3,16: in labore et aerumna (fui), ib. 2 Cor. tus et vulnera vasta serebant, etc., Lucr. 5,
acc. to Salinas., the turquoise. Plin. 37, 8, II, 27.. In later Lat. for defeat (of an 1287: quae ille in aes incidit, in quo populi
jussa perpetuasque leges esse voluit, Cie.
37, g 115.
army), Amm. 15, 4; cf. id. 15, 8 ai.
Phil. 1,17; et id. Fam. 12,1; Tae. A. II, 14;
1 . aero, are, v. aeratus,
At a later period, also, t-rumna was 12, 53; id. H. 4,40: aere (with the trumpet,
t 2. aero (also written ero)? onis,
written with short e, Paulin. Petric. Vit
, a braided or wicker basket, hamper: D. Mart. 1, 66. Hence, Enn. ap. Charis, horn) ciere viros, Verg. A. 6,165: non tuba
aerones ex ulva palustri facti, Vitr. 5,12: p. 76 P. derives it from eruere (quod men- directi, non aoris cornua flexi, . M. 1,98
(hence also rectum aes. the tuba, in contr.
aeronibus harenae plenis, Plin. 36, 14, 21, tem eruat). Cf. Doed. Syn. IV. p. 420.
with the crooked buceina, Juv. 2,118); a
g 96; Dig. 19,2,31; cf. Don. ad Ter. Phorm.
e
aerumnabilis, > - [aerumna], that brazen prow, Verg. A. I, 35; the brazen
1,2,72^ w
may be regarded as wretched or miserable, age, Hor. Epod. 16, 64. In plur.: aera,
t aeroides, ae,
, of fiuU
the ofi trouble, calamitous, * Lucr. 6,123; Cato ap. Paul, ex Fest. p. 27 Muli.; Verg.
tolor of the air, like air, sky-blue: berylli, App. . 1, p. 102; 8, p. 205.
. 2, 734: Hor. C. 4, 8, 2 a i . B . Money :
Plin. 37,5, 21, 77.
aerumnosus, a, um, adj. [id.],fuUof the first Roman money consisted of small
t aeromantia, a e , / , = iepoAiavre/a,
trouble or misery, suffering, wretched, mis- rude masses of copper, called aes rude,
divination from the state of the air, aeroerable : salum, Att. ap. Cie. Tuso. 3, 28, 67: Plin. 33, 3, 13, 8 43; afterwards as coined:
mancy, Isid. Orig. 8, 9.
inopes, aerumnosae, Plaut. Rud. I, 4, 39; aes signatum, Cie. Leg. 3, 3; Plin. 33, 3.13,
Aerope, es, and Aeropa, ae, /, = so id. Ep. 4, i, 32: miseros, afflictos, aerum- 8 43; so aes alone: si aes habent, dant
', the wife of Atreus, Ov. Tr. 2,391; nosos, calamitosos, Cie. Tusc. 4, 38, 82; so mercem, Plaut. As. 1, 3, 49: ancilla aere
Hyg. Fab. 86, 8a
id. Par. 2; id. Att. 3, 23 fin., once also in suo empta. Ter. Phorm. 3, 2, 26: aes cirt aerophobus, i = , his Orations: infelix et aerumnosus, id. cumforaneum. borrowed from the brokers
one that fears the air, CaeL Aur. Acut. 3,12. Verr. 2, 5. 62: nihil est aerumnosius, Sen. in the forum, Cie. Att 2,1: Hic meret aera
aerosus, a, um, adj. [aesOfilii of cop- de Ira, 2,7.Sup.: non huic aerumnosissi- liber Sosiis, earns them money, Hor. . P.
TO.,
TO., =
60
345: gravis aere dextra, Verg. E. I, 36: ef- Coronis, deified after his death on accountbetween iEsopic and Libystic fables, v. unfusum est aes tuum, Vulg. Ez. 16, 36: ne- of his great knowledge of medicine, Cie. . der AesopiusCf. Quint 5, 11, 19; Geli.
que in zona aes (tollerent), ib. Mare. 6, 8: D. 3, 22 ; Cels. 1 praef. He bad a temple 2,29.H. A tragic actor, friend of Cicero:
etiam aureos nummos aes dicimus, Dig. at Rome, on the island in the Tiber. Upon noster Aesopus, Cie. Fam. 7,1; Hor. Ep. 2,
50, 16, 159. Hence, I, Aes alienum, Iit. the kind of worship paid to him, and his 1,82; cf. Cie. Tuso. 4,25; id. Div. 1,37.
Aesquiliae, v. Esquiliae.
the money of another; hence, in reference attributes, v. Festus, p. 82. Huic gallinae
to him who has it, the sum owed, a debt, immolabantur, id. ib. The principal seat
aestas, atis, / [akin to ' = to burn,
Plaut. Cure. 3, 1, 2: habere aes alienum, of his worship in Greece was Epidaurus. Varr. L. L.6, 9; cf.: aestus, aether, aethra;
Cie. Fam. 5, 6: aes alienum amicorum sus- In his temple there was a magnificent Sanscr. indh=to kindle, iddhas = kindled;
cipere, to take upon one's self id. Off. 2,16: statue of ivory and gold, the work of Thra- . . Germ, eiten = to heat; Germ. Hitze=
contrahere, to run up, id. Q. Fr. 1,1, 8: fa- symedes, in which he was represented as a heat], in an extended sense, the summer
cere, id. Att. 13, 46: conflare, Sail. C. 14, 2; noble figure, resembling that of Zeus He season, as one half of the year, from March
24, 3: in aes alienum incidere, to faU into was seated on a throne, holding in one twenty-second to September twenty-second
debt, Cie. Cat. 2, 9: in aere alieno esse, to hand a staff and with the other resting on (the other half was hiems, the winter seabe in debt, id. Verr. 2,2,4, 6; so, aere alie- the head of a dragon (serpent), and by his son) : cf. Dig. 43,19: aestas et hiems, nox et
no oppressum esse, id. Font. I; so Vulg. I side lay a dog. There were also other rep- dies, Vulg. Gen. 8,22: in a restricted sense,
Keg. 22,2: laborare ex aere alieno, Caes. B. resentations, one even as beardless, very the summer, the three months from the enC. 3, 22: liberare se aere alieno, to get quit common at an earlier period, Miill. Arch- trance of the sun into Cancer to the autumof Cie. Att. 6,2; so, aes alienum dissolvere, aeol. d. Kunst, S. 534 and 535. Serpents, nal equinox (the entrance into Libra): Araid. Sull. 56: aere alieno exire, to get out of proh. as symbols of prudence and renova- bes campos et montes hieme et aestate
ii Phil. II, 6.2. In aere meo est, trop., tion. were everywhere connected with his peragrantes, Cie. Div. I, 42: (formica) pahe is, as 11 were, among my effects, he is worship; cf. Spreng. Gesch. d. Medic. 1,205. rat in aestate cibum sibi, Vulg. Prov. 6, 8:
OS?- Adj.: anguis Aesculapius, Plin. 29, aestate ineunte, at the beginning of summy friend (only in the language of common conversation): in animo habui te in 4, 22, 72.
mer. Cie. Att. 4, 2: nova, Verg. A. I, 430:
aere meo esse propter Lamiae nostri conaesculetum (not esc-), i, [aescu- media, midsummer, Cie. Imp. Pomp. 12,35:
ductionem, Cie. Fam. 13,62; 15,14.* 3. lus], a forest of winter or Italian oaks, and jam adulta, Tae. A. 2, 23; so Aur. Vict
Alicujus aeris esse, to be of some value, poet., in gen., an oak-forest, Hor. C. 1, 22, Caes. 32, 3 Arntz.: summa, the height of
Geli. 18, 6. * 4. I11 aere s u o censeri, to 14. II. Esp.: Aesculetum, i,
summer, Cie. Verr. 2, 5, 31: exacta. Sail.
be esteemed according to its own worth. place in Rome, acc. to Varr. L. L. 5, 152 J. 6o: .finita, Vulg. Jer. 8, 20: cum affecta
Sen. Ep. 87.C. Sometimes = as, the unit Miill.; Plin. 16,10,15, 37.
jam prope aestate uvas a sole mitescere
of the standard of money (c as); hence,
aesculeus (not esc-), a, um, adj. [id.], tempus est, Cie. Oecon. ap. Non. 161, 2.
aes grave, the old heavy money (as weighed, of Hie Italian oak, and poet., in gen., of With anni, summer-time, Geli. 2, 21: aestate
not counted out) : denis milibus aeris gra- oak: aesculeae capiebat frondis honorem, anni flagrantissima, id. 19, 5. Since war
vis reos condemnavit, Liv. 5, 12: iudici- i. e. an oaken garland, . . I, 449; so among the ancients was carried on only
bus dena milia aeris gravis, quae tum di- Pall. 1,9.
in summer, aestas is sometimes (like
vitiae habebantur, data, id. 4, 60; so, aes
* aesculinus (not esc-), a, um, adj.in Gr.) used by the histt. for, I f . A year,
alone and in the gen. sing., instead of assi- [id.], = aesculeus, Vitr. 7, L
Veil. 2,47; 82: quae duabus aestatibus geum : acris miliens, triciens, a hundred mill- aesculus (not esc-), i,/ [may be con- sta, Tae. . 6, 39; so. te jam septuma porions, three millions, Cie. Rep. 3, IO: qui nected with edo==to eat, as fagus=beech, tat omnibus errantem terris aestas, Verg.
milibus aeris quinquaginta census fuisset, = oak, with , but the diph- A. I, 766.B. Summer air: per aestatem
Liv. 24, II.Also for coins that are small- thong presents a difficulty; v. Curt. p. 187], liquidam, Verg. G. 4, 59; id. A. 6, 707.C.
er than an as (quadrans, triens, etc.): nec the tallest species of oak, the winter or Ital-Summer heat: ignea, Hor. C. I, 17, 3.
pueri credunt, nisi qui nondum aere, i. e. ian oak (with edible acorns), sacred to Ju- *D. Freckles as caused by heat: aestates,
quadrante, lavantur (those who bathed piter, Verg. G. 2,16; 291; cf. Voss. ad h. 1.: Plin. 28,12, 60, 185, where Jan. reads tepaid each a quadrans), Juv. 2,152 (cf.: dum nec mollior aesculo, Hor. C. 3,10,17 ai.
stas.
tu quadrante lavatum Rex ibis, Hor. S. I,
Aesernia
(Es-),
a
e,
/
,
town
in
Samaestifer, frra, ferum, adj. [aestus-fero]
3, 137).D. Wages, pay. I, A soldier's
pay = stipendium: negabant danda esse nium, on the river Vulturnus, now Isemia, I. Act., bringing, causing, or producing
aera militibus, Liv. 5, 4. And soon after: Cie. AU. 8, II, D, 2: VelL 1,14; Liv. Epit. heat: ignis, Lucr. 1, 663 ; 5, 612 : canis,
annua aera habes: annuam operam ede. 72, 73 ai.Hence, Aeserninus, a, um, Verg. G. 2, 353: Cie. Arat. I l l ; Sil. 1, 194;
Hence in plur., = stipendia, Cie. Verr. 2, 5, adj. pertaining to., or a native of uEsernia:14, 585 ai.II, Pass., heated, sultry, hot:
13, 33.2. Reward, payment, in gen., ager, Liv. 10, 31: turma, id. 44, 40.Also a Libyum arva, Luc. 1,206: campi GaramanJuv. 6,125: nullum in bonis numero, quod surname of M. Marcellus, who was taken tum, SiL 17,448.
Aestii ( t h e correct read., not Aestui),
ad aes exit, thai has in view or aims at pay, prisoner there by the Samnites, Liv. Epit.
reward, Sen. Ep. 88.B, In plur.: a e r a , 73; Plin. 12, i, 5, g 12.Aesernini, orum, orum, m., a Germanic people on the southcounters ; hence also the items of a comput- m., the inhabitants of Aesernia, Liv.' 27,10. east or east of the Baltic, the Esthen, Tae. G.
ed sum (for which, later, a sing, form aera,Aeserninus was also the name of a re- 45 Halm.
ae (q. v.), came into use): si aera singula nowned gladiator; hence the proverb:
* aestimabilis, e, adj. [aestimo],
prob&sti, summam, quae ex his confecta Aeserninus cum Pacidiano, one champion worthy of estimation, valuable, estimable:
against another, when two equally great aestimabile esse dicitur id, quod . . . alisit, non probare ? Cie. ap. Non. 3,18.
men are compared together or engaged in
Aesacus,and Gr. -os, i , = - mutual conflict, Lucii. ap. Non. 393, 28; Cie. quod pondus habeat dignum aestimatione,
contraque inaestimabile, quod sit superio, a son of Priam, . . II, 762.
Q. Fr. 3, 4; id. Opt. Gen. Orat. 6 (cf.: cum ri contrarium, Cie. Fin. 3, 6,20.
t aesalon, onis, m., = ', a spe- Bitho Bacchius, Hor. S. 1, 7, 20).
aestimatio, onis,/. [id.]. I. The escies of falcon or hawk; acc. to Billerbeck.
1. Aesis, is, m-> a river in Umbria, timating
a thing according to its extrinsic
the rust-kite, moor-buzzard, Falco aerugi- Plin. 11, 42, 97, 241.
(money) value, valuation, appraisement:
nosus, Linn., Plin. 10, 74,95, 205.
2. Aesis, is, fi., a town in Umbria on
Aesar. I. name of God among the the river Msis: COL. ABSIS, Inscr. Orell. in censu habendo potestas omnis aestimaEtruscans, Suet. Aug. 97. H , Aesar, 3899.Whence, I, Aesinas, atis, adj., tionis habendae censori permittitur, Cie.
Sris, m., a river in Lower Italy, in the of or pertaining to jEsis: caseus, Plin. 11, Verr. 2, 2, 53: aestimatio frumenti, the deneighborhood of Crotona, now Esaro, O v. 42, 97, 241. II. Aesinates, iam, m.,termination of the praetor (legate or quaeM. 15,23.Hence, Aesareus, a, um, adj., the inhabitants ofiJEsis, Plin. 3,14,19, 113.stor), how much ready money one should
pay, instead of the corn which he was to
pertaining to the JEsar, . M. 15, 54.
id. ib. 2, 3, 92 : erat Athenis
Aeschines, is, m., = . i. A Aeson, onis, m., ', a Thessalianfurnish,
disciple of Socrates, Cie. Inv. 1, 31; Quint. prince, brother of king Pelias, and father reo damnato, si fraus non capitalis esset,
6, 11, 27.But more celebrated, J|p The of Jason, who, according to fable, was in quasi poenae aestimatio, i. e. a commutaextreme old age transformed by the magic tion of corporal punishmentfor a fine, id.
orator uEschines, rival to Demosthenes, Cie.
de Or. 2,23; 3, 56; Quint. 2,1,17; IO, 1, 22. arts of Medea into a youth, . M. 7, 2. de Or. I, 54, 232. So esp. litis or litium
III. A physician of Athens, Plin. 28, 4, Whence, I. Aesonides, ae, patr. m . , = aestimatio, in Roman civil law, an estimat, a male descendant of JEson, i. e.ing, valuation of the contested matter; in
10, 44.
criminal law also, the stating how much the
t aeschroldgia, ae, fi; - Jason, . M. 7, 164: Phasias Aesoniden, convicted person had to pay, an assessment
, in rhet., an expression improper on Circe tenuisset Ulixem, id. . . 2, 103 : of damages, Cie. Clu. 41, 116; id. Verr. 2, 2,
mobilis Aesonide, id. . 6, 109 ai
jg
account of its ambiguity, Diom. p. 445 P.
18, 45 (cf. lis aestimata, id. ib. 1,13): lex
Aeschylus, J m-, = ?. I, The Aesonius, a, um, adj., Msonian: he- de multarum aestimatione, Liv. 4, 30.
ros,
i.
e.
Jason,
.
M.
7,156:
domus,
id.
H.
first great tragic poet of Greece, the origiAfter the civil war, Caesar, in order to ennator of the Greek drama, Hor. A. P. 278; 12,134.
able debtors to cancel the demands against
AesOpicus, a, um, adj. [Aesopus], them, decreed an aestimatio possessionum,
Cie. Tuso. 2. IO.II. A rhetorician of Cnidos, a contemporary of Cicero, Cie. Brut. 95.uEsopic. Acc. to Isid. Orig. 1,39, fables are i.e. an estimation or appraisement of real
t aeschynomene, es,
= - either ^Esopic or Libystic (from Libys, a estate, according to the value which it had
(ashamed), a plant which shrinks writer of fables, mentioned by Hesych.); before the war, and compelled the creditors
when touched, a sensitive plant, Mimosa jEsopic, when brute beasts or things in- to take this in payment instead of money;
animate are represented as discoursing they were also obliged to deduct from the
pudica, Linn., Plin. 24,17,102, 167.
A e s c u l e u s , i, * sc. deus [aes], the together; Libystic, when the discourse is sum demanded any interest that had been
paid; v. Caes. B. C. 3,1; and Suet. Caes. 42.
god of copper or copper money, Aug. Civ. between men and brutes.
Aesopius or Aesopius, a, um, adj.Qence, in aestimationem accipere, to accept
Dei, 4,21^
[id.l,
JEsopic,
JEsopian:
fabulae,
Phaedr.
4
or agree to such a valuation, or payment by
Aesculapium, i n-tm
real estate at a high price: a Marco Laberio
and ', a temple of AEsculapius, proi.: trimetria, Aus. Ep. 16, 74.
m
Vitr. 7 praef.From
Aesopus, i, -> = . I. JEsop, the C. Albinius praedia in aestimationem acceAesculapius, 1 ni., ', acc.Greek fabulist of Phrygia, in the time of pit, Cie. Fam. 13,8.And meton., with an
to fable, the son of Apollo and the nymph Croesus ; cf. Phaedr. 5 proi. The difference allusion to the law of Csesar: aestimationes
Nep. Cat. I: aliquid unius assis, Cat. 5, 2: teum dextra ac sinistra fodiunt aestuaria,
aliquid permagno, Cie. Verr. 2, 4, 7, 13: Plin. 31, 3, 28, 49; cf. Vitr. 8,7; Pall. 9, 9.
non magno, id. Fin. 3,3, I I ; so id. Tusc. 3,
aestuatio, ouis,./; [aestuo], a boiling
4, 8: non nihilo aestimandum, id. Fin. 4, up, foaming; trop., trouble or agitation of
23, 6 2 : magno te aestimaturum, Liv. 40, mind, Plin. 18, 1, 1, 5, where Jan reads
55 : magno aestimantibus se, id. 40, 41. aestimatione.
And with definite numerals which give the
aestuo, avi atum, 1, v. . [aestus], to
price-current for which a thing may be be in agitation or in violent commotion, to
had; cf. Zumpt. 456; Sail. Fragm. p. 974 move to andfi'o, to rage, to toss, to boil up.
Corte: denis in diem assibus animam et I. L i t. A. Of fire, to rage, bum : aestuat
corpus aestimari, Tae. A. 1,17*: emori nolo, ut clausis rapidus fornacibus ignis, as the
sed me esse mortuum nihil aestimo, Cie. fire heaves and roars in the closed furnaces,
Tuso. 1,8,15.() Among the histt. with a Verg. G. 4, 263: tectus magis aestuat ignis,
rei. clause.: aestimantibus, quanta futuri . . 4, 64.Hence, 2, Of the effect of
spe tam magna tacuisset, Tae. Agr. 18 fin.: fire, to be warm or hot, to burn, glow; both
quantopere dilectus sit, facile est aesti- objectively, / am warm (Fr,je suis chaud),
mare, Suet. Aug. 57 (but in Sali. J. 31, 19, and subjectively, ti is warm to me, I feel
the correct read, is existumabitis, Dietsch). warm (Fr. j'ai chaud). a. Object.: nunc
aestiva, orum, v. aestivus, II.
dum occasio est, dum scriblitae aestuant
aestivalis, e, '., = aestivus, per- (while the cakes are warm) occurrite, Plaut.
taining to summer, summer-like: circulus, Poen. proi. 4 3 ; Verg. G. I, 107 : torridus
aestuat aer, glows, Prop. 3,24,3; Lue. 1,16.
i.e. the tropic ofi Cancer, Hyg. Astr. 3, 24.
b. Subject., to feel warmth or heat (weaker
aestive, adv., v. aestivus fin.
sudare, to sweat, and opp. digere, to
aestivo, avi, atum, 1, v. n. [aestivus], than
be cold, to feel cold; v. Doed. Syn. 3, 89):
to spend or pass the summer in a place (like Lycurgi leges erudiunt juventutem esuhiemo, to pass the winter; so in Gr. riendo, sitiendo, algendo, aestuando. Cie.
and ), Varr. R. R. 2,1: mihi greges Tuso. 2,14,34: ille cum aestuaret, umbram
in Apulia hibernabant, qui in Reatinibus secutus est, id. Ac. 2, 22: sub pondere, Ov.
montibus aestivabant, id. ib. 2,2: intra sae- M. 12,514; Juv. 3,103.B. Of the undulatpem aestivant pastores opacam, Plin. 12,5, ing, heaving motion of the sea, to rise in
II, 22; Suet. Galb. 4; id. Vesp. 24; Stat. waves or billows (cf aestus): Maura unda,
5. 4,4, 22.
Hor. C. 2, 6,4: gurges, Verg. A. 6, 296. C.
aestivus, a, um, adj. [aestas], of or Of other things, to have an undulating,
pertaining to summer, summer-like, sum- waving motion, to. be tossed, to heave: in
mer (freq. and class.): Quo pacto aestivis e ossibus umor, Verg. G. 4,308: ventis pulsa
Aegocerotis Brumalis adeat flexus, aestuat arbor, Lucr. 5,1097; Geli. 17, II, 5.
aestimatoria, ae, Dig. 21, , 43, 6: partibus
turns from the hot region of heaven to the Of an agitated crowd, Prud. II, 228.II.
"aestimator i um judicium, ib. Fragm. 18 ai.
wintry sign of Capricorn, Lucr. 5, 615; so T r o P A. Of the passions, love, desire,
aestimatus, "is, m. [aestimo], = aesti- id. 5,639: aestivos menses rei militari dare, envy,
jealousy, etc., to burn with desire, to
matio ; found only in the abl.: aetatis, in hibernos juris dictioni, Cie. Att. 5,14: tem- be in violent, passionate excitement, to be
valuing, considering, the time, Macr. S. I, pora, dies, summer time, summer days, id. agitated or excited, to be inflamed: quod
16: in aestimatu est mel e thymo, in value, Verr. 2,6,31: sol, Verg. G. 4,28: aura, Hor. ubi auditum est, aestuare (hist, inf.) illi,
i. e. much esteemed, Plin. II, 15,15, 38 (cf. C. 1, 22, 18: umbra, . M. 13, 793: rus, qui dederant pecuniam, Cie. Verr. 2, 2, 23:
in pretio habere, Tae. G. 5).
Mart. 8, 61: per aestivos saltus deviasque quae cum dies noctesque aestuans agitaret,
t aestimia, ae, fi [id.], = aestimatio, calles exercitum ducimus, through woods, Sali. J. 93: desiderio alicujus, Cie. Eam. 7,
acc. to Paul, ex Fest. p. 26 MiilL
where flocks were driven for summer pas- 18: invidia, Sali C. 23: ingens in corde
aestimium, i, ["*]> = aestimatio ture, Liv. 22,14: aves, summer birds, id. 5, pudor, Verg. A. 12,666: at rex Odrysius in
(late Lat.), Hyg. de Limit, p. 152 Goes.; so 6: animalia, the insects of summer, Plin. 9, illa Aestuat, . M. 6, 490 (cf. uri in id. ib.
47, 71, 154': expeditiones, which were un- 7, 22; and ardere in id, ib. 9.724); Mart. 9,
besides only Front, de Colon. p. 127 ib.
aestimo (arch, aestu-), avi, atum, i, dertaken in summer, Veil. 2,114: castra, a 23: aestuat (Alexander) infelix angusto liv. a. [from aes, with the termination -tumo, summer camp (constructed differently from mite mundi (the figure is derived from the
which also appears in autumo; cf.: legiti- a winter camp), Suet. Claud. 1,-Hence, I I . swelling and raging of the sea when conmus, finitumus, maritumus; later, legiti- Subst. : aestiva, orum, . A. For fined), Juv. 10,169; so Luc. 6, 63.B. Esp.
mus, finitimus, maritimus; compare the summer camp, : dum in aestivis in prose, to waver, to vacillate, to hesitate,
Goth, aistjan, to estimate]. I. To determine essemus, Cie. Att. 5,17; id. Fam. 2,13: aesti- to be uncertain or in doubt, to be undecided:
or estimate the extrinsic (money) value ofi a va praetoris, of a pleasure-camp, pleasure- dubitatione, Cie. Verr. 2, 2,30: quod petiit,
thing, to value, rate, appraise; constr. with house, Cie. Verr. 2,5, 37. B . The time ap- spernit; repetit quod nuper omisit; Aestuat
gen. or abl. (v. of price, Zumpt. 444 and propriate for a campaign (cf. aestas; often et vitae disconvenit ordine toto, Hor. Ep.
456): domum emit prope dimidio carius continuing until December; v. Manut. ad I, I, 99: sic anceps inter utramque animus
quam aestimabat, Cie. Dom. 44: frumen- Cie. Fam. 2, 7) ; hence, campaign, Cie. aestuat, Quint. IO, 7, 33; Suet. Claud. 4:
tum HI denariis, id. Verr. 2, 3, 92: aliquid Pis. 40: aestivis confectis, after the cam- aestuante rege, Just. I, IO.
tenuissime, id. ib. 2, 4, 16: prata magno, paign was ended (which did not take place
aestuosus, a, um, adj. [aestus], full
id. Par. 6, 3: perfecit (Aratus) aestimandis until the Saturnalia, XIV. Kal. Januar.), id.
of agitation or heat. I, Very hot: aura,
possessionibus, ut. etc., id. Off. 2, 23, 82; Fam. 3, 9 fin.: perducere aestiva in menPac. ap. Prisc. p. 710 P.: aestuosa et pulvehence, litem alicui or alicujus, to estimate sem Decembrem, Veli. 2,105.O, Summer
rulenta via, Cio. Att. 5, 14; Hor. Epod. 16,
the value of an object in question, and thus pastures for cattle : per montium aestiva,
62: auster, Plin. 2,47,48, 119: aestuosissidetermine how much the convicted person Plin. 24, 6,19, 28.Meton, for the cattle
mi dies, id. 34,12,28, g 116: Syrtes, the burnshall pay, to estimate or assess the damages ; themselves: Nec singula morbi Corpora coring Syrtes, Hor. C. I, 22, 5; hence, Oraclum
cf. Ascon. ad Cie. Verr. 1,13, 38, and Beier ripiunt, sed tota aestiva, Verg. G. 3, 472.
Jovis inter aestuosi, i. e. of Jupiter Ammon
ad Cie. Oratt. Fragm. Exc. IV. p. 265; Cie. Hence, * adv.: aestive,a summer-like
in the Libyan desert, Cat. 7, 5.II. Great
Verr. 1 . 1 . I I . Trop., to estimate the in- manner, as in summer : admodum aestive
ly agitated, in violent ebullition: freta,
trinsic (moral) worth of a thing, to weigh, viaticati sumus, we are furnished in a very
Hor. C. 2,7,16.Hence, adv.: aestuoso,
value, rwld, etc. (while existimare, as a summer-like manner with money for our
hotly, impetuously, Plaut. Bacch. 3, 3, 67.
consequence of aestimare, signifies to judge journey, i. e. we have but little (the figure
Comp., Hor. Epod. 3, 18. Sup. proh. not
a thing in any way after estimating its taken from the light dress of summer; or,
used.
value: ex pretio rei judicare; cf. Burm. ad ace. to others, from the scanty provisions
which
soldiers
took
with
them
in
sumaestus, us (archaic gen. aesti, Pac. 97
Phaedr. 3, 4; Herz. ad Caes. B. G. 2, 17;
Rib.; rare form of nom. plur. aestuus). m.
Corte and Kritz ad Sail. C. 8, 2; Gronov. mer), Plaut. Men. 2,1, 30.
[kind, with aestas and Gr. ; v. aestas],
ad Liv. 4, 4 1 ; 34, 2; and aestimator).
* aestuabundus, a, um, adj. [ae- an
undulating, boiling, waving, tossing; a
C o n s t r . (a) That which serves as a standard by which a thing is estimated with ex stuo], foaming,fermenting: confectio, Pall. waving, heaving, billowy motion. I. Li t.
A. Of fire; hence, in gen., fire, gloxo, heat
or the abl.: vulgus ex veritate pauaa, ex 11,17.
aestuans, antis, Part, of aestuo.
(orig. in relation to its flashing up; while
opinione multa aestimant, Cie. Rose. Com.
62
AETA
wounds, fever, inflammation, etc.): ulceris
aestus, Att. ap. Cie. Tuso. 2, 7 , 1 9 : homines
aegri cum aestu febrique jactantur, Cie.
Cat. I, 13. B, The undulating, heaving
motion of the sea, the swell, surge: fervet
aestu pelagus, Pac. ap. Cie. de Or. 3, 39;
hence, meton, for the sea in agitation,
waves, billows : delphines aestum secabant, Verg. . 8, 674: furit aestus harenis,
id. ib. 1,107: aestus totos campos inundav e r a t , Curt. 9, 9,18.In Verg. once of the
boiling up of water in a vessel: exsultant
aestu latices, Aen. 7, 464. C. E s p . , the
periodical flux and reflux or ebb and flow
of the sea, the tide (cf.Varr. L. L. 9 , 1 9 ; Mel.
3 , 1 : aestus maris accedere et reciprocare
maxime mirum, pluribus quidem modis,
sed causa in sole lunaque, Plin. 2, 97, 99);
Plaut. As. I, 3, 6: quid de fretis aut de marinis aestibus dicam I quorum accessus et
recessus (flow and ebb) lunae motu gubernantur, Cie. Div. 2, 14 fin.: crescens, Plin.
2, 100, 97, 219: decedens, id. ib.: recedens, id. 2, 98, 101, 220: secundus, in our
favor, Sali. Fragm. ap. Geli. IO, 26, 2: adversus, against us, id. ap. Non. 138, 8.
I I . r o p. A. The passionate ferment or
commotion of the mind, the fire, glow, ardor
of any (even a good) passion (cf. aestuo, II.
. ) : et belli magnos commovit funditus
aestus (genus humanum), has stirred up
from their very bottom the waves of discord, Lucr. 5,1434: civilis belli aestus, Hor.
Ep. 2, 2, 47 (cf. id. C. 2, 7, 15): repente te
quasi quidam aestus ingenii tui procul a
terra abripuit atque in altum abstraxit,
Cie. de Or. 3, 36 : hunc absorbuit aestus
quidam gloriae, id. Brut. 81: stultorum regum et populorum continet aestus, Hor.
Ep. I, 2, 8: perstet et, ut pelagi, sic pectoris adiuvet aestum, the glow of love, . .
16, 2 5 . . A vacillating, irresolute state
of mind, doubt, uncertainty, hesitation?
trouble, embarrassment, anxiety: qui tibi
aestus, qui error, quae tenebrae, Cie. Div.
in Caecin. 14: vario fluctuat aestu,Verg. A.
12,486: amor magno irarum fluctuat aestu,
id. ib. 4, 532; cf. id. ib. 8,19: aestus curaeque graves, Hor. S. I, 2, H O . C . In the
Epicurean philos, lang. of Lucretius, the unAulatory flow or stream of atoms, atomic
efflux, as the cause of perception (cf. affluo,
I . ) : Perpetuoque fluunt certis ab rebus
odores, Frigus ut a fluviis, calor ab sole,
aestus ab undis Aequoris, exesor umerorum litora propter, etc., Lucr.6,926; and in
id. 6,1002 sq., the magnetic fluid is several
times designated by aestus lapidis.
Most. 5,2,27: damna, dedecora aetas ipsius
pertulit, Cie. Verr. 2 , 1 , 1 2 : tua autem aetas
(of his son), id. Off. 2 , 1 3 : (mulier) non forma, non aetate, non opibus maritum invenerit, Tae. G. 19: expers belli propter
aetatem, Suet. Aug. 8: aetas consularis, the
legal age for the consulship, i. e. the 43d
year, Cie. Phil. 5,17: id aetatis jam sumus,
we have now reached that time of life, id.
A. In gen,
to
perpetuate, to immortalize (rare, perh. extant only in the two foil. exs.): litteris ac
laudibus aeternare, Varr. ap. Non. 75, 20:
virtutes in aevum, * Hor. C. 4,14, 5.
aeternus, a, um, adj. [contr. from
aeviternus, Varr. L. L. 6, 11 Mull., from
aevum, with the termination -ternus as
in sempiternus, hesternus], without beginning or end, eternal (sempiternus denotes what is perpetual, what exists as
long as time endures, and keeps even pace
with it; aeternus, the eternal, that which is
raised above all time, and can be measured
only by ceons (/er, indefinite periods);
for Tempus est pars quaedam aeternitatis, Cie. Inv. I, 27, 39. Thus the sublime
thought, without beginning and end, is
more vividly suggested by aeternus than
by sempiternus, since the former has more
direct reference to the long duration of the
eternal, which has neither beginning nor
end. Sempiternus is rather a mathematical, aeternus a metaphysical, designation
of eternity, Doed. Syn. I. p. 3). I. L i t. A.
Of the past and future, eternal: deus beatus
et aeternus, Cie. Fin. 2, 27, 88: nihil quod
ortum sit, aeternum esse potest, id. N. D.
I, 8: O Pater, o hominum rerumque aeterna Potestas, Verg. A. IO, 18: di semper fuerunt, nati numquam sunt, siquidem aeterni
sunt futuri, Cie. N. D. I, 32, DO: idem legis
perpetuae et aeternae vim Jovem dicit
esse, id. ib. I, 15, 4 0 : nomen Domini Dei
aeterni, Vulg. Gen. 21. 33; ib. Rom. 16, 26:
aeternum tempus, Lucr. 1,582: causae immutabiles eaeque ahenae, Cie. Fat. 12,48.
B . Of the future, %ceruMting, endless, immortal: natura a n i m i . . . neque nata certe
est et aeterna est, Cie. Tuso. I, 23: virorum
bonorum mentes divinae mihi atque aeternae videntur esse, id. Rab. 29: aeternam
timuerunt noctem, Verg. G. I, 468: Quod
semper movetur, aeternum est, Cie. Tusc. I,
23: Quidquid est illud quod s e n t i t . . . caeleste et divinum ob eamque rem aeternum
sit, necesse est, id. ib. I, 27: ut habeam vitam aeternam, Vulg. Matt. 19,16; ib. Joan.
3 , 1 5 ; ib. Rom. 2 , 7 : in sanguine testamenti aeterni, ii). Heb. 13, 20: tu Juppiter bonorum inimicos aeternis suppliciis vivos
mortuosque mactabis, Cie. Cat. 2 , 1 3 : ibunt
in supplicium aeternum, Vulg. Matt 25,46:
A ET
AEVU
Aether
aetites,
Aetolis, fais,
Aetoli,
AFF A
A FFE
A FFE
id. Trin. 5, 2, 61 (where adfatim, as sometimes also satis, abunde, frustra, is constr.
as an adj.): eisdem seminibus homines
adfatim vescuntur, Cie. N. D. 2, 51: adfatim
satiata (aquila), id. Tuso. 2, IO, 24: adfatim
satisfacere alicui, id. Att. 2 , 1 6 : parare commeatum adfatim, Sali. J. 43: de cytiso adfatim diximus, Plin. 18,16, 43, 148.Acc.
to Fest. p. II, Terence uses it (in a passage
not now extant) for ad lassitudinem, to
weariness, satiety, which may be derived
from the etym. above given.Sometimes,
like abunde and satis, as subst. with gen.;
v. Roby, 1294,1296, and Rudd. II. p. 317:
divitiarum adfatim est, Plaut. MiL 4 , 1 , 33:
hominum, id. Men. 3,1, IO: copiarum, Liv.
34,37: vini, Just. I, 8. H, In later Lat. before an adj. (cf. abunde),sufficiently,enough:
adfatim onustus, App. M. 9, p. 221,31 Elm.:
feminae adfatim multae, Amm. 14, 6.
The poet and gram. Annianus, in
Geli. 7, 7, I, accented the word Adfatim,
while at an earlier period it was pronounced adfatim, since it was considered
as two words; cf. Doed. Syn. I. p. 110.
1. affatus (better adf-), Part, of adfari.
2. affatus (better adi), us, m. [adfari], a speaking to or addressing, address
(class, only in the poets; later also in
prose): quo nunc reginam ambire furentem Audeat adfatu ? Verg. . 4, 284: adfatus reddere, Stat. S. 2, 4, 7; Sen. Med. 187:
ora solvere ad adfatus, Sil. 17, 340 ai.In
prose, Cod. Just. 5, 4, 23; Cod. Imp. Leo, 1,
26, 6 ai.
affectatio (better adf-), onis, f . [adfecto], a striving after something (in a
good or bad sense; for the most part only
in post-Aug. prose). I, In g e n . : philosophia sapientiae amor est et adfectatio, Sen.
Ep. 89: magna caeli adfectatione compertum, i.e. perscrutatione, investigation, Plin.
2,20,18, 82 (but Jan reads adsectatio): decoris, id. II, 37, 56, 154: Nervii circa adfectationem Germanicae originis (in the endeavor to pass for Germans), ultro ambitiosi sunt, Tae. G. 2 8 : imperii, aspiring to
the empire, Suet. Tit. 9.II, E s p . , in rhetoric, a striving to give a certain character
or quality to discourse without possessing
the ability to do it, also an inordinate desire to say something striking, affectation,
conceit: (ad malam adfectationem) pertinent, quae in oratione sunt tumida, exsilia,
praedulcia, abundantia, arcessita, exsultantia, Quint. 8,3, 56: nihil est odiosius adfectatione, id. I, 6, I I ; 8, 3, 27; 9, 3, 54; IO, I,
82; Suet. Gram. IO; id. Tib. 70.
affectator (better adf-), ris, m. [id.],
one that strives for something: justi amoris, Eutr. IO, 7
In a bad sense: nimius risfls, Quint. 6 , 3 , 3 ai.
* a f f e c t a t o r (better adf-), l e i s , /
[adfectator], she that strives for a thing: sapientia adfectatrix veritatis, Tert Praescr.
1,7.
affectamus (better adf-), a, um, P. a.,
from affecto,
affecte (adi), adv., . afficio, P. a. fin.
affectio ( a d p o n i s , / [adficio]. I. The
relation to or disposition toward a thing
produced in a person by some influence (in
this and the two foil, signif. almost peculiar to the philos, lang. of Cie.): comparantur ea,quae aut majora aut minora aut paria dicuntur; in quibus spectantur haec:
numerus, species, vis, quaedam etiam aci
res aliquas adfectio, relation, Cie. Top. 18,
68, and 70; cf. id. ib. 2, 7 . . .
change in the state or condition of body or
mind, a state or frame of mind, feeling (only
transient, while habitus is lasting): adfectio est animi aut corporis ex tempore aliqua de causa commutatio ut, laetitia, cupiditas, metus, molestia, morbus, debilitas,
et alia, quae in eodem genere reperiuntur,
Cie. Inv. I, 25, 36; I, 2, 6; cf. I, 2, 5, 19.
In Gellius = adfectus, as transi, of the Gr.
, Geli. 19, 12, 3. B, A permanent
state of mind, a frame of mind, a state of
feeling, Gr. : virtus est adfectio
animi constans conveniensque, Cie. Tuso.
4, 15, 34 Kiihn (cf. in Gr.
ainy, Stob. Ecl. Eth. 2, p. 104);
id. Fin. 3, 26, 6 Goer.: non mihi est vita
mea utilior quam animi talis adfectio, neminem ut violem commodi mei gratia, id.
Off. 2, 6, 29 Beier. Also of body, as anal,
to the mind, a fixed, permanent constitu-
AFF E
AFF E
AFFE
mus etiam nos, id. Plane. IO, 24: quid enim
oves aliud adferunt, nisi, etc., id. N. D. 2,
6 3 . B . Very rare in class, period, to bring
forth as a product, to yield, bear, produce,
= fero: agri fertiles, qui multo plus adferunt, quam acceperunt, Cie. Off. 1 , 1 5 : herbam adferentem semen, Vulg. Gen. I, 29:
arva non adferent cibum, ib. Hab. 3,17: lignum adtulit fructum, ib. Joel, 2, 22; ib.
Apoc. 2 2 , 2 : ager fructum, ib. Luc. 12,16 ai.
adficio (better adf-), affici (adf-), affectum (adf-), 3, . a. [facio], to do something
to one, i. e. to exert an influence on body or
mind, so that it is brought into such or such
a state (used by the poets rarely, by Hor.
never). I, Aliquem. A. Of the body rarely, and then commonly in a bad sense: ut
aestus, labor, fames, sitisque corpora adficerent, Liv. 2 8 , 1 5 : contumeliis adficere corpora sua, Vulg. Rom. 1,24: non simplex Damasichthona vulnus Adficit, . . 6, 255:
aconitum cor adficit, Scrib. Comp. 188: corpus adficere M. Antonii, Cie. Phil. 3: pulmo
totus adficitur, Cels. 4 , 7 ; with abl. of spec.:
stomacho et vesica adfici, Scrib. Comp. 186.
In bon. part.: corpus ita adficiendum est,
ut oboedire rationi possit, Cie. Off. I, 23.
B. More freq.of the mind: litterae tuae sic
me adfecerunt, ut, etc., Cie. Att. 14,3, 2: is
terror milites hostesque in diversum adfecit,
Tae. A. II, 19: varie sum adfectus tuis litteris, Cie. Fam. 16,2: consules oportere sic adfici, ut, etc., Plin. Pan. 90: adfici a Gratia aut
a Voluptate, Cie. Fam. 5 , 1 2 ; id. Mil. 29,79:
sollicitudo de te duplex nos adficit, id. Brut.
92,332: uti ei qui audirent, sic adficerentur
animis, ut eos adfici vellet orator, id. de Or.
1,19, 87 B. and .: adfici animos in diversum habitum, Quint. I, IO, 25. 2. With
acc. and albi., to affect a person or (rarely)
thing with something; in a good sense, to
bestow upon, grace with / i n a bad sense, to
visit with, inflict upon; or the ablative and
verb may be rendered by the verb corresponding to the ablative, and if an adjective
accompany the ablative, this adjective becomes an adverb. Of inanimate things
(rare): luce locum adiiciens, lighting up the
place, Varr. ap. Non. p. 250f 2: adficere medicamine vultum, .-Med. Fac. 67: factum
non eo nomineadSciendum.designated, Cie.
Top. 24,94: res honore adficere, to honor,
id. N. b. 1,15,38: non postulo, ut dolorem
eisdem verbis adficias, quibus Epicurus,
etc., id. Tuso. 2, 7, 18. 3. Very freq. of
persons, () In a good sense: Qui praeda
atque agro adoreaque adfecit populares suos,
Plaut. Am. I, I, 38: quem sepultura adficit, buries, Cie. Div. 1,27,56: patres adfecerat gloria, id. Tuso. 1,15, 34: admiratione,
id. Off. 2, IO, 37: voluptate, id. Fin. 3, II, 37:
beneficio, idL Agr. 1 , 4 , 1 3 : honore, id. Rose.
Am. 50,147: laude, id. Off. 2,13, 47: nomine regis, to style, id. Deiot. 5 , 1 4 : bonis nuntiis, Plaut. Am. proi. 8: muneribus, Cia
Fam. 2, 3; Nep. Ages. 3, 3: praemio, Cie.
MiL 30,82: pretio, Verg. A. 12,352: stipendio, Cie. Balb. 27, 61. () In a bad sense:
injuria abs te adficior indigna, pater, arn
wronged unjustly, Enn. ap. Auet. ad Heren.
2, 24, 3 8 ; so Ter. Phorm. 5, I, 3: Quanta
me cura et sollicitudine adficit Gnatus, id.
ib. 2, 4, I; so Cie. Att. I, 1 8 : desiderio,
id. Fam. 2 , 1 2 : timore, to terrify, id. Quint.
2, 6: difficultate, to embarrass, Caes. B. G.
7,ft: molestia, to trouble, Cie. AU. 15,1-. tactis malis, Vulg. "Num. I I , 15: macula, Cie.
Rose. Am. 39,113: ignominia, id. ib. 39,123:
contumeliis, Vulg. Ezech. 22,7; ib. Lue. 20,
I I : rerum et verborum acerbitatibus. Suet.
Calig.2: verberibus, Just. 1,5: supplicio,Cie.
Brut. 1,16; so Caes. B. G. I, 27: poena, Nep.
Hann. 8, 2: exsilio, to banish, id. Thras. 3:
morte, cruciatu, cruce, Cie. verr. 3, 4, 9:
morte, Vulg. Matt. IO, 21: cruce, Suet. Galb.
9: ultimis cruciatibus, Liv. 21, 4 4 : leto,
Nep. Regg. 3 , 2 . A n d often in pass.: sollicitudine et inopia consilii, Cie. Att.3, 6: adfici aegritudine, id. Tusc. 3, 7 , 1 5 : doloribus
pedum, id. Fam. 6, 19: morbo oculorum,
Nep. Hann. 4, 3: inopia rei frumentariae,
Caes. B. G. 7 , 1 7 : calamitate et injuria, Cie.
Att. II, 2: magna poena, Auet. B. G. 8, 39:
vulneribus, Col. R. R 4, I I : torminibus et
inflationibus, Plin. 29, 5, 33, 103: servitute, Cie. Rep. I, 44. Hence, affectus
(adi-), a, um, P. a. I. In a peculiar sense,
that on which we have bestowed labor, that
which we are now doing, so that it is nearly
at an end; cf.: Adfecta, sicut . Cicero et
veterani elegantissime locuti sunt, ea proa i f i g O (better a d i ) , lxi> Ixum, 3, v. a. bus, id. Clu. 14; id. ad Quir. 6: Caesarem
prie dicebantur, quae non ad finem ipsum, (affixet for afllxisset, Sil. 14, 536), to fix or ejus adfinem esse audiebant, Auet. B. Afr.
sed proxime finem progressa deductave fasten to or upon, to affix, annex, attach to; 32: quanto plus propinquorum, quo major
erant, GelL 3,16: bellum adfectum vide- constr. with ad or dat. I. L i t . : sidera adfinium numerus, Tae. G. 20,9: per promus et paene confectum, Cie. Prov. Cons. aetherieis adfixa caverneis, Lucr. 4, 392: pinquos et adfines suos, Suet. Caes. I: ad8,19: in provincia (Caesar) commoratur, ut corpus, id. 4,1104; 4,1238: litteram ad ca- finia vincula, O v. P. 4,8,9.H. Fig., parea, quae per eum adfecta sunt, perfecta rei put, to affix as a brand, Cie. Rose. Am. 20 taking, taking part in, privy to, sharing,
publicae tradat, id. ib. 12, 29: cum adfecta fin.: Minerva, cui pinnarum talaria adfi- associated with; constr. with dat. or gen.;
prope aestate uvas a sole mitescere tem- gunt, id. . D. 3, 23: Prometheus adfixus in Pac. with ad: qui sese adfines esse ad
pus, etc., near the end of summer, id. ap. Caucaso, id.Tiisc. 5,3,8: aliquem patibulo, causandum volunt, Fac. ap.Non. 89, II (Trag.
GelL I.e.: Jan:que hieme adfecta mitescere Sali. Fragm. ap. Non. 4, 355: aliquem cu- Rei. p. 80 Rib.): publicis negotiis adfinis,
coeperat annus, SiL 15,502: in Q. Mucii in- spide ad terram, Liv. 4,19: aliquem cruci 1, e. implicitus, particeps, taking part in,
firmissimi valetudine adfectaque jam aeta-: adfigere, id. 28,37: signa Punicis Adfixa de- Plaut. Trin. 2,2,55; Ter. Heaut. 2,1,1: duos
te. Cie. de Or. 1,45,200; id.Verr.2,4,43,95. ! lubris, Hor. C. 3,5,19: lecto te adfixit, id. solos video adfines et turpitudini judicari,
I I . In nearly the same sense as the verb, S. 1,1,81 (cf. Sen. Ep. 67: senectus me lec- Cie. Clu. 45: huic facinori, id. Cat. 4,3: culabsol. and with abl. A. Absol. (a) Of tulo adfixit): radicem terrae, Verg. G. 2, pae, id. Rose. Am. 7,18; id. Inv. 2, 44,129;
persons laboring under disease, or not yet 318: flammam lateri (turris), id. A. 9,536 ai 2, IO: noxae, Liv. 39,14.
quite recovered: Qui cum ita adfectus esset, II* Trop., to fix on, imprint or impress
affinitas (adf-), atis, fi [affinis] (gen.
ut sibi ipse diffideret, was in such a state, on: aliquid animo, to impress upon the plur. adfinitatum, Just. 17, 3), the state or
Cia Phil. 9,1, 2: Caesarem Neapoli adfec- mind, Quint. 2,7,18, and Sen. Ep. I I : litte- condition of adfinis. I. Relationship or allitum graviter videam, very iU, id. Att. 14, ras pueris, to imprint on their memory, ance by marriage, esp. between a father and
17; so Sen. Ep. 101: quem adfectum visu- Quint. 1, 1, 25. Hence, a d f i x u s , a, um, son-in-law, Ter. And. 1,6,12 Ruhnk. (cf. afros crediderant, ill, Liv. 28, 26: corpus ad- P. a. A. Fastened to a person or thing, finis) : adstringere inter aliquos, Plaut. Trin.
fectum, id. 9,3: adfectae vires corporis, re- joined to ; constr. alicui or ad rem: jubes 3, 2, 73: effugere, Ter. And. 1, 5,12; so id.
duced strength, weakness, id. 5,18: puella, eum mihi esse adfixum tamquam magistro, Hec. 4,4,101: caritas generis humani serpit
Prop. 3, 24, I: aegra et adfecta mancipia, Cie. Q. Fr. 3,1, 6: me sibi ille adfixum ha- sensim foras, cognationibus primum, tum
Suet. Claud. 25: jam quidem adfectum, sed bebit, id. Fam. I, 8: nos in exigua parte adfinitatibus, deinde amicitiis, post vicinitamen spirantem, id. Tib. 21.() Of things, terrae adfixi, id. Rep. 1,17: anus adfixa fo-1 tatibus, Cie. Fin. 5, 23,68: adfinitate se deweakened, sick, broken, reduced: partem ribus, Tib. I, 6, 61: Tarraconensis adfixa vincire cum aliquo, id. Brut. 26: cum aliistam rei publicae made adfectam tueri, Pyrenaeo, situated close to, Plin. 3, 2, 6. quo adfinitate conjungi, Nep. Paus. 2, 3: in
Cie. Fam. 13, 68: adfecta res publica, Liv. Trop., impressed on,fixed to: causa in adfinitatem alicujus pervenire, id. Att. 19,
6, 57: Quid est enim non ita adfectum, ut animo sensuque meo penitus adfixa atque I: contrahere, Veli. 2, 44: facere inter aliid. 2, 65: jungere cum aliquo, Liv. I,
non deletum exstinctumque esse fateare ? insita, Cie. Verr. 2, 5, 53: quae semper ad- quos,
I: adfinitate coniunctus, allied by marriage,
Cie. Fam. 5,13,3: sic mihi (Sicilia) adfecta fixa esse videntur ad rem neque ab ea pos- Suet. Ner. 35: in adfinitatis jura succedit,
visa est, ut hae terrae solent, in quibus bel- sunt separari, id. Inv. 1,26 a i . B . In the Just. 7,3. e t o ., the persons so related,
lum versatum est, id. Verr. 5,18, 47: ad- Latin of the Pandects: a d f i x a , orum, n., like kindred in Engl.: patriam deseras,
fecta res familiaris, Liv. 5, IO: opem rebus the appendages or appurtenances belonging
cognatos, adfinitatem, amicos, Plaut. Trin.
adfectis orare, id. 6, 3; so Tae. H. 2, 69: to a possession: domum instructam legavit 3, 2, 75. I I . Fig., relationship, affinity,
fides, id. ib. 3, 65: spes, Vel. FI. 4, 60.(7) cum omnibus adfixis, with all pertaining union, connection (rare), Varr. R. R. 1, 16:
Of persons, in gen. sense, disposed, affected, thereto, all the fixtures, Dig. 33,7,18 fin.
litterarum, Quint. 1, 6, 24: per adfinitatem
moved, touched: Quonam modo, Phifumena
litterarum, qui < Graece, Latine fur est,
*
a
f
f
l
g
u
r
o
(better
ad)>
avi,
atum,
mea, nunc te offendam adfectam? Ter. Hec.
Geli. 1,18, 5: tanta est adfinitas corporibus
3, I, 45: quomodo sim adfectus, e Lepta 1, v. a., to form or fashion after the analo- hominum mentibusque, id. 4,13,4.
poteris cognoscere, Cie. Fam. 14, 17: ut gy of something else: disciplinosus, consieodem modo erga amicum adfecti simus, liosus, victoriosus, quae . Cato ita (i. e. like affirmanter (adi), and affirmate
quo erga nosmetipsos, id. Lael. 16, 56; id. vinosus, formosus, etc.) adfiguravit, Geli. 4, (adi), adw., v. affirmo fin.
Fin. 1,20,68: cum ita simus adfecti, ut non 9,12.
affirmatio (adi), onis,/ [affirmo], an
a d f i n g o (better a d i ) , i n x i > ictum, 3, affirmation, declaration, confirmation, or
possimus plane simul vivere, id. Att 13,
23; id. Fin. 5, 9, 24: oculus conturbatus v. a., to form, fashion, devise, make, or invent
averment ofia fact or assertion: est enim
non est probe adfectus ad suum munus a thing as an addition or appendage to an- jus jurandum adfirmatio religiosa, Cie. Off.
fungendum, in proper state, id. Tuso. 3, 7, other. I. Lit. (esp. of artists), (a) With 3,29; so Plane, ap. Cie. Fam. IO, 21, and Cia
15: oculi nimis arguti, quem ad modum dat.: nec ei manus adfinxit, Cie. Tim. 6: ib. 7: in spem venire alicujus adfirmatione
animo adfecti simus, loquuntur, id. Leg. 1,9, saepta, adficta villae quae sunt, Varr. R. R. de aliqua re, Caes. B. G. 7, 30: constantis27; id. Offi 3, 5, 21; id. Att. 12,41,2.(a) As 3,'3,2.{) Absol.: Nullam partem corpo- sima annalium adfirmatione, Plin. 28, 2, 4,
rhet. 1.1.: affectus ad, related to, resem- ris sine aliqua necessitate adfictam repe- 15; multa abfirmatione abnuere, Curt. 6,
bling: Tum ex eis rebus, quae quodam modo rietis, Cie. Or. 3, 45, 179. I I . Trop., to 1L
affectae sunt ad id, de quo quaeritur, Cie. make up, frame, invent, to add falsely or
* affirmativus (adi), a, um, adj.
Top. 2,8 Forcellini.B. With abl. chiefly without grounds: faciam ut intellegatis, [id.], in gram, affirming, affirmative: speof persons, in indifferent sense, in good or quid error adfinxerit, quid invidia confla- cies verborum, Diom. p. 390 P.
bad sense (cf.: Animi quem ad modum ad- rit, Cie. Clu. 4: vitium hoc oculis adfingere
affirmator (adi), Oris, m. [id.], one
fecti sint, virtutibus, vitiis, artibus, inertiis, noli, Lucr. 4,386: neque vera laus ei de- who asserts or affirms a thing (only in late
aut quem ad modum commoti, cupiditate, tracta oratione nostra, neque falsa adficta Lat.), Dig. 27, 7, 4; Tert adv. Mara 4, 7;
metu, voluptate, molestia, Cie. Part. Or. IO, esse videatur, Cie. Imp. Pomp. 4, IO; so id. Min. FeL Oct 3L
35). (a) In indifferent sense, furnished Phil. I, 3; id. Or. 22; id. Tuso. 3, 33: adaifirmo (better adi), avi, atum, 1,
with, having : validos lictores ulmeis affec- dunt ipsi et adfingunt rumoribus Galli, v. a. f. To present a thing in words, as
tos lentis virgis, Plaut. As. 3,2,29: pari filo Caes. B. G. 7 , 1 : cui crimen adfingeretur, fixed, firm, i. e. certain, true; to assert,
similique (corpora) adfecta figura, Lucr. 2, might be falsely imputed, Tae. . 14, 62. maintain, aver, declare, asseverate, affirm:
341: Tantane adfectum quemquam esse ho- H I . In a general signif. A To add or join dicendum est mihi, sed ita, nihil ut adfirminem audaciai Ter. Phorm. 5, 7, 84: om- to, to annex (always with the accessory mem, quaeram omnia, Cie. Div. 2,3; so id.
nibus virtutibus, Cie. Plane. 33,80.() In idea of forming, fashioning, devising): sint Att. 13, 23; id. Brut. I, I: jure jurando, Liv.
bad sense: aegritudine,morbo adfectus,Coi. cubilia gallinarum aut exsculpta aut adfic- 29,23: quidam plures Deo ortos adfirmant,
R. R. 7, 6, 20: aerumnis omnibus, Lucr. 3, ta firmiter, Varr. R. R. 3, 9, 7: multa natu- Tae. G. 2; cf. id. Agr. IO: adfirmavit non
60: sollicitudine, Caes. B. G. 7, 40: difficul- ra aut adfingit (creating, she adds thereto) daturum se, he protested that he would give
tatibus, Cie. Fam. 7, 13: fatigatione, Curt. aut mutat aut detrahit, Cie. Div. 1,62,118: nothing, Suet. Aug. 42.Impers.: atque af7, II: frigore et penuria, id. 7, 3: adfecta tantum alteri adfinxit, de altero limavit, firmatur, Tae. . 2,49.Hence, I I . To give
sterilitate terra, Col. R. R. praei". I, 2: vitiis, id. de Or. 3,9, 36.B. To feign, forge: lit- confirmation of the truth of a thing, to
Cie. Mur. 6, 13: ignominia, id. Att. 7, 3: teras, App. . 4,139, 34 Elm.
strengthen, to confirm, corroborate, sancsupplicio, Tae. A 15, 54: verberibus, Curt.
a i f i n i s (better a d i ) , e,
{abl. adfi- tion : adfirmare spem alicui, Liv. I, I: opi7, I I : vulnere corpus adfectum, Liv. 1,25: ni, Cie. de Or. I, 15, 66; once adfine, Ter. nionem, id. 32, 35: dicta alicujus, id. 28, 2:
morbo, Ter. Hec. 3, 3, 6: dolore, Cie. de Or. Hec. 5,3, 9; cf. Schneid. Gram. II. 222). I, aliquid auctoritate sua, id. 26, 24: populi
2, 49, 201: febre, Suet. Yit. 14: pestilentia, Lit., that is neighboring or neighbor to Romani virtutem armis, Tae. H. 4, 73: seLiv. 41, 5 : desperatione, Cie. Att. 14, 22: one (ADFINES: in agris vicini, Paui. ex Fest. cuta anceps valetudo iram Dedin adfirmaclade, Curt. IO, 6: senectute, Cie. de Or. 3, p. II Muli.), bordering on, adjacent, contig- vit id. A. 14,22.Hence, * affirmanter
18, 68: aetate, id. Cat. 2, 20; id. Sen. 14, uous : gens adfinis Mauris, = confinis, Liv. (adi), adv. (of the absol. . . affirmans),
47: morte, Serv. ad Cie. Fam. 4,12.Sup.: 28,17: saevisque adfinis Sarmata Moschis, with assurance or certainty, assuredly:
remiges inopia adfectissimi, Veli 2, 84. Lue. I, 430; also, near by family relation- praedicere aliquid, Geli. 14,1,24; and: ai
() In good sense: beneficio adfectus, Cie. ship, allied or related to by marriage, - firmate (adi), adv. (of the absol. P. a.
Fam. 14,4: aliquo honore aut imperio, id. ; and subst., a relation by marriage affirmatus ), with asseveration, with assurOff. 1,41,149: valetudine optimi!, id. Tuso. (opp. consanguinei, ), as explained ance, certainly, assuredly, positively: quod
4,37, 81: laetitia, id. Mur. 2,4, and ad Brut. i by Modestin. Dig. 38,10, 4: adfines dicun- adfirmate, quasi Deo teste promiserit, id
I, 4: munere deorum, id. N. D. 3, 26, 67: tur viri et uxoris cognati. Adfinium autem tenendum est, Cia Off. 3, 29.Sup.: adfirpraemiis, id. Pis. 37, 90.Adv.: affecte nomina sunt socer, socrus, gener, nurus, matissime scribere aliquid, Geli. IO, 12,9.
(adi), with (a strong) affection, deeply: noverca, vitricus, privignus, privigna, glos,
affixio (adi), unis,/ [affigo], a joining
oblectamur et contristantur et contera- levir, etc.: ego ut essem adfinis tibi, tuam or fastening to, an addition (only in late
mur in somniis quam adfecte et anxie et petii gnatam, Att. ap. Paui. ex Fest. s. v. nu- Lat.): continua, Non. I, 327. Hence,
passibiliter, Tert. Anim. 45.
mero, p. 170 Mull. (Trag. Rei. p. 201 Rib.): zealous, ardent attachment to a thing: phi* afficticius (adi) or -tius, a, uni, Megadorus meus adfinis, my son-in-law, ! lologiae, Capeti. 1, p. 14.
adj. [affingo], added to, annexed,V&rr. R. R. Plaut. Aui. 3, 4,14; Ter. Heaut. 5,1, 63: tu
affixus (adi), a, um, P. a., from affigo.
me, adfinem tuum, repulisti, Cie. Red. in
3,12,1.
*affiag-rans (adf-), antis, p. a. [afSen.
7:
ex
tam
multis
cognatis
et
adfiniflagro], blazing or flaming up; fig.: m temaffictus (adi); a, um, Part., v. affingo.
67
AFFL
AFFL
AFFR
affluenter (adf-),
fin.
adv., . affluo, p. a.
fring-0,5re), v. a., to strike upon or againsthabitants: Africa, quae procul a mari in- groom, Plaut. Merc. 5, 2, I I : duo equi cum
something, to break against, break in pieces cultius agebat, Sail. J. 89, 7 (cf. id. ib. 19,5: agasonibus, Liv. 43,5: agasonem cum equo,
(very rare, perh. only in Statius): duris ad- alios incultius vagos agitare).Hence, I, Plin. 35, IL 40, n. 29.H. C o n t e m p t u frangunt postibus ungues, Stat. Th. IO, 47: Africanus, a, um, adj., pertaining to ously, low servant, lackey: si patinam
plenis parvos uberibus, id. ib. 5,150: hie- Africa, African: bellum Africanum, the frangat agaso, Hor. S. 2,8, 72; Pers. 5,76.
war of Caesar with the partisans of Pompey Agathocles, is,m-, = '. I.
mes bustis, id. S. 5,1,36.
Africa, Cie. Deiot. 9: rumores, of the A king of Sicily, son of a potter, celebrated
af-fremo (better a d i ) , ere, 3, v. n., to in
roar, rage, growl, or murmur at (only in African war, id. ib.: causa, id. Fam. 6,13: for his war with the Carthaginians for the
post-Aug. poets): adfremit his (Mars), VaL possessiones, in Africa, Nep. Att. 12: galli- possession of the island ; cf. Cie. Verr. 2,4,
FL 1, 528: Boreas stridentibus adfremit na, guinea-hen, Varr. R. R. 3, 9: cf. Plin. 55; VaL Max. 7, 4,1 ext.; and esp. Just. 22,
io, 26, 38, g 74. Subst.: Africanae, 1 sq.Hence, Agathdcleus, a, um, adj.,
alis, SiL 14,124.
a f l r i c a t i o (adi), 6nis,/ [affrico], a arum, sc. ferae, panthers, Liv. 44, 18; so , of or pertaining to King
rubbing on or against a thing, CaeL Aur. Plin. 8,17. 24, 64; Plin. Ep. 6, 34; Suet Agathocles: tropaea, SiL 14, 652.. The
Morb. Acut praef. n. 131; id. ib. 1,14, 106. Cat 18; id. Claud. 21 aLEsp., Africa- author of a history of Cyzicus, Cia Div.
a f f r i c o (better a d i ) are. Ui, atum, n u s , surname of the two most distinguished1,24.
v. a., to rub on or against a thing: alicui Scipios. A. Of P. Cornelius Scipio major,
t agatho daemon, finis, TO.,=0(only in post-Aug. prose), f. L i t.: herbae who defeated Hannibal at Zama (201 B.C.).
B
.
Of
his
grandson
by
adoption,
P.
Corse adfricans, Plin. 8, 27, 41, 99; so id. 29,
6, 38, 122: unguedine diu palmulis suis nelius Scipio Aemilianus minor, who con- Egypt to which healing power was ascribed,
adfricata, App. . 3; 138 Elm.II. Trop., ducted the third Punic war, destroyed Car- Coluber Aesculapii, Linn.; Lampr. Heliog.
to communicate or impart by rubbing: ru- thage (146 B.C.), and subjected the whole 28.
Agathyrna, &^,=, strab.,
Carthaginian territory to the Romans.
biginem suam alicui, Sen. Ep. 7.
2. Africus, a, um, adj., African (mostly town on the northern coast of Sicily,
* a f f r i c t u s ( a d f - ) , Os, m. [affrico], a poet for the prose Africanus): terra, Enn. between Tyndaris and Calactae Liv. 26, 40;
rubbing on or against: Spuma aquae adap. Cie. de Or. 3,42,167; so Liv. 29, 23 fin.: 27,12; SiL 14, 259; MeL 2, 6.
frictu verrucas tollit, Plin. 31, 6,38,1 72.
bella, SiL 17, I I : Vicus, place in Rome,
Agathyrsi, orum,
,
v
afiringro, affrango.
on the Esquilina Hili, where the Carthagi- a Scythian people (in what is now Tran* a f - f r i o (better a d i - ) , are, v. a., to nian hostages were held in custody, Varr. sylvania, and the Bannat of Temeswar)
nib or crumble to pieces, or to crumble over: R. R. 5, 32, 44.But esp. freq., Africus who commonly painted their faces and.
alius aliud adfriat aut adspexit, ut Chalci- ventus, or subst. . Africus, i, m, the limbs; hence Vergil: picti Agathyrsi, . 4,
dicam aut Caricam cretam, Varr. R. R. I, south-west wind, Gr. -, blowing between 146; c Plin. 4,12, 26; and Mel. 2,1.
57.
Auster and Favonius ( and Agave or Agaue, e s , / , = . I,
affulgeo (better adi), uisi, 2, vi n., ), opp. Vulturnus (), now called, A daughter
of Cadmus and Harmonia, wife
to shine on a thing (poet, and in the Aug. among the Italians, Affrico or gherbino; of Echion, king of Thebes, who tore in pieces
and post-Aug. histt.). I. L i t.: Non Venus et Plin. 2, 47, 46, 119, and Sen. Q. N. 5, with her own hands her son Pentheus, beadfulsit, non illa .Iuppiter hora, Ov. Ib. 213: 16: creberque procellis Africus, Verg. A. I, cause he cast contempt upon the orgies of
nitenti Adfulsit vultu ridens Venus, SiL 7, 86: praeceps, Hor. C. I, 3,12: luctans, id. Bacchus, . M. 3, 725; Hyg. Fab. 184 and
467: instar veris vultus tuus Adfulsit, Hor. ib. I, I, 15: pestilens, id. ib. 3, 23, 5: pro- 240.II. One of the Nereids, Hyg. praef. ad
C. 4, 5, 6. I I . Fig., to shine, dawn, ap- tervus, id. Epod. 16, 22.Adj.: procellae, Fab.HI, One of the Amazons, Hyg. Fab.
pear: defensurum se urbem prima spes the waves or storms caused by the Africus, 163.
adfulsit, Liv. 27, 28; cf. id. 23,32: mihi ta- Hor. C. 3, 29, 57.In Propert., Africus, as
agre and agedum, v. ago, IL 12.
lis fortuna, id. 30, 30: lux civitati, id. 9, IO: the god of this wind, is called pater, 5, 3,
i agea, a B, fi, a gangway in a ship, so
Cretensibus nihil praesidii, VaL Max. 7, 6, 48, but MQ11. here reads Aetheris.
called, acc. to Festus, quod in ea maxime
I ext.: occasio, Flor. 4, 9 ai.
quaeque res agi solet, p. 9 Muli.
af-fundo (better adi), udi, usum,3,
afuturus, for abi-, . absum.
t Agelastus, i, m., = (not
v. a. I. To pour to, upon, or into, to sprinA g a m e d e s ^ ae, TO., = , a
kle or scatter on (poet and in post-Aug. brother of Trophonius, with whom he built laughing), a surname of . Crassus, grandprose). A. L i t : adfusa eis aqua calida, the temple to die Delphic Apollo, Cie. Tusc. father of the triumvir of the same name,
Plin. 7,19,18, 79; cf. Lucii. ap. Cia Fin. 5,
Plin. 12,21,46, 102: adfuso vino, id. 28,9, 1,47,114.
30,92, and Tusc. 3,15,31.
38, 144; et id. 16,44,91, 242: Rhenum
A g a m e m n o n , onis, TO. (nom. AgaOceano, Tae. H. 5,23: adfundere alicui veagellulus, i, m [a double dim. of ager;
nenum in aqu& frigida, id. A. 13,16.Hence: memno, Enn. ap. Cie. Att. 13,47; Cie. Tusc. cf ase Huius], very small field, Symm. Ep.
amnis adfusus oppidis, that flows by, Plin. 4, 8,17; Stat. AchilL 1,553), =', 2,30.
5, 29, 31; and: oppidum adfusum amne, king of Mycenae, son of Atreus and ofAerope, agellus, I, m dim. [ager], small piece
washed by a river, id. 3, 3, 4, 24.B. brother of Menelaus, husband of Clytaemnesof ground, a little field; Agelli est hie sub
Trop., to add to, to send or despatch to some tra, father of Orestes, Iphigenia, and Elec- urbe paulum quod locitas foras, Ter. Ad. 5,
tra,
commander-in-chief
of
the
Grecian
place in haste: equorum tria milia corni8, 26: agellus non sane major jugero uno,
bus adfunderentur, Tae. Agr. 35 : adfundere forces before Troy, and murdered by his Varr. R. R. 3, 16: minora dii neglegunt,
vitam alicui, to give life, vitality, to, id. . wife, with the aid of JEgisthus, her para- neque agellos singulorum nec viticulas
6,28.II, Adfundere se or adfundi, poet., mour.Poet,for his time: vixere fortes
to cast one's self to the ground: adfusa ante Agamemnona Multi, Hor. C. 4, 9, 25- persequuntur, Cia N. D. 3, 35.
t agema, &tis, n., = , in the
(stretched out, prostrate) poscere vitam, . 28.Hence, I, A g a m e m n o n i d e s , ae,
Macedonian army, corps or division of
. 9, 605: adfusaeque jacent tumulo, pros- patr. TO., =' , a male descendtrate upon the tomb, id. ib. 8, 539; so Stat. ant of Agamemnon; his son Orestes: par soldiers: addita his ala mille ferme equiTh. 686.In prose: Cleopatra adfusa geni- Agamemnonidae crimen, i. e. the matricide tum : agema eam vocabant, Liv. 37, 40;
bus Caesaris, throwing herself at, Flor. 4, 2. of ^Orestes, Juv. 8, 215.2. Agamem- 42, 51; so id. 42, 58; Curt. 4,13, 26.
a, um, adj., == 'A, of
A Syndicum, , n., a town in Gallia
afore and aforem, for abfore and ab- nonius,
or pertaining to Agamemnon (poet.): pha- Lugdunensis, acc. to the Tabul. Peuting.
irem, v. absum.
Afranius, a, um, adj., name of a Ro- langes, i. e. the Grecian troops before Troy, Agedicum, now Sens, Caes. B. G. 6,44; 7, IO.
man gens.I. As .: Afrania fabula, i.e. commanded by Agamemnon, Verg. A. 6,489: Agenor, ^8, m = 'a, a son of
written by the poet Afranius, Cie. Cael. 30. Mycenae, ruled by Agamemnon, id. ib. 6,838: Belus, king of Phoenicia, father of Cadmus
I I . As subst. A. Lucius Afranius, cel- Orestes, son of Agamemnon, id. ib. 4, 471: and Europa, and ancestor of Dido; hence,
ebrated Roman comic poet, contemporary puella, daughter of Agamemnon, i. e. Iphi- poet., Agenoris urbs, i. e. Carthage, Verg.
. 1,338.Agenore natus, i. e. Cadmus, Ov.
with Terence or a little later, of whose worksgenia, Prop. 5,1, i l l .
agamus, a, um, adj., = , un- M. 3, 61j 97; 257.Whence, deriw. I,
we possess only a few fragments. Cf conAgenoreus, a, um, adj., pertaining to
cerning him, Cie. Brut. 45; id. Fin. 1, 3; married, Hier. adv. Jovian. 1 and 15.
bos, i. e. Jupiter, who, in the form
Hor. Ep. 2, 1, 57; Quint 10, 1, 100; Bahr,
Aganippe,
= /. I. A Agenor:
Rom. Lit. Gesch. S. 70, and Teuffel, Rom. fountain in Boeotia, on Mount Helicon, sa- of a bull, carried off Europa, the daughter
Lit. gg 121, 135. B. Afranius, a general cred to Vie Muses, and giving poetical inspi-of Agenor, Ov. F. 6, 712: aena, Phoenician,
of Pompey in Spain, Cie. Fam. 16,12; Caes. ration: Aonie Aganippe, Verg. E. 10, 12; Sil. 7, 642; cf. Mart 10,16.Also for CarB. C. 1,37; Veil. 2, 48.Hence, Afrania- Claud. Ep. ad Ser. 61.Hence, . A g a - thaginian (cf. Agenor), Sil. 1,14: nepotes,
n u s , a, um, adj., of or pertaining to Afra- n i p p e n , a, Um, adj., = , of i. e. the Carthaginians, id. 17,404: ductor, i.e.
nius: legio, Auet. B. Hisp.I,Subst.: A f r a - or pertaining to the fountain of Aganippe: Hannibal, id. 1 7 , 3 9 2 . - 2 . Agenoridas,
ae, patr. TO., male descendant of Agenor.
n i a n i , orum, TO., soldiers of Afranius,
lyra, i. e. Musarum, Prop. 2, 3, 20; Claud. I, His son Cadmus,Ov. M.3,8; so id. ib.3,81;
Caes. B: C. 1,43.
Laud. Ser. 82. * Aganippis, Idis,/, 90; 4,662; id. P. 1 . 3 - ^ 1 1 . Perseus, whose
Afri, 6rum, v. Afer.
that is sacred to the Muses: fontes Aganipon the rnoZr^gside, Danaus,
Africa, a b, fi [the Romans received this pidos Hippocrenes, Ov. F. 5, 7. i f . The grandfather,
was descended from Agenor, . M. 4, 771.
name from the Carthaginians as designat- wife of Acrisius and mother of Danae, Hyg.
agens, entis, v. ago, P. a.
ing their country, and in this sense only Fab. 63.
ager,gri, [7Pf; Germ. Acker, Eng.
the Gr. ' occurs]. I. In a restricted
t a g a p e , 6s, fi, = (love). I. acre, Sanscr. agras=surface, floor; Grimm
sense, designated by the Greeks ,
conjectured that it was connected with ago,
Libya, the territory of Carthage: Nilus Christian love or charity, Tert. ad Martyr. &, a pecore agendo, and this was the
Africam ab Aethiopia dispescens, Plin. 5, 2.II, The love-feast of the early Chris- ancient view; cf Varr. L. L. 5, g 34 Miill.,
9, IO, 53; 5, 4 , 3 : regio, quae sequitur a tiaris^ Tert.^Apol. 39fin.
t agaricum, i, , = , larch and Don. ad Ter. Ad. 3,3,47; so the Germ.
promontorio Metagonio ad aras PhilaenoTrift = pasture, from treiben, to drive]. I,
rum, proprie nomen Africae usurpat, MeL fungus, tinder fungus, Plin. 25,9, 57, 103: In an extended sense, territory, district,
I,7; cf. Cie. Imp. Pomp. 12, and id. Lig. 7. i 26,J8, 48.
a g a s o , onis, TO. [ago, as Sanscr. agas domain, the whole of the soil belonging to
I I . In an extended sense, the whole of that
a community (syn.: terra, tellus, arvum, soquarter of the globe south of the Mediterra- \from ag; v. ago], driver, but esp. one who lum, rus, humus; opp. terra, which includes
nean Sea, Mel. 1,4. By meton, for its in- \ drives and takes care of horses, a hostler,
TO., =
afui,
AGGE
AGGE
AGGR
tnany such possessions taken together; cf. ris petendi causa processerant, Caes. B. G.
a g g e r a t i o (adg-), anis,/ [i. aggere],
Nieb. Rom. Gesch. 2, 694 sq.): Ager Tuscu- 2,20: aggere paludem explere, id. ib. 7,58; a heaping up; in coner., that which is heaplanus, . . . non terra, Varr. L. L. 7, 2, 84: cf. id. ib. 7, 86: longius erat agger peten- ed up, a mole, dike (not before the Aug.
praeda atque agro adfecit familiares suos, dus, id. B. C. 1,42; 2,15 ai.: supeijecto ag- per.): naves supra aggerationem, quae fuHaut. Am. 1,1,38: abituros agro Achivos, gere terreno, Suet. Calig. 19; cf. id. ib. 37: erat sub aqua, sederunt, Vitr. 10, 22, 263;
id. ib. 1,53,71: ut melior fundus Hirpinus implere cavernas aggere, Curt. 8, IO, 27: Just. 2 , 1 fin.
iit, sive ager Hirpinus (totum enim possi- fossas aggere complent, Verg. A. 9, 567:
1. a g g e r o (adg-), avi, atum, i, v. a.
det), quam, etc., Cie. Agr. 3 , 2 : fundum ha- avis e medio aggere exit, from the midst [agger]. I. Lit., to form an agger, or to
bet in agro Thurino, id. Fragm. ap. Quint. of the pile of wood, . . 12, 624. heap up like an agger; hence, in gen., to
4,2,131 (pro Tuli. 14): Rhenus, qui agrum But far oftener, H Esp. A. The pile heap up, pile up (cf. cumulare; only poet,
Helvetium a Germanis dividit, Caes. B. G. formed by masses of rubbish, stone, earth, and in post-Aug. prose): aggerat cadavera,
I, 2 Herz.: ager Noricus, id. ib. I, 5: in brushwood, etc., collected together; acc. to Verg. G. 3, 556: Laurentis praemia pugnae
agro Troade, Nep. Paus. 3; in agro A l t i - its destination, a dam, dike, mole, pier ; a aggerat, id. A. II, 79: ossa disjecta vel agno, Sali. G. 36,1: his civitas data agerque, hillock, mound, wall, bulwark, rampart, etc.;gerata, Tae. A. I, 61; I, 6 3 . I I . T r a n s i .
Livi 2, 16: in agro urbis Jericho, Vulg. esp. freq. in the histt. of artificial elevations A, ito heap up, i. e. to augment, increase:
Josue, 5,13.-In the Roman polity: ager for military purposes: tertium militare se- incenditque animum dictis atque aggerat
Romanus, the Roman possessione in land pimentum est fossa et terreus agger, a clay iras, Verg. A. 4, 197, and II, 342: omne
(distinguished from ager peregrinus, for- or mud wall, Varr. R. R. 1,14,2: aggeribus promissum, Stat. Th. 2, 198. B. To fill,
eign territory) was divided into ager pub- niveis (with snow-drifts) informis Terra, fili up: spatium, Curt. 4, 2.O. Aggerare
licus, public property, domains, and ager Verg. G. 3,354: atque ipsis proelia miscent arborem, in gardening, to heap up earth
privatus, private estates; v. Smith's Diet. Aggeribus murorum, pleon, for muris, id. around a tree in order to protect the roots,
Antiq., and Nieb. Rom. Gesch. 2, 695 and A. IO, 24; cf. id. ib. IO, 144: ut cocto tolleret Col. 11, 2, 46.
696; cf. with 153 s q . H . In a more re- aggere opus, of the walls of Babylon, Prop.
2, a g - g e r o (adg-), gessi, gestum, 3,
stricted sense. A. Improved ov productive 4, IO, 22.A dike of earth for the protection
land, afield, whether pasture, arable, nur- of a harbor (Ital. molo), Vitr. 5,12,122; . v. a. I, To bear, carry, convey, bring to or
sery ground, or any thing of the kind; cf. . 14,445; 15, 690.A causeway through a toward a place; with ad or dat. (in Plaut.
Doed. Syn. 3, 7 sq.; 1,71; Hab. Syn. 68, and swamp: aggeres umido paludum et falla- freq.; in the class, per. rare; in Cie. perh.
Herz. ad Caes. B. G. 7,13: agrum huno mer- cibus campis imponere, Tae. A. I, 61.A only once; more freq. in Tae.): quom eorum
catus sum: hic me exerceo, Ter. Heaut. 1, heap or pile of arms: agger armorum, Tae. aggerimus bona, quin etiam ultro ipsi ag1, 9 4 : agrum de nostro patre colendum H. 2, 70.-Poet., for mountains: aggeres gerunt ad nos, Plaut. True. I, 2,16 : mihi
habebat, id. Phorm. 2,3,17: ut ager quam- Alpini, Verg. A. 6, 830; so, Thessalici agge- his aggerunda etiam est aqua, id. Rud. 2,
vis fertilis, sine culturi fructuosus esse res, i. e. Pelion, Ossa, Olympus, Sen. Here. 5, 27; so id. Cas. I, I, 36; Varr. R. R. 3,17,
non potest, Cie. Tusc. 2,6; id. FI. 29: agrum Oet. 168.Afuneral pile of wood, . . 9, 6'. luta et limum aggerebant, Cie. ap. Non.
colere, id. Rose. Am. 18: conserere, Verg. 234, and Sen. Here. Fur. 1216.vi heap or 212, 1 6 : ingens Aggeritur tumulo tellus,
E. 1,73: agrum tuum non seres, Vulg. Lev, ashes: ab alto aggere, Lue. 5,524 Weber. Verg. A. 3, 63: quadrantes patrimonio,
19,19: (homo) seminavit bonum semen in A high wave of the sea: ab alto Aggere de- Phaedr. 4,19 (20): aggesta fluminibus teragro suo, ib. Matt. 13, 24; ib. Luc. 12,16. jecto pelagi, Lue. 5, 674: consurgit ingens ra, Plin. 17,4,3, 28: aggerebatur caespes,
* Of a piece of ground where vines or pontus in vastum aggerem, Sen. Hippol. Tae. A. 1,19.Trop., to bring forwards,
trees are planted, a nursery: ut ager mun- 1015 (cf: mons aquae, Verg. A. 1,105). lay to one's charge: probra, Tae. . 13,14:
dus purusque fiat, ejus arbor atque vitis fe- B. In milit. lang. I, A mound erected falsa, id. ib. 2, 5 7 . I I . To stick together
cundior, Geli 19,12, 8.Of a place of habi- before the walls of a besieged city, for the soft masses: haec genera (laterum ox tertation in the country,estate, villa: in tuos- purpose oj sustaining the battering engines, ra cretosa factorum) non sunt pond jrosa et
ne agros confugiam, Cie. Att. 3,15 (so pot, and which was gradually advanced to the faciliter adgeruntur, Vitr. 2, 3,35.
* aggestum (aAg-), adv. [aggero], in
Horn. Od. 24,205).B. The fields, the open town; cf. Smith's Diet. Antiq., and Herz.
country, the country (as in Gr. u- or ),ad Caes. B. G. 2, 12: aggere, vineis, turri- heaps, abundantly, Vulg. 2 Mace. 13, 5.
a g g e s t i o ( a d g - ) , onis,/ [id.], a bearlike rus, in opp. to the town, urbs (in prose bus oppidum oppugnare, Cie. Fam. 15, 4;
writers generally only in the plur.), Ter. id. Att. 5,20: esset agger oppugnandae Ita- ing to a place, a heaping up; in coner.,
Eun. 5, 5 , 2 : homines ex agris concurrunt. liae Graecia, id. Phil. IO, 9: celeriter vi- a mass of mud. heap of sand, etc., Pall. 2,
Cie. Verr. 2,4,44: non solum ex urbe, sed neis ad oppidum actis, aggere jacto turri- 13; 12,15.
etiam ex agris, id. Cat. 2 , 4 , 8 : annus pesti- busque constitutis, etc., Caes. B. G. 2, 12:
1 a g g e s t n s ( a d g - ) , f i s , m t i d ],
lens urbi agrisque, Liv. 3, 6: id. 3,32: in ci- jacere, to throw up, Sali. J. 37,4; so Vulg. bearing or carrying to a place, a collecting,
vitatem et in agros, Vulg. Mare. 5,14.And Isa. 29, 3: aggerem exstruere, Caes. B. G. an accumulation, collection (post-Aug. and
even in opp. to a village or hamlet, the open 2,30: instruere, id. ib. 8,41: promovere ad rare): pabuli, materiae, lignorum, Tae. .
field: sanum hominem modo ruri esse urbem, to bring near to the city, Liv. 5, 7. I. 35: copiarum, id. H. 3,60: harenae, Aur.
oportet, modo in urbe, saepiusque in agro, Hence, poet.: stellatis axibus agger Erigi- Viet. Ep. 3.
Cele.I, I . C . Poet., inopp.tomountains, tur, geminasque aequantis moenia turres
2 . a d g e s t u s , i , w., o r a g g e s t u m
plain, valley, champaign: ignotos montes Accipit, a mound is built provided with
n
agrosque salutat, . M. 3. 2 5 . B . As a wheels (for moving it forwards), Luc. 3,455; (adg-), i, [id.], an elevation formed Like
a
dike
or
mound:
prunas unius aggesti inmeasure of length (opp. hone, breadth) imitated by SiL 13,109,Since such aggemille pedes in fronte, trecentos cippus in res consisted principally of wood, they seruere juncturis, Amm. 20, I I ; 19, 8.
a g - g l o m e r o (adg-), avi, atum, i, v.
agrum Hic dabat, in depth, Hor. S. I, 8,12. could be easily set on fire, Caes. B. C.2,14:
t ageraton, i, n., = -^ (not horae momento simul aggerem ac vineas a., lit., to wind on {as on a ball); only
growing old), a plant that does not readily incendium hausit, Liv 5,7.Trop.: Grae- poet., to add or join to, to annex; and se,
wither, perhaps Achillea Ageraton, Linn.; cia esset vel receptaculum pulso Antonio, to join one's self to: et (se) lateri adglomePlin. 27, 4, 4, 13. A g i t a t o s , i, m., a vel agger oppugnandae Italiae, rampart, rant nostro, Verg. . 2, 341: cuneis, id. ib.
designation of one of the AEons oj Valenti- mound, Cie. Phil. IO, 4: Agger Tarquini, 12, 458: Sigeaque pestis adglomerare frenus, Tert. adv. Val. 8.
the mound raised by Tarquinius Superbus tum, raises it up (as a ball), i. e. heaps it
up, Val. FI. 2,499.
Agre silaus, i, ni., = ?. I. for the defence of the eastern part of the
a g - g l u t i n o (adg-), avi, Titum, I, v. a.,
One of the most valiant ofi the Spartan city of Rome, in the neighborhood of the
kings, who conquered the Persian satrap present Porta S. Lorenzo, Plin. 3, 5, 9, to glue, paste, solder, or cement to a thing,
Tissaphernes, and the Athenians and Boeo- 67; cf. id. 36, 15, 24, n. 2. *Hor. S. 1, to fit closely to, to fasten to. I. L i t . : tu
tians at Coronea. Plutarch and aleo Nepos 8, 15; Juv. 5, 153; so id. 8, 43; Quint. 12, illud (prooemium) desecabis, hoc adglutiwrote his life.* I I . An epithet of Pluto 10, 74.Suet, uses agger for the Tarpeian nabis, you may remove that introduction,
(from his driving () all people into his rock: quoad praecipitaretur ex aggere, and add this instead of it, *Cic. Att. 16, 6:
Calig. 27. 2. The mound raised for the aliquid fronti, Cels. 6, 6, . I; so id. 7, 26,
kingdom), Lact. 1,11,31.
protection of a camp before the trench . 4; Vitr. IO, 13, 246: adglutinando auro,
acesis, i e. age sis, . ago, II. 12.
33, 5, 29, 93: Fragmenta teporata
ag-gaudeo (adg-), ere, -v. n., to be (fossa), and from earth dug from it, which Plin.
delighted with, to delight in (late Lat.): ego was secured by a stockade (vallum), con- adglutinantur, id. 36, 26, 67, 199: adglueram, cui aggaudebat, Lact. 4 , 6 ; transi, of sisting of sharpened stakes (valli); cf. tinabo pisces fluminum tuorum squamis
bunv , LXX. Prov. 8,30. Hab. Syn. 68, and Smith's Diet. Antiq.: tuis, Vulg. Ezech. 2 9 , 4 . I I . Fig.: ita mihi
in litore sedes, Castrorum in morem pinnis ad malum malae res plurimae se adglutiag-gemo (adg-), ere, v. n., to groan, atque
aggere cingit, Verg. A. 7,-159; Plin. nant, Plaut. Aui. 4, IO, 71; id. Men. 2,2,67:
wail, lament at a thing; absol. or with dat. 15,14,14, 47.3 The tribunal, in a camp, adglutinavi mihi omnem domum Israel,
(only poet.): Adgemit Alcides, Ov. F. 5,400, formed ofi turf, from which the general ad- Vulg. Jer. 13, II.
Where Riese has Et gemit: Adgemit et no- dressed his soldiers: stetit aggere saltus
a g - g r a v e s c o (adg-), ere, 3, v. inch.,
stris ipsa carina malis, id. Tr. 1,4, IO: uter- Cespitis, intrepidus vultum meruitque tito become heavy. I. L i t . : propinquitate
que loquenti adgemit, Stat. Th. II, 247.
meri, Lue. 5, 317: vix ea turre senex, cum parti, Pac. ap. Non. 486, 6 (Trag. Rei. p. 85
ag-genero (adg-), are, v. a., to beget ductor ab aggere coepit. Stat. Th. 7, 374; R i b . ) . I I . Fig., of sickness, to become
in addition to (late Lat.): alicui, Tert. adv. cf. Tae. A. I, 18 Lips.4, A military or violent, severe, dangerous: ne Philum enae
Marc. 4,19.
public road, commonly graded by embank- magis morbus adgravescat, grow worse, be
aggenieulor (adg-), ari, v. dep. ments of earth (in the class, per. only in aggravated, Ter. Hec. 3, 2, 2.
[genu, geniculum], to bow the knee before, to Verg. and Tae., and always in connection
a g - g r a v o (adg-), avi, atum, i, v. a.
kneel before (late Lat.): alicui, Tert. Poen. 9. with viae, agger alone belonging only to (first used in the Aug. per., and only in
agger, eris, m. [ad-gero]. I. Things later Lat.): viae deprensus in aggere ser- prose writers; perh. formed by Livy, who
brought to a place in order to form an eleva- pens, Verg. A. 5, 273: Aurelius agger, i. e. uses it very often), to add to the weight of,
tion above a surface or plain, as rubbish, via Aurelia, Rutil. Itiner. 39: aggerem viae to make heavier. I, L i t . ! adgravatur ponstone, earth, sand, brushwood, materials for tres praetoriae cohortes obtinuere, Tae. H. dus, Plin. 18, 12, 30, 117: adgravavit jugum nostrum, Vulg. 3 Reg. 12,10: compea rampart, etc. (in the histt., esp. Cses., 2,24 and 42; 3, 21 and 23.
* aggeratim, adv. [agger], in heaps, dem meum, ib. Thren. 3, 7 . H . Fig. A.
freq.; sometimes in the poets): ab opere
In gen., to make worse or more dangerous.
revocandi milites, qui paulo longius agge- = acervatim, App. . 4, p. 146, 2 Elm.
70
A G GR
AGIL
to aggravate: quo (bello) si adgravatae res adgressus, Suet. Ner. 1 9 ; id. Calig. 13; id.
essent, Liv. 4 , 1 2 : odor adgravans capita, Claud. 41.
Plin. 12,17,40, 79: ictus, id. 28,4,7, 37:
ag-grego (adg-), avi, atum, I, V. a.
vulnera, id. 28, 3,6, 31: dolorem, Curt. 8, [grex, grego]. * I, To bring or add to a
IO: proelium, Vulg. I Par. 10, 3: quare ag- flock: ADGREGARE : ad gregem ducere, Paul
gravatis corda vestra? i. e. harden, ib. 1 Reg. ex Fest. p. 23 Miill.Hence, . To add to
6, . . E s p . , to oppress, to burden, an- I something: se adgregare, to attach one's
noy, incommode: sine ope hostis, quae ad- self to, to follow or adhere to (more rare
gravaret, Liv. 44,7 fin.: morbo adgravante than adiungere, and only in prose, but
(eum), Suet. Caes. I: beneficia rationes class.): si secum suos eduxerit, et eodem
nostras adgravatura, Sen. Ben. 4 , 1 3 : argu- ceteros naufragos adgregaverit, Cie. Cat. I,
menta, quae per se nihil reum adgravare 12: filium eodem indicio ad patris interivideantur, appear to be without weight, tum, to implicate in, id. Vatin. IO, 2 5 : te
Quint. 5, 7,18.
semper in nostrum numerum adgregare
aggredio (adg-), ere (aci. form of soleo, to add to, reckon among, id. Mur. 7,
aggredior; cf. adorio), 3, v. n., to go to, ap- 16: meam voluntatem ad summi viri digproach : hoc si adgredias, Plaut. True. 2, nitatem adgregassem, had shown my zeal
1, 40: scrupea saxea Bacchi templa prope for the increase ofi his reputation, id. Fam.
adgredite, Pac. ap. Varr. L. L. 7, 6 Muli. 1,9: se ad eorum amicitiam, to join or ally
(Trag. Rei. p. 97, Ribbeck has adgreditur, but themselves to, Caes. B. G. 6 , 1 2 ; Veil. 2, 91:
proposes adgreditor).Pass.: ut adgrede- oppidani adgregant se Amphotero, Curt. 4,
rer dolis, Cie. Fragm. ap. Prisc. p. 792,22 P.: 5; and instead of se adgregare, the pass. :
ne desciscentibus adgregarentur, Suet. Ner.
facillimis quibusque adgressis, Just. 7, 6.
43.
adgredior (adg), gressus, 3, v. dep.
aggressio (adg-), o n i s , / [aggredior].
[gradior] (second pers. pres. adgredire, Plaut.
1.
A going to or toward a thing (very rare;
As. 3,3,124; infi. adgrediri, id. True. 2, 5 , 7 :
adgredirier, id. Mere. 2,1,24, and id. Rud. 3, in the class, per. only in rhet. lang. for a
1 , 9 ; part. perf. adgretus, Enn. ap. Paui ex proem, introduction to a speech,=prooeFest. p. " Mull.), to goto or approach a per- mium) : cumque animos prima adgressione
son or thing (coinciding, both in signif. and occupaverit, infirmabit excludetque contraconstr., with adire: Horace never uses ad- ria, * Cie. Or. 15,50.Also a rhetorical sylgredi ; Cie. and the histt. very freq.); constr. logism, Gr. , Quint. 5, IO, 4; 28,
with ad or acc. (cf. Zumpt, g 387). I. In 14, 27. I I , An attack, assault (cf. aggreg e n . : ad hunc Philonium adgredimur ? dior, II. B.), App. . 8, p. 208, 27 Elm.
aggressor (adg-), oris, TO. [id.], one
Plaut As. 3, 3,90: adgredior hominem, id.
Cure. 2,3, 59.With lac. adv.: non enim that attacks, an assailant, aggressor (only
repelletur inde, quo adgredi cupiet, Cie. de in the Lat. of the Pandects), Dig. 29, 5, 1
Or. 3,17,63.II. E s p. A. Aliquem, to go fin.; also for a robber, ib. 48, 9, 7 ai.
to or approach, for the purpose of conversaggressura (adg-), a e , f [id.], an
ing or advising with, asking counsel of, en- attack, assault (only in App. and in the
treating or soliciting something of; to apply Pandects), Dig. 49, 16, 5; so ib. 29, 5, 3;
to, address, solicit, etc.: quin ego hunc ad- App. M. 7, p. 190, 41 Elm.
gredior de illa ? Plaut. Merc. 2, 3,60: Locu1. aggressus (adg-), a> um, Part.
stam ego Romae adgrediar atque, ut arbi- of aggredior.
tror, commovebo, apply to, Cie. Q. Fr. 3 , 1 :
2. aggressus (adg-), s, m. [aggreDamasippum velim adgrediare, to solicit,
dior].
# 1 , An attack, assault (cf. aggreid. Att. 12, 33: legatos adgreditur, Sali. J.
46,4: adgredi aliquem pecunia, i. e. to attempt dior, II. B.), Dig. 36, I, 1 7 . I I . An enterto bribe, to tamper with, id. ib. 28.1: reliquos ing upon, beginning; opp. exitus (cf. aglegatos eadem via (i. e. pecunia) adgressus, gredior, II. C.), Firm. Math. 2, IO.
AGIT
Liv. 26, 51: rotarum, Curt. 4, 6: cursus et
agilitas alicujus, mobility, Quint. 11, 3,180.
I I . T r o p . : agilitas, ut ita dicam, mollitiaque naturae, * Cie. Att. 1,17,4.
agiliter, adv., . agilis.
agina, ae, fi [ago], the opening in the
upper part of a balance, in which the tongue
moves (agitur), Paui. ex Fest. p. IO Milii.;
cf. also Tert. adv. Herm. 4 1 ; Pudic. 9.
Hence, i agitatores dicuntur, qui parvo lucro moventur, Paui. ex Fest. p. IO
Mfill..
+ agipes, pedis, TO. [ago-pes], in Lucilius = pedarius senator, a senator who silently passes over to him for or with whom he
intends to vote, Fest. s. v. pedarium, p. 210
Miill.; agipes ut vocem mittere coepit,
Lucii. p. 145 Muli.
Agis, Wis (acc. Agin, Cie. Off. 2, 23, 80),
TO. , ==1 Ay it. I. A king ofi Sparta, murdered
by his own subjects, Cie. Off. 2, 23, 80 ; cf.
Plut A g i s . i f . Brother ofi Agesilaus and
son ofi Archidemus, Nep. Ages. 1, 4. ffl,
A Lycian, Verg. A. IO, 75L
* agitabilis, e, adj. [agito], thai can be
easily moved, easily movable (as an epitheton ornans of the air), light: aer, . . 1,
75.
agitatio, o n i s , / [id.], the stale of being
in motion, motion, movement, agitation (in
good class, prose). I, L i t . : agitationes
fluctuum, Cie. Mur. 17: agitatio et motus
linguae, id. N. D. 2,54: lecticae, Liv. 27, 29:
agitatione agitabitur terra, Vulg. Isa. 24,
2 0 . I I , T r o p . (mostly in philos, lang.),
activity: numquam animus agitatione et
motu esse vacuus potest, Cie. Div. 2, 62,
128: adhibenda est actio quaedam, non solum mentis agitatio, contemplation, thought,
id. Off. 1,5 fin.: magnarum rerum agitatio
et administratio, id. Inv. 2, 54: studiorum.
prosecution, id. Sen. 7: opus est sapienti
agitatione virtutum, the practice, exercise,
Sen. Ep. 109: agitatione rerum ad virtutem
capessendam excitari, Val. Max. 7, 2,1.
agitator, eris, m. [id.], pr. he that puts
a thing in motion; used exclusively of
those who drive animals (asses, horses,
etc.), a driver (cf. agaso): agitator aselli,
poet, for a peasant, Verg. G. 1,273: equorum
Achillis, i. e. the charioteer, id. A. 2, 476:
sustineat currum ut bonu' saepe agitator
equosque, Lucii p. 154 Milii.Hence, I I ,
Es p., charioteer, a combatant in the games
Of the circus, Plaut. Men. 1,2,50: ego ut agitator callidus, priusquam ad finem veniam,
equos sustinebo, Cie. Ac. 2, 20; Suet. Calig.
55; so Inscr. Orel! 2593 sq.: agitatores consopiti sunt, Vulg. Nah. 2, 3.
agitatrix, 0*8, f [agitator], she that
puts a thing in motion (late Lat.): silvarum
agitatrix Diana, i. e. huntress, Arn. 4, p. 141.
T r o p . , App. Dogm. Piat. I, p. 6,15 Elm.
agitatus, fis, m. [agito], a state of motion, a being in motion, movement, agitation
(only ante- and post-class.). I, L i t., Varr.
L. L. 5, 12 Miill. dub. (Milii, reads: ubi id
agitatur); id. ib. 6, 41 Miill.: anima corpori
praestat agitatum, Macr. Somn. Scip. 2,12:
si agitatu suo aquam moverit, id. Sat. 7,8.
I I , Trop.: mentis, activity, Varr. L. L. 6,
g 42 MQ1L
agito, avi, atum, I, v.fireq. a. {ago], as if
the supine were agitu; e t : quaero quaerito. I. L i t , io put a thing in motion, to drive
or impel (mostly poet, or in more elevated
prose; from poetry it passed, after the Aug.
per., into common prose). A. Cf cattle,
to drive, conduct (cf. ago): calcari quadrupedem agitabo advorsum clivom, Plaut As.
3 , 3 , 1 1 8 : stimulo boves agitat, Vulg. Eccli.
38,26: hanc in curru bijugos agitare leones,
drives her span ofi lions, Lucr. 2, 602: agitantur quadrigae,Varr. L. L. 6, 41 Milii.: ad
flumina curruB.Verg. G. 3 , 1 8 : jussit agitari
currum suum, Vulg. 2 Macc. 9, 4: lanigeros
greges hirtasque capellas, to drive, poet, for
to tend, Verg. G. 3, 287: sacros jugales (dracones), . M. 5,661: quadrigas bigasque et
equos desultorios, Suet. Caes. 39.B. Of the
motion of other things, to move, impel, shake :
triremem in portu, Nep. Dion, 9,2: alas, Ov.
Tr. 3, 4, 21: manibusque leves agitavit habenas, id. . 7,221: hastam, id. ib. 3,667: caput, to move the head (in token of assentannuere), id. ib. I, 567: arundinem vento agitatam, Vulg. Matt. II, 7.Esp., of animals,
to hunt, chase, pursue: etiamsi excitaturus
AGIT
AGME
A G ML
aon sis nec agitaturus feras, Cie. OS. 3,17: P o e t . : ceu primas agitant acies, certami- Of streams of water, motion, courst*.
aquila insectans alias aves atque agitans, id. na miscent, as if they formed the front ranle, current: quod per amoenam urbem leni
Div. 2.70: trepidas columbas, . M. 5,606; Sil. 9,330.Hence of time, esp. life, to pass, fluit agmine flumen, Enn ap. Macr. S. 6,
I I , 300* damas, id. ib. IO, 539: cursu timi- spend (c ago, II. D 5.): vita hominum sine 4: inde super terras fluit agmine dulci,
dos onagros, Verg. 6. 3, 409 a i C . Of the cupiditate agitabatur, SalL Q 2, I: agitare Lucr. 5, 272; cf. id. 6, 638; also, in imitamotion caused by the wind, to drive to and aevum, Verg. G. 4, 154; id. A. 10, 235: fe- tion of Enn., Virg. and Val. FI.: leni fluit
fro, toss (about, agitate, disturb: ventus stos dies, Taa H. 3.78.In Sail., Tae., Flor., agmine Thybris, Verg. A. 2, 782} cf. VaL
enim fit, ubi est agitando percitus aer, when et aL, agitare absol.. to live, dwdl, abide, so- FL 4, 721.Of a train or succession of
the air is violently agitated and driven, journ, be: hi propius mare Africum agi- clouds: denso sunt agmine nubes, Lucr. 6,
Lucr. 6, 686: mare ventorum vi agitari at- tabant, SalL J 18, 6: cf id. lb. 19, 5; id. 100.Of rain: immensum caelo venit ag*
que turbari, Cie. Clu. 49 fin.; id. Univ. 3,7: Fragm. H. 3 , 1 1 ; so id. J. 54, 2; 6 9 , 1 ; 94, men aquarum, body, mass, Verg G. I, 322
freta ponti Incipiunt agitata tumescere, 4: laeti Germani agitabam, Taa A I, 60: Of atoms: agmine condenso naturam
Verg. G. 1,357: aristas, Ov. A. A. 1,553: Ze- secretus agitat, id. ib. II, 21: montium di- corporis explent, crowded into a compact
phyris agitata Tempe, Hor. C. 3,1,24: ven- tis sine cultu atque eo ferocius agitabant, mass, Lucr. L 607.Of oars: agmine re
tis agitatur pinus, id. ib. 2. IO, 9: veteres id. Ib. 4, 46; Flor. 4, 12, 4 8 . B . Of the morum celeri, with quick plashing of oars,
agitantur orni, id. ib. 1,9,12: agitaret aura mind: agitare aliquid or de aliqud re (in Verg. A 6, 21LOf a flock of birds: agmi
capillos, id. Epod. 1 5 , 9 . D . Of the motion corde, in mente, animo, cum animo, secum, ne magno Corvorum, Verg. G. 1,381.Of a
caused by the water: agitata numina Tro- eta), to drive at a thing in tho mind, te. to snak winding onwards: cum medii nexus
iae, tossed or driven about upon thi sea, tum over, revolve, to weigh, consider, medi- extremaeque agmina caudae Solvuntur,
Vere. . 6,63; Prop. 3 , 2 1 , 6 . E . In gen., tate upon, and with the idea of action to be Verg G. 3. 424; cf. id. . 2, 212.Of clouds
of the motion caused by other things: performed or a conclusion to be made, to of duet following any thing in rapid motion,
magnes (lapis) agitat (ferri ramenta) per deliberate upon, to devise, contrive, plot, to as men, animals, eta: agmina cervi Pulveaes, Lucr. 6,1054: agitari inter se concur- be occupied with, to design, intend, eta: id rulenta, Verg. A 4, 154.And, as subst
su, Cie. N. D. I, 39: pulsu externo agitari, ego semper mecum sto agito et comparo, conor., ei bird- turba Agminis aliger!, of
Macr Somn. Scip. 9 . P o e t of mist, to Att ap. Non. 256, 20: quom eam rem in the winged band, Verg A. 12, 249.Of ants:
produce it by motion or agitation: dilectu- corde agito, Plaut True 2, 6, 3: id agitans frugilegas aspeximus agmine longo formi
que (Peneus) gravi tenues agitantia fumos mecum, Ter. Phonn. 4, 3, IO; so SalL J. eas, . 7,624 i so id. lb. 7,638.Of the
Nubila conducit, and by its impetuous de 113, 3: habet nihil aliud quod agitet in stare: diffugiunt stellae: quarum agmina
scent (into the valley) raises clouds produ- mente, Cia D. 1,41: est tuum sic agitare cogit Lucifer, . M. 2,114; so id. ib. II, 97
cing mist, . . 1, 671 . Trop. . animo, ut, sta. id. Fam 6 , 1 : quae omnes aiE a pl ef a company of persons, a mulTo rouse up, excite, move, urge, drive, impel animo agitabant, Tao A 6, 9: provincias titude, troop, crowd, number, band : ut &
one to something: aliquem, sometimes in secretis imaginationibus agitans, kL ibi 15, Brundisio esque Romam agmen perpetuum
aliquid (so In Florus very freq.): in furias 36 in animo bellum, Liv 21,2; VelL 1,16; totius Italiae viderem, Cie. Pia 22: magno
agitantur equae, are excited to jury, Ov. A. Qnmt 12, 2, 2& With inf., as object: ut senatorum agmine, Taa H. 3, 65: ingens
A. 2,487: agitare plebem, to stir up, rouse, mente agitaret bellum renovare, Nep. Ham. mulierum agmen, I.iv 2, 4 0 : muliebre et
Liv. 3, I I : populum, Flor. 2,12, 2; eo id. 1 , 4 . P o e t : aliquid Jamdudum invadere miserabile agmen, Taa A I, 4 0 : numeroII, 6, 2 ai.: agitatus cupiditate regni, id. 3, magnum Mens agitat mihi, Verg. A 9,187. sum agmen reorum, Plin Ep. B, 9, and
1: gens sacratis legibus agitata In exitium Sometimes also without mente, animo, Taa . 4, 6: Eumenidum agmina, Verg
urbis, id. 1 , 1 6 , 7 . B . To disquiet, disturb, and the like, agitare aliquid. In the same A 4,469.But particularly, B. The train,
to drive hither and thither, to vex, trouble, signif: quodsi ille hoc unum agitare coe- procession, march, progress of an army: de
torment (the fig. taken from the sea agi- perit, esse, eta, Cia Verr. 2, 8, 96: rem a castris, de agminibus, eta, dicere, Cia de
tated by storm: ei. Gernh. and Beier upon me saepe deliberatam et multum agitatam Or. I, 48, 210: ne miles gregarius in caCia Off. 1, 24, 82): dii deaeque te agitant requiris, id. Ac. 1,2: oratori omnia quaesita, etris, neve In agmine servum aut jumenirati, Plaut. Pera 4,4,115: atra bilis agitat disputata, tractata, agitata (well considered tum haberet, Sali J. 4 5 , 2 : pugnatum eae
hominem, id. Capt 3 , 4 , 6 4 ; eo id. Cora I, or weighed) esse debent, Id. de Or. 3.14' Al- pe directa acie, saepe in agminibus, saeI, 92; 2 , 1 , 2 4 : ut eos agitent furiae, neque gam, Verg. A. 2,640.So esp. freq. in Tae.: pe eruptionibus, VelL 2, 47: effuso agmiusquam consistere patiantur, Cia Rosa Britanni agitare inter se mala servitutis, ne abire, Liv. 44, 39: nno agmine victores
Am. 24 (et Verg. A. 3,331: scelerum (feriis Agr 15: bellum adversus patrem agitare, I cum victis in urbem irrupere, id. 2, 3 0 :
agitatus Orestes, id. ib. 4,471): suum Quem- id. H. 4,86, id. A. 1 , 6 ; 1,12.With de: de uno agmine persequentes, Vulg. Judith, 15,
que scelus agitat amentiaque afficit, id. ib. bello, Tae H. 2 , 1 : agitanti de Claudio, id. 4 a i f t T r a n e t , conor., an army, and
24: agitare et insequi poetas, Tae. Or. 4; 25 A. 6,46: de tempore ac loco caedis agita- i properly considered as in motion, on the
and 41: multis illunis Jactata atque agita- bant, id. ib. 15,50; 1,12i Id H. 4,69.With march (while exercitus is a disciplined
ta, Cie. Quint. 2: est magni viri, rebus agita- num: agitavere, num Messalinam depelle- army, and acies an army in battle-array)
tis ^perturbatis, Beier) punire sontes, id. rent amore Silii, Tae A U, 29; kLH.1,19. A s as the signal for marching was
Offi i, 24,82: agitabatur animus inopia rei With -ne: agitavere placeretne, etc., Tae. H. given, the Extraordinarii and the allies of
familiaris et conscientia scelerum, Sali. C, 3,1.With an : an Artaxata pergeret, agi- the right wing, with their baggage, first put
6,7: quos conscientia defectionis agitabat, tavit, lac A. 13, 41 With quomodo, Taa themselves in motion, then the legions, and
Tae. Agr. 16: commotus metu atque libidine A 2, 12.With ut (of purpose): nt Nero- last the milies of the left wing, with a part
diversus agitabatur, was drawn in different nem pudor caperet, insita spe agitari, Taa of the cavalry, which either rode behind
directions, SalL J 25, ; Liv. 22,12. De te A. 16, 26,P, To treat or speak of or con- the army, ad agmen claudendum or cogensemper inops agitet vexetque cupido, Hor. cerning a thing, to confer about, deliberate dum. to close the train, I. a to keep it to
Ep. 1,18,98: quos agitabat timor, Tae. Agr. upon Romae per omnis locos et conven- gethei. or on the side In such an ordei
16: timore et metu agitati, Vulg. Judith, 15, tus de facto consulis agitari (impersfor (composito agmine, non Itineri magis apto
I: injuriisagitatus,Flor. 1,8,7. seditionibus. agitabatur), discussions were had, 8alL J 30, quam proelio) that it might be easily put
Just. 12,4,12.C, To assail xoith reproach, I; cum de foedere victor agitaret, Liv. , into the line of battle, if the enemy ven
derision, insult $ to reprove, blame, scoff, 5: 30,3. * Cl. Sat agitare, with gen., in tured to attack i t ; cf. Sali. J 46, 6
An
deride, insult, mock: agitat rem militarem. Plaut, se sat agere, to have enough to do, to army in Cios ranks was called agmen juInsectatur totam legationem, attacks, ridi- have trouble with: nunc agitas sat Uite tua stum, Tae. . 1,68, or agmen pilatum, Serv.
cules, Cia Mur. 9,21; id. Brut 28,109: mea rum rerum, Baeti*. 4,3,23.
ad Verg. . 12,121 When there was no
saevis agitat fastidia verbis, Hor Epod. 12.
A f f i c i * (trisyL), ae, and A g l a i a apprehension ei the enemy, less care was
13; without verbis: agitant expertia fru- A g l a i 5 / t ' and *Ay\ai (bright- taken for the protection of the army: aggis, id. A. P. 341: vesanum poetam agitant ness, splendor), one of Vim graces, Sen. Ben. mine Incauto, i. e. minus munito, ut inter
pueri, id. ibi 456. - B . In gen., to drive 1 , 3 ; Vera. Cat II, 60
pacatos, ducebat, ea consul, Liv. 35, 4.
or urge on a thing, to accomplish or do, to
A g l & o p h d n * antis, f f c , ' * ? * * ^ , , The order of march was, however, differdrive at, to be employed in, be engaged in,
ent, according to circumstances and the
to have, hold, keep, to celebrate; v. ago, II a celebrated Greek painter, before Zeuxis nature ef the ground, Liv. 36,4; 27,28; and
Cia
de
Or.
3
.
7
;
Plin.
35,
9,34,
8
60;
Quint
D. (in the historians, esp. Satiust, very
cf. Smith' Antiq.Sometimes the army
freq.): Haec ego non agitem? should I 12,10,3 Spald
In the form of a square, agmen
* aglaophotis, idts,/,ji7Aa^T.v marched
not drive at? Juv 1, 62: vigilias, io keep,
quadratum, with their baggage in the midPlaut Trin. 4, 2, 27; so, custodiam, id. splendidly bright) J, A magic herb ef a dle, so as to be in battle-array on meeting
Rud. 3, 6, 20; so Taa A. 11,18: hoc agi- brilliant color: aglaophotim herbam, quae the enemy; hence agmen quadratum ofttemus convivium vino et sermone suavi, admiratione hominum propter eximium en meane the eam as acies triplex, an
let us celebrate, Plaut As. 6 . 1 , 7 : Dionysia, colorem acceperit nomen, Plin. 24,17,102, army formed in line of battle, only that the
Ter. Heaut 4, 4, U; eo id. Hec. I, 2, 18: 160.Ii. The peony (Paeonia officinalis, former indicates that they are on the
Linn.), App. Herb. 65.
convivia, . M. 7, 431; Suet Claud. 32
marsh, and the latter that they are at
festa gaudia, Sil. 16, 423: meum natalem,
aglaspis, H I S , m., , L restHence, like acies, with the epithet
Plaut Pera 5, I, 16; so festos dies, Cia 7 Knot- acuit (with a glittering shield), sol- primum, the vanguard, Liv. 34, 28; Taa
Verr. 2, 2, 63: Jocos, . M. 3, 319 : agra- diers with bright shields, Liv. 44,41 (others, Agr. 3 6 : medium, the centre, Liv. 10, 41;
ria lex a Flavio tribuno plebis vehementer as Weissenb. and Madv., perh. more correct- Tae. . 4 , 2 2 : extremum, Liv. 34, 28; Taa
agitabatur, was powerfully urged, support- ly read ehalcaspides, with brazen shields).
. 2, 100 j or, novissimum, the rear, rear
ed, Cie. Att. 1,19: quae cum praecepta pa
Aglauros, I/ a daughter of Cecrops, guard. Liv. 44, 3 3 ; so, extremi agminis,
rentis mei agitarem, was striving to comply and sister of Herse and Pandrosos, changed Vulg. D%ut25,18: ut inde agmine quadrate
with, SalL J. 14, 2 (modestius dictum pro: by Mercury into a stone. . M. 2,660; 739, ad urbem accederet, marching in a square,
studere, ut agerem, Cort): laeti pacem agi- 819 sq.; Hyg. Falx 166
Cia PhiL*13,8: pariter atque in conspectu
tabamus, were at peace, enjoyed the delights
a g m e n , inis, . {as if contr. from agi- hostium quadrato agmine incedere, SalL J
of peace, id. ib. 14, IO: dicit se missum a
100,1; c id. ib. 46,6,7: Hannibal agmine
consule venisse quaesitum ab eo, pacem an men, from ago; c f : tegimen,tegmen, from quadrato amnem ingressus, Liv. 21, 5; se
tego].
I.
L
i
t
A.
In
gen.,
train,
i.
e.
bellum agitaturus foret, id. ib. 109, 2: quoid. 31, 36; 37, 39: quadrato agmine velut
niam deditionis mora induciae agitabantur, a collected multitude in motion or moving in aciem irent, Curt 5; i, 19 aL Someforwards;
of
things
of
any
kind,
but
esp.
there was a truce, id. ib. 29,4; id. C. 24,2.
(so most freq. in prose) of men or animals. times, esp. in the poets in the plur., in gen.
72
father has made his will (cf. I. A.): numerum liberorum finire aut quemquam ex adgnatis necare flagitium habetur, Tae. G. 19;
id. H. 6, 5.
* agn&ticius (adg-)
or-tius, a ,um,
a tall plant resembling the willow, the chastetree: agnus castus, Plin. 24, 9, 38, g 59.
* agnoscatis, e, adj. [agnosco], that
can be known, cognizable, Tert. adv. Val. 27.
agnosco (adgn-; also adn-; cf.
Wagn. Orthog. Verg. p. 407), novi. nitum
(like cognitum from cognosco; cf. pejSro
and dejuro from jOro), 3, v. a. [ad, intone,
-gnosco, nosco] (part. perf. agnotus, Pac.
ap. Prise, p. 887 P.; part. fut. act. agnoturum Sail. H. Fragm. 2, 31; cf. Diom. 383
P.; class.; used very freq. by Cicero). I.
As if to know a person or thing well, as
having known it before, to recognize: agnoscere always denotes a subjective knowledge or recognition; while cognoscere designates an objective perception; another
distinction v. in II.): in turba Oresti cognita agnota est soror, was recognized by
Orestes as his sister, Pac. ap. Prisc. 887 P.:
virtus cum se extollit et ostendit suum lumen et idem aspexit agnovitque in alio,
and when she has perceived the same in
another, and has recognized it, Cie. Lael.
27,100: id facillime accipiunt animi, quod
agnoscunt, Quint. 8, 3, 71: cum se collegit (animus) atque recreavit, tum agnoscit illa reminisceudo, Cie. Tusc. I, 24,
5 8 : quod mihi de filia gratularis, agnosco
humanitatem tuam, id. Fam. I, 7 (cf. on
the contr. id. ib. 5, 2, where Cie., speaking
of himself, says: Cognosce nunc humanitatem meam, learn from this, etc.): nomine
audito extemplo agnovere virum, Liv. 7,39:
veterem amicum, Verg. . 3, 82: matrem,
id. ib. 1,405: Figulum in patriam suam venisse atque ibi agnosci, and is there recognized (by those who had already knownhim),
Quint. 7,2,26: formas quasdam nostrae pecuniae agnoscunt, Tae. G. 5: agnoscent Britanni suam causam, id. Agr. 32: nitorem et
altitudinem horum temporum agnoscimus,
id. Or. 21: quam (tunicam) cum agnovisset pater, Vulg. Gen. 37, 33. B . r a s f.,
as a result of this knowledge or recognition, to declare, announce, allow, or admit a
thing to be one's own, to acknowledge, own:
qui mihi tantum tribui dicis, quantum ego
nec agnosco (neither can admit as due to
me) nec postulo, Cie. Lael. 9: natum, Nep.
Ages. I, 4: Aeacon agnoscit summus prolemque fatetur Juppiter esse suam, . M.
13, 27 (cf. in Pandects, 25, Tit 3: de agnoscendis vel alendis liberis): an me non
agnoscens ducem? will you not acknowledge me as your general ? Liv. 6, 7: agnoscere bonorum possessionem, to declare the
property as one's own, to lay claim to it,
Dig. 26, 8, II (cf. agnitio, I . ) : agnoscere
aes alienum, ib. 28, 5, I: facti gloriam,
Cie. Mil. 14 fin.: susciperem hoc crimen,
agnoscerem, confiterer, id. Rab. Perd. 6:
fortasse minus expediat agnoscere crimen
quam abnuere, Tae. A. 6, 8: sortilegos, Cie.
Div. 1,58,132: et ego ipse me non esse verborum admodum inopem agnosco, and I
myself confess, allow, etc., id. Fam. 4, 4: id
ego agnovi meo jussu esse factum, id. ib.
5, 20,3: carmina spreta exolescunt; si irascare, agnita videntur, Tae. A. 4, 34. I I .
To understand, recognize, know, perceive by,
from, or through something: ut deum agnoscis ex operibus ejus, sic ex memoria rerum et inventione, vim divinam mentis
agnoscite, Cie. Tuso. I, 28, 70; id. Plane. 14,
35: ex fructu arbor agnoscitur, Vulg. Matt.
12, 3 3 : inde agnosci potest vis fortunae,
Veli. 2, 116, 3.Also, absol.: Augusti laudes agnoscere possis, you can recognize the
praises of Augustus, * Hor. Ep. 1,16, 29:
accipio agnoscoque deos, Verg. . 12, 260
(cf. accipio): agniti dempsere sollicitudinem, Tae. . 2, 68: Germanicus, quo magis
agnosceretur, detraxerat tegimen, id. A. 2,
21: terram non agnoscebant, Vulg. Act. 27,
3 9 . I n g e n . , to become acquainted with,
to know ; to perceive, apprehend, understand,
discern, remark, see : quin puppim flectis,
Ulixe, Auribus ut nostros possis agnoscere
cantus, Cie. Fin. 5,18,49 (as transi, of Horn.
Od. 12, 185, Nijo , '
oir' ): haec dicta sunt subtilius ab
Epicuro quam ut quivis ea possit agnoscere, understand, id. N. D. 1,18, 49; Verg. A.
IO, 843; Phaedr. 2, 5, 19: alienis pedibus
ambulamus; alienis oculis agnoscimus, Plin.
29,1, 8, g 19.
74
AGO
AGO
AGO
gratias diligenter, Cie. Fam. I, IO: immortales ago tibi gratias agamque dum vivam;
nam relaturum me adfirmare non possum,
id. ib. IO, II, I: maximas tibi omnes gratias agimus, C. Caesar; majores etiam habemus, id. Marcell. II, 33: Trebatio magnas
ago gratias, quod, etc.. id. Fam. II, 2 8 , 8 : renuntiate gratias regi me agere; referre gratiam aliam nunc non posse quam ut suadeam, ne, etc., Liv. 37, 37: grates tibi ago,
summe Sol, vobisque, reliqui Caelites, *Cic.
Rep. 6, 9: gaudet et invito grates agit inde
parenti, . M. 2,152; so id. ib. 6,435; 484;
IO, 291; 681; 14,596; Vulg. 2 Reg. 8, IO; ib.
Matt. 15, 36 aL; and in connection with
this, laudes agere: Jovis fratri laudes ago
et grates gratiasque habeo, Plaut. Trin. 4,
I, 2: Dianae laudes gratesque agam, id.
Mil 2, 5, 2; so, diis immortalibus laudesque et grates egit, Liv. 26,48: agi sibi gratias passus est, Tae. Agr. 4 2 ; so id. H. 2,
71; 4, 51; id. A. 13, 21; but oftener grates
or gratis in Tae.: Tiberius egit gratis benevolentiae patrum, A. 6,2: agit grates, id. H.
3,80; 4,64; id. A . 2 , 3 8 ; 2,86; 3,18; 3,24; 4,
15 a i 5 . Of time, io pass, spend (very freq.
and class.): Romulus in caelo cum dis agit
aevoin, Enn. ap. Cie. Tuso. 1,12,28; so Pac.
id. ib. 2, 21, 49, and Hor. S. 1, 5,101: tempus, Tae. . 4, 62; id. . 3, 16: domi aetatem, Enn. ap. Cie. Fam. 7, 6: aetatem in
litteris, Cie. Leg. 2, I, 3: senectutem, id.
Sen. 3, 7; c-f. id. ib. 17, 60: dies festos, id.
Verr. 2 , 4 , 4 8 ; Tae. G. 17: otia secura, Verg.
G. 3, 377; Ov. F. I, 68; 4, 926: ruri agere
vitam, Liv. 7, 39, and Tae. A. 15, 63: vitam
in terris, Verg. G. 2, 538: tranquillam vitam agere, Vulg. I Tim. 2, 2: Hunc (diem)
agerem si, Verg. A. 5, 51: ver magnus agebat Orbis, id. G. 2, 338: aestiva agere, to
pass, be in, summer quarters, Liv. 27, 8;
27, 21; Curt. 5, 8, 2 4 P a s s . : menses jam
tibi esse actos vides, Plaut. Am. I, 3, 2:
mensis agitur hic septimus, Ter. Hec. 3, 3,
34, and . . 7,700: melior pars acta (est)
diei, Verg. A. 9,156; Juv. 4, 66; Tae. A. 15,
63: acta est per lacrimas nox, . H. 12,58
Ruhnk.: tunc principium anni agebatur,
Liv. 3, 6: actis quindecim annis in regno,
Just. 41, 5, 9: Nona aetas agitur, Juv. 13,
28 ai.With annus and an ordinal, to be
of a certain age, to be so old : quartum annum ago et octogesimum, am eighty-four
years old, Cie. Sen. 10, 3 2 : Annum agens
sextum decimum patrem amisit, Suet.
Caes. I. M e t a p h . : sescentesimum et
quadragesimum annum urbs nostra agebat, was in its 640< year, Tae. G. 37.
Hence also absol. (rare), to pass or spend
time, to live, to be, to be somewhere: civitas
laeta agere, was joyful, Sail. J. 55, 2: tum
Marius apud primos agebat, id. ib. 101, 6:
in Africa, qua procul a mari incultius agebatur, id. ib. 89, 7: apud illos homines, qui
tum agebant, Tae. A. 3 , 1 9 : Thracia discors
agebat, id. ib. 3, 3 8 : Juxta Hermunduros
Naristi agunt, Tae. G. 42: ultra jugum plurimae gentes agunt, id. ib. 43: Gallos trans
Padum agentes, id. H. 3, 34: quibus (annis) exui Rhodi agit, id. A. I, 4: agere inter homines desinere, id. ib. 15, 74: Vitellius non in ore volgi agere, was not in the
sight of the people, id. . 3, 36: ante aciem
agere, id. G. 7; and: in armis agere, id. A.
14,55 = versari.6, In the lang. of offerings, 1.1., to despatch the victim, to kill,
slay. In performing this rite, the sacrificor
asked the priest, agone, shall I do it? and
the latter answered, age or hoc age, do it:
qui calido strictos tincturus sanguine cultros semper, Agone? rogat, nec nisi jussus
agit, Ov. F. I. 321 (cf. agonia and agonalia):
a tergo Chaeream cervicem (Caligulae) gladio caesim graviter percussisse, praemissa
voce, hoc age, Suet. Calig. 58; id. Galb. 20.
This call of the priest in act of solemn
sacrifice, Hoc age, warned the assembled
multitude to be quiet and give attention;
hence hoc or id and sometimes haec or
istuc agere was used for, to give attention to, to attend to, to mind, heed ; and followed by ut or ne, to pursue a thing, have
it in view, aim at, design, etc.; cf. Ruhnk.
ad Ter. And. 1, 2, 15, and Suet. Calig. 58:
hoc agite, Plaut. As. proi. init.: Hoc age,
Hor. S. 2,3,152; id. Ep. 1,6,31: Hoc agite, of
poetry, Juv. 7, 20: hoc agamus, Sen. Clem.
1 , 1 2 : haec agamus, Cie. Tuso. I, 49: agere
hoc possumus, Lucr. I, 41; 4, 969; Juv. 7,
AGRA
AGON
jl^r&rius,
agrarii,
AGRI
* agraticum, i, [ager],
a revenit*
fromland, a land-tax, Cod. Th. 7,20, IL
agrestis, , dj' [id] Z. L i t . , pertaining to land, fields, or the country, country, rural, rustic, wild, : Musa, Lucr.
5,1397: te in Arpinati videbimus et hospitio agresti accipiemus, Cie. Att 2, 16 fin. :
vestitus, Nep. Pel. 2 , 5 : falx, Tib. 2,6,28 ai.:
poma, Verg. A. 7, 111: cum lactucis agrestibus, Vulg. Exod. 12,8: ligna non sunt pomifera, sed agrestia, ib. Dent 20,20: herbas
agrestes, ib. 4 Reg. 4, 39.Subst.: agrestis, is {ffen. plur. agrestem, . . 14,
635), a countryman, rustic, farmer, peasant, Lucr. 5,1382: non est haec oratio habenda aut cum imperita multitudine aut
in aliquo conventu agrestium. Cie. Mur. 29:
collectos armat agrestes, Verg. A. 9, I I :
Fictilia antiquus primum sibi fecit agrestis
Pocula, Tib. I, I, 39: facinus admissum a
quodam agresti, Tae. A. 4, 45: inopes agrestes, id. H. 2, 13; 4, 50. I I . T r a n e t ,
and in mal. part A. Rustic, in opp. to
the refined citizen (urbanus, as is
opp. to ), boorish, clownish, rude,
uncultivated, coarse, wild, savage, barbarous, of persons and things: sunt quidam
vultu motuque corporis vasti atque agrestes, Cie. de Or. I, 26, 115: O rem dignam, in qua non modo docti, verum etiam
agrestes erubescant, id. Leg. 1,14,41: aborigines, genus hominum agreste, Sali. C. ,
I: Ego ille agrestis, saevos, tristis, parcus,
truculentus, tenax Duxi uxorem, Ter. Ad. 6,
4 , 1 2 : quis nostram tam animo agresti ac
duro fuit, ut, etc., Cie. Arch. 8: dominus
agrestis et furiosus, id. Sen. 14: exculto
animo nihil agreste, nihil inhumanum est,
id. Att. 13, 4 5 ; so . . II, 767: rustica
vox et agrestis, Cie. de Or. 2, I I ; 2, 3.
Hence, agrestiores Musae, ruder, of the
language of the bar, in opp. to more refined
and polished eloquence, Cie. Or. 3, I I . B .
Wild, brutish: vultus, . M. 9, 96: agrestem detraxit ab ore figuram Juppiter (of
Io), Prop. 3, 31, 13. Comp., v. above.
* Sup. agrestissimus, Cassiod. Ep. 7, 4.
* Adv. comp. neutr. agrestius, Spart Hadr.
3.
ae, m. (Lncr. has gen.
plur. agricolam in 4, 686, but reg. form in
2,1161; 6,1260) [ager-colo], a cultivator of
land, in the widest sense, a husbandman,
agriculturist (including even the vine-dresser, gardener; also one who takes pleasure
in agriculture, etc.); or in a more limited
sense, a farmer, ploughman, countryman,
boor, peasant. I. r o p.: bonum agricolam
laudabant, Cato, R. R. I, 2: agricolae assidui, Cie. Rose. Am. 16: (Deiotarus) optimus
paterfamilias et diligentissimus agricola et
pecuarius, devoted to agriculture and cattlebreeding, id. Deiot. 9: sed venio ad agricolas, the farmers, id. Sen. 16: agricolam laudat juris peritus, Hor. S. I, 1 , 9 : invisum
agricolis sidus, id. ib. 1,7, 26: sollers, Nep.
Cat 3: peritissimus, Col. R. R. I, I i , I: fortunati, Verg. G. 2, 468 : indomiti, id. A. 7,
521: parvo beati, Hor. Ep. i, 2,139: negotiosi, Col. R. R 9,2, 5: severi, Lucr. 6,1366:
miseri, Verg. A. 12,292; Vulg. Gen. 4 , 2 ; ib.
Jacob. 5,7.Of the vine-dresser, keeper of
a vineyard: locavit eam (vineam) agricolis, Vulg. Matt. 21, 3 3 ; ib. Joan. 16, L
Hence, H, M e t o n . , of the gods,patrons,
tutelary deities of agriculture, as Ceres, Bacchus, Faunus, etc.: agricolarum duces di,
Varr. R. R. 1 , 1 , 4 : Redditur agricolis gratia caedibus, Tib. 2 , 1 , 3 6 .
ae, m., a Roman proper
name: Cn. Julius, a celebrated Roman commander, father-in-law of Tacitus, who wrote
his life, v. Tae. Agr.
1. agricola,
2. Agricola,
agricolaris,
agricolatio,
* agricolor,
agricultio,
agri cultio,
AH
AIO
a h a , inter j. [ace. to Prisc. 570 P., primitive of the preced., but more rare], aha!
ah! haha! an exclamation. I. Of reproof
or denial: aha, tace, Plaut. True. 4, 4, 36 ;
id. Rud. 2, 4, 6: aha, minime, id. Bacch. 1,
1, 6 4 . I I . Of laughter, Plaut. Bacch. 4, 7,
11.
Ahala, ae, m., a Roman family name,
e. g. C. Servilius Ahala, who slew the turbulent Maelius, Cie. Cat. I, 1, 3; id. Sen.
16, 56.
Aharna, a e , / , town in Etruria, Liv.
10, 25.
ahenator, v. aeneator,
aheneas, ahenipes, etc., v. aen-.
1. a i ,
old Lat., corresponding to ae:
AIDILIS, CAISAR, AITERNOS, f o r A e d i l i s , C a e s a r ,
AIO
aio is commonly used in indirect, and
inquam in direct discourse ; cf. Doed. as
cited above; Herz. ad Sail. C. 48, 3; and
Ramsh. Gr. 800). a.
indirect discourse:
insanam autem illam (sc. esse) aiunt, quia,
etc., Pac. ap. Cie. Her. 2,23,36; Plaut. Capt.
1, 1, 3: Ch. Hodie uxorem ducis ? Pa.
Aiunt, they say so, id. ib. 2, 1, 21: ait hac
laetitia Deiotarum elatum vino se obruisse,
Cie. Deiot. 9: debere eum aiebat, etc., id.
Verr. 2 , 1 , 1 8 : Tarquinium a Cicerone immissum aiebant, Sali. C. 48, 8: Vos sapere
et solos aio bene vivere, Hor. Ep. 1,15, 45;
id. S. I, 2, 121; id. Ep. I, I, 88; I, 7, 22.
b, In direct discourse: Ennio delector, ait
quispiam, quod non discedit a communi
more verborum; Pacuvio, inquit alius, Cie.
Or. II, 36: Vos o, quibus integer aevi Sanguis, ait, solidaeque,etc., Verg. . 2, 639 ; 6,
630: 7,121; 12,156: O fortunati mercatores! gravis annis Miles ait, Hor. S. I, I, 4;
id. Ep. 1,15, 40; 1,16, 47; id. S. 2,7, 72; I,
3, 22. e. With acc.: Causa optumast,
Nisi quid pater ait aliud, Ter. And. 5, 4, 47:
Admirans ait haec, Cat. 5 , 3 , 4 ; 63,84: Haec
ait, Verg. A. I, 297; v. B . B . Simply to
speak, and esp. in the form of transition, sic
ait, thus he speaks or says (cf. the Horn,
): Sic ait, et dicto citius tumida aequora placat, Verg. A. 1,142; 5, 365 ; 9, 749.
Also of what follows: Sic ait in molli fixa
toro cubitum: 44 Tandem," etc., Prop. I, 3,
3 4 . C . Ut ait quispiam (regularly in this
order in Cie.), in quoting an unusual expression, os one says : ut ait Statius noster
in Synephebis, Cie. Sen. 7: ut ait Homerus,
id. ib. IO: ut ait Theophrastus, id. Tuso. I,
19,45: ut ait Thucydides, Nep. Them. 2: ut
ait Cicero, Quint. 7,1, 51; 8, 6, 73; 9, 4, 40;
in contrast with legionarii, and separated so Sail. C. 21, 5: ad rem gerendam, Nep.
from them in enumeration, also having Paus. 2, 6.With super: alacri corde sua leader, called praefectus alae, Tae. . 2, per omnibus, Vulg. 3 Reg. 8, 66. In Sali.
59 ai.; cf. Lips, de Milit. Rom. 1, 10 Ma- once for nimble, active: cum alacribus salnut.; Cie. Fam. 2, fin.; Herz. ad Caes. tu, cum velocibus cursu certabat, Fragm.
B. G. 1, 51; Smith, Diet. Antiq.; Cincius 62, p. 248 Geri.B. Of animale : equus,
ap. Geli. 16, 4, 6; cf. Geli. 10, 9, I: Alae, Cie. Div. 33,73: bestiae, Auet. ad Her. 2,19.
equites: ob hoc alae dicti, quia pedites I I . T r a n s i , poet., of concrete and abtegunt alarum vice, Serv. ad Verg. A. 4, stract things : alacris voluptas, a lively
121: peditatu, equitibus atque alis cum pleasure, Verg. E. 5, 68; so, alacres enses,
hostium legionibus pugnavit, Cato ap. Geli. quick, ready to cut, Claud. Eutr. 2, 280: in15, 9, 5; Cie. Off. 2, 13, 45: dextera ala (in volant (in pugnam) impetu alacri, with a
alas divisum socialem exercitum habebat) spirited, vigorous onset, Plaut. Am. 1,1,90.
in prima acie locata est, Liv. 31, 21; Veli. Sup. not used; cf. Charis. 88 P.; Rudd.
2, 117 ai.An ala, as a military division, I. p. 177, n. 48.Adv.: alacriter, briskusu. consisted of about 500 men, Liv. IO, ly, eagerly, Amm. 14,2.Comp., Just. 1, 6,
29.
m
Such alae gave names to several
alacritas, atis,/ [alacer], the condition
towns, since they were either levied from or quality of alacer, liveliness, ardor, briskthem, quartered in them, or, after the ex- ness, alacrity, eagerness, promptness, joy,
Aius Loquens or Aius Locutius, piration
of their time of service, received
a deity among the Romans, who made the the lands of such towns.So, Ala Flaviana,. gladness: alacritas rei publicae defendenannouncement to them, The Gauls are com- Ala Nova, et saep. (cf. castrum, II. I .fin.). dae, Cie. Phil. 4,1: mira sum alacritate ad
litigandum, Cie. Att. 2, 7; so id. ib. 16, 3:
ing I Varr. ap. Geli. 16.17, 2: Alus iste LoAlabanda, orum, n. and a e , / , a city alacritas studiumque pugnandi, Caes. B. G.
quens, quando, etc., Cie. Div. 2, 32, 69; cf.
in
the
interior
of
Caria,
distinguished
for
1, 46: animi incitatio atque alacritas, id.
id. ib. 2, I, 46: templum in Nova Via Aio
Locutio fieri, Liv. 6, 60; cf. id. 6, 32; cf. its wealth and luxury, founded by Alaban- B. C. 3,92: alacritas animae suae,Vulg. Ecdus,
who
was
honored
by.
the
inhabitants
as
cli. 45, 29: finem orationis ingens alacritas
Becker, Antiq. vol. 4, p. 35.
t aizoon, .,=: (ever-living), a deity : now Arab-Hissar ; plur. form, Cie. consecuta est, Tae. Agi*. 35: (naves) citae
an evergreen plant. I. Majus, live-forever, . D. 3,15; 3,19; Liv. 33,18; 38,13: Juv. remis augebantur alacritate militum in
houseleek: Sempervivum tectorum, Linn.; 3, 70; sing, form, Plin. Ep. 5, 29.Hence, speciem ac terrorem, id. A. 2, 6.Of ani.D. 3,19; Liv. 38, mals: canum in venando, Cie. N. D. 2, 63.
Plin. 25,13, 102, 8 160.II. Minus or mi- Alabandenses,Cie. tfie
inhabitants of Of a joyous state of mind as made known
nusculum, stone-crop: Sedum album,Linn.; 13; or A l a b a n d e n s i
Alabanda, Liv. 45, 25. Alabandeus by external demeanor, transport, rapture,
Plin. 25,13,102, 160.
(four syll.), a, um, adj., of Alabanda: HieA j a x , Scis, m . , = Arne, the name of two rocles, Cie. Brut. 95 ; Vitr. 7, 5 . A l a ecstasy: inanis alacritas, id est laetitia geGreeks renowned for their bravery. I. Ajax bandlCUSi a> um , pertaining to Ala- stiens, Cie. Tusc. 4,16, 36: vir temperatus,
Telamonius, son of Telamon, who contend- banda, Plin. 19, 9, 56, g 174; 21, 4,10, g 16 constans, sine metu, sine aegritudine, eine
ed with Ulysses for the possession of the ai.Also, A l a b a n d i s , a, um: gem- alacritate ulla, sine libidine, id. ib. 5,16,48.
arms of Achilles, and, when the former ma, a precious stone, named after Alaban- With obj. gen., joy on account ofi something : clamor Romanorum alacritate perobtained them, became insane and killed da, Isid. Orig. 16,13.
fecti operis sublatus, Liv. 2, IO med.*In
himself. From his blood the hyacinth
plur.: vigores quidam mentium et alacrisprang up, . M. 13, 395.II. Ajax Oilealabarches and alabarchia, ae, v. tates.
Geli. 19,12, 4.
us, son of Oileus, king of the Locri, who arabarches, arabarchia.
alacriter, adv., . alacer fin.
violated Cassandra, Verg. A. 1, 41; Cie. de
t alabaster, tri, m. (plur. also alabaAlamanni, Y Alemanni.
Or. 2, 66.HI, The title of an unfinished stra, n')i , plur. -pa. I, A
Alanus, a, um, adj., ofi or pertaining
tragedy of the emperor Augustus. Suet. Aug. box or casket for perfumes, tapering to a
85.
point at the top, a box for unguents: ala- to the Alani,=z'A\avoi,a very warlike Scytha j u g a : abiga, Scrib. 167; cf. Rhod. Lex. baster plenus unguenti, * Cie. Ac. Post. ap. ian nation upon the Tanais and Palus (Rotis : gens Alana, Claud. B. Get. 583.Subst.:
ala ae, fi [for axla, contr. from axilla, Non. 645, 16: mulier habens alabastrum Alanus,
m-i 0116 f the Alani, Lue. IO,
Cie. Or. 45,153; cf. = (Hesych.) unguenti, Vulg. Matt. 26, 7; ib. Marc. 14, 3; 454.Com. plur.: A l a n i , Orum, the Alani,
= shoulder = O. H. Germ. Ahsala; Germ. ib. Luc. 7, 37: redolent alabastra, Mart. 11, Plin. 4,12,25, g 80; Sen. Thyest. 629; Lue.
Achsel]. I, Lit., wing, as of a bird: galli 8, 9; Plin. 13, 2, 3, g 19.Hence, H. The 8, 223; VaL FI 642.
plausu premunt alas, Emi. ap. Cie. Div. 2,26; form of a rose-bud, pointed ai the top: in
Verg. . 3, 226 ai.: Me. Vox mihi ad auris virides alabastros fastigato, Plin. 21, 4, IO,
a l a p a , a e , / [akin to -cello, to smite, as
advolavit. So. Ne ego homo infelix fui, qui g 14.^ *
if calapa; cf. ], a stroke or blow
t
alabastrites,
ae,
m.,
=
non alas intervelli, that I did not pluck offi
upon the cheek with the open hand, a box
its wings, Plaut. Am. 1,1.170. Poet., of the . I. A stone, composed of carbonate of on the ear: ducere gravem alapam alicui,
lime
(not
of
gypsum,
like
the
modern
alagods: Mors atris circumvolat alis, Hor. S.
to give, Phaedr. 5, 3: ministri eum alipis
2,1, 58: volucris Fati Tardavit alas, id. C. 2, baster), alabaster-stone; also called onyx caedebant, Vulg. Marc. 14, 65; ib. Joan. 18,
and
onychites,
from
which
unguent
and
17, 25: bibulae Cupidinis alae, Ov. A. A. I,
22; 19, 3; esp. among actors, for the pur233: furvis circumdatus alis Somnus, Tib. perfume boxes were made, Plin. 36, 8, 12, pose of exciting a laugh among their audit8
60.
I
I
.
A
precious
stone
found
in
the
2, I, 89: me joeundis Sopor impulit alis,
ors, * Juv. 8,192; * Mart. 6, 61, 11.When
Prop. I, 3, 45: Madidis Notus evolat alis, region ofi the Egyptian town Alabastron, a slave was emancipated, his master gave
Plin.
37,10,
64,
g
143.
. M. i, 264.Of sails: velorum pandimus
him an alapa; hence, poet.: multo majoris
alas, Verg. A. 3, 520.Of oars: classis cenAlabastron oppidum ( alapae mecum veneunt, i. e. with me freetenis remiget alis, Prop. 4, 6, 47: remigium , PtoL), a city of Egypt in the Thebais, dom is much more dearly purchased, Phaedr.
alarum, Verg. A. I, 301 (cf. Hom. Od. II, Plin. 5, II, g 61.
2, 5, 25^
t alabeta, ae, m., ~ \, a jish
125); so inversely remi is used of wings: sui alapus, > m [alapa], a parasite, who
per fluctus alarum insistere remis, . M. 5, found in the Nile: Silurus ancillaris, submitted to the box on the ear for gold,
658 (cf. hptcaei, Eur. Iphig. Taur. Linn, Plin. 6, 9, IO, g 5L
A l ^ j t f , is, m., a river in Sicily, Sil. 14, Gloss. Isid.; cf. Barth. Advers. 19, 22.
289; Aeschyl. Agam. 52; and cf. Lucr. 6,743).
AlariCUS, h
Alario, a king ofi the
Of wind and lightning: Nisus Emicat et 228. ^
ventis et fulminis ocior alis, Verg. A. 5, 319
alacer, oris e> adj. (also in masc. ala- Goths, Claud. B. Get. 43L
aiII, Transi. A. In man, the upper and cris, Enn., v. below; Ter. Eun. 2, 3,13, and
alarius, a, um (less freq. alaris, ),
under part of the arm, where it unites with Verg. . 5, 380; cf. Charis, p. 63 P.In adj. [ala].In milit. lang., that is upon the
the shoulder; the armpit, Liv. 9,41; 30, 34: more ancient times, alacer comm.; cf. Serv. wing (of an army), of the wing (opp. legioaliquid sub ala portare, Hor. Ep. I, 13, 12: ad Verg. A. 6,685, and 2. acer) [perh. akin to narii, v. ala, II. E.): cohortes alariae et lehirquinae, Plaut. Poen. 4, 2, 51: hirsutae, alere = to nourish, and olere=to grow; cf. gionariae, i. e. of the allies, Caes. B. C. I, 73:
Hor. Epod. 12, 5: halitus oris et alarum vi- Cie. Verr. 1, 6, 17; Auet. ad Her. 2,19, 29], cum cohortibus alariis, Liv. IO, 40 Weistia, Plin. 21, 20, 83. 142: virus alarum et lively, brisk, quick, eager, active ; glad, hap-senb.: alarii equites, id. 40, 40; so Tae. A.
sudores, id. 35, 15, 52, 185: sudor ala- py, cheerfiul (opp. languidus; cf. Doed. Syn. 3, 39; 4, 73; 12, 27 al.Subst., the form
rum, Petr. 128 (many Romans were accus- 3,247, and 4,450.In the class, per., esp. in alarius, * Cie. Fam. 2,17: ut ad speciem
tomed to pluck out the hair from the Cicero, with the access, idea of joyous ac- alariis uteretur, auxiliaries, allies, Caes. B.
armpits, Sen. Ep. 114; Juv. 11, 157 ; v. tivity). I. Lit. A. Of men: ignotus ju- G. I, 5LThe form alaris, : inter legio
alipilus).B. In animals, the hollow where venum coetus, alterna vice Inibat alacris,
the foreleg is joined to the shoulder; the Bacchio insultans modo, Enn. ap. Charis, nanos aut alares, Tae. H. 2, 94: alares Panshoulder - blade. Of elephants, Plin. 11, p. 214 P.: quid tu es tristis? quidve es ala- nonii, -id. A. 15, IO: alares exterruit, id. ib.
40, 95, 324.Of frogs, Plin. 9, 51, 74, cris? why are you so disturbed? or why so 15, II.'
Alasi, orum, m., a tribe of Libya, Plin.
159. C. In trees and plants, the hol- excited? Ter. Eun. 2, 3, 13 ( = incitatus,
low where the branch unites with the stem, commotus, Ruhnk.): videbant Catilinam 5, 5, 5, g 37.
Plin. 16, 7, 10. 29; so id. 22,18, 21, g 45; alacrem atque laetum, active and joyous,
t Alastor, oris, m, = (a tor25, 5, 18, g 38 ai.D. In buildings, the Cie. Mur. 24, 49: valentes imbecillum, ala- mentor). I. One of the companions of Sarwings, the side apartments on the right andcres perterritum superare, id. CaeL 28: pedon, Icing of Lycia, killed by Ulysses belefit oj the court, the side halls ov porches, the
Aman laetus et alacer, Vulg. Esth. 6, 9: fore Troy, . M. 13, 257.fi. Name of
colonnades ; called also in Gr. , Vitr. alacres animo sumus, are eager in mind, one of the four horses in the chariot of Pluto,
6, 4, 137; 4, 7, 92. B. In milit. lang., the Cie. Fam. 5,12 fin. Manut.; Verg. A. 6, 685 Claud. R. Pros. 1, 284. '
wing of an army (thus conceived of as ai.With ad: alacriores ad reliquum peralaternus, hf- [perh. akin to Germ.
a bird of prey), commonly composed of ficiendum, Auet. ad Her. 2, 31: ad malefi- Erie; Engl, alder], a shrub : Rhamnus Alathe Roman cavalry and the troops of the cia, id. ib. 2, 30: ad bella suscipienda ala- ternus, Linn.; Col. 7, 6; Plin. 16, 26, 45,
allies, esp. their horsemen; hence, alarii cer et promptus animus, Caes. B. G. 3,19; 108.
another for his meaning, opinion, or judgment, what do you mean ? what do you say
or think ? Th. Ita me di ament, honestust.
Pa. Quid tu ais, Gnatho ? Num quid habes, quod contemnas? Quid tu autem,
Thraso? Ter. Eun. 3, 2, 21: Hunc ais? Do
you mean this man? (indicis, q. v., II.)
Pers. 4, 27 e. When one wishes to try or
prove another, what is your opinion ? what
do you say? Sed quid ais? quid Amphitruoni [donoj a Telebois datumst? Plaut. Am.
1, 1, 262. Hence, * aiens, entis, P. a.,
affirming, affirmative (usu. affirmativus):
negantia contraria alentibus, Cie. Top. II,
49.
a i n = aisne, v. aio, II. F.
+ a i t hales, n.^= (evergreen),
a plant, also called Aizoon, houseleek, App.
Herb. 123.
ALBA
alatus, a , um, adj. [alafurnished with
ALBI
albaris, e, adj., v. the foil,
albarius, a , um, adj. [albo],
only in
archi t., pertaining to the whitening of walls.
Hence, albarium opus, or absol. albarium, wnite stucco, a mortar composed
of lime, ijypsum, and a little fine river
sand, with which walls were covered and
made white, Vitr. 5, 2,10; 7, 2, 3; Plin. 35,
16, 56, g 194; 36, 24, 59, 183; also, with
the form albaris, : OPVS ALBORE, Inscr.
Orell. 4239.albarius tector, a worker
in stucco, a plasterer, 'fert. Idol. 8; or absol.
albarius. Cod. Th. 13,4,2, and Inscr. Orell.
4142.
albatus, a j um, adj. [from albus, as
atratus from ater], clothed -in white: cum
ipse epuli dominus albatus esset, "'Cie.
Vati . 13; *Hor. S. 2. 2, 61; so Suet. Dom.
12.In the Circensian games, one party,
which was clothed in white, was called albati, Plin. 8, 42, 65, 160 Hard. (cf. russatus, Juv. 7,114).
albedo, i u i s , / [id.], white color, whiteness ; only in eccl. Lat.; Sev. Sulp. H. Sacr.
1,16; Cassiod. Ep. 12, 4.
albeo, re, v. . [id.], to be white (rare
and orig. poet., esp. often in Ovid; but also
in post-Aug. prose): campi ossibus, * Verg.
A. 12, 36: caput canis capillis, . . 13,
161. E s p . in the part. pres.: albens,
white: albentes rosae, Ov. A. A. 3, 182:
spumae, id. M. 15, 519: vitta, id. ib. 5, HO
ai.; in prose: equi, *Plin. Pan. 22; in Tae.
several times: ossa, A. I, 61: spumae, id.
ib. 6, 37: in pallorem membra, id. ib. 15,
64. The poet, expression, albente caelo,
at daybrealc, at the dawn, was used (acc. to
Caecilius in Quint. 8, 3,35) in prose first by
the hist. Sisenna (about 30 years before
Ca?s.), and after him by Caes. and the author of the Bell. Afric.; *Caes. B. C. 1. 68;
Auet. Bell. Afric. 11; ib. 80; cf. albesco.
albesco, re, v. inch, [albeo], to become
white (mostly poet, or in post-Aug. prose;
once in Cie.), *Lucr. 2, 773;.so Verg. A. 7,
528: albescens capillus, *Hor. C. 3, 14, 25:
.maturis messis aristis, Ov. F. 5, 357: aquilarum pennae, Plin. IO, 3, 4, g 13: flammarum tractus, Verg. G. I, 367: mare, quia a
sole collucet, albescit et vibrat, * Cie. Ac.
2, 33, 105.Hence, of the appearance of
daylight, of daybreak (cf. albeo), to dawn:
lux, Verg. A. 4, 586: albescente caelo, Paul.
Dig. 28, 2, 25.
i albesia (f r albensia), ium, n., a large
shield used by the Albenses, a people of the
Marsian race, Paul, ex Fest. p. 4 MQ11.
Albianus,
um, adj. [Albius], pertaining to Albius; only in Cie.: judicium,
Caecin. IO: pecunia, Clu. 30.
* albicasco, > inch, [albico], to become white, to grow clear: albicascit Phoebus, Matius ap. Geli. 15, 25 Hertz.
ALBU
Albinius, i i, ni. , the name of a Roman
gens: C. Albinius, Cie. Sest. 3, 6.Hence,
Albinianus, a, um, adj., of or belonging io
an Albinius.Subst.: Albiniani, orum,
m., adherents of Albinius, Spart. Sev. IO;
'fert. ad Scap. 2.
Albinovanus, i, W., Roman proper
name. I, C. hedo Albinovanus, a contemporary and friend of Ovid (v. l'ont. 4,10),
an epic poet, of whose greater epic, which
had for its subject the deeds of Germani
cus, we have only a fragment remaining,
under the title: De navigatione Germanici
per Oceanum Septentrionalem,in Sen. Suas.
I, p. II.See Quint. IO, I, 90; Crinit. Poet.
Lat. e. 64; Biihr's Lit. Gesch. 83: 217 and
218; Weicn. Poet Lat. 382,II. Celsus Albinovanus, a contemporary of Horace, to
whom the latter addresses one of his epistles (Ep. 1, 8, v. Schmid. Einl.).
* I . albinus, ij m . , = albarius, one who
covers wails with stucco or plaster, a plasterer: albini, quos Graeci appellant, Cod. Const. 10, 64,1.
2. Albinus, ij
a Roman family
name. I, The name of a Roman usurer,
Hor. A. P. 3 2 7 . H . A. Postumius Albinus,
censor, A.U.C. 580, Cie. Verr. 1,41,106; Liv.
4 1 . 2 7 . H I . E s p . : A. Postumius Albinus,
who was consul with Lucullus a short time before the third Punic war, 603 A.U.C., and
the author of a Roman Hist, in Greek, cf.
Cie. Brut. 21,81; id. Ac. 2,45,137; Geli. II,
8; Macr. S. praef.
1. Albion, uis, fi [v. albus], an ancient name for Britain, in Ptol. '\,
Plin. 4,16,30, g 102.
2. Albion, onis, m., a son of Neptune,
Mel. 2, 6, 4.
Albion a aScr trans Tiberim dicitur a
luco Albiouarum: quo loco bos alba sacrificabatur, Paui. ex Fest. p. 4 Muli.
Albis, is m tv albus], river of Germany, now the Elbe, Tae. G. 41; id. A. 4,
44: Albin liquere Cherusci, Claud. IV. Cons.
Hon. 452.Also Alba. ae>
Vop. Proh.
13.
albitudo, i u i s , / [albus], white color,
whiteness: capitis, Plaut Trin. 4. 2, 32, v.
Non. 73, 5: furfuris, App. Herb. 20.
Albius, " i m [id; Cf. Varr L. L. 8,
g 80 Miill.], the name of a Roman gens.
Albius Tibullus, the Roman elegiae
poet, . Tibullus.
* albo, are, v. a. [id.], to make white:
hoc aibat gurgite nigras (lanas), Prise. Perieg. 431.
t albdgalerus, i, m - [albus-galerus],
the white hat of the flamen Dialis, Fest. p.
IO; cf. Varr. ap. Geli. IO, 15 fin.
* albogilvus, a, um, adj. [albus-gilvus], whitish yeUow, Serv. ad Verg. G. 3,82.
AlbOna a e , / , a town in Liburnia.
albor, oris, m. [albus]. I. Whiteness,
white color (eccl. Lat.): si (caro) versa fuerit in alborem, Vulg. Lev. 13, 16; 13, 25;
13, 29. I I . The white of an egg, = albamentum (post-class.): ovorum,Pall.II, 14,
9; Apic. I, 6: ovi, Scrib. Comp. 24.
albucus, ij
I. The bulb of the asphodel, Plin. 21, 17, 68, g 1 0 9 . I I . The
plant itself, App. Herb. 32.
albuelis, i s , / , a kind of vine, Cels. ap.
Col. 3, 2, 24, and Plin. 14, 2, 4, g 31.
albugo, iuis, fi [albus] (perh. only in
Pliny). I, A white spot, a disease of the eye ;
film, albugo, Plin. 32, 7, 24, g 70: oculorum
albugines, id. 24,5, II, g 19: pupillarum, id.
29, 6, 38, g 117: habere in oculo, Vulg. Lev.
21, 20.* I I . In the plur., scurf upon the
head, Plin. 26,15, 90, g 160.
Albula, ae> f [albulus], se. aqua. I.
An earlier name for the river Tiber, in
Middle Italy: amisit verum vetus Albula
nomen, Verg. A. 8, 332; Ov.-F. 4, 6 8 . I I .
Albula, ae> or Albulae, arum, se. aquae,
several sulphur-springs near Tibur, mentioned in Strabo and Pausanias, which were
beneficial to invalids both for bathing and
drinking. Only three now remain, which
form three small lakes, called Bagnidi Tivoli: Canaque sulfureis albula fumat aquis,
Mart. 1,13; Plin. 31,2,6, g 10; so Suet. Aug.
82; id. Ner. 31; cf. Mail. Roms Camp. 1,
161 sq.^
albulus, a, um, adj. dim. [albus], whit-
bus], a fountain at Tibur gushing up between steep rocks (or poet., the nymph who
dwelt there), near to which was the villa of
Horace: domus Albuneae resonantis, *Hor.
C. I, 7 , 1 2 ; * Verg. . 7, 83; cf. Muli Roms
Camp. I, 238 and 2 3 9 . 2 . A sibyl worshipped in a grove at Tibur, Lact. I, 6 , 1 2 :
Albuna, Tib. 2, 5, 69, where now Mull, reads
Aniena.
* alburnum, [albus], the soft, thin,
white layer between the bark and wood of
trees, sap-wood, alburnum, Plin. 16, 38, 72,
182.
* I . alburnus, *> a white fish,
proh. the bleak or b lay, Aus. Mos. 126.
2. Alburnus,
a mountain in Lucania, not far from the river Silarus, now
Monte di Postiglione, *Verg. G. 3, 146.
Also worshipped as a deity, Tert. contr.
Marc. 1,18.
albus, a , u m ,
Umbr. alfu and
Sab. alpus = white ; = white rash;
. . Germ. Elbiz = a swan; to this have
been referred also Alba Longa, Albunea,
Alpes from their snowy summits (Paul!
ex Fest. p. 4 Muli.), Albion from its chalky
cliffs, ', and Albis = Elbe], white
(properly dead white, not shining; e. g.
hair, complexion, garments, etc., opp. ater,
black that is without lustre; while candidus denotes a glistening, dazzling white,
opp. niger, shining black. Hence, trop.,
albus and ater, a symbol of good or ill fortune ; on the other hand, candidus and
niger of moral worth or unworthiness; ci
Doed. Syn. III. 193 sq. So Serv. ad Verg.
G. 3, 82: aliud est candidum, i. e. quadam
nitenti luce perfusum esse; aliud album,
quod pallori constat esse vicinum ; cf.
Verg. E. 7, 3 8 : Candidior cycnis, hedera
formosior alba, with id. ib. 3, 3 9 : diffusos
hedera vestit pallente corymbos; but this
distinction is freq. disregarded by the poets).
1, Li t. A. In g e n . : barba, Plaut. Bacch.
5 , 1 , 1 5 : corpus, id. Capt. 3, 4 , 1 1 5 : color albus praecipue decorus deo est, maxime in
textili, Cie. Leg. 2, 18, 4 5 : albus calculus,
the small white stone used in voting, as a
sign of acceding to the opinion of any one,
or of the acquittal of one who is under accusation (opp. ater calculus; v. calculus).
Hence, trop.: alicui rei album calculum
adicere, to allow, approve of, authorize, Plin.
Ep. 1, 2, 5.In Enn. an epithet of the sun
and moon: sol, Enn. ap. Cie. Div. 1, 48,107
(Ann. v. 92 Vahl.): jubar Hyperionis, Enn.
ap. Prisc. p. 658 P. (Ann. v. 547 ib.).The
following are examples of the opposition
of albus and niger (instead of ater) as exceptions to the gen. rule; so always in
Lucr. (who also uses albus and candidus or
candens promiscuously), 2, 810; 822 sqq.;
731 sq.; 790; 767-771. Once in Cie.: quae
alba sint, quae nigra dicere, Div. 2, 3; so
Phaedr. 3, 15, 10; . M. 2, 541; cf. with
id. ib. 2, 534 and 535; also id. ib. 12, 403;
15, 46; id. H. 15, 37 ai.: albi et nigri velleris, Vulg. Gen. 30, 35: non potes unum capillum album facere aut nigrum, ib. Matt.
5, 3 6 . B . E s p .
I. Pale, from sickness,
terror, care, and the like: aquosus albo Corpore languor, of dropsical persons, Hor. C.
2, 2, 1 5 : pallor, id. Epod. 7, 1 5 : vivat et
urbanis albus in officiis, pale from the cares
of his public office, Mart. I, 56 fin. et saep.
2. Of clothing, white : alba decent Cererem; vestes Cerealibus albas Sumite, Ov.
F. 4, 619: vidit duos Angelos in albis, Vulg.
Joan. 20, 12; ib. Apoc. 3, 4.Hence, poet,
transf. to the person, clothed in white, Hor.
S. 1, 2, 36: pedibus qui venerat albis, who
had come with white feet, i. e. marked with
chalk, as for sale, Juv. 1, 111 (cf. gypsatus
and also Plin. 35, 17, 58, 199-201; Mayor ad 1. 1 . ) . 3 . P r o v. p h r a s e s ,
a,
Dentibus albis deridere, to deride one by
laughing so as to show the teeth, for to deride much, Plaut. Ep. 3, 3, 48 (cf. id. Capt.
3, 1, 26).I), Albus an ater sit, nescio or
non curo, I know not, care not whether he
is white or black, i. e. he is entirely indifi4
I,460).Whence, HI, album, i "whiteness. A. White color, white: maculis insignis et albo, Verg. G. 3, 5 6 : sparsis pellibus
albo, id. E. 2, 4 1 : columnas polire albo, to
make white, whiten, Liv. 40, 5LHence, 2.
E s p . , a. The white ofi the eye: oculorum,
Cels. 2, 6; so id. 7, 7, n. 6 and 12."b. The
white ofi an egg: ovi, Cels. 6,6, n. 7. c.
Col. 6,17, 7, a white spot on the eye, i.e. a disease of i t, = a l b u g o . B . In the lang. of polit. life, a white tablet, on which any thing
is inscribed (like in Gr.).
1, The
tablets on which the Pontifex Maximus registered the principal events of the year. the
Annales maximi (v. annales): in album referre, to enter or record in, Cie. de Or. 2,12,
52; Liv. 1,32, 2 . - 2 . The tablets of the prostor, on which his edicts were written, and
which were posted up in some public place,
Paul. Sent. 1.1,1.14.Hence, sedere ad album, to be employed with the edicts of the
praetor, Sen. Ep. 48: se ad album transferre, Quint. 12,3, 11 S p a l d . 3 . E s p . , a list
Alcides, ae, ro.,==', a male
of names, a register, e. g. Album senatori- descendant of Alceus; usu. his grandson
um, the tablet on which the names of the Hercules, Verg. E. 7, 61; id. A. 8, 203; 10,
senators were enrolled, the roll, register, 321: quid memorem Alciden? id. ib. 6,123;
which, by the order of Augustus, was to be so Hor. C. 1 , 1 2 , 2 5 ; Tib. 4 , 1 , 1 2 ; Prop. 1,20,
posted up annually in the senate-house, 4 9 : non fugis, Alcide, . . 9, 7 5 ; voc.
Diom. 55, 3, and Fragm. 137: aliquem albo also Alcida, Sen. Here. Fur. 1343.
senatorio eradere, Tae. A. 4, 42 fin.Also.
Alcimachus, i, > = , a
the list of the judges chosen by the'qucestors:
famous Greek painter, Plin. 35, II, 40, 139.
aliquem albo judicum eradere, Suet. Claud.
Alcimede, s , / , = ' , a daugh16; so id. Dom. 8.And transi to other
catalogues of names: citharoedorum, Suet. ter of Autolycus, wife of AEson, and mother
of Jason, . H. 6 , 1 0 5 ; Hyg. Fab. 14; Val.
Ner. 21.
FI. 1, 317; Stat. Th. 5, 236.
m
Alcaeus, I? -i ='?, a renowned
Alcimedon, ont's> w-> the name of an
lyric poet of Mitylene, contemporary with
artist in wood-carving, of whom nothing
Sappho, 610 B.C., inventor of the metre
more is known; perh. contemporary with
which bears his name, and which was imiVergil, Verg. E. 3, 37 and 44: ubi v. Wagn.
tated by the Latin poets, esp. by Horace ; v.
Alcinous, I, ro.,= ', a king of
Hor. C. 2, 13, 27; 4, 9, 7 ; id. Ep. 1, 19, 29;
the Phceacians, by whom Ulysses, in his
2 , 2 , 9 9 ; . H. 15,29 sq.; Quint. 10,1, 63.
wanderings, was entertained as guest, Ov.
Hence, Alcaicus, a, um, adj., = 'P. 2, 9, 42; Prop. 1, 14, 24; Hyg. Fab. 23,
, of or pertaining to A Icceus: versus, the
125. On account of the luxury that preAlcaic verse ; cf. Diom. 510 P . ; Grotei Gr.
vailed at his court, Horace called luxuriII. 107; Zumpt, Gr. 866.
ous young men juventus Alcinoi, voluptAlcamenes, is, ro., = ', a uaries, Hor. Ep. 1, 2, 29 (cf. the words of
Greek sculptor of the school of Phidias, Cie. Alcinous in Horn. Od. 8, 248). His love for
. D. 1, 30; Val. Max. 8 , 1 1 ; Plin. 34, 8,19, horticulture (ci Horn. Od. 7, 112 sq.) was
also proverbial: pomaque et Alcinoi silvae,
72.
81
AL E A
fruit-trees, Verg. G. 2 , 8 7 : Alcinoi pomaria,
Stat. S. 1,3,81.Hence, Alcinoo dare poma,
of any thing superfluous (as in silvam ligna ferre, Hor. S. I, IO, 34, and in Gr.' '
ut ' . P. 4, 2, IO; Mart. 7, 41,
11. Alcis, idis, / , = [from ,
strength], an appellation of Minerva among
the Macedonians: Minervae, quam vocant
Alcidem, Liv. 42,51, where Weissenb. reads
Alcidemon.
>
* 2. Alcis, m lace, to some ft, the Gr.
; acc. to others, the Old Germ. Elk =
force], a deity of-the Ndharvali, Tae. G. 43;
cf. Ruperti ad h. 1.
Alcisthene, 6s, /., = , a
Greek female painter, Plin. 35,11,40, 147.
Alcithoe, es, / , = , one of the
daughters of Minyas in Thebes, changed into
a bat for ridiculing the orgies of Bacchus.
. . 4 , 1 ; 274; 389 sq.; cf. O. Milii. Gesch.
Hellen. Stamine, 1,167 sq.
1. Alcmaeo, Alcmaeon, Snis, and
Alcmaeus, I
(Alcmaeo, Cie. Ac. 2,
28: Alcmaeus, Plaut. Capt. 3, 4 , 3 0 ) , = , a son of Amphiaraus and Eriphyle ;
in obedience to the command of his father
he killed his mother, and on this account
was pursued by the Furies, Hyg. Fab. 71;
73 and 245: Cie. Tusc. 3, 5, 11. Hence,
* Alcmaeonius, a, um, adj., pertaining
to Alcmaeon: furiae, Prop. 4, 4,41.
ALEO
ALES
, an herb good Jbr a cough, cockscomb : Rhinanthus crista galli, Linn.: Plin.
27, 5, 23, 40.
diecula, ae, fi dim. [alec], fish-sauce,
Col. 8 L 17; 6, 8.
Aleius, a, um, adj., = ?, of or
pertaining to Ale in Lycia: Alei'i campi,
where Beherophon, having been thrown from
Pegasus, and blinded by the lightning of
Jupiter, wandered and perished, Hyg. Fab.
57; Ov. Ib. 259: qui miser in campis maerens errabat Aleis (per synaeresin for Aleiisj, Cie. Tuso. 3,26 ; 63 (as transi, oi " b
it irebiov o 'A Xtjiov tnos , Hom. II.
6, 201; cf. Pl in. 5, 27, 22, 91).
3. Alemannus (Alam-),
VEBE( M ) , the second epitaph of the Scipios in Grotef. 4, 298; et Wordsw. p. 160;
Mannert Itat 2,516 sq.
ales, ali tie (abl. aliti, Sen. Med. 1014;
gen. plur. alitum, Mart. 13, 6, and lengthened alituum, Lucr. 2, 928 ; 5, 801; 1039;
1078; 6,1216; Verg. A. 8, 27; Stat. S. 1, 2,
184; ManiL 5,370; Amm. 19, 2) [ala-ire, as
comes, eques, etc., acc. to some; but c
Corss. Ausspr. II. p. 209], adj. and subst. (poet
and post-Aug. prose). J. Adj., winged: angues, Pac. ap. Cie.Inv. 1,19; cf. Mos. Cie. Rep.
3, 9: ales avis, Cie. . D. 2, 44 (as transi,
of the Gr. ? , Arat. Phaen. 275):
equus, i. e. Pegasus, Ov. Am. 3,12,24: deus,
Mercury, id. M. 2, 714; so also Stat. Th. 4,
605: currus, Sen. Med. 1024: fama, Claud. I.
Cons...StiL 2, 408.And with a trope common in all languages, quick, fleet, rapid,
swift: rutili tris ignis et alitis Austri, Verg.
. 8, 430 : passus, . . IO, 587: harundo,
the swift arrow, JPrud. Psych. 323.II,
Subst. com. gen., a fowl, a bird (only of large
birds, while volucris includes also in&ects
that fly). A, Com. gen.: pennis delata,
Lucr._6,822: exterrita pennis, id: 5,506: argentea, i. e. the raven before its metamorphosis, . . 2,536: superba, the peacock, Mart
14,67; 9,56: longaeva, the phoenix, Claud. 35,
83: famelica, the pigeon-hawk, Plin. IO, IO, 12,
28.On the contr., masc.: Phoebeius, the
raven, . . 2,544: albus, the swan, Hor.C.
2,20, IO: cristatus, the cock, . F. 1,455 ai.
Fem., as referring to a female bird:
Daulias ales = Philomela, . . 15, 154:
exterrita =. columba, Verg. . 5, 505. But
ales, i. e. aquila, as the bird of Jove, is some*
times masc.: fulvus Jovis ales, the eagle, id.
ib. 12,247; called also: minister fulminis,
Hor. C. 4, 4 , 1 : flammiger, Stat. Th. 8, 675.
Also fem.: aetheria lapsa plaga Jovis ales,
Verg. A. 1,394: regia ales, . M. 4,362: ales
digna Jove, Manii. I, 443.O. For a deity
os winged, masc.: Cyllenius ales, i. e. Mercury. Claud. 33,77; or even for men: aureus ales, Perseus, Stat. Th. I, 544.J), Ales
canorus, a swan, for a poet, Hor. C. 2, 20,15.
Also absol. ales: Maeonii carminis ales,
of the singer of a Maeonian (Homeric) soBg,
alexipharmacon,
i,
w . , = <i\e?<-
ALII)
centos equites, alibi parte plus dimidia,
rem auctam invenio. Liv. 29, 25: interdum
alibi est hereditas, alibi tutela, Dig. 26,4,1;
eo, in designating another place in an author,, Quint. 4, 2, HO; 8, 3, 21 ai.C. In
postAug. prose sometimes, like alias (v.
that word), for alioqui, otherwise: rhinocerotes quoque, rarum alibi animal, in iisdem montibus erant, an animal otherwise
rare, Curt. 9, I, 5: nemus opacum arboribus alibi inusitatis, with trees else rare, id.
9,1,13.
alibilis, , adj. [alo], affording nourishment, nutritious, nourishing (perh. only in
Varr.): lac, Varr. R. R. 2, 11, 2: casei, id.
ib. 2,11, 2, 8 3.Pass, of that which readily grows or fattens: ita pulli alibiliores
fiunt, Varr. R. R. 3, 9.
a l i c a , ae, / [from alo, acc. to Paui ex
Fest. p. 7 fill.; akin to , acc. to
Doed. ], orig. adj., nourishing, sc. farina. X,
A kind of grain, spelt, Cato, R. R. 76 init.;
Plin. 18, 7, 10, {j 50. I I . Grits prepared
from it. spelt-grits, Gr. , later ,
Cels. , 6; Plin. 22, 25, 61. 128. H I .
A drink prepared from these grits, Mart.
13, .
alicarias, a, um, adj. [alica], of or pertaining to spelt; hence, silicarius^ m-t
one who grinds spelt: nemo est arcarius
posterior te, Lucii. ap. Charis, p. 75 P.; and
alicaria, a e , / , a prostitute (as frequenting the place of the spelt-mills): aleariae meretrices appellabantur in Campania
(where the best speltgrits were prepared,
Plin. 18, 11, 29, 109), Paul, ex Fest. p. 7
Mull.: pistorum amicas, reliquas alicarias,
* Plaut. Poen. I, 2, 54.
* salicastrum, , ., sc. frumentum
[id.], a kind of spelt, summer-spelt (i. e.
sown in the spring), Col 2 , 6 : 2 , 9 ; cf. Isid.
Aug. 17, 3.
Alicubi (earlier written aliquobi,
like neutrobi, acc. to Cassiod. Orth. 2314 P.;
cf. Schneid. Gr. 1, 29), adv. [aliquis-ubi],
somewhere, anywhere, at anyplace, or in any
thing (Inter alicubi et usquam hoc interest,
quod alicubi absolute profertur, ut alicubi
fuimus, i. e. in aliquo loco; usquam autem
ad omnia loca refertur, Prise, p.1058 P.; very
rare): si salvus sit Pompeius et constiterit
alicubi, hanc venuiav relinquas, Att. ap. Cie.
Att 9, IO. 1 . 1 g en.: tu si alicubi fueris, dices hic porcos coctos ambulare, if you shall
be anywhere, i. e. wherever you may be, Petr.
45.II. Esp. A. Alicubi... alicubi, repeated, in one place. ..in another, here...
there, like alius, alias, alibi, etc.: ut alicubi obstes tibi, alicubi irascaris, alicubi instes gravius, Sen. Tranq. 2, 2: tecta alicubi
imposita montibus, alicubi ex plano in altitudinem montium educta, icL Ep. 89, 21
(in both passages some read aliubi; v.
Fickert).B. Strengthened by other definite words: utinam hic prope adesset alicubi, somewhere here, Ter. Ad. 3, 4, 7: hic
alicubi in Crustumenio, Cie. FL 29, 71: in
quibus (scriptis) et suum alicubi reperiri
nomen, Suet. Gram. 7.
alicula, ae. / [ala], a light upper garment (quod alas nobis infecta contineat,
Vel. Long. 2230 P., but better acc. to Ferron de Re Vest. 2, 3, e. I, from the collar or
cape upon it), Mart 12, 82: alicula subornatus polymita, a light hunting-dress, Petr.
40, 5 j a child's coat, Dig. 34, 2, 24. .
alicunde, adv., of place [aliquis-unde],
from somewhere = ab aliquo loco, Gr. tiev. I L i t . : tu mihi aliquid aliquo
modo alicunde ab aliquibus blatis, Plaut.
Ep. 3 , 1 , 1 3 ; cf verse IO: venit meditatus
alicunde ex solo loco, Ter. And. 2, 4, 3:
aliunde fluens alicunde extrinsecus aer,
streaming from some part from another
source, * Lucr. 5, 522: praecipitare alicunde, Cie. Fin. 5, II, 31; so id. Caecin. 16,46.
I i . T r a n s i . A. Of persons: alicunde
exora mutuum, Plaut. Fers. I, I, 44: non
quaesivit procul alicunde. Cie. Verr. 2, 20,
48. Hence, alicunde corradere, to scrape
together fi'om some source, Ter. Ad. 2, 2, 34,
and alicunde sumere, to get from somebody,
i. e. to borrow from some one, id. Phorm. 2,
1, 70.B Of things: nos omnes, quibus
est alicunde aliquis objectus labor, from any
thing, Ter. Hec. 3,1, 6. (In Cie. Att. IO, I,
3, B. and . read aliunde for alicunde.)
ALIE
ALIE
* Alidensis, e, adj., of. or pertaining
alienus,
A. I
A L I E
A LI
A L I O
cornua, of Actaeon transformed into a stag, propinqui quam alieni, id. Am. 5,19: qua- Rep. I, 4 Mos. (in Vah FI. 6, 570, this is ex. . 3, 139: alieno Marte pugnabant, sc. si ad alienos durius loquebatur, Vulg. Gen. pressed by nutrimenta; in Dig. 50,13,1, 14,
equites, i. e. without horses, as footmen, Liv.42, 7: a filiis suis an ab alienis ? ib. Matt. by nutricia).
i alimodi: pro alius modi, Paui. ex
3, 62: aes alienum, lit. another's money; 17, 24: cives potiores quam peregrini, prohence, in reference to him who has it, pinqui quam alieni, Cie. Lael. 5: quod alieno Fest. p. 28 Qll.
t alimon, v. halimon,
debt; cf. aes. So also: aliena nomina, debts testimonium redderem, in eo non fraudabo
alimonia, ae> f [alo] (ante- and postin others' names, debts contracted by others,
avum meum, Veli. 2, 76.fo. One not reSail. C. 35, 3.B. Esp. 1. In reference lated to a person or thing : in longinquos, class. for alimentum), nourishment, food,
to relationship or friendship, not belonging in propinquos, in alienos, in suos irruebat, sustenance, support: quaestus alimoniae,
to one, alien from, not related or allied, notCie. Mil. 28, 76: vel alienissimus rusticae Plaut. Pera. I, 2 , 1 : naturalis, Geli. 17,15,
friendly, inimical, strange, Plaut. Capt. 1, vitae, naturae benignitatem miretur, Coi. -: flammae, fuel, Prud. Cath. 5, 19; App.
2, 43: alienus est ab nostra familia, Ter. 3, 21, 3 . - 2 . alienum, h n, the property M. 2, p. 115: in alimoniam ignis, for the
Ad. 3, 2, 28 ; id. Heaut. 5, 4, 6 Ruhnk.: of a stranger: Haec erunt vilici officia: food ofi the burnt-offering, Vulg. Lev. 3,16;
multi ex finibus suis egressi se suaque alieno manum abstineant, etc., Cato, R. R. ib. 1 Mace. 14,10.
omnia alienissimis crediderunt, to utter 5,1: alieno abstinuit, Suet. Tit. 7: ex aliealimonium, [id.; the termination
strangers, Caes. B. G. 6, 31: non alienus no largiri, Cie. Fam. 3, 8, 8; so, de alieno as in testi-monium, parsi-monium, vadisanguine regibus, Liv. 29, 29; Veli 2, 76. largiri, Just. 36, 3, 9: alieni appetens, sui monium] (ante-class, and post-Aug. for the
Hence alienus and propinquus are antith., profugus, Sali. C. 5; Liv. 5, 5: in aliena ae- class, alimentum), nourishment, sustenance,
Cie. LaeL 5,19: ut neque amicis neque eti- dificium exstruere, Cie. Mil. 27, 74 (ci: in support: mellis, Varr. R. R. 3,16, 15; 3,1,
am alienioribus desim, id. Fam. 1,9 Manut.: alieno solo aedificare, Dig. 41,1, 7). Plurn 8 fin.; 2, 1, 14; 5, 16: iniectus alimonio,
ut tuum factum alieni hominis, meum vero a. The property of a stranger : quid est Tae. A. II, 16: collationes in alimonium atconiunctissimi et amicissimi esse videatur, aliud aliis sua eripere, aliis dare aliena? que dotem puellae recepit, Suet. Calig. 42:
id. ib. 3, 6 . 2 . Trop.: alienum esse in Cie. Off. 2, 23; Liv. 30, 30: aliena pervade- quaerere, Juv. 14, 76: denegare, Dig. 25, 3,
or ab aliqua re, to be a stranger to a thing, re, a foreign (in opp. to the Roman) prov- 4; Arn. 5, p. 167.
i. e. not to be versed in or familiar with, not ince, Amm. 23, I. b. 2'Ae affairs or inalio, ad Sv- 2. alius, II. A.
to understand: in physicis Epicurus totus terests of strangers: Men. Chreme, tanalioqui (Corssen, Ausspr. II. p. 839, questumne
ab
re
tuast
oti
tibi,
aliena
ut
cures,
est alienus, Cie. Fin. I, 6, 17: homo non
tions the MS. authority for the forms a l i ea,
quae
nihil
ad
te
attinent.
Chrem.
Homo
alienus a litteris, not a stranger to, not
oquin and ceteroquin, hut ii they are
unversed in, id. Verr. 2, 2, 26. 3. Foreign sum; humani nihil a me alienum puto, genuine, he believes they have the prep. in
Ter.
Heaut.
I,
I,
23:
aliena
ut
melius
videto a thing, i. e. not suited to it, unsuitable,
affixed, as in deoin), adv. (prop. abl. alioincongruous, inadequate, inconsistent, un-ant quam sua, id. ib. 3, I, 95.e. Things qui, i. e. alio quo modo, in some other way ;
seasonable, inapposite, different from (opp.strange, foreign, not belonging to the mat- used in the ante-Aug. per. only once in
aptus); constr. with gen., dat., abl., and ab; ter in hand: Quod si hominibus bonarum Lucr.; but freq. after that per., esp. by
cf. Burm. ad Ov. F. 1,4; Manut. ad Cie. Fam. rerum tanta cura esset, quanto studio ali- the histt., and by Pliny the younger). I.
9,14, 5; Spald. ad Quint. 6,3,33; Zumpt, Gr. ena ac nihil profutura multumque etiam L i t , to indicate that something has its
384. (a) With gen.: pacis (deorum), Lucr. periculosa petunt, etc., Sali. J. I, 5; hence, existence or right in all but the exception
6,69: salutis, id. 3, 832: aliarum rerum, id. aliena loqui, to talk strangely, wildly, like given, in other respects, for the rest, other6, 1064: dignitatis alicujus, Cie. Fin. I, 4, a crazy person: Quin etiam, sic me dicunt wise; Gr. eo?, often with adj. standing
II: neque aliena consili (se. domus D. Bru- aliena locutum, Ut foret amenti nomen in either before or after it: milites tantum,
ti), convenient for consultation, Sali C. 40, ore tuum, Ov. Tr. 3, 19: interdum in ac- qui sequerentur currum, defuerunt: alioqui
5 Kritz ai.() With dat.: quod illi causae cessione aegros desipere et aliena loqui, magnificus triumphus fuit, Liv.37,46 Madv.;
maxime est alienum, Cie. Caecin. 9, 24: arti Cels. 3,18 (v. alieniloquium).
oratoriae, Quint, prooem. 5: 4, 2, 62; Sen.
Comp. rare, but sup. very freq.; no 8, 9: Hannibal tumulum tutum commoQ. N. 4 praei. () With abl.: neque hoc adv. in use.
dumque alioqui, nisi quod longinquae aquadii alienum ducunt majestate sua, Cie. Div.
aliger, gra geram (gen. plur. alige- tionis erat, cepit, id. 30, 29, IO: atqui si viI, 38, 83: homine alienissimum, id. Off. I, r i s , Val. FI. 7,171), adj. [ala-gero], bearing tiis mediocribus ac mea paucis Mendosa est
13, 41: dignitate imperii, id. Prov. Cons. 8, wings, winged (a poet, word oi the Aug. natura, alioquin recta, Hor. S. 1,6,66 K. and
18: amicitia, id. Fam. II, 27: existimatio- per.). I. Adj.: amor, Verg. A. 1, 663: ag- .: solitus alioquin id temporis luxus prinne mea, id. Att. 6, I: domus magis his men, i. e. of birds, id. ib. 12, 249: aligero cipis intendere, Tae. A. 13, 20 Halm; so id.
aliena malis, farther from, Hor. S. I, 9, 50: tollitur axe Ceres, upon the winged chariot ib. 4, 37; Curt. 7,4, 8; 8, 2, 2.Sometimes
loco, tempore, Quint. 6, 3, 33. (a) With (i. e. drawn by dragons), Ov. F. 4,562: Jo- concessive, hence also with quamquam,
ab: alienum a vita mea, Ter. Ad. 5, 8, vis Nuntius, i. e. Mercury, Stat. S. 3, 3, 80: quamvis, cum, as for the rest, besides: tri21: a dignitate rei publicae, Tib. Gracch. genus, Sen. Hippol. 338 ahIn the prose oi umphatum de Tiburtibus: alioqui mitis
ap. Geli. 7, 19, 7: a sapiente, Cie. Ac. 2, Pliny, like many other poet, words: aligeri victoria fuit, i. e. although in other respects
43, 132: a dignitate, id. Fam. 4, 7: navi- serpentes, Plin. 12,19, 42, 85: Cupidines, the victory was, etc., Liv. 7, 19: at si tangationis labor alienus non ab aetate so- id. 36,5,4, 41.* II. Aliger!, ubst., the tula pars oculi media illa peresa est, Incolum nostra, verum etiam a dignitate, id. winged gods of love, Cupids, SiL 7, 458.
lumis quamvis alioqui splendidus orbis (alAtt. 16, 8. (e) With inf. or clause as subthough in other respects uninjured and clear)
Alii,
orum, v. Alis and 1. Alius,
ject : nec aptius est quidquam ad opes tualimentarius,
a, um, adj. [alimen- occidit extemplo lumen, Lucr. 3,414 (Lachendas quam diligi, nec alienius quam ti- tum], pertaining to or suitable for nourish- mann rejected this line; Munro receives it
meri, Cie. Off. 2, 7, 23: non alienum vide- ing (a legal term; in the class, per. only and reads alioquoi): ideo nondum eum legi,
tur, quale praemium Miltiadi sit tributum, once; later in the lang. oi law and in epi- cum alioqui validissime cupiam, Plin. Ep. 9,
docere, Nep. Mili. 6 , 1 . 4 . Averse, hostile, taphs). I. Adj.: lex, relating to the appor- 35 Seii; so Plin. IO, 69, 93, 198..
unfriendly, unfavorable to: illum alieno tionment ofi provisions among the poor, Cael.
T r a n s i A. To indicate that something
animo a nobis esse res ipsa indicat, Ter. Ad. ap. Cie. Fam. 8, 6 Manut.: causa, Dig. 2,15, exists, avails, or has influence in other cases
3, 2, 40 ; Cie. Deiot. 9, 24: a Pyrrho non ni- 8: ratio, ib. 48,13, 4: res, Amm. 20, 8; cf. beside those mentioned, yet, besides, moremis alienos animos habemus, id. LaeL 8 id. 21,12., Subst.: alimentarius, over (syn.: porro, praeterea): sed haec quidem alioquin memoria magni professoris,
fin.: sin a me est alienior, id. Fam. 2, 17: i, TO., one to whom means ofi subsistence has
uti interponeremus, effecit, Cois. 8, 4: ne
ex alienissimis amicissimos reddere, id. ib. been left by will, Dig. 2,15, 8 ai.
pugnemus igitur, cum praesertim plurimis
15, 4 ai.: Muciani animus nec Vespasiano
Graecis sit utendum, very many other
alienus, Tae. H. 2,74.Ear. transi to things;
alimentum, i> [alo], nourishment, alioqui
as in the histt., alienus locus, a place or nutriment; and coner., food, provisions, Greek words besides, Quint. 2,14, 4 Halm:
ground unfavorable for an engagement, disaliment (in the poets only in the plur.). non tenuit iram Alexander, cujus alioqui poadvantageous (opp. suus or opportunus; cf. I. In gen.: alimenta corporis, Cie. Univ. tens non erat, of which he had not the control
Gron. Obs. 4,17, 275): alieno loco proelium 6: plus alimenti est in pane quam in ullo at other times, Curt. 4,2,6; Tae. . 3,32: qua
committunt, Caes. B. G. 1, 15: alienissimo alio, Cels. 2,18; so id. 8,1; Plin. 17,13,20: occasione Caesar, validus alioquin spernensibi loco contra opportunissimo hostibus alimenta reponere in hiemem, Quint. 2,16, dis honoribus hujuscemodi orationem coeconflixit, Nep. Them. 4, 5 Brem.So of 16; Suet. Tib. 54; ci Tae. A. 6,23: alimenta pit, id. A. 4, 37.So in questions, Quint. 4,
time unfitting, inconvenient, unfavorable,petens, Vulg. Gen. 41, 55: alimenta negare, 5, 3.Also'et alioqui in Pliny: afficior
Varr. It. R 3,16: ad judicium corrumpen- Ov.Tr 5,8,13: habentes alimenta et quibus cura; et alioqui meus pudor, mea dignidum tempus alienum, Cie. Verr. I, 5; id. tegamur, Vulg. I Tim. 6,8.In the jurists: tas in discrimen adducitur, Plin Ep. 2,9,1;
so id. ib. IO, 42, 2; id. Pan. 45, 4; 68, 7; 7,
Caecin. 67 : vir egregius alienissimo rei alimenta, all things which pertain to the suppublicae tempore exstinctus, id. Brut. I; port of life, ali7nentymaintenarice, support,
9.And in copulativa clauses with et...
id. Fam. 15,14.Of other things: alienum Dig. 34, tit. I, De alimentis, and 1. 6. et, cum... tum, etc., both in general (or in
(dangerous, perilous, hurtful) suis rationi-Poet, (very ireq. in Ovid): picem et ceras, other respects)... and: et alioqui opporbus, Sail. C. 56, 5; Cels. 4, 5 . - 5 . In medic, alimentaque cetera flammae, . M. 14,532: tune situm, et transitus ea est in Labeates,
lang. a. Of the body, dead, corrupted, par- concipit Iris aquas, alimentaque nubibus Liv. 43,19: mors Marcelli cum alioqui mialyzed (cf. alieno, II. B. 2.), Scrib. Comp. affert, id. ib. I, 271: lacrimaeque alimenta serabilis ibit, tum quod, etc., id. 27, 27, II;
201."b. Of the mind, insane, mad (et ali- iuere, tears were his food, id. ib. IO, 75 (ci.: so Quint. 5, 6, 4; 12, IO, 63.B. To indieno and alienatio): Neque solum illis alie- fuerunt mihi lacrimae meae panes die ac cate that something is in itself situated so
na mens erat, qui conscii conjurationis fue- nocte, Vulg. Psa. 41, 4): ignis, . M. 8, 837. and so, or avails in a certain manner, in itrant, SalL C. 37, I HeraII. Subst. I. Trop.: vitiorum, . M. 2, 769: furoris, self, even in itself himself, etc.: corpus,
alienus, i m-> a stranger, a. One not id. ib. 3, 479: addidit alimenta rumoribus, quod illa (Phryne) speciosissima alioqui (in
belonging to one's house, family, or country:
gave new support to the rumors, Liv. 35, 23 herself even most beautiful) diducta nudaveapud me cenant alieni novem, Plaut. Stich. fin.: alimentum iamae, Tae. . 2, 96: ali- rat tunica, Quint 2,15, 9 Spald.; IO, 3,13;
3, 2, 21: ut non ejectus ad alienos, sed in- mentum virtutis honos, Val. Max. 2, 6,5. 2,1, 4.C. Ellipt. like the Gr. ?, and
vitatus ad tuos isse videaris, Cie. Cat. I, 9,
commonly placed at the beginning of a
23: quas copias proximis suppeditari ae- I I . E s p . , for the Gr. or , clause, to indicate that something must
quius est, eas transferunt ad alienos, id. the reward or recompense due to parents happen, if the previous assertion or asOff. I, 14: cives potiores quam peregrini, from children for their rearing: quasi ali- sumption shall not be (which fact is not
menta exspectaret a nobis (patria), Cie.
Junctlor: quis civis meliorum partium ali-; with non numquam or modo (so only in th
quando? Cie. Cael. 5,12: Ad quem angelo-1 post-Aug. per.), at one time ... at another,
rum dixit aliquando, Sede etc., Vulg. Heb. I now.. now: confirmatio aliquando totius
I, 13.Of the future: erit illud profecto causae est, aliquando partium, Quint , 13,
tempus et illucescet aliquando ille dies, 58; Plin. 17, 28, 47, 8 262; Sen. Q. . 2,36,
etc., Cie. Mil. 26,69: cave, ne aliquando pec- 2: aliquando emicat stella, aliquando ardocato consentias, Vulg. Tob. 4, 6: huic uti- res sunt, aliquando fixi et haerentes, non
nam aliquando gratiam referre possimus! numquam volubiles, id. ib. I, 14; et Suet
Habebimus quidem semper, Cie. Fam. 14,4; Calig. 52: Vespasianus modo in spem erecne posset aliquando ad bellum faciendum lo- tus, aliquando adversa reputabat, Tae. H. 2,
cus ipse adhortari, id. Off I, II, 35.Of the 74; id. A. 16, IO.D. In colloquial lang., to
present: de rationibus et de controversiis indicate that there is occasion for a certain
societatis vult diiudicari. Sero: verum ali- thing, once, for once, on this occasion, now:
quando tamen, but yet once, in opp. to not aliquando osculando melius est, uxor, pauat all, never, Cie. Quint 13, 4 3 . B . With sam fieri, Plaut Rud. 4 , 6 , 1 sed si placet,
non, nec (eccl. Lat.): non peccabitis ali- sermonem alio transferamus, et nostro more
quando, Vulg. 2 Pet. I, IO: nec aliquando aliquando, non rhetorico loquamur, now in
defuit quidquam iis, ib. I Reg. 25,7; 25,15; our own way, Cia de Or. I, 29,133: sed no
ib. Dan. 14, 6; ib I These. 2, 5, C. In plura: dicendum enim aliquando est, Pomconnection with ullus, and ofitener, esp. in ponium Atticum sic amo. ut alterum fraCie., with aliquis } quaerere ea num vel e trem, I must far once say it, id. Fam. 13,1,
Philone vel ex ullo Academico audivisset 1 4 . B . In commands, exhortatione, or
aliquando; Cia Ac. 2, 4. I I ; Forsitan ali- wishes, = tandem, at length, now at last:
quis aliquando ejusmodi quidpiam fecerit, audite quaeso, judices, et aliquando misereid. Verr. 2, 32, 78; ego quia dico aliquid mini sociorum, Cia Verr. I. 28, 72: modo
aliquando, et quia, ut fit, in multis exit ali- scribe aliquando ad nos, quia agas, id. Fani.
quando aliquid, etc., id. Plano 14, 85 * non 7,12, 2: stulti, aliquando sapite. Vulg. Psa.
despero fore aliquem aliquando, UL de Or. I, 93,8: ipse agat, ut orbatura patres aliquan21, 95: docendo etiam aliquid aliquando, do fulmina ponat, . M. 2,391: Aliquando
id. Or. 42,144: Nam aut erit hic aliquid ali- isti principes sibi populi Romani auctoritaquando, etc., id. Fam. 7, II, 2.So with ti parendum esse fateantur, id. Imp. Pomp.
quisquis: nec quidquam aliquando peri- 22,64; id.Verr.4,37,81; Sall.J.14,21; Ov.M.
it, Vulg. I Reg. 25, 15; 25, 7 . D . SI forte 2, 390: et velim aliquando, cum erit tuum
aliquando or si aliquando, if at any time, if commodum, Lentulum puerum visas, Cia
ever i or of a distant, but undefined, point Att. 12,28.Hence, . Of that which hapof time, if once, ai one time, or one day: pens after long expectation or delay, freq. in
si quid hujus simile forte aliquando evene- connection with tandem, finally, at length,
rit, Ter. Heaut 3, 2, 40: quod si aliquando now at last: quibus (quaestionibus) finem
manus ista plus valuerit quam vestra ac aliquando amicorum auctoritas fecit, Cia
rei publicae dignitas, etc., Cie. Cat. 4, IO, Cia 67, 191: (dii) placati jam vel satiat!
20: ampla domus dedecori saepe domino aliquando, id. Marcell. 6,18: collegi me alifit, et maxime si aliquando alio domino so- quando, id. Cia 18, 51: aliquando idque
lita est frequentari, once, L e. at a former sero usum loquendi populo concessi, findi'
time, id. Off. 1,39,139 B. It is often used ly. i. e. after I have for a long tim
(opp.; in praesentia, nunc, adhuc) of an in- I spoken in another manner, id. Or. 48.
definite, past, or future time = olim, quon- 160: te aliquando collaudare possum, quod
dam, once, formerly ; in future time, here- j jam, eta, id. Fam. 7,17; Suet Aug. 70: dio
after : quod sit in praesentia de honestate 1 exspectaverant, dum retia extraherentur:
delibatum, virtute aliquando et industria aliquando extractis piscis nullus infuit, id.
recuperetur, Cia Inv. 2, 58,174: aliquando Clar. Rhet I.With tandem : aliquande
nobis libertatis tempus fuisse, quod, pacis tandem huc animum ut adducas tuum,
vobiscum non fuerit: nunc certe, etc., Liv Ter. Hec. 4 , 4 , 6 1 : spes est et hunc aliquan
25, 29: Iol ad mare, aliquando ignobilis, do tandem posse consistere, Cie. Quint 30,
nunc illustris, Mel. I, 6: Qui aliquando non 94 tandem aliquando L. Catilinam ex urbi
populus, nunc autem populus Dei, Vulg. I fecimus, id. Cat 2 , 1 : ut tandem aliquando
Pet 2, IO; ib. Philem. I I : quam concedis ad- timere desinam, id. ib. I, 7,18; id. Quint
huc artem omnino non esse, sed aliquando, 30, 94: servus tandem aliquando mihi a te
etc., Cia de Or 1,58,246.Sometimes the exspectatissimas litteras reddidit, id. Fam.
point of time in contrast can be determined 16, 9: tandem aliquando refloruistis, Vulgi
Aliphae and Allph&nus, v. Allifae. only from the context: quaerere num e Phil. 4, IO;With jam: utile esse te ali'
Aliphera or Aliphira, a e , / , = / Philone audivisset aliquando, Cia Ac. Pr. 2, quando jam rem transigere, now at length
, Faue., , Poly b., a town in Ar- 4, I I : veritus sum deesse Pompeii saluti, Cie. Att. 1 , 4
cadia, Cie. Att. 6, 2 , 3 ; Liv. 28, 8; 32,5; its cum ille aliquando non defuisset meae. id.
* aliquantillum, *n- dj daub, dim
inhabitants: Aliphiraei, orum, , Plin. Fam. 6, 6, IO; aut quisquam nostri mise- [aliquantulus], a very little indeed, a little
reri potest, qui aliquando vobis hostis fuit? bit: foris aliquantillum gusto, Plaut Capt
4, 6,10, 22.
J. 14,17: Zacynthus aliquando appelalipilus, i, m. [ala-1, pilus], a slave who Sali.
1,2,28
plucked the hair from the armpits of the lata Hyrie, Pila 4,12,19, 54; Plia Ep. 6, IO:
^quantisper, adv. temp, [aliquanquae
aliquando
viderat
Vulg.
Gen.
42,
9;
bathers (cf ala, II.): alipilum cogita tenutus-per; analog to paulisper], for a moderem et stridulam vocem, Sen. Ep. 66, 2: m. ib. I Pet 3,20.II. Of that which at times ate period of time (neither too long nor too
OCTAVIVS PRIMIGENIVS ALIPILVS A TRITONE, happens, in contrast with that which never short), for a while, for a time, for some time
or seldom occurs, sometimes, now and then
Inscr. Grut. 812, 6 (ci. Inscr. OrelL 4302).
= non numquam, interdum (opp.: num- (ante-class, and post-Aug.): concedere alit aliptes or alipta, ae, m., = /- quam, raro; semper, saepe). A Te non quantisper hinc mihi intro libet, * Plaut
rrjr, the manager in the school for wrestlers, numquam a me alienarunt, et me aliquan- Ps. I, 5,158: Quor non ludo hunc aliquanwho took care that the wrestlers anointed do immutarunt tibi, Cie. Fam. 5,8,2: liceret tisper? Ter. Ad. 4, 5, 5: concedas aliquo ab
their bodies with unguents, in order to ei dicere utilitatem aliquando cum hone- ore eorum aliquantisper, id. Heaut. 3, 3,
give them the necessary suppleness, and state pugnare, id. Off. 3,3,12:. sitne aliquan- I I : si illi egestate aliquantisper jacti foexercised them in the ring, master of wres- do mentiri boni viri ? id. de Or. 3, 29.113; rent, CaeciL ap. Noa 511, 27; Flor. 2, 18,
tling, or of the ring: ut aliptae, virium et Quint. 5,13,31: multa proelia et aliquando 14: sed ille simulato timore diu continuit
coloris rationem habere, * Cie. Fam. I, 9, non cruenta, Taa Agr. 17; Suet. Aug. 43. se, et insultare Parthos aliquantisper pas15: Geometres, pictor, aliptes, Juv. 3, 76: B With numquam, raro ; semper, saepe, sus est, Just. 42,4, 8; 80 id. I, 8, 3.
alipta egere, Cels. I, I Daremb.
aliquanto and Aliquantum, adv.,
saepius, modo in another clause: convertit
ajimi^. adv., . aliquis, adv. D.
se aliquando ad timorem, numquam ad sa- . aliquantum
aliquam, adv., . aliquis, adv. C.
aliquantorsum, adv. of placo [ali.
nitatem, Cia SulL 5,17: senatumque et populum numquam obscura nomina, etiam si quanto-versum], somewhat toward (a place),
aliquando obumbrentur, Tae. H. 2,32: quod Feriati aliquantorsum longius, quam spenon saepe, atque haud scio an umquam, in rabamus, pergamus ad reliqua, on some
this word and in quando as from an ear- aliqua parte eluceat aliquando, Cia Or. 2,7: what, Amm. 22, 8,48.
aliquantulum, adv., v. aliquantulus
lier -da = dies]. I, A Iu PP to a defi- raro, sed aliquando tamen, ex metu delirialiquantulus-, a, um, adj. dim. [ali.
nite, fixed point of time, at some time or oth- um nascitur, Cele. 3, 18; so id. 8, 4; I
er, once ; at any time, ever (i. e. at an in- praef.: aliquando... semper, Liv. 45, 23, quantus], little, small: aliquantulus frudefinite, undetermined time, of the past, 8: aliquando fortuna, semper animo max- menti numerus, Hirt. B. Afr. 21.In the
present, and future; mostly in affirmative imus, VelL 2,18: Haud semper errat fama; neutr. as subst. with partit, gen., a little
clauses, while umquam is only used of past aliquando et elegit, Taa Agr. 9: aliquando aeris alieni, Cie. Quint. 4, 15: suspitionis,
and future time, and in negative clauses . . saepe, Cels. I praef.: nec tamen ubique id. Inv. 2, 9: muri, Liv. 21, 12: agri, id.
or those implying doubt; cf. Beier ad Cie.' cerni, aliquando propter nubila, saepius 21, 3 1 : aquae tepidae, Suet. Ner. 48.
Off. 2, 14, 51).Of the past: neque ego globo terrae obstante, Plia 2,13,10, g 56; so Hence, aliquantulum, and once, aliumquam fuisse tale monstrum in terris ul- Tae. A. 3, 27; id. Agr. 3 8 . C . In partitive quantulo, adv., somewhat, a little: Panlum puto: quis clarioribus viris quodam clauses, twice, or even several times, like sam aliquantulum, Plaut. Mere. 3, 4, 55:
tempore jucundior? quis turpioribus con- modomodo, sometimes also alternating quaeso tandem aliquantulum tibi parce.
86
A L IQ
ALIQ
AL1Q
fer. Heaut. I, I, 111: subtristis visust esse Hera.; so, aliquanto crudelior esse coepit, genteum, Plaut. True. 1,1,33: rasum aenum
aliquantulum mihi, id. And. 2, 6, 16: auri Nep. Dion, 3, 3: cum macore aliquanto nu- aliquod, id. ib. I, I, 34 : evadet in aliquod
navem evertat gubernator an paleae, in re mero quam decretum erat, Sali. J. 86, 4; magnum malum, Ter. Ad. 3, 4, 64: qui apaliquantulum, in gubernatoris inscitia nihil so id. C. 8, 2; id. J. 79, 4: aliquanto su- propinquans aliquod malum metuit, Cie.
interest, something (ironic, for aliquid, mul- perior, Liv. 5, 26, 6: ad majus aliquanto Tusa 4,16,35: esse in mentibus hominum
tum), Cie. Par. 3, I: deflexit jam aliquan- certamen redit, Liv. 5, 29, 5; eo id. 27, 36, tamquam oraculum aliquod, id. Div. 2, 48,
7; Quint. I, 12, 4; Suet. Caes. IO; 86; id. 100: si habuerit aliquod juramentum. Vulg.
tulum de spatio curriculoque consuetudo Tib.
62 ai.: soluta est navis aliquanto primajorum, id. Lael. 12, 40: aliquantulum us, some time before, Plaut. Stich. 3, I, 15: 3 Reg. 8, 31: sive plura sunt, sive aliquod
progredi, id. Div. 1,33, 73: a proposito de- maturius aliquanto lupinus seritur, Pall. R. unum, or some one only, Cia de Or. 2, 72,
clinare, id. Or. 40,138.With comp.: stadia R. IO, 5: aliquanto serius quam per aeta- 292: ne aliquas suscipiam molestias, id.
aliquantulum breviora, Geli. I, I: aliquan- tem liceret, Cie. Agr. 2, 3. So with ante Am. 13, 48; id. Off. I, 36: necubi aut motulo tristior, Vop. Aur. 38 Gruter.
and post: aliquanto ante in provinciam tus alicujus aut fulgor armorum fraudem
aliquantus, a, um > adj. [alius-quan- proficiscitur, quam, Cie. Verr. 1,149; 3, 44: detegeret, Liv. 22, 28, 8: ne illa peregritus; v. aliquis], somewliat, some, moderate, ante aliquanto quam est mortuus, idL ib. natio detrimentum aliquod afferret, Nep.
tolerable ; considerable, not a little (desig- 2, 46; id. Vatin. 25: ad illos aliquanto post Att. 2, 3: me credit aliquam sibi fallaciam
nating the medium between much and lit- venit, id. Verr. 4, 85: porticum post ali- portare, Ter. And. 2, 6,1: qui alicui rei est
tle; cf. Ernest, ad Suet. Caes. 87: Wolf ad quanto Q. Catulus fecit,-id. Dom. 102: atque (se. aptus), who is fitted for something, id.
Suet. Caes. 10; Hotting, ad Cio. Div. 2, 1; ille primo quidem negavit; post autem ali- Ad. 3, 3, 4: demonstrativum genus est,
Hera. ad Caes. B. G. 3,13; 5, 10; Brut, ad quanto (but some time afterwards) surrexit, quod tribuitur in alienius certae personae
Nep. Dion, 3,3; Kritz ad Sail. C. 8,2). I. id. Cat. 3, II: postea aliquanto, id. Inv. 2, laudem aut vituperationem, to the praise or
gen.: . sed quaero, utrum aliquid actum 51, 154.() With aliquantum: aliquan- blame of some particular person, Cie. Inv.
superioribus diebus, an nihil arbitremur^ tum ad rem est avidior, Ter. Eun. I, 2, 51: I , 7 : alicui Graeculo otioso, id. de Or. I, 22,
A. Actum vero et aliquantum quidem, Cie. fortasse aliquantum iniquior erat, id. Heaut 102: totiens alicui chartae sua vincula demTuso. 5, 6, 15 Romani signorum et armo- I,2, 27: aliquantum amplior augustiorque, psi, Ov. Tr. 4, 7,7: invenies aliquo cum perrum aliquanto numero, hostium paucorum Liv. I, 7, 9: aliquantum taetrior, Val. Max. cussore jacentem, Juv. 8,173 ai XX. In
potiti, Sali. J. 74, 3: timor aliquantus, sed 5,9, 3: Garumna aliquantum plenior, Mel. opp. to no, none, some: exorabo aliquo
modo, Plaut Stich. 4, 2, 41: ut huic malo
spes amplior, id. ib. 105, 4: spatium, Liv. 3, 2, 6.
38, 27: iter, id. 25, 35: pecunia. App. Mag.
aliquatenus, adv. [ aliqua - tenus ] aliquam producam moram, Ter. And. 3, 5,
p. 320, I.II. Esp. A. In the neutr. as (post-Aug.). J. Of place, for a certain dis- 9: olim quom ita animum induxti tuum,
subst.: ad quos aliquantum ex cotidianis tance, some way: procedere, Mel. I, 2: Pa- Quod cuperes, aliquo pacto efficiundum tibi,
sumptibus redundet, Cie. CaeL 57: Alie- dus aliquatenus exilis et macer, id. 2,4, 4. id. ib. 5,3,13 (=- quoquo modo, Don.): haec
nus ex ea facultate, si quam habet, aliquan- . Of actions. l. To a certain degree enim ille aliqua ex parte habebat, in some
tum detracturus est, somewhat, id. Div. in or extent, in some measure, somewhat: ali- degree, Cie. Clu. 24 fin.; eo id. Fin. 6,14,38,
Caecil. 15: ut aliquantum se arbitrentur quatenus, inquit, dolere, aliquatenus time- and id. LaeL 23, 86: nihil (te habere), quod
adeptos ad dicendum, id. Offi I, I; id. Phil. re permitte: sed illud aliquatenus longe aut hoc aut aliquo rei publicae statu time8, 27; and esp. with partit, gen., some party producitur, Sen. Ep. 116,4: aliquatenus se as, in any condition whatever, id. Fam. 6,2:
some: aliquantum agri, Cie. Off. I, IO, 33 : confirmare, Coi 4, 3 , 4 ; Symm. Ep. 6,59. nec dubitare, quin aut aliqua re publica sis
nummorum aliquantum et auri, id. Clu. B. In some respectis, partly : sed istud (di- futurus, qui esse debes; aut perdita, non
179: temporis, id. Qu^nt. 22: animi, id. cendi genus) defenditur aliquatenus aetate, afflictiore conditione quam ceteri, id. ib. 6,
I fin.: gesta res exspectatur, quam quidem
Att. 7. 13 fin. : noctis,-id. Eam. 7, 25 fin.
dignitate, auctoritate (dicentium). Quint. aut jam esse aliquam aut appropinquare
ai.: aliquantum negotii sustinere, id. Q. Fr.
II,
I,
28;
II,
3,
78:
hoc
quoque
Aristoteles
confido, Id. Fam. 12, IO, 2: intelleges te aliI, I, 7: itineris, Caes. B. G. 5, IO Hera.:
equorum et armorum, Sali. J. 62, 5: famae aliquatenus novat, id. 3, 9, 5: Philistus, ut quid habere, quod speres; nihil quod timeet auctoritatis, Liv. 44, 33; 21, 28; 30, 8; multo inferior, Ita aliquatenus lucidior, id. as, id. ib. 6,2: Morbus est animi, in magno
41, 16 ai.; Suet. Caes. 8 L B . The phtr. IO, 1,74: caules aliquatenus rubentes, Plin. pretio habere in aliquo habenda vel in nulrare, and only in later Lat.: aliquanti in 21, 12, 80, g 150: aliquatenus culpae reus lo, Sen. Ep. 75, IO: quin ejus facti si non bocaelestium numerum referuntur, Aur. Viet. est, Dig. 44, 7,5, 6; so ib. 1,5,14; Inst I, nam, at aliquam rationem afferre soleant
Cie. Verr. 3, 85,195; so id. Off. I, II, 35: si
Caes. 33: aliquanta oppida, Eutr. 4 fin.; 68.
aliqui, aliqua, aliquod; plur. aliqui, liberos bona aut denique aliqua re publica
Spart. Hadr. 7 fin.: aliquantis diebus, Pali
i, 19.Whence, aliquantum and ali aliquae, aliqua [alius-qui; v. aliquis] (the perdidissent, id. Fam. 6,16, 3 . P r e g n . ,
quanto, adv. (on the proportionate use nom. fem. sing, and neutr. plur. were orig- some considerable: aliquod nomenque deof these forms with the posit, and comp. v. inally aliquae, analogous to the simple cusque, no mean, Verg. A. 2, 89; cf. aliquis,
Beier ad Cie. Off. 3, 9, 38; Herz. ad Caes. quae, from qui: tam quam aliquae res Ver- II. C . H I , With non, neque, and non..
B. G. 5, IO; Web. ad Lue. 2,225; Zumpt, Gr. beret, Lucr. 4, 263, and Cie. Fam. 6, 20, 2 sed: si non fecero ei male aliquo pacto,
488), somewhat, in some degree, a little, MS.; but the adj. signif of the word caused Plaut Bacch. 3, 6, 23: si haec non ad alirather ; considerably, not a little (cf. aliquan- the change into aliqua; on the other hand, quos amicos conqueri vellem, Cie. Verr. 5,
tus )
I, I g e n. ( a) Aliquantum: B a. a change of the gen. and dat. fem. sing, ali- 71: non vidistis aliquam similitudinem,
Nam ut in navi vecta es, credo timida es. cujus and alicui into aliquae, Charis. 133 P., Vulg. Deut. 4, 15; ib. Lua II, 36; ib. CoL
So. Aliquantum, soror, somewhat so, Plaut. seems to have been little imitated.Alicui, 2, 23: quod tu neque negare posses nec
Bacch. I, I, 73: quae (consolatio) mihi qui- trisyl., Ov. Tr. 4, 7, 7.Dat. and abl. plur. cum defensione aliqua confiteri, Cie. Verr.
dem ipsi sane aliquantum medetur, ceteris aliquibus, Mel. 2, 5 ; oftener aliquis, Liv. 1, 55, 154 ; 4, 7. 14; id. Tusa I, 3, 6; Caes.
item multum illam profuturam puto, Cie. 24, 42 ; 45, 32; Plin. 2, 12, 9, 55; cf. ali- B. C. 1. 85, 5 : ' neque figuras aliquas faDiv. 2, I, 3: item qui processit aliquan- quis), indef, adj., some, any (designating cietis vobis, Vulg. Lev. 19,28; ib. 2 Par. 22,
tum ad virtutis aditum (has come somewhat an object acc. to its properties or attri- 9: sceleri tuo non mentem aliquam tuam,
near), nihilominus, etc., id. Fin. 3, 14, 48: butes; while by aliquis, aliquid, as subst. sed fortunam populi Romani obstitisse, Cia
aliquantum commoveri, id. Clu. 140: quod pron., an object is designated individually Cat. 1,6; so id. Balb. 28,64; Tae. Or. 6 . I V .
With numerals, as in Gr.-rir, and Engl, some,
nisi meo adventu illius conatus aliquanby name; cf. Jahn in his Jahrb. 1831, III. to express an indefinite sum or number: ali
tum repressissem, id. Verr. 2, 64: movit
aliquantum oratio regis legatos, Liv. 39, 73, and the commentators on the passages quos viginti dies, some twenty days, Plaut
29; so id. 5, 23 ai.: huc concede aliquan- below). J. In opp. to a definite object: Men. 5, 6, 47: quadringentos aliquos militum (a little), Plaut. Trin. 2,4,116: aliquan- quod certe, si est aliqui sensus in morte tes, Cato, Orig. ap. Geli 3, 7, 6, and Non.
tum ventriosus, id. As. 2, 3, 20: quale sit, praeclarorum virorum, etc., Cie. Sest. 62, 187, 24: aliqua quinque folia, Cato, R. R.
non tam definitione intellegi potest (quam- 131 B. and JL: nisi qui deusvel casus aliqui 156, quoted in Varr. R. R. I, 2, 28: introquam aliquantum potest), quam, etc., to some subvenerit, id. Fam. 16,12,1 iid.: si forte ductis quibusdam septem testibus, App.
extent, in some degree, Cie. Fin. 2. 14, 45: aliqui interdicendum effulserit extempora- Miles. 2: tres aliqui aut quattuor, Cia Fin.
litteris lectis aliquantum acquievi, id. Fam. lis color, Quint. IO, 6,5 Halm: ex hoc enim 2, 19, 62 (cf. in Gr. ? .4 fac
4, 6: adjutus aliquantum, Suet. Tib. 13. populo deligitur aliqui dux, Cia Rep. I, 44, , Thuc. 3, 111; V. Sturtz,
() Aliquanto: non modo non contra legem, 68 B. and . : si ab ea deus aliqui requirat, Lex. Xen. s. v. *?, and Shftfer, Appar, ad
sed etiam intra legem et quidem aliquanto, id. Ac. Pr. 2,7,19 iid.: an tibi erit quaeren- Demosth. III. p. 269).V. A. Sometimes
not a little, considerably so, Cie. Fam. 9, 26, dus anularius aliqui? id. ib. 2, 26, 86 i id.: with alius, any other (cf. aliquis, II. .):
9: terra etsi aliquanto specie differt, etc., tertia (persona) adiungitur, quam casus ali- quae non habent caput aut aliquam aliam
* Tae. G. 5. 2. E s p., with compp. it has qui aut tempus imponit, id. Off. I, 32, 115 partem, Varr. L. L. 9, 46, 147: dum aliud
greater or less force, acc. to the context, iid.; so id. ib. 3, 7,33 iid.: lapis aliqui, Cie. aliquid flagiti conficiat, Ter. Phorm. 5, 2, 5:
much more or a little more, somewhat more Verr. 2, I, 66, 147 Zumpt: harum sen- hoc alienum est aut cum alia aliqua arte
(the latter sometimes ironic, instead of the tentiarum quae vera sit, deus aliqui vide- est commune, Cie. de Or. 2, 9: aliusne est
former; cf. Quint. 1,12, 4 Spald.; in class, rit, id. Tuso. I, II, 23 B. and .: aliqui talis aliquis improbis civibus peculiaris populus,
prose very freq.; most freq. proh. in Suet.; terror, id. ib. 4,16, 35, and 5, 21, 62 iid.: si id. Sest. 5, 125 B. and . ; id. Inv. I, II,
but never perh. in poetry, except in the ex- te dolor aliqui corporis, eta, id. Fam. 7 , 1 15.B. With alius implied (cf. aliquis, II.
amples from the ante-class, per.). ( a ) With iid.; and many other passages, where tran-1 B.): dubitas ire in aliquas terras, some other
aliquanto: Oh. Abeamus intro hinc ad me. scribere or editors have ignoranti^ substitu- lands, Cia Cat. I, 8: judicant aut spe aut
St. Atque aliquanto lubentius quam abs te ted aliquis; cf. also Heind. ad Cie. . D. 3, timore aut aliqua permotione mentis, id.
sum egressus, Plaut. Ep. 3,2,43: aliquanto 38, 91: Ut aliqua pare laboris minuatur de Or. 2, 42; id. Tusa 3,14, 30; id. Tim. 5:
amplius, id. As. 3,3,2; so Cie. Verr. 2,1: ali- mihi, Ter. Heaut proi 42 Fleck.: in quo ali- cum mercaturas facerent aut aliquam ob
causam navigarent, id. Verr. 5, 28, 72; id.
quanto plus, id. ib. 2 , 1 : minus aliquanto,
qua significatio virtutis adpareat, Cia Off. Rep. 3,14,23.
id. Div. in Caedi. 18: melius aliquanto, id.
1,15,46
B.
and
.:
Cum
repetes
a
proximo
Brut. 78, 270: sed certe idem melius ali(ali quapiam, a false read, in Cia Sest
quanto dicerent, si, etc., id. de Or. 2,24,103: tuo rem aliquam, Vulg. Deut. 24. IO: num- 29, 63, and id. Tuso. 3,9,19, for alius quisquam
id
sine
aliqua
justa
causa
existimacarinae aliquanto planiores quam nostrapiam, B. and .)
rum navium, much flatter, Caes. B. G. 3,13 rem te fecisse, Cia Fam. II, 27, 7: aliquae
aliquis,aliquid; plui-.aliqui [alius-quis;
laudes, aliqua pare, id. ib. 9, 14: aliquae
mulieres, Vulg. Lue. 8 , 2 : aliquod rasum ar- cf. Engl, somebody or other, i. e. some person
ALIQ
obscurely definite; v. Donald. Varron, p. 381
eq.l (fem. sing. rare).Abl sing, aliqui, Plaut.
Aui. proi. 24; id. Most. 1,3,18; id. True. 5,30;
id. Ep. 3, I, II.Nom. plur. masc. aliques,
analog, to ques, from quis, acc. to Charis.
133 P.Nom. and acc. plur. neutr. always
aliqua.Dat. and abl pLur. aliquibus. Liv.
22, 13; oftener aliquis, id. 26, 15; 26, 4 9 ;
Plin. 2, 48, 49, 131.Alicui, trisyl., Tib.
4, 7, 2), indef. subsL pron., some one, somebody, any one, something, any thing; in
the plur., some, any (it is opp. to an object definitely stated, as also to no one,
nobody. The synn. quis, aliquis, and quidam designate an object not denoted by
name; quis leaves not merely the object,
but even its existence, uncertain; hence it
is in gen. used in hypoth. and conditional
clauses, with si, nisi, num, quando, etc.;
aliquis, more emphatic than quis, denotes
that an object really exists, but that nothing depends upon its individuality ; no
matter of what kind it may be, if it is only
one, and not none ; quidam indicates not
merely the existence and individuality of
an object, but that it is known as such to
the speaker, only that he is not acquainted
with, or does not choose to give, its more
definite relations; cf. Jahn ad . M. 9,429,
and the works there referred to). I. A. I n
g e n . : nam nos decebat domum Lugere, ubi
esset aliquis in lucem editus, Enn. ap. Cie.
Tusa 1,48,115 (as a transi of Eurip. Cresph.
Fragm. ap. Stob. tit 121, "Ede*
,
etc.): Ervom tibi aliquis cras faxo ad villam adferat, Plaut. Most. I, I, 65: hunc videre saepe optabamus diem, Quom ex te
esset aliquis, qui te appellaret patrem, Ter.
Hec. 4,4, 30: utinam modo agatur aliquid I
Cie. Att 3, 15: aliquid facerem, ut hoc ne
facerem, I would do any thing, that I might
not do this, Ter. And. 1, 5, 24; so id. Phorm.
5, 6, 34: fit plerumque, ut ei, qui boni quid
volunt adferre, adfingant aliquid, quo faciant id, quod nuntiant, laetius, Cie. PhiL I,
3: quamvis enim demersae sunt leges alicujus opibus, id. Oft*. 2, 7, 24: quod motum
adfert alicui, to any thing, id. Tuso. 1,23,53:
te donabo ego hodie aliqui (abl.), Plaut.
Most. I, 3 , 1 8 ; so, gaudere aliqui me volo,
in some thing (or some way), id. True. 5, 30:
nec manibus humanis (Deus) colitur indigens alit luo, any thing, Vulg. A c t 17, 25:
non est tua ulla culpa, si te aliqui timuerunt, Cie. Marcell. 6 fin.: in narratione, ut
aliqua neganda, aliqua adicienda, sic aliqua
etiam tacenda, Quint 4, 2, 67: sunt aliqua
epistulis eorum inserta, Tae. Or. 25: laudare aliqua, ferre quaedam, Quint. 2, 4, 12:
quaero, utrum aliquid actum an nihil arbitremur, Cie. Tuso. 5, 6 , 1 5 : quisquis est ille,
si modo est aliquis (i. e. ifionly there is some
one), qui, etc., id. Brut. 73, 255; eo id. Ac.
2, 43,132. etc.: Liv. 2, lO^ln..* nunc aliquis
dicat mihi: Quid tu? flor. S. I, 3 , 1 9 ; so
id. ib. 2 , 2 , 9 4 ; 2,2,105; 2 , 3 , 6 ; 2,5,42, and
id. Ep. 2,1, 206.Fem. sing.: Forsitan audieris aliquam certamine cursus Veloces superasse viros, . M. IO, 560: si qua tibi spon
sa est, haec tibi sive aliqua est, id. ib. 4,326.
B. Not unfrequently with adjj.: Novo modo
novum aliquid inventum adferre addecet,
Plaut Ps. 1,5,156: novum aliquid advertere, Tae. A. 15, 30: judicabant esse profecto
aliquid natura pulchrum atque praeclarum,
Cie. Sen. 13,43: mihi ne diuturnum quidem
quidquam videtur, in quo est aliquid extremum, in which there is any end, id. ib. 19,
69; cf. id. ib. 2, 5: dignum aliquid elaborare, Tae. Or. 9: aliquid improvisum, inopinatum, Liv. 27, 4 3 : aliquid exquisitum,
Tae. A. 12, 66: aliquid illustre et dignum
memoria, id. Or. 2 0 : sanctum aliquid et
providum, id. G. 8: insigne aliquid faceret
eis, Ter. Eun. 5, 5, 31: aliquid magnum,
Verg. A. 9,186, and IO, 547: quos magnum
aliquid deceret, Juv 8, 263: dicens se esse
aliquem magnum, Vulg. Act. 8, 9: majus
aliquid et excelsius, Tae. A. 3, 53: melius
aliquid, Vulg. Heb. 11,40: deterius aliquid,
ib. Joan. 5. 14.Also with unus, to designate a single, but not otherwise defined person: ad unum aliquem confugiebant, Cie.
Off. 2,12,41 (cf. id. ib. 2,12,42: id si ab uno
justo et bono viro consequebantur, erant,
etc.): sin aliquis excellit unus e multis; effert se, si unum aliquid adfert, id. de Or. 3,
33,136: so id. Verr.2,2,52: aliquis unus pluresve aivitiores, id. Rep. 1,32: nam si natura
ALIQ
non prohibet et esse virum bonum et esse
dicendi peritum: cur non ai iquis etiam unus
utrumque consequi possit? cur autem non
se quisque speret fore illum aliquem? that
one, Quint 12,1,31; 1 . 1 2 , 2 . C . Partitive
with ex, de, or the gen.: aliquis ex vobis,
Cie. CaeL 3: aliquem ex privatis audimus
juseisse, etc., Plin. 13, 3, 4, 22: ex principibus aliquis, Vulg. Joan. 7, 48; ib. Rom.
II, 1 4 : aliquis de tribus nobis, Cie. Leg.
3, 7: si de iis aliqui remanserint, Vulg.
Lev. 26,39; ib. 2 Reg. 9 , 3 : suorum aliquis,
Cie. Phil. 8, 9: exspectabam aliquem meorum, id. A t t 13,15: succurret fortasse alicui vestrum, Brut ap. Cie. Fam. II, I: trium rerum aliqua consequemur, Cie. Part. 8,
30: impetratum ab aliquo vestram,Tae. Or.
15; so Vulg. I Cor. 6 , 1 : principum aliquis,
Tae. G. 13: cum popularibus et aliquibus
principum, Liv. 22.13: horum aliquid, Vulg.
Lev. 15, IO.1>, Aliquid (nom. or acc.), witli
gen. of a subst. or of a neutr. adj. of second
deci. instead of the ', aliqui, aliqua,aliquod,
agreeing with such word: aliquid pugnae,
Plaut. Capt 3, 4, 54: vestimenti aridi, id.
Rud. 2, 6,16: consilii, id. Ep. 2, 2 , 7 1 : monstrifer. And. 1,5,15: scitamentorum, Plaut
Men. I, 3, 2 6 : armorum, Tae. G. 18: boni,
Plaut. AuL 4, 6, 5; Ter. And. 2, 3, 24; Vulg.
Joan. I, 46: aequi, Ter. Ad. 2, I, 33: mali,
Plaut. Ep. I, I, 60; Ter. Eun. 5, 5, 29: novi,
Q. Cie. Pet Cons. I, I; Vulg. Act. 17,21: potionis, Plaut Men. 5, 2, 2 2 : virium, Cie.
Fam. II, 18: falsi, idL Caecin. I, 3: vacui,
Quintio, 6 , 1 : indefensi, Liv. 26,5 ai.Very
rarely in abl.: aliquo loci morari, Dig. 18,
7 , 1 . E . Frequently, esp. in Cie., with the
kindred words aliquando, alicubi, aliquo,
etc., for the sake of emphasis or rhetorical ihlness, Cie. Plane. 14, 35: asperius locutus est aliquid aliquando, id. ib. 13, 33;
id. Sest. 6 , 1 4 ; id. Mil. 25, 67: non despero
fore aliquem aliquando, id. de Or. I, 21,
95; id. Rep. I, 9 ; id. Or. 42, 144; id. Fam.
7, II med.: evadat saltem aliquid aliqua,
quod conatus sum, Lucii. ap. Non. 293, I;
App. Mag. p. 295, 17 a i . . In conditional clauses with si, nisi, quod si, etc.: si aliquid de summa gravitate Pompeius dimisisset, Cie. PhiL 13,1: si aliquid (really any
thing, in contrast with nihil) dandum est
voluptati, id. Sen. 13, 44: quod si non possimus aliquid proficere suadendo, Lucc. ap.
Cie. Fam. 5,14, 5: Quod si de iis aliqui remanserint, Vulg. Lev. 26,39: si quando aliquid tamquam aliqua fabella narratur, Cie.
de Or. 2, 59: si quis vobis aliquid dixerit,
Vulg. Matt. 21,3; ib. Luc. 19,8: si aliquem,
cui narraret, habuisset, Cie. Lael. 23,88: si
aliquem nacti sumus, cujus, etc., id. ib. 8,
27: cui (puero) si aliquid erit, id. Fam. 14,
I: nisi alicui suorum negotium daret, Nep.
Dion, 8 , 2 : si aliquid eorum praestitit, Liv.
24, 8 . G . 1 negative clauses with ne:
Pompeius cavebat omnia, ne aliquid vos timeretis, Ci. MiL 24,66: ne, si tibi sit pecunia adempta, aliquis dicat, Nep. Epam. 4 , 4 :
ne alicui dicerent, Vulg. Lue, 8 , 4 6 . H . In
Plaut. and Ter. collect with a plur. verb (ci.
, Mattb. Gr. 673): aperite atque Erotium
aliquis evocate, open, some one (of you), etc.,
Plaut. Men. 4, 2, 111 (et id. Ps. 5,1, 37: me
adesse quis nuntiate): aperite aliquis actutum ostium, Ter. Ad. 4, 4, 27.X. In Verg.
once with the second person sing.: Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, Qui face
Dardanios ferroque sequare colonos, Verg.
A. 4, 625.
In the following passages, with the
critical authority added, aliquis seems to
stand for the adj. aliqui, as nemo sometimes stands with a noun for the adj. nullus: nos quibus est alicunde aliquis objecta labos, Ter. Hec. 3, I, 6 Fleck.: Et ait
idem, ut aliquis metus adjunctus sit ad
gratiam, Cie. Div. in Caedi 7,24 B. and . :
num igitur aliquis dolor in corpore est? id.
Tusc. I, 34, 82 i id.: ut aliquis nos deus tolleret, id. Am. 23, 87 iid.: sin casus aliquis
interpellarit, Matius ap. Cie. Fam. II, 28, 8
iid.: si deus aliquis vitas repente mutasset, Tae. Or. 41 Halm: sic est aliquis oratorum campus, id. ib. 39 id.: sive sensus
aliquis arguta sententia effulsit, id. ib. 20 id.
A similar use of aliquid for the adj. aliquod
was asserted to exist in Plaut by Lind. ad
Cie. Inv. 2, 6, 399, and this is repeated by
Klotz, s. v. aliquis, but Lemaire's Index
gives onlv one instance: ni occupo aliquid
ALIQ
mihi consilium, Plaut Men. 5, 2, 94, where
Brix now reads aliquod.
I f , E s p . A. With alius, aliud : some or
any other, something else, any thing else :
dum aliud aliquid flagitii conficiat, Ter.
Phorm. 5, 2, 5: potest fieri, ut alius aliquis
Cornelius sit, Cie. Fragm. B. VI. 21: ut per
alium aliquem te ipsum ulciscantur, id.
Div. in CaeciL 6, 22: non est in alio aliquo
salus, Vulg. Act. 4, 12: aliquid aliud promittere, Petr. IO, 5 ai. B. And with the
idea of alius implied, in opp. to a definit
object or objects, some or any other, something else, any thing else: aut ture aut vino
aut aliqui (abl.) semper supplicat, Plaut Aui
proL 24: vellem aliquid Antonio praeter illum libellum libuisset scribere, Cie. Brut
44: aut ipse occurrebat aut aliquos mittebat, Liv. 34,38: cum seditionem sedare vellem, cum frumentum imperarem . . . , cum
aliquid denique rei publicae causa gererem,
Cie. Verr. I, 27, 20: commentabar declami.
tans saepe cum M. Pisone et cum Q. Pompeio aut cum aliquo cotidie id. Brut. 90,
310; Veli. 1 , 1 7 ; Tae. A. 1 , 4 : (Tiberius) neque spectacula omnino edidit; et iis, qua
ab aliquo ederentur, rarissime interfuit,
Suet Tib. 47. C. In & pregn. signif. as in
Gr. rip, ri, something considerare, important, or great = aliquid magnum (. supra
1. B . ; et in Gr. ' ' *
Te?, Plat. Symp. I, 4): non omnia in
ducis, aliquid et in militum manu esse,
Liv. 45,36.Hence, esp., I, Esse aliquem
or aliquid, to be somebody or something, i. e
to be of some worth, value, or note, to be esteemed : atque fac,ut me velis esse aliquem,
Cie. Att. 3, 15 fin.: aude aliquid brevibus
Gyaris dignum, si vis esse aliquis, Juv. I,
73: an quidquam stultius quam quos singulos contemnas, eos esse aliquid putare universos? Cie. Tuso. 5.36,104: exstitit Theodas dicens se esse aliquem, Vulg. A c t 5,36:
si umquam in dicendo fuimus aliquid. Cio
Att. 4 , 2 : ego quoque aliquid sum, id. Fam.
6,18: qui videbantur aliquid esse,Vulg. Gal
2, 2; 2, 6: quod te cum Culeone scribis de
privilegio locutum, est aliquid (it is something, itis no trifie): sed, etc., Cie. Att 3,15:
est istuc quidem aliquid, sed, etc.; id. Sen.
3; id. Cat. I, 4: est aliquid nupsisse Jovi,
Ov. F. 6, 27: Est aliquid de tot Graiorum
milibus unum A Diomede legi, id. M. 13,
241: est aliquid unius sese dominum fecisse lacertae, Juv. 3,230: omina sunt aliquid,
Ov. Am. 1,12, 3; so, crimen abesse, id. F.
I, 484: Sunt aliquid Manes, Prop. 5, 7, I:
est aliquid eloquentia, Quint I, prooem.
fin.2, Dicere aliquid, like , to
say something worth the while: diceres aliquid et magno quidem philosopho dignum,
Cie. Tusc. 3, 16, 35; cf. Herm. ad Vig. 731;
755; so, assequi aliquid, to effect something
considerable : Etenim ei nunc aliquid assequi se putant, qui ostium Ponti viderunt,
Cie. Tuso. 1 , 2 0 , 4 5 . 3 . In colloquial lang.:
flet aliquid, something important or great,
will, may come to pass or happen: Cii. Invenietur, exquiretur, aliquid fiet. Eu. Enicas. Jam istuc aliquid fiet, metuo, Plaut
Mere. 2, 4, 25: mane, aliquid fiet, ne abi,
id. True. 2, 4, 15; Ter. And. 2, 1 , 1 4 . D.
Ad aliquid esse, in gram, lang., to refer
or relate to something else, e. g. pater, filius,
frater, etc. (v. ad): idem cum interrogantur, cur aper apri et pater patris faciat, ii
lud nomen positum, hoc ad aliquid esse
contendunt, Quint. I, 6, 13 H a l m . B . Atque aliquis, poet in imitatum of6 6e te,
and thus some one (Horn. II. 7,178; 7, 201
ai.): Atque aliquis, magno quaerens exempla timori, Non alios, inquit, motus, etc.,
Lue. 2, 67 Web.; Stat Th. I, 171; Claud.
Eutr. I, 3 5 0 . P . It is sometimes omitted
before qui, esp. in the phrase est qui, sunt
q u i : praemittebatque de stipulatoribus
suis, qui perscrutaxentur, etc., Cie. Off. 2,
7, 2 5 : sunt quibus in satira videar nimis
acer, Hor. S. 2, I, I: sunt qui adiciant his
evidentiam, quae, etc., Quint. 4, 2, 63 (cf.
on the contr. 69: verum in his quoque
confessionibus est aliquid, quod ex invidia
detrahi p o s s i t ) . G . Aliquid, like nihil
(q.v. I. ), is used of persons: Hinc ad Antonium nemo, illinc ad Caesarem cotidie aliquid transfugiebat, Veli. 2, 84, 2 (cf. in Gr.
3' / oi . . . on o UT
, Hom. . Ven. 34 sq. Herm.).
Hence the advv. A. aliquid (prop, acc
denoting in what respect, with a verb
adj.; so in Gr. !), somewhat, in something, re si posset, * Cie. Verr. 2, 1, 26, g 67: si sustenance: Parentibus quotannis turtur
in some degree, to some extent: illud vere- qua evasissent aliqua, Liv. 26, 2 7 , 1 2 . 2 . ad abundantem alitum mittebat, support,
or, ne tibi illum succensere aliquid suspi- Transi, to action, in some way or other, Don. Vit Verg. 6.25.
cere, Cie. Deiot. 13,35: si in me aliquid of- in some manner, = aliquo modo; aliquid
aliubi, adv. [2. alius-ubi], a rare form Ibi
fendistis, at ali, in any respect, id. Mil. 36, aliqua sentire, Plaut Merc. 2, 2, 62*. evade- the contr. alibi, elsewhere (once in Varr.;
99: quos tamen aliquid usus ac disciplina re aliqua, Lucii. ap. Non. 293, I: aliquid in Plin. far lees freq. than alibi; never in
sublevarent, somewhat, Caes. B. G. I, 40: aliqua resciscere, Ter. Phorm. 6,1, 19, and connection with the negatives non, nec,
Philippi regnum officere aliquid videtur li- 4, I, 19: aliqua nocere, #Verg. E. 8, 15: nec usquam: a few times in Seneca and ivi
bertati vestrae, Liv. 31,29: Nos aliquid Ru- aliqua obesse, App. Mag. p. 295, 1 7 . B , the Digg.). I, Vetant hoc aliubi venti, Pila
tulos contra juvisse nefandum est ? Verg. A. aliqui, a<^v (prop. abl.=aliquo modo), in 14,1, 3, 8 14: so id. 13, 4, 7, 8 28; 17, 2, 2,
10,84: neque circumcisio aliquid valet, Vulg. some way, somehow : Quamquam ego tibi 16.II. Esp. A. Repeated in differGal. 6,15: perlucens jam aliquid, incerta ta- videor stultus, gaudere me aliqui volo, ent clauses: aliubi... aliubi, in one place
men lux, Liv. 41,2: aliquid et spatio fessus, Plaut Trua 5, 30 (but in this and like ... in another ; here... there (cf alibi):
Plin. 5,9, IO, 54; c Hand, Ture. I. p. 259; cases, aliqui may be treated as the abl. aliubi cum decimo redeat, aliubi cum quinEllendt ad Cie. de Or. I, 9, 3 5 . B . a l i - subst.; et supra. L A . ) : cf Hand, Tura. I. to decimo, Varr. R. R. I, 44: aliubi pre
q u o (from aliquo!, old dat, denoting direc- p. 242.
aqua, aliubi pro pabulo pendunt, Pila 12,
tion whither; cf.: eo, quo, alio, etc.). I.
jgsf The forms aliqua, neutr. plur., and 14, 32, 8 65; so Id. 22, 18, 21, 8 45: 34, 14.
Somewhither (arch.), to some place, some- aliquam, acc., and aliqua, abl., used adverb- 41, g 145; Sen. Bea 1,5, 5.B. Aliubi atwhere ; in the comic poets sometimes also ially, may also be referred to the adj. a l i que aliubi, here and there? now here, now
with a subst. added, which designates the qui, aliqua, aliquod.
there: Mutatio voluntatis indicat animum
place more definitely : ut aliquo ex urbe
aliubi atque aliubi apparere, prout
aliquis-quam, ali quid quam,!' natare,
amoveas. Plaut. Ep. 2,2,94: aliquo abicere,
tulit ventus, Sen. Ep, 35 fin.: aliubi atque
Ter. Ad. 4,7,26: concludere, id. Eun. 4,3, 25 indef, subst., any one whatever, any thing aliubi diversa poena est, in different places,
(cf. id. Ad. 4, 2.13, in cellam aliquam con- whatever (perh. only in the two foil exam- id. Ben. 3, 6, 2: eadem aquatilium genera
cludere) : ab eorum oculis aliquo concede- ples): qui negat, aliquidquam deos nec alie- aliubi atque aliubi meliora, Plin. 9, 54, 79.
res, Cie. Cat. 1,17: demigrandum potius ali- ni curare nec sui, Cie. Div. 2,50,104, where 8 168.
quo est quam, etc., id. Dom. 100: aliquem B. and . now read quicquam: nec ullos
a l i u m , i, n., v. allium.
aliquo impellere, id. Vatin. 15: aliquo exire, alicuiquam in servitutem dari placere, Liv.
Aliunde, adv. [2. alius-unde]. I, From
id. Q. Fr. 3 , 1 : aliquo advenire vel sicun- 41,6 fin Gron., where Weissenb. now reads
another place, person, or thing, from a difde discedere, Suet Calig. 4; Plaut Rud. 2, alii cuiquam.
ferent place,person, or thing, &0 (most
6. 51; id. Men. 5, I, 3: in angulum Aliquo
aliquo, v. aliquis, adv. B.
freq. in Cie.): eive aliunde ipsi porro (noabire. Ter. Ad. 5, 2, IO; 3, 3, 6; aliquem
aliquot, indef, indecl, num. [alius-quot;
rus aliquo educere. Cie. Q. Fr. 3, 3.With cf. aliquis], some, several, a few, not many men) traxere, from some other place, Lucr,
a gen., like quo, ubi, etc.: migrandum Rho- (undefined in number; while nonnulli in- 3.133: so id. 5,522; 6,1020*. eum assumpto
dum aut aliquo terrarum, Brut. ap. Cie. dicates an indeterminate selection from aliunde uti bono, Cie. de Or. 2, IO, 39: escen
Fam. II, I, 5 . - 2 . With the idea of alio several persons, Caes. B. G. 3. 2: cf Wolf dit aliunde (Gr. ),Vulg. Joan. IO, I.
implied,=alio quo, somewhere else, to some ad Suet. Caes. 10): dies, Ter. And. 2 , 1 , 1 3 : I I . E s p, A. With verbs which are regother place (cf. aliquis, IL B.): dum profi- Vulg. Jud. 14,8; ib. Act. 9,19; 10, 48: libe- ularly constr. with ab or ex, like pendere,
ciscor aliquo, Ter. And. 2,1,28: at certe ut rae, Ter. And. 4 . 4 , 3 2 : amici, Id. Phorm. 2, mutuari, sumere, stare, eta: non aliunde
hinc concedas aliquo, id. Heaut 3,3, I I : si 1,82: saecula. Cie. Univ. I: epistulae, id. pendere, Cie. Fam. 5,13, 2; id. Or. 24, 80:
te parentes timerent atque odissent tui, ab Fam. 7,18: aliquot abacornm, id. Verr. 4, aliunde mutuati sumus, id. Att II, 13: aueorum oculis aliquo concederes, Cie. Cat I, 57: aliquot de causis, Caes. B. G. 3, 2 ai. dire aliunde, id. Lig. L I: aliunde dicendi
7,17 ; et Hand, Ture. I. p. 265,C. a l i - Without subst.: aliquot me adierunt, Ter. copiam petere, id. de Or. 2, 9, 38; Cat 61,
149; Plin. 33, 8,40, 8 118: nec aliunde maquam, adv- (prop. acc. fem.),in aliquam And. 3, 3, 2: ex qua aliquot praetorio im- gis
sues crassescunt, id. 13,18, 32, 8 HO:
partem, in some degree ; only in connection perio redierunt, Cie. Pis. 38: ille non aliwith diu, multus, and plures. I. Aliquam quot occiderit, multos ferro, eta, id. 8ex. Radice (thyl) nihil crispius nec aliunde pretiosiora opera, id. 13, 16,30,8 102: adeo ut
diu (B. and .), or together aliquamdiu Rosa 100.
totum opus non aliunde constet, of nothing
(Madv., Halm, Dietsch), awhile}for a while,
* aliquotfariam, adv. [prop. acc. else, id. 30,1,2,8 5 . B . Repeated: aliun,
for some time; also pregn., for some considerable time (most freq. in the histt, esp. fem.; et bi- quadri- multi- omni-fariam], d e . . . aliunde, from one place, etc.,..
Cses.and Livy; also in Cie.), a. Absol.: ut in some or several places: In eo (Picenti- from another: qui aliunde stet semper, alinon aliquando condemnatum esse Oppiani- um) agro aliquotfariam in singula jugera unde sentiat, i. e. to be on one side and take
part with the other, Liv. 24, 45: Sardonycum, sed aliquam diu incolumem fuisse mi- dena cullea vini fiunt, Varr. R. R. 1,2, 7.
aliquoties (better aliquotiens), ches e ternis glutinantur gemmis aliunde
remini, Cia Cin. 9,25: Arietum Athenis audivit aliquam diu, id. Aa 1,3,12: in vincula adv. [aliquot], several times, at different nigro, aliunde candido, aliunde minio, eta,
collectus est, in quibus aliquamdiu Alit, I timet (now and then in Cia; elsewhere Plin. 37, 12, 75, 8 197. C. With the kinNep. Con. 5.3; id. Dion, 3 , 1 : qua in parte rare): aliquotiens causam agere, Cia Quint. dred words alvus, alio, aliter, eta: aliis alirex affuit, ibi aliquamdiu certatum, Sali. J. I: audire, id. Font I I : ferre, id. Prov, Cons. unde est periculum, danger threatens one
74, 3; Liv. 3, 70, 4.b. Often followed by 46: mittere, id. Verr. 2,171: postulare, id. from one source, another from another, Ter.
deinde, postea, postremo, tandem, etc.: pug-Sex. Rosa 77: domi esse, id. Caecin. 58: Phorm. 2, 2 , 1 9 : qui alii aliunde coibant,
natur aliquamdiu pari contentione: dein- tangere locum, id. Leg. 2, 4, 9 : defensus Liv 44,12,3: aliunde enim alio transfugide, etc., Auet B. G. 8,19, 3: cunctati ali- aliquotiens liberatus discesserat, Nep. Phoc. unt, fi'om one place to another, Sen. Brev.
quamdiu sunt: pudor deinde commovit 2; BO Vulg. I Maco. 16, 2: neque detrusus Vit 16,2: aliunde alio commigratio est, id.
aciem, Liv. 2, IO, 9; so id. 1,16: quos ali- aliquotiens terretur, Sali H. Fragm. ap. Cons, ad Hei v. 6,6: aliunde alio transiliens,
quamdiu inermos timuissent, hos postea Prisc. 1015 P.: aliquotiens usque ad mor- from one subject to another, id. Ep. 64,1.
armatos superassent, Caes. B. G. I, 40, 6: tem periclitatus sum, Vulg. Eccli. 84, 13: Df With quam : nee fere aliunde (invehicontroversia aliquamdiu fuit: postremo, in campum descendere, Liv. 7 , 1 8 ; Suet tur ad nos) quam ex Hispania, from any
place except, Plin. 33, 8, 40, 118: sideri,
eta, Liv. 3, 32, 7; 25,15,14; 45, 6, 6: ibi Calig. I I ; et Lion ad Geli. 1,18,2.
assidue aliunde quam pridie exorienti, id.
aliquamdiu atrox pugna stetit: tandem,
* aliquovorsum, adv. [verto, Torto], 2,
97, 99, 8 213: cum populatio morum ateta, Liv. 29, 2,15; 34, 28, 4 and I I ; Suet toward some place, one way or other: isNer. 6. * e. With donec, as a more defi- tam jam aliquovorsum tragulam decidero, que luxuria non aliunde mqjor quam e
concharum genere proveniat, id. 9, 34, 53,
nite limitation of time, some time... until, Plaut Cas. 2,4,18.
104.With a somewhat changed expresa considerable time... until: exanimis ali1 ftlie, old form for alius;
2. alius sion in Cia: itaque aliunde mihi quaerenquamdiu jacuit, donec, eta, Suet Caes. 82. init
dum est, ut et esse deos et quales sint di,
d, e ton., for a long distance; most
2. A l i s , idis,/, as Elis, **9, Doric for discere possim, quam quales tu eos esse
freq. of rivers: Rhodanus aliquamdiu Gal(only in Plaut Capt.), a town in
lias dirimit, Mel. 2,5,5; so id. 3, 5. 6; 3, 9, Achaia: eum vendidit in Alide, Plant. vis, for quam a te, Cia N. D. 3,25, 64.
8 aiOf the Corycian cave in Cilicia: de- Capt proi. 9; 25. Its inhabitants, I l i i
I Alius (better Alens), a, um, adj.,
inde aliquamdiu perspicuus, mox, et quo drum, m., Plaut. Capt proi 24.
= Elius (. Alis and Elis), Elian; subst., a
magis subitur, obscurior, Mel I, 13. 2 .
Alisales, Iuni, m., a tribe of Spain, native of Elis, a town in Achaia (only a few
Aliquam multi, or aliquammulti, somewhat
times in Plaut Capti: postquam belligemany, considerable in number or quantity Inscr. Orei!. 156.
t a l i s m a , atis, n.,=&, an aquatic rant Aetoli cum Aleis, Plaut Capt. proi 24;
(mostly post-class.): sunt vestram ali27; 2,2,30.
quam multi, qui L. Pisonem cognorunt, plant, water-plantain: Alisma plantago,
2. alius, a, nd, adj. and subst. (old form,
Cia Verr. 2,4,25, 56 B. and .: aliquam- Linn.; Plin. 25,10, 77, 124.
multos non comparuisse. * Geli. 3, IO, 17
or A l i s o n , , m.,="A\eivov, alis, alid, after the analogy of quis, quid:
Hertz: aliquammultis diebus decumbo, Ptolem., a fortress built by Drusus near the alis rare, Cat 66, 28; Sail. ap. Charis. 2,
App. Mag. p. 320, IO.Also adv.: aliquam present Wesel, now Liesbom, Veli 2, 120; p. 133; Inscr. OrelL 2488: alid more freq.,
Lucr. 1, 263 ; 5, 257 ; 5,1305 ; 6, 1456; Cat
multum, something much, to a considerableTae. . 2,7; et Mann. Germ. 81; 433.
15; cf. Prisa 13, p. 959.Gen. sing,
distance, considerably : sed haec defensio,
AliSOntia, ae, fi, a tributary of the 29,
ut dixi, aliquam multum a me remota est, Moselle, now the Eltz, or more proh. the Al- masc.: alius, rare, and not used by Tae.; for
which alterius is com. used (v. alter); also
App. Mag. p. 276, 7 dub.And comp. ali- sitz, Aus. Mos. 371.
alii, Cato and Licin. ap. Prisc. 194 P.; Varr.
quam plures, somewhat more, considerably Ulter, 2. alius, adv. D.
R. R. 1, 2.Fem. gen.: aliae, Lucr. 3, 918;
more: aliquam pluribus et amarioribus
t alltudo, inis, f. [alo], in Gloss. Gr. Cie. Div. 2, 13, 30; Liv. 24, 27, 8: Geli 2,
perorantem, Tert. ApoL 12 dub.; et Hand,
28,1; Capito ap. Geli. 4, IO, 8.Masc. dat.:
Ture.Lp. 243.D. siliqua,^(prop.abl. Lat. as a trans! of , nourishment.
* alitura, ae, f [idI, a nourishing, ali, Lucr. 6,1226: alio, Plaut Stich. 1,2,13.
fem.). I. Somewhere (like mod. Engl, somewhere for somewhither): anteveni to aliqua rearing: Maro alituram feram et saevam Fem. dat.: aliae, Plaut Mil 3, I, 207;
Geli. 9, 4, 8) [cf ?; Ose. allo (nom.
aliquos, Plaut. Mil. 2, 2, 66: aliqua evola- criminatus est, Geli. 12,1, 20.
sing, fem.)', Goth. alis; Erse, aile; O. H.
1. alitus, Part. of alo.
2. alitus, us> m falo], nourishment, Germ, alles, elles (conj.)', Engl, else], anethi
Ages. 3, 4: alia atque antea sentiret, id. sas complerent, alii defensores vallo depelHann. 2, 2: lux longe alia est solis et lych- lerent, Caes. B. G. 3, 25; id. B. C. I, 55: alti
norum, is very different, Cie. Cael. 28.() experimentorum notitiam necessariam esse
With nisi or quam (the latter is suspicious contendunt, alii non satis potentem usum
in Cie.; cf. Ocnsn. Eclog. 252; Orell. ad Cie. esse proponunt, Cels. prooem.: quae minus
Tuso. 1,31,75): amare autem nihil aliud est, tuta erant, alia fossis, alia vallis, alia turrinisi eum ipsum diligere, quem ames, noth- bus muniebat, Liv. 32,5; so Vulg. Matt. 13,
ing else than, only, Cie. Lael. 27, 100: ne- 5 sqq.; ib. I Cor. 12, IO; Cele. 3,3, enumerque ulla fuit causa intermissionis epistu- ating the different kinds of fever, repeats
larum nisi quod, etc., id. Fam. 7, 13: erat aliae seventeen times: cum aliis Q. Frater
historia nihil aliud nisi annalium c'onfectio, legatus, aliis C. Pomptinus legatus, reliquis
id. de Or. 2,12: Quid est aliud tumultus nisi . Anneius legatus etc., Cie. Fam. 15,4, 8:
perturbatio tanta, ut, etc.? id. Phil. 8,3: ni- proferebant alii purpuram, tus alii, gemmas
hil aliud agerem, nisi eum, qui accusatus alii, vina non nulli Graeca, id. Verr. 2,5, 56,
esset, defenderem, id. Sull. 12; id. Att. 5, IO: 146: alias bestias nantes, alias volucres,
quid est aliud Gigantum modo bellare cum serpentes quasdam, quasdam esse gradiendis nisi naturae repugnare? id. Sen. 2,5: id. tes; earum ipsarum partim solivagas, parSex. Rose. 19,54; id. Rose. Am. 5,13; id. Leg. tim congregatas; immanes alias, quasdam
dare, Vulg. Lev. 22, 2 5 : ALIS NE POTESTO, 1,8,25: pinaster nihil aliud est quam pinus autem cicures, non nullas abditas, id. Tusc.
Inscr. Orell. 2488: datum Mi esse ab dis ali- silvestris, Plin. 16, IO; Nep. Arist. 2, 2; id. 5, 13, 38: principes partim interfecerant,
is, Plaut Am. proi. 12: adulescentulo in alio Paus. 1,4: Lysander nihil aliud molitus est alios in exsilium ejecerant, Nep. Pelop. l,
occupato amore, Ter. And. 5,1, IO: aut aliae quam ut omnes civitates in sua teneret po- 4: nos alii ibimus Afros, pars Scythiam
cujus desiderium insideat rei, Lucr. 3,918: testate, id. Lys. 1,4: neque aliud huic de- veniemus, Verg. E. I, 65: alii superstantes
ne quam aliam quaerat copiam, Ter. Heaut fuit quam generosa stirps, id. Eum. I, 2: proeliarentur, pars occulti muros subrue5,1,54: nisi quid pater ait aliud, id. And. 5, Nullo quippe alio vincis discrimine quam rent, Tae. H. 4, 23.Sometimes alius is
4, 47: si verum est, Q. Fabium Labeonem quod Illi marmoreum caput est, etc., Juv. omitted in one clause: Helvetii ea spe deseu quem alium arbitrum a senatu datum, 8, 54.Hence, nihil aliud nisi or quam,= jecto navibus junctis, alii vadis Rhodani,
etc., Cie. Off. I, IO, 33: quodcumque alia , followed by finite verb, noth- etc., Caes. B. G. I, 8: Veientes ignari in
auget, Lucr. 5, 257: Est alius quidam, pa- ing else than, nothing but, only (after these partem praedae suae yocatos deos, alios
rasitaster paululus, Ter. Ad. 5.2,4; so Vulg. words, fecit, factum est may be supplied, votis ex urbe sua evocatos, etc., Liv. 5, 21;
Luc. 22, 59: tuo (judicio) stabis, si aliud or the phraseology changed to nulla alia re Plin. 2,43,44, 114: castra metari placuit,
quoddam est tuum, Cie. Or. 71, 237: L. Ae- facta; cf. Matth. Gr. 903; Hoogev. ad Vig. ut opus et alii proelium inciperent, Tae. A.
milius alius vir erat, Liv. 44, 18: Genus p. 475; Kuhn. Gr. Gr. II. p. 825): tribuna- I, 63.Also with aliquis: alia sunt tamecce aliud discriminis audi, Juv. 12,24: ali- tus P. Sestii nihil aliud nisi meum nomen quam sibi nata, ut oculi, ut aures: aliqua
us, ne condemnaretur, pecuniam dedit. Cie. causamque sustinuit, Cie. Sest. 6, 13: ut etiam ceterorum membrorum usum adjuVerr. 5,117; Tae. Agr. 39: nemo alius, Cie. nihil aliud nisi de hoste ac de laude co- vant, Cie. Fin. 3,19,63: [putat aliquis esse
Pis. 94; Vulg. Joan. 15, 24: alius nemo, Cie. gitet, id. Imp. Pomp. 22, 64; Liv. 2, 8: et voluptatem bonum; alius autem pecuniQuinct. 76: plus alimenti est in pane quam hostes quidem nihil aliud (i. e. nulla alia am], id. Tusc. 5,28,60 B. and .; cf. Goer, ad
in ullo alio, Cele. 2,18: aliud esse causae re facta) quam perfusis vano timore Roma- Cie. Ac. 2, IO, 20.Sometimes aliud... alisuspicamur, Cie. FI. 39: Anne aliud tunc nis citato agmine abeunt, id. 2, 63; 31, 24: ud designate merely a distinction between
praefecti? Juv. 4, 78: estne viris reliqui sed ab lictore nihil aliud quam prehendere two objects contrasted, one thing... anothaliud, Sali. Fragm. 187, 19: aliud auxilii, prohibito, cum conversus in Patres impe- er : Numquam aliud natura, aliud sapientia
Tae. A. 5, 8: aliud subsidii, id. ib. 12, 46: tus esset, id. 2, 29: ut domo abditus nihil dicit, Juv. 14, 321: Fuit tempus, quo alia
alia honorum, id. ib. 1,9: alia sumptuum, aliud quam per edicta obnuntiaret, Suet. adversa, alia secunda principi, Plin. Pan.
id. ib. 15, 15: sunt alia quae magis time- Caes. 20: mox nihil aliud quam vectabatur 72: aliud est male dicere, aliud accusare,
am, Cie. Phil. 5, 29: Facete is quidem, sic- et deambulabat, id. Aug. 83.So, quid aliud Cie. Cael. 3; id. Lig. 16; Quint. IO, I, 53:
ut alia, many other things, id. Fin. I, 3, 7 quam? what other thing than? what else aliud est servum esse, aliud servire, id. 5,
Madv.: haec aliaque, Tae. H. 3, 51 ai. than? quibus quid aliud quam admone- IO, 60 ai.: jam sciunt longe aliud esse virHence, alio die, 1.1. of the soothsayer, when mus cives nos eorum esse, Liv. 4, 3: quid gines rapere, aliud pugnare cum viris, Liv.
he wished the Comitia postponed to an- aliud quam ad bellum vocabantur? Flor. 3, 1,12; cf. infra, E . B . Alius repeated in
other day, on the pretence of unfavorable 23 med.; so, Quid Tullius? Anne aliud quam another case, or with its derivatives, aliter,
omens: quid gravius quam rem suscep- sidus? Juv. 7,199.In affirmative-clauses alias, alio, alibi, aliunde, etc. (but never
tam dirimi, si unus augur alio die dixerit? rare, and only post-Aug.: te alia omnia, with its derivatives in Tae.), in imitation
Cie. Leg. 2,12, 31 id. Phil. 2, 33, 83 and 84 quam quae velis, agere, moleste ferrem, of the Greek (cf. L. and S. s. v. ?, and
Wernsd. Perh. there is a reference to the Plin. Ep. 7,15,2: quod alium quam se co- Ochsn. Eclog. HO): simul alis alid aliunde
same thing in Plaut. Poen. 2, 52: ita res optassent, Suet Ner. 2 ai.So, with the sim- rumitant inter se, Naev. ap. Fest. pp. 135
divina mihi fuit: res serias omnes extollo ple interrogative, quis alius? quid aliud? and 225; cf. Bothe, Fragm. Comic, p. 25:
ex hoc die in alium diem.With aliquis, Qui, malum, alii? Ter. Eun. 4, 7, IO: Quid alius alium percontamur, cuja est navis?
quisquam, or ullus implied (cf. aliqui, V. B., te aliud sollicitat? id. ib. I, 2,82: Quid ali- one another, Plaut. Stich. 2, 2, 46: fallacia
and aliquis, II. B.): ut, etiam si aliud me- ud tibi vis? id. Heaut. 2, 3, 90: Numquid alia aliam trudit, Ter. And. 4, 4, 40: fecelius fuit, tamen legatorum reditum exspec- vis aliud ? id. Eun. 1,2, 111: Sed quis nunc runt alii quidem alia quam multa, Cia
tetis, Cie. Phil. 6, 6: utar post alio, si inve- alius audet praeferre? etc., Juv. 12,48: Quid Phil. 3, 20, 6: signa et ornamenta alia alio
nero melius, something else, id. Tusc. I, 7, enim est aliud Antonius? Cie. Phil. 2, 70: in loco intuebantur, some in one place and
14; so, si in aliud tempus differetur, Caes. Quid est aliud furere ? id. Pis. 47: Quid est some in another, id. Verr. 2, I, 22: alius in
B C. I, 86: an alium exspectamus? Vulg. alia sinistra liberalitas? Cat. 29,15 ai.() alia est re magis utilis, id. Sex. Rose. UI :
Matt. II, 3; ib. Mare. 4, 36: siti magis quam With comp. abl. (cf. in Gr. , alius ex alia parte, id. Verr. I, 66: dies alialis. re accenditur, Sali. J. 89, 5: neque sex Xen. Mem. 4, 4, 25): qui quaerit alia his, os alio dedit ordine Luna felicis operum,
legiones alia de causa missas in Hispaniam, malum videtur quaerere, other than, Plaut. Verg. G. I, 276: ut ipsi inter se alii aliis
Caes. B. C. I, 85: neque creatura alia pote- Poen. proi. 22: quod est aliud melle, Varr. prodesse possent, Cie. Off. I, 7, 22; id. Leg.
R. R. 3,16: nec quidquam aliud libertate I, 12, 33: ideo multa conjecta sunt, aliud
rit nos separare, Vulg. Rom. 8, 39.
communi quaesisse, nothing else but, Brut, alio tempore, id. Q. Fr. 3,1, 7: habes Sar4= Instances of the rare gen. altus: et Cass. ap. Cie. Fam. II, 2: neve putes ali- dos venales, alium alio nequiorem, one
alius generis bestiae, Cie. N. D. 2, 48,123; um sapiente bonoque beatum, Hor. Ep. I, worse than another, id. Fam. 7, 24: quo facVarr. L. L. 9,40,67 dub.: alius ingenii, Liv. 16,20: alius Lysippo, id. ib. 2,1,240: accu- to cum alius alii subsidium ferrent, one to
1,56,7 Madv. by conj.: alius ordinis, Amm. sator alius Sejano, Phaedr. 3, proi. 41.() another, Fr., l'un a l'autre, Caes. B. G. 2, 26
30, 5, IO: artificis aliusve, Front. Controv. With praeter: nec nobis praeter me alius Herz.: legiones aliae alia in parte resistunt,
Agr. 2,40, 27: alius coloris, Non. p. 450: no- quisquam est servos Sosia, Plaut. Am. I, I, id. ib. 2, 22: alius alia causa illata, id. ib. I,
mine vel ejus pro quo... aut alius qui, etc., 249: nec quidquam aliud est philosophia 39: cum ceteros alii alium alia de causa imDig. 39,2,24, 6; v. aliusmodi.B. In com- praeter studium sapientiae, Cie. Off. 2,2,5: probarent, Suet. Vesp. 6: alius alii subsiparisons, with atque, ac, or et, more rarely non est alius praeter eum, Vulg. Mare. 12, dium ferunt, Caes. B. G. 2, 26: alius alio
with nisi and quam; with the latter, in good 32: rogavit numquid aliud ferret praeter more viventes, each in a different way, SalL
class, authors, only when preceded by a neg. arcam? Cie. de Or. 2, 69: Num quid igitur C. 6,2: alius alii tanti facinoris conscii, id.
clause, or by an interrog. implying a neg.; aliud in illis iudiciis versatum est praeter ib. 22, 2; so id. ib. 52, 28 ; id. J. 53, 8; Curt.
cf. Ruhnk. ad Ter. And. 3, 3,13; instead or hasce insidias? id. Clu. 62: nec jam tela IO, 5,16; Just. 15, 2: alii autem aliud claquam, the comp. abl. or praeter, and similar alia habebant praeter gladios, Liv. 38, 21, mabant, Vulg. Act 19, 32: illi alias aliud
words, sometimes appear, other than, differ- 5.(e) With extra (eccl. Lat): neque est iisdem de rebus sentiunt, now this, now
ent from, etc. (a) With atque, ac, or et: illi alius extra te, Vulg. I Reg. 2. 2; ib. Soph. that, Cie. de Or. 2,7fin.: aliter ab aliis disunt alio ingenio atque tu, Plaut. Ps. 4,7,35: 2, 15.() With absque (eccL Lat.): non geruntur, id. ib. 2, 19; Vulg. 3 Reg. 22, 20:
alium esse censes nunc me atque olim quom est alius Deus absque te, Vulg. I Par. 17, equites alii alia dilapsi sunt, some in this
dabam? Ter. And. 3,3,13: potest non solum 20. () With praeterquam: cum aliud, way, some in that, Liv. 44,43: cum alii alio
aliud mihi ac tibi, sed mihi ipsi aliud alias praeterquam de quo retulissent, decemvi- mitterentur, id. 7,39: Alis alibi stantes, omvideri, Cie. Or. 71,237: longe alia nobis ac tu ri dicere prohiberent, Liv. 3,40.
nes tamen adversis volneribus conciderunt,
scripseras nuntiantur, id. Attii, IO: res alio
Sali. ap. Charis. 2,p. 133: jussit alios alibi fomodo est ac putatur, id. Inv. 2,6, 21 B. and
I I . Esp. A. In distributive-clauses re- dere, Liv. 44,33; Vulg.Sap.18,18.C. Alius
.: qui longe alia ratione ac reliqui Galli bel- peated even several times, and also inter- ex alio, super alium, post alium, one after
lum gerere coeperunt, Caes. B. G. 3,28: non changed with non nulli, quidam, ceteri, another ; so often of the connection between
alius essem atque nunc sum, Cie. Fam. 1,9: pars, partim, etc., the one... the other; ideas: ut aliud ex alio incidit, occurrit, etc:,
longe aliam esse navigationem in concluso plur., some... others: quid potes dicere Ter. Heaut. 3, 3, 37: aliud ex alio succurrit
mari atque in vastissimo atque apertissimo cur alia defendas, alia non cures ? Cie. Phil. mihi, Cie. Fragm. C. 12: alid ex alio reficit
Oceano perspiciebant, Caes. B. G. 3,9: aliud 2, 111: latera tegentes alios, alios prae- natura, Lucr. I, 263; 5,1305 ; 5, 1456: sed.
(se) esse facturum ac pronuntiasset, Nep. gredientes amicos, id. ib. 13,4: cum alii fos90
Anab. 3 , 4 , 1 ; and so the Vulg.: Alia die pro- adverbium, quod Graeci , aliter &fecti, the next day, Act. 21, 8).Hence, alius ?, Capitol. Orth. 2242 P.; ci: Herz. and
with a proper name used as an appell. (cf. Hab., as cited above): alias ut uti possim
alter): ne quis alius Ariovistus regno Gal- causa hac integra, Ter. Hoc. I, 2, 4; so id.
liarum potiretur, a second Ariovistus, Tae. And. 3, 2, 49 (alias = alio tempore, Don.):
. 4, 73 fin.: alius Nero, Suet. Tit. 7. . sed alias iocabimur, Cie. Fam. 7,13, 2: sed
A peculiar enhancement of the idea is pro- plura scribemus alias, id. ib. 7,6: et alias et
duced by alius with a neg. and the comp.: in consulatus petitione vinci, id. Plane. 18:
mulier, qua mulier alia nulla est pulchrior, nil oriturum alias, Hor. Ep. 2,1,17.In the
than whom no other woman is more beauti- future, freq. in contrast with nunc, in praeful, to whom no other woman is equal in sentia, tum, hactenus: recte secusne, alias
beauty, Plaut. Merc. 1 , 1 , 1 0 0 : facinus, quo viderimus, Cie. Ac. 2, 44, 135: Hactenus
non fortius ausit alis, Cat. 66, 2 8 : Fama haec: alias justum sit necne poema, Nunc,
malum qua non aliud velocius ullum, Verg. etc., Hor. S. I, 4, 6 3 : sed haec alias plu. 4,174: quo neque melius neque amplius ribus; nunc, etc., Cie. Div. 2, 2 fin.; Liv.
aliud in natura mortalium est, Sali. J. 2, 4: 44, 36 fin.: quare placeat, alias ostendequo non aliud atrocius visum, Tae. A. 6,24: mus; in praesentia* etc., Auet. ad Her. 3,
(Sulla) neque consilio neque manu priorem 16, 28.In the past: gubernatores alias imalium pati, Sali. J. 96,3: neque majus aliud perare soliti, tum metu mortis jussa exseneque praestabilius invenias, id. ib. 1,2; Liv. quebantur, Curt. 4 , 3 , 1 8 : alias bellare inter
1, 24: non alia ante Romana pugna atrocior se solitos, tunc periculi societas iunxerat, id.
fuit, id. 1,27; 2,31; Tae. A. 6,7 ai.; cf. under 9j 4,15.Freq. with advv. of time; as numaliter, 2. b. .Hence the aaw. A. Silio, quam, umquam, and the like: si umquam
adv. (an old dat. form, designating direction in dicendo fuimus aliquid, aut etiam si
to a place; cf.: eo, quo), elsewhither (arch.), numquam alias fuimus, tum profecto, etc.,
elsewhere, to another place, person, or thing, Cie. Atti 4, 2, 2: consilio numquam alias
dato, Hor. C. 3, 5,45: numquam ante alias,
' (class., esp. among poets; but not
found in Lucr. or Juv.).
In g e n . a. Liv. 2, 22, 7: non umquam alias ante tanOf place: fortasse tu profectus alio fueras, tus terror senatum invasit, id. 2 , 9 , 5 ; I, 28,
Ter. Eun. 2, 2, 49: ut ab Norba alio tradu- 4: si quando umquam ante alias, id. 32, 5
cerentur, Liv. 32, 2: translatos alio maere- (where the four advv. of time are to be
bis amores, Hot. Epod. 15, 2 3 : decurrens taken together):. Saturnalibus et si quando
alio, id. S. 2,1, 32: nam frustra vitium vi- alias libuisset, modo munera dividebat,
taveris illud, Si te alio pravum detorseris, Suet. Aug. 75."b. A l i a s . . . alias, as in Gr.
id. ib. 2, 2, 55.With quo: Arpinumne mihi . . . &XXore ; ...
eundum sit, an quo alio, to some other de, at one time... at another ; once... anplace, Cie. Att. 9, 17: si quando Romam other time; sometimes... sometimes ; now
aliove quo mitterent legatos, Liv. 38, 30. ... now : Alias me poscit pro illa triginta mi b Of persons or things (Cf.-alias, alibi, nas, Alias talentum magnum, Plaut. Cure.
alicunde, etc.): illi suum animum alio con- I , 1 , 63; so Varr. L. L. 8, 76 Mull.; id. R.
ferunt, Ter. Heaut. 2, 4, IO (cf. Plaut. Mere. R. 2 , 1 , 1 5 ; Cie. Verr. 1, 46,120: nee potest
quisquam alias beatus esse, alias miser, id.
2, 2, 62: ne ad illam me animum adiecisse Fin. 2, 27, 87: contentius alias, alias sumsentiat): ne quando iratus tu alio conferas, missius, id. de Or. 3, 55, 212: cum alias
id. Eun. 3, I, 60 Don.: hi narrata ferunt bellum inferrent,alias inlatum defenderent,
alio, . M. 12, 57: tamen vocat me alio (to Caes. B. G. 2, 29; so id. ib. 5, 57 ai.; it ocanother subject) jam dudum tacita vestra curs four times in successive clauses in
exspectatio, Cie. Clu. 23, 63; id. Verr. 2, I, Cie. Inv. 1, 52, 99.Sometimes plerumque,
53, 139: sed, si placet, sermonem alio saepe, aliquando, interdum stand in corretransferamus, id. de Oi. 1,29,133: quoniam sponding clauses: nec umquam sine usura
alio properare tempus monet, Sali J. 19, 2; reddit (terra), quod accepit, sed alias minoso Tae. A. 1 , 1 8 a i . e . Of purpose or de- re, plerumque majore cum foenore, Cie.
sign: appellet haec desideria naturae: cu- Sen. 15, 51: geminatio verborum habet inpiditatis nomen servet alio, for another terdum vim, leporem alias, id. de Or. 3, 54,
purpose, Cie. Fin. 2, 9, 27 : hoc longe 206: hoc alias fastidio, alias contumacia,
alio spectabat, looked quite elsewhere, had saepius imbecillitate, evenit, Plin. 16,32,58,
a far different design, Nep. Them. 6, 3. 134; 7,15,13, 63. Sometimes one alias
2t. a. Alio . . . alio, in one way.. .in an- is omitted: illi eruptione tentata alias cuother; hither... thither,hue... illuc: hic niculis ad aggerem actis, etc., Caes. B. G.
(i. e. in ea re) alio res familiaris, alio ducit 3, 21; Plin. 26, 3, 7, 13.e. Alias aliter,
humanitas, Cie. Off. 3, 23, 89: alio atque alias alius, etc. (cf. alius), at one time in
alio, in one way and another : nihil alio at- one way . . . at another in another; now
que alio spargitur, Sen. Brev. Vit. II, 2. so .. . now otherwise ; now this .. . now
b. Alius alio, each in a different way, one in that: et alias aliter haec in utramque parone way, another in another: et ceteri qui- tem causae solent convenire, Cie. Inv. 2,13,
dem alius alio, Cie. Off. 3, 20. 80: aliud alio 45: alii enim sunt, alias nostrique familiadissipavit, id. Div. 1,34,76; so Liv. 2 , 5 4 , 9 ; res fere demortui, id. Att. 16, II (Madv. in7, 39.So, aliunde alio, from one place to terprete this of time): illi alias aliud iisanother:' quassatione terrae aliunde alio dem de rebus iudicant, id. de Or. 2,7.30; id.
(aquae) transferuntur, Sen. Q. N. 3, II, I; Or. 59, 200: (deos) non semper eosdem atcf. aliunde.e. Like alius or aliter with que alias alios solemus venerari, id. Red.
a negative and the particles of comparison in Sen. 3 0 : ut iidem versus alias in aliam
quam or atque; in questions with nisi: rem posse accommodari viderentur, id.Div.
plebem nusquam alio natam quam ad ser- 2, 54, 111. d. Saepe alias or alias saepe
viendum, for nothing but, Liv. 7,18, 7: non . . . nunc, nuper, quondam, etc.; also: cum
alio datam summam quam in emptionem, saepe a l i a s . . . tum, etc. (very common in
etc., * Suet. Aug. 98 Ruhnk.: quo alio nisi Cie.): quod cum saepe alias tum nuper,
ad nos confugerent? Liv. 39, 36, I I ; cf. etc., Cie. Tusc. 4, 4, 7: fecimus et alias saeHand, Turs. I. pp. 232-234.B. alia, adv. pe et nuper in Tusculano, id. ib. 5, 4, I I :
(sc. via), in another way, in a different quibus de rebus et alias saepe . . . et quonmanner (in the whole ante-class, and dam in Hortensii vilia, id. Ac. 2, 3, 9: quoclass, per. dub.) ; for in Plaut. Rud. proi. rum pater et saepe alias et maxime censor
IO, aliuta has been proposed; in Lucr. 6, saluti rei publicae fuit, id. de Or. I, 9, 38:
986, Lachm. reads alio; in Liv. 21, 56; cum saepe alias, tum apud centumviros,
2, Weissenb. alibi ; and in id. 44, 43, 2, via id. Brut. 39, 144: cum saepe alias, tum
may be supplied from the preced. context; Pyrrhi bello, id. Off. 3, 22,86; 3, II, 47: necertain only in Don. ad Ter. Hec. 1 , 2 , 5 ; cf. que tum solum, sed saepe alias, Nep. Hann.
Hand, Ture. I. p. 219. C . alias, pdv,
(acc. to Prisc. 1014 P., and Cores. Ausspr. II, 7. In comparative sentences rare:
I. p. 769, an acc. form like foras; but acc. to nunc tamen libentius quam saepe alias,
Herz. ad Caes. B. G. 5, 57, and Hab. Syn. Symm. Ep. I, 90.So, e. Semper alias, al79, old gen. like paterfamilias, Alcmenae, ways at other times or in other cases (apparetc. In the ante-class, per. rare; only once ently only post-Aug.): et super cenam auin Plaut., twice in Ter., twice in Varro; in tem et semper alias communissimus, multa
the class, per. most freq. in Cie., but only joco transigebat, Suet.Vesp. 22; id. Tib. 18;
three times in his orations; also in Plin.). Geli. 15, I . Raro alias, rarely at other
1. Of time, at a time other than the present, times, on other occasions: ut raro alias
whether it be in the past or (more freq.) in quisquam tanto favore est auditus, Liv.
the future, a. At another time, at other 45, 20; 3, 69; Tae. H. I, 89.g. Non alias,
times, on another occasion (alias: temporis at no other time, never, = numquam (a
choice poet, expression, often imitated by
the htstt.): non alias caelo ceciderunt plu- dition than that: neque aliter poterit pa- derivatives, one in one way, another in anra sereno Fulgura, never at any other time los, ad quos perducitur, pertingere, quam other (. alius, II. B.): quoniam aliter ab
did so much Lightning fall from- a clear ut diffluat, Coi. Arb. 7, 5; so Suet. Tib. 15; aliis digeruntur, Cie. de Or. 2, 19, 79; id.
sky, Verg. G. 1, 487 : non alias militi fami- 24; id. Galb. 8; Curt. 9, 5, 2 3 . - 2 . Without Att. 7, 8; Liv. 2, 21; so id. 39, 53: hoc ex
liarior dux fuit, Liv. 7, 33; 45, 7: non alias a comparativo clause expressed, a. I n locorum occasione aliter alibi decernitur,
majore mole concursum, Tae. A. 2, 46; 4, gen., otherwise, in another manner, in oth- Plin. 18,5, 6, 30; so id. 25, 4, IO, 29.(O
69; II, 31: non sane alias exercitatior Bri- er respects; and in the poets: haud aliter Non aliter, analog, to non alius (v. alius,
tannia fuit, id. Agr. 5: haud alias intentior (per litoten), just so: vale atque salve, II. H.) with a comp. (only in Plin.): non,
populus plus vocis permisit, id. A. 3, II, etsi aliter ut dicam meres, though you de- aliter utilius id fieri putare quam, etc.,
and 15, 46; Suet. Tit. 8; Flor. 3, 6 . - 2 . Of serve that I speak differently, PJaut. Capt. Plin. 37, 2, IO, 28: idque non aliter claplace, at another place, elsewhere; or in re- 3, 5, 86 Brix: tu si aliter existimes, nihil rius intellegi potest, id. 37, 4, 15, 8 59; so
spect of other things, in other circumstances,
errabis, Cie. Fam. 3, 7, 16: ut eadem ab id. 22,22, 36, 8 78; 24, II, 50, 85; 28, 9, 41,
otherwise (only post-Aug.; v. Madv. ad Cie. utrisque dicantur, aliter dicuntur, in a dif- 148; cf. Hand, Ture. I. pp. 267-276.
Fin. 1, 3, 7): Idaeus rubus appellatus est, ferent sense, Plin. Pan. 72, 7: Si quis alialius-modl (better written separately)
quoniam in Ida, non alias, nascitur, Plin. ter docet, Vulg. I Tim. 6, 3: quae aliter se [2. alius-modusj, of another kind: res alius
24,14, 75, 8 123 (Jan, alius): nusquam alias habent, ib. ib. 5, 25: Quippe aliter tunc vi- modi est ac putatur, *Cic. Inv. 2, 6, 21 (alio
tam torrens fretum, * Just. 4, I, 9: sicut vebant homines, Juv. 6, II: quod uterque modo, B. and .): quem alius modi atque
vir alias doctissimus Cornutus existimat, nostrum his etiam ex studiis notus, quibus omnes natura finxit, Caes. ap. Prisc. 694 P.:
Maci*. S. 5, 19.3. Alias for alioqui (only aliter ignotus est, otherwise, i. e. personally, alius modi isti sunt, Geli. 17,5,14.
post-Aug.), to indicate that something is unknown, Plin. Ep. 9, 23, 3.With nega(alius-Vis, a false read, for alium iis,
in a different condition in one instance, tives : non fuit faciendum aliter, Cie. Att. Cie. Att. 8, 4,1 B. and .)
not in others, except that, for the rest, other- 6, 9; Tae. . 15, 68: Ergo non aliter poterit
a Illita, adv. (orig. acc. plur. of aliutum,
wise : in Silaro non virgulta modo immer- dormire? Juv. 3,281: aliter haud facile eos a lengthened form for aliud; like actutum,
sa, verum et folia lapidescunt, alias salu- ad tantum negotium impelli posse, Sali. astutus, etc.; cf. Sanscr. anyatha, aliter),
bri potu ejus aquae, Plin. 2,103,106, 224; C. 44,1; Curt. 8, IO, 27: haud aliter Rutu- in another manner, otherurise: aliuta antiso id. 18, 6, 7, 37; 19, 8, 48, 163 ; 25, lo muros et castra tuenti Ignescunt irae qui dicebant pro aliter.... Hinc est aliud
2, 6, 8 16 aL4. Non alias quam, for no (the comparison of the wolf precedes), in legibus Numae Pompilii : SEI. QVIS. ALIcither reason, on no other condition, in no Verg. . 9, 65: haud aliter (i. e. like a wild VTA. FAXIT., Paui. ex Fest. p. 6 Muli (ad
other circumstances than, not other than; beast) juvenis medios moriturus in hostes Plaut. Rud. proi. IO, v. Fleck.).
and non alias nisi, on no other condition, Irruit, id. ib. 9, 554 ai.; . M. 8, 473 ; 9,
al-labor (adi-), lapsus, 3, v. dep., to
not otherwise, except (proh. taken from the 642: non aliter (i. e. than I) Samio dicunt
lang. of common life): non alias magis in- arsisse Bathyllo Anacreonta Teium, Hor. glide to or towa/rd something, to come to, to
fall, flow, slide, and the like; constr.
doluisse Caesarem ferunt quam quod, etc., Epod. 14, IO: neque Mordaces aliter (i. e. fly,
with dat. or acc. (poet.oftenest in Verg.
Tae. A. 3, 73: debilitatum vulnere jacuis- than by means of wine) diffugiunt sollicitu- or in more elevated prose): viro adlapsa
se non alias quam simulatione mortis tu- dines, id. C. 1,18, 4: neque exercitum Ro- sagitta est, Verg. . 12, 319: fama adlabitur
tiorem, by nothing safer than by feigning manum aliter transmissurum, Tae. H. 5,19: auris, id. ib. 9, 474: Curetum adlabimur
death, Curt. 8,1, 24; 8,14,16; Dig. 29, 7, 6, nec aliter expiari potest, Vulg. Num. 35,33. oris, we land upon, etc., id. ib. 3, 131; cf
8 2: non alias (oro no other condition) exi- So, fieri aliter non potest or fieri non pot- id. ib. 3, 669: mare crescenti adlabitur aestet heres ex substitutione nisi, etc., ib. 28, est aliter (not fieri non aliter potest): nihil stu, rolls up with increasing wave, id. ib.
6. 8; 23, 3, 37 \ 23, 3. 2 9 . - 5 , Alias like agis; Fieri aliter non potest, Ter. Ad. 5,8,13: 10, 292: adlapsus genibus, falling down at
aliter, in another manner ; first in the Lat. assentior; fieri non potuit aliter, Cie. Att. 6, his knees, Sen. Hippol. 666.In prose: umor
of the jurists (cf. Suet. Tib. 71 Oud.; Liv. 21, 6. b. E s . () r egn., otherurise, in the adlapsus extrinsecus, *Cic. Div. 2, 27, 58:
56, 2 Drak.; Ter. And. 3,2,49 Ruhnk.), Dig. contrary manner: Pe. Servos Epidicus dix- angues duo ex occulto adlapsi, Liv. 25,16.
33, 8, 8, 8; cf. Hand, Ture. I. pp. 219-227. it mihi. Pii. Quid si servo aliter visum est?
al-labOro (adi-), avi, atum, I, v. a.
if he does not speak the truth ? Plaut.
D. aliter, ^ [alis; v. alius init.], i.Ep.e. 4,
(only twice in Hor.), to labor or toil at a
2,
29:
verum
aliter
evenire
multo
otherwise, in another manner, &?. I,
thing: ore adlaborandum est tibi, Hor.
With comparative-clause expressed; constr. intellegit, Ter. And. proi 4 (aliter autem Epod. 8, 20.And with dat., to add to with
contra
significat,
Don.):
amplis
cornibus
labor or pains: simplici myrto nihil adlaboth affirm, and neg. without distinction.
. With atque, ac, quam, and rarely ut, et nigris potius quam aliter, Varr. R. R. I, bores, Hor. C. I, 38, 6.
20,1:
ne
aliter
quid
eveniat,
providere
deotherurise than, different from what, etc.,
ai-lacrimo (adi-), also all&cryTer. Heaut. 2, 3, 23: sed aliter atque osten- cet, otherurise than harmoniously, Sali J. m o , a re , or as dep. . o r , ari, to weep at a
deram facio, Cie. Fam. 2, 3, 4 : Ter. Ad. IO, 7: dis aliter visum, Verg. A. 2, 428: sin thing (only in the two foli. exs.): Juno ad4, 3, 6: aliter ac nos vellemus, Cie. Mil. 9, aliter tibi videtur, Vulg. Num. II, 15: ad- lacrimans, Verg. A. 10, 628: ubertim adla23: de quo tu aliter sentias atque ego, id. versi . . . saevaque circuitu curvantem brac- crimans, App. . 10, p. 239 Elm.
Fin. 4, 22, 60; id. Att. 6, 3: si aliter nos fa- chia longo Scorpion atque aliter (in the opallaevo, v. 2. ailevo.
ciant quam aequum est, Plaut Stich. I, I, posite direction) curvantem bracchia Canal-lambo (adi-), a. (only postcrum,
.
M.
2,
83:
aliterque
(and
in
the
42: si aliter quippiam coacti faciant quam
class.), to lick at or oro a thing, to lick: viapposite
course)
secante
jam
pelagus
rostro,
libere, Cie. Rab. Post. II, 29; id. Verr. 2,1,
rides adlambunt ora Cerastae, Prud. Ham.
19, 24; id. Inv. 2, 22, 66: Sed si aliter ut Lue. 8,197.Hence, qui aliter fecerit, who 135; Mart. Cap. 4, p. 63.Trop., to touch,
dixi accidisset, qui possem queri ? id. Rep. will not do that: neu quis de his postea ad
I, 4, 7.b. Non (or haud) aliter, not other- senatum referat, neve cum populo agat: come in contact with, Aus. Mos. 359: adlamwise (per litoten),=/Msi as ; with quam si, qui aliter fecerit, etc., Sali. C. 51, 43; Just. bentes flammae, Quint. Deci. 10, 4.
1. dilapsus (adi-), a, um, Part, of alac si, quam cum, quam, exactly, just as if: 6, 6, i: cf. Brisson. de Form. p. 200, and
Non aliter quam si ruat omnis Karthago, de Verb. Signif. p. 66.() Aliter esse, to be labor.
of
a
different
nature,
differently
constituted
2. allapsus (adi-), fis, m. [allabor], a
Verg. A. 4, 669: dividor haud aliter quam si
mea membra relinquam, Ov. Tr. 1,3,73: ni- or disposed: sed longe aliter est amicus at- gliding to, a silent or stealthy approach:
que
amator,
Plaut.
True.
I,
2,
70:
ego
hunc
serpentium, Hor. Epod. 1, 20: fontis, App.
hil in senatu actum aliter quam si, etc., Liv.
23,4; 21, 63,9: illi negabant se aliter ituros esse aliter credidi: iste me fefellit; ego isti M. 5.
nihilo
sum
aliter
ac
fui,
Ter.
Phorm.
3,2,44;
quam si, etc., id. 3, 51,12: nec aliter quam
al-latro (adi-), avi, atum, 1, v. a.,
si mihi tradatur, etc., Quint, prooeoi. 5: ut id. Ad. 3, 4,46; Cie. Rose. Am. 47,137.() lit., to bark at; not used before the Aug.
For
alioqui
(q.
v.
II.
C.),
otherwise,
else,
in
non aliter ratio constet quam si uni reddaper., and trop. of persons, to assail with
tur, Tae. A. I, 6; I, 49: Non aliter quam any other case : jus enim semper est quae- harsh words, to revile, rail at; and of the
situm
aequabile:
neque
enim
aliter
esset
jus
si fecisset Juno maritum Insanum, Juv.
sea, to break upon, or dash against, the
, 619; Suet. Aug. 40 : non aliter quam (and just after: nam aliter justitia non es- shore (the simple verb seems to be used
cum, etc., Ov. F. 2, 209; so id. . 2, 623 ; 4, set), Cie. Off. 2, 12, 42; I, 39,139; id. Lael. for this in the lit. sense, Plaut. Poen. 5, 4,
348 ; 6,516 ai.: nec scripsi aliter ac si, etc., 20, 74: si suos legatos recipere vellent, quos 64; Hor. Epod. 5,59; id. Ep. 1, 2, 66; Aur.
Cie. Att. 13,51; Suet. Oth. 6; Coi. 2,14 (15), Athenas miserant, se remitterent, aliter Vict Vir. I1L 49, 2; v. latro): Cato adla8: Non aliter quam qui lembum subigit, illos numquam in patriam essent recepturi, trare Africani magnitudinem solitus erat,
Verg. G. I, 201: non aliter praeformidat Nep. Them. 7 fin.: aliter sine populi jussu Liv. 38, 54; cf Quint 8, 6, 9: adlatres licet
quam qui ferrum medici, priusquam cure- nulli earum rerum consuli jus est, Sali. C. usque nos, Mart 5, 61; so id. 2, 61; Sil. 8,
tur, aspexit, Quint. 4,5,5; so id. 5,22; 2,5, 29, 3 Kritz: aliter non viribus ullis Vin- 292: oram tot maria adlatrant, Plin. 4,5,9,
I I : neque aliter quam ii, qui traduntur, etc., cere poteris, Verg. A. 6,147: veniam osten- 8 19; so id. 2, 68, 68, 8 173.
id. 5, 8, I: patere inde aliquid decrescere, tantes, si praesentia sequerentur: aliter niallatus (adi-), a, um, Part. of adfero.
non aliter quam Institor hibernae tegetis, hil spei, Tae. H. 4, 59: quoniam aliter non
* ai-laudabilis (adi-), e, adj. [alpossem,
Vulg.
Sap.
8,
21.
()
Like
alius
Juv. 7,220: successorem non aliter quam inludo], worthy of praise: dedisti operam
(q.
.
II.
A.)
repeated
even
several
times
in
dicium mortis accepturum, Tae. A. 6, 30.
adlaudabilem, Plaut Fers. 4, 5,1 dub.
* e. Aliter ab aliquo (analog, to alius with a distributive manner, in one way.. .in
* allaudo (adi-), re,v- , t0 extol, to
another:
sed
aliter
leges,
aliter
philosophi
the abl., and alienus with ab), differently
praise much : ingenium adlaudat meum,
tollunt
astutias.
Cie.
Off.
3,17,
68;
so
id.
ib.
from any one: cultores regionum multo aliPlaut Mere. proi. 84.
ter a ceteris agunt, Mel 1,9, 6.d. Non ali 1,12, 38; id. Lael. 24,89; id. Fam. 15, 21,6:
* allectatio (adi-), onis, fi [allecto],
ter nisi, by no other means, on no other con- aliter utimur propriis, aliter commodatis, aro enticing, alluring: Chrysippus nutridition, not otherwise, except: qui aliter obsi- Tae. Or. 32: Aliter catuli longe olent, aliter cum illi quae adhibetur infantibus adlecstere fato fatetur se non potuisse, nisi etc., sues, Plaut. Ep. 4,2,9: aliter Diodoro, aliter tationi suum carmen (a nursery song) adCie. Fat.20,48; id. Fam. 1,9: non pati C. Cae- Philoni, Chrysippo aliter placet, id. Ac. 2,47, signat, Quint. I, IO, 32 Halm (Ruhnk. prosarem consulem aliter fieri, nisi exercitum 143: idem illud aliter Caesar, aliter Cicero, posed lallationi; cf. Spald. ad h. I.).
et provincias tradiderit, Cael. ap. Cie. Fam. aliter Cato suadere debebit, Quint. 3, 8, 49:
allectio (adi-), onis, fi [allicio] (late
8,. 14; so Lentulus ap. Cie. Fam. 12,14,18; Et aliter acutis morbis medendum, aliter Lai.). I. A choice or election for something,
vetustis;
aliter
increscentibus,
aliter
subsiLiv. 35,39 ; 45, I I ; 38; Tae. Or. 32; Just. 12,
esp. a levying of troops, Capitol. M. Anton.
4, 7; Suet. Ner. 36; Dig. 37,9, 6; 48,18,9. stentibus, aliter jam ad sanitatem inclinatis, Phil. 11; Tert. Monog. 12; Cape. 1, p. 2.
Cele. prooem. p. IO.(e) With alius or its
II*
the lang. of civilians, a promotion to
e. Non aliter quam ut, oro no other con92
ALLE
a higher office before one has performed the
duties of a lower: adiectionis quaerendus
est honos, Cod. Th. 6, 4, IO; so Symm. Ep.
7, 97.
allecto (adi-), avi, atum, I, v.freq. [id.],
to allure, to entice (proh. only in the foil,
exs.): ad agrum fruendum non modo non
retardat, verum etiam invitat atque adlectat senectus, Cie. Sen. 16 fin.; id. LaeL 26,
98: boves sibilo, Coi. 2, 3, 2.
I. allector (adi-), oris, m. [id.], one
that entices or aUures: turdi quasi adlectores sint captivorum, * CoL 8, IO, I.
i 2. allector, oris, ro. [2. allego]. I.
One that chooses others into a college, Inscr.
Orell. 779; 2 4 0 6 . . A deputy under the
emperors, who collected the taxes in the provinces, Inscr Orell. 369 ; 3654.
i allectum, ae, fi [id.], the office of an
allector, Inscr. Grut. 375,3.
1. allectus, a, um, Part, of 2. alligo.
2. allectus, a, litis Part, of allicio.
allegatio (adi-), ouis,/ [i. allego], i .
L i t . , a sending or despatching to any one
(in the class, per. only twice in Cie.): cum
sibi omnes ad istum adlegationes difficiles
viderent Cie. Verr. 2,1,51, 8 136; and in a
pun: quibus adlegationibus illam sibi legationem expugnavit, id. ib. 1 7 . I I . F i g .
A. Id g e n . , an alleging or adducing by
way of proof excuse, and the like: si maritus uxorem ream faciat, an lenocinii adlegato repellat maritum ab accusatione?
Dig. 48, 5, 2; so ib. 4, 4 , 1 7 ; 23, 2, 60: App.
. IO, p. 241, 2 6 . B . E s p., in the Lat. of
the jurists, an imperial rescript. Cod. Th.
16, 5, 37.
allegatus (adi-), fis. ro. [id.], an instigating to a deceit or fraud (cf. I. allego,
I. B.): meo adlegatu venit, Plaut. Trin. 5,
2,18; cf. GelL 13, 20,19.
1. al-lego (adi-), avi, atum, i, v. a.
I, To send one away with a commission or
charge, to despatch, depute, commission (of
private business, while legare is used in a
similar signif. of State affairs: most freq.
in Plaut.; elsewhere rare, but class.): ne
illi aliquem adlegent, qui mi os occillet,
Plaut. Am. 1 , 1 , 2 8 (cf. delegare, id. ib. proL
67 and 83); so id. Cas. proi. 52; 3 , 4 , 1 4 ; id.
Ps. 4, 7, 66; .135; id. Stich. 5, 3, 8: ego si
adlegassem aliquem ad hoc negotium, id.
Ep. 3,3,46: alium ego isti rei allegabo, id.
Am. 2, 2, 42: amicos adlegat, Cie. Verr. 2,
1, 57, 149: homines nobiles adlegat iis,
qui peterent, ne, etc., id. Rose. Am. 9: adlegarem te ad illos, qui, etc., id. Fam. 15,
IO; so id. ib. 4 f i n . : cum patrem primo adlegando, deinde coram ipse rogando fatigasset, first by the friends sent, and then by
personal entreaties, etc., Liv. 36, II, 1 Gron.
Hence, allegati (adi-),Arum,m.,deputies : inter adlegatos Oppianici, Cie. Clu. 13,
39; id. Q. Fr. 2, 3 . B . Sometimes in the
sense of subornare, to instigate or incite one
to an act of fraud or deceit: eum adlegaverunt, suum qui servum diceret cum auro
esse apud me, Plaut Poen. 3,5,28: ut ne credas a me adlegatum hunc senem, '"Ter. And.
5.3,28 Ruhnk.; cf. allegatus.II. To bring
forward, to relate, recount, mention, adduce
(post-Aug.): exemplum, Plin. Ep. 3, 15:
noc senatui adlegandum putasti, id. Pan. 70:
decreta, id. ib. 70 fin.: merita, Suet. Aug.
4 7 ; so id. ib. 5: priorem se petitum ab
Alexandro adlegat, Just. 16,1: Stat. A chill.
2, 224.And in a zeugma: (legati) munera, preces, mandata regis sui adlegant, tliey
bring or offer the gifts, entreaties, and mandates, Tae. . 4, 84; cf.: orationem et per
incensum deprecationem adlegans, Vulg.
Sap. 18, 21: adlegare se ex servitute in ingenuitatem, a legal phrase, to release one's
self from servitude by adducing reasons,
proofs, etc y Dig. 40,12, 27.
2. al-legO (adi-), egi, ectum, 3, v. a.,
to select for one's self, to choose (qs. ad se
legere ; like adimere,=ad se emere); to
admit by election, to elect to a thing, or into
(a corporation; in the class, per. generally
only in the histt.): Druidibus praeest unus
. . . hoc mortuo, si sunt plures pares, suffragio Druidum adlegitur, *Caes. B. G. 6,
13 Herz. (Dinter here omits adlegitur): augures de plebe, Liv. IO, 6: octo praetoribus
adlecti duo, Veli. 2,89: aliquem in sui custodiam, Suet. Aug. 49; so, in senatum, id.
Claud. 24: inter patricios, id. Vit. I: in cio-
ALIE
ALLI
rum, Hier. adv. Jov. I, n. 34 a i . P o e t . : ib. 7, I; Ov. Tr. 3, 8, 31: adlevor animum
adlegi caelo, Sen. Agam. 804.Hence, a l - (poet.), Tae. A. 6, 4 3 . B . To diminish the
lectus (adi-), a, um, P. a. Subst., . A force or weight of a thing, to lessen, lighten:
member chosen into any corporation (col- adversariorum confirmatio diluitur aut in
legium): collegae, qui una lecti, et qui in firmatur aut adlevatur, Cie. Inv. I, 42, 78:
eorum locum suppositi, sublecti; additi Ad- adlevatae notae, removed, Tae. H. I, 52.
lecti, Varr. L. L. 6, 66 Muli.B. Those who 0. To raise up, i. e. to make distinguished;
were added to the Senate from the equestrian pass., to be or become distinguished: C. Caeorder, on account of the small number of the sar eloquentia et spiritu et jam consulatu
Senators, were called adlecti, ace. to Paul, adlevabatur, Flor. 4, 2, IO.
ex Fest. p. 7 MulL; cf. Suet. Caes. 41; id.
2. al-levo (adi-), less correctly alVesp. 9.
iaeve, are, v. a., to make smooth, to smooth
t allegoria, ae, fi, = , an off or over (only in Coi.): nodos et cicatriallegory, i. e. a figurative representation of ces adlevare, Coi. 3,15, 3: vitem ferro, id.
a thought or of an abstract truth, under an 4, 24, 4: ea plaga uno vestigio adlevatur,
image carried through to the end : continu- id. 4, 24, 6.
us (usus comparationis) in allegoriam et
* I . allex, leis, m., acc. to Isid. Gloss.,
aenigmata exit, Quint 8, 6, 14; so id. 8, 6, the great toe ; lience, in derision, of a little
5 2 : quae sunt per allegoriam dicta, are m a n : tune hic amator audes esse, allex
spoken allegorically, Vulg. GaL 4, 24: alie- viri? thou thumb of a man, thumblingf
goriarum explanationes. Arn. 5, p. 186 (in Plaut Poen. 5, 5, 31.
Cie. written in Greek, Or. 27, 9 4 ; id. Att.
2. allex = alec, q. v.
2,20).
Allia (more correct than Alia;
a
t allegoricus. , um, .,= 7- Wagner, Orthogr. VergiL p. 415 sq.), a e , / ,
pino i, allegorical: lex, Arn. 5. p. 183: am- a little river eleven miles northwards from
bages, id. 5, p. 186.Adv.: allegorice, Rome, near Crustumerium, in the country
allegorically, Arn. 5, p. 183; Tert. adv. Marc. of the Sabines, passing through a wide
3, b fin.; Aug. ad Genes, tit. 4, 28.
plain (cf. Mann. Ital. 1, 520; Mull. Roms
allegorizo, avi, are, v. n., = fo- Camp. 1,138; 141 sq.); it was made memne , to allegorize, to speak in allegories, Tert. orable by the terrible defeat of the Romans
by the Gauls A. U. C. 365, XV. KaL Sextii.
Res. Carn. 27; Hier. Ep. 61 ad Pamm. 3.
(18 July).Hence, Alliensis, e, adj., of
alleluj a, interj. [Heb. "1*)!?1 =praise or pertaining to Allia: dies, of this battle,
ye Jehovah] (the sec. syll. is sliort in Sid. considered ever after as a dies nefastus,
Ep. 2,10; Prud. Cath. 4,72), Vulg. Psa. 104, Liv. 5, 37-39; 6 , 1 ; Cie. Att. 9, 5; Verg. A.
1; ib. Apoc. 19,1 ai.
7, 717; Luc. 7, 408; Suet V i t 11; cf PauL
* al-lemmentum (adi-), n- Pe- ex Fest. p. 7 Miill.
nio], a soothing remedy: tumultus, Amm.
* allia tum. i, n. [allium], orig. adj.,
27 3 9.
sc. edulium, a kind of food composed of, oi
'* allevamentum (adi-), i, [i ain- seasoned with, garlic: sine me albato fungi
vo], a means of alleviating, alleviation: sine fortunas meas, Plaut Most. 1,1,45.
ullo remedio atque adlevamento, Cie. Sull.
allicefacio (adi-), re, v. a. [allicioVi fin.
facio], = allicio, to allure (only in the two
allevatio (adi-), onis,/. [id.]. I. A foil, exs.): quod invitat ad se et adlicefacit,
raising up, elevating: umerorum adlevati Sen. Ep. 118 dub.: viros ad societatem imatque contractio, Quint. II, 3.- I I , T r o p . , perii adlicefactos, Suet. Vit. 14.
an alleviating, assuaging, easing: ut (doal-licio (adi-), lexi, lectum, 3 (acc. to
loris) diuturnitatem adlevatio consoletur,
Cie. Fin. I, 12, 4 0 : nullam adlevationem, Charis. 217, and Diom. 364 P., also adliceo,
ere,perf. allicui, Piso ap. Prisc. 877 P., and
id. Fam. 9,1.
Astr. 2, 7), . a. [lacio]. I. L 1 1 , to
* allevator (adi-), oris, ro. [id.], one Hyg.
draw to one's self, to attract (in Cie. freq.,
who lifts or raises up: humilium, Tert. elsewhere rare; never in Ter., Hor., or
adv. Marc. 4, 36 (after the Heb. 3 3 Juv.): Si magnetem lapidem dicam, qui
ferrum ad se adliciat et attrahat, Cie. Div.
al-le vio (adi-), vi, atum, I, . a. [levis], = allSvo, to make light, to lighten. I.
L i t . : ut (navis) alleviaretur ab eis, Vulg.
Jonas, 1, 5; ib. Act 27,38. H, T r o p . , io
raise up, relieve: alleviabit eum Dominus,
Vulg. fac. 5, 1 5 : curas alicui, Just. Nov.
Const 13.Spec.: alleviata est terra Zabulon, is dealt lightly, leniently with, Vulg.
lea. 9,1.
I . al-levo (adi-), avi, atum, , v. a. [i.
levo]. I. L i t a t o lijl up, to raise on high, to
raise, set up (in the ante-Aug. per. very rare,
perh. only twice in Sail, and Hirt.; later oftoi?, esp. in Quint and the histt.): quibus (laqueis) adlevati milites facilius ascenderent,
Sali. J. 94, 2: pauci elevati scutis, borne
up on their shields (others: adlevatis scutis, with uplifted shields, viz. for protection
against the darts of the enemy), Auet. B.
Alex. 20: gelidos complexibus adlevat artus, . . 6, 249: cubito adlevat artus, id.
ib. 7, 343: naves turribus atque tabulatis
adlevatae, Flor. 4. Ii, 5: supercilia adlevare, Quint. II, 3, 79 (cf. the Gr.
); so, bracchium, id. II, 3, 41: pollicem, id. II, 3, 142: manum, id. II, 3, 94;
Vulg. Eccli. 36, 3: oculos, Curt. 8 , 1 4 : faciem alicujus manu, Suet. Calig. 36: adlevavit eum, lifted him up (of the lame man),
Vulg. Act 3,7 ai.II, ro p._ A. To lighten, alleviate, mitigate physical or mental
troubles; or, referring to the individual
who suffers, to lift up, sustain, comfort, console (class): aliorum aerumnam dictis adlevans, old poet in Cie. Tuso. 3, 29, 71 (et
Sophocl. Fragm. ap. Brunck. p. 588: ?
?
) :
Ubi
se
Alliensis, e, v. Allia.
Allifae (AHphae, Alliphae) arum
also Allia, ae, / ="A, a town of
(Aliph-),
Allifanus
93
ALLI
ALLU
ALLU
Allifae: ager Allifanus, Cie. Agr. 2, 25: viAum (in high estimation among the Bomans), Sil. 12, 526.Allifani, orum, m.
(sc. calices), or
orum, ro. (se.
pocula), large - sized drinking - cups made
there, Hor. S. 2, 8, 39. A l l i f a n i , orum,
the inhabitants of Allifa, Plin. 3, 6, 9, 63.
Allifana,
albescit
Allobrox,
ges, >
i
(adi-): livere incipit, hoc
i, [alligo],
est lividum fieri, Paui. ex Fest. p. 28 Milii.
=alligatura: pisces habent inter se adliga<"gis, and plur.
mentum luteum continens usque ad prioura m- {acc. sing. Allobrbga, Juv. 7,
res pedes, Schol. ad Germ. Arat. 240; v.
214), the Allobroges, in Ptol. ver, a
Hygin. Astronom. 3, 29.
people in Gallia Narbonensis, on
alligatio (adi-), a n i s , / , [id.]. I. A warlike
the east side of the Rhone, and to the north
binding or tying to (only in the foil, exs.):
of Visere, now Savoy, D6p. de l'Isdre, and
arbustorum, Col. 11, 2.Hence, I f . Abstr.
a part of the Dep. de I'.Ain, Caes. B. G. I, 6
pro coner., a band, Vitr. 8, 7 med.; so id.
ai.; Cie. Div. 1,12, 21; Liv. 21, 31; Flor. 3,
7 3.
2; cf. Mann. Gall. 67 and 91.The sing, is
' alligator (adi-), ris, m. [id.], one who found only in the poets, Hor. Epod. 16, 6:
binds tu (only in CoL): adligatoris cura, qui totiens Ciceronem Allobroga (i. e. barCol. 4 , 1 3 , 1 ; so id. 4,17, 5; 4, 2 0 , 1 ; 4, 26, 4. bare loquentem) dixit, Juv. 7, 214.Hence,
a e, / [id.], a band deriv. adj.:
a, um, Alloor tie (very rare), Col. Arb. 8 , 3 ; Scrib. Comp. brogian: vinum, Cels. 4, 5: vitis, Plin. 14,
209; Vulg. 2 Reg. 1 6 , 1 ; ib. Eccli. 6, 31.
2,4, 3 ai.Hence, a surname of Q. Fabius
al-ligo (adi-), avi, atum, I, v. a. I. Maximus, as conqueror of the Allobroges,
A. E it., to bind to something: ad statuam, Veli. 2, IO.
Cie. Verr. 2, 4, 42, 9 0 : ad palum, id. ib. 2,
finis, fi [alloquor]
5,28, 71; so in the witticism of Cie.: Quis
f. A speaking to, an accostgenerum meum ad gladium adligavit? Macr. (post-Aug.).
S. 2, 3: leones adligati, Sen. Brev. Vit. 13. ing, an address : vertit adlocutionem, Plin.
In Col. of binding tne vine to trees or Ep. 2, 20, 8: inchoat}! adlocutione, Suet.
other supports, 4 , 1 3 ; so id. 4, 2 0 . B . I Tib. 23.. Esp. A. Like the Gr. g e n . , to bind, to bind up, bina round: do- , a consoling, consolation, comfortlia, Cato, R. R. 39. So of the binding up of ing, comfort: qua solatus es adlocutione?
wounds: vulnus, Poet. ap. Cie. Tusc. 2, 17, consoling words, Cat. 38, 5; so Sen. Cons,
3 9 : adligatum vulnus, Liv. 7, 2 4 : oculus ad Helv. I: nec (habebunt) in die agnitioadligatus, Cie. Div. I, 54,123.Of the bind- nis adlocutionem, Vulg. Sap. 3 , 1 8 ; 8 , 9 ; 19,
ing of the hands, feet, etc.: adliga, inquam, 1 2 . B , An inciting to the conflict; only
colliga, Plaut. Ep. 5, 2, 2 6 : cum adligasset upon coins, v. Eckh. D. N.V. 6, p. 268.
Isaac filium, Vulg. Gen. 22, 9; ib. Act. 21,
a, um, Part, of alloI I : adligari se ac venire patitur. Tae. G. 24: quor.
t allophylus, a, um, adj., = adligetur vinculo ferreo, Vulg. Dan. 4 , 1 2 :
catenis, ib. Act. 21, 33.Hence, alligati , ofi another stock or race, foreign (the
(adi-) (se. servi), slaves that are fettered, Col. orig. long y is shortened in the poets):
1,9.Of other things: adligare caput lana, tenuerunt eum allophyli, Vulg. Psa. 55, 1:
Mart. 12, 9 1 : adligat (naves) ancora, makes conjugium allophylorum, Tert. Pud. 7; so
or holds fast, Verg. A. 1, 169. I n Plin. of Hier. Ep. ad Eust. 27 ai.: tyrannus, Prud.
fixing colors, to fix, make fast: (alga) ita Ham. 502; Paul. Nol. de S. Fel. Nat. Carm.
colorem adligans, ut elui postea non possit, 8, 23, 70; Tert. adv. Marc. 4, 37.
32,6, 22, 66; 9, 38, 62, 134.Poe t . : lac
* [alloquor], a
adligatum, curdled, Mart. 8, 6 4 . I f . Trop., speaking to, addressing, eun address, exhortto bind, to hold fast, to hinder, detain ; or ation, encouragement, consolation, etc. (postin a moral sense, to bind, to oblige, lay un- Aug.): adloquio leni perlicere homines ad
der obligation (cf. obligo; very freq., but in dedendam urbem, Liv. 25, 24: fortunam
the class, per. for the most part only in benigno adloquio adjuvabat, id. .1,34: blanmore elevated prose): caput suum, Plaut. dioribus adloquiis prosequi, Plin. Ep. I, 8:
Ep. 3, 2, 33: jure jurando adligare aliquem, adloquio militem firmare, Tae. H. 3, 36; Ov.
id. Rud. proi. 46; Ter. Ad. 5 , 3 , 5 8 : hic furti Tr. 1 , 8 , 1 8 ; * Hor. Epod. 13,18 ai.In Lue.,
eo adligat, shows himself guilty, id. Eun. 4, in gen., = colloquium, conversation: longis
7, 39 (astringit, illaqueat, et obnoxium fa- producere noctem adloquiis, IO, 174.
cit, Don.; cf. Plaut. Poen. 3, 4, 27: homo
ritus, 3, v. dep. a.:
furti se astringet, Cie. FI. 17; for this gen. aliquem, to speak to, to address, esp. used
cf. Roby, 1324): adligare se scelere, Cie. in greeting, admonishing, consoling, etc.;
Plane. 3 3 : adligatus sponsu, Varr. L. L. 6, 7 hence also, to salute ; to exhort, rouse; to
med.: nuptiis adligari, Cie. Clu. 179: lex om- console (cf. in Gr. : in the
nes mortales adligat, id. ib. 54: non modo ante-class, and class, per. rare; in Cie. only
beneficio sed etiam benevolentiae signifi- twice; more freq. from the time of the
catione adligari, id. Plane. 33, 8 1 : stipula- Aug. poets),
f. To speak to, to address :
tione adligari, id. Q. Rose. 3 4 : more m a t - quem ore funesto adloquar? Att. ap. Non.
rum, id. Sest. 16: ne existiment ita se ad- 281, 6: admones et adloqueris, Vulg. Sap.
ligatos, ut, etc., id. Lael. 12,42: ne forte qua 12,2: hominem blande adloqui, Ter. Phorm.
re impediar et adliger, id. Att. 8, 16 ai. 2 , 1 , 2 2 ; so id. And. 2,2, 6: quem nemo adWith dat. (eccl. Lat.): adligatus es uxori, loqui vellet. Cie. Clu. 61; so Auet. ad Her. 4,
Vulg. I Cor. 7, 27: legi, ib. Rom. 7, 2; ib. I 15,22; . . 15,22; 8,728; 11,283; 13,739;
Cor. 7, 39 (= lege).* Adligatus calculus, Verg. . 6, 466 ai.: senatum, composita in
in games of chess, a piece that cannot be magnificentiam oratione, adlocutus, Tae. H.
moved, Sen. Ep. fin.
3 , 3 7 ; so id. A. 1 6 , 9 1 ; id. Agr. 35: adlocutus
levi, litum, 3, v. a. (upon est (eis) lingua Hebraei, Vulg. Act. 21, 40;
the formation of the perf. v. Struve, p. 254 28, 2 0 . f f . Esp.
A. To address the gods
sq.; inf. adlinire, Pall. 1, 41 fin.; Febr. tit. in thanksgiving and prayer: dis gratias age3 3 ; Maj. tit. 8, 1). f. L i t . , to besmear, re atque adloqui, Plaut. Am. I, I, 26; I, I,
cover over, bedaub, = (very rare): 232; so, patriam adlocuta maestast ita voce
schedam, Plin. 13,12, 23, 77
f f . Trop., miseriter, Cat. 63, 4 9 . B . To address, as a
to draw over, to attach to, impart to: nulla general his troops, to exhort, to rouse: quae
nota, nullae sordes videbantur his senten- ubi consul accepit, sibimetipsi circumeuntiis adlini posse, * Cie. Verr. I, 6, 1 7 : in- dos adloquendosque milites ratus, Liv. IO,
comptis (versibus) adlinet atrum signum, 35: (Alexander) varia oratione milites ad* Hor. A. P. 446: adlinere alteri vitia sua, loquebatur,'Curt. 3, IO, 4: neque milites adSen. Ep. 7.
locuturo etc., Suet. Galb. 18; id. Caes. 33.
v. Allifae.
C.
consolation, to speak to, to console,
finis,/, [allido], a dash- to comfort: adlocutum mulieres ire aiunt,
ing against, a striking upon: digitorum, cum eunt ad aliquam locutum consolandi
Treb. X X X . Tyrann. 8.
causa, Varr. L. L. 6, 7, 66: adloqui in luctu,
a, um, Part. of allido,
Sen. Troad. 619: adflictum adloqui caput,
(better
v. Plaut. Most. id. Oedip. 1029 P. and R.
48 Ritschl, and Corp. ins. tit. iv. 2070), i,
ae, fi [lubet], a
ro. [cf. ?, seasoned meat], garlic (much
liking or inclination to, a fondness for:
used for food among the poor), f. L i t . :
jam adlubentia proclivis est sermonis et
oboluisti alium, Plaut. Most. 1 , 1 , 3 8 ; so id.
joci, et scitum est cavillum, i. e. voluntas
94
albamentum (adi-),
alligatura (adi-)'
Allobrogicus,
allocutio (adi-),
allocutus (adi-),
alloquium (adi-),
al-ldquor (adi-),
al-lino (adi-),
Alliphae,
* allisio (adi-),
allisus (adi-),
allinm
alium S
* al-lubentia (adi-),
Alldbrd-
al-lubesco (adi-),
al-luceo (adi-),
2, v. n., to shine
upon (very rare); in the lit. signif. only
post-Aug.).
I. L i t . : nisi aliqui igniculus
adluxerit, Sen. Ep. 92: nobis adluxit, Suet.
Vit. 8: adluxerunt fulgura ejus orbi terrae,
Vulg. Psa. 97, 4 a i . I I , Trop., as . a.: faculam adlucere alienus rei, to light a torch
for something, to give an opportunity for,
* Plaut. Pers. 4, 3, 46.
v. alue-.
ari, v. dep., to struggle with or against (only in App.): dein adluctari et etiam saltare (me) perdocuit,
App. M. IO, p. 247: adluctantem mihi saevissimam fortunam superaram, id. ib. II.
are (a less emphatic form of
alludo), to play, to jest with; only twice in
Plaut.: quando adbibero, adludiabo, Stich.
2, 2, 58; and of dogs, to caress: Ad. Etiam
me meae latrant canes ? Ag. At tu hercle
adludiato, Poen. 5, 4, 64.
fisi, usum, 3, . a. and
.
I, To play or sport with any thing, to
joke, jest, to do a thing sportively ; with ad
or dat. (most freq. after the Aug. per.; never in Plaut.; and in Ter. and in Cie. only
once), *Ter. Eun. 3 , 1 , 3 4 : Galba autem adludens (discoursing in jests) varie et copiose multas similitudines adferre, Cie. de Or.
I , 6 6 , 2 4 0 : occupato, Phaedr. 3 , 1 9 fin.; Ov.
M. 2, 864: nec plura adludens, Verg. A. 7,
117: Cicero Trebatio adludens, jesting with,
Quint.3, I I , 18 Spald., Halm; so Suet. Caes.
22 a i . I I . T r o p . , of the motion, A. Of
the waves, to sport with, to play against,
dash upon: mare terram appetens litoribus adludit, Cie. . D. 2, 39, 100: solebat
Aquilius, quid esset litus, ita definire, qua
fluctus adluderet (B. and . read eluderet;
. eludo), id. Top. 7 , 3 2 ; cf. Quint. 5,14. 34:
in adludentibus undis, . M. 4,342.With
acc.: omnia, quae . . . fluctus salis adludebant, Cat. 64, 6 6 . B , Of the wind, to play
with : summa cacumina silvae lenibus adludit flabris levis Auster,Val. FI. 6, 664: tremens Adludit patulis arbor hiatibus, Sen.
Thyest. 157.
iti, 3, v. ro., to flow near
to, to wash against, to bathe, of the sea, the
waves, etc. (perh. not used before the Cie.
per.). I. L i t . : non adluuntur a mari moenia, Cie. Verr. 2, 5, 37, 9 6 : ita jactantia
fluctibus, ut numquam adluantur, id. Sex.
Rose. 72: fluvius latera haec adluit, id. Leg.
2,3, 6: flumen quo adluitur oppidum, Plin.
6, 4; Verg. A. 8 , 1 4 9 : amnis ora vicina adluens, Sen. Hippol. 1232: adluit gentes Maeotis, id. Oedip. 4 7 5 . I I . F i g . : (Massilia)
cincta Gallorum gentibus barbariae fluctibus adluitur, Cie. FI. 26, 63.
i
i, m pollex scandens proximum digitum, quod velut insiluisse in alium videtur, quod Graece dicitur, Paui. ex Fest. p. 7 Mull.; kindr. with
allex, q. v.
finis, / . [alludo], a
playing or sporting with, Arn. 7, p. 229.
ei, fi [alluo]. I. A
pool ofi water occasioned by the overflowing
ofi the sea or a river: in proxima adluvie
pueros exponunt, * L i v . 1, 4 . H , Land
formed by overflow, alluvial land: fluminum adluvie, *Col. 3,11, 8.In the plur.:
mare quietas adluvies temperabat, App. M.
II, p. 260, 29 Elm.
finis,/ [id.], f . I n
gen., a washing upon, an overflowing, an
inundation: adluvione paulatim terra consumitur, Vulg. Job, 14, 19: terra aquarum
saepe adluvionibus mersa, App. Mund. p. 67,
4 1 . f i . In the jurists, an accession of land
gradually washed to the shore by the flowing
of water, alluvial land: quod per adluvionem agro nostro flumen adjecit, jure gentium nobis adquiritur. Dig. 41,1, 7; 19,1,13
Hence, jura adluvionum et circumluvio
num, Cie. de Or. I, 38,173; cf. Dig. 41,1, Ii
um, adj. [id.], ai
luvial: ager, Auet. Var. Lim p. 293 Goes.
allucin&tio, alucinor,
al-luctor (adi-),
al-ludio,
al-ludo (adi-),
al-luo (adi-),
allus,
* allusio (adi-),
alluvies (adi-),
alluvio (adi-),
* alluvius (adi-), a,
ALO
ALO
ALO
almi ties [almus], benignity, kind behavior : habitus almarum rerum, Paui. ex
Fest. p. 7 Muli.; cf. Charis, p. 25 P . : ALMI-
TIES, ALMITIEI:
ALOP
cum altissime voluisset (aquila), Suet Aug.
9 4 . I I , T r o p . : alte natus, Albin. I, 379
(et: altus Aeneas, supra, P. a., A. II.): alte
enim cadere non potest, Cie. Or. 28, 98: video te alte spectare, id. Tusc. I, 34, 82; id.
Rep. 6, 23, 25.Comp.: altius se efferre,
Cie. Rep. 6, 23, 25; 3, 3, 4: altius irae surgunt ductori, Verg. A. IO, 813: altius aliquid agitare, Cele. I prooem.: attollitur
vox altius, Quint. II, 3, 65: verbis altius
atque altius insurgentibus, id. 8, 4, 27.
Sup.: Ille dies virtutem Catonis altissime
illuminavit, Veli. 2,35: ingenium altissime
adsurgit, Plin. Ep. 8, 4 . B . Deep, deeply
(. altus, P. a. B.). I. L i t . : ablaqueato
Acus non alte, Cato, R. R. 36: ferrum haud
alte in corpus descendere, Liv. I, 41: alte
vulnus adactum, Verg. A. IO, 850; . M.
6, 266; Curt. 4, 6 , 1 8 ; Cels. 5, 26,30: timidum caput abdidit alte, Verg. G. 3, 422:
alte consternunt terram frondes, deeply
streio, id. A. 4, 443: ut petivit Suspirium
alte I Plaut Cist. I, I, 58 (cf: ingentem gemitum dat pectore ab imo,Verg. A. 1,485):
inter cupam pertundito alte digitos primoris tres, Cato, R. R. 21, 2: minimum alte
pedem, Coi. de Arb. 30.Comp.: ne radices
altius agant, Coi. 5, 6, 8: terra altius effossa, Quint IO, 3, 2: cum sulcus altius esset
impressus, Cie. Div. 2, 23, 60: frigidus imber Altius ad vivum persedit, Verg. G. 3,
441: tracti altius gemitus, Sen. Ira, 3,4,2.
Sup.: (latronibus gladium) altissime demergo, App. M. 2 , 3 2 . I I , T r o p . , deeply,profoundly, far, from afar : privatus ut altum
Dormiret, Juv. 1,16: alte terminus haerens,
Lucr. I, 77: longo et alte petito prooemio
respondere. Cie. Clu. 21,58: ratio alte petita, Quint II, I, 62: alte et a capite repetis,
quod quaerimus, Cie. Leg. 1 , 6 , 1 8 ; id. Rep.
4, 4 , 4 ; id. Sest 13, 3LComp.: qui altius
perspiciebant, had a deeper insight, Cie.
Verr. I, 7, 1 9 : quae principia sint, repetendum altius videtur, must be sought out
more deeply, id. Offi 1 , 1 6 : altius repetitae
causae, Quint II, I, 62: de quo si paulo altius ordiri ac repetere memoriam religionis videbor, Cia Verr. 4,105: Hisce tibi in
rebus latest alteque videndum, Lucr, 6,647:
altius supprimere iram, Curt 6, 7, 35: altius aliquem percellere,Tae- A, 4, 54: altius
metuere, id. ib. 4 , 4 1 : altius animis maerere, id. ib. 2,82: cum verbum aliquod altius
transfertur, Cie. Or. 2 5 , 8 2 : Altius omnem
Expediam prima repetens ab origine famam, Verg. G. 4,285: so, Tae. H. 4 , 1 2 : aitius aliquid persequi, Plin. 2, 23, 31, 35:
hinc altius cura serpit, id. 4, II, 13, 87.
Sup.: qui vir et quantus esset, altissime
inspexi, Plin. Ep. 5,15, 5.
ALPH
ALTA
ALTE
ALTE
from its height, id. ib. p. 29; Serv. ad Verg. Herz.: conjunxit alteram (cortinam) alE. 5, 66]. I, That which was placed upon teri, Vulg. Exod. 36, IO ; 36, 22 ; ib. Joan.
the altar proper (ara) for the burning of 13,14; ib. Rom. 12, 5.b. In same sense,
the victim (altaria sunt, in quibus igne ado- u n u s . . . alter, one... the other, as in later
letur, Paul, ex Fest. p. 6 Mull.; cf. id. ib. Gr. eis ... erepo? de : vitis insitio una
p. 29): celeres urunt altaria flammae, Tib. 4, est per ver, altera est cum uva floret: ea
, 17: structae diris altaribus arae, Lue. 3, optima est, Cato, R. R. 41, I: Phorm. Una
404: aris altaria imponere, Quint. Deci 12, injuria est tecum. Chrem. Lege agito ergo.
2 6 ; Sol. 9. Hence, I I . P o e t , pars pro Phorm. Altera est tecum, Ter. Fhorm. 5,8,
toto), a high altar (built and ornamented 90: uni epistolae respondi; venio ad altewith more splendor than the ara; cf. Voss ram, Cie. Fam. 2,17, 6: nomen uni Ada, et
ad Verg. E. 5,66; Hab. Syn. 129): Consper- nomen alteri Sella, Vulg. Gen. 4, 19; ib.
gunt aras adolentque altaria donis, Lucr. 4, Matt. 6, 24: Erant duae factiones, quarum
1237: en quattuor aras; Ecce duas tibi, Da- una populi causam agebat, altera optimatiphne duas altaria Phoebo, two high altars um, Nep. Phoc. 3, I; Liv. 31, 21: consules
to Phoebus, Verg. E. 5, 66 (ubi v. Wagn. and coepere duo creari, ut si unus malus esse
Voss): inter aras et altaria, i. e. in Capi- voluisset, alter eum coerceret, Eutr. I, 8:
tolio, Plin. Pan. I, 5: altaria thymiamatis, Duo homines ascenderunt in templum, unus
Vulg. Exod. 30,27; ib. Rom. II, 3 ai.Sing. Pharisaeus et alter publicanus, Vulg. Lue.
(eccl. Lat.): aedificabit ibi altare Domino, 18, IO ai e. Sometimes a subst., or hic,
Vulg. Gen. 12, 7; ib. Psa. 25, 6; ib. Matt. 5, ille, etc., stands in the place of the second
23: altare de terra facere, ib. Exod. 20,24: alter: Epaminondas... Leonidas: quorum
altare lapideum, ib. ib. 20, 25: altare aure- alter, e t c . . . . Leonidas autem, etc., Cie. Fin.
um, ib. Num. 4, I I ; ib. Apoc. 8, 3 ai. per- 2, 30, 97; so Veli. 2, 71, 3: alter gladiator
saepe.Also plur. of a single altar: a cujus habetur, hic autem, etc., Cie. Rose. Am. 6,
altaribus, Cie. Cat. 1 , 9 fin.: ab altaribus fu- 17: quorum alteri Capitoni cognomen est,
gatus, id. Har. Resp. 5: amoveri ab altari- iste, qui adest, magnus vocatur, id. ib.: albus juvenem jussisset, Liv. 2,12: Hanniba- terum corporis aegritudo, illum, etc., Flor.
lem altaribus admotum, id. 21,1: altaria et 4,7.Sometimes ( ) one alter is entirely
aram complexa, Tae. A. 16, 31: sumptis in omitted (cf. alius, II. A . ; erepos, L. and S.
manus altaribus, Just. 24, 2; Suet. Aug. 94. 1. 2.): duae turmae haesere: altera metu
altarium, **v altaria init
dedita hosti, pertinacior (se. altera), etc.,
alte, adv., . alo, P. a. fin.
Liv. 29, 33: hujus lateris alter angulus ad
* altegradius (altior-)' a> um>
orientem solem, inferior ad meridiem spec=: alte gradiens, walking erect, Tert. Vel. tat, Caes. B. G. 5.13; or () the form changed:
Virg. 17.
dialecticam adiungunt et physicam, alteram quod habeat rationem. . . . Physicae
t Altellus, i, m., a surname of Romu- quoque etc., Cie. Fin. 3, 21,72, and 3, 22,73.
lus, Paul, ex Fest. p. 7 Mull.
Sometimes a further distributive word is
alter, tera, torum, adj. (the measure of added: alter adulescens decessit, alter sethe gen. sing. altSrids as paeon primus is nex, aliquis praeter hos infans, Sen. Ep. 66,
supported in good Latin only by examples 39: alter in vincula ducitur, alter insperafrom dactylic verse (but see alterius in tae praeficitur potestati, alius etc., Amm.
trochaic measure, Plaut. Capt. 2, 2, 56), in 14, I I . d . In plur.: nec ad vivos pertinewhich ipsius, illius, istifis, unius, etc., are at, nec ad mortuos; alteri nulli sunt, alteused as dactyls: on the contr., the regular ros non attinget, Cie. Tuso. I, 38, 91: alteri
measure alterius, as ditrochaeus, is suffi- dimicant, alteri victorem timent, id. Fam.
ciently confirmed by the foil, verses of 6, 3: binas a te accepi litteras; quarum alEnn., Ter., and Ter. Maur.: mox cum alte- teris mihi gratulabare . . . alteris dicebas
rius abligurias bona, Enn. ap. Donat, ad etc., in one of which, ...in the other, id. ib.
Ter. Phorm. 2, 2, 25 (Sat. 29 Vahl.): alterius 4,14: quorum alteri adjuvabant, alteri etc.,
sua comparent commoda? ah! Ter. And. 4, Caes. B.G.7,17: duplices similitudines, unae
1 , 4 : nec alterius indigens opis veni, Ter. rerum, alterae verborum, Auet. ad Her. 3,20.
Maur. p. 2432 P.; and sescupla vel una vin- . The second alter in a different case:
cet alterius singulum, id. ib. p. 2412 ib.; Prisc. alter alterius ova frangit, Cie. N. D. 2, 49:
p. 695 ib.; alterius is also commonly used uterque numerus plenus, alter altera de
as the gen. of alius, as alius is little used causa habetur, Macr.Somn. Scip.2: qui noxii
(y. h. . fin.).Dat. sing.fi: alterae, Plaut. ambo, alter in alterum causam conferant,
Rud. 3, 4, 45; Ter. Heaut. 2, 3, 30; Caes. B. Liv. 5, I I : alteri alteros aliquantum attriG. 5, 27; Nep. Eum. I, 6 ; Coi. 5, II, IO) [a verant, Sali. J. 79,4; so id. ib. 42,4; 53,7 ai.
comp. form of al-ius; et Sanscr. antara = Also with alteruter: ne alteruter alterum
alius; Goth. anthar; Lith. antras = secun- praeoccuparet,Nep. Dion. 4,1.With unus:
dus; Germ, ander; Gr. erepo*; Engl, either, quom inter nos sorderemus unus alteri,
other; also Sanscr. itara = alius], the other Plaut True. 2, 4, 30: dicunt unus ad alteof two, one of two, the other, 6 erepo* I. rum, Vulg. Ez. 33, 30: ne unus adversus alLit.
A. I n B e : nam huic alterae pa- terum infletur pro alio, ib. I Cor. 4,6.With
tria quae sit, profecto nescio, Plaut. Rud. 3, uterque: uterque suo studio delectatus con4,45: necesse est enim sit alterum de duo- tempsit alterum, Cie. Off. I, I, 4: utrique
bus, Cie. Tuso. I, 41,97: altera ex duabus le- alteris freti finitimos sub imperium suum
gionibus, Caes. B. C. 2, 20: mihi cum viris coegere, Sali J. 18, 12. With nemo, nulambobus est amicitia; cum altero vero mag- lus, neuter: ut nemo sit alteri similis, Quint.
nus usus, Cie. Clu. 42,117: alter consulum, 2, 9, 2: cum tot saeculis nulla referta sit
Liv. 40, 59: alter ex censoribus, id. 40, 52: causa, quae esset tota alteri similis, id. 7,
in altera parte fluminis legatum reliquit, prooem. 4: neutrum eorum contra alterum
on the other side, Caes. B. G. 2, 5; id. B. C. juvare, Caes. B. C. I, I, 3: ut neutra alteri
3, 54: si quis te percusserit in dexteram officiat, Quint. 1,1,3.After two substt., the
maxillam tuam, praebe illi et alteram, Vulg. first alter generally refers to the first subst.,
Matt. 5, 39; 28,1.Hence: alter ambove, and the second to the second: Philippum
one or both; commonly in the abbrevia- rebus gestis superatum a filio, facilitate vition: A. A. S. E. V. = alter ambove si eis deo superiorem fuisse. Itaque alter semvideretur: utique C. Pansa, A. Hirtius con- per magnus, alter saepe turpissimus, Cie.
sules alter ambove S. E. V. rationem agri Off. I, 26; cr. Plaut. Am. I, 2, 21; Brem. ad
habeant, Cie. Phil. 5 fin. Wernsd.; cf. id. ib. Suet. Claud. 20. Sometimes the order is
8, I I ; 9,7fin.; 1 4 , 1 4 / . ; cf. Brison. Form, reversed: contra nos (summa gratia et elopp. 218 and 219: absente consulum altero quentia) iaciunt in hoc tempore; quarum
ambobusve, Liv. 30, 23: ambo alterve, S.C. alteram (i. e. eloquentiam) vereor, alteram
ap. Front. Aquaed. 100 fin.B. Esp.
I. (i. e. gratiam) metuo, Cie. Quinct. I; so id.
a. In distributive clauses: a l t e r . . . alter, Off 3,18; 1,12; cf Spald. ad Quint 9 , 2 , 6 .
the one. .. the other ( e t alius, II. .): o 2. As a numeral=secundus, the second, the
e epos . . . o erepo? : Si duobus praefur- next, 6 erepo?: primo die, alter dies, tertius
niis coques, lacuna nihil opus erit. Cum dies, deinde reliquis diebus eto., Cie. Verr.
cinere eruto opus erit, altero praefurnio 2,1, 7: proximo, altero, tertio, reliquis coneruito, in altero ignis erit, Cato, R. R. 38, secutis diebus non intermittebas etc., id.
9: alteram ille amat sororem, ego alte- Phil. I, 13 Wernsd.: quadriennio post alram, Plaut. Bacch. 4, 4, 68; id. Am. I, 2, terum consulatum, id. Sen. 9: die altero,
19; I, 2, 20; Ter. Ad. I, 2, 50: quorum al- Vulg. Jos. IO, 32: alteris Te mensis adhibet
ter exercitum perdidit, alter vendidit, Cie. deum, i. e. at the dessert (= mensa secunPlane. 35; so id. Rose. Am. 6 , 1 6 : namque da), Hor. C. 4,5, 31.So, altera die, the next
altera ex parte Bellovaci instabant; alte- day, \\ *<, : se altera die
ram Camulogenus tenebat, Caes. B. G. 7,59 ad conloquium venturum, Caes. B. C. 3,19;
ALTE
Vulg. Gen. 19, 34; ib. Matt. 27, 62: die altero, ib. Num. II, 32; ib. Jos. 5, II ai.So in
comparative sense: altera die quam a Brindisio solvit, in Macedoniam traiecit, Liv.
31,14; Suet.Vit.3: intermittere diem alterum quemque oportet, every other day,
Cele. 3,23; 3,13; 4 , 1 2 : Olea non continuis
annis, sed fere altero quoque fructum adfert, Col. R. R. 5,8.With prepp.: qui (Ptolemaeus) tum regnabat alter post Alexandream conditam, next after, Cie. Off. 2, 23,
8 2 ; so, fortunate puer, tu nunc eris alter
ab illo, the second or next after him, Verg.
E. 5, 49: alter ab undecimo jam tum me
ceperat annus, id. ib. 8,39.Hence, b. Also
with tens, hundreds, etc.: accepi tuas litteras, quas mihi Cornificius altero vicesimo
die reddidit, on the twenty-second day, Cia
Fam. 12, 25 Manut.: anno trecentesimo altero quam condita Roma erat, in the thre*
hundred and second year, Liv. 3,33: vicesima et altera laedit, Manii. 4,466.e. So of
a number collectively: remissarios pedum
XII., alteros pedum X., a second ten, Cato,
R. R. 19, 2: ad Brutum hos libros alteros
quinque mittemus, Cie. Tusc. 5,41,121: basia mille, deinde centum, dein mille altera,
dein secunda centum, Cat. 5, 7.So with
the numeral understood: aurea mala decem misi; cras altera (se. decem) mittam, a
second ten, Verg. E. 3,71.Hence, d. Unus
et alter, unus atque alter, unus alterque, the
one ana the other, () For two (as in Gr. 7f
'erepos): unus et alter dies intercesserat,
Cie. Clu. 26: adductus sum tuis unis et alteris litteris, id. Att. 14,18: et sub ea versus
unus et alter erunt, O v. H. 15,182; so Suet.
Tib. 63; id. Calig. 56; id. Claud. 12 (cf. id.
Gram. 24 : unum vel alterum, vel, cum
plurimos, tres aut quattuor admittere).
() More freq. of an indef, number, one
and another; and: unus alterve, one or two:
Unus et item alter, Ter. And. I, I, 60: mora
si quem tibi item unum alterumve diem
abstulerit, Cie. Fam. 3 , 9 ; so id. Clu. 13,38;
13, 26: versus paulo concinnior unus et alter, Hor. Ep. 2,1, 74; so id. S. I, 6,102; 2, 5,
24; id. A. P. 15: ex illis unus et alter ait,
Ov. F. 2, 394; id. Am. 2, 5, 22: Petr. 108;
Plin. Pan. 45 Schwarz; cf. id. ib. 52, 2;
Suet. Caes. 20; id. Galb. 14 ai.: paucis loricae, vix uni alterive cassis aut galea, Tae.
G. 6. e. Alterum tantum, as much more
or again, twice as much (cf. Gr. erepo or crepa ): etiamsi alterum
tantum perdundum est,perdam potius quam
sinam, etc., Plaut. Ep. 3 , 4 , 8 1 ; so id. Bacch.
5 , 2 , 6 5 : altero tanto aut sesqui major, Cie.
Or. 56,188: altero tanto longior, Nep. Eum.
8 , 5 ; so Dig. 28,2,13: numero tantum alterum adjecit, Liv. 1.36; so id. IO, 46: Auet
B. Hisp. 30; Dig. 49,14, 3 ai. f. Alteri totidem, as many more: de alteris totidem
scribere incipiamus, Varr. L. L. 8, 24 Milii.
g. To mark the similarity of one object
to another in qualities, etc., a second, another (as in English, a second father, my
second self, and the like). So, (a) With a
proper name, used as an appellative (cf. all
us, II. G.): Verres, alter Orcus, Cie. Verr. 2,
4, 50: alteram se verrem putabat, id. ib. 5,
S3 fin.: Hamilcar, Mars alter, Liv. 21, IO.()
With a com. noun: me sicut alterum parentem observat, Cie. Fam. 5 , 8 : altera patria,
Flor. 2,6,42 ai. Alter ego, a second self,
of very intimate friends (in the class, per.
perh. only in Cie. Ep.; cf. eraTpos, erepos , Clem. AI. 450): vide quam mihi
persuaserim te me esse alterum, Cie. Fam.
7, 5: me alterum se fore dixit, id. Att. 4, i:
quoniam alteram me reliquissem, id. Fam.
2,15; Aue. praei'. 2,15.(3) Alter idem, a
second self, like erepet , Arist. Eth.
. 8,12, 3 (on account of the singularity
of the expression, introduced by tamquam):
amicus est tamquam alter idem, Cie. Lael.
21, 82. 3. The one f twoi either of two,
without a more precise designation, for alteruter: non uterque sed alter, Cie. Ac. 2,
43,132: fortasse utrumque, alterum certe,
id. Att II, 18: melius peribimus quam sine
alteris vestrDra vivemus, Liv. 1,13: nec rogarem, ut mea de vobis altera amica foret,
Ov. A. A. 3, 520: ex duobus, quorum alterum petis, etc.,Plin. Ep. 1,7, 3: ex duobus
(quorum necesse est alterum verum), etc.,
Quint. 5, IO, 69: ac si necesse est in alteram errare partem, maluerim etc., id. IO,
I, 26; 1,4, 24; 9,3. 6 ai.Once also with a
negative, neither of two: hos, tamquam me-
mingled With abuse (cf. Quint. 6, 3, 4; 4,1, foedus amicitiae. Cat. 109, 6: alternus me28, and altercor, II.), Cie. Brut 44,164.
tus, mutual or reciprocat fear, Liv. 26, 25;
altercator, oris, m. [altercor], an ora- cf. id. 23, 26: alternas servant praetoria ritor who strives to conquer his antagonist by pas, the opposite, Stat S. I, 3, 25: aves, the
interrogatories, a disputant (cf. altercatio, eagles which stand opposite to each other,
II.): bonus altercator vitio iracundiae ca- Claud. Mall. Theod. proi. 16 (v. the passage
reat, Quint. 6, 4, IO; so id. 6, 4, 15; Front in its connection): alternis paene verbis
. Manlii factum laudans, with almost evVer. Imper. i.
j e c t s contrasted): si. INIVRIAM. FAXIT, ALare, act. form for altercor (ante- ery other word) Liv. 8, 30: alternis dicetis;
TERI. , Fragm. XII. Tab. ap. Geli. 20, 1: qui and post-class. ), to wrangle, quarrel: cum amant alterna Camenae, responsive song,
alterum incusat probri, eum ipsum se in patre altercasti, *Ter. And. 4,1,28.Pass.: Verg. E. 3, 69: versibus alternis, Hor. Ep.
tueri oportet, Flant. True. I, 2, 66; id. Am. ne, dum de his altercatus ipsius negotii 2, I, 146: alternis aptum sermonibus, alproi. 84; mox dum alterius abligurias bona, disceptatio proteletur, Inst. Just. 4,13, IO. ternate discourse, i. e. dialogue, id. A. P. 81.
quid censes dominis esse animi ? Eun.
altercor, atus, I, v. dep. [alter], to have Of verses: interchanging between hexap. Don. ad Ter. Phorm. 2, 2, 25: ut malis a discussion or difference with another, to ameter and pentameter, elegiae: pedes algaudeant atque ex incommodis Alterius dispute; to wrangle, quarrel, etc. (constr. ternos esse oportebit, Cie. de Or. 3, 60,193:
sua ut comparent commoda, Ter. And. 4, cum aliquo, inter se, and alicui with acc. epigramma alternis versibus longiusculis,
I, 3: qui alteris exitium paret, etc., Att. ap. and a&soi.). I. In gen.: cur illa hic me- id. Arch. IO, 25; . H. 15, 6: canere alterCie. Tuso. 2,17, 39: qui nihil alterius causa cum altercata est? Pac. ap. Non. 470,7: La- no carmine, id. F. 2,121; so id. Tr. 3,1. I I ;
facit et metitur suis commodis omnia, Cie. bienus altercari cum Vatinio incipit, Caes. 3) 1,56; 3, 7, IO (cf.: modos impares, id. ib.
Leg. I) 14: ut aeque quisque altero delecto B. C. 3,19: mulierum ritu inter nos alter- 2, 220).II, Esp., in the Roman courts of
tur ac se ipso, id. Off. 1,17, 56; I, 2, 4: sci* cantes, Liv. 3, 68. Once with acc.: dum justice the accused, and afterwards the acentem in errorem alterum inducere, id. ibi. hunc et hujusmodi sermonem altercamur, cuser, could alternately reject all the judges
3.13,55 et saep.: cave ne portus occupet App. M. 2, p. 115, 40: nimium altercando appointed by the praetor; hence, alterna conalter, Hor. Ep. I, 6, 32 Schmid.: nil obstet veritas amittitur, P. Syr. ap. Geli. 17,14. silia or alternos judices reicere, to reject by
tibi, dum ne sit te ditior alter, id. S. 1,1,40; 11. E p., in rhet. lang., io strive to gain turns, Cie. Vatin. 11, 27; id. Plane. 16, 36:
I, 6,33: canis parturiens cum rogasset al- the victory over an opponent in a court of Gum alternae civitates refectae sunt, id.
teram, ut etc., Phaedr. 19: nec patientem justice by putting questions for him to an- Verr. 2,2,13.Comp. and sup. are not used.
sessoris alterius (equum) primus ascendit, swer (cf. altercatio, II.): Crassus in alter -~-Adw. (only inposui.), a. Form a l t e r Suet Caes. 61; id. Tib. 58: in quo judicas cando invenit parem neminem, in cross- am, alternately, only in Sen. Q. N. 7,12 med.
alterum, te ipsum condemnas, Vulg. Rom. examining, Cie. Brut. 43.Hence poet, in b . Form alternis (abl. plur.; sc. vici2,1: nemo quod suum est quaerat, sed quod gen, to contend, struggle with : altercante li- bus), alternately, by turns (poet and prose;
freq. in Lucr.; not in Cie.), Lucr. 1,624; 1,
alterius, ib. I Cor. IO, 24; 14,17: sic in se- bidinibus pavore, * Hor. S. 2, 7, 57.
768; 1,1011; 1,1066 ; 3,373; 4,790; 6,670:
met ipso tantum gloriam habebit et non in
alterculum
or
altercum,
*>
>
henVarr. R. R. 3,16,9; Verg. E. 3, 69; id. G. 1,
altero, ib. Gal. 6, 4 ai.Hence, alter with a
bane
:
quae
(herba)
Apollinaris,
apud
Ara71; 1, 79; Liv. 2, 2 med.; Sen. Ep. 120 fin.;
negor neg. question and comp., as an em*
phatic expression (mostly ante-clase.; cf bas altercum sive altercangenum, apud Plin. Ep. 18,2.*c. Form alterna, neutr.
Graecos
vero
hyoscyamus
appellatur,
Plin.
plur., Plin. 11, 37, 51, 138 Jan; App. M.
alius, II. .): scelestiorem nullum illuxere
alterum. Plaut. Bacch. 2,3,22: scelestiorem 25,4,17, 35; Scrib. Comp. 18LForm a l - 10, p. 247) 8 Elm.
t
e
r
c
u
l
u
m
,
App.
Herb.
4.
in terra' nullam esse alteram, id. Ciet. 4,1,
i alterplex, pllcis: duplex, Paul, ex
alte rim, adv., coiyectured by Ritschl
8: qui me alter audacior est homo ? id.
Am. I, I, I; id. Ep. I, I, 24.B. The other, in Plaut. Ps. I, 3,123, after the analogy of Fest. p. 7 Muli
i alterutra; alterutra, Paul ex Fest
the opposite: alterius factionis principes, illim, istim, utrimque, olim, v. Ritschl ad
p. 7 Mull
the leaders (fi the opposite party, Nep. Pelopi h. L
* altern&mentum,
= alternaI, 4 (cf id ib. I, 2: adversariae factioni):
alteruter, tortura (more freq. than
studiosiorem partis alterius, Suet. Tib. 1L tio, alternation, change: aeris, Claud. Mam. altera utra), alterutrum (more freq. than
O . In gen., different: quotiens te spe* Stat. Anim. 3, 8.
alterum utrum), adj. (in the obliq. eas. arch,
alternatim, adv. {alternatos], alter alterutrius, alterutri, etc.; cf. Prisc. p. 667;
culo videris alterum, Hon C. 4, IO, 6: abeunnatet
y,
by
turns:
gaudium
atque
aegritudites post carnem alteram (Gr. Tepor, q. V.
693 P.; gen. and dat. fi. alterutrae, Charis,
L. and S. III.), Vulg. Jud. 7. - D. In the nem alternatim sequi, Claud. Quadrig. Ann. p. 132 tt.). I. One ofi two, the one or the other,
ap.
Non.
76,
I
I
;
so
Amm.
29,2fin.
lang. of augury, euphem. for infaustus, teneither, no matter which (rare but class.):
alternatio, finis,/, [alterno], an inter- AD. ALTERVTRVM. SIBI. REDD(T'DERMNI), Carm.
favorable, uwpropitious, Fest. p. 6 (V. L.
change, an alternation (post-class.). X, I Fr. Arv. 28: video esse necesse alterutrum,
and S. Gr. Lex. e. v, repo*, I i t 2.).
gen.: per vices successio, Paui. ex Fest p. 7
jggr The gen, alterius commonly serves Mull.; Macr. S. 7, 5: pedes incertis alter- Cie. Div. in Caeci!. 18: si in alterutro pecas gen. of alius instead of allus, Cie. Fam. nationibus commovere, App. M. IO, p. 243, candum sit,malo videri nimis timidusquam
16,1,1; id. AU 1 , 5 , 1 ; 1,20,2: Caes. B. G. 12.II, Es p., t. i in the jurists, an alter- parum prudens, id. MarcelL 7; so id. Fam.
I,
I; Sali. C. 62> 85 Liv. 21,13.3; 22,14. ! native. this or that, Dig. 47,10. 7 : 13, 4, 2; 6 , 3 j 9, 6; id. Att. IO, I; Cael. ap Cie. Fam.
8,8 fin.: Alterutrum velox victoria fronde
4 i 26, 8, 2 \ 28,37, 6 ai. $ Coi. 8, IT, 2: II, 2, II, 3, 9.
coronet, # Hon Ep. 1,18, 64; Nep. Dion, 4,
87 ; 12,
2: Seu. Ep. 72, IO ; 102, 3 ; id.
alterue, alternis, and alterna, I.With both parts declined (proh. only
Ben. 4. 3 , 1 ; id. Ot Sap. 4 , 1 ; id. BreV. Vit.
in the two foil, exs.): alteriusutrius causa,
16,2? id. Q. N, 2,34,1 ai.: Quint 7 . 9 , 8 ; 8, advv., . alternus fin.
alterno, avi, atum, I, v. a. and . [al- Cato ap. Prise, p. 693 P.: longitudo alterius3,73 ai.: Tae. A. 15> 25; id, H. 2, 90: Plin.
Ep io, 114) 2 \ Suet. Caes. 61; id. Tib. 58 ternus] : aliquid, to do one thing and then utrius, Cie. Prot. Fragm. ib..=uterque,
ai. 5 Geli. 2, 28 ai.It also stands as correl- another, to do a thing by turns, to interchangeboth: necessarium fuit alterutrum foris et
ative to alius: alius inter cenandum solu- with something, to alternate (first in the poetssub dio esse, COI. praef. 12.
alteruterque, v. the foil, art
tus est, alterius continuata mors somno of the Aug. per., later most freq. in Pliny):
est, Sen. Ep. 66, 39: cum inventum sit ex alternare vices. . M. 15, 409 : alternant
* alter-utrimque, adv., on both sides,
veris (gemmis) generis alterius in aliud fal- spesque timorque fidem, make it at one time in both cases: in causa alterutraque mocredible,
at
another
not,
id.
.
6,38:
hirunsas traducere, Plin. 37, 12, 75, 197} Plin.
dus est, Plin. 20,7,26, g 64, where Jari reads
dines in fetu summa aequitate alternant
Pan. 2, 6 (Neue, Forment II. p. 216).
alterutrdque.
cibum, i. e. give to the young their food in
45 i a l t e r a s , adv. [alter], for alias,
11, althaea, ae,/,=uX0ata> wild malsuccession, Plin. IO, 33,49, 92; so id. 15,3,
acc. to Paui.
fresi. p. 27 Muli.
3, 12; 29,4,20, 68; 0015,6)4; Sil. 1,554; lows, marsh-mallows, = hibiscum: Althaea
* alterc&bilis, e, adj. [altercor], quar- 9, 364; II, 60; * Suet. Ner. I.Without an officinalis,Linn.; Plin.20,21,84, 222; Pall.
relsome, contentious i sermo, Arn. 5, p. 156. obj.: haec alternanti potior sententia visa Oct 14,11; App. Herb. 38.
altercatio, onis, fi [id.}, a strife or est, hesitating, Verg. . 4, 2871 alternantes 2. Althaea, ae, / , = 0, daughcontest in words, a dispute, debate ; either proelia miscent, fight by turns, id. G. 3, 220: ter ofi Thestius, wife of (Eneus, king cf Calywith or without passion: ?, arborum fertilitas omnium iere alternat, don, and mother of Meleager, whom, in reGloss. Philox. (perh. not entirely dignified, alternates, i. e. they bear every other year, venge for the death of her brothers slain
Silice Cie. uses it several times in his Epistt. Plin. 16,6, 7, 18; so id. 31, 3, 23, 40; 37, i by him in the Calydonian hunt, she killed,
and philos, writings; but in his Oratt. dis- 10, 60, 167.With cum: cum symphonia by burning the brand, on the preservation
ceptatio and contentio generally take its alternasse, Plin. 10, 29, 43, 84.
of which his life depended, . M. 8,446 ; 8,
place). I4 In g e n . : in pauciores avidos
alternus, a, um, adj. [alter], one after 611; 8, 631; cf Hyg. Fab. 171.
altercatio est, * Plaut Aui. 3, 5, I I : dies the other, by turns, interchangeable, alternate * alticinctus, a, um, adj. [alte-cincconsumptus est altercatione Lentuli con- (class.and also poet.), I. In gen.: (Sem)v tus], high-girded, i. e. active, busy (cf. accinsulis et Caninii tribuni plebis, Cie Fam. NIS. ALTERNEI. ADVOCANT. CONCTOS (i. e. Se- go, II. B.): ex alticinctis unus atriensibus,
I, 2: redeo ad altercationem, id. Att. I, 16 mones alterni advocate cunctos), Carm. Fr. Phaedr. 2, 5,1L
med.; so id. ib. 4,13: oritur mihi magna de Arv. 36 (v. advoco fin.): alterna vice inire,
*alticomus, a, um, ', [alte-coma);
re altercatio cum Velleio, id. N D. I, 6,15; Enn. ap. Charis, p. 214 P. (Trag. v. 151 Vahl.):
of trees, having foliage high up or on Vie
Liv. 4, 6: magna ibi non disceptatio modo, alternae arbores, Plaut. Trin. 2,4,138: Altertop: cupressus, Tert. Jud. Dom. c. 8.
sed etiam altercatio fuit, id. 38,32; 1,7; IO, no tenebras et lucem tempore gigni, Lucr.
* altijUgUS, a, um, adj. [alte-jugum],
40; 35,17: On. Domitius collegae suo alter- i 5,978: ex duabus orationibus capita alterna
catione orta otgecit, quod etc., Val. Max. recitare, Cie. Clu. 51,140: alternis trabibus that has a lofty summit: montes, Paul Nol.
9, I, 4; Tae. . 4, 7: verborum altercatio, ac saxis, with beams and stones regularly in- Nat. XIII. S. Fel. 660 Mur.
Scrib. Comp. 181: in altercatione barbam terchanged, Caes. B. G. 7, 23 Herz.: (bibere)
altilaneus, a> um > ' [alte-lana], of
invadere, Suet. Caes. 71., Esp., in rhet., alternis diebus modo aquam, modo vinum, deep, thick wool: BERBECES, ARIETES, Fragili.
arn altercation; a kind of discourse in a Cele. 3, 2: Alterno terram quatiunt pede, Fr. Arv. ap. Marin, p. 145 and Inscr. Orell.
court of justice, which is not continuous, Hor. C. 1,4, 7: per alternas vices, . P. 4, 1798; cf. Serv. ad Verg. A. 12,17a
but where one seeks to vanquish his op- 2, 6 i vix hostem, alterni si congrediamur,
a n u l a r i u s , ii, m - [altilis], one that fatponent by interposed questions, sometimes habemus,Verg. A. 12, 233 ; 6,121: alternum tens birds, esp. fowls, InsGr. Orell. 2866: In*
98
dios, nec in alterius favorem inclinatos,miserat ret, Liv. 40, 20, 4. I I . Transi. A,
Another of a class = alius (as opp. to one's
self, to another); subst., another, a neighbor,
a fellow-creature, 6 nt\as (so sometimes
erepor, Xen. Cyr. 2,3,17); cf. Ochsn. Eclog.
DO and 458 (alter designates the similarity
ef two objects; alius a difference in the ob*
alterco,
A L T I
aer. Murat. 906, 9; cf. altiliarius: . Gloss. Philox.
altilis, . adj. [alo]. I. Pass. A. Fattened, esp. of domestic animals (syn. saginatus) : boves, Varr. R. R. 2 , 1 , 2 0 : cochleae,
Plin. 9, 56, 56, 174: avium altilium, Vulg.
3 Reg. 4, 23. Hence, absol.: altilis (sc.
avis), a fattened bird, esp. of fowls: satur
altilium, Hor. Ep. 1,7,35: minor altilis, Juv.
5,168; 5,115: carnes altilium, Vulg. Ez. 39,
18; and neutr.: altilia: tauri mei et altilia
occisa sunt, ib. Matt. 22, 4 . B . Fat, full,
large: gallina, Plin. IO, 50, 71, 139; so id.
17,24,37, 220; Auet. Priap. 32.Of plants:
asparagi, Plin. 19, 4, 19, 2 . O f athletae:
homines, Tert. Spect. 18. * C . I Plaut.
once trop. for rich, abundant: divitiis maximis, dote altili atque opima, a fat and rich
dowry. Plaut. Cist. Fragm. ap. Non. 72, 18;
cf. id. Capt. 2, 2, 3 1 . * I I . Act., nutritive,
nourishing: sanguis, Macr. S. 7, 4.
Altinum, i, ., = ", a town in
the north of Italy, near Venice, at the mouth
of the river Silis, upon the shore of the Adriatic Sea, distinguished for its fat sheep and
magnificent villas; now Altino, Mart. 14,
155; Plin. 3,16, 20, 118; 3,18, 22, 126;
cf. Mann. Ital. 1, 85, 86.Hence, A l t i n u s ,
, um, adj., pertaining to Altinum, Col. 6,
24. Altinae, atis, the same, Col. 7, 2, 3.
Altinates, ium , m., its inhabitants,
Plin. Ep. 3, 2.
altipendulus, a, um, adj. [alte-pendo], hanging high: aliquot reliquimus altipendulos vindemiae superstites, . Aur.
Ant. ap. Front. Ep. ad M. Caes. 4, 6.
* altlpeta, ae, adj. comm. [alte-peto],
aspiring, high-flying: levitas, Paul. Nol.
Ep. 12 med.
altipotens, nti8> adj. [alte-potens], of
high power, very mighty, Mart. Cap. 2, p. 32. ,
altisonus, a, um, adj. [alte-sonus]. I.
High-sounding, sounding from on high (very
rare and only poet.): cardo, Enn. ap. Cie.
Tuso. 3,19, 44 (Trag. Rei. p. 25 Rib.): in altisono caeli clupeo, id. ap. Varr. L. L. 5, 19
Muli.: Juppiter, Cie. Carm. Div. 1, 47: parens, Sen. Here. Oet. 530: maritus, * Claud.
Ep. 2, 2 7 . I I . Trop., high, sublime: Maro,
* Juv. 11,179.
altispez, spicis, m. [alte-specio], looking down from a height, Att. ap. Non. 357, 7
dub.
altitonae, antis, adj. [alte-tonans],
thundering from on high : Juppiter, Enn.
Ann. 2, 6 : pater alti tonans, i. e. Jupiter,
Cie. Carm. Div. I, 12.Hence, in gen., of
wind, loud-roaring: Volturnus, * Lucr. 5,
745.
* altitonus, a, um, adj. [alte-tonus],=
alti tonans: flammeae zonae, Varr. ap. Proh.
ad Verg. E. 6, 31.
altitudo, dinis, / [altus], height or depth
(cf. alo, p. a. init). I. Height, attitude (syn.:
altum, cacumen, culmen, vertex, apex). .
Lit.: altitudinem temperato,Cato,R.R. 22,
23: altitudo aedium, Cie. Off. 3 , 1 6 : montium, id. Agr. 2 , 1 9 ; Vulg. Isa. 37, 24: in hac
immensitate altitudinum, Cie. N. D. I, 20:
navis, Caes. B. G. 4, 25: muri, Nep. Them.
,5: moenium, Tae.H. 3, 20; so absol.: fore
altitudines, quas cepissent hostes (se. montium), heights, Liv. 2 7 , 1 8 . B . Trop., height,
loftiness: elatio atque altitudo orationis,
Cie. Brut. 17: fortunae et gloriae, id. Rab.
Post. 16: animi, greatness of soul, nobleness
of mind, id. Fam. 4,13, 7; so Liv. 4,.6 fin.;
Geli. 17, 2 et s a e p . H . Depth (syn.: altum,
profundum). A. Lit.: spelunca infinita altitudine, Cie. Verr. 2, 4,48; so id. ib. 2, 5 , 2 7 ;
id. Div. I, 4 3 : fluminis, Caes. B. G. 4, 17:
maris, id. ib. 4, 25 : terrae, Vulg. Matt. 13,
5; ib. Marc. 4, 5: plagae, Cels. 7,7, 9 . B .
T r o p . , depth, extent (eccl. Lat.): O altitudo divitiarum sapientiae et scientiae Dei,
Vulg. Rom. II, 3 3 . S p e c . , depth of soul,
secrecy, reserve, Gr ?: exercenda est
facilitas et altitudo animi, quae dicitur, i.e.
a serenity or calmness that conceals the real
feelings, Cie. Off. 1, 25, 88.In mal. part.:
ad simulanda negotia altitudo ingenii incredibilis, Sali. J. 95, 3: per illos dies egit
altitudine animi, Tae. A. 3, 44; id. H. 4, 86:
altitudines Satanae, deep plots, Vulg. Apoc.
ALUO
A L UT
altor, oris, ro. [alo]. I . Subst., a nourisher, sustainer, foster-father: omnium rerum educator et altor, * Cie. . D. 2 , 3 4 : altore recepto, . . II, 101: Curetes altores
Jovis, * Sali ap. Lact. I, 21 fin.; so * Tae.
A. 6, 37; Sen. Here. Fur. 1247; * Stat. S. 2,
I, 69.Worshipped as a god, Varr. Fragm.
alumnus, a, um, adj. [qs. contr. of alomenos, from alo]. I. That is nourished,
brought up ; for the most part subst. A.
alumnus, i, ro., nursling, a pupil, foster-son. 1. Lit. (most freq. in the poets.):
desiderio alumnum ( = alumnorum), Pac.
ap. Non.243, 6(Trag. Rei. p. 116 Rib.): erus
atque alumnus tuus sum, Plaut. Merc. 4,
5, 7: quid voveat dulci nutricula majus
alumno? Hor. Ep. I, 4, 8; Verg. A. II, 33:
Tityon, terrae omniparentis alumnum, id.
j ib. 6, 595; so . . 4, 524; cf. with 421:
legionum alumnus, i. e. brought up in the
camp, Tae. A. 1, 44; cf. id. 1, 41: Vatinius
sutrinae tabernae alumnus, id. ib. 15, 3 4 :
suum flevit alumnum, Val. FI. 8, 94: alumni hominum peccatorum, * Vulg. Num. 32,
14.Of the inhabitants of a country (cf.
altrix): Italia alumnum suum summo supplicio fixum videret, Cie. Verr. 2, 5, 66; of
cattle: Faune, abeas parvis Aequus alumnis, Hor. C. 3, 18, 3 ; so id. ib. 3, 23, 7.
99
bus aluta, Juv. 14, 282.O. A patch put on carpit, Coi. 6, 7. I I . Transi. A. The
* amandatio, onis, fi [amando], a
womb: in alvo gestare, Plaut. Stich. 2,1, sending away: relegatio atque amandatio,
the face for ornament, O v. A. A. 3,202.
5;
twice
in
Cie.:
cum
praegnans
DionyCie. Rose. Am. 15, 44.
alutacius, a, um, adj. [aluta], pertaining to soft leather: pellis, Marc. Emp. 23 sium alvo contineret, Cie. Div. I, 20: spes
S-mando, avi, ritum, are, v. a., to send
in
alvo
commendata,
id.
Clu.
12;
so
Hor.
C.
fin.; so id. 26 (not used elsewhere).
forth or away, to remove (commonly with
4, 6, 20; id. A. P. 340 ai.B. The stomach, the access, idea of contempt; in the ante* ^ l u t a r i u s , a, um, adj. [ id.],=aluta- the digestive organs, Cie. . D. 2, 54; so id.
cius: emplastrum, a plaster made of soft ib. 2,50; . . 6,651.C. A beehive (very Aug. per. only in Cie., and freq.): an amandarat hunc? Cie. Rose. Am. 15, 44 Matth.:
leather, Waxc. Emp. 15 med.
freq.): media alvo, qua introeant apes, Varr.
hominem quo? Lilybaeum, id.
alvearium, % Col. four times R. R. 3,16,15: alvi melle plenae, Plin. 21, amandat
2, 5,27: amandati et repudiati coloalveare, is, ) [alveus], a hollow vessel 12, 43, 73: si plenae alvi fuerint, id. II, Verr.
swelling out in the middle. Hence, I. 15,15, 40: (apes) alvo se continent, id. II, ni, id. Scaur. Fragm. p. 205 Beier; so id.
A beehive: seu lento fuerint alvearia (four 16, 15, 43; Coi. 9, 8, I; 9,14, 7; so id. 9, Dom. 25; id. Quir. A fin.; id. N. D. 2, 56 fin.;
eyI. per synaeresin) vimine texta, Verg. G. 15, II.B. Of the basin of the molten sea id. Att. 7,13^ Tae. H. 4,66; Geli. 12,1 fin.
4, 33; * Cie. Oecon. Fragm. ap. Charis, p. 82 in the Jewish temple : (boves) alvum maris _ * Amanienses, tum, ro. [Amanus], the
inhabitants of the mountain Amanus, Cie.
P.; Plin. 12, 20, 43, 98. I I , A beehouse, circuibant, Vulg. 2 Par. 4, 3.
Fam. 2, IO.
apiary: circum villam totam alvearium
Alyattes, Is or ei, m., = ', a amans, P a. and subst., . amo.
facere, Varr. B. B. 3,16,12.HI, A kneadking of Lydia, father of Croesus, Plin. 2,12, amanter, adv., . amo, P. a.
ing-trough, Tert. adv. Val. 31.
Amantia, a e,/, , Ptol., name
19, 53: regnum Alyattei, * Hor. C. 3,16,
* alveatus, a , um, adj. [id.], hollowed 41.
of two towns of Illyricum, one inland, and
tut like a trough or tray: sulcus, Cato, .
Alymon,3nis,rn., =', father of the other on the coast, now Nivilza, Cie.
B. 43,1 Schneid.
Phil. II, 11; Caes. B. C. 3, 40.Its inhabitIphimedia, . . 19,133.
* alveolatus, a, um, adj. [alveolus], t alypon, i> n.,= , aptant: acc. ants, Amantiam, orum, ro., Caes. B. C.
hollowed out like a little tray, channelled: to Spreng., Globularia alypum, Linn.; herb 3, 12.Amantini, orum, ro., Plin. 4, IO,
17, g 35.Amantes, um, ro., Plin. 3, 23,
stylobata, Vitr. 3, 3.
Plin. 27,4, 7, 22.
26, 145.
alveolus, 1> m dim. [alveus], a small terrible,
t alysson, i) n [, curing (cahollow or cavity. I, A tray, trough, basin:
amanuensis, te, ro.[ab-manus], a clerk,
alveolus ligneus, Phaedr. 2,5; * Liv. 28,45; nine) madness], a plant used for the bite of
secretary, a manu servus (cf. ab, II. B. I. p.),
so Juv. 5,88; Col. 8,5,13: intriverat panes a mad dog, madwort, Plin. 24,11,57, 95.
t alytarcha and . e s, ae, ro., = -only in Suet. Tib. 3 and Ner. 44.
in alveolo, *Vulg.Dan.l3,32.H. (In Paul,
ex Fest. p. 8 Mull., as neutr.: alveolum: ta- , a magistrate who superintended re- Amanus, i, ro., = 'A, a mountain
bula aleatoria.) A small gaming-board, uponligious exhibitions, Cod. Th. 10,1,12.Hence,range, running from . E. to S. W., between
tuhich the dice were thrown (cf. alveus, C.), alytarchia, a e , / , the office of such mag-Syria and Cilicia, now JawurDagh; Ama
n i c a e Pylae, the passes of Amanus, Cie.
Varr. ap. Geli. 1,20: alveolum poscere, *Cie. istrate, Cod. Just. 1, 36,1.
6, 20; id. Fam. 2, IO; Plin. 6, 22, 18,
Fin. 5, 20. I I I . The small channel of a
Alyzia or Alyzeajaej/^AXyCta, Att.
river, Curt. 6, 4.IV, And from its shape, Thuc. and Strabo',, Steph. Byz.,a 80; Lue. 3,244 aL
a weaver's shuttle (cf. Germ. Schiff), Hier. small town in Acarnania with a temple ded- amaracinus, a, um, adj. [amaracus],
Ep. 130.
icated to Hercules, now Kandili : ad Aly- of marjoram: oleum, Plin. 21, 22, 93, g 163:
alveus, % m - (alveum, ., ap. Paul, ex ziam accesseramus. Cie. Fam. 16, 2: Acar- unguentum, id. 13, I, 2, 3; also absol.:
Fest. s.v. naustibulum, p. 169 Mull.) [alvus], nanum urbes, Alyzia, Stratos etc., Plin. 4, amaracinum, i, (se. unguentum),
marjoram ointment, Lucr. 2, 847 ; 4,1173;
a hollow, a cavity. I. In gen.: vitiosae 1, 2, 5; cf. Mann. Greece, 76 and 77.
odious to swine, id. 6,974; hence the provilicis alveo, Verg. G. 2,453.II. Esp. .
a m . and a m , prep., v. ambi-.
erb: nihil cum amaracino sui, of people
A hollow, deep vessel, a basket, trough, tray ; a m a , a e , / , v. hama.
also, a deep cavity, excavation, Cato, B. B.
amabilis,
> adj. [amo], that deserves who will have nothing to do with a thing,
II, 5: in alveo, id. ib. II, 81: fluitans alve- to be loved, worthy of love, lovely, amiable Geli. praef. 19.
us, Liv. I, 4; Plin. II, IO, IO, 22: alveus (class.): nimis bella es atque amabilis,
t amaracus, comm., and amarascrobis, Coi. 4,4, 2 aLB. The hold or hull Plaut. As 3,3,84; so id. Stich. 5,4,54: nec c u m , i, w., = , and -ov, marjoof a ship: alveos navium, Sali. J.18,5: alvei sine te (sc.Venere) fit laetum neque ama- ram : Origanum majorana, Linn.; Plin. 21,
navium quassati, Liv. 23,34.Hence (pars bile quicquam, without thee nothing lovely 11, 39, g 67; 21, 22, 93, 163; 13,1, 2, 14:
pro toto), a small ship, a boat, skiff: cavatusis obtained, * Lucr. 1,23: filiolam tuam et suave olens, Cat 61, 7: mollis, Verg. A. 1,
ex materia alveus, Veli 2,107: accipit al- amo et amabilem esse certo scio, Cie. Att 693.
veo Aeneam, Verg. A. 6, 412. C. A hol- 5, 19: se ipsum amabilem facit, Vulg. 2
+ amarantus, i, ro.,= ? (unlowed gaming-board, Varr. ap. Non. 108, 33: Reg. I, 23; ib. Prov. 18, 24: amabilior mihi fading), amaranth: Celosia cristata, Linn.;
alveus cum tesseris lusorius, Plin. 37, 2, 6, Velia Alit, Cie. Fam. 7, 20: amabilissimum Plin. 21, 8, 23, g 47; Tib. 3, 4, 33; Ov. F. 4,
13; Suet. Claud. 33: alveo et calculis va- nodum amicitiae tollere, id. LaeL 14, 51: 439.
care, Val. Max. 8,8, . 2.J>. = alvus and amabilis insania, Hor. C. 3, 4, 5; so, frigus,
amare, adv., v. amarus.
alvearium, a beehive (in Pliny, alvus (Jan), id. ib. 3,13. IO: chori, id. ib. 4,3,14: seu con* amare se o, ere, v. inch, [as if from
q. v. II. C.): gens universa totius alvei con- dis amabile carmen, or dost build the lovely
sumitur, Coi 9.4, 3; so id. 9, 4, I; 9, 9, 4; rhyme, id. Ep. 1,3,24: vocavit ejus nomen amareo; amarus], to become bitter, Pall. Jan.
App. M. 4, p. 150. 37. B. A bathing-tub: Amabilis Domino, i. e. Jedidiah, Vulg. 2 15,9.
in balneum venit... ut in alveum descen- Reg. 12.25 ai. Adv.: amabiliter: in a m a r i c o , avi, atum, are, v. a. [amarus],
deret, etc., Auet. ad Her. 4, IO; Cie. Cael. act. signif., lovingly, amiably : si amabili- to make bitter (eccL Lat.). I, Lit.: (liber)
28.P, The channel or bed of a river i flu- ter in me cogitare vis, Cie. Att 14,13: spec- faciet amaricari ventrem tuum, Vulg. Apoc.
minis alveo, Verg. . 7, 33 ; id. G. I, 203: tet amabilius juvenem, Ov. A. A. 3,675: lu- 10, 9; IO, IO.II. Trop., excite, to irrifluminis Bitu feruntur, nunc medio alveo sit, pleasantly, Hor. Ep. 2,1, 148; Petr. 112. tate: ecce repulsi sunt, qui amaricant,
Aug. Enn. In Psa. 65, n. 15.
Cum pace delabentis etc., Hor. C. 3, 29, 34:
amabilitas, atis,/ [amabilis], loveli- * amaritas, atis,/ [amarus], bitternec quisquam citus aeque Tusco denatat
alveo, id. ib. 3, 7, 28 Mull, (not elsewhere): ness, amiableness (only ante- and post- ness : suci, Vitr. 2, 9 med.
pleno alveo fluere, Quint. 2,1,4: alveo na- class.): ei amabilitas nostra tibi placet,
amariter, adv., . amarus
vigabile perfodere angustias, i. e. a canai, Plaut Stich. 5,4, 58: qui amabilitati ani* amarities, Si,/ [amarus], bitterness:
Plin. 4, 4, 5, IO: per crepidinem alvei, mum adiceret, devoted himself to loveliness,dulcem curis miscet amaritiem, Cat. 68,18.
Vulg. Exod. 2,5: reversae sunt aquae in al- id. Poen. 5, 4,1.Hence in late Latin as a
amaritudo, inis, / [id.], bitterness.
term of endearment: ad amabilitatem I. Lit., of taste (opp. dulcedo; not in Cie.
veum suum, ib. Jos. 4,18 ai.
tuam litteras mitto, to your Amiability, oi the poets), Varr. R. R. 1,66; so Plin. 21,
alvus, i , / (m., Att. ap. Prise, p. 654 P.; Symm. 7,3.^
21, 92, 16; 24, 14, 77, 125; 24, II, 64,
718 ib., and Non. 193, 26; Calv., Ael. Cin.,
amabiliter, adv., v. amabilis/.
g 105: Mara, id est, Amaritudinem, Vulg.
and Laber. ap. Charis, p. 61 P.) [for aluus
Amalthea,
ae,
/
,
'.
I.
A
Exod. 16,23.II- Trop., bitterness, severity,
from alo: venter feminae ab alendo dicta,
Paul, ex Fest. p. 8 Mull, and so Varr.; acc. nymph, daughter of Melissus, king of Crete,acrimoniousness; sadness, sorrow, trouble:
to others kindr. with Sanscr. ulvam ,== ute- who fed Jupiter with goat's milk, Hyg. Fab. ne in bilem et amaritudinem vertat injuria,
rus, and this again connected with vulva, 139.Acc. to others, Amalthea is the name Plin. Ep. 6, 8: quantum illis (versibus) levolvo; el ; Sanscr. val = to turn; of the goat itself, one of whose horns, acci- poris, dulcedinis, amaritudinis, amoris! id
. . Germ, wallen = to roll], the belly, the dentally broken off, was placed among the ib. 1,16, 5: vocis, Quint. II, 3, 169 Spald.
paunch,the bowels. I, Lit.: purgatio alvi, stars as the Cornu Amaltheae, or Cornu co- in amaritudine animi meae, Vulg. Isa. 38,
Cie. . D. 3,22: forsitan purgat alvum, Vulg. piae, Hyg. Astr. 2, 13; 3, 12. From this 15; ib. Thren. I, 4.In plur.: divitiarum
Jud. 3,24; 3,22; cf. Cie. N. D. 2,50: solvere, born nectar and ambrosia are said to have frons hilaris, multis intus amaritudinibus
Cels. I, 3: exonerare, Plin. IO, 44, 61, 126: flowed; hence, it was the emblem of plenty, (i. e. miseriis) referta, VaL Max. 4,4; Vulg.
inanire, id. 20,3,8, i 14 et saep.: non descen- Ov. F. 5,121; Hor. C. 1,17,14; id. C. S. 59; Job, 9,18; ib. Jer. 31, 21 et saep.
dit alvus, is costive, Cele. 2, 7: cui satis al- id. Ep. 1,12,28.Hence, meton.: Amalamaror, "ris, ro. [id.], bitterness (poet,
in
vus reddit cotidie, id. 2, 12, n. 2: alvus cita, thea, ae,/, or Amaltheum, i, ;
for the preced.; rare), Lucr. 4, 224 ; 6, 930;
Cie.,
the
name
of
a
library
(acc.
to
others,
active, id. 1,6: alvum bonam facere, Cato,
* Verg. G. 2, 247; cf. Geli. 1,2L
R. R. 114: movere, id. ib. 115: citare, Coi an old sanctuary of Amalthea near the villa amarulentus, a, um, adj. [id.], very
of
Atticus,
in
Epirus,
adorned
with
inscrip7, 9, 9: adstringere alvum, to make costive,
bitter, full of bitterness.Trop., Timon,
Cels. I, 3; so also: cohibere, comprimere, tions, etc., by Atticus, in imitation of which Geli. 3,17, 4: dicacitas, Macr. S. 1,7 fin.
Cicero
made
a
similar
one
at
Arpinum):
supprimere, firmare, sistere, inhibere, etc.,
amarus, a, um, adj. [cf. ?; Sanscr.
to bind, constipate, etc.In plur.: ad elici- Amalthea mea te exspectat, Cie. Att. 2, I
endas alvos, Plin. 19,5,26, 2.Hence, for fin.; I, fin. I I . The name of the Cu- amas = raw, amias = sour; Germ. Ampfer
excrement: alvus varia, Cele. 2, 6: alvus li- maian sibyl: Quidquid Amalthea dixit, Tib. = sorrel, Curtius; cf. Heb. , mar bitquida, nigra, pallida, pinguis, id. ib.; and 2,5, 67; cf. Lact. I, 6; Serv. ad Verg. A. 6, ter], bitter (syn. acerbus). I. Lit, of taste
for flux, diarrhoea i alvus corpus ac vires 72.
(opp. dulcis): absinthi latex, Lucr. 1,941; i,
100
AMAT
AMB A
IS: amara atque aspera, id. 2,404: sensus .iu- noster, Cie. Att. I, 20: urbis, Ruris, Hor. Ep.
dicat dulce, amarum, Cie. Fin. 2,12; so id. N. 1, IO, I; so, sapientiae, Cie. Tim. fin.: paD.3,13: salices, pungent,Verg. E. 1,79: Doris cis, id. Att. 14, IO: antiquitatis, Nep. Att.
amara, brackish, i.e. the sea, id. ib. IO, 5: os, 18: amatores Catoni desunt, i. e. readers
bitter taste in the mouth, Cels. I, 3: calices of his writings, Cie. Brut. 17, 66 (cf. just
amariores, i.e. harsh wine, Cat. 27,2: aquae before: Catonem quis nostrorum oratorum
amarissimae,Vulg. Num. 5 , 1 8 . B , Transi. legit ?). I I . In a dishonorable sense, a
X Of the hearing, rough, sharp, shrill (cf. lover, paramour, gallant, Plaut. Rud. 2, 1,
acer): sonitus, Stat. Th. IO, 553, and, 2. Of 28; so id. ib. 2,1, 30: amator mulierum, id.
smell, disagreeable, offensive; fructus ama- Men. 2, I, 43: Philocomasio amator {dat.
rus odore, Plin. 18,12,30, 122.. Trop. . for Philocomasio, id. Mil. 5, 38: adulter an
Calamitous, unpleasant, sad (mostly poet.): amator, Cie. Cael. 20: aliud est amatorem
amara dies et noctis amarior umbra, Tib. esse, aliud amantem, id. Tuso. 4,12,27; Hor.
2, 4, I I : casus, Ov. Tr. 5, 4, 15; so, amara Ep. I, I, 38 ai.* Used as adj.: amatores
mors, Vulg. 1 Reg. 15, 32: amores dulces oculi, App. . 6, p. 169 med.
aut amari, Verg. E. 3, HO: amarissimae le* amatorculus, i, m- dim. [amator],
ges necessitatis, Val. Max. 7, 6: amaritudo
a little, sorry lover, Plaut. Poen. 1, 2, 27.
mea amarissima, Vulg. Isa. 38, 17.Subst.
amatorie, adv., v. amatorius.
plur., bitterness, bitter things: et amara laeamatorius, a> u m ,
[amator], loving,
to Temperet risu, Hor. C. 2, 16, 26: amara
amorous,relating
to love (sensual),amatory:
curarum, id. ib. 4, 12, 1 9 . B . Of speech,
bitter, biting, acrimonious, sarcastic, caustic, frui voluptate amatoria, Cie. Tusc. 4,34,73:
severe: dictis amaris, Ov. Tr. 3, II, 31; so, Anacreontis tota poesis amatoria est, id.
scriptis, id. P. 4,14, 37: hostis, Verg. A. IO, ib. 4,33, 71: virus, a love-potion, Plin. 8,22,
900: sales, Quint. IO, I, 117. Q. 0f con- 34, 83; cf. id. 9, 25, 41, g 79; so, medicaduct, morose, ili - naturai, sour, irritable : mentum, Suet. Calig. 50, and absol.: a m a mulieres, * Ter. Hec. 4, 4, 88: amariorem torium, \ ., a means of exciting love, a
me senectus facit, Cie. Att. 14, 21.Adv., philter, \, Plin. 13, 25, 52, 142; 28,
bitterly, in three forms: a a m a r e , P l a u t . 8,27, g 106: ego tibi monstrabo amatorium:
True. 1,2,78; Sen. Ben. 5,23; Vulg. Isa. 22, si vis amari, ama, Sen. Ep. 9; Quint. 7, 8, 2
4; ib. Matt. 26, 75. Comp., Macr. Somn. ai. Adv.: amatorie, amorously, * Plaut.
Scip. 2, i . Sup., Suet. Tib. 54.* b. a m a - Merc. 3, 3, 20; * Cie. Phil. 2,31,77.
riter, Hier. Ep. 2 3 . c . amarum,
amatrix, l e i s , / [id.], a fiemale lover,
. 6, p. 178, 26; Amm. 21,9 Jin.
in an honorable and a dishonorable sense,
a mistress, sweetheart (syn.: amans, amiAmaryllis, ldis or idos, / {acc. Ama- ca): Sappho amatrix, Mart. 7,69,9: dicacuryllida; voc. Amarylli), ', name la, Plaut. As. 3 , 1 , 8 ; id. Poen. 5,5,25.Used
of a shepherdess, Verg. E. 1, 31; 1, 37 ai.
as adj.: amatrices aquae, amorous, Mart. 7,
Amarynthis, idis,/. [Amarynthus], 15; IO, 4.
an epithet of Diana ; v. the foil. art.
amatorio, Ire, verb, desid. [amo], to
Amarynthus, i, / = ', a wish to love, ace. to Diom. p. 336, and Prisc.
village of Euboea, with a temple of Diana; p. 825 P.
hence called Amarynthis, Liv. 35, 38; cf.
Amazon, onis, / , = , plur.
Mann. Graec. 261.
Amazones [a Scythian word of dub. signif.;
re
AMBI
tion, evasion, digression: ambages mitte,
Plaut. Cist. 4, 2, 81; so id. Ps. 6 , 1 , 1 0 (not
elsewh. in Plaut.): ambages mihi Narrare
occipit, * Ter. Heaut. 2,3, 77: per ambages
et longa exorsa tenere, Verg. G. 2,46; Liv.
9, II fin.: ne te longis ambagibus morer,
Hor. Ep. I, 7, 82: missis ambagibus, without circumlocution, directly, id. S. 2, 5, 9;
. . 3, 692; IO, 1 9 . , Obscurity, ambiguity (as kindr. with ambiguus).So of the
Theben Sphinx: immemor ambagum, O v.
. 7, 761; id. F. 4, 261.Of the lang. of oracles: ambage nexa Arcana tegere, Sen.
Oedip. 218: e& ambage Chalcedonii monstrabantur, Tae. A. 12, 6 3 ; 2, 64
Also
transi, to actions: per ambages, in an obscure, enigmatical manner, Liv. 1,56; 1,54;
Plin. 19, 8, 53, 169.
* ambagiosus, a, um, adj. [ambages],
full of windings or digressions: lubrica
atque ambagiosa conjectatio, Geli. 14,1, 33.
* a m b a g o , inis, fi,ambages: rerum.
Manii. 4, 303; cf. Serv. ad Verg. A. 2, 297.
ambarvalis, e, [ambi-arvum],
that goes around the fields: ambarvales
hostiae dicebantur, quae pro arvis a duobus fratribus sacrificabantur, Paui. ex Fest
p. 5 Mull.; cf. Macr. S. 3 , 5 : ambarvale sacrificium dicitur, quod arva ambiat victima, Serv. ad Verg. E. 3,77; cf. arvalis.
t ambazio: catervatim, Paui. ex Fest.
p. 26 Muli. [amb-ago].
* ambecisus, us> m - [ambi-caedo], a
cutting around, a rounding off: ancilia dicta ab ambecisu, Varr. L. L. 7, 43 Milii
ambe-, insepar. prep., v. ambi-,
amb-edo, edi, esum, 3 {pres. 3d pers.
ambest, Paui. ex Fest. p. 4 Muli.), v. a., to
eat or gnaw around, and with an extension
of the idea (cf.: adedo, aduro, accido), to
waste, consume (very rare; not in Lucr. 5,
396, where the correct read, is lambens; v.
Lachm. ad h. L): flammis ambesa Robora,
Verg. . 5, 752: ambesas absumere mensas, id. ib. 3, 257: vis locustarum ambederat quidquid herbidum, Tae. A. 15, 5; so
Dig. 41,1, 38.
* ambestrix, leis, fi. [ambedo], a fiemale consumer, waster: ursae saevae hominis ambestrices, Amm. 29,3.
ambesus, Part. of ambedo,
ambi- iambe-,Varr. i , L. 7, 30 Muli.);
abbrev. amb-,am-, an-. I. Insepar.jprep.
[Ose. amfr-; Umbr. am-, an-, ampr-; Gr.
, oldSax.umbi; old Germ, umpi; mod.
Germ.um=around; Sanscr. abhi=around],
around, round about; used only in composition; before vowels usually amb-: ambages, ambedo, ambigo, ambio, amburo; but
amicio (for amjicio); once also amp-: ampulla; before consonants,ambi-: ambidens,
ambifariam, ambivium; am-: amplector,
amputo, amsegetes, amtermini: or amp-:
ampsanctus; but before c,q, h,fi, t, an-: anceps, ancisus, anquiro, anhelo (q. v.), anhelus, anfractus, etc.II. Also a m , an,arch.
prep., round, around : am fines, am segetes, Charis. 2, p. 205 P.: an terminum, Cato,
Orig. ap. Macr. 1, 14, 6 ; cf. Schneid. Gr. I.
p. 535 sq.; Kiihner, Ausf. Gr. 210,8; Hand,
Turs. I. pp. 284 sq.
-,
rpi-,
and
v.
aliquotfari-
15 fin. I I , Trop., to wander about; to ing : ambiguarum rerum sciens. Tae. A. I, bitionem scriptoris facile averseris, obtrecwaver, hesitate, be undecided, to doubt, be 64.
tatio et livor pronis auribus accipiuntur,
in suspense (syn. dubito; class., but mostly
Jd" In Tae. with gen.: ambiguus im- Tae. H. I, I: nullo officii aut ambitionis gein prose).In this sense in Cie. either im- perandi, irresolute, Tae. A. I, 7: pudoris ac nere omisso, i.e. nullis blanditiis, Suet. Oth.
pers. or pass. a. Impers.: Quale quid sit, metus, wavering between shame and fear, 4: coronas quam parcissime et sine ambiambigitur, is uncertain, Cie. de Or. 2, 26: id. ib u 2, 40: futuri, id. H. 3, 43. Adv.: tione tribuit, id. Aug. 25 et saep.Hence,
omnis res eandem habet naturam ambigen- ambigue, doubtfully, ambiguously, Cie. also partiality : jus sibi per ambitionem
di, de qud disceptari potest, i. e. admits of de Or. 2, 26; id. N. D. 1,31; Aur. Vict. 35: dictum non esse, Liv. 3,47.B. With the
arguments for and against, id. ib. B, 29: am- pugnare, with doubtful success, Tae. A. 2, predom. idea of the purpose or end, a desire
bigitur, quotiens uter utro sit prior, Hor. 21 ai.
for honor, popularity, power, display, etc.;
Ep. 2,1, 55: de nomine ipso ambigi video, ,
in bon. part., ambition ; in mal. part., vanambulo,
Ivi,
and
ii,
Itum,
4,
v.
.
and
.
Plin. 33,1, 4, IO: adspici aliquando eam
ity. So in Lucr. of the ambitious efforts
(although
from
the
root
eo,
it
is
regularly
volucrem, non ambigitur,ii cannot be doubtof men: Angustum per iter luctantes amed,, Tae. . 6, 28.}>. Personal: cui rei pri- conjugated throughout; hence part. perf. bitionis, struggling to press through the narmum occurreret, ambigebat, Just. 29, 4: ambitus; but ambitio and 2. ambitus fol- row way of ambition, Lucr. 5,1132: me amAlexandrum regnum Asiae occupaturum low the quantity of the simple verb, eo, bitio quaedam ad honorum studium duxit,
haud ambigere, Curt. 3, 3; Tae. A. 12, 65: Itum; in the imperf, ambiebat; also am- Cie. Att. 1,17: Miserrima omnino est amcausa, de qua tu ambigis, Geli. 14,2: ambi-1 bibat, . M. 5, 361; cf. Prisc. p. 910 P.; bitio honorumque contentio, id. Off. I, 25:
gebant de illis, Vulg. Act. 5, 24.e. Pass.: i Zumpt, Gram. 215). I. Li t.: aliquid, to a quo incepto studioque me ambitio mala
ambigitur status, in quo etc., Lucr. 3, go round or about a thing (syn. circumeo): detinuerat, Sali. C. 4, 2: aut ab avaritia aui
1074: in eo jure, quod ambigitur inter peri- ut terram lunae cursus proxime ambiret, misera ambitione laborat, Hor. S. I, 4, 26:
tissimos, of which there is a doubt, Cie. de Cie. Tim. 9: ambibat Siculae cautus fun- Vita solutorum misera ambitione gravique,
Or. 1,57; 2, 24: in eis causis, quae propter damina terrae, . M. 5, 361: jubet urbem id. ib. I, 6, 129; so id. ib. 2, 3, 78; 2, 6, 18:
scriptum ambiguntur, id. ib. 2, 26. I I I , ambiri, Lue. I, 592. I I . T r a n s i A. To inanis, id. Ep. 2,2, 207: levis, Ov. F. 1,103
Transi. A To argue, debate about some- surround, encircle, encompass (syn.: circum-ai.: licet ipsa vitium sit ambitio, tamen frething: ut inter eos, qui ambigunt, conve- do, cingo): insula, quam amnis Euphra- quenter causa virtutum est, Quint. I, 2,22:
niat, quid sit id, de quo agatur, Cie. Fin. 2, tes ambiebat, Veli. 2, 101: ambitae litora perversa, id. IO, 7, 20: funerum nulla am2: ambigere de vero, id. Or. 36.B, To terrae, . M. I, 37: Thracam nec purior bitio, no display, pomp, Tae. G. 27. O,
contend, dispute, wrangle, etc.: vicini no- ambiat Hebrus, Hor. Ep. 1,16,13; Verg. A. Great exertion: cum admitti magna amstri ambigunt de finibus, * Ter. Heaut. 3,1, 6, 550 (cf. Sen. Ben. 4, 5: flumina campos bitione aegre obtinuisset, Just. I, 3. B
90: ambigunt agnati cum eo, qui est heres, cingentia; v. ambitus. I.): funiculus am- That which surrounds (v. ambio, 2.; postCio. Inv. 2, 42: de fundo, id. Caecin. 8: de i biebat gyrum ejus, Vulg. 2 Par. 4, 2: muros class. for ambitus): vimineos alveos cirhereditate, id. Yerr. 2,1,45: de regno, Liv. praealtum mare ambiebat, Curt. 4, 2; so cumdant ambitione tergorum bubulorum,
Tae. A. I, 68; 16, 43; Suet. Aug. 95: (clipei) with a wrapping of cowhide, Sol. 22: fuli40,15.
oras ambiit auro, Verg. A. IO, 243: ambien- ginem ambitio extimae cutis cohibet, id.
ambigue, adv.,v. ambiguus fin.
te (gemmam) circulo coloris aurei, Plin. 37, 35: ita assedimus, ut me ex tribus meambiguitas, atis, fi [ambiguus], IO, 60, 166: Judam suo ambiebat exerci- dium lateris ambitione protegerent, Min.
equivocalness, double sense, ambiguity, un-tu, Vulg. 2 Par. 13,13.B. T. t. to desig- Oct. 4.
certainty : sed nobis ambiguitas nominis, nato the manner in which candidatos for
ambitiosus, a, um, adj. [ambitio]. I,
Cie. Inv. I, 40: verbi, Liv. 41,18: in ambi- office sought to procure votes (v. ambitio),
guitatem incidere, Sen. Ep. 9; so Quint. 5, to go round after, to solicit, canvass for votes(Very rare and mostly poet.) Going round,
IO, 106; 6, 3, 47; 7? 9, 3: omne quod (vir) (syn. peto): virtute ambire oportet, non encompassing; poet., embracing, twining
loquitur, sine ambiguitate venit, cometh to fautoribus, Plaut. Am. proi. 18: quod si co- round: lascivis hederis ambitiosior, Hor.
pass without uncertainty, surely, * Vulg. I mitia placet in senatu habere, petamus, am* C. I, 36, 20 {et: undique ambientibus raReg. 9, 6 ai.In plur.: relictis ambiguita- biamus. Cie. Phil. II, 8: ambiuntur, rogan- mis, Curt. 4,7,16). Of a river, making
tibus, Sen. Ep. 108; Quint. I, IO, 5.
tur, id. Kep. 1,31; id. Plane. 4: singulos ex circuits, having many windings : Jordanes
a m b i g u u s , ^ u m j A [ambigo], go- senatu ambiundo nitebantur, ne etc., Sali amnis ambitiosus, Hin. 5,15, 15, 71.
ing about, him&r and thither. I, L i t.: per J. 13, 8.With acc. of the office: magistra- Of oratorical ornament, excessive, superfluambiguum favorem gratiam victoris spec- tum sibi, Plaut. Am. proi. 74.C. In gen., ous : vir bonus ambitiosa recidet Ornamentare, i. e. in that they show equal friendli- to solicit one for something, for his favor, ta, Hor. A. P. 447.. Transi. . That
ness to both sides, Liv. 21, 52: ambiguus friendship, etc., to strive for, seek to gain asks for a thing fawningly ; esp., that solicProteus, who sometimes takes one form, (syn.: peto, sector): qui ambissent palmam its the favor, good-will, etc., of any one, in
sometimes another, changeable, . M. 2,9: histrionibus, Flaui. Am. proi. 69: nisi senis a good and bad sense, honor-loving, ambiambiguus inerit, modo vir, modo femina, amicos oras, ambis, * Ter. And. 2,2, 36: re- tious, courting favor ; vain, vainglorious,
Seython, id. ib. 4, 280: Inque virum soliti ginam ambire affatu, Verg. A. 4,284: conu- conceited, etc.: qui ita sit ambitiosus, ut
vultus mutare ferinos Ambigui prosecta biis ambire Latinum, id. ib. 7, 333: te pau- omnes vos nosque cotidie persalutet, Cie.
lupi, they sometimes assume the form of a per ambit sollicita prece Ruris colonus, Hor. FI. 18: homo minime ambitiosus, minime
wolf and sometimes that of a man, id. ib. 7, C. 1,35, 5: ambiebat Jason summum sacer- in rogando molestus, id. Fam. 13,1: ne for271: promisit Ambiguam Salamina, h. I. == dotium, Vulg. 2 Maco. 4,7.With ut or ne : te me in Graecos tam ambitiosum factum
alteram, a second Salamis, Hor. C. I, 7, 29. ambienti, ut legibus solveretur, Suet. Caes. esse mirere, desirous of the favor of the
I I . Transi. A Uncertain, doubtful (syri.: 18: ambirent multi, ne filias in sortem da- Greeks, id. Q. Fr. I, 2 , 2 : pro nostris ut sis
dubius, incertus): ambiguum est quod in rent, id. Aug. 31.With inf.: donec ultro ambitiosa malis, Ov P. 3,1, 84? pro nato
ambas agi partes animo potest. Hujus- ambiretur consulatum accipere, Tae. A. 2, caerula mater Ambitiosa suo fuit, i.e. begs
modi apud Graecos dicuntur, 43: pauci, qui ob nobilitatem plurimis nup- fawningly of Vulcan for weapons for her
son, id. M. 13,289: malis artibus ambitiosus,
Paui. ex Fest. p. 17 Muli.: quidquid incer- tiis ambiuntur, Tae. G. 18.
seeking to ingratiate one's self, Tae. . 2, 57:
ti mihi in animo prius aut ambiguom fuit,
Ambiorix,
igis, ro., chief of the Eburo- salubris magis princeps quam ambitiosus,
Nunc liquet, nunc defaecatum est, Plaut.
nes
in
Gallia
Belgica,
Caes.
B.
G.
5,26
sq.
,
5,
Suet. Aug. 42 ai.B. Pass., that is willingPs. 2, 4, 69: etiam si dudum fuerat amly solicited or entreated, ambitious; much
biguom hoc mihi, * Ter. Hec. 4, 4, 26: dif- 38 sq. ; Flor. 3, IO.
ambitio, finis,/ [ambio], agoing round. sought, honored, admired : ambitiosus et qui
ficile et ambiguum, Vulg. Deut. 17,8: haud
ambiguus rex, i. e. sine dubio rex futurus, I. In the time of the republic, 1.1. (v. am- ambit et qui ambitur, Geli. 9,12: turba caeLiv. 40, 8. Subst.: ambiguum, i, ri., bio, II. B.), the going about of candidates for lestes ambitiosa sumus, Ov. F. 5, 298: sexdoubt, uncertainty : in ambiguo est, Plaut. offi.ee in Rome, and the soliciting of individ-us muliebris saevus, ambitiosus, potestatis
Trin. 2,4,193: in ambiguo relinquere, Lucr. ual citizens for their vote, a canvassing, avidus, Tae. A. 3, 33: si locuples hostis est,
4,1133: non habui ambiguum, Brut. ap. Cie. suing for office (by just and lawful means; avari; si pauper, ambitiosi, id. Agr. 30:
Fam. II, I I : servet in ambiguo Juppiter, while ambitus denotes unlawful means, as nota quidem sed non ambitiosa domus,
Hor. Ep. 1,16, 28: non sane alias magis in bribery, threats, etc.): quid de nostris am- not sought after, . Tr. I, 9,18 Jahn: amambiguo Britannia fuit, Tae. Agr., 5.Also bitionibus loquar? Cie. Tusc. 2, 26, 62: mea bitiosae pulchritudinis scortum. Just. 30, 2.
in acc. absol. in the Gr. manner:" Ambi- me ambitio ab omni ilia cogitatione abstra- C . Of things, vain, ostentatious: amiciguum Clymene precibus Phaethontis an hebat, id. Stili; 4: cum ambitionis nostrae tiae, founded merely on the desire to please,
ir& Mota magis, ii being uncertain whether, tempora postulabant, id. Plane. 18, 45:; si interested, Cie. Att. 1, 18: rogationes, id.
etc., . . 1, 765 (so, incertum, Tae. Agr. infinitus forensium rerum labor et ambi- Fam. 6,12; so id. ib. 6, 6: gloriandi genus,
7: dubium, id. A. I, 5).B. Of discourse, tionis occupatio decursu honorum etiam Quint. II, 1, 22: preces, urgent, Tae. . 2,
obscure, dark, ambiguous: scriptum, Cie. aetatis flexu constitisset, id. de Or. I, I, I: 49: sententiae, Suet. Dom. 8: mors, ambiTop. 25: verba ambigua distinximus, id. hic magistratus a populo summa ambitio- tious, i. e. to obtain fame, Tae. Agr. 42: meOr. 29, 102: oracula, id. Div. 2, 56: respon- ne contenditur, id. Verr. 2, 53, 131: tanta dicina ars, boastful, Plin. 29, I, 8, 20: et
sa, Suet. Tib. 24: divinatio, Vulg. Ezech. exarsit ambitio, ut primores civitatis pren- quaesitorum pelago terraque ciborum Am12, 24. Subst.: ambiguum, i n., an sarent homines, Liv. 3, 35, I et saep. I I . bitiosa fames, Lue. 4, 376: atria, splendid,
obscure, dark saying: ambiguorum com- A. In gen., a striving for one's favor or gorgeous, Mart. 12, 69: ambitiosis utilia
plura sunt genera, Cie. de Or. 2, 26, 111; 2, good-will; an excessive desire to please, flat-praeferre, Quint. I, 2, 27: ambitiosius id
61, 250; Auet. ad Her. I, 6; 1,12 at: voces, tery, adulation: ambitione labi, Cie. Brut. existimans quam domi suae majestas postuVerg. A. 2, 98.O. r o p., uncertain, wa- 69,244: sive aliqua suspitione sive ambitio- laret, more condescending, submissive, Suet.
vering ; not to be relied on, untrustworthy. ne adducti, id. Clu. 28,76: in Scipione am- Aug. 2 5 . B . In rhet.: orator ambitiosus,
So of moral conduct: esse ambigua fide, bitio major, vita tristior, id. Off. I, 30,108 who seeks to rouse attention by obsolete or
Liv. 6, 2: puer acris ingenii sed ambigui, Heus., Beier, and Gernh.: Dionysius Plato- unusual expressions: antigerio nemo nisi
Plin. Ep. 4, 2: femina bonis atque honestis nem magna ambitione Syracusas perduxit, ambitiosus utetur, Quint. 8, 3, 26.Hence,
moribus, non ambigua pudicitia, Geli. 3,16: in an ostentatious manner, for the purpose adv.: ambitiose, ambitiously, ostentaper ambiguas vias, . H. IO, 62: domum of securing his favor, Nep. Dion, 2, 2 Br. tiously, etc.: de triumpho ambitiose agere,
timet ambiguam Tyriosque bilinguis, Verg. and D'ahn.: ambitio (i. e. studium Fabiis pla- Cie. Att. 15, I: ambitiose regnum petere,
fx I, 661. Of fortune, changing, fluctuat- cendi) obstabat, Liv. 5, 36: ambitione rele- Liv. I, 35: amicitias ambitiose colere, Tae.
gata, without flattery, Hor. S. I, IO, 84: am-
AMBO
AMBR
AMBU
god among oraton, of a distinguished
tor (opp. faenum esse), Cie. de Or, 2, f
Also food for the steeds of the gods; t
ambrosiae suco saturos, . M. 2, 120;
215 (acc. to Horn. II. 5, 368 and 369) JI,
r a s f. A.
unguent ofi the gods (so,
, Hora. II. 14, 170; 16, 670); ambrosia cum dulci nectare mixta Contigit os,
. M. 14,606: liquidum ambrosiae diffindit odorem, Verg. G. 4,415; id. A. 12, 419,
B. The name ofi several plants, esp. of the
botrys or artemisia, Turkish mugwort:
Choenopodium botrys, Linn.; Plin. 27, 4,
II, g 28.Another plant of this name, Plin.
27, 8, 31, 55. O. An antidote to poison.
Cels. 5,23.
2. Ambrosia, v. Ambrosie.
* ambrosiae!^, a,um,adj.[ambrosia],
ambrosial: ambrosiaca vitis, on account of
the sweetness of its grapes, Plin. 14, 3, 4.
40.
Ambrosie, Ss, or .a, a e, / ,^/*
ain, Ambrosia, daughter of Atlas and Pleione, one ofi the Hyades, Hyg. Fab. 182 and
192; id. poet Astr. 2, 21.
t I. ambrosius,a, um, adj., = , immortal, divine, ambiHisial (syn.: immortalis, divinus), in gen., all that pertains
to the gods, and their prerogatives and
endowments; hence, an epithet fbr every
thing lovely, pleasant, sweet, etc. (in gen.
only poet): comae,Verg. A. 1,403; so Stat.
Th. 9, 731: dapes, Mart. 8, 89: suci, Sil. 7,
210; Col. 10,408: sinus, Claud. Nupt. Hon.
et Mar. 110: corpus, App. M. 8, p. 205, 26:
pedes, iti. ib. 11, p. 268, 39: color, id. ib. 10,
p. 254, 4: nectar, Prud. Symm. 1, 276.
2, Ambrdsius. *> m, a celebrated
Church father ofi the fourth century, archbishop of Milan.
Ambrysus or Ambryssos, j>
103
AMBU
confixerant, movable towers with an equal
number of stories, Auet. B. Alex. 2 Moeb.;
Vitr. 10,19; Plin. 21,14, 47, 80.Hence,
trop., or the will, wavering, fickle, changeable : voluntas, Dig. 24,1, 82; and of other
things: actio, a cause that passes from one
to another, Cod. Just. 6,2, 22.* I I . Suitable for walking in : porticus, Dig. 8, 5, 8.
* a m b u l a t r i x , leis,/ [ambulator], she
that walks about, a female lounger, etc.: vilica ne ambulatrix siet, Cato, R. B. 143,1.
a m b u l a t & r a , a e , / [ambulo], a walking, apace, step, amble ; only of horses (Fr.
Vamble ; I tai. ambio, ambiadwra), Veg. 6, 6,
6; 6 , 6 , 7 ; 2,5,2.
* ambulatus, fis, m. [id.], walking:
Christus scitur ambulatum dedisse contractis, i. e. power to walk, Arn. I, p. 28.
ambulo, avi, ritum, I, v. n. [regarded
by Doed. as a sort of dim. of ambio, but
better regarded as comp. of am- and the
root of , beto, -bito, baculum = rpov, vano, venio; Sanscr. g a = go; Germ,
gehen; Engl. go. Curtius]. I. Lit. .
In gen., to go about, to walk: cum ilia neque cubat neque ambulat, Plaut. Bacch. 4,
8,56: si non ubi sedeas locue est, est ubi
ambules, id. Capt. proi. 12: quem ad modum quis ambulet, sedeat, Cie. Fin. 5, 17,
47: sedetur, ambulatur, Varr. L. L. 6, I,
p. 72 MQll.: ambulatum est, Cie. Leg. 2, I,
I; Sen. Ep. 113, 15: cum sedeatur, ambuletur, discumbatur, Geli. 2, 2: standi
ambulandi vices. Quint. II, 3, 44: ambulans aut jacens, Plin. Ep. 9, 36; Geli. 2 , 9 :
cum ambulantis Tiberii genua advolveretur, Tae. A. 1,13: aves aliquae ambulant, ut
cornices; aliae saliunt, ut passeres, walk,
Plin. IO, 38, 54, 111: Aegyptii mures bipedes ambulant, id. IO, 64, 85. g 186: claudi
ambulant, Vulg. Matt. II, 5; ib. Joan. 1,36;
ib. Apoc. 2 , 1 ; 9, 20.Hence, B. Es p., fo
walk for recreation, to take a walk: abiit
ambulatum, Plaut. Mil. 2, 2, 96: visus sum
mihi cum Galba ambulare, Cie. Ac. 2. 16,
51: cum in sole ambulem, etiamsi aliam
ob causam ambulem, etc., id. de Or. 2,14,
60: pedibus ambulare, Suet. Dom. 19. C.
To go, to travel, to journey (class.), Plaut.
Capt. proi. 12: quo ambulas tu ? id. Am.
1,1,185; Ter. Hec. 5, 3, 17: biduo aut triduo septingenta milia passuum ambulare, Cie. Quint. 25; id. Att. 9, 4 fin.: eo
modo Caesar ambulat, ut, etc., id. ib. 8,14
et saep.Hence, in the comic poets, bene
ambula, farewell, a good journey to you, a
form oft. used at the departure, of any
one: bene ambula et redambula, farewell
and farewell back, Plaut. Capt. 4, 2, 120:
Ty. Bene ambulato. Ph. Bene vale, id. ib.
2,3,92; and absol.: ambula, go, Ter. Heaut.
2, 3,139: ambulare in jus, to go into court,
go to law: ambula in jus, Plaut. Cure. 5, 2,
23; Ter. Phorm. 5,8, 43.B. To walk about
with a certain gravity or importance: licet
superbus ambules pecunia. Hor. Epod. 4 , 5 ;
id. S. 1, 2, 25; 1, 4, 6 6 . E . Of inanimate
things: amnis, qua naves ambulant, Cato,
B. B. 1,3: Nilus immenso longitudinis spatio ambulans, Plin. 5, 9, IO, 8 51: velut
intus ambulantem (lucem), id. 37, 9, 47,
8131.Trop. (only post-Aug.): quod deinde caput translatum per omnes leges ambulavit, was afterwards added to all laws,
Plin. 10,50,71, 139; Dig. 4,4,15: ambulat
cum domino bonorum possessio, ib. 37, II,
2 . P . Act., esp. with cognate objects, as
iter, via, etc., to navigate, sail, pass over,
ete.: cum Xerxes tantis classibus tantisque copiis maria ambulavisset terramque
navigasset, Cie. Fin. 2, 34: perpetuas ambulat illa vias, Ov. F. I, 122 (cf.: ire iter,
viam, etc., Burm. ad Prop. 2, 19, 50).
Pass.: si bina stadia ambulentur, Plin. 23,
I, 16, 26. G. In milii. lang. t. t., to
march: ut ter in mense tam equites quam
pedites educantur ambulatum, Veg. Mil. I,
27.H. In the jurists in opp. to ire: iter
est jus eundi ambulandi hominis, of one
going and coming, Dig. 3, 8 , 1 . I I . Trop.
very freq. in eccl Lat. (like Heb. TPtt and
. T. Gr. Trepidaret!)), to walk, in the sense
of to live, with an adjunct of manner or circumstances: ambulavit He,xoch cum Deo,
Vulg. Gen. 5, 22: ut ambules in viis ejus
(Dei), ib. Deut. IO, 12: qui ambulant in lege
Domini, ib. Psa. 118, I: in circuitu impii
ambulant, ib. ib. II, 9: fraudulenter ambu-
AMEN
lare, ib. Prov. II, 13.So also very freq. in
. ., but only once in this sense in the
Gospels: quare discipuli tui non ambulant
juxta traditionem seniorum? Vulg. Mare.
7,5: qui non secundum carnem ambulant,
ib. Bom. 8, I: in carae ambulantes, ib. 2
Cor. IO, 3: honeste ambulare, ib. Bom. 13,
13: ut ambuletis digne Deo, ib. Coi. I, IO:
quod non recte ambularent, ib. Gal. 2,14 et
persaepe.
amburbale, is, ri. (se. sacrificium), i.q.
amburbium, Serv. ad Verg. E. 3, 77; cf. the
two foli articles.
amburbiales hostiae, the victims
which were led round the city of Rome,
Paul ex Fest. p. 5 Mull.
[urbs], the expiaamburbium,
tory procession round the city of Rome, at
which sacrifices were offered (v. the preced.);
Serv. ad Verg. E. 3, 77; Paul ex Fest. p. 17
Mull.: lustrata urbs, cantata carmina, amburbium celebratum, ambarvalia promissa,
Vop. Aur. 20 (described in Lue. I, 592 sq.).
amb-uro, ussi, ustum, 3, v. a., to bum
around, to scorch (opp. exurere, to burn entirely up); also, with an extension of the
idea, to burn wholly up, to consume (most
freq. in part. perf'; class.). I. L i t . A,
Hadrianus vivus exustus est: Verres sociorum ambustus incendio, tamen ex ilia
flamma periculoque evasit, Cie. Verr. 2, I,
27: Herculis corpus ambustum, id. Sest. 68,
143: terret ambustus Phaethon avaras spes,
Hor. C. 4, II, 25 ai.So Cicero jestingly
calls the tribune of the people Minacius
Plancus, at whose suggestion the enraged
populace set fire to the senate-house, tribunus ambustus, the singed tribune of the
people, Cie. Mil. 5,12 Moeb.Of those whom
the lightning had struck, but not killed:
Sen. Agam. 537: tot circa me jactis fulminibus quasi ambustus, Plin. Ep. 3,11, 3; so
Plaut. Ep. 5, 2, 9; id. Mil. 3, 2, 22: Cassius,
quem fama est esse libris Ambustum propriis, Hor. S. I, IO, 64: magna vis frumenti
ambusta, Tae. H. 5, 12: ambustum theatrum, Suet. Claud. 21 ai.Hence, ambustum, i? ri., i n medic, lang., a burn: inflammatio recentis ambusti, Plin. 24,8, 35,
g 51: sedare ambusta, id. 24,4,5, IO: ambusta sanare, id. 20, 20, 82, 8 217: ambusta
igne vel frigore, id. 24, 8, 29, g 45 ai. B.
From the similarity of effect, to injure by
cold, to nip, benurnb (cf. aduro): ambusti
multorum artus vi frigoris, Tae. A. 13, 35:
ambusta pruinis lumina, i. e. oculi, VaL
FI. 4, 7 0 . I I . T r o p . A. Of property:
ambustas fortunarum mearum reliquias,
the charred remains, Cie. Dom. 4 3 . B . Of
one who, when tried for an offence, comes
off with great trouble: qui damnatione collegae et sua prope ambustus evaserat, had
come off scorched, Liv. 22, 35.
* ambusto, onis, fi [amburo] = ambustum, a bum: eruptionibus, ambustionibus (medetur myrteum oleum), Plin. 23,
4,44, 8 87.
* ambustulatus, a, um, adj. [id.],
burned or scorched around, roasted: Teque
ambustulatum obiciam magnis avibus pabulum, Plaut. Bud. 3, 4, 65.
ameci and amecae (a different orthography for amici and amicae), Paui. ex
Fest. p. 15 Muli
Amelas, a town in Lycia, Plin. 5, 27,
28, 8 101.
amellus, i, m., the purple Italian starwort : Aster amellus, Linn.; Verg. G. 4,
271 (et. Serv. ad h. I.); Coi. 9,4, 4.
am6n
Or. ] (eccl. Lai). I.
Adj., true, faithful: (tu Deus) fecisti mirabilia, cogitationes fideles, amen (Heb.
=verity), Vulg. Isa. 25,1.II. Subst., truth,
faithfulness: qui benedictus est, benedicetur in Deo amen, in the God of faithfulness, Vulg. Isa. 65,16: haec dicit Amen
(Gr. o ), He that is True, ib. Apoc. 3,
14. H I . Most freq. adv. A. Prop., to
confirm words spoken by one's self or another, So be it; Fr. Ainsi soit-U; LXX.
, Amen: et respondebit omnis populus, Amen, Vulg. Deut. 27, 15; 5, 22 et
saep.: Gratia vobiscum, Amen, ib. 2 Tim. 4,
21: cui (Deo) honor et gloria in saecula
saeculorum, Amen, ib. Rom. 16, 27 et saep.
B. 1 11 gen., truly, surely, verily ; very
freq. in the phrase. Amen dico vobis, Vulg.
AMES
Matt. 5,18 a i ; ib. Marc. 3, 28 aL; ib. Luc.
4,24 ai.; and in St John: Amen, amen dico
vobis, ib. Joan. 1, 51 ai (The a is long in
Aue. Eph. ap. Orat. fin., and Prud. Cath. 4,
72, but short in PauL Nol Poem. 17 ad Nicet. 1170
Amenanus, i) m.,= e voc, a river
in Sicily, at the southern declivity of JEtna,
. M. 15,279.Also adj.: Amenanus,
a, um: Amenana flumina, Ov. F. 4, 467.
a-mens, mentis, adj. I. Lit., out of
one's senses, beside one's self, senseless, mad,
insane, frantic, distracted (or every kind of
passionate excitement; while insanus designates one diseased in mind; and excors
or vecors, one that is without mind; among
the poets a favorite word with Verg. and
.): inceptio est amentium, haud amantium, Ter. And. I, 3 , 1 3 : homo amentissimus atque in omnibus consiliis praeceps,
Cie. PhiL 5,13: o vecors et amens, id. Pis.
9: arma amens capio, Verg. A. 2,314: in
dies amentior, Suet. Aug. 65: Ne trepides
caeli divisis partibus a.menB,thatthou tremble not senselessly ai the divided heavens,
Lucr. 6, 86: lugubris et amens, . . 2,
334: cursuque amens, Verg. . 2. 321: adspectu amens, id. ib. 4, 279; so id. ib. 12,
776; and with gen.: amens animi, id ib.
4, 203 (cf. Budd. II. p. 73): dolore amens,
Ov. Tr. I, 3, 92: terrore amens, Liv. 32.12:
amens invidia, id. 8, 31: amens metu, id.
23,9; 1,48: periculi magnitudine amens et
attonitus, Curt. 6, 9 . I I . Meton.,foolish,
stupid: homo audacissimus atque amentissimus, Cie. Verr. I, 3, 7 (cf. a little before:
quod cum incredibili ejus audacia singularis stultitia conj uncta est). Of things:
amentissimum consilium, Cie. Att. 7, IO:
cogor amenti caeca furore, Cat. 64, 197:
impetus amens, Lue. 4, 279 ai Adv. not
used.
amentatas, a? um, Part. of amento.
amentia, a e, fi [amens], the being out
of one's senses, beside one's self madness, insanity. I. L i t : animi adfectionem lumine mentis carentem nominaverunt amentiam eandemque dementiam, Cie. Tusc. 3,
5, IO: Di mouerint meliora atque amentiam averruncassint tuam, Fac. ap. Varr. L.
L. 7, 8 102 Mull., and in Paui. ex Fest
p. 373 MftlL (Trag. Bel. p. 90 Rib.): heu cor
ira fervit caecum, amentia rapior ferorque,
Att ap. Non. 503,7 (Trag. Rei. p. 194 Rib.):
Quor meam senectutem hujus sollicito
amentia, Ter. And. 5, 3, 16: Quae istast
pravitas, Quaeve amentiast... I id. Heaut
5, 2, 21; id. Hec. 4, 4, 50 (not elsewhere in
Ter.): flagrare cupiditate atque amentia.
Cie. Verr. 2, 4, 34: amentia atque audacia
praeditus, id. ib. 2,2,42; . M. 5,511: tanta vis amentiae verius quam amoris mentem turbaverat, Liv. 3,47; 23,9: Percutiat
te Dominus amentia, Vulg. Deut. 28,28; ib.
Zach. 12,4. I I . e t o n. A. Folly, stupidity (et amens, IL): si quem amentia
verset, Hor. S. 2, 3, 249. B. Malice, malignity (eccl Lat.): propter multitudinem
amentiae (tuae), Vulg. Os. 9, 7.
AIC
before the Trojan war), now Amelia, Plin.
3, 14, 19, 114; Cie. Rose. Am. 7 ai.Hence,
Amerinus, a> um> adj., f r pertaining
A I C
amicalis, , adJfriendly (post- nations, = foedus: Ubii, qui amicitiam feclass.): affectio, Dig. 17,1,10, g 7: transac- cerant, Caes. B. G. 4, 16: amicitiam populi
tio, Cod. 6,58,15, 5: Deus hospitalis, ami- Romani colere, Sali. J. 8, 2: in amicitiam
Populi Romani venire, Liv. 22, 37: reges
calis, App. de Mundo, p. 75, 9.
amicarius, I m - [amica], one that bello victos in amicitiam recipere, Sali J.
procures a mistress, a procurer, Diom. 14,5: foedus et amicitia, id. ib. 104,6: amicitia et foedus, id. ib. 104, 4: amicitia ac
p. 313 P.
societas, Liv. 7,31: amicitiae foedus, id. 42,
amice, adv., v. I. amicus fin.
amicitiam petere, id. 38,18: quae urbes
amicimen, inis, n. [amicio], a garment, 12:
in amicitia permanserant, id. 43,21; IO, 45:
= amictus (only post-class.): candidum,
amicitias cum aliquo facere, Vulg. 2 Reg.
App. . II, p. 261,9: rude, id. ib. II, p. 268, 31, 2: cum aliquo inire, ib. 2 Par. 20, 35 ai.
32.
B . In botany, of plants, sympathy : rut amiculum, l,n.,the neck ofi a wine- tae cum fleo, Plin. 19,8,45, g 156: inter has {
sack, Paul, ex Fest. p. 15 MulL (neutr. by vitium amicitia accipitur ulmus, id. 16,17, j
mistake; et amitinus: , Glosa). 29, g 7 2 . C . In post-Aug. Lat., abstr. pro I
am-icio, foui, or ixi, ictum, 4, v. a. coner. = amici: hospitem nisi ex amicitia
(fut. amicibor, Plaut. Pera. 2, 5, 6; perf. domini quam rarissime recipiat, Coi. II, I,
only in exs. below; infi perf. amicisse, 23 (cf. before: hospitem nisi amicum famiFront.) [jacio], to throw round, to wrap liaremque domini necessarium receperit):
about (et ); exclusively of up- quin et parte ejusdem epistulae increpuit
per garments (on the contr., induere, of amicitias muliebres. Tae. A. 5, 2: omnes
clothes put or drawn on; vestire, of those amicitias et familiaritates intra breve temfor the protection or ornament of the body): pus adflixit Suet. Tib. 51.
se amicire or pass, amiciri, to throw round,
* amici ties, e i , / , v. the preced. art.
veil one's self. I. L i t . : amictus epicro* amico, are, v. a. [amicus], io make
co, Naev. ap. Var. 7, 3, 9 2 : palliolatim friendly to one's self: Oeclides solita prece
amictus, Plaut. Ps. 5, 1, 2 9 : amicibor glo- numen amicat, Stat. Th. 3, 470.
riose, id. Pers. 2, 5, 6: pallium, quo amic+ amicosne, a, um, adj. [id.], rich or
tus, soccos, quibus indutus esset, Cie. de
abounding
in friends, Diom. p. 313 P.
Or. 3, 32: amictus est pallio, Vulg. I Reg.
AMIC
amictorius, a, um, adj. [amicio], suit-
ib. 5,416: vento amico ferri, Ov. Tr. 1,5,17: Aug. 56 : valentissimi, id. ib. 35. And um, adj., poet, for Amiterninus: cohors^
per amica silentia lunae, Verg. A. 2, 255: for socius, companion: trepido fugam ex- Verg. A. 7, 710: ager, Mart. 13, 20.
amici imbres, id. G. 4,115: sidus amicum, probravit amico, . M. 13, 69. B. In
Amitinum, i, > town in Latium,
Hor. Epod. IO, 9: sol amicum tempus agens, polit, relations, a friend of the State (who Plin. 3 l 5, 9, 68.
bringing the welcome hour, id. C. 3, 6, 43: was not always socius, an ally, but the sociamitinus, a, um, adj. [amita], descendtempus fraudibus amicum, Stat. S. 5,2,39: us was always amicus; cf. amicitia): Deio- ed from a father's sister ; hence, amitibrevitas postulatur, qui mihimet ipsi ami- tarus ex animo amicus, unus fidelis populo ni, orum, m., and amitinae, arum,/.,
cissima est, Cie. Quinct. 34.* C. Amicum Bomano, Cie. Phil. II, 13: socio atque ami- cousins, cousins-german, Dig. 38, IO, 1 and
est mihi (after the Gr. lari , in co regi, Liv. 37,54; 7,30 et saep.; Suet. Caes.
pure Lat,mihi cordi est,etc.); with infuit II.C. and after the Aug. per., a coun- m
a-mitto, misi, missum, 3, v. a. (amisti,
pleases me, it accords with my feelings: necsellor, courtier, minister of a prince, Nep.
dis amicum est nec mihi te prius Obire, Milt. 3,2 Dahn.: fuerunt multi reges ex ami- sync.,= amisisti,Ter. Eun. 2, 2, IO; id. Hec.
Hor. C. 2,17,2.Hence, adv.,in a friendly cis Alexandri Magni, id. Beg. 3,1; so Suet. 2, 2, 9: amissis, sync., = amiseris, Plaut
manner, kindly, amicably, a. Old form Caes. 70,72; 70,79; id. Aug. 16; 17; 35; 56; Bacch. 5,2,70). I. I. A. In gen., to send
axmciter, Pac. ap. Non. 510, 26; Plaut. 66; id. Calig. 19; id. Ner. 5: id. Galb. 7 ai.; et away from one's self, to dismiss (thus, antePers. 2,3,3.b. Class, form amice: facis Ernest, ad Suet. Excurs. XV.Hence, a m i - class., freq. in Plaut. and Ter.): quod nos
amice, Cie. Am. 2,9: haec accipienda ami- c a , ae,/. A. In bon. part., a female fiiend dicimus dimittere, antiqui etiam dicebant
ce, id. ib. 24,88; id. Fin. 1,10; id. . 1,26. (very rare; cf. ai pa in Hom., Aristoph., amittere, Don. ad Ter. Heaut 3,1, 71; Att
* Comp., Front, ad M. Caes. 1, 6. Sup., Plato): amicae, cognatae, Ter. Hec. 4,2,16: ap. Non. 75,32: stulte feci, qui hunc (serat haec amicae erunt, ubi, etc., id. ib. 6, 2, vum) amisi, Plaut Mil 4, 8, 66; id. ib. 4, 5,
Cie. Div. in Caecil. 9; Caes B. C. 2,17.
24: Me (laedit) soror et cum quae dormit 25; so id. ib. 4, 5, 28: quo pacto hic servos
2. amicus, i> in. [from amo, as amica simul, Prop. 2, 6,12: ibit ad adfec- suum erum hinc amittat domum, id. Capt
from , and S i l k from 22] (gen. tam, quae non languebit, amicam Visere, proi 36: et te et hunc amittam hinc, id. ib.
plur. amicOm, Ter. Heaut. proi. 24). A. A Ov. Am. 2, 2, 21; et Juv. 3, 12; 6, 353 ; 6, 2,2,82; so id. Most. 2, 2, 2; id. Men. 5, 8, 6
friend ; constr. with gen. or poss. adj.; v. 455; 6, 481; so Inscr. Grut. 865,17; 891, 4. ai.: ut neque mi jus sit amittendi nec reZumpt, Gram, g 410: est is (amicus) tam- B. In maL part., = meretrix, a concu- tinendi copia, Ter.Phorm. 1,3,24; 5, 8,27;
quam alter idem, Cie. Am. 21,80 (cf. id. ib. 25, bine, mistress, courtesan (esp. freq. in the id. And. 5,3,27; id. Heaut. 4,8,17 ai.: testis
92; id. Off. 1,17): amicum qui intuetur, tam- comic poets; so in Gr. com. in mecum est anulus, quem amiserat, which
quam exemplar intuetur sui, id. Am. 7, 23: Att. usage): eum suus pater ab amica ab- he had sent away, id. Ad. 3, 2, 49; Varr. ap.
Non tam utilitas parta per amicum, quam duxit, Naev. ap. Geli. 6, 8: mulierem peio- Non. 83,12.B. Spec., to let go, let slip:
amici amor ipse delectat, id. ib. 14, 51: rem quam haec amica est Phaedromi non praeda de manibus amissa, Cie. Verr. 2, 4,
Amicus certus in re incerta cernitur, Enn. vidi, Plaut. Cure. 5,1, 3; so id. Trin. 3, 2, 20.With simple abl.: praedam ex oculis
ap. Cie. ib. 17, 64: boni improbis, improbi 25; 3, 4, 22; id. Cist 2, 3, 28; id. Ep. 6, 2, manibusque amittere, Liv. 30,24 ; 29, 32 et
bonis amici esse non possunt, Cie. ib. 20, 36; 5, 2, 39 ai.: sive ista uxor sive amica saep.: Sceledre, manibus amisisti praedam,
74: ex omnibus saeculis vix tria aut quat- est, Ter. And. 1,3. II; id. Heaut. I, I. 52; I, Plaut Mil. 2, 5, 47 RitschL2. Trop. A.
tuor nominantur paria amicorum, id. ib. 4, 2,15; 3, 3, 6; 4, 6,15 et saep.; Cie. Att IO, In gen.: istam rem certum est non amit15: tu ex amicis certis mi es certissimus, IO; Dig. 50,16, 144.
tere, Plaut. Am. 2, 2, 217: tibi hanc amitPlaut Trin. I, 2, 54 and 57 : vetus verbum
tam noxiam unam, to remit, to pardon, id.
Amilcar, v. Hamilcar.
hoc est, Communia esse amicorum inter
Aminaeus (-eus), a, um, #.,=*- Poen. 1, 2, 191: occasionem amittere, Ter.
se omnia, Ter. Ad. 5, 4,18: Bespicis anti- , of or pertaining to Amincea, a region Eun. 3, 5, 58; so Cie. Caecin. 5,15; id. Att
quum lassis in rebus amicum, . P. 2, 3, in the country of the Piceni, distinguished 15, I I ; Caes. B. G. 3, 18 ai. (opp. occasio93: Alba tuus antiquissimus non solum for the culture of the vine: vites, Verg. G. nem raptare, Cie.: arripere, Liv.: complecamicus, verum etiam amator, Cie. Verr. 2, 2, 97; so Cato, B. B. 6, 4; 7, 2; Varr. B. R. ti, Plin. Min.: intellegere,Tae.): servire tem3, 63 fin.: hospitis et amici mei M. Pacuvii I, 25 Schneid.; Col. 3,2,7; 3,9,3; Plin. 14, pori et non amittere tempus cum sit dafabula, id. Am. 7,24: suis incommodis gra- 3,4, 8; Pall. Febr. 9, 4; Inscr. Orca 3678. tum, Cie. Att. 8, 3, 6: fidem amittere, to
viter angi non amicum sed se ipsum amanbreak their word given on oath, Nep. Eun.
tis est, of one loving not his friend, but him- A m i s i a , ae. f. Masc., a river in Ger- IO, 2 Dahn.; . . 15, 556 ai. . Of
self id. ib. 3, IO: ab amicis honesta petere, many, now the Ems, Tae. A. 1, 60; 1, 63; 2, trees, to let go, let fall, to drop, lose: Puamicorum causa honesta facere, id. ib. 13, 23; in Plin. 4,14, 28, 100, and Mel. 3, 3, nica florem amittit, Plin. 16, 26, 46, 109:
44: paternus amicus ac pernecessarius, called AmiSlUS, ; cf. Mann. Germ. 419. pyras et amygdala amittunt florem et priid. FI. 6,14: amicus novus, id. Am. 19, 67: I I , Fem., a fortress built by the Romans mos fractus, id. ib.: ocissime salix amittit
vetus, id. ib.; Verg. A. 3, 82 ; Hor. S. 2, 6, upon the Ems (near the Fort Delf Zyl, in semen, id. 16, 26, 46, HO.II. Es p., to
81; . P. I, 6, 53: amici ac familiares ve- West Friesland), Tae. A. 2, 8; cf Mann. lose (commonly without criminality, by
teres, Suet. Tib. 55: aequaevus, Yerg. A. 5, Germ. 82.
mistake, accident, etc.; while perdere usu452: ardens, id. ib. 9,198: dulcis, Hor. S. I,
ally designates a losing through one's own
3, 69; . P. I, 8, 31: carus, Hor. C. 4, 9,
amissfbilis,e> adj [amitto], that may fault; and omittere, to allow a thing to pass
51; Ov. Tr. 3, 6, 7: jucundus, Hor. S. I, 3, be lost (only in eccl. Lat.), Aug. Trin. 5, 4; by or over, which one might have obtained):
93 : amici jucundissimi et omnium hora- so id. ib. 15,13 ai
Decius amisit vitam; at non perdidit: derum, Suet. Tib. 42: amicus propior, Hor.
amissio, finis, fi [id.], a losing, a loss dit vitam, accepit patriam: amisit animam,
Ep. 1,9,5: fidelis, id. ib. 2,2,1; Vulg. Eccli. (several times in Cie., elsewh. rare): oppi- potitus est gloria, Auet. ad Her. 4, 44, 67:
6, 14: fidus, Hor. Ep. I, 5, 24: verus, Cie. dorum, Cie. Pie. 17,40: dignitatis, id. ib. 18, Multa amittuntur tarditie et socordia, Att
Am. 21, 82; Vulg. Eccli. 25, 12: mendax, 43: omnium rerum, id. Fam. 4,3: foliorum, ap. Non. 181, 21 (Trag. Rei p. 73 Rib.): SIHor. A. P. 425: secernere blandum amicum Plin. 17, 2, 2, 12: boni, rei, Sen. Ep. 4: mul consilium cum re amisti ? Ter. Eun. 2,
a vero, Cie. Am. 25, 95: memor, Ov. Tr. 5, duorum luminum, of (my) two eyes, Vulg. 2, IO: amittit vitam sensumque priorem,
9,33: summus,Ter. Phorm.l, I, I: primus,
Lucr. 3, 769 et saep.: imperii jus amittere,
Vulg. I Macc. IO, 65: amici tristes, Hor. C. Jud. 16, 28: nullius animae, ib. Act. 27, 22; Cie. Phil. IO, 5 fin.: ut totam litem aut obib.
Rom.
11,15.
I, 7, 24: maesti, Ov. Tr. 1,9, 5: dives, Hor.
aut amittamus, id. Rosa Com. 4,
I. amissus, a, um, Part, of amitto. tineamus
Ep. I, 8, 24: inops, id. S. I, 2, 5: inferioris
IO: classes optimae amissae et perditae, id.
*2.
amissus,
fis,
m.,
for
amissio,
a
ordinis amici, Cie. Am. 19, 69: communes
Verr. I, 5, 13: filium amisit (se. per moramici, Cie. Fam. 5, 2: amice, salve I Ter. loss. Siciliae, Nep. Alcib. 6, 2.
tem), id. Fam. 4, 6; so Tae. Agr. 6; Suet.
Amisus,
', a town in Pon- Vesp. 3; id. Calig. 12: oppidum Capsam et
Eun. 3, 5,12; so Cat. 55.7; Verg. . 6,507;
Hor. C. 2, 14, 6 ; and Vulg. Matt. 20, 13: tus, now Samsoon, Cie. Imp. Pomp. 8; Plin. magnam pecuniam amiserat, Sali. J. 97,1:
magnanimi veritatis amici, Cie. Off' 1,19: 37, 8, 37, 115; Mel. i, 19.Amisum, i, patrimoniis amissis, id. C. 37, 5: amittere
amicos parare, Ter. And. I, I, 39: amicos ., Plin. 6, 2, 2, 7. Cf. Mann. Asia Min. 2, optimates, i. e. favorem, animum eorum,
parare optimam vitae, ut ita dicam, supel- 448 sq.Amiseni, orum, m., the inhabit- Nep. Dion, 7, 2 Diihn.: patriam, Liv. 5,53 :
lectilem, Cie. Am. 15, 55: minus amicorum ants of Amisus, Plin. Ep. 10, 93.
exercitum, id. 8, 33: opera amissa (se. inhabens, Ter. Eun. 4, 6,22: me unum atque
amita, ae, fi [cf. abba, avus, and Engl, cendio) restituit, id. 5,7; so Suet Claud. 6:
unicum amicum habuit, Cat. 73, 6 ; ami- aunt] (so the mother's sister is called ma- si reperire vocas amittere certius, i. e. to
cos habere, Cie. Am. II, 36; so Vulg. Prov. tertera, from mater; cf. Dig. 38, IO, IO), a know more certainly that she is lost, . .
22, I I : nos sibi amicos junget, Ter. Hec. father's sister, a paternal aunt, Cie. Clu. 5, 519: colores, Hor. C. 3, 5, 27; so id. S. 1,
5, 2, 32; Hor. S. I, 3, 54: amicum servare, 10; Liv. 39, II; Tae. A. 12, 64; 27,16; Vulg. 1, 60; 2, 6, 2 (not elsewh. in Hor.).
id. ib.: amicum servare per durum tem- Lev. 20,19 et saep.H, Hence, A. Amita
t ammi (ami) and ammium (amipus, . P. 2, 6, 29: aliquo uti amico, to magna, a sister of a grandfather (avi), a
tini), ii, ., = and , animi, an
have one as a friend, Cie. de Or. I, 14, 62;
plant: est cumino similliHor. S. 1,4,96: sibi amicum facere, Vulg. great-aunt, Tae. A. 2, 27; Paul. Lc. B. umbelliferous
mum quod Graeei vocant ami, Plin. 20,15,
Lue. 16,9: amicum diligere, Verg. A. 9,430; Amita major, an aunt of a grandfather, 58, 163; 20, 24.100, 264 Jan. (ai. ammiVulg. Deut. 13, 6: amico inservire, Ter. Paul. L c. and Fest. s. v. Slajor, p. 98.C. um) : ammium, Scrib. Comp. 121 ext.
Heaut. 3,1, 8: amico parcere, Hor. S. 1,4, Amita maxima, an aunt of a great-grandAmmianus Marcellinus, i, m., a
35: et monendi amici saepe sunt et objur- father, also called abamita, Paul. I. c. and
Latin historian of the 4th century. Of his
gandi,Cic. Am. 24,88: amico ignoscere, Hor. Fest. s. v. Major, p. 98.
[acc. to Varr. L. L.
Amiternum,
i?
work, Rerum gestarum libri XXXI., which
Ep. 2, 2, HO: angorem pro amico capere,
Cie. Arn. 13, 48: amici iacentem animum 5, 5,12, from am- = amb- and Aternus], = extended from the beginning of the reign
excitare, id. ib. 16, 59: amicum consolari, 'epvov, a very ancient town built by the of Nerva (91 A.D.) to the death of Valens
Ov. Tr. 5, 4, 41: amico orbatus, Cie. Am. Aborigines, in the Sabine country, now San(378), the first thirteen books are lost; cf.,
3, IO: aulicum offendere, Hor. S. I, 3, 73: Vettorino; cf. Mann. Ita!. 1, 509; the birth- concerning him, Biihr. Lit Gesch. 349 sq.,
non paiicis munitus amicis, . P. 2, 3, place of the historian Satiust.Der i v. and Teuffel, Bom. Lit. 421,1-5.
Amimneus, i. q Aminaeus
25. Also for patronus, patron, protector ; . Amiterninus, a, um, adj., belongammiror and ammitto, v. admiror,
so Horace of Maecenas, Epod. I, 2: ami- ing to Amiternum, Col. io, 422.Amicus potens, powerful friend, id. C. 2, 18, ternini, orum, m. subst., its inhabitants, etc.
12; so, magnus, Juv. 3, 57; 6. 313: Suet. Varr. L. L. 5, 28, p. 11 Mail.; Liv. 28, 45,19;
ammium, v. ammi.
Plin. 3,12,17, 1 0 7 . - B . Amiternum
t ammochrysus, h m>= t
AMNI
AMO
AMO
(gold sand), a precious stone unknown to us, leo laverat amne rotas, id. 3, 4,18 a t f f . I Euclio, semper sies. Eu. Di te ament, Me
perh. golden mica, Plin. 37,11, 73, 188.
T r a n s i . . 0 e t., of the constellation gadore, the gods bless you! Plaut. Aui. 2,
t a m m o d y t e S , ae, m., = ! Eridanus: Eridanum cernes funestum mag- 2, 6 a i . I I , E s p . Amare se, of vain
(sand-burrower), a kind of serpent in Afri- nis cum viribus amnem, Cie. Arat. 145 (as men, to be in love with, to be pleased with
a transi, of the Gr. , one's self, also, to be selfish (used mostly by
ca, * Luc. 9, 716; Sol. 27 ai.
Ammon, better Hammon, 5nis, m. , Arat. Phaenom. Cie.): quam se ipse amans sine rivali I Cie.
[Egypt. Amun], == ", a name of Jupi- 360): Scorpios exoriens cum clarus fugerit Q. Fr. 3, 8: nisi nosmet ipsos valde amabiter, worshipped in Africa under the form amnis, Germanic. Arat. 648; cf. id. ib. 362. mus, id. Off. I, 9, 29; so id. Att. 4,16 med.;
of a ram (on the present oasis Siwah). B. Also poet, and in post-class, prose, id. Har. Resp. 9: homines se ipsos amantes,
Connected with his temple was an oracle any thing flowing, liquid, Verg. A. 12, 417; Vulg. 2 Tim. 3, 2. B. Of unlawful love,
often consulted by the ancients; cf. Cat. 7, 7, 465: amnis musti, PalL 11, 14, 1 8 . C . Plaut. Bacch. 2, 2, 30: ut videas eam me5 sqq.; Curt. 4, 7; Luc. 9, 511 ai.Whence Of a writer, whose eloquence is thus com- dullitus me amare I id. Most. 1,3,86 et saep.:
Ammonis cornu, a gold-colored precious pared to a flowing stream (v. flumen, II. B. meum gnatum rumor est amare, Ter. And.
stone of the shape of a ram's horn, am- and fluo, II.2. B. I.): alter (Herodotus) sine I, 2, 14; I, 2, 20 ai.: ibi primum insuevit
monite, Plin. 37,10, 60, 167. Hence, I I . ullis salebris quasi sedatus amnis (i. e. exercitus populi Romani amare, potare,
Ammoniacus, a, um> belonging to Am- noiseless stream flowing on in majestic size etc., Sali. C. II, 6: quae (via) eo me solvat
mon (Africa, Libya): sal, Plin. 31,7,39, 79; andfiulness) fluit; alter (Thucydides) Inci- amantem, Verg. A. 4, 479: non aequo foeCol. 6,17,7; o v. Med. Fac. 9 4 . A m m o - tatior fertur, Cie. Or. 12, 3 9 . B , Like flu- dere amare, id. ib. 4, 520; Hor. S. 2, 3, 250
niacum, i) subst., a resinous gum, which men, as abstr., a current, stream : secundo Heind.; Vulg. Jud. 16,4; ib. 2 Reg. 13,4 aL
distils from a tree near the temple of Jupiter amni, down or with the stream, Verg. G. 3, C . T r o p . , to love a thing, to like, to be
Ammon : Ammoniaci lacrima, Plin. 12, 23, 447: adverso amne, up the stream, Curt 10, fond of, to find pleasure in, delight in: nomen, orationem, vultum, incessum alicujus
49, g 107: Ammoniaci lacrimae, id. 20, 18, 1 aL
amare, Cie. Sest 49, 105: amavi amorem
75, 197: Ammoniaci guttae, Scrib. Comp.
Amnion, a river in Arabia Felix, Plin. tuum, id. Fam.9,16: Alexidis manum ama28, 35; Cele. 5, 5.
bam, id. A t t 7 , 2 : amabat litteras, Nep. A t t
6,28, 32, 8 151.
ammdneo and ammonitrix, v ada m o , avi, atum, 1, v. a. (amasso = ama 1 , 2 : ea, quae res secundae amant, lascivia
moneo, etc.
vero, Plaut. Cas. 5, 4, 23; id. Cure. 4, 4, 22; atque superbia incessere, Sali. J.41,3: amat ammo nitrum (ham-), i, , = - id. Mil 4, 2, 1 6 ; cf Paul, ex Fest p. 28 re nemus et fugere urbem, Hor. Ep. 2,2,77:
, natron mingled with sand, Plin. Oil.: amasse = amavisse, Ter. Eun. 5, I, amat boa us otia Daphnis, Verg. E. 5,61: non
36, 26, 26, 194.
I I : amantura = amantium, Plaut. Men. 2, omnes eadem mirantur amantque, Hor. Ep.
amnacum, i, an herbaceous plant, 3, 4; Lucr. 4, 1077; Ov. A. A. I, 439) [cf. 2,2, 58: mira diversitate natura, cum Idem
Sanscr. kam = to love: = Sanscr. sam homines sic ament inertiam et oderint quipellitos/, Plin. 21, 30,104, 176.
t amnenses or amnSses, iura, f. = Germ, sammt; Engl, same, Lat. similis; etem, Tae. G. 15: pax et quies tunc tantum
[amnis], towns situated near a river, Paul, with the radical notion of likeness, union], amata, id. ib. 40: qui amant vinum et pinto like, to love, , (both in the high- guia, Vulg. Prov. 21,17: amant salutationes
ex Fest. p. 17 MQ11.
foro, ib. Lue. 20,46: amat Janua limen,
+ amnestia, ae, f , = (a for- er and the lower sense, opp. odisse; while in
loves to remain shut, i. e. is constantly closed,
getting), an amnesty, a forgiving or pardon- diligere (-^) designates esteem, regard; Hor. C. 1,25,3; so, Nilus amet alveum suum,
ing of a state crime: haeo oblivio, quam opp. neglegere or spernere; cf. Doed. Syn. keep to its bed, Plin. Pan. 31,4 ai.With inf.
Athenienses vocant, Vop. Aur. IV. p. 97; in the high sense in the philos, as object: hic ames dici pater atque prin39 (Nep. Thras. 3, 2, uses for it oblivio; cf.: writings and Epp. of Cicero; often in the ceps, Hor. C. I, 2, 60: amant in synagogis
venia et oblivio, Suet. Claud. I I : abolitio low sense, esp. in the comic poets. In the orare, Vulg. Matt. 6, 5 . B . Amare aliquem
Vulg. amo and amor are comparatively litfacti, id. Tib. 4).
tle used, proh. from their bad associations, de or in aliqua re, quod, etc., to like one for
* amnicola, ae, comm. [amnis-colo], amo being used 51 times and amor 20. In- something, to be obliged to one for something,
that dwells upon or grows by a river: sali- stead of these words, diligo, dilectio and to be under obligation^ thankful, a. With
ces, . M. 10, 96.
caritas were used. Diligo (inci. dilectus) oc- de: ecquid nos amas De fidicina istac? Ter.
* amniculus, , m- dim. [amnis], a curs 422 times, and dilectio and caritas 144 Eun. 3 , 2 , 3 : de raudusculo multum te amo,
small river, rivulet, brook, Liv. 36, 22 fin.
times in all; dilectio 43 and caritas 101 Cie. Att. 7 . 2 , 7 . b . With in: et in Attilii
amnicus, a, um, adj. [id.], of or per- times). I. In g e n . : quid autem est ama- negotio te amavi, Cie. Fam. 13, 62.e. With
taining to a river (only post-class.): cala- re, nisi velle bonis aliquem adfici, quam quod: te multum amamus, quod, etc., Cie.
mi, Plin. 16, 36, 66, 8 166: insula Metubar- maximis, etiamsi ad se ex iis nihil rede- Att. 1 , 3 : amas me, quod te non vidi ? Doris amnicarum maxima, i. e. of those formed at, Cie. Fin. 2, 24: amare autem nihil aliud luit Afer. ap. Quint 6,3,93.Also without
by rivers, id. 3, 25,28, 148: calami, id. 16, est, nisi eum ipsum diligere, quem ames, prep. or quod: soror, parce, amabo. An36, 66, 166: pisces, Sol. 3 7 : terga, Aus. nulla indigentia, nulla utilitate quaesita, ter. Quiesco. Adelph. Ergo amo te, I like
Mos. 205.
id. Am. 27, 100: videas corde amare (eos) you, arn much obliged to you, Plaut Poen. 1,
amnigena, ae [amnis-gigno]. I , Bom inter se, Plaut Capi. 2,3, 60; Ter. Ad. 5 , 3 , 2 , 4 0 : bene facis: Merito te amo, Ter. Ad.
in a river: pisces, Aus. Mos. 116.H, Born 42: liberi amare patrem atque matrem vi- 5, 8, 23.Hence in the ellipt. lang. of condentur, Geli. 12,1,23: qui amat patrem aut versation, amabo or amabo te (never amaof a river-god : Choaspes, Val. FL 6, 602.
vos, etc.), Iit. I shall like you (if you say,
m
is
amnis, > - (fem., Plaut. Merc, 5 , 2 , 1 8 ; matrem, Vulg. Matt 6, 5: ipse Pater amat bo
do, etc., that for me).Hence in entreaties
vos,
h.
L
used
of
God,
ib.
Joan.
16,
27:
CiceNaev. and Att. ap. Non. 191,33; Varr. R. R.
= o r o , quaeso, precor (with ut or ne foli.),
3, 6, 9; cf Prise, pp. 652 and 658 P.; Rudd. rones pueri amant inter se, love each other,
be so good, I pray, entreat you (in Plaut.
L p. 26, n. 37; Schneid. Gram. 2, 98; abl. Cie. A t t 6 , 1 : magis te quam oculos nunc
and Ter. very freq.; in the latter always
amo
meos,
Ter.
Ad.
4,
5,
67:
quem
omnes
regularly amne; but freq. amni in the
amabo without te; in Cie. only in Epistt.):
poets, Verg. G. 1, 203; 3, 447; Hor. S. 1, amare meritissimo debemus, Cie. de Or. I,
quis hic, amabo, est, qui, etc., Plaut. MiL
10, 62; Col. R. R. 10, 136; also in prose, 55, 234. So, amare aliquem ex animo, to
Liv. 21, 6; 21, 27 ai.; cf. Prisc. p. 766; love with all one's heart, Cie. Q. Fr. 1,1, 5: 3, 3, 2 6 : qui, amabo ? id. Bacch. 1, 1, 1 9 :
Rhem. Pal. 1374 P.; Rudd. I. p. 85, n. 85) unice patriam et cives, id. Cat. 3 , 5 : aliquem quid, amabo, obticuisti? id. ib. I, I, 28 et
[qs. for apnis from Sanscr. ap = water; n. amore singulari, id. Fam. 15, 20: sicut ma- saep.: id, amabo, adjuta me, Ter. Eun. I, 2,
plur. apas. Van.; v. aqua], orig., any broad ter unicum amat filium suum, Vulg. 2 Reg. 70: id agite, amabo, id. ib. I, 2, 50 ai.; Cat
and deep-flowing, rapid water ; a stream, 1,26: dignus amari, Verg. E. B, 89.Amare 32, I: id, amabo te, huic caveas, Plaut
torrent, river (hence, esp. in the poets, in contr. with diligere, as stronger, more af- Bacch. I, I, IO; id. Men. 4, 3, 4: amabo te,
sometimes for a rapidly-fiowing stream or fectionate: Clodius valde me diligit, vel, ut advola, Cie. Q. Fr. 2, IO: cura, amabo te.
a torrent rushing down from a mountain = dicam, valde me amat, Cie. Ciceronem nostrum, id. Att. 2, 2.With ut
torrens; sometimes for a large river, opp. ad Brut. I, I; id. Fam. 9 , 1 4 : eum a me non or ne folL: scin quid te amabo ut facias ?
fluvius (a common river); sometimes also diligi solum, verum etiam amari, id. ib. 13, Plaut. Men. 2, 3 , 7 1 ; 3 , 3 , 1 : amabo, ut illuc
for the ocean as flowing round the land; it 47; id. Fragm. ap. Non. 421, 30 (Orell. IV. transeas, Ter. Eun. 3, 3, 3 1 : amabo te, ne
most nearly corresponds with our stream; 2, p. 466); Plin. Ep. 3, 9.But diligere, as improbitati meae assignee, etc., Cie. Q. Fr.
in prose not often used before the histt. of indicative of esteem, is more emph. than I, 4 . B . With inf., to do a thing willingthe Aug. per.; in Cie. only in Aratus and amare, which denotes an instinctive or af- ly, to be wont or accustomed to (cf. \4;
in his more elevated prose; never in his fectionate love: non quo quemquam plus mostly poet.or in post-Aug. prose): clamoEpistt). I. L i t . : acervos alta in amni, amem, aut plus diligam, Eo feci, sed, etc., re, vultu, saepe impetu,atque aliis omnibus,
A t t , Trag. ReL p. 178 Rib.: apud abun- Ter. Eun. I, 2 , 1 6 : homo nobilis, qui a suis quae ira fleri amat, delights to have done, is
dantem antiquam amnem et rapidae undas et amari et diligi vellet, Cie. Verr. 2, 4, 23: wont to do, Sali. J. 3 4 , 1 ; cf. Quint. 9, 3,17:
Inachi, Att. ap. Non. 192, 4 (Trag. Rei. p. 175 te semper amavi dilexique, have loved and aurum per medios ire satellites Et porrum
Rib.): Sic quasi amnis celeris rapit, sed ta- esteemed, id. Fam. 15, 7: diligis (?) pero amat saxa potentius Ictu fulmineo,
men inflexu flectitur, Naev. Trag. Rei. p. 12 me plus his ? Etiam, Domine, tu scis quia Hor. C. 3,16, 9; so id. ib. 2 , 3 , 9 ; id. Epod. 8,
Rib.; Plaut. Poen. 3, 3 , 1 5 : molibus incurrit amo (\) te, Vulg. Joan. 21,15 sqq., ubi 15; Plin. 13,4,7, 28; Tae. A. 4,9.Hence,
validis cum viribus amnis, Lucr. I, 288 (v. . Alford, Gr. Test. ai.Hence in assever- amans, antis, P. a., with gen. or absol.
the whole magnificent description, I, 282- ations: ita (sic) me dii (bene) ament or A, Fond, loving, kind, feeling kindly to, be290): Nilus unicus in terris, Aegypti totius amabunt, so may the gods love me, by the nevolent, pleasing ; and subst., a friend, paamnis, id. 6, 714: ruunt de montibus am- love of the gods, most assuredly : ita me di tron : continentem, amantem uxoris maxines, Verg. A. 4, 164: amnes magnitudinis amabunt, etc., Plaut. Poen. 1, 3, 30 (v. the me, Plaut. As. 5,2,7: veterem amicum suum
vastae, Sen. Q. N. 3,19.Also in distinction pass, in its connection): ita me di ament, studiosum, amantem, observantem sui, Cie.
from the sea: cum pontus et amnes cuncti credo, Ter. And. 5,4, 44: non, ita me di bene Rab. Post. 16: homines amantes tui, id. Eam.
invicem commeant, Sen. Q. N.4, 2.On the ament, id. Hec. 2,1, 9: sic me di amabunt, 9, 6: cives amantes patriae, id. AU. 9 , 1 9 ;
contr. of the ocean, acc. to the Gr. ? ut, etc., id. Heaut. 3,1, 54.Hence also el- id. Q. Fr. I, I, 5: .amans cruoris, . P. 2, 9,
(Horn. Od. II, 639): Oceani amnis, lipt: ita me Juppiter! (se. amet or ama- 46: ad nos amantissimos tui veni, Cie. Fam.
the ocean-stream, Verg. G. 4, 233: qua flui- bit), Plaut. Poen. I, 3, 31 (so in Engl, with 16,7: Amantissimus Domini habitabit in eo,
tantibus undis Solis anhelantes abluit am- different ellipsis, bless mel sc. God).And Vulg. Deut. 33, 12; ib. Amos, 5, I I : amannis equos, Tib. 2,5,60: Nox Mundum caeru- as a salutation: Me. Salvus atque fortunatus, tissima eorum non proderunt iis, their most
OE
AMOR
108
AMOR,
Cie. Fam. 13, 29: si quid in te residet amoris ergajme, id. ib. 5, 5: amori nostro (i. e.
quo a te amamur) plusculum etiam, quam
concedat veritas, largiare, id. ib. 5,12; Postquam primus amor deceptam morte fefellit, Verg. A. 4, 17: amabilis super amorem
mulierum, Vulg. 2 Reg. I, 26: in paternitatis amore, brotherly love (Gr. ),
ib. lt Pet. I, 22; ib. 2 Pet. 1, 7 bis: amplecti
aliquem amore, Cie. Att. 7,1: habere amorem erga aliquem, id. ib. 9 , 1 4 : respondere
amori amore, id. ib. 15,21: conciliare amorem a. .cui, id. de Or. 2, 51 et saep.Of sexual love, whether lawful or unlawful: Medea amore saevo saucia, Enn. Med. ap. Auet.
ad Her. 2, 22 (as a transi, of the Gr. '
' 'I, Eur. Med. proi.
8): videbantur illi (septem anni) pauci dies
prae amoris magnitudine, Vulg. Gen. 29,20;
29,30: is amore proiecticiam illam deperit,
Plaut. Cist. I, 3, 43: amore perdita est, id.
Mil. 4, 6, 38: in amore haec omnia sunt vitia, Ter. Eun. 1,1,14: aeterno devictus volnere amoris, Lucr. 1,35: qui vitat amorem,
id. 4,1069: Nec te noster amor tenet? Verg.
A. 4, 307; 4,395; . M. 4,256: ne sit ancillae tibi amor pudori, Hor. C. 2, 4, I: meretricis amore Sollicitus, id. S. 2,3,252: ut
majus esset odium amore, quo ante dilexerat, Vulg. 2 Reg. 13, 15: ambo vulnerati
amore ejus, ib. Dan. 13, IO ai.In both significations also in the plur.: amores hominum in te, Cie. Att. 5, IO: amores sancti,
id. Fin. 3, 20, 68; cf. id. Tuso. 4, 34, 72: Ille
meos, primus qui me sibi iunxit, amores
Abstulit, Verg. A. 4, 28: est is mihi in amoribus, i. e. valde a me amatur. Cie. Fam. 7,
32: meos amores eloquar, Plaut. Mere. I,
I, 2: meretrici! amores. Ter. And. 5, 4, IO:
quem amore Venerio dilexerat, Nep. Paus.
4, I: amores et hae deliciae, quae vocantur, Cie. Cael. 19: quando Dido tantos
rumpi non speret amores, Verg. A. 4, 292:
Tabuit ex illo dementer amoribus usa, Ov.
M. 4,259: insanos fateamur amores, id. ib.
9, 5"V9 et saep.; Hor. C. 3, 21, 3 et saep.
I I . METON. A. FOR the beloved object itself: amores et deliciae tuae, Cie. Div. I,
36 Pompeius, nostri amores, id. Att. 2,19;
16,6; and ironic.: sed redeo ad amores deliciasque nostras, L. Antonium, id. Phil. 6,
5; Plaut. Poen. I, I, 79; . . I, 617 ; 4,
137 ai.B. P e r s o n i f i e d : Amorne god
of love, Love, Cupid, ": O praeclaram
emendatricem vitae poeticam, quae Amorem flagitii et levitatis auctorem in concilio
deorum collocandum putet, Cic.Tusc. 4,32,
69: Deum esse Amorem turpis et vitio favens finxit libido, Sen. Phaedr. 195: Illum
coniugem, quem Amor dederat, qui plus
pollet potiorque est patre, vet. poet. ap. Cia
Tusa 4, 32, 69: Omnia vincit Amor, et nos
cedamus Amori, Verg. E. IO, 69: Improbe
Amor, quid non mortalia corpora cogis?
id. A. 4, 412: Paret Amor dictis carae genetricis, id. ib. I, 689: Amor non talia curat, id. E. IO, 28: neo quid Amor curat,
. M. 1,480: Amori dare ludum, Hor. C. 3,
12,1; Prop. 1 , 2 , 8 : non tot sagittis, Spicula
quot nostro pectore fixit Amor, id. 3, 4, 2:
pharetratus, Ov. Tr. 5,1, 22: Notaque purpureus tela resumit Amor, id. Am. 2,9,34:
movit Amor gemmatas aureus alas, id. R.
Am. 39 et saep.Also in the plur., Cupids,
Loves : corpora nudorum Amorum, . M.
10, 616: lascivi Amores, Hor. C. 2, II, 7:
parvi Amores, Prop. 3,1, I I : Amores volucres, Ov. Ep. 16,201: pharetrati, id. R. Am.
519 ai.C. A strong, passionate longing for
something, desire, lust: consulates amor,
Cie. SulL 26. 73: gloriae, id. Arch. 11, 28:
amicitiae, id. Tusc. 4, 33, 70: lactis, Verg.
G. 3,394: vini, Liv. 9, 18: auri, Verg. A. 1,
349: argenti, Hor. S. 2,3,78: nummi, Juv.
14, 138: laudum, Verg. A. 9, 197 et saep.:
cognitionis, Cie. Fin. 4,7,18.With gerund:
edundi, Lucr. 4, 870: habendi, . . I,
131, and Hor. Ep. 1, 7, 85: scribendi, id. S.
2,1,10.Poet., with inf.: si tantus amor
casus cognoscere nostros, Verg. A. 2,10: seu
rore pudico Castaliae flavos amor est tibi
mergere crines, Stat. Th. I, 698. * B.
o e t., a love-charm, philtre: quaeritur et
nascentis equi de fronte revolsus Et matri
praereptus amor, Verg. A. 4, 516; upon
which passage Serv. remarks : Secundum
Plinium, qui dicit in Naturali Historia (8,
42,66, 163 sqq.) pullos equinos habere in
fronte quandam carnem, quam eis statim
natis adimit mater; quam si quis forte
Amphipolis, i s , / , =', a distinguished city in Macedonia, now Neokhot amphemerinos, a, on, adj., = - Ho, Plin. 4, IO, 17, g 38; Liv. 45,9; 45,29.
, daily (in pure Lat. cotidianus): I I . D e r i . A. Amphipolites, ae,
genus febrium, not intermittent, Plin. 28,16, m., ', an Amphipolin,Varr.
66, 228.
B. B. i, i. B. Amphipolitanus, a,
Amphiaraus, U m, = ', a um, adj., belonging to Amphipolis, Just. 14
distinguished Grecian seer, father of Alc- fin.
maeon and Amphilochus. Knowing tnat he
t amphiprostylos, i, ro., = was doomed to lose his life in the Thebae
(with pillars before and behind),
war, he concealed himself in his house;
temple which had pillars in front and rear,
but his wife, Eriphyle, was prevailed upon
but not at the sides, Vitr. 3,1.
to betray him by the offer of a golden neckt amphisbaena, a e, fi, = ,
lace, and he was compelled by Polynices
to accompany him to the war, where he a kind ofi serpent in Libya which can move
was swallowed up, with his chariot, in the either backwards or forwards, Plin. 8, 23,
earth, Cie. Div. 1, 40; Ov. P. 3, 1, 52.II. 35, g 85; Luc. 9, 719.
Derivv. A. Amphiaraus (Ave syll.),
Amphissa, a e, fi, =". I . The
a, um, adj., Amphiarian: quadrigae Am- ancient chief town in Locri Ozolce. near Phophiarae, Prop. 3, 32, 39.B. Amphia- cis, now Salona, Luc. 3,172; cf. Mann. Gr.
raides, ae, m., a male descendant of Am- 125. I I . A promontory of Locri Epizephyphiaraus, i.e. Alcmaeon, Ov. F. 2, 43 (ai. rii, in Lower Italy; whence, AmphissiA m phlSrel? des).
ttS, a, um, adj., of Amphissa: Amphissia
saxa, . M. 15, 703 Riese, where Merkel
in
t amphibolia (amphibologia, reads Amphrisia, the designation of a place
Charis, p. 243 P.; Diom. p. 444; Isid. Orig. now unknown.
1, 33), a e , / , = () J
Amphissus or -os, i, ro., son ofi Apollo
in rhet., ambiguity, double-meaning, Cie.
Div. 2, 56, 116; id. Fam. 7, 32; Auet. ad and Dryope, builder ofi the town (Eta, at the
foot of Mt. (Eta, . M. 9,356.
Her. 2, I I : Quint. 7, 9 , 1 ai.
a m p h i t a n e , e s , / , a kind ofi precious
t amphibolus, a, um, adj., = stone, also called chrysocolla, perh. a mag, ambiguous, Mart. Cap. 5,149.
t amphibrachys, yos, m., = - netic pyrites, Plin. 37,10,54, 147.
tamphltapa, ae, fi, = , a
(short before and after); in metre,
the foot , Quint 9,4,82 (later gramm. coverlet, shaggy on both sides: dormire susometimes give the word the Latin end- per amphitapa bene molli, Varr. ap. Non.
540, 30; Lucii. ib.; Dig. 34, 2, 24.
ing, amphibrachus: cf. Quint. 9, 4,105).
t amphithalamos, ro., =* amphibrevis, is> mi f o r amphibra, an antechamber: quorum (cubiculochys, Diom. p. 475 P.
Amphictyones, um (<* Gr. -gs; v. rum) unum thalamos, alterum amphithalainfra), m., =', the political and mos dicitur, Vitr. 6, IO Rose and Mull. (ai.
religious assembly of the confederated Greek antithalamus, a chamber opp. to the sleepStates at Thermopylae, later at Delphi, the ing-chamber).
amphitheatralis, o, adj. [amphitheaAmphictyons (cf. Tittm. Amphyct. Bund,
Heeren Ideen, 3,196): Thebani accusantur trum], of or pertaining to the amphitheatre,
apud Amphictyonas, Cie. Inv. 2,23; Quint. amphitheatrical: spectaculum, Plin. 11,24,
28. 84: magistri, Mart. 11, 70: pompa,
5, IO, 111: decreto Amphictyonum, Tae. .
Claud. Cons. Mall. Theod. 293.
4,14.
Amphidamas, antis, m., = - amphitheatricus, a, um, adj. [id.],
, one of the Argonauts, son ofAlSus,firom i.q. amphitheatralis: charta,made near the
amphitheatre, of little value, Plin. 13,12,23,
Arcadia, Hyg. Fab. 14; Val. FI. 1,376.
Amphilochia, a e , / , = , a 75: spectaculum, Svmm. Ep. 4,8.
t amphitheatrum, i, n.,=small province in Acarnania, Cie. Pis. 40;
Mann. Gr. 62 sq.Hence, Amphilochi- rpov, an amphitheatre, a circular or oval
building in which each successive seat,
us or Amphilochius, a, um, adj\, Amraised above the last, fiurnished an unobphilochian: Argos Amphilochium, Liv. 38,
structed view. From its shape it was someIO: Argos Amphilochicum, Plin.4,1,2, 5. times called circus. In Rome it was used
Amphilochi, omni, mn the inhabitants for public spectacles: for combats of wild
of Amphilochia, Liv. 38, 3.
beasts and of ships, but most frequently for
Amphilochus, i, ., = . gladiatorial shows. It was at first built of
I. Son of Amphiaraus, founder ofi Argos wood, but afterwards of stone, and with
Amphilochium, in Epirus, Plin. 4,1, 2, 3. great splendor. The largest one, designed
I I , Son of Alcmaeon and Manto, who, as by Augustus, but begun by Vespasian and
a seer, had a temple at Oropus, in Attica, finished by Titus, was called the Amphitheatrum Florium, or, since the time of
Liv. 45, 27.
t amphimacrus, i, ro., = Bede, the Colosseum or Colisceum, perhaps
(long before and after), an amphimacer, the from the Colossus of Nero, which stood close
poetical foot - (also called Creticus), by. This is said to have held eighty-seven
thousand spectators, Plin. 19,1,6, 24; Tae.
Quint. 9, 4, 81.
t amphimallum, h
= \ A. 4, 62; id. H. 2, 67; Suet. Aug. 29; id. Ca(hairy on both sides), woollen cloth, which lig. 18; id. Vesp. 9; id. Tit. 7; id. Tib. 40; id.
was hairy or shaggy on both sides, Varr. L. Ner. 12; Isid. 15,2,35, p. 471 ai.; cf. Smith,
Class. Diet
L. 5, 167 Mull ;_Plin. 8,48, 73, 193.
Amphimedon, ntis, m., = - Amphitrite, es, fi, , Am, a Libyan who, while fighting for Ce- phitrite, the wife of Neptune, and goddess
pheus against Perseus, was slain by the lat- of the Sea, Col. 10, 201; hence an appeL for
the sea, . . 1,14; Cat. 64,11.
ter. . M. 5,75.
Amphinomus, i, ro., == *, a Amphitryo (-no) or on, onis, m., =
youth of Catana who, with his brother Ana- . I. Son of Alceus and Hippopis, saved his parents upon his shoulders name, king ofi Thebes, and husband of Alcfrom the flames ofi AEtna; on account ofi mene, Ov. M. 6,112.Hence, Amphitrywhich monuments were erected to both of oniades, a e, patr. m., a male descendant
them by their fellow-citizens, Sen. Ben. 3.37; of Amphitryo, i. e. Hercules, Cat. 68, 112;
. M. 9,140; 15, 49; Verg. A. 8, 2 1 4 . H .
Sil. 14,197; Val. Max. 5,4, ext. 4.
Amphion, <nis, m., = ', son ofi The na me o f a comedy of Plautus.
Antiope bii Jupiter, king of Thebes, and hus- amphora, ae (gpn. fihtr. as a measure,
band of Niobes renowned for his music. usually ampliorum, infra, II.; cf. Charis.
AMPI
AMPL
AMPI
cuncta meis amplecti versibus opto, Verg. I to, Tert Bapt 13.H. In law 1.1., a deferG. 2, 42: totius Ponti forma breviter am- ring of the decision of the judge: ampliata
plectenda est, ut facilius partes noscantur, est et ipsa ampliatio, Sen. Contr. I, 3 fin.;
Plin. 4,12, 24, 75. Also of a name, to v. Pseudo-Ascon. ad Cie. Verr. p. 164 Bait.;
comprehend under: quod idem interdum cf amplio, II.
virtutis nomine amplectimur, Cie. Tusc. 2,
amplificatio, ouis, fi [amplifico], a
13, 30; c f : si quis universam et propriam widening; hence, I. An extending, enlargoratoris vim definire complectique vult, to ing, increasing (perh. only in Cie.): pecudefine the peculiar function of the orator niae, Cie. Div. 2,14, 33: rei familiaris, id.
and include the whole of it, id. de Or. 1, Off. I, 8, 25.Trop.: honoris et gloriae,
15, 64; so of a law, to include: sed neque Cie. Off. 2 , 1 2 , 4 2 . I I . In rhet. 1.1., an exhaec (verba) in principem aut principis aggerated description of an object, an amparentem, quos lex maiestatis amplectitur, plificatumAuet. ad Her. 2,30; Cie. Part. Or.
Tae. A. 4, 34.C. Of study, learning, to in- 15; Quint. 2 , 5 , 9 ; 5,10,99; . amplifico, II.
clude, embrace : neque eam tamen scientiamplificator, oris, m. [id.], he who enam, quam adiungis oratori, complexus es,
but yet have notincluded in your attainments larges, an amplifier (very rare): rerum, Cie.
that knowledge which, etc., Cie. de Or. 1,17, Tuso. 5, 4, IO: MVNICIPII, Inscr. Orell. 1025:
77: Quod si tantam rerum maximarum arte VRBIS ROMAE, Inscr. Grut. 282, 3 . T r o p . :
sua rhetorici illi doctores complecterentur, dignitatis, Cie. Fam. IO, 12.
* a m p l i f i c a t i s , l e i s , / [amplificaid. ib. 1,19,86.B. To embrace in heart, i. e.
to love, favor, cherish: quem mihi videtur tor], she that enlarges or amplifies: ampliamplecti res publica, Cie. Cat. 4, 3: nimis ficatrix veri vetustas, Pacat. Pan. Theod. 8.
amplecti plebem videbatur, id. Mil. 72: ali* amplifice, adv., v. amplificus.
quem amicissime, id. Fam. 6, 6 fin.; Sali.
amplifico,
avi, atum, 1, v. a. [amplusJ. 7, 6: hoc se amplectitur uno, i. e. se facio ], to make unde, to widen, extend, enamat, esteems himself,; Hor. S. I, 2, 53: qui large, increase (class., but mostly in prose).
amore possessiones suas amplexi te- 1. In gen.: ingressum domQs et atrii am* amphoralis, e, adj. Lamphora], con- tanto
nebant, Cie. Sull. 20; opp. repudiare, id. de plificavit, Vulg. Eccli. 50, 5: dolorem, Pac.
taining the measure of an amphora: vas,
Or. I, 24; opp. removere, id. Cat. 4, 7: am- ap. Cie. Tusc. 2, 21,50: divitias, Cie. Rep. 3,
Plin. 37, 2,10, 27.
plecti virtutem, id. Phil. IO, 4: nobilitatem 12: fortunam, id. Am. 16, 59: sonum, to
amphorarius, a, um, adj. [id.], con- et dignitates hominum amplecti, id. Fam. strengthen, increase, id. N. D. 2, 57: urbem,
tained in the amphora: vinum, kept there- 4, 8: mens hominis amplectitur maxime
id. Cat 3 , 1 ; Liv. 1, 44: rem publicam, Cie.
in, Dig. 33, 6,16.
cognitionem, delights in understanding, id.
3: civitatem, Vulg. Eccli. 50, 6.
Amphrisius, a, um, adj., v. Amphis- Ac. pr. 2, IO, 31: (episcopum) amplecten- T.r oD.p .2,: auctoritas
amplificata, Cie. Imp.
sa, II.
tem eum fidelem sermonem, * Vulg. Tit. I, Pomp. 16: Aeduorum auctoritatem apud
9:
amplexus
civitates
(se.
animo),
having
Amphrysus or -os, i, m., = omnes Belgas, Caes. B. G. 2,14: Amplificet
eos, a smau river in the Thessalian prov- fixed his mind on, i. e. intending to attack, Deus nomen Salomonis, Vulg. 3 Beg. I, 47.
seize,
Tae.
Agr.
25:
causam
rei
publicae
amince of Phthiotis, near which Apollo fed the
Aliquem aliqua re: (eos) festinatis honoflocks of Admetus, . . 1, 580; 7, 229; plecti, Cie. Sest. 93; and so playfully of one ribus amplificat atque auget, Plin. Pan. 69:
Verg. G. 3, 2. I I . D e r i . . A m - who robs the State treasury: rem publicam honore et gloria amplificati, Cie. Leg. 3,14:
phrysius, a, um, adj., belonging to Am- nimium amplecti, id. FI. 18. B In cir- amplificatus auro et argento, Vulg. I Maco.
phrysus, or, poet, transf., to Apollo: vates, cumlocution : magnam Brigantium partem 2, 1 8 . I I . E sp., in rhet. 1.1., to place a
i. e. the Sibyl, Verg. A. 6, 398. B. A m - aut victoria amplexus est aut bello, em- subject in some way in a clearer light, to
phrysiacus, a, um, adj., the same: gra- braced in conquest, i. e. conquered, Tae. Agr. amplify, dilate upon, enlarge upon: sum17.
men, Stat. S. 1,4,105.
ma laus eloquentiae est amplificare rem oramplexor,
atus, I, v. dep. freq. (act. nando, Cie. de Or. 3,26,104; cf. id. ib. 1,51,
ample, odv., v. amplus fin.
amplexo, analog, to amplecto, Plaut. 221; id. Ac. 2,2 ai.; v. amplificatio.
am-plector (old form amplector, form
Poen. 5,4, 60; Att. ap. Non. 470, I I ; Lucii,
* amplificus, a, um, adj. [id.], splenPrisc. p. 552,39 P.), exue, 3, v. dep. (act. form ap. Prisc. p. 791 P.; Petr. 63) [amplector],
amplecto, Liv. And. Od. ap. Diom. p. 379 to embrace, encircle (more rare than the did, Fronto, Or. 21, Fragm. 3, p. 259 Francos
P.; cf. Prisc. p. 797 P.; Struve, 114. In simple verb; for the most part only ante- Hence, * adv.: amplifice, splendidly:
pass., Plaut. Mil 2, 6, 27; Lucii. ap. Prisc. class., and in Cie. and eccl. Lat.). I. L i t . : amplifice vestis decorata, Cat 64, 265.
amplio, avi, Etum, I, v. a. [amplus], to
p. 791 P.). I. A. L i t , to wind or twine aram amplexantes, Plaut. Rud. 3, 3, 33:
round a person or thing (aliquem, - tenebit praedam et amplexabitur, keep it make wider, to extend, enlarge, increase, am ; hence with reference to the fast, Vulg. Isa. 5, 29. E s p . , in love, at plify (rare, esp. before the Aug. per.; mostother ODject; cf. adimo), to surround, en- greeting, parting, etc., Plaut. True. 5, 33; ly in prose). 1 . 1 g e .: amplianda scalcompass, encircle ; of living beings, to em- id. MiL 5, 40: mitto jam osculari atque pello plaga est, Cele. 7,5: rem (familiarem),
brace (class, in prose and poetry): genua amplexari, *Ter. Heaut 5,1, 27: inimicum * Hor. S. I, 4, 32: de ampliando numero,
amplectens, Liv. And. Od. ap. Diom. p. 379 meum, sic amplexabantur, sic fovebant, sic Plin. Pan. 54, 4; so Suet. Ner. 22: orbem,
P. (as transi, of Horn. Od. 6,142: - osculabantur, Cie. Fam. I, 9: Arsinoa cor- Lue. 3, 276: servitia, Tae. H. 2,78: amplia) : amplectimur tibi genua, Plaut. Rud. pore suo puerorum corpora amplexato, pro- to vetere Apollinis templo, Suet. Aug. 18
1,5,16; so id. Cist. 2,3,25: exsanguem (pa- texit, Just. 24,3: amplexatus est eum, Vulg. ai.B. Trop.: nomen, io render glorious,
trem ) amplexus. Tae. H. 3, 25: effigiem Gen. 33,4; 45,14; ib. Jud. 19,4.II. Trop., to ennoble, Mart. 8, 66: Hannibalis bellicis
Augusti amplecti, id. A. 4, 67: magnam to love, honor, cherish, esteem : Appius to- laudibus ampliatur virtus Scipionis, Quint
Herculis aram, id. ib. 12,24: serpens arboris tum me amplexatur, Cie. Q. Fr. 2, 12: oti- 8,4,20: pulcritudinem, Vulg. Judith, IO, 4.
amplectens stirpem, Lucr. 5, 34: quorum um, id. Sest. 45, 98; so id. Clu. 44; id. de I I . Es p., iudic. 1 1 . , to delay judgment
tellus amplectitur ossa, id. 1,135: manibus Or. 3,17; id. Fin. 4,14: species (i. e. *3ear) or decision, to adjourn, in order to make
saxa, to grasp, Liv. 5, 47: munimento am- mirifice Plato erat amplexatus, i. e. adama- further investigation (since the judges in
plecti, id. 35, 28; so id. 41, 5 et saep.; am- veram suas fecerat, id. Ac. 1,9 ai.: quae am- such cases employed the expression AMPLI vs or NON LIQVET, v. amplius, e. and Bupert.
plectitur intra se insulam, Plin, 5, I, I, plexamini, Sali C. 52,5.
ad Tae. Or. 38, 1, p. 455). A. Absol.: po 3: amplexa jugerum soli quercus, id. 16,
I amplexus, a, um, Part. of amplec- testas ampliandi, Cie. Caecin. IO: lex am31, 56, 130: et molli circum est ansas
pliandi facit potestatem, id. Verr. 2,1, 9,
amplexus acantho, Verg. E. 3, 45: urbes
2 . amplexus, fis m - [amplector], an 8 26.B. With acc. of pers., to defer his
amplecti muro, Hor. A. P. 209 et saep.: visne ego te ac tute me amplectare? Plaut embracing, encircling, surrounding (mostly business: istum hominem nefarium amMost. I, 4, 9; *Ter. And. 2, 5,19.: ille me poet, and in post-Aug. prose). I. In g e n . : pliaveritis, Auet. ad Her. 4, 36: virginem,
amplexus atque osculans flere prohibebat, amplexu terrarum, * Lucr. 6, 319:. serpen- Liv. 4,44: bis ampliatus reus tertio absoluCie. Somn. Scip. 3 (id. Rep. 6, 14, where tis amplexu, * Cie. Div. 1,36: exuit amplex- tus est, id. 43, 2. C, With acc. of thing.
OrelL reads complexus). B. Of space, to us, my embrace, . . 9, 52: occupat (ser- causam, Val. Max. 8, I, 16: poenam, Sen.
embrace: spatium amplexus ad vim remi- pens) hos morsu, longis amplexibus illos, Contr. I, 3; cf. ampliatio and comperendigii, Tae. A. 12, 56: quattuor milia passuum id. ib. 3, 48: Oceanus, qui orbem terrarum natio.
ambitu amplexus est, id. ib. 4, 49: domus amplexu finit, Livi 36, 17; so Plin. 5, 9, 9,
ampliter, adv.,v. amplus fin.
naturae amplectens pontum terrasque ia- 48; Stat. Th. 6, 255 a i . I I . E s p. A. A
amplitudo,
inis,/ [amplus], in space,
loving
embrace,
caress
(mostly
in
plur.):
centes, Manii. I, 536.II. Trop. A. To
wide extent, breadth, width, amplitude, size,
cum
dabit
amplexus
atque
oscula
dulcia
embrace in mind or knowledge, i. e. to combulk (class., but only in prose). I. L i t . :
prehend, to understand: animo rei magni- figet, Verg. A. I, 687; Vulg. Prov. 7,18: in- membrorum,Varr. R. R.2,4,3: simulacrum
ter
amplexus
flevit,
ib.
Gen.
46,
29:
alitudinem amplecti, Cie. de Or. 1,5,19: Quas
modica amplitudine, Cie. Verr. 2,4,49: ur(artes) si quis unus complexus omnes, id. quem impedire amplexu, . M. 2, 433: bis, Liv. 7, 30: oppidum stadiorum LXX.
ib. 1,17,76: quae si judex non amplectetur dum petis amplexus, id. H. 14, 69 Ruhnk.; amplitudine, Plin. 6, 26, 30, 119: platanus
omnia consilio, non animo ac mente cir- Sen. Thyest.522; also: amplexu petere ali- adolescit in amplitudinem, id. 12,1, 3, 7:
cumspiciet, id. Font. 7; also simply to re- quem, . M.6.605: longe fleri ab amplexi- corporis, Plin. Ep. 6,16, 3: Apollo amplituflect upon, to consider: cogitationem toto bus, Vulg. EccL 3, 5: circumfusus amplexi- dinis et artis eximiae, Suet Tib. 74: marpectore amplecti, id. Att. 12,35.B. In dis- bus Tiberii sui, Veli. 2,123: tenere aliquem garitarum, id. Caes. 47: valli, Tae. H. 4,22:
course, to comprehend, i. e. io discuss, to han- amplexu, Tae. A. 12, 68: in amplexus alicu- numeri, Geli. 19,8,12 ai.In plur.: amplidle, treat: quod ego argumentum pluribus ius ruere, id. ib. 16, 32: in amplexus eius tudines bonorum, Cie. Fin. 4, 7, 18. I I .
verbis amplecterer,Cie. Rose. Com. 12: actio effusus, id. ib. 12, 47. B. E u h e m i s t., T r o p . A. With gen., greatness: animi,
verbis causam et rationem juris amplecti- . M. 4.184; Juv. 6, 64; Sil. II, 399 Drak. Cie. Tuso. 2,26,64: harum rerum splendor,
tur, id. Caecin. 14,40: omnes res per scripampliatio, finis,/ [amplio]. * I. An amplitudo, id. Off. I, 20, 67: rerum gestaturam amplecti, id. Inv. 2, 50: non ego extending, enlarging: addita est sacramen- rum, Nep. Att. 18: fortunae, Plin. praei 3:
p. 41 P.), /, )?, a vessel, usually
made of clay, with two handles or ears ; for
liquids, esp. wine, a flagon, pitcher, flask,
bottle, jar, etc.; cf. Smith, Diet. Antiq. I.
L i t : amphoras implere, Cato, R. R. 113,
2: amphora coepit Institui, Hor. A. P. 22;
so id. C. 3, 8 , 1 1 ; 3, 16, 34; Petr. 34. ai.
Also for holding wine: amphora vini, Vulg.
1 Reg. 1, 24; ib. Dan. 14, 2; oil: amphorae
oleariae, Cato, R. R. 10,2; honey: aut pressa puris mella condit amphoris, Hor. Epod.
2, 15; water: amphoram aquae portans,
Vulg. Lue. 22, IO. Poet, for the utine
contained therein, Hor. C. 3, 28, 8. I I ,
T r a n s f . A. A measure for liquids (also
called quadrantal; cf. Fest. p. 258 dii),
= 2 urnae, or 8 congii, etc. = 6 gals. 7 pts.:
in singulas vini amphoras, Cie. Font. 5, 9;
Plin. 9,30, 48, 93. Since such a measure
was kept as a standard at the Capitolium,
amphora Capitolina signifies an amphora
of the full measure, Capitol. Max. 4. B.
The measure of a ship (as the ton with us):
naves, quarum minor nulla erat duQm milium ampliorem, Lentul. ap. Cie. Fam. 12,
15,2; Plin. 6, 22,24, 82: navem, quae plus
quam CCC. amphorarum esset, Liv. 21, 63.
opum, iid. 3, 4, 6, g 31. In plur- ampli- Imple, much, long : bono atque amplo lu- in te, Vulg. Dan. 5,14: quo legatis animus
tudines virtutum, Geli. 4, 9 . " B . Absol., cro, Plaut. Am. proi. 6 and Ep. 2,2,117: pa- amplior esset, Sali. C. 40, 6; 59,1: spiritus
dignity, grandeur, distinction, consequencebula miseris mortalibus ampla, Lucr. 5,944: amplior,Vulg. Dan. 5,12; 6,3.Sup.: (ho(more general than dignitas auctoritas, ampla civitas, Cie. Verr. 4,81; 4, 96: civi- nos) pro amplissimis meritis redditur, Cie.
etc.; cf. Manut. ad Cie. Fam
; Hab. tas ampla atque florens, Caes. B. G. 4, 3: Phil. 5, 41: cujus sideris (Caniculae) effecSyn. 363): amplitudo est potei tia e aut ma, gens ampla, Plin. 5, 30, 33, 125 : amplae tus amplissimi in terra sentiuntur, very
rui
jestatis aut aliquarum copia n magni* copiae, Caes. B. G. 5,19: ampla manus mi- violent, Plin. 2, 40, 40, 107: amplissima
abundantia. Cie. Inv. 2, 56, 166: homine^ litum, Liv. Epit. I, 4, 9: pecuaria res am- spes, Suet. Caes. 7: his finis cognitionis
et a n x i in quibus summa auctoritas
pla, Cio. Quinct 12: res familiaris ampla, amplissimae, mosl important trial, Plin. Ep.
tudo, id. Rose. Am. I: majestas est amp,. id- Phil. 13, 8: (res) ampla, Sali. H. Fragm. 2, II, 23.B, Of external splendor, great,
de
tudo et dignitas civitatis, id. Or. 2, '39 : 3, 82, 20 Kritz: patrimonium amplum et handsome, magnificent, splendid, glorious:
ad summam amplitudinem pervenire, id. copiosum, Cie. Sex. Roso. 6; id. Doni. 146: illis ampla satis forma, pudicitia, great
Brut. 81, 281: amplitudinem siftJP retine- id. Phil. 2,67: amplae divitiae, Hor. S. 2, 2, enough, Prop. I, 2, 24: haec ampla sunt,
re, id. Fam. I, 4: amplitudinem alicujus 101: esse patri ejus amplas facultates, Plin. haec divina, Cie. Sest. 102; id. Arch. 23:
augere, Liv. 39, 48 ai.C. In rhet., copi- Ep. 1,14,9: in amplis opibus heres, Plin. 9, res gestae satis amplae, Sali. C. 8, 2: cur
ousness and dignity of expression: in hie 36, 59, 122. Comp.: amplior numerus, parum amplis adfecerit praemiis, Cie. Mil.
finis est amplitudo, Cie. Inv. 2,16 fin., which Cie. Mil. 57; Sali. J. 105, 3; Tae. A. 14, 53: 57: ampla quidem, sed pro ingentibus mesee in full: uberi dignitas atque amplitudo ampliores aquae, Plin. 5, 9, IO, 58: am- ritis praemia acceperunt, Tae. A. 14, 53:
est, Geli 6,14, 3. Specifically: amplitudo plior exercitus, Sali. J. 54, 3; Suet Vesp. 4: amplum in modum praemia ostentare,
Platonis, Cie. Or. I fin., for the Gr. ? commeatus spe amplior, Sali. J. 75, 8: am- Aur. Vict Caes. 26, 6: amplis honoribus
> (Diog. L. 3, 4), which is by plior pecunia, Auet B. Alex. 56: pecunia usi, Sali. J. 25, 4: amplis honoribus auctos,
Plin. Ep. I, IO, more literally called Plato- amplior, Plin. Ep. 3, II, 2: pretia ampliora, Hor. S. I, 6, II.Sometimes in mal. part,
nica latitudo.So of metre: amplitudo dac- Plin. IO, 29, 43, 84: omnia longe ampliora or ironically: amplam occasionem calumtyli ac paeonis, the fulness, richness, Quint. invenire quam etc., Plin. Ep. 1,14, IO: am- niae nactus, a fine opportunity, Cie. Verr. 2,
9 4,136; cf. id. 5,14, 30.
pliores noctes, Plin. 18,26, 63, 232: ut am- 61: spolia ampla refertis Tuque puerque
pliori tempore maneret, Vulg. Act 18,20. tuus,glorious spoils, Verg. . 4,93.Comp.:
amplius, adv., v. amplus.
Sup.: peditatus copiae amplissimae e Gal- ne ullum munus aedilitatis amplius aut gra* ampliusculus, a, um, adj. [amplus], lia,
Cie. Font. 8: exercitus amplissimus, tius populo esse possit, Cic.Verr. 2,1,5; id.
somewhat larger, or more magnificent.: forMur. 37: praemiis ad perdiscendum amplituna, App. Mag. p. 322, 19 Elm. * Adv.: Plin. Ep. 2, 13, 2; 9, 13, I I : amplissima oribus commoveri, id. de Or. I, 4,13: aliCie. Rose. Am. 31: amplissimae
ampliuscule, rather more, Sid. Ep. 3,16. pecunia,
fortunae, id.Verr. 2, 5, 8; id. Quinct. 49; id. cui ampliorem laudem tribuere, id. Sest
* ample, are, v. a. [id.], old form for Phil. 10,4: amplissimae patrimonii copiae, 27: in aliqua re esse laudem ampliorem,
amplifico, to extend, enlarge ; trop., to make id. FI. 89: amplissimas summas emptioni- id. Marcell. 4: corporis membris plus dedit,
glorious: qui causam humilem dictis am- bus occupare, Plin. Ep. 8,2, 3: opes amplis- id amplius atque augustius ratus (Zeuxis),
plent, Pac. ap. Non. p. 506, 26 (Trag. Rei simae, id. ib. 8,18, 4: amplissima dies ho- Quint. 12, IO, 6: ut Augustus vocaretur amp. 120 Rib.).
rarum quindecim etc., the longest day, Plin. pliore cognomine, Suet. Aug. 7.Subst.: in
6,34,39, 218.Also subst. in comp. neutr. potestatibus eo modo agitabat, ut ampliore,
amplector, amplector init
amplus, a, um, adj. [some regard this (v. amplius, adv. infra), more : ut quirem quam gerebat, dignus haberetur, of someas a shortened form of ?, = filled exaudire amplius, Att Trag. Rei. p. 173 thing greater, Sail. J. 63, 5.Sup.: ut conup, full; others, as for ambulus from amb-, Rib.: si vis amplius dari, Dabitur, Plaut. sules monumentum quam amplissimum farounded out, as superus from super, etc.; Trin. 2,1,18: jam amplius orat, id. ib. 2,1, ciundum curent, Cie. PhiL 14,38; 14,31; id.
v. Doed. Syn. II. p. 113; but perh. it is bet- 19: daturus non sum amplius. Cie. Verr. 2, Verr. 4, 82: hoc munus aedilitatis amplister to form it from am- and -plus, akin to 2,29: non complectar in his libris amplius simum, id. ib. 1,12, 36; Aur. Viet. Vir. 111.
-pleo, plenus, q. v. Pott], thus \rt.,Jvll all quam quod etc., id. de Or. I, 6, 22: tantum I, 74: alicui amplissimas potestates dare,
round ; hence, great, large.In space, of adfero quantum ipse optat, atque etiam Cie. Agr. 2,31: insignibus amplissimis ornalarge extent, great, large, wide, ample, spa- amplius, Plaut. Capt. 4, I, IO: ni amplius tus, id. ib. 2,101: dona amplissima confercious (the forms amplus and amplior are etiam, quod ebibit, id. Trin. 2, I, 20: Ph. re. Plin. 18, 3, 3, 9: praemia legatis dedivery rare in the ante-class, per., and rare Etiamne amplius ? Th. Nil, Ter. Eun. I, 2, stis amplissima, Cie. Cat 4, 5; id. Phil. 2,
in all periods. Amplius is com. in the 63: Tr. Dimidium Volo ut dicas. Qr. Im- 32: spe amplissimorum praemiorum adduante-class., freq. in the class., and very mo hercle etiam amplius, Plaut. Rud. 4, 3, ci, id. Mil. 5; id. de Or. I, 5,16: velut praefreq. in the post-class, per., the Vulg. rare- 21: Th. Nempe octoginta debentur huic mium quoddam amplissimum longi laboly using the other forms, but using this minae? Tr. Haud nummo amplius, id. ris, Quint IO, 7,1: munera amplissima mit121 times. Amplissimus belongs to prose, Most 3, 3, 16: etiam amplius illam adpa- tere, Caes. B. G. I, 43: vestris beneficiis
and is scarcely used before Cicero, with rare condecet, Turp. Com. Rei. p. 100 Rib.: amplissimis adfectus. Cie. Imp. Pomp. 61;
whom it was a very favorite word. It was hoc onere suscepto amplexus animo sum id. Doni. 98: laudi amplissimae lauream
also used by Plin. Maj. and Min., but never aliquanto amplius, Cie. Verr. 2, I: si sit concedere, id. Pis. 74: laudibus amplissiby Tae., Sail, (in his genuine works), nor opus liquidi non amplius urna, Hor. S. I, mis adficere, id. Ihil. 7, I I : amplissimam
the Vulg. Catullus used only the form am- I, 54: omnis numerus amplius octingentis gloriam consequi, id. Prov. Cons. 39: ut
plius, and Prop, only amplus, while Tib. and milibus explebat, Veli. 2, lio, 3: Segestanis eum amplissimo regis honore et nomine
Fers. never used this word in any form. imponebat aliquanto amplius quam etc.,Cia adfeceris, id. Deiot. 14: amplissimis aliAmpliter is found mostly in Plaut; and Verr. 4, 76: ilia corona contentus Thrasy- quem efferre Lonoribus, Aur. Vict. Epit 17,
ample and amplissime are used a few times bulus neque amplius requisivit, Nep. Thras. 3: amplissimis uti honoribus, Cie. FI. 45:
by Cie. and by writers that followed him; 4, 3: amplius possidere, Plin. 18,4, 3, 17: amplissimos honores adipisci, id. Verr. 5,
syn.: magnus, ingens, latus, late patens, Ille imperio ei reddito haud amplius, quam 181: honores adsequi amplissimos, id. Mil.
spatiosus, laxus). I. L i t : amplus et spec- ut duo ex tribus filiis secum militarent, exe- 81: aliquem ad honores amplissimos pertu protervo ferox, Fac. Trag. Rei. p. 94 Rib. : git,Curt 8,4,21: dedit quantum maximum ducere, id. Am. 20,73: meus labor fructum
qui (Pluto) ter amplum Geryonen compe- potuit, daturus amplius, si potuisset, Plin. est amplissimum consecutus, id. Imp. Pompi
scit unda, Hor. C. 2,14, 7: ampla domus de- Ep. 3, 21, 6: cum hoo amplius praestet, 2: mihi gratiae verbis amplissimis agundecori domino fit, si est in ea solitudo, Cie. quod etc., id. ib. 7, 25, I.Also with part. tur, in the handsomest ternis, id. Cat. 3,14;
Off. 1,39,139; so Verg. . 2,310: admodum gen., more ofi, a greater quantity or number id. Phil. 2, 13; id. Quir. 15: ei amplissimis
amplum et excelsum signum, Cie. Verr. 4, of: gaudeo tibi liberorum esse amplius, verbis gratias egimus, id. Phil. I, 3: pro74: collis castris parum amplus, Sali. J. 98, Plaut. Cist. 5, 4: te amplius bibisse praedi- vincia Gallia merito ornatur verbis amplis3: porticibus in amplis, Verg. A. 3,353: per cet loti, Cat. 39, 21: amplius frumenti au- simis ab senatu, id. ib. 4, 9: amplissimis
amplum mittimur Elysium, id. ib. 6, 743: ferre, Cie. Verr. 3, 49: expensum est auri verbis conlaudatus, Suet. Caes. 16: amplisvocemque per ampla volutant Atria, id. ib. viginti paulo amplius, id. FI. 6, 8: amplius simo populi senatOsque judicio exercitus
I, 725: nil vulva pulchrius ampla, Hor. Ep. negotii contrahi, id. Cat. 4, 9: si amplius habuistis, Cie. Agr. 1,12; id. FI. 5; id. Dom.
I, 15, 41: amplae aures, Plin. II, 52, 114, obsidum vellet, Caes. B. G. 6, 9, ubi v. Hera.: 86; id. Plane. 93: de meo consulatu amplis 274: milium amplum grano, id. 18, 7, IO, quanto ejus amplius processerat temporis, sima atque ornatissima decreta fecerunt,
55: cubiculum amplum, Plin. Ep. 2,17,6: id. B. C. 3, 25. . E i g. A. Of internal id. Dom. 74: quam universi populi, illius
baptisterium amplum atque opacum, id. power or force, greatI, strong, violent, im- gentis, amplissimum testimonium (said of
ib. 5, 6, 25.Comp.: quanto est res ampli- petuous: pro viribus amplis, Lucr. 5,1174: Cie.), Plin. 7, 30, 31, 116.C. In respect
or, Lucr. 2,1133: Amplior Urgo et Capra- amplae vires peditum, Plin. 6, 20,23, g 75; of the opinion of others, esteemed, renownria, Plin. 3, 6, 12, 81: avis paulo amplior ampla nepotum Spes, Prop. 4, 22, 41: poe- ed, etc.: quicquid est, quamvis amplum sit,
passere, id. IO, 32, 47, g 89: amplior specie na sera, sed ampla, full, strict, id. 4, 6, 32. id est parum tum cum est aliquid amplius,
mortali, Suet Aug. 94; id. Caes. 76 (for the Comp.: haec irae factae essent multo Cie. Marcell. 26: quid hunc hominem magneutr. amplius, v. infra).Sup.: amplissi- ampliores, Ter. Hec. 3,1, 9: si forte mor- num aut amplum de re publica cogitare
ma curia... gymnasium amplissimum, Cie. bus amplior factus siet, i. e. gravior, id. ib. (putare possumus), qui etc., great or noble,
Verr. 2, 4, 53: urbs amplissima atque orna- 3,1, 50: amplior metus, Cie. Clu. 128: am- id. Imp. Pomp. 37; omnia, quae vobis cara
tissima, id. Agr. 2,76: amplissimum peristy- plior potentia feris, Plin. 28, IO, 42, g 153: atque ampla sunt, id. Agr. 2, 9; id. Arch.
lum, id. Dom. 116: (candelabrum) ad am- ampliorem dicendi facultatem consequi, 23: convenerunt corrogat! et quidem amplissimi templi ornatum esse factum, id. Quint 2, 3, 4: amplior eoque acrior impe- pli quidam homines, id. Phil. 3,20: hoc stuVerr. 4,65: mons Italiae amplissimus, Plin. tus, Flor. 4,2,66: spes amplior, Sali. J. 105, dium parvi properemus et ampli, small and
3,5, 7, 48: amplissimum flumen, Plin. Ep. 4: amplius accipietis judicium, severer, great, Hor. Ep. I, 3, 28: amplis doctoribus
8, 8, 3: amplissimus lacus, id. ib. IO, 41, 2: Vulg. Matt. 23,14: amplior auctoritas, Plin. instructus, Tae. A. 14, 52 : sin autem sunt
amplissima insula, Plin. 6,20,23, g 71: am- 37,3,12, 47: amplior virtus, higher merit, amplae et honestae familiae plebeiae, Cie.
plissimi horti, Plin. Ep. 8,18, I I : amplissi- Quint. 8, 3, 83: idem aut amplior cultus Mur. 7, 15. Comp. : cum est aliquid
ma arborum, Plin.. 16,39, 76, 200: est (to- (dei), Plin. 28, 2, 4, 18: amplior est quae- amplius, Cie. Marcell. 26: ampliores orpazon) amplissima gemmarum, id. 37,8,32, stio, Quint 3,5,8: ampliora verba, of larger dines, Caes. B. C. I, 77, where Dinter reads
109: amplissimum cubiculum, Plin. Ep. meaning, id. 8, 4, 2: scientia intellegentia- priores: quo (ingenio) neque melius ne5, 6, 23. B. r a s f., great, abundant, que ac sapientia ampliores inventae sunt que amplius aliud in natura mortalium est,
AMPL
A M P I ,
Sali J. 2, 4: nihil amplius potes (tribuere) te presseque, alterum sublate ampleque diamicitia tua, Plin. Ep. 2,13, IO: quid am- centium, with great fulness, richly (. amplius facitis? Vulg. Matt. 5, 47.Sup.: ex plus, II. E.), Cie. Brut. 55, 201; so, elate amamplissimo genere nubere, Cie. Cael. 34: pleque loqui, id. Tuso. 5, 9, 24: satis amamplissimo genere natus, Caes. B. G. 4,12: ple sonabant in Pompeiani nominis locum
genere copiisque amplissimus, id. ib 6, 15: Cato et Scipio, full grandly filled the place
quam (familiam) vidit amplissimam, Cie. of Flor. 4,2, 65.Comp.: amplius, more,
Phil. 13, 12: amplissimos patruos habere, longer, further i besides (syn.: ultra, praeid. Sex. Bosc. 147: amplissima civitas, id. terea) ; of time, number, and action (while
Verr. 5,122: apud illos Fabiorum nomen plus denotes more in quantity, measure,
est amplissimum, id. Font. 36; id. Caecin. etc. magis, more, in the comparison of
104; id. Verr. 3, 96; id. Deiot 14: mihi hic quality, and sometimes of action; and polocus ad agendum amplissimus est visus, tius, rather, the choice between different
id. Imp. Pomp. I: non adgrediar ad illa objects or acts), constr. absol, with comp.
maxima atque amplissima prius quam etc., abl.,and, in the case of numerals, like miid. Sest. 5; licet tribuas ei quantum am- nus, plus, propius, q. v., without quam with
plissimum potes, nihil tamen amplius po- the nom.,acc., or gen., or rarely with the
tes amicitia tua, Plin. Ep. 2,13, IO: amplis- abl. comp., or with quam, but chiefly in the
simis operibus increscere, id. ib. 8,4,3: ho- post-Aug. per.; c Zumpt, 8 485; Madv.
nores in amplissimo consilio collocare, Cie. 305; Roby, 1273; Herz. ad Caes. B. G.
Sen. 2: amplissimi orbis terrae consilii 4,12; and Draeger, Hist. Synt. I. p. 521 sq.
principes, id. Phil. 3, 34: honoris amplissi- . In g e n . : deliberatum est non tacere
mi puto esse accusare improbos, I esteem it [me] amplius, Afran. Com. Rei. p. 199 Rib.:
to be the greatest honorae te., id. Div. in Cae- otium ubi erit, de istis rebus tum amplius
ci I. 70: promotus ad amplissimas procura- tecum loquar, Plaut. True. 4, 4,18: cui amtiones, Plin. Ep. 7, 31, 3: praeter honores pilus male faxim, id. Aui. 3,2, 6: De. Etiam ?
amplissimos cognomenque etc;, Plin. 7, 44, Li. Amplius, id. As. I, I, 29: Ar. Vale. Ph.
45, g 142: spes amplissimae dignitatis, Cie. Aliquanto amplius valerem, si hic maneAgr. 2,49; id. Sen. 19,68; Suet. Vit. 2.1>. res, id. ib. 3,3, 2: etiam faxo amabit (eam)
Hence, amplissimus (almost always thus in amplius, id. Men. 5, 2, 40: multo tanto ilsup.) as a title for persons holding great lum accusabo, quam te accusavi, amplius,
and honored offices, as consul, senator, etc;, id. ib. 5,2, 49: quo populum servare potisor as an honorable epithet of the office it- se amplius, Lucii. I; 15 Muli.: At ego amself or the body of officers, distinguished, plius dico, Cie. Verr. 2, 26: amplius posse,
very distinguished, honorable, right honor-Sali. J. 69, 2: armis amplius valere, id. Yb.
able. most honorable, etc.: is mihi videtur Ili, I: si lamentetur miser amplius aequo,
amplissimus, qui sua virtute in altiorem Lucr. 3,953: tribus vobis opsonatumst an
locum pervenit, Cie. Sex. Rose. 83: homo opsono amplius Tibi et parasito et mulieri ?
et suis et populi Romani ornamentis am- besides, Plaut. Men. 2, 2, 45: Quam vellem
plissimus, id. Mur. 8: P. Africanus rebus invitatum, ut nobiscum esset amplius, Ter.
gestis amplissimus, id. Caecin. 69: ut ho- Heaut. I, 2, I I : in illo exercitu cuncta (promines amplissimi testimonium de sua re bra) fuere et alia amplius, Sali. J. 44, 5: fenon dicerent, id. Sex. Rose. 102; id. Clu. lices ter et amplius, Hor. C. 1,13,17: binas
197: Q. Catuli atque ceterorum amplissimo- aut amplius domos continuare, SalL C. 20,
rum hominum auctoritas, id. Imp. Pomp. I I : ter nec amplius, Suet. Caes. 25: cum
63: vir amplissimus ejus civitatis, id. Verr. non solum de his scripserit, sed amplius
4, 17; id. FI. 32 : exercitum Cn. Domitii, praecepta (reliquerit), Quint. 12, II, 24:
amplissimi viri, sustentavit, id. Deiot. 5,14: multa promi amplius possunt, Plin. 2,17,
cum habeas amplissimi viri religionem (of 15,8 77: si studere amplius possum, Quint.
L. Lucullus), id. Arch. 4, 8; id. Lig. 22: in , prooem. 4: auram communem amplius
quo consilio amplissimi viri iudicarent, id. haurire potui? id. 6, prooem. 12: sagum,
Mil. 5; id. Balb. I; id. Dom. 2: comitatus quod amplius est, Vulg. Exod. 26, 12. b.
virorum amplissimorum, id. Sali 9: viros And so very often with the pron. quid, etc.;
primarios atque amplissimos civitatis in with the negatives nihil, non, neque, nec,
consilium advocare, id. Verr. 3,18: ordinis ne; and sometimes with nemo and haud.
amplissimi esse, Aur. Vict. Caes. 13,1; 37, () With quid, etc.: Quid faciam amplius?
6: cives amplissimos legare, Cie. Balb. 42: Ter. Ad. 4,7,14, and Cie. Har. Resp. 42: quid
hoc amplissimum nomen, i. e. senatorium, dicam amplius? Quint. 8, 4, 7: quid a me
id. Verr. 3,96: amplissimus honos, i. e. con- amplius dicendum putatis ? Cie. Verr. 3,60:
sulatus, id. Rep. I, 6; so, amplissimo prae- quid quaeris amplius? Id. Sex. Rose. 145;
ditus magistratu, Suet. Aug. 26: amplissi- id. Dom. 41: id. Verr. 2, 191: quid vultis
mus ordo, i. e. senatorius, Plin. Ep. IO, 3; amplius? id. Mil. 35: quid amplius vis?
Suet. Calig. 49: amplissimi ordines, i. e. se- Hor. Epod. 17,30: quid exspectatis amplinatus et equites, id. Vesp. 9: amplissimum us? Cie. Verr. 2,174: quid amplius exspeccollegium decemvirale, Cie. Verr. 2, 4, 49: tabo, Vulg. 4 Reg. 6, 83: quid loquar aman vero vir amplissimus, P. Scipio, ponti- plius de hoc homine? Cie. Caecin. 25: quid
fex maximus, etc., id. Cat. I, 3: amplissi- amplius laboremus? Quint. 8, prooem. 31:
mum sacerdotium, id. Verr. 2,126; id. Phil. quid habet amplius homo? Vulg. Eccl. I,
13, 8: sacerdotium amplissimum, id. Verr. 3; 6,8: quid ego aliud exoptem amplius,
2,127.B. As rhet. epithet: amplus ora- nisi etc., Plaut. As. 3, 3,134: quid amplius
tor, one that speaks richly and with dig- debeam optare ? Quint. 4,1,51: Lo. Numnity, Cie. Or. 9; id. Brut. 68: herous (pes), quid amplius? Ly. Tantum est, Plaut.
qui est idem dactylus Aristoteli amplior, Mere. 2, 2, I I ; Ter. And. 2,1, 25: De. An
iambus humanior videatur, grander, more quid est etiam amplius ? He. Vero amplistately\ Quint. 9, 4, 88: amplius compo- us. id. Ad. 3, 4, 22: quid est quod tibi mea
sitionis genus, more copious style, id. 9, ars efficere hoc possit amplius? more than
4, 129. Adv. (on the extent of the use this, id. And. 1,1,4: Etenim quid est, Catiof the different forms of the adverb, v. lina, quod jam amplius exspectes, si etc.,
supra init.), largely, abundantly, copiously. Cie. Cat. I, 3, 6; id. SulL 90: si quid amI . L i t a. Form a m p l i t e r j benigne ei plius scit, Plaut. Rud. 2, 2, 23: si quid ego
largi atque ampliter, Att. Trag. Bel. p. 173 addidero amplius, id. Trin. 4, 2,13: si amRib.: aptate munde atque ampliter convi- plius aliquid gloriatus fhero, Vulg. 2 Cor.
vium, Pomp. Com. Rei p. 234 Rib.: extrac- IO, 8.And often hoc amplius, where hoc
tam ampliter mensam, Lucii 13, 7 Muli.: is commonly an abl., but sometimes may
opsonato ampliter, Plaut Cas. 2,8, 65: ad- be regarded as a nom. or an acc.: hoc ampositum est ampliter, id. Mil. 3,1,163: ac- plius si quid poteris, any thing beyond this,
ceptus hilare atque ampliter, id. Mere. proi. Cie. de Or. 1,10, 44: et hoc amplius (addi98: modeste melius facere sumptum quam tur), quod etc., and this further, that etc.,
ampliter, id. Stich. 5, 4, IO: parum (digitu- id. Sull. 44; so Quint 5,13,36: de paedagolos) immersisti ampliter, not deep enough, gis hoc amplius, ut aut sint etc., id. 1,1,8:
id. Bacch. 4,4, 26."b. Form a m p l e : ex- Mario urbe Italiaque interdicendum, Marornat ample magnificeque triclinium, Cie. ciano hoc amplius, Africa, Plin. Ep. 2, II,
Verr. 4, 62: qui ample valetudinarios nu- 19; Quint I, 5, 50; I, 5, 65; sometimes in
triunt, in great numbers (. the context), plur., his amplius: his amplius apud eunCels. praef med. I f . Trop., fully, hand- dem (est) etc.,Quint. 9,3,15; so rarely eo amsomely. a. Form a m p l i t e r : ampliter plius: inferiasque his annua religione, pubdicere, fiidly, particularly, Geli. IO, 3, 4: lice instituit, et eo amplius matri Circenlaudare ampliter, id. 2, 6, II. b. Form ses, Suet. Calig. 15: quaeris quid potuerit
a m p l e I duo genera sunt: unum attenua- amplius adsequi, Cie. Plane. 60: prius quam
112
(hic) turbarum quid faciat amplius, Plaut
AMPI
Men. 5, 2, 93: quare jam te cur amplius
excrucies ? Cat. 76, IO. () With nihil
etc.: habet nihil amplius quam lutunfl
Lucii. 9, 46 M&1L: nihil habui amplius
quod praeciperem, Quint. 7, I, 64: nih4>
enim dixit amplius, Cie. Deiot. 21: Nibjil
dico amplius: causa dicta est, I say rss
more; I have done with my case, id. ib.
8: nihil amplius dico, nisi me etc., id.
Plane. 96: nihil amplius dicam quam victoriam etc., id. Marcell. 17. Hence, nihil dico or dicam amplius, when one fears
to wound by declaring his opinion, etc., /
say no more, have nothing further to say or
add: vetus est, Nihili cocio est Scis cujus ? non dico amplius, Plaut. As. 1,3, 61:
si, quod equitis Romani filius est, inferior
esse debuit: omnes tecum equitum Romanorum filii petiverunt. Nihil dico amplius,
Cie. Plane. 7 (tacite significat eos dignitate
inferiores esse Plancio, Manut. ad h. I.): Alterius vero partis nihil amplius dicam quam
id, quod etc., id. Marcell. 6,17: amplius nihil respondit, Vulg. Mare. 15, 5: nihil arnplius addens, ib. Deut. 5, 22: nihil noverunt amplius, ib. EccL 9, 5: nihil amplius
optet, Hor. Ep. 1,2,46: nihil amplius potes,
Plin. Ep. 2,13, IO: amplius quod desideres,
nihil erit, this will leave nothing to be desired, Cie. Tuso. I, Ii, 24: nil amplius oro,
nisi ut etc., Hor. S. 2, 6, 4: ipse Augustus
nihil amplius quam equestri familia ortum
se scribit Suet. Aug. 2: si non amplius, ad
lustrum hoc protolleret unum, Lucii. 1.33
Muli.: non luctabor tecum, Crasse, amplius,
Cie. de Or. 1,17, 74; id. Tuso. 5,34, 98: verbum non amplius addam, Hor. S 1,1,121:
non amplius me obiurgabis, Quint. 5, IO, 47:
non amplius posse, Sali. Fragm. Hist. 3, 82,
19 Kritz: non habent amplius quid faciant,
Vulg. Lue. 12, 4: non videbitis amplius faciem meam. ib. Gen. 44, 23; ib. Heb. IO, 17:
amplius illa'jam non inveniet, ib. Apoc. 18,
14: studium, quo non aliud ad dignitatem
amplius excogitari potest, Tae. Or. 5: extra
me non est alia amplius, Vulg. Soph. 2,15:
neque hoc amplius quam quod vides nobis
quicquamst, Plaut. Rud. 1,5, 21: neque va
dari amplius neque etc.,Cie. Quinct. 23: nec
jam amplius ullae Adparent terrae, Verg. A
3,192; 3, 260 ; 5, 8; 9, 426; 9, 519; 11,807;
12, 680; id. G. 4, 503: nec irascar amplius,
Vulg. Ezech. 16,42; ib. Apoc. 7.16: ne amplius dona petas, Cat. 68,14: urere ne possit calor amplius aridus artus, Lucr. 4,874:
ne quos amplius Rhenum transire pateretur, Caes. B. G. I, 43: ut ne quem amplius
posthac discipulum reciperet, Suet. Gram.
17: ne amplius morando Scaurum incenderet, Sali. J. 25, IO; id. Fragm. Hist I, 2,
IO Kritz; 3,82,17: ne amplius divulgetur,
Vulg. Act. 4,17: ut nequaquam amplius per
eamdem viam revertamini, 'b. Deut. 17,16:
nolite amplius accipere pecuniam, ib. 4 Beg.
12, 7.() With nemo : cur non resticulatur neminem amplius petiturum ? Cie. Q.
Bosc. 12, 36: cum amplius nemo occurreret, nobody further, no one more, Curt. 8, IO,
2; so, neminem amplius viderunt, Vulg.
Mare. 9 . 7 : nemo emet amplius, no one will
buy any longer, any more, ib. Apoc. 18,11
(for cases of haud with amplius, v. c.
and ). e. With numerals and numeral
forms (a) Without quam: amplius horam suffixum in cruce me memini esse,
Cat. 69, 3: horam amplius jam in demoliendo signo homines moliebantur, Cie.
Verr. 4, 95:. amplius annos triginta tribunus fuerat, Sali. C. 59, 6: me non amplius novem annos nato, Nep. Hann. 2, 3:
per annos amplius quadraginta, Suet. Aug.
72; 32: quid si tandem amplius triennium est ? Cie. Q. Rose. 8: Tu faciem illius noctem non amplius unam Falle dolo,
Verg. A. I, 683: inveniebat Sabim flumen
non amplius milia passuum decem abesse,
Caes. B. G. 2,16; 4,12: reliquum spatium,
quod est non amplius pedum sexcentorum,
mons continet, id. ib. I, 28; 2, 29: amplius
sestertium ducentiens acceptum hereditatibus rettuli, Cie. Phil. 2, 40; id. FL 68; so
Plin. Ep. IO, 39,1: huic paulo amplius tertiam partem denegem ? id. ib. 5, 7, 3: cum
eum amplius centum cives Romani cognoscerent, Cie. Verr. 1,14; 5,155: victi amplius ducenti ceciderunt, Liv. 21, 29,3: non
amplius quattuordecim cohortes, Pompei,
ap. Cie. Att. 8, 12, C: ex omni multitudine non amplius quadraginta locum cepere, SalL J. 58.3: torrentes amplius centum,
Plin. 5,28, 29, g 103; 9,5, 4, IO.And very non amplius dicere, not to speak further
* a m t r u o , a n t r u o , and a n d r u o ,
rarely placed after the numeral: qui septin- (adv.) or not to say more (subst.), Plaut. Aa are, v. n. [v. andruo], to dance around, in
gentos jam annos amplius numquam muta- 1, 3, 51; but some of them would admit of the Salian religious festivals: praesul ut
tis legibus vivunt,Cia FI. 63: pugnatum duas only one explanation; as, ne quos amplius amtruet, inde vulgus redamtruat, Lucii ap.
amplius horas, Li v. 25,19,15 Weissenb.: duo Rhenum transire pateretur, Caes. B. G. 1,43. Fest. p. 270 Mull.
Sup.: amplissime. I. Lit., very largehaud amplius milia peditum effugerunt, id.
amuletum, i? (Arab, hamalet),
28, 2: decem amplius versus perdidimus, ly, most abundantly: ut quibus militibus symputnetic preservative against sickness,
Plin. Ep. 3, 5,12: tris pateat caeli spatium amplissime (agri) dati adsignati essent, in etc., , an amulet (usu. hung
non amplius ulnas, Verg. E. 3, 105. () the largest shares, Cie. Phil. 5, 53: duumvi- around the neck): veneficiorum amuleta,
With the comp. abl. (rare but class.): cum ri (deos) tribus quam amplissume tum ap- Plin. 29, 4,19, 66; so id. 30,15, 47, g 138
jam amplius horis sex continenter pugna- parari poterat stratis lectis placavere. Liv. ai
5, 13, 6 Weissenb.H, Fig., most generretur, Caes. B. G. 3 , 5 ; 4.37: pugnatum amAmulius, i m.,= , son of Proously, most handsomely: qui amplissime de
plius duabus horis est, Liv. 27, 12: neque
salute mea decreverint, Cia Dom. 44: am- ca*, king in Alba, who expelled his brother
triennio amplius supervixit, Suet. Caes. 89 plissime laudare, in the handsomest style, Numitor, and ordered his grandsons Romuuti non amplius quinis aut senis milibus Plin. 18, 3, 3, I I ; Suet. Calig. 15: honores lus and Remus to be thrown into the Tiber;
passuum interesset, Caes. B. G. 1,15; 1,23 amplissime gessit, Cie. Verr. 2, 112: pater hence, dirus, Ov. F. 4, 53; cf Liv. 1 , 3 sq.:
2 , 7 ; 6,29: non amplius patet milibus quin cum amplissime ex praetura triumphasset, injustus. . M. 14, 772 aL
que et triginta, Sali Fragm. Hist. 4, I, 34 with the greatest pomp, id. Mur. 15: placere
amulum, amylum.
Kritz: est ab capite paulo amplius mille eum quam amplissime supremo suo die efamurca (better than amurga), ae,
passibus locus, Plin. Ep. IO, 9 0 , 1 : ab Capsa ferri, should be carried forth with every pos- /, = (cf. Serv. ad Verg. G. 1,194),
non amplius duum milium intervallo. Sali sible solemnity, id. Phil. 9,7,16. V. on this the watery part that flows out in pressing
J. 91, 3: (Catilina) cum initio non amplius word, Hand, Ture. I. pp. 287-296.
olives, the lees or dregs of oil, Cato, R. R. 91;
duobus milibus (militum) habuisset, id. C.
A m p - s a n e t u s (better than Arn-)* i, 101; 103; Varr. R. R. 1, 64; Col. 12, 50, 5;
56,2; so, denas alii, alii plures i uxores) ha- 77i., a lake in Italy, highly dangerous from Plin. 15, 8, 8, g 33; Verg. G. 3, 448.
bent, set reges eo amplius, id. J. 80, 7. its pestiferous exhalations (hence, in the
* amurcarius, a, um, adj. [amurca],
And proh. the following ambiguous cases: poets, the entrance to the infernal regions), pertaining to the lees of oil (v. amurca):
1
cum mille non amplius equitibus, Sali J. now Le Mofete or Lago d" Amante, Verg. A. dolia, Cato, R. R. 10, 4.
105,3: oppidum non amplius mille passuum 7, 565; Cie. Div. 1, 36; Plin. 2, 93, 95, 208.
t a m f l f f i f l , ae, /, = , ignorance
abesse, id. i b. 68, 3.() With quam (postampulla, a e > / [amb- ana olla, as hav- of music, Varr. ap. Non. p. 171, 30.
Aug. and eccl.): non amplius, cum pluri- ing handles on both (opposite) sides, or an
t amusos, i ni.,= , one unmum, quam septem horas dormiebat, Suet. irreg. dim. of amphora]. I, A vessel for skilled in music, * Vitr. I, I med.
Aug. 78: nec amplius quam septem et vi- holding liquids, furnished with two handles
amussis, is,/ [etym. una; perh. from
ginti dies Brundisii commoratus, id. ib. 17: and swelling in the middle, a flask, bottle, am- and assis=axis, a plank, i.e. something
jar,
pot,
etc.
(also
made
of
leather),
Plaut
Toto triennio semel omnino eam nec ampliflat, straight, moved about a surface in adus quam uno die paucissimis vidit horis, id. Merc. 5, 2, 86; id. Pera 1, 3, 44; Cia Fin. justing it] (acc. amussim, v. Neue, ForTib. 51: demoratus dies non amplius quam 4, 12 ai. * . Proh. on account of its ment. I. p. 198; abl. and plur. not used; only
octo aut decem, Vulg. Act. 25,6: ut non am- shape, like , of inflated discourse, ante- and post-class.), a rule or level, used
plius apud te quam quarta (pars) remane- swelling words, bombast: proicit ampullas by carpenters,masons, etc.: amussis: taburet, Plin.Ep. 5,19: ut vexillum veteranorum, et sesquipedalia verba, * Hor. A. P. 97; et la, qua utuntur ad saxa leviganda,Varr. ap.
non amplius quam quingenti numero, co- Cie. Att 1,14, and ampullor.
Non. p. 9,17; Aus. Idyll. 16, I I ; et Sisenn. ap.
pias fuderint, Tae. A. 3, 21: haud amplius
ampullaceus, a, nm, adj. [ampulla], Charis, p. 178 P.; Paul ex Fest. p. 6 fill.
quam ducentos misit, id. ib. 14, 32: insidi- in the form of a flask, big-bellied: a collo In class. Lat. in the adv. phrases, I, ad
antur ei ex iis viri amplius quam quadra- ampullacea (pira) appellant, a tankard- amussim (also written as one word, adginta, Vulg. Act. 23, 21. d. (a) Amplius, pear, Plin. 1 5 , 1 5 , 1 6 , 1 55: so Coi. 8, 2,15.
amussim or atamussim), according
t 1 . of judges when they deferred an imampullarius, i, m - [id], a flask-mak- to a rule or level, i. e. accurately, exactly:
portant case for future examination: Am- er, Plaut. Rud. 3, 4, 51; besides only in In- adamussim non est numerus, Varr. R. R. 2,
plius adeo prolixum temporis spatium sig- scr. Orell. 4143.
1, 26: talionem ad amussim aequiparare,
nificat, ut judicesquotienscunque significa* ampullor, "tus, I, v. dtp. [id. II.J, to Geli. 20,1, 34 Hertz: ut judicium esse facrent, adhuc se audire velle, amplius dice- make use of a bombastic style of discourse, tum atamussim diceres, id. 1, 4 , 1 id. I F ,
bant. Itaque negotium differebant, unde = (proh. coined by Hor.): tragica examussim, according to a rule, exactly,
hodieque ampliari judicium differri dicitur, ampullatur in arte, Hor. Ep. I, 3,14.
quite: Ne ista edepol, si vera haec loquiCharis. 176 P.; so Don. ad Ter. Eun. 2 , 3 , 3 9 ;
tur, examussimst optuma, Plaut. Am. 2, 2,
amp0tatlO,
i
s
,
/
[amputo],
a
pruncf. also amplio and ampliatio: cum consu213 (with the forms adamussim and exales re auditi amplius de consilii sententia ing, lopping off of branches, tendrils, eto. mussim, et the Gr. and ).
pronuntiavissent, Cie. Brut. 22, 8 6 : antea I, L i t : sarmentorum, * Cie. Sen. 1 5 . I f ,
* amussito, are, . a. [amussis], to
vel judicari primo poterat vel amplius pro- Meton ..the part that has been cut off, a make according to rule, i. e. accurately, nicecutting,
Plin.
12,25,
54,
l
i
a
nuntiari, id. Verr. 2 , 1 , 2 6 : ut de Philodamo
ly : emussitata indoles, Plaut MiL 3, 1, 38
am-putO, avi, atum, 1, v. a, to cut RitschL
amplius pronuntiaretur, id. ib. 2 , 1 , 29.
And metaph.: ego amplius deliberandum around, to cut away or off, to lop off, prune.
amussium, i, n [id], a horizontal
censeo, Ter. Phorm. 2, 4, 17.() Amplius I. L i t , esp. of plants: amputata id est cir- wheel for denoting the direction of the
non petere, judicial t. phr., to bring no for- cum putata, Paul, ex Fest. p. 24 Mull.: vi- wind, Vitr. 1, 6.
titer action, to make no further claim: quid tem ferro, Cia Sen. 15: mergum, Col. 4,15,
Amyclae, 8,/,='5. \,uA
ita s a t i s n o n dedit, AMPLIVS [A SE] NEMINEM 1 4: cacumen (ulmi), Plin. 16,32, 57, 132.
PETITVRVM? Cie. Rosa Com. 12,35: Tibi ego, Of other things: praeceidit caulem testis- town in Laconia, in a beautiful, fertile reBrute, non solvam, nisi prius a te cavero que una amputat ambo, Lucii. 7,22 Milii.: gion, the residence of Tyndarus and the
amplius eo nomine neminem, cqjus peti- pestiferum in corpore. Cie. Phil. 8, 5: ume- birthplace of Castor and Pollux; also retio sit, petiturum, id. Brut. 5 , 1 8 : sunt duo, ros, to mutilate, Sen. Thyest. 761: ex ipso nowned on account of its temple and Colosquae te rogo: primum, ut si quid satis dan- vertice capillos, Plin. Ep. 7, 27, 12: caput, sus of Apollo, now Agios Kyriaki, Mart.
9,104; . M. 8, 314; cf. Mann. Graea 616.
d u m erit, A M P L I v s EO NOMINE NON PETI, c u Suet. Galb. 20 : manus. id. ib. 9: pollices,
res etc., id. Fam. 13,28 A: quod ille recusarit id. Aug. 24 et saep. In Pliny also of things I I , An unknown town in Latium, between Cajeta and Tarracina, Verg. A. 10,
satis dare amplius abs te non peti, id. A t t I,
that are bitten off: caudas mugili, Plin. 9,
8,1.() Hoc amplius, beside the general use
564, called tacitae, as being conquered be62, 88, 1 8 5 . . Trop., to lop off, curtail,
given above (II. Comp. b. a), as t. phr. of sencause it was forbidden to announce the
shorten, diminish: amputata inanitas omatore when they approved a measure, but
approach of an enemy; cf. Serv. ad h. 1.;
nis
et
error,
removed,
banished,
Cie.
Fin.
I,
amended it by addition: Servilio adsentior
Sil. 8. 35, and Mann. Ital. 1, 681.Hence,
et HOC AMPLIVS OENSEO, magnum Pompeium 13: volo esse in adulescente, unde aliquid III. De r i V. A. Amyclaeus, a, um,
fecisse eta, Cia PhiL 12,21, 50: cui cum es- amputem, id. de Or. 2, 21: licet hinc quan- of Amyclae (in Laconia)', canis, verg. G.
sem adsensus, decrevi HOC AMPLIVS, ut etc., tum cuique videbitur circumcidat atque 3, 3 4 5 : fratres. Castor and Pollux, Stat.
id. ad Brut. I, 5 , 1 ; so Seneca: fortasse et amputet, id. ib. I, 15, 6 5 : longa colloquia, Th. 7, 4 1 3 ; cf. . H. 8, 71: corona, which
post omnes citatus nihil improbabo ex iis, Sen. Med. 530: numerum legionum, Tae. were received in pugilistic games, very freq.
quae priores decreverint, et dicam HOC AM- H. 2, 69. In rhet.: amputata loqui, in a in Amyclae, Mart. 9. 74. o e t. for SparPLIVS CENSEO, Vit Beat. 3, 2: Quaedam ex disconnected manner, in abrupt sentences, tan, SiL 6, 504. B. Amyclanus, a,
istis sunt, quibus adsentire possumus, sed Cie. Or. 5 1 : amputata oratio et abscisa, um, belonging to Amy cia in Latium, Plin.
HOC AMPLIVS CENSEO, id. Q. N. 3 , 1 5 , 1 . ( ) concise, Plin. Ep. I, 20, 18.
14, 6, 8, 61.
To this may be added the elliptical phrases,
Ampycides, ae, m. patr., = 'nihil amplius and si nihil amplius: ni- , son of Ampycus, i. e. the seer Mopsus,
Amyclides, ae, m- patr., a male dehil amplius, denoting that there is noth. M. 12, 456; 8, 316.
scendant
of Amyclas, the builder of Amying farther than has been declared: sese
clae, i. e. Hyacinthus, . . 10,162.
Ampycus, i,
= ".
I. A
ipsum abs te repetit. Nihil amplius, Cie.
t amycticus, a, um, adj.,= ,
Verr. 5,49,128; (res publica) ulta suas inju- priest of Ceres, . . 5. HO s q . H , Farias est per vos interitu tyranni. Nihil am- ther of the seer Mopsus, Hyg. Fab. 14; 128.
scratching; hence, of medical remedies,
plius, id. Fam. 12,1,2; and, si nihil amplius,
AmpyX, ^cis, .,=".
I, One of sharp, biting, Cael. Aur. Tard. 2, 6; Theod.
marking a limit, if nothing more, at least: the Lapitha; acc. Ampyca, v. . 12, 450. Prisc. 2^5.
excedam tectis? An, si nihil amplius, obAmycus, i) mi = *. I. Son of
I I , One of the companions of Phineus,
stem ? . M. 9,148.
Neptune, king of the Bebryciae, Val. FI. 4,
changed to stone by Perseus, . M. 5,184.
The form amplius has the ambiguity
am-segetes: quorum ager viam 148. I I , A centaur slain in the contest
with the Lapitha, . M. 12, 245. H I , A
of the Engl, word wore, which is sometimes tangit, Paul, ex Fest. p. 21MQI1.
Trojan, Verg. A. 10, 704.
an adj., sometimes a subst, and sometimes
t am-termini: qui circa terminos
t amygdala, ae, / , = \.
I.
an adv., and some of the above examples provinciae manent, Paul, ex Fest. p. 17
would admit of different classifications; as. MulL
An almond, Cato, R. R. 8, 2; Col. 6 , 1 0 , 1 2 ;
AN
AN
TO.,
i n
AN
ego istuc, ei esse te hilarem videro. Ar.
An tu esse me tristem putas? (where
nonne me hilarem esse vides? is implied),
Plaut. As. 5, I, IO: Ch. Sed Thais multon
ante venit? Py. An abiit jam a milite? Ter.
Eun. 4. 5, 7 : An ego Ulixem obliscar umquam ? Att. Trag. Rei. p. 199 Rib.: An parum
vobis est quod peccatis ? Vulg. Josh. 22,17:
est igitur aliquid, quod perturbata mens melius possit facere quam constans? an quisquam potest sine perturbatione mentis irasci ? Cie. Tuso. 4,24,54; cf. id. Clu. 22; id. Off.
3, 29: Debes hoc etiam rescribere, sit tibi
curae Quantae conveniat Munatius; an
male sarta Gratia nequiquam c o i t . . . ? or
is perhaps, etc., Hor. Ep. I, 3, 31 . and .
So esp. in Cie., in order to make the
truth of an assertion more certain, by an
argumentum a minore ad majus: cur (philosophus) pecuniam magno opere desideret vel potius curet omnino? an Scythes
Anacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostrates philosophi non potuerunt?
Cie. Tuso. 6, 32, 89 sq.: An vero P. Scipio
T. Gracchum privatus interfecit, Catilinam
vero nos consules perferemus? id. Cat. I,
I; so id. Rab. Perd. 5; id. Phil. 14,5,12 Muret.; id. Fin. 1 , 2 . 5 , ubi v. Madv.It sometimes introduces a question suggested by
the words of another: He. Mane. Non dum
audisti, Demea, Quod est gravissimum?
De. An quid est etiam anplius? Is there
then etc., Ter. Ad. 3,4, 21: sed ad haec, nisi
molestum est, habeo quae velim. An me,
inquam, nisi te audire vellem censes haec
dicturum fuisse? Cie. Fin. 1 , 8 , 2 8 ; 2,22,74;
id. Tuso. 5,26,73; 5,12,35; id. Brut. 184; id.
Fat. 2 . 4 ; v. Madv. ad Cie. Fin. I, 8, 28.It
sometimes anticipates an answer to something going before: At vero si ad vitem
sensus accesserit, ut appetitum quendam
habeat et per se ipsa moveatur, quid facturam putas? An ea, quae per vinitorem antea consequebatur, per se ipsa curabit?
shall we not say that, must we not think
that etc., Cie. Fin. 5,14, 38, ubi v. Madv.
B. An non, and in one word, annon (in
direct questions more freq. than necne):
isne est quem quaero an non ? Ter. Phorm.
5, 6 , 1 2 : Hocine agis an non? id. And. 1,2,
15: Tibi ego dico an non? id. ib. 4, 4, 23:
utrum sit an non voltis? Plaut. Am. proL
5 6 : utrum cetera nomina in codicem accepti et expensi digesta habes annon ? Cie.
Eosc. Com. 3 ai. Also in indirect questions = necne, q. v.: abi, vise redieritne jam
an non dum domum, Ter. Phorm. 3,4, 5: videbo utrum clamorem opere conpleverint,
an non est ita, Vulg. Gen. 18, 21; 24, 21.
J\ An ne, usually written anne. pleon, for
an. a. In direct questions: anne tu dicis
qua ex causa vindicaveris? Cie. Mur. 26.
b. In indirect questions: nec. aequom
anne iniquom imperet, cogitabit, Plaut
Am. I, I, 19 ; id. Ps. I, I, 122: percontarier, Utrum aurum reddat anne eat secum simul, id. Bacch. 4, I, 4 : Nam quid
ego de consulato loquar, parto vis, anne
gesto? Cie. Pis. I, 3: cum interrogetur, tria
pauca sint anne multa, id. Ac. 2, 29: Gabinio dicam anne Pompeio, an utrique, id.
Imp. Pomp. 19, 57; so id. Or. 61, 206: Quid
enim interest, divitias, opes, valetudinem
bona dicas anne praeposita, cum etc., id.
Fin. 4, 9,23 Madv.; August ap. Suet. Aug.
69 aL (for the omission of the second disjunctive clause or the particle necne representing it, v. utrum; instances of this
usage in eccl. Lat. are, Vulg. Lev. 13,36; 14,
36; ib. Num. 11.23 ai.).II, In disjunctive
clauses that express doubt, or. A, Utrum
stultitia facere ego hunc an malitia Dicam,
scientem an imprudentem, incertus sum.
Ter. Phorm. 4, 3, 54: ut nescias, utrum res
oratione an verba sententiis illustretur, Cie.
de Or. 2,13,56: honestumne factu sit an turpe, dubitant, id. Off. 1 , 3 , 9 : nescio, gratulerne tibi an timeam, id. Fam. 2 , 5 ; Caes. B.G.7,
5: pecuniae an famae minus parceret, haud
facile discerneres. Sali. C. 25,3; so id. ib. 52,
IO; Suet. Aug. 19; id. Tib. IO; id. Claud.
1 5 : cognoscet de doctrina, utrum ex Deo
sit an ego a me ipso loquar, Vulg. Joan.
7, 17 ; ib. Eccl. 2,19 aL B. An sometimes denotes uncertainty by itself, without a verb of doubting (dubito, dubium
or incertum est, etc., yet in such cases
the editors are divided between an and
a u t ; cf. Mos. and Orell. ad Cie. Rep. 1,
12): verene hoc memoriae proditum est
t anaclinterium, i>
= ? -; in sculpture, wrought
or carved in bas-relief, Inscr. Orell. 3838.
Hence, subst.: anaglypta, orum, n.,
work in bas-relief, Plin. 33, 11, 49, 139,
where the old form was anaglypha.
Anagnia, ae, f,= 'A <, a town in
Latium, the chief seat of the Hernici, now
Anagni, Cie. Att 16, 8,1; Liv. 45,16; Plin.
34, 6,11, 23; cf. Mann. Ital.1,665.Hence,
Anagninus, a? um, belonging to Anagnia, Cie. Dom. 'so.Subst.: Anagninum,
i, n., an estate near Anagnia, Cie. Att. 12,1.
Plur.: Anagnini, orum, m., its inhabitant Cie. Phil. 2, 41; Plin. 3, 5, 9, 63.
AN AT
A N CE
ANCI
.
f. Lit., to anathematize, to put
under the ban: aliquem or aliquam rem,
Aug. Ep. 7 5 . f f . In g e n . , to curse,\ulg.
1 Macc. 5, 5; ib. Marc. 14, 7 1 . f f f . To detest: aliquid, Hier. Ep. 75.Form ana
themo, Aug- Serm. 164; id. Temp, 3 ; id.
Ep. 95.
anathemo, are, v. anathematizo,
t anathymiasis, is, / , = , a rising vapor, Petr. 47; Theod. Prise.
2, 2 , 1 .
anaticula, ae, / dim. [anas], f, A little duck, a duckling, * Cie. Fin. 5,15, 42.
f f. In Plaut., a term of endearment, duckie,
* As. 3,3,103.
a m i t i n u s , a, um, adj. [id.], of or pertaining to the duck: Utinam fortunam
nunc [ e g o ] anatinam uterer, Uti quom
exivissem ex aqua, arerem tamen, * Plaut.
Rud. 2, 6,49.Hence, a n a t i n a , a e , / (sc.
caro), duck-flesh, duck, Petr. 56, 3.
t anatocismus, i, m-i ,
interest upon interest, compound interest
(twice in Cie.): centesimae cum anatocismo anniversario, Cie. Att. 5, 21, I I ; 5, 21,
12; Inscr. Orei! 4405.
^ t anatomia or anatomica, ae, also
anatdmice, e S , / , = or (sc. ); in medicine, anatomy, Cael.
Aur. Acut. 1, 8; Macr. S. 7, 15.Hence,
anatomicas, i, m - (SC. medicus), an
anatomist, Macr. S. 7 , 1 3 ; Amm. 28, 4 fin.;
Aug. Civ. Dei, 22, 24.
t anatonus, a,
adj., = <WTOVOP,
extending upwards (opp. catatonus), Capitula, Vitr. 10, lb fin.
ana tresis, i s , / , = a m i c a t ? , a boring
through, CaeL Aur. Tard. 2 , 1 .
a n a u d i a , a e , / , = a, loss of speech,
dumbness, Cael. Aur. Acut. 2,10.
Anaurus, i,
= ", a river in
Thessaly, that rises near the foot ofi Pelion,
Luc. 6, 370.
Anaxagoras, ae, m., = ',
a distinguished Greek philosopher of Clazomenae, teacher ofi Pericles and Euripides,
Lucr 1, 830; Cie. de Or. 3, 34; id. Brut. 11;
id. Ac. 2 , 3 1 ; 2,37 ai.; Quint. 1 2 , 2 , 2 2 ; Val.
Max. 5 , 1 0 ; GelL 15, 20 ai.
Anaxarchus, i, w . , = ', a
philosopher ofi Abdera, and follower of the
philosophy of Democritus, Val. Max. 3, 3,
n. 4 ; Ov. Ib. 573.
Anaxarete, e s . / , a rich and beautiful maiden of Cyprus, who, disdaining the
love of Iphis, was changed to a stone, v. M.
14, 699.
Anaximander, dri, w., = ', a distinguished Ionian philosopher of
Miletus, Cie. Div. 1, 50; id. N. D. I, IO ai.
t ancaesa, orum, . [am-caedo], an old
word for caelata: vasa sic dicta, quod circumcaedendo talia fiunt, Paul, ex Fest.
p. 20 Mull.
Ancaeus, i, ra.,== , an Arcadian, slain by the Calydonian bear. . M. 8.
315; 8, 401; 8, 519.
t ancala, ae, or -e, es, fi, =
(the bent arm), the bend ofi the knee, the
knee, Cael. Aur. Tard. 5 , 1 .
Ancalites, um> mi a people in Britain,
otherwise unknown, Caes. B. G. 5, 21.
anceps (once ancipes, Plaut. Rud. 4, 4,
114; cf. Charis, pp. 67 and 96 P . ; Prisc.
p. 754 P . ; with this form cf. procapis, Paul,
ex Fest. p. 225 Muli., and Corse. Ausspr. II.
pp. 398, 591; abl. sing, always ancipiti), cippis, adj. [an-caput; cf. Paul, ex Fest. p. 19
MQ11.].
f. L i t . , that has two heads, twoheaded (cf.: biceps, praeceps, etc.; so only
in the poets): Janus, . M. 14, 331; so id.
F. 1, 95 (cf.: Janus bifrons, Verg. A. 7,180).
Hence also of a mountain which has two
summits, two-peaked: acumen. . M. 12,
337.ff. In gen.
A . 1 . O f a n object
whose qualities have significance in two
respects, double, that extends on two opposite
sides (while duplex is an object that exists
in separate forms, twice. Thus anceps sententia is an opinion which wavers, fluctuates between two decisions, while duplex
sententia is a twofold opinion): Post altrinsecus ancipes securiculast, the axe cuts oti
two sides, is two-edged. Plaut. Rud. 4 , 4 . 1 1 4 ;
so, ferrum, Lucii. ap.Non. p. 245,17, and Lucr.
6,168: securis,Ov.M.8,397 ai.Also,poet.,
t Anapauomene, es, /, = -
(she that rests), a painting of the Theman Aristides, Plin. 35, IO, 36, 99; cf. Anapauomenos.
t Anapaudmenos, i, ., = / (he that rests), a painting of Protogenes. which represents a satyr as leaning
idly against a tree, Plin. 35,10, 36, 106.
Anaphe. 6 s , / , = ', an island that
rose of itself (i. e. volcanic) in the Cretan
Sea, now Namfi or Namfio, . M. 7, 461;
Plin. 2, 87, 89, 8 202; Amm. 17,7.
t anaphora,ae, f,=.
I. a
irising or mounting up, the rising of the
stars, Plin. 7 , 4 9 , 5 0 , 160; Firm. Math. 3,3.
I f . In rhet. A. The bringing up or repetition of a word at the beginning of successive clauses, e. g. Cie. Verr. 2, 2, IO: Verres
calumniatores apponebat.Verres adesse .iubebat, Verres cognoscebat, etc., Don. p. 1773
P . ; Charis, p. 250 P . ; Diom. p. 440 P. B.
The improper reference of a word to a preceding word, e. g. Sail. C. 1 8 , 1 : coniuravere
pauci, in quibus Catilina: de qua (se. eonjuratione), etc., Diom. p. 440 P. (Kritz here
reads de quo ; cf. Kritz ad b. 1.).
t anaphoricus, a, um, adj. , .
f. In astronomy, adjusted according to the rising of the stars: horologium,
Vitr. 9, 9. f f . In medicine, bringing up
blood, spitting blood, Firm. Math. 3,13.
Anapis, is, or -us, i, m. f . Brother of
Amphinomus, q. v . f f . A river in Sicily,
which empties into the bay of Syracuse, now
Anapo or Fiume di Sortino, . M. 5, 417;
id. F. 4, 469.
t anathematizo, re,
u e
v. a., = uvaq-
Ancharius,
Ancharianus,
a wall, which projects above more than below, and supports something; a console or
volutetur. 4 , 6 . | H . The knobbed bars of
a hydraulic engine, Vitr. 10, 13. I V .
Forked poles for spreading nets (pure Lat.,
ames, Hor. Epod. 2, 33), Grat. Cyn. 8 7 . V .
The arm of a chair, CaeL Aur. Tard. 2, L
V I . A kind of drinking-vessel in an alehouse, Dig. 33, 7,13.
2. Ancon, onis, fi [v. ango], a headland and bay, as the name implies, on the
coast of Pontus, east of Amisus, now Derbend Bournow, VaL FI. 4, 600; cf. ApolL
Rhod. 2, 369.
3. Ancon, onis, or Ancona, ae, fi
[v. ango],', an ancient seaport town
in the north of Picenum, situated on a promontoryforming a remarkable curve or elbow,
as the name implies, founded by the Syracusana, still called Ancona; form A n c o n a .
Cie. Phil. 12, 9, 23; id. Fam. 16, 12, 2; Caes.
B. C. I, I I ; Plin. 2, 72, 74, g 182; 3, 13, 18,
111 sq. ai. Form AncOn, Mel. 2, 4, 6;
Cat. 36, 13; Sil. 8, 438; Juv. 4, 40 ai.; and
in a pun: Cingulum nos tenemus; Anconem amisimus, Cie. Att. 7, II, I.
Andania, ae, fi, =A, a very ancient town of Messenia, now Andorossa, Liv.
36, 31.
1. Andes, tam, or Andecavi
ANFR
ANGO
AN G U
,
=
&<
[introd.
plant, now unknown, perh. zoophyte, Plin.
into the Greek from the Persian], a mes- L i t . , to bind, draw, or press together; of
27, 4, 9, 25.
the throat, to throttle, strangle (so ;
t androsaemon, !,**> = & senger, a courier. Lucii. ap. Non. p. 21,21.
in this signif. antiquated; hence, in class,
Angrea,
a
e
,
/
,
town
in
Thessala,
Liv.
(man's blood), a kind of St. Jolvn's-wort,
perh. only in the poets; in prose, instead
with blood-red, juice: Hypericum perfora- 3 2 , 1 3
it, suffocare; cf. Diom. p. 361 P.): angit
+ angelicus,a, um, adj., = uy^eXtKoi of
tum, Linn.; Plin. 27, 4,10, 26 sq.
inhaerens Elisos oculos et siccum sanguine
(suitable
or
pertaining
to
messengers).
I.
t0
run
andrnare,
back : a Graeco
guttur, Verg. A. 8,260; so id. G. 3,497: cum
Angelicum metrum, a dactylic measure (so
verbo , Paul, ex Fest. p. 9 Oil.
colla minantia monstri Angeret, Stat. Th. 4,
on account of its rapidity of move828 ; 6, 270; S i ! 13,584.Hence, of plants,
+ aneclogistus, a, uni, "., = *- called
ment), Diom. p. 512 P . ; Victor, p. 2531 P.
to choke, Col. 4 , 2 , 2 ; 6,27,7 ai.11. etaph.
yiarot (not giving account), a guardian
I I . Belonging to angels, angelic: habens
A. To cause (physical) pain ; lience, angi,
who was not obliged to give account of his
vultum angelicum, * Vulg. Jud. 13, 6: pato feel or suffer pain, Plin. 10, 60, 79, 8 164.
proceedings, but had discretionary power.
nes, Prud. Tetr. 11.
B. Most freq. of the mind, to distress,
Dig. 26, 7, 5, g 7.
* angelificatus, a, um, qs. part, of torment, torture, vex, trouble; and angi, to
anellus (not ann-)) i , m dim. [anulus],
a little ring: aureolus, Plaut. Ep. 6, 1, 34; angelifico, changed into an angel: caro, feel distressed, to suffer torment. etc.: ilium incommodis dictis angam, Plaut. Cas.
*Lucr. 6 , 9 1 1 : cum tribus anellis, * Hor. S. Tert. Res. Cara. 25.
angellus, i, m- dim. [angulus], a little 2,1, I I : cura angit hominem, * Ter. Phorm.
2 ' 7\? angle or comer (only ante- and post-class.), 1, 3, 8; * Lucr. 4, 1134: cruciatu timoris
t a n e m O n S , es, fi , anem- * Lucr. 2, 428; Arn. 7, p. 253.
angi? Cie. Off. 2, 7, 25: multa sunt, quae
one, i. e. wind-flower, Plin. 21, II, 38, 8 65;
+ angelus,i,m, == . I.u4 mes- me sollicitant anguntque, id. Att. I, 18 :
21, 23, 94, 8 164 (in the latter pass. Pliny
senger, Sen. Ep. 20 med. dub.: Vulg. Matt. angebar singularum horarum exspectatio
says it was so called because it opened its
II, 10. I I . An angel.
A. In bon. part, ne, id. ib. 9 , 1 et saep.; Liv. 2, 7; 2 1 , 1 ai.:
flowers only when the wind blew; it grows
very freq. in the Vulg., theChurch fathers, ne munere te parvo beet aut incommodus
most abundantly in Alpine districts of
Aug., Tertull., Jerome, etc. B. In mal. angat (cruciet, cum non vult dare quod
warmer regions).
part.: Diabolus et angeli ejus, Vulg. Matt. poscis, Cruqu.), Hor. Ep. I, 18, 75: ad huAnemurium, i, .,=*, a 25,41: angelus Satanae, ib. 2 Cor. 12,7 ai. mum maerore gravi deducit et angit, id.
promontory and town of Cilicia, now AneAngerona (-ia, Macr), ae, fi. [ango], A. P. HO: poeta, meum qui pectus inanivxiir, Liv. 33,20; Plin. 5,27,22,8 93. Hence,
ter angi
in torturing suspense, id. Ep.
the goddess ofi Suffering and Silence, Plin. 3,
Anemuriensis, , adj., of or pertaining 5, 9, 8 65; Macr. S. 1 , 1 0 ; Inscr. Orell. 116. 2, I, 211 aL : P o m p e i u s . . . curis animum
to Anemurium Civitas, Tae. . 12,65.
Hence, Angeronalia, ium, n., her mordacibus angit, Lue. 2, 680 sq.: Ea res
+ anethum, i, n., = , dill, anise :
festival, Varr. L. L. 6, 23 Muli.; PauL ex animum illius anxit, GelL I, 3: (aemula
Anethum graveolens, Linn.; Verg. E. 2 , 4 8 ;
eam) vehementer angebat, Vulg. I Reg.
Fest. p. 17 Mull.
Plin. 19, 8, 52, 8 167; Vulg. Matt. 23, 23.
I, 6 . W i t h de (in respect t o ) : de Statio
angina (for the quantity of the pen., manumisso et non nullis aliis rebus ant a n e t i c u s , a, um, adj., = uveriKot,
remitting, abating; of sickness, Theod. v. the folL examples, and cf. Wagner ad gor, Cie. Att. 2, 18 fin.: de quo angor et
Plaut. Trin. 2, 4, 139), ae, f. [ ; v. crucior, id. ib. 7, 22. Sometimes with
Prisc. 3, 3.
anfractibus, a, um, adj. [anfractus], ango]. I. The quinsy, as suffocating: Inspe- gen. (on this const, cf. Roby, II. 8 1321):
roundabout, prolix: locutio, Aug. Serm. 135. rato abi it quam una angina sustulit hora, Lu- absurde facis, qui angas te animi, Plaut.
1. anfractus (not amfr-), a, um, cii. ap. Non. p. 35,9: Sues moriuntur angina Ep. 3, I, 6: (Sthenius) angebatur animi
P. a. [qs. from anfringo], winding, bending, acri acerrume, Plaut. Trin. 2 , 4 , 1 3 9 : Angina necessario, quod etc., Cie. Verr. 2, 34, 84.
crooked : spatia, Amm. 29, 5. Hence, verti sibi mixtum sale poscit acetum, Ser. But Cie. also uses the abl.: angor animo,
subst.: anfractum, i, . a winding, a Samm. 282; Cels. 2, IO; 4, 4; Plin. 23, 2, 29, Brut. 2, 7: audio te animo angi, Fam. 16,
crook, curve (ante-class, for the class, an- 8 61 ai.: anginam vinariam habere dicun- 142; and acc. to some edd. Tuso. I, 40, 96
fractus, us) : terrarum anfracta, Att. ap. tur, qui vino suffocantur, Paui. ex Fest. Seyff. (v. further on this gen. e. v. animus).
Varr. L. L. 7, 8 15 Mull. (Trag. Rei. p. 151 p. 28 Milii. I I . T r o p . : angina mentis,
angor, oris, m. [ango],= angina. I. A
Rib.): in anfracto,Varr. ib.: cavata aurium distress of mind, produced by physical dis- compression of the neck, a strangling: ocease,
Tert.
Anim.
48.
anfracta, Varr. ap. Non. p. 193,5.
cupat fauces earum angor, the quinsy, Plin.
angiportus, ", m. (and angipor- 8,27,41, 8 100: aestu et angore vexata, i.e.
2. anfractus (not amfr-), ns, m. [id.],
n
c
f
-> Prisc. p. 714 P.) [ang- as in aestu angorem ac prope suffocationem efpr. a breaking round; hence, a bending, t u m ,
recurving, turning (in the ante-class, per. angustus, and portus; cf. Varr. L. L. 5, 8 145 ficiente, Liv. 5,48.Far oftener, H. ro p.,
rare; v. the preced. art.). I. L i t . : quid Mull; Paui ex Fest. p. 17 MulL], a narrow anguish, torment, trouble, vexation (as a
uicarius ea figura (sc. sphaericA) quae ni- street, lane, or alley, Paui ex Fest. 1.1.; cf. momentary feeling; while anxietas deli incisum anfractibus, nihil eminens, ha- Dig. 16, 59; Plaut. Cist 1, 2, 5; id. Most. 6, notes a permanent state): est aliud irabere potest ? Cie. N. D. 2, 18, 47.Hence, 1 , 6 : viae omnes angiportusque, Cie. Div. I, cundum esse, aliud iratum, ut differt anxiof the circular motion of the sun (acc. to 32, 69; * Hor. C. 1, 25, 10; Plaut. Ps. 4, 2, 5; etas ab angore; neque enim omnes anxii,
the ancient belief): solis anfractus, a cir- 4, 7,137; id. Cist. Fragm. ap. Non. p. 190,10; qui anguntur aliquando; nec qui anxii,
cuit, revolution, Cie. Rep. 6, 12; cf. id. Leg. Ter. Ad. 4, 2, 39; id. Eun. 5. 2, 6: angiporto semper anguntur, etc., Cie. Tusc. 4,12, 27:
2, 8.Of the crookedness of horas: cornua toto deerrare, Auet. ad Her. 4, 51, 6 4 : in angor est aegritudo premens, id. ib. 4, 8 , 1 8 ;
convoluta in anfractum, Plin. II, 37, 45, quadriviis et angiportis, Cat. 58, 4.
Lucr. 3, 853: anxius angor, id. 3, 993; eo
8 124.Of the coils of a serpent, Val. FI. 7,
Angitia,
ae, fi, sister ofi Medea and id. 6, 1158: animus omni liber cura et an523 ; Stat. Th. 5, 520. Also freq., particCirce, who received divine honors from the gore, Cie. Fin. I, 15, 49: angor pro amico
ularly in the histt., of the turning or windMarsi, Verg. . 7, 759 (acc. to Serv. ad Verg. saepe capiendus, id. Am. 13, 48; Tae. A; 2,
ing of a road, etc., a tortuous, circuitous
42: angor animi, Suet. Tib. 7; so id. ib. 49
A. 7,750, Medea herselfi) Sil. 8,498; Inscr.
route : si nullus anfractus intercederet,
ai.In plur.: confici angoribus, Cie. Phil.
Orell. 115; 116; 1846.Hence, Nemus AnCaes. B. G. 7, 46: illa (via) altero tanto lon2 , 1 5 ; id. Off. 2 , 1 , 2.
gitiae,
the
region
consecrated
to
Angitia,
giorem habebat anfractum, Nep. Eum. 8 , 6 :
Angrivarii, orum, TO., a German
per anfractus jugi procurrere, Liv. 44, 4: near Lucus, in the Marsian territory, now tribe in the neighborhood of the Teutoburg
anfractus viarum, id. 33,1: litorum anfrac- Luco, Verg. 1. c..; cf. Mann. Ital. 1, 615.
Forest, on both sides of the Weser, Tae. G. 33
Angli, orum,
the Angli, a branchRup.;
ofi
tus, the windings, id. 38, 7 ai.; Lue. I, 605.
id. A. 2, 8 ; 2 , 1 9 ; 2, 22; 2, 24; 2,41.
I I . T r o p . , of discourse, = ambages, cir- the Suevi in Lower Germany, Tae. G. 4 0 ;
anguen, v anguis init.
cumlocution, digression: quid opus est cir- e. A.D. 450 they united with the Saxons
* angulus, a, um, adj. [anguis], of or
cuitque et anfractu? Cie. Div. 2, 61, 127: (hence the designation Anglo-Saxons), conoratio circumscripta non longo anfractu, quered Britannia, and gave their name to pertaining to a serpent: lapsus, Sol. 24.
anguicomus ( f u r syl.), a, um, adj.
sed ad spiritum vocis apto, id. Part. Or. 6, the country,Anglia, England.
[anguis-coma], with snaky hair (only in the
Anglia, a e, fi, v. Angli.
21: quae omnia infinitus anfractus habent,
ramifications, Quint. 6, I, 15, where Bonn,
ango, xi, etum, and anxum, 3, v. a. poets): Gorgon, . M. 4, 699; cf. id. ib. 4,
and Halm read tractatus.Of legal matters, (perf. and sup. rest only on the assertion 801; Stat. Th. 1, 544.
intricacies, prolixity: judiciorum, Cie. Clu. in Prisc. p. 896 P.; Diom. p. 366 P.; part.
* anguiculus, i, m dim. [anguis],
66, 159: juris, Quint. 12, 9,3.
anctus, Paul, ex Fest. p. 24 Milii.; acc. to small serpent, Cie. Fin. 5,15, 42.
TO.,
anguifer (trisyl.), fSra, fSrum, adj. cf. Hyg. Astr. 3 , 3 9 . - 3 . The Serpent, which strait (perhaps only in prose; syn.: fauces,
f anguis-fero ], serpent-hearing: caput, Ov. Anguitenens (*?) carries in his angustum). A. Of places: Corinthus posiM. 4, 741: Gorgo, Prop. 2, 2, 8. Hence, hand, . M. 8, 182. C. P r o v . : Latet ta in angustiis atque in faucibus Graeciae,
subst.: Anguifer, fri, m. (as transi, of anguis in herba, there's a snake in the Cie. Agi. 2, 32; so id. N. D. 2, 7; id. Tuso.
?), the serpent-bearer, ttie constella-grass, of some concealed danger, Verg. E. 1,20,45: itineris, Caes. B. G. 1,39: Italia coacta in angustias, Sali. Fragm. H. ap. Serv
tion Sedentarius or Ophiuchus, CoL II, 2, 3,93.
anguitenens, eatis, adj. [anguis-te- ad Verg. A. 3,400 (97, II. p. 250 Geri.): loci,
49; cf. anguitenens.
id. C. 58, 20: quod intercidit et incuria co* anguigena, ae, m. [anguis-gigno], neo], seipent-holding; hence, subst., the loni
locique angustia. Plin. 14, 6, 8, 61:
engendered of a snake or dragon, an epithet constellation, = anguifer, transL of the Gr. angustiae locorum, Nep. Dat. 8, 4, and
,
Serpent-bearer,
Cie.
.
D.
2,
42;
of the Thebane, who sprang from dragons'
Vulg. 2 Macc. 12, 21: angustiae saltibus
ManiL 5, 384.
teeth, . M. 3, 531; cf.: draconigena urbs,
crebris inclusae, Liv. 28, I: diu in anguangularis,
e,
adj.
(angulus
J,
having
L e. Thebes, id. F. 3,865.
stiis pugnatum est, id. 34, 46: itinerum,
anguilla, a e , / dim. [anguis, Varr. L. corners or angles, angular: lapis, a square Tae. A. 15, 43 fin.: per angustias Hellestone,
Cato,
R.
R
14,
1;
CoL
5,
3,
2:
lapis,
L. 5, s 77 Muli.; but it may be directly
sponti, Suet. Caes. 63: vicorum, id. Ner.
con. with Gr. '; v. anguis], an eel. I. a corner-stone, Vulg. Job, 38, 6; and, in 38; so id. Aug. 45; id. Claud. 12; id. Oth. 9
trop.
sense,
ib.
Isa.
28,16;
ib.
Ephes.
2,20;
Lit.: Muraena anguilla, Linn.; Plin. 9, 21,
ai.B. Of other things: spiritus, shortness
38, 74 aL; Juv. 5,103.. T r o p . : an- ib. 1 Pet 2,6: pilae, comer pillars of an ar- of breath, Cia de Or. 3, 46, 181: urinae,
7,11.Hence, subst.: angula- strangury, Plin. 21, 21, 92, 160. H.
guilla est, elabitur, he is an eel; he slips cade,s Vitr.
an angular vessel, Apic. 5 , 3 aL
m
away, is a slippery fellow, prov. of a sly ris, I ) M
T r o p . A Of time, shortness, brevity,
angulatim, <^ [id.], from corner to want, deficiency : in his vel asperitatibus
man, Plaut. Ps. 2, 4, 56. . The hard
corner,
from
angle
to
angle
(post-class.):
rerum vel angustiis temporis, Cie. de Or. I,
skin of an eel, used as a whip in schools,
cuncta perlustrari, App. . 9, p. 237,26: so I: edidi quae potui, non ut volui, sed ut
Verr. ap. Plin. 9, 23, 39; Isid. Orig. 5, 27.
me temporis angustiae coegerunt, id. ib. 3,
anguimanus, a, um, adj. [anguis- id. ib. 3, p. 103; Sid. Ep. 7,9.
angulo, are, v. a. [id.], to make angu- 61; id. Verr. 2,1, 56; Cia Fil. ad Tir. Fam.
manusj, with serpent-hand, an epithet of
the elephant, because he makes quick, ser- lar or cornered, Ambros. Ep. 42. Hence, 16, 21,7: in angustia temporum, Vulg. Dan.
pent-like motions with his trunk (manus), * ancillatus, a, um, P. a., made angu- 9 , 2 5 . B . Of money or other possessions,
perh. only in Lucr. 2, 537 ; 5,1303.
lar ; with angles, angular : corpuscula, Cie. scarcity, want: aerarii, Cie. Agr. 2,14: pecuniae publicae, id. Fam. 12, 30 : rei fruanguineus, a, um, adj. [anguis], less . D. I, 24.
mentariae, Caes. B. C. 2,17: fortunae, Tae.
freq. than the folL 1. Of or pertaining to
angulosus, a, um, adj. [id.], full of .
2,38: stipendii, id. ib. 1,35: ad eas rei fathe seipent, snaky: Gorgonis comae, Ov. corners (post-Aug.; perh. only in Plin.):
Tr. 4, 7, 12. 2. Similar to a serpent in folia, Plin. 16, 23, 35, 86: acini, id. 15, 24, miliaris angustias decidit, Suet. Claud. 9.
form, serpent-like : cucumis, CoL 2, 9, 10; 29, 100: recessus, id. 4,4,5, 9: gemmae, Sometimes absol., want, indigence,poverty:
ex meis angustiis illius sustento tenuita7,10,5.
id. 37,12, 75, 196 et saep.
Cie. FiL ad Tir. Fam. 16, 21, 4: pateranguinus, a, um, adj. [id.], of or perangulus, i m - [, , crooked, tem,
nae, Tae. A. I, 75.O. Of external circumtaining to the serpent, snaky : cervix, Fac. bent, angular, Paul, ex Fest p. 11 MulL;
stances, condition, etc., difficulty, distress,
ap. Cie. Div. 2, 64: capillus Eumenidum, v. ango], an angle, a corner.
L i t A. perplexity, straits: in summas angustias
Cat 64, 193: pellis, Cato, R. R. 73: cucu- Math, t t., an angle: angulus optusus,
adduci, Cia Quint 5; so id. Fin. 2, 9, 28:
mis, Varr. R. R. 1,2, 25: adeps, Plin. 30, 5, Lucr. 4,355: angulus acutus, Plin. 12,3,29,
cum in his angustiis res esset, Caes. B. C.
12, 37: vernatio, id. 30,3, 8, 24: cor, id. 50: meridianus circulus horizonta rectis
vereri angustias, Cie. Plane. 22: an30, 3, 8, 23 aL Hence, anguinum, >
> angulis secat, Sen. Q. N. 5,17; so, ad pares 1,54:
gustiae petitionis, i. e. the difficulty of ob. (sc. ovum), a snake's egg, Plin. 29,3,12, angulos ad terram ferri, ai right angles,
taining the consular dignity, id. Brut. 47.
52.
perpendicularly, Cie. Tuso. I, 17, 40: Hoc So the Vulg. very freq. of external cirubi
suffugit
sensum
simul
angulus
omnis,
* angui-pes (trisyL), edis, adj. [ancumstances and of inward state, both iq
guis-pesj, serpent footed, an epithet of Lucr. 4, 360: figura, quae nihil habet inci- sing, and in plur.: videntes angustiam anigiants, . . 1,184; c: serpentipedes Gi- sum angulis, nihil anfractibus, Cie. N. D. mi, Gen. 42,21; so ib. Exod. 6,9; ib. Rom. 2,
2,18. B. A corner: hujus lateris alter 9; and ib. 2 Cor. 2,4: tenent me angustiae,
gantes, id. Tr. 4, 7,17.
qui est ad Cantium, Caes. B. G. 5, ib. 2 Reg. 1, 9; so ib. 2 Cor. 6, 4; 12, 10 aL
anguis (dissyl.), is (rare form an- angulus
: extremus, the extreme point, corner, 1>. Of mind or feeling, narrowness, conguen, like sang en for sanguis, Jul. VaL 13
. . 13, 884; Hor. S. 2, 6, 8; Plin. 37, IO, tractedness: non capiunt angustiae pectoris
Rer. Gest. Alex. . 1, 29 Mai.Abl. angue;
66, 178: arcae anguli, Vulg. Exod. 25,12: tui, Cie. Pis. I I : cujus animus tantis angubut angui, Enn. ap. Cie. Ac. 2, 28, or Trag.
quattuor anguli pallii, ib. Deut 22,12: hic stiis invidiae continetur, by such meanness
v. 51 Vahl.; Hor. Ep. 1,17,30; . M. 4,483
factus est in caput anguli, the corner-stone, of envy, Auet. ad Her. 4,43.E. Of scientific
MS.; cf. Prisc. p. 766 P.; in Cie. Div. 2, 31,
ib. Matt. 21,42: anguli oculorum, the comers inquiries which go too deeply into details,
66, suspected by Schneid. Gram. II. 227, on
of the eyes, Cels. 6, 6, 31: Plin. 24, 14, 77, and lay too much stress upon little things,
account of angue just before; angue also,
i 126: anguli parietum, the angles of walls, subtile or minute verbal criticisms: me ex
Enn. ap. Acron, ad Hor. C.3,11,18, or Trag.
id. 2,82,84, 197; so, murorum,Vulg. 2 Par. campo aequitatis ad istas verborum angusv. 441 Vahl.; Varr. Atac. ap. Charis, p. 70;
26,13: in angulis platearum, ib. Matt. 6,5: tias revocas, into a dilemma of verbal subCie. Div. 2, 30, 65; Prop. 4, 4, 40; . H. 9,
quattuor anguli terrae, the four quarters of tleties, Cie. Caecin. 29: cur eam (orationem)
94; id. Am. 3, 6,14; id. M. 10, 349; 15,390;
the earth, ib. Apoc. 7,1.II,
. in tantas angustias et in Stoicorum dumeta
Sen. Here. Fur. 793; Stat Th. 4, 8 5 ; cf.
Neue, Formenl. L p. 218), m. and fi; et A reHyed^, unfrequented place, a, , cor- compellimus? straits, id. Ac. 2, 35.p. Of
Charis, p. 70 P.; Rudd. L p. 25; Neue, For- ner^mmm Itace: in angulum abire, *Ter. discourse, brevity, simplicity: angustia conmenl. I. p. 612 [cf. '?; Lith. angis; Ad. 5, 2, IO: nemo non modo Romae, sed clusae orationis non facile se ipsa tutatur,
old Germ, uno == adder; '', = ad- nec ullo in angulo totius Italiae oppressus Cia N. D. 2, 7, 20 (v. the context). So in
der ^; SansCr. ahis ; Germ. Aal = Engl. eel. aere alieno ibit, quem etc., Cie. Cat. 2,4fin. : sing., Non. p. 73, 26.
Curtius], a serpent, a snake (syn.; serpens, ille terrarum mihi praeter omnes Angulus
* angusticlavius, a, m, adj. [ancoluber, draco). J. L i t : angues jugati, ridet, Hor. C. 2, 6, 14: angulus hic mundi gustus-clavus], wearing a narrow (purple)
nunc
me
accipit,
Prop.
5,
9,
65
:
gratus
Naev. ap. Non. p. 191,18; Plaut. Am. 5, 1,
stripe ; an epithet of a plebeian tribune,
56: emissio feminae anguis . . . maris an- puellae risus ab angulo, Hor. C. I, 9, 22; who, as a plebeian, could wear only a narguis, Cie. Div. 2, 29: vertatur Cadmus in VelL 2, 102, 3. Contemptuously, of the row stripe of purple on his tunic (while
anguem, Hor. A. P. 187 ai.As fem. i cae- schools or places of privato discussion, in the tribune from the nobility had a broad
rulea, Enn. ap. Cie. Ac. 2, 28: angues volu- contrast with public, practical life: quibus stripe, v. laticlavius), Suet Oth. 10.
cres vento invectae, Cie. N. D. I, 36: torta, ego, ut de his rebus in angulis consumendi
angustio, avi, atum, 1, v. a. [angustus],
Varr. Atac. ap. Non. p. 191, 22 ; Tae. A. II, otii causa disserant, cum concessero, etc.,
II ai.Masc.: domi vectem circumjectus, Cic.'de Or. 1,13,57: earum ipsarum rerum, pr. to make narrow, to straiten; only trop.
Cie. Div. 2, 28: ater, Prop. 3, 5, 40: tortus, quas isti in angulis personant, reapse, non and in eccl. Lat to straiten, hamper, dis. M. 4, 483, and id. Ib. 4, 79; Stat. Th. 4, oratione perfectio, id. Rep. I, 2; Lact 3, tress : angustiatus prae pavore, Vulg. Jud.
485.Sometimes serpent, snake, as a hate- 16. On the contr. without contempt, in 13, 29: qui se angustiaverunt, ib. Sap. 5,1:
ful, odious object: odisse aliquem aeque at- Seneca, Ep. 95.So also, detractingly, of sed non angustiamur, ib. 2 Cor. 4, 8; 6,12;
que angues, Plaut. Merc. 4,4, 21: cane pe- a little country-seat, in opp. to the city: ib. Heb. II, 37.
angustitas, a t i s , / , = angustia, Att
j u s et a n g u i , Hor. Ep. I, 17, 30. f J . quod Angulus iste feret piper, that hole,
T r a n s i A. In fable, an emblem, f, said by the discontented steward, Hor. Ep. ap. Non. p. 73, 25.
Of terror; hence the snaky head of Me- 1,14, 23 (so without detraction: recessus,
angusto, avi, atum, I, v. a. [angustus],
dusa, . . 4, 803. 2. Of rage; hence Juv. 3, 230).* T r o p . : me ex hoc, ut ita to make narrow, to straiten (first used after
the serpent-girdle of Tisiphone, . M. 4, dicam, campo aequitatis ad istas verborum the Aug. per.): Cujus (Hellesponti) iter cae483 and 511; her hair of snakes, Tib. 1, 3, angustias et ad omnes litterarum angulos sis angustans corporum acervis, Cat. 64,
69; Prop. 3, 5,40.3, Of art and wisdom; revocas, into every strait, embarrassment 359: (puteus) ore angustatur, Plin. 17, 8,4,
hence the serpent-team of Medea, . M. (the figure is taken from a contest or game, 45: servorum turba, quae quamvis mag7, 223, and of the inventive Ceres, id. ib. 5, in which one strives to get his antagonist nam domum angustet, Sen. Cons, ad Helv.
642; cf. Voss, MythoL Br. 2, 5 5 . B . As a into a corner), Cie. Caecin. 29.B. A pro- I I : maris angustat fauces, Lue. 5, 232: an
constellation. X. draco, the Dragon, be- jection of the sea into the land, a bay, gulf: gustare aeris meatus, id. 4, 327 : animam
tween the Great and the Little Bear, Hyg. Gallicus, Cato ap. Charis, p. 185 P.
in artus tumidos angustare, Stat. Th.4,827;
anguste, adv., angustus fin.
Astr. 2, 3; 3, 2: flexu sinuoso elabitur An12,665. r o p., to circumscribe, restrain :
angustiae, arum (rare in class. Lat gaudia sua, Sen. Cons, ad Polyb. 29: anguguis, Verg. G. 1,244: neu te tortum declinet
ad Anguem, Ov.M. 2,138.2. = hydra, the in sing, angustia, ae, Plin. 14,6, 8, 61; standa sunt patrimonia, id. Tranq. 8.
Hydra, water-serpent, which extende over c Charis p. 20 P.; but freq. in eccL Lat.,
angustus, a, um. adj. [. ango], narrow,
the constellations Cancer, Leo, and Virgo, Vulg. Gen. 42, 21; ib. Psa. 118, 143; ib. strait, esp. of local relations, close, contractcarries on its back the Crater, and on its Rom. 2, 9; ib. 2 Cor. 2, 4 ai.), / [angustus]. ed, small, not spacious (syn.': artus, brevis,
tail the Corvus, Ov. F. 2, 243; Manii. 1,422; I, L i t , narrowness, straitness; a defile, contractus; opp. latus, Cie. Ac. 2, 29, 92>
I, L i t . : fretus, Lucr. I, 720: Angustum fiuseness: anguste scribere, Cie. Mur. 13, the long struggle, Sil. 15, 721 (for this gen.
per iter. id. 5, 1132; so SaU. J. 92, 7, and 28: anguste et exiliter dicere, id. Brut. 84, v. Roby. II. 8 1318).
ulg. Judith, 4,6; 7,5: pontes angusti, Cie. 289: anguste disserere, id. Part. Or. 41,139:
f i . anhydros (any dr-)>i>/-,=ui/v
Leg. 3,17: domus, id. Fin. I, 20, 65: fauces presse et anguste rem definire, id. Or. 33, <3por (without water), the narcissus, as thrivportus angustissimae, Caes. B. C. I, 25: 117: anguste materiem .terminare, Quint. ing in dry regione, App. Herb. 55.
fines, id. B. 6.1, 2 Herz.: cellae, Hor. S. I, 7,4,40.Comp.: Pergit idem et urget an2. Anhydros (Anydr-), i,/, an isl8, 8: rima, id. Ep. I, 7, 29: Principis an- gustius, Cie. N. D. 2,8,22: concludere breand in the AZgean Sea, nin. 5,31,38, 8 137.
gusta Caprearum in rupe sedentis, on the vius angustiusque, id. ib. 2,7,20.
narrow rock, Juv. IO, 93 Herm., where Jahn
anhelatio, onis,/. [anhelo] (post-Aug. t aniatrologetus, a, um, adj. < w reads augusta, both readings yielding an for the earlier anhelitus), a difficulty of , ignorant of medicine, Vitr. I, I.
Anicianus, a, um, adj., pertaining to
apposite sense: porta,Vulg. Matt. 7,13; ib. breathing, panting, puffing. I, L i t.: pi
Luc. 13,24ai.Subst.: angustum,
scium aestivo calore, the panting of fish, Anicius, named from him, Anician: pyra,
narrowness: per angustum, Lucr. 4, 530: Plin. 9, 7, 6, 8 18.As a disease = , Cato, R. R. 7; Coi. 5, 10: Plin. 15,15, 16,
angusta viarum, Verg. A. 2, 332: pontes et asthma, Plin. 23, 1, 24, 8 47. . r p. : 8 54: lapicidinae,Vitr. 2,7: Plin. 36, 22,49,
viarum angusta, Tae. . 4, 35.II. Trop. in iis (gemmis) caelestis arcQs anhelatio, 8 168: nota, brand of a urine whose age extended back to the consulship of L. Anicius
A. In angustum concludere, adducere, de- breathing, play of, Plin. 37,6, 23, 8 89.
Gallus (594 A.U.C.), Cie. Brut. 83, 287 and
ducere, etc., to reduce to a strait, i. e. to reanhelator,
oris,
m.
[id.]
(only
post288: lectica, id. Q. Fr. 2,10.
strain, confine, etc.: ab ill& immensa socieAug.),
one
who
has
a
difficulty
in
breathing
tate humani generis in exiguum angustumanicilla (later anucella), a e, fi doub.
que concluditur, Cie. Off*. 1,17: amicitia ex Plin. 21, 21, 89, 8 156 ; 22, 23, 49, 8 105.
dim. [anicula], a little old woman, Varr. L.
anhelitus, iis, m. [id.]. I , A difficulty L. 9,45,146; Front, ad Amia 1,18 fin.
infinita societate generis humani ita contracta est et adducta in angustum, ut, etc., of breathing, panting, puffing (class, for
anicula (sync, auida, Prud. .
id. Am. 5. Of the passions, to curb, re- the post-Aug. anhelatio): ex cursura anhe- 6,149), ae, fi. dim. [anus], a little old woman:
strain, moderate: perturbationes animi litum ducere, to pant, Plaut. As. 2, 2, 61: neque illi benivolens extra unam anicucontrahere et in angustum deducere, Cie. nimiae celeritates gressus cum fiunt, anhe- lam quisquam aderat, Ter. Phorm. I, 2, 48:
Ac. I, IO. B. Of other things: clavus litus moventur, quickness of breathing is importunitatem spectate aniculae, id. And.
angustus, the narrow purple stripe upon caused, Cie. Off. I, 36,131: anhelitum vix 1, 4, 4: haec ne aniculae quidem existithe tunic, v. clavus: spiritus, short, difficult, sufferre, Plaut. Mere. I, 2, 4: anhelitum re- mant, Cie. Div. 2, 15: ista sunt tota comCie. de Or. I, 61: odor rosae, not diffused cipere, id. Ep. 2, 2, 21: sublimis anhelitus, menticia, vix digna lucubratione aniculafiar, Plin. 21, 4, IO, 8 14.Once also of the deep, * Hor. C. I, 15, 31 : creber, quick, rum, id. N. D. I, 34; I, 20; id. FI. 36; Sen.
point of an arrow=acutus, Cele. 7,6. . 2. Quint. II, 3,55: vastos quatit aeger anheli- Ep. 77 ai.
C. Of time, short, brief: angustus dies, . tus artus, painful panting, Verg. . 5, 432:
* angularis, e, adj. [anicula], worthy
Tr. 5, IO, 8; Stat. Th. I, 442: nox, Ov. Am. aridus e lasso veniebat anhelitus ore, . M. ofi an old woman, after the manner ofi an
3,7,25: tempus, Luc. 4,447.B Of means 10, 663; Sen. Ep. 54; Geli. 12,5.As a dis- old woman: verba, Aug. in Psa. 38.
of living, and the like, pinching, scanty, ease,^ asthma (cf. anhelatio),Plin. 35,15,61,
Auidus (mons), i, m., a mountain in
needy: pauperi es, Hor. C. 3,2,1: res angusta 8 180. I I . A. In gen., breathing, breath:
domi, Juv. 3,164: mensa, Sen. Thyest. 452: unguentorum odor, vini anhelitus, breath Ligurio, Liv. 40,38,3.
Anien, . Anio init.
domus, poor, i. e. built without much ex- smelling of wine, Cie. Red. in Sen. 7, 16:
Anienicola, ae,w. [Anio-colo], a dwellpense, Tae. . 2,33.E, Of other external male odorati anhelitus oris, bad breath, .
relations of life, difficult, critical, uncer- . . 1, 521: anhelitum reddere ac per vi- er near the Anio (poet.): Catilli, Sil. 4, 225:
tain : rebus angustis animosus atque For- ces recipere, to breathe out and in, Plin. 9, nymphae, id. 12,751.
Aniensis, e, adj. [Anio], of or pertaintis adpare, Hor. C. 2, IO, 21: cum fides tota 7,6, 816 ai.B. e tap h., of other things,
Italia esset angustior, was weakened, Caes. breath, exhalation, vapor: credo etiam an- ing to the Anio : tribus, in the Tiburtina rehelitus quosdam fuisse terrarum, quibus gion, through which the Anio flows, Llv. IO,
B. e. 3, i. Subst.: a n g u s t u m , i,
a difficult, critical, condition, danger: in inflatae mentes oracula funderent, Cie. Div. 9 fin.; Cie. Plane. 22.
angustum cogi, * Ter. Heaut. 4, 2, 2 : res 1,50,115: placet Stoicos eos anhelitus ter1. Allienus, i, W., v. Anio.
est in angusto, the condition is perilous, rae, qui frigidi sunt, cum fluere coeperint,
2. A m e l l u s , a, um, adj. [Anio], ofi or
Caes. B. G. 2, 25: spes est in angusto, hope ventos esse, id. ib. 2,19,44.
pertaining to the Anio: fluenta, Verg. G. 4,
is feeble, Cels. 8,4.P. Of mind or characanhelo, avi,litum, I, v. n. and a. [2. an- 369: unda, Prop. I, 20, 8: lympha, id. 4,
ter, narrow, base, low, mean-spirited: nihil and halo]. I. Verb. neutr. . -, to 16,4.
est tam angusti animi, tam parvi, quam move about for breath ; hence, to draw the
Anigros, i, m.,=~Av typos, a little river
amare divitias. Cie. Off. I, 20, 68 : animi breath with great difficulty, to pant, puff, in Elis, rising on Mount Lapithus, now
angusti et demissi, id. Pis. 24, 57: ecce au- gaspj,ete.: anhelat inconstanter, Lucr. 3, Mauropotamo; its waters were muddy and
tem alii minuti et angusti, aut omnia sem- 490: cum languida anhelant, ia. 4, 864: ofi an unpleasant odor, . M. 15, 282; et
per desperantes, aut malevoli, invidi, etc., * Ter. Hec. 5, 3, 25: anhelans ex imis pul- Mann. Greece, p. 519.
id. Fin. 1,18, 61.G-. Of learned investi- monibus prae cura spiritus ducebatur,
anilis, e> adj. [anus], ofi or pertaining to
gatione that lay too much stress upon Auet ad Her. 4, 33: anhelans Colla fovet,
an
old woman. I. L i t.: voltus, Verg. A. 7,
little things, subtle, hair-splitting: minu- Verg. A. IO, 837; 5, 254 ai.: nullus anhelatae angustaeque concertationes, Cia de Or. bat sub adunco vomere taurus, Ov. F. 2, 416: passus, v. . 13,533: aetas, Coi. 2,1,
3, 31: pungunt (Stoici) quasi aculeis, inter- 295: sudare atque anhelare, CoL 2, 3, 2. 2. I I Often in a contemptuous sense,
rogatiunculis angustis, id. Fin. 4 , 3 , 7 . H . In gen., to breathe (cf anhelitus, IL), like an old woman, old womanish, anile:
Of discourse, brief, simple: et angusta Prud. Apoth. 919.B. Metaph., of Are: ineptiae paene aniles, Cie. Tusc. I, 39, 93:
quaedam et concisa, et alia est dilatata et fornacibus ignis anhelat, roars, Verg. . superstitio imbecilli animi atque anilis, id.
ftisa oratio, Cie. Or. 56,187: Intonet angu- 8, 421. Of the earth: subter anhelat hu- Div. 2,60; so id. N. D. 2,28; 3,5; * Hor. S.
sto pectore Callimachus, i.e. in simple style, mus, heaves, Stat S. I, I, 66. Of the 2,6,77; Quint. 1,8,19.Comp. and sup. not
Prop.2,1,40.Adv.: anguste. L L i t , foaming of the sea, Si! 9, 286. Trop., used.* Adv.: aniliter, tike an old womof space, quantity, or number, vrithin nar- of poverty panting for something: anhe- an : dicere aliquid. Cie. . D. 3,39.
^ ^ j f f f l B ^ alis,/ [anilis], the old age ofia
row limits, closely, hardly : recepissem te, lans inopia, Just 9, 1, 6. I I . Verb, act.,
ni si anguste sederem, if I were not in close to breathe out, to emit by breathing, breathewoman, anility (very rare): cana, Cat. 61,
quarters, Cie. ap. Macr. S. 2,3: anguste pu- forth, exhale: nolo verba exiliter exani- 158; et Isid. Orig. II, 2,28.
tare vitem, to prune close, Col. 4,16,1; so, mata exire, nolo inflata et quasi anhelata
aniliter, adv., . anilis jin.
anguste aliquid deputare, id. 4, 22. 3: qua gravius, Cie. de Or. 3, II, 38 : de pectore
* anilitor, ari, v. dep. [anilis], to become
(re frumentaria) anguste utebatur, in small frigus anhelans Capricornus, vet. poet. ap. an old woman, App. de Mundo, p. 67, 39
quantity, Caes. B. C. 3,16: tantum navium Cie. . D. 2, 44: anhelati ignes, Ov. F. 4, Elm.
repperit, ut anguste quindecim milia mili- 492; so id. H. 12, 15 : rabiem anhelare,
ae, fi {gen. animal, Lucr. 1,112;
tum, quingentos equites transportare pos- Lue. 6, 92: anhelatis exsurgens ictibus al- 3,150 et saep.; cf. Neue, FormenL I. p. 12;
sent, = v i x , scarcely fifteen thousand, id. ib. nus, the strokes of the oars made with pant- Lachm. ad Lucr. I, 29; dat. and abl. plur.
3,2.Comp.: angustius pabulabantur, with- ing, SiL 14, 379. Trop., to pursue, pant reguL animis, Cie. Fam. 14,14; Lact Inst
in narrower range, Caes. B. C. 1, 59: aliae for, strive after something with eagerness: 6, 20, 19; 7, 2, I ; Arn. 2, 18; 2, 30; 2, 33;
(arbores) radices angustius diffundunt, Varr. Catilinam furentem audacia, scelus anhe- Aug. Civ. Dei, 13,18; 13,19; id. Ver. Relig.
R. R. I, 37, 5: quanto sit angustius impe- lantem, breathing out vrickeaness, Cie. Cat. 22, 43 : animabus, only in eccl. and later
ritatum, Tae. A. 4, 4: eo anno frumentum 2 , 1 : anhelans ex imo pectore crudelita- Lat., Vulg. Exod. 30,12: ib. Psa. 77,18; ib.
propter siccitates angustius provenerat, tem, Auet. ad Her. 4,55.
Matt. II, 29; ib. Heb. 13,17 et saep.; Tert.
more scantily, Caes. B. G. 5,24. Sup.: CaeSome, as Corssen, Ausspr. II. p. 564, adv. Marc. 4,34; id. Anim. 33 aL; Aug. Civ.
sar (nitebatur) ut quam angustissime Pom- regard the prefix of this word as the Gr. Dei, 19, 23; Prud. e. Symm. I, 531; Aue.
peium contineret, Caes. B. C. 3, 45: furun- ; hence, pr. to draw up the breath; cf. Rer. Odyss. I I ; Serv. ad Verg. A. 6,136 ai.;
culus angustissime praecisus, Coi. 4,24,17. antestor.
Neue, Forment. I. p. 29) [v. animus], pr.
I I . rop. A. In gen., within narrow
anhelus, a, um, adj. [anhelo], out ofi that which blows or breathes; hence, I.
limits: anguste intraque civiles actiones breath, panting, puffing; attended with short
Lit., air, a current ofi air, a breeze, wind
coercere rhetoricam, Quint. 2, 15, 36. breath (only in the poets): sic igitur tibi (mostly poet): ne quid animae forte amitComp.: haud scio an recte ea virtus fruga- anhela sitis de corpore nostro Abluitur, tat dormiens, Plaut. Aui. 2, 4, 23 sq.: vela
litas appellari possit, quod angustius apud
ventorum animae immittere, Att ap. Non.
Graecos valet, qui frugi homines * Lucr. 4, 875 dub.: equi, Verg. G. I, 250, p. 234, 9 (Trag. Rei. p. 137 Rib.): aurarum
and
.
.
15,
418:
pectus,
Verg.
.
6,
48:
appellant, id est tantum modo utiles, has a
leves animae, Lucr. 5, 236: prece quaesit
narrower meaning, Cie. Tuso. 3,8,16: Reli- senes, who suffer from shortness of breath, Ventorum pavidus paces animasque seid.
G.
2,135:
cursus,
causing
to
pant,
.
M.
qui habere se videntur angustius, enatant
cundas, he anxiously implores a lull in
tamen etc., seem to be more hampered, id. ib. 11, 347; so, febres, id. P. 1, 10, 5: tussis, the winds and a favoring breeze, id. 5,
Verg.
G.
3,497:
dies,
Stat.
Th.
4,
680:
mons,
5, 31, 87.B. Esp. of speaking or writ1229: impellunt animae lintea, Hor. C. 4,
ing, closely, briefly, concisely, without difi- Claud. Rapt 3, 385.With gen: nec soli 12,2: Ne dubites quin haec animai turbida
faciles;
longique
laboris
anhelos
Avertit
120
patrius genti pavor, panting on account of sit vis, Lucr. 6, 693: Quantum ignes ani
and, exspirare, id. ib. 5,106 (cf. in Gr. 6 watchfulness: excitanda animadversio et
, , , diligentia, ut ne quid temere agamus, Cie.
etc.) : deponere, Nep. Hann. I, 3: ponere, Off. 1,29,103; and in gen. inquiry: quaestio
Vulg. Joan. IO, 17 ; 13, 27: amittere, Lucr. atque animadversio in aliquem, Liv. 21,18;
6, 1233: emittere, Nep. Epam. 9, 3 Br. (so I I . E s p. A, Reproach, censure: nec efin Gr. ): proicere, Verg. fugere possemus animadversionem, si, etc.,
. 6, 436: purpuream vomit ille animam, Cie. Or. 57,195. B, Chastisement, punishsaid of a wounded man, id. ib. 9,349.In ment: animadversio Dolabellae in audaVulg. Matt. 16, 25 and 26, anima in v. 25 ces servos, Cie. Phil. 1,2: paterna, id. Rose.
seems to pass to the higher meaning, soul, Am. 24: omnis autem animadversio et ca(cf. infra, II. D.) in v. 26, as in the stigatio contumelia vacare debet, id. Off. I,
original also can do.Poet.: anima ampho- 25, 88; so id. Verr. 1,17; id. Fin. I, IO, 35:
rae, the fumes of wine, Phaedr. 3 , 1 : Ni ego in proelium exarsere, ni valens animadverilli puteo, si occepso, animam omnem in- sione paucorum oblitos jam Batavos impetertraxero, draw up all the life of that well, rii admonuisset, *Tac. H. I, 64; Suet. Aug.
i. e. draw it dry, Plaut. Am. 2,2,41.Trop. : 24; id. Calig. II ai.So of the punishment
corpus imperii unius praesidis nutu, quasi decreed by the censors for crime committed
anima et mente, regeretur, Flor. 4,3: accen- (usu. called nota censoria): notiones anitus quasi anima vocis est, Pompon, p. 67 madversionesque censorum, Cie. Off. 3,31,
Lind.Prov.: animam debere, to owe life 111 B. and . : censoriae, id. Clu. 42, 119;
itselfi, of one deeply in debt: quid si ani- cf. id. ib. 42,117.And by the dictator: dicmam debet? Ter. Phorm. 4,3,56 (Graecum tatoria, Veli. 2,68, 6; cf. Suet. Tib. 19 Bremi.
proverbium: au yj/ ,
* animadversor, oris, m. [id.], an obDon.).Metaph., applied to plants and server: acres ac diligentes animadversores
other things possessing organic life, Sen. Ep. vitiorum, Cie. Off. I, 41,146.
58; so Plin. 17,21, 35, 152; 31,1,1, 3: 14,
animadverto (archaic-verto), ti,
1,3, 16 ai.3. Meton., creature endow- sum. 3, v. a. [contr. from animum adverto,
ed with anima, a living being: ova parere which orthography is very freq. in the antesolet genu' pennis condecoratum, non ani- class. period; cf adverto, IL B.] (scarcely
mam, Enn. ap. Varr. L. L. 5, IO, 18: hi (deos) found in any poet beside Ter. and Verg.), to
fibris animaque litant, Stat. Th. 2,246; Vulg. direct the mind or attention to a thing, to
Gen. 2,7; ib. Josh. II, I I ; ib. Lue. 9,56; ib. attend to, give heed to, to take heed, consider,
Act. 2, 43 et saep.: animae rationis exper- regard, observe. I. Lit. A. In gen.: alios
tes, Lact. 3,8.So esp. of men (as we also tuam rem credidisti magis quam tete anisay souls for persons; poet, or In post-Aug. mum advorsuros, Ter. Phorm. 3,1,3: atque
prose): egregias animas, quae sanguine no- haec in bello plura et majora videntur tibis Hanc patriam peperere suo, etc., Verg. mentibus, eadem non tam animadvertuntur
A. II, 24: animae quales nec candidiores, in pace, Cie. Div. 2, 27: sed animadvertenetc., Hor. S. I, 5,41; Lue. 5, 322: vos Tre- dum est diligenter,quae natura rerum sit, id.
veri et ceterae servientium animae, minis- Off. 2,20,69: dignitas tua facit,ut animadver.
tering spirits, Tae. . 4,32.So in enumera- tatur quicquid facias, id. Fam. II, 27,7; Nep,
tions in eccL Lat.: hos genuit Jacob sede- Epam. 6,2.With ut, to think of: illud me
cim animas, Vulg. Gen. 46,18; 46, 22; ib. non animadvertisse moleste ferrem, ut
Act. 2, 41; 7,14. Of slaves (eccL Lat.): ascriberem, etc., Cie. Fam. 5,20,5 (c: animerces animarum hominum, Vulg. Apoc. mos advertere, ne, Liv. 4 , 4 5 ) . B . Es p.,
18,13 (after the use of q and 153). as 1.1. I. Of the lictor, whose duty it was
Hence, also, souls separated from the body, to give attention, to see, that the consul,
the shades of the Lower World, manes: Unde when he appeared, should receive due hom(ex Averno) animae excitantur, Enn. ap. age (cf. Sen. Ep. 64; Schwarz ad Plin. Pan.
Cie. Tusc. 1,16, 37: tu pias laetis animas 23, and Smith, Diet Antiq., s. v. lictor):
reponis Sedibus, Hor. C. I, IO, 17; cf. id. S. consul animadvertere proximum lictorem
jussit, Liv. 24,44 fin.2. Of the people, to
I, 8, 29: animamque sepulcro Condimus,
whom the lictor gave orders to pay attenVerg. A. 3, 67; . M. 7, 612; so id. ib. 8,
tion, to pay regard to : consule theatrum in488; IO, 41; 14,411; 15,158; Suet. Caes. 88;
troeunte, cum lictor animadverti ex more
so, vita: tenuis sine corpore vitas volitare,
jussisset, Suet. Caes. 80 Ruhnk. I I .
Verg. A. 6,292.So in eccl. Lat. of departT r a n s e a s a consequence of attention.
ed spirits: timete eum, qui potest aniA. To remark, notice, obseirve, perceive, see
mam et corpus perdere in Gehennam, Vulg.
(in a more general sense than above; the
Matt. IO, 28 bis: non derelinques animam
most usu. signif of this word), a. With
meam in Inferno, ib. Act. 2,27; ib. Apoc. 6,
acc.: Ecquid attendis? ecquid animadver9; 20, 4 . 4 . As expressive of love: vos,
tis horum silentium? Cie. Cat. I, 8, 20: utmeae carissimae animae, my dearest souls,
cumque animadversa aut existimata erunt,
Cie. Fam. 14,14; 14,18: Pro qua non meLiv. praef. med.: his animadversis,Verg. G.
tuam mori, Si parcent animae fata super2,259 ; 3,123 et saep.: Equidem etiam illud
stiti, the dear surviving life, Hor. C. 3,9,12;
animadverto,etc.,Cie. Off. 1,12,37 Beier.: nucf.: animae dimidium meae, Id. ib. i, 3,
trix animadvertit puerum dormientem cir8: meae pars animae, id. ib. 2,17,6. D.
cumplicatum serpentis amplexu, id. Div. I,
Sometimes for animus, as the rational soul
36,79.b. With acc. and inf.: postquam id
of man. a. The mind os the seat of thought
vos velle animum advorteram. Ter. Phorm.
(cf. animus, II. .): anima rationis consilii5,8,16: qui non animadverterit innocentes
que particeps,Cic.N.D.l,31,87: causa in aniillos natos, etc., Nep. Epam. 6, 3: turrim
ma sensuque meo penitus affixa atque insiconlucere animadvertit, Tae. H. 3, 38.
ta, id. Verr. 2, 5, 53: ingenii facinora, sicut
With ind. quest.: quod quale sit, etiam in beanima, immortalia sunt, Sali. J. 2, 2.So
stiis quibusdam animadverti potest,CiaAm.
often in eccl. Lat.: ad te Domine, levavi
8,27.B. In a pregn. sense, to discern someanimam meam, Vulg. Psa. 24, I; 102, I;
thing, or, in gen., to apprehend, understand,
118,129: magnificat anima mea Dominum,
comprehend, know (less freq. than the synn.
ib. Lue. I, 46; ib. Act. 15,24 ai.b. As the
cognoscere, intellegere, etc.): boni seminis
seat of feeling (cf. animus, II. B.): sapimus
sues animadvertuntur a facie et progenie,
animo, fruimur anima: sine animo anima
Varr. R. R. 2,4,4: nonne animadvertis, quam
est debilis, Att. ap. Non. p. 426,29 (Trag. Rei.
multi effugerint? Cie. N.D. 3,37, 89: ut adp. 175 Rib.): desiderat anima mea ad te,
sint, cognoscant, animadvertant, quid de reDeus, Vulg. Psa. 41, 2: tristis est anima
ligione . . . existimandum sit, id. ib. 1,6,14:
mea, ib. Matt. 26, 38; ib. Joan. IO, 27 et
animadverti enim et didici ex tuis litteris
saep. E. For consciousness (cf. animus,
te, etc., id. Fam. 3, 5.C. To notice a wrong,
II. A. 3. and conscientia. II. .): cum perto censure, blame, chastise, punish (cf. the
hibetur animam liquisse, Lucr. 3, 698; in
Engl, phrase to attend to one, for to punish):
this phrase animus is more common.
Ea primum ab illo animadvertenda iniurianimabllis, e, Cie. N. D. 2,36,91; where ast, deserves to be punished, Ter. And. I, I,
others, as B. and E., read animalis, q. .
129 (animadvertenda = castiganda, vindianimadversio, finis, fi [animadver- canda, Don.): O facinus animadvertendum,
to], the perception or observation of an ob- O crime worthy of punishment, id. ib. 4, 4,
ject; consideration, attention (in good prose, 28: animadvertenda peccata. Cie. Rose. Am.
most freq. in Cia). I. In g e n . : notatio 40: res a magistratibus animadvertenda,
naturae et animadversio peperit artem, Cie. id. Caecin. 12: neque animadvertere neOr. 55, 183: hoc totum est sive artis sive que vincire nisi sacerdotibus permissum =
animadversionis sive consuetudinis, id. de morte multare, to punish with death, Tae.
Or. 2,34,147; so id. Fin. 1,9,30 ai.Hence, G. 7. Esp. freq. in judicial proceedings
in reference to one's self, self-inspection, as t. t., constr. with in aliquem: qui in-
etitueras animadvertere in eos, Cie. Verr. ens or animates (post-class., oftenest in the ing ; an animal (orig. in a wider sense than
2,2,23: imperiti, ei in hunc animadvertis Church fathers): animarum,Tert. Apol. 48; animal, since it included men, animals, and
eem, crudeliter et regie factum esse dice- so Prud. are . 10, 788.Trop.: marmoris plants; but usu., like that word, for animals in opp. to men. The gender varies
rent, id. Cat. 1,12, 30: qui in alios animad- signifex animator, Capitol. 1, p. 13.
vertisset indicta causa, id. Fam. 6, 2; eo
*animatrix, fi [animator], she in'the best class, writers between masc.,
Sail. C. 61, 21; Liv. I, 26: in Marcianum that quickens or animates: confessionis, fem., and neutr. When it designates man,
it is masc.; brutes, com .fem.; in its widest
Icelum, ut in libertum, palam animadver- Tert. adv. Gnost. 12.
it is neutr.): sunt quaedam, quae anisum, Tae. H. 1,46; I, 68; I, 85; 4,49; Suet.
I. animatus, a, um, v. animo, P. a. sense,
Aug. 15; id. Tib. 61; id. Calig. 30; id. Galb.
* 2 . animatus, "s, m - [animo], a mam habent, nec sunt animalia, etc., Sen.
20: Dig. 48,19,8 ai.; hence, effect for cause, breathing: animatu carere, Plin. II, 3, 2, Ep. 68, IO sq.; Lucr. 2, 669 ; 2, 943: genus
omne animantum, id. I, 4; so id. 1,194; I,
animadverti, to offendi, be censurable, Cie. 7.
350; 1,1033; 1,1038 ; 2,78; 2,880; 2,921; 2,
Or. 3,12.
*
animicida,
ae, m. [ anima - caedo ], 943; 2,1063 ; 2,1071; 3, 266; 3,417; 3,720;
anim-aequus, a, um, adj. [animus], soul-destroyer, as transi, of the Gr. 5, 431; 5, 855; 5, 917: animantium genera
not easily moved; also of good courage (eccl.s, Cod. Just. I, I, 6.
quattuor, Cie. Tim. IO; II fin.: animantium
Lat.): animaequior esto, Vulg. Bar. 4, 5;
animi tus, adv. [animus], heartily, aliae coriis tectae sunt, aliae villis vesti21, 30; ib. Marc. 10, 49: animaequiores like oculitus, medullitus, Non. p. 147, 27.
tae, etc., id. N. D. 2, 47, 121: cum ceteras
estote filii, ib. Bar. 4, 27; ib. Sap. 18, 6; ib.
animo, avi, atum, I, v. a. and . [anima animantes abjecisset ad pastum, solum hoAct. 27,36.
ani m us]. I, Act. A To fili with breath minem erexit, id. Leg. 1,9, 26: animantia,
animal, ^is (abl. animali; but Ehem. and
or air (cf. anima, I. and II.): duas tibias i no quae sunt nobis nota, id. Tim. 4.Of aniPalaem. p. 1372 P. gives animale), . [as if spiritu, to blow upon, App. Flor. 3, p. 341,
for animale, which is found in Cie. Fin. 2, 25: bucinas. Arn. 6, p. 196. More freq., mals, living beings, as opp. to plants: Jam
10, 31 MS.; Lucr. 3, 635; cf. animalis], B. To quicken, animate (cf. anima, II. C.): vero vites sic claviculis adminicula tamliving being, an animal. I. In the widest quicquid est hoc, omnia animat, format, quam manibus adprehendunt atque ita se
sense, (cf. = living): inanimum alit, auget, creat, Pac. ap. Cie. Div. I, 57; erigunt, ut animantes, Cie. N. D. 2,47,120.
est omne, quod pulsu agitatur externo, Lucr. 2, 717: vitaliter esse animata, id. 5, Of man: hic stilus haud petet ultro Quemquod autem est animal, id motu cietur in- 145 : formare, figurare, colorare, animare, quam animantem, * Hor. S. 2,1,40.Comp.,
teriore et suo, Cie. Tuso. I, 23, 54, where it Cie. N. D. 1,39, HO.- stellae divinis animatae sup., and adv. not used.
animose, adv. , v. 2. animosus fin.
is opp. to the *, inanimum, and there- mentibus, id. Rep. 6,15; Plin. 7,15,13, g 66.
animositas, atis, fi. [animosus] (only
fore is equivalent to animale; cf. id. Ac. C. To endow with, to give, a particular
post-class.). I. Boldness, courage, spirit:
2, 12: uti possint sentire animalia quae- temperament or disposition ofi mind (cf. anique, Lucr. 2, 973: cum omne animal pa- mus, II. B. I.b.): utcumque temperatus sit resistendi, Amm. 16,12: equi, Sid. Ep. 4,3.
tibilem naturam habeat, etc., Cie. N. D. 3, aSr, ita pueros orientes animari atque for- I I . Vehemence, impetuosity, ardor, Macr.
12, 29; 2, 47,122: formicae, animal minu- mari, ex eoque ingenia, mores, animum Somn. Scip. 1, 6 ; in plur., *id. ib. 2, 12;
mum, Plin. 7, 15, 13, 65; 28, 4, 6, 33 fingi, Cie. Div. 2, 42, 89: Mattiaci ipso ter- Aug. Ep. 162, and Civ. Dei, 14, 2 ai. ,
et eaep. Of men: animal providum et rae suae solo ac caelo acrius animantur, Wrath, enmity (eccl. Lat.): iracundia anisagax homo, Cie. Leg. I, 7, 22; so id. Fin. i. e. ferociores redduntur, are rendered moremositatis illius (Dei) subversio illius est,
2, 13: sanctius his animal, . M. I, 76: spirited, * Tae. G. 29.B, In Ovid in a preg- Vulg. Eccli. 1,28; ib. 2 Cor. 12,20; ib. Heh
bicipites hominum aliorumve animalium, nant signif.: aliquid in aliquid animare, to 11,27.
Tae. A. 15,47: (Vitellius) umbraculis horto- transform a lifeless object to a living being, 1. animosus, a, um, adj. [anima]. I,
rum abditus, ut ignava animalia, quibus ci- to change into by giving life (cf. anima, II. Full of air, airy (cf. anima, I. and II. .):
bum suggeras, jacent torpentque, id. H. 3, C. 3.): guttas animavit in angues, . M. 4, guttura, through which the breath passes, Ov.
36; 4,17: etiam fera animalia, si clausa te- 619: in Nymphas animata classe marinas, M. 6,134.Of the wind, blowing violently:
neas, virtutis obliviscuntur, id. ib. 4, 64; id. ib. 14, 566.B. Trop., of colors, to en- Eurus, Verg. G. 2, 441: ventus, Ov. Am. 1,
id. Agr. 34: animalia maris, id. A. 15, 37; liven : si quid Apellei gaudent animasse co- 6,51. I I , Full of life, living, animate, of
Plin. IO, 63, 83, 171,Also of the uni- lores, Stat. S. 2,2,64.Of torches, to light or pictures, etc. (cf. anima, IL C.): Gloria Lyverse, considered as an animated exist- kindle: animare ad crimina taxos, Claud. sippost animosa effingere signa, Prop. 4, 8,
ence : hunc mundum animal esse, idque Rapt. 3,386.Sometimes = recreare, to re- 9. Comp., sup., and adv. of i. animosus
intellegens et divina providentia consti- fresh, revive: cibo potuque animavit, Hyg. not used.
tutum, Cie. Tim. 3; 4. I I . Sometimes Fab. 126: florem, Plin. II, 23, 27, 77; so
2. animosus, a, um, adj. [animus].
in a more restricted sense, as antith. to Pall. 4,10; or in gen., to encourage, help: 1. Full of courage, bold, spirited, undaunted
man, a beast (as in Heb. ^, animal, ope animari, Cod. Th. 6, 4, 21, 3: copiis, (cf animus, II. B. 2. a.): mancipia neque
from
to live): multa ab animalium ib. 14,4,10, 5.And with inf. = incitare, formidolosa neque animosa, Varr. R. R. I,
to move, incite to: Ut hortatu vestro Eusta- 17,3: in gladiatoriis pugnis timidos odisse
vocibus tralata in homines, Varr. L. L. 7,5, thius, quae de scommate paulo ante dixe- solemus, fortes et animosos servari cupi100: alia animalia gradiendo, alia serpen- rit, animetur aperire, Macr. S. 7,3.Hence, mus, Cie. MiL 34: ex quo fit, ut animosior
do, etc., Cie. N. D. 2, 47,122: animalia inu- animatus, a, um, P. a. a. Animated (cf. etiam senectus sit quam adulescentia et
sitata ceteris gentibus, nisi invecta, Curt. anima, II. C.): virum virtute vera vivere ani- fortior, shows more courage and valor, id.
8, 9,16; Sen. Ep, 76, 6: si quod animal in matum addecet, Enn. ap. Geli 7,17.b. (Acc. Sen. 20 equus, . M. 2, 84; id. Tr. 4, 6, 3:
mustum inciderit, Coi. 12, 31: si quod ani- to C.) Brought or put into a particular frame
animosum (equorum) pectus, Verg. G. 3,81:
mal aurem intraverit, Plin. 28, 4, 7, 37: of mind, disposed, inclined, minded, in some
bella, Ov. F. 5, 59: Parthus, Hor. C. 1,19,
similitudo non ab hominibus modo peti- way (freq. and class.): hoc animo decet ani- II: Hector, id. S. I, 7,12: rebus angustis
tur, verum etiam ab animalibus, Quint. 6, matos esse amatores probos, Plant. Men. I, animosus atque Fortis appare, id. C. 2, IO,
3, 57.Hence, with contempt, of a man: 3, 20: avi et atavi nostri, quom allium ac 21: frigus animosum, fear coupled with
funestum illud animal, ex nefariis stupris caepe eorum verba olerent, tamen optime courage, Stat. Th. 6, 395. I I . Proud on
concretum, that pernicious brute, Cie. Pis. 9.animati erant,Varr. ap. Non. p. 201,7 (where account of something: En ego (Latona)
animalis, e, adj. [anima]. I , Consist- the play upon olere and animati is to be vestra parens, vobis animosa creatis, proud
ing of air, aerial (cf. anima, I. and II. .): noticed): animatus melius quam paratus, to have borne you, . M. 6, 206: spoliis, id.
simplex est natura animantis, ut vel ter- better disposed than prepared, Cie. Fam. 6, ib. 11, 552. I I I . Adeo animosus corruprena vel ignea vel animalis vel umida, Cie. 6: socii infirme animati, id. ib. 15,1: sic tor, that fears or avoids no expense or danN. D. 3,14,34: naturam esse quattuor om- animati esse debetis, ut si ille adesset, id. ger in bribery, *Tac. . 1, 24. So, also,
nia gignentium corporum . . . terrena et Phil. 9,5: ut quem ad modum in se quisque, emptor animosus, sparing or fearing no
humida . . . reliquae duae partes, una ig- sic in amicum sit animatus, id. Am. 16, 67: expense, Dig. 17, 1, 36 (cf Suet. Caes. 47:
nea, altera animalis, id. Tuso. 1,17,40: ani- insulas non nullas bene animatas confirma- gemmas semper animosissime comparasse
malis spirabilisque natura, cui nomen est vit, well affected, Nep. Cim. 2,4; Liv. 29,17: prodiderunt).Adv. animose, in a spiraer (B. and .; others read animabilis), male animatus erga principem exercitus, ited manner, courageously, eagerly: animoid. N. D. 2,36,91: spirabilis, id est animalis, Suet Vit. 7 : circa aliquem, Just. 14, I: se et fortiter aliquid facere, Cie. Phil. 4, 2:
id. Tusc. 1,18,42.If, Animate, living (cf. hostili animo adversus rem publicam ani- magnifice, graviter animoseque vivere, inanima, II. C.). A. In g e n.: corpora, Lucr. 2, matus, Dig. 48, 4, I: animatus in necem dependently, id. Off. 1,26,92; id. Tuso. 4, 23,
727: pulli, id. 2,927: colligata corpora vincu- alicujus, Macr S. I, II. In Plaut. with inf.: 51: animose liceri, to bid eagerly, Dig. IO,
lis animalibus, Cie. Tim. 9: intellegentia, id. si quid animatus es facere, True. 5,74.e.
Ac. 2,37: ut mutum in simulacrum ex ani- Endowed with courage, courageous, stout-2, 29.Comp.: animosius dicere, Sen. Ben.
mali exemplo veritas transferatur, from the hearted (cf. animus, II. 2. a. and animosus; 6, 37: animosius se gerere, Val. Max. 8, 2
living original, id. Inv. 2, I. Bi In the only in ante-class, poetry): milites armati fin.Sup.: gemmas animosissime compalang. of sacrifico: hostia animalis, an offer- atque animati probe, Plaut. Bacch. 4, 9,18: rare, Suet. Caes. 47.
I. animula, ae, f dim, [anima], a liting of which only the life is consecrated to cum animatus iero, satis armatus sum,
the gods, but the flesh is destined for the Att. ap. Non. p. 233,18: hostis animatus, id. tle soul, life : aegra et saucia, Auet. ap.
priests and others, Macr. S. 3, 5; Serv. ad ib. p. 233,18.*Sup. Auet. Itin. Alex. 13. Geli. 19, II, 4 (Hertz, anima): mulierculae,
Verg. A. 3, 231; 4, 56. Dii animales, gods Adv. not used.H. Neutr., to be animate, Sulp. ap. Cie. Fam. 4,5, II: vagula, blanduwho were formerly men, Serv. ad Verg. A. living (cf. anima, II. C.); so only a n i - la, etc., Hadr. Imp. ap. Spart. Hadr. 25; eo
8,168.* Adv. animali tor, tike an ani- mans, antis (cibi. com. animante, but ani- Inser. Orei! 2579 and 4761; Cie. Att 9,7.
mal (opp. spiritaliter): animaliter vivere, manti in Cie. Tim. 6; gen. plur. animantii 2. Animula, ae, fi: urbs parvarum
Aug. Ketr. 1, 26, 67.
um in Cie., animantum in Lucr., Manii. 4, opum in Apulia, Paui. ex Fest. p. 25 Milii.;
374, and App. Mag. 64, p. 636), a. P. a., ani- Plaut. MiL 3,1,53; cf Philarg. ad Verg. G.
animans, v. animo, P. a.
living: quos (deos) Vitellius ne ani- 2, 134.
animatio, *">ois, f. [animo], a quicken- mate,
animulus, i,m- dim. [animus], only in
ing, animating (extremely rare). I. L i t . : mantes quidem esse concedat, Cie. N. D. 3,
arboris, Tert. Anim. 19. I I , Meton., 4, II: mundum ipsum animantem sapien- the voc. as term of endearment (cf. animus,
concr., a living being: divinae animatio- temque esse, id. ib. 1,10,23: animans com- II. B. 2. f.): Mi animule, my heart, my
posque rationis mundus est, id. ib. 2, 8, 22. darling, Plaut. Cas. 1, 46: Animule mi, id.
nis species, * Cie. Tim. 10, 31.
animator, oris, m. [id.], he that quick- Hence, b, Subst., any living, animate be- Men. 2, 3,11.
122
IM
ex u a n o dicere, id. Ean. I, 2,95: eive ex
mimo id fit eive simulate, Cie. N. D. 2, 67,
l i b : raajore studio magisve ex animo petere non poseum, id. Eam. II, 22: ex animo
vereque diligi, id. ib. 9, 6, 2: ex animo dolere, Hor. A. P. 432: quae (gentee) dederunt
terram meam Bibi cum gaudio et toto corio et ex animo, Vulg. Ezech. 36, 5; ib.
Epb. 6, 6; ib. I Pet. 5, 3.And with gen.
() With verbs: Quid illam mieeram animi
excrucias? Plaut MiL 4,2,76; 4, 6,65: Antipho me excruciat animi, Ter. Phorm. 1,4,
IO: discrucior animi, id. Ad. 4 , 4 , 1 : in spe
pendebit animi, id. Heaut. 4,4,5: .iuvenemque animi miserata repressit, pitying him,
in her heart, ova re re
(Hom. II. 1,196), Verg. A. IO, 686.() With
adjj.: aeger animi, Liv. I, 58; 2,36; 6, IO;
Curt 4, 3, I I ; Tae. H. 3, 58: infelix animi,
Verg. A. 4, 529: felix animi, Juv. 14,159:
victus animi, Verg. 6. 4, 491: ferox animi,
Tae. A. 1,32: promptus animi, id. H. 2, 23:
praestans animi, Verg. A. 12,19: ingens animi, Tae. A. I, 69 (for this gen. v. Ramsh.
Gr. p. 323; Key, 8 935; Wagner ad Plaut
AuL . 105; Draeger, Hist Synt I. p. 443).
b, Meton., disposition, character (so, often
Ingenium): nimis paene animo es Molli,
Pac. ap. Cie. Tusa 2, 21,49: animo audaci
proripit sese, Pac. Trag. Rei. p. 109 Rib.:
petulans protervo, iracundo animo, Plaut
Bacch. 4, 3,1; id. True. 4, 3 , 1 : ubi te vidi
animo esse omisso (omisso = neglegenti,
Don.), Ter. Heaut 5,2,9; Cie. Fam. 2.17fin.:
promptus animus vester, Vulg. 2 Cor. 9, 2:
animis estis simplicibus et mansuetis nimium creditis unicuique, Auet ad Her. 4,
37: eorum animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur, Sali C. 14,
5: Hecabe, Non oblita animorum, annorum oblita suorum, . M. 13, 550: Nihil
est tam angusti animi tamque parvi, quam
amare divitias, Cie. Off. I, 20,68: sordidus
atque animi parvi, Hor. S. 1,2, IO; Veli 2,
25, 3: Drusus animi fluxioris erat, Suet
Tib. 5 2 . 2 . In particular, some one specific emotion, inclination, or passion (honorable or base; in this signif, in the poets
and prose writers, very freq. in the plur.).
A N I M
ANIU
meos animos violentos meamque iram ex qui Jugurtham animus ardebat, Sali. J. 39,
pectore jam promam, Plaut. True. 2, 7, 43: 5 Gerlach (others, animo, as Dietsch); so
vince animos iramque tuam, . H. 3, 85; id. de Rep. Ord. I, 8: in nova fert an.mus
id. M. 8, 583; Prop. 1,5,12: Parce tuis ani- mutatas dicere formas, my mind inclines to
mis, vita, nocere tibi, id. 2, 6,18: Sic lon- teli of etc., . . I, LHence, est animus
gius aevum Destruit ingentes animos, Lue. alicui, with inf., to have a mirid for some8,28: coeunt sine more, sine arte, Tantum thing, to aim at, etc.: omnibus unum Opanimis iraque, Stat. Th. II, 525 ai.d. Mod- primere est animus, . . 6, 150: Sacra
eration, patience, calmness, contentedness, in
Jovi Stygio perficere est animus, Verg. A. 4,
the phrase aequus animus, an even mind: 639: Fuerat animus coniuratis corpus ocsi est animus aequos tibi, Plaut. Aui. 2, 2, cisi in Tiberim trahere, Suet. Caes. 82 fin.;
IO; id. Rud. 2,3,71; Cia Rosa Am. 50,145; id. Oth. 6; cf. id. Calig. 56.So, aliquid aliand often in the abl., aequo animo, with cui in animo est, with infi, Tae. G. 3.So,
even mind, patiently, etc.: aequo animo inducere in animum or animum, to resolve
ferre, Ter. And. 2, 3, 23; Cie. Tusc. 1,39,93; upon doing something; . induco. D.
id. Sen. 23, 84; Nep. Dion. 6, i; Liv. 5,39: Trop., of the principle of life and activity
aequo animo esse, Vulg. 3 Reg. 21, 7; ib. in irrational objects, as in Engl, the word
Judith, 7, 23: Aequo animo est? o/merry mind is used. 1, Of brutes: in bestiis,
heart (6r.
ib. Jaa 5,13: animis quarum animi sunt rationis expertes, whose
aequis remittere, Cia Clu. 2, 6: aequiore minds, Cia Tusa I, 33,80: Sunt bestiae, in
animo successorem opperiri, Suet Tib. 25: quibus etiam animorum aliqua ex parte
haud aequioribus animis audire, Liv. 23, motus quosdam videmus, id. Fin. 5,14, 38:
22: sapientissimus quisque aequissimo ani- ut non inscite illud dictum videatur in
mo moritur; stultissimus iniquissimo. Cie. sue, animum illi pecudi datum pro sale,
Sen. 23, 83; so id. Tusa 1,45,109; SalL ne fatisceret, id. ib. 5,13,38, ubi v. Madv.:
3,2; Suet A ug. 56: iniquo animo, Att. Trag. (apes Ingentes animos angusto in pecReL p. 150 Rib.; Cia Tusa 2,2,5; Quint. II, tore versant, Verg. G. 4,83: Illiusque ani1,66.e. Agreeablefeeling,pleasure, delight:mos, qui multos perdidit unus, Sumite sercubat amans animo obsequens, Plant. Am. I, pentis, . M. 3, 544: cum pecudes pro re1,134: indulgent animis, et nulla quid utile gionis caelique statu et habitum corporis et
cura est, . M. 7,566; so, esp. freq.: animi ingenium animi et pili colorem gerant, Coi.
causa (in Plaut once animi gratia), for the 6 , 1 , 1 : Umbria (boves progenerat) vastos
sake of amusement, diversion (cf: haec (ani- nec minus probabiles animis quam corpomalia) alunt animi voluptatisque causa, ribus, id. 6,1, 2 si equum ipsum nudum
Caes. B. G. 5,12): Post animi causa mihi et solum corpus ejus et animum contemnavem faciam, Plaut Rud. 4, 2, 27; eo id. plamur, App. de Deo Socr. 23 (so sometimes
Trin. 2, 2, 53; id. Ep. I, I, 43: liberare fidi- mens: iniquae mentis asellus, Hor. S. 1,9,
cinam animi gratia, id. ib. 2, 2, 90: qui il- 20).2. Of plants: haec quoque Exuerint
lud animi causa fecerit, hunc praedae causa silvestrem animum, i. e. naturam, ingeniquid facturum putabis? Cia PhiL 7, 6: ha- um, their wild nature, Verg. G. 2,51.HI.
bet animi causa rus amoenum et suburba- T r a n e t Of God or the gods, as we say,
num, id. Rose. Am. 46 Matth.; cf. id. ib. the Divine Mind, the Mind ofi God: certe et
134, and Madv. ad Cie. Fin. 2,17, 56; Cia deum ipsum et divinum animum corpore
Fam. 7,2: Romanos in illis munitionibus liberatum cogitatione complecti possumus,
animine causa cotidie exerceri putatis ? Cia Tusa 1,22, 51 (so mens, of God, id. ib.
Caes. B. G. 7, 77; Plin. praef. 17 Sili. I, 22, 66; id. Ac. 2,41,126): Tantaene aniDisposition toward any one : hoc animo In mis caelestibus irae ? Verg. A. 1,1L
nos esse debebis, ut etc., Cie. Fam. 2,1 fin.:
Anio, enis, m., = ', Strab., ',
meus animus erit in te semper, quem tu
Plut (the orig. form was Anien: non mia. Courage, spirit: ibi nostris animus esse vis, id. ib. 5,18 fin.: qui, quo animo In- nus quam XV. milia Anien abest, Cato ap.
additus est, Plaut Am. I, 1, 94; cf. Ter. ter nos simus, ignorant, id. ib. 3, 6; so id. Prisc. p. 684 P.; also in Stat.: praeceps
Heaut. 3, 2, 31; id. And. 2,1, 33: deficiens ib. 4,15; 5, 2: In quo in primis quo quis- Anien, S. I, 5, 25; I, 3, 20. Stili Enn., aca
animo maesto cum corde jacebat, Lucr. que animo, studio, benevolentia fecerit, to Serv. ad Verg. . 7, 683, used the form
6, 1232: virtute atque animo resistere, ponderandum est, id. Offi I, 15, 49: quod Anio, onis, analogous to the Gr. ', et
Cie. Fam. 5, 2, 8: fac animo magno for- (Allobroges) nondum bono {mimo in popu- also Anionie in Front Aquaed. g 92; and,
tique sis, id. ib. 6, 14 fin.: Cassio ani- lum Romanum viderentur, to be well dis- APIONIS, Inscr. Orell. 3203; and thus, durmus accessit, et Parthis timor injectus posed, Caes. B. G. 1,6 fin.In the pregn. sig- ing the whole class, per., Anio remained
est, id. Att. 5, 20, 3: nostris animus auge- nif of kind, friendly filing, affection, kind- the principal form of the nom., while the
tur, Caee. B. O. 7, 70: mihi in dies magis ness, liberality: animum fidemque prae- remaining cases of Anien were retained;
animus accenditur, SalL C. 20. 6; Cia Att torianorum erga se expertus est, Suet Oth. only Aug. and post-Aug. poets, e. g. Prop. 5,
5, 18; Liv. 8, 19 j 44, 29: Nunc demum 8: Nec non aurumque animusque Latino 7, 86; Stat. S. 1, 3, 70, have as an access,
redit animus, Taa Agr. 31 bellica Pallas est, Verg. A. 12, 23. Hence, meton., of a form Allienus, i ; Ct Mart Cap. 3, 72;
adest, Datque animos, . M. 5, 47: pares person who is loved, my heart, my soul: Prisc. p. 584 : Phoa Ars, p. 1691 P.;
annis animisque, id. ib. 7, #58: cecidere salve, anime mi, Plaut Cura 1, 2, 3: da, Schneid. Gram. II. 148; Rudd. L p. 60;
illis animique manusque, id. ib. 7, 347 (et: meus ocellus, mea rosa, mi anime, da, mea Neue, FormenL I pp. 163. 187), the classic
tela viris animusque cadunt, id. F 3, 225) voluptas, id. As. 3,3, 74; so id. ib. 5,2,90; tributary stream ofi the Tiber, which, taket saep.Hence, bono animo esse or uti, to id. Cura 1 , 3 , 9 ; id. Bacch. 1,1,48; id. Most. ing its rise in the Apennines, passes along
be ofi good courage, Varr. R R 2,5, 5: Am. 1,4, 23; id. Men. I, 3 , 1 ; id. Mil. 4, 8, 20; the southern Sabine country, separating it
Bono animo es. So. Scin quam bono ani- id. Rud. 4 , 8 , 1 ; Ter. Eun. I, 2, 15 et saep. from Latium; and at Tibur, beside its catamo sim ? Plaut Am. 22,39: In re mala ani- O The power of willing, the will, in- ract (hence, praeceps Anio, *Hor. C. 1, 7,
mo si bono utare, adiuvat, id. Capt 2 , 1 , 9 : clination, desire, purpose, design, intention 13), it presents the most charming natural
bono animo fac sis, Ter. Ad. 3,5,1: quin tu (syn.: voluntas,arbitrium,mens,consilium, beauties; now Teverone, Cia Corn. Fragm.
animo bono es, id. ib. 4, 2, 4: quare bono propositum), : qui rem publi- ap. Prisc. p. 684 P.: Anio spumifer, Prop. 5,
animo es, Cie. Att 5,18; so Vulg. 2 Mace. cam animo certo adiuverit, Att Trag Rei 7.81; . M.14,329; Plin. 3,12,17, 109 ai.
II, 26; ib,. Act 18, 25; so also, satis animi, p. 182 Rib.: pro inperio tuo meum ani- The waters of the upper Anio are very pure,
sufficient courage, . M. 3,559. Also for mum tibi servitutem servire aequom cen- and in ancient times aqueducts conveyed
hope: magnus mihi animus est, hodier- sui, Plaut. Trin. 2, 2, 23: Ex animique vo- them to Rome. The first, called Anio Vetus,
num diem initium libertatis fore, Taa Agr. luntate id procedere primum, goes forth at was constructed B.C. 271, by M'. Curi us Den30. T r o p . , of the violent, stormy mo- first from the inclination of the soul, Lucr. tatus and Fulvius Flaccus; it began twenty
tion of the winds of JSolus: Aeolus mol- 2, 270; so, pro animi mei voluntate, Cia miles from Rome,but wound about for fortylitque animos et temperat iras, Verg. A. I, Fam. 5,20,8 (v. Manut. ad h. 1.): teneo, quid three miles. The second, built by the em57.Of a top: dant animos plagae, give it animi vostri super hac re siet, Plaut. Am. peror Claudius, and known as Anio Novus,
nexo fierce, quicker motion, Verg. . 7,383.proi. 58; 1.1,187: Nam si semel tuom ani- took up the stream forty-two miles from
Of spirit in discourse: in Asinio Pollione mum ille intellexerit, Prius proditurum te Rome, and was about sixty miles in length,
et consilii et animi satis, Quint. IO, 1,113. eta, Ter. Heaut. 3,1,69: Prius quam tuom preserving the highest level of all the aqueI), Haughtiness, arrogance, pride : quae ut sese habeat animum ad nuptias per- ducts of Rome ; cf. Front Aquaod. 6,13,
civitas est in Asia, quae unius tribuni mili- spexerit, id. And. 2,3,4: Sin aliter animus 15; Nibby, Dintorni, I. pp. 156-160; ci
tum animos ac spiritus capere possit? ean voster est, ego etc., id. Ad. 3,4,46: Quid mi Mann. Ital. 1, 617; Mull. Roms Camp. 1,
bear the arrogance and pride, etc., Cie. istaec narras? an quia non audisti, de hac 157; 1, 229; 1, 241; 1, 306 ai.
Imp. Pomp. 22, 66: jam insolentiam nora- re animus meus ut sit? id. Hoc. 5, 2,19:
t anisocycla, orum, n., =
tis hominis: noratis animos ejus ac spiritus qui ab auro gazaque regia manus, oculos,
tribunicios, id. Clu. 39, 109; so id. Caecin. animum cohibere possit, Cie. Imp. Pomp. (with unequal rings or circles), screws or
II ai.; Ov. Tr. 5, 8, 3 (et: quia paululum 66: istum exheredare in animo habebat, elastic springs. Vitr. 10,1.
t anisum (ane-)i h n > = , anise :
vobis accessit pecuniae, Sublati animi sunt, id. Rose. Am. 18, 52: nobis orat in animo
Ter. Hec. 3, 5. 56). e. Violent passion, ve- Ciceronem ad Caesarem mittere, we had it Pimpinella anisum, Linn.: Et anesum adhemence, wrath: animum vincere, iracun- in mind to send, etc., id. Fam. 14, II; Serv. versum scorpiones ex vino habetur... ob
diam cohibere, etc., Cie. Marcell. 3: animum ad Cia ib.4,12: hostes in foro constiterunt, has causas quidam anicetum id vocavere,
rege, qui nisi paret Imperat, Hon Ep. I, 2, hoc animo, ut, etc., Caes. B. G. 7, 28: in- i. e. , all powerful, Plin. 20,17, 72,
62: qui dominatur animo suo, Vulg. Prov. surrexerunt uno animo in Paulum, with 185 sq. Jan.
Anius, ) m., a king and priest ai De
16,32.So often in plur.; cf- oi : ego one mind, Vulg. Act. 18,12; 19, 29: perse-
124
Ios, who hospitably entertained JSneas,Verg. 7 6 . b . With quo : quo cum adnavigas. 3, 80, ubi, v. Serv.; . . 13, 632; cii set, Plin. 35, IO, 36, 1L
Lycopbr. Cassandr. 570.
anne,
i an, i. F.
a n - n e c t o (better a d n - ) , nexui, nexum,
I. A n n a e e , / , 12 (cf. Gesen. Gesch.
3, v. a., to tie or bind to, to connect, annex. ;
Hebr. Spr. p. 228), the sister of Dido, Verg.
I. L i t : (animum) corporibus nostris, j
. 4, 9 et saep.; . . 7,191; Sil. 8, 55 ai. * Lucr. 3, 688: funiculus scapham adnex. 2. Anna Perenna, ae,/,an old Pol- am trahebat, Cie. Inv. 2, 51: ad linguam
ian goddess, the protector or bestower of the stomachus adnectitur, id. . D. 2, 54; Sali.
returning year (acc. to Macr. S. 1,12, offer- Fragm. ap. Serv. ad Verg. A. II, 770: adings were made to her, ut annare perenna- nexa (ratis) erat vinculis, Liv. 21, 28: conreque commode liceat, and hence her name); tinenti adnexuit, Plin. 5,29,31, 117, where
cf Inscr. OrelL IL 1847; IL p. 412; in later Jan reads adjecit: epistulae adnexae peditimes she was identified with L Anna; cf. bus columbarum, id. IO, 37,53, HO; Suet
Ov. F. 3, 654; SiL 8, 60 sq.
Oth. 12: remedia corporibus aegrorum, to
annalis, e, adj. [annus]. I, Continuing apply, Val. Max. 2, 5 fin.H. T r o p . : rea year, annual: tempus, cursus, Varr. R. R. bus praesentibus adnectit futuras, Cie. Off.
1. 27, 1; so Dig. 14, 2 , 1 ; 38,17, 6. I I . 1 , 4 : aliquod membrum adnexum orationi,
A. Relating to the year or the age: Lex Vil- id. Inv. 1 , 1 8 ; e t id. Top. 13.
a n n e l l u s , v anellus.
l i ? Annalis, the law passed B.C. 180 by L.
Villius, which determined the age necessary
* a n n e x i o (adn-), Suis, / ^innecto], a
for election to an office of state (for the quaestorship, 31; for the office of sedile, 37; for tying or binding to, a connecting, PalL Mart.
the prcetorship, 40; and for the consulship, 10,36.
I . a d n e x u s ( a d n - ) a , u m , Part. o f
43 years): legibus annalibus grandiorem
aetatem ad consulatum constituebant, Cie. annecto.
* 2 . a n n o s u s (adn-), t e m - [annecPhil. 5 , 1 7 ; cf.: eo anno (573 A.U.C.) rogato],
a tying or binding to, a connection:
tio primum lata est ab L. Villio tribuno plebis, quot annos nati quemque magistratum Cremona annexu columbosque gentium
peterent caperentque. Inde cognomen fa- floruit, Tae. . 3,34.
A n n i a n u s , a, um, adj. I. Of or permiliae inditum, ut annales appellarentur,
Liv. 40, 44; et also Cio. do Or. 2, 6 5 . B . taining to Annius or Annia, Cie. Verr. 2,1,
s
annalis, ' (abl. reg. annali, Cio. Brut. 4 6 . I I . The name of a Roman poet under
15,58; Nep. Hann. 13,1; but annale!, Varr. the emperors Antonine and Adrian, GelL 7,
ap. Charis. I, 17, p. 97: annale, Ascon. ad 7; 2 0 , 8 ; et Bahr, Rom. Gesch. 71 and 194;
Cie. Pis. 22,52; . Neue, Formenl. I. p. 224), Teuffel, Rom. Lit 349, 3.
subst. m. (se. liber), most freq. in plur.: a n A n n i b a l , v. Hannibal
nales, i u m ( sc libri), an historical work, in \ A n n i c e r i i , 6rum, m., = ', a
which the occurrences of the year are chron- philosophical sect of Cyrene, so called from
ologically recorded, chronicles, annals (diff. its fwumaer Anniceris, Cie. Off. 3,33,116.
from historia, a philosophical narration, fola n - n i c t o (better a d n - ) , are. v. n., to
lowing the internal relation of events, Ver.
FI. ap. Geli. 5,18; cf. Cie. Or. 20). I. S e e., wink xoith the eyes, to wink or blink to or
from the most ancient per. down to the time i t : alii adnutat, alii adnictat, Naev. ap.
of the Gracchi, when a literature had been PauL ex est p. 29 Milii. (Com. ReL p. 19
formed, each pontifex maximus wrote down Rib.).
a n n i c u l u s , a u m adj. [annus], a year
the occurrences of his yearon tablets, which
were hung up in his dwelling for the infor- old, of a year, or a yearling (not in Cie.;
mation of the public. Such tablets, accord- freq. in Vulg.): nuces, Cato, R. R. 17, 2
ingly, received the name of Annales Maxi- Schneid.: taurus, Varr. R. R. 2, 5 , 1 2 : vimi (not to be confounded with tho Libri tuli, Vulg. Micah, 6, 6: agnus, ib. Ex. 12, 5:
Pontificales sive Pontificii, which contain- ovis, lb. Lev. 14, IO: capra, ib. ib. 15, 27:
ed instructions and liturgies for the holy vinum, Varr. R. R. 1,65: virgo vix annicurites). See the class, passages, Cie. de Or. la, * Nep. Att. 19,4: aetas, CoL 7, 9, 2 ai.
a r m i f e r , fera, ferum, adj. [annus-fero]
2,12, 51; id. Rep. 1 , 1 6 ; Fest. s. v. maximi,
and cf. Creuz. ad Cie. . D. 1,30; id. Leg. 1,2; (only in Pira. . .). I. Bearing fruit the
Niebuhr, Rom. Hist. 1,277 sq. From these whole year: Citreae et junipirus et ilex ansources the Rom. histt. drew, and hence niferae habentur, Plin. 16,26,44, 107.H.
called their works, in gen., Annales. The Producing annually a new stalk (in Theomost renowned among the annalists of the phrast ), Plin. 19,7,36, 121,
ancient period are Q. Fabius Pictor, . Por- where Jan reads seminifer.
cius Cato, and L. Calpurnius Piso (et Cio.
a n - n i h i l o (adn-), are, v. a., to bring to
de Or. 2,12,51); in the time of the emper- nothing, to annihilate; introd. by Jerome:
ors, Tacitus named one of his hist, works nullificasti seu adnihiiasti vel adnuliasti,
Annales, since in it the history of Rome, Hier 135fin.
from the death of Aug. until the time or
I* a u u l s u s ( a d n - ) ,
um, Part. of
Nero, was given acc. to the annual succes- annitor
sion of events; cf. Bahr, Lit. Gesch. p. 255
* 2 . a n n i s u s ( a d n ) , t e , m . [annitor],
sq.; 301 sq.; 313 sq.; Teuffel, Rom. Lit. a striving, exertion: ut alieno adjuventur
8 333,1.Annalis in sing., Cie. Att. 12, 23; adnisu, Syram. Ep. 5,74.
id. Brut 15; Nep. Hann. 1 3 , 1 ; Plin. 7, 28,
a n - n l t o r (better a d n - ) , nisus or nixus,
29, 101.Adj., with liber, Ver. FL in the 3, v. dep. i L i t , fo press upon or against, to
abovc-cited passage, and Quint. 6, 3, 68. lean upon; with ad or dot. (most freq. after
the commencement of the Aug. per.): na2, In gen., records, archives,history: cartura ad aliquod tamquam adminiculum adminibus antiquis, quod unum apud illos
nititur, Cie. Lael. 23, 88: hasta ingenti admemoriae et annalium genus est, Tae. G.
nixa columnae, Verg. A. 12, 92: stant lorn
2: annalibus traditum (est) coram rege,
gis adnixi hastis, id. ib. 9,229: Latona oleae
Vulg. Esth. 2, 23: annales priorum tempoTae. A. 3, 6 1 . I I , T r o p . , to take
rum, ib. ib. 6, ie. annalia, ium,w, adnisa,
pains about something, to exert one's self,
festival observed at the beginning qf the
strive; constr. with ut or ne. or a gerund
year, Inscr. Grut. 116, 2.
with ad (mostly prose). ( a ) With ut or ne:
annarius, a, um, adj. [id.], relating to quo mihi acrius adnitendum
est, ut, etc.,
the appointed year: annaria lex dicebatur Sali. J. 85, 6; Liv. 6, 6: omni ope adnisi
ab antiquis, qua finiuntur anni magistratus sunt, ut, eta, Id. 8 , 1 6 ; 22, 58; Plin. 7, 53,
capiendi, PauL ex Fest. p. 27 MG1L: lex, 54, g 186: omni ope adniti, ne quis e plebe,
Lampr. Com. 2 ; Ara 2, p. 91.
eta, Plin. Pan. 25 fin.() Ad ea patranda
annascor, v agnascor.
omnis civitas summo studio adnitebatur,
an-nato (better adn-), are, v. n. I. j Sali. J. 43, 4; Liv. 27,14.Other construcTo swim or toward: ei insulae crocodili tione: () With de: nisi Bibulus adniterenon adnatant, Plin. 8, 25,38, 93; Jan here tur de triumpho. Cie. Att. 6 , 8 ; Liv. 5, 25.
reads adnant; Sil. IO, 610.With ad: ad (3) With pro : patres non temere pro ullo
manum hominis adnatare, Plin. 9, 29, 46, aeque adnisi sunt, Liv. 2,61.(e) With acc.
87; 9, IO, 12, 38. I I . To swim along of pron., Plin. Ep. 6,18.() With infi: adby or by the side of: comes lateri adnatat, nitentibus retinere morem, Tae. H. 4, 8; 6,
8.(n) Absci.: adnitente Crasso, Sali. C.19,
Sen. Agam. 452.
an-n&vigo (better adn-), are, v. n., to I; so id. J. 85,47; Liv. 21, 8.
a d n i t e n d u s , a, um, in pass. sigsail to or toward, to come to by ship. a.
Absol.: tres (pyramides) sane conspicuae nif. : si in concordia adnitenda (i. e. procuundique adnavigantibus, Plin. 36,
16, randa), GelL 2,12, 5.
annon, v. i. an. i. E.
annona, ae,./; [from annus, as pomona
from pomum]. I. In gen., the yearly produce, the annual income of natural products,
in the widest sense (et: cibaria annua, Cato,
R. R. 60): vectigal novum ex salaria annona, Liv. 29, 37: lactis, Col. 8, 17, 13: musti, id. 3, 21, 65 3, 3, IO. I I . E s p . A.
Means of subsistence, and, for the most part,
corn or grain: annona nisi in calamitate
pretium non habet, Cie. Verr. 2, 3, 98: vilitas annonae ex summa inopia et caritate
rei frumentariae consecuta est, id. Imp.
Pomp. 15, 44: uberrimus ager ad varietates annonae horreum populi Romani fore
videbatur, Liv. 7,31: clausis annonae subsidiis, Tae. H. 3, 48 fin.: provincia annonae fecunda, id. ib. I, I I ; cf. Suet. Aug.
18: annonae curam agere, id. Claud. 18; cf.
id. Tib. 8i praebebant annonam regi, Vulg.
3 Reg. 4, 7; ib. 4 Reg. 25,30; ib. Dan. I, 5
ai.Sometimes contrasted with frumentum, as provisions in gen.: copia frumenti et annona tolerabilis rerum aliarum, a
supply, Liv 35, 44. B. . e to ., the
price of grain or other food: quom cara
annona sit, Plaut. Capt. 3, I, 35; id. Stich.
I, 3, 25 ; Ter. And. 4, 4, 7 ; Cie. Div. 2, 27
fin.: annona est gravis, Plaut Stich. 4, 2,
53; so Suet Aug: 25: incendere annonam,
Varr. R. R. 3, 2 , 1 6 : jam ad denarios quinquaginta in singulos modios annona pervenerat, Caes. B. C. 1,52: nihil mutavit annona, Liv. 5 , 1 2 (et id. 2, 34: annona vetus);
annona acris, Tae. A. 4 , 6 : gravitas annonae,
id. ib. 6.13: in annonae difficultatibus, Suet.
Aug. 41: annona macelli, id. Tib. 3 4 . - 2 ,
Trop., the prices, the market: Qui homines
probi essent, esset ts annona vilior, Plaut
Mil. 3,1,140: Vilis amicorum est annona, bonis ubi quid deest, cheap indeed is the market of friendship, Hor. Ep. 1,12,24: his opibus numquam cara est annona veneni. Juv.
9, 100.Hence sometimes, C. Dearness:
cena hac annona est sine sacris hereditas,
at the present (i. e. high) market-price, at the
present dear rate, Plaut. Trin. 2, 4, 83: ob
annonae causam, Cie. Dom. 5 . B . In milit.
lang., provisions, supplies: necessitas annonam pariter et arma portendi,Veg. Mil. 1,19:
annona decem et septem dierum, Amm. 17,
9.Hence, meton., th e loaves of bread them
selves, rations (in this sense only in the
plur.): ceteri annonas binas aut ternas ac-
an-nullo (better adn-), avi, i, v. a. 4, IO. With acc. and inf.: adnuvit sese
[ad-nullus], to annihilate, annul (eccl. Lat.): mecum decernere ferro, Enn. ap. Prisc.
of the yearly produce : ANNONAE SANCTAE adnullabunt substantiam, Vulg. Eccli. 21,5: p. 882 P.: ego autem venturum adnuo,
AELIVS VITALIO, etc., Inscr. Orell. 1810.
Plaut. Bacch. 2, 2, 9; Liv. 28, 17; Verg. A.
adnullabitur superbia, ib. ib.; v. annihilo.
annumeratio (adn-), me, f [an- II, 20.B. Adnuere alicui aliquid; poet.,
annonarius, a, um, adj. [annona], of
oi pertaining to provisions: frumentum, ce- num ero], a numbering, counting: dierum, to promise or grant something to one: caeli
quibus adnuis arcem, Verg. A. I, 260 : sin
teraeque annonariae species, Yeg. Mil. 3, 3: Dig. 27,1,13.
an-numero (better adn-),Sad atum, nostrum adnuerit nobis Victoria Martem,
causa, Dig. 49,14, 46.
grant us a successful engagement, id.
* annonor, ari, v. dep. [id.], io collect 1, v. a. I. A. Lit., to count to, to count out to, shall
to put to a person's account: mihi talentum ib. 12,187: ni divftrn pater adnuisset rebus
provisions, Capitol. Gord. 29.
adnumerat, Plaut. Merc.'proi. 88: Aeneae potiore ductos alite muros, Hor. C.
annositas, atis, / [ annosus ], fulness argenti
argentum, * Ter. Ad. 3,3,15: et reddere pe- 4, 6, 22: adnuite nutum numenque veof years, old age (post-class.), Cod. Th. 12, cuniam mulieri, Cie. Div. in Caeci! 17, 56: strum invictum Campanis, give your asI,113; Aug. Ep. 251.
senatus singulos denarios alicui, id. Verr. sent, etc., Liv. 7, 30. C. To designate a
annosus, a, um, adj. [annus], of many 2,3, 84: non adnumerare verba sed appen- person or thing, (a) By a nod: quos iste adyears, aged, old (a favorite word of the dere, id. Opt. Gen. 5: cuique sua, CoL 12, 3, nuerat, Cie. Verr. 2,1, 61.() By a wink:
Aug. poets and post-Aug. prose writers): 4 . B To add to, to include with, reckon quae adnuit oculo, Vulg. Prov. IO, IO; so
anus, Ov. F. 2, 571: vetustas, id. Tr. 5, 2, with, (a) With dat.: his libris adnumeran- absol.: adnuunt oculis, they make signs
I I : merum, Tib. 3, 6, 58: bracchia, Verg. di sunt sex de re publica, Cie. Div. 2,1: his with their eyes, ib. Psa. 34,19; ib. Prov. 6,
A. 6, 282: robur, id. ib. 4, 441: ornus, id. duobus adnumerabatur nemo tertius, id. 13; ib. Eccli. 27, 25.() By the hand: adib. 10, 766 ai.: comix, Hor. C. 3,17,13: pa- Brut. 67 ; so . P. 4, 16, 4: Tae. . 4, 5; nuens eis manu, ut tacerent, Vulg. Act. 12,
latum, id. S. 2, 3, 274: volumina vatum, id. Vulg. 1 Reg. 18, 27. () Witn in: in grege 17: adnuit manu ad plebem, ib. ib. 21, 40.
Ep. 2,1,26 (not elsewhere): gens, quos Hy- adnumeror, I arn counted with, numbered Hence, in gen., to indicate, declare: falperboreos appellavere, annoso degit aevo, with, the multitude, Cie. Rose. Am. 32; Ov. sa adnuere, Tae. A. 14, 60.
Plin. 4,12, 26, 89; 24. I, I, 2. Comp., Tr. 5, 4, 20; Vulg. Heb. 7, 6.Also () With
annus, i, m [acc. to some, as Corssen,
Aug. Conf.J., 7.Sup., Aug. Ep. 3,1 fin. ai. inter: servos inter urbanos, Dig. 32, 97.
(d) With cum (eccl. Lat.): adnumeratus est Beitr. 16, for am-nus, from 2. an- am-: or
annotamentum (adn-), n- [an- cum
undecim apostolis, Vulg. Act. 1, 26. acc. to others, directly from 2. anus, a ring,
noto], remark, annotation (perh. only in
In Plin. also, to give the number of and kindred to the form appearing in kviGeli.), Geli. I, 7,18; 1,17, 2.
Mandorum nomen iis dedit tre- owro'y, -evor, -evo?]. I, Lit., a circuit,
annotatio (adn- ), (inis, fi [id.], something:
centosque eorum vicos adnumerat, Plin. 7, circular course, periodical return: tempus
noting down in writing, a remark, annota- 2,2, 29.fi. Trop. A. To attribute, imtion (post-Aug.). J. In gen.: a te librum pute to (only post-class.): imperitia culpae a bruma ad brumam, dum sol redit, vocameum cum adnotationibus tuis exspecto, est adnumeranda, Dig. 19, 2, 9. * B. To tur annus; quod, ut parvi circuli anuli, sic
Plin. Ep. 7, 20; Geli. praei. . Esp. A. reckon for, consider equal to: agni chordi magni dicebantur circites ani, unde annus,
In the jurists, the registering ofi a person duo pro uno ove adnumerantur,Varr. R. R. Varr. L. L. 6, 8 Muli.; cf. for the same
idea: circum tribus actis annis, Lucr. 6,
among the accused, Dig. 48,17,4.B, A re- 2,2,5.
126
Ononis, ononis.
anonomastos. on, adj.
[,
unnamed], designation of one of the aeons:
aeon. Valent, ap Tert. adv. Valent. 35.
t anonymos, *,/ = (with-
out name), the designation of a plant, Plin. 10,22, 29, 56: pedes, id. 11, 47,107, 257:
adeps, goose-grease, id. 30, 8, 22, 133 ai. :
27, 4,14, 31.
anquina, ae, f., the rope by which the lana, down, Dig. 32, 68.
Ansibarii, orum, m., a Cheruscan
sail-yard is bound to the mast, Cinna ap.
Isid. Orig. 19, 4, 7; so also Lucii. ap. Non. tribe on the western shore of the Weser, Tae.
p. 536, 8.
A. 13, 55; 13, 56; cf. Mann. Germ. 156 sq.
an-quiro, quisfvi, situm, 3, v. a. [2. anansula, a e , / dim. [ansa], a little hanand quaero], to seek on all sides, to look about dle : cymbii, App. M. 11, p. 258, 37. A
for, to search after. I, L i t . and in gen.: small ring or hook, App. M. 4, p. 143, 41.
anquirere est circum quaerere, Paul, ex A small loop at the edge of sandals for the
Fest. p. 22 Miill.: anquirere aliquem, apud ties, Val. Max. 8,12 fin.
quem evomet virus, etc., Cie. Lael. 23,
t antachates, ae, m., = , a
87; so id. ib. 27,102; id. Off. I, 4, I I B . precious stone, Plin. 37,10,54, 139, where
T r o p . , to inquire about, to examine into: Jan reads aethachates; others still, autaaut anquirunt aut consultant, conducat id e hates.
necne, Cie. Off. I, 3, 9: anquirentibus nobis
antae, arum,/ [perh. ante, q. v.], pillars
omnique acie ingenii contemplantibus, id. or pilasters on each side of( i. e. opposite sides
de Or. I, 33; so id. Fat. 9; Tae. A. 12, 6 ai. of) doors or at the corners ofibuildings, Vitr.
I I . E s p . in judic. lang. 1.1. A. To in- 3, 1; 4, 4.Hence, aedes in antis, a temple
stitute a careful inquiry or examination: with pilasters on the comers, Vitr. 4, 7.
de perduellione, Liv. 6. 20: de morte alicuAntaeopolites (nomus), ae, m., a disjus, Tae. . 3, 12. B To enter a complaint, to accuse one, with the word desig- trict of Upper ^Egypt, Plin. 6, 9, 9, 49.
Antaeus, h m.,= , a huge giant
nating the punishment in the abl. or gen.:
capite anquisitus, Liv. 8, 33: pecunia an- in Libya, slain by Hercules, . M. 9,184;
quirere, id. 26, 3 : cum capitis anquisis- Luc. 4, 590 sq.
sent, id. 2, 52; 26, 3.Hence, anquisitio,
+ antagOnista, ae, rn., = adv., carefully (only in Geli.): satis anqui- , an adversary, opponent, antagonist,
site satisque sollicite, Geli. I, 3, 9, where Hier. Vit. Hil. fin.
Hertz now reads inquisite.Comp.: Theoantamoebaeus, a, um, adj., pes, in
phrastus anquisitius super hac ipsa re et verse (opp. amoebaeus, q. v.), composed of
exactius pressiusque quam Cicero disserit, two short, two long, and a short syllable, as,
Geli. 1,3,21, where Hertz now reads inqui- e. g. manifestare!; cf. Diom. 3, p. 478 P.
sitius.
Antandros (-us), ,/,==, a
anquisitio, o n i s , / [anquiro, II.], a ju- maritime
town in Mysia, now Antandro
dicial indictment: anquisitionis . Sergii, (acc. to Thuc. 8, 108, an JEolic colony),
Varr. L. L. 6, 90 and 92 Mull.
Plin. 6, 30, 32, 123; cf. Mann. Asia Min. 3,
ansa, a e, fi [cf. , and prehen- 418.Hence, Antandrius, a, um, adj.,
do, pre-hensum, and from *], that of Antandros, Cie. ad Q. Fr. 1, 2, 2.
by which something is taken hold of, a handle,
+ antapocha, a e, fi, , the
haft; of a vessel, pitcher, vase, and the like. writing by which a debtor showed that he
I. L i t., Cato, B. R. 113; Verg. E. 3,45; 6,17; had paid a debt, Just. Cod. 4, 21, 18 (opp.
. M. 8, 653; id. H. 16, 252; Mart. 14, 106 apocha).
ai.Of other things, e. g. of an iron handle
t antapodosis, i s , / , = ;
of a door: ansa ostii, Petr. 96.Of the loop in rhet., the application of a similitude to
on the edge of a sandal, through which the the object compared, Quint. 8, 3, 77; v. aposhoetie was drawn, Plin. 35,10,36. 12; so dosis.
Tib. 1, 8,14.Of the handle of the rudder,
Antarados (-us), i,/, harbor and
the tiller, Vitr. 10,8.Of the cheeks of a bal- town in the northern part of Phoenicia and
ance in which the lever moves} Vitr. 10, 8. over against the island of Aradus, whence
In architecture, the cramp-iron or brace its name, Tab. Peuting. Itin. Ant.; cf. Plin.
which holds several stones together, Vitr. 2, 6, 20,17, 78.
8; Prop. 5, 1,142. . T r o p . , as also the
t antarcticus, a, nm, \ , = Gr. , handle, occasion, opportunity (rare,
, southern, Hyg. Astr. 1, 6; App. de
and in the class, per. only in Cie.): illum
Mundo, p. 57 (in Varr. L. L. 9, 24 MQ11.,
quaerere ansam, infectum ut faciat? Plaut.
written as a Greek word).
Pers. 4, 4, 119: reprehensionis ansa, Cie.
i antarium bellum: quod ante urPlane. 34: controversiarum, id. Caecin. 6
fin.: ansas sermonis dare, id. Sest. IO: sibi bem geritur, Paui. ex Fest. p. 8 Muli. [ante].
antarius, a, um, adj. [, to raise
tamquam ansas ad reprehendendum dare,
id. Am. 16, 59: alicui lucrandi ansam offer- against], that serves for raising up: funes,
the cables for raising a scaffold, stage, mast,
re, Amm. 28,1.
and the like, Vitr. 10, 3.
Ansanctus,v Amsanctus.
ante ( l d form anti, whence antidea,
ansatus, a, um, adj. [ansa], furnished
with or having a handle: capulae a capi- antldeo, antidhac; v. antea, anteeo, and
endo, quod ansatae, ut prehendi possint, antehac) [Gr. , over against, facing,
Varr. L L. 5, 26, 35: vae, Coi. 9, 15: tela, , ', Sanscr. anti = over against;
darts having a thong, Enn. ap. Macr. S. 6,1 Germ, ant- in Ant-wort= Goth. anda-vaur(Ann. v. 155 Vahl.).Also, absol.: ansatae di, an answer, anda-nahti, the night before],
(sc. hastae), Enn. ap. Non. p. 556, 25 (Ann. prep, and adv. (acc. to Max. Victor, p. 1953,
v. 176 Vahl.): homo ansatus, a man with as prep, with the grave accent; as adv. with
handles, i. e. with his arms a-kimbo, Plaut. the acute on the last syl.). J. Prep, with acc.,
before (syn.: prae, pro). A. In space, or
Pers. 2, 5, 7.
in regard to estimation, judgment, or
1. anser, e8, u s u m [Sanscr. hasns; trop.
rank (usu. only of objects at rest, while prae
Gr. ] Germ. Gans; Engl, gander; Erse,
is used of those in motion; cf. Herz. ad
goss = goose] (/., Varr. R. R. 3,10, 3; Col.
Caes. B. G. 1, 21; v. exceptions infra). X.
8, 14, 4; cf. Schneid. Gram. II. p. 7: Bentl.
In s p a c e : quem ante aedis video,Plaut.
ad Hor. S. 2, 8, 88; Neue, Formenl. I. p. 612
Am. 1,1,136: ante ostium Me audivit stasq.), a goose; sacred to Juno, and which
re, Ter. And. 3, 1, 16; so Vulg. Lev. 1, 5:
preserved the Capitol in the Gallic war.
Ornatas paulo ante fores, Juv. 6, 227; so
Hence held in high honor by the Romans,
Vulg. Num. 3, 26: ante meum limen, Juv.
Liv. 5, 47; Cie. Rose. Am. 20; Plin. 10, 22,
II, 190: ante suum fundum, Cie. Mil. IO:
26, 81 ai. Anser Amyclaeus, the swan,
ut ante suos hortulos postridie piscareninto which Jupiter changed himself at Amytur, id. Off. 3,14,58: ante sepulcrales infelix
clae, Verg. Cir. 488.
adstitit aras, . M. 8, 480; so Verg. A. I,
2. Anser, ris, m, a petulant and ob- 344; 3, 545; Juv. IO, 268: ante altaria, id.
scene poet (Ov. Tr. 2, 435), a friend of the 8,155; so Vulg. Deut. 26, 4; ib. Matt. 5, 24.
triumvir Antonius, who presented him with Of persons: ante hosce deos erant aruan estate at Falernum (Cie. Phil. 13, 5). lae, Cie. Verr. 2, 4, 3: quis ante ora paAcc. to Servius, Virgil makes a sportive trum contigit oppetere, Verg. A. I, 95; id.
allusion to him in Eel. 9, 36: argutos inter G. 4, 477: ipsius unam (navem) ante ocustrepere anser olores; cf.: ore canorus An- los pontus in puppim ferit, id. A. 1,114; 2,
seris indocto carmine cessit olor, Prop. 3, 631; 2, 773: ante se statuit funditores, Liv.
32, 84, and Weich. Poet. Lat. pp. 159-167.
42, 58: Flos Asiae ante ipsum, Juv. 5, 66;
* anserculus, i, m - dim. [anser], Vulg. Matt. 17, 2: si luditur alea pernox
little goose, a gosling, Col. 8.14, 7.
Ante Numantinos, Juv. 8, II. r o p.:
anserinus, a, um, adj. [id.], of or per- ante oculos collocata, Cie. de Or. 1,43,192:
taining to geese: genus, Col. 8, 5,10; Plin. ante oculos errat domus, Ov. Tr. 3, 4, 57 *
127
ANTE
MERIDIEM
CAVSAM
CONICITO,
Galb. 22; Vulg. Lue. 24,22: ante diem caupo sciet, Juv. 9 , 1 0 8 : ante brumam, Ter.
Phorm. 4,4, 28: ante noctem, Hor. S. I, 4,
51: pereundum erit ante lucernas, Juv. IO,
339: ante haec omnia, Vulg. Lue. 21,12.
The designation of time is often expressed
paraphrastically. a. By a person who lived
at the time: jam ante Socratem, before the
time ofi Cie. Ac. 1,12, 44: qui honos togato
habitus ante me est nemini, before me, before my time, id. Cat. 4 , 3 : ante Jovem nulli subigebant arva coloni, Verg. G. I, 125 :
vixere fortes ante Agamomnona Multi,
Kor. C. 4, 9, 25: ante Helenam, id. S. I, 3,
107: ante se, Tae. H. I, 50: quod ante eum
nemo, Suet. Caes. 26 ai.b. By other objects
pertaining to a particular time: ante hoc
only with adjj. and advv.: antelucanus, an- before, precede (in space), to take the lead,
temeridianus, antehac, antelucio.
get the start; with dat, acc., or absol. .
With verti, ante is more correctly written Lit. a. With dat: ubi ambitionem virseparately: ante actus, ante factus, ante tuti videas antecedere, Titin. ap. Non. 499,
gestus, ante paro, etc., although editions 8: si huic rei illa antecedit, huic non antediffer in this respect. V. more upon this cedit, Cio. Top. 23.b. With acc.: Pompeword in Hand, Tura. L pp. 361-390, and ius expeditus antecesserat legiones, Cia
pp. 394-402.
Att. 8, 9: biduo me Antonius antecessit,
antea,
- (old form *antidea Brut. ap. Cie. Fam. II, 13; Curt. 4, 7,15:
or anteidea, MS., Liv. 22, IO, 6; v. Neue, antecedite me, Vulg. Gen. 32,16; ib. I Beg.
Formenl. II. p. 680) [ante-ea like antehac, 9,27; ib. Matt. 2,9, and so Vulg. always.c.
postea, posthac, propterea, quapropter, etc., Absol.: magnis itineribus antecessit, Caes.
in which Corssen, Ausspr. I. p. 769, regards B. G. 7, 351 Liv. 2 , 6 ; VelL 1,4,1: antecethe pron. as an old acc. with the a final dente fama, Liv. 5, 37, 6: antecedens scelong; Key, Gr. 802, regards these suffixes lestus, * Hor. C. 3,2,3LII. Fig. A. To
as corrupted from the acc. of pronouns in precede, in time: haec (dies) ei antecessit,
am; cf. quam], of some tpast or pres.) Ter. Phorm. 3, 2, 40: exercitatio semper
time, before, formerly, earlier, aforetime, inantecedere cibum debet, Cels I, 2.B. To
time past, eta (relative; while antehac de- have the precedence of any one, to excel, surmonstr. is used only in ref. to present time. pass ; with dat. and acc. (e Rudd. II.
The use of antea for prius is censured by p. 136). a. With dat.: virtute regi antecesAtticus in Cie. Att. 15,13). I, Absol.: nam seris, Plaut Ps. I, 5,118: quantum natura
antea Qui scire posses aut ingenium no- hominis pecudibus antecedit, Cie. Off. 1,30,
scere ? Ter. And. I, I, 25: antea, cum eque- 105; so id. Brut. 21,82.b. With acc. of perster ordo judicaret, improbi et rapaces ma- son or thing and abl. or abl. with in : scigistratus in provinciis inserviebant publi- entia atque usu nauticarum rerum ceteros
canis, Cie. Verr. 2,3, 41: ac fuit antea tem- antecedunt, Caes. B. G. 3, 8: nemo eum in
pus, cum, etc., Caes. B. G. 6, 24: cum antea amicitia antecessit, Nep. Alcib. 9, 3: malsemper factiosus fuisset, Nep. Lys. 1,3: et tha duritiam lapidis antecedens, Plin. 36,
antea laudatus et hoc tempore laudandus, 24, 58, 18.e. Absol., to distinguish one's
Cia Phil. IO, 6,13; so id. Fam. 12. 30; 13, self, to become eminent: ut quisque honore
17 a i : hunc audiebant antea, nunc prae- et aetate antecedebat, Cie. Verr. 2,4, 64; so
sentem vident, etc., id. Imp. Pomp. 6; so id. Inv. 2, 22.Hence, i. antecedens,
id. Verr. 2, 3, 57; id. Fam. 9, 16; Liv. 6, entis, P. a. a. In g e n . : hora, Cie. ad
17; 13, 41 ai.: si antea fuit ignotum, nuper est cognitum, Cie. Off. 2, 7, 23: qua- Octav. 3: annus, Plin. 13, 8, 16, 59; so
les antea fuerant, Vulg. Ex. 34, 4: ib. Jer. Suet. Tib. 5. b. T. t. of philosophy, the
36, 32; ib. Lua 23,12 et saep., Freq. antecedent (opp. consequens): causa, Cia
opp. to postea, post, posthac, tum, tunc, Fat. II, 33; 15,34.In plur. as subst.: a n etc.: et clari fuerunt, et antea fuerant, nec tecedentia, orum, n.: locus ex antecepostea defecerunt, Cie. Or. 2,6; so id. Fam. dentibus, Cie. Top. 12 ; so id. Part Or. 2;
I, 9, 74; Suet. Dom. 2: hanc consuetudi- Quint 5, io, 45; 6,3, 66.-2. antecesnem jam antea minuebamus, post Sullae sus, a, um, P. a., that goes before; only
victoriam penitus amisimus, Cie. Off. 2, 8, in the connection, in antecessum dare, sol27; so id. Att. I, II: non accusabimur post- vere, accipere, etc.; t t., to give,pay, rehac : neque antea neglegentes fuimus, id. ceive, etc., beforehand, in advance (postib. 7, 3: semper ille antea cum uxore, tum Aug.): in antecessum dabo, Sen. Ep. 118:
sine ea, id. MiL 21; so Liv. 23,19; so, antea accipere, id. ib. 7: reponere, id. Ben. 4,32:
. . . tunc, id. 29. 9. H I . Rarely for ante praedam dividere, Flor. 4,12, 24 ai.
followed by deinde, mox, etc.: clipeis antea
ante-cello, ere [perf. and sup. not
Romani usi sunt, deinde scuta pro clipeis
fecere, formerly, at an earlier period... used), v. . [-cello]; lit., to project; hence,
then, in process of time, etc., Liv. 8,8: Po- trop., to be prominent, to distinguish one's
neropolis antea, mox Philippopolis, nunc self; and with dat. or acc., to distinguish
Trimontium dicta, Plin. 4, II, 18, 41.IV. one's self above any one, to surpass, excel,
Rarely also for ante, followed by quam: te be superior to; and with abl. of respect (a
antea, quam tibi successum esset, deces- favorite word with Cie.; elsewhere rare):
surum ili isse, Cie. Fam. 3, 6, 2 B. and .: qui, qua re homines bestiis praestent, ea
Achaei non antea ausi capessere bellum, in re hominibus ipsis antecellat, Cie. Inv.
quam ab Roma revertissent legati, Liv. 35, 1,4; so id. N. D. 2, 58,145: facile omnibus
terris, id. Imp. Pomp. 6; so id. Verr. 2, 3,
25, 3 Weissenb.
5; 2,4, 53; id. Mur. 13; id. Arch. 3; Corn.
anteactus, a, um, and anteago; Fragm. ap. Prisc. p. 897 P.; Cie. Verr. 3, 5,
better written separately, ante actus IO ai.: omnes, Plin. 8, 44, 69, 174: pereand ante ago; v. ante and ago.
grinam stirpem, Tae. . 2, 3 ; so id. . 14,
Val. Max. 3, 8, . 1.Without the obanteambulo (in poetry four syli.), 55;
onis, m. [ambulo, are], a forerunner, a ser- lique case of the person: humanitate antecellens, Cie. Mur. 17: cognitione astrovant that went before distinguished personages to clear the way, etc.: anteambulo rum sollertiaque ingeniorum, id. Div. 1,41.
regis, Mart. 2, 18, 5; so id. 10, 74, 3; Suet. *Pass.: qui omnibus his rebus antecelluntur, Auet. ad Her. 2, 30,48.
Vesp. 2.
ante-cSnium, i, n. [cena], a meai
t ante&quam or antea quam, v. antaken before the principal meal, a lunch,
a n t e b a s i s , v. antibasis.
luncheon, Isid. Orig. 20, 2; hence, trop..
Ante-cams, is, m., transi, of, App. M. 2, p. 121,29 Elm.
constellation, the Lesser Dog-star, so calledanteceptam, Part, of antecapio,
antecessio, finis,/ [antecedo]. I . A
as rising before the Dog-star: Antecanis
Graio Procyon qui nomine fertur, Cie. . going before, preceding: quae in orbibus
D. 2, 44,114; id. Arat. 222; cf. Plin. 18, 28, conversiones antecessionesque eveniunt,
68, 268.
Cie. Tim. IO. I I . That which goes before,
* ante-can tomentum, i, n. [canta- the antecedent cause, as opp. to the final
men], a prelude, overture, App. . II, p. 261, cause (perh. only in Cie.): homo causas rerum videt earumque progressus et quasi
24 Elm.
ante-cantativus,a,nra, adj. [canto], antecessiones non ignorat, and understands
of or pertaining to a prelude, Marc. Vict, their course forwards and backwards, i. e.
can reason from cause to effect and from
p. 2500 P.
ante-capio, o^P', ceptum, 3, v. a., to effect to cause, Cie. Off. 1,4, II: consecutio,
obtain before, to receive before. I, In gen.: antecessio, repugnantia, id. Top. 13.
antecessor, eris, m. [id.], /te that goes
quam appellat Epicurus, anteceptam animo rei quandam informatio- before; hence, I, In milit. lang., antecesnem, an inborn, innate idea, Cie. N. D. I, sores, the forerunners of the army, the ad16, 43 B, and . (cf. anticipatio, I.). I I . ! vanced guard (cf. antecursor): speculatores
E s p. A. To take possession of beforehand, et antecessores, Auet. B. Afr. 12 :, agminis
I I I . In composition. A. Of space, be- to preoccupy: multa antecapere, quae bello antecessores, *Suet. Vit. 17. I I , In the
fore, in fi'ont of, forwards: antepono, an- usui forent, Sali. C. 32, 3 Dietsch: pontem jurists, A. Teachers or professors of law,
teago, antefero, antemitto. B. Fig. of anteceperat, Tae. H. 4, 66 Halm. B. To Cod. Just. 1,17,2.B. A predecessor in ofpreference, before, above: antepono. O. anticipate: noctem antecapere, Sali. C. 55, fice . successor): ad antecessores meos
Of degree, before, above, more : antepotens, I: ea omnia luxu antecapere, id. ib. 13, 4.
Apostolos. Vulg. Gal. 1,17; Dig. 5,1, 55; 27.
antepolleoI), In designations of time
ante-cedo, cessi, cessum, 3, v. n., to go 9, 9.HI, Tert. thus designates the Holy
18.
uva, as in anhelo, q. v.fin.. and testor; acc.
I anthemis, i d i s , / , = , the herb * antibacchius, i, adj.,=
to others, from ante and testor], a word
peculiar to judicial proceedings, to call chamomile: Anthemis, Linn.; Plin. 22, 21, . I, Pes, a poetical foot, the antibacchf
or reversed Bacchius, (e. g. nepf
up as a witness before the opening of 26, 53.
tes), Ter. Maur. p. 2414 P. (acc. to othet
the cause, to call as a witness (the formut anthemum, \ ,=, an herb
. w).II, Versus, a verse composed
la was: licet antestari ? and the person good for calculi, Plin. 26, 8,55, 9.
this foot, Diom. p. 513 P.; called palimbao
gave his assent by offering the tip of his
Anthemum,
untis, fi, = ,*. I . Chius by Quint. 9, 4, 82; Isid. Orig. 1,16,
ear, which the summoner touched; cf
A region in Macedonia, Plin. 4, IO, 17, 36. 30 Lind.
Smith, Diet. Antiq.); so in 1 Fragm. in XII.
I I . A town in Mesopotamia, Plin. 6, 26,
t antibasis (anteb-), ^,,=T a b . : si. IN. IVS. VOCAT. . IT. ANTESTATOR.
30, g 118-, called also Anthemusius, Sdis (counter-basis), the hindmost small pilIGITVR. EM. CAPITO: Ph. Licet te antestari?
Th. Non licet, Plaut. Cure. 5, 2, 23; c id. (se. urbs), Tae. A. 6, 4 1 . H I , A river of lar at the pedestal of the ballista, Vitr. 10,
ib. 5,2, 25; id. Pera 4,9, IO; so id. Poen. 5, Colchis, Plin. 6,5,5, is.Hence, Anthe- 17; cf. id. 10,15.
t antiboreus, a, um, adj., = 4,59; 5,4,60: magna Inclamat voce, et Li- musius, a, um, adj., pertaining to Anthepeior, turned toward the north: horologicet antestari ? Ego vero Oppono auriculam, mum, Eutr. 8 , 2 ; Amm. 14,9.
* Hor. S. 1,9,76: est in aure ima memoriae
Anthemusia, ae,/., a town in Mace- um, Vitr. 9,9.
t anticategoria, ae, / . , = locus, quem tangentes antestamnr, Plin. II, donia, Plin. 5 , 2 4 , 2 1 , 86; also called A n topia, a recrimination, counter-plea, Aug.
45, 103.In Cia once, ili gen. sense, not themusa v.
3: contra Cresc. 26; 74 fin. (in Quint. 3,10,
pertaining to judic. proceedings: te, magAnthemusa, a e, fi, an old name of the 4, and 7,2, 9, written as Greek, Halm).
ne, antestaret^, quod nunc etiam facit,
Anticato, onis, m., the title of Cessari
Mil. 25 ./fo.In a pass. signif., Liv, Andron, island of Samos, Plin. 5,31,37, 135.
t a n t h e r a , ae,/.,s= (blooming), reply to Cicero's panegyric of Cato Uticensis,
ap. Pnsa 792 P.Hence, antestatus,
, um, I a.; subst., a witness. Gai. Inst. 1, a medicine composed of flowers, Cels. 6,11 the title of which was Cato, Quint. 1,5,68;
med.; Plin. 24,9,42, 69.
,a
Juv. 6,337; Geli. 4,16: cf. Bahr, Lit. Gesch.
t anthericos, m., = , the 267 and 462; Teuffel, Rom. Lit. 182,7.
* a n t e l u c a n a , erum,.: anteurbana:
praedia urbi propinqua. Paui ex Fest p. 8 stalk of the asphodel, Pila 2L 17.68, 109;
t Antichristus, i, w., = ',
22,22, 32, 67.
M01L
_
the Antichrist (eccL Lat.); Vulg. 1 Joan. 2,
t anthias, ae, m., = , a sea-fish 18; 2,22; 4 , 3 : lb. 2 Joan. 7; very freq. it
a n t e - v e n i o , veni, ventum, 4, v. n., to
come before, get the start of, anticipate. I, unknown to us, which was difficult to catch, the Church fatners.
Lit., with dat. or acc. (e Rudd. IL p. 137): Plin. 9, 59,85, 180; Ov. HaL 45.
t antichthones, um> m., = t anthinus, a, um, adj^=z , gath-ver, = antipodes (), the antipodes
tempori, Plaut. Trin. 4,2,66 (tempus, Claud.
23,152): exercitam, Sail. J. 48,2; so id. ib. 56, ered firom flowers: mel, Plin. 11,14,14, 34. Plin. 6,22. 24, g 81; MeL 1 , 1 ; 1, 9.
2: consilia et insidias (hostium), to thwart,
t antholdgica, orum, n.,= anticipatio, onis,/ [anticipo]. I, 4
id. lb. 88,2.Pass.: omni tempore anteven- , anthology, a work consisting of choice preconception, the innate notion of a thing
tum est, Cato ap. Non. p. 87,17. I I . Trop., thoughts, proverbs, poems, etc., Plin. 21, 3, formed before receiving instruction concernto exceed, surpass, excel (very rare): amor 9, 13.
ing it, Gr. (only in Cie.): deoomnibus rebus antevenit, Plaut. Cas. 2, 3,
t anthracias, v. anthracitis,
rum, Cia . D. 1,16, 43: sive anticipatio
I: per virtutem nobilitatem, SalL J 4,7.
t anthracinus, a, um, adj., = - sive praenotio deorum, id. ib. 1,17,43.II,
Also, absoL, to become greater, more distin- , coal-black, Varr. ap. Non. p. 550,5.
The first movements of the body before walkguished : beneficia, ubi multum antevenet anthracites, ae, m . , = , a ing, Arn. 3, p. 107.III, In rhet., a figure
re, Tae. A. 4,18._
of speech, anticipation=occupatio and of blood-stone, Plin. 36, 20, 38, 148.
ante-ventulus, a, um, adj. [venio], kind
, JuL Ruf. p. 30 Pith.
t
anthracitis,
idis,
fi,
=
,
a
coming before, hanging before, = antepenantl-cipo, avi, atum, I, v. a. (ante-cakind
of
carbuncle,
the
coal-carbuncle.
Plin.
dulus (perh. only in App.): comae, App. M.
37, 7, 27, 99; in SoL 37 fin. called a n - pio]. I. To take before one or before the time,
9,231, 5: crines^id. Flor. 3, p. 342,2 Elm.
to anticipate something, a. With acc.: viacias, ae, m., = .
* anteversio, onis, f [anteverto], an thr
gilias, Vulg. Psa. 76, 5: nos, ib. ib. 78, 8: ita
1
I
.
anthrax,
Scis,
m
.
,
=
(coal).
anticipating, preventing: anteversio et
est informatum anticipatumque mentibus
praegressus, Amm 21, 5 fin.
I, Natural cinnabar (the color of which is nostris, etc., already known, innate, Cie. .
like
a
burning
coal),
Vitr.
7,
8.
H.
In
ante-verto (archaic -vor-), ti, sum,
D. 1, 27, 76 (cf. anticipatio; B. and . here
3, tt a. (as dep antevortar, Plaut. Bacch. 3, medic., a virulent ulcer (in pure Lat., car- reject anticipatumque): qui anticipes ejus
5,1), to place one's self before, to go or come bunculus), Aem. Macr. de Herb, de Sa- rei molestiam, quam triduo sciturus sis, id.
before, to precede. J, L i t.: maerores an- bina.
Att. 8,14: anticipata via, travelled over betevortunt gaudiis, Plaut. Capt. 4,2,60: stel2. Anthrax, acis, m., = ", name fore, . . 3, 234: mortem, Suet. Tib. 61:
la tum antevertens, tum subsequens,Cie. . of a slave, Plaut. Aui. 2, 4, 8.
saeculares anticipati (i. e. justo maturius
D. 2,20,53: itaque antevertit, id Mil. 17.
editi), id. Claud. 21 a L W i t h inf. (eccl
t anthriscus, ,/ or -um. i,
86.
the mother of Ulysses, Hyg. Fab. 201; App.
antipathy (opp. concordia), Plin. 37, 4, 16,
de Deo Socr. 24, p. 65; Serv. ad Verg. A. 6,
t antimetabole, es, /, = - g 59; so id. 20,4,13, g 28; 24, 9,41, g 67 ai.
529; in Cicero, erroneously put for the nurse , a rhet. fig., a reciprocal interchange,
Antipatria, ae, fi, = ', a
of Ulysses, Euryclea, Cie. Tuso. 5,16, 46.
in Auet. ad Her. 4,28,39, called commutatio,
in Macedonia, on the borders ofi Illyranticus, a , um > [ante], that is in e. g.: non ut edam vivo, sed ut vivam edo, town
ia, Liv. 31, 27.
front, foremost, Paul, ex Fest. p. 220 Miill.: Isid. Orig. 2, 21, p. 81 Limi. (in Quint. 9, 3,
Antiphates, ae, m., =. ,
antica (pars) ad meridiem, postica ad sep- 85, written as Greek, Halm).
A king ofi the Laestrygones, who sunk the
tensionem, Varr. L. L. 7, 7 Milii.: pars,
antinomia,
, a con- fieet ofi the Greeks returning from Troy
* Cie. Tim. 10.
tradiction between laws. Quint. 7, 7, 1; so with Ulysses, and devoured one of his comAnticyra, a e , / , = , Dicae- id. 7,10,2; 3,6,45.
panions, . M. 14, 234 sq.; Juv. 14, 20 ;
arch. and Strabo; , Eustath.; and
Antiochea or Antiochia (like Sil.
8, 531.H, A son of Sarpedon, slain
'/, which the Romans followed. I, Alexandrea, Alexandria, q. v.; cf. Prisc. by Turnus, Verg. A. 9, 696.
A town in Phocis, on a peninsula (which p. 588 P., and Ochsn. Eclog. 143), a e , / , =
t antipherna, orum, n., = Pliny and Gellius erroneously call an isl- ', Antiocli. I. The name of several va, the return-present which the bridegroom
and), on a bay of the Corinthian Gulf now cities. A. The most distinguished is that brought to the bride, Cod. Just. 5, 3, 20.
Aspra Spitia, famous for hellebore ; hence founded by Seleucus Nicator, and named
Antiphon, ontis, TO., = '. I,
much frequented by hypochondriacs, Ov. after his Jather Antiochus; the chief town
P. 4,3, 64; Liv. 26, 26; 28,8; 30,18; 32,18; of Syria, on the Orontes, now Aniakia, Just. A renowned sophist of Rhamnus, a contemPlin. 22, 25, 64, g 133; 25, 5, 21, g 52. I I , 15,4; Cie. Arch. 3, 4; cf. Mann. Syr. 363. porary of Socrates, Cie. Brut. 12,47; Quint.
A town on the Sinus Maliacus, also noted B. A town in Caria, on the Maeander; also 3,1,11; 12,10, 22. I I . The name of an infor hellebore, but less famous than the called , Liv. 38, 13; Plin. 5, 29, terpreter of dreams, Cie. Div. 1, 20; 1, 51.
t antiphrasis (better written as Gr.),
foregoing; cf. Hor. S. 2, 3, 83; 2, 3, 166; 29. g 108.O. In Mesopotamia, afterwards
Geli. 17,15.HI, A town of Locris, at the called Edessa, Plin. 5, 24, 21, g 86.D. In i s , / , = , the use of a word in a
entrance of the Corinthian Gulf often eon- Mygdonia (Mesopotamia),1 - sense opposite to its proper meaning; as,
founded with the Anticyra in Phocis, Liv. , now Nisibin, Plin. 6,13,16, g 42. lucus, quod minime luceat, Diom. p. 458
26, 26 (Hor.. A. P. 300, speaks as if all three E. In Macedonia; its inhabitants, Antio- P.; cf. Charis, p. 247 P. ai.
t antipodes, um, m-i = , the
places produced hellebore: tribus Anticyris chenses, Plin. 4, IO, 17, g 35.II. The provCaput insanabile; and the plur. Anticyrae, ince of Syria, in which Antiochia, on the antipodes, Lact. 3, 23; Aug. Civ. Dei, 16, 9;
in Pers. 4, 16, may be used in the same Orontes, was situated, Plin. 5,12, 13, g 66; Serv. ad Verg. A. 6, 532; hence ironic, of
banqueters who turn night to day, Sen. Ep.
way, or the form may be here a mere po- Mel. I, II, 12.
etic exaggeration ; v. Gildersleeve ad h. 1.).
I. Antiochensis, f ' [Antiochia], 122 (in Cie. Ac. 2, 39,123, written as Greek).
Antipolis, i s , / , = . I, A
t antidactylus, a, um, adj., = - of or belonging to Antiochia: plebs, Amm.
: pes, a reversed dactyl,
14,7.Hence, in plur.: Antiochenses, city in Gaul, now Antibes, Plin. 3,4,5, g 35;
ium, TO., the inhabitants of Antiochia, Caes. Mel. 2, 5. Hence, Antipolitanus, a,
(e. g. legerent), Mar. Vict. p. 2488 P.
um, adj., ofi or /OTO Antipolis: thynni,
B. C. 3,102; Tae. . 2, 80; 2, 82 ai.
antidea or anteidea, v. antea,
in that region, Mart. 13,103; cf. id.
antideo,v anteeo init.
* 2. Antiochensis, e, adj. [ Antio- found
chus], of or belonging to King Antiochus: 4, 89. I I . An old settlement in Latium,
antidhac, antehac init.
t antidotum, i, n., and .us or .os, i,pecunia, received from him,Yol. Max. 3, 7,1 afterwards Janiculum, Plin. 3, 5, 9, g 68.
t antiptosis, is, fi, , a
fi (cf. Scrib. Larg. Comp. 99, 106, and pas- (cf. 2. Antiocheno).
sages cited there),= (-or), a Coun1. Antiochinus, a, um, adj. [Antio- gram, fig., the putting of one case for anterpoison. I, L i t . : antidota raro, sed in- chia], of or belonging to Antiochia : ager, other, Serv. ad Verg. A. 1, 577; 2, 283; 6,
727; 10, 653; 11, 56 ai
terdum necessaria sunt, Cels. 5,23; Phaedr. Ven. Fort. 8, 5 fin.
1,14, 3: se antidotum daturum, Quint. 7, 2,
2. Antiochinus, a, um, adj. [Antio- antiquarius, a, um, adj. [antiquus],
25; so Suet. Calig. 23; id. Ner. 34 ai.: an- chus], of or belonging to King Antiochus: pertaining to antiquity. I, Adj.: ars, the
tidotus, Geli. 17,16; Dig. 18,1, 35.Some- pecunia, received from him, Geli 4, 18; 7, art of reading and copying ancient MSS.,
Hier. Ep. ad Flor. 6,1.Hence, I I . Subst.:
times, in gen., an antidote, remedy, Spari. 19 fin. (cf. 2. Antiochensis).
Hadr. 23.H. T r o p . : antidotum adverAntiocheus or .ins, a, um, adj.,= antiquarius, ,. A. One that is fond
sus Caesarem, Suet. Calig. 29.
', ofi or pertaining to the philoso- ofi or employs himself about antiquities, an
Antiensis, v. Antium,
pher Antiochus : ista Antiochea contemnit. antiquarian, antiquary (post-Aug.): nec
quemquam adeo antiquarium puto, ut, etc.,
t antig-erio, a n ancient word for val- Cie. Ac. 2, 36,115; id. Att. 13,19.
Or. 21; * Suet. Aug. 86.- Also * antide, Paui. ex Fest. p. 8 Mull [perh. adeAntiochinus, a, uni, adj. [Antiochus]. Tae.
gero]; cf. Quint. I, 6,40; 8, 3, 25.
1. Of King Antiochus Magnus: bellum, quaria, a e , / , she that is fond of antiqa female antiquarian, Juv. 6, 454.
Antignotus, i> m, = ', an Cie. Phil. II, 7,17; cf. Fasti Capitol. Baiter, uity,
B. One that understands reading and copyartist that cast statues, Plin. 34, 8,19, 86. p. x l i . - H . Of or pertaining to the philos- ing ancient MSS., Cod. Th. 4,8,2; Aus. Ep.
founder ofi the fifth
Antigone, es, or Antigona, ae, /, opher Antiochus, the9,8,1.
16 ai
= '. I, A daughter ofi the Theban Academy, Cie. Fam.
Antiocheus.
Antiochius,
king iEdipus, Hyg. Fab. 72: Antigones, Juv.
* a n t i q u a t a ) , onis, / [antiquo]; in
Antiochus, i, m., . X. The judicial lang., an abrogating, annulling,
8, 228.II. A daughter of the Trojan king
Laomedon: Antigonen, . . 6, 93; Serv. name of several Syrian kings, among whom repealing : poenarum, Cod. Th. 6, 55, 4.
Antiochus Magnus was most distinguished, antique, odv., v. antiquus,
ad Verg. G. 2, 320.
on account of his war with the Romans, Liv. antiquitas, atis,/ [antiquus], the qualAntigonea, ae, fi, = or 31,14;
33,13 sq. ai.; Nep. Hann. 2, 7; Cie. ity of being antiquus, age, antiquity (class.,
', the name ofi severed towns. I.
In Epirus, Liv. 32, 5; 43, 23.Hence, Ajyl de Or. 2,18,75; id. Verr. I, 21; id. Sest. 27; but only in prose). I. In g e .: antiquitas
id. Deiot. 13 ai.. The name of an Aca- generis, Cie. Font. 14,31; so Nep. Milt. 1,1:
tlgonensis: ager, Liv. 43, 23; and An- demic
philosopher, a teacher of Cicero and non vestra (urbs) haec est, quae gloriabatur
tlgdnenses,iurnjm,its inhabitants,Plin.
Brutus, Cie. Ac. 2, 43,132: id. N. D. 1, 3, 6; a diebus pristinis in antiquitate sua? Vulg.
4, praef. I, I. I I . In Macedonia, Liv. 44, id. Brut. 91, 315.
Isa. 23,7.II. Spec., ancient time, antiq10.III. In Arcadia, Plin. 4,6,10, g 20.
Antiopa, ae, fi, = '. I. A uity. A. Lit.: fabulae ab ultima antiquiI V . In Troas, afterwards called Alexandaughter ofi Nycteus, wife of Lycus, king tate repetitae, Cie. Fin. 1,20,65: habet ut in
dria, Plin. 5, 30, 33, 124.
Thebes, mother of Amphion and Zethus. aetatibus auctoritatem senectus, sic in exAntigonus, 5,,='. I. The of
She was bound to the neck of a bull by emplis antiquitas, id. Or. 60,169: antiquitas
name of severed kings after Alexander the Dirce, whom Lycus had married, but was dat dignitatem verbis, Quint. 8,3,24; Suet.
Great. A. Antigonus I., father of Demetri- released by her sons, Hyg. Fab. 7.H. The Ner. 38 ai. B. Meton. I. The occurus Poliorcetes, Nep. Eum. 5, 7; Cie. Off. 2, name of a tragedy of Pacuvius, Cie. Fin. I, rences of antiquity, the histoiy of ancient
14, 48; Just. 13.B. Antigonus Gonatas, 2, 4; Pers. I, 77.
times, antiquity: tenenda est omnis antison of Demetrius Poliorcetes, Just. 17,1; 24,
Cie. de Or. 1,5,18: memoria antiquiAntipater, tri (later form, ANTIPA- quitas,
I ahC. Antigonus Doson, Liv. 40,54; Just.
tatis, id. Brut. 59, 214: antiquitatis iter, id.
28,3. II. Ofi other persons. A. Antigonus TRVS, Inscr. OreR 4727), m., = . de Or. I, 60, 256 ai.: antiquitatis amator,
of Cymce, a writer on Agriculture, Varr. R. I, One ofi the generals and successors of Nep. Att. 18,1 Bremi and Dahne; cf. id. ib. 20
R. 1,1, 8, Col. 1,1,9.B. A plastic artist, Alexander the Great, the father of Cassan- ai.In plur., a title of historical or archaePlin. 34, 8, 19, g 84. C. A messenger of der, Just. 11,7; 11,12; 13,5 a i ; Cie. Off. 2, ological works, antiquities; cf. Plin. praef.;
king Deiotarus, Cie. Deiot. 15, 41. J}m A 14, 48. I I , His grandson, son of Cassan- Geli. 5,13: Varro in antiquitatibus rerum
der, and son-in-law of Lysimachus, Just. 16,
Roman freedman, Cie. Fam. 13, 33.
1. I I I . The name of several philosophers. humanarum scripsit, etc., id. II, I et saep.
Antilibanus, \
a A.
Of a Cyrenaica Cie. Tuso. 5,37,107.B. 2. Men of former times, the ancients: ermountain range in Phoenicia, opposite to Of a Stoic, Cie. Off. 3,12, 51; id. Ac. 2,6,17; rabat multis in rebus antiquitas, Cie. Div.
Libanus, now Jebel esh-Shurlcy, Cie. Att. 2, id. Div. I, 3; I, 20.C. Qf a contemporary 2, 33; cf. Hand, "Wopk. Lectt. Tuli. p. 209;
16; cf. Mann. Phoen. 270 sq.
of Cicero, from Tyre, Cie. Off. 2, 24,86.D, Cie. Leg. 2, II, 27: antiquitas melius ea,
Antilochus, i
/, a son A distinguished lawyer, friend of the orator quae erant vera, cernebat, id. Tuso. I, 12,
26: fabulose narravit antiquitas, Plin. 12,
ofi Nestor, slain by Hector before Troy, Hor. L. Crassus, Cie. de Or. 2, 12, 54; id. Brut. 19, 42, g 85; 19, 4,19, g I ai. 3. The eon
26,102;
id.
Leg.
I,
2
ai
C. 2, 9,14; . . 1,15; Juv. 10, 253.
132
ditiori or state of former times (eccl. Lat.): honestius, id mihi est antiquius, Cie. Att.
Et soror tua Sodoma et filiae ejus rever- 7, 3: antiquior ei fuit laus et gloria quam
tentur ad antiquitatem suam, Vulg. Ezech. regnum, id. Div. 2, 37: antiquiorem mor16, 55 ter.ff. E sp., with the access, idea tem turpitudine habere, Auet. ad Her. 3 , 3 :
of moral excellence (cf antiquus, II. C.), neque habui quicquam antiquius quam ut,
the good old times, the honesty of the good old etc., Cie. Fam. II, 5: ne quid existimem
times, integrity, uprightness, etc.: P. Rutili- antiquius, id. Phil. 13, 3: neque prius neus documentum fuit virtutis, antiquitatis, que antiquius quicquam habuit, quam ut,
prudentiae, Cie. Rab. Post IO: his gravissi- etc., Vel. 2,52; Suet. Claud. I I : judiciorum
mae antiquitatis viris probatus, id. Sest. 3: causam antiquissimam se habiturum dixit,
haec plena sunt antiquitatis, id. Plane. 18, Cie. Q. Fr. 2 , 1 : navalis apparatus ei anti45; SalL H. Fragm. ap. Serv. ad Verg. G. 2, quissima cura fuit, id. Att. IO, 8; 12,5; Liv.
209: exemplar antiquitatis, Plin. Ep. 5,16,L I, 32; cf. id. 9, 31 ai.O. With the access,
idea of simplicity, purity, innocence, of the
antiquitus, adv., . antiquus fin.
fashion, good, simple, honest, etc. (cf.
antiquo, avi, ritum, i, v. a. [antiquus; old
antiquitas, II. ., and our phrase the good
cf.: veto, vetus]. I. In class. Lat. only a 1.1
old times): antiquis est adulescens moriof civil life, to leave it in its ancient state, to
bus, Plaut. Capt 1,1. 37 ; cf. id. Trin. 2, 2,
restore a thing to its former condition (anti20: homo antiqua virtute et fide, Ter. Ad.
quare est in modum pristinum reducere,
3, 3, 88: homines antiqui, qui ex sua natuPaul, ex Fest. p. 26 Mull.). Hence of a
ra ceteros fingerent, people of the old stamp,
bill, to reject it, not to adopt it: legem agraCie. Rose. Am. 9,26: vestigia antiqui officii,
riam antiquari facile passus est, Cie. Off. 2,
id. ib. 10, 27: vide quam sim antiquorum
21,73; so Liv. 4,58; 5,30,55 et saep.: Piso
hominum, id. Att. 9 , 1 5 : vir sanctus, antioperam dat, ut ea rogatio antiquetur, Cie.
quus, Plin. Ep. 2, 9 . D . With the access,
Att. 1,13; et id. ib. 1,14; Liv. 3 1 , 6 ; cf. id.
idea of veneration, honor, old, venerable,
45,35; 6 , 3 9 ; 6,40: legem antiquastis, Cie.
illustrious: antiquum veteres etiam pro
Leg. 3,17,38 (cf. the letter A, abbrev.): plenobili posuere, Paui. ex Fest. p. 22 Muli.:
biscitum primus antiquo abrogoque, Liv.
terra antiqua potens armis, Verg. A. I, 531; I
22, 30.II. In eccl. Lat, to make old: Di3 , 1 6 4 : urbs, id. ib. II, 540: Longior anticendo novum, veteravit prius; quod autem
quis visa Maeotis hiems, Ov. Tr. 3,12, 2 :
antiquatur prope interitum est. *Vulg. Heb.
Sabinae, id. Med. I I : Amyclae, id. M. 8,314.
8,13.
So, in eccL L a t , after the Heb., of God:
antiquus, a, um, adj. [ a diff. orthog. Antiquus Dierum, the Ancient of Days,Yulg.
for anticus, from ante] (of that which is Dan, 7 , 9 ; 7 , 1 3 ; 7,22. B. Sometimes =
before in time, while anticus denotes that vetus, that has been in existence a long time,
which is before in space; cii V e l Long, old: Athenae, antiquum opulentum oppip. 2223 P.), that has been or has been done dum, Enn. ap. Non. p. 470, 6 : mos, id. ib.
before, old, ancient, former (opp. novus, that p. 506,1: amnis, Att. ap. Non. p. 192,6: hohas not previously existed, new; while ve- spes, Ter. Phorm. I, 2,17 (et Verg. A. 3, 82:
tus, that has existed a long time, is opp. veterem Anchisen agnoscit amicum); so,
recens, that has not been long in existence, amicus, Vulg. Eccli. 9, 14: discipulus, ib.
recent; cf. Manut ad Cie. Fam. 11, 21; A c t 2 1 , 1 6 : artificium, Cie. Verr. I, 2, 5:
Lind. ad Plaut MiL 3,1,154, and Id. Capt genus, Nep. Dat. 2, 2: templa, Hor. S. 2, 2,
1,2,29; Doed. Syn. IV. p. 82 sq.). I. L i t: 104: antiquissima scripta, id. Ep. 2,1, 28:
Juppiter Alcumenam rediget in antiquam saxum antiquum (I. e. which for a long time
concordiam conjugis, to her former har- had lain in this place), ingens, etc., Verg.
mony with her husband, Plaut Am. 1, 2, . 12,897: ne transfer terminos antiquos,
13: hoc timet, Ne tua duritia antiqua illa Vulg. Prov. 22, 28 et saep.Hence, subst.:
etiam adaucta sit, thy former severity, Ter. antiquum, i, n., an old custom or habit
Heaut. 3, I, 26; so id. Hec. I, 2, 17; Lucr. a, In mal, part.: antiquum hoc obtines
2, 900: causam suscepisti antiquiorem tuum, tardus ut sis, Plaut. Most. 3, 2,102.
memoria tua, Cie. Rab. Perd. 9, 2 5 : tres "b. In bon. part.: O optume hospes, pol
epistulas tuas accepi: igitur antiquissimae Crito antiquum obtines! Ter. And. 4,6, 22:
cuique respondeo, id. Att. 9, 9: antiquior Ac tu ecastor morem antiquum atque indies in tuis erat adscripta litteris, quam in genium obtines, id. Hec. 6 , 4 , 2 0 . F . Aged :
Caesaris, an earlier or older date, id. ad Q. Fr. antiqua erilis fida custos corporis, Enn.
3 , 1 , 3 ; Liv. 3,58: Nilus antiquo sua flumi- Medea, ap. Non. p. 39, 2 (as a transi, of the
na reddidit alveo, . 1,423 et saep.
Gr. ' ):
Hence, subst. A. antiqui, Orum, m., the
ancients, esp. the ancient writers (i. e. those Cives antiqui, amici majorum meum, Pac.
whose age has been long past; while vete- ap. Cia Or. 46,155: Butes, Verg. A. 9,647: anres denotes those who have lived and acted tiqui Neleia Nestoris arva, . H. 1,63; Dig.
for a long time): antiquorum auctoritas. 50,3,LHence, adv.: antiquo and anCie. Am. 4 , 1 3 : so Hor. S. 1, 4,117; 2, 2,89 tiquitus (formed from antiquus, as huet saep.; quod decus antiqui summum bo- man i tus, divinitus, from humanus,divinus;
num esse dixerunt. Cie. Leg. I, 21, 55: ha- cf. Prisc. p. 1015). I. Informer times, of old,
bemus Scaurum in antiquis, id. Brut. 30, anciently (only in prose; most freq. in the
116; Hor. Ep. 2 , 1 , 7 8 et saep.And so in histt.; never in Cie.). Form antiquigen.: in antiquis est sapientia, Vulg. Job, t u s : Belgas Rhenum antiquitus transduc12,12: sapientia omnium antiquorum, ib. a s , Caes. B. G. 2, 4; 7,32: tectum antiquiEccli. 39, i: dictum est antiquis, ib. Matt tus constitutum, Nep. Att 13,2; Suet. Caes.
5, 21 ai.: facere in antiquum, to restare a 42; id. Aug. 60; 94; Vulg. Jos. II, IO; ib. I
thing to its former condition, to place on its Beg. 27,8.Sup.: Tltanas in ea antiquisold footing, Liv. 33,40 dub.Antiquus and sime regnasse, Sol. 1 L I I , From ancient
vetus are often conjoined: veterem atque times; form antiquitus; sometimes with
antiquam rem (old and antiquated) novam inde or ab , ..ad, Plin. Pan. 31: cum Pyad vos proferam, Plaut. Am. proi. 118; id. thagoras acceptam sine dubio antiquitus
Mil. 3,1,154; id. Most. 2, 2, 45; id. Poen. 5, opinionem vulgaverit, Quint. I, IO, 12: jam
2, 18; id. Pers. I, 2 , 1 ; id. Trin. 2, 2,106; inde antiquitus insita pertinacia, Liv. 9,29:
Plin. Ep. 3, 6: vetera tantum et antiqua hi sunt jam inde antiquitus castellani, etc.,
mirari, Tae. Or. 15: simultas vetus et an- id. 34,27; Plin. Pan. 82,7: cum (hoc studitiqua, Juv. 15,53; so id. 6,21 ai B. a n - um) antiquitus usque a Chirone ad nostra
tiquum, I antiquity, the things of old- tempora apud omnes duraverit, Quint. I,
en times: Nec quicquam antiqui Pico, nisi IO, 3 0 . H I . In the old way, style, or fashnomina, restat, . M. 14, 396: novissima ion; form antique: nimis antique diet antiqua, Vulg. Psa. 138, 5: antiqua ne cere, Hor. Ep. 2,1,66.Comp.: simplicius
intueamini, ib. Isa. 43, 18. I I , T r a n s f . et antiquius permutatione mercium uti. in
A. Poet., = praeteritus,, gone by, for- the simpler and more ancient manner, Tue.
mer : vulnus, . P. I, 5, 38: vigor, id. Tr. G. 5. E s p., in the good old style, the way or
5, 12, 3 2 : carcer, Lue. 6, 721; Val. FI. 2, fashion of former times: quanto antiquius,
394. So often in eccl. Lat.: dies antiqui, quam facere hoc, fecisse videatis, Lucii. ap.
Vulg. Deut. 4, 32; ib. Act 15, 7: anni, ib. Non. p. 426,3.
Mai. 3, 4: tempora, ib. Act. Io, 21. B.
t antirrhinon km). .,=/<In comp. and sup., that is before or first vov; also anarrhinon,'
in rank or importance, more or most cele- a plant, wild liorfs-mouth: Antirrhinum
brated, famous, preferable, or better (anti- Orantium, Linn.: antirrhinum, Plin. 25, IO,
quior: melior, Non. p. 425,32): genere anti- 80, 129 Jan; cf. App. Herb. 86.
quior, Att. ap. Non. p. 426, 3: quanto antia
t antisagoge, e s / / ,
quius quam etc., Lucii ib.; Varr. ib.: quod
figure of speech by which one thing adduced
+ antisigma, stis,n.,=ai/TtV<7Ma. I.
A character, O, which the emperor Claudius wished to introduce into Latin for
ps=the Gr. , Prisc. p. 558 P.; cf. Schneid.
Gram. 1 , 6 : Wordsworth's Early Lat. p. 9.
I I . A critical mark, O, placed before a verse
which is to be transposed, Isid. Orig. 1, 20.
t antisophista, ae, m., = , a counter-sophist, i. e. a grammarian
who takes the opposite side of a question
(only post-Aug.), Quint 11, 3,127 ; Suet
Tib. 11; so id. Gram. 9.
t a n t i s p a s t u s , i, W.., =
(reversed), in metre (sc. pes), an antispast,
a foot in verse,
, i. e. the choriambus reversed, e. g. Medullina, Diom.
p. 478 P.; hence: antispasticum metrum,
verse consisting of antispasts, id. p. 505 P.
t antispodos, i , / ==VTW ODOR, ashes
used instead of spodium, Plin. 34, 13, 35,
133.
A n t i s s a , a , / , =**, a town in
the southern part of the island of Lesbos,
now Kalas Limneonas, Liv. 45, 31; .
15,287; Plin. 5, 31,39, 89.Hence, A n tissaei, orum, m., inhabitants of Antissa,
Liv. 45, 31.
* antistatus, ris, m. [v. antesto], superiority in rank: angelorum, Tert adv. VaL
13.
antistes, itis, m. and fi (fem. also
antistita, ae, like hospita from hospes,
sospita from sospes, clienta from cliens,
Inscr. OrelL 2200; cf. Charis, p. 77 P.; Prisc.
p. 650 P.) [antisto=antesto, q. v . ; pr. adj.,
standing before], an overseer, president I,
L i t A . I n g e n . (rare): vindemiarum,
Coi. 3 , 2 1 , 6 : imperii Romani, Tert Apol. L
Infern., a female overseer : latrinarum,
Tert PalL 4:fin.Far more freq., B. Esp,,
an overseer of a temple, a high-priest: caerimoniarum et sacrorum, Cie. Dom. 39,104;
id. Div. 2, 54 fin.: Jovis, Nep. Lys. 3, 3;
Liv. 9, 3 4 ; 1, 7 : sacrorum, Juv. 2, 113.
In the . . simply a priest: et sanctificarentur antistites, * Vulg. 2 Par. 29, 34.In
the Christian writers, a bishop, Cod. Just.
1, 3; 1,18 et saep. C. In fem., a female
overseer of a temple, a chief priestess.
Form antistes; adsiduae templi antistites, Liv. I, 20; so id. 23, 24; 31,14: perita
antistes, Val. Max.I, I, . I: templi aeditua
et antistes pudicitia, Tert. Cult Fem. L
Form antistlta, p l a u t Rud. 3,2, IO: Veneris antistita, Pollio ap. Charis, p. 77 P.;
Att. ap. Non. p. 487,19: fani antistitae, Cia
Verr. 2, 2, 45; cf. Geli. 13, 20, 22: antistita
Phoebi, i. e. Cassandra, so called as prophetess, . . 13, 410 : Cybeles antistita,
Verg. Cir. 166; Corn. Sev. ap. Charis, p. 77
P.II. T r o p . , master in any science or
art, as in EngL high-priest: artis dicendi
antistes, Cie. de Or. 2,46,202: cultor et antistes doctorum virorum, Ov. Tr. 3, 14,1:
artium, CoL II, I, IO: sapientiae, Pl in. 7,
30,SI, HO: philosophiae, Lact. 5 , 2 : juris,
Quint. II, 1 , 6 9 : justitiae, GelL 14, 4: studiorum liberalium, Dig. IO, 46, L
us
the preced. gen. animi and mentis): inopiae, Liv. 2 1 , 4 8 : furti (i. e. ne furtum fiat),
. M. I, 623: vitae, id. H. 20,198: securitatis, Plin. 15,18, 20, 74: potentiae. Tae.
A. 4, 1 2 : sui, id. H. 3, 3 8 ; in acc. vicem,
Liv. 8, 35.(7) With de: de fama ingenii,
Quint. II, I, 50: de successore, Suet. Calig.
19: de instantibus curis. Curt. 3, 2; with
pro, Plin. Ep. 4, 21.() With ad: ad eventum alicujus rei, Lue. 8, 592.(e) With in
and abl.: noli anxius esse in divitiis, Vulg.
Eccli. 5, IO. () With ne and an : anxius,
ne bellum oriatur, Sali. J. 6, 6: anxius, an
obsequium senatQs an studia plebis reperiret, Tae. A. 14,13. I I , T r a n s i . A, In an
act. sense, that makes anxious, troubles,
awakens solicitude, troublesome:
curae,
Liv. 1, 56 (cf.: anxius curis, . . 9, 275):
timor, Verg. . 9, 89: accessu propter aculeos anxio, Plin. 12, 8,18, 33. B. Prepared with anxious care: elegantia orationis neque morosa neque anxia, Geli. 15,
7 , 3 ; cf. anxietas, II.Hence, adv.: anxie,
anxiously, with anxiety (not in Cie.): aliquid ferre, SalL J. 82, 3: auguria quaerere,
Plin. II, 52,114, 273: certare, Suet. Ner.
2 3 : aliquam prosequi, Justin. I, 4: loqui,
Geli. 2 0 , 1 : anxie doctus, Macr. S. 5 , 1 8 ; 7,
7.Comp.: anxius, Gargil. Mart.p. 395 Mai;
and formed by magis: magis anxie, Sali.
ad Caes. Ord. Re Pubi. 2 fin.
5, 20,
5 , 1 5 , 32.
tus Incendio viam aperuit, Liv. , 2: occa. . 13, 208.Very freq. A p e r t u m , subst., 63: apertio, the solemn opening of a temple^
sionem ad invadendum, id. 4, 63; eo id. 9, that which is open, free; an open, clear Serv. ad Verg. . 4,30L
27: si hanc fenestram aperueritis (i.e. if you space: in aperto, Lucr. 3, 604: per aper* aperto, are, v. freq. [id.], fo lay bare:
tum fugientes, Hor. C, 3,12,10: impetum jQuaeso, cur apertas brachium? Plaut. Men.
enter upon the way of complaint), nihil aliud
agi sinetis, Suet. Tib. 28 (cf. Ter. Heaut. 3, ex aperto facerent, Liv. 35, 5: castra in 5,5,12.
1,72: Quantam fenestram ad nequitiem pa- aperto posita, id. 1,33; so id. 22,4: volan* apertor, oris, m. [id.], he that opens,
tefeceris!): quia aperuisset gentibus osti- tem in aperto, Plin. IO, 8,9, 22: in aper- begins (et aperio, IL A.): baptismi, Tert.
um fidei, Vulg. Act. 14, 27; ib. Coi 4, 3. ta prodeunt, id. 8, 32, 50, 117: disiecit adv. Marc. 2,3.
So of the new year, to open it, i. e. begin: naves in aperta Oceani, Tae. A. 2, 23.B.
apertum, i, , v. aperio.
annum, Verg. G. 1, 217: contigit ergo pri- Trop. I. a. Opp. to that which is conapertura, a e, fi [aperio] (only post
vatis aperire annum (since the consul en- cealed, covered, dark, open, clear, plain,
tered upon his office the first of January), evident, manifest, unobstructed: nam nihil Aug.). I. An opening (abstr.), Vitr. 4,6 fin.;
Plin. Pan. 58,4 Gierig and SchaefiSo also aegrius est quam res secernere apertas ab Dig. 28,6,3,II. An opening (coner.), aperof a school, to establish, set up, begin, or dubiis, nothing is, indeed, more difficult ture, a hole, Vitr. 6, 5; so id. IO, 9 i Vulg.
open it: Dionysius tyrannus Corinthi dici- than to separate things that are evident A mos, 4, 3; 9, II.
a p e r t a s , a, um, P. a., from aperio.
tur ludum aperuisse, Cie. Fam. 9, 18 ; so from those that are doubtful, Lucr. 4,467;
Suet. Gram. 16; id. Rhet 4.Poet.: fuste so id. 4, 596; 1, 915; 5,1062: cum illum ex
apex, leis, m. [etym. acc. to Serv. ad
aperire caput, i. e. to cleave, split the head, occultis insidiis in apertum latrocinium Verg. A. IO, 270, and Paul, ex Feet p. 18
Juv. 9, 98.B. Aperire locum (populum, coiecimus, Cia Cat. 2 , 1 : simultates par- Mull., from apo, to join to, whence aptus;
gentes, etc.), to lay open a place, people, tim obscurae, partim apertae, id. Manii. 24: et Van. Etym. p. 33], the extreme end ofi a
etc., i.e. to open an entrance to, render ac- quid enim potest esse tam apertum tam- thing, the point, summit, top (syn.: cacumen,
cessible (cf. patefacio); most freq. in the que perspicuum ? id. N. D. 2,2,4: quid rem summa, fastigium, culmen, vertex); hence,
histt., esp. in Tacitus: qui aperuerint ar- apertam suspectam facimus? Llv. 41, 24: I, L i t , the small rod at Vie top of the flamis orbem terrarum, Liv. 42, 52 ; 42, 4: non furtim, sed vi aperta, id. 25, 24: aper- mmas cap, wound round with wool, Serv.
Syriam, Tae. A. 2, 70 : omnes terras forti- tus animi motus, Quint. IO, 3, 21: invidia ad Verg. A. 2, 683; 10, 270. Hence, I I .
bus viris natura aperuit, id. H. 4, 64: no- in occulto, adulatio in aperto, Tae. H. 4, 4 Transi*. . (As pars pro toto.) The convas gentes, id. Agr. 22: gentes ac reges, id. et saep.So, in rhet., of clear, intelligible ical cap ofi the flamen, ornamented with this
G. I: Britanniam tamdiu clausam aperit, discourse: multo apertius ad intellegen- rod : QVEL APICEM. INSIGNE. DIALIS. FLAMIMel. 3, 6, 4; Lue. 1,465 Cort: Eoas, id. 4, dum est, si, etc.... apertam enim narra- NIS. GESISTEI, Epitaph. Scip. Grotef 2, 299:
352: pelagus, VaL FL 1,169.C. T r a n s i tionem tam esse oportet quam, etc., Cia apicem dialem, Liv. 6, 41: apex e capite
to mental objects, fo disclose something un- de Or. 2,80,328; ci id. Inv. 1,20.Hence, prolapsus, Val. Max. I, I, n. 4. Hence, of
known, to unveil, reveal, make known, un- b. Esp. as subst.: in aperto esse, (a) To the priestkood itself: homo honestus non
fold, to prove, demonstrate; or gen. to ex- be clear, evident, well known, notorious, kvapice insignis, Sen. ap. Lact 17,6.B. Any
plain, recount, etc.: occulta quaedam et ei vat: ad cognoscendum omnia hot or helmet, a crown : ab aquili Tarquiquasi involuta aperiri, Cie. Fin. 1,9, 30: ex- illustria magis magisque in aperto, Sali J. nio apicem impositum putent, Cia Leg. I,
plicanda est saepe verbis mens nostra de 5, 3.() To be easily practicable, easy, fa- I: regum apices, Hor. C. 3, 21, 20: ardet
quaque re atque involutae rei notitia de- cile (the figure taken from an open field apex capiti, Verg. A. IO, 270 ; 2, 683. Of
finiendo aperienda est, id. Or. 33,116: alicui or space): agere memoratu digna pronum birds, the crest, Plin. II, 37,44, 8 12LC.
scripturas aperire, Vulg. Lue. 24, 32: tua magisque in aperto erat, there was a great- A projecting point or summit I. L i t , of
probra aperibo omnia, Plaut True. 4,2, 50: er inclination and a more open way to. Tae.trees: lauri, verg. . 7,66.Of a headland:
ne exspectetis argumentum fabulae; hi par- Agr. I: hostes aggredi in aperto foret, id. sublimis, Juv. 12, 72: montis apex, SiL 12,
tem aperient. Ter. Ad. proi 23: non quo ape- H. 3,56: vota virtusque in aperto omniaque 709; so Vulg. Judith, 7, 3.Of the point
riret sententiam suam, sed eto., Cie. de Or. prona victoribus, id. Agr. 3 3 . - 2 . Of charac- of a sickle, Col 4, 25,1.Of the summit
1.18, 84: eo praesente coniurationem ape- ter, without dissimulation, open, frank, canof a flame, . M. 10, 279 et saep. 2.
rit, Sali. C. 40, 6: naturam et mores, id. ib. did: animus apertus et simplex, Cie. Fam. Trop., the highest ornament or honor, the
53 fin.; so id. ib. 45,1; 47,1; id. J. 33,4: lux
crown of a thing: apex est senectutis aucfugam hostium aperuit, Liv. 27,2: aperiri I,9: id. Off. 3,13,67: pectus, id. Lael. 26,97. toritas, Cie. Sen. 17,60: hinc apicem ForHence,
ironically:
ut
semper
fuit
apererror poterat, id. 26, IO: casus aperire fututuna sustulit, hic posuisse gaudet, Hor. C.
ros, to disclose the future. . M. 15, 559: tissimus, as he has always been very open, I, 34,14.B. I. In gram., the Iona mark
frank
(for
impudent,
shameless),
Cia
Mur.
futura aperit, Tae. H. 2,4.So also, se apeover a vowel, Quint I, 7,2; 1,4, IO; I, 5,
rire or aperiri, to reveal one's true disposi- 35.Hence, a p e r t e , adv., openly, clearly, 23; Victor, p.2469 P.Hence, trop.: nulplainly.
I.
In
gen.:
tam
aperte
irridens,
tion, character: tum coacti necessario se
Ter. Phorm. 5, 8, 62: ab illo aperte tecte lum apicem quaestionis praetermittere,
aperiunt, show themselves in their true light,
Arn. 3 i n i t 2 . The forms or outlines of
Ter. And. 4 , 1 , 8 : studio aperimur in ipso, quicquid est datum, libenter accepi, Cia the letters: litterarum apices, Geli. 13, 30,
Att.
1,14,
4;
id.
Or.
12,
38;
id.
Am.
18,
67:
Ov. A. A. 3, 371: exspectandum, dum se
IO; 17, 9,12.Hence (per synecdochen),
ipsa res aperiret, Nep. Paus. 3, 7; Quint, cum Fidenae aperte descissent, Liv. 1,27: B. A letter or any other writing: apicum
aperte
quod
venale
habet
ostendit,
Hor.
S.
prooem. 3.Sometimes constr. with acc.
oblator, Sid. Ep. 6, 8: Augusti apices, i. e.
and infi, a rei.-clause, or de: cum jam di- 1,2,83: aperte revelari, Vulg. I Reg. 2, 27: rescripts, Cod. Just 2,8, 6 fin. P. Of the
non
jam
secretis
colloquiis,
sed
aperte
frerectae in se prorae hostes appropinquare
point or apex of a Hebrew letter, put fig.
aperuissent, Liv. 44,28: domino navis, quis mere, Tae. A. II, 28: aperte adulari, Cie. Am. for the least particle, tittle (eccL Lat; Gr.
26,99:
aperte
mentiri,
id.
Ac.
2,6,18:
apersit, aperit, Nep. Them. 8, 6 eo id. Eum. 13,
b ): iota unum aut unus apex non
3: de clementia, Auet. ad Her. 2,31.In a te pugnare, id. ap. Aquil. Rom. IO: aperte praeteribit a lege, Vulg. Matt 5, 18; ib.
immundus
est,
Vulg.
Lev.
13,
26.
Comp.:
gen. sense (freq. in epistt.) in Cie. Att. 5,1,2:
Lua 16,17.
de Oppio factum est, ut volui, et maxime, cum ipsum dolorem hic tulit paulo aperapexabo, finis, m. [apex], a kind of
tius,
Cia
Plana
34;
id.
Att
16,
3,
5;
Curt.
quod DCCC. aperuisti, you promised, i.e.
sausage (perh. only in the two foil, exam6,1,
II:
ab
his
proconsuli
venenum
inter
that it should be paid io him (= ostendisti
ples), Varr. L. L. 6, 111 Mull.; Arn. 7,
te daturum, Manut.); cf. the more definite epulas datum est apertius quam ut foue- p. 229.
expression: de Oppio bene cur&sti, quod rent, Tae. A. 13, LSup.: hinc empta apert aphaca, ae, fi, = . , A kind
ei DCCC. exposuisti, id. ib. 6,4,3.Hence, tissime praetura, Cia Verr. 1,100: equite
per te apertissime interfecto, id. of pulse, field or chick-pea: Lathyros aphaapertas, a, um > P- a,; pr., opened; Romano
hence, open, free. A, Lit. I, Without Har. Resp. 30: largiri, id. ib. 56: praedari, ca, Linn.; Plin. 27, 5, 21, 38.II. A wild
covering, open, uncovered (opp. tectus)! na-id. Verr. 1,130. I I . Esp. of what is set plant, the common dandelion: Leontodon
ves apertae, without deck, Cie. Verr. 2,6,40; forth in words or writing, plainly, clearly, taraxacum, Linn.; Plin. 21,15, 52, 89.
Aphaea, ae, fi, = , an epithet
Liv. 31, 22 fin.; cf. id. 32, 21, 14 : centum freely, without reserve : nempe ergo aperte
tectae naves et quinquaginta leviores aper- vis quae restant me loqui ? Ter. And. 1,2, ofi Britomartis (q. v.), Verg. Cir. 303, ubi v.
24;
id.
Phorm.
4,3,49:
aperte
indicat
(lex)
tae, et saep.; . navis.Also, without coverWagner.
ing or defence, unprotected, exposed: locus,posse rationem habere non praesentis, Cie.
t aphaerema, t5s> > = , a
ad
Brut.
1,6,3:
Non
tu
istuc
mihi
dictura
Caes. B. C. 3, 84. o e t., of the sky, clear,
coarse kind of grits, Plin. 18,11, 29, 2.
aperte
es,
quicquid
est
?
Ter.
Eun.
5,1,
3:
cloudless: caelo invectus aperto, Verg. A. I,
t aphaeresis, is, / , = , a
155: aether, id. ib. I, 587: aperta serena narrare, id. Heaut 4, 3, 24: scribere, Cia
gram, fig., the dropping of a letter or syllaprospicere, id. G. 1,393.2. Unclosed, open,Fam. 6, 7, 3; Quint i, 6,43
Comp.: Pianot shut (opp. clausus): Janua cum per se niue atque apertius dicam, Cia Rosa Com. ble at the beginning ofi a word (e. g. ruere
transpectum praebet apertum, since this 14, 43: distinguere, Quint 3, 6, 45.Sup. : for eruere, temnere for contemnere, etc.),
affords an open view through it, Lucr. 4, istius injurias quam apertissime vobis pla- Proh. p. 1438 P.; Don. p. 1772 ib.; Charis,
272 : oculi, id. 4, 339 : oculorum lumine nissimeque explicare, Cia Verr. 2, 64,156: p. 248 ih.; Serv. ad Verg. A. 1, 546; 1,
aperto, id. 4,1139 et saep.: nihil tam clau- aliquid apertissime ostendere, Quint 5,12, 669 aL
Apharei (trisyL), ei, ,= .
sum, neque tam reconditum, quod non 1L
I. A king ofi the Messeniam; hence his
istius cupiditati apertissimum promptissia
t Aperta, surname of Apollo : quia
mumque esset, Cie. Verr. 2,4, 20 : caelum patente (i. e. aperti) cortina responsa ab eo sons Lynceus and Idae are called Aphiire!a proles, . M. 8,304. H. A centaur,
patens atque apertum, id. Div. I, I (diff. darentur, Paui. ex Feet p. 22 MulL
. . 12, 341 sq.
from I.); so . M. 6,693: vidit caelos aperapertlbnis, e, adj. [aperio], opening, aphe, v. hapha
tos, Vulg. Mara I, IO: apertus et propatulus
locus, Cia Verr. 2, 4, 49: iter, Liv. 31, 2: aperient, med. t., Cael. Aur. Acut 3, 3; 3,
Aphesas, antos, m., = e , a mounapertior aditus ad moenia, id. 9,28: cam- 4, where aperibilis also is read.
tain in Peloponnesus, near Nemea, now
pi, id. 38, 3: per apertum limitem (viae),
apertio, onis, fi [id.], an opening, Fouka, StatTh. 3,460 (in Plin. 4, 5,9, 17,
Tae. H. 3,21; . M. 1,285: fenestrae, Vulg. unfolding (only ante- and post-class.). a. called Apesantus, Jan).
Dan. 6, IO: ostia, ib. ib. 13, 39: aequor, Ov. With gen.: floris, PalL 1,6,4: templi, App.
Aphidnae, arum, fi, = "A&, a
M. 4, 527; so id. ib. 8,165; II, 555 et saep. M. II, p. 266, 22: oris, Vulg. Eccli. 20,15; small place in Attica, Sen. Hippo! 24.In
o e t., of a battle: nec aperti copia Mar- ib. Ephes. 6,19."b. Ab sol.: cum periculo sing.: Aphidna, Ov. F. 5, 708; cf Mana.
tis Ulla i\iit, an action in the open field, .
introitur recenti apertione, Varr. R. R. I, Gr. p. 335.
136
t aphractus,or aphractum,i,
t apodixis, i s , / , = *, a conCO.II. A. Joined, "bound, or tied together, oratio, id. Or. 50,168; cf. id. ib. 50, 70; so
connected: aptum conexum et colligatum id. Brut. 17,68: Thucydides verbis aptus et clusive proof, demonstration, evidens prepressus,
exact
and
brief
in
expression,
id.
batio. Quint. 5,10,7; Petr. 132, IO; Geli. 17,
significat, Non. p. 234,32 (so most freq. in
Lucr.): conjugio corporis atque animae de Or. 2,13, 56.Hence, apte, adv., close- 5,5 (in Quint. 5,10,7 ai., written as Greek).
ly,
fitly,
suitably,
nicely,
rightly.
I.
Lit.
consistimus uniter apti, Lucr. 3, 846; 5,
apdddsis, is, fi, = , a subse555; 5, 558: genus . . . validis aptum per A. Absol.: atque ita apte cohaeret (mun- quent proposition, or a clause which refers
viscera nervis, bound together by the strong di corpus), ut etc., Cie. Tim. 5: altera est to one preceding (protasis), by which it is exband of the sinews, id. 5, 928: quae me- nexa cum superiore et inde apteque pen- plained ; cf. Don. ad Ter. And. 1, 5, 44.
morare queam inter se singlariter apta, dens, id. ap. Non. p. 235, 18: capiti apte
Apodoti, orum,
a people in Aetolia,
id. 6,1067 ai.: facilius est apta dissolvere reponere, Liv. I, 34,8.B. With ad: apte Liv. 32, 34,4.
quam dissipata conectere, Cie. Or. 71, 235: convenire ad pedem, Cie. Fin. 3, 14, 46.
t apodyterium,,=,
qu& ex conj unctione caelum ita aptum est, Sup., C. With inter: ut inter se quam aput, etc., id. Tim. 5: qui tam certos caeli tissime cohaereant extrema (verba) cum the undressing-room in a bathing-house,
motus, tamque omnia inter se conexa et primis etc., Cie. Or. 44,149. I I . Trop., Cie. ad Q. Fr. 3,1,1; Plin. Ep. 5, 6; Inscr.
apta viderit, id. N. D. 2, 38, 97; Geli. 6,2. fitly, suitably, properly, duly, rightly. . OrelL 3278.
t a p o g e u s , a, urn, adj., = ^
B . Trop.: omnia inter se apta et co- Absol.: facile judicabimus,quid eorum apte
nexa, Cie. Fin. 4, 19, 53: apta inter se et fiat, Cie. Off. I, 41, 146: quod est oratoris that comes from the land: venti, Plin. 2,43,
cohaerentia, id. N. D 3,1, 4: efficiatur ap- proprium, apte, distincte, ornate dicere, id. 44, 114.
tum illud, quod fuerit antea diffluens ac ib. 1,1,2: apte et quiete ferre, id. ib. 4,17,
t apographon, i, n., = -^, a
solutum, id. On 70, 233.Poet., with abl., 38: non equite apte locato, Liv. 4, 37, 8: transcript, a copy: tabulae exemplar, quod
endowed, furnished, or ornamented with Qui doceant, apte quid tibi possit emi, apographon vocant, Plin. 35, II, 40, 8 125
something: fides alma, apta pinnis, fur- Ov. Am. 1,8, 88: nec aliter imperium apte (in Cie. Att. 12, 62, 3, written as Greek).
nished with wings, winged, Enn. ap. Cie. Off. regi potest, Curt. 8, 8,13: floribus compot apolactizo, are, . . , = ,
3, 29,105: stellis fulgentibus apta caeli do- sitis apte et utiliter, Plin. II, 16, 16, 46. to thrust from one with the foot; hence, to
Comp.:
qualia
aptius
suis
referentur
lomus, the abode of heaven studded with glitspurn, scorn: apolactizo inimicos omnis,
tering stars, Lucr. 6, 357 (cf. id. 5, 1205: cis, Plin. 2,62,62, 153: Aptius haec puero, PlautEp. 5, 2,13.
quam
tibi,
dona
dabis,
Mart.
13,
2
6
.
B
.
stellis micantibus aethera fixum); imitated
t apolectus, i>mof (picked
by Verg.: caelum stellis fulgentibus aptum, With dat.: si quid exierit numeris aptius, out). I. A kind of tunny-fish when not a
Verg. A. II, 202, and: axis stellis ardenti- Quint. IO, 12,26.Sup.: seruntur Parilibus year old, Plin. 32,11, 53, 8 150. . Apobus aptus, id. ib. 4,482: veste signis ingen- tamen aptissime, Plin. 19, 3, 24, 69.C. lecti, pieces for salting, cut from the tunny*
tibus apta, Lucr. 5,1428: magis apta figura, With ad: (ut) ad rerum dignitatem apte et fish of that age (pelamis), Plin. 9, 15,18,
id. 2, 814 : lucus opacus teneris fruticibus quasi decore (loquamur), Cie. de Or. I, 32, 8 48.
aptus, Varr. ap. Non. p. 235,9: Tyrio prodeat 144: spolia ducis hostium caesi suspensa faApollinar, &ris, n. [instead of Apoli!,
Apta sinu, Tib. 1,9,70.Hence, HI. aptus, bricato ad id apte ferculo gerens, Liv. I, IO, 5.
nai from Apollo, like Frutinal, Supercal,
a, um,P. a.,pr.,fitted to something; hence,
t apocalypsis, is,
= ,
suited, suitable, proper, apposite, fit, appro-a disclosing, revelation (eccl. Lat.): apoca- Fagutal, etc.], a temple dedicated to Apollo,
priate, adapted, conformable to (cf. accom- lypsin! habet, Vulg. I Cor. 14,26: apocalyp- Liv. 3, 63, 7, where Weissenb. reads Apollimodatus and appositus, 2.). A. In gen.: sis Jesu Christi, ib. Apoc. I, I: Joannis, the narem ; v. Apollinaris.
aptus is, qui convenienter alicui junctus Revelation, the Apocalypse, Tert. adv. Marc. * ^pollinaria, ae, fi, the plant commonly called strychnos, App. Herb. 74.
est, Paul, ex Fest. s. v. apex, p. 18 MUll. 4,5.
Apollinaris, , adj. [Apollo], belong(so most freq. after the Cie. per.); constr.
t apocarteresis, is,
=
with ad or dat.; of persons always with , voluntary starvation, Tert. Apol. 46 ing or sacred to Apollo, ofi Apollo. I. Adj.:
dat. () With ad: ossa habent commis- (in Quint. 8,5, 23, written as Greek, Halm; laurea, Hor. C. 4,2,9: Apollinarem (aedem),
suras ad stabilitatem aptas, Cic.N.D. 2, 55, ci Cie. Tuso. 1,34^84).
Liv. 3, 63, 7 Weissenb.Hence, Ludi Apol139: in pulmonibus inest raritas quaedam
linares, Oie games celebrated in honor of
t
apocatastasis,
is,
/
,
=
ad hauriendum spiritum aptissima, id. ib.
Apollo, annually, on the 6th of July, Liv. 25,
2, 55,136: locus ad insidias aptior, id. Mil. , a restoring to a former position ; in 12; 27,23; Cie. Att. 2,19; id. Phil. 10,3; Plin.
astronomy,
the
return
of
the
stars
to
their
20: calcei habiles et apti ad pedem, id. de
35,10,36, 8 19 ai.II. Subst A. apolOr. I, 54,231: castra ad bellum ducendum position of the preceding year, App. Ascl. linaris, i s , / (sc. herba), the herb common84,6
Elm.
(in
Col.
3,6,4,
written
as
Greek).
aptissima, Caes. B. C. 2,37; so Vulg. I Par.
ly called hyoscyamus, Plin. 26,14,87, 8 140.
t a p o c a t a s t a s i s , a, um, adj.,=
7,40; ib. 2 Par. 26,13: aptum ad proelium,
B. A species of solanum, App. Herb. 22.
,
returning:
Mars,
to
the
ib. I Beg. 14, 52: fornices in muro erant
Apollineus, a, um, adj. [id.], relating
apti ad excurrendum, Liv. 36,23,3 ai() position of the previous year (cf. apocataor belonging to Apollo (only poet.): urbs,
With dat.: non omnia rebus sunt omnibus stasis), Sid. Ep. 8,11.
apta, Lucr. 6, 961: aliis alias animantibus
t apocha, a e , / , = , the receipt of i. e. Delos, where Apollo was born and speaptas Res, id. 6, 773: initia apta et accom- a creditor acknowledging the payment of a cially honored, v. M. 13, 631: proles, i. e.
modata naturae, Cie. Fin. 4, 17, 46: quod debt: apocha non alias contingit quam si Aesculapius, id. ib. 15, 533: mater, i. e. Laverum, simplex sincerumque sit, id esse pecunia soluta sit, there is no receipt till tona, Stat. Th. II, 12: vates, i. e. Orpheus,
naturae hominis aptissimum, id. Off. I, 4, the money is paid, Dig. 46,4,19; 47, 2, 27; . M. II, 8: ars, both the art of soothsay,
ing, id. Ib. 264, and that of healing, id. Tr.
13: haec genera dicendi aptiora sunt adu- 12,6, 67, 3.
3,3, IO: cantus, id. M. 11,155 et saep.
lescentibus, id. Brut. 95, 223; so id. ib. 62,
t Apodoti, orum,
(seApollo, inis (earlier Apello. like
326; id. Tuso. 1,36,87; id. Or. 22,1 ai.: quod lect) ; among the ^Etolians, the members of
aetati tuae esset aptissimum, id. Off. 1,2,4; the smaller council, a select committee, Liv.hemo for homo, Paui ex Fest. p. 22 GIL;
gen. APOLONES, Inscr. OrelL 1433, like saluso Nep. Att. 16,1: apta dies sacrificio, Liv. 35,34 ; 36,28.
tes, v. salus; dat. APOLLONI, Corp. Inscr. IIL
I, 45: venti aptiores Romanae quam suae
t apocolocyntosis, *s,/,=- 567, APOLENEI, ib. I. 167, APOLONE, Inscr.
classi, id. 25, 37 ai.: notavi portus puppibus aptos, . M. 3, 696; 4, 160: armis , the Metamorphosis into a Pump- Ritschl, Epigr. Suppl. 3, p. 3; abl. APOLONE;
apta magis tellus, Prop. 4, 22, 19: aptum kin, the title of an insipid lampoon written the gen. Apollonis etc., is often found in
equis Argos, Hor. C. I, 7, 9: apta vinculo by the philosopher Seneca upon Claudius MSS., as in Cie. Tusc. 1,47,114, and even
conjugali, Vulg. Ruth, 1,12; ib. Lue. 9, 62: Caesar, who, acc. to this title, instead of Apollonis is found in Plaut. Men. 6, 2,119;
aptus amicis, Hor. S. 2, 5, 43 et saep. being transformed to a god, is changed to a Neue, FormenL I. p. 165), TO., = ,
Other constrr.: () With in (cf. Rudd. II. pumpkin; cf. Bfthr, Lit. Gesch. pp. 469 and Apollo, son of Jupiter and Latona, twinbrother of Diana, and god of the sun. On
p. 96, . 60): in quod (genus pugnae) mi- 470; Teuffel, Rom. Lit. 8 284,7.
t apocope, es, fi., = , a gram, account of his omniscience, god of divinanime apti sunt, Liv. 38, 21: formas deus
aptus in omnes, apt for, easily changed into, fig., the dropping of a letter or syllable at tion; on account of his lightnings (),
. . 14, 765: in ceteros apta usus, Vulg. the end of a word (e. g. bonu' for bonus, do god of archery (hence represented with
Deut. 20, 20: vasa apta in interitum, ib. for domo), Proh. p. 1438 P.; Don. p. 1772 quiver and dart), and of the pestilence
Rom. 9, 22. () With qui (ci Zumpt, P.; Charis, p. 248 P.; Victor, p. 2499 P.; caused by heat; but, since his priests were
the first physicians, also god of the healing
568): nulla videbatur aptior persona, quae et Wagn. ad Verg. Cat. 2.
apocrisiarius or apocrisarius, art; and since he communicated oracles
de ill& aetate loqueretur, Cie. Am. I, 4: est
mihi, quae lanas molliat, apta manus, Ov. ii, TO. [, to anewer; , in verse, god of poetry and music, presidH. 3,70. (e) o e t., with infi: (Circe) apta an answer] (late Lat.), a delegate, deputy, ing over the Muses, etc.; cf. Hor. C. S. 61 sq.
cantu veteres mutare figuras, Tib. 4,1, 63: who performs a duty in the place of another,In more ancient times, represented as a
aetas mollis et apta regi, Ov. A. A. I, IO. esp. of a high Church officer, called also re- protecting deity, by a conical pillar in the
Esp. freq., () Absol., Sali . Fragm. ap. sponsalis, Julian. Epit. 6, 26; cf. Just. Nov. streets and highways (Apollo Agyieus, v.
Agyieus and MOIL Denkm. 2). In the
Non. p. 235,16: amor, Prop. 4, 22, 42: sal- 6, 2; Hon. Aug. G. Anim. 1,185.
tus, . . 2, 498: ars, Tib. I, 7, 60: apta
t apocryphus, a, um, adj., = - class, period of the arts, represented with
oscula, Tib. I, 4, 54; . H. 15, 132: lar (eccl. t. = spurious or uncanonical): li- weapons, the cithara, a crown of laurel,
aptus, an extensive, satisfying possession, bri, in the Church fathers, the apocryphal etc., with hair commonly flowing down
upon his neck, but sometimes collected toHor. C. I, 12, 43. So in prose: aptus books incorporated with the Bible,
gether and fastened up (), as a
exercitus, an army good in fight, ready
t a p o c y n o n , i = (dog's- blooming youth (); cf. Milii. Arfor battle, Liv. IO, 25: tempus aptum, the
right time, id. 35, 19; so Vulg. Eccli. 20, 6 bane). I. A little bone in the left side of the chaeol. 8 359 and 360. The laurel-tree was
a i B . Esp., in rhet., of the fitness, venomous frog, Plin. 32, 6, 8, 8 51. I I . A sacred to him, Phaedr. 3,17,3; Ov. F. 6,91;
appropriateness of discourse: quid aptum plant, dog's-bane : Aconitum lycoctonum, hence, arbor Phoebi, the laurel-tree, id. ih.
3,139; cf arbor.After the battle at Actisit, hoc est quid maxime decens in ora- Linn.; Plin. 24, II, 66, 8 98.
a p o des, v. apus.
um, Augustus there consecrated a temple
tione, Cie. de Or. 3, 55, 210; so apta oratio,
t apodicticus, a, um, adj., = ^- to Apollo; hence, Apollo Actiacue, . M.
which has the appropriate rhet. fulness
and periodic rounding: numerosa et apta , proving clearly, demonstrative: argu- 13, 715, and Actius Phoebus, Prop. 5, 6, 67
(cf. Strabo, IO, 451, and v. Actium and Acti-
mentum, GelL 17, 5, 3.
138
TO.,
TO., =
): Pythius Apollo, Naev. ap. Macr. S. 6, de Or. 2, 66, 264; so id. Inv. 1,17; Auet. ad
apostatrix, ' c i s , / (apostato], the that
5: crinitus Apollo, Enn. ap. Cie. Ac. 2, 28, Her. 1, 6; Quint. 6, 3,45; Geli 2,29.
apostatizes (eccL Lat); adj; gentes, Vulg.
89: dignos et Apolline crines, . M. 3,421:
Aponus, i, m., = ? (pain-curing). Ezech. 2,3.
flavus Apollo, id. Am. 1,15, 35: Apollinis 1. A warm, medicinae fountain in the vicint apostema, stis, n . , = (sepnomen est Graecum, quem solem esse vo- ity of Padua, now Bagni d? Albano: Pata- aration), the separation of corrupt matter
lunt, Cie. N. D. 2,27,68: Apollinem Delium, vinorum aquae calidae, Plin. 2, 103, 106, into an ulcer, an abscess, imposthume, Plia
id.Verni, 18,48; Verg. A.4,162: Apollinem g 227: Aponi fons, Suet. Tib. 14: Aponi 30, 5,12, g 40; 28,15, 61, 8 217
morbos depellere, Caes. B. G. 6,17; Verg. E. fontes, Mart 6, 42, 4; Cassiod. Var. 2, 39;
apostolatus, rn m. (apostolus], the of6,73; Hor.C.1,7,28: magnus Apollo, Verg. et Mann. I tai. I, 9L Hence, I I , A p o E. 3,104: formosus, id. ib. 4,53: pulcher, n u s , a, um, adj., Aponian: tellus, Mart. I, fice of an apostle, apostleship (eccl. Lat.),
id. A. 3,119: vates Apollo, Val. FL 4, 445: 62,3: Aponinus, dub. in Vop. Firm. Sat e. 3. Vulg. Act 1,25; ib. Rom 1,5 aL; Tert acHr.
Marc. 1,20^ Sid. Ep. 7,4.
oraculum Apollinis, Cie. Am. 2, 7.Hence,
a p o p h a s i s , i s . / , = ? (denial),
* apostolicus, a, um, adj., = I I . Esp. A Apollinis urbs magna, a town
in Upper Egypt, also called Apollonopolis, rhet flg., whereby one, as it were, answers , relating to an apostle, apostolic (eccL
Lat): aetas,Tert. Praescr. adv. Haer. 32: docnow the village Edju, Plin. 5, 9,11, 60; himself Jul. Ruiin. 8.
t a p o p h l e g m a t i s m o s , V?, *= - trina, id. ib.Hence, Apostolica orum,
cf. Mann. Afr. I. 328. B. Apollinis promontorium. a.
Zeugitana in Africa, a ?, a remedy for expelling m., the pupils and friends of the Apostles,
mile east of Utica, now Gape Gobeah or phlegm, an expectorant, Cael. Aur. Tard. 1, Tert Praescr. adv, Haer 32; the name of a
Christian sect, Isid. 8, 5, p. 257 Lind. ai
Farina (previously called promontorium
t a p o p h o r e t a , orum, w.,=
pulchrum), Liv. 30,24, 8; Mel. 1 , 7 , 2 ; Plin.
* a p o s t o l u s , ' 171.,= ? (sent).
5,4, 3, 23; cf. Mann. Afr. IL 293.b. In (to be borne away), presents which guests
I.
In the jurists, a notice sent to a higher
Mauretania, Plin. 5, 2,1, 20.O. Apolli- received at table, especially at the Saturnatribunal or judge, Dig. 60, 16, 106; PauL
nis oppidum, a town in the eastern part of lia, to carry home with them, Suet. Calig. 55;
Sent 5 , 3 3 . I I , In the Vulg. and Church
Ethiopia, Plin. 6, 30, 35, 189.J), Apolli- id. Vesp. 19; et id. Aug. 75; or which can-1
fathers, an Apostle, Vulg. Matt. 10, 2 ; ib.
1
nis Phaestii portus, a harbor in the terri didates distributed, Symm. 2, 87 aLAlso,
Marc. 6,30; ib. Lua 6,13: ib. Joan. 13,16;
tory of Locri Ozolae, Plin. 4, 3, 4, 7.B. title of the fourteenth book of the epigrams
ib. Rom. I, I et persaep.; Tert Praescr. adv.
Apollinis Libystini fanum, a place in Sicily, of Martial.
Haer. 20; Prud. Ham. 508.
now Fano, Macr. S. 1,17.
t a p o p h y g i s , i s , / , -, in ar* apostrophe, es, fi, = (a
Apollodorus, I, m., = '?. ebit., the curve of a column at top or bottom, turning away), a rhetorical figure, when the
I. A distinguished rhetorician, teacher of the apophyge, Vitr. 4 , 1 ; 4, 7.
speaker turns from the judges or his hearAugustus, Suet. Aug. 89 ; Tae. Or. 19.
ers, and addresses some other person or
*
apoplecticus
or
apolectus,
a,
Hence, Apollddorei,
pupils, Quint. 2, um, adj., = ^? or ^?, thing, an apostrophe, Quint 9, 2, 38; 9, 3,
I I , 2 ; 3,1,18 ai. H . A distinguished gram- med. t, apoplectic, Firm. Math. 3, 14, n. 8; 24; Mart. Cap. 5, p. 171 (e. g. Cia Lig. 3 sq.:
marian of Athens, author of a work on my- Cael. Aur. Acut 3 , 5 aL
id. Verr. 2,1^9 ai.).
thology still extant, Cie. Att. 12, 23; Macr.
t apostrophos (-phus), !,/., =
t a p o p l e x i a , ae, or - s i s , i s , / , = 'altoS. 1 , 1 3 . H I . An Academic philosopher, or , med. t, apoplexy ; j in gram., a mark of elision, aposCie. . D. 1, 34, 93.IV. A tyrant of Cas- form apoplexia, CaeL Aur. Acut 3,5.Form trophe, Don. p. 1742 P.: Diom. p. 430 P.:
sandrea, Cie. . D. 3,33, 82.
apoplexis, Tert Anim. 53; Firm. Math. 3, Prisa p. 1287 P.
+ a p o t e l e s m a , stis, ., =
Apollonia, ae, fi, '. I. 7>n-w8'w
(effect), the influence of the stars upon huThe name of severat celebrated towns. A
w
t a p o p r o e g m e n o n , i
In Atilia, Liv. 28,8,9.B. Crete, Plin.
man destiny, Firm. Math. 8,6,18.
, in the philos, lang. of the Stoics,
4,12, 20, 5 9 . O . I n Thrace, on the Pont apotheca, , fi, (corthat which is to be rejected (opp. proegmetus Euxinus, Plin. 34, 7,18, 39; 4, II, 18, non): puto concedi nobis oportere, ut Grae- rupted in ItaL to bottega, In Fr. to bou 42; Mel. 2,2.D, In Macedonia, Liv. 45, co verbo utamur, si quando minus occur- tique, and In Germ, to Bude = booth, shop],
28; Plin. 4, IO, 17, 37.B. In Illyria, Cia ret Latinum, ne hoc ephippiis et acrato- a place where things are put away, laid up,
Phil. II, IIiCaes. B. C. 3, 12; Plin. 3, 23, phoris potius quam proegmenis et apopro- a repository, storehouse, magazine, ware26, 145.P, In Cyrenaica, Plin. 5, 5, 5, egmenis concedatur, Cia Fin. 3,4,15.
house, etc., Cie. PhiL 2, 27, so id. Vatin. 5;
31; Mei.i,8aLii, D e r i w . A.Apolt apopsis, Is, / , ? (far-Sight), Dig. 33, 7, 12; esp.-for Wine, a store-room
loniates, ae, a native of Apollonia (in an eminence that furnishes an extensive (not wine-cellar, since the ancients kept
their wine in the npper part of the house),
Crete): Diogenes Apolloniates, Cia N. D. I, view, Fronto, Fer. Ais. 3.
* Hor. S. 2 , 6 , 7 ; Plin. 14,14,16, g 49; 14,4,
12,29.Piur.. Apolloniatae, arum, m.,
agor, a form of apud, q. .
6, g 57; Dig. 47, 2, 21, Arn. 7, 236; also
the inhabitants of Apollonia (in Caria), Plin.
* a p o r i a , ae, fi, = uis opia, doubt, per- for oil: apothecae olei, Vulg. I Par. 27,28;
5,29, 29, 109; in Illyria, Cie. Pis. 35, 86;
plexity, embarrassment, with the Idea of for corn: apothecae frumenti, ib. 2 Par. 32,
Liv. 33, 3, IO; Plin. 2,106, HO, g 238. B.
disorder: aporia hominis in co- 28; ib. Joel, 1,17; for armor, equipments:
Apolloniates, ium, plur. m., the inhab- confusion,
gitatu illius, Vulg. EcclL 27,5 (in Cia Att omnes apothecas supellectilis suae, ib. Isa.
itants of Apollonia (in Illyria), Caes. B. C. 3,
7, 21, 3 ai., written as Greek).
39,2.
12; Liv. 24,40, IO; Plin. 3, II, 16, g 100.
& p d r i a t i o , onis, fi [aporior], vacillaapothec&rius, M, > (apotheca], a
C. Apolloniensis, e, adj., belonging to tion
of mind, uncertainty9 doubt, Tert adv. warehouseman, a clerk, Dig. 12,58,12, g 3.
Apollonia, Apollonian: civitas (in Sicily),
Haer. 49.
* apotheco, &re, V. a. (id.], to lay up in
Cie. Verr. 2,3,43.Plur.: Apollonient a p o r i o r , ari, e. dep., ss uir , to be
s e s , iura, m., its inhabitants, Just 9, 2. in uncertainty, to doubt, vacillate (eccL Lat.),a storehouse, Ven. praet Carm. 6,1,5.
tapotheosis, i s , / , = , a deiB. Apolloniaticus, a um, adj., the Vulg. Isa. 59,16; ib. EcclL 18,6; ib.2 Cor. 4,8.
same: bitumen, dug in the neighborhood of
t aposcopeuon, cutis, m., *= - fication, Tert Apol. 34: Apotheosis Christi,
title qf a poem of Prudentius ; v. Teuffel,
Apollonia (in Epirus), Piin. 35,15,51. 178.
Rom. Lit g 430,4.
Apollonidenses, tum, ni., the inhabi(looking far off), a painting by Antitants of Apollonis in Lydia (between Perga- philus, in which a satyr is represented, with apothesis, is, L q. apophygis, q. v.,
mus and Sardes), Cie. FI. 29; Pilo. B, 30,33, his hand shading his eyes, looking at some- Vitr? 4, L
A poxy O me nos, I m., **
thing far off,\ Plin. 35, 11, 40, g 138 Hard.,
126; Tae. A. 2,47.
(se
destringens, rubbing himself off, L e. in
Jan,
where
others
read
aposcopon,
Apollonides, ae, m. I , A ruler of
t aposiopesis, I S , / , = , a the bath), the name of a statue by Lysippus.
Chios in the time of Alexander the Great,
breaking off in the midst of a speech, a rhet Plin. 34,8,19, g 62.
Curt. 4, 5. I I , A famous Greek graver,
fig. (in pure Lat.,reticentia, q. v.), Quint. 9,
t apozema, Stis, n., mz , a dePlin. 37,1, 4, 8. H I , A writer in the 2, 54 (e. g. Verg. E. 3 , 9 ; id. A. 1,135; Ov.
coction, Aem. Mac. Herb. e. de Apio.
time of Tiberim, Plin. 7,2,2, g 17.
H.*13,164;
20, 51 ai.).
apoz^mo, are, v. .[&], to make
aposphragisma,
8tis, n., e oA p o l l o n i u s , ii* m ) '?, a
ferment
(in pure Lat, fermento), Theod.
,
the
figure
engraved
upon
a
sigdistinguished rhetorician in Rhodes, Cia de
Prisa 119
net-ring, Plia 10,16 fin.
Or. I, 28, 126; Suet Caes. 4.
* ap-pango iadp-) re, v. eu, to fasten
' a p o s p l e n o s , I f (-], roset apologatio, 6nis,/ [from ?,
to, Paul, ex Fest p. 8 MulL
with the Lat. ending, atio], a narration in mary, App. Herb. 79.
t apparamentum (adp-) 1 n. [apt a p o s t a s i a , ae, / , = , a dethe manner of JEsop, Quint. 5,11,20.
t A p o d i c t i c u s , i, w . , = ? parture from one's religion, apostasy, Salv. paro ], a preparing, preparation ; coner.,
that which is prepared, Inscr. OrelL 2332;
(suitable for defence; se liber), Apology, Gub. Dei, 6, p. 128; Aug. e. JuL 66.
the title of a treatise by Tertullian in det apostata, a w., = ?, an et apparator.
apparate (adp-) adv., v. apparo,
fence of Christianity.
apostate (eccL Lat). I, L i t . , Tert adv.
t a p o l o g i a , ae, fi, = , a de- Mara 5,11; Sedul. 5,138; Cod. Th. 16,7,1. a. fin.
fence, apology, Hier. ap. Rut 2, 4; 2, 6 ai I I . In gen., a bad, wicked man: qui
apparitio (adp-), ,/ [apparo], a
Also, the title of a work by Apuleius of dicit regi, apostata, Vulg. Job, 34,18: homo preparing, preparation (rare) adparatio
Madaura; et Bithr, Gesch. Rom. Lit. p. 411; apostata, vir inutilis etc., ib. Prov. 6,12.
popularium munerum, Cie. Off 2, 16, 66;
Teuffel, Rom. Lit. g 362.
t apostaticus. a, um, adj.
Vitr. 2, IO. ro p. apparatio atque ar - tificiosa diligentia, preparation, Cie. Inv. I,
t apologo, Vi, I, . a., to , to
reject, spurn (only once in Seneca): Ipse il- neo?, relating to apostasy, apostatizing, 18, so Auet ad Her. I, 8; et apparatus,
Tert adv. Marc. 4, 5; Sedili. 5, 375. Adv., a. A.
ium apologavit, Sen. Ep. 47.
t apparator (adp-), oris, m. [id.], one
t APOLOGUS, I, WI., = . I, A Cod. Just 1,1.
t a p o s t a t o , are, e n., = , to that prepares, Inscr. OrelL 2325; et appanarrative: apologum agere, Plaut Stich.
4, I, 32; so id. ib. 4, I, 38 and 64.More forsake one'3 religion, to apostatize (eccl. ramentum.
appar&trix (adp-), ids, / [appara
freq., . A fable after the manner ofjEsop, Lat): apostatare a Deo, Vulg. Eccli. 10,14:
an apologue * narrationes apologorum, Cie. apostatare faciunt sapientes, ib. ib. 19, 2; tor], she that prepares, B.ier. Ep. 18.
Cypr. Ep. 1,2.
I
l
l
,
so, argenteus, id. 22,23,47, 99: apparatus
request of him (not found in earlier Lat.).
(military engines) et munitiones, Nep. Eum. To appear as servant or aid (a lictor, scribe, A. An address, an accosting: hanc nactus
etc.),
to
attend,
wait
upon,
seme;
et.
appa5, 7; Caes. B. C. 3? 41 ai.: arma proruta ex
appellationis causam, this opportunity for an
regio apparatu. Li v. 5, 5: apparatus oppug- ritor (rare): sacerdotes diis adparente, Cie. address or appeal, Caes. B. C. 2,28.Hence,
nandarum urbium, id. 34, 33; so id. 26,14; Leg. 2, 8, 21: cum septem annos Philippo B. In judicial lang., 1.1, an appeal: inter26, 47.Also of men: auxiliorum appara- apparuisset, Nep. Eum. 13,1: cum appare- cessit appellatio tribunorum, i. e. ad tributus, Liv.9,7 ai.B. Esp., magnificent prep- ret aedilibus, Liv. 9,46 Drak.: lictores ap- nos, Cie. Quint. 20 fin.; so id. Vatin. 14 fin.:
aration, splendor, pomp, magnificence, state :parent consulibus, id. 2,55: collegis accen- appellationem et tribunicium auxilium, Liv.
magnifici adparatus vitaeque cultus cum si, id. 3, 33: tibi appareo atque aeditumor 9, 2 6 : appellatio provocatioque, id. 3, 56;
eleganti^ et copia, Cie. Oif. I, 8, 26: omitto in templo tuo, Pompon, ap. Geli. 12, IO: Suet. Aug. 33: ut omnes appellationes a jufestum diem, argento, veste, omni appara- Jovis ad solium Apparent, Verg. A. 12, 850 dicibus ad Senatum fierent, id. Ner. 17; so,
tu ornatuque virendo, id. Vatin. 13; id. Or. (= praestant ad obsequium, Serv.).
ad populum, Plin.# 6, 22, 24, 90 ai I I .
a p - p a r e s c o (adp-J, ere, v. inch, [ap- Esp. A A calling by name, a naming:
26,83; id. Fam. 9,19: regio adparatu acceppareo],
to
begin
to
appear,
Ennod.
Ep.
7,
9.
ti, etc., id. Rep. 6, IO; so Nep. Paus. 3, 2;
neque nominum ullorum intereos appellatio
so also of the pomp and parade attending
* a p - p a r i o (adp-), ere, v. a., to gain est, Plin. 6, 8, 8, 45.Hence, meton. syn.
public spectacles or other festive celebra- besides, acquire: unae Appareret spatium with nomen, name, title, appellation (mosttions: ludorum venationumque adparatus, caeli domus, gain a great space, Lucr. 2, ly post-Aug.): voluit appellatione hac inani
Cie. Off. 2,16, 66; Liv. 27, 6; Suet. Caes. IO HIO Lachm.
nobis esse par, Cie. Att 5,20, 4: regum ap(cf. apparo).
a p p a r i t i o (adp-)> <>nis, fi [appareo, pellationes venales erant, id. Dom. 50: qui
ae
apparentia iadp), , fi [appareo], III.]. I, A serving, service, attendance: in non aura, non procella, sed mares appela becoming visible, appearing, appearance longa adparitione singularem fidem cogno- latione quoque ipsa venti sunt, Plin. 2, 45,
(only late Lat.): Christi, Tert. adv. Marc. vi, Cie. Fam. 13, 54; so Aug. Ep. 7 5 . H , 45, 116; Tae. A. 3, 56; Suet. Ner. 55; id.
1, 1 9 . T r o p . , the external appearance : Meto ., household, domestics, servants: ex Aug. 100 ; id. Dom. 13; id. Tib. 67; id. Vesp.
bona, Firm. Math. 6, 8.
necessariis adparitionlbus, Cie. ad Q. Fr. 1, 12: nihil esse rem publicam, appellationem modo, a mere name, id. Caes. 77.B.
ap-pareo (adp-, Ritschl, Fleck., B. I, 4 ; so Dig. 4, 2, 23; Amm. 15, 3.
and K.; a p p - , Lacum., Merk., Weissenb.,
a p p a r i t o r (adp-), oris, m. [id.], a ser- In gram. 1# Pronunciation: suavitas voHalm, Rib.), ui, itum, 2, v.., to come in sight, vant, esp. a public servant (lictor, scribe, cis et lenis appellatio litterarum, Cie. Brut
to appear, become visible, make one's appear-military aid,priest, etc.), Cie. Verr. 2,3,25; 74, 259; Quint. II, 3, 35 (cf. 2. appello, II.
ance (class, in prose and poetry). I, A. id. PhiL 2, 32 fin.: id. ad Q. Fr. 1, 1, 4; E.). 2. A substantive, Quint 9, 3, 9; et
L i t . : ego adparebo domi, Plaut. Capt. 2, 3, Auet. B. Aft. 37; Liv. 1, 8; 1, 40; 1, 48; id. 1,4, 20, and Scaurus ap. Diom. p. 306 P.
97: ille bonus vir nusquam adparet, Ter. Suet. Aug. 14; id.Tib. I I ; id. Dom. 14; Cod.
appellativus, a, um, adj. [id.]; in
Eun. 4,3,18; Lucr. 3,26; so id. 3,989: rem Just 12,53 sq.; cf. Inscr. OrelL 3202: 1896; gram., appellative, belonging to a species:
contra speculum ponas, apparet imago, id. 4, 2462 ; 2975; 4921 et saep.
nomen (opp. nomen proprium), Charis,
157: unde tandem adpares, Cie. Fragm. ap.
p. 126 P.; Prisc. p. 579 P. aL
* a p p a r i t u r a (adp-), ae, fi (id.], a
Prisc. p. 706 P.; id. FI. 12 fin.: equus meappellator, oris, m. [id.], one that apcum una demersus rursus adparuit, id. Div. serving, service, Suet. Gram. 9.
a p - p a r o ( a d p - , Ritschl, Flecte., Bait.; peals, an appellant, *Cic. Verr. 2,4,65 fin.;
2, 68; so id. SulL 2, 5: cum lux appareret a p p - , Lachm., Kayser, Weissenb., Halm), Paui. Sent. 5,4 fin.; Cod. Th. 11, 31,3.
(Dinter, adpeteret), Caes. B. O. 7, 82 ; de avi, itum, I, v. a., to prepare or make ready
appellatorius, a, um, adj. [appellasulcis acies apparuit hastae, . M. 3,107: for something (esp. with effort, care, ex- tor], relating to an appellant: tempora,
apparent rari nantes, Verg. A. 1,118; Hor. pense), to put in order, provide, furnish, within which an appeal is allowed, Dig. 49,
C. S. 59 ai. With dat.: anguis ille, qui equip, etc. (freq. and class.). 1. Lit.: alicui 6, 5; Cod. Th. 11, 30, 2.
Sullae adparuit immolanti, Cie. Div. 2, 30 prandium adparare, Plaut. Men. 1,2.61: ceappellito, , v. freq. a. [2. appello],
fin.; id. Clu. 53: Quis numquam candente nam adparare, Ter Heaut.l, i, 74: convividies adparuit ortu, Tib. 4,1, 65.Once in um, id. Ad. 5,9,8: ornare et apparare convi- to name ollen, to be accustomed to call oi
Varro with ad: quod adparet ad agricolas, vium, Cia Verr. 2,4.20; * Hor. Epod. 2,48; name (only post-Aug.): montem Caelium
R. R. I, 4 0 . B . In g e n . , to be seen, to Suet. Claud. 33; et id. Caes. 26: nuptias, Ter. appellitatum a Caele Vibenna, * Tae. A. 4,
show one's self, be in public, appear: pro And. 3, 2,34; so id. Phorm. 4 , 4 , 2 0 : bellum 65; Geli. 18, 9 fin.; so App. Mag. p. 279; et
pretio facio, ut opera adpareat Mea, Plaut. apparare, Cie. Imp. Pomp. 12,35: ludos mag- PauL ex Fest p. 27 MiilL
X. ap-pello (adp-, Fleck, Halm (in
Pa 3, 2, 60: fac sis nunc promissa adpa-, nificentissimos, id. Q. Fr. 3, 8 (cf. apparatus,
Tae.); a p p - , Merk., B. and K., Rib., Weisreant, Ter. Eun. 2, 3, 20 ; cf. id. Ad. 5, 9,
7: illud apparere unum, that this only is II. B.): iter ad caedem faciendam, id. MIL senb., Halm (in Nep.), pfili,pulsum, 3, v. a.
apparent, Lucr. 1,877; Cato, R. R. 2 , 2 : ubi IO, 28: aggerem, Caes. B. G. 7 , 1 7 : bellum and . , to drive, move or bring a person or
merces apparet? i. e. illud quod pro tanta armaque vi summa, Llv. 4 , 1 ; 6,2LWith thing to or toward. J. In gen. A. Li t.,
mercede didiceris, Cie. Phil. 2,34: quo stu- ad: ad hostes bellum apparatur, Liv. 7,7. constr. with ad, or in, with the dat., with
diosius opprimitur et absconditur, eo ma- With in: in Sestium adparabantur crimi- qiu>, or absol. a. With ad : ad ignotum
gis eminet et apparet, id. Rose. Am. 41 fin.: na, Cia ad Q. Fr. 2 , 3 , 6 . I I . ro p.: nunc arbitrum me adpellis, Plaut Rud. 4, 3,104:
Galbae orationes evanuerunt, vix jam ut hoc consilium capio et hanc fabricam ad- armentum ad aquam, Varr. R. R. 2, 5, 15;
appareant, id. Brut. 21, 82: apparet adhuc pare, Plaut Poea 5,2,139: ut tibi auxilium cf. id. ib. 2, 2, I I : ad litora juvencos,Ov. M.
vetus inde cicatrix, . M. 12, 444; 2, 734: adparetur, id. Ep 3, 2,18.Constr. with 11, 353: visum in somnis pastorem ad me
rebus angustis animosus atque fortis ap- infi as object; delinire adparas, Plaut. As. appellere, to drive toward me, i. e. the herd,
pare, Hor. C. 2, IO, 22: cum lamentamur, 2,4, 28: meam exscindere gentem apparat, the flock, Att. ap. Cie. Div. I, 22: turres ad
non apparere labores Nostros, are not no- Stat. Th. 4,670: traicere ex Sicilia, Suet. Aug. opera appellebat, Caes. B. C. 1,26.fo. With
ticed, considered, id. Ep. 2,1, 224, so id. ib. 4 7 A b s o l . (et Ruhnk. Diet ad Ter. And. in: in flumen, Dig. 43,13,1.e. With dat.:
2, % 250 ai.: Plaut. Men. 2, I, 14; et id. I, 6 , 1 9 ; Corte ad SalL C. 6, 5; Bremi ad Hinc me digressum vestris deus appulit
Am. 2, 2, 161 and 162. Hence, apparens Nep. Thras. 2,2): dum adparatur, Ter. Eun. oris, Verg. A. 3, 715.<J. With quo: quo
(opp. latens), visible, evident: tympana non 3,5,35: cum in apparando esset occupatus, numquam pennis appellunt Corpora sauapparentia Obstrepuere, . . 4, 391: ap- Nep. Hann. 7,1.With ut: ut eriperes, ad- cae Cornices, * Lucr. 6, 762
e. Absol.:
parentia vitia curanda sunt, Quint. 12, 8, trahas, Plaut. Aui. 5,18.Se apparare with dant operam, ut quam primum appellant,
inf
in
Plaut.:
qui
sese
parere
adparent
leIO; so id. 9, 2, 46.II. T r o p . : res appaLucii. ap. Non. p. 238, 28: postquam paulo
ret, and far more freq. impers. apparet with gibus, Plaut. As. 3,3, II.Hence, a p p a r a - appulit unda (corpus), drove a little toward
acc. and inf. or rei.-clause, the thing (or ii) t u s ( a d p - ) , a, um, P. a., pr. prepared; me, brought near, . . I I , 717 ai. B,
is evident, clear, manifest, certain, hence, A. Of persons, prepared, ready: ad- T r o p . : animum ad aliquid, to tum, direct,
kirn, (objective certainty, while paratus sum, ut videtis, Plaut. Merc. 5, 2, apply: animum ad scribendum adpulit,
videtur, , designates subjective belief, IO: adparatus et meditatus ad causam ac- Ter, And. proi. I; so id. ib. 2, 6,15. Also
Web.Uebungssch.258): ratio adparet, Plaut. cedo, Cie. Leg. 1,4, 12.B. Of things, well to bring into any condition : argenti viginTrin. 2. 4,17: res adparet, Ter Ad. 5, 9,7: supplied, furnished with every thing: do- ti minae me ad mortem adpulerunt, drove
apparet id etiam caeco, Liv 32,34. cui non mus omnibus instructior rebus et appara- me to destruction, Plaut. As. 3, 3, 4 3 ; id.
id apparere, id actum esse, etc., id. 22,34; tior, Cie. Inv, I, 34. Hence, magnificent, Bacch. 3,1, I I . . A. Esp. freq. as a nau2,31 fin.: ex quo adparet antiquior origo, splendid, sumptuous (cf apparatus, II. B.): tical 1.1., te bring or conduct a ship somePlin. 36, 26, 67, 197 ai.: adparet Servom ludi apparatissimi et magnificentissimi,Cic. where, to land (in Cie. only in this signif);
hunc esse domini pauperis, Ter. Eun. 3, 2, Sest. 54: apparatis accipere epulis, Liv. 23, constr.: appellere navem, nave, or absol
33: non dissimulat, apparet esse commo- 4 Drak.: apparatissimae epulae, Sen. Ep. in act. and pass.; also navis appellit, or aptum, Cie. Phil. 2, 34: apparet atque exstat, 83: apparatissimum funus, Suet. Ner. 9: J pellitur (cf. applico, II ), a. With navem
from apparo.
abitu appellant huc ad molem nostram naviculam, Afran. ap. Non. p. 238,24: cum Persae classem ad Delum appulissent, Cie. Verr.
2,1,18: si ille ad eam ripam naves appulisset, id. Phili 2, II, 26 Wernsd.: cum ad villam nostram navis appelleretur, Id. Att.
13, 21: Alexandrum in Italiam classem appulisse constat, Liv. 8, 3; so id. 28, 42: naves appulsae ad muros, id. 30, IO; 44,44; 45,
5 ai.fo. With nave: cum Rhegium oneraria nave appulisset, Suet. Tit. 5; cf. Gron.
ad Liv. 30,10.c*Act. ab sol.: huc appelle,
*Hor. S. I, 5,12: ad insulam appulerunt,
Liv. 37,21: cum ad litus appulisset, Quint.
7,3,31: cum ad Rhodum appulisset, Suet.
Tib. I I ; so id. Ner. 27. d.Pass. absol.:
alios ad Siciliam appulsos esse, Cie. Verr.
2, 5, 28: ripae suorum appulsus est, Veli.
2,107.e. Seldom in aneutr. sense: navis
adpellit, comes to land, arrives at, Tae. . 4,
27 : Germanici triremis Chaucorum terram
adpulit, id. ib. 2,24; Suet. Aug. 98: Alexandrina navis Dertosam appulit, id. Galb. IO.
Poet.: appellere aliquem: me vestris
deus appulit oris, Verg. A. 3, 715; so id. ib.
APPI
io strive after earnestly, to desire eagerly,
to long for (syn.: peto, cupio, expeto; opp.
declino, aspernor; v. infra): aliut in dies
magis adpetitur, *Lucr. 5, 1279: ut bona
natura adpetimus, sic a malis natura declinamus, Cie. Tusc. 4, 6,13; cf. id. N. D. 3,
13, 33: idem non modo non recusem, sed
appetam etiam atque deposcam, id. Phil.
3 , 1 4 : inimicitias potentium appetere, id.
Mil. 36; so id. Rose. Am. 18; id. Verr. 2, 5,
2; id. Agr. 2,23: alterum esse adpetendum,
alterum aspernandum, id. Fin. I, 9, 31 ai.:
amicitiam, Caes. B. G. i, 40: adulescentium
familiaritates, Sali. C. 14, 6: hereditates,
Suet. Aug. 60 : divitias, Vulg. Sap. 8, 5 ;
ib. I Tim. 6, IO: nihil ornamentorum, Suet.
Vesp. 12 ai.: alienum, Phaedr. I, 4 , 1 : nec
abnuendum imperium nec adpetendum,
Sen. Thy est. 472 et saep.Also of food, to
have an appetite for (cf appetitio, II. B.): appetitur vilis oliva, Mart. 9,27: pisciculos minutos, caseum, Suet. Aug. 76.Constr. with
inf as object: ut adpetat animus agere
semper aliquid, Cie. Fin. 5,20, 55; Stat. Th.
I, 234; Pali. IO, 13, 2.II. Neutr., to draw
on or nigh, to approach, be at hand (only
of time and things having relation to it;
syn.: venio, advenio, adpropinquo, adsum):
cum appetit meridies, Plaut. Most. 3, I,
116: dies adpetebat, Caes. B. G. 6, 35 :
nox jam adpetebat, Liv. 8, 38; so id. 5,
44; IO, 42: tempus anni, id. 34, 13 ; so
id. 2 2 , 1 ; 29, IO ai.: lux, Tae. A. 4, 51 ai.:
partitudo cui appetit, Plaut. Aui. I, I, 36:
consularia comitia adpetebant, Liv. 41, 28:
adpetit finis, Sen. Cons, ad Mare. 23 fin.
Hence, appetens (adp-), entis, P. a.
(acc. to II.); pr. striving passionately afiter
something; hence, A. In gen., desirous
ofi eager for; constr. with gen.: appetens
gloriae atque avidus laudis, Cie. Imp. Pomp.
3: nihil est adpetentius similium sui, id.
Lael. 14, 50: studiosissimi adpetentissimique honestatis, id. Tusc. 2,24,58; so Sali. C.
5, 4; id. J. 7,1; Plin. 31,6, 36, 69: turbidi
et negotiorum adpetentes, Tae. A. 14,57; id.
H. I, 49; 3, 39; 4, 6; 4, 83; Geli 16, 3.
B. Es p., eager for money (cf. abundans),
avaricious: homo non cupidus neque appetens, Cie. Agr. 2, 8: grati animi, non appetentis, non avidi signa, id. de Or. 2, 43,
182.Adv.: appetenter (adp-), eagerly,
in a grasping spirit or manner: ne cupide
quid agerent, ne adpetenter, Cie. Oif. I, IO,
33; App. M. 7, p. 192,40 Elm. Comp. and
sup. not used.
* 2. appeto (adp-), onis, m. [I. appeto], he that strives eagerly for a thing, Labor. ap. Non. p. 74, 8 (Com. Rei.p. 251 Rib.).
Appia, v. Appius.
1. Appianis, a, um, adj. [Appia], pertaining to Appia (a town in Phrygia Major) : legati. Cie. Fam. 3, 7 ; and subst.:
Appiani, orum, m., the inhabitants of
Appia, Plin. 5, 29, 29, 105.
2. Appianas, a, um, '. [Appius], of
or pertaining to Appius: libido, Liv. 3, 51:
caedes, Tae. A. II, 29: mala, apples (of great
excellence), Plin. 15,14,15, 49.
3. Appianas, a, um, adj. [idAppian,
of a castle in Khaetia: viride, quod Appianum vocatur, i.e. a kind of poor green soil,
Plin. 35, 6, 29, S 48.
Appias, adis, fi [id.]. I. An epithet
ofi the nymp\ at the fountain of Aqua Appia (v. Appius), whose waters gushed forth
near the temple of Venus: Non illas'lites
Appias ipsa probat, Ov. R. Am. 660; id.
. A. 1,82.Hence, transf., to her statues,
found at the neighboring temple of Venus: Appiadesque deae, . . . 3, 452.
I I . An epithet of Minerva, given by Cicero
jestingly, to flatter Appius Pulcher, in imitation of the appellative Pallas, Cie. Eam.
3,1 Manut.
* Appietas, iitis,/ [id.], the ancient nobility of )tie Appian family, a word formed
jocosely by Cicero: Appietas aut Lentulitas, the nobility ofi Appius or Lentulus, Cie.
Fam. 3, 7, 5.
I. ap-pingo (adp-, Baiter, . and
.), 8re, v. a., to paint upon something
(very rare): Delpninum silvis adpingit,
fluctibus aprum, *Hor. A. P. 30: colorem
vetusculum, Front. Or. I, p. 229; 2, p. 257;
I,aud. Neglig. 2, 371.In Cie. in epistolary
style, also of writing, to add by writing, to
A PPL
APPL
1, 2, 26; 2, 4, 30; 4, 2,117: Plin. Ep. 2,17,
acc. of place whither: alia applicamus Samum, Vulg. Act. 20,15. With abl.: quocumque litore adplicuisse naves, Liv. 44,
32,4.Absol.: et applicuerant, Vulg. Mare.
6,53.Poet.: quo accedam? quoadplicem?
Enn. ap. Cie.Tuso. 3,19,44: quae vis immanibus applicat oris, drives or brings you, etc.,
Verg. A. 1, 616 (cf.: nos Libycis tempestas
adpulit oris, id. ib. I, 377) : sublimis rapitur (Medea) et Creteis regionibus applicat
angues, i. e. her dragon-chariot, . . 7,
223.Hence, I, a p p l i c i t u s (adp-), a,
um, P. a. a. Placed upon, lying upon oi
close to, attached to: aures, Varr. R. R. 2,7,
5: Leucas colli adplicata, Liv. 33, 17, and
Plin. 4, 4, 5, I I : nervi adplicat! ossibus,
id. II, 37,88, 217."b. Inclined or adapted
to, directed to: omne animal adplicatum
esse ad se diligendum, inclined to selfi-love,
Cie. Fin. 4,13, 34: vehemens ad aliquam
rem applicita occupatio, id. Inv. 1,25,36.
Comp., sup., and adv. not used.2. a p p l i c i t u s (adp-)* a, um, P. a., applied or
joined to, attached to: adplicitum est cubiculo hypocauston, Plin. Ep. 2,17, 23: trunco palus, Col. 4, 22, 2: vites arboribus ad
further, also to do something: non apponet, ut complacitior sit adhuc? Vulg. Psa.
76, 8; so ib. Act. 12, 3: apposuerunt adhuc
ap-pl0rO ( and .), avi, I, . ., to peccare, ib. Psa. 77, 17; 88, 23. C. With
lanient, deplore a thing, to weej? at or on a dat. of end, to set down for something,
account of (perh. only in the two foil, count, reckon, or consider as, to hold as
(very rare): cum is nil promebat, postuexs.). a. With dat.: querebar applorans
lare id gratiae adponi sibi, Ter. And. 2,1,
tibi,Hor. Epod. 11,12 K. and H.b. Absol.: 32 (addi in gratiam suam. Don.): aliquid
cum jam adploraveris, Sen. Q. N. 4 , 2 Haase. lucro, Hor. C. I, 9, 15.Hence, apposiapplosus (adp-), a, u m > Fart, of ap- tus (adp-), a, um, P, a., put or applied
plodo, v. applaudo,
to, etc. A. Of relations of space, placed or
applfida, v. apluda,
situated at or near to, contiguous to, borderap-plumbo (adp-). are, v. a., to ap- ing upon: constr. with dat.: regio mari
ply lead to, to solder; only found in the adposita, Plin. 3,18,22, 126: platanus itipart. perf.: vas, Scrib. Comp. 271: statua, neri, id. 12,1,5, g 9: castellum Lupiae fluDig. 47,12, 2; so ib. 19,1,17, 8; 6,1, 23.
mini adpositum, Teo. A. 2 , 7 . T r o p . : audacia fidentiae non contrarium, sed appoap-pOno (adp-, Ritschl, Fleck., Lachm., situm ac propinquum, Cie. Inv. 2,54,165.
Baiter, Halm; a p p - , Merk., Kay ser, & and B . M e t a p h .
I,Fit,proper,suitable,ap., Weissenb.), posui, positum, 3, v. a. (perf. propriate, apposite, etc. (like aptus, q. v . ;
apposivi, Plaut. Mil. 3,3,31; App. ap. Prisc. hence in MSS. freq. interchanged with it;
p. 898 P.; cf. pono), to place, put, or lay at, cf. Spald. ad Quint 3,11,9); constr. with ad
near or by the side of thing; to apply to, (in this signif very freq. in Varr. and Cie.;
add, unite, etc. (class, in prose and poetry; elsewhere very rare, perh. not found except
syn.: addo, adicio, adjungo). I. L i t. . in Quint and GelL): ager ad vitem adposiIn g e n . : adpone hic mensulam, Plaut. tus, Varr. R. R. 1, 7, 5 loca adposita ad
Most 1,3,150: appositis instruxere epulis faenum, ad vinum, ad oleum, id. ib. 1,23,1:
mensas, . M. 8, 570; so id. ib. 8, 831: si- equus ad medendum adpositus, id. ib. 2, 7,
tellam, Plaut. Cas. 2, 6, I I : Sy. Onus urget 5: (gallinae) adpositissimae ad partum, id.
Mi. At tu adpone, put it down then, id. ib. 3, 9 , 9 ; 2, IO, 4: menses ad agendum
Poen. 4,2,35: illam alteram apud me, quod maxime appositi, Cie. Verr. 2,1, I I ; 2,5,41
bonist, adponite, id. Trin. 4, 3, 60: munera fin.; id. Att 3,14: multo appositior ad deeorum illis apponentur,Vulg. Bar. 6, 26: At ferenda, id. Verr. 2 , 4 , 6 7 : argumentatio apistos rastros interea tamen adpone, Ter. positissima ad judicationem, id. Inv. 1,14.
Heaut. I, I, 37; so id. And. 4, 3, IO a i : aer * g. Inclined to; constr. with dat.: juOmnibus est rebus circumdatus adpositus- dex jurl magis an aequo sit adpositus,
que, Lucr. 6,1036; 3. 373: omnes colum- Quint 4, 3, II (cf.: adclinis falsis animus,
nae machina apposita dejectae, Cie. Yerr. Hor. a 2, 2, 6 ) . - 3 . Subst: appositum,
2,1, 55, 144: notam ad malum versum, i, n., in rhet and gram., an epithet, adid. Pis. 3 0 ; so id. Fam. 13, 6; et Suet jective : adposita, quae epitheta dicuntur,
Claud. 16: manus ad os (eorum more, qui ut dulce mustum, Quint & 2, IO; 2,14, 3;
secreto aliquid narrant, Manut), CaeL ap. 9, 4, 24 Hence, a p p o s i t a , adv., suitaCie. Fam. 8 , 1 : scalis appositis urbem de- bly, fitly, etc.: ad persuasionem, Cio. Inv.
fenderunt, Liv. 37,5: adposita aure ad gla- 1 , 5 ; cf. Spald ad Quint 2 , 1 5 , 8 praeclare
ciem, Plin. 8, 28, 42, 103: adpositum in et apposite et facete scribere, Geli 2,23, II
mensa lumen, Tae. A. 2, 31: paenulam ad (comp. and sup not used).
vulnus, Suet. Ner. 49 et saep.: dominum
Adpositum flavis in Simoenta vadis, Prop.
* apporrectus (adp-), um, P. a.
2, 9, 12. So freq. of the putting on of
garments, crowns, etc.: cur tamen apposi- [as if irom ap-porrigo], stretched or extendta velatur janua lauro, Ov. Tr. 3, I, 39: ed near a thing : draco, . M. 2, 561.
* a p p o r t a t i o (adp-), o n i s , / [apporgemmas toris, id. H. 9, 60 Loers; cf. the
same, id. ib. 7,100: meretrix Apposita po- to], a conveying, carrying to a place : ad
pulum submovet ante sera, id. Am. 3,14, urbem, Vitr. 2,9.
IO (cf.: ponere seram, Juv. 6, 347): candea p p o r t o ( a d p - , Bitschl, Fleck.,
lam valvis, i. e. to set fire to, Juv 9, 98 ai. Lachm., Baiter; a p p - , & a y s e r ) , avi, atum,
B. E s p. I, Freq. as 1.1. of food, dishes, to 1, v. a., to bring, carry, conduct, convey to;
serve up, set before one (cf. Gr. , lit and trop. (most freq. in ante-class, per.
the simple verb pono is often so used, and in Cie.; in the latter only in its lit
q. v.): adposita sit cena, Plaut. Trin. 2, 4, signif* and in poetry perh. only ante69: apposuit eis mensam, Vulg. Act. 16, 34: class., later replaced by adferre; syn.: imadpositum est ampliter, Plaut. Mil 3, I, porto, adfero, adveho, inveho): alia appor160: apposuit patellam, Cie. Verr. 2, 4, 22: tabunt filiae, Plaut. Ep. I, I, 34 : divitias
Cenabat apud eum: argentum ille ceterum domum, id. Stich. 3 , 1 , I I : Quid nam adpurum apposuerat, etc., id. ib. 4,22, 49; id. portas? Ter. And. 5, 2 , 1 7 ; Id. Phorm. proi.
Tuso. 5, 32, 91; id. Att. 6 , 1 ; 14,21; Liv. I, 24 (cf. Plaut Cas. proL 70); eo id. And. I, I,
7; Plin. 8, 51, 78, 210: convivis panem et 46; id. Ad. 5, 4, 2; id. Heaut. 3 , 1 , 1 8 ; 4, 4,
obsonia apponere, Suet. Calig. 37; Id. Caes. 25: insolitam rem auribus adportare, Lucr.
43; id. Tib. 34; id. Galb. 12; Vitr. 13: Ap- 5, 100: bonum adporto nuntium, Vulg. 2
positaque est eis ciborum magna praepa- Reg. 18,31: morbos. Lucr. 5,221, and perh.
ratio, Vulg. 4 Reg. 6, 23 ai.; Albanum sive not elsewhere: si nihil quicquam aliud viti
Falernum Te magis appositis delectat, Hor. adportes tecum, CaeciL ap. Cie. Sen. 8, 25,
S. 2, 8 , 1 7 ; 2, 8, 69 a i . 2 . Aliquem alicui and Non. p. 247, 6: cochleas de Illyrico,
or alicui rei, to appoint or designate one to Varr. R. R 3, 14, 4 : signa populo Romano
any service or duty, to place in any station, apportare, Cia Verr. 2 , 1 , 21: multa undito join to as an aid: custodem Tullio me que adportas, id. Off. I, 42,151: Indicum
apponite, Cie. Div. in Caecil. 16,51; eo Tae. adportatur ex India, Plin. 35, 6, 25, 43;
A. 4,60; cf. . adpositus custodiae (dat.), id. Suet Dona. 6.In Plaut.. adporto advenib. I, 6 ; 2, 68: accusator apponitur civis tum, to bring an arrival, for advenio, to
Romanus, Cie. Verr. 2,1,29, 74: so id. ib. arrive, come to: Huc autem quom extemplo
2 , 1 , 5 , g 41 fin.: calumniatores, id. ib. 2,2, adventum adporto, Plaut. Am. 3,1,5.
IO: praevaricatorem, id. PhiL 2, I I : non ilap-posco (adp-) ere, v. a., to demand
licitatorem venditor adponet, id. Off. 3,15,
61; cf. id. Verr. 2,1,54: custodes, Nep. Dion, in addition to something (only in the two
4, 5: moderator et magister consulibus ap- foil, exs.): haec talenta dotis adposcunt duo,
positus, Liv. 2,18,6; so, rectorem, Suet. Aug. *Ter. Heaut 4, 7, IO Bentl. and Ruhnk.:
48: scrutatores, id. Claud. 35 ai.3. To put si plus apposcere visus (est), Hor. Ep. 2,
to something by way of increase, to add to, 2,100.
superadd (rare; cf. addo, adicio): nihil his
a p p o s i t e (adp-), adv., . appono, P. a.
novum adposivi, Plaut. Mil. 3, 3, 3 1 ; id. fin.
Trin. 4, 3, 18: aetas illi, quos tibi dempa p p o s i t i o (adp-), anis, / [appono], a
serit, adponet annos, Hor. C. 2,5,15: exem- setting before. I. L i t.: epularum, * Vulg.
plum, Geli I, 13, 9: si quis apposuerit ad Eccli. 30,18: cucurbitae, the application of,
haec, apponet Deus super illum etc., Vulg. Cael. Aur. Acut. 3 , 5 . I I , Trop.: criminis,
Apoc. 22,18; ib. Gen. 49,32.1|. Trop. A.
the imputation of crime, Lampr. Com. 5.
Of the mind, to apply (eccl. Lat.): appone
a p p o s i t u m (adp-), , " , v. appono,
cor ad doctrinam, Vulg. Prov. 22,17: apposui
cor meum, ut etc., ib. Eccl. 8,16. , In P. a. B. 3.
u m > v. appoI. a p p o s i t u s (adp-),
eccl. Lat., after the Hebrew, of an act, to do
no, P. a.
plicitae, Quint. I, 2, 26.Trop.: pressus et
velut adplicitus rei cultus, Quint. 4, 2,117.
applOdo (adp-)> v - applaudo.
prehendo], that can be understood, intelligible (late Lat), CaeL Aur. Acut 3 , 1 5 ; Tert.
adv. Val. 11.
apprehendo (adp-), finis,/ [id.]
(late Lat.). I, L i t., a seizing upon, laying
hold of: arae, Macr. S. 3, 2 . I I . T r o p . ,
apprehension, understanding, CaeL Aur.
Acut. 1 , 8 ; 2, 28; id. Tard. 5 , 4 aL
apprenso, V. apprehendo.
* apprenso (adp-), are, v. freq. [ap.
prendo, i. e. apprehendo], to seize some
thing with eagerness; of the air, to catch.
snuff up: naribus auras, Grat. Cyn. 239
(cf. Verg. G. 1, 376: patulis captavit naribus auras).
ap-pretio (adp-), avi, atum, 1, v. a.
[pretium] (only in eccl. Lat.). I, To value
or estimate at a price, to appraise, rate,
Tert Res Cam. 20 med. a i . I I , To pur-
chase : pretium adpretiati, of him on whom tens. ; cf. apprimus], very good or excellent; the tribune Appuleius, Cie. Balb.21; id:
a price was sei, who was bought, Vulg. Matt.a an adj. once: adulescens adprobus, Cae- Leg. 2, 6; Flor. 3,16.
27, 9; in gen., to appropriate to one's self, cii. ap. Geli. 7, 7, 9. Once as adv.: a p Appulia (better, Apul-; v. Mart LaTert. Rea Cara. 9.
probe : ni mo illo et ego illum novissem gun. Luc. 2,608; cf. also Jahn ad Hor. C. 3,
apprime (adp)) adv., v. apprimus. adprobe, very well, Plaut. Trin. 4, 2,117.
4, IO), a e, fi. I. A province in Lower Italy, at
ap-primo (better adp-). ossi, essum,
appromissor (adp-), oris, m. [appro- the north ofi Calabria, and east of Samnium,
3, v. a., io press fo (post-Aug. and rare): ad mitto], one who is security for another, se- on \>oth sides of the Aufidus, which divides ii
ossa carnes adprimere, Plin. 26,1, 5, 7: curity, bail (only in jurid. lat.), Dig. 45,1, into Daunia and Peucetia, now Puglia, Hor.
aliquid pectori, id. 8,36,54, 128; 24,9,41, 5; 46.3, 43;_cf. Fest. p. 13.
5. I, 5, 77; id. C. 3, 4, IO; id. Epod. 3, 16;
g 68 ai.: adpressit dextram ejus jugulos* ap-promitto (adp-), ire, v. a., to Mart. 14,155; cf. Mann. Ital. 2,3.Hence,
que occurrit, Tae. A. 16, 15: scutum pecII. D e r i v. . Appulsus (Apul-),
tori adpressum, fitting close to, id. ib. 2, 21. promise in addition to, i. e. also in one's
a, um, adj., Appulian: mare Apulicum, i. e.
own
name
:
cumque
id
ita
futurum
.
Roap-primns (better adp-), a, um, adj.
the Adriatic Sea, Hor. C. 3,24, 4 (K. and H.,
(ad iniens.), the very first; only once in Liv. scius Capito appromitteret, Cie. Rose. Am. publicum).B. Appulus (Apul-), a,
Andron.: Ibidemque vir summus adpri- 9, 26.
* ap-prdno (adp-), re, . a., to bowum, the same: gens, Hor. S. 2,1,38: Daumus Patroclus, Geli 6, 7, II.Hence, a p dolon fiorwards ; hence, se, to fall down nus, id. C. 4,14, 26: Vultur, id. ib. 3, 4,9 aL
prime (adp-)j adv., first ofi odi, before all,
1. appulsus (adp-), a, um, Part, of
especially, exceedingly, very (most freq. in (upon the knees), fo kneel, App. . 1, p. I l l
I. appello.
ante- and post-class, per.; in the class, per. Elm.
ap-propero (adp-, Ritschl, Fleck., 2. appulsus (adp-), &s,m- - appello],
only in Nep. Att. 13, 4; for in Cio. Fin. 3,
9, 32, the reading should be a primo; v. Baiter, Halm, Weissenb.; a p p - , Merkel, a driving to some place. I. In the lit
Madv. ad h. L; syn.: in primis, praecipue, Kayser), avi, atum, 1, v. a. and . I, Act., signif. only in the jurists: pecoris, a drivante omnia); with adjj. and verbs. A. to hasten, accelerate (syn.: festino, accelero,ing ofi a flock to drink, Dig. 43,19,1.II,
With adjj.: adprime nobilis, Plaut. Cist. maturo, volo, provolo, curro, accurro) : opus Transi. A. A landing, bringing to land:
1, 2, 6: so Ter. Bun. 5, 4, 30: adprime pro- adeo adproperatum est, ut, etc., Liv. 4, 9: ab litorum adpulsu arcere, Liv. 27, 30: opbus, Plaut. Rud. 3, 4, 30 : adprime probo quae (res) summa ope adproperata erat, id. pidum celerrimum adpulsu, Tae. A. 3,1; 2,
(genere), id. Trin. 2, 2, 92: utile, Ter. And. 26,15; 27, 25: intercisis venis mortem ad- 6: utrinque prora paratam semper adpulsui
properavit, * Tae. A. 16,14 (cf.: adcelerare
1, I, 34: obsequens, id. Hec. 2, 2, 5 (vehe- mortem, Lucr. 6,773).With infi as object: frontem agit, id. G. 44.B. An approachmentissime, Don.): adprime doctus, Varr. portasque intrare patentes Appropera, Ov. ing, approach, in gen.: pars terrae adpulsu
R. R. 3, 2,17 : adprime boni. * Nop. Att. 13, M. 15,684.II, Neutr., tofiy, hasten, hurry solis exarsit, Cie. N. D. I, IO, 24. C. An ef3.Once with the sup.: adprime summo somewhere: adde gradum,adpropera,Plaut. feci influence caused by approach : frigoris
genere gnatus, Quadrig. ap. Geli 7, II, 7. Trin. 4,3,3: adproperat, *Ter. And. 3,1,17: et caloris adpulsus sentire, Cie. N. D. 2, 56,
B, With verbs (post-class.): adprime po- eum, ut adproperet, adhorteris, Cie. Att. 4, 141: deorum adpulsu homines somniare,
tuit obtingere Socrati, App. de Deo Socr. 6, 4; id. ad Q. Fr. 2,10/n.Trop.: ad co- id. Div. I, 30 fin.
t apra, a e, fi. [aper], a wild sow, Plin. ap.
fin.; so id. Flor. 3 (in Verg. G. 2, 134, the gitatum facinus approperare, Cie. Mil. 15.
Prisc. p. 698 P.; v. aper.
reading of Servius and Anis. Mess. p. 214
appropinquatio (adp-), onis, fi
aprarius, a, um, '. [id.], ofi or relatLind. is: flos apprima tenax; apprima being here used as adv., like acerba, acuta ai.; [appropinquo], an approach (in time), draw-ing to wild hogs (in jurid. Lat.): retia, Dig.
ing
near
(very
rare;
perh.
only
twice
in
33, 7,22; so Sent. 3, tit. 7.
for which, however, the best MSS. and editt.
have ad prima; v. Wagn. and Rib. ad h. 1.). Cie.): adpropinquatio mortis, Cie. Fin. 5,
Apricatio, onis,/. [apricor], basking
II, 33 Baiter; so id. Son. 19, 66: partus in the sun, a sunning (very rare): Unam
approbatio (adp-), onis,/: [approbo]. Faustinae, Marc. Aur. ap. Front, ad M.
mehercule tecum apricationem in illo lu2. An approving, allowing, assenting to, Caes. 6,45.
crativo tuo sole malim quam etc., Cie. Att
approbation, acquiescence (most freq. in
ap-propinquo (adp-, Baiter, Weis- 7, II, I: ubi potest illa aetas (senectus) caCie.): id volgi adsensu et populari approbatione judicari solet, Cie. Brut. 49, 185: senb. ; a p p - , Kayser), avi, atum, 1, . ., lescere apricatione melius? id. Sen. 16, 57
id. Tusc. 2, I, 3: hoc decorum movet ad- ' fo come near, draw nigh to, to approach. (perh. not elsewhere in Cie.);. Col. 8, 8,4.
apricitas, atis,/. [apricus], the quality
probationem, id. Off. I, 28, 98; id. Ac. 2,17: 1, Of place, a With ad: ad summam
hominum, Liv. 23, 23.In plur.: non ad- aquam adpropinquare, Cie. Fin. 4, 23, 64: of apricus, sunniness, sunshine (only postprobationes solum movere, Cie. Or. 71, 236. ad portam, Auet. B. Hisp. 3; so id. ib. 2 ai.: Aug.): regio apricitatis inclytae, Plin. 6,16,
Hence, approbatio testium, approbation, ad juga montium adpropinquare, Liv. 40, 18, 46: tepidi aeris, Just. 36,3: diei, the
i. e. reception, Auet. ad Her. 2, 6. I I . 58. b. With dat.: finibus Bellovacorum clearness ofi the day, sunshine, Col. 7,4,5; 8,
Proof, confirmation (only in Cie.): haec adpropinquare, Caes. B. G. 2, IO fin.: mu- 15,4.
propositio indiget approbationis, Cie. Inv. nitionibus, id. ib. 7,82: cum ejusmodi locis
aprlclus, V. apriculus.
I, 36 and 37 : assumptionis, proof of the esset adpropinquatum, id. B. C. I, 79 (in id.
aprico, are, v. a. [apricus], to warm in
B. G. 4, IO, and Auet. B. Hisp. B, the read- the sun (late Lat), Pali. 1,38; so PauL NoL
minor proposition, id. ib. I, 34.
ings
vary
between
the
dat.
and
acc.):
moeapprobator (adp-), oris, m. [id.],
Carra, ad Cyther. 13,31L
nibus, Flor. 1,13, 8: castris, Suet. Galb. IO
one who gives his assent or approval, an apaprico!*, ari, v dep. [id.], fo sun one's
fin.
ai.
ro
p.:
illi
poena,
nobis
libertas
prover (perh. only in the two foli. exs.):
self, bask in the sun : in sole,Varr. ap. Non.
appropinquat,
Cie.
Phil.
4,
4
fin.:
catulus
quamvis non fueris suasor et impulsor
p. 76,15: Alexander offecerat Diogeni apriprofectionis meae, adprobatur certe fuisti, ille, qui jam adpropinquat, ut videat, is near canti, Cie. Tuso. 5, 32, 92; so CoL 8, 4, 6:
seeing,
will
soon
see,
id.
Fin.
3,14,48:
Erant
* Cie. Att. 16, 7, 2: verbi, * Geli. 5,21, 6.
centuriones, qui jam primis ordinibus ad- Plin. 36^ 25,60, 184.
approbo (adp-), adv., . approbus.
propinquarent, were near obtaining the first Apriculus, i, m. dim. [aper], a small
ap-prdbo (adp-, Fleck., Bait., Halm, rank, Caes. B. G. 5, 44.H, Of time: jam- fish, similar in appearance to the wild hog,
Weissenb.; a p p - , Kayser), avi, atum, 1, que hiems adpropinquabat, Caes. B. C. 3,9: App. Mag. p. 296, 34 Elm. (Enn. ib. 299,15,
v. a. I, To assent to as good, to regard as cum dies comitiorum adpropinquaret, Liv. contracted, apricus).
good, to approve, to favor (freq. and class.; 3, 34, 7; 5,39,8 ai.: tempus, Suet. Dom. 14
Apricus, a, um, adj. [qs. contr. from
syn.: probo, laudo): id si non fama adpro- ai.: tuus adventus adpropinquat, Cie. Fam. apericus, from aperio, Doed. Syn. III. p. 170;
bat, *Ter. Phorm. 4, 5,12: (populus Roma- 2, 6: rei maturitas, id. ad Q. Fr. 3, 8 ai.
for the long t, cf. anticus, posticus; acc. to
nus) meum jus jurandum una voce et conothers, kindr. with old Germ, fibar; mid.
*
appropriatio
(adp-),
uis,
fi.
[apsensu approbavit, Cie. Pis. 3, 7: approbata
Germ. aeber,=dry, warm], orig., lying open,
laudataque Cottae sententia, id. Sest. 34, proprio], a making one's own, appropria- uncovered, or, ace. to the second etymol.,
74: aliquid magno clamore, id. Arch. IO, 24: tion i ciborum (i. e. converting into blood, warm: Qui tulit aprico frigida castra Lare,
legiones clamore donum adprobantes, Liv. etc.), Cael. Aur. Tard. 2,13.
the open heaven, Prop. 5, IO, 18,
* ap-proprio (adp-), are, v. n., to under
7,37; 7, 41: consilium vehementer adprowhere Oiler reads e parvo.Hence, with
make
one's
own,
to
appropriate:
cibum,
bare, Cia ad Q. Fr. 3,4 et saep.So of the
esp. ref. to the warmth of the sun, exposed
gods, fo allow a thing to take place, to favorCael. Aur. Tard. 4,3 fin.
to the sun or fo the warmth of the sun,
* ap-proximo (adp-), re, v. a., to be
(cf. admitto, II. B.): quod actum est di adopen to the sun, sunny. I, Ai Of places
probent, Cie. Fam. 2, 15; I, 9, 19: musis or draw near to, approach, Tert. adv. Jud. (class, in prose and poetry): loci... opaci
omnibus adprobantibus, id. ib. 7, 23, 2; cf. 1L
an aprici, Cie. Part. Or. IO fin.: hortus,
Plaut. Am. proi. 13.II, To show as being
ap-pugrno (adp-, Halm), are, v. a., to id. Fam. 16,18 (perh. not elsewhere in Cie.):
good and true, to make evident, to prove, fight against, attack, assault (only in Tae. colles, Liv. 21, 37: campus, Hor. C. 1,8,3;
demonstrate, confirm, establish : hoc autemin the three toll, exs.): castra adpugnare, id. A. P. 162: rura, id. C. 3,18,2: agger, id.
nihil attinet approbari, Cie. Inv. I, 36 fin.: Tae. . 4,48: castellum, id. ib. 15,13: clas- S. 1,8,15 et saep.B. SubsL: apricum,
innocentiam adprobare, Tae. A. I, 44: ex- sem, id. ib. 2, 81.
i,n., a sunny spot, place. I. Lit.: buxus
cusationem, id. Agr. 42. With acc. and
Appuleius (also, Apul-), i, m - > t h e amat aprica, Plin. 16,16,28, 71: aprica Alpi.,
infi: vivere eos approbant, Plin. 9, 57, 83: name ofi several Romans, among whom the uno, id. 21,7,20, 43.And 2. *Trop.: in
quo magis degenerasse eum a civili more most distinguished were? I. L. Appuleius apricum proferre, fo bring to light. Hor. Ep.
approbaret. Suet. Aug. 17: Cajo talem et Saturninus, a turbulent tribune of Ole people
1,6, 24 (= in apertum, Cruq.).O. Poet.,
se et exercitum approbavit, ut, etc., Suet. (about A.U.C. 653): post Gracchos eloquen- of other objects exposed to the sun, delightGalb. 6 ai.HI. Aliquid alicui adprobare, tissimus, Cie. Brut. 62, 224.H, A native ing or growing in the sunshine: arbor, Ov.
fo make good to one, to render acceptable, of Madaura, in Africa, who was a spirit- M. 4,331: mergi, basking in the sun, Verg.
satisfactory: opus manu factum regi ad- ed and flowery, but sometimes bombastic A. 5,128: flores, Hor. C. 1,26,7: senes, Pers.
probavit, Vitr. 9,3: prima castrorum rudi- writer of the second century. His princi- 5,179 ai.II. Transi. A. Clear, pure
menta duci adprobavit, his firstmilitary pal work yet extant is called Metamorpho- (only in Coi.): caeli status, Coi. II, 3, 27:
duties he learned to the satisfaction of his seon sive de Asino Aureo libri XI.; cf. apricissimus dies, id. 9,14,13.B. Coming
commander, Tae. Agr. 5; Dig. 19, 2, 24; cf Bahr, Lit. Gesch. p. 422 sq.; Teuffel, Rom. from the sunny quarter, i. e. from die south:
Herz. ad Caes. B. G. 7,63.
Lit. 362. Hence, n i . Appuleius, a, flatus, the south wind, Coi. I, 5,8 Comp.,
um, adj., of Appuleius: lex, proposed by Coi. II, 3,24.Adv. not used.
Aprilis,
Aprineus,
aprinus,
apronia,
Apronius,
m a Roman nomen.
I,
Q. Apronius, Cie. Verr. 3,9,22. I I . L. Apronius, Tae. A I, 29. Hence, A p r o n i a
n u s , a, um, adj., originating from Q.
Apronius, named after him: convivium,
Cie. Verr. 2, 3, I I : cerasa, Plin. 15, 25, 30,
g 102.
Aproxis,
aprugna (apruna),
aprugiueus,
Apr fisa,
apsinthium,
apsis,
Apsoros (-us),
Apsus,
t apsyctos, ,/,=
Apsyrtis,
aptatus,
apte, adv., v. apo, P. a. fin.
apto, avi, atum, I, v. freq. [apo], to fit,
aptatus,
aptota
t
(nomina), orum, n . , = &a
(without case); in gram., substantives that
are not declined, aptotes (e. g. dicis, fas, frit,
git, etc.), Diom. p. 287; Prisc. 5, p. 669.
145
146
Macedones, Vulg. 2 Cor. 9. 2: plus quam formosarum, Prop. 3,2, 63: fateri quae quis
apud vos commemorari velitis, Cie. Caecin. apud superos distulit in seram commissa
77: non apud indoctos loquor, id. Pis. 68: piacula mortem, Verg. A. 6, 668; Vel. 2, 48,
ostendit, quae quisque de eo apud se dixe- 2: studiis militaribus apud juventutem obrit, Caes. B. G. I, 19: quid apud magnum soletis, Cie. Font. 42: qui apud socios noloquerentur Achillem, . M. 12, 163: ne- minis Latini censi essent, Liv. 41, 9: qui
que raro neque apud paucos talia jacie- apud gentes solus praestat, Naev., Com. Re!
bat, Tae. A. 4, 7: loqui de se apud aliquem, p. 25 Rib.: quae sacra apud omnes gentes
Cie. Att. 1,3: mentiri apud aliquem, Plaut. nationesque fiunt, Cie. Verr. 4, 109: id (siPoen. I, I, 24: apud aliquem profiteri. Curt. mulacrum) apud Segestanos positum fuis7, 7, 24: Non est nobis haec oratio habenda se, id. ib. 4, 80: si apud Athenienses non
apud imperitam multitudinem, Cie. Mur. deerant qui rem publicam defenderent, id.
61: Caesar apud milites contionatur, Caes. Sest. 141, and Nep. Milt. 6, 2: ille est maB. C. I, 7: gratias agere alicui apud ali- gistratus apud Siculos, qui etc., Cie. Verr.
quem, Cie. Sest. 4; so Tae. A. 15, 22: si 2,131: si tu apud Persas deprehensus etc.,
quid (in me) auctoritatis est, apud eos utar, id. ib. 5,166: Apud Helvetios longe nobilisqui etc., Cie. Imp. Pomp. 2; so id. Lig. 16, simus fuit Orgetorix, Caes. B. G. I, 2: apud
and id. Red. in Sen. 24: Quae fundebat apud omnes Graecos hic mos est, ut etc., Cie.
Samson lacrimas, Vulg. Jud. 14,16.3. Cf a Verr. 2,158, and id. Fragm. B. 7,18 B. and .:
person with whom, in whose case something quod apud Germanos ea consuetudo esset,
is, exists, is done, with, in the case of, often= ut etc., Caes. B. G. I, 50: aliis Germanorum
in with abl.: quom apud te parum stet fides, populis usurpatum raro apud Chattos in
Plaut. Ps. I, 5, 62: Et bene apud memores consensum vertit, Tae. G. 31: Cui (mihi)
veteris stat gratia facti, Verg. A. 4, 539: At neque apud Danaos usquam locus (est),
fides mihi apud hunc est, Ter. Heaut. 3, 3, Verg. A. 2, 71: apud Nahanarvalos antiIO: De. Quid est ? Ch. Itan parvam mihi quae religionis lucus ostenditur, Tae. G. 43;
fidem esse apud te ? id. Phorm. 5,3,27: ut 32; 38; 44; id. H. 4, 56; 4, 61; id. A. 2 , 1 ;
apud me praemium esse positum pietati 2, 45: apud Graecos magis quam in ceteris
scias, id. Hec. 4, 2, 8: alioqui mercedem nationibus exculta est medicina, Cels.praef.
non habebitis apud Patrem vestrum, Virlg. 3,9. So of an army, in, with, where in with
Matt. 6,1: illa res quantam declarat ejus- abl. is commonly used: qui apud exercitum
dem hominis apud hostes populi Romani cum Lucio Lucullo est, in the army under
auctoritatem, Cie. Imp. Pomp. 46: (eum) L. Lucullus, Cie. Verr. 4, 49; so id. Arch.
Aeduorum auctoritatem apud omnes Bel- II: apud exercitum mihi fueris tot annos,
gas amplificaturum, Caes. B. G. 2,14: si M. id. Mur. 45: quod Hannibalem etiam nunc
Petrei non summa auctoritas apud milites cum imperio apud exercitum haberent, in
exstitisset, Cie. Sest. 12: Pompei auctoritas the army with a command, Nep. Hann. 7, 3 :
apud omnes tanta est. quanta etc., id. FI. simul manere apud exercitus Titum utile
14; id. Phil. 13, 7: ecquid auctoritatis apud videbatur. Tae. H. 5, IO: quod XII. pondo
vos socii populi Romani habere debeant, argenti habuisset apud exercitum, with his
id. Div. in Caeci! 17; eo id. Verr. 2,14; id. troops, Plin. 33, 4, 60, 143.5, In desigMur 38: (servi) apud eum sunt in honore nating the author of a work or of an aset pretio, id. Sex. Reae. 77; id. Verr. 6,157; sertion, apud aliquem, in, by, in the writings
id. Cat. 3, 2: videmus quanta sit in invidia of any one (the work itself being designated
quantoque in odio apud quosdam virtus et by in with abl.; as, de qua in Catone majore
industria, id. Verr. 5,181: quo majore apud Baiis multa diximus, Cie. Off. 1,42,151: Sovos odio esse debet quam etc., id. ib. 1,42: cratem illum, qui est in Phaedro Platonis,
domi splendor, apud exteras nationes no- id. de Or. 1? 7, 28: quo in libro, id. ib. I, II,
men et gratia, id. Clu. 154; id. Mur. 38: 47): ut scriptum apud eundem Caelium est,
Dumnorigem, magna apud plebem gratia, Cie. Div. 1,26, 55: apud Xenophontem auCaes. B. G. 1,18: tanti ejus apud se grati- tem moriens Cyrus major haec dicit, id.
am esse ostendit, uti etc., id. ib. 1,20: cer- Sen. 22, 79: quod apud Platonem est in
te apud te et hos, qui tibi adsunt, veritas philosophos dictum, quod etc., id. Off. 1,9,
valebit, Cie. Quinct. 5; id. Div. in Caeci! 28: apud Agathoclem scriptum in historia
17; id. Lig. 30; id. Marcell. 14; id. Mil. 34: est, id. Div. I, 24, 50: ut est apud poetam
utrum apud eos pudor atque officium aut nescio quem, id. Phil. 2, 65: Quod enim est
timor valeret, Caes. B. G. 1,40: apud quem apud Ennium, etc., id. Off. I, 8, 26: de qua
ut multum gratia valeret, Nep. Con. 2, I: (ambitione) praeclare apud eundem est Plar
video apud te causas valere plus quam tonem, simile etc., id. ib. I, 25, 87: Apud
preces, Cie. Lig. 31; so id. Lael. 4, 13, and Varronem ita est, etc., Plin. 18,35,79,8 348:
Tae. H. 3, 36: quod apud vos plurimum ut video scriptum apud Graecos, Cie. Scaur.
debebit valere, Cie. Div. in Caecil. I I ; so 4: invenio apud quosdam auctores, Tae.
Caes. B. G. 1,17, and Tae. H. 4, 73: qui tan- H. 2, 37; so id. A. I, 81; 3,3: reperio apud
tum auctoritate apud suos cives potuit, ut scriptores, id. ib. 2, 88: apud Solonem,
etc., Cie. Verr. 2,113: speravit sese apud tai. e. in his laws, Cie. Leg. 2, 26, 64: cui
les viros aliquid posse ad etc., id. Sex. Rose. bono est, si apud te Agamemnon diserte
141: (eum) apud finitimas civitates largitor loquitur, i. e. in tragoediis tuis, Tae. Or. 9.
posse, Caes. B. G. 1,18: quae (pecunia) apud Also of speakers: apud quosdam acerme contra fidem meam nihil potuisset, Cie. bior in conviciis narrabatur, Tae. Agr. 22.
Verr. 1,19: quae (memoria) plus apud eum (S. a. Est aliquid apud aliquem = est alipoesit quam salus civitatis, id. Phil 5,51; id. cui aliquid, apud aliquem being equivalent
Verr. 3,131: qui apud eum plurimum pote- to dat. of possessor: quae (scientia augurarat, id. ib. 3,130: qui apud me et amicitia lis) mihi videtur apud majores fuisse du'
et beneficiis et dignitate plurimum possunt, pliciter, ut etc., Cie. Leg. 2,13,33: juris ciid. Sex. Rose. 4; so Caes. B. G. I, 9. So vilis magnum usum apud multos fuisse,
very rarely with adjj.: faciles sunt preces id. Brut. 41,162: cum apud eum summum
apud eos, qui etc., Cie. Har. Resp. 63: nihil esset imperium populi, Nep. Phoc. 2, 4:
me turpius apud homines fuisset, id. Att. 2, omnis gratia, potentia, honos, divitiae apud
19: apud quos miserum auxilium tolera- illos sunt, Sal! C. 20, 8: par gloria apud
bile miserius malum fecit, Cele. 3, 2 3 . - 4 . Hannibalem hostesque Poenos erat, Liv.
Of persons, of inhabitants of cities or coun- 22,30, 8: apud quos nulla loricarum galeatries, among whom one is, or something is, rumve tegmina (erant), Tae. A. 12, 35: peis done or happens,among=inter: CONSOL. cuniam ac dona majora apud Romanos
QVBI. PVIT. APVD. v o s . , E p i t . Scip. ap. G r o t e f
(esse), id. H. 4,76: minorem esse apud vicGr. II. p. 296: homines apud nos noti, inter tos animum, id. ib. 3,1; 2, 75: quando quisuos nobiles, Cie. FI. 52: Ut vos hic, itidem dem est apud te virtuti honos, Liv. 2,1,16:
ille apud vos meus servatur filius, Plaut. Phoebo sua semper apud me Munera sunt,
Capt. 2, 2, II; 2, 2, 62: qui (colonus) peri- Phoebus has his gifts with me, i. e. I have his
grinatur apud vos, Vulg. Exod. 12,49: qui gifts for Phoebus, Verg. E. 3, 62; so Hor. C.
regnabat apud vos, ib. I Maco. 12, 7; ib. 3, 29, 5: apud te est fons vitae, Vulg. Psa.
Matt 13,56; ib. Luc. 9,41: si iste apud eos 35,10: apud Dominum (est) misericordia,
quaestor non fuisset, Cie. Div. in Caeci! 4; ib. ib. 129, 7 . E s t aliquid apud aliquem
65: Apud eos fuisse regem Divitiacum, also simply denotes that something is in
Caea B. G. 2, 4; 2, 2: qui (praetores) apud one's hands, in his power, at his disposal:
illos a populo creantur, Cie. FI. 44: apud erat ei apud me pauxillulum Nummorum,
quos consul fuerat, id. Div. in Caeci! 66; Ter. Phorm. 1,1,3: negasse habere se (phaid. Verr. 2, 6; 4,108: apud inferos illi anti- leras): apud alium quoque eas habuisse
qui supplicia impiis constituta esse volue- depositas, Cie. Verr. 4,29: multa (signa) derunt, id. Cat. 4,8; id.Tuso. 1,5, IO; so Vulg. posita apud amicos, id. ib. 4,36: apud quem
Eccli. 14,17: Sunt apud infernos tot milia inventus est scyphus, Vulg. Gen. 44,16; ibi.
Exod. 22, 4; ib. Deut. 24,12. So also of se Aprili apud Baias essent, id. Fragm. B. 285; 1, 307; L 454 et saep.; Verg. A. 7,
persons: te pix atra agitet apud carnufi- 13,4,1 B. and E.; 13,4,4 iid: seditio mili- 464; poet ap. Cie. Div. 1,9, 15; Cia Arat.
cem, in the hands of\ Plaut. Capt. 3,4, 65: tum coepta apud Sucronem, Liv. 28, 29: 179; Prud. Apoth. 702; the dat aquai also
qui (obsides) apud eum sint, Caes. B. G. I, donum apud Antium statuitur, Tae. A. 3, was used aca to Charis, p. 538; v. Neue,
31; I, 33. e. Apud aliquem = alicui, the 71: bellis civilibus Maecenatem equestris Forment. I. pp. 9, II, 12; pp. 14 sq.; aquae,
dat. of indit. obj.: remanet gloria apud ordinis cunctis apud Romam atque Italiam as trisyL, Lucr. 6,552 Lachm.),/ [cf. Sanscr.
me, Att., Trag. Rei. p. 194 Rib.: nihil apud praeposuit, id. ib. 6, I I : Titus in conse- a p = water; Wallach. apa, and Goth, ahva
Siculum, nihil apud civem Romanum tota crando apud Memphim bove Apide diade- = river; old Germ. Aha; Celt achi; and
in Sicilia reliquisse. Cie. Verr. 4 , 2 : si (cura ma gestavit, Suet Tit. 5: quod Judaeam the Gr. proper names -- and
rei publicae) apud Othonem relinqueretur, praetervehens apud Hierosolymam non -, and the Lat Apuli, Apiola; proh.
Tae. H. I, 13; I, 20: qui judicia manere supplicasset, id. Aug. 93: apud Mediola- ultimately con. with Sanscr. Apus = swift,
apud ordinem Senatorium volunt, Cie. Div. num, Lact Mort. Perseo. 48: eum pugionem acer, and , from the notion of quickly,
in Caecil. 8: neque praemia caedis apud in- apud Capitolium consecravit, Tae. A. 15,74: easily moving. Curtius]. IT A. Water, in
terfectorem mansura, Tae. H. 2, 70; id. A. Equitum Romanorum locos sedilibus plebis its most gen. signif (as an element, rain15, 7: fidens apud aliquem obligare, Dig. anteposuit apud Circum, id. ib. 15,32: quae water, ri ver-water, sea-water, etc.; in class.
16,1, 27. So rarely with adjj.: Essetne (effigies) apud theatrum Pompei locaretur, Lat. often plur. to denote several streams,
apud te is servos acceptissimus? Plaut. id. ib. 3, 72: qui (rei) apud aerarium pepen- springs, in one place or region, and com.
Capt. 3, 5, 56: non dicam amicum tuum, dissent, Suet Dom. 9 Roth: cujus (scientiae) plur. in Vulg. . . after the Hebrew): aer,
quod apud homines carissimum est, Cie. apiscendae otium apud Rhodum magistrum aqua, terra, vapores, Quo pacto fiant, Lucr.
Verr. 2,110: apud publicanos gratiosus fu- Thrasullum habuit, Tae. A. 6, 20; 4,14; so 1 , 5 6 7 : si. AQVA. P L W I A . NOCET, F r a g m . of t h e
isti, id. ib. 2,169; 4, 38; id. FI. 76: id. Lig. Suet Aug. 92; Eutr. 7,13: ut civitati Ciby- XII. Tab. ap. Dig. 40,7,21; cf. Dirks. Transi,
31: Apud homines hoc impossibile est; raticae apud Asiam subveniretur, Tae. A. p. 486; so also of titles in the Digg. 39,3;
apud Deum autem omnia possibilia sunt, 4, 13; 4,18; 16,15: apud Pharsaliam, Liv. cf. ib. 43, 20: pluvialis, rain-water, . M.
Vulg. Matt. 19, 26; ib. Marc. IO, 27.
Epit. I l i : apud Palaestinam, Eutr. 7 , 1 3 : 8, 335, and Sen. Q. N. 3, 1; so, aquae pluI I , T r a n s f . In designatione of place, qui erant apud Helladam,Vulg. I Macc. 8,9. viae, Cie. Mur. 9,22; Plin. 2,103,106, 233;
A. -4i, near, about, around, before (esp. H I , Of time. A. With words denoting Quint 10,1,109 (and pluviae absol., Cie. Att
freq. in the post-Aug. histt) = ad, prope, time or occasion, in, ai (rare): apud sae- 15,16, B; Lucr. 6,519; Verg. G. 1,92; Ov. F.
circum, ante: tibi servi multi apud men- clum prius, Ter. Eun. 2,2,15: aliquem apud 2, 71; Plin. 2,106,110, 227); so, caelestes
sam adstant, Naev. ap. Prise, p. 893 P. judicium persequi, ai the trial, Cie. Verr. 4, aquae, Hor. Ep. 2,1,135; Liv. 4,30,7; 5,12,
(Com. Rei. p. IO Rib.): verecundari nemi- 104.B. With words designating persons, 2; Plin. 17,2,2, 14; so, aquae de nubibus,
nem apud mensam decet, Plaut. Trin. 2, 4, with, among, in the time of: hostis apud Vulg. 2 Reg. 22,12: aquae nivis, snow-water,
77: Quid apud hasce aedis negotii est tibi ? majores nostros is dicebatur, quem nunc ib. Job, 9, 30: fluvialis, river-water, Col. 6,
id. Am. 1,1,194: Quid illisce homines quae- etc., Cie. Off. 1,12, 36: fecerunt hoc multi 22; so, aqua fluminis,Vulg. Jer. 2.18: aquai
runt apud aedis meas? id. Most. 4,2,26; id. apud majores nostros, id. Verr. 2, 118; 5, fons, Lucr. 5, 602: fons aquae, Vulg. Gen.
Trin. 4, 2, 25: apud ignem adsidere, Turp. 148: Fuit eodem ex studio vir eruditus apud 24,13: fontes aquarum, ib. Joel, I, 20: fluap. Non. p. 522, 26 (Com. Rei. p. 100 Rib.); patres nostros, id. Mur. 36; id. Off. 2,24,85; men aquae, Verg. A. II, 495: fluvius aquae,
Sisenn. ap. Non. p. 86,16: navem is fregit id. LaeL 2, 6: Apud antiquos ftiit Petron Vulg. Apoc. 22, I: rivus aquae, Verg. E. 8,
apud Andrum insulam, Ter. And. I, 3, 17: quidam, Cela praef 3, 9: aliam apud Fabri- 87: rivi aquarum, Vulg. lea. 32, 2: torrens
apud Tenedum pugna illa navalis, Cie. cios, aliam apud Scipiones pecuniam (fuis- aquae, ib. Maco. 5,40; and plur., i b. Jer. 31,
Arch. 21: ut apud Salamina classem se), Tae. A. 2 , 3 3 . I V . For ad with words 9: dulcis, fresh-water, Fr. eau douce, Lucr.
suam constituerent, Nep. Them. 3,4: apud implying motion (very rare): APVT EVM PER- 6,890: fons aquae dulcis. Cie. Verr. 4,118;
oppidum morati, Caes. B. G. 2, 7: agri in VENIRE, Inscr. Grut 786,5: atque apud hunc and plur.: aquae dulces, Verg. G. 4,61; id.
Hispania apud Karthaginem Novam, Cie. eo vicinum, Plaut MU 2, 5, 70: Bito apud A. 1,167: marina, sea-water (v. also salsus,
Agr. I, 5: bellatum apud Actium, Tae. H. aurificem, Lucii 30,66 Muli.: apud legiones amarus), Cie. Att 1,16; so,aquae maris, Vulg.
I, I; I, 72; 3, 76: Pugnabant alii tardis venit, Sali Fragm. ap. Pomp. Commod. Don. Gen. 1,22; ib. Exod. 15,19: dulcis et amaapud Ilion armis, Ov. R. Am. 163: moraba- p. 395 Lind.: (naves) apud insulas longius ra aqua, ib. Jac. 3, I I : perennis, never-failtur in castris apud Galgalam, Vulg. Jos. IO, sitas ejectae, Tae. A. 2, 24: qui apud Roma- ing, Liv. I, 21; and plur.: quo in summo
6: quidquid apud durae cessatum est moe- nos de societate functus est legatione, Vulg. (loco) est aequata agri pullities et aquae
perennes, Cie. Verr. 4,107: aqua profluens,
nia Trojae, Verg. A. II, 288: apud vetustam 2 Maco. 4, II.
turrem, Att., Trag. Rei. p. 189 Rib.: apud caApud has some peculiarities of po- running-water, id. Off. 1,16,52; eo, currenstellum consedisse, Tae. A. 4,25: Vitellianos, sition, chiefly in Taa (cf. ad, I.Jin, b.) su It tes aquae, Vulg. Isa. 30, 25; so, aqua viva,
sua quemque apud signa, componunt, id. is sometimes placed after its subst.: quae living-water, Varr. L. L. 5,26,35; Vulg. Gen.
H. 3,35: apud vexillum tendentes, id. A I, fiunt apud fabros, fictores, item alios apud, 26, 19; and plur.: aquae vivae, ib. Num.
17: trepidatur apud naves, id. H. 2,15: ho- Varr. L. L. 6, 78, p. 104 Milii.: Is locus est 19,17; and in a spiritual sense: aqua viva,
stis est non apud Anienem, sed in urbe, Cumas aput, Lucr. 6, 747 Lachm.: montem ib. Joan.4,IO; so,vitae,ib.Apoc.22,17: aquae
Cie. Mur. 84; id. Fam. 2, IO, 5: quam de- apud Erycum, Tae. A. 4,43: ripam apud Eu- viventes, ib. Lev. 14,5: stagna aquae, standtraxerat apud rapidum Simoenta sub Ilio phratis, id. ib. 6,31: Misenum apud et Ra- ing-water, Prop. 4, 17, 2; and plur., Vulg.
alto, Verg. A. 5,261: apud abundantem am- vennam, id. ib. 4, 5 (in Suet. Dom. 9 the Psa. 106, 35; so, stativae aquae, Varr. ap.
nem et rapidas undas Inachi, Att., Trag. editt. vary between aerarium apud and Non. p. 217,2: aquae de puteis, well-water,
Hei. p. 175 Rib.: apud gelidi flumina He- apud aerarium ; the latter seems prefer- Vulg. Num. 20,17: aqua de cisterna, cisternbri, Verg. A. 12, 331: octo apud Rhenum able, and is adopted by Oudend.. Bromi, water, ib. 2 Reg. 23,16; so, aqua cisternae,
legiones, Tae. A I, 3 : apud ripam Rheni, Baumg.-Crus., and Roth).b. It is some- ib. Isa. 36,16: aquae pessimae, ib. 4 Reg. 2,
id. ib. 2, 83: probavi te apud Aquam Con- times placed between the subst. and adjj.: 19: aqua recens, Verg. A. 6, 636: turbida,
tradictionis, Vulg. Psa. 80,8: repertus apud barbaras apud gentes, Tae. . 2, 88, 3, 26; Vulg. Jer. 2, 18: crassa, ib. 2 Maco. 1, 20:
fretum Siciliae, Tae. A. 6, 14: propitiata 15, 60: non modo Graecis in urbibus, sea munda, ib. Heb. 10,22: purissima, ib. Ezech.
Juno apud proximum mare, id. ib. 15, 44: Romana apud templa, id. ib. 14, 14. e. 34,18: aquae calidae, warm-water, ib. Gen.
apud promunturium Miseni consedit in vil- Twice in Verg. it stands before the second- 36, 24; and absol.: calida, Cato, R. R. 156,
la, id. ib. 6, 50: Ut aput nivem et ferarum ary adjunct of its subst.: apud durae moe- 3; Plin. 25, 7, 38, 77 ; Tae. G. 22; and
gelida stabula forem, for in nive etc., Cat nia Trojae, A. II, 288: apud gelidi flumina contr.: calda,Col. 6,13; Plin. 23,4,41, 83:
63, 53 Milii.: apud altaria detim pepigere, Hebri, ib. 12,331. Apud is never found in aqua fervens, boiling-water: aliquem aqua
before, Tae. A. II, 9: decernuntur supplica- compound words. V. more on this word ferventi perfundere, Cie. Verr. I, 67: aqua
frigida, cold-water, Plaut. Cist. 1,1,37; Vulg.
tiones apud omnia pulvinaria, id. ib. 14,12 in Hand, Turs. I. pp. 405-416.
Prov. 25, 23; ib. Matt. 10, 42; and absol.:
(cf.: unum diem circa omnia pulvinaria
A p i c i u s , . Appuleius.
frigida, Cele. 1,5; Plin. Ep. 3, 5, I I ; Quint. 5,
supplicatio Alit, Liv. 41, 9): apud Caesaris
Apulia, Apulicus, and Apulus,v II,
31: aqua decocta, water boiled and then
effigiem procubuit, Tae. A. 12,17; 13, 23:
cooled with ice or snow, Mart. 14,116; and
quartum apud lapidem substituat, id ib. Appul-.
t
X.
aptis,
podis,
m.,
=
&rovt
(footless),
absol.: decocta, Juv. 6, 50; Suet Ner. 48
15, 60: laudavit ipse apud rostra (for pro
I, Praebere
rostris), Tae. A. 16, 6; so, apud forum (cf.: a kind of swallow, said to have no feet, the a i . B . Particular phrases
ad forum under ad, I. A, 3., and in Gr. black martin: Hirundo apus, Linn.; Plin. aquam, to invite to a feast, to entertain (with
ref. to the use of water at table for washing
Sophocl. Trach. 371, ; on 10, 39, 55, 144.
2. Apus, name of a town and river in and drinking), Hor. S. 1, 4, 88 (cf. id. ib. 2,
the other hand, id. ib. 423, iv .)
2,69).2. Aquam aspergere alicui, to give
id. ib. 524, trap' ):' Quidam Dacia, now Salavicza, Tab. Peut
new lift or courage, to animate, refresh, reapud forum mihi vendidit, Pomp., Com. Rei.
aput, v apud init
p. 250 Rib.: Ch. Qui scis? By. Apud forum
apyretus,
a, um, adj., = , vive (the fig. taken from springing one
who is in a swoon): ah, adspersisti aquam 1
modo e Davo audivi, Ter. And. 2,1, 2; 1,6, without fever, Theod. Prisc.
Jam rediit animus, Plaut. True. 2,4,15.3.
18: Capuae multa apud forum aedificia de
t
apyrinus
a
n
d
apyrinus,
a,
u
m
,
Aqua et ignis, to express the most common
caelo tacta, Liv. 41, 9 (Weissenb., in foro):
quod (templum) apud forum holitorium C. adj., (without kernel), with soft necessaries of life: non aqua, non igni,
Duilius struxerat, Tae. A. 2,49. B. At, in kernels or seeds: fructus, Col. 5, 10, 15. ut aiunt, locis pluribus utimur quam ami= in with abl. or gen. or abl. of place: CON- Subst: apyrenum, i, ., kind of pome- citia Cie. Lael. 6,22.Hence aqua et igni inS T E S SENATVM CONSOLVERVNT N. OCTOB. granate with soft kernels. Plin. 13, 19, 34, terdicere alicui, to deny intercourse or faAPVD AEDEM DVELONAI, S. C. de Bacch. I . ; 112; cf. id. 23, 6, 67, 106; Sen. Ep. 85; miliarity with one, to exclude from civil society, to banish, Cie. Phil. 1 , 9 ; so the bride,
so, ejus statuam majores apud aedem matris Mart 13,43.
defini consecravisse, Tae. A. 4, 64: apud vilt apyros, on> dj,=, ov (with- on the day of marriage, received from the
lam est, Ter. Ad. 4,1,1; so Cie. Verr. 4,22,48: out fire): apyron sulpur, virgin-sulphur, bridegroom aqua et ignis, as a symbol of
Eum argentum sumpsisse apud Thebas ab prepared without fire, Plin. 35,15,50, i 174: their union r aqua et igni tam interdici sodanista fenore, Plaut. Ep. 2, 2,67: deponere aurum, obtained without smelting, pure, id. let damnatis quam accipiunt nuptae, videlicet quia hae duae res humanam vitam
apud Solos in delubro pecuniam, Cie. Leg. 21,11,38, 66.
2,16, 40: ut rationes apud duas civitates
ae (ACVA, Inscr. Grut. 593,5; gen. maxime continent, Paui. ex Fest. p. 3 Muli.
aqua,
(thie custom is differently explained in
possim relinquere, id. Att. 6 , 7 , 2 i qui menaquai, Plaut. Mil. 2, 6, 71; Lucr. 1, 284; 1.
Varr. L. L. 5,9,18): aquam et terram pe- fi, a conveyance of water, Vitr. 7,14; 8, 6; bula et aquationes, Co! 7, 5. Of planta
tere, of an enemy (like nai ' Dig. 39,3,13.
a watering: salices aquationibus adjuvan
an el ), to demand submission, Liv. 35,17: aquaeductus (aquae ductus; also dae, Pali. 4,17 fin.; 3,19 fin. B. Water,
aquam ipsos (hostes) terramque poscenti- ductus a q u a e , vitr. 8 , 6 : aquarum rains: ranae multae variaeque per aquatioum, ut neque fontium haustum nec solitos ductus, Elin- 16, 42, 81, g 224; Vitr. 8, 6, nes autumni nascentes, Plin. 32,7, 24, g 76.
cibos relinquerent deditis, Curt. 3, IO, 8. 3; and ductus aquam"*, Suet. Claud. C. A place whence water is brought,
Provv. a. Ex uno puteo similior num- 20), us, TO., a conveyance of water, an aque-watering-place: hic aquatio, * Cie. Offi 3,
quam potis Aqua aquai sumi quam haec duct, a conduit (cf: (Appius) aquam in ur- 14,59.
est atque ista hospita, you can't find two bem duxit, Liv. 9, 29): De aquae ductu
aquator, 6ris, TO. [aquor], one that fetchpeas more like, Plaut. Mil. 1, 6, 70 sq.b. probe fecisti, Cie. Att 13, 6: usque ad Col- es water, a water-carrier, Caes. B. C. 1,73;
1
In aqua scribere = , to lem aquae ductus, Vulg. 2 Reg. 2,24: fecit- Liv. 41,1.
write in water, of something transient, use- que aquae ductum, ib. 3 Reg. 18, 32; ib.
aquatus,a, um, P. a. [as if from aquo,
less: cupido quod dicit amanti, In vento et Isa. 7, 3 a i ; also, the right of conducting
Are],
mixed with water ; hence, watery, thin:
rapida scribere oportet aqua, Cat. 70,4 (cf water to someplace. Cie. Caecin. 26; cf. Dig.
Keats' epitaph on himself: Here lies one 8, 3, L On the aqueducts of Rome, v. lac vernum aquatius aestivo, Plin. 28,9,33,
g 124; so Sen. Q. . 1, 3 fin.; Pall 4,1: viwhose name was writ in water; and the Smith, Diet Antiq., s. v. aquaeductus.
num aquatieeimum, Aug.Conf. 6, 2.Adv.:
Germ., etwas hinter die Eeueresse schreiben). I f . Water, in a more restricted
aquaelicium (aquilinum) H-, n- aquati, with water, by the use of water;
sense. A. The sea: coge, ut ad aquam [aqua-elicio], a means (sacrifice, etc.) to comp.. temperare aliquid aquatius, Plin.
tibi frumentum Ennenses metiantur, on produce rain : aquaelicium dicitur, cum Va! I, IO.Sup.: aquatissime vinum temthe sea-coast, Cie. Verr. 2, 3, 83: laborum aqua pluvialis remediis quibusdam elici- perare, Cae! Aur. Tard. 1,4.
quos ego sum terra, quos ego passus aqua, tur, ut quondam, si creditur, manali lapide
Aquensis, e, adj. [Aquae], of or be. P. 2, 7, 30: findite remigio aquas I id. in urbem ducto, Pau! ex Fest p. 2 Muli.; longing to Aqua. I. To Aquae Taurinae:
F. 3,586.Trop.: Venimus in portum... Tert. Apo! 40.
Aquenses cognomine Taurini, Plin. 3, 5, 8,
Naviget hinc alia jam mihi linter aqua, in
* aquaemanalis, adj. [aqua ma- g 62.II. To Aquae Aureliae: CIVITAS, Inscr.
other waters let my bark now sail (cf. Miltonnus], pertaining to water for the hand, i.e. Orell.928; 949.HI. To Aquae in Aquitain the Lycidas: To-morrow to fresh woods to water for washing i hence, aquaema- uia, now Bagneres: VICANI, Inscr. Orei! 204.
and pastures new), O v. F. 2,864.B. = la- nalis, is, m* SO urceus (cf aqualis), a I V . To Aquae Helveticae, now Wettin*
cus, a lake: Albanae aquae deductio, Cie. basin for washing the hands, a wash-basin,
gen, Inscr. Orei! 457.
Div. I, 44 fin. O. A stream, a river i in Varr. ap. Non. 547,9.For which in Paul.
Aquicaldenses, tam, > a people in
Tuscae gurgite mersus aquae, i. e. Albula, Sent. 3, 6, a q u i m i n a l e . i s >
aqui- Spain, whose chief city was Aquce Calidae,
Ov. F. 4,48: alii in aquam caeci ruebant, minarium
now Caldes, Plin. 3, 3, 4, g 23.
Liv. I, 27: sonitus multarum aquarum, ofi
aquagium, , . [aqua-ago], a convey- tt aquicelus, TO., among the Taurini,
many streams, Vulg. Isa. 17, 12; ib. Apoc.
1,15; 19, 6: lignum, quod plantatum est ance of water, an aqueduct, Paui. ex Fest pine-kernels boiled in honey, Plin. 15,10,9,
36.
secus decursus aquarum, along the water- p. 2 M01L; Dig 43, 20, 3 : 8, 3,15.
* aquiducus, a, um, adj. [aqua-duco],
aqualiculus, im- dim. [aqualis]; lit.,
courses, ib. Psa. I, 3. B, Rain: cornix
augur aquae, Hor. C. 3, 17, 12: deum ge- a small vessel for water; hence, I. The med. t., for the Gr. , drawing off
nitor effusis aethera siccat aquis, Ov. F. stomach, maw. Sen. Ep. 90; Veg. Vet. 1, 40. water medicamina, Cael. Aur. Tard. 3, 8.
3, 286: multa terra madescit aqua, id. ib. II. The belly, paunch: pinguis aqualicuaquifolius, a , um, adj. [2. acus-folium,
like antiquus from anticus, aquipenser
6, 198: aquae magnae bis eo anno fue- lus, Fers. I, 57.
runt, heavy rains, a flood, inundation, Liv. aqualis, ,
(aqua]. I. Of or per- from acipenser], having pointed leaves;
24, 9; 38, 28. E. I11 the plur., medicinal taining to water ' nubes aquales, Varr. ap. hence, aquifolia ilex, or absol.: aquifosprings,waters, baths. I, In gen.: ad aquas Non p. 46, 2.Hence, Ha Subst a q u a - lia, ae, fi, or aquifolium, ii, , the
venire, Cie. Plane. 27, 65; id. Fam. 16, 24, lis, Is, comm (sc. urceus or hama), a vessel holly-tree, or the scarlet holm: Ilex aquifo2: aquae caldae, Varr. L. L. 9, 69, p. 219 for washing, a basin, wash-basin, ewer ab lium, Linn.; Plin. 16,8,12, g 32; 16,18,30,
illi.: aquae calidae, Plin. 2,103,106, 227: aqua aqualis dictus, Varr L ii 5, 119 g 73, 16, 43, 84, g 230.And adj.: vectes
aquae medicatae, Sen. Q. N. 3, 25: aquae Miill: pertusi, Cat ap. Fest 169 MQll.: aquifolia made of holly-wood, Cato, R. R 31.
Salutiferae, Mart. 5,1.Hence, 2. As prop, dare aqualem cum aqua, Plaut Cure. 2, 3,
* aquifuga, ae, comm. [aqua-fugio],
noun, Waters. Some of the most important 33. bilibris aqualis, Id. Mi! 3, 2, 39.
one fearful ofi water, med. t., one having
were. a. Aquae Apollinares, in Etru- aquariolus, i, m [aquarius], an attend- hydrophobia, , Cae! Aur. Acut. 3,
ria. proh. the Phoebi vada of Mart. 6, 42, ant of lewd women, Paul ex Fest. p. 22 MiilL; 16.
7, now Bagni di Stigliano, Tab. Peut
App. Mag. 323, 35, Tert Apol 43
* aquilinus, a, um, adj. [aqua-gigno],
Aquae Aureliae, in the Black Forest aquarius, a, um, odj. [aqua] I. Of or born tn the water: animalia, Tert adv.
in Germany% now Baden-Baden, Inscr.c. relating to water: rota, for drawing water, Marc. 2,12.
Aquae Baiae, ^ Campania, Prop. 1,11, Cato, R. R. 11,3 : vas, Varr L. L. 5, g 119 I aquila a e , / [gen. aquilai, Cie. Arat
30; earlier called Aquae Cumanae, ui!; provincia,!e. Ostiensis, * Cie.Vatin. 372) [perh. from aquilus, from its common
Liv. 41, i&d. Aquae Calidae, () in 5 a! Hence, I t Subst. A. aquarius, color, Gr ; cf. Eng! eagle; Fr.
Britain, now Bath; also called A q u a e ii, m, X, A water-carrier: ven i t et conduc aigle; Germ. Adler], an eagle. I. Lit.:
Solis. Itin Anton.[) In Zeugitana on tus aquarius, Juv 6, 332. QmA conduit- Falco melanaetus, Linn.; Plin. 10, 3, 3, g 6
the Gutfi ofi Carthage, now Hammam Gur-master (in aqueducts, etc.), an inspector ofi sqq.; Cie. Div 1,15,26; 2,70,144; Varr. R.
bos, Liv. 30, 24,9; Tab. Peut.() In Gal- the conduits or water-pipes: cum taberna- R. 3,16,4; Liv 1,34,8; Verg. A. 11,751; Ov.
lia, now Vichy on the Allier, Tab. Theod.e. riis et aquariis pugnare, Cae! ap. Cie. Fam. M. 1, 606; Hor. C. 4,4,32: aquilis velocioAquae Ciceronianae, at Cicero's vil- 8, 6 , SO, AQVARIVS AQVAE APIONIS, InSCr. res,
Vulg. 2 Reg. 1,23- si exaltatus fueris ut
la at Puteoli, Plin. 31,2,3, 6. Aquae
3203.3. The Water-bearer, one of aquila, ib. Abd. 4: dilata calvitium tuum ut
Mattiacae, among the Mattiaci in Ger- Orei!
the signs of the zodiac, Gr ' cer- aquila, ib. Mich. 1,16.Poe t., the lightningmany, now Wiesbaden, Amm 29, 4; also vix Aquari, Cie. Arat. 56; 172; 176: inver- bearer of Jupiter, Jovis satelles, Cie. Tuso.
called Fontes Mattiaci to Plin. 31, sum contristat Aquarius annum, Hor. S. I, 2, IO, 24: armigera Jovis, Plin. L I.; ci
2,17, 20.g. Aquae Sextiae, near I, 36.B. aquarium, ii, n, a watering- Serv ad Verg. A. 1,398.II. Transf.' A.
Massilia, once a famous watering-place, place for cattle, Cato, R R I, 3.
The eagle, as the principal standard of a
now Aix, Liv Epit 61; Veil. 1,15; Plin. 3,
Roman legion (while signa are the standaquato,
adv., v. aquai us/n.
4,5, 36.h. Aquae Tauri or Tauaquaticus, a,
adj [aqua], f . Liv- ards of the single cohorts; cf. Schwarz ad
ri Thermae,in Etruria, now Bagni di ing,
growing, or found in or by the water, Plin. Pan. 82; Web. ad Luc. 7,164; Smith,
Ferrata, Plin. 3, 5, 8, 52. V. Smith, Diet aquatic: aves, Plin. 8, 27, 41, 301: arbo- Diet Antiq.); aquila argentea, Cie. Cat. I,
Geog., s. v. Aquae. p. The water in the res, id. 16, 37, 67, 173: frutices, id. 16, 36, 9, 24 i aquilae duae, signa sexaginta sunt
water-clock. From the use of this clock in 64, g 156.II. Full of water, watery, moist, relata Antonii, Galba ap. Cie. Fam. IO, 30;
regulating the length of speeches, eta (cf. humid: Auster, Ov M. 2, 853: in aquaticis Plin. 13,3,4, g 23 et saep.Fo e t.: ut locuclepsydra), arose the tropical phrases, (a) natus calamus, Plin. 16,36,66, 165: Agre- pletem aquilam tibi sexagesimus annus
Aquam dare, to give the advocate time for stia in aquatica convertebantur, # Vulg. Adferat, the office of a standard-bearer, Juv.
speaking, Plin. Ep. 6,2, 7.() Aquam per- Sap. 19,18. H I . Resembling water: co- 14, 197. Hence, meton., a legion: erat
dere, to spend time unprofitably, to waste it,lor, of the color of water, SoL 30 fin.
acies tredecim aquilis constituta, Auet. B.
Quint. 11, 3,52.(7) Aqua haeret, the water
Hisp. 30; Lue. 5,238.*B. In arch.: aquistops, i.e. I am at a loss, Cie. Off. 3, 33,117:
aquatilis, , adj. [id.]. I, A. Living, lae, as in Gr. and , the highin hac causa mihi aqua haeret, id. ad Q. growing, or found, in or near water, aauat-est parts of a building, which supported the
Fr. 2, 7.Q. Aqua intercus, the water un- ic: vescimur bestiis et terrenis et aquati- front of a gable: sustinentes fastigium
der the skin of a dropsical person; hence, libus et volantibus, Cie. N. D. 2, 60,151 B. aquilae, Tae. . 3,71.* C. The Eagle, a con.
as med. t., the dropsy, Plaut Men. 5, 4, 3: and .B. Subst.: aquatilia, ium, n., stellation, Cie. Arat. 372. B. A species of
medicamentum ad aquam intercutem dare, aquatic animals: aquatilium in medicina fish of the ray genus, the sea-eagle: Raja
Cie. Off. 3,24,92: decessit morbo aquae in- beneficia, Plin. 31,1,1, I.II. Having a aquila, Linn.; Plin. 9, 24, 40, g 78. E.
teritis, Suet. Ner 5; cf. Cele. 2, 8.Trop.: watery taste, : sunt amari absinthi, Aquilae senectus, prov., acc. to Donatus,
aquam in animo habere intercutem, Luci! aquatiles cucumeris, cucurbitae, lactucae, of an old man fond of drinking (since it
ap. Non. p. 37,3.III. Aqua, the name ofi a Plin. 19,12,61, 1 8 6 . - H I . aquatilia, was believed that the eagle, in old age,
constellation Gr. ': hae tenues stellae ium, n., a disease of cattle, watery vesicles; drank more than it ate: but more proh., a
perhibentur nomine Aqua!, Cie. Arat 179 hy dati des, Veg. Vet. 2,49.
vigorous old age), Ter. Heaut. 3, 2, IO, ubi
[ as translation of ovi
aquatio, onis,/ [aquor]. I. A getting v. Don.
2. Aquila, ae,
a Roman proper
or fetching of water: aquationis causa procedere. Caes. B. G. 4, II; so, Auet. B. Afr. 51; name. I. L. Pontius Aquila. Cie. Phil. II,
id. B. Hisp. 8; Plin. 6, 23, 26, 102. . 6.II. Julius Aquila, Tae. A. 12,15.HI..
); . Orei! ad h. L
aquaeductu (aquae ductio), unis, Coner. A. Watering, water: mutare pa- Vedius Aquila. Tae. A. 12,15. I V , Aquila
TO.,
148
pini, upon the river Aufidus, now Lace- fundam aquoiam, Plaut. Cure-1,3,3 Fleck.;
dogna, Liv. 10, 38 ; 39, 41 sq.; cf. Mann. id. Cist 3, 2, 38: quae (umbra) mihi videItal. L 797.Aquiloni, oram, m., its in- tur non tam ipsa aquula, quae describitur,
quam Platonis oratione crevisse, i. e. Oi e
habitants, Plin. 3,11,16, 105.
Cie. de Or. I, 7, 28, where Ellendt
* AquilOnig-ena, ae, comm. [aquilo- iussus,
and Sorof write acula; v. aqua init.
gigno], born in the north, of northern exTrop.: non seclusa aliqua aquula, sed unitraction; a poet epithet of northern naversum flumen, Cie. de Or. I, 2, 39.
tions: Britanni, Aus. Mos. 407.
a r , an old form for ad; v. ad init.
aquilonius, a, um, adj. [aquilo]. I, a r a , a e , / (Ose. form aasa; Umbr. esa:
Norttiem, northerly, of the north : quae (re- PELLEX. ASAM. IVNONIS. NE. TEGITO., I j e x N u gio) tum est aquilonia tum australis, Cie. mae ap. GelL 4, 3, 3 ; cf. Serv. ad Verg.
N. D. 2,19,60 B. and JL: hiems, Plin. 17,2, A. 4, 219; Macr. S. 3, 2) [perh. Sanscr. as,
2, 12: luna, toward the north, id. 2, 97, Gr. , Dor. \ = to sit, as the seat
99, 215: loca, id. 27,13,119, 144: Aqui- or resting-place of the victim or offering;
lonius piscis, a constellation (cf aquilona- v. Curt. p. 381 sq.], an altar. I, L i t . : Joris), Coi II, 2, 24 and 63 ; Plin. 18, 26, 65, vis aram sanguine turpari, Enn. ap. Cie.
g 237. I I , (Acc. to aquilo, II.) Of per- Tusc. 1, 35, 85 (Trag. v. 125 Vahl.): Inde
taining to Aquilo (as a person): proles, i.e. ignem in aram, ut Ephesiae Dianae laeta
Calais and Zetes, Prop. 1, 20, 25; Val. FL laudes, Plaut. MiL 2, 5, I: omnis accedere
ad aras . . . aras sanguine multo Spargere,
4, 462: pignora, Stat. Th. 5, 432.
aquilus, a, um, adj. [etym. uncertain; Lucr. 5,1199 sq.; so id. I, 84: turicremas
cf. Paui. ex Fest p. 22 Muli.], dark-colored, aras, id. 2, 353 (adopted by Verg. . 4,453);
45; and Aquileienses. ium> w->the in- dun, swarthy (very rare): Aquilus color est 2,417: multo sanguine maesti Conspergunt
habitants of Aquileia, id. 43,17.
fuscus et subniger, Paui ex Fest. 1.1.: Sta- aras adolentque altaria donis, id. 4, 1237
* aquilentus, a , um, adj. [aqua], full tur^ haud magna, corpore aquilo, Plaut. ai.: ara Aio Loquenti consecrata, Cie. Div.
of water, humid, wet: luna, bringing rain, Poen. 5, 2,152: color inter aquilum candi- 1, 45,101: ara condita atque dicata, Liv. I,
7; et Suet. Claud. 2: ara sacrata, Li v. 40,22;
Varr. ap. Non. 4, 318.
dumque, * Suet. Aug. 79; Arn. 3, p. 108.
aquiminale, v. aquaemanalis and cf. Suet Tib. 14: exstruere, id. Aug. 15; so
aquilex, agis (leis post-class., Tert. adv.
Vulg. 4 Reg. 21,4: construere, ib. 2 Par. 33,
Marc. 3, 6; Serv. ad Verg. G. 1, 109), m. aquiminarium.
[aqua-lego], a conduit-master, water-inspect- aquiminarium, " n- [aqua-manus] 3: facere, ib. ib. 33,15: erigere, ib. Num. 23,
or (= indagator aquarum, Coi 2, 2, 20), (post-class, for aquaem an alis),a water- 4: aedificare, ib. 3 Reg. 14, 23: ponere, ib.
Varr. ap. Non. p. 69, 2 1 ; Plin. 26, 6, 16, basin, wash-basin, Dig. 34, 2, 19^ 12; 34, ib. 16,32: destruere, ib. Exod. 34,13, and ib.
30: Plin. Ep. 10, 46; Sen. Q. N. 3,15.
2, 21 (Paui Sent 3,6, has aquiminale, Jud. 6,25: subvertere, ib. Deut 7, 5: dissipare, ib. ib. 12,3: suffodere, ib. Jud. 31. 32:
Aquilianus (Aquili-), a, um, adj., is,.).
ib.Ezech. 6,4: depopulari, ib.Osee,
Aquiliae proceeding from the jurist AquilAquinius (or Aqulnus), i,m., an in-demolire,
ius (a friend of Cicero): quod si Aquiliana ferior poet, friend of Cicero: Mihi fuit cum 10,2: interibunt arae vestrae, ib. Ezech. 6,6
et saep.Altars were erected not only in
definitio vera est, Cie. Off. 3,15,6L
Aquinio amicitia, Cie. Tusc. 5, 22, 63.As the temples, but also in the streets and
aquilinum, V. aquaelicium.
an appell.: Caesios, Aquinos, Cat. 14,18.
in the open air, Plaut Aui. 4,1,
aquili lex*, fori, m. [aquila-fero], an eagle- Aquinum, Vw, a twn Wk Latium, highways,
20.Esp. were altars erected in the courts
bearer, standard-bearer, an officer who carnot far from Casinum, now Aquino, the of houses (impluvia), for the family gods
ried the chief standard of the Roman legion,
birthplace of the poet Juvenal, Cie. PhiL (Penates), while the household gods (Lares)
Caes. B. G. 5,37; id. B. C. 3, 64; Suet. Aug.
2, 41; id. Fam. 16,24; Plin.3,5,9, 63; Juv. received offerings upon a small hearth (fo10: Inscr. Orell. 3389 ; 3477; 4729.
3,319; et Mann. Ital. 1.674.Hence, A q u i - cus) in the family hall (atrium); hence,
aquilinus, a, um, adj. [aquila], of or n a s . atis, adj., belonging to Aquinum: co- arae et foci, meton, for home, or hearth
pertaining to the eagle, aquiline: ungulae, lonia, Tae. . 2, 63: nescit Aquinatem po- and home, and pro aris et focis pugnare, to
Plaut. Ps. 3, 2,63: aspectus, i.e. sharp, App. tantia vellera fucum, i.e. the purple color fight for altars and fires, for one's dearM. 2, p. 115.
manufactured at Aquinum, Hor. Ep. I, IO, est possessions: urbem, agrum, aras, focos
Aquilius ( n coins and in inscrr. 27. Aquinates, tam, m. I, The inhabi- seque dedere, Plaut. Am. I, I, 71: te amiAquili-; in MSS. Aquili a, um, adj., tants of Aquinum, Cio. Clu. 68; Inscr. Orell. cum Deiotari regis arae focique viderunt,
name of a Roman gens; hence, I, Subst.: 133; 3851.II, A community in the Saltus Cia Deiot. 3: de vestris coniugibus ac libeAgminis, m. I. A. M. Aquilius Gallus, Salvianus in Gallia Cispadana, Plin. 3,15, ris, de aris ac focis, decernite, id. Cat. 4,
II, 2 4 ; id. Sest. 42 : nos domicilia, seconsul AU.C. 653, Cie. Ac. 3, 54,125; id. de 20, 116.
Or. 2,28,124.B. O Aquilius Gallus, a Roae,/ I. A province in South- desque populi Romani, Penates, aras, focos,
Aquitania,
man jurist and orator, Cie. Brut 42, 154; ern Gaul, between the Loire and the Pyr- sepulcra majorum defendimus, id. Phil. 8,
3: patriae, parentibus, aris atque focis belid. Off. 2,14, 50.O. Aquilius Niger, a Roenees, Caes B. G. 1, 1; 3, 20; Plin. 4,19, 33, lum parare, Sali. C. 52, 3: pro patrii, pro
man historian, Suet. Aug. 1L 2, Aquisq.IL Derivv. . Aquitanus, liberis, pro aris atque focis suis cernere, id.
lia,/II. Adj.: Aquilia lex de damno a,108
um, '., Aquitanian: gens, Tib. 1, 7, 3. ib. 59, 5: sibi pro aris focisque et deCtm
injuria dato, perh. introduced by the tribB. Aquitani, orum, m., the inhabitants templis ac solo, in quo nati essent, dimicanune Aquilius Gallus, Cie. Brut. 34,131.
of Aquitania, Plin. 33, 6,31, 97; Caes. B. dum fore, Liv. 5,30 et saep.Criminals fled
aquilo, unis, m. [perh. from aqua, as G. Le. Aquitanicus, a, um, adj., to the altare for protection, Don. ad Ter.
bringing wet weather, or aquilus, dark, as Aquitanian: sinus, Plin. 4, 19, 33, 108; Heaut. 5, 2, 22: interim hanc aram occubringing lowering and stormy weather]. I, provincia, id. 26,1,3, 4. B . Aquita- pabo, Plaut. Most. 5, I, 45: Priamum cum
A. L i t., the north wind ; Gr. Bopeas; plur., nensisg e> '> Aquitanian, Inscr. Grut in aram confugisset, hostilis manus intereCie. N. D. 2, 10, 26 ; . M. 2,132 ; 5, 285; 440,3.
mit, Cie. Tuso. I, 35, 85: eo ille confugit in
10,77 ai.; acc. to accurate nautical designaaraque consedit, Nep. Paus. 4, 4: Veneris
aqui- vergium, j* [vergo], a place sanctae considam vinctus ad aras: haec
tion, north-one-thirdeast wind, between the
in
which
water
is
collected,
Agrim.
Goes,
septentrio and Vulturnus, opp. to Auster
supplicibus favet, Tib. 4, 13, 23. Hence,
Africanus or Libonotus, Sen. Q. . 5 , 1 6 ; pp. 225, 234.
trop.,protection, refuge, shelter: tamquam
Plin. 2, 47, 46, 119 sq.: horrifer Aquilonis
aquor, atus, 1, v. dep. [aqua], to bring or in aram confugitis ad deum, Cie. . D. 3,
stridor gelidas molitur nives, Att ap. Cie. j fetch water for drinking. I, Lit. (a milit IO, 25: ad aram legum confugere, id. Verr.
Tuso. 1,28,68: cum ille vento Aquilone ve- 1.1.): aquabantur aegre, Caes. B. C. 1, 78;
2, 2 , 3 : hic portus, haec ara sociorum, id.
nisset Lemnum, Nep. Milt. 1 , 5 : Aquilo fri- Auet. B. G. 8, 40: miles gregarius castris
ib. 2, 5, 48; Ov. Tr. 4, 5, 2; 5, 6, 14; id. H.
gidus, Verg. G. 2, 404: densus, id. ib. 3,196: aquatum egressus, SalL J. 93,2.II, MetI, H O ; id. P. 2, 8, 68. One who took
stridens Aquilone procella, id. A. 1,102: hi- aph., of bees, to get water, Verg. G. 4,193;
an oath was accustomed to lay hold of the
ems aquilonibus asperat undas, id. ib. 3, Plin. 11,18,19, 61; Pall. Apr. 8, LOf the
altar, in confirmation of it, Plaut. Rud. 5,
285: impotens, Hor. C. 3,30,3: clarus, Verg. earth, to get water, be watered : quam d i 2,46: qui si aram tenens juraret, crederet
G. I, 460: Threicius, Hor. Epod. 13, 3: ad tissime aquari gaudet (solum), ut praepinnemo. Cie. FI. 36, 90; Nep. Hann. 2, 4 (cf
aquilonem et ad austrum, Vulg. I Par. 9, guis et densa ubertas diluatur, Plin. 18,17,
Liv. 21,1): tango aras, medios ignes et nu24; ib. Lue. 13, 29: ad aquilonem et meri- 45, 162 (where some, but unnecessarily,
mina testor, Verg. A. 12, 201; 4, 219: ara
diem, ib. Gen. 13, 14 et persaepe (in the regard aquari as a real passive).
sepulcri, a funerat pile, regarded as an
Vulg. only in sing.).Plur.: Africum Deaquosus, a, um, adj. [ id.], abounding altar, Verg. A. 6,177; SiL 15, 388.II. Mecertantem aquilonibus, Hor. C. 1,3,13: Nep- in water, rainy, moist, humid, full of water
ton. A. The Altar, a constellation in the
tunus classes aquilonibus arcet, id. A. P. 64 (not used in Cie.): aquosissima locus, Cato,
southern sky, Gr. (Arat. 403 ai.):
ai persaepe.B. M e t o n , for the north: R. R. 34; so Varr. R. R. 1, 6, 6; CoL 5, 10:
Aram, quam flatu permulcet spiritus austri,
spelunca conversa ad aquilonem, Cie. Verr. aquosior ager, Plin. 18, 17, 46, 163: hipoet. ap. Cie. . D. 2,44,114; so Cie. Arat. 202;
2, 4, 48. II. Aquilo, anis, m.; in my- ems, rainy winter, Verg. E. 10, 66: nubes,
213 OrelL; Hyg. Astr. 2,39, and id. ib. 3,38:
thology, the husband of Orithyia and father rain-clouds, . M. 4, 622 ; 5, 570; Verg. A.
pressa, i. e. low in the south, . . 2,139.
of Calais and Zetes, who dwelt in a cave of 8, 429 ; so, Orion, id. ib. 4, 52 ; Prop. 2,16,
B . Arae, The Altars, a. Rocky cliffs in
Haemus, Cie. Leg. 1,1, 3; . M. 7, 3; Mel. 51: Eurus, Hor. Epod. 16, 54: Ida, id. C. 3,
the Mediterranean Sea, between Sicily Sar3 , 5 , 1 ; Val. FI 4,432; Hyg. Fab. 14.
20,15: crystalla, i.e. bright, clear,pellucid, dinia and Africa, so called from their shape,
aquilonaris, e, adj. [aquilo.]. I . Prop. 4, 3, 52: languor, i. e. the dropsy (cf. Varr. ap. Serv. ad Verg. A. 1,108; Quadrig.
Northerly, northern : regio tum aquilona- aqua, II. G.), Hor. C. 2, 2, 1 5 : Mater, i.e. Ann. ib.: saxa vocant Itali, mediis quae in
ris, tum australis, Cie. . D. 2,19,50 (but v. Thetis, . H. 3, 53: Aquosus Piscis, con- fluctibus, Aras, Verg. A. I, 109. b. Arae
aquilonius).II. Piscis aquilonaris, a con- stellation, id. . IO, 165.
Philaenorum, v. Philaeni.HI. T r a n s i ,
stellation, the Northern Fish, Vitr. 9, 6; cf.
aquula (archaic, aquola; acula), in gen., a monument of stone: ara virtuCie. Fragm. ix. 2, p. 580 OrelL
a e, fi dim. [id.], little water, a small stream tis, Cie. PhiL 14,13: Lunensis ara, of LuAquilonia, a e , / , a town of the Hir- of water (perh. only in the foil, exs.): suf- nensian marble, Suet. Ner. 50 fin. Also
ABAC
ARAT
ABAX
a tombstone: ARAM D. S. F. B. (de sua pecu- g 82. Hence, . D e r i v. A. A r a - Tio9, of or belonging to the Greek poet Arania restituit), Inscr. Orei! 4521; eo ib. 4522; c h o s i i , orum, to., the inhabitants of Ara- tus, Aratean: lucernae, Cinna ap. Isid. Orig.
4826.
chosia, Just. 13, 4. B. A r a c h o t a e , 6,12.Hence, absol.: nostra quaedam Aratea, i.e. the of Aratus, translated
arabarches (this i s
proper form, arum, m., the same, Prisc. Perieg. 1003.
not alabarches; Cf. Haeckermann in
1. a r a c i a , ae, fi, a kind ofi white fig- by Cicero into Latin, Cie. Div. 2, 5,14 B.
Jahn's Neue Jahrbb. 1849, 15, supplem., tree, Plin. 15,18,19, g 70, where Jan reads and K . ; of this translation we still possess
large portions; v. Cie. Orell. IV. pp. 1014,
pp. 450-566; very likely some said alabar- aratio.
1033: carminibus Arateis, Cie. . D. 2, 41,
ches and alabarchia, because of the foil, r,
2.
Aracia,
a e , / , = , an island 104.
to avoid two rs), ae, TO., =? an
in the Persian Gulf, now Karek, Plin. 6,25,
aratio, finis, fi [aro]. I . A ploughing,
officer of customs in Egypt, Juv. 1,130 Jahn,
28, g 111.
and in gen. the cultivation of the ground,
Hermann. Sarcastically of Pompey, beAracynthus,
i, m., = '. I, agriculture: iteratio arationis peracta esse
cause he boasted that he had augmented
A mountain in Aetolia (acc. to some, in debet, si, etc., Co! II, 2, 64: aratione per
the taxes so much: velim ex Theophane
Acarnania), now Zygos, Plin. 4, 2, 3, g 6. transversum iterata, Plin. 18,20, 49, g 180:
expiscere, quonam in me animo sit Ara11. A mountain between Boeotia and Attica, ut quaestuosa mercatura, fructuosa aratio
barches, Cie. Att 2,17, 3.
Prop. 4, 14, 42; Stat Th. 2, 239; with the dicitur, Cie. Tusc. 5, 31, 86. I I . Meton.
arabarchia (not alab-; v. arabar- epithet Actaeus (Attic), Verg. E. 2, 24.
(abstr. for concr.),' ploughed land, Plaut.
ches), ae, fi, a kind ofi customs in Egypt,
Aradius, a, um, adj., ofi or belonging True. I, 2, 47 (cf. aratiuncula): (calsa) naCod. Just. 4, 61, 9.
to Aradus (now Ruad), a city on an island scitur in arationibus, Plin. 27,8,36, g 58.
Arabia ( o n account of the long A in ofi the same name on the coast of Phoenicia Es p., in Roman financial lang., Ole public
Prop. 3, 10, 16, erroneously written by (Plin. 5, 20, 17, g 78; Me! 2, 7; cf. Mann. farms or plots ofi land farmed out for a
many Arrabia; cf. Jahn ad Hor. C. 3, 4. Phoenic. p. 309): quod genus endo marist tenth of the produce (cf. arator, I. B.), Cie.
9), a e , / , = . J, In an extended Aradi fons, Lucr. 6,891.Hence, Aradii, Phil. 2,39 fin.; id. Verr. 2, 3, 98.
sense, the country Arabia, divided by the Arum, TO., the inhabitants of Aradus, Plin.
* aratiuncula, ae, fi dim. [aratio], a
ancients into Petrosa (from its principal 5, 20,17, g 78.1
small arable field, or a small estate, Plaut.
city, Petra), Deserta, and Felix, Plin. 5,11,
t araeostylos, on, <*', = - True. 1,2, 46.
12, g 65: Me! 1,10: Vulg. 3 Reg. 10,15; ib. , with columns standing far apart, areAratius, a, um, v. Arateus.
Gal 4, 25 a! 1 | , In a more restricted ostyle, Vitr. 3, 2 and 3.
arator,oris, TO. [aro]. I. A, L i t., one thai
sense, a town in Arabia Felix, Me! 3, 8,7.
a r a n e a , ae, fi [ ]. . A spider : ploughs, a ploughman ; freq. poet. = agriHence, A r a b i c u s , a, um, adj., Arabic, aranearum perdere texturam, Plaut. Stich. cola, a husbandman, farmer, Cie. Verr. 2, 5,
Arabian: odor (i. e. tus), Plaut. Mil. 2, 5, 2: 2, 2,24: antiquas exercet aranea telas, Ov. 38: caput quassans grandis suspirat arator
sinus, Plin. 2,67,67, 168; Me! 3, 8 , 1 : re- M. 6,145: tela aranearum, Vulg. Job, 8,14; Crebrius, * Lucr. 2,1164: luce sacra requiesina, Plin. 14, 20, 25, g 122: adamas, id. 37, so ib. Isa. 59,5; ib. Osee, 8,6: araneae tex- scat arator, Tib. 2,1, 5: Concidere infelix
4,15, g 56: alites, id. 37,10, 54, g 146: bala- tura, Sen. Ep. 121: invisa Minervae aranea, validos miratur arator Inter opus tauros,
nus, id. 12,21,46, g 102: lapicidinae, i. e. of Verg. G. 4, 247: anni nostri sicut aranea . M. 7, 538; 8, 218; 15, 553: neque jam
alabaster, id. 36,12,17, g 78: spina, the aca- meditabuntur,Vulg. Psa.89,10.II, Meton. stabulis gaudet pecus aut arator igni, *Hor.
cia,, id. 24,12,65, g 107: vectis, Curt. 7,2.17. A. A spider's web, cobweb: (aedes) oppletae C. I, 4, 3 et saep. Adj.: taurus arator,
Absol.: Arabica, ae> f (sc. gemma), a araneis, Plaut. Aui. I, 2, 6: ut aranea brat- Ov. F. I, 698: bos arator, Suet Vesp. 6;
precious stone, similar to ivory, perh. a kind teaque auri, Lucr. 4,727: arcula plena ara- v. Zumpt, g 102.B. In the Rom. lang. of
of chalcedony or onyx, Plin. 37,10,64, g 145; nearum, Afran. ap. Fest. s. v. tanne, p. 154 finance, aratores, the cultivators of public
Isid. Orig. 16,14. A r a b i c o , adv.: facite ! (Com. Re! p. 217 Rib.): Catulli Ple- lands for a tenth of the produce ; et aratio,
olant aedes Arabi ce.make the apartments nus sacculus est aranearum, Cat. 13, 8: II. (usu. the Roman knights): aratorum peredolent with the perfumes ofi Araby (frank- summo quae pendet aranea tigno, . M. nuria, Cie. Verr. 2,3,56; so id. ib. 2,1,37; 2,
incense, which was brought from Arabia), 4,179; Claud. Rapt. Pros. 3,158.B. Also, 2,13; 2,2,64; 2,3, 20; 2,3,27; 2,3,60; id.
Plaut. ap. Diom. p. 378 P. (Arabico olet, id for threads similar to spiders' webs: salicis Phi!3,9; Inscr.Orel!3308; SuetAug.42.
est ex odoribus Arabicis, Fest. p. 23): Ara- fructus ante maturitatem in araneam abit, I I . Meton., The Ploughman, a constellation,
Plin. 24,9,37, g 56.
Nigid. and Varr. ap. Serv. ad Verg. G. 1,19.
bico sacri vocantur, in Arabic, Sol. e. 33.
* a r a n e a n s , antis, Part. [as if from ara* a r a t r o and contr. a r t r o , are, v. a.
* arabilis, e adj. [aro], that can be neo,
are], containing spiders' webs: fauces, [aratrum], to plough after sowing: quod
ploughed, arable: campus nullis arabilis
i.
e.
through
which
no
food
has
passed
for
a
nunc vocant artrare, id est aratrare, Plin.
tauris, Plin. 17,5, 3, g 41.
time, App. M. 4, p. 152, 34.
18J20,49, g 182.
Arabius (incorrectly Arr-, Arabia), long
* araneola, ae, fi. dim. [aranea], a aratrum, I, [5 ], a plough (the
a, um, '., = '/39, a secondary form
small spider. Cie. . D. 2, 48,113.
inventor of which was Byzyges, acc. to
of Arabus and Arabs, Arabian: advecti
* araneolus, i, m. dim. [araneus], i.q. Plin. 7, 66, 57, g 199; or Triptolemus, acc.
ad Arabiam terram, Plaut. Trin. 4, 2, 88:
to Verg. G. 1,19. The parts of it were temo,
odor, id. Poen. 5, 4, 6 (Charis, p. 99 P. reads araneola, Verg. Cu! 2.
a r a n e o s u s , a, um, adj. [araneum]. I, stiva, manicula, vomer, buris, aures, ana
Arabus): bombyx, Prop. 2,3,15: limen, furnished with Arabian curtains, id. 1,14,19: L i %.,full of spiders' webs: situs, Cat. 25,3. dentata. For a description of it, v. Verg.
I I . Meton., similar to cobwebs: fila, Plin. G. 1,162 sqq.; Pauly's Real-Ency. I. pp. 665
genus capparis, Plin. 13, 23, 44, g 127 Jan.
11,19, 21, g 65: caulis araneosus in man- eq.; and Smith, Diet. Antiq.); Lucr. 1,313;
Arabs, bis, adj. (acc. Gr. Arabas, Ov. dendo,
id. 21,15, 51, g 87: lanugo, id. 24, 5, 219: curvi moderator aratri, id. 5, 933,
M. 10,478), = ", proceeding from Araand id. 6,1251; Cie. Rose. Am. 18; id. Agr.
bia, Arabian: pastor Arabs, Prop. 4,12, 8: 12, 66, g 108 a !
i, ., v. 2. araneus.
2, 25; id. N. D. 2,63,159; Verg. G. 1,19; 1,
messor Arabs, Mart. 3,65,5.Hence, subst.,
1. a r a n e u s , i, m. []. I. A spi- 170 et saep.: imprimere aratrum muris, to
an Arab, Arabian: Eoi Arabes, Tib. 3, 2,
24: Eoae domus Arabum, Verg. G. 2,115; der, Lucr. 3,383; Cat 23,2: aranei (apibus) press the plough into the walls (of a town),
Vulg. 2 Par. 17, I I ; ib. Act 2, II.Meton., hostiles, Plin. II, 19, 21, g 65: araneorum i. e. to turn a town into arable land, to defor Arabia: palmiferos Arabas, . M. IO, natura, id. II, 24, 28, g 79: aranei textura, stroy completely, Hor. C. 1,16,20; cf. Sen.
Sen. Ep. 121,22 a i . A sea-fish: Draco Clem. 1, 26,4; used for marking the boun478.
Linn.; Plin. 32, II, 63, g 145.
daries of new towns, Cia Phil. 2, 40: Ae1. Arabus, a, um, adj. [a parallel trachinus,
2. araneus, a, um, adj. [i. araneus]. neas urbem designat aratro, Verg. . 5,755,
form with Arabs, as Aethiopus with Aeubi v. Serv.; Cato ap. Isid. Orig. 15,2; Inthiops; cf. Serv. ad Verg. . 7,605; Charis, I, A Pertaining to the spider, spider's-: scr. Orel! 3683.
genus, Plin. 18,17, 44, g 166: texta, id. 29,
p. 99 P.], Arabian, Luci! ap. Charis, p. 99:
4, 27, 86. Hence, B. Subst.: ara1. aratus, a, um, Part, of aro.
ros, . . 15. 76 Heins.: lapis, Plin. 36,21,
neum, i n't a spider's web, = :
2. Aratus, i, .,='. I. A Greek
41, g 153.Arabi, orum, w., the Arabs, tollere haec aranea quantum est laboris?
Arabians, C. Cassius ap. Charis, p. 99: Verg. Phaedr. 2, 8 , 2 3 . 2 . A disease of the vine poet of Soli, * Cilicia, who fi. B.C. 250:
author of an astronomical poem, entitled
A. 7, 605.
and ofi the olive-tree, Plin. 17, 24, 36, g 7. , which Cicero, and afterwards
2. Arabus, i, m., = , Pto!; I I . Araneus mus, a kind ofi small mouse, Caesar Germanicus, translated into Latin,
'A, Arrian; ", Strab., a river in acc. to some the shrew-mouse. CoL 6,17.1; Cie. de Or. 1,16, 69; id. Rep. 1,22, 56; id.
Gedrosia, now Korkes, Curt 9, IO, ubi v. Plin. 8, 58, 83, g 227.
N. D. 2.41; Ov. Am. 1,15,16; Stat S. 6, 3,
Zumpt
23 (iratas, Paul No! Carm. 19, 125; Sid.
arepennis, v. arepennis.
3. Arabus, i,m.,the son of Apollo and Arar (also Araris, ciaud. Ruf. 2, i l l ; Carm. 23, 112).II. Aratus ofi Sicyon, a
Babylon, represented as the inventor of the Eutr. 1, 405 ; Inscr. Orell. 4018; acc. Ara- distinguished Greek general, founder of the
medical art, Plin. 7,56,57, g 196.
rim, Verg. E. I, 63; Plin. 3,4, 5, g 33; and Achcean League, Cie. Off 2, 23,81 (v. his life
t arachidna, ae, / , = , a Ararin, Claud. B. Get 298: abl. Arari, Caes. written by Plutarch).
Arauris, is, TO., river in Gallia Nar
wild leguminous plant, a kind of chickling B. G. 1,13; 1,16 MSS.; Arare, Tae. . 13,
vetch: Lathyrus amphicarpos, Linn; Plin. 53; id. . 2,59: Serv. ad Verg. E. I, 63; cf. bonensis now Iterauit, Plin. 3, 4, 5, g 32,
21,15, 62, g 89.
Scnneid. Gr. II., pp. 214, 298 ; Neue, For- where Jan reads Araris; Mel 2, 5 , 6 ; cf
Arachne, Ss, fi, = ' (a spider). menl I. pp. 639,184 sq., 228), is, TO., a river Mann. Gall. 66.
Arausio, onis,/, a town in Gallia NarX, Myth., a Lydion maiden, who challenged in Celtic Gaul, now the Saone, Caes. B. G.
Minerva to a trial ofi skill in spinning, and, 1,12; Tib. 1, 7,11; Plin. 3, 4, 5, g 33; Si! bonensis, now Orange, Plin. 3, 4, 5, g 36;
as a punishment, was changed by the god- 15, 504; Claud. M. Theod. 53; Eutr. 2, 269: Mel. 2, 6, 2; cf Mann. Gall. 93.
dess into a spider, . M. 6, 5 sq. (another cf. Mana Gall. p. 76 (in Amm. 15,11, called
Araxes, Is, m., = . I. A river
form, Arachnea, ae, = , like Saucona, whence comes the name Sadne).
in Armenia Major, now Aras, Verg. A. 8,
Arar au celes, ium,
a people
in Prop. 4. 11, 8; Sen. Hippo! 47; Plin.
728;
Calliopea from Calliope, Mani! 4, 135).
Cyrenaica in Africa, Plin. 5,5,5, g 33.
6, 9,9, g 25; Mel. 3,5, 6.Trop., a dweller
I I . Arachne, a kind of sundial, Vitr. 9, 9.
a r a t e r , tr i, TO. (a rare form for aratrum), on the Araxes: pharetratus Araxes, Stat.
Arachosia, ae, / , = . I. A
S. 5, 2, 32. I I . A river in Persia, now
province of the Persian kingdom, separa- a plough, Hyg. Limit, p. 204 Goes.
Bendemir, Curt 4, 5, 2L
ted from India by the Indus, Plin. 6, 23, 25,
Arateus (Arati-), a, um, adj., = Apa-
TO.,
150
Arbaces,
= 'A, the first arbiter imperii (Augustus), Ov. Tr. 6 , 2 , 4 7 :
king ofi Media, Veli. i, 6; called by Just. I, armorum (Mars), id. F. 3,73: bibendi, Hor.
C. 2,7,25 (et id. ib. 1,4,18: nec regna vini
3, Ambactus.
Arbela, orum, ., = ' .
A sortiere talis, and in Gr. town in Adiabene, a province ofi Assyria, ): quo (sc. Noto) non arbiter Hadrinow ArbiL Between this town and Gauga- ae Major, toho rides over the sea, id. ib. I,
mela, Alexander the Great defeated Darius, 3,15: arbiter Eurystheus irae Junonis iniCurt. 4, 9; , 1; Amm. 23, 6. In Plin. 37, quae, i. e. the executor,fidfiUer of her wrath,
10,55, 149, it designates the region of Ar- . . 9, 45 aL In prose, Tae. A. I, 26:
bela. . A town in Sicily, Sit 14, 272, regni, id. ib. 13,14, where Halm reads arbitrium : rerum, id. ib. 2, 73: di potentium
where MSS. also give Ardbela.
populorum arbitri, id. ib. 15,24: (JOVI) RE arbilla, ae, fi, = arvina, id est pinRVM RECTORI FATORVMQVB ARBITRO, IllSCr.
guedo corporis, Paui. ex Fest p. 20 MulL
Orell. 1269 et saep.
I Artas, is,/, a town in Gedrosia, on
arbiterium, v arbitrium.
the river ArMs, Plin. 6, 23, 26, 97.
* arbitra, a e , / [arbiter], a female wit2. Artas, is,
a river rising in Carness : arbitrae Nox et Diana, Hor. Epod. 5,
mania, running through Gedrosia, and emp- 50.
tying into the Persian Gulf, Plin. 6, 24, 28,
* arbitratis, e j [id.], of arn arbiter
109.
or umpire: judicatio, Macr. S. 7,1.
arbiter,tri,TO. [ar=ad (v. ad init.) and
v arbitrarius,
arbitrario,
bi to = eo], orig., one that goes to something
u m ; adj> [arbiter]. J.
arbitrarius,
a,
in order to see or hear it; hence, a spectator, beholder, hearer, an eye-witness, a wit- Of arbitration, arbitrating, done by way of
ness (class, through all periods; used several arbitration: formula, Gai Inst 4,163: actimes by Plauti, but only twice by Ter.; syn.: tio, Dig. 13,4,2; c Zimmern, Rechtsgesch.
testis, speculator, conscius), f. In g e n . : 3 B, 67 and 68. Hence U. T r a n s f .
aequi et justi hic eritis omnes arbitri, A. In Plaut (with ref. to tne distinction
Plaut. Am. proL 16: mi quidem jam arbitri in law lang. between certus and arbitravicini sunt, meae quid fiat domi, Ita per im- rius: judicium est pecuniae certae, arbipluvium introspectant, id. MiL 2, 2, 3: ne trium incertae, Cie. Rose. Com. 4; cf. Zimarbitri dicta nostra arbitrari (i. e. speculari, mern, Rechtsgesch. 3 B, 57) = incertus,
v. arbitror) queant, id. Capt 2,1, 28; so id. uncertain, not sure: hoc certum est, non
ib. 2,1, 34; id. Cas. 1 , 1 , 2 ; I, I, 55; id. MiL arbitrarium. Plaut. Am. 1, 1, 216. Adv.:
4,4,1; id. Mere. 5,4,46; id. Poen. I, I, 50; 3, arbitrario: nunc pol ego perii certo,
3,50; id.Trimi, 2,109: aut desine aut cedo non arbitrario, there's no mistake about it,
quemvis arbitrum, Ter. Ad. I, 2, 43: quis Plaut. Poen. 3, 5, 42 (the only adv. of this
est decisionis arbiter? Cie. FI. 36: ab arbi- word in use). B. Depending on the will,
tris remoto loco, id. Verr. 2, 6, 31: remotis arbitrary (cf. precarius): motus in arteria
arbitris, after the removal of, id. Offi 3, 31, naturalis, non arbitrarius, Geli. 18, IO fin.
112: omnibus arbitris procul amotis, SalL
arbitratio, finis,/ [arbitror], the judgC. 20, I Coite: arbitros eicit, Liv. I, 41: ment, will, = arbitratus, GelL 13, 20, 19 ;
remotis arbitris, id. 2, 4: sine arbitro, id. Imp. Valent ap. Scriptt R. Agr. p. 342
27, 28 : absque arbitris, Vulg. Gen. 39, I I : Goes.
loca abdita et ab arbitris libera, Cie. Att
arbitrator, (~)risim- [id.], in late Lat
15,16 B; Just. 21, 4: secretorum omnium =arbiter, II. B., a master, ruler, lord: JVParbiter, i. e. conscius, Curt. 3,12, 9: proPITER ARBITRATOR, Inscr. Gud. 7 , 6 . H e n c e
cul est, ait, arbiter omnis, . M. 2, 458
a place in the tenth district at Rome is
(cf. id. ib. 4, 63: conscius omnis abest).
called Pentapylon Jovis arbitraris, Pubi.
11
11. E sp. A * judic lang., 1.1., prop., he Victor. Reg. 10.
that is appointed to inquire into a cause
* arbitratis, leis, fi [arbitrator],
(cf. adire hiberna. Tae. . I, 52, and inter- mistress, female ruler, Tert. adv. Mara 2,12
venio) and settle it; hence, an umpire, ar- fin.
biter, a judge, in an actio bonae fidei (i. e.
1. arbitratus, a, um, Part of arbiwho decides acc. to equity, while th e judex
decides acc. to laws), Sen. Ben. 3, 7 (cf. tror.
2. arbitratus, as, TO. [arbitror]. J.
Zimmern, Rechtsgesch. 3 B, 8; 3 B, 42;
3 B. g 60 sq., and the jurists there cited). The judgment (as will, not as opinion; acSo in the fragments of the Twelve Tables}' Mrdtogifce voluntas, not== sententia), freeJVDICI. ARBITROVE. REOVE. DIES. DIFFIS VS. -will, inebriation, pleasure, wish, choice, deESTO., ap. PauL ex Fest. s. v. reus, p. 227 cision (class.; cf Geli. 13, 20,19: hic allegatus et hic arbitratus pro allegatione proque
Mfill.: Prae TOR. ARBITROS, TRES. DATO. ap.
Fest. s. v. vindiciae, p. 376 Mitti., and the arbitratione dicuntur. Qui. ratione servata
ancient judicial formula: p. j. A. V. P. V. D., arbitratu et allegatu meo dicimus, which
i.e. PRAETOREM JVDICEM ARBITRVMVE POSTU- latter expression is most freq. used): viri
LO VTI DET, Val. Proh. p. 1539 P.: ibo ad boni arbitratu resolvetur, Cato, B. R. 149,
arbitrum, Plaut. Bud. 4, 3,101; so id. ib. 4, 2: so id. ib. 145,3: arbitratu domini, id. ib.
3,104: Vicini nostri hic ambigunt de fini- 144,1: nunc quidem meo arbitratu loquar
bus : Me cepere arbitrum, Ter. Heaut 3,1, libere, quae volam et quae lubebit, Plaut.
90 (arbiter dabatur his, qui de finibus re- Trua 2, I, 2: Vapulabis meo arbitratu et
gendis ambigerent, Don.); so, arbiter No- novorum aedilium, id. Trin. 4,2,148; so id.
lanis de finibus a senatu datus, Cie. Off. I, Capt. 3, I, 35; id. Ep. 6, 2, 22; id. Men. 5,
IO, 33.Of the Hebrew judges: subjacebit 5, 46; id. Mil. 4, 6, 6; id. Ps. I, 5, 13: tuus
damno, quantum arbitri iudicaverint, Vulg. arbitratus sit: comburas, si velis, id. As. 4,
Exod. 21, 22.-Hence, t r o p . : Taurus im- I, 21: so id. Rud. 5, 2, 68: JEr. Agedum, exmensus ipse et innumerarum gentium cuteaum pallium. St. Tuo arbitratu, id.
arbiter, that sets boundaries to numerous Aui. 4, 4,20; id. Am. 3,2, 50; id. Most. 3, 2,
tribes, Plin. 5, 27, 27, 97: arbitrum fami- 106; id. Capt. 4, 2, 87; id. Ps. 2, 2, 66; id.
liae herciscundae postulavit, Cie. Caecin. True. 5,19: quas (sententias) exposui arbi7: arbitrum illum adegit (i. e. ad arbitrum tratu meo, Cie. Lael. 1,3: ut id meo arbitraillum egit; cf. adigo), id. Off. 3,16, 66: quis tu facerem, id. Fin. 1,21,72, and id. ib. 4,1,
in hanc rem fuit arbiter? id. Rose. Com. 4, 2; id. Fam. 7 , 1 , 5 : tuo vero id quidem ar12.In the time of Cicero, when, acc. to bitratu, id. Fin. 1,8,28; so id. Brut. II, 42;
the Lex Aebutia, the decisione were given Tae. Or. 42 fin.: suo arbitratu, Plaut. Men.
in definite formulae of the praetor, the I, I, 15: ejus arbitratu fieri, id. Rud. 4, 3,
formai distinction between judex and ar- 96: arbitratu suo, Suet. Tib. 68: Tr. Quoius
biter disappeared, Cie. Mur. 12 fin. B. arbitratu nos vis facere ? Gr. Viduli arbi r a s f. from the sphere of judicial pro- tratu, Plaut. Rud. 4, 3, 63 sq.; 4, 3, 66: seceedings, a judge, an arbitrator, umpire, natus arbitratu, Suet. Tib. 34; so id. Aug.
in gen.: arbiter inter antiquam Academiam 35. I I , Direction, guidance: considerare
et Zenonem. Cie. Leg. I. 20,53: Judicet Do- oportet, cujus arbitratu sit educatus, Cie.
minus, arbiter hujus diei, inter etc., Vulg. Inv. I, 25; so Inscr. Grut. 185, 2.
Jud. II, 27.So of Paris: arbiter formae,
arbitrium ( i n good MSS. and inscrr.
. H. 16,69: pugnae, the judge, umpire of sometimes arbiterium) n- [from arthe contest, , O . C. 3, 20, I I : biter, as adulterium from adulter]. I, I
favor arbiter coronae, which adjudged the gen., a coming near, a being present, presprize of victory, Mart. 7, 72, 10. C.
ence; hence meton, for persons present (only
that rules over, governs, or manages some- in post-Aug. poets): locus ab omni liber arthing, a lord, ruler, master (mostly poet, or bitrio. Sen. Hippol. 602, and id. Here. Oet.
in post-Aug. prose; syn.: rex, dominus): 485: divina rerum cura sine arbitrio est,
TO.,
mum illud verbum consideratissimum no- R. R. I, 7, 7: Aci, the fig-tree, Cie. FL 17,41; (only in Col.). I, Planted with trees: Io.
strae consuetudinis arbitror, quo nos etiam Vulg. Matt. 21,19: arbores Acorum,Coi. II, 2, eue, Col. 3,13, 6.II. Bound or fastened to
tunc utimur, cum ea dicimus jurati, quae 59: arbor Acus (nom.), Vulg. Jud. 9, IO: abie- a tree: vitis, Col. 4,1, 8; id. Arb. 4, 1; 16,
comperta habemus, quae ipsi vidimus, ex tis arbores, fir trees, Liv. 24, 3: arbor pal- 4: positio, id. 4,1, 6: arbusti Aminei urna,
toto testimonio suo sustulit, atque omnia mae, the palm-tree, Suet. Aug. 94: cupressus, id. 12, 41, 2: genus musti, id. 12, 41,1.
se scire dixit, id. Font. 9: mortuum inde the cypress, id. Vesp. 5: arbor sycomorus, a
* arbusto, are, v. a. [id.], to plant with
arbitrari, Llv. 3, 13, 3; 4, 40.B. I. In sycamore,Vulg. Lue. 19,4; so, arbor morus, trees: Transpadana Italia, cornu, populo,
gen., to be of the opinion, to believe, con- ib. ib. 17,6: arbores olivarum, olive trees, ib. quercu arbustat agros, Plin. 17, 23, 35,
sider as, = (most freq. in prose; a Exod. 27, 20. Poet.: Jovis, the oak-tree, S 201.
favorite word with Cie.): Bene facta male . . 1,106: Phoebi, the laurel-tree, id. F.
arbustum, i, n [qs. for arbosetum
locata male facta arbitror, Enn. ap. Cie. Off. 3, 139 (cf. id. ib. 6, 91: Apollinea laurus): from arbos, as virgultum for virgultum,
2,18,62: gratum arbitratur esse id a vobis Palladis, the olive-tree, id. A. A. 2,618: arbor salictum for salicetum, etc.; an inferior
sibi, Plaut. Am. proi 48: nefas esse arbi- Herculea, the poplar, Verg. G. 2,66 (cf: Ar- form is arboretum, q. v.], a place where
trari Gracchos laudare, Cie. Agr. 2, IO: borum genera numinibus suis dicata per- trees are planted (esp. trees, about which
Falsum arbitror radices arborum vetu- petuo servantur, ut Jovi aesculus, Apollini the vine was trained), an orchard, planstate minui, Plin. 16, SI, 66, 130: Justum laurus, Minervae olea, Veneri myrtus, Her- tation, vineyard planted with trees,
autem arbitror suscitare vos, Vulg. 2 Pet. culi populus, Plin. 12,1, 2, 3; Phaedr. 3, (while vinea was one in which the vine lay
I, 13 : scelestissimum te arbitror, Plaut 17) ai. I I , Meton. A. Things made upon the earth, or was supported by poles):
Am. 2,1,2: arbitrari:: me inimicum tuum, ofi wood (et: Mille sunt usus earum (arbo- Jam vinctae vites, jam falcem arbusta reVulg. Job, IS, 2d-; ib. Philipp. 3, 8: si hoc rum), sine quis vita degi non possit. Ar- ponunt, Verg. G. 2,416. I. L i t.: vinea est
minus ac! officium tuum pertinere arbitra- bore sulcamus, maria terrasque admove- prima... septimo silva caedua, octavo arbere, suscipiam partes, quas alienas esse mus; arbore exaediAcamus tecta; arborea bustum, nono glandaria silva, Cato, R. R. I,
arbitrabar, Cie. Verr. 2,4, 37: ut in ceteris et simulacra numinum fuere etc., Plin. 12, 7: In fundo suum quicquid conseri oportet
artibus... similiter arbitror in hac ratione 1, 2, 5). I. A mast, (a) With mali: ad- arbustaque vitem copulari, id. ib. 7,1; Cie.
dicendi etc., id. de Or. 2,1G, 70: id. Quinct. versique infigitur arbore mali, Verg. A. 5, Sen. 15,54; Coi. 5, 6, 37; 5, 7,1; id. Arb. I,
34; id. Vorr. 2,169; id. Clu. 17; id. Cat I, 504.() Without mali, Luc. 9, 332; Sil. 3, 3; 16, 2; Plin. 17, 23, 35, g 207; Pall. Feb.
17; id. Arch. 30; id. Deiot 24; id. Mil. 21: 129; Paui Sent. I. 2, t. 3 . - 2 . The lever or IO, I; Hor. C. 3,1, IO; id. S. 1,7,29 ai.II.
tamen, ut arbitror, auctoritate advocato- bar ofi a press, press-beam, Cato, R. R. 18,4; T r a n e t , for the most part in the plur.
rum adducti in veritate manserunt, id. 18,12; Plin. 18, 31, 74, 317.3, An oar: collect, for arbores, in the poets, on acClu. 63; so id. Sex. Rose. 82; id. Imp. centenaque arbore Auctum Verberat adsur- count of its quantity, firbSrCs : locos, InPomp. 58: id. Clu. 17C: ut ego arbitror, id. gens, Verg. A. IO, 207.4, A ship: Phrix- genio arbusta ubi nata sunt, non obsita,
Sest 16; id. Pis. 68: sicut arbitror, id. Clu. eam petiit Pelias arbor ovem, the ship Argo, Naev. ap. Non. p. 323, 2 (Trag. Rei. p. IO
50: ego quod ad me attinet (itemque arbi- . H. 12, 8 . - 5 . The shaft of a javelin, a Rib.): e terraque exorta repente arbusta
tror ceteros) idcirco taceo, quod, etc., id. ad javelin, Stat. Th. 12, 7 6 9 . - 6. Euphe- salirent, trees springing up suddenly from
Q. Fr. 2 , 1 : arbitratus id bellum celeriter m i s t . : arbor infelix, a gallows, gibbet: the earth, shot forth, Lucr. 1,187: Aorescunt
confici posse, Caes. B. G. 3, 28: Jugurtham caput obnubito, arbori infelici suspendito, tempore certo arbusta, trees blossom at
esse arbitrati cum magno gaudio obvii pro- Cio. Rab. 4 fin.; Liv. I, 26, 7; cf. Plin. 16, the appointed time, id. 5, 671; so id. 1, 361;
cedunt, thinking it to be Jugurtha, Sali. J. 26,45, 108 (Niebuhr, Rom. Gesch. I. 365, 1, 806 ; 1, 808 ; 2,188 ; 2,1016 ; 5, 912 ; 5,
69,1: non satis tuta eadem loca sibi arbi- compares the words of the Fries, law: arn 1378 ; 6,141; Verg. E. 1, 40; 2,13; 4, 2; 6,
tratus, Nep. Alcib. 9,1; so id. Timoth. 3, 3 argen vordern Baum henken; cf. in EngL 64 ; id. G. 3, 328 ; id. Copa, 27 ; id. A. 10,
ai2. To think, suppose, as opp. to know- to hang on the accursed tree).B. The fab- 363; . . 1,286; 2,710 ai.So also perh.
ing: Arbitror: Certum non scimus, Ter. ulous polypus, which was fancied to have in the sing, for a single tree: cum me arEun. I, 2, 30: si hunc noris satis, Non ita arms like the branches of a tree: In Gadi- bustum videre Miconis incidere falce, Verg.
arbitrere, id. And. 5, 4, 12: De. Sanumne tano Oceano arbor in tantum vastis dispan- E. 3, IO.In the Vulg. only in plur., and
credis te esse? Mi. Equidem arbitror, id. sa armis, ut fretum numquam intrasse cre- there for rami, boughs, branches: arbusta
Ad. 4, 7, 30: Quid consilii ceperis, quem datur, Plin. 9, 4,3, 8.
ejus (vitis) cedros Dei, Psa. 79, II: Multinostrum ignorare arbitraris ? Cie. Cat. I, I;
2.
Arbor
infelix,
a town and castle in plicata sunt arbusta ejus, Ezecn. 31, 5; 31,
id. Imp. Pomp. 31: arbitrantur se posse Ui- Rhcetia, now Arbon, Tab. Peut.
7; 31,12.
gere, Vulg. Esth. 16.4; ib. Matt. IO, 34.
arbustus, a, um, adj. [arbos, arbor].
arborarius,
a, um, adj. [arbor] (a
jes=" a. et. form arbitro, are: te si technical form of arboreus), of or pertain- I. Set or planted with trees: ager, * Cie.
arbitrare in dignum, Plaut. Ps. 4, 2,57: Pro- ing to trees, tree: falx, i. e. for pruning Rep. 5, 2: locus, Col 3,13, 6; Plin. IO, 29,
biores credo arbitrabunt, id. Stich. I, 2, 87. trees, Cato, R. R IO, 3; 31,4: varr. R. R. 1, 41, 77.* . Arbusta vitis for arbustiva,
b . Arbitror in pass. signif.: continuo 22, 5: picus, a woodpecker, Plin. 30,16, 53, fastened to or trained upon a tree, Plin. 17,
arbitretur (i. e. eligatur, quaeratur) uxor 47: proventus, SoL 11 and 23.Hence, 23, 36, g 207. * Comp.: arbustiores res,
filio tuo, Plaut Ep. 2, 2, 82: cum ipse prae- arboraria (sc. herba), a e , / , the black- trop., firmer, surer, more settled circumstances (the Agure drawn from vines, which
donum socius arbitraretur, Cie. Verr. 2. 5, ivy, as growing on trees, App. Herb. 98.
are supported on trees more firmly than
41; id. Mur. 16 fin.; id. Att i, I I ; et.
arborator,
oris,
m.
[id.],
a
pruner
ofi
upon frames), Tert adv. Marc. 2, 29.
Zumpt ad Cie. Verr. 1.1.: quaestio in utramque partem a prudentibus viris arbitrata, trees (syn. frondator), Coi II, 1,12; Plin.
arbuteus, a, um, adj. [arbutus], ofi the
i. e. judicata, Geli. I, 13: sumptus funeris 18, 33, 76, 330.
or strawberry-tree: fetus, . . 1,
* arboresco, ere, v. inch. [ id.], to be- arbuto
arbitrantur pro facultatibus defuncti, are
104: crates, Verg. G. 1,166: liber, Stat. Th.
estimated, Dig. II, 7, 12; so ib. 4, 8, 27; 2, come a tree, to grow to be a tree, Plin. 19,4, 1, 584: virgae, Verg. A. 11, 65.
15, 8: ex scriptis eorum, qui veri arbi- 22, 62.
(arbitum, Lucr. 5,941), i,
trantur, , Cael. ap. Prisc.
* arboretum, , [id] i q arbu- . arbutum
[id.], the finiit of Ole arbute or strawberryp.792 P.
stum, but an inferior word, a place grown tree, the wild strawberry. I. LI t: quae
Arbocala, a e , / , a town in Hispania with trees: arboreta ignobilius verbum est, nunc hiberno tempore cernis Arbita puniarbusta celebratius, Quadrig. ap. Geli. 17,2, ceo fieri matura colore, Lucr. 5, 941: gauTarraconensis, Liv. 21, 5, 6.
des atque arbuta vel pira lecta (as the food
I. arbor (arbds, Lucr. i, 774 ; 6,786 25.
arboreus (arboriae, Varr. L. L. 5, of man in the stato of nature; cf. Varr. R.
Lachm.; . M. 2, 212; id. F. I, 153 (but
137
Muli),
a,
um,
adj.
[id.],
o/or
pertainR. 2,1, 4), id. 5, 963; so Verg. G. 1, 148; 2,
Merk. arbor, in both places); Verg. E. 3,
56; id. G. 2, 57; 2, 81; id. A. 3, 27; 6, 206 ing to a tree: frondes arboreae, . . I, 620.II. Meton. . = arbutus, the ar632;
4,637:
radix,
id.
ib.
8,379:
umbra,
id.
bute or strawberry-tree: jubeo frondentia
Rib. a i : acc. arbosem, Paui. ex Fest p. 15
Muli.), oris, / (m., INTER nvos ARBORES, ib. IO, 129: fetus = poma, id. ib. 4,125 ; IO, capris Arbuta sufficere, i. e. frondes arbuti,
Inscr. Lyon, I. 27) [v. arduus]. I. A tree. 665; 13,820; 14,625; 15,97: fetus, Verg. that you give the goats a supply of arbutoA. In gen.: arbores serere, to plant, Cae- G. I, 55; Col. poet. IO, 401: fruges, Cornif. shoots, Verg. G. 3,300; cf. id. E. 3, 82: so id.
ci! Stat. ap. Cie. Tuso. I, 14, 31; Cie. Sen. ap. Serv. ad Verg. G. I, 55: coma, tresses, G. 4, 181.B. A tree, in gen., Rutil. Itin.
17, 59: poul, Verg. G. 2, 278: arbos se sus- locks, i. e. leaves, = frondes, Prop. 3,14, 28: 1,31. (The gram. Phocas considers arbuta
tulit, id. ib. 2, 67: arbores putare, Cato, R. comae, Ov. Am. 2,16, 36: frondes, id. ib. 3, in the signif A. and B. as heterogen. from
R 32,1: arbores frondescere, Enn. ap. Cie. 5,7: folia, Plin. 21,15,51, 87: cornua cer- arbutus; v. Phoc. Ars, p. 1706 P., p. 338
Tusc. I, 28, 69: arboribus frondes redeunt, vorum, branching, Verg. A. 1,190: telum co- Lind.)
Ov. F. 3, 237: arbos silvestris, Verg. E. 3, ruscat, Ingens, arboreum, huge, like a tree,
arbutus, ii / [kindr. with arbor, since
70: ramosa, Lucr. 5 [1096]: umbrosa, Verg. id. ib. 12, 888: Harundini Indicae (est) ar- the arbutus was abundant in Italy], the
G. 2,66; so . P. 4, 5, 41: ingens, Verg. G. borea amplitudo, attains the site of a tree, wild strawberry-tree, Vie arbute, arbutus:
2,81: alta, . . 15,404: summa, Verg. G. Plin. 16, 36, 65, 162.
Arbutus unedo, Linn.; . M. 10,102; et
4, 557; so . . 12, 15: patula, id. ib. I,
arbos,v arbor init.
Verg. G. 2, 69; Col. 7, 9, 6; 8, 10, 4; Plin.
106: fertilis, Verg. G. 4,142: in quibus (ar1. a r b u s c u l a , a e , / dim. [from arbor, 15, 24, 28, g 99; 23, 8, 79, g 151 ai.; its
boribus) non truncus, non rami, non folia as majusculus, minusculus, from major, mi- fruit, like that of the oak, was anciently
sunt. Cie. de Or. 3,46,178: sub ramis arbo- nor]. I. A small tree, shrub. A. L i t , the food of men; cf. arbutum. Under it
ris altae, Lucr. 2, 30, and Verg. . 7,108: ar- Varr. R. R. 3,15; Coi 5,10.7; 6, II, 13; II, the goats were fond of grazing: dulce satis
borum rami, Vulg. Sap. 17,17: arbor nuda 2, 79.B. r a s f, of a tu ft of feathers: umor, depulsis arbutus haedis, etc., Verg.
sine frondibus, . M. 13, 690; Vulg. Mare. arbuscula crinita, i.e. the crown on the head E. 3, 82; so Hor. C. 1,17, 5; and idle men
II, 8: arborum cortices, Vulg. Job, 30, 4: of the peacock, Plin. 11,37,44, 8 121.II, In of reposing: nunc viridi membra sub ararbores ab radicibus subruere, Caes. B. G. 6, mechanics, a movable machine for propel- buto Stratus, Hor. C. 1,1, 21.
27; Plin. 16,31, 56, 130; Vulg. Matt. 3, IO: ling military engines, Gr. , Vitr. arca, a e , / [arceo: arca et arx quasi
quarum (arborum) baca, Cie. 'fuse. 1,14,31 : 10, 20.
res secretae, a quibus omnes arceantur,
jacent sua quaque sub arbore poma, Verg.
2. Arbuscula, ae, fi, the name ofi a Serv. ad Verg. A. I, 262; v. arceo], a placo
E. 7,54; Vulg. Lev. 26,20: fructus arborum, mimic actress in the time ofi Cicero, Cie. Attfor keeping any thing, a chest, box. I. Lit
Quint. 8,5,26; Vulg. Sap. IO, 7.B. Spec, 4,15; Hor. S. 1,10, 77.
A. I g e .: arca vestiaria, Cato, R. R. II,
with gen. of species: alni, the alder-trei,Vaxr. arbustivus, a, um, adj. [arbustum] 3: ex ill& olea arcam esse factam eoque
1. Arcadia,116, =', a mountainous province in the centre of the Peloponnesus, the Greek Switzerland, Plin. 4,6,
10, g 20; Verg. E. 4,58; O v. . 2, 405; 9,192
ai.Hence, derivv. A. Arcadicus, a,
um, adj., = * , Arcadian: asinus,
Plaut. As. 2, 2, 67; Varr. R. R. 2 , 1 , 1 4 : cf.
Plin. 8, 43, 68, g 167: Pers. 3, 9,Arcadicus
juvenis for a simpleton (since the Arcadians, as mostly mountaineers, were considered as a simple, uncultivated people), Juv. 7,
160.B. Arcadius, a, um, adj ,=', Arcadian: Arcadius sus, the Arcadian
boar, * Lucr. 5,25: dea, i. e. Carmenta, who
came from Arcadia to Italy, Ov. F. 1,462:
Virgo, i. e. the nymph Arethusa, id. Am. 3,
6,30: deus, i. e. Pan, Prop. 1,18,20: rupes,
id. 1 , 1 , 1 4 : agri, id. 3,24, 23: sidus, L e. the
Great Bear, Sen. Oedip. 476: virga, the wand
of Mercury (who was born upon the Arcadian mountain Cyllene, and worshipped
there), Stat. Th. 2,70: galerus, the helmet of
Mercury, id. ib. 7, 39.
incommunicable:
ARCANA VRBIS
PRAESIDIA, Inscr. Orell. 2494: audivit arcana verba, quae non licet homini loqui,
Vulg. 2 Cor. 12, 4; and of secret, mysterious usages: sacra, . M. 10, 436: arcana
cum fiunt sacra, Hor. Epod. 5, 52; so Stat.
S. 3, 4, 92; Sil. 2, 427: Claud. Rapt. Pros. 3,
402; and by poet, license transf to the
deity presiding over such mysteries: qui
Cereris sacrum Volgavit arcanae, Hor. C.
3, 2, 27.Hence, subst.: arcanum, I
a secret. A. In gen! arcanis fidissima, . . 7 , 1 9 2 : arcani Fides prodiga,
Hor. C. 1 , 1 8 , 1 6 : si quid umquam arcani
sanctive ad silendum in curia fuerit, Liv.
23,22,9: arcana regum, Curt. 4,6, 5: revelare arcana, Vulg. Prov. II, 13: denudare
arcana amici, ib. EcclL 2 7 , 1 7 . B . Spec.,
a sacred secret, a mystery: fatorum arcana, . M. 2, 6391 so Verg. A. 7,123: Pythagorae arcana, Hor. Epod. 15,21; c f : Jovis arcana, the secret decrees ofi, id. C. I, 28,
9: deorum arcanum proferre, Plin. Pan. 23,
5: arcana quaedam, secret rites (of the diviners), Vulg. Exod. 7, I I : violabunt arcanum meum, my secret place, sanctuary,
Vulg. Ezech. 7, 22 et saep.Adv.: area
no (cf. Charis, pp. 173 and 179 P.), in secret, privately: arcano tibi ego hoc dico,
Plaut. Trin. 2, 4, 117: hunc (librum) lege
arcano convivis tuis, Cie. Att. 16, 3 (cf.
Charis. L e.): arcano cum paucis familiaribus suis colloquitur. Caes. B. C. 1,19.
*Comp.: arcanius juuicare aliquid de aliqua re, Coi. 3, 2 fin. Sup. not used.
et continens ceteros, id. Bep. 6,17: nos flumina arcemus, dirigamus, avertimus, id. N.
D. 2,60,152: hos quidem ut famulos vinclis
prope ac custodia arceamus, shut in, confine, id. Tuso. 2, 21, 48 (cf. Doed. Syn. II.
p.426).B, Trop.: videbam audaciam tam
immanem non posse arceri otii finibus,
Cie. Har. Resp. 3.Also, to keep in order:
arcendae familiae gratia, Paui. ex Fest.s.v.
noverca, p. 175 MQ11.H. To keep or hold
off, to prevent from approaching, to keep at
a distance: arcere prohibere est, Paul, ex
Fest. p. 15 Miill.; constr. absol. aliquem,
with ab, the simple abl., poet, also with
dat. () Absol. aliquem: ille tenet et scit ut
hostium copiae, tu ut aquae pluviae arceantur, Cie. Mur.9,22; so,aquam pluviam, aquas
pluvias arcere. Cie. Top. IO, 43, and Dig. 39,
3: platanus solem arcet, Plin. 12,1,6, g I I :
somnos ducere et arcere, . M. 2, 735: Odi
profanum vulgus et arceo, Hor. C. 3 , 1 , 1 .
With an abstr. object: transitum hostis, to
arrest, hindei', Liv. 26,41.Poet, and in postAug. prose, with inf. as object, to hinder,prevent : quae (dicta) clamor ad aures Arcuit
ire meas, . . 12, 427: plagamque sedere
Cedendo arcebat, id. ib. 3,89; so id. P. 3, 3,
56; Stat. S. 2, I, 34; id. Th. I, 455; Sen.
Hippol. 805; Bii. 13,341 ai.; Tae. A. 3, 72.
And without object: arcuit Omnipotens,
. . 2, 605.() With ab: tu, Juppiter,
hunc a tuis aris ceterisque templis arcebis,
Cie. Cat. 1,13 fin.: homines ab injuria, etc.,
id. Leg. 1,14: haec aetas a libidinibus arcenda est, id. Off. I, 34, 122: homines ab
improbitate, id. Par. 3,2, 23: famulas a limine templi, Ov. F. 6.482: aliquem ab amplexu, id. M. 9, 751: ignavum, fucos, pecus
a praesepibus arcent, Verg. G. 4, 168. ()
With the simple abl. (not with persons):
primordia genitali concilio arceri tempore
Iniquo, Lucr. 1,183: illum ut hostem arcuit
Gallia, Cie. Phil. 5, 13 fin.: te dominus illis
sedibus arcebit, id. ib.2, 40 fin.; so id. Tuso.
I,37,89: Virgineam matronae sacris arcuerant, Liv. IO, 23: aliquem aditu, id. 42, 6; so
Suet. Ner. 46; Lue. IO, 499: aqua atque igni
arcebatur, Tae. A. 3, 23; so id. ib. 3, 60 (cf.
aqua, I. B. 3.) ai.: arceor aris, . M. 6, 209:
patriis penatibus, id. ib. 9,446 ai.: aliquem
funesto veterno, i. e. io protect, guard, Hor.
Ep. I, 8, IO: classes aquilonibus, id. A. P.
64 et saep. () With dat., to keep off something from : oestrum pecori, Verg. G. 3,155
(cf.: Solstitium pecori defendite, id. E. 7,
47: mortem fratri depulit, . H. 14, 130;
and the Gr. 'rival , Horn.
II. 9,435; 9,347; v. also Rud'd. IL p. 150).
arcera, a e, fi [area, Curt.], a covered
carriage for sick persons: quod ex tabulis
vehiculum erat factum ut arca, arcera dictum, Varr. Ii. L. 5, g 140 Muli.; Geli. 20, I,
29; Non. p. 65, 26. So in the laws of the
XII. Tables. Fragm. ap. Geli. 20,1,25; Varr.
ap. Non. 1.1. Acc. to Nonius ib. this word
was found also in Cicero. At a later period
the litter (lectica, sella) came into use, and
hence arcera disappeared from the language.
Arcesilae, ae (Arcesilaus, Geli.
3, 5), m. (acc. Arcesilai, Cie. Ac. 2, 24, 76:
Arcesilan, Mel. 1,18,1),=6 ().
I, Arcesilas (mostly in this form), a Greek
philosopher of Pitane, a pupil of Polemon,
and founder of the Middle Academy, Cie. de
Or. 3,18, 67; id. Ac. 1,12. 45; 2, 24, 76; id.
Fin. 5,31, 94; Sen. Ben.2,'IO; Pera.3,79 (cf
Diog. Laert.4, 28).II. Arcesilaus, a sculptor of the first century B.C., Plin. 35,12, 46,
g 155.III, Arcesilaus, an encaustic painter of Paros, Plin. 35,11,38, g 122.IV. Arcesilas, a painter, son of Tisicrates, Plin. 35,
II, 40, g 146.
m ', son of
Arcesius,
Jupiter, father of Laertes, and grandfather
of Ulysses, . M. 13,144.
arcessito, onis,/ [arcesso], a calling,
summons: dies propriae arcessitionis, i. e.
the day of death, Cypr. de Mortal, extr.
arcessitor,
6ris> m-
[id-]< <e
that
cum ad eum ipsius rogatu arcessituque ve- and teacher ofi Socrates, Cie. Tusc. 5,4,10.nus, Mart. Cap. 6, p. 191: loculus, Mara
nissem, * Cie. N. D. I, 6,16; Amm. 31, IO.
I I , A Icing ofi Macedonia, son ofi Perdiccas,
Vict. p. 2547 P.
arcesso (and accerso), ivi, itum, 3, v. and friend of Euripides, Cie. Tuso. 5,12,34: t archimimus, i, ni., == ,
a. (inf. arcessis and arcessiri, like lacessi- Just. 7, 4; Geli. 15, 20, 9 . . A king of chiefi mimic actor or pantomime, Suet.
ri instead of lacessi, freq. and in the best Cappadocia, in the time of Tiberius, and Vesp. 19; so Inscr. Orell. 2625.Hence,
class, writers, though the MSS. and editt author of a work, epi , Plin. 37, 3, fem. ARCHIMIMA, ae, chief mimic actress.
vary very much; cf Struve, p. 198.The II. 8 46; et Tae. A. 2,42; Suet. Tib. 37 fin. Inscr. Orell. 4760.
form accerso, used freq. by Sali, has been I V . A general of Mithridates, Geli. 15,1,
t archipirata, ae, m., =,
unjustly repudiated; cf. Doed. Syn. III. 4 sq.V. His son, the rival of King Ptol- a leader of pirates, Cie. Off. 2,11, 40; so id.
p. 281 sq.; Kritz ad Sail. C. 40. 6, and the emy Autetes of Egypt, slain by Gabinius, Verr. 2,5,25; 2, 5, 29; Liv. 37,11.
grammarians cited by both; Dietsch, Sail. Cie. Rab. Post. 8.
t archipresbyter, eri, m., = (II. p. 145; Rib. proi in Verg. p. 388) [caut archeota, ae, m., = T)p, a
sae from accedo; cf. incesso from ince- keeper of the archives, a recorder, Dig. 50, , the chief of the presbyteri,
arch-priest, Hier. Ep. 4 ad Rustic.
do; ar = ad]. I, L i t., to cause any one to 4,18,810.
come, to call, send for, invite, summon, fetch t archetypus, a, um, adj., = archi-sacerdos, otis, m. [vox hybri(while accio designates merely the calling, o?, that was first made, original (very da], chief priest, Ven. Carm. 3,13,1.
without indicating the coming of the per- rare): archetypos servare Cleanthas, i. e.
archisynagogus, i, m., = son called, Doed. Syn. III. p. 283). A, In the original statues ofi Cleanthes, Juv. 2, 7., the priest that was chief ruler ofi
gen.: aliquem ad aliquem, Plaut. Cas. 3, So Martial calls the original MSS. of his the synagogue, Vulg. Marc. 5, 22; ib. Luc.
2,1: Blepharonem arcessat, qui nobiscum epigrams, archetypae nugae, 7, II, and in 13,14; ib. Act 18, 8 a i ; Lampr. Alex. Sev.
prandeat, id. Am. 3, 2, 70: quaeso, homi- jest, friends that cost nothing, archetypi
nem ut jubeas arcessi, id. Capt. 5,1, 29; so amici, 12, 69.Hence, subst.: archety- 28 fin.; Cod. Th. 16,8,13 ai.
architecta, a e , / , v. architectus, I. B.
id. Bacch. 2, 3,120; 4, 6, 26; id. True. I, 2, p u m , ii ., an original, Varr. R R. 3, 5, 8;
architecto^ . architectus, II.
28; so, arcessitur^, id. Cas. 3, 2, 23; 3, 4, so Plin. Ep. 5, IO; Macr. S. 7,14,
t architectonice, e s , / , = II: arcessitum, id. Rud. 4,4,12: jussit me
archezostis, is> the bryony, also (so. ), the art of building, archiad se accersier, Ter. Eun. 3, 3, 4 Bentl.,
where Fleck, reads arcessier: obstetricem called ampeloleuce: Bryonia alba, Linn.; tecture, Quint. 2,21,8.
t architectonicus, a, um, adj., =
arcesse, id. Ad. 3,2,56; so id ib. 5,7,6; and Plin. 23,1,16, 21.
Archias, ae, m., == /. I. Aulus , relating to architecture: raid. Eun. 3, 5, 44 ai.: cum ab aratro arcessebantur, qui consules flerent, Cie. Rose. Licinius, a Greek poet ofi Antiochia, who be-tiones, Vitr. 9,4.
Am. 18: sacra ab exteris nationibus asci- came distinguished by Cicero's defence of
a r c h i t e c t o ^ atus, Sri, v. dep. [archita atque arcessita, id. Verr. 2, 4, 51 fin.; him ; v. Cie. Or. pro Archia. I I , A cabi- tectus]. I, Lit., to build, construct, make
so id. ib. 5,18: ejus librum arcessivi, id. net-maker; hence, Archiacus, a, um: (rare): situm loci cujusdam ad suum arbiAtt. 16, II: ex continenti alios (fabros) ac- lecti, a couch made by Archias, and from trium fabricari et arehitectari, Auet. ad
cersi jubet, Caes. B. G. 5, II Dinter : Ga- the context, a plain couch, Hor. Ep. 1, 5,1. Her. 3,19, 32: Olympium, Vitr. 7, praei. 17:
binium accersit, Sali. C. 40, 6; so id. ib.
T a r c h i a t r i a , ae,/., = APXIATPIA, the cardines, id.9, 4.II, Trop., to devise, in52, 24: 60,4: cunctos senatorii ordinis ac- rank of chief physician, Cod. Th. 13,3,8.
vent, procure: voluptates, Cie. Fin. 2, 16,
cersiri jubet, id. J. 62, 4; eo id. ib. 113, 4:
t archlatrus (-os), i, m -, = ; 62 (et id. ib. I, IO, 32: Epicurus architectus
Agrippam ad se arcessi jussit, Nep. Att. in the time of the emperors, the chief phy- beatae vitae).
21, 4: Pisonem arcessi jubet, Tae. H. 1,14 sician, who was at the same time physician jgQf" Pass.: Aedes Martis architectata ab
ai.: placere patrem arcessiri, Liv. 3, 45: in ordinary to the emperor, Cod. Th. 12,13; Hermodoro Salaminio, ,
aliquem ab Epidauro Romam arcessen- Inscr. Orell. 3994 ; 4017; 4226 ai.
Nep. ap. Prisc. p. 792 P.
dum, id. IO, 47 : Ityn huc arcessite, Ov.
architectura, a e , / [id.], the art ofi
t
archihuculus
(-bucol-),
M. 6, 652; so id. ib. 15, 640; Hor. S. 2,
building, architecture, = . I,
-,
a
chief
priest
of
Bacchus,
3, 261: sin melius quid (se. vini) habes,
L i t . * Cio. Off. 1,42,151; Vitr. I, I; 1,3.
arcesse, order it, let it be brought, id. Ep. Inscr. Orell. 2335; 2351; 2352.
11. Trop., of historical representation:
t
archidiacdnus,
*,m.,
=
70;
Tert.
ApoL
25;
Inscr.
Orell.
14,51: aliquem capitis, id. Deiot II: pecuinventor veritatis et quasi architectus beaniae captae, SalL J. 32, I: intestatis, Tae. 2320 sq. aL
tae vitae Epicurus, Cie. Fin. I, IO, 32 (et id.
archigeron,
ontis,
m.,
=
,
A. 2,50: tumultus hostilis, id. ib. 4,29: veib. 2,16,52: architectari voluptates): princhief
ofi
the
old
men,
a
title
under
the
emneni crimine, Suet. Tib. 53; also absol.: arceps atque architectus sceleris, id. Clu. 22:
cessiri statim ac mori jussus est, id. Claud. perors, Cod. Th. 14,27,1.
t archigubernus, i, ro., = - Stoici architecti paene verborum, id. Brut.
37. r o p.: inscitiae, Nigid. ap Geli 19,14.
31,118.Hence, architecta, a e, fi, a feII. Transi, to mental objects, to bring, , chief pilot or helmsman, Dig. 36,1, male architect: natura architecta vis, Plin.
fetch, seek, or derive a subject, thought, qual-46; Inscr. Orell. 3634.
IO, 71,91,8 196.II, Form architecto!!. A.
ity, etc.: a capite quod velimus, Cie. de Or.
Archilochus, i, ro., = , a A master-builder, architect, eta: nam sibi
2, 27,117; so id. Top. 9: translationes ora- Greek poet ofi Paros, who, acc. to Cie. Tusc. laudavisse hasce ait architectonem, Nescio
tioni splendoris aliquid arcessunt, id. de Or. 1,1,3, lived in the age of Romulus; but, acc. quem, esse aedificatas has sane bene, Plaut.
3,38,156: ex medio res arcessere, Hor. Ep. to Nep. ap. Geli 17, 21, 8, was a contempo- Most. 3,2, 73; Sen. Ep. 90; Sol. 32 fin.B.
2,1,168: longe arcessere fabulas coepi, to rary of Tullus Hostilius; he was the origina- r o p., a master in cunning, a crafty man:
fetch from far, Petr. 37.Hence, arcessitus tor of iambic verse, and the author of very me quoque dolis jam superat architecto(in opp. to that which comes of itself, and bitter satires, Hor. Ep. 1,19.23 sq.: id. A. nem, Plaut. Poen. 5, 2,150.
is therefore natural), far-fetched, fiorced, un-p. 79; cf. Quint io, i, 60.Hence, Archinatural (syn. durus): cavendum est, ne ar- lochius, a, um, adj., Archilochian: mei Arelutis, Idis,/, the name of Venus
cessitum dictum putetur, that an expression trum, Diom. p. 609 sq. P.; Serv. Centim. among the Assyrians, aca to Macr. S. 1,21.
may not appear forced, far-fetched, Cie. de p. 1819 sq. P.; also an appel. for severe, bitarchitriclinus, i, m - t v o x hybrida;
Or. 2,63, 256: frigidi et arcessiti joci, Suet. ter, acrimonias: edicta, Cie. Att. 2, 21.
triclinium],
= tricliniarcha, one that preClaud. 21: in Lysia nihil est inane, nihil
t archimagirus, i, m., = - sides at trie table, the master of a feast,
arcessitum, Quint. IO, 1,78; et. id. 2,4, 3; 9,
Vulg. Joan. 2, 8; 2, 9 bis.
, a chief cook, Juv. 9,109.
3,74; 12, IO, 40 ai
t archium or archivum, i, ., =
t archimandrita, ae, m., = t arceuthinus, a, um, adj., = - , a chief or principal of monks, an , the archives (post-class.), Dig. 48,
Otvot, of the juniper-tree: ligna, Vulg. Par. abbot, Sid. Ep. 8,14.
19, 9, 8 6; Mel. 3, 8 fin.: antiquissimarum
2>2'8 ,
~
18 {gen. Archimedi, Cie. gentium archiva, Tert. Apol. 19; so id. adv.
Archimedes,
Archaeopolis, ,/,^, Rep. 1,14, 21; 1,14, 22; et Schneid. Gr. II. Marc. 4,7.
a town in Lydia, Plin. 5,29,31, 117.
t archon, 6ntis, m., = (a ruler),
163 sq.; Rudd. I. p. 58, n. 71; Neue, Formenl.
t archangelus, i, m., = ?, L p. 333; acc. Archimeden, Cie. Verr. 4, 58, the highest magistrate at Athens after the
an archangel (eccl. Lat.), Vulg. I These. 4, 131; Liv. 25,31,9: Archimedem, Cie. Tuso. abrogation of royal authority, an archon,
15; ib. Judas, 9; Hier. Ruf I, 6; Tert. adv. 5,23, 64; Neue, Forment. I. p. 309 sq.), m., * Cia Fat. 9,19; cf. Veil. 1, 2 and 8.
VaL 19.
= ', a celebrated mathematician Archytas, ae, m. (nom. ArchytS, Sid.
t arche, es, fi, = (beginning). J. of Syracuse, who, with his burning-glasses,Carm. 2, 176), '= ' , a Pythagorean
One ofi the AOons ofi Valentinus, Tert. adv.set fire to the ships ofi the Roman besiegers philosopher ofi Tarentum, and friend of
Tai. 35.II. Arche, one of the four muses;ofi his native city, Liv. 24, 34; Cie. Tuso. I, Plato, Cie. Tusa 4,36,78; 5,23, 64; id. Sen.
a daughter of the younger Jupiter, Cie. . D.25,63; id. Fin. 5,19,50; his monument, be- 12, 41; Varr. R. R. I, I, 8; Vitr. 7, praef. 14
3,21,54.
fore unknown, was discovered by Cicero, and 9; Hor. C. I, 28,2; Coi. 1,1,7; Geli. IO,
Archelaus, h m., ='. L A id. Tusc. 5,23. Hence, A r c h i m e d e m 12.
or ins, a, um, adj., Archimedian: maarcifinalis, o, or arcifimus, a,
philosopher ofMiletus,pupil ofi Anaxagoras,
nubibus arqui, Lucr. 6, 526 Lachm.: arcus ipse ex nubibus efficitur quodam modo
coloratis, Cie. N. D. 3, 20, 51: ceu nubibus
arcus Mille jacit varios adverso sole colores, Verg. A. 5, 88 Rib.; so . . 6,63; II,
632; 14. 838: pluvius describitur arcus,
Hor. A. P. 18 ; Liv. 30, 2; 41, 2 1 ; Plin.
18, 35, 80, 353 ; Sen. Q. N. I, 6 and 6 :
arcum meum ponam in nubibus, Vulg.
Gen. 9, 13 sqq. (in Vulg. Apoc. 4, 3; IO,
I, iris, q. v.) ai. C. A bow or arch in
building, vault, arch, triumphal arch,
etc.: efficiens humilem lapidum compagibus arcum, . M. 3, 30; 3,160; Juv. 3, I I ;
Suet. Ner. 25: marmoreus arcus, id. Claud.
I; so id. ib. l l j i d . Dom. 13; cf. Plin. Pan. 59,
2 Schwarz. I I , T r a n e t A. Poet, or in
post-Aug. prose, any thing arched or curved
like a bow; of the breaking of waves: niger arcus aquarum, . . II, 568. Of
the windings of a serpent: immensos saltu
sinuatur in arcus, . M. 3, 42.Of a curve
in flight: dea se paribus per caelum sustulit
alis Ingentemque fuga secuit sub nubibus
arcum, Verg. A. 6, 658.Of the curving or
bendings of a bay: sinus curvos falcatus in
arcus, . M. 11,229 (cf: inque sinus scindit sese unda reductos, Verg. A. I, 161).
Of a harbor: Portus ab Euroo fluctu curvatus in arcum, Verg. A. 3,533.Of boughs
of trees, Verg. G. 2, 26 et saep. Of the
back of a chair, Tae. A. 15, 57. B. The
mathematical arc, Sen. Q. N. 1, 1 0 ; CoL
5, 2,9.Hence, of the five parallel circles
of the globe which bound the zones (or
perhaps rather, the zones themselves): via
quinque per arcus, . M. 2,129.
1. ardea, a e , / [kindred with the Gr.
and pultas] cf. the Sanscr. rud=sonare], a heron (in Pliny usu. ardeola, q. v.),
Verg. G. 1,364.
2. Ardea, a e , / [v. arduus],=,
the capital of the Rutuli, six leagues south
ofi Rome; acc. to the myth, it was burned
by iEneas, and from its ashes the heron
(ardea) was produced, . M. 14,673; Verg
A. 7, 411; cf. Serv. ad h. L; Mann. Ital. L
617; Mull. Roms Camp. 2,296-312.Hence,
D e r i v., A. Ardeae, atis, adj. (old nom.
Ardeatis, like Arpinatis, Cato ap. Prisc.
p. 629 P.), of or belonging to Ardea, Ardean: in agro Ardeat!, Cie. . D. 3.18, 47:
Ardeae templum, Plin. 35, IO, 37, 115.
Hence, in the plur.: Ardeates, ium, m.,
the inhabitants of Ardea, Liv. 5, 44; 4, 7
B. Ardeatinus, a, um, adj. (rare for
Ardeae), Ardean: praedium, Nep. Att. 14,
3 (Halm, Arretinum), absol., in Ardeatino
(se. agro), Sen. Ep. 105.
Ardeatis, is, adj., . Ardea
ardelio, onis, m. [ardeo], prop, a zealous
person; hence, in a bad sens e, a busybody, a
meddler, == , Phaedr. 2, 5, I
sq.; cf. the epigrams of Mart. 2, 7; 4, 79.
ardens, entis, P. a., from ardeo.
ardenter, adv., v. ardeo fin.
ardeo, rei, reum, 2, v.n. (perf. subj. . M O V ERINT, Inscr. Fratr. Arval., of the time of
the emperor Alexander Severus, in Inscr.
OrelL 961) [cf. Sanscr. ghar = to shine.
Sonne foli. by Curt.], to take fire, to kindle;
hence, J, L i t , to be on fire, to burn, blaze
(syn.: ardesco, exardeo, flagro, incendor,
uror): Nam multis succensa locis ardent
sola terrae, for the soil is on fire in different
places, Lucr. 2, 592: tecta ardentia, id. 3,
1064: Ultimus ardebit, quem etc., i. e. His
home will burn last, whom etc., Juv. 3,201:
ardente domo, Tae. . 15, 50 fin.: radii ardentes,Lucr. 6.618: circumstant cum ardentibus taedis, Enn. ap. Cie. Ac. 2,28,89 (Trag.
v. 51 VahL): caput arsisse Servio Tullio
dormienti, Cie. Div. I, 53,121: vis ardens
fulminis, Lucr. 6, 145: Praeneste ardentes
lapides caelo decidisse, Liv. 22, I: rogum
parari Vidit et arsuros supremis ignibus
artus, . M. 2, 620 ; 2, 245; 14, 747: arsuras comae, Verg. A. II, 77 : videbat quod
rubus arderet, Vulg. Exod. 3, 2; ib. Deut. 5,
23; ib. Joan. 15, 6. I I , Trop. A. Of the
eyes, to flash, glow, sparkle, shine (syn.: fulgeo, inardesco, mico): ardent oculi, Plaut
Capt. 3,4,62; Cie. Verr. 2,4,66; 2, 6,62; cf.:
oculi ejus (erant) ut lampas ardens, Vulg.
Dan. IO, 6. B. P o e t , transf. to color,
to sparkle, glisten, glitter, dazzle : Tyrio
ardebat murice laena, Verg. . 4,262: campi armis sublimibus ardent, id. ib. II, 602.
C. In gen., of any passionate emo-
tion or excitement, to bum, glow, be in- fire, to kindle, to be inflamed (mostly poet,
flamed, usu. with abl. (dolore, ira, studio, or in post-Aug. prose; not in Cie.; while
invidia, etc.), but often without an abl.; to exardesco is very freq.), lit. and trop. I,
be strongly affected, esp. with love; to L i t . : ut omnia motu Percalefacta vides
be inflamed, burn, glow, to blaze, be on ardescere, Lucr. 6,178: ardescunt caelestia
fire, be consumed, etc. (syn.: ardesco, ex- templa, id. 6, 670: ne longus ardesceret
ardeo, furo), () With abl.: quippe paten- axis, . M. I, 255; Plin. 37, 3,12, 51.
tia cum totiens ardentia morbis Lumi- I I . Trop., to gleam, glitter. A. Of rays
na versarent oculorum, expertia somno, of light: fulmineis ardescunt ignibus unthey rolled around the open eyeballs glowing dae, . . II, 523. B. Cf the gleaming
with heat, Lucr. 6,1180: In fluvios partim of a sword: pugionem in mucronem a l e gelidos ardentia morbo Membra dabant, scere j ussit, Tae. A. 15, 54.C. Most freq.
their limbs burning with the heat of fever, of the passions, to be inflamed, become more
id. 6,1172: ardere flagitio, Plaut. Cas. 6, 3, intense, increase in violence: ardescere dira
Ii amore, Ter. Eun. 1.1, 27; Cie. Verr. 2, cuppedine, Lucr. 4,1090; so id. 5, 897: in
2, 47: iracundia, Ter. Ad. 3, 2, 12: cura, iras, . M. 5,41 (cf Verg. A. 7,445: exarsit
Varr. R. R. 3 , 1 7 , 9 : dolore et ira, Cie. Att. in Iras, and Luc. 3,134: accensus in iram):
2, 1 9 : cupiditate, id. Pis. 24: studio et in nuptias incestas, Tae. A. II, 25: ardescit
amore, id. ad Q. Fr. I, 2: desiderio, id. Mil. tuendo, Verg. A. I, 713 : stimulo ardescit,
15; id. Tuso. 4,17, 37: podagrae doloribus, Plin. 8, 45, 70, 181: quibus haec rabies
to be tormented with, id. Fin. 5,31, 94: fu- auctoribus arsit, Lue. 5, 359. So, absol.:
rore, Liv. 2, 29 fin. et saep.: cum arderet fremitus ardescit equorum, Verg. A. II, 607:
Syria bello, Cie. Att. 5, 6; id. Fam. 4, I; ardescente pugna, Tae. H. 5, 18 : in labiis
Liv. 28, 24 fin. ai. () Without an abl.: ejus ignis ardescit, * Vulg. Prov. 16,27.
ipse ardere videris, Cie. de Or. 2, 45, 188
* ardifetus, a, um, adj. [ardeo-fetus],
(incensus esse, B. and E.); cf. Quint. II, 3, pregnant with flame; poet, of a torch: lam145: omnium animi ad ulciscendum arde- pas, Varr. ap. Non. p. 243,25; cf. id. ib. p. 312,6.
bant, were fired, eager, Caes. B. G. 6, 34:
ardor, oris, m. (ardeo ], a flame, fire,
Ardet, . . 6, 609: ultro implacabilis ardet, verg. . 12, 3: ardet in arma, id. ib. heat, burning heat, lit. and trop. I, L i t.:
12,71: so, in caedem, Tae. H. 1,43.Poet, solis ardor, Lucr. 2, 212: exortus est sol
with infi. as object (cf. infra), to desire ar- cum ardore,Vulg. Jac. I, I I : ignium, Lucr.
dently to do a thing : ruere ardet utroque, 5, 687: ignis, Vulg. 2 Pet. 3 , 1 2 : flamma. . 5,166: Ardet abire fuga dulcisque rum, Lucr. 5, 1093: flammai, id. 5, 1099
relinquere terras, Yerg. A. 4, 281; II, 895; ai.: visas ab occidente feces ardoremque
VaL FI. 6, 45. Esp., to burn with love caeli, Cie. Cat. 3, 8: ardor caelestis, qui ae(syn. uror): ex aequo captis ardebant men- ther vel caelum nominatur, id. N. D. 2,15,
tibus ambo, . M. 4,62: deus arsit in ilia, 41: ardore deflagrare, id. Ac. 2, 37,119: arid. ib. 8,50 (cf: laborantes in uno Penelo- dores corporum in morbis, Plin. 14,16,18,
pen vitreamque Circen, Hor. C. 1,17, 19): g 9 9 : Visitabo vos in egestate et ardore,
arsit Virgine rapta, Hor. C. 2, 4, 7; cf. id. with burning fever, Vulg. Lev. 26,16 ai.
ib. 3 , 9 , 6 ; and with acc. of the object loved I I . Trop. A. Of the flashing fire of the
(as supra, in constr. with the inf,!): formo- eyes, brightness, brilliancy: fervescit et ex
sum pastor Corydon ardebat Alexin, Cory- oculis micat acribus ardor, and fire gleams
don had a burning passion for, etc., Verg. forth from the keen eyes, Lucr. 3, 289: ille
E. 2,1: comptos arsit adulteri Crines, Hor. imperatorius ardor oculorum, Cie. Balb.
C. 4,9,13: delphini pueros miris et huma- 21, and id. N. D. 2, 42,107.Of the externis modis arserunt, Geli. 6 , 8 ; cf. Arusian. nal appearance in gen.: in te ardor voltuum
Mess. p. 209 Lind.
*Pass. arsus, roast- atque motuum. Cie. Div. I, 37, 8 0 : oris,
ed, Plin, Val 2, 9 . a r d e n s , antis, P. a., animation, Veil 2,35.B. Of the passions
prop, on fire, burning; hence, glowing, or feelings, heat, ardor, glow, impatience,
fiery, ardent, hot, etc., lit. and trop. A. eagerness, ardent desire: Sive voluptas est
L i t . : sol ardentissimus, Tubero ap. Geli. 6, sive est contrarius ardor, i. e. dolor, some
4 , 3 : ardentissimum tempus, Plin. 2,47,47, tormenting pain, Lucr. 3,251: cupiditatum
123: Austri ardentes, id. 12,19,42, g 93: ardore restincto, Cie. Fin. 1,13,43: ardor
quinta (zona) est ardentior illis, hotter, . ; mentis ad gloriam, id. Cael. 31: quem ardo. I, 46: ardens Africa, Lue. 9, 729. B. rem studii censetis fuisse in Archimede,qui
Trop. I. Of the eyes: oculi, glowing, I etc., id. Fin. 5,19,50: ardor animi non semper
Verg. G. 4, 45L 2. Of color: ardeutissi-' adest, isque cum consedit, id. Brut. 24, 93:
mus color, Plin. 21, 4, IO, g 16: apes ar- vultus ardore animi micans, Liv. 6,13: ardentes auro, glowing, glittering as with \ dorem compescere, Tae. Agr. 8; Liv. 8,16.
gold, Verg. G. 4, 99; so id. A. 10, 2 6 2 . - 3 . T r a n s f . from the combatants to the
Of wounds, burning, smarting : ardenti weapons: tantus fuit ardor armorum, Liv.
morsu premere dolorem, with burning bite, 22,5: Ardorem cupiens dissimulare meum,
Lucr. 3, 663. 4. Cf wine, strong, fiery: glowing love, Tib. 4,12,6; so . M. 7, 76.
ardentis Falerni Pocula, Hor. C. 2, II, 19; With obj. gen.: at te eiusdem virginis arcf Mart. 9,7, 4 5 . 5 . Cf passion or strong dor Perdiderat, . . 9,101; 9,140; Hor.
feeling, burning, glowing, eager, impatient, Epod. II, 27 ai.And meton., the object of
ardent: avaritia ardens, Cie. Fin. 3, II, ardent affectum, love, flame: tu primus et
36: mortem ardentiore studio petere, id. ultimus illi Ardor eris, . M. 14, 683.
A r d u e n n a , ae ( A r d e n n a , en. Fort.
ib. 2, 19, 6 1 : ardentes in eum litteras ad
me misit, id. Att. 14, IO fin.: ardentissimus Carm. 7,4),/. [. arduus; cf. Welsh ardh, to
dux, Flor. 4, 2, 42; I, 8, 2: ardentissimus raise up], the forest-covered mountains in
amor, Vulg. 3 Reg. II, 2: studia, . M. I, , Gaui, now Ardennes, Caes. B. G. 5, 3; 6, 29
199: Nonne cor nostrum ardens erat in I Herz.; Tae. A. 3,42; cf. Mann. Gall. p. 203.
nobis, Vulg. Lue. 24, 32; furor, ib. Isa. 30,
* arduitas, atis,/. [arduus], steepness:
27: miserere ardentis (se. amore), . M. montium arduitas, Varr. R. R. 2,10, 3.
14, 691.Poet, with gen.: ardens caedis,
ardus, a, um, adj., v. aridus.
Stat. Th. 1,662.In Cie. freq. of passionate,
a, um> dj. [akin to ,
arduus,
excited discourse: nec umquam is qui au = to water, to cherish; & = to
diret, incenderetur, nisi ardens ad eum
make grow; = growing; alo, altus,
perveniret oratio, Cie. Or. 38,132: verbum,
q. v.; 1. ad-oleo, ad-olesco; related to arbor,
id. ib. 8, 27 (cf id. Brut. 24 fin.): nisi ipse
arbutus as , Germ, roth, Engl, red,
(orator) inflammatus ad eam (mentem) et
is related to ruber; Ardea was perh. so
ardens accesserit, id. de Or. 2,45,190: oracalled from its lofty situation; cf. Ardutor gravis, acer, ardens, id. Or. 28, 99 ai.
enna], high, elevated, lofty, steep (syn.: alAdv. ardenter, only trop., in a burning,
tus, celsus, sublimis). I, Lit.: Pergama arfiery, eager, passionate manner, ardently,
dua, Enn. ap. Macr. S. 6, 2: aether, . M.
eagerly, passionately : ardenter aliquid cu1,151: sidera, id. ib. 1.730: cedrus, id. Am.
pere, Cie. Tusa 4,17, 39; Plin. Ep. 2,7,6. |
1,14,12: cervix equi, Hor. S. I, 2, 89: et
Comp.: ardentius sitire, to have a more
campo sese arduus infert (Turnus), Verg. A.
burning thirst, Cie. Tusc. 5, 6,16: ardenti9, 53.Also in prose In Geli.: supercilia,
us diligere, Plin. Ep. 7, 20, 7, id. Pan. 85, j
i. e. proudly elevated, Geli. 4 , 1 . 1 : confrago7: ardentius amare, Suet. Calig. 25.Sup.: 1
sus atque arduus clivis, steep, Varr. R. R. I,
ardentissime diligere, Plin. Ep. 6, 4, 3;
18, 4: ascensus, Cie. Verr. 2, 4, 23: arduus
Suet. Dom. 22.
ac difficilis ascensus, Liv. 25, 13: ardua
et aspera et confragosa via, id. 44. 3: via
ardeola, a e, fi dim. [ardea], a little her- alta atque ardua, Enn. ap. Cie. Tusc. 1,16,
on, Plin. IO, 60,79, g 164; II, 37,52, 140.
37: mons, . M. I, 316: Tmolus, id. ib. II,
ardesco, arsi, 3, v. inch, [ardeo], to take 150 aiHence, subst.: arduum, i, ., a
156
the Athenians, held its sessions: Areopagitae ab Areopago: is locus est Athenis, Varr.
L.L.7, 819 Muli.; Cie. Div. 1,25,54; id. Offi
I, 22, 75; Sen. Tranq. 3 fin.; Vulg. Act. 17,
19 sqq. (in Cie. Att. I, 14 used as a Greek
word; in Tae. A. 2, 55, called Areum judicium; and in Juv. 9,101, Curia Martis; et
. M. 6, 70).
t t arepennis, is, m. [Gallic; in mod.
Fr. arpent = an acre]; syn. with semijugerum, a half acre of ground, CoL 5, I, 6:
arepennis, Isid. Orig. 15,15, p. 485 Lind.
Ares, is, m.,="Apris, the war-god Mars
(in Plaut. jocosely made to correspond with
bellator, warrior): si tu ad legionem bellator clues, at ego in culina Ares, Plaut. True.
2,7, 54. (For the A, which is always short
in Lat., et Lucii. ap. Scaur. Orth. p. 2255
P., and Mart. 9,12, with reference to Horn.
II. 5, 31.)
a r e s c o , 5re, v. . inch, [areo], to become
dry.
I. L i t: dum mea (vestimenta) arescunt, Plaut. Rud. 2, 7,17: fluvius arescat,
Vulg. Job, 14, I I : arescat aqua de mari,
ib. Isa. 19, 5 : arescente unda. Tae. A. 13,
57: quasi faenum, ita arescet, Vulg. Isa. 51,
12. Of tears: cito arescit lacrima, praesertim in alienis malis, Cie. Part. Or. 17;
so id. Inv. I, 56 fin. I I . T r o p . , to languish. A. Of plants, to dry up, wither:
nullo modo facilius arbitror posse herbas
arescere et interfici, to dry up, Cie. Oecon,
ap. Non. p. 450,1; so Plin. 8, 38, 57, 137:
truncus (arboris), Tae. A. 13,58: vitis, Vulg.
Ezech. 17,9; 1 7 , 1 : palmes, ib. Joan 15,6:
manus (branch),
Job, 15, 32. B. Of
persons (eccL Lat.), to pine away in sickness : (filius meus) stridet dentibus et arescit, Vulg. Mare. 9,17.So, to sinlc, be overcome, with fear: arescentibus hominibus
prae timore, Luc. 21,26.
er or broker: . Fulcinius, qui Romae argentariam non ignobilem fecit, Cie. Caecin.
4: argentaria dissoluta, after the dissolutum, closing up, of the bank, id. ib. 4: exercere, Dig.
13, 4: administrare, ib. 2,13,
.3. (3 fodina; e f : aeraria, harenaria,
ferraria, etc.) A silver-mine, Liv. 34, 21;
Tae. . 6, 19 (conj. of Weissenb.).* C.
argentarium, , ., a place for keeping
silver, a cupboard or safe for plate, Dig. 34,
2,19, 8.
Doed. Syn. III. p. 193; prop, white metal; gilla et luto fictus, * Cie. Pis. 25: glandes
cf. Sanscr. argunas = bright; ragatam = ferventes ex argilla fusili, * Caes. B. G. 5,
silver; hence], silver, whose mineralogical 53 (e , Paraphr.): idodescription is found in Plin. 33,6, 31,195. neus arti Cuilibet, argilla quidvis imitabiI. A. E i t: argenti metalla, Plin. 33, 6,33, tur uda, *Hor. Ep. 2, 2, 8: Tenuis ubi ar 101: argenti aerisque metalla, Vulg. Exod. gilla et dumosis calculus arvis, * Vere. G.
35, 24: argenti vena, Plin. 33, 6,31, g 95: ar- 2,180.
genti fodina, v. argenti-fodina; argenti sco* argillaceus, a, um, adj. [argilla],
ria, id. 3, 6,5, g 105: spuma argenti, id. 33,6, clayey, ofi clay, argillaceous: terra, Plin. 17,
35, g 106: argenti duae differentiae (sunt), 7,4, g 43.
id. 33, IO, 44, g 127: argentum .candidum,
argillosus,^ um,a#. [infidi of clay,
rufum, nigrum, id. ib.: argentum infectum,
2. Argentarius mons. I. A prom- unwrought
abounding in clay: terra, Varr. R R. 1,9,2;
silver, Liv. 26, 47 ; Dig. 34, 2,
ontory on the coast of Etruria, now Monte
so Plin. 12, 14, 30, g 31, and Vulg. 3 Reg.
19: argenti montes, Plaut. MiL 4, 2,73: arArgenta.ro, Rutil. Itin. I. pp. 315-324. f i .
gentum purum, Foedus ap. Geli. 6, 5: ar- 7,46; ib. 2 Par. 4,17: collis, Col. Arb. 17.
The part of Mons Orospeda, in which the
Arginusae or Arginusae, amni,
gento circumcludere cornua, Caes. B. G. 6,
Uestis took its rise, so called from its silver28: Concisum argentum in titulos facies- /,=' or', three Small
mines, Avien. Or. Marit. 291.
que minutas, Juv. 14, 291: quod usquam islands in the JEgean Sea, near Lesbos:
argentatus, a, um, adj. [argentum J est Auri atque argenti, id. 8, 123: argen- classem ab Arginusis removere, Cie. Off. I,
(cf. aeratus and auratus, and Prisc. p. 828 P.). tum et aurum, Tae. G. 5; id. A. 2, 60, id. H. 24,84 B. and .: Arginussae ab Aege IUI.
I. Plated or ornamented with silver (cf. ar- 4,53: Vulg. Gen. 24, 35: aurum argentum- M. passuum distant, Plin. 5, 31, 39, g 140
gentum, I. A.): sandalia, Albin. 2, 65: sella, que, Tae. H. 2,82: aurum et argentum,Vulg. Jan. And in sing.: circa Arginussam,
Lampr. Elag, 4 fin.: milites, whose shields Gen. 13, 2 . B . M e t o n . I. Wrought sil- Plin. 8, 58, 83, g 225.
were covered or plated with silver, Liv. 9, ver, things made of silver ; silver-plate, silArgiphontes, is, .<=(
40. I I , Furnished with money (ci. argen- ver-work: tu argentum eluito, Plaut. Ps. 1, (Horn. II. 2,103), the Argus-slayer, an epitum, I. B. 2.): semper tu ad me cum argen- 2,29: nec domus argento fulget auroque re- thet of Mercury, who slew the nundredtata accedito querimonia, come always with nidet, Lucr. 2, 27; so, ridet argento domus, eyed Argus, Am. 6, p. 209; cf. Macr. S, 1,
silvered complaints, i. e. bring money with ! Hor. C. 4, II, 6: argenti quod erat solis fulyour complaints, Plaut. Ps. 1, 3, 78.
gebat in armis, Juv. II, 109: argentumque
Argithea, a e, fi, a town in Athamania,
argenteus (argentatas, Fronto expositum in aedibus, Cie. Verr. 2, 4 , 1 5 : now
Knisovo, Liv. 38,1.
de Or. I), a, um, adj. dim. [argenteus], of navis plena argenti facti atque signati, fidi
argitis, idis,/ { = white], a kind
of wrought and stamped silver, id. ib. 2, 5,
silver : sicilicula, Plaut. RucL 4, 4, 125.
ofi vine vrith white clusters of grapes, CoL 3,
1 . argenteus, a, nm, adj. [argentum]. 25; so Liv. 34, 25 and 26: argentum caela- 2,21 and 27; cf Isid. Orig. 17,5,23.
I, Of or from silver, made of silver (cf. ar- tum, Cie. Verr. 4,23, 52; id. Tusc. 5, 21, 61:
Argivus, v. Argos, II. .
gentum, . .): polubrum, Liv. And. ap. apponitur cena in argento puro et antiquo,
Plin.
Ep.
3,1,
9
:
argentum
et
marmor
veArgo, u s , / (gen. ArgQs, Prop. 3,22,19;
Non. p. 544, 23: aquila, Cio. Cat. I, 9, 24:
brattea, Plin. 37, 7, 31, g 105: phalerae, id. tus aeraque et artis Suspice, Hor. Ep. I, 6, acc. Argo, Varr. ap. Charis, p. 94 P.; Ar8, 5, 5, 12: vasa, flor. 8.2,7, 73; so Vulg. 17; so id. ib. 1,16, 76; 2, 2, 181; id. S. I, 4, gon, Prop I, 20, 17 Mfill.; dat and abl
Gen. 24,53; ib. 2 Tim. 2, 20; Tae. G. 5: Tri- 28: argenti vascula puri, Juv. 9, 141; IO, proh. not used), = ', the name of the
ton, Suet. Claud. 21 fin.: dei, Vulg. Dan. 5, 19: vasa omnia ex argento, Vulg. Num. 7, ship in which the Greek heroes, under the
4: leones, ib. I Par. 28, 17: simulacra, ib. 85; ib. Act. 17, 29: leve argentum, Juv. 14, guidance of Jason, sailed to Colchis inquest
Apoc. 9, 20: nummus, Plin. 33, 3,13, 47; 62: argentum paternum, id. 6, 355: argen- of the golden fleece, Enn. ap. Auet. ad Her.
so Vulg. I Reg. 2, 36: denarius, Plin. 19, 3, tum vetus, id. I, 76: argentum mittere, id. 2, 22 (Trag. v. 284 Vahl.); Verg. E. 4. 34 ai.
15, 38; also absol. argenteus, Tae. G. 5; so 12, 43: Empturus pueros, argentum, mur- Later placed by Minerva as a constellation
Vulg. Gen. 20, 16; ib. Matt. 26,15 ai. I I . rina, villas, id. 7,133 et saep. 2 . Silver as in heaven (cf. Hyg. Fab. 14), Cie. Arat. 126;
e t a p h. A. -Adorned with silver, = ar- weighed out for money, or money coined also id. N. D. 2,44,114, Col. 11, 2, 66: decigentatus: scaena, Cie. Mur. 19 fin.: acies, from silver, silver, silver money; and, as mo Cal. Octobr. Argo navis occidit: temLiv. IO, 39 (cf. a little before: per picta at- the most current coin, for money in gen.: pestatem significat, interdum pluviam, id.
que aurata scuta ; and . argentatus, I.). appendit pecuniam, quadringentos eicies II, 2, 24. Acc. to the first signif., Argfr
B, Of a white, silver color, silvery: niveis argenti, Vulg. Gen. 23, 16 : Ratio quidem US, a, um, adj.,=*, pertaining to the
argentea pennis Ales, Ov. M. 2, 536: color, hercle adparet; argentum , Plaut. Argo, and in gen. to the Argonauts, Prop.
id. ib. IO, 213; so, fons, id. ib. 3,407: undae, Trin. 2,4,15 sq. (quoted by Cia, Pia 25fin): 4,22,13; Hor. Epod. 16,67; VaL FL 5,436;
Plin. 4, 8,15, 31: lilia, Prop. 5,4, 25: an- expetere, id. Cist. 4, 2,73: adnumerare, Ter. 6,116; 7, 573 ; 8, 294.
ser, Verg. A. 8, 655: crinis, Plin. 2, 25, 22, Ad. 3, 3,16; eo id. Heaut. 4, 4,15; id. Ad.
Argolicus, a, um, adj., v. Argos, .
90 ai.O. Of the silver age: subiit argen- 3, 3, 56; 4,4, 20; 5, 9, 20 ai.: argenti sitis C. 2.
tea proles, Auro deterior, fulvo pretiosior famesque, Hor. Ep. I, 18, 23; id. S. I, I, 86:
Argolis, idis,/, v. Argos, II. C. I.
aere, . M. I, 114.HI. In comic style, quis audet Argento praeferre caput, Juv.
12,
4
9
:
tenue
argentum
venaeque
secunArgonautae,
arum, m.,=
of or /rom money (cf. argentum, L B. 2.):
salus, a silver salutation, Plaut. Ps. 1,1, 44 dae, id. 9, 3 1 : hic modium argenti, id. 3, (the sailors of the Argo), the Argonauts, Val.
sq.: amica tua facta est argentea, is turned 220: venter Argenti gravis capax, id. II, FI. I, 353 ; Hyg. Fab. 14; Plin. 36, 15, 23,
into money, i. e. has been sold, id. ib. 1, 3, 4 1 : Argentum et aurum non est mihi, 99: vehiculum Argonautarum, Cia N. D.
Vulg. Act 3, 6 ; 20, 35 et saep. H. Ar- % 35, 89: navis, id. de Or. I, 38,174: prin113.
gentum vivum, quicksilver, Plin. 33, 6, 32, ceps, i. e. Jason, id. Tusa 4, 32, 69 ai.
a
um
a
2. Argenteus, > adj , Standing 1100; Vitr. 7 , 8 , 1 sqq.; so, argentum liqui- ! Martial,
in his Epigr. 3, 67, De pigris nauepithet of a river in Gallia Narbonensis, dum, Isid. Orig. 16,19, 2.
tis, plays upon the word, deriving it from
now Argents: flumen Argenteum, Lepidus
t i . argestes, is, ro., = , acc. , lazy, instead of ', making Arap. Cie. Fam. IO, 34, I: amnis Argenteus,
gonautae = pigri nautae.Hence, Argo
to
Vitr. 1,6, the west-southwest wind; acc. to
Plin. 3, 4, 6, g 35; with a lete du pont and
nauticus, a, um, adj., relating to the ArPlin.
2,47,46,
120,
the
west-northwest
wind.
castle: Pons Argenteus, Lepidus ap. Cia
gonauts, Argonautae. Argonautica,
Fam. IO, 34, B.
2. Argestes, is, ro., = '?, sonorum, n., the title of poem by Valerius
A r g e n t a , a e , / , a place in upper Italy, ofi Astraeus and Aurora, Serv. ad Verg. . Flaccus, which has for its subject the Ar1,136.
between Milan and Bergamo, Itin. Hieros.
gonautae expedition; cf. Bahr, Lit Gesch.
p. 100; Teuffel, Rom. Lit. g 312.
* Argentiexterebrdnides, ae, m.f Argeus, a, um, v. Argos, II. B.
a word formed by Plautus in jest, as the
Argi, orum, v. Argos init.
Argos, ft (only nom. and aoc.), more
name of one who is skilled in extorting
Argia, ae, fi, = . I. Daughter
money [argentum - exterebro], a sponger. of Adrastus, and wife of Polynices, Stat. Th. freq. in the plur. Argi, Orum, m. (Varr. L.
L. 9, 89 Miill.: Graecanice hoc Argos, cum
Plaut. Pers. 4, 6,21 (cf. id. Capt. 2,2, 35).
2, 266; 12,113.. Wife of Inachus and Latine Argei; cfProb.p. 1447 P.; Phocae Ars,
argenti - fodina (also written sepa- mother of Io, Hyg. Fab 145.
i p. 1707 P.),=". I. A. Argos, the capirately, argenti fodina), ae, fi [argenArgiletum, i, [Argiletum sunt qui; tal of Argolis, in the Peloponnesus, sacred to
tum ], a silver-mine, Varr. L. L. 8, 62; scripserunt ab Argoia, seu quod is huc ve- i Juno, also called Argos Hippium and Argos
Vitr. 7, 7 ai.: Odor ex argenti fodinis ini- norit ibique sit sepultus: alii ab argilla,! Dipsium or Inachium, Plin. 4 , 5 , 9 ; 7, 56,57,
micus omnibus animalibus, sed maxume quod ibi id genus terrae, Varr. L. L. 5, g 157 ! cf. Mann. Gr. p. 641 sq.: quaerit Argos Amy.
canibus, Plin. 33, 6, 31, g 98; Varr. R. R I, Muli.: sane Argiletum quasi Argiletum monen, . M. 2,240; so id. ib.6,414; Hor.
2,22.
multi volunt a pingui terra, Serv. ad Verg. C. 1 , 7 , 9 : securum per Argos, . H. 14,34;
Argenteus, i, ro. [id.], the god of sil- A. 8, 345; cf. Spald. ad Quint. 1,6,31], apart so Luc. 10, 60: patriis ab Argis Pellor, .
ver money, Aug. Civ. Dei, 4, 21; cf. Aescula- of Bome, in the Vicus Tuscus, between the . 14,476; 15,164; Verg. . 7, 286; Hor. S.
Circus Maximus and Mons Aventinus, where 2,3,132; id. Ep. 2, 2,128; id. A. P. 118; Liv.
nus.
and booksellers traded, Cie. 34,25 et saep.The acc. Argos, occurring
Argentatus, i, / , the name of a handicraftsmen
Att 12. 32; Verg. A. 8, 345. Also, acc. to in the histt., is best considered as plur.,
city, now Strasburg in Alsace, Amm. 15, the first explanation of the word, separated since the sing, seems rather to belong to
11; cf. Mann. Gall 270.Hence, Arg*en- (pertmesin): Argique letum, Mart. 2,17,3; the poets and geographers (e. g. Plin. above
toratensis, e, adj., of or pertaining to 1,118, 9.Hence, Argiletanus, a, um, cited); cf. Daehne and Bremi ad Nep. Them.
Argentoratus: campi, Aur. Vict. Ep. 42: adj., of or belonging to the place Argiletum: 8 , 1 . B . Poet., Argos is sometimes put for
pugna, Amm. 17,1.
aedificium, standing upon the Argiletum, the whole ofi Greece, Luc. 10,60.Hence, H.
* argentosus, a, um, adj. [argentum], Cie. Att. 1,14 fin.: tabernae, Mart 1 , 4 (cf. D e r i v v . , the adjj., A. I. Argivus, a,
um (i. e. ArgiFus from ArgeiFos, like Achiabounding in silver: aurum, Plin. 33, 5, 29, Hor. Ep. 1.20,1).
vus from ?), of Argos, Argive, Plaut
g 93.
t argilla, ae, / , = <? (?,
1,1, 53: Argivus orator. Cie. Brut. 13,
argentum, [apicis, , Dor. white), white clay, potter's earth, argil; cf. Am.
50: augur, i. e. Amphiaraus, Hor. C. 3,16,12
?, white, like Tarentum, from apar, Col. 3 , 1 1 , 9 ; Pall. 1, 34,3: homulus ex ar158
Argus,
i) m-i "?.
I . The hun-
made of Corinthian brass (which was similar in lustre to silver; cf. Plin. 34, 2, 3):
CRATERA, Inscr. (A.D. 149) Orell. 1541.
t argyrodamas, antis, m., == ApyVpo, a silver-colored stone, similar to the
diamond, Plin. 37,10, 54, 144.
t argyros, i> / , a plant, otherwise
called mercurialis, App. Herb. 82.
arhythmus or arhythmatus, a,
TO.,
Aristoxenus, i, m.,='Ap^T0fcvo*, a
philosopher and musician, pupil of Aristotle, Cio. Tuso. I, IO, 2 0 ; id. de Or. 3, 33,
132 ai.
tarithmetica, ae> aud -e, es,/, =
162
14, 36.
t armamaxa,
ae, / , = , a
covered Persian chariot, especially for women and children, Curt. 3, 3.
armamenta, orum, n. [arma, III.], implements or utensils for any purpose.
I,
In g e n . : armamenta vinearum, props,
Plin. 17,21,35, 152: armamenta ad inclusos cantus, reeds, pipes, id. 16,36, 66, 170:
Excussis inde tunicis iterum iisdem armamentis nudata conciditur medulla, i.e. with
moriar and pestle = pila lignea, which he
had used just before, id. 18,11, 29, 112.
I I . E s p . , the tackle of a ship (sails, ropes,
cables, etc.): armamentum stridor, Pac. ap.
Serv. ad Verg. A. 1, 87: Ac. Salvast navis:
ne time. Cita. Quid alia armamenta? Ac.
Salva et sana sunt, Plaut. Mere. 1,2, 62; I,
2,80: omnia caute armamenta locans, * Cie.
Arat 197: hic tormenta, armamenta, arma,
omnis apparatus belli est, Liv. 26, 43: armamenta navis profecerunt, *Vulg. Act.
27, 19: aptarique suis pinum jubet armamentis, . M. II, 456; Coi. 4, 3, I; Suet.
Aug. 17. Sometimes the sails are excepted: cum omnis Gallicis navibus spes
in velis armamentisque consisteret, Caes.
B. G. 3,14; Liv. 36, 44; Sen. Ben. 6,15.
armamentarium, n. [armamenta], an arsenal, armory: ex aedibus sacris
armamentariisque publicis arma populo
Bomano dantur, Cie. Rab. Perd. 7 : qui
(Philo) Atheniensibus armamentarium fecit, id. de Or. 1,14, 62; Plin. 7, 37, 38, 125;
Vulg. 3 Reg. 14, 28; ib. 2 Par. II, 12; Liv.
26, 43; 29, 35 ; 31, 23; 42, 12; Inscr. OrelL
975 a i . C o m i c a l l y : quidquid habent
telorum armamentaria caeli, the arsenals
of heaven, Juv. 13,83.
armariolum, i, n. dim. [armarium],
a little chest or casket (ante- and post-class.):
armariola Graeca, Plaut. True. 1,1, 35.A
small cabinet, a bookcase, Sid. Ep. 8, 16;
Hier. ad Matth. 3,21.
armarium, i i , n [arma], closet, chest,
or safe, for food,clothing, money, etc.: armarium promptuarium, Cato, R. B. 11, 3: reclusit armarium, Plaut Capt. 4, 4, 10; id.
Men. 3, 3, 8; id. Ep. 2, 3, 3: cum esset in
aedibus armarium, in quo sciret esse nummorum aliquantum et auri, Cie. Clu. 64; so
id. Cael. 21, 62; id. Verr. 2, 4 , 1 2 : repositus
in arcis armariisque, Plin. 29, 5, 32, 101;
Dig. 33, IO, 3: armarium muricibus praefixum, the box, set with sharp spikes, in
which Regulus was put to death, Geli. 6, 4
fin.
1. armatas,a>
2. armatus, C s ,
m-
armillum, i, [ace to Paul, ex Fest., 16: armata dolis mens, SiL 1 , 1 8 3 ; cf. id.
armentorum, Varr. R. R. 2, 5, 7: greges from armus; v. infra], a vessel fin wine II, 6; 15,682.2. To excite, stir up, rouse,
armentorum reliquique pecoris, Cie. PhiL (ante- and post-class.): armillum, quod est provoke ; constr. with adversus, ad or in :
3,12 fin.; so Vulg. Deut 28, 4: ut accensis urceoli genus vinarii, Varr. ap. Non. p. 547, (Hannibal) regem armavit et exercuit adcornibus armenta concitentur, Liv. 22,17: 15: armillum vas vinarium in sacris dic- versus Romanos, Nep. Hann. IO, I: aliquem
amenta bucera, . M. 6, 395. In the tum, quod armo, id est humero deportetur, ad omnia armare, Cie. Fam. 6, 7: Claudii
sing.: armentum aegrotat in agris, Hor. Paui. ex Fest. p. 2 Muli.Hence the prov- sententia consules armabat in tribunos,
Ep. I, 8, 6: pasci Armentum regale vides, erb, ad armillum revertere, or redire, or Liv. 4, 6; so id. 3, 57: Quid vos in fata pa. M. 2, 842; 8, 882; II, 348: armentum simply, ad armillum, to retum to one's old rentis Armat? . M. 7, 347: mixtus dolor
agens, Liv. I, 7 : ad armentum cucurrit, habits, to begin one's old tricks again, Lucii, et pudor armat in hostes, Verg. A. IO, 398:
Vulg. Gen. 18, 7; ib. Exod. 29,1; ib. Ezech. ap. Non. p. 74,13: at illa ad armillum re- in exitium rei publicae, Flor. 3,12,13; 4,2,
43, 19 et saep. I I . T r a n s i . A. Of vertit et ad familiares feminarum artes ac- I.II, To furnish with something needful,
horses or other large animals : bellum cenditur, App. M. 9, p. 280,22.With a more esp. with the munitions of war, to fit out,
haec armenta minantur, Verg. A. 3, 540. pointed reference, Appuleius, speaking of equip: ea, quae sunt usui ad armandas naIn sing.: sortiri armento subolem, Verg. Cupid, changes armillum in the proverb ves, ex Hispania adportari jubet,Caes. B.G.
G. 3, 71; Ov. F. 2, 277; Coi. 7, I, 2 ; Plin. into armile = armamentarium,an armory 5 , 1 : muri propugnaculis armabantur, Liv.
8, 42,66, 165; II, 49, HO, 263: hos (cer- M. 6, p. 132,15.
30, 9: Claudius triremes quadriremesque
betrayed her country (the island Siphnos), to smell of spices: aromatizans odorem
and was changed into a jackdaw, . M. 7, dedi, Vulg. Eccli. 24, 20.
465.
ArOneus, a, um, adj., of or pertaining
Arniensis, e, v. Arnus.
to the high-priest Aaron, Paul. Nol. 22, 27.
ar nion, i i = , v. arnoglossa.
tt aros, i, / , also aron or arum, i, ,
Arnobius,
' > m. I , An African = apov, wake - robin: Arum dracunculus
Church father in the time of Diocletian, c. Linn.: quod aron vocant, Plin. 19, 5, 30.
A.D. 295. His work, Adversus Gentes, is g 96; and id. 24,16, 91, g 142.
Arpi,orum,TIL, a city in Apulia, earlier
distinguished by strength and purity of
diction; et Teuffel, Rom. Lit g 639,2.II. called Argyripa (q. v.), now Arpa, Plin. 3.
Arnobius (junior), ii, m., a theological 11, 16, g 104; et Mann. Ital. II. 82 sq.
author, e. A.D. 460, who wrote a Commen- Hence, . D e r i v . : A. Arpinus, a,
tary on the Psalms; cf. Teuffel, Rom. Lit. um, adj., of or from Arpi: Dasius Altinius
Arpinus, Liv. 24, 45; Arpini, orum, m.,
g 462,1.
t arnoglossa, a e , / , = , the inhabitants of Arpi, id. 24,47.B. A r *
a plant, sheep's-tongue or plantain: Plan- panus, a, um, adj., pertaining to Arpi,
tago major, Linn.; App. Herb. 1 (also called Front Coi.; Arpani, orum, m., the inhabarnion; Isid., Orig. 17, 9, 50, calls it amo- itants ofiAtpi, Pl in. 3, II, 16, g 103.
glossos).
Arnus, i, Vi., = ", a river of Etru- Arpinum, i,n., a town in Latium, the
ria, now the Arno, Plin. 3, 5, 8, g 60: Tae. birthplace of Cicero and Marius, now ArA. 1, 79 ai.; cf. Mann. Ital. I. 328 Hence, pano, Cie. Att. 2, 8; cf. Mann. Ital. I. 676.
Arniensis, e, adj., cf or pertaining to Hence, II. D e r i .: A. Arpinas, atis
the Arnus: tribus, situated on the Arnus, (nom. Arpinatis^ Cato ap. Prisc. p. 629 P.;
acc. to Liv. 6, 5, settled A.U.C. 396, most cf. Ardeatis), adj., of or pertaining to Arpidistant from Rome, as Saburana was the num : fundus, Cie. Agr. 3, 2, 8: aquae, id.
nearest: a Saburana usque ad Arniensem, Att. 1,16: iter, id. ib. 16,13. Subst.: Ar.
pinates. ium> m the inhabitants of ArCie. Agr. 2, 29.
a r o , &vi, atum, 1, v. a. [cf. = to pinum, Cie. Off. 1,7,21; so id. Att. 4,7; 15,
15; so also Inscr. Orell. 571 (cf. Cie. Fam. 13,
plough, to till; 'dporpov = aratrum; ', = arvum, = Welsh ar; 11); Plin. 3, 6, 9, g 63: Arpinas (per anto= arator; armentum; Goth, aijan = to nomasian!) for Cicero, Symm. Carm. Ep. 1,
plough; . . Germ, aran = to ear], to 1; and for Marius, the countryman of Cicplough, to till, I, A. Lit. a. Absol.: ara- ero (et Arpinum), Sid. Carm. 9, 259. B.
re mavelim quam sic amare, Plaut. Merc. Arpinus, a, um, adj., of Alpinum ; char2, 3, 21: in fundo Fodere aut arare, Ter. tae, i. e. Cicero's, Mart IO, 19.
Heaut. 1,1,17: si quidem L. Quinctio CinArpinus, a, um, adj. I . Of or from
r
tt armon armos = armoracia in cinnato aranti nuntiatum est etc., Cie. Sen.
the language of Pontus, Plin. 19,6, 26, 82. 16, 66: bene et tempestive arare, Cato, R. Arpi, . Arpi. 2* Of Arpinum, . Arpit armoracia, ae, f (armoracia, R. 61,1; Plin. 18,19,49, g 174: bos est enec- num, II. B.
Coi. 6,17,8; Pali 4,9,5; ii, 11,4: armo- tus arando, Hor. Ep. I, 7, 87: die septimo arquatus, a, um, adj. [arquus = arcus
raciam, ii, n., Coi 12, 9 fin.),= - cessabis arare et metere, Vulg. Exod. 34, = rainbow; . arcus init.]: morbus, the
uia, horseradish: Cochlearia armoracia, 21; ib. Luo. 17,7; ib. I Cor. 9, IO.b. With jaundice (a disease in which the skin
Llnn.; CoL 9, 4, 5; 20,4,12; cf Dioscor. 2, acc.: arare terram, Varr. R. R. 1,2,16; Ov. turns to the yellow color of the rainbow),
F. 1,703; et CoL 2,4; PalL 2,3.2: ager non Cels. 3, 24.Hence, subst.: arquatus, i.
138.
semel aratus, sed novatus et iteratus, Cie. m.,one that has the jaundice, Non. p. 425,3:
Armoricae (later form Aremori- de Or. 2,30,131: cum terra araretur et sul- Lurida praeterea fiunt, quaecumque tuenc a e , Aus. Ep. 9,35; id. Prof. IO, 15), arum,
cus altius esset Impressus, id. Div. 2,23,50: tur Arquati, Lucr. 4,332 sq.; Varr. ap. Non.
fi, = 'Jar, Celt and old Lat., =
vallem arari, Vulg. Deut 21, 4: campum p. 35,16; CoL 7,5, 18; and Plin. 20, II, 44,
at, on, and mor, Celt., =mare], some of the
arare, Ov. Tr. 3, 328: olivetum, Coi 5, 9: g 115.
northern provinces of Gaul, Bretagne, with
Capuam, Verg. G. 2, 244 : Campaniam,
Arquitenens, entis, adj., . Arcitea part ofi Normandy, Caes. B. G. 5, 53; 7,
Prop. 4, 4, 5 et saep.B. I. Of a nens.
75; Hirt. 8, 31; cf Mann. GalL 160.
ship, to plough: aequor. Ov. Tr. I, 2,76; so
Armosata (Arsamosata, Tae. . id. Am. 2, IO, 33 Heine.; Verg. A. 2, 780; i ara uites = sagittarii, bowmen, arch15, IO ; Plin. I I.), ae, fi, =* 3,495: aquas, Ov. Tr. 3,12, 36 (et: sulcare ers, Paul ex Fest. p. 20 MOIL [arquus = arPoly b., * Ptol., a fortress in aquas, id. M. 4, 707). 2 Of age, to draw cus].
arquus, us, m., v. arcus.
Armenia, Plin. 6,9, IO, g 26.
furrows over the body, i. e. to wrinkle : jam
arca, arrabo, arralis, v. arrha, ar
armus, i,
p [; v. arma venient rugae, quae tibi corpus arent, Ov.
imi.], pr., a joining together; the shoulder A. A. 2, 118. 3.
mal. part.: fundum rhabo, arrhalis.
where it is fitted to the shoulder-blade, the alienum, Plaut As. 5, 2, 24; so id. True. 1,
arrectarius (adr-)' a, um, adj. [arfore quarter (opp. suffrago), and, with few 2,48 a i . 4 . **v.: arare litus, for to be- rectus], in an erect position, erect, perpenexceptions, oithe shoulder of an animal, while
stow useless labor: non profecturis litora dicular; hence, arrectaria, the upright posts
umerus designates that of men I. Lit.: so- bobus aras, . . 5,116; so id. Tr. 5,4,48; of a wall (opp. transversarii, cross-beams),
lus homo bipes: uni iuguli, umeri; ceteris et Juv. 7, 49. I I . In a more extended only Vitr. 2, 8, and 7, 3.
armi, Pl in. II, 43,98, 243: digiti (Hippome- sense. A. To cultivate land, and absol. to
arrectus (adr-)) P a., from arrigo.
ne in leonem mutati) curvantur in ungues: pursue agriculture, to live by husbandry
t arrenicum (arrh-, arsen-); i, ,
Ex umeris armi fiunt, Ov M. IO, 700.So, (et agricola and arator): quae homines
elephantis, Plin. II, 40,95, 233: leonis, id. arant, navigant, aedificant virtuti omnia = (uppeviKov), arsenic, orpiment.
II, 39,94, g 229: pantherae, Id. 8,17,23, 62 parent, i. e. in agricultura, navigatione, vitia cum charta et arrhenico sanant, Plin.
et saep. s leporis, Hor S. 2, 4, 44; 2, 8, 89: etc., omnia ex virtute animi pendent, Sali 28,15, 60, g 214; 34,18,56, g 178 (Vitr. 7,7,
equi, id. ib. I, 6,106: arietis, Vulg. Num. 6, C. 2,7 Coite arat Falerni mille fundi ju- 7 fin. uses for it auripigmentum).
ar-rOpO (better, adr-), repsi, reptum,
19; ib. Exod. 29, 27,Of men latos huic gera, Hor. Epod. 4 , 1 3 : cives Romani, qui
hasta per armos Acta, Verg. A. II, 644; arant in Sicilia, Cie. Verr. 2, 3, 5 . B . To 3, v.n., to creep or move slowly to or toward
Paui ex Fest s. v. armita, p. 4 Mull.And gain by agriculture, to acquire by tillage : something, to steal softly to, lit and trop.;
of the arms of men, Luc. 9, 83L IL In decem medimna ex jugero arare, Cie. Verr. constr. with ad; post-Aug. with dat.
a more extended sense, the whole sideof an 2, 3, 47 (where, Zumpt, from conjecture, Ii i tu mus aut lacerta ad columbaria, Varr.
animal: spumantis equi fodere calcaribus has received exarare into the text; so B. R. R. 3, 7, 3; so Plin. 35, IO, 36, g 98: rubetae adrepentes foribus, id. II, 18, 19, g 62;
armos, Verg. A. 6,881; et Hor. S. I, 6,106.
and K.).
Val Max. 6 , 8 f i n . . T r o p . : sensim atArmuzia regio, a region in Caramat aroma, atis, n. (dat. and abl. plur. que moderate ad amicitiam adrepserat,
nia, Plin. 6,23,27, g 107.
aromatibus, also aromatis, App. Flor. 4,19; * Cie. Verr. 2,3, 68: leniter in spem AdreI Arna, ae, fi, a town in Umbria, a v.
Neue, Forment. I. p. 291), = , a pe officiosus, * Hor. S. 2, 5, 48: qui animis
mile east of Perusia, now Civitella cPArno spice; in sing., Dig. 39, 4,16, g 7; Prud. muliercularum adrepit, Tae. A. 3, 50: ocSiL 8, 458; Inscr. OrelL 91; cf Mann. I tai. . 8, 72; id. Apoth. 826; in plur., spices cultis libellis saevitiae principis adrepit,
1.483.Hence, Arnates, um, m., the in(so only in Vulg.), Col. 12, 20,2; Vulg. Gen. ib. 1,74.
habitants of Arna, Plin. 3, 14, 19, g 113; 37, 25; lb. Exod. 25, 6; ib. Marc. 16, 1; ib.
arrepticius (adr-) or -tuis (adr-),
Joan. 19, 40 et saepe.
Inscr. Orell 90 and 5005.
a, um, adj. [arreptus], seized in mind, in 2. a m a , aO, fi, a lamb, Paul, ex Fest
arOmatariUS, , m - [aroma], a dealer spired (in eccl Lat.). I. In bon. part.: ut
p. 17 Muli. (. aries init.).
sis dux in domo Domini super omnem viin spices, Inscr. OrelL 114 and 4064.
t arnacis, idis, fi., = , a gart aromaticus, a, um, adj., = - rum arreptitium et prophetantem, Vulg.
Jer. 29, 26.II. In mal. part., raving, dement fin maidens, a coat of sheepskin, Varr.I , composed ofi spice, aromatic, fragrant,
lirious, Aug. Civ. Dei, 2, 4 ai.
ap. Non. p. 543, L
Spart Had. 19; Sedul. 5,324.
Arnates, um, v. Arna.
(arrepto, ii1*6, a false read, in Plin. 35,
t aromatites, ae, m.,= .
I. Arne, es, fi, = "apvn. I. A town I. A precious stone of the smell and color of IO, 36, 109, instead of obreptantibus, .
in Boeotia, Stat. Th. 7,331.II. A town in myrrh, a kind of amber, Plin. 37, 10, 54, Sillig ad h. L)
Thessaly, a colony of Boeotia, now Mata- g 145. I I . Aromatites vinum, aromatic
arreptus (adr-), a, um, P. a., from
ranga, Plin. 4, 7,14, 28.
wine, Plin 14,13,15, g 92; 14,16,19, g 107. arripio.
8. Arne, es,/, = "a, a woman who
* aromatizo, are, v. n., = , Arretium* ii v. Arctium
16I
\ arrha, ae, / . , and arrhabo (also tae, are in commotion, are roused, Sali. H. puli arripuit populumque tributim, Sat 2,
without aspiration arra and arrabo), I, 19, p. 220 Geri.: adrecta omni civitate, I, 69: luxuriam et Nomentanum arripe
onis, m. (the latter form ante - class.; cf. excited with wonder, Tae. . 3, II.Esp. mecum, id. 2,3, 224.
* a r r i s i o (adr-), onis, fi. [arrideo], a
Geli. IT, 2, 21; in Cie. the word is never freq. arrigere aliquem or animos, to incite,
used), = [from the Heb. "23? rouse the mind or courage to something, to smiling upon with approbation: alicujus
from
to give security], the money direct to something (sometimes with ad ali- adrisio, Auet. ad Her. 1, 6,10.
quam rem): vetus certamen animos ad* a r r i s o r ( a d r - ) , eris, m. [id.], one
given to ratify a contract, earnest-money, rexit, Sali. C. 39,3 Kritz: sic animis eorum who smiles on another, a flatterer, fawner:
adrectis,
id.
J.
68,4;
86,
I
ai.;
Liv.
45,
30:
stultorum divitum arrosor, et (quod sequipurchase - money, a pledge, an earnest (arrha is a part of the purchase-money, while arrexere animos Itali, Verg. A. 12, 251: his tur) adrisor, et, quod duobus his adjunctum
pignus is a pledge to be restored when the animum arrecti dictis, id. ib. I, 579: arrec- est, derisor, Sen. Ep. 27.
ti ad bellandum animi sunt, Liv. 8,37 (cf.
a r - r o d o ( a d r - , Kayser, Jan), rosi, rocontract, for security of which it is given,
erigo).Hence, arrectas (adr-), a, um, sum, 3, v. a., to gnaw or nibble at, to gnaw
Las been performed, Isid. Orig. 5, 25). I,
P. a., set upright; hence, steep,precipitous
L i t . : arraboni has dedit quadraginta mi- (rare): pleraque Alpium ab Italia sicut bre- (et: aduro, accendo, accido, adedo ai.). I.
nas, Plaut Most. 3,1,115; id. Rud. proi. 46; viora, ita arrectiora sunt, Liv. 21, 35 fin.: L i t . : spartum, quod asellus adrodit, Plin.
35, II, 40, 137: mures adrosis clipeis,etc.,
id. Poen. 5,6,22: Ea relicta huic arrabonist saxa arrectiora, Sol. e. 14.
id. 8, 57, 82, 221: semina adrosa, id. II,
pro illo argento, * Ter. Heaut. 3,3,42: tani arilator, v. arilator,
30, 36, 109 : sues spirantes a muribus
tus arrabo, Quadrig. ap. Geli. 17, 2, 20 (i. e.
ar-ripio (adr-, B. and . ; arr-,
sexcentos obsides, Geli.): dederis mihi ar- Lachm., Ritschl, Fleck., Merk., Rib., adrosas, id. II, 37, 85, 213.II. T r o p . :
ut illa ex vepreculis extracta nitedula rem
rabonem, Vulg. Gen. 38, 17: pro arrabone and H., Weissenb., Halm), ripui, reptum,
publicam conaretur adrodere, Cie. Sest
dari, ib. ib. 38, 18. Jestingly shortened 3, v. a. [rapio], to seize, snatch, lay hold of,
33,72: ecclesiasticas caulas, Sid. Ep. 7,6.
into rabo: rabonem habeto, mecum ut hanc draw a person or thing to one's self (esp.
a r r o g a n s ( a d r - ) , antis, P. a., from
noctem sies, Plaut. True. 3, 2, 20 sq.II. with baste). I. I g e . A. L i t . : ut arrogo.
T r o p . : arrabo amoris, Plaut Mil. 4, I, eum eriperet, manum arripuit mordicus:
a r r o g a n t e r ( a d r - ) , adv., . arrogo,
I I ; Dig. 18, I, 35; Plin. 33, I, 6, 28; and Vix foras me abripui atque effugi, Plaut. P. a. fin
so ironically: mortis arra, money given to Cure. 5,1, 7; cf. the first of the words fola r r o g a n t i a (adr-), ae, fi [arrogans].
lowing, formed by Plaut. after the manner
physicians, Plin. 29,1, 8, 21.
of Aristophanes: Quodsemelarripides Num I. A. An assuming, presumption, arroarrhabo, onis, v. arrha.
conceitedness (syn.: superbia, inso* arrhalis (arral-). e, adj. [arrha], of quampostreddonides, Pers. 4, 6, 23 Ritschl: gance,
lentia,
fastus):
cum omnis adrogantia odiogladium, id. Capt 4 , 4 , 7 ; Vulg. Gen. 22,10:
a pledge: pactum, DiocL Cod. 4, 49,3.
pugionem, ib. Num. 25,7: securim, ib. Jud. sa est, tum illa ingenii atque eloquentiae
arrenicum, i, v. arrenicum,
multo molestissima, Cie. Div. in Caecil. II
t arrhenogonon, i, ., = - 9,48: arma, Liv. 35, 36: cultrum, id. 3, 48: fin.: P. Crassus sine adrogantia gravis esse
telum,
vestimenta,
Nep.
Alcib.
10,
5:
arcus
, a species of the plant satyrion, Plin. 26,
Arripit, . . 5, 64: ensem, id. ib. 13,386: videbatur et sine segnitia verecundus, id.
IO, 63, 99.
Brut 81,282: illud noli putaw
t arrhetos, i, , = (unutter- saxum, Curt. 6, 9 : pileum vel galerum, re ad adrogantiam minuendam solum esse
Suet
Ner.
26:
scutum
e
strage.
Tae.
A.
3,
able), one of the JEons of Valentium, Tert
23: sagittam et scutum, Vulg. Jer.6,23: cli- dictum, id. ad Q. Fr. 3, 6, 7 et saep.: Paladv. Val. 35.
peum, ib. Isa. 21, 5: aliquem barb&, Plaut. las tristi adrogantis, taedium sui moverat,
Arria, ae, f , the wife of Paetus, distin- Rud. 3, 4, 64: manu, Liv. 6, 8: aliquam Tae. A. 13, 2: adrogantia depravatus, Vulg.
guished for her magnanimity, Mart. 1, 14; coma, . M. 6, 552: caput capillo. Suet. Deut 18, 20: adrogantia tua decepit te, ib.
Plin. Ep. 3,16; Tae. A. 16,34.
Galb. 20: manum alicujus, Auet. B. G. 8,23; Jer. 49,16.B. The proud, lordly bearing
from a consciousness of real or supar-rideo (adr-, Lachm., B. and K., Hor. S. 1 , 9 , 4 . B . ro p., to take to one's arising
Halm, K. and H.; a r r - , Fleck., Merk., self, procure, appropriate, seize: Arripe posed superiority, pride, haughtiness (cf.
Weissenb.), risi, risum, 2, v. n., to laugh at opem auxiliumque ad hanc rem, Plaut. Mil. arrogans): hujus adrogantiam pertinacia
or with, to smile at or upon, especially ap- 2,2,65: vox et gestus subito sumi et aliun- aequabat, Liv. 5,8, I I : avaritia et adroganprovingly. I. Lit., constr. absol. or with de adripi non potest, Cie. Or. I, 59, 252: tia praecipua validiorum vitia,Tae. H. 1,51:
dat., more rarely with acc.; also pass. cognomen sibi ex Aeliorum imaginibus ad- tristitiam et adrogantiam et avaritiam exu(a) Absol.: si non arriderent, dentis ut re- ripuit, id. Sest. 32: non debes adripere ma- erat: nec illi, quod est rarissimum, aut fastringerent, Plaut. Capt. 3,1,26: oportet le- ledictum ex trivio aut ex scurrarum aliquo cilitas auctoritatem aut severitas amorem
nam probam arridere Quisquis veniat, blan- convicio, id. Mur. 6: libenter adripere fa- deminuit, id. Agr. 9: cum magnitudinem et
deque alloqui, id. True. 2, 1,14: cum qui- cultatem laedendi, id. FI. 8,19: aliquid ad gravitatem summae fortunae retineret, indam familiaris (Dionysii) jocans dixisset: reprehendendum, id. N. D. 2,65,162: impe- vidiam et adrogantiam effugerat, id. A. 2,
huic (juveni) quidem certe vitam tuam dimentum pro occasione arripere, Liv. 3,35 72; id. Agr. 42: adrogantia ejus, Vulg. Isa.
committis, adrisissetque adulescens, utrum- ai. I I , T r a n s f . A.
g en -> to seize, 16, 6; ib. Jer. 48, 29. * I I . A pertinacity
que jussit interfici, Cie. Tusc. 5, 20, 60: Hic lay hold of, take possession of, secure : Sub- in one's demands, obstinacy: cessurosque
cum adrisisset ipse Crassus, id. de Or. 2,56, limem medium arriperem, et capite pro- se potius adrogantiae Antipatri quam etc.,
229; id. Bep. 6, 12 fin.; Tae. Or. 42 fin.: num in terram statuerem, Ter. Ad. 3,2,18: Liv. 37, 56 fin.
a r r o g a t i o ( a d r - ) , onis,/ [arrogo], a
Cum risi, arrides, . M. 3, 459: Cum adri- simul arripit ipsum Pendentem, Verg. A. 9,
sissent, discessimus, Tae. Or. 42; so * Vulg. 561: medium arripit Servium, Liv. I, 48: talcing to one's self; hence, as jurid. 1.1.,
Dan. 14,6. () With dat.: Tum mi aedes quando arripuerit te spiritus Domini ma- the fiull adoption, in the comitia curiata in
quoque arridebant, Plaut. As. I, 3, 55 : si lus, Vulg. I Beg. 16, 16; so ib. Luc. 8, 29: the presence ofi the pontifices, later of the
dentibus adrident, Hor. A. P. 101: nulli lae- Existit sacer ignis et urit corpore serpens, emperor himself, of a homo sui juris in the
dere os, arridere omnibus, Ter. Ad. 5,4, IO; Quamcumque arripuit partim, Lucr. 6,661: place of a child (cf. s. . adoptio and the auid. Eun. 2,2,19: vix notis familiariter arri- quemcumque patrem familias adripuisse- thors there cited): adrogatio dicta, quia gedere, Liv. 41, 20. (7) With acc.: video tis ex aliquo circulo, you might have taken, nus hoc in alienam familiam transitus per
quid adriseris, Cie. N. D. I, 28, 79: Cn. Fla- Cie. de Or. 1,34,159: nisi forte eum (dolo- populi rogationem fit, Geli. 5,19,8: adrogavius id adrisit, laughed at this, Piso ap. Geli. rem) dicis, qui simul atque adripuit, in- tio dicitur, quia et is, qui adoptat rogatur,
6,9 fin.: vos nunc alloquitur, vos nunc ad- terficit, id. Fin. 2, 28, 93: vitulum, Vulg. id est interrogatur, an velit eum, quem
ridet ocellis, Val. Cato Dir. 108.(3) Pass.: Deut. 9, 21: leones, ib. Dan. 6, 24: navem, adoptaturus sit, justum sibi filium esse, et
si adriderentur, esset id ipsum Atticorum, ib. Act. 27,15: arrepto repente equo, Liv. is qui adoptatur, rogatur, an id fieri patiaCie. Opt. Gen. 4, II (B. and ., inderentur). 6, 8: cohortes arreptas in urbem inducit, tur? Dig. 1,7,2: Claudius Tiberius Nero in
I I . r o p. A. S u b j e c t . , to be favor- id 34, 20. Trop., of the mind, to seize Augusti liberos e privigno redactus adroable, kindly disposed to one: cum tempe- upon with eagerness or haste, to learn quick-gatione, Aur. Vict. Caes. 2.
stas adridet, Lucr. 2,32: et quandoque mihi ly or with avidity: pueri celeriter res innua r r o g a t o r ( a d r - ) , eris, m. [id.], he
Fortunae adriserit hora, Petr. 133, 3,12. merabiles adripiunt, Cie. Sen. 21, 78: quas that adopts one in the place of a child (cf.
B, O b j e e t. (i. e. in reference to the effect (se. Graecas litteras) quidem sic avide adri- arrogatio). Dig. I, 7, 2; I, 7, 19; I, 7, 22;
produced), to be pleasing to, to please: in- pui, quasi diuturnam sitim explere cupi- I, 7,40.
hibere illud tuum, quod valde mihi adrise- ens, id. ib. 8, 26; cf. id. Mur. 30: Quarum
a r - r o g o ( a d r - , Fleck., B. and .,
rat, vehementer displicet. Cie. Att. 13, 21: studium etsi senior arripuerat, Nep. Cato, Dietsch, Halm, Weissenb.; a r r - , Holder,
quibus haec adridere velim, Hor. S. I, IO, 3, 2: quaerit Socrates unde animum adri- Dinter; Keller uses both forms), avi, atum,
89.
puerimus, si nullus fuerit in mundo, Cie. 1, v. a. I. Jurid. and polit 1.1. A. To ask
D. 3, II, 26: quod animus adriperet or inquire of one. to question: Venus haec
ar-rigo (adr-, Dietsch, Halm; arr-, N.
Fleck., Rib.,Weissenb.), rexi, rectum, 3, . a. aut exciperet extrinsecus ex divinitate, id. volo adroget te, * Plaut. Rud. 5,2,45; cf. Dig.
[rego], to set up, raise, erect (not used by Cie., Div. 2, II, 26. B. As a judicial t t., 1, 7, 2.* B. Alicui, 1.1., to add one officer
but for it he employs erigere). I. Lit.: leo to bring or summon before a tribunal, to to another, to associate with, place by the side
comas arrexit, Verg. A. 10, 726; so id. ib. 4, complain of, accuse (cf. rapio; esp. freq. of of: cui consuli dictatorem adrogari haud
280: auris, Plaut. Rud. 5,2,6; so Ter. And. 5, those who are complained of after leaving satis decorum visum est patribus, Liv. 7,
4,30; . M. 15, 516; Verg. A. 2,303 (trans- their office): eum te adripuisse, a quo non 25, II. C. To take a homo sui juris
latio a pecudibus, Don. ad Ter. I. e.; cf. sis rogatus, Cie. Plane. 22,54: ad quaestio- in the place of a child, to adopt (. aropp. demittere aures, Hor. C. 2,13,35): lin- nem ipse adreptus est, id. Clu. 33: tribunus rogatio), Geli. 5, 19, 4 ; cf. Dig. I, 7, I; I,
guam, Mart 11, 62, IO: tollit se arrectum plebis consules abeuntes magistratu arripu- 7,2; I, 7,22 ai.Hence, I I . Transi. A.
quadrupes, Verg. A. IO. 892 ; so id. ib. 5, it, Liy. 2, 54: arreptus a P. Numitorio Sp. To appropriate that which does not be426; 2, 206 et saep. H. r op., to encour- Oppius, id. 3,58: arreptus a viatore, id. 6,16 : long to one, to claim as one's own, to arroage, animate, rouse, excite : eos non paulum quaestor ejus in praejudicium aliquot cri- gate to one's self, to assume: quamquam
oratione sua Marius adrexerat, Sali. J. 84, minibus arreptus est, Suet. Caes. 23: inter mihi non sumo tantum, judices, neque ad4: cum spes arrectae juvenum, when hope Sejani conscios arreptus, id. Vit. 2.Hence, rogo, ut, etc., Cie. Plane. I: non enim mihi
was aroused, Verg. G. 3, 105: arrectae sti- O. In Horace, to attack with ridicule or re- tantum derogo, tametsi nihil adrogo, ut, etc.,
mulis haud mollibus irae, id. A. II, 452: proach, to ridicule, satirize; Primores po- id. Rose. Am. 32: sapientiam sibi adrogare, id. Brut. 85,292: ego tantum tibi tribuo,
Etruria atque omnes reliquiae belli adrec-
jHpmi
quantam mihi fortasse arrogo, id. Fam. 4, employment (). A. L i t : Zeno cen- cam), ut ex iis rebus, quarum ars nondum
I fi*.: Quod ex aliena virtute sibi adrogant,, set artis proprium esse creare et gignere, sit, artem efficere possit, id. ib. I, 41,186:
id mihi ex mea non concedunt, Sail. J. 85, Cie. N. D. 2, 22, 57: quarum (artium) omne ars juris civilis, id. ib. I, 42, 190 : (Antio25: Nihil adrogabo mihi nobilitatis aut mo- opus est in faciendo atque agendo, id. Ac. chus) negabat ullam esse artem, quae ipsa
destiae, Tae. H. I, 30: Nec sibi cenarum 2, 7, 22; id. Off. 2,3,12 sq. B. Transi. a se proficisceretur. Etenim semper illud
quivis temere arroget artem, Hor. S. 2, 4, I. With the idea extended, any physical or extra est, quod arte comprehenditur. . .
35.B, Poet.: alicui aliquid, to adjudge mental activity, so far as it is practically Est enim perspicuum nullam artem ipsam
something to another as his own, to con- exhibited; a profession, art (music,poetry, in se versari, sed esse aliud artem ipsam,
fer upon or procure for (opp. abrogare): medicine, etc.); acc. to Roman notions, the aliud, quod propositum sit arti, id. Fin. 5,6,
Scire velim, chartis pretium quotus ad- arts were either liberales or ingenuae artes, 16; id. ad Q. Fr. 1,1,9; id. Cael. 30,72; id. Or.
roget annus, Hor. Ep. 2, I, 35 : decus ar- arts of freemen, the liberal arts; or artes il- 1,4: vir bonus optimisque artibus eruditus,
rogavit, id. C. 4,14, 40: nihil non arroget liberales or sordidae, the arts, employments, Nep. Att. 12,4: ingenium docile, come, aparmis, adjudge emery thing to arms, think of slaves or the lower classes, a. In &e : tum ad artes optimas, id. Dion, I, 2 ai.Q,
every thing must yield to, id. A. P. 121. Eleus Hippias gloriatus est nihil esse ulla X. The theory ofi any art or science: ars est
Hence, arrogans (adr-), antis, P> a., in arte rerum omnium, quod ipse nesciret: praeceptio, quae dat certam viam ratioacc. to II. ., appropriating something nec solum has artes, quibus liberales doctri nemque faciendi aliquid, Auet. ad Her. I, I;
not one's own; hence, assuming, arrogant nae atque ingenuae continerentur, geome- Asper, p. 1725 P.: non omnia, quaecumque
(syn.: superbus, insolens, ferox). A. Lit.: triam, musicam, litterarum cognitionem et loquimur, mihi videntur ad artem et ad
si essent adrogantes, non possem ferre fa- poetarum, atque illa, quae de naturis rerum, praecepta esse revocanda, not every thing
stidium, Cie. Phil. IO, 9: Induciomarus iste quae de hominum moribus, quae de rebus is to be traced back to theory and rules, Cie.
minax atque adrogans, id. Font 12; id. publicis dicerentur, sed anulum, quem ha- de Or. 2, II, 44: res mihi videtur esse faculVerr. 2,1, 60: ne arrogans in praeripiendo beret, pallium, quo amictus, soccos, quibus tate (in practice) praeclara, arte (in theory)
populi beneficio videretur, Caes. B. C. 3,1: indutus esset, se sua manu confecisse, Cie. mediocris; ars enim earum rerum est, quae
pigritia adrogantior, Quint. 12, 3,12: adro- de Or. 3, 32,127: Jam de artificiis et quae- sciuntur: oratoris autem omnis actio opigantissima persuasio, id. Deci 8, 9. B. stibus, qui liberales habendi, qui sordidi nionibus, non scientia continetur, id. ib. 2,7,
As a consequence of assumption, haughty, sint, naec fere accepimus. Primum im- 30; id. Ac. 2,7,22.In later Lat. ars is used,
proud, overbearing, insolent (cf. arrogantia,probantur ii quaestus, qui in odia homi- a, Absol. for grammatical analysis, gram1. B.): proponit inania mihi nobilitatis, num incurrunt, ut portitorum, ut fenerato- mar : curru non, ut quidam putant, pro
hoc est hominum adrogantium nomina, rum. Illiberales autem et sordidi quaestus currui posuit, nec est apocope: sed ratio
Cie. Verr. I, 6: de se persuasio. Quint. 2,4, mercenariorum omniumque, quorum ope- artis antiquae, etc., Serv. ad Verg. A. 1,156;
16: crudelitas adrogans, Cie. Eam. 5, 4, 2: rae, non artes emuntur: est enim in illis I, 95: et hoc est artis, ut (vulgus) masculidictum, id. Stili. 8, 25: consilium, id. de Or. ipsa merces auctoramentum servitutis... no utamur, quia omnia Latina nomina in
2, 39,165: moderatio, Tae. A. I, 3: adver- Opificesque omnes in sordidi arte versan- us exeuntia, si neutra iuerint, tertiae sunt
sus superiores tristi adulatione, adrogans tur . . . Quibus autem artibus aut pruden- declinationis, etc., id. ad eund. ib. I, 149:
minoribus, inter pares difficilis, id. ib. II, tia major inest aut non mediocris utili- secundum artem dicamus honor, arbor, le21: omnem adrogantem humilia, Vulg, Job, tas quaeritur, ut medicina, ut architectura, por: plerumque poetae r in s mutant, id.
40,6: abominatio Domino est omnis adro- ut doctrina rerum honestarum, hae sunt iis, ad eund. ib. I, 153 ai.Hence also, fe. As
gans, ib. Prov. 16, 5: beatos dicimus adro- quorum ordini conveniunt, honestae, Cie. a title of books in which such theories
gantes, ib. Mai. 3,15.Adv.: arrogan- Off. 1,42,150 sq. cf. id. Fam. 4,3: artes ele- are discussed, for rhetorical and, at a later
ter (adr-)> with assumption, arrogantly, igantes, id. Fin 3, 2, 4: laudatae, id. de Or. period, for grammatical treatises, (a) Rhehaughtily, proudly, insolently: aliquid di- 1,3, 9: bonae, Ov. Tr. 3,7, 32: optimae, Cie. torical : quam multa non solum praecepta
cere, Cie. de Or. 2, 83, 339; id. Off. I, I, 2; I Fin. 2, 34, 111: magnae, id. Or. I, 4: maxi- in artibus, sed etiam exempla in oratioQuint. 4, 2, 86: scribere, Cie. Att. 6, I: ali- I mae, id. de Or. I, 2, 6: gravissimae, id. Fin. nibus bene dicendi reliquerunt! Cie. Fin.
quid praej udi care, id. ad Brut. I, 4: pete- 2,34,112: leviores artes, id. Brut. 1,3: medi- 4, 3, 5: ipsae rhetorum artes, quae sunt tore, id. Lig. IO, 30: adsentire, id. Inv. 2, 3, IO: ocres, id. de Or. I, 2, 6: omnis artifex omnis tae forenses atque populares, id. ib. 3,1, 4:
facere, Caes. B. 6 . 1 , 40: adversarios susti- artis, Vulg. Apoc. 18, 22: artifices omnium neque eo dico, quod ejus (Hermagorae) ars
nere, D. Brutus ap. Cie. Fam. II, 13,4: in- artium, ib. I Par. 22, 15. "b, E s p., of a mihi mendosissime scripta videatur; nam
gredi, * Vulg. Soph. 1,9: consulere in dedi- single art, and, () With an ', designating satis in ea videtur ex antiquis artibus (from
tos, Tae. Agr. 16. Comp.: multo adrogan- it: ars gymnastica, gymnastics, Plaut. Most. the ancient works on rhetoric) ingeniose et
tius factum, Suet. Caes. 79: insolentius et 1,2,73: ars duellica, the art of war. id. Ep. 3, diligenter electas res collocasse, id. Inv. I,
adrogantius uti gloria artis, Pl in. 36, IO, 36, 4, 14: ars imperatoria, generalship, Quint. 6 fin.: illi verbis et artibus aluerunt na2,17, 34: (artes) militares et imperatoriae, turae principia, hi autem institutis et
71: adrogantius et elatius praefari, Geli. Liv. 25, 9, 12 i artes civiles, ipolitics, Tae. legibus, id. Rep. 3, 4, 7 : artem scindens
9,15.Sup., Oros. 7, 25; 7,35.
Agr. 29: artes urbanae, i. e. jurisprudence Theodori, Juv. 7,177. () Grammar: in
ar-rOro (adr-), are, v.n.,to moisten, and eloquence, Liv. 9, 42: ars grammatica, artibus legimus superlativum gradum non
bedew: herbam vino, Mare. Emp. 34.
grammar, Plin. 7, 39, 40, 128: rhetorica, nisi genitivo plurali jungi, Serv. ad Verg. A.
* arrosor (adr-)> oris, m. [arrodo], one Quint. 2, 17, 4 i musica,poetry, Ter. Hec. I, 96: ut in artibus lectum est, id. ad eund.
who gnaws at or consumes a thing, a nibbler,
proi. 23: musica, music, Plin. 2,25,23, 93: ib. I, 535.So Ars, as the title of the later
consumer: stultorum divitum, Sen. Ep. 27. medicae artes, the heating art, medicine, .Lat. grammars: Donati Ars Grammatica,
arrOsns (adr)> a, um, Part of ar- . 5,145; so, ars Apollinea, id. Tr. 3, 3, IO: Cledonii Ars, Marii Victorini Ars, etc.; .
rodo.
magica, Yerg. A. 4, 493, and Vulg. Sap. 17, the grammarians in Gothofred., Putsch.,
ar- rotans (adr-), antis, adj. [qs. 7; so, maleficis artibus inserviebat, he used Lindem., Keil. 2. The knowledge, art,
Part. of arroto, fire; rota], in a winding, witchcraft, ib. 2 Par. 33, 6 ai.() With a skill, workmanship, employed in effecting or
circular motion, turning, trop. wavering: gen. designating it: ars disserendi, dialec- working upon an object (Fr. adresse): matics, Cie. de Or. 2, 38,157: ars dicendi, the jore quadam opus est vel arte vel diligenarrotanti tactu, Sid. Ep. 6,1.
Cie. Ac. 2,14 fin.: et tripodas septem
Arrotrebae, arum,/, a promontory art of speaking, id. ib. I, 23,107, and Quint. tia,
in Hispania, Plin. 4, 20,34, g 111.
2, 17, 17; so, ars eloquentiae, id. 2, II, 4: pondere et arte pares, . H. 3,32: qui canit arte, canat; qui bibit arte, bibat, id. A. A.
Arrii bium, ii, ., a toron on the Danu-ars medendi, Ov. A. A. 2, 735: ars meden- 2,506:
arte laboratae vestes, Verg. A. 1,639:
tium, Stat S. 5, I, 158: medicorum ars,
bius in Scythia Minor, Tab. Peut. Itin.
I Par. 16, 12: pigmentariorum ars, plausus tunc arte carebat, was void ofi art,
arrugia, a e, fi [akin to runco, runci- Vulg.
was natural, unaffected, . . A. 1,113.
na, , , to dig; cf. Corssen, Aus- the art of unguents, ib. 2 Par. 16, 4: ars ar- 3. (Coner.) The object artisticallyfiormed,a
spr. I. p. 543; v. corrugus], a shaft and pit morum, the art of war, Quint. 2,17, 33: ars work of art: clipeum efferri jussit Didymapugnae, Vulg. Judith, 6,27; so in plur.: belli
in a gold-mine, Plin. 33, 4, 21, 70.
artes, Liv. 25,40,6: ars gubernandi, naviga- onis artis,Verg. . 5, 359: divite me scilicet
Arrtms, untis, m., v. A runs.
tion, Cie. Div. 1,14, 24; Quint 2,17,33; so, artium, Quas aut Parrhasius protulit aut
Arruntius, > a Roman nomen. ars gubernatoris, Cie. Fin. 1,13,42.Some- Scopas, Hor. C. 4, 8, 5; id. Ep. I, 6,17.4.
I. L. Arruntius, consul A.U.C. 759, Tae. A. times the kind of art may be distinguished Artes (personified), the Muses: artium cho1, 13; 3, 11; 6, 5 ; proh. the same as the by the connection, so that ars Is used ab- i rus, Phaedr. 3, proi. 19.II. Transi, from
historian L. Arruntius, who composed a sol. of a particular art: instruere Atriden mind to morals, the moral character of a
work on the Punic Wars, Sen. Ep. 114,17 num potes arte mea ? i. e. arte sagittandi, man, so far as it is made known by actions,
sqq. I I , Arruntius, a celebrated artist . H. 16,364: tunc ego sim Inachio notior conduct, manner of acting, habit, practice,
under Claudius Caesar, Plin. 29,1, 5, 7. arte Lino, i. e. arte canendi, Prop. 3, 4, 8: whether good or bad: si in te aegrotant
IZI. Arruntius Stella, a poet, Stat. S. 1, 2; fert ingens a puppe Notus: nunc arte (se. artes antiquae tuae, yourfbrmer manner ofi
Mart. 6, 21.IV. Arruntius Caelius, a Lat- navigandi) relicta Ingemit, Stat. Th. 3, 29; life, conduct, Plaut. Trin. 1, 2, 35; cf. Hor.
in grammarian, Diom. I. p. 307 P.; Prisc. i so Luc. 7,126; Sil. 4, 715: imus ad insignes C. 4,15,12; Plaut. Trin. 2,1,6 Lind.: nempe
HI. p. 607 P.
Urbis ab arte (se. rhetorica) viros, Ov. Tr. tui arte viginti minae Pro psaltria periere,
arruo, Sre, v. adruo.
4, IO, 16 : ejusdem erat artis, i. e. artis Ter. Ad. 4,7, 24: quid est, Quod tibi mea ars
efficere hoc possit amplius ? my assiduity,
a r s , artis, fi [. arma], skill in joining scaenofactoriae, Vulg. Act. 18, 3. 2. Sci- id. And. I, I, 4: Hac arte (i. e. constantia,
ence,
knowledge
:
quis
ignorat,
ii,
qui
masomething, combining, working it, etc., with
perseverantia) Pollux et vagus Hercules
the advancement of Roman culture, carried thematici vocantur, quanta in obscuritate Enisus arces attigit igneas, Hor. C. 3, 3, 9:
entirely beyond the sphere of the common rerum et quam recondita in arte et mul- multae sunt artes (i. e. virtutes) eximiae,
pursuits of life, into that of artistic and sci- tiplici subtilique versentur, Cie. de Or. I, hujus administrae comitesque virtutis (se.
entific action, just as, on the other hand, in 3, IO: nam si ars ita definitur, ex rebus imperatoris), Cie. Imp. Pomp. 13; id. Fin. 2,
mental cultivation, skill is applied to mor- penitus perspectis planeque cognitis at- 34,115; id.Verr. 2,4, 37 Zumpt: nam impeals, designating character, manner of think- que ab opinionis arbitrio seiunctis, scien- rium facile his artibus retinetur, quibus
ing, so for as it is made known by exter- tiaque comprehensis, non mihi videtur ars initio partum est, Sali. C. 2, 4 Kritz; so id.
nal actions (syn.: doctrina, sollertia, calli- oratoris esse ulla, id. ib. 1,23,108: nihil est ib. 5,7: cultusque artesque virorum, . M.
ditas, prudentia, virtus, industria, ratio, quod ad artem redigi possit, nisi ille prius, 7, 58: mores quoque confer et artes, id.
via, dolus). I. Skill in producing any ma- qui illa tenet quorum artem instituere R. Am. 713: praeclari facinoris aut artis
teriai form, handicraft, trade, occupation,vult, habeat illam scientiam (se. dialectiejecto
fi, Tae. A. 2, 56), = 'Aprofare, the capital 4, 555: aliquid explicare, Varr. L. L. 10, 4,
of Armenia Major, on the Araxes, now Ar- 179: aliquid articulatim distincteque dicere, * Cie. Leg. 1,13, 36.
daschad, Juv. 2,170.
Artaxerxes, is, m.,= ', the
articulatio, olim, fi [articulo] (belongname of severat Persian kings, Nep. Reg. 1, ing to the lang. of the vineyard). J, The
putting fiorth of new joints or knots, Plin.
3; Just. 3 , 1 ; 10, 3 aL
arte (not arete), adv., v. I. artus fin. 16, 25, 41, 101 j 17, 21, 35, 163.H, A
Artemis, idis,/,="ApTe/m, the Gh'eek disease of the vine at the joints of the tenname of Diana, Plin. 25, 7, 36, 73 ; cf drils, Plin. 17, 24, 37, 226.
Macr. S. 1,15; 7,16.
articulatus, a, um, P. a., from artiArtemisia, ae, fi, = '. I . culo.
articulo, avi, atum, 1, v. a. [articulus],
Wife ofi King Mausolus, in Caria, to whom,
after his death, she built the renowned Mau- Iit. io divide into single members or joints;
soleum, Gen io, isii, artemisia, ae, used only trop. of discourse, to utter disfi, the plant mugwort, Plin. 25, 7, 36, 73; tinctly, Ut articulate: hasce voces mobilis articulat verborum daedala lingua, the
App. Herb. 10.
tongue articulates, Lucr. 4,551: verArtemisium, , w.,='Apre/xtVtov. I. nimble
A promontory of the island Euboea, Nep. ba, App. Flor. 12, p. 349, 5: sonos, Arn. 3,
Them. 3, 2 and 4.II. A town in Euboea, p. 111. Hence, articulatus, a, um, P. a.,
prop., furnished with joints; hence disPlin 4.12, 21, 64.
tinct : verba, Sol. c. 65: vox, Arn. 7, p. 217,
Artemita, ae, or Artemite, es,/, and
in gram.: articulata (vox) est, quae
= . I. A city of Assyria or, perh. coartata, hoc est copulata, cum aliquo senmore strictly, of Babylonia, Plin. 6, 26, 30, su mentis ejus, qui loquitur, profertur,
117. I I , Another name for Rhene, one Prisc. p. 537 P.; so Isid. Orig. 1,14.* Adv.:
of the Echinades, Plin. 4,12, 22, 67.
articulate distinctly, articulately: lot artemon (artemo, LuciL ap. Cha- qui, GelL 5, 9, %
Arsamosata, ae, . Armosata,
ria p. 99 P.), 6nis, m., = . I, A
arse verse, a Tuscan-Latin incanta- sail put upon the mast above the main-sail, articulosus, a, um, adj. [ i d . ] , / i ofi
tion against fire: ARSE VERSE averte ignem a top-sail, Dig. 60,16, 242; * Vulg. Act 27, joints, or (of plants) full of knots (v. artisignificat, Paul, ex Fest. p. 18 MfilL (cf. Plin. 40.II, The guiding-pulley of a machine culus, I.). I, L i t,: radix, Plin 24,16, 93,
150.II, Trop., of discourse (v. articu28, 2,4, 20). A pure Tuscan inscr. found for raising weights, * Vitr. 10, 5.
II. .): vitanda concisa nimium et veat Cortona with this formula reads: ARSES,
t arteria, ae,/ (arteriam, , , v. lus,
lut articulosa partitio, full of minute diviW R S E S . SETHLANL., etc., i. e. I g n e m averte, infra), = .
I, The windpipe: artesions and subdivisions, Quint 4, 5, 24 (cf,
Vulcane, Inscr. Orell. 1384.
ria ad pulmonem atque cor pertinens, Plin.
in digitos diducta).
a r s e l l a , a e , / , aptant, also called arge- II, 37, 66, 175; 20, 6, 22, 49; so id. 22, just before: divisio
articulus, i , m dim. [2. artus], a small
monia, q. v., App. Herb. 31.
25, 66, 136; Geli. 17, II, 2 ai.From its
Ar s e n a r i a , ae, fi, a Roman colony in internal roughness, also called arteria aspe- member connecting various parts ofi the
Mauretania Caesariensis, now Arzew, Plin. ra (Gr. ): cum aspera arte- body, a joint, knot, knuckle. I, A. L i t :
5, 2,1, 19; it is called Arsinna in MeL 1. ria (sic enim a medicis appellatur) osti- nodi corporum, qui vocantur articuli, Plin.
6>L
~ ~
um habeat adjunctum linguae radicibus, II, 37,88, 217: hominis digiti articulos haCie. N. D. 2, 54,136; Cela 4,1.And since bent ternos, pollex binos, id. II, 43,99, 244:
a r s e m c u m , I, v. arrenicum,
it consiste of two parts, also in the plur.: summus caudae articulus, id. 8,41,63, 153
a r s e n o g d n o n , v arrhenogonon.
aL: crura sine nodis articulisque, Caes. B.
Arsia, ae m-i a small river of Istria, laeduntur arteriae, Auet ad Her. 3.12: ar- G. 6,27: ipso in articulo, quo jungitur capiteriae
reticendo
acquiescunt,
id.
iD.
3,
12;
which became the boundary between Italy
ti cervix, Liv. 27,49: auxerat articulos maand Illyricum under Augustus; the present Plin. 22, 23. 48, 100 ; Suet. Ner. 25 ; id. cies, L e. had made more joints, had made
Vit.
2;
Geli.
IO,
26,
9.Once
in
the
neutr.
Arsa, Plin. 3, 26, 29, 150; Flor. 2, 5; cf.
plur.: arteria, orum, * Lucr. 4, 529. the bones visible, . M. 8,807: articulorum
Mann. Thrace, p. 325.
I
I , An artery: sanguis per venas in omne dolores habere, i. e. gouty pains, Cie. Att. 1,
Arsia Silva, ae, fi, a forest in Etruria, corpus
diffunditur et spiritus per arterias, 5 fin.; cf. Cela 5,18: postquam illi .*usta
celebrated for a battle between the Tarquinii
Cie. N. D. 2,55,138; cf. id. ib.fin.; Sen. Q. N. cheragra Contudit articulos, * Hor. S. 2, 7,
and the Romans, Liv. 2, 7; Val. Max. I, 8;
3,15: arteriarum pulsus citatus aut tardus, 16; cf. Pera 5,68: gladiatorem vehementis
cf. Nieb. Rom. Gesch. 1, 553.
Plin. II, 37, 88, g 219: arteria incisa impetus excipit adversarii mollis articulus,
* arsineum, V a woman's head-! eto.,
non coit neque sanescit, Cele. 2, IO.Some- Quint. 2,12,2.Hence, molli articulo tracdress, Paul, ex Fest p. 20 MiilL; Cato ap. i times it interchanges with vena; cf. Geli. tare aliquem, to touch one gently, softly,
Quint. II, 2, 70.Of plants: ineunte vere
Fest. p. 265 MfilL
18, IO, 4 sq.
in iis (vitibus), quae relicta sunt, exsistit,
Arsinna, ae, v. Arsenaria.
t arteriace, es, / , = , a tamquam ad articulos sarmentorum, ea
Arsinoe, es, and Arsinoa, ae, /, =
'. I. Arsinoa, mother of the third medicine for the windpipe, Plin. 23, 7, 71, quae gemma dicitur, Cie. Sen. 15, 53; Plin.
Mercury, Cie. . D. 3,22,57.. Arsinoe, g 136; et Cela B, 25, 17; Sorib. Comp. 74 16, 24,36, g 88: ante quam seges in articulum eat, Coi. 2, II, 9; so Plin. 18,17,45, 159.
daughter of Ptolemy Lagus and Berenice, and 75.
t arteriacus, a, um, .,= - Of mountains, a hill connecting several
wife of king Lysimachus, afterwards of her
brother Ptolemy Philadelphus, Just. 17,1; 17,, of or pertaining to the windpipe: me- larger mountains: montium articuli, Plin.
2; 24, 2.Hence, A r s i n o e u m , i
the dicamenta, that produce coughing, Cael. 37,13,77, 8 201.B, With an extension of
the idea, a limb, member, in gen. (cf. 2. artus),
monument erected to her by the latter, Plin. Aur. Tard. 2,6.
t arteridtomia, ae, / , = - * Lucr. 3, 697. Hence also for a finger,
36,9,14, 6 8 I I I . A daughter of LysimaProp. 2,34, 80; so . H. 10,140; id. P. 2,3,
chus,the first wife of Ptolemy Philadelphus; , an opening or incision in an artery,
18: quot manus atteruntur, ut unus niteat
Cael. Aur. Tard. 1,1 fin.
after her death worshipped as Venus Zephyarticulus! Plin. 2,63,63, 158: ab eo missus
t
arthriticus,
a,
um,
adj.,
=
ritis, Plin. 34,14,42, 148.IV. A daughest articulus mantis, Vulg. Dan. 5, 24: aspiter of Ptolemy Auletes, sister of Cleopatra, , gouty, arthritic: cocus, * Cie. Fam. 9, ciebat articulos mantis, ib. ib. 5, 5: erexit
23.
Auet B. Alex. 4 and 33: Luc. 10, 521.V.
t arthritis, l d i s , / , = , a lame- me super articulos manuum mearum, on the
One of the Hyades, Hyg. Fab. 182.VI. The
ness
in the joints, gout (in pure Lat., articu- fingere or palms of my hands, ib. ib. 10,10.
name of several towns, A. fy Lower Egypt,
I I . Trop. A. Of discourse, a member,
laris
morbus), Vitr. 1, 6.
Plin. 5,9,11, 6 1 . B .
Cyrenaica, Mel.
part, division: articulus dicitur, cum sinn
articulamentum, i, [articulo], gula
I, 8, 2; 3, 8, 7; Plin. L e. C. In Cilicia,
verba intervallis distinguuntur caesA
Plin 5, 27, 22, g 92. Hence, Arsinde- the articulation of the limbs, a joint (late oratione, hoc modo: acrimonia, voce, vultu
Lat),
Scrib.
Comp.
214;
206
;
263.
tlCUS, a, um, adj., of ox pertaining to Aradversarios perterruisti, Auet ad Her. 4,19:
sinoe : aqua, Plin. 36, 22,47, 165.B. A
articularis, , adj. [articulus]. , continuatio verborum soluta multo est aptown on the north side of Cyprus, Plin. 6,31, Pertaining to the joints (v. acriculus, I.): tior atque jucundior, si est articulis memmorbus, gout, Plin. 20, 17, 73, 195; Suet. brisque ( ) distincta,
35, 130.
Galb. 21; Scrib. Comp. 101.II, In gram., quam si continuata ac producta, Cie. de Or.
t arsis, Is, fi, = , in metre, the elevation of the voice; opp. thesis, depression like the article (v. articulus, II. A. fin.): pro- 3, 48, 186: (genus orationis) fluctuans et
(in pure Lat, sublatio, Diom. p. 471 P.), nomen, i. e. hic, iste, Prisc. p. 938 P.; 574 dissolutum eo quod sine nervis et articulis
fluctuat huc et illuc, Auet ad Her. 4, II.
Mart. Cap. 9, p. 328; Don. p. 1738 P.; et Ter. P.; Serv. p. 1785 P.
articularius, a, um, adj. [id.], o / or Hence, a short clause, Dig. 36,1, 27; also,
Maur. p. 2412 P., and Mar. Vict. p. 2482 P.
pertaining to the joints: morbus, gout, single word, ib. 35,1,4: articulus Est praearsus, a, um, Part, of ardeo.
11 artaba, ae, fi, an Egyptian dry meas- Cato, R. R. 157,7; Plin. 23 prooem.; 22,13, sentis temporis demonstrationem continet,
ib. 34, 2, 35: hoc articulo Quisque omnes
ure =
Rom. modii, Rhem. Fan. Pond. 89. 15,8 34.
significantur, ib. 28, 5, 29. In gram, the
articulate,
adv.,x.
articulo,
P.
a,
fin.
Artabanus, i , m - . A Parthian king articulatim, adv. [articulatus]. I. pronn. hic and quis, Varr. L. L. 8, 45 MiilL;
of the family of the Arsacidai, Just 42, 2; Joint by joint, limb by limb, piecemeal: ali- the article, Quint. I, 4, 19. B. Of time.
Tae. A. 2, 3 : 2 , 58; 6, 31 sq.; 11, 8 . H , A quem concidere, Plaut. Ep. 3,4,52: mem- I. A point of time, a moment: commodigeneral ofi Xerxes, Nep. Reg. 1, 5; Just. 3,1. bra (pueri) articulatim dividit, poet. ap. tatis omnes articulos scio, Plaut. Men. 1,2,
Artacie, es, /> = (Horn. Od. Cie. . D. 3, 26, 67; cf. Planck, Eur. Me- 31.With tempus: qui hunc in summas an10, 108), a fountain in the country of the dea, p. 102: comminuere articulatim diem, gustias adductum putaret, ut eum suis conPlaut. Fragm. ap. Geli. 3,3,5.II. Trop., ditionibus in ipso articulo temporis astrinLestrygones, Tib. 4,1, 60.
discourse, properly divided (v. articulus, geret, at the most critical moment, Cie. Quinct
artatus (not aret-), a, um, p. a., from of
II. A.); hence, clearly, distinctly, point by 5,19: in'ipsis quos dixi temporum articulis,
arto.
Artaxata, orum, n. (Artaxata, ae, point: verba discerpere articulatim, Lucr. Plin 2,97,99, g 216: si de singulis articuli!
ARTI
ARTI
54, 115: artifex vultus, Pers. 5, 40: plaga, Sol. 35 ai. Poet, of a horse, broken,
trained, . . . 3, 556.
artificialis, e, adj. [artificium], ofi or
belonging to art, artificial, according to the
rules ofi art (perh. only in Quint.): probationes, Quint. 5, 1, 1; so id. 5, 9, 1; 12, 8,
19: ratio, id. 6, 4, 4.Once subst.: artificialia, ium> n., things conformable to the
rules of art, Quint. 1, 8,14.Adv.: artificialiter, according to art (opp. inartificialiter) : se gerere, Quint. 2,17, 42.
artificiose, adv., v. artificiosus fin.
artificiosus, a, um, adj. [artificium].
I. A. Act., accomplished in art, skilful, artistic (perh. found only in Cie. and Auet. ad
Her.): rhetores elegantissimi atque artificiosissimi, Cie. Inv. I, 35fin.: quod si artificiosum est intellegere, quae sunt ex arte
scripta, multo est artificiosius ipsum scribere ex arte, Auet. ad Her. 4, 4,7: ipsius mundi natura non artificiosa solum, sed plane
artifex, Cie. N. D. 2, 22, 58: Zeno naturam
ita definit, ut eam dicat ignem esse artificiosum ad gignendum progredientem via,
id. ib. 2, 22, 68, 57. B. Pass. (cf. artifex, II. B.), on which much art has been bestowed, made with art, artificial, ingenious :
utraeque (sc. venae et arteriae) vim quandam incredibilem artificiosi operis divinique testantur, Cie. N. D. 2, 55,138: Epicurus autem nec non volt, si possit, plane et
aperte loqui: nec de re obscura,ut physici;
aut artificiosa, ut mathematici, id. Fin. 2, 5,
1 5 . I I . According to the rules ofi art, artificial (esp. freq. in opp. to naturalis, natural): ea genera divinandi non naturalia,
sed artificiosa dicuntur, Cie. I)iv. I, 33, 72;
so several times Auet ad Her. 3,16 sq. ai.
Adv.: artificiose, in skilfiul manner,
skilfully , digerere aliquid, Cie. de Or. 1,41,
186: dicere aliquid, id. Fin. 3,9, 32: ambulare, id. N. D. 3, II, 27: commutare aliquid,
Auet. ad Her. 3, IO, 17. Comp.: multo artificiosius efficere aliquid, Cie. N. D. 2, 22,
57.Sup.: artificiosissime facere, Auet. ad
Her. 4, 4, 7.
ARTU
. . 9,683: quia plus quam unum ex patriciis creari non licebat, artior petitio
quattuor petentibus erat, i. e. iocis harder,
had less ground of hope, Liv. 39,32; and of
circumstances in life, etc., straitened, distressing, wretched, needy, indigent (so in and
after the Aug. per. for the class, angustus):
rebus in artis, Ov. P. 3, 2, 25: artas res
nuntiaret, Tae. . 3, 69: tam artis afflictis
que rebus, Flor. 2, 6, 31; so SiL 7,310: fortuna artior expensis, Stat. S. 5, 3, 117: ne
in arto res esset, Liv. 26,17.Adv.: arte
(not arete), Closely, close, fast, firmly.
L i t . : arte (manus) conliga, Plaut. Ep. 5, 2,
29: boves arte ad stipites religare, CoL 6,
2, 5: arte continere aliquid, Caes. B. 6. 7,
23: aciem arte statuere, SalL J. 52, 6: arte
accubare, Plaut. Stich. 4, 2, 39. Comp.:
calorem artius continere, Cie. N. D. 2,9,25:
artius astringi, Hor. Epod. 15, 5: signa artius conlocare, Sali. C. 59, 2 : artius ire,
Curt. 4, 13, 34: artius pressiusque conflictari, Geli. IO, 6.Sup.: milites quam artissime ire jubet, Sali. J. 68,4: artissime plantas serere, Plin. 12, 3, 7, 1 6 . I I . T r o p . :
arte contenteque aliquem habere, Plaut. As.
I, I, 63; id. Mere. proL 64: arte et graviter
dormire, soundly, Cie. Div. I, 28, 59: arte
appellare aliquem, briefly, by shortening his
name, . P. 4,12, IO : artius adstringere
rationem, Cie. Fat. 14,32: abstinentiam artissime constringere, Val. Max. 2, 2, 8.
I I I . . T r a n s f . : arte diligere aliquem,
strongly, deeply, Plin. Ep. 6, 8; so also id.
ib. 2,13.
arundulatio,v harundinatio.
Arans, untis, m., an Etruscan name ofi
the younger son, while the elder was called Suet. Ner. 31; id. Dom. 7 . - 2 . M e t o n
Lar or Lars [in pure Etruscan, Arnth.; Gr. a. A region', country: Aspicis en praesens,
" or 'A ppovv?]. I. A brother ofi Lucu- quali jaceamus in arvo, . P. 4, 7, 3.b,
mo (Tarquinius Priscus), Liv. 1 , 3 4 . I I . A o e t, i gen., fields, plains, regions: arva
younger son ofi Tarquin the Proud, Liv. 1, putria, Liv. And. ap. Fest p. 181 MfilL: ge56; 2, 6 . I I I . A son of Porsenna, Liv. 2, nus humanum multo fuit in arvis durius,
1 4 . I V . An Etruscan seer, Lua 1, 585; v. Lucr. 5, 925 ; 2,1154: nec pisces (queunt)
vivere in arvis, id. 3,785: Circaea arva, Ov.
Mull. Etrusk. 1, pp. 405 and 409.
A r a p i u m , > ', Strabo, M. 14,348: Peneia, id. ib. 12, 209; so id. ib.
a town in Illyria, now Auersperg, Itin. An- 15, 52; 15, 276; II, 62; II, 196; Verg. A. 5,
703 et saep.: pomosa. Prop. 6, 7. 81: qua
ton.Hence, A r u p i n u s , a, um, of or pertumidus rigat arva Nilus, Hor. C. 3, 3, 48;
taining to Arupium: Arupinis natus in arid. Epod. 16,54; so, arva deserti, Vulg. Jer.
vis, Tib. 4,1, HO.
23, IO: arva pacis, ib. ib. 25, 37. Hence
t arara, ae, fi, = &povpa, afield, corn- also, () For pascuum, pasture-ground: Arfield, Marc. Emp. 8; Vel. Long. p. 2246 P.
vaque mugitu sancite bovaria longo: Noaruspex and deriw., v. haruspex, etc. bile erit Romae pascua vestra forum, i. e.
ad
e
a r d u i s , > J [arvum], pertaining to the Forum Boarium at Rome, Prop. 5, 9,
a cultivated field; hence, Fratres Arvales, 19.() Arva Neptunia, for the sea, Verg.
a college of twelve priests, who yearly made . 8,695 (cf. id. ib. 6,724: campi liquentes).
offerings to the field-Lores for the increase () Land, a shore, coast: jamque arva teof the fruits of the field: Fratres Arvales nebant (angues), Verg. . 2,209.
dicti sunt, qui sacra publica faciunt propa r x , arcis,/ [arx ab arcendo, quod is
terea, ut fruges ferant arva, Varr. L. L. 5, 85 locus munitissimus urbis, a quo facillime
Milii.; cf. Non. p. 560.24 sq.; Mull. Etrusk. possit hostis prohiberi, Varr. L. L. 5, 151
2, pp. 91 and 105. Extant inscriptions show Mull; cf. Serv. ad Verg. A. 1,20; Isid. Orig.
that this college of priests continued in ex- 15, 2,32: Doed. Syn. IV. p. 428; v. arceo], a
istence until the fourth century; cf. Inscr. stronghold, castle, citadel, fortress, OrelL I. 388 sq.; 5054; 807; 840 ; 858 ; 903; ; in Rome, the Capitolium. I. A. L i t . :
947; 961 aL
arce et urbe orba sum, Enn. ap. Cie. Tusc.
a r - v e h o , exi, ectum, 3, v. a. (an old form 3, 19, 44 (Trag. v. 114 Mfill.): optumates,
for adveho, v. ad init.), to bring, to procure Corinthum quae arcem altam habetis, id.
(only twice in Cato): arvehant ligna, Cato, ap. ejusd. Fam. 7, 6: edicite per urbem ut
R. R. 138: trapetum ubi arvectum erit, id. omnes qui arcem astuque accolunt, cives,
etc.; Att ap. Non. p. 357,14: Illa autem in
ib. 135,7.
A r v e r n i , orum, m., = , Plut.; arcem [hinc] abiit, Plaut. Bacch. 4, 8, 59;
/, Strabo, a people of Gaui, in the so id. Pa 4 , 6 , 2 : In arcem transcurso opus
present Auvergne, Caes. B. G. I, 31; I, 45; est, Ter. Hec. 3, 4, 17: Condere coeperunt
7, 7; Lue. I, 427; cf. Mann. GalL p. 130. urbis arcemque locare, Lucr. 5,1107: arcis
Hence, A r v e r n u s a, um, adj., Arvemi- servator, candidus anser, id. 4,683: munire
an: Arvernum genus (vini), Plin. 14,1, 3, arcem. Cie. Pis. 34 fin.: cum Tarento amisso arcem tamen Livius retinuisset, id. de
18.
Or. 2, 67, 273: arx intra moenia in immaa r v i n a (harv-), v. arvix.
nem altitudinem edita, Liv. 45, 2 8 : arx
a r v i n a ae, fi I. Grease, fiat, suet, Sion,Vulg. 2 Beg. 5 , 7 : arx Jerusalem, ib. I
lard. A. lu g e n . : pinguis, *Verg. A. 7, Maco. 13,49: Romana, Liv. 1,12: Capitolina,
627 (secundum Suetonium arvina est du- id. 6,20; cf id. 3,18: Sabinus arcem Capitorum pingue, quod est inter cutem et va- lii insedit mixto milite, Tae. H. 3,69; Suet
scus, Serv.). B. E s p. a. Of the victim Claud. 44 et saep. As the place on which
in a sacrifice (eccl. Lat.),Vulg. Exod. 29,22; auguries were received (cf. auguraculum):
ib. Lev. 3,15; so the dim. arvinula, *ib. ib. ut cum in arce augurium augures acturi
8,16.b. Of a person: de latere ejus arvi- essent, Cie. Off. 3,16, 66; so Liv. 1,18 and
na dependet, Vulg. Job. 15, 27.H. Greasi- 24.Hence, B. Trop., defence,protection,
ness, fatness, in gen., Prud. Cath. 7 , 9 ; Sid. refuge, bulwark, etc.: Castoris templum
Ep. 8, 14. H I . A r v i n a , surname of fuit te consule arx civium perditorum, rethe dictator A. Cornelius Cossus, Liv. 8,38.
ceptaculum veterum Catilinae militum,
a r v i n u l a , ae, v. arvina, I. B. a
castellum forensis latrocinii, Cie. Pis. 5, I I :
t a r v i s or h a r v i x , igis, fi., = APIS, haec urbs, lux orbis terrarum atque arx
with digamma APFIE, also as fem. a r v i - omnium gentium, id. Cat. 4 , 6 ; et id. Agr.
na (harv-)> ae, a ram for offering : Aries I, 6,18: Africa arx omnium provinciarum,
qui etiam dicebatur Ares, veteres nostri id. Lig. 7,22: Stoicorum, id. Div. 1,6, IO: arx
Arviga, hinc Arvigas, Varr. L. L. 5, 98 finitimorum, Campani, Liv. 7, 29; 37, 18:
Lin dem.: Harviga dicebatur hostia, cujus tribunicium auxilium et provocationem,
adhaerentia inspiciebantur exta, Pauli ex duas arces libertatis tuendae, id. 3,45: arx
ad aliquid faciendum, id. 28, 3: eam urhem
Fest. p. 100 Muli. (in Don. ad Ter. Phorm.
pro arce habiturus Philippus adversus
4, 4, 28, haruga; in VeL Long. p. 2233 P.
Graeciae civitates, id. 33,14; Flor. 3, 6, 5:
ariuga).
quasi arx aeternae dominationis, Tae. A. 14,
v
a r v u m , i, , arvus, IL B.
31.C. As the abode of tyrants, a poet,
a r v u s , a, um, adj. [for aruus from aro]. designation of tyranny (cf. Ascon. ad Cie.
1. That has been ploughed, but not yet sown, Div. in Caecil. 5), Claud. IV. Cona Hon
ploughed, arable: ager, arvus et arationes 293 Heius.: cupidi arcium, Sen Thyest
ab arando, Varr. L. L. 5, 39 Muli.: arvum, 342; cf. id. Contr. 4, 27: non dum attigit
quod aratum nec dum satum est, id. B. R. arcem, Juris et humani culmen, Lue. 7,593
1,29; Paui. ex Fest. p. 25 MfilL: aut arvus Corte; cf. id. 8, 490, and 4, 800; Tert ApoL
est ager aut consitus aut pascuus aut flo- 4. B. P r o v . : arcem facere e cloaca, to
rens, Isid. Orig. 15, 13 : Non arvus hic, make a mountain of a mole hill, Cie. Plane.
sed pascuus est ager, Plaut. True. I, 2, 47: 4 0 . I I . Since castles were generally on a
agri arvi et arbusti et pascui lati atque height, meton, a height, summit, pinnacle,
uberes, Cie. Rep. 5,2,3.Hence, H. Subst. top, peak (usu. poet, and in Aug. and postA. arva, ae, fi. (se. terra), an arable Aug. prose), lit and trop. A. L i t . : sumfield, cornfield; only twice, ante - clasa, ma locum sibi legit in arce, upon the exNaev. ap. Non p. 192, 30; Pac. ib. B . treme height, . . 1, 27; cf. id. ib. 12,43.
a r v u m , i, (sc. solum), an arable field, So, 2. Iu p a r t i c . a. Of mountains:
cultivated land, a field, ploughed land, glebe Parnasi constitit arce, . . 1, 467: arce
(cf. Doed. Syn. Ili. p. 8; clasa): nec scibat loci summa, id. ib. II, 393: Rhipaeae arces,
ferro molirier arva, Lucr. 5, 934; I, 314: Verg. G. 1,240: flerunt Rhodopeiae arces, id.
sol lumine conserit arva, id. 2, 211; cf. id. ib. 4, 461: septemque una sibi muro cir2, 1162; . M. I, 598; II, 33; Verg. G. 2, cumdedit arces, id. ib. 2,535: primus inex263 et saep.: ex arvo aeque magno, Varr. R. pertas adiit Tirynthius arces, i. e. Alpes,
R. I, 7 , 2 : prata et arva et pecudum greges SiL 3, 496 ; cf. Drak. ad id. 15, 305 ; VaL
diliguntur isto modo, quod fructus ex eis FI. 3, 565 : impositum arce sublimi oppicapiuntur, Cie. N. D. I, 44, 122: arva non dum cernimus, Petr. 116 ; cf. id. 123, 205,
afferent cibum, Vulg. Hab. 3,17: Numidae and 209."b. Of houses built on an emipabulo pecoris magis quam arvo student, nence, Petr. 121,107, and 293. e . Of the citSali. J. 90,1: ne perconteris, fundus meus, adel of heaven: quae pater ut summa vidit
optime Quincti, Arvo pascat erum, Hor. Ep. Saturnius arce, . . 1,163: summam peI, 16, 2 (i. e. frugibus: arvum autem ab tit arduus arcem, id. ib. 2, 306: sideream
arando dictum est, Crucq.): arva per an- mundi qui temperat arcem, id. Am. 3, IO,
nos mutant, et superest ager, Tae. G. 26; 21.d Of the heavens themselves: aethe-
169
riae arces, Ov. Tr. 5, 3, 19: arces igneae, two ounces; hence asses sextantari! (of the
t asbestos, i, m. (sc. lapis), =
Hor. C. 3,3, IO: caeli quibus adnuis arcera, value of about 1 J f ^ , or 2.8 cents), and the (incombustible), a stone of an iron-gray
Verg. A. I, 250: et id. ib. I, 259. e. Of state gained five sixtha In the second color, found in Arcadia, differing from the
temples erectea on an eminence: dextera Punic war, and the dictatorship of Fabius, common asbestos, perh. amiantus, Plin. 37,
sacras jaculatus arces, Hor. 0.1,2,3. Of the as was again reduced one half, to one 10, 54, 146.
the head: arx corporis, Sen. Oedip. 185; ounce; hence asses unciales, about equal
Asbolus, i, m [\, soot], a black,
Claud. IV. Cons. Hon. 235. B. Trop., to
or 1.4 cents. Finally, the Lex Pa- shaggy dog of Actaeon, . M. 3,218.
height, head, summit, etc. (rare): celsa men- piria (A.U.C. 563, B. C. 191) reduced the as
ascalabotes;, ae, m., = ,
tis ab arce, Stat. S. 2, 2,131: summae lau- to half an ounce; hence asses semiunciales
dum arces, SiL 13, 771; Sid. Carm. 2,173: =
%d, or 7.9i mills, which continued a kind of lizard, in pure Lat., stellio: Laubi Hannibal sit, ibi caput atque arcem to- as a standard even under the emperora certa gecko, Linn.; Plin. 29,4,28, 90.
Ascalaphus, i, , = , a
tius belli esse, head and fronte Liv. 28,42: In all these reductions, however, the names
arx eloquentiae, Tae. Or. IO.
of coins remained, independent of the son of Acheron and Orphne, who made
known to Pluto that Proserpine had eaten
t ary taena or arutaena, also contr. weight of the as: uncia, sextans, quadrans, seven kernels of a pomegranate, on account
etc.;
cf.
Grotef.
Gr.
II.
p.
253
sq.
From
artaena, ae, / , = , a vessel for
of which he was changed by her into an illtaking up Liquids: arytaenam sive artae- the small value of the as after the last re- boding owl (bubo), . M. 5, 539 sq.; cf.
nam vas ab hauriendo sic appellabant, Paui. duction, the following phrases arose: quod Serv. ad Verg. A. 4,462.
ex Fest. p. 21 Milii.: artaenaeque et aqua- non opus est, asse carum est, Cato ap. Sen.
t ascalia, a e , / , = , the edible
Ep. 94: Quod (sc. pondus auri) si commiles, Lucii. ap. Charis, p. 95 (1,35 Muli.).
nuas, vilem redigatur ad assem, Hor.S. 1,1, part of the artichoke, Plin. 21,16,57, 97.
a s , assis, m. (nom. assis, Don. ad Ter. 43: viatica ad assem Perdiderat, to the last
Ascalo, onis,/, = ', an imporPhorm. 1,1,9, and SchoL ad Pera 2,59; old farthing, id. Ep. 2,2, 27: ad assem impen- tant trading town in the southern part of
form assarius, ii, mi and in the gen. dium reddere, Plin. Ep. 1,15: rumores Om- Palestine, between Gaza and Azotus upon
plur. assari&m, Varr. L. L. 8, 71 Muli.; nes unius aestimemus assis, Cat. 5,3: Non the sea, now Ascalon, MeL 1,11, 3; Plin. 5,
Charis, p. 58 P.) [ei*, Dor. cur, Tarent , assis facis? id. 42,13.Hence, 2. The prov- 13,14, 68; cf. Mann. Palaest 202.Hence,
Hinter]. I, In gen., unity, a unit; as a erbs, a. Assem habeas, assem valeas, your adj.: Ascalonius, a, um, of Ascalon :
standard for different coins, weight, meas- worth is estimated by your possessions, Petr.caepa, a shallot, CoL II, 3,57; 12, IO, I; Plin.
ure, etc. (in Vitr. 3,1, p. 61 Rode, perfectus 77, 6: crumena plena assium, Geli 20,I. 19, 6,32, g 101 sqq.
numerus, the perfect number, fundamental b. Assem elephanto dare. to give something
*a-SCalpo (ads-), Ere, v. n., to scratch
number), acc. to the duodecimal system, (as a petition, and the like) with trembling toat, to scratch: aurem, App. . 6, p. 176.
divided into 12 parts, or uncias, with the a superior (a metaphor derived from trainA s c a n i a , a e , / . , = , a region in
ed elephants, which, after playing their Phrygia, Plin. 5,32, 40, 144.
following particular designations:
parts, were accustomed to take pay for themu n c i a s . duodecima (sc. pars) .
.
1. A s c a n i u s , a, um, <#., = ',
selves, which was given them with fear by
As cani an: lacus, in Bithynia, near Nicaea,
the
multitude;
cf
Plin.
8,5,5,
14),
Augustus
s e x t a n s = ^ = ^ s . sexta
. . . . .
ap. Quint. 6, 3, 59, and Macr. S. 2, 4; Varr. Plin. 5,32,43, 148: portus, in Troas, id. 6,
ap. Non p. 531,10 sq.B. 111 inheritances 30, 32, 121: insulae, in the Aegean Sea,
q u a d r a n s q u a r t a , also)
and other money matters, where a division over against Troas, id. 5,31,38, g 138.
teruncius or triuncis .
. . . j
2. A m a ^ i n ^ ii, m., = 'A, son
was made, the as, with its parts, was used
t r i e n s = ^ = J s. tertia
or II
to designate the portiona Thus haeres ex of Aeneas and Creusa, king of Lavinium,
asse, sole heir; haeres ex semisse, he who re- and founder of Alba Longa,Verg. A. 1, 271:
q u i n c u n x = s sextans cum qua-)
ceives one half of the inheritance: haeres exLiv. 1, 3; cf. Wagner ad Verg. A. I. c., ana
dodrante, he who receives three fourths; andid. Exc. ad Aen. 2, . XVII. p. 438.
drante
. . . .J
t ascaules, is* m , , a bagso, haeres ex besse, triente, quadrante, sexsemissis a s e m i s = ^ = J s . dimidia
tante, etc.; ex semuncia, ex sextula, ex du- piper, Mart 10, 3, 8 (called in Suet. Ner. 54
abus sextulis, etc., Dig. 28, 5, 50 ; 34, 9, 2; by the pure Lat. word, utricularius).
septunx = ^ s. quadrans cum tri-1
V
Suet Caea 83; Cie. Caecin. 6 et saep.: Nerascendens (ads-), eatis, P. ., v.
en te
. .
. . . . . .j
II
va constituit, ut tu ex triente socius esses, ascendo fin.
ego ex besse, Dig. 17, 2, 76: bessem fundi
bessis a b e s . = =
for beis a I
ascendibilis (ads-)> e, adj. [ascendo],
emere ab aliquo, ib. 26, 21, 2, 8 39: qua- that can be ascended or climbed : semita,
binae partes assis
i
II
drans et semissis fundi, ib. 6,1,8 ai.; hence, Pomp. ap. SchoL ad Stat. Th. IO, 84L
dodrans=Jfe=J a terni quadrantes ' I
in assem, in asse, or ex asse, in all, entirea-scendo (ads-, Jan; ads- and as-,
ly, completely, Dig. 36,45: vendere fundum MQller; a s - , other editors), scendi, scendextans s. decunx= = s. qui-) * ;
in assem, ib. 20, 6,9; so CoL 3,3, 8 and 9: sum, 3, v. n. [scando], to ascend, mount up,
n i sextantes .
. . . . . . . j
in asse, id. 2, 12. 7: sic in asse fiunt octo climb ; and in eccL Lat. simply to go up, to
menses et dies decem, id. 2,12, 7: ex asse rise, to spring up, grow up (syn.: scando,
deunx=JJs. undecim unciae . . . *...
aut ex parte possidere, Dig. 2, 8, 15; Sid. conscendo, orior, surgo, prodeo). I. L i t
Ep. 2,1; 6,12; 8, 6 aLC. As a measure
The uncia was again divided into smaller of extent, a. An acre, acc. to the same (opp. descendo; and diff. from escendo,
which designatos a climbing, mounting
parts:
divisions as above, from scripulum to the upon some high object, and involves the
as,
Coi.
6,1,
9
sq.:
proscindere
semissem,
semuncia^ u n c i a a s s i s ,
idea of exertion; cf. Oud. ad Caea B. G. 7,
iterare assem, Plin. 18,19.49, 178.b. A 27; Suet Caea 61: Ochsn. EcL pp. 287 and
duellaunciaassis,
foot, Coi. 5,3.B. Of weight, a pound, acc. 288; Doed. Syn. IV. pp. 60 and 61; it often
to the same division; cf. Fann. Pond. 41: interchanges with escendere in MSS.; cf
sicilicus ( - a m ) = | uncia=^g assis.
In haec solide sexta face assis eat, Ov. Med. e. g. Halm ad Nep. Epam. 4,5; id. Them. 8,
sextula=i u n c i a a s s i s ,
Fac. 60.
6, and v. examples below; clasa; in Cia
drachma=^ uncia = ^ assis.
and in Vulg. very freq.), constr. most freq.
4- Mathematicians (v. Vitr. I. e.) called with in, but also with ad with super, supra,
hemisecla=^ uncia = 3 ^ $ assis,
the number 6 perfectus numerus (since I contra, adversus, with acc., and absol. (in
scripulum
unciass^J^ assia
+ 2 + 3 = 6), and formed, accordingly, the Cie. in the lit. signif, except once with the
following terminology:
acc., always with in with acc.; but in the
The multiples of the as received the fol- I = sextans, as a dice-number. unio.
trop. signif in all constrr.). (a) With in
lowing designations:
with acc.: in navem ascendere, Plaut Rud.
2=triens
binio.
2,2,20: 2, 6, 54 Fleck.: ascendere in navi3 = semissis
ternio.
dupondius=2 asses.
4 = bessis () . . . . . quaternio. culam, vulg. Matt. 8,23: in triremem ascentripondius s. tressis=3 asses.
dit, Nep. Alcib. 4, 3 (in id. Epam. 4, 5, and
5 = quintarius
. . . . . . . quinto.
(quadressis)=4 asses.
Them. 8, 6 Halm now reads escendere): in
6 = perfectus numerus . . . . senio.
quinquessis=5 asses.
arborem ascendere, Vulg. Luc. 19,4: ut in
sexis (only in the connection decussis- 7 = %<penTos, sex adjecto asse = 6 + 1.
8 = adtertiarius, sex auecta tertia = 6 + 2 Amanum (urbem) ascenderem, Cie. Fam.
sexis in Vitr. I. c.)=6 assea
15, 4, 8: ascende in oppidum, Vulg. Joa 8,
().
septissis=7 asses,
9 = sesquialter, sex auecta dimidia = 6 I: lex peregrinum vetat in murum ascenoctussis=8 asses,
dere, Cie. de Or. 2, 24, 100: in equum, id.
+ 3 (rj).
nonussis (novissis?)=9 assea
10 = bos alter, sex duabus partibus additis Sen. IO, 34: in caelum, id. Am. 23, 88; so
decussis=10 asses,
id. Tuso. 1,29, 71 (B. and ., escendere), id.
= 6+ 4 ().
bicessis=20 asses.
II = adquintarius, sex quinque partibus Dom. 28, 75; id. Mil. 35,97 (cf. id. Leg. 2,8:
tricessis=30 asses, and so on to
ascensus in caelum): inque plagas caeli, Ov.
additis = 6 + 5 ().
centussis = 100 assea (Cf. Varr. L. L. 5, 12 = duplio ().
M. II, 518: ea veto, ne ascendatis in mon 169 sq. Milii.)
tem, Vulg. Exod. 19,12; 24, 13; ib. Matt 5,
a s a , v. ara init.
I; ib. Mare. 3,13: in tribunal ascendere,
I I . Esp. A. 1. As a copper coin, the as
t asarotum, i, > = , a floor Cie. Vatin. 14, 34 (B. and ., escendere), so
was, acc. to the ancient custom of weighing laid in mosaic, Stat S. 1,3, 36; cf: asarotos Liv. 2, 28 Drak. (Weissenb., escendere): in
money, originally a pound (asses librales or oecos (= ), Plin. 36, 25. 60, contionem, Cie. Att. 4,2,3 (B. and ., escenaes grave), of the value of about 8-^d., or 184; hence, asaroticus lapillus, a little dit); so Liv. 3. 49; 5, 50 (Weissenb. , escen16^ cents, and was uncoined (aes rude) mosaic stone, Sid. Carm. 23,56.
dere, in both these pass.): in Capitolium
until Servius Tullius stamped it with the
t a s a r u m , i, ., = , hazelwort, ascendere, id. IO, 7: sin vestram ascendisfigures of animals (hence pecunia, from pe- wild - spikenard : Asarum Europaeum, set in urbem, Verg. A. 2,192. () With ad.
ad Gitanas Epiri oppidum,Liv.42,38: ad laecus); cf. Varr. R. R. 2,1, 9; Plin. 33, 3, 13, Linn.; Plin. 12,13,27, 47.
t a s b e s t i n u m , i > " ( sc linum), = - vam paulatim, Sali. C. 55,3.() With acc.
42 sqq. In the first Punic war, on account
of the scarcity of money, the as was reduced ov, a kind of incombustible cloth, Plin. or loc. adv.: navem ascendit, Ter. Ad. 4, 5,
to a sixth part of its original weight, i. e. 19,1,4, 19 sqq. (written by Jan as Greek). I 69; Phaedr. 4,22,9; Vulg. Marc. 4,1; ib. Luc
170
8,37: ascendit classem, Tae. A. 2, 75: mon- suae de terra Aegypti, ib. Osee, 2, 15. 472: adsciri per adoptionem, Tae. A. I, 3:
tis cum ascendimus altos, Lucr. 6,469: mon- B. Trop.: quorum (oratorum) quae fuerit sibi Tiberium adscivit, id. ib. 4, 57: adsciri
tem, Juv. I, 82, and Vulg. Psa. 103, 8; cf.: ascensio et quam in omnibus rebus diffici- in societatem Germanos, id. H. 4, 24: adsummum jugum montis ascendere, Caes. B. lis optimi perfectio, etc., a rising, soaring, sciri inter comites, id. ib. 4,80: milites ad6.1,21: fastigia montis anheli, Claud. Bapt. * Cie. Brut. 36, 137 : ascensiones in corde scire, id. Agr. 19.
Pros. 3, 383 : altitudinem montium, Vulg. suo disposuit,Vulg. Psa. 83,6.II. Meton.,
a-scisco (adsc-, Lachm., Baiter,
Isa. 37, 24: currus, Lucr. 5, 1301 (Lachm., means of ascent: aedificat in caelo ascen- Dietsch, Weissenb., . and ., Halm in
escendere); so Vulg. 3 Reg. 12,13: adversam sionem, Vulg Amos, 9,6.
Tae.; a s c - , Merk., Kayser, Rib., Halm in
ripam, Cie. Div I, 28, 58: murum, Caea B.
a s c e n s o r ( a d s - ) , 6 r i s m - , o n e t h a t Nep.), ivi (in ante-class, and clasa Lat.
O. 7, 27; so Verg. . 9, 507, and Vulg. Jer. ascends (eccl. Lat.). I. In g e n : montis never ii), itum, 3, v. a. I, A Lit., to take
5, IO: equum, Liv. 23,14; so Suet. Caea 61, Dominici, Hier. in Rufin. I: caeli, Vulg. or receive a thing with knowledge (and apand Vulg. Psa. 75, 7: ascendit Capitolium De ut. 33, 26. I I , Es p., one that mounts probation), to approve, receive as true: cum
ad lumina, Suet.Caes.37: deus adscensurus, a horse, chariot, etc., a rider, charioteer: jussisset populus Romanus aliquid, si id
Olympum. Tib. 4,1,12: magnum iter ascen- ut cadat ascensor ejus (equi) retro, Vulg. ascivissent socii populi ac Latini, etc.,
do, Prop. 4, IO, 3: illuc solita est ascendere Gen 49,17: ascensor equi, ib. Amos, 2,15: Cie. Balb. 8, 20: quas (leges) Latini voluefilia Nisi, . M. 8,17; II, 394: quo simul equum et ascensorem dejecit, ib. Exod. runt, asciverant, id. ib. 8, 20, g 21: quiascendit, id. ib. 7,220.Also pass.: si mons 15,1; ib Job, 39, 18.So absol.: ascenso- bus (scitis) adscitis susceptisque, id. Leg.
erat ascendendus, Caea B. C. 1,79: primus res (sc. equorum), Vulg. 4 Reg. 18, 23; so, 2, 5: tu vero ista ne adscivere neve fuegradus ascendatur, Vitr. 3, 3* porticus ad- asini ascensor, ib. Isa. 21,7 cameli, ib. ib. ris commenticiis rebus assensus, id. Ac. 2,
scenduntur nonagenis gradibus, Plin. 36,13, collidam in te currum et ascensorem ejus, 40, 126: ne labar ad opinionem, et aliquid
19, 88 (Jan, descenduntur): ascenso simul ib. Jer. 21, 51. subvertam quadrigam et adsciscam et comprobem incognitum, id.
curru, Suet Tib. 2 fin.. ne ascensis tanti ascensorem ejus, ib. Agg. 2, 23.
ib. 2, 45,138.B. Of persons, to receive or
sit gloria Bactris, Prop 4, 3, 63. (6) Ab1. a s c e n s u s (ads-), a, um, Part, of admit one in some capacity (as citizen, ally,
sol. , of persons ex locis superioribus desu- ascendo.
son, etc.): dominos acris adsciscunt, Lucr.
per suos ascendentes protegebant, Caes. B.
2. a s c e n s u s (ads-),
m. [ascendo], 5,87; 6,63: perficiam ut hunc A. Licinium
C. I, 79: qua fefellerat ascendens hostis, a n ascending, ascent. I . A . L i t . : primos i non modo non segregandum, cum sit civis,
Liv. 5,47: Ascendit ergo Abram de Aegyp- prohibere ascensu coeperunt, Caes. B. G. 5, a numero civium, verum etiam, si non esto, Vulg. Gen. 13, I; 19, 30: Ascende huc, 32: homines audaces ab ejus templi aditu set, putetis asciscendum fuisse, Cia Arch.
ib. Apoc. 4, I; 12, 12. Of things: fons atque ascensu repulisti, Cie. Dem. 21: quod I 2fin.; et. id. Balb. 13: [alia (civitate) ascita],
ascendebat de terra, Vulg. Gen. 2, 6: sicut hosti aditum ascensumve difficilem praebe- Nep. Att. 3, I Halm: Numam Pompilium
ascendit mare fluctu, ib. Ezech. 26, 3: jam ret, Liv. 25,36 summi fastigia tecti Ascen- . . . regem alienigenam sibi ipse populus adascendit aurora, ib. Gen. 32, 26 * ascendit su supero, Verg. A. 2, 303 ascensus muri, scivit eumque ad regnandum Romam Curiignis de petra, ib. Jud. 6, 21: ascendet fu- Vulg. 2 Esdr. 12, 36. ascensus altaris, ib. bus adscivit, Cie. Rep. 2,13: aliquem patromus ejus, ib. Isa. 34, IO; ib. Apoc. 8,4: vidit Eccli. 50, 12. adscensus siderum, a rising num, id. Pia 11,25: socios sibi ad id bellum
ascendentem favillam de terr&; ib. Gen. 19, ofi the stars to our hemisphere, Plin. 29,4,15, Osismios, etc., adsciscunt, Caes. B. G. 3, 9,
28: ascendet sicut virgultum, ib. Isa. 53, 2; 59: ascensus aurorae, Vulg. 2 Esdr. 4, 21; IO; so id. ib. 1,5,4: socius adscitus,Sali.C.
6,6: germen eorum, ut pulvis, ascendet, ib. ib. Jon. 4,7. Also in plur : hostes partim 47,1: aliquem ducem, Auet B. Alex. 69, 2:
ib. 5,24.Also, after the Greek, to go aboard scalis ascensus tentant, Liv 36, 24. B qui non asciverit ultro Dardanium Aenean
ship, to go out to sea (eccL Lat.): ascenden- Trop.r ollisque ad honoris amplioris gra- generumque acceperit urbi, Verg. A. II, 471:
tes navigavimus, , Vulg. Act. 21, dum is primus ascensus esto, Cie. Leg. 3 , 3 : gener inde provecto annis adscitus, Liv.21,
2: Et escenderunt, , ib. Luc. 8, olla propter quae datur homini ascensus in 2: so Tae. H. I, 59: ascivit te filium non
22
II Trop. A Constr. in like man- caelum, id. ib. 2,8. I I , M e t o n (abstr. for vitricus, sed princeps, Plin. Pan. 7, 4: triner, () With in with acc.: in summum lo- conor., cf.. aditus, accessus, etc.), a place buni centurionesque adsciscebantur, Taa
cum civitatis ascendere, Cie. Clu. 55: prop- by which one ascends, an approach, ascent: H. 2, 5 fin.: aliquem successorem, Suet
ter quem (ornatum) ascendit in tantum ho- inambulans atque ascensu ingrediens ar- I Tib. 23 fin. ai. In the histt. also with in
norem eloquentia, has grown into such rep- duo, Cie. de Or I, 61, 261 difficilis atque (in civitatem, societatem, senatum, nomen,
utation, id. Or. 36,125: ira ascendit in Israel, arduus, id. Verr 2, 4, 23: riget arduus alto etc.): adsciti simul in civitatem et patres,
Vulg. Psa. 77, 21: Quid cogitationes ascen- Tmolus in ascensu, . M. II, 151: quae Liv. 6, 40, 4: simul in civitatem Romanam
dunt in corda vestra? ib. Lue. 24,38; ib. Act. aedes tribunal habent et ascensum, afiight et in familias patriciorum adscitus, Tae. A.
7,23.() With ad: sic a principiis ascen- of stairs, ascent, Vitr. 4, 7, p. 93 Rode; so id. II, 24: aliquem in numerum patriciorum,
dit motus et exit paulatim nostros ad sen- 5,6, p. I l l Rode.In plur . ut obtinerent id. ib. II, 25: inter patricios, id. Agr. 9:
sus, Lucr. 2,137: aut a minoribus ad majo- ascensus montium, Vulg. Judith, 2, 6; ib. Chauci in commilitium adsciti eunt, id.
ra ascendimus aut a maioribus ad minora 1 Reg. 14, 4. T r o p . . in virtute multi A. I, 60: aliquem in penates suos, id. H. I,
delabimur, Cie. Part. Or. 4.12: propius ad ascensus, many degrees, Cia Plane. 25 15: aliquem in nomen, id. A. 3,30; Suet
magnitudinem alicujus, Plin. Pan. 61,2: ad Wund.
Claud. 39: aliquem in bona et nomen, id.
honores, Cie. Brut. 68,241: ad hunc gradum
Galb. 17. I I , T r a n s f , in gen., to take
t
a
s
c
e
t
e
r
i
a
,
orum,
.,
=
,
a
amicitiae, Curt. 7, I, 14. (7) With super
or receive a person to one's self; of things,
with acc.: ira Dei ascendit super eos, Vulg. place of abode for ascetics, a hermitage, to appropriate to one's self, adopt (diff. from
Psa. 77, 31: ascendent sermones super cor Cod. Just. 1,3,33.
adjungere and assumere, by the accessory
t a s c e t r i a e , arum, fi, = , idea of exertion and mediation, or of pertuum, ib. Ezech. 38, IO. (i) With acc.: ex
women
that
have
taken
vows,
female
ascethonoribus continuis familiae unum gradum
sonal reflection; cf Herz. ad Caea B. G. 3,
dignitatis ascendere, Cia Mur. 27: altiorem ics, Novell. Constit. Just 123.
9,10; SalL C. 24,3). 1, Of persons: nemo
a s c i a , ae, fi [kindred with , an oppressus aere alieno fuit, quem non ad hoc
gradum, id. Off. 2,18, 62: cum, quem tenebat, ascenderat gradum, Nep. Phoc. 2,3: al- axe], an axe for hewing wood, a carpenter's incredibile sceleris foedus asciverit, Cia
tissimum (gradum),Plin.Ep.3,2,4. Poet.: axe (syn.: securis, bipennis, ferrum). I, Cat. 2,4 fin.: exsulibus omnium civitatium
ascendere thalamum, i. e. matrimonium L i t : rogum ascia ne polito, Fragm. XII. ascitis, receptis latronibus, etc., Hirt. B. G.
contrahere, Val. FI. 6, 45. (e) Absol.. ad Tab. ap. Cio Leg. 2, 23; Plin. 7,56, 57, 198: 8, 30: ea tempestate plurimos cujusque gesummam amplitudinem pervenisset, ascen- tilia ascias retundit, id. 16,40, 76, 207: in neris homines adscivisse dicitur, Salt C. 24,
dens gradibus magistratuum, Cie. Brut. 81, securi et ascia aliquid deicere,Vulg.Psa.73, 3: Veientes re secunda elati voluntarios
281; Plin. Pan. 58,3: altius ascendere, Brut, 6: lignum de saltu praecidit opus manus ar- undique ad spem praedae adsciverunt, Liv.
ap. Cie. Ep. ad Brut. I, 4: gradatim ascen- tificis in ascia, ib. Jer. IO, 3. Pro v.. asci- 4, 31, 3; Tae. H. 2, 8: in conscientiam fadit vox, rises, Cie. de Or. 3, 61, 227: usque am sibi in crus impingere or illidere, to cut cinoris pauci adsciti, id. ib. I, 25.Poet.:
ad nos contemptus Samnitium pervenit, one's own legs, Petr 74, 16; cf App. M. 3, asciscere for asciscere se or ascisci, to join
supra non ascendit, i. e. alios non tetigit, p. 139, 6 . I I . T r a n s f . A. A mattock, a or unite one's self to one (cf.. Accingunt omLiv. 7, 30: donec ascendent furor Domi- hoe .* asciae in aversa parte referentes ra- nes operi, Verg. . 2, 235): ascivere tuo coni, Vulg. 2 Par. 3 6 , 1 6 : ascendet indigna- stros, PalL 1, 43, 3 B . A mason's trowel, mites sub numine divae centum omnes
tio mea, ib. Ezech. 38, 1 8 . B , Es p., su- Vitr. 7, 2; rail. 1, 14; upon monuments nemorum, Grai. Cyn. 16. 2. Of things:
per, supra aliquem or aliquid ascendere, such a trowel is found pictured, and in the Quae neque terra sibi adscivit nec maxuio rise above any person or thing, to sur- inscription the expression SVB ASCIA or mus aether, which neither the earth appropass, to stand higher (twice in Tacitus): AN ASCIAM DEDIC AT VM, i. e. consecrated while priates to itself nor etc., Lucr. 6, 473: Jo(liberti) super ingenuos et super nobiles yet under the trowel (proh this was done visque numen Mulciberi adscivit manus,
ascendunt, Tae. G. 2 5 : mihi supra tribu- in order to protect the empty sepulchre Att. ap. Cie. Tusc. 2, 10, 23: sibi oppidum
natus et praeturas et consulatus ascen- from injury), Inscr OrelL 249 , 4464 ; 4465; asciscere, Cie. Verr. 2,4, IO: Ceres et Libera
dere videor, id. Or. 7. Hence, ascen- 4 4 6 6 ; 4 4 6 7 : PATER ET MATER FILIO DVLCIS- . . . quarum sacra populus Romanus a Graedens (ads-), eutis, P. a. # A Machina, SIMO AD ASCIAM DEDICATVM POSVERVNT, ib. cis ascita et accepta tanta religione tuetur,
a machine for ascending, a scaling-ladder 4468.
etc., id. ib. 2,5,72; so id. Har. Resp. 13, 27;
Vitr. IO, 19. B . In the jurists, ascendenAsciburgium, H, n, an ancient town . M. 15, 625 Heins., where Merk. reads actes are the kindred in an ascending line, in Gallia Belgica, oh the Rhine, now Asburg civerit (cf. Web. ad Luc. 8, 831): peregrinos
ancestors (parents, grandparents, etc.; opp. (but aca to Mann Gall. 260, now Essenberg; ritus, Liv. 1,20: Spem si quam ascitis Aetodescendentes, descendants, children, grand- opp. Duisburg), Tae. G 3; id. H. 4, 33.
lum habuistis in armis, Verg. A. II, 308:
children, etc.), Dig. 23, 2, 68.
opimum quoddam et tamquam adipatae
* I a s c i o , are, v. a. [ascia, II. B.], to
dictionis genus, Cia Or 8, 25: nova (verba)
* ascensionis (ads-), e, adj. [ascen- work or prepare with a trowel: calcem, adsciscere,
* Hor. Ep. 2, 2, 119: quod ipsa
do], that may be ascended or climbed: iter, Vitr. 7, 2.
natura adsciscat et reprobet, Cie. Fin. I, 7,
Cael. Aur. Tard. 3, L
2. a - s c i o ( a d s c - , Rib., Halm), Ivi
(B. and ., sciscat et probet)', adsciscere
ascensio (ads-), 6 n i s , / [id.], an as- (never ii), 4, v. a., like adopto, arrogo, etc., 23
aut probare amicitiam aut justitiam, id. ib.
cending, ascent (more rare than ascensus). transf. from the sphere of civil law to com- 3,21,70; id. Leg. 1,11: illa, quae prima sunt
I, A. l't.: ad hirundininum nidum ascen- mon life, to receive, admit (like scio in this adscita natura, id. Fin. 3, 5, 17 (cf. Beier
sionem ut faceret, Plaut. Rud. 3,1, 7: gra- signif., very rare, perh. only in Verg. and ad Cie. Off. 3,3,13, p. 203): hanc consuetuduum, Vitr. 9, i, p. 208 Rode: via ascensio- Tae.; cf. ascisco); si socios sum adscire panis, Vulg. i Par. 2 6 , 1 6 : dies ascensionis I ratus, Verg. A. 12, 38: generum, id. ib. 11,
dinem lubenter abivimus, id. Brut 57,209. omnibus legibus non ascriberetur, Cie. Cae- approves any thing (perh. only in the folL
3. Sibi, like arrogo, io assume or arro- cin. 33,95 (B. and ., in eddem lege): anti- exs.): ascriptores legis agrariae, Cie. Agr.
gate something to one's self (very rare): eos quior dies in tuis adscripta litteris, id. ad Q. 9: venalis ascriptor et subscriptor tuus,
illius expertes esse prudentiae, quam sibi Fr. 3 , 1 , 3 : in altera epistula diem non ad- id. Dom. 19; id. Red. in Sen. 4 , 9 ; IO, 26.
asciscerent, Cie. de Or. 1,19, 87: eloquen- scribis, do not add the date, id. Att 3, 23:
ascriptus (adscr-), a, um, Part. of
tiae laudem uni sibi, Tae. A. 14, 62; cf. Cie. nomen suum in albo profitentium citha- ascribo.
Boui. 86,95.* B.
order, decree, or ap- roedorum j ussit adscribi, Suet. Ner. 21; id.
Asculum (Asclum, Sil. 8, 440, and
prove also or further, = etiam sciscere: al- Tib. 51 ai. Es p. freq. of superscriptions Itin. Auton.), i, n.jM", more freq.
terum (genus sacerdotum) quod interpre- and inscriptione: Recita epistulam. TIMAR". I, The capital ofi Picenum, now
tetur fatidicorum et vatium ecfata inco- CHIDES VERRIS ACCENSVS APRONIO. J a m
Ascoli, Plin. 3, 13, 18, g 111; Flor. 1,18, 9;
gnita, quae eorum senatus populusque ad- hoc quidem non reprehendo, quod ascrisciverit, Cia Leg. 2, 8, ubi v. Moser. bit ACCENSVS, Cie. Yerr. 2,'3, 66: non cre- 1,18,14; cf. Mann. Ita! I. p. 492.Hence,
a, um. '., of Asculum, Asascitus, P o- (PP- nativus, innatus, insi- do ascripturum esse magno, id. Agr. 2, 20: Asculanus,
tus), derived, assumed, foreign: in eo nati- novo si marmori adscripserunt Praxite- culanian: triumphus, Plin. 7.43, 44, g 135.
vum quemdam leporem esse, non ascitum, lem suo, Phaedr. 5, proi. 6: tumulo publice Asculani, orum,m.,ifte inhabitants of
Nep. Att. 4 , 1 Halm: proles, Stat. S. 1 , 1 , 2 3 : exstructo adscripserant, pro libertate eos Asculum, Cie. Font. 14. Jt A town in
genitos esse vos mihi, non ascitos milites occubuisse, Suet. Aug. 12 fin.: ut qui sta- Apulia, Flor. I, 18, 9 Duker; hence, A s credite, Curt. IO, 3, 6: nec petit ascitas da- tuarum titulis pronepotem se Q. Catuli Ca- c u l a n u s , a, um, adj., Asculinian ; ager,
pes, Ov. F. 6,172.
pitolini semper adscripserit, id. Galb. 2; id. Front. Colon. p. l i o .
t ascyroides, is, n-i = , a
Ner. 45; id. Aug. 7 0 . B . Trop. I. To
m
s
c
ascites,ae, > = im*mmi ( &3), impute,
plant similar to the ascyron, Plin. 27, 5, 20,
ascribe,
attribute
to
one
the
cause
a kind of dropsy, Caci. Aur. Tard. 3 , 8 ; Plin.
37.
VaL 3,12 (in Cels. 3, 21, written as Greek). of something: hoo incommodum Scipioni
ascribendum videtur, Cie. Inv. I, 49 : pat ascyron, i n., = , a plant,
I. ascitus (adsc-), a, um, Part of naces diis inventoribus adscriptum, Plin. also
caked androsaemon, St. John's-wort,
ascisco.
25, 4, II, 3 0 ; Claud. Laud. Stil. 2, 81; Plin. 27, 4,10, 26.
* 2 . ascitus (adsc-), os, m. [ascisco], and (per hypallagen, cf. Rudd. II. p. 393):
Asdrubal, v. Hasdrubal.
an acceptance, reception: vacuitatem dolo- cur autem ascribimus illum his lacrimis
asella, a e, fi dim. [asina], a small sheris alii censent primum ascitum et pri- (instead of illi has lacrimas), id. Rapt. Pros.
mum declinatum dolorem, Cia Fin 5, 7, 3, 419; cf. id. Idyll. 6, 81: nomini meo ad- ass, Ov. A. A. 3, 290.
Asellio, ouis, m., one ofi the early Ro18, where Madvig reads ascitam : so B. scribatur victoria, Vulg. 2 Reg. 12, 2 8 . 2 ,
and .
To place to one's credit, i. e. to settle, fix, des- man historians, Cie. Leg. 1, 2.
* agellulus, i, m. doub. dim. [asellus],
+ ascius,a, um, adj., = (without ignate, appoint: eidem (servo) adscripsisshadow): loca, countries under the equator, se legatum, bequeathed to him, Plin. Ep. 4. small, young ass, Arn. 3, p. 109.
Plin. 2, 73, 75, g 185.
asellus, i, 1 dim. [asinus], little ass,
10. P o e t . : culpam lues, olim cum adAsclepiades, ae, m., = . scriptus venerit poenae dies, Phaedr. 4, II, an ass's colt. I, L i t : dossuarius, Varr.
I, A distinguished physician of Prusa, in 8.3. Adscribere sibi aliquid, to apply, refer R. R. 2, 6 fin.: asellus onustus auro, * Cie.
Bithynia, friend of Crassus, Cie. de Or. I, something to one's self: qui facere quae non Att. I, 16: tardus, Verg. G. I, 273: lente
14, 62; Cele. 3 , 4 ; Plin. 7, 37, 37, 124; 26, possunt, verbis elevant, Adscribere hoc de- gradiens, . M. II, 179; so id. ib. 4, 27;
3, 8, g 15 sq.; Cael. Aur. Tard. 3, 8.II. A bebunt exemplum sibi, Phaedr. 4, 3, 6.II, or. S. I, 9, 2 0 ; Vulg. Num. 16, 15 ; ib.
blind philosopher of Eretria, dic. Tuso. 5, A. Es p., t. t., to enroll, enter in a list (as Joan. 12, 14 a i . P r o v . : narrare fabel39,113.HI, A Greek poet, inventor of the citizen, soldier, colonist, etc.): ascribi se in lam surdo asello, to preach to deaf ears,
metre named after him metrum Asclepia- eam civitatem voluit, to be entered, received Hor. Ep. 2,1,199 (an imitation of a Greek
deum (e. g. Hor. C. 1, 1: Maecenas atavis as a citizen, Cie. Arch. 4: si qui foederatis proverb, "Ovia i? '
; cf. Schmid ad Hor. 1. ) . I I ,
edite regibus), Diom. p. 508 P.
civitatibus ascripti fuissent, id. ib.: urbar a s f. A. Of a man addicted to sensuAsclepiadeus, a, um, adj., v. Ascle- nae militiae adscribebatur, Tae. H. 2, 94: ality,
Juv. 9, 92; Petr. 24 fin.; Hier. Vit. S.
adscribantur
ex
Judaeis
in
exercitu
regis
piades, III.
Hilar. B. Aselli, two stars in Cancer:
d
i
s
t asclepias, & > fi = , the ad triginta milia virorum, Vulg. I Macc. Sunt in signo Cancri duae stellae parvae,
common swallowwort: Asclepias vincetoxi- IO, 36: adscripti dicebantur qui in colo- Aselli appellati, Plin. 18, 35, 80, g 353; cf
nias nomina dedissent, ut essent coloni,
cum, Linn.; Plin. 27, 5,18, g 35.
Hyg. Astr 2,23.O. A sea-fish much prized
Paui. ex Fest. p. 13 MAII.: colonos VenuAsclepiodotus, i,m, a biographer of siam
by the Romans, perh. cod or haddock, Van*.
adscripserunt,
Liv.
31,
49;
so
id.
32,
Diocletian, Vop. Aur. 44.
L. L. 5, g 77, p. 31 MtilL; cf. Plin. 9,17, 28,
7; 33, 24; 34, 42; 35, 9 ai.: coloniam det asclepion, i i,
a medicinal herb
g 61. r o v . : post asellum diaria non
duxit adscriptis veteranis, Suet Ner. 9; so
named from Aesculapius, ', .
sumo, after delicious fare I take no comalso of ambassadors, Phaedr. 4, 17, 16.
mon food, Petr. 2 4 . B , Asellus, a Roman
25.4, II, g 30. ^
B. T r o p . 1. To reckon or number in a cognomen, Cia de Or. 2, 64, 258; Liv. 27,41
Ascletario, unis, m., a mathematician class,
include among: adscripsit Liber Sa- a i
in the time of Domitian, Suet Dom. 15.
tyris poetas, Hor. Ep. 1, 19, 4 (cf. id. ib. 1,
A e r i u m , * , n ' v Asculum.
t asemus, a, um, adj.,= (with9,13: scribe tui gregis hunc): aliquem ordiAsconius, ii, m - ' Q Asconius Pedia- nibus deorum, id. C. 3, 3, 35: nationes Ger- out sign): tunica, Viai has not the purple
nus, a learned grammarian of Padua (e. manis an Sarmatis adscribam, dubito, Tae. stripe, Lampr. Alex. Sev. 33 fin.
A.D. 3-88), who devoted his studies especial- G. 46: aliquem antiquis temporibus, id. Or.
1. Asia, a e . / (in regard to the quantity
ly to Cicero, Satiust, and Vergil, and whose 17. 2. To add or join to: ad hoc genus of the A, cf. Jahn ad . M. 6,648), = .
valuable commentary upon five orations ofi ascribamus etiam narrationes apologorum, I, A. Orig., a town in Lydia; afterwards the
Cicero is still extant; cf. Bahr, Lit. Gesch. Cie. de Or. 2,66,264: admiratus eorum fidem region around it; hence, .
' Asius,
g 260: Weich. Poet. Lat. p. 274 ; Teuffel, tyrannus petivit, ut se ad amicitiam terti- a, um, of Asia: palus, the marshy region
Rom. Lit 290.
um adscriberent, id. Off. 3,10,45; so id. Tusa on the river Cayster, Verg. A. 7, 701; cf. id.
t asedpera, a e , / , = , a leath- 5, 22,63; id. ad Q. Fr. 1 , 1 , 5 : tu vero ascri- G. 1,383, and Hom. II. 2,461; Asia, a nymph,
ern bag or sack, Suet. Ner. 4 5 : Imposuit be me in talem numerum, id. PhiL 2,13: Verg. G. 4, 343 ; ci Hyg. Fab. prooem.
abrae suae ascoperam vini, * Vulg. Judith, suae alicujus sententiam, id. Opt Gen. 6: I I . A. In an extended signif., Asia Minor,
unus A. Gabinius belli maritimi Cn. Pom10.5.
Imp. Pomp. 6; Hor. Ep. I, 3, 5; Verg.
Ascra, a e, fi, = " A . J, A village in peio socius ascribitur, i. e. additur, Id. Imp. Cie.
. 2, 557; Sen. Troad. 6; Vulg. Act 19, 26;
Boeotia, near Mount Helicon, the birthplace Pomp. 19 fin.Hence also of attributes of 21, 27 ai. Hence also for Pergamos, Liv.
ofHesiod, Ov. P. 4,14,31.Hence, H. A s - a deity: Jbvi aquila adscribitur,is ascribed 26, 24; Veli. 2, 4; and, as a Roman provcraeus, a, um, adj., = '. A. Plin. 10,5,6, g 1&
or Proconsular Asia, ' (
ascripticius (adscr-), a, um, adj. ince,
Ascrcean: nemus, Prop. 2,13,4: poeta, i. e.
, Strabo, 17, . 118),
[ascribo,
II.],
enrolled
or
received
in
any
Hesiod, id. 2, 34, 77: senex, the same, Verg.
Asia comprehended Mysia, Lydia, Caria,
E. 6, 70.Also subst.: Ascraeus, i m., community (as citizen, soldier, etc.): novi i and Phrygia; c f : Namque, ut opinor,'Asia
Hesiod, Ov. Am. I, 15, I I . B . Of or per- et adscriptio cives, * Cia N. D. 3, 15, 39: vestra constat ex Phrygia, Caria, Mysia,
taining to Hesiod: carmen, i. e. rural, Verg. ascripticii veluti quidam scripti diceban- Lydia, Cie. FI. 27; id. Imp. Pomp. 6; Vulg.
G. 2,176; CoL 10,436: boves, which Hesiod tur, qui supplendis legionibus ascribeban- Act. 2, 9; 6, 9; ib. I Cor. 16, 19 et saep.
pastured, Ov. F. 6,14.O. Of Helicon, Hel- tur. Hos et accensos dicebant, quod ad le- Hence, B. ASIUS, a, um, adj., Asiatic (cf
gionum censum essent adscripti, Paui. ex Asiaticus): villa, Varr. ap. Non. p. 466, 3.
iconian : fontes, Prop. 2,10, 25.
p. 14 MfilL; cf. ascriptivus: servi, For Troas, . . 1 3 , 4 8 4 . . In a stili
a-scribo (ads-, Baiter, Halm, Weis- Fest.
slaves bound to the soil, and transferred wider sense, the whole of the quarter of the
senb., K. and H . ; a s - , Kayser), psi, ptum, with it from one possessor to another, Cod.
globe Asia (hence the distinction Asia Mi3, v. a., to annex by writing, to add to a 11,47, _
nor, OTOS. I, 2), Plin. 6, 9, 9, g 47 sqq.A
writing (syn.: ann umero, addo, insero, attri* ascriptio (adscr-), o n i s , / [ascri- poet, form, A S I S , 'dis, Asia, . . 5, 648;
buo, tribuo). 1 . 1 g e n. A. L i t . , constr.
bo, L], an addition in writing: declarat 9,448.
absol. or with dat., in with acc. or abl.
ipsa ascriptio esse aliquid, Cia Caecin. 33,
tt 2. a s i a , a e, fi; among the Taurini,
a. Absol: non solum illud perscribunt,
95.
rye, in pure Lat., secale, Plin. 18, 16, 40,
quod tum prohibiti sunt, sed etiam causam
ascriptivus (adscr-) a, um, '. g 141.
ascribunt cur etc., Cie. Verr. 2, I, 35 : illud minime auguris, quod adscripsit, ob [ascribo, II.], enrolled as a (supernumerary)
Asiag-enes, is, m.,=s 'A, a suream causam, etc., id. Div. I, 16, 29. b . soldier (cf. ascripticius and accensus): Idem name of Scipio Asiaticus, Liv. 39.44; Sid.
With d a t : Terentia salutem tibi plurimam istuc aliis adscriptivis ad legionem fieri Carm. 7, 80; cf Gron. Obs. 4, 391 (p. 531
adscribit, Cie. Att.l, 5fin.: coheredem sibi solet, Plaut. Men. I, 3, 2; Varr. L. L. 7, g 56 Frotsch.).
libertum ejus adscriptum, Suet. Vit. 14.e. MulL
Asiane, adv., v. Asianus.
ascriptor (adscr-), ris, m. [ascribo,
With in with acc. or abl.: hoc tibi responA s i a n u s , a, um, adj., = '.
J,
deo: ascripsisse eundem Sullam in eandem I.], he who willingly subscribes (his name);
legem: si quid, etc.: nam nisi esset, hoc in hence, trop., he who subscribes to, agrees to, Asiatic, belonging to the Roman province of
172
The
accomplished friend of Socrates, af towards
wife of Pericles, Cia Inv. 1, 31, 51; Quint
5,11, 27. H, The mistress yf the younger
Cyrus, Just. 10, 2.
aspectabilis (adsp-), e, adj. [aspecto] (perh. only in the foil. exs.). I, That
may be seen, visible, Cia Tim. 4: animal, id.
ib. 4.II. Worthy of being seen : nihil esse
aspectabilius, App. Mag. p. 282,14.
* aspectamen (adsp-), iuis, n. [id.],
a look, a sight, Claud. Mam. Stat An. 2,12.
* aspectio (adsp-), onis, fi [aspicio],
a look, a view, Fest a v. spectio, p. 333
MfilL
aspecto (adsp-, Ritschl; asp-,Lachmann, Fleck., Rib., B. and K., Halm), avi,
atum, 1, v. freq. a. [id.], to look at attentively, uxith respect, desire, etc. I, L i t (rare but
clasa): hicine est Telamon, quem aspectabant, Enn. ap. Cie. Tusa 3,18, 39: Quid me
adspectas, stolide? Plaut Am. 4 , 2 , 8 : Estne
ita ut tibi dixi? Adspecta et contempla,
Plaut Ep. 5,1,16; id. Aa 5,1,13; id. Am.
1,1,114: Quid me aspectas ? Quid taces ?
Ter Eua 3,5,12: Quid me aspectas? * Cia
Plana 42 Illum aspectari, claro qui incedit honore, is gazed upon, *Lucr. 3, 76: Et
stabula aspectans regnis excessit avitis,
and looking back upon (with regret), etc.,
Verg. G. 3, 228; id. A. 6,186; 10, 251.IT,
Trop. A To observe, regard, pay attene
Hon to a thing. jussa principis aspectare,
Tae. A I, 4. B. Of places as objects, to
look towards, overlook, lie towards (cf specto) * collie, qui adversas aspectat desuper
arces, Verg. A I, 420 : mare, quod Hiberniam insulam aspectat, Taa A 12,32.
2.
ASPE
ASP E
ASPE
(cf.: stantem extra pocula caprum, Juv. I, res facile toleraverant, Sali. C. IO, 2: mala
76): Summus inaurato crater erat asper res, spes multo asperior, (our) circumstances
acantho, . M. 13,701: aspera pocula, Prop. are bad, (our) prospects still worse, id ib. 20,
2,6,17: ebur, Sen. Hippo! 899: balteus, Val. 13: venatus.Verg. A. 8,318: bellum, Sail. J.
FI. 5, 678: cingula bacis, Claud. Laud. Stil. 48, 1; Hor. Ep. 2,1,7: pugna, Verg. A. 11,
2, 89; cf. Drak. ad SiL II, 279: nummus, not 635; 12,124: fata, id. ib. 6,882: odia, id. ib.
worn smooth, new, Suet. Ner. 44; cf. Sen. Ep. 2, 96.Absol.: multa aspera, Prop. 1,18,
19: mare, agitated by a storm, rough, tem- 13; Hor. Ep. 1, 2, 21 ai.Of discourse, sepestuous, Liv. 37,16.Of things that have vere, abusive: asperioribus facetiis perstrina rough, thorny, prickly exterior: barba, gere aliquem, Cie. Plane. 14; Tae. A. 15, 68:
Tib. 1, 8, 32: sentes, Verg. A. 2, 379: rubus, verba, Tib. 4,4,14; . P. 2,6,8; Vulg. Psa.
id. E. 3, 89: mucro, Luc. 7,139 (cf. Tae. A. 90, 3: vox, Curt. 7,1.Adv. a. Old form
15, 64: pugionem vetustate obtusum aspe- a s p e r i t e r , roughly, harshly : cubare,
rari saxo jussit; v. aspero).2. Meton., Naev. ap. Non. p. 513, 21; Plaut ap. Prisc.
of food: He. Asper meus victus sanest. Er. p. loio P.b. class, form a s p e r o (in
Sentisne essitas? He. My fare is very rough. fig. signif), roughly, harshly, severely, veheEr. Do you feed on brambles? Plaut. Capt. mently, etc. I. Transi.: loqui, Cia de Or.
1, 2, 85; cf. id. ib. 3,1, 37; also of a cough 3, 12, 45; Quint. 6, 5, 6: dicere, id. 2, 8,15:
producing hoarseness: quas (fauces) aspe- syllabae aspere coeuntes, id. I, I, 37.2.
ra vexat Assidue tussis, Mart. II, 86, I. Trop.: aspere accipere aliquid, Tae. A. 4,
3. Subst.: asperum, i, > an uneven, 31: aspere et acerbe accusare aliquem, Cia
rough place; latens in asperis radix, Hor. Fam. I, 6, 6: aspere agere aliquid, Liv. 3,
Epod. 5, 67 ; aspera maris, Tae. A. 4, 6: 60: aspere et ferociter et libere dicta, Cie.
propter aspera et confragosa, Plin. 3, 5, Plane. 13, 33; Quint. 6, 3, 28: aspere et ve9, 63: per aspera et devia, Suet. Tib. hementer loqui, Cie. de Or. I, 53, 227: ne
60: erunt aspera in vias planas, Vulg. Isa. quid aspere loquaris, * Vulg. Gen. 31, 24.
40, 4; ib. Lua 3, 5.Aleo in the sup. ab- Comp.: asperius loqui aliquid, Cie. de Or.
sol. : asperrimo hiemis Ticinum usque pro- I, 63, 227: asperius scribere de aliquo, id.
gressus, Tae. A. 3, 5. I I , ra s f. J,, Att. 9, 15.Sup.: asperrime loqui in aliOf taste, rough, harsh, sour, bitter, brack- quem, Cie. Att. 2,22, 6: asperrime pati aliish, acrid, pungent: asperum, Pater, hoc quid, Sen. Ira, 3, 37,1: asperrime saevire
(vinum) est: aliud lenius, sodes, vide, Ter. in aliquem, Veli. 2, 7.
Heaut. 3,1, 49: asper sapor maris, Plin.
2 . Asper, er"i, m. I, A cognomen of
2, 100, 104, g 222: allium asperi saporis; L. Trebonius: L. Trebonius... insectandis
quo plures nuclei fuere, hoc est asperius, patribus, unde Aspero etiam inditum est
id. 19, 6, 34, g 111: asperrimum piper, id. cognomen, tribunatum gessit, Liv. 3, 65, 4.
12, 7,14, g 27: acetum quam asperrimum, II. A s p e r , Aspri (Proh p. 201 Keil), m.,
id. 20, 9, 39, g 97. 2. Of sound, rough, a Latin grammarian, two of whose treaharsh,grating,etc.: (pronuntiationis genus) tises have come down to us; v. Teuffel,
lene, asperum, Cie. de Or. 3,57,216.Hence Rom. Lit. g 474,4.
63; Mel. 1,14, l.Also, Aspendum, i, , a poet epithet of the letter B (also called
asperatus, a, um, Part., v. aspero.
Plin. 5, 27, 26, g 96; cf. id. 31, 7,39, g 73. littera canina), Ov. F. 5, 481.In rhetorio,
aspere, adv., v. asper fin.
a
um
Hence, Aspendius, > , adj., of Aspen- rough, rugged, irregular: quidam prae1. a-sperno (adsp-, Ritschl, Jan;
dos: Aspendiorum, m., the inhabitants of fractam et asperam compositionem proAspendos, Liv. 37, 23 ; Nep. Dat. 8, 2. A bant; virilem putant et fortem, quae au- a s p - , others; in MSS. sometimes a s p a r harper of Aspendos was distinguished in rem inaequalitate percutiat, Sen. Ep. 114; g o , v. Cort. ad Luc. 1, 384, and Wagner ad
antiquity for playing with the fingers of cf. Cie. Or. 16, 63 : duram potius atque Verg. G. 3, 419, and infra examples from
the left hand (instead of the plectrum), asperam compositionem malim esse quam Lucr. and Hor.;, cf. 2. aspergo), orsi, ersum,
and on the side of the instrument turned effeminatam et enervem, Quint. 9, 4, 142. 3, v. a. [spargo]. I, Aliquid (alicui rei), to
inwards, and accordingly concealed from And in gram., spiritus asper, the h sound, scatter, strew something on something; or of
the view of the spectators. Hence, Aspen- the aspirate, Prisc. p. 572 P.3. Of smell, liquids, to sprinkle, spatter over (syn: adindius was used proverbially of a man that sharp,pungent: herba odoris asperi, Plin. do, inicio; never in Ovid, but he often uses
took more thought for his own than for 27, 8, 43, 64. H I , Trop. A. a. Of the simple spargo). A. L i t : aequor Ioothers' advantage : Aspendius citharista, moral qualities, rough, harsh, hard, vio- nium glaucis aspargit virus ab undis, Lucr. I,
quem omnia intus canere dicebant, Cie. lent, unlcind, rude (cf.: acerbus, acer, and 719 Lachm.: Ah! adspexisti aquam, Jam reVerr. 2, I, 20 Ascon.; cf.: atque hoc car- Wagner ad Verg. A. 1, 14): quos natura diit animus, you have dashed water on me,
men hic tribunus plebis non vobis, sed sibi putes asperos atque omnibus iniquos, Cie. have revived me, Plaut Trua 2,4,15: Euax,
Plane. 16, 40: orator truculentus, asper, adspexisti aquam, id. Bacch. 2, 3,13: gutintus canit, id. Agr. 2,26.
maledicus, id. Brut. 34, 129: aspera Juno, tam bulbo (with a play upon the names
I. asper,iterum, adj. (aspra=aspera, Verg. A. 1,279: juvenis monitoribus asper, Gutta and Bulbus), Cie. Clu. 26,71: pigmenEnn. ap. App. Mag. p. 299, but Vahl. ad Enn. Hor. A. P. 163: patres vestros, asperrimos ta in tabula, id. Div. 1,13, 23: corpus ejus
p. 166 reads spissa instead of aspra i aspris illos ad condicionem pacis, Liv. 22, 59; cf. adustum adspergunt aliis carnibus, Plin. 8,
= asperis, Verg. A. 2, 379; aspro = aspero, id. 2, 27 : rebus non asper egenis, Verg. 38,57, 8136: liquor adspersus oculis, id. 12,
Pali. Insit. 67) [etym.dub.; Doed.foll.by Hin- A. 8, 365: cladibus asper, exasperated, . 8, 18, g 34: Bubus glandem tum adspergi
ter connects it with , to struggle, to . 14, 485: asperaque est illi difficilisque convenit, id. 18,26,63, g 232: corpus floribus
resist; Corssen, Ausspr. II. p. 593, regards Venus, unfriendly, Tib. I, 9, 20; cf. id. I, aspersis veneratus est, Suet. Aug. 18: pecoasper (i. e. ab spe) as the proper opposito of 6, 2: (Galatea) acrior igni, Asperior tri- ri virus aspergere, to infeci, poison, Verg. G.
prosper (i. e. pro spe); thus asper originally bulis, feta truculentior ursa, . M. 13, 3, 419: aspergens cinerem capiti, Vulg. 2
meant hopeless, desperate ; v. also id. ib. II. 803: Quam aspera est nimium sapientia Reg. 13,15: huc tu jussos aspergo sapores,
p. 870; cf. the use of res asperae as the op- indoctis hominibus, Vulg. Eccli. 6,21: asper Verg. G. 4, 62: Non nihil aspersis gaudet
posite of res prosperae]; as affecting the contemptor divom Mezentius, Verg. A. 7,647: Amor lacrimis, Prop. 1,12,16: sanguinem
sense of touch, rough, uneven (opp. levis or aspera Pholoe, coy, Hor. C. I, 33, 6.Of a aspexere, Vulg. 2 Par. 29, 24 : nivem, ib.
lenis; syn.: scaber, acutus, insuavis, acer- harsh, austere, rigid view of life, or mannerEccli. 43, 19.B. Trop.: cum clarissimo
bus, amarus, mordax, durus). I, I, Lit.: of living: accessit istuc doctrina (sc. Stoi- viro non nullam laudatione tua labeculam
lingua aspera tactu, Lucr. 6,1150; ci. Verg. corum) non moderata nec mitis, sed paulo aspergas, fasten upon, Cia Vatin. 17, 41: ne
G. 3,508; . M. 7,556; Lue. 4, 325: mixta asperior et durior quam aut veritas aut na- qua ex tua summa indignitate labes illius
aspera levibus, Lucr. 2, 471: in locis (spec- tura patiatur, Cie. Mur. 29: (Stoici) horridio- dignitati aspersa videatur, id. ib. 6,15: notatur) plani an montuosi, leves an asperi, res evadunt, asperiores, duriores et oratione tam alicui, Dig. 37,14,17 fin. (cf.: attinere
Cie. Part. Or. IO, 36: Quid judicant sensus? et verbis, id. Fin. 4,28,78 (v. asperitas, II. A.): notam, Cie. Verr. 1,6,17).So of an inheridulce, amarum; lene, asperum, id. Fin. 2, (Cato) asperi animi et linguae acerbae et tance, to bestow, bequeath something to, to set
12, 36: tumulus asperi (se. saxibus) soli, immodice liberae fuit, sed rigidae innocen- apart for: Aebutio sextulam aspergit, Cie.
Liv. 25,36: saxa, Enn. ap. Cia Pis. 19; Cia tiae, Liv. 39, 40: (Karthago) studiis asper- Caecin. 6,17.Poet.: alas: lacteus extentas
Tusa 1,16,37; Pac. ap. Mar. Viet p. 2522 P.; rima belli, Verg. A. 1,14, ubi v. Wagner: aspergit circulus alas, Claud. VI. Cons. Hon.
Att. ap. Cie. Tuso. 2, IO, 23; Lucr. 4, 147; Camilla aspera, id. ib. II, 664; cf.: gens la- 175.In gen., to add to, tojoin,-=. a<y unge. M. 6, 76; cf. Leucas, Lue. I, 42: loca, boribus et bellis asperrima, Just. 2, 3: vir- re: si illius (sc. Catonis majores) comitatem
Caes. B. C. 3,42, and Vulg. Act 27,29: viae go aspera, i. e. Diana, Sen. Med. 87.1>, Of et facilitatem tuae gravitati severitatique
asperae, ib. Bar. 4, 26: vallis aspera, ib. animals, wild, savage, fierce: (anguis) asper asperseris, Cie. Mur. 31 fin.: huic generi
Deut 21, 4 et saep.: unda, Enn. ap. Macr. siti atque exterritus aestu, Verg. G. 3, 434: orationis aspergentur etiam sales, id. Or. 26,
S. 6, 2: glacies, Verg. E. IO, 49: hiems, Ov. bos aspera cornu, i. e. minax, id. ib. 3, 57; 87; id.adQ.Fr. 2, IO: hos aspersi, ut scires
M. II, 490; Claud, ap. Proh. Cons. 270: Pha- cf. Hor. Epod. 6, II: ille (lupus) asper Sae- etc., id. Fam. 2, 16
fin.Aliquem
or
sis, i. e. frozen, ice-bound, Proh. ap. Rufin. L vit, Verg. A. 9, 62: lupus dulcedine sangui- aliquid aliqua re (cf. Ramsh. Gr. p. 362;
375; and of climate: aspera caelo Germa- nis asper, . M. II, 402: ille (leo) asper Zumpt, Gr. g 418), to strew some person or
nia, harsh, severe, Tae. G. 2: arteria, the windretro redit, Verg. A. 9, 794: tigris aspera, thing with, something, to splash over, bepipe (. arteria), Cie. N. D. 2, 54,136; Cele. Hor. C. I, 23, 9; 3, 2, IO: (equus) asper fre- sprinkle, bespatter, bedew, lit. and trop. A.
4,1.Of raised work (i. e. bas-relief, etc., na pati, SiL 3,387.B, Of things, rough, Lit.: ah, guttula Pectus ardens mihi adas being rough), as in Gr. ' (et exa- harsh, troublesome, adverse, calamitous, spexisti (cf. supra, aquam), Plaut. Ep. 4,1,
spero) : aspera signis Pocula, Verg. A. 9, cruel, etc. (most freq. in the poets): in pe- 28: quas (sedes) nec nubila nimbis Asper263 : Cymbiaque argento perfecta atque riculis et asperis temporibus, Cia Balb. 9 : gunt, Lucr. 3,20: ne aram sanguine asperaspera signis, id. ib. 5,267: signis exstanti- qui labores, pericula, dubias atque asperas geret, Cia N. D. 3,36, 88; so Vulg. 4 Reg. 9f
bus asper Antiquus crater, . . 12, 235
morum jucundus aspectus, Cie. N. D. 2,63,
158; id. PhiL 2,29: erat aspectus ejus sicut
Alimur, Vulg. Matt. 28,3: aspectus faciei illius immutatus est super Sidrach etc., ib.
Dan. 3,19: fuit (Iphicrates) et animo magno et corpore imperatoriaque forma, ut ipso
aspectu cuivis iniceret admirationem sui,
Nep. Iphicr. 3,1: Canidia et Sagana horrendae aspectu, Hor. S. I, 8,26: apes horridae
adspectu, Plin. II, 18,19, 59: (rex) erat
terribilis aspectu, Vulg. Esth. 15, 9: lignum
(erat) aspectu delectabile, ib. Gen. 3,6: Bucephalus adspectu torvo, Plin. 8, 42, 64,
154: Oceanus cruento aspectu, Tae. A. 14,
32 ai. Hence, 2. Of shape, the form, appearance : herba adspectu roris marini,
Plin. 24,19,113, 173; IO, 39,56, 115: super similitudinem throni similitudo quasi
aspectus hominis, Vulg. Ezech. I, 26: quasi
aspectus equorum, ib. Joel, 2, 4. 3. Of
color, the color, appearance, look: carbunculi adspectfis nigrioris, Plin. 37,7,25, 95:
discolor, id. 31,2, 20, 30: Cum color albus
in cute fuerit et capillorum mutaverit
aspectum, Vulg. Lev. 13, IO; ib. Ezech. I,
7; 1,16.
as-pello, ere (abspulsus, Fronto, Differ.
Vocab. p. 473), v. a. [ab-pello; cf. ab init.],
to drive away, remove (only ante-class.):
eos, qui advorsum eunt, aspellito, Plaut.
Mere. 1,2,5; so id. Trin. 3, 2,46: id. Am. 3,
4,17; Ter. Heaut. 2, 3, 20 BentL, Fleck.
Trop.: longe a leto aspellor, Att. ap. Cie.
Tusa 2, IO, 25: metum alicui, Plaut. Capt.
3,3,4.
t aspendios, ii, i., = , a kind
of vine, Plin. 14,18,22, g 117.
Aspendos,
"?, a town
built by the Ar gives, in Pamphylia, on the
Eurymedon, now Minugat, Cie. Verr. 1, 20,
174
neo acerbitatem sententiarum nec disserendi spinas probavit, Cie. Fin. 4,28, 79; cf.
I. asper, II. A.And of rudeness in external
appearance, opp. to a polished, cultivated
bearing: asperitas agrestis, Hor. Ep. 1,18,
6 . B . Of things, adversity, reverse of fortune, trouble, severity, difficulty (cf. I. asper,
II. B., and acerbitas): in his vel asperitatibus rerum vel angustiis temporis obsequar studiis nostris, Cie. de Or. 1,1,3: asperitas belli, Sali. J. 29,1: remedii, Tae. A. I,
44.Of style, roughness, harshness, TUS (cf. I. asper, II. B.): oratio in qua asperitas contentionis oratoris ipsius humanitate conditur, Cie. de Or. 2,53,212. judicialis asperitas, id. ib. 2,15,64; so Quint. I, 8,
II; IO, 5,14 (cf id. II, 3,23): verborum, Ov.
M. 14,526L
asperner, adv., . asper fin.
a s p e r i t u d O j v aspritudo,
thy of contempt, despicable (ante- and postclass.), Att ap. Non. p. 179, 33; Geli. 16, 8,
16; 16, II, 3; 20, I, IO; Arn. 6, p. 203.
Comp.: aspernabiles, Aug. Mor. Manich. 8.
aspernaxnentum, i,n- tid], despising; only Tert. adv. Marc. 4,14; id. Pud. 8.
asper nanter, adv., v. aspernor fin.
ASI
A S I
ASSA
contra oculis, Cas. 5, 3, 2: Th. Aspicedum temus etc., id. ib. 2, 2,92.() In the indic. (clasa; freq. in Cie.): qui prope ad ostium
contra me. Tr. Aspexi. Th. Vides? Tr. (rare): Aspice, ut antrum Silvestris raris adspiraverint, Lueil. ap. Non. p. 4,142: quid
Video, Most. 6,1,56; so? non audebat aspi- sparsit labrusca racemis, Verg. E. 5,6: Aspi- enim quisquam ad meam pecuniam me incere contra Deum,Vulg. Exod. 3,6: formam ce, ut insignis spoliis Marcellus opimis In- vito aspirat ? quid accedit ? Cie. Verr. 2,
alicujus aspicere, Ter. Heaut. 4,5,25: tergum greditur, id. A. 6, 855: quantas ostentant, I, 54 fin.; so id. Div. in Caecil. 5 fin.: tu
alicujus, Vulg. Exod. 33, 8: aspicite ipsum: aspice, vires, id. ib. 6, 771: Aspice, quem ad um Ciceronem numquam aspirasti,
contuemini os, etc., Cie. Sull. 27: me, Vulg. gloria extulerat, id. Cat: 12,1: aspicite, quae id. Pia 5 fin.; so id. Eam. 7, IO: omnes
Job, 7, 8: sic obstupuerant, sic terram in- fecit nobiscum, Vulg. Tob. 13, 6. Also, aditus tuos interclusi, ut ad me adspirare
tuebantur, sic furtim non numquam inter to take into consideration, to have in view: non posses, id. Tuso. 5, 9, 27 : aspirare in
se aspiciebant, etc., Cie. Cat. 3, 5, 13 ; so si genus aspicitur, Saturnum prima paren- curiam, id. Verr. 2, 2, 31: in campum, id.
Vulg. Jer. 4,23: aspicis me iratus, Cie. Phil. tem Feci, Ov. F. 6, 2 9 . . Esp. I. To Sull. 18, 52: ne non modo intrare, verum
2, 30 fin.: hominis omnino aspiciendi pot- look upon with respect, admiration: erat in etiam adspicere aut aspirare possim, id.
estatem eripere, id. Lael. 23, 87: ut nemo classe Chabrias privatus, sed eum magis Caecin. 14; Col. 8,14, 9: nec equis adspirat
eorum forum aut publicum aspicere vellet, milites quam qui praeerant, aspiciebant, Achillis, Verg. A. 12, 352: sed non incendia
Liv. 9, 7, I I : aliquid rectis oculis, Suet. Nep. Chabr. 4 , 1 . 2 . Aliquem, to look one Colchis adspirare sinit, Val. FI. 7, 584.
Aug. 16: Aspicit hanc torvis (oculis), Ov. boldly in the face, to meet his glance: Lace- Trop.: sed haec ad eam laudem, quam
M. 6, 34: aspiciunt oculis Superi mortalia daemonii, quos nemo Boeotiorum ausus volumus, aspirare non possunt, arrive at,
justis, id. ib. 13, 70: aliquid oculis aequis, fuit aspicere in acie, Nep. Epam. 8, 3 (cf. attain to, Cie. Or. 41,140: bellica laude aspiVerg. A. 4, 372: aspice vultus Ecce meos, supra, I., the passage from Suet. Aug. 16). rare ad Africanum nemo potest, id. Brut.
. M. 2, 92 ai.: horrendae aspectu, Hor. S.
Lumen aspicere, to see the light for to 21,84: haec etiam in equuleum coniciunI,8, 26: aspice nos hoc tantum, look on us live: odi celebritatem, fugio homines, lu- tur, quo vita non adspirat beata, id. Tuso.
thus much only, Verg. . 2, 690 Wagner: cem aspicere vix possum, Cie. Att. 3, 7; id. 5, 5, 13; Geli. 14, 3, IO. C. In gram., to
Aspice Felicem sibi non tibi, Romule, Sul- Brut. 3,12; cf. the foil, number fin. 4. give the h sound, to aspirate (cf. aspiratio,
lam, poet. ap. Suet. Tib. 59.In pass. (rare): Ad inchoative (as in addubito, addormio, II. B.)i consonantibus, Quint. 1,5, 20: Graeunde aliqua pars aspici potest, Cie. Mil. 3: aduro, etc.), to get a sight of, to see.perceive, ci aspirare solent, id. I, 4, 14; Nigid. ap.
pulvis procul et arma adspiciebantur, Tae. descry: perii, si me aspexerit, Plaut. Am. Geli. 13, 6, 3. I I . Act. A. To breathe
H. 2,68; id. 0.13: super triginta milia ar- 1,1,164: forte unam aspicio adulescentu- or blow upon, to infuse, instil; lit. and trop.
matorum aspiciebantur, id. Agr. 29; 40; id. lam, Ter. And. I, I, 91; id. Ad. 3, 3, 19: re- (poet, or in post-Aug. prose): Juno ventos
A. 3,45; II, 14: Septentrionem ibi adnota- spexit et equum alacrem laetus aspexit, adspirat eunti, sends favoring winds, Verg.
tum prima tantum parte noctis adspici, Cie. Div. I, 33, 73; so id. Har. Resp. I, 2: A. 5, 607: adspiravit auram quandam saluPlin. 2,73,75, 185: quasi eum aspici nefas tum vero Phaethon cunctis e partibus or- tis fortuna, Amm. 19, 6 : dictis divinum
esset, Cie. Verr. 5, 67; 5,187; id. Har. Resp. bem Aspicit accensum, . M. 2, 228 ; 7, amorem, Verg. A. 8,373: novam pectoribus
8: adspici humana exta nefas habetur, Plin. 651: aspicit hanc visamque vocat, id. ib. 2, fidem, Claud. Fesc. 14, 16 : nobis tantum
28, I, 2, 5. (y) Ab sol.: Vide amabo, si 443 ; 2,714; 3,69; 3,356; 3,486; 7,384; 7, ingenii aspiret, Quint. 4, prooem. 5 .
non, quom aspicias, os inpudens videtur, j 791 est saep.: Quem simul aspexit scabrum * B. To breathe or blow upon ; trop. of the
Ter. Eun. 5, I, 22: postquam aspexi, ilico intonsumque, Hor. Ep. I, 7, 90. Hence sea, to wash: insula adspiratur freto GalCognovi, id. Heaut. 4, I, 43. () With in trop.: lumen aspicere, to see the light for lico, is washed, Sol. 22.
with acc.: in terram aspicere, Vulg. Psa. to be born: ut propter quos hanc suavist aspis, idis, f (acc. Gr. aspida, Luc. 9,
101, 20; ib. Isa. 5, 30: in caelum, ib. Matt. simam lucem aspexerit, eos indignissime 701; plur. aspides, Cie. . D. 3,19,47) [,
14,9. (e) With super with acc.: super ca- luce privarit, Cie. Rose. Am. 22 fin.; cf. com. shield, rarely an asp; this order of
stra aspicere, Vulg. Judith, 9, 7 ai. B. supra, II. B. 3.
frequency is reversed in Lat.]. I. The
r a s f. I. a. Of things in space, to look
t aspilates, ae, m., = , a asp, viper: Coluber, Linn.; Plin. 29, 4, 18,
toward, lie toward: tabulatum aspiciat precious stone of Arabia, Plin. 37, IO, 54, 65: aspide ad corpus admoto, Cie. Rab.
meridiem, Col. 8, 8, 2: cryptoporticus non 146, where Jan reads aspisatis.
Post. 9: si scieris aspidem occulte latere
aspicere vineas, sed tangere videtur, Plin.
* aspiramen (adsp-), inis, n. [aspi- uspiam, id. Fin. 2, 18, 69; Isid. Orig. 12, 4,
Ep. 5, 6, 29: ea pars Britanniae, quae Hi- ro], a blowing, breathing; hence poet., a 12. I I . A shield, = ?, Just. Nov. 85
berniam aspicit, Tae. Agr. 24: terra umi- communicating: formae, Val. FI. 6, 465.
fin.
dior qua Gallias, ventosior qua Noricum
aspisatis, is,/, V. aspilatea
aspiratio
(adsp-),
onis,/
[id.].
I.
aspicit, id. G. 5.b. Of persons: nobilissit asplenum or -on, >,*>=^,
In
gen.
A.
Li
t.,
blowing
or
breathing
mi totius Britanniae eoque in ipsis penemiUwort, spleenwort: Asplenum ceterach,
to'or
upon:
animantes
adspiratione
aeris
tralibus siti nec servientium litora aspiciLinn.: Asplenon sunt qui hemionion voentes, Tae. Agr. 3 0 . 2 . With the access, sustinentur, by the blowing or breathing of cant, Plin. 27, 6,17, 34; in Vitr. 1,4, writidea ofpurpose(cf: adeo, aggredior,etc.), to the air (not by respiration, as it is common- ten as Greek, and in Isid. Orig. 17, 9, 87,
look upon something in order to consider or ly rendered), Cie. . D. 2,33,83: ventorum, asplenos.
examine it; and in gen. to consider, survey, Lact. 7, 3 fin.B. Trop.: superni numi* asportatio, 5nis,/ [asporto], carinspect (freq. in Liv.): hujus ut aspicerent nis, favor, Amm. 15, 2.Hence, I I . Esp.
opus admirabile, . . 6,14: Boeotiam at- A. Evaporation, exhalation: quae omnia rying away: signorum, Cie. Verr. 2, 4, 49
que Euboeam aspicere jussi, Liv. 42, 37: in fiunt et ex caeli varietate et ex disparili fin.
as-porto [abs-porto; cf. ab init.], avi,
Boeotia aspiciendae res, id. 42,67 fin.: Ap. adspiratione terrarum, Cie. Div. I, 36, 79;
Claudium legatum ad eas res aspiciendas I, 67, 130. B. In gram., the enunciation atum, 1, v. a., to bear, carry, or take effor
of
a
word
with
an
b
sound,
a
breathing,
asaway (in the class, per. only in prose; cf.
componendasque senatus misit, id. 42, 5;
26, 61; 32, 5 ai. I I . Trop. . In gen.: piration : ita majores locutos esse, ut nus- Wagner ad Verg. A. 2, 778).Com., a. Of
quam
nisi
in
vocali
aspiratione
uterentur,
things: simulacrum e signo Cereris, Cie.
sic in oratione Crassi divitias atque ornamenta ejus ingenii per quaedam involucra Cie. Or. 48,160: per aspirationem apud nos Verr. 2, 4, 49 fin.; so id. ib. 2, I, 20; id.
perspexi; sed ea cum contemplari cupe- potest quaeri, an in scripto sit vitium, si h Div. in Caecil. 9, 28: multa de suis rebus,
rem, vix aspiciendi potestas fuit, Cie. de littera est, non nota, Quint. I, B, 19; I, 4, 9 id. Par. I, 2 : sua omnia Salamina, Nep.
Or. i, 35, 161: sic evolavit oratio, ut ejus Spald.; I, 6, 21; 6, 3, 55 ai. cf. Apul. de i Them. 2 fin.; Liv. 2,4; 42, 3; Vulg. 2 Reg.
vim atque incitationem aspexerim, vesti- Nota Aspirat. Osann. Hence meton., the 12,30.Also, I). Of persons, to carry away
gia ingressumque vix viderim, observed, no- aspirate, i.e. the letter itself, Prisc. p.547; (esp. by ship) to transport: aliquem trans
mare, Plaut. Merc. 2, 3, 19 : virginem, id.
ticed, id. ib. I, 35, 161: in auctorem fidei, 1038 ai.; Phoc. Aspir. p. 1721 sq. P.
a-spiro (adsp-, Baiter, Rib., Merk., Rud. proi 67 : quoquo hinc asportabitur
Vulg. Heb. 12,2: in remunerationem, ib. ib.
II, 26.So esp., to examine, reflect upon, to K. ana H.; a s p - , Kayser, Halm, Miiller), terrarum, *Ter. Phorm. 3, 3,18: asportate
consider, weigh, ponder (most freq. in the im-avi, atum, 1, v. n. and a. I. Neutr. A, ossa mea vobiscum, Vulg. Gen. 50, 24; ib.
perat. : aspice, see, yonder,consider, etc.). a. To breathe or blow upon; constr. with ad, Dan. 5, 2.
With acc.: Postea [tu] aspicito meum, quan- the dat., or absol.: ad quae (granaria) nulla
aspratllis, e, adj. [asper], rough (late
do ego tuum inspectavero, Plaut. Rud. 3,4, aura umida ex propinquis locis adspiret, Lat. for asper): piscis, with rough scales,
50: neque tanta (est) in rebus obscuritas, Varr. R. R. 1, 67: ut ne ad eum frigus ad- Plin. Val. 5; 8; IO ai. g Edict. Diocl. p. 15:
ut eas non penitus vir ingenio cernat, si spiret, Cela 2,17: pulmones se contrahunt terminus, of a rough, unpolished stone,
modo (eas) aspexerit, attends to them, Cie. adspirantes, exhaling, Cie. N. D. 2, 55, 136: Auet. Lim. p. 306 Goes.: petra, id. ib. p. 228.
de Or. 3,31,124: aspice, ait, Perseu, nostrae Lenius aspirans aura, Cat. 68, 64: ama* aspredo, inis, fi. [id.], roughness;
primordia gentis, Ov M. 5, 190.fo. With racus illum Floribus et dulci adspirans only in Cela 5, 28, 2 Daremb.
a finite clause, (a) In the subj.: qui semel complectitur umbra, Verg. A. I, 694: adaspretum, i> n [id.], an uneven, rough
aspexit, quantum dimissa petitis Praestent, spirant aurae in noctem, rise at or toward place: ad hoc saxa erant temere jacentia,
etc., has weighed, considered, Hor. Ep. 1, 7, night, id. ib. 7,8: si minuma adspirat aura, ut fit in aspretis, Liv. 9, 24, 6; 27, 18; 35,
96: aspiciebant, quomodo turba jactaret aes Plin. 13, 22, 43, g 124: tibia adspirat cho- 28; 36,15; Grat. Cyn. 241.
etc.,Vulg. Mare. 12,41: aspiciebant, ubi (Je- ro, accompanies, Hor. A. P. 204 ai. 2.
aspritudo (asperitudo, App. M. i,
sus) poneretur, ib. ib. 16,47: Quin tu illam Trop.: alicui, to be favorable to, to favo)',
p.
103, 20), Inis, / [id.], roughness: modo
assist
(the
figure
taken
from
a
fair
breeze):
aspice, ut placide adcubat, Plaut. Most. 3,2,
168: quin aspice, quantum Aggrediar ne- aspira mihi, Tib. 2, 1, 35: quibus aspira- circa totum corpus partemve aspritudo
fas, . M. 7,70: Aspice, venturo laetentur bat Amor, id. 2, 3, 71: adspirat primo for- quaedam fit, Cela 5, 28,15: aspritudo ocuut omnia saeclo I Verg. E. 4. 52 : Aspice, tuna labori, Verg. A. 2, 385: adspirate ca- lorum, id. 6, 6,26 ; 7, 7,15 Daremb. ai.
* a-spuo (adsp-), ire, v. a., to spit at or
Plautus Quo pacto partes tutetur amantis nenti, id. ib. 9, 525: di, coeptis adspirate
ephebi, ut patris attenti... Quantus sit dos- meis, . M. I, 3.Also absol.: magno se upon: a nutrice adspui, Plin. 28,4, 7, g 39.
assa, v assus, a, um.
sennus, Hor. Ep. 2,1,170 sqq.: Aspice, num praedicat auxilio fuisse, quia paululum in
Assabinus, i, m., a deity ofi Ole Ethiomage sit nostrum penetrabile telum, Verg. rebus difficillimis aspiravit, Auet. ad Her.
A. 10,481: aspice, si quid loquamur, Hor. Ep. 4.34 (cf. afflo).B. To aspire to a person or pians, Plin. 12,19, 42, g 89.
I,17,4 sq.: Aspice, qui coeant populi, Verg. thing, to desire to reach or obtain, i. e. to ap- Assaracus, i,., = ' pauor, King
A. 8,385: Qualem commendes, etiam atque proach,come near (esp. with the access, idea ofi Phrygia, son of Tros, brother of Ganyetiam aspice, Hor.Ep. 1,18,76: aspice, Quan- of striving to attain to); constr. with ad,in mede and Ilus, father of Capys, and grandto cum fastu, quanto molimine circumspec- with acc., the dat., a local adv., or absol. father of Anchises, Ov. M. 11, 756.Hence,
t e
Assaraci mirus, Vernis, Ov. F. 4, 123: As- 37: non sunt neque adsensiones neque acsaraci Frater, Ganymede, a constellation tiones in nostra potestate, id. Fat. 17 (. the
(Aquarius), id. ib. 4, 943 : Assaraci gens, context, and id. ib. 19).
i. e. the Romans, Verg. . 9, 643.
assensor (ads-), oris, m. [id.], he that
* I . assarius, a, u m, adj. [asso], roasted :assents to or agrees with any one: cotidie
commemorabam te unum in tanto exercidaps pecuina, Cato, R. R. 132,2 Schneid.
tu mihi fuisse adsensorem, Cie. Faui. 6,21;
2. a s s a r i u s , . , v. as init.
assatura, ae, f. [ asso ], roasted meat Auet ad Her. 3, 23: vindictae, Val. Max. 6,
3, 6: irae, Sen Hippol. 1207.
(late Lat.),Vop. Aur. 49; Apio. 7, 5; * Vulg.
1. assensus (ads-), a, um, Part of
2 Reg. 6,19.
assentior.
177
A-S8 fi'
poet. ap. Cie. Tuso. I, 39, 94: Pisonem nuntius adsequitur, Tae. A. 2,75.In the histt.
also absol.: ut si via recta vestigia sequentes issent, haud dubie adsecuturi fuerint,
Liv. 28,16: in Bruttios raptim, ne Gracchus
adsequeretur, concessit, id. 24, 20: nondum
adsecuta parte suorum, arrived, id. 33, 8;
Tae. H. 3, 60. I I . r o p. A. To gain, obtain, procure: eosdem honorum gradus adsecuti, Cie. Plane. 25, 60: immortalitatem,
id. ib. 37,90: omnes magistratus sine repulsa, id. Pis. I, 2: so Sali. J 4,4: regnum. Curt.
4, 6 ai.: nihil quicquam egregium, Cie. de
Or. I, 30, 134; id. Verr. 2,1, 57 : qua in re
nihil aliud adsequeris, nisi ut, etc., id. Rose.
Am. 34,96: adsecutas virtute, ne, etc., Just.
2,4. B . To attain to one in any quality, i. e.
to come up to, to equal, match ; more freq. in
regard to the quality itself, to attain to:
Sisenna Clitarchum velle imitari videtur:
quem si adsequi posset, aliquantum ab optimo tamen abesset, Cie. Leg. I, 2 fin.: benevolentiam tuam erga me imitabor, merita
non adsequar, id. Fam. 6, 4 fin.; so id. ib.
I, 4 fin. : qui illorum prudentiam, non dicam adsequi, sed quanta fuerit perspicere
possint, id. Har. Resp. 9,18: ingenium alicujus aliqua ex parte, Plin. Ep. 4, 8, 5: ut
longitudo aut plenitudo harum multitudinem alterius adsequatur et exaequet, Auet.
ad Her. 4,20.HI. r a s f. to mental objects, to attain to by an effort of the understanding, to comprehend, understand: ut
essent, qui cogitationem adsequi possent
et voluntatem interpretari, Cie. Inv. 2, 47,
139: quibus (ratione et intellegentia) utimur ad eam rem, ut apertis obscura adsequamur, id. N. D. 3,15,38: ut scribas ad me,
quid ipse conjectura adsequare, id. Att. 7,
13 A fin.: Quis tot ludibria fortunae... aut
animo adsequi queat aut oratione complecti? Curt. 4,16, IO; Sex. Caecil. ap. Geli. 20,
I, 5: quid istuc sit, videor ferme adsequi,
Geli. 3, I, 3: visum est et mihi adsecuto
omnia a principio diligenter ex ordine tibi
scribere, Vulg. Lue. 1,3: adsecutus es meam
doctrinam, ib. 2 Tim. 3, IO; ib. I Tim. 4, 6.
4 - Pass. acc. to Prisc. p. 791 P., but without an example; in Cie. Verr. 2, 2, 73 fin.,
instead of the earlier reading, it is better
to read, ut haec diligentia nihil eorum investigare, nihil adsequi potuerit; cf. Zumpt
ad h. I., and Gronov. Observ. 1,12,107; so
also B. and .
a s s e r , eris, m. [from 2. assero, quod
admoveantur haereantque parietibus, Perot.; so agger from aggero]. I. A beam,
pole, stake, post, Vitr. 7, 3: Co. Sunt asseres? St. Sunt pol, Plaut. Aui 2, 6, 8: asseres pedum XII., cuspidibus praefixi in
terra defigebantur, Caes. B. C. 2 , 2 ; Liv. 44,
5 ; 30, IO ; 38, 6 ; Tae. H. 4, 3 0 ; * V u l g .
Eccli. 29,29 a i . . A pole on which a litter was borne, Suet. Calig. 58; Juv. 3, 245;
7 , 1 3 2 . H I . A lath, Vitr. 4, 2.
A s s te
ASSE)
1, 53, 5: adsertores Camilli, id. I, 25; Suet.
Galb. 9: dignitatis ac potentiae patriciorum, id. Tib. 2: quaestionis, he who carries
an inquiry entirely through, is master of the
subject, Macr. S. 7, 4. . & who claims
or declares one to be a slave (cf. 2. assero, I.
B.): cum instaret adsertor puellae, Liv. 3,
46, and besides only id. 3,47.
fin.
[assimulo], imitated, not real; hence nominal, titular: insignia, Cod. Th. 6,22, 8.
assimulatio (better ads-, not assimilatio 5 v. assimulo/w.), onis,/ [id.], an
assimilating. I, A being similar, similarity, likeness : prodigiosa adsimulabo, Plin.
II, 49,109, g 262.II, In rhet., a feigned
adoption of the opinion of one's hearers:
est (adsimulatio) cum id, quod scimus facile omnes audituros, dicimus nos timere,
quomodo accipiant; sed tamen veritate
commoveri, ut nihilo setius dicamus, Auet.
ad Her. 4, 37, 4 9 . U I , A comparison of
one thing with others: dolosa, Dig. 2, 18,
19, g 24; Cod. Th. 16, 2, 18.
Made similar, similar, like : totis mortalibus adsimulata Ipsa quoque ex aliis debent
constare elementis, Lucr. 2, 980: montibus
adsimulata Nubila, id. 6,189: litterae lituraeque omnes adsimulatae, Cie. Verr. 2, 2,
77: Italia folio querno adsimulata, Plin. 3,
5, 6, 43: phloginos ochrae Atticae adsimulata, id. 37, IO, 66, g 179 favillae adsimilatus,Vulg. Job, 30,19: adsimilatus Filio
Dei, ib. Heb. 7 , 3 . B . Imitated, i. e. feigned, pretended, dissembled: familiaritas adsimulata, Cie. Clu. 13: virtus, id. CaeL 6,14:
adsimulata castrorum consuetudine, Nep.
Eum. 9, 4: alia vera, alia adsimulata, Liv.
26,19: minus sanguinis ac virium declamationes habent quam orationes, quod in illis
vera, in his adsimilata materia est, Quint.
IO, 2,12; 9,2,31 ai.Comp., sup., and adv.
not in use.* assimulanter (ads-),
adv. (qs. from the P. a. assimulans, which
is not found), in a similar manner: dicta
haec, Nigid. ap. Non. p. 40, 25.
54; App. Dogm. Plat. 1, p. 3."b. To stand Aug. 64.e. With ad: ad supplicia patrum
before one on trial, in judgment (eccl. Lat.): plebem adsuefacere, Liv. 3,62 fin.. With
Caesari oportet te adsistere, Vulg. Act. 27, in with abl. (eccl. Lat.): he mo adsuetus in
verbis, Vulg. Eccli. 23,20; ib. Jer. 2,24..
23.
With inf.: Caesar (ceteras nationes) doassistrix, . assestrix.
imperio populi Romani parere adsue1. assitas (ads-), a, um, Part., v. i. muit,
fecit, Cie. Prov. Cons. 13 fin.: equos eodem
assero.
2. as-situs (ads-), a, um, adj. [sino], remanere vestigio adsuefaciunt, Caes. B. G.
situated near (post-class.): atria v i t a n - 4, 2: parva momenta levium certaminum
tibus adsita pratis, Aus. Mos. 335: neque adsuefaciebant militem paenitere, etc., Liv.
longule dissita neque proxime adsita, App. 22,12.
as-suesco (ads-, B. and ., Rib.,
Flor. I.
ASSIUS, a, um, adj., of or pertaining to Halm, Weissenb.; a d s - and a s s - , Merk.),
the city Assus (in Troas): lapis, a kind of Ovi, etum, 3 (adsuetus, fotir syll., Phaedr.
limestone, which was used for coffins, and in3, proi 14), v. a., to use or accustom one to
which the body was soon consumed: In Asso something, to habituate; or, more freq., v.
Troadis sarcophagus lapis fissili vena scin- ., to accustom one's self to, to be wont, to be
ditur. Corpora defunctorum condita in eo accustomed to. I. In gen.; constr. usu.
absumi constat intra XL. dies exceptis den- with abl. or inf.; after the Aug. per. also
with ad, in with acc., or dat. () With abl.
tibus, Plin. 36,17, 27, 131.
asso, avi, I, v. a. [assus], to roast, broil (a constr. unjustly censured by Wunder,
(late Lat.): assari, App. . 2, p. 119,12: as- Rhein. Mus 1829, II. p. 288 sq. The idea or
saverunt Phase super ignem, Vulg. 2 Par. 35, the ad, which would require the acc. or
13: assavit carnes ejus, ib. Tob. 6,6: jecur, dat. case, is not, as at a later period, prominent in the word, but that of suesco; acApio. 2, I.
pr., to adopt some custom, to
as-socio (ads-), avi, atum, I, v. a., to cordingly,
join to or unite with a person or thing addict or apply one's self to a custom or
(post-Aug.): cornua summis Adsociant habit, to become accustomed to something;
malis, Claud. B. Gild. 482: adsociati princi- so tbat the abl. of specification, as in amopali curae, Dig. I, tit. II. P o e t . : mente re affici, pedibus laborare, etc., only desigvirens Phoeboque Melampus Associat pas- nates more specifically the object which is
the subject of that custom; cf. Gron. and
sus, goes with, Stat. Th. 3,454 Queck.
ad Liv. 31,35, 3; Kritz. ad Sail. C. 2,
* as-socius (ads-), a, um, adj., asso- Drak.
9; Rudd. IL p. 137 sq.; Ramsh. p. 427; v.
ciating with, Cassiod. Var. 3, 47.
as-soleo (ads-, Ritschl, Fleck., B. and also assuefacio): homines labore adsiduo
K.,Halm,Weissenb.; a s s - , Roth), ere, v.n., et cotidiano adsueti, Cie. de Or. 3,15,58; so,
to be accustomed or wont (to do, to happen, vicinitas non infuscata malevolentia, non
etc.; only in the 3d person sing, and plur. adsueta mendaciis, id. Plane. 9, 22: gens
and impers.): ponite hic quae adsolent (sc. adsueta multo Venatu nemorum, Verg. A.
poni), Plaut. Pers. 5,1,7; id. Ep. 1,1,5: quae 7,746: Odrysius praedae assuetus amore,
adsolent, quaeque oportet Signa esse ad sa- . M. 13, 554: genus pugnae, quo adsuelutem, omnia huic esse video, * Ter. And. 3, rant, Liv. 31, 35 Gron.: adsuetae sanguine
2,1 (adsolent ergo consuetudinis est; opor- et praeda aves, Flor. I, I, 7; 4, 12, 17: adtet rationis, Don.): cum multa adsoleat ve- suetus imperio et inmoderata licentia miliritas praebere vestigia sui, Liv. 40,54 fin.; tari, Just. 31,1, 8: gentes alterius imperio
34, 44.Hence the expression: ut adsolet, ac nomine adsuetas, Curt. 6, 3, 8 ; Front.
as is wont to happen, as is customary, as Prino. Hist. Fragm. 2, p. 341. ( ) With
usual, Cie. Leg. 2,9,21: prima classis voca- infi: fremitum voce vincere, Cie. Fin. 5, 2,
tur, renuntiatur; deinde, ita ut adsolet, suf- 5: votis jam nunc adsuesce vocari, Verg.
fragia, etc., id. Phil. 2,33 : sacrificio, ut adso- G. 1,42: adsueti muros defendere, id. A. 9,
let, rite facto, Liv. 37,14; I, 28: ob quem 511: Candida de nigris et de candentibus
imbrem novendiale,ut adsolet,sacrum fuit, atra Qui iacere adsuerat, . M. II, 315; IO,
id. 23,31 fin.: verbenas coronasque, ut illic 533; id. Tr. 2, 504; id. M. 8, 335: adsuetus
assolet, obtulisse, Suet. Vesp. 7: cum in hor- graecari, Hor. S. 2, 2, I I : auditor adsuevit
tis D. Bruti auguris commentandi causa, jam exigere laetitiam, Tae. Or. 20; 34; id.
ut adsolet, venissemus, Cie. LaeL 2, 7: le- H. 4, 34; Veli 2, 33 : (polypus) adsuetus
giones, non laetae, ut adsolet, neque insig- exire e mari in lacus, Plin. 9, 30,48, 92:
nibus fulgentes, Tae. A. I, 24 : 3 , 1 ; Suet. reliquas (legiones) in hiberna dimittere
assuerat, Suet. Aug. 49. () With ad or in
Ner. 7,34.
acc.: uri adsuescere ad homines ne
as-sdlo (ads-), avi, I, v. a. [ad-solum], with
to level to the ground, to destroy, Tert. ad parvuli quidem possunt, Caes. B. G. 6, 28;
Sali. H. Fragm. ap. Prise, p. 707 P.: manus
Nat. 1,10 fin.
ad sceptra, Sen. Troad. 152: jam
as-sdno ( a d s - , Jahn; a s s - , Merk.), adsuetae
are, v. n., to sound to, respond to (rare): inde a puero in omnia familiaria jura adplangentibus assonat Echo, . M. 3, 507: suetus, Liv. 24,5; Flor. 4,12,43.() With
reparabilis adsonat Echo, Pera. I, 102. dat.: mensae adsuetus erili,Verg. A.7,490:
With acc. of similar signif.: ut canorae Adsuescent Latio Partha tropaea Jovi,
aviculae concentus suaves adsonarent, Prop. 4,3, 6: caritas ipsius soli, cui longo
tempore adsuescitur, to which one is accusstruck up, App. . II, p. 260.
tomed, Liv. 2 , 1 : ex more, cui adsuerunt,
assuetus, a, um, Part., v. assugo.
4, 2, 29: ut quieti et otio per volup* as-sudasso (ads-), ure, . iniens, . Quint.
tates adsuescerent, Tae. Agr. 21: adsuetus
[from sudo, as capesso from capio, lacesso
expeditionibus miles, id. ib. 16: adsueti jufrom lacio], to fall into a violent sweat, to
sweat profusely: Corculum adsudassit jam ventae Neronis, id.H.1,7: quo celerius (libri
ex metu, Plaut. Cas. 2, 6,9 dub. (perh. assu- senatorum) rei publicae assuescerent, Suet.
Aug. 38: Jurationi nem adsuescat os tuum,
descit).
Eccli. 23, 9.Acc. to a rare constr.,
* assudesco (ads-), ere, v. indi. . Vulg.
(e) With acc. rei in the Gr. manner,
[sudo], to begin to sweat, Varr. L. L. 5, 109
: ne pueri, ne tanta animis adsuescite belMilii.
(for bellis), accustom not your minds to
assue-facio (ads-, B. and K., Halm., la
such great wars, Verg. A. 6,833: Galli juxta
Weissenb., Dinter), feci, factum, 3, v. a. [as- invia ac devia adsueti, Liv. 21, 33: frigora
suetus], to use or accustom to something, to atque inediam caelo solove adsuerunt, Tae.
habituate, inure; constr., in Cicero's time,
G. 4 Baumst. () With gen.: Romanis Galwith abl.; later, with dat. or ad, with in
lici tumultus adsuetis, Liv. 38, 17. I I ,
with abl., and with inf. (cf. assuesco), a.
Es p.: alicui, in mal. part., Curt. 6, 5.
With abl.: aliquem puro sermone adsueHence, assuetus (ads-), a, um, P. a.,
facere, Cie. Brut. 59, 213; so id. de Or. 3, IO,
accustomed, customary, usual: Tempus et
39: alicujus rei exercitatione adsuefactus,
adsueta ponere in arte juvat, . P. 1,5,36:
id. Cat. 2, 5: armis, id. Brut. 2,7; id. Fam.
otium des corpori, adsueta vicis, Phaedr. 3,
4,13,3: nullo officio aut disciplina adsueproi. 14: adsuetos potare fontes, Plin. 8,43,
factus, Caes. B. G. 4,1: quodam genere pug68, 169: adsuetam sibi causam suscipit,
nae adsuefacti, id. B. C. I, 44: eruditus et
Veli. 2,120.Hence with a comp. and abl.:
adsuefactus alienis experimentis, Tae. Or.
longius adsueto lumina nostra vident, Ov.
34."b. With dat.: operi, Liv. 24, 48: corvus adsuefactus sermoni, Plin. IO, 43, 60, H. 6, 72: adsueto propior, Stat. Th. 12, 306.
assuetudo (ads-; v. assuesco init.),
i 121; so Val. Max. 8, 7, ext. 15: parvulos
probitati, modestiae, Tae. Or. 29: non luxui inis,/, [assuetus], a being accustomed to a
aut voluptatibus, id. A. 12, 5: quorum mo- thing, custom, habit.. I. In gen. (rare; not
ribus, id. ib. 12, IO: aliquem lanificio, Suet. in Cie.): amor adsuetudinis, Varr. L. L. 9,
g 20 Muli.: longaque alit assuetudine flam- caelum, Vulg. Marc. 16,9; ib. Act. 1,2.B. tem, Tae. H. 2,99: intortis adsurgens ardumas, . M. IO, 173: Nil adsuetudine ma- Trop.: libero tempore, omnis voluptas ad- us undis, Val. FI. 3,476: desine viso adsurjus, id. A. A. 2, 345: adsuetudo mali, Liv. sumenda est, omnis dolor repellendus, Cie. gere pulvere, Claudi Cons. StiL 3,3.Hence,
25,26,5 ; 27,39; 44,5: seu natura sive ad- Fin. I, IO, 33: laudem sibi ex aliqua re, id. with dat. or absol., to rise up to one, to rise
suetudine suspensa et obscura verba, Tae. Mur. 14,31: ut acer equus pugnae adsumit up, out of respect, a. With dat.: an quisA. I, II: confarreandi adsuetudo, id. ib. 4, amorem, . M. 3, 705: omne quod suma- quam in curiam venienti adsurrexit? Cie.
16: adsuetudo voluptatum, id. H. 2,62: ma- tur in oratione, aut ex sua sumi vi atque Pia 12: Utque viro Phoebi chorus adsurlorum, id. A. 6, 40: furandi, Geli II, 18,17. natura aut adsumi foris, Cie. de Or. 2, 39, rexerit omnis, Verg. E. 6, 66 : Ruricolae
I I . Esp. in mal. part. (v. assuesco, II.), 163: alii (loci) adsumuntur extrinsecus, id. Cereri teneroque adsurgite Baccho, *Ov.
Tae. A. 13, 46.
Top. 2, 8; id. Plane. 23, 56 Wund.: orator Am. 3, 2, 53: honori numinis, Stat. Th. 2,
assuetus (ads-), P a., from assuesco. tractationem orationis sibi adsumet, id. de 60: cum palam esset ipsum quoque iisdem
* as-sug-o (ads-), no perf., etum, ere, Or. 1,12, 54.Also, like arrogare, to usurp, et assurgere et decedere via, Suet Tib. 31:
v. a., to suck: adsuctis labris, Lucr. 4,1194 to claim, assume,arrogate: neque mihi quic-cum conaretur assurgere, id. Caes. 78 ai.:
quam assumpsi neque hodie adsumo, Cie. non adsurrexisse sibi, Vulg. Esth. 5, 9; so
Lachm.
Fam. 1,9,17; Auet. ad Her. I, I: cogam As- with coram (eccl. Lat.): coram te adsurgeassula (in many MSS. astula), ae ; /. sumptumque
patrem commentaque sacra re nequeo,Vulg Gen. 31,35.Absol.: nedira. [axis]. I, A splinter, shaving, chip:
at etiam cesso foribus facere hisce assulas, fateri, . M. 3, 558. Of discourse, to take que assurgere neque salutare se dignantem,
Plaut. Mere. I, 2, 20 : Melandrya vocantur up, begin (eccl. Lat.,after the Hebrew): At Suet. Veep. 13; Claud. Laud. SUI. I, 48: et
quercQs assulis similia, Plin. 9,15,18, 48: ille adsumpta parabola sua ait, Vulg. Num. senes adsurgentes stabant, Vulg. Job, 29,8.
assula tenuis brevisque, id. 16, II, 22, 54. 23,18 ; 23, 7 ; ib. Job, 27,1; 29.1. I I , In pass. impers.: ut maioribus natu adsurOf marble, a chip, shiver,Vitr. 7,6.* f f , E s p., A. Sometimes, like accipio, without gat^, Cie. Inv. 1,30,48: cum adsurrectum
A shingle, : Bibacul. ap. Suet. Gram. 11. the idea of action, to receive, obtain: fetus ei non esset, Liv. 9,46: ludos ineunti sematl^latim. adv. [assula], in shivers or Melliferarum apium sine membris corpora per adsurgi etiam ab senatu in more est,
splinters, piecemeal: Aperite hasce ambas nasci, Et serosque pedes serasque assu- Plin. 16, 4, 5, g 13; Suet. Aug. 56: so in a
foris Prius quam pultando assulatim fori- mere pennas, . M. 15,384: Qui sperant zeugma : haec enim ipsa sunt honorabibus exitium dabo, Plaut Capt. 4, 2, 52: in Domino, adsument pennas sicut aquilae, lia... salutari, appeti, decedi, adsurgi, dehunc senem Osse tenus dolabo et conci- Vulg. lea 40, 31: a ventis alimenta adsu- duci, etc. (decedi and adsurgi being imrobora pers. here, the other verbs pers.), Cie. Sen.
dam assulatim viscera, will cut to bits, id. mere, . M. 7, 79 : illas assumere
To
Men. 5, 2,105 Brix: sumere cibum, Auet. gentes, id. ib. 15,421.B. take in addi- 18, 63. Hence, trop., to give the prefertion to, to add to: si quis aliam quoque ence to, to yield to: sunt et Aminaeae vites
ap. Non. p. 72, 24.
sibi adsumpserit, Cie. de Or. I, 50, .. . Tmolius adsurgit quibus, yields the
* assulose, adv. [qs. from an adj. artem
assulosus, a, um; assula ], in shivers or 217; 1,37,170: aliquantum jam etiam noc- palm, Verg. G. 2, 98.Poet.: jamque adsplinters: calamus, qui assulose frangitur, tis adsumo, id. Fam. 7,23fin.: ne qui post- surgentis dextra plagamque ferentis Aeneea adsumerentur, Liv. 21,19: Butram tibi ae subiit mucronem, i.e. dextram attollentis,
Plin. 12, 22, 48, 105.
umque et Sabinum adsumam, Hor. Verg. A. IO, 797.B. Of inanimate things:
'"assultim (ads-), adv. [assilio], by Septici
Ep. I, 5, 28. C. In logic, 1.1., to add or colles adsurgunt, rise, Liv. 22, 4; so CoL 2,
leaps or bounds: assultim ingredi, Plin. II, join to a syllogism the minor proposition: 2,1, and Tae. A. 13, 38 : Pyramis adsurgit
24, 28, g 79 Sillig.
(propositio vera ac perspicua) est hujus trecentis sexaginta tribus pedibus, Plin. 36,
assulto (ads-, Halm, Jan), ivi, etum, Ea
modi: Si quo die Romae ista caedes facta 12,17, g 80: Delos adsurgit Cynthio monte,
I, v.freq. [id.], to jump or leap to a place, est, ego Athenis eo die fui, in caede interes- id. 4,12, 22, g 66. II. r a s f. A . To
to jump or leap; constr. absol., with dot. se non potui. Hoc quia perspicue verum mount up, to rise, to increase in size, swell,
or acc. (only post-Aug.). I, In gen.: (ca- est, nihil attinet approbari; qua re adsumi tower up (poet.): cum subito adsurgens flucnis elephanto) adsultans, Plin. 8, 40, 61, statim oportet hoc modo: fili autem Athe- tu nimbosus Orion,Verg. A. 1.535: adsurgens
g 150: feminae pellibus accinctae adsulta- nis eo die, Cie. Inv. I, 36,63; id. Div. 2, 51, nox aurea, Val. FI. 5, 566: tumores oriunbant, ut sacrificantes Bacchae, Tae. A. II, 106; 2, 53,108.B. In gram.: adsumpta tur, deinde desinunt, deinde rursus adsur31.If. Es p., of warlike operations, to verba. a. Epithets, '0, Cie. Part. Or. 7. gunt, Cele. 2,8: non coeptae adsurgunt turattack, assault: tertia vigilia adsultatum b. Figurative expressions, tropes, Quint. res, Verg. A. 4, 86: terra jacet aggeribus niest castris, Tae. . 2,13: telis adsultantes, IO, 1,121.
veis informis septemque adsurgit in ulnas,
id. ib. 12, 35: adsultare ex diverso Tiridarises seven ells high, id. G. 3, 355: Adsurgit
assumptio
(ads-;
V.
adsumo
init.),
tes, id. ib. 13, 40: adsultante per campos
ceu forte minor sub matre virente Laurus,
equite, id. H. 4, 22: latera adsultare, id. A. finis,/ [assumo]. I, In gen., a taking, Claud. Nupt. Hon. et Mar. 244.B. Of menreceiving,
assumption
(post-Aug.
and
very
1,51: portarum moras frenis et hastis, Stat.
tal objecta I. To rise: nunc sera querelTh. 4, 243^Sil. 7, 401.HI. Transii, of rare): adsumptio culturae, Pall. 1, 6, 12: lis Haud justis adsurgis, i. e. break out in
quae
adsumptio
(eorum
erit),
nisi
vita
ex
things: duo montes crepitu maximo adsulmortuis? Vulg. Rom. II, 15: dies adsump- complaints, Verg. A. IO, 95: adsurgunt irae,
tantes, Plin. 2, 83,85, g 199.
ejus (of the assumption of our Lord), id. ib. 12, 494: in ultionem adsurgere, Flor.
assultus (ads-), fis, m. [id.], a leap- tionis
ib. Luc. 9, 51. I f . Esp., A. An eager re- 3, I, IO.2. To rise in courage, to rise
ing to or toward, an attack, assault: locum ception,, adoption: artes propter se adsu- (cf. the opp. affligi): gaudet in adversis anivariis adsultibus urget, Verg. . 5, 442: ad- mendas putamus, quia sit in his aliquid moque adsurgit Adrastus, Stat. Th. IO, 227.
sultibus et velocitate corporum uti. Tae. A. dignum adsumptione, Cie. Fin. 3, 6, 18. 3. Of style, etc., to rise, soar: raro adsurgit
2,21.
B. Meton, (abstr. for concr.), one that Hesiodus, Quint. IO, I, 52: neque comoedia
assum,v adsum.
up (eccl. Lat.): Dominus est adsump- cothurnis adsurgit, id. IO, 2, 22; cf.: sublin
* assumentum (ads-), *> - [assuo], takes
tio nostra, Vulg. Psa. 88, 19.Also (after mitate heroici carminis animus adsurgat,
that which is to be sewed upon something, athe Hebrew), that which is taken up, lifted id. 1,8,5.
patch: Nemo adsumentum panni rudis ad- up (with the voice), a prophecy: (propheassus; a, nm, adj. [qa artus, then arsus,
suit vestimento veteri, Vulg. Mare. 2, 21.
tae) viderunt tibi adsumptiones falsas, Vulg.
then
assus; c: areo, ardeo, Van.], roasted.
as-sumo (ads-, Lachm., Halm, B. and Thren.
2,14.C. In logic, 11., the minor
., Weissenb., . and .; a s s - , Merk.),mpsi, proposition of a syllogism (. assumo, II. C.), I. L i t : elixus esse quam assus soleo suamptum, 3, . a., to take to or with one's self, Cic.Inv.1,37,64: adsumptio, quam - vior, Plaut. Most. 5,1, 66: mergi, Hor. S. 2,
to take up, receive, adopt, accept, take. I, yf/tv idem (dialectici) vocant, id. Div. 2, 53, 2,51: turdi, id. ib. 2,2,73: passeris assi, id.
In gen. A. Lit.: Plura sibi adsumunt 108; Quint. 5,14,5 sq.; Isid. Orig. 2, 9,2. ib. 2, 8, 29 Bentl. (K. and ., atque): quibus
quam de se corpora mittunt, Lucr. 2,1124: B. In Jurid. Lat., an addition, circum- (piscibus) assis Languidus in cubitum jam
se conviva reponet, id. ib. 2,4,38; so Vulg.
cibus atque umor membris adsumitur intus, stance, = circumstantia, Dig. 28, 5,46 fin.
Luc. 24, 42: res eadem magis alit jurulenid. 4, 1091; so of nourishment, Cela I, 3;
assumptivus (ads-), a, um, adj. [id.], ta quam assa; magis assa quam elixa, Cels.
5, 27, . 17; Scrib. Comp. 200: numquam
committet, ut id, quod alteri detraxerit, taken in addition: causa, t.t. of law, which 2,18; so, pulmo, Plin. 30,15, 51, g 145: carsibi adsumat. Cie. Off. 3, 5, 23: sacra Cere- takes the defence of an action from an ex- nes assae igni, Vulg. Exod. 12, 8: assa caro
ris adsumpta de Graecia, id. Balb. 24,55: so- traneous cause, assumptive, extrinsic: juri-bubula, ib. I Par. 16, 3: assum (quid) igni,
cius et administer omnium consiliorum ad- dicalis (causa) in duas tribuitur partes, ab- ib. Exod. 12,9: ova, Scrib. Comp. 221.Also,
sumitur Scaurus, Sali J. 29, 2: eos in so- solutam et adsumptivam, Cie. Inv. I, II; 2, subst.: assum, I,n-> a roas^ roasted meat:
cietatem consilii avunculi adsumunt, Liv. 24 ; Auet. ad Her. 1,14 ; cf. Quint. 7, 4, 7; vitulinum, roast veal, Cie. Fam. 9,20.On
2,4, 2: adulescentes conscii adsumpti, id. Mart Cap. 5, p. 146 ; Isid. Orig. 2, 5, 5. the pun with assum = adsum, v. adsum
ib.: in societatem armorum, id. 2,22 : so, *Adv. i assumptive, Mart. Cap. 5, p. 147 init.II, Meton. (prop, dried with heat,
hence), dry, simple, mere: sudatio, a steam
in consilium, Plin. Ep. 3,19; id. Pan. 8: in dub.
a s s u m p t a s (ads-), a, um, Part, of or sweating-bath, Gr. , Cela 3,
consortium, id. Ep. 7,3: nec decet aliter fili27; also, subst.: assa, orum, n.,= sudatoum adsumi, si adsumatur a principe, i. e. assumo.
is adopted, id. ib. 7, 4; 8, 3: uxorem, id. ib.
as-suo (ads-), ere, v. a., to sew on, rium, sweating-bath, sudatory (without
83,4: si rursum (uxor) adsumeretur, Tae. A. patch on: inceptis gravibus plerumque bathing), Cie. ad Q. Fr. 3,1,1; cf.: assa cella:
12, 2: adsumptis duobus filiis ire perrexit, purpureus adsuitur pannus, Hor. A. P. 16 , Gloss. Vet.: sol, simple baskVulg. Gen. 48,1; ib. 2 Par. 23,20: Tunc ad- K. and .: adsumentum vestimento veteri ing in the sun without a previous anointing,
Cie. Att. 12, 6.Absol. or with nutrix, a
sumpsit eum Diabolus, ib. Matt. 4,5: adsu- adsuere, Vulg. Mare. 2, 21.
mit Jesus Petram, ib. Mare. 9,1: quem (arias-surg-o (ads-, B. and ., Rib., Merk., dry-nurse: Hoc monstrant vetulae pueris
etem ) adsumens obtulit holocaustum pro Halm,Weissenb.; ass-, Both), surrexi, sur- repentibus assae, Juv. 14, 208: assae nutrifilio, ib. Gen. 22, 13; ib. Lev. 14, IO et rectura 3, v. ., to rise up, rise, stand up cis est infantem magis diligere quam adulsaep.: in familiam nomenque, Tae. A. I, 8 (cf. ad, II. B.; clasa; freq. in Verg., once in tum, Front. Ep. ad Ant. I, 5: VOLVMNIAE
et saepe: cautum dignos adsumere, to take ., never in Hor.; syn.: surgo, consurgo, DYNAMIDI NVTRICI ASSAE ET LIB. . . ., InSCr.
or choose as friends only those worthy of you,
insurgo, orior). I, Lit. A. Of persons: Murat. 1512, 6: lapides, rough, unhewn
Hor. S. I, 6, 51: adsumpsit Jesus duode- quae dum laudatio recitatur, vos quaeso, qui stone, Serv. ad Verg. G. 2, 417: vox, the simcim, i. e. as his disciples, Vulg. Luc. 18, 31. eam detulistis, adsurgite, Cie. Clu. 69,196: ple voice, unaccompanied by any instruSo of the assumption of our Lord to fratrem adsurrexisse ex morbo, Liv. 3, 24: ment, Non. pp. 76 and 77; cf. Ascon. ad Cie.
heaven: Dominus Jesus adsumptus est in Valentem e gravi corporis morbo adsurgen- Div. in Caecil. 17 ; inversely, assae tibiae,
182
pipes not accompanied by the voice, Serv. ad I I , Daughter ofi the Titan Cams, changed by
Verg. G. 2,417.
Jupiter into a quail, and thrown into the
as-suspiro (ads-), are, , to sigh sea: Asterie, . M. 6. 108; Hyg. Fab. 53.
at something; only twice in App. M. 4, In the place where she was cast down
the island of Delosarose Ortygia (quail
p. 155. '
island); hence called, H I , A s t o r i a , F l i n
A s s y r i a , ae, / , = , a country
4,12, 22, 66. I V . An ancient name ofi
of Asia, between Media, Mesopotamia, and
the island ofi Rhodes, Plin. 5,31,36, g 132.
Babylonia, now Kurdistan, Plin. 5,12, IB,
Asterie, a female proper name, Hor.
66 ai.Hence, Assyrias, a, um, '., V.
C. 3, 7.
= , Assyrian,Yerg. E. 4,25; Luc. 6,
t a s t e r i a c e , e s , / , = , a sim429; Stat. S. 3, 3, 212 ai; and Assyrii,
orum, m., the Assyrians, Cie. Div. I, I, I; ple medicine, Cels. 5,14.
Plin. 6, 13,16, 4 1 ; Vulg. Gen. 2 , 1 4 ; ib.
t a s t e r i a s , ae, m., = , a kind
lea. 7,17 ai.Sometimes poetic for Median, of heron: Ardiolarum tria genera, leucon,
Phrygian, Phoenician, Indian, etc.; so, pu- asterias, pellos, Plin. 10, 60, 79, g 164.
ella, i. e. the Phoenician Europa, Sen. Here.
t a s t e r i u m , , W., = , a kind
Oet. 554: venenum, \.e., Tyrianpurple, SiL of plant, in pure Lat., urceolaris; Plin. 22,
11, 41: stagnum, L e. Lake Gennesareth, in 17, 20, g 43 (Jan^ astercum).
Palestine, Just 18,3: ebur, i. e. Indian, .
ii, n., = , a speAm. 2 , 5 , 4 0 : malus, i. e. Medica, the citron- cies of spider, Plin. 29, 4, 27, g 86.
tree, Plin. 15,14,14, 48; et Voss ad Verg.
2.
ontis, m., = ', a
G. 2,126.
river in Argolis, Stat. Th. 4,122; 4, 714.
a s t , conj., v. at init
t
i, m., = , a
small star, an asterisk, as a typographical
asta, ae,/, v. hasta.
Asta, ae, / , = , a town,, I . In mark placed before imperfect, deficient pasLigurio, now Asti, Plin. 3, 5, 7, 49. |J, sages of authors: * asteriscus apponitur in
In Hispania Baetica, Liv. 39, 21: Mel. 3,1, his, quae omissa sunt, Isid. Orig. 1, 20, 2;
4; Plin. 3,1,3, I I ; cf. Mann. Hisp. p. 286. so Hier. in Rufln. 2, 8; Aug. Ep. ad Hier.
Hence, Astensis, e , adj., of Asta: 10, 2 ai. w
ager, Liv. 39, 21; and Astenses, iam,
t asterites, ae, m., = .
I, A
m., the Astensians, Auet B. Hisp. 26.
kind of basilisk; App. Herb. 1 2 8 . I I , = 1.
Astabores or -as, aa, m., = '- asteria, q. v.
(better
Sre, v. a., to
, branch of the Nile in Ethiopia,
now Tacazze or Atbara, Mel I, 9, 2; Pl in. strew upon ; hence, mid., to stretch one's
6, 9, IO, 53 (Jan, Astabores).In Vitr. 8, self, to lie stretched: adsternunturque se2, Astabores: et Mann. Afr. I. pp. 170 pulchro, they prostrate themselves upon, Ov.
M. 2, 343.
and 177.
t a s t h m a t i c u s , a, um, adj., = 1 1 , astacus, ii
= , a kind
of crab, Plin 9, 31, 51, 9 7 ; cf Isid. Orig. , afflicted with, shortness of breath or
coughing [ ; cf. Cele. 4, 4, 2 J, asth12, 8.9.
: asthmaticis in vino (radicem al2 . Astacus, , ", the fa- matic
theae) bibendam dare, Plin. 20,21,84, g 230
ther of Menalippus, who is hence called (Jan, spasticis); 26, 7,19, g 34.
Astacides, Ov. Ib. 513; Stat Th. 8,725.
t asticus, a, um, ., = ?, ofi or
3 . Astacus (-os)I i, fi, " or pertaining
to the city, city-: ludi, games
', a town in Bithynia, MeL 1,19, 4:
celebrated in the city in honor ofi Bacchus,
Astacum, unde et ex eo Astacenus sinus,
Suet Calig. 20 ^al. iselastici; v. iselasticus).
Plin. 5, 32,43, 148.
astipulatio (adst-), finis,/ [astipuAstapa, ae, fi, a town in Hispania Baetica, now Estepa, Liv. 28, 22 and 2 3 ; cf. lor]; lit., an assent to or agreement with;
hence, I. An assenting to, affirming tfie
Mann. Hisp. 309.
same facts: qua de re exstat etiam Annaei
Astape, v. Astapus.
Senecae adstipulatio, Plin. 29,1, 5, g IO.
t astaphis, idiS, / , == .
I . A 11, A modulation of the voice according to
raisin: Uva passa, quam aetaphida vocant, the sentiment: Accedit enim vis et proprieetc., Plin. 23, I, 12, 15. . Astaphis tas rebus tali adstipulatione, quae nisi adagria. . staphis.
sit, aliud vox, aliud animus ostendat, Quint
Astapus, i, ni., = 'A , the name II, 3,175.
of the Nile as it fiows through Ethiopia:
astipulator (adst-), oris, m. [id.]. I.
(Nilus) medios Aethiopas secat cognomina- One who joins another in a stipulation, Gai
tus Astapus, quod illarum gentium lingua Iust. 3, HO; so id. ib. 3,117. Hence, H.
significat aquam e tenebris profluentem, An assistant in a trial, in gen.: testes tot
Plin. 5, 9, IO, 53. Also called A s t u s a - . . . cum adstipulatore tuo comparabuntur?
p e s , Pila. 5, 9, IO, g 53 fin. (in Mel. I, 9, 2, Cie. Quint. 18, 58; so id. Pis. 9.And trop.,
Astape; in Vitr. 8, 2, 6, Astdsabas, one who assents to or agrees with: illud falae, ., = , Strab.; cf. Mann. Afr. sum esse et Stoici dicunt et eorum adstiI. 170; acc. to others, a river ofi Ethiopia pulator Antiochus, Cie. Ac. 2 , 2 1 , 6 7 : vanae ;
opinionis, Val. Max. 7 , 1 fin.
falling into the Nile, now called Abai).
* a s t i p u l a t u s (adst-), s,
=astiA s t a r t e , es, /, = (Phoen.
03 Gesen. Gesch. d. Hebr. Spr. 229; pulatio, an assenting to, assent: Jovis adstipulatu, Plin. 7,47,48, g 152.
Heb. fVHnilS?), Syro-Phcenician goda - S t i p u l o r (adst-, Weissenb., Jan),
dess; acc. to 0io. N. D. 3, 23, 59, the fourth ari, I, v. dep. (act. a d s t i p u l o , are, Jul.VaL
Rer Gest. Alex. 1,18), to join in a stipuVenus; Vulg. 3 Reg. 1 1 , 5 ; 11,33.
t asteismds, i, m., == ', in lation, to stipulate with, Gai Inst. 3,112.
rhet., the more refined style of speaking, = T r o p , to agree with one, = adsentiri: adurbanitas, Serv. ad Verg. A. 2, 547 (in ena- stipulari irato consuli, Liv. 39, 5: Hellaniris. p. 247 P., and Diom. p. '458 P., writ- co adstipulatur Damastes memorans, etc.,
Plin. 7, 48, 49, g 154.
ten as Greek).
a-StltuO (hotter than adst-), Si, Citum,
Astensis. e> ., v. Asta.
taster, ei*,
. f. A Star, 3, v. a. [statuo], to place a person or thing
Macr Somn. Scip. 1, 14. H, Esp.
A, somewhere (very rare, perh. only in the foil,
exs.): Juben an non jubes astitui aulas?
Aster Atticus, the Italian starwort, aster:
Plaut. Capt 4, 2,66 Fleck.: reum ad lectum
Aster amellus, Linn.: aster ab aliquis buejus (aegroti) astituemus, Auet ad Her. 3,
bonion appellatur, Plin. 27,5,19, g 36; App. 1 20 B. and K.; App. M. 9, p. 222,1; 3, p. 130.
Herb. 60, B. Aster Samius, a kind of \
a-sto (asto, Fleck., Rib., B. and K . ;
Samian earth, whose nature and healing I a d s t o , Ritschl, Lachm.), stltl, no sup., 1,
power are described in Plin. 35, 16, 53, i v. n., to stand at or near a person or thing,
191.
to stand by, stand (syn.: adsisto, adsum,
astercum, i asterium.
faveo).
I, L i t (very freq. and class.);
1. asteria, ae, / , = , a pre- constr. absol., with ad, juxta, propter, in
cious stone, perh. caVs-eye, Plin. 37, 9, 47, with abl., ante, coram, contra, supra, etc.;
131. Called in Isid. Orig. 16,10, 3. a s t e - with dat., acc.% and abl., and with local
rites: in Mart. Cap. i, p. 19, astrites.
adv.: astitit illum locum, et illo, et illi,
2. A s t e r i a , ae, or _ e , s , / . , = *- et circa illum, Prisc. p. 1181 P.: marinas
pitj. I, The daughter of Polus and Phoebe, propter plagas, Enn. ap. Fest. p. 309 Milii.
mother ofithefiourth Hercules: Asteria, Cie. (Sat. v. 41 V a h ! ) : si iste stabit, adstato si. D. 3,16,42: Asterie, Hyg. Fab. prooem. mul, Plaut. Ps. 3. 2, 75: cum omnis multi-
11, asterion,
Asterion,
asteriscus,
* a-sterno
adst-),
183
ASTR
ast reo, are; astrum], gleaming like a star,
Mart. Cap. 8, p. 273 dub.
a-strepo (ads-, Halm), Sre, v. n. and a.
I. I gen., to make a noise at or to (only
post-Aug.; freq. in Tae.): totum mare immugit, omnes undique scopuli adstrepunt,
Sen. Hippol. 1027: adstrepebat volgus diversis incitamentis, Tae. A. I, 18: volgus
clamore et vocibus adstrepebat, id. H. 2,
90.As verb act. with acc.: irritis precibus surdas principis aures adstrepebant,
Plin. Pan. 26,2 (Keil, obstrepebat): eadem,
Tae. H. 4,49: quae pauci incipiant, reliquos
adstrepere, id. A 2,12. I I . Es p., alicui
adstrepere, like acclamo, to shout applause
to, to applaud, huzza: adstrepebat huic alacre vulgus, Tae. A. II, 17: haec atque talia
dicenti adstrepere volgus, id. ib. 12, 34.
ASTR
ASTR
onyx ; acc. to others, Chalcedon, Plin. 37,9,
50, 133. ^
t astr dites, ae, m., = \, an
unknown rtriuiis stone of magical power,
Plin. 37, 9, 49, 133.
t astrologia, ae, fi, ,
knowledge of Uie stars, astronomy (class, for
the later astronomia, while astrologia was
used to designate astrology exclusively first
in late Lat., Hier. adv. Pelag. 1, 8; cf. Isid.
Orig. 8,9), Cie. Div. 2,42, 87 sqq.; id. de Or.
1,16, 69; id. Off. 1, 6,19: astrologiam Atlas
Libyae Alius, ut alii Aegyptii, ut alii Assyrii invenerunt, Plin. 7, 56, 57, 203; also a
work upon astronomy: occasum matutinum Vergiliarum Hesiodus, nam hujus
quoque nomine exstat astrologia, tradidit
fieri, id. 18, 25, 57, g 213.
t astrologus, i, w., = . I.
An astronomer (class, for the later astronomus; v. the preced. art.), Varr. B. B. 2,1,
7; 2,3, 7; Cie. Div. 2,42,87; and in a pun:
(Verres) novus astrologus, qui non tam
caeli rationem quam caelati argenti duceret, etc., Cie. Verr. 2, 2 , 5 2 . H . A star-xnterpreter, astrologer: Astrologorum signa
in caelo quaesit, observat, Enn. Trag. Rei.
p. 42 Bib.: Cie. Div. I, 68,132; I, 6, 12; I,
39,85; id. Fam. 6,6; Juv. 6,654; Suet. Ner.
36.
t astronomia, ae, fi, = ,
knowledge of the stars, astronomy (for the
earlier astrologia, q. v.). Sen. Ep. 96; Petr.
88, 7 ; Macr. Somn. Sclp. 2, 4 ; Aug. Civ.
Dei, 18, 39.
t astronomicus, a , u m , '.,=<rPo-
, astronomical: Astrdnomica,
orum, ., the title of an unfinished poem by
Manilius, and ofi a treatise by Hyginus.
t astrdndmus, i, m, = ,
an astronomer (for the earlier astrologus,
q. v.), Firm. Math. 5,13.
a s t r o s u s , [astrum], born under an
evil star, iU-starred, Isid. Orig. 10,13.
astructio (ads-), finis,/, [astruo] (only
in Capella). I. An accumulation ofi proof,
Mart. Cap. 5, p. 149.H. A putting together,
composition, Mart. Cap. 9, p. 314.
*astructor (ads-), r s , m - [id.], one
who adduces proof, Venant. de Vita Mart.
2 fin.
t astrum, I, n - [perh. borrowed;
cf.; Sanscr. staras (plur.); Engl, star;
Germ. Stern; Goth, stairno; and stella;
Kuhn compares: Sanscr. star, Lat. sterno,
Gr. , Engl, strew, the stars being so called as strewn over the vault of
heaven, as in Hor. S. 1, 5, 10], a star, a
constellation (poet, or in more elevated
prose). I. L i t . , Verg. E. 9, 47; id. A. 4,
352; 5, 838; 8, 690; . . 1, 73; 11, 309;
Hor. C. 3,21,24; 3,27,31; id. Epod. 16,61; id.
Ep. 2,2,187; Prop. 2,32,50; 3,16,15; Mart.
8, 21 ai.; Cia Rep. 6,22, 24; id. N. D. 2, 46,
118; id. Tuso. 1,25,62; id. Tim. 12.In Vulg.
only plur.: astra caeli, Deut. 4,10; IO, 22;
28, 62: donec egrediantur astra, 2 Esdr. 4,
21: astra matutina, Job, 38, 7 . I I , r o p.
A, For height: turris educta sub astra,
Verg. A. 2, 460: Ter spumam elisam et rorantia vidimus astra, id. ib. 3, 567 : Mons
ibi verticibus petit arduus astra duobus,
. M. 1,316: super astra Dei exaltabo solium meum,Vulg. Isa. 14,13 a i . B . Heaven,
and the immortality of the glory connected
with it: sic itur ad astra, Verg. A. 9, 641:
aliquem inferre astris, . . 9, 272 ; 16,
846: Daphninque tuum tollemus ad astra;
Daphnim ad astra feremus, Verg. E. 5, 62:
educere in astra, Hor. C. 4, 2, 23: absentem
rusticus urbem Tollit ad astra, praises to
the skies, id. S. 2,7, 29 ai.: Hortalus nostras
laudes in astra sustulit, extolled to the skies,
Cie. Att 2, 25, I (cf. the opp.: decidere ex
astris, i. e. summam gloriam perdere, id.
ib. 2. 21, 4).
eo Pharnaces vix quicquam gloriae ejus adstruxit, Yell. 2, 65: aliquid magnificentiae,
Plin. 9, 35, 58, 119; so, dignitati, Plin. Ep.
3, 2 , 5 : famae, id. ib. 4,17, 7: felicitati, id.
Pan. 74, 2: alicui laudem, id. ib. 46, 8: alicui nobilitatem ac decus, Tae. H. 1,78: consulari ac triumphalibus ornamentis praedito quid aliud adstruere fortuna poterat?
id. Agr. 44: adstruit auditis... pavor, SiL 4,
8: ut quae Neroni falsus adstruit scriptor,
ascribes, imputes, Mart. 3, 20 : ut Livium
quoque priorum aetati adstruas, i. e. annumeres, Yell. I, 17. B, To furnish with
something (syn. instruo): contignationem
laterculo adstruxerunt, covered, fastened,
Caes. B. C. 2, 9. T r o p . : aliquem falsis
criminibus, i.e. to charge, Curt. IO, I.
figf- The signif. affirmare, which Agroet.
p. 2268 P., and Beda, p. 2334 P. give, is
found in no Lat. author; for in Plin. 12,18,
41, 83, instead of adstruxerunt, it is better to read adseverant; v. Sillig ad h. 1.;
so also Jan.
a s t y , V. astu.
A s t y a g e s , is, m., = .
*
Sup.:
of sharpness; others , to practise],
connection in idea as in form] (it was someadroitness, dexterity; hence, in malam par- astutissimus adversarius, Aug. Serm. 17: times, for the sake of euphony, written ad;
astutissima
calliditas,
id.
Civ.
Dei,
21,
6.
TO.,
AT
AT
AT
dera terret Orion. At sonipes habitus etc., B. G. 1,52: Postquam Caesar dicendi finem
Stat. S. 1,1,46.3. To a passionate appeal, fecit, ceteri verbo alius alii varie adsentieetc., in which case the antecedent clause bantur. At M. Porcius Cato hujusce modi
is not expressed, but must be considered orationem habuit, Sali. C. 52,1: hac iter Elyas existing in the mind of the speaker; cf. sium nobis, at laeva... ad impia Tartara
in Gr. , . a. In passing to mittit, Verg. A. 6,542: T. Ante leves ergo paan interrogation, exhortation, request: At, scentur in aethere cervi... M. At nos hinc
scelesta, viden ut ne id quidem me dignum alii sitientis ibimus Afros, id. E. 1,65: Dam.
esse existumat? Plaut. As. I, 2,23; id. Aui. Malo me Galatea petit, lasciva puella.. .
I,1,8: At qui nummos tristis inuncat? Lu- Men. At mihi sese offert ultro meus ignis
A, In g e n : SEI PARENTEM VER VERBERIT cii. 15,21 Muli.: Me. Sauream non novi Li. Amyntas, id. ib. 3,66; 7,35; 7,55; id. G. I,
AST OLE PLORASSIT PVER DI VEIS PARENTOM At nosce sane, Plaut. As. 2, 4, 58: Ca. Non 219; I, 242; I, 370 ; 2, 151; 2, 184; 3, 331:
SACER ESTO, if the son strike his father, and adest. Ps. At tu cita, id. Ps. I, I, 30; satis 4, 18; 4, 180; id. A. 2, 35 ; 2, 687 ; 3, 424;
the father complain, let the son, etc., Lex habeo, at quaeso hercle etiam vide, id. Mere. 5,264 ; 6,489: Ast ego nutrici non mando
Serv. Tullii ap. Fest. s. v. plorare, p. 230 5, 4, 53 (Ritschl, sat habeo. Sed): at unum vota, Pera. 2, 39: ast illi tremat etc., id. 6,
Mull.; Fragm. XII. Tab. ap. Cie. Leg. 2, 24: hoc quaeso.. . Ut, etc., id. Capt. 3, 5, 89: at 74: Ast vocat officium, id. 6, 27: At Jesus
Philosophari est mihi necesse, at paucis, tu, qui laetus rides mala nostra ea veto Mox audiens ait, Vulg. Matt. 9, 12 ; 9, 22 ; 12,
but only in a few words, Enn., Trag. Rei. p. 65 tibi, Tib. I, 2, 87: Huuc ut Peleus vidit, At 3 ; 12, 48 et persaep. a. In order to
R i b . : DIVOS ET EOS QVI CAELESTES, SEMPER inferias, juvenum gratissime Crantor, Acci- strengthen a contrast, sometimes (esp. in
HABITI COLVNTO. . . AST OLLA PROPTER QVAE pe, ait, . M. 12, 367: at tu, nauta, vagae Plaut. and Ter.) with contra, e contrario,
etc., Cie. Leg. 2,8,19; 3,4, II: hinc Remus ne parce malignus arenae Ossibus et capiti potius, etiam, vero. (a) With contra: Sumauspicio se devovet atque secundam Solus inhumato Particulam dare, Hor. C. I, 28, mis nitere opibus, at ego contra ut dissiavem servat. At Romulus pulcer in alto 23. In prose : at vide quid succenseat, milis siem, Lucii. 26,19 Mfill.: Ergo quod
Quaerit Aventino, Enn. ap. Cie. Div. 1.48.107 Cie. Fam. 7, 24, 2: itaque pulsus ego civi* magnumst aeque leviusque videtur... At
(Ann. v. 83 VahL); Plaut. Capt 5, 22: si tate non sum, quae nulla erat: at vide, contra gravius etc., Lucr. I, 366; so id. I,
ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit, quam ista tui latrocinii tela contempserim, 570; I, 1087 ; 2, 235: L. Opimius ejectus
id. ib. 3, 5, 25: paret Amor dictis carae ge- id. Part. Or. 4,1, 28; id. Dom. 44; App. M. 6, est e patria: At contra bis Catilina absonetricis. At Venus Ascanio placidam per p. 179,18.b.
expressions of passion, lutus est, Cie. Pis. 95; id. Verr. 5, 66; id.
membra quietem Inrigat, Verg. A. I, 691: astonishment, indignation, pain, etc.: At Sex. Rose. 131; id. Quinct. 75: At tibi con(Aeneas) finem dedit ore loquendi. At, ut scelesta sola secum murmurat, Plaut. tra Evenit, etc., Hor. S. I, 3, 27: (CornuPhoebi nondum patiens, immanis in antro Aui. I, I, 13: Se. Nunc quidem domi cer- tus) taedio curarum mortem in se festiBacchatur vates, id. ib. 6, 77; II, 709 sq.: tost: certa res est Nunc nostrum opserva- navit : at contra reus nihil infracto aniquo (odore) totum nati corpus perduxit; re ostium, [ubi] ubist. Pa. At, Sceledre, mo, etc., Tae. A. 4, 28. () With e contraat illi Dulcis compositis spiravit crinibus quaeso, Ut etc., id. Mil. 2, 4, 46: At o deo- rio: apud nos mercenarii scribae existiaura, id. G. 4, 416; so id. ib. 4, 460 ; 4, 513; rum quidquid in caelo regit Terras et mantur; at apud illos e contrario nemo ad
id. A 3, 259; 3, 675; 7, 81; 8, 241; 9, 793; humanum genus, Quid iste fert tumul- id officium admittitur, nisi,etc., Nep. Eum.
Prop. 4, 4, 15; 4, 7, I I ; Lue. 3, 664 ; 4, 36 tus ? Hor. Epod. 5,1: At tibi quanta domus 1,5: in locis siccis partibus sulcorum imis
ai.Also in prose (chiefly post-Aug.): una rutila testudine fulgens, etc., Stat. S. 2, 4, disponenda sunt semina, ut tamquam in
(navis) cum Nasidianis profugit: at ex re- II. In prose: horum omnium studium alveolis maneant. At uliginosis e contraliquis una praemissa Massiliam, etc., Caes. una mater oppugnat: at quae mater? Cie. rio in summo porcae dorso collocanda,etc.,
B. C. 2, 7: ubi facta sunt, in unum omnia Clu. 70; id. Verr. 2, 2, 45: at per deos im- Coi. II, 3, 44. () With potius: at satius
miscentur. At pastilli haec ratio est, etc., mortales! quid est, quod de hoc dici pos- fuerat eam viro dare nuptum potius, Plaut
Cels. 5,17; 6,18: quamquam insideret ur- sit, id. ib. 2, I, 46: institui senatores, qui Cist. 1,1,44: at potius serves nostram, tua
bem proprius miles, tres urbanae, novem omnia Indicum responsa perscriberent. At munera, vitam, . H. 3, 149. () With
praetoriae cohortes Etruria ferme Umbria- quos viros! id. SulL 42; id. Deiot 19, 33: etiam: At etiam, furcifer, Male loqui mi
que delectae aut vetere Latio et coloniis tangit et ira deos: at non impune fere- audes? but do you even? e te., Plaut. Capt.
antiquitus Romanis At apud idonea pro- mus, . M. 8, 279; IO, 724: at tibi Col- 3, 4, 31; id. Trin. 4, 2,151; id. Rud. 3, 4, 6:
vinciarum sociae triremes etc.,Tae. A. 4,5; chorum, memini, regina vacavi, id. H. 12, At etiam cubat cuculus. Surge, amator, I
4, 6: negavit alia se condicione adlectu- 1. e. In indignant imprecations: At te domum, but he is yet abed, id. As. 5, 2, 73;
rum, quam si pateretur ascribi albo, extor- di omnes cum consilio, Calve, mactasset so id. Capt. 2,3,98; id. Mil. 4, 4, 6: Exi fotum sibi a matre. At illa commota etc., malo I Pomp., Com. Rei. p. 245 Rib.: At ras, sceleste. At etiam restitas, Fugitive I
Suet. Tib. 51; id. Calig. 15; 44; id. Vesp. 5; te Juppiter diique omnes perdant! Plaut Ter. Eun. 4 , 4 , 1 ; 5, 6, IO: Proinde aut exid. Dom. 4; id. Galb. 7 aiIn the enumer- Most. I, I, 37: At te di deaeque faxint cum eant, aut quiescant, etc.... at etiam sunt,
ation of particulars: Cum alio cantat, at isto odio, Laches, Ter. Hec. I, 2, 59: At te Quirites, qui dicant, a me in exsilium ejectamen alii suo dat digito litteras, Naev., di perdant, id. Eun. 3,1, 41: At tibi di dig- tum esse Catilinam, on the contrary, Viere
Com. Rei. p. 20 Rib.: dant alios aliae (sil- num factis exitium duint, id. And. 4,1, 42: are indeed people who say. etc., Cie. Cat. 2,
vae) fetus: dant utile lignum Navigiis pi- At vobis male sit, Cat. 3, 13: At tibi, pro 6,12; id. Phil. 2, 30, 76; id. Quinct. 56; id.
nos . . . At myrtus validis hastilibus et scelere, exclamat, pro talibus ausis D i . . . Verr. 5, 77; id. Dom. 70 ai.(e) With vero,
bona bello Cornus, Verg. G. 2, 447: Nam persolvant grates dignas et praemia red- but certainly: At vero aut honoribus aucti
neque tum stellis acies obtunsa videtur... dant Debita! Verg. A. 2, 535.In prose: At aut etc., Cie. . D. 3, 36, 87; id. Ofl". 2, 20,
At nebulae magis etc., id. ib. I, 401; 3, 87; vos, ait, devota capita, respiciant di peiju- 70; 2, 23, 80 ; id. Fin. I, IO, 33; id. Verr. 2,
id. A. 7,691: Hic alta Sicyone, ast hic Amy- riorum vindices, Just. 14,4, IO.d. Rarely 5,17 ai. () With certe : Numquam ego
done relicta, Hic Andro, etc., Juv. 3, 69. of friendly inclination, disposition: At tibi te, vita frater amabilior, Aspiciam posthac.
The Vulg. often uses at as a mere continua- di bene faciant omnes. Plaut. Pers. 4,3,18: At certe semper amabo, Cat 65, I I ; 66,25.
tive, where even et or atque might stand: At tibi di semper, adulescens, quisquis es, (i) So, quidemat (very rare) = quidem
sciecitabur ab iis ubi Christus nasceretur. faciant bene, id. Men. 5, 7, 32: At tu, Ca- autem,Cie.Off. 1,22,75.b. Ironically:
At illi dixerunt ei: In etc.,Matt. 2,5; 4,20; tulle, destinatus obdura, Cat. 8,19.e. In Th. Quid valeam ? Ly. At tu aegrota, si lu8,32; 14,29; 15, 34 et persaep.In transi- entreaty: At vos, o superi, miserescite re- bet, per me aetatem quidem, Plaut. Cure. 4,
tion, B. Es p., I, To a new narration, gis, Verg. A 8, 572: at tu, pater deQm ho- 3,22: at, credo, mea numina tandem Fessa
like the Gr. de: so the commencement of minumque, hinc saltem arce hostes, Liv. i, jacent, Verg. A. 7, 297; 7, 363; . H. I,
the fourth book of the JSneid: At regina 12. f i . In adding an entirely opposito 44.B. Very freq. in adding an objection,
gravi jam dudum saucia cura, etc. (the thought, but, but indeed, but on the other from one's own mind or another's, against
third book closes with the narrative of hand, on the contrary, etc. (the strictly class, an assertion previously made, but, on the
JSneas); so the beginning of the third signif. of the word). A. In gen.: at dif- contrary, in opposition to this ; sometimes,
book of the Thebaid of Statius: At non ferentiam rerum significat: ut cum dici- but one may say, it may be objected, and
Aoniae moderator perfidus aulae, etc.; Verg. mus, Scipio est bellator, at M. Cato orator, the like: Piscium magnam atque altiliA. 4, 504 ; 5, 35; 6, 545 ; 5, 700; 6, 779; 6, Paui ex Fest. p. II Muli.: splendet saepe, um vim interfecisti. At nego, Lucii. 28,
679 ; 7, 5; 8, 370 ; 8, 608 ; 9, 503; 10, 689; ast idem nimbis interdum nigret, Att, 43 Mfill.: Quid tandem te impedit? Mosne
II, 597; 12,134 et saep.Also in the post- Trag. Rei. p. 170 Rib.: So. Mentire nunc. majorum ? At persaepe etiam privati in
Aug. histt. and other prose writers; so after Me. At jam faciam, ut verum dicas dicere, hac re publica perniciosos cives morte
speaking of the Ubii etc., Tae. says: At in Plaut. Am. I, 1,189: So. Per Jovem juro multarunt. An leges, quae de civium RoChaucis coeptavere seditionem praesidium med etc. Me. At ego per Mercurium juro, manorum supplicio rogatae sunt? At numagitantes etc., A. 1,38; so ib. 4,13; 12,62; tibi etc., id. ib. I, I, 280: Atque oppido her- quam in hac urbe etc., Cie. Cat. I, II, 28:
14,23 et saep.2. To a wonderful, terrible, cle bene velle illud visus sum, Ast non ha- Appellandi tempus non erat? At tecum
unexpected, or exciting occurrence or cir- bere quoi commendarem caprum, id. Mere. plus annum vixit In Gallia agi non pocumstance: clamores simul horrendos ad 2, I, 22: fecit idem Themistocles . . . at tuit? At et in provincia jus dicebatur et
sidera tollit, etc.... At gemini lapsu delubra idem Pericles non fecit, Cie. Att 7, II, 3: etc., id. Quinct. 41: Male judicavit populus.
ad summa dracones Effugiunt, Verg. A. 2, non placet M. Antonio consulatus meus, Atjudicavit. Non debuit At potuit Non
225 ; 3,225: Lacte madens illic suberat Pan at placuit P. Servilio, id. Phil. 2,5,12: ma- fero. At multi clarissimi cives tulerunt, id.
ilicis umbrae, Et facta agresti lignea falce jores nostri Tusculanos Aequos... in civi- Plane. II: sunt, quos signa, quos caelatum
Pales etc. At qua Velabri regio patet etc., tatem etiam acceperunt, at Karthaginem argentum delectant. At sumus, inquiunt,
Tib. 2,5,33; Verg. G. 4,471: consurgit Tur- et Numantiam funditus sustulerunt, id. Off. civitatis principes, id. Part. Or. 5,2, 36; id.
nus in ensem et ferit. Exclamant Troes I, II, 35: brevis a natura nobis vita data Fin. 4,25,71; id. Verr. 2,2 fin.: quid porro
trepidique Latini, Arrectaeque amborum est; at memoria bene redditae vitae sem- quaerendum est? Factumne sit? At conacies. At perfidus ensis Frangitur in me- piterna, id. Phil. 14,12, 32; id. Cat. 2, 2, 3; stat: A quo? At patet, id. Mil. 6,15; id. PhiL
dio, id. A. 12, 731; IO, 763: adusque Supre- id. Leg. 2,18: crebras a nobis litteras ex- 2,9: convivium vicinorum cotidie compleo,
mum tempus, ne se penuria victos Oppri- specta, ast plures etiam ipse mittito, id. quod ad multam noctem,quam maxime posmeret metuebat. At hunc liberta securi di- Att. 1,Ibfin.; Rejectis pilis comminus gla- sumus, vario sermone producimus. At non
visit medium, Hor. S. 1,1,99: Magnus quan- diis pugnatum est. At Germani phalange est voluptatum tanta quasi titillatio in seto mucrone minatur Noctibus hibernis et si- facta impetus gladiorum exceperunt, Caes. nibus. Credo: sed ne desideratio quidem,
sgBpP
Id. Sen. 14, 47: multo magnus orator praestat minutis imperatoribus. At prodest
plus imperator. Quis negat? id. Brut. 73,
256; id. Div. 2, 29, 62 ; 2, 31, 67; 2, 32, 69
ai.: Maxime Iuppiter! At in se Pro quaestu sumptum facit hic, Hor. S. 1,2,18 ai.
In this case freq. strengthened, a. By pol,
edepol, hercule: At pol ego neque florem
neque flocces volo mihi, Caecil., Com. Rei.
p. 67 Rib.: So. Non edepol volo profecto.
Me. At pol profecto ingratiis, Plaut. Am. I,
1,215; so id. As. 2,2,34; 4,2,14; id. Capt.
3, 4, 64; id. Cas. 2, 3 , 1 5 ; id. Ciet 4, 2, 70;
id. Trin. 2, 4, 73: Ha. Gaudio ero vobis
Ad. At edepol nos voluptati tibi, id. Poen.
5, 4, 61; 3, I, 68: At hercule aliquot annos populus Romanus maxima parte imperii caruit, Cia Imp. Pomp. 54; id. Sex.
Rose. 50: at hercle in ea controversia, quae
de Argis est, superior sum, Liv. 34,31: At,
Hercule, reliquis omnibus etc., Plin. 7, 50,
51, 169: At, hercules, Diodorus et in morbo etc., id. 29, 6, 39, 142: At hercule Germanicum Druso ortum etc., Tae. A. 1,3; I,
17; 1,26; 3,54: At, hercules, si conscius fuissem etc., Curt. 6, IO. 20 ai.b. Bv enim,
which introduces a reason for the objection
implied in at, but certainly, but surely, but
indeed, etc., : At enim tu nimis
spisse incedis, Naev., Com. Rei. p. 16 Rib.;
Turp. id. p. 93: at enim nimis hic longo
sermone utimur; Diem conficimus, Plaut.
Trin. 3, 3, 78: At enim istoc nil est magis
etc., Ter. Heaut. 4, 3, 21: At enim vereor,
inquit Crassus, ne haec eta, Cie. de Or. 3,
49,188: cum dixisset Sophocles, O puerum
pulchrum, Pericle. At enim praetorem,
Sophocle, decet non solum manus, sed etiam oculos abstinentes habere, etc., id. Off.
1, 40,144 Beier; so id. Mur. 35, 74; id. Inv.
2,17, 62 a i : at enim inter hos ipsos expetunt graves controversiae, id. Quinct. I;
so id. Imp. Pomp. 17, 51; 20, 60; id. PhiL
2, 2, 3; id. Ac. 2,17, 52: At enim cur a me
potissimum hoc praesidium petiverunt ?
id. Div. in Caecil. 4,15: At enim quis reprehendet, quod in parricidas rei publicae
decretum erit? Sali. C. 51, 25 Kritz: At
enim quid ita solus ego circum curam
ago? Liv. 6,15; 34,32: At enim eo foedere,
quod etc., id. 21.18; 34,31; 39,37: At enim
nova nobis in fratrum Alias conjugia; sed
etc., Tae. A. 12, 6. e. By tamen: Jam id
peccatum primum magnum, magnum, at
humanum tamen, Ter. Ad. 4, 5, 63: Hi secretis sermonibus . . . conveniunt; nam
publice civitas talibus inceptis abhorrebat.
At tamen interfuere quidam etc., Tae. H.
4,55: At certe tamen, inquiunt, quod etc.,
Cat. IO, 14.C. With a preced. negative,
sometimes no antithesis is appended by
at, but it is indicated that if what has been
said is not true, yet at least something else
is true, but yet; sometimes with tamen,
but yet; or certe, but at least, yet at least:
Nolo victumas: at minimis me extis placare volo, Plaut. Ps. 1, 3, 95: Si tibi non
cordi fuerant conubia nostra,... At tamen
in vostras potuisti ducere sedes, Cat. 64,
158 sq.: Non cognoscebantur foris, at domi:
non ab alienis, at a suis, Cie. Ac. 2, II, 56:
Liceat haec nobis, si oblivisci non possumus, at tacere, id. FI. 25, 61: Si genus humanum et mortalia temnitis arma, At sperate deos memores fandi atque nefandi,
Verg. A. 1,543; eo id. ib. 4,615, and 6, 406.
With certe: Haec erant... quorum cognitio studiosis juvenibus si non magnam
utilitatem adferet, at certe, quod magis petimus, bonam voluntatem, Quint. 12, II, 31;
Cele. 2,16; Suet. Calig. 12 a i . 0 , The antithesis is sometimes not so much in the
clause appended by at, as in the persons or
things introduced in it; so, (a) Esp. freq. in
conditional clauses with si, si non, si minus, etiam si, etc.; cf. Herm. ad Viger. 241:
Si ego hic peribo, ast ille, ut dixit, non redit; At erit mi hoc factum mortuo memorabile, if I perish Itere, but he does not return, yet etc., Plaut. Capt. 3,5,26; id. Bacch.
2,3,131: si ego digna hac contumelia Sum
maxime, at tu indignus qui faceres tamen,
Ter. Eun. 5, 2, 25: Si tu oblitus es, at di
meminerunt, Cat. 30, I I : si non eo die, at
postridie, Cato, R. R. 2,1: si non paulo, at
aliquanto (post petisses), Cie. Qui net. 40; 97;
id. Mil. 93 ai.: quanta tempestas invidiae
nobis, si minus in praesens, at in posteritatem impendeat, id. Cat. 1,22; id. Verr. 5,
69 j id. Clu. 15: qui non possit, etiam si sine
i atanuvium or athanuvium, i,
n., a kind of earthen bowl used by the Roman priests in offering sacrifices, Paul, ex
Fest. p. 18 MfilL ; v. Mull, ad h. L
A t a r gratis, Idis, fi, = ,
Syrian deity, called also Derceto (),
Plin. 5, 23,19, 81; Macr. p. 1, 23.
Atarnea, a e, fi ,=, steph. Byz.;
more com-'Arapvci/r, a town in Mysia, Plin.
lani, orum, m., the inhabitants of Atella, Plin. 3, 6, 9, 63.But esp. freq. AtelAtabulus, i,m.,a burning wind blow- lana fabula, fabella, or simply A t e l l a n a ,
ing in Apulia, now called sirocco, Plin. 17, a e, fi, a comic but nat wanton kind ofi pop24,37, 232; also mentioned by Horace, S. ular farce that originated in Atella, which,
1, 5, 78; and hence, Atabulus Horatianus, with the comedy borrowed from Greece, was
Geli. 2, 22, 25.
highly relished at Rome, especially by the
Atacinus, a, um, adj., pertaining to the youth, and continued to be represented even
river Atax, in Gallia Narbonensis, Atacian: to the time of the emperors: the class, pasAtacini, orum, m., the inhabitants ofi sage for it is Liv. 7,2,12; Juv. 6, 71; Suet.
Gallia Narbonensis, Mel. 2,5,2: P. Terentius Tib. 45; id. Calig. 27; id. Ner. 39; Geli. 12,
Varro Atacinus, a poet from that region, IO, 7; 17, 2, 8; Fest. s. v. personata, p. 217
flourishing in the time of Caesar, singlefrag-Mali.; Diom. pp. 487 and 488 P.; Varr. L.
ments of whose writings are yet extant; the L. 7, 29, 84 ; 95 MfilL; Cie. Fam. 9, 16,
author of an Argonautica, Hor. S. 1,10, 46; 7 ai.; cf. Munk de Fabulis Atellanis, Lips.
cf. Ov. Am. 1,15, 21; Prop. 3, 32, 85; Stat. 1840, and Teuffel, Rom. Lit. 6, 4 and 9
S. 2, 7, 77; Quint. 10,1,87; Bahr, Bom. Lit. sq.Hence, H I . Der i v. i. A t e l l a Gesch. p. 128, and Teuffel, Bom. Lit. 208, n u s , i, m., an actor in an Atellan farce,
1. (Upon his measure and style, cf. Spald. Suet. Galb. 13; Quint. 6,3,47; also as adj.:
and Frotsch. ad Quint 1.1.)
gesticulator, Tert. Spect. 17.2. A t e r Atalanta, ae (-e, 6s, Ov. Am. 3, 2, 29; nius, a, um, adj., pertaining to the Atelid.A. A. 3,775),fi, , f. A daugh- lan farce : versus, Cie. Div. 2,10, 25: are,
ter of King Schoeneus, in Boeotia, distin- Macr. s. i, io. 3. Atellanicus, a, um,
guished for her swifiness in running, con- adj., the same : exodium, Suet. Tib. 45:
quered by Hippomenes (acc. to others, by versus, Petr. 68, 5 . - 4 , A t e l l a n i o l a , ae,
Milanion) by stratagem, and married by fi dim., a small Atellan piece, M. Aur. ap.
him, . M. 10, 565 sqq.; 10, 598 sq.; Hyg. Fronto, Ep. ad M. Caes. 2, 3.
Fab. 185; Serv. ad Verg. A. 3 , 1 1 3 I I . A
daughter of Iasius of A rcadia, a particiI . ater, tra> trum, adj. [cf. ', to
pant in the Calydoniam, boar-hunt, and pas-burn; Sanscr. idh ; ' , ',
A T H E
ATIN
Aetna, aether, aestus, aestas] (pr. burnt I Liv. 31, 42; Plin. 4, 2, 3, 6 . - B . A t h a - Cie. Verr. 2, 3, 26, and 2, 3. 54. Applied
black, black as a coal; c: Tam excoctam m a n i s , i<lis, fi., an Athamanian woman, contemptuously to Sex. Clodius, Cie. Att 9
reddam atque atram quam carbost, Ter. Ad. . . is, 311 Jahn.-e. Athamanus, 12, 2.
5, 3, 63: hence), black; and specif., coal- , um, adj., of Athamania: litora, Prop. 5,
t atheos (-us)> i) m., = , he that
black, lustreless-black, sable, dark (opp. al- ,15.
does not believe in God, an atheist: Diagobus, lustrelesswhite, and diif. from niras, atheos qui dictus est, Cie. N. D. I, 23,
Athamas, antis, m., = . i. A. 63
ger, glossy black, v. albus inii.; class, and
B. and . (Orelli writes it as Greek); so
Son
of
Aeolus,
grandson
of
Hellen,
king
in
freq., but never in Vulg:, which uses niger).
Arn.
3, p. 116; 5, p. 178.
1. L i t . : album an atrum vinum potas ? Thessaly (first in Boeotia in '
t athera, a e, / , = , a medicine
Plaut Men. 5, 5, 17: atrior multo Quam , among the Orchomeni, O. Muli. Or- prepared from arinca: Olyram arincam
Aegyptii, id. Poen. 5, 5, I I : alba et atra etani. I. p. 161), the father of Helle and diximus vocari. Hac decocto fit medicadiscernere non poterat, Cie. Tusc. 5, 39, Phrixus by Nephele, and ofi Melicerta and mentum, quod Aegyptii atheram vocant,
114: nigra scuta, tincta corpora; atras ad Learchus by Ina; in a fit of madness he Plin. 22, 25, 57, 8 121.
proelia noctes legunt, Tae. G. 43: Mos erat pursued Ino, who, with Melicerta, threw
Atherianus, a, um, adj., of or perantiquus niveis atrisque capillis, etc., . herself into the sea, and both were changed
taining to a jurist Atherius, Atherian: jus,
. 15, 41; so id. ib. 15, 44; cf. albus: fau- to sea-deities, Ino to Leucothea (Matuta),
Cie. Fam. 9, 18, 3 (Aterianus, Atterianus,
ces, Lucr. 6, 1147: dens, Hor. Epod. 8, 3: and Melicerta to Palaemon (Portunus), .
Orell., B. and E l ; ai. Haterianus).
.
3,
664;
4,
420
sq.;
id.
F.
4,
903;
6,
489;
nubes, Lucr. 6,180; Hor. C. 2,16,2: lumen,
t atheroma, Stis, n., = (Hyg.
Fab.
2;
Serv.
ad
Verg.
A.
5,
241;
cf.
with smoke, Verg. A. 7, 457: agmen, with
), a swelling upon the head, a tumor
dust, id. ib. 12,450 Serv.: axis, with blood, Apollod. 3, p. 171; Paus. Att p. 108: AthaDe
Sil. 2, 186: Eridanus ater stragibus, id. 6, mante dementior, Cie. Pis. 20,47.B. * filled with matter, Cels. 7, 6; Veg. Art. Vet
i . A t h a m a n t e u s , a , um,adj., 2,30.
107 : bilis, Plaut. Capt 3, 4, 64, and Cia r i v v .
Athesis or Atesis, is, m. (acc. AtheTusc. 3, 5, II (cf the Gr.): cru- = ', pertaining to Athamas,
or, Hor. Epod. 17, 31: tempestas, Lucr. 6, named after him, A thamantic: sinus, . M. sim ; adi. Athesi; . Neue, Forment. L pp. 210,
258sq.; Verg. A. 5,693: hiemps, id. ib.7,214: 4,497: pinus, Stat. S. 5,3,143: aurum, i. e. 228), =."At ^, Strabo, a river in Upper
canis, Ter. Phorm. 4,4,25: corvus atro gut- the golden fleece of Phrixus, Mart. 8,28.2. Italy, now the Adige: Atesis, Plin. 3,16,20,
ture, Cat 108, 5 : venena, Verg. G. 2,130: Athamantiades, ae, m. patr., = - 121 Jan: Athesim propter amoenum,
Tartara, Lucr. 3,966; so, Cocytus, Hor. C. 2, , son of Athamas, i. e. Palcemon, Verg. . 9, 680 Rib.; SiL 8, 695; Claud. VL
14,17: mare, dark, stormy, id. S. 2, 2, 16: . M. 13, 919 (this word also stands by Cons. Hon. 196; cf Mann. Ital. I. p. 143.
A t h i s , idie, m. (acc. Athin), a son ofi
fluctus, Verg. A. 5, 2: mons, v. 2. ater.* conj. of Hertzberg in Prop. 4, 6, 22). 3.
The proverb albus an ater, v.albus.Poet., A t h a m a n t i s Idis,/ patr.,=?\, Limnate, slain by Perseus, . M. 6, 47; 5,
= atratus, clothed in black: lictores, Hor. daughter ofi Athamas, i. e. Helle, Ov. F. 4, 63; 5, 72 Merk. (ai. Atliys, Atys, Attis).
athla, ae, v. athlon,
Ep. 1, 7, 6; cf. albus, L B. 2 . I I . Trop. 903 ; id. . 18,137. I I . A mountain in
t a t h l e t a , ae, com. (nom. athletes, Stat
A. i n gen., black, dark, gloomy, sad, dis- Thessaly, Plin. 4,8,15, 29.Hence, Atham
a
n
t
i
c
u
s
,
a,
um,
'.,
=
',
a 53,222; acc. athletam, Plin. 7,20,19,8 83;
mal, unfortunate, etc.: fimus, Lucr. 2, 580:
formido, id. 4 [173], and id. 6,254; so, Timor, Athamaniae: meum, a plant, beards-wort: v. Neue, FormenL I. pp. 32,593), = ,
Verg. A. 9, 719: cupressus, id. ib. 3, 64: Athamanta meum, Linn.; Plin. 20, 23, 94, a wrestler, a prize-fighter. athlete, Cie. Sen.
dies, id. ib. 6, 429; Prop. 3, 2, 4: mors, 8 253 (by many of the ancients referred to 9, 27; id. Or. 68, 228; id. Tusc. 2, 23, 56;
Hor. C. 1, 28, 13 : fila trium sororum, id. Athamas, I., as named by him, v. Plin. LL). 2,17,40; Nep. Epam. 2 , 4 ; Liv. 39, 22 ai.
ib. 2, 3,16: Esquiliae (as a burying-place),
Athanagia, a e, fi, a town in Hispa- Trop., one who, by exertion and practice,
dismal, id. S. 2, 6, 32: seu mors atris cir- nia Tarraconensis, now ace. to Ukert, Agra- has acquired much skill in a thing, a chamcumvolat alis, id. ib. 2, I, 5 8 : cura, id. riam, Liv. 21, 61; cf Mann. Hispan. p. 401. pion, master (only ante- and post-class.):
pecuarii athletae, Varr. R R 2 , 1 , 2 : athleC. 3, I, 40 ; 3, 14, 13; 4, II, 35 : lites, id.
A t h a n a S l U S , ii ., = ', a tae comitiorum, id. ib. 3, 5 fin.
A. P. 423: comes, id. S. 2, 7,115: serpens,
celebrated
archbishop
of
Alexandria
in
the
athletico, adv., . athleticus fin.
Verg. G. I, 129; . M. 3, 63 a i : genius
t athleticus, a, um, ^.,=\,
. . . vultu mutabilis, albus et ater, Hor. Ep. time of the emperor Constantine; a zealous
persecutor of the Ariane, and by them much ofi or pertaining to the athlete, athletic (not
2, 2, 189. In Roman civil life, dies atri persecuted in return; he died A. D. 377.
in Cia): victus, Cels. 4, 6 fin.: ars, Geli. 15,
are tho days on which the state experiAthanatus^) W m. [, immortal], 16, 2 ; also without ars: a t h l e t i c a , ae,
enced some calamity, unlucky days. (This
designation is said to have arisen from man of gigantic stature and superhuman fi, the athletic art, athletics, Plin. 7, 56, 57,
the Roman custom of marking every un- strength, in the time qf Pliny, Plin. 7, 20, 8 205. Adv.: athletice, athletically,
only in Plaut.: Pancratice atque athletice
fortunate day in the calendar with coal); 19, 8 83.
Athenae, arum, fi, * *. I, (valuit), Plaut Bacch. 2, 3 , 1 4 : Valet pugiVarr. L. L.6, 8 29; Liv. 6,1; GelL 5,17; Fest.
s. v. nonarum, p. 179 Miill.; id. s. v. religio- Athens, the capital of Attica, Cie. Off. 1,1, lice atque athletice, id. Ep. 1,1,18.
sus, p. 278 MQ1L; . . A. 1,418; Macr. S. 1, 1: id. Leg. 2, 14, 36; Plin. 7, 56, 57, 194;
t athlon, i, (athla, ae, fi, Petr.
15fin. and 16: Afran. ap. Non. p. 73,33: si atro Hor. a 1,1,64; Juv. 3,80; Vulg. Act 17,15;
die faxit insciens, probe factum esto,Liv. 22, 17,16; ib. I These. 3 , 1 a i ; cf Mann. Gr. 57 fin., like schema, diadema, dogma; cf.
10.B. Esp. 1. Rare and poet, of mind p. 308 sq., the Grecian city of the Muses, Cie. Schneid. Gr. p. 274), = , a struggle, a
or feeling, malevolent, malicious, virulent FL 26.Hence sometimes meton, for in- work, labor, pains, Manii 3,162: 3.172; 3,
(cf. niger, IL D., and the Gr. ?, II. 4 telligence, Juv. 15,110; and Athenae Novae, 193 a i ; Hyg. Fab. 30.
A t h d s (upon the length of the o in
Lidd. and Scott): versus, Hor. Ep. 1, 19, as an appeL of honor for Mediolanum, Plin.
3 0 : si quis atro dente me petiverit, id. Ep. 4,13.II. The name of other cities in Athos, cf Wagner ad Verg. G. 1, 332; nom.
Epod. 6, 15. 2. Also poet of something Laconia, Caria, Euboea, Acarnania, Italy, also Atho, Athon; gen. not found, yet it
difficult to be understood, dark, obscure (so Arabia, eta, Varr. L L. 8, 35 MiilL ; Liv. may be assumed as Athonis; dat. Atho;
acc. Atho, Athon, Athonem, and, aca to
, Anth. Pal. 11, 347): latebrae Lyco- 45,16 aL
t Athenaeopolltae, arum, m., in- Serv ad Verg. . 12, 701, also Athona;
phronis atri, Stat. p. 5, 3, 157. Comp. v.
habitants of A thence, an otherwise unknownabl. Athone; cf. Seyfert, Gr. 1498-1500;
supra, I. Sup. and adv. not used.
Neue, FormenL I. pp. 638, 344, 132), m
2 . Ater mons, a mountain in the inte- town, Varr. L. L. 8, 8 35 Mull.
rfor of Africa, north of Phazania (Fezzan),
Athenaeum, \ n, = ', a for- = ", later ", , Athos, a high
mountain on the St)~ymonian Gulf, in MacPlin. 5, 5, 5, 35.
tress in Athamania, Liv. 38,1; 39, 25.
Aternius, i11 m.,a Roman family name: 1. Athenaeus, a, um, adj., = * edonia, opposite Lemnos, now Agion OTOS
Aternius Fontinalis, a consul A.U.C. 300, val os. I. Pertaining to the city of Athens, or Monte Santo, Mel. 2, 2, 9 and IO; 2, 7,
Cie. Rep. 2,35,60 Mai; from him proceeded Athenian, of Athens: Athenaeis in moe- 8; Plin. 4, IO, 17, 8 37; 4, 12, 23, 8 72; 7,
the Lex Aternia (or Tarpeia; cf. Eost. s. v. nibus, Lucr. 6,749; Plin. I in indic. lib. 8,11, 2, 2, 8 27; Liv. 44, I I ; 45, 30; Verg. G. I,
peculatus, p. 237 fili.): de multa, Geli II, and 12 ai.H. Of or pertaining to Athene 332 (as an imitation of Theocr. 7,77); id.
I, 2.
(Minerva): Athenaeum, i, n.,
- A. 12, 701; Ov M. 2, 217; II, 554; VaL FL
Aternus. !,.,= "A, a river in , a temple of Minerva at Athens, in I, 664; Juv IO, 174; Sen. Here. Oet. 145;
Samnium emptying into the Adriatic Sea, which scholars and poets were accustomed Claud, in Rufin. I, 336; id. IV Cons. Hon.
now Pescara, Plin. 3, 5, 6, 44; 3, 12, 17, to read their works (as the Rom. poets in 475; id. in Eutr 2,162; id. B. Get 177; id.
8 106.At its mouth was the town A t e r - the temple of Apollo at Rome; cf. aedes. I.), Gigant. 68; id. Laud. Stil. 1,127.In plur.
n u m , i, , = "Arepvov, named after it, Lampr. Alex. Sev. 35; similar building Athones, LuciL ap. GelL 16, 9 fin.
Atilianus, a, um, v. Atilius.
now also called Pescara, Liv. 24, 47; cf for the same object, built by the emperor
Atilius, a um , adj. I. A Roman gentile
Mann. Ital. I. p. 468. Hence, Aternensis Adrian at Rome, Aur. Vict Caes. 14.
name, e. g. M. Atilius Regulus, Atilius Ruager, Front Col. p. 120 Goes.
2 . Athenaeus, i, m., = ', a
Ateste, te = TC e (Ptol.), a torni Greek grammarian ofi Naucratis, in the fas, Atilius Verus, etc.II. D e r i v. A.
in the country of the Venetians, Piin. 3,19, time ofi the emperor M. Aurelius, author of Atilia lex de dediticiis, introduced by the
tribune of the people L. Atilius, A. U. C.
23, 8130; 17,17,26,8 122; Tae. H. 3,6; later the compilation entitled Tai.
544, Liv. 26,33 and 34.B. Atilianus,
called Ad Este ana Ab Este, whence arose
Atheniensis, e, adj. [Athenae], of or
the present name, Este; et Mann. Ital. I. pertaining to Athens, Athenian: populus, a, um, adj., of or belonging to Atilius, Amp. 97.Hence, Atestinus, a, um, adj., of Cie. Fam. 1,9,18; Val. Max. 4,1: civis, Nep. ian : praedia, Cie. Att. 5 , 1 : virtus; that of
Ateste, Mart. IO, 93: ATESTINI, orum, m., the Dion, 8, I: Themistocles, Cie. Scaur. 2, 3; Atilius Regulus,Yai. Max. 4, 4, ext. 6.
inhabitants ofi Ateste, Inscr. OrelL 3110.
A t i n a , a e . / ,=". I. A. A town in
Varr. R. R. I, l, 8; Nep. Milt, i, i A t h e A t h a C U S , i, f = ", a town in nienses, ium, m., the inhabitants of Latium, still called Atina, Liv. 9,28; Verg.
Macedonia, Liv. 31, 34.
Athens, the Athenians, Cie. FI. 26; id. Off. . 7, 630; cf. Mann. Ital. I. p. 675.Hence,
Athamania, a / = '. I. I, 22, 75 ai.; Sali. C. 2, 2; Nep. Milt. I, I; B. Atinas, atis, adj., of Atina, Atinatic,
A district in Epirus, on or near Mount Pin- Liv. 31,44,9; Mel. 1,14,3; Vulg. 2 Maco. 9, or Atinatian: praefectura, Cia Plane. 8.
Absol.: in Atinati, in the Atinatic territory,
dus, Liv. 36,14.Hence, H. D e r i v. A. 15; ib. Act. 17,21; 17,22 et saep.
Athamanes, um> m-> , the
Athenio, unis, m., a slave, leader in a Cie. Att. 15, 3.Atinates, ium, 7., the
inhabitants of Athamania, Cie. Pis. 4 0 ; slave - insurrection in Sicily. A. U. C. 652, inhabitants of Atina. Cie. Plane. 8 . I I . A
town of the Venetians, Plin. 3,19, 23, 131; G. Atlantius, W., a descendant of fi (infreq.): vitiis atque flagitiis, Cie. Imp.
cf. Mann. Ital. I. p. 9 5 . H I , A town in Lu- Atlas; Hermaphroditus, his great-grand- Pomp. 30, 72; id. Off. I, 28, 98; I, 28, 100;
cania, now Atena ; hence, Atinas, atis, son by Mercury (cf. Atlantiades), Hyg. Fab. Caes. B. G. I, 2; Sali. C. I, 4; 2, 9; II, 2.
adj., Atinatic: in Atinate campo, Plin. 2, 271.IV. Atlantes, uni, m., a Libyan Before g (very rare): dignitate atque gloria,
103,106, 225.
people, Mel. 1, 4, 4; 1, 8, 5; Plin. 5, 8, 8, Cie. Imp. Pomp. 4, II; 5,12: virtute atque
Before,? (very
44 sq.; Sol. 31. V. Atlantes == Gigan- gloria, Sali. C. 3, 2; 61, 9
Atinia Ulmus, v. Atinius, II. B.
rare): labore atque justitia, Sali. C. IO, I; 29,
ap. Prisc. p. 679 P.
Atinius, a> u m i * I. Name of a tes, Naev. Bell. Punic,
3. Before I (rare): hilari atque laeto, Cie.
n-i = , a medit atocium,
Roman gens, e. g. C. Atinius Labeo, etc.
Tusa 1,42,100; id. Off. 1,19,64; Sali. C. 14,3;
cine
that
prevents
conception,
Plin.
29,
4,
27,
I I . D e r i v. A. Atinia lex, Cie. Yerr. 2,
21,2; 28,4.Before ro (infreq. in Cia, once
I, 42; Geli 17, 7; Dig. 41, 3, 4; cf. Hugo, 85.
in Caes.): multae atque magnae, Cie. Imp.
Rechtsgesch. p. 381.B. Atinia ulmus, a
t atomus, a, um, adj., = . I, UnPomp. 9, 23; 17,50; id. Phil. 2,39,100; id.
kind of elm-tree, the loose-flowering elm: cut, not to be cut, indivisible: Graeci (tus)
Off. I, 29,103; 1,31,110; Caes. B. G. I, 34;
Ulmus effusa, Willd.; Coi 5,6, 2 and 9; id. stagonian et atomum tali modo appellant,
SalL C. 18,4; 31, 7; 34,1; 51,1.Before
Arb. 16,1; Plin. 16,17, 29, 72.
Plin. 12,14, 32, g 62.Far more freq., H.
(infreq.): adventu atque nomine, Cie. Imp.
Atintania, a e , fi = / , a re- Subst: a t o m u s (-OS), i i f , = , Pomp. 6,13; 20, 60; id. Off. 1,28,101; Sali.
gion in Epirus, on the borders of Macedo- an indivisible element. A. Of matter, an C. 2,2 bis.Before (infreq. in Cie.): magatom, of which particles, ace. to the doctrine
nia, Liv. 27, 30; 29,12; 45,30.
na atque praeclara, Cie. Imp. Pomp. 4, IO;
Atius* a um, adj., name of a Roman of Democritus, all things are composed (the II, 31; 16, 48; id. Off. I, 44. 156; Sali C.
distinction
between
an
atom,
an
ultimate
gens., e. g. M. Atius Balbus, etc., and Atia*
4, I; 4, 4; 16, 2; 20, 3. Before q (does
ae,
the daughter of Atius Balbus, and particle of matter, and a molecule, the ulti- not occur). Before r (rare): se conlemate
combination
of
matter,
was
of
course
mother of Augustus, Suet. Aug. 4 and 94;
git atque recreavit, Cie. Phil. 2, 24, 58.
unknown to the ancients; syn.: corpora,
cf. Atys.
Before s (rare in Cie.): provinciarum atque
corpora parva, corpora minuta, corpuscula,
sociorum, Cie. Imp. Pomp. 1,24,71; id. Off.
a t i z o e , es, /, = ut, a precious
Lucr., Cie.): atomi, id est corpora individua
1,9, 80; 1,21, 72; Sali. C. 2, 5; 2, 7; 6,1.
stone of a silver lustre, Plin. 37, IO, 54, 147.
propter soliditatem, Cie. Fin. I, 6 , 1 7 ; id.
Atlantlgena, ae, / . [Atlas-gigno], be- Tuso. I, 18, 42; id. N. D. I. 20, 54; id. Fat. Before t (infreq.): parietum atque tectogotten of Atlas, daughter of Atlas, i.e. Maia; II, 24: id. N. D. I, 24, 66; id. Ac. 1,2,6 ai.; rum, Cie. Phil. 2, 28, 69; id. Tusa I, 24, 57;
id. Off. I, 35, 126; Sali. C. 42, 2; 60, 3; 51,
old poet in Anthol. Lat. Burm. 2, p. 364.
Vitr. , 2; Lact. de Ira Dei. IO (where, as in
t atlantion, H> n - [Atlas], the lowest Vitr. 2, 2, acc. to several editt., it stands as 38.Before (infreq.): gravis atque vehevertebra of the neck (so called because on masc.); Isid. Orig. 13,2,1 sqq.B. Of time: mens, Cie. Imp. Pomp. 9,23; 9,25; id. Tuso.
it rests the whole burden of the head and in atomo, after the Gr. kv , in a mo- I, 23,64; Sali. C. I, I; 12, 3; 45, 4; Liv. 21,
the remaining vertebrae of the neck): hunc ment, in the twinkling of an eye, Tert. Bes. 4; 21, 30. 2. The form ac before consospinae articulum sive nodum Atlantion vo- Cam. 42 and 51: id. adv. Marc. 3, 24; so in nants.Before b (very rare): sentientes ac
bene meritos, Cie. Off. I, 41, 149: feri ac
cant, Plin. 28, 8,27, 99.
the Gr. Test. 1 Cor. 15, 52, but rendered in
barbari, Caes. B. G. I, 31 and 33.Before e
momento
by
the
Vulg.
Atlas, antis, m., ="?. I, Atlas, a
(very rare): liberis ac conjugibus, Liv. 21,
or
high mountain in Mauretania, in the north- atque ac (atque is used before vow- 30: Romae ac circa urbem, id. 21,62.Bewest part of Libya, on which, acc. to the els and consonants, ac, in class, lang., only fore d (freq. in Cie.): periculum ac discrifable, heaven rested, Plin. 5,1,1, II sqq.; before consonants: v. infra, L), conj. [at men, Cia Imp. Pomp. 6,12; 9, 23; 12, 33;
. . 2,296; 15,149; id. F. 5,83; Verg. . 4, has regularly in tne compound atque a id. Tusa I, 17, 40; I, 28, 69; id. Off. I, 14,
247; 6,796; Vitr. 6, IO; 8,12; Hyg. Fab. 150 continuative, as in atqui it has an adver- 42: usus ac disciplina, Caes. B. G. I, 40; 2,
(cf. Horn. Od. 1, 52 ; 4, 385; Hdt. 3, 2 ; 4, sative force; pr. and further, and besides, 31; SalL C. 6,4; 6, 8; 28,1; Liv. 21, IO; 21,
148; Apollod. 2,6, I I ; Diod. Sic. 3, 5).H. and also; cf in Gr. de, de %, 18; 21, 19. Before/ (infreq.): opima est
In mythology, a king of Mauretania, son , UTI de, and nai; . at init, and for ac fertilis, Cie. Imp. Pomp. 6,14; 7,19; id.
of Iapetus and Clymene, a lover of astron- the change of form atque, ac, cf neque, nec; Tusa 1,1,2; 1,27,66 ; id. Off. 1,29,103: poomy, Cie. Tusc. 5, 3, 8; . M. 4. 628 sq.; in MSS. and inscriptions sometimes written tentissimos ac firmissimos, Caes. B. G. 1,3;
changed by Perseus,with the aid of Medusa'sadque, and sometimes by confusion at- 1,48; 2, 12; 2, 13: pessuma ac flagitiosishead, into Mount Atlas, because he refused qui], a copulative particle, and also, and sima, Sali C. 5,9; Liv. 21,17; 21, 20.Behim a hospitable reception as guest, . M. 4,besides, and even, and (indicating a close fore g (does not occur). Before,; (very
657 sq. He was the father, by Pleione, of internal connection between single words rare): nobilitatis ac juventutis,Cie. PhiL 2,
the seven Pleiades, and, by JBthra, of the or whole clauses; while et designates an ex- 15, 37. Before I (not infreq. in Liv.), Cia
seven (acc. to Hyg. five) Hyades. e t . ternal connection of diff. objects with each Imp. Pomp. 4, 9; 23, 66; id. Phil. 2, 22, 54;
for a man of colossal height and iron, for other,v.et; syn.: et,-que,autem,praeterea, Caes B. G. 1, 12; 1, 23; 2, 23; Liv. 21, 13;
a dwarf, Juv. 8, 3 2 . H I , D e r i v. An porro, ad hoc, ad haec). I, In joining single
21, 35. Before m (not infreq. in
Atlanticus, a, um, adj., of or pertaining words, which is its most common use. A. 21,14;
Cie.): terrore ac metu, Cie. Imp. Pomp. 9,
to Mount Atlas, as a designation for west- In gen. (The following representation is 23; 18,64 bis; 20,69; id. Tusa 1,40, 95; id.
African, Libyan: mare, the Atlantic Ocean, based on a collection of all the instances Off. 1,30,106; Caes. B. G. I, 39; 2,14; Sali.
Cie. Bep. 6,20,21: accola, dwelling on Atlas, of the use of atque and ac in Cie. Imp. C. 2, 4; IO, I; Liv. 21, 8; 21,60.Before n
Sil. 10,185: munera, i. e. citrus-wood, Mart, Pomp., Phil. 2, Tuso. 1, and Off. 1; in Caes. (not infreq. in Cie.): insedit ac nimis invete14,89; Cf. Atlantis,!.-B. Atlantiacus, B. G. 1 and 2; in Sail. C.; and in Liv. 21; ravit, Cie. Imp. Pomp. 3,7: gentes ac natioa, um, adj., the same: litus, Sil. 13, 200: and wherever in the account either author nes, id. ib. II, 31; 12,35 bis; id. Phil. 2, 21,
Olympus, i. e. the heaven borne by Atlas, or work is not cited, there atque or ac does 50; id. Tusa I, 21, 48: Caes. B. G. I, 20; 2,
Calp. 4, 83: profundum, Aus. Mos. 144.C. not occur.) 1, The form atque. a. Be- 28; Liv. 21, 32.Before (not infreq. in
Atlanteus, a, um, adj., of or pertaining fore vowels and h.Before a (very freq.): Cie., Caes., and Liv.): celeberrimum ac pleto Atlas, and, (a) Of Mount Atlas, as a des- sociorum atque amicorum, Cie. Imp. Pomp. nissimum, Cie. Imp. Pomp. 12, 33; 12, 35;
ignation for west-African, Libyan: finis, 2, 6; 3, 7; id. Phil. 2,13, 33; id. Tuso. I, 34, 13,36; id. Phil. 2,15,39; id. Tusa 1,17, 41;
Hor. C. 1, 34, I I : Oceanus, the Atlantic 122; Caes. B. G. 1,2; 1,18; 1,26; 2,14; Sali id. Off I, 20, 68; Caes. B. G. 1,18; I, 20; 2,
Ocean, Claud. Nupt. Hon. ot Mar. 280; et C. 5, 8; 7, 5; Liv. 21, 3; 21, 12.Before e 13; 2,19; Sali. C. 6, 9; Liv. 21, 25; 21, 34;
id. Proh. et Olyb. Cons. 35: gurges, Stat. (very freq.): deposci atque expeti, Cie. 21,35.Before q (does not occur).Before
AchilL 1, 223.() Of or belonging to King Imp. Pomp. 2, 5; 6,16; IO, 28; id. Phil, 2, r (infreq.): firmamenti ac roboris. Cie. Imp.
Atlas: Pleiades, Ov. F. 3, 105. O, A t - 21, 61; 2, 21, 52; id. Tuso. I, 20, 46; Caes. Pomp. 4, IO; 8, 21; 15, 45; id. Off I, 6, 15;
lantiades, ae, m. patr., a male descend- B. G. I, 6; I, 15; I, 18; 2, 19; Sali C. 14, Caes B. G. 1,25; Liv.21,41; 21,44.Before
ant of King Atlas, (a) Mercury, the grand- 6; 49,4; Liv. 21,4; 21,37.Before i (very s (freq. in Cie. and Liv., infreq. in Caes.):
son of Atlas by Maia, v. . 2, 704; 2, 834; freq.): excitare atque inflammare, Cie. vectigalibus ac sociis, Cie. Imp. Pomp. 2, 4;
8,627 (cf.: nepos Atlantis,Ov.F. 5,663; Hor. Imp. Pomp. 2,6; 3, 7; 7,18; id. Phil. 2,15, 4, IO; II, 30; id. Phil. 2, 27, 66; Caes B. G.
C. I, 10, 1 ) . ( ) Hermaphroditus, great- 37; 2, 21, 50; id. Tuso. I, 20, 46; I, 40, 97; I, 25; I, 31; I, 33; 2, 24; Liv. 21,4; 21, 33
grandson of Atlas and son of Mercury, Ov. Caes. B. G. I, 17; I, 20; I, 22; 2, I bis; bis; 21,36.Before t (infreq. in Cie., freq.
M. 4, 368.E. Atlantias, Sdis,f.patr., Sali C. 2, 3; 3, 6; 14, 4; Liv. 21, 4; 21, 6; in Liv.): tantis rebus ac tanto bello, Cia
a female descendant of Atlas: sorores, i. e. 21, IO.Before o (freq. in Cie.): honestissi- Imp. Pomp. IO, 27 bis ; 19,56; 20,59; Caes.
Pleiades, daughters of Atlas, SiL 16, 136: mus atque ornatissimus, Cie. Imp. Pomp. B. G. I, 26; I, 39; 2, 6; Liv. 21, 7 ter; 21,
Calypso, Auet. Priap. 69 (cf Liv. And. ap. 7,17: 8, 21; II, 31; id. Off. I, 25, 86; I, 27, IO: 21,14; 21, 25.Before (not in Cia,
Prisc. p. 685 P.: apud nympham Atlantis 94; Caes. B. G. I, 40; 2, 14; SalL C. IO, 6; only once in Caes. and SalL, but freq. in
filiam Calypsonem)., Atlantis, Idls> Liv. 21,8.Before u (very rare), Cie. Imp. Liv.): armatos ac victores, Caes. B. G. 1,40:
fi I, Adj., of or pertaining to Mount Atlas: Pomp. 3. 7; 6, II; 6, 15; Caes. B. G. I, 26; inconsulte ac veluti etc., Sall.C. 42,2: opera
silva, a citius forest, Luc. 10, 144; cf. At- 2,20; Sali. C. 31,6; 42,1.Before h (not in- ac vineae, Liv. 21, 7; 21, 22; 21, 40; 21, 43.
lanticus.Also subst., the name of several fregi: Sertorianae atque Hispaniensis, Cie. (So in the phrases treated below: atque
islands in the Atlantic Ocean, of which the Imp. Pomp. 4, IO; 7,19; id. Tuso. I, 28, 69; adeo, atque alter or alius, atque eccum, atlargest, acc. to Plato, was said to have sunk id. Off. 1,24,87; Caes. B. G. 1,19; 2,9; 2, IO; que eo, atque etiam, atque illuc, atque is or
(some consider this as America), Plin. 2, Sali. C. 6,1; 12, 2; Liv. 21, 37."b. Before hic, atque iterum, atque omnia, atque ut,
consonants.Before b (very rare): Gallo- atque late, atque sic, atque velut, but ac ne,
90, 92, 205; 6, 31, 36, 190 2. Adj., of rum atque Belgarum, Caes. B. G. I, 6 ; so, ac si, and ac tamen).With simul: Britanor pertaining to King Atlas; and subst., Cassius atque Brutus, Tae. A. 3,76.Before norum acies in speciem simul ac terrorem
his female posterity; thus the Pleiades and e (infreq. in Cie., freq. in Sali.): in portubus editioribus locis constiterat, Tae. Agr. 35:
Hyades, connected as constellations in the atque custodiis, Cie. Imp. Pomp. 6,16; 8,21; in se simul atque in Herculem, id. G. 34:
heavens, are called Atlantides, Hyg. Fab. id. Phil. 2, 8.18; id. Tuso. 1,18, 42; id. Off. suos prosequitur simul ac deponit, id. ib.
192; id. Astr. 2, 21: Eoae Atlantides, the 1,25, 88; Sali. C. 2,3; 7,4 ; 16,3; 26,4 ; 29, 30; so, sociis pariter atque hostibus, id. H.
Pleiades, called Vergiliae, Verg. G. 1, 221 3.Before d (infreq.): superatam esse at- 4, 73: innocentes ac noxios juxta cadere,
Serv.; Col. 10, 54; cf. Vitr. 6,10.In sing., que depressam, Cie. Imp. Pomp. 8, 21; id. id. A. I, 48. Hence, sometimes syn. with
an epithet of Electra, one of the Pleiades, Phil. 2,44,114: id. Off. 1,6,19; I, 25,85; I, etet, utita, aeque ac; bothana, asso,
Ov F. 4, 31; and of Calypso, Tib. 4, 1, 77. 33,119; Sali. C. 4,1; 20, 7; 20, IO.Before as wellas, as well as: hodie sero ao ne-
190
quoque etiam, qui Jovis sum filius, Contagione etc., Plaut. Am. proi. 3 0 . 3 . In a e ration: aegre submoventes obvios intrare
portam, qui adducebant Philopoemenem,
potuerunt: atque conferta turba iter reliquum clauserat, Liv. 39, 49 ; 6, 21 fin.:
completur caede, quantum inter castra
murosque vacui ibit: ac rursus nova laborum facies, Tae. H. 3, 3 0 ; cf. Caes. B.
C. 2, 28 fin. and 2, 29 init. 4. In introducing comparisons, atque ut, atque velut
(mostly poet., esp. in epic poetry): Atque
ut perspicio, profecto etc., Plaut. Capt. 3,
4, 53: ac veluti magno in populo cum saepe coorta est Seditio.... Sic cunctus pelagi
cecidit fragor, etc., Verg. A. 1,148; so id. G.
4,170; id. A. 2,626 ; 4,402 ; 4,441; 6,707;
9,59; 10,405; 10,707; 10,803; 11,809; 12,
366; 12, 521; 12, 684; 12, 715; 12, 908: Inclinare meridiem Sentis ac, veluti stet volucris dies, Parcis deripere etc., Hor. C. 3,
28, 6; Val. FI. 6, 664; and so, Ac velut in
nigro jactatis turbine nautis, e t c . . . . Tale
ibit nobis Manius auxilium, Cat. 68,63 (for
which Sillig and Mulier read: Hic velut,
etc.): Atque ut magnas utilitates adipiscimur, etc., Cie. Off. 2, 5,16: Atque ut hqjus
mores veros amicos parere non potuerunt,
sic etc., id. Lael. 1 5 , 5 4 . - 5 . In connecting
two acts or events, a. In the order of time,
and then ; hence the ancient grammarians
assume in it the notion of quick succession,
and explain it, though improperly, as syn
with statim, ilico, without any accompanying copulative, v. Geli. 10,29; Non. p. 530,
1 sq. (only in the poets and nistt.): Atque
atque accedit muros Romana juventus (the
repetition of the atque represents the approach step by step), Enn. ap. Geli. and Non.
1.1. (Ann. v. 527 Mfill.): Quo imus un&; ad
prandium ? Atque illi tacent, And then they
are silent, Plaut. Capt. 3,1,19: Ubi cenamus?
inquam, atque illi abnuunt, and upon this
they shake their head, id. ib. 3,1,21; id. Ep. 2,
2,33: dum circumspecto atque ego lembum
conspicor, id. Baccn. 2,3,45; so id. Mere. 2,
I, 32; 2, I, 35; id. Most. 5, I, 9: lucernam
forte oblitus fueram exstinguere: Atque
ille exclamat derepente maximum, and
then he suddenly exclaims, id. ib. 2, 2, 67:
cui fidus Achates It comes . . . atque illi
Misenum in litore sicco Ut venere, vident,
etc., and as they thus came, etc., verg. A.
6, 162 : dixerat, atque illi sese deus obtulit ultro, Stat. Th. 9, 481; 12, 360; Liv.
26, 39, 16 ; Tae. H. 3, 17 : tum Otho ingredi castra ausus: atque illum tribuni
centurionesque circumsistunt, id. ib. 1,82.
Sometimes with two imperatives, in order to indicate vividly the necessity of a
quicker succession, or the close connection between two actions: cape hoc argentum atque defer, Ter. Heaut. 4 , 7 , 3 : abi domum ac deos comprecare, id. Ad. 4,5, 65:
tace modo ac sequere hac, id. ib. 2,4,16:
Accipe carmina atque hanc sine tempora
circum hederam tibi serpere, Verg. E. 8,12;
id. G. I, 40; 3,65; 4, 330: Da auxilium, pater, atque haec omina firma, id. A. 2,691; 3,
89; 3, 250 ; 3, 639; 4, 424 ; 9, 90; IO, 624;
II, 870. b. In the order of thought, ana
so, and thus, and therefiore. (a) Absol.: si
nunc de tuo jure concessisses paululum,
Atque adulescenti morigerdsses, and so, Ter.
Ad. 2,2, IO. () With ita or sic: Ventum
deinde ad multo angustiorem rupem, atque
ita rectis saxis, etc., Liv. 21, 36; Plin. IO,
58, 79, g 168: ac sic prope innumerabiles
species reperiuntur, Quint. 12, IO, 67. e.
Connecting conclusion and condition, so,
then (cf. at, II. F.): non aliter quam qui
adverso vix flumine lembum Remigiis
subigit, si bracchia forte remisit, Atque
illum praeceps prono rapit alveus amni,
Verg. G. I, 203 (here explained by statim by Geli. IO, 29, and by Servius, but
thus its connective force is wholly lost;
cf. also Forbig ad h. L for still another explanation).& (As 8upra,I.c.) To annex a
thought of more importance: Satisne videtur declarasse Dionysius nihil esse ei beatum, cui semper aliqui terror impendeat?
atque ei ne integrum quidem erat, ut ad
justitiam remigraret, Cie. Tusc. 5, 21, 62;
id. Tuli. 4 : hoc enim spectant leges, hoc
volunt, incolumem esse civium conjunctionem, quam qui dirimunt, eos morte . . .
coercent. Atque hoc multo magis efficit
ipsa naturae ratio, id. Off. 3,6, 23; id. Fam.
, 1,4: hac spe lapsus Indutiomarus... ex-
sules damnatosque totft Gallis, magnis praemiis ad se allicere coepit; ac tantam sibi
jam iis rebus in Gallia auctoritatem comparaverat, ut, etc., Caes. B. G. 5, 55 fin.;
Nep. Hann 13, 2; Quint. I, IO, 16.Hence
also in answers, in order to confirm a question or assertion: Sed videone ego PamPhilippum cum fratre Epignomo ? Atque is
est, And he it is, Tes, it is he, Plaut Stich.
4, 2, 4; so id. True. 1,2,24: Th. Mihin malum minitare ? Co. Atque edepol non minitabor, sed dabo, id. Cure. 4, 4, 15: Oh.
Egon formidulosus ? nemost hominum,
qui vivat, minus. Th. Atque ita opust, Ter.
Eun. 4, 6, 20. 7e In expressing a wish,
atque utinam: Veritus sum arbitros, atque
utinam memet possim obliscierl Att.,Trag.
Rei. p. 160 Rib.: videmus enim fuisse quosdam, qui idem ornate ac graviter, Idem versute et subtiliter dicerent Atque utinam
in Latinis talis oratoris simulacrum reperire possemus! Cie. Or. 7, 22; so id. Rep.
3, 5, 8: Atque utinam pro decore etc., Liv.
21,41,13: Atque utinam ex vobis unus etc.,
Verg. E. IO, 35; id. A. I, 575: Atque utinam
. . . Ille vir in medio fiat amore lapis I Prop.
2,9, 47; 3,6,15; 3,7, 25; 3,8,19 a i 8.
To connect an adversative clause, and often
fully with tamen, and yetnotwitiistanding,
nevertheless, a. Absol.: Mihi quidem hercle non fit veri simile; atque ipsis commentum placet, Ter. And. I, 3, 20 Ruhnk.
(atque pro tamen, Don): ego quia non rediit filius, quae cogito I . . . Atque ex me
hio natus non est, sed ex fratre, id. Ad. I,
1.15 (Quasi dicat, ex me non est, et sic affidor: quid paterer si genuissem? Don.; cf.
Acron. ap. Charis, p. 204 P.): Cie. Off. 3, II,
48 Beier; id. Mur. 34, 71 Matth.: ceterum
ex aliis negotiis, quae ingenio exercentur,
in primis magno usui est memoria rerum
gestarum... Atque ego credo fore qui, etc.,
and yet I believe, Sail. J. 4 , 1 and 3 Coite; id.
C. 61, 35: observare principis egressum in
publicum, insidere vias examina infantium
futurusque populus solebat Labor parentibus erat ostentare parvulos... Ac plerique insitis precibus surdas principis aures
obstrepebant, Plin. Pan. 2 6 . b . With tamen : nihil praeterea est magnopere dicendum. Ac tamen, ne oui loco non videatur
esse responsum, etc., Cie. Fin. 2,27,85: discipulos dissimilis inter se ac tamen laudandos, id. de Or. 3, IO, 35; id. Rep. I, 7,12:
Atque in his tamen tribus generibus etc.,
id. Off. 3, 33, 118; id. Pis. I, 3; 13, 30; id.
Prov. Cons. 7,16; 7,15 fin. (cf. in reference
to the last four passages Wund. Varr. Lectt.
p. lviii. sq.): ac tamen Initia fastigii etc.,
Tae. . 3, 29; 3, 56; 12, 66; 14, 21: pauciores cum pluribus certasse, ac tamen fusos
-Germanos, id. H. 5, 16. 9. To connect a
minor affirmative proposition (the assumptio or propositio minor of logical lang.) in
syllogisms, now, but, but now (while atqui
is used to connect either an affirmative or
negative minor premiss: v. atqui): Scaptius quaternas postulabat Metui, si impetrasset, ne til ipse me amare desineres;
. . . Atque hoc tempore ipso impingit mihi
epistulam etc., Cie. Att 6, I, 6. Sometimes the conclusion is to be supplied:
nisi qui naturas hominum, penitus perspexerit, dicendo, quod volet, perficere non
poterit. Atque totus hic locus philosophorum putatur proprius (conclusion: ergo
oratorem philosophiam cognoscere oportet), Cie. de Or. I, 12, 63 and 6 4 . I O . In
introducing a purpose (freq. in Cie.). a. A
negative purpose, and esp. in anticipating
an objection? Ac ne sine caus& videretur
edixisse, Cia PhiL 3,9,24: Ac ne forte hoc
magnum ac mirabile esse videatur, id. de
Or. 2, 46, 191; so id. Fam. 5,12, 30: Ac ne
saepius dicendum sit, Cele. 8 , 1 : Ac ne forte
roges, quo me duce, quo lare tuter, Hor. Ep.
1 , 1 , 1 3 : Ac ne forte putes, id. ib. 2,1, 208:
Ac ne forte putes etc., Ov. R. Am. 465 (Merkel, Et).b. -A- positive purpose: Atque ut
ejus diversa studia in dissimili ratione perspicere possitis, nemo etc., Cie. Cat 2, 6 , 9 :
Atque ut omnes intellegant me e t c . . . . dico
etc., id. Imp. Pomp. 8, 20; 2, 4; id. Clu. 14,
43; id. SulL 2, 5; id. de Or. 3, II, 40: Atque
ut C. Flaminium relinquam etc., id. Leg. 3,
9,20; id. Fin. 3 , 2 , 4 . 1 1 , a. In continuing
a thought in assertions or narration, and,
now, and now, Plaut. Aui. proi. 18: audistis,
cum pro se diceret, genus orationis, etc.,
. . . perspexistis. Atque in eo non solum
ATQU
ATII A
ATRI
st us neque quaerere hujus operis est, ac ing one, but not antithetical (. at init), dictum de atramento atque ebore, i. e. you
multi retulere, Tae. Agr. IO: mediocrita- but indeed, but certainly, by all means: require something impossible, Plaut. Most
tem pristinam neque dissimulavit um- Do. Salvos sis, adulescens. Sa. Siquidem 1, 3,102.
quam ac frequenter etiam prae se tulit, hanc vendidero pretio suo. To. Atqui aut
Atramitae, arum, m., = ,
Suet. Vesp. 12. Cr. Atque repeated, esp. hoc emptore vendes pulcre aut alio non a people in the eastern part of Arabia Fein arch. Lat.: Scio solere plerisque homi- potest, Plaut Pera 4,4,31: Et Philus: prae- lix, now Hadramaut, Plin. 6, 28, 32, 154;
nibus in rebus secundis atque prolixis at- claram vero causam ad me defertis, cum 12, 14, 30, 52 ; cf. Mann. Arab. 79.
que prosperis animum excellere atque su- me improbitatis patrocinium suscipere Hence, Atramiticus, a, um, adj., of or
perbiam atque ferociam augescere atque vultis. Atqui id tibi, inquit Laelius, ve- from the country of the Atramitae, Atracrescere, Cato ap. Geli. 7, 3 : Dicere pos- rendum est, but certainly (ironically), Cie. mitis : myrrha, Plin 12,16, 35, 69.
sum quibus villae atque aedes aedificatae Rep. 3, 5, 8; id. Leg. I, I, 4.Sometimes
I, s t r a t u s , a, um, P. a., as if from
atque expolitae maximo opere citro at- with pol or sic: atqui pol hodie non feres,
que ebore atque pavimentis Poenicis stent, ni genua confricantur, Plaut. As. 3, 3, 80: atro, are [ater], clothed in black for mournCato ap. Fest. p. 242 fili.: atque ut C. Py. Scis eam civem hinc esse? Fa. Ne- ing, dressed in mourning: cedo, quis umFlamininum atque ea, quae jam prisca vi- scio. Py. Atqui sic inventast, Ter. Eun. 5, quam cenarit atratus? * Cie. Vatin. 12 fin.:
dentur, propter vetustatem relinquam, Cie. 4, 30: hunc ego non diligam? non admi- plebes, Tae. A. 3,2: senex, Suet Galb. 18.
Leg. 3, 9, 2 0 : omnem dignitatem tuam rer? non omni ratione defendendum pu- Also of suppliants: an atratus prodiret in
in virtute atque in rebus gestis atque tem ? Atqui sic a summis hominibus eru- publicum proque rostris precaretur, Suet.
in tu& gravitate positam existimare, id. ditissimis accepimus, etc., yet so we have Ner. 47.Poet of the horses in the charFam. I, 5, 8. Esp. freq. in enumerations certainly heard, etc., Cie. Arch. 8, 18. iot of the sun darkened in an eclipse: Soin the poets: Haec atque illa dies atque B. So also atqui si, adversative, but if, lis et atratie luxerit orbis equis, Prop. 4,4,
alia atque alia, Cat 68, 152: Mavortia tel- or continuative, if now, if indeed (cf: quod 34 (cf. id. 3, 7, 32: Et citius nigros sol agilus Atque Getae atque Hebrus, Verg. G. 4, si): sine veniat. Atqui si illam digito at- tabit equos).
* 2 . Atratus, i, m., a small river in
463: Clioque et Beroe atque Ephyre At- tigerit, oculi illi ilico ecfodientur, if, howque Opis et Asia, id. ib. 4,343.And some- ever, he do but touch her, Ter. Eun. 4, 6, I the vicinity of Rome, Cie. Div. I, 43, 98 B.
times forming a double connective, both: (Fleck., Qui): quae et conscripta a multis and .
and = etet: Multus ut in terras deplue- sunt diligenter et sunt humiliora quam
Atrax, ads. ="A. I. A. Masc., a
retque lapis: Atque tubas atque arma fe- i illa, quae a nobis exspectari puto. Ait At- river in J&tolia, Plin. 4, 2, 3, 6 . B . D erunt crepitantia caelo Audita, Tib. 2, 5.73: | qui si quaeris ego quid exspectem, etc., r i v v . I , A traces, those living near
complexa sui corpus miserabile nati Atque | Cie. Leg. I, 5, 15; id. Fin. 4, 23, 62: atqui, the Atrax, Plin. 4, 2, 3, 6. 2 . Atradeos atque astra vocat crudelia mater, Verg. si ita placet, inquit Antonius, trademus cius, A) nm, adj., of Atrox, Atracian :
E. 5,23; Sil. 1.93; v. Forbig ad Verg. L I.
etiam, well now, if, id. de Or. 2, 50, 204: oris, Prop. I, 8, 25 (Milii., Auiariis). H,
Atque regularly stands at the be- atqui Si noles sanus, curres hydropicus, A. Fem., a town in Thessaly, on the Peneus,
ginning of its sentence or clause or before but now if you are unwilling, etc., Hor. now Sidhiro-peliko, Plin 4,8,15, 29: Liv.
the word it connects, but in poetry it some- Ep. 1, 2, 33: atqui si tempus est ullum 32,15; 36, io.B. de r i v. i, A t r a times, like et and at, stands: a. In the jure hominis necandi, quae multa sunt, cius, a um , Atracian, poet, for Thessasecond place: Jamque novum terrae stu- certe illud est, but if now there is any time, lian: ars, i. e. magic art, which the Thessapeant lucescere solem, Altius atque cadant Cie. MiL 4 init.O. To modify a preceding liae practised much, Stat Th. I, 105: veimbres, Verg. E. 6, 38 Rib., ubi v. Forbig.: negation or negative interrogation, yet, still, nenum, VaL FL 6, 447.2. (h. patronymic
Accipite ergo animis atque haec mea figite instead of that, rather: Ni. Numquam auinstead of a gentile nom.; cf Loers ad Ov.
dicta, id. A. 3,250, and IO, 104 (animis may, feres hinc aurum. Cii. Atqui jam dabis,
H. 17, 248.) Atracides, ae, m., the Theshowever, here be taken with Accipite, as in but, Plaut Bacch. 4, 7, 26: Non sum apud
id. ib. 5,304): Esto beata, funus atque ima- me. Se. Atqui opus est nunc quom max- salian Caeneus, . M. 12,209.3. Atragines Ducant triumphales tuum, Hor. E pod. ime ut sis, Ter. Phorm. I, 4, 27 : O rem, c i s , idis,/, the Thessalian woman, Hippo8, I I ; id. S. 1,5,4; 1,6, 111; 1,7,12 (ubi v. inquis, difficilem et inexplicabilem. At- damia, Ov. Am. 1,4,8; id. H. 17,248; called
Fritzsche).1>. In the third place: quod qui explicanda est, nevertheless, Cie. Att also Atracia virgo in VaL FL 1,14L
pubes hedera virente Gaudeant pulla ma- 8, 3 ; id. Ac. 2, 36, 114 : magnum narras,
A t r e b a t e s , nm, m., =
gis atque myrto, Hor. C. 1,25.18; cf. a.1 fin. vix credibile. Atqui Sic habet, but in fact,
Strab., 'ArpefiuTtoi Ptolem., a people in
(Vici. more upon this word in Hand, Turs. so it is, Hor. S. I, 9, 52; Curt 6, IO, 5:
modum statuarum haberi nullum placet? Gallia Belgica, now Artois or Dip. du Pas
I. pp. 452-513.)
habeatur necesse est, Cie. Verr. 2, de Calais, Caes B. G. 2, 4; 2,16; 2, 23; 7,
at-qui (in MSS. sometimes adqui,6 g- Atqui
2, 59; 2, 3, 86; id. Parad. I, I, 7; Flor. 75; Plin 4,17,31, g 106.In sing.: AtreCie. Rep. 3, 5, 8 Mai, and often confounded
4, 2, 53; Curt 6, IO, IO. D. To connect a b a & litis, m., an Atrebalian, Caes B. C. 4,
with atque), conj. (the form atquin is incorminor proposition in a syllogism (both an 35.Hence, Atrebatibus, a, um, adj.,
rect and post-class; for Plaut. Rud. 3,4,55,
affirmative and a negative, while atque Atrebalian: sagum, Treb. Gall. 6.
should be read at quin separately, Fleck.;
only connects an affirm, proposition), but,
A t r e u s (dissyL; cf. Quint 1,5,24), ei, m^
cf. Caper Orth. p. 2441) |qui, abl. of indef.
but now, now : Ergo cum sol igneus sit, = 'Arpevs. I. A son of Pelops (hence, Peloquis, used adverbially; so pr. but anyhow;
quia nullus ignis sine pastu aliquo possit peius, . H. 8,27) and Hippodamia, brother
cf.: alioqui, ceteroqui]. I. In gen.,servpermanere, necesse est aut ei similis sit of Thyestes, father of Agamemnon and Mening to connect an adversative clause or asigni, quem .. . aut ei, q u i . . . atqui hic no- elaus, king of Argos and Mycena, . M. 15,
sertion, but anyhow, b ut any way or wise,
ster ignis etc., Cie. N. D. 2,15, 40 and 41: 855.Atrea (acc.), Ov. Am. 3,12,39.Atreu
yet, notwithstanding, however, rather, but
qui fortis est, idem est fidens... Qui au- (voc.), Sen. Thyest. 486 ; 513. I I . D e r i .
now, but nevertheless, and yet, ,
tem est fidens, is profecto non extimescit A. Atreius or Atreus, a, um, adj., of
, (a purely adversa. . . Atqui in quem cadit aegritudo, in eun- or belonging to Atreus, poet, for Argive,
tive particle, a more emphatic at, while
dem timor . . . Ita fit, ut fortitudini aegri- Stat Th. 8, 743; cf. Pompei. Gram. p. 113
atque is regularly copulative; . atque;
tudo repugnet, Cie. Tuso. 3, 7 , 1 4 : (mors) Lind. B. A t r i d e s (Atrida in nom..
syn.: at, sed, verum, autem ; comparaaut plane neglegenda e s t . . . aut etiam op- Prop. 2,14,1), a e, m., a male descendant of
tively rare in all periods, it being scarcely
tanda, si, etc. Atqui tertium certe nihil in- Atreus; Atrides, dbsol. usu. for Agamemmore than an emphasized form of at):
veniri potest. Quid igitur timeam si, etc., non; inplur.: Atridae, the Atrides, i.e. AgaTh. Quid ais, venefica? Py. Atqui certo
id. Sen. 19, 66 ; id. Tuso. 5, 14, 40. (Vid. memnon and Menelaus, Plaut Bacch. 4, 9,
comperi, Ter. Eun. 5, I, 9: Sy. Gratiam
more upon this word in Hand, Tura. L I: non minor Atrides, non bello major et
habeo. De. Atqui, Syre, Hoc verumst et
pp. 513-524.)
aevo, i. e. not Menelaus, not Agamemnon, Ov.
re ipsa experiere propediem, id. Ad. 5, 5,
Atrac-ides, -is, -ius, v. Atrax.
M. 12,623; cf. id. ib. 13,359; 15,162.In dat
7: CI. Satis scite promittit tibi. Sy. Atand abl.plur.: Atridis, Hor. S. 2,3,203; Ov.
qui tu hanc jocari credis ? but yet do you
t atractylis, idis, fi, = , a
believe that she is jesting ? id. Heaut. 4, Ihistle-like plant,woolly carthamus: Car lita-P. I, 7, 32. In acc. plur.: Atridas super4, 7: cum omnia vi et armis egeris, accu- mus lanatus, Linn.; Plin 21, 15, 53, 90; bos, Hor. C. I, IO, 13.In sing., (a) For Agamemnon, Prop. 4, 6, 23; Hor. C. 2, 4, 7; id.
ses eum, qui se praesidio munierit, non ut 21, 32, 107, 184.
Ep. I, 2,12; id. S. 2,3,187; . M. 13,189;
te oppugnaret, sed ut vitam suam posset
atramentarium,
[atramendefendere? Atqui ne ex eo quidem tem13, 230; 13, 365; 13,439; 13,655 et saep.
pore id egit Sestius, ut, etc., and yet, Cie. tum], an inkstand: atramentarium scrip{) For Menelaus, Hor. Ep. I, 7, 43; . M.
toris,
Vulg.
Ezech.
9,2
(as
transL
of
the
Heb.
Sest 37, 79: tum, ut me Cotta vidit; per15, 805.Sarcastically: Atrides, of Domitiopportune, inquit, venis... atqui mihi quo- nDj5); 9 , 3 ; 9,1L
an, as a haughty ruler of Rome, Juv. 4,65.
que videor, inquam, venisse, ut dicis, opatramentum, i n. [ater], any black atriarius;, ii, m - [atrium], a porter,
portune, rather I seem, to myself, etc.. liquid: sepiae, Cie. D. 2, 50, 127. I.
, id. . D. 1, 7,16: vitas Writing-ink, ink ; in Vitr. 7, IO, and Plin. door-keeper, Dig. 4, 9 , 1 ; 7,1,15.
t atricapilla, ae, / [atricapillus], a
hinnuleo me similis Chloe...atqui non ego 27, 7, 28, 52, called atramentum librarite tigris ut aspera Gaetulusve leo, frangere um : calamo et atramento temperato, Cie. bird of black plumage, the blackcap, PauL
persequor, but yet, *, Hor. C. I, 23, ad Q. Fr. 2,15, 6: per atramentum et ca- ex Fest. s. v. melancoryphi, p. 124 MfilL
1 - 1 0 : Jam vero videtis nihil esse tam lamum scribere, Vulg. 3 Joan 13; Petr. 102,
i atricapillus, a, um, adj., = 7morti simile quam somnum; atqui dormi- 13; Hor. Ep. 2,1, 236; Vulg. Jer. 36,18; ib. , , black-haired, Gloss. Lat
entium animi maxime declarant divinita- 2 Joan. 12.II, A black pigment or color, Gr.
tem suam, but yet. Cie. Sen 22, 81: tum Vitr. 7,10; 7, 4; Plin. 35, 6, 25, 41; also
* atri-color, oris, adj. [ater], blackdixisse (Lysandrum), mirari se non modo a fine, dark varnish, lacquer, ii 35,10, 36, colored : Cadmi filiolis atricoloribus, i. e.
diligentiam, sed etiam sollertiam ejus, a 97: Indicum, India or China ink, id. 35, letters written with ink, Aus. Ep. 7, 52.
quo essent illa dimensa atque descripta: 6, 25, 43. H I . A blacking for coloring
A t r i d e s , v. Atreus, II. B.
et ei Cyrum respondisse: Atqui (se. ne pu- leather: atramentum sutorium, Plin. 34,
atriensis, is, m. [atrium], the overseer
tes alium id fecisse) ego omnia ista sum 12, 32, 123; Cie. Fam. 9, II fin.TV. In
dimensus, id. ib. 17,59.II. Esp. A. In comic language: Sc. Una opera ebur atra- of the hall or court (atrium), and in gen. of
adding a thought confirmatory of a proced- mento candefacere postulas. Phil. Lepide Vie house, a steward, major-domo, Plaut
Poen. 5, 5, 4; so id. As. 2, 1, 16; 2, 2, 80;
i s
barity, atrocity, cruelty, roughness: ego 42, 8; Tae. H. I, 2; 2, 56: atrocius accipere
quod in hac causa vehementior sum, non labores itineru,m, reluctantly, Id. ib. 1,23.
atrocitate animi moveor (quis enim est me Sup.: de ambitu atrocissime agere in semitior?) sed, etc., Cie. Cat. 4, 6: hae litte- natu, Cie. ad Q. Fr. 2,16: leges atrocissime
rae invidiosam atrocitatem verborum ha- exercere, Suet. Tib. 58.
bent, id. ad. Q. Fr. I, 2, 2, 6. So, morum,
* atrusca, ae, / , a kind of grape,
Tae. A. 4, 13: consilium nefandae atroci- Macr. S. 2,16.
tatis, Suet. Calig. 48. In phil. and jurid.
t 1 . atta, like the Gr. , a salutalang. severity, harshness: atrocitas ista quo tion used to old men, father; taken from
modo in veterem Academiam irruperit, ne- the lang. of children (cf. Eust. ad II. 1, 603),
scio, Cie. Ac. 2, 44, 136: atrocitas formu- Paul, ex Fest. p. 11 Mail.
larum, the rigid strictness of judicial for2. Atta, ae j m-> a surname for persons
mulas, Quint 7,1,37 Spald.In plur., App. who walk upon the tips of their shoes, PauL
Met. 10, c. 28, p. 252.
ex Fest. p. II Mail. (proh. from =
Atrociter, adv., v. atrox fin.
, to spring, to hop). So the comic
AtrdpatSnS, es, / , = poet, C. Quintius Atta (t652 A.U.C.), of
(Strabo, II, 506), the northern, mountainous whose writings fragments yet remain; et
part of Media, now Aderbigian, Plin. 6,13, Bshr, Lit. Gesch. p. 71: Teuffel, Rom. Lit.
16, g 42 (Jan, Atrapatene).Atritate ni,8 120: Both. Fragm. Poet. Seen. II. p. 97
orum, m., its inhabitants, Plin. 6,13,16, 8 42 sq.; Fest. L L Upon the signif. of the
name Horace plays with the words: Recte
(Jan, Atrapateni).
necne crocum floresque perambulet Attae
t atrophia, ae- f , = , a wast- Fabula, si dubitem, etc., Hor. Ep. 2, I, 79;
ing consumption, atrophy (in pure Lat., et Weich. Poet Lat. p. 345 sq.The ancestabes), CaeL Aur. Tard. 2,14; 3, 7; Theod. tor of the Gens Claudia was an Atta, Suet
Prisc. 2,11; cf Isid. Orig. 4, 7, 27 (in Cels. Tib. 1.
3, 22, written as Greek).
1. attactus, a, um, Part, of attingo.
t Atrophus, a> um> adj.,
2.
attactus, as, m. [attingo], a touch(not thriving), tn a state of atrophy, con- ing, touch (very rare, and only in abl. sing.):
sumptive, Plin. 28, 9, 33, 8 129 ; 31, 10, 46, Corium attactu non asperum ac durum,
8 122: membra, consumptive, id. 22, 25, 73, Varr. R R 2 , 5 , 8 : ille volvitur attactu nul8 152.
lo, Verg. A. 7,350; Pali. I, 35,1L
Atropos, i , / , =79 (not to be
t attacus, i, m., = , a kind of
turned), one of the three Parcos, Mart. 10, locust, Vulg. Lev. II, 22.
44, 6; Stat S. 4, 8,18; id. Th. 3, 6a
t a t t a g e n , Suis, m. (et Schneid. Gr. 2,
t atro tus, a, um, adj., = , in- p. 131; Neue, Formenl. I. pp. 153, 318, 323
vulnerable, Hyg. Fab. 28.
sq.) (attagena, ae,/, Mart 2, 37, 3, and
& t r o x , Scis, adj. [from ater, as ferox 13,61), = , a meadow-bird, the hazelfrom ferus, velox from velum. Atrocem hen or heath-cock: Tetrao bonasia, Linn.:
hoc est asperum, crudelem, quod qui atro Attagen maxume Ionius celeber, Plin. IO,
vultu sunt, asperitatem ac saevitiam prae 48, 68, 8 133: Non attagen Ionicus Jucunse ferunt, Perott; cf Doed. Syn. I. p. 38 d o , Hor. Epod. 2,54.
sq.], dark, gloomy, frowning, horrible, hidtt a t t a g u s , *> m , among the Phrygians
eous.firightful, dreadful; and trop., savage, = hircus, a he-goat, Arn. 5, p. 199.
cruel, fierce, atrocious, harsh, severe, unAttalea o r Attalea,
=yielding (of persons and things; while sae- Xeia, name of a Greek city. A. In the revus is used only of persons; v. Doed. as gion of Mysia, Plin. 5, 30, 32, 8 1 2 1 . B .
cited supra; very freq. and class.): exta, On the coast ofi Pamphylia, Vulg. Act 14,
Naev. ap. Non. p. 76, 6: (fortunam) insa- 25.C. In Galatia; v. Attalenses.
nam esse aiunt, quia atrox, incerta, instaAttalenses, ium> m-i the inhabitants
bilisque sit, Pac. ap. Auet. ad Her. 2, 23
of the town Attalea or Attalia. A. In Pam(Trag. Rei. p. 125 Rib.): sic Multi, animus
phylia, Cie. Agr. I, 2; 2, 19. B. In the
quorum atroci vinctus malitia est, Att,
region of Mysia, Plin. 5, 30, 33, 8 126. C.
Trag. Rei. p. 141 Rib.: re atroci percitus,
In Galatia, Plin. 5, 32,42, 8 147.
Ter. Hoc. 3, 3, 17 : res tam scelesta, tam
Attalis, Idis,/, =r , the Attaatrox, tam nefaria credi non potest, Cie.
Rose. Am. 22, 62: saevissimi domini atro- Han tribe in Athens, so called in honor of
cissima effigies, Plin. Pan. 52 fin.: Agrippi- King Attalus (. Attalus), Liv. 31,15.
Attalus, i, m -, "?. I. A. The
na semper atrox, always gloomy, Tae. A.
4, 52; 2, 57: filia longo dolore atrox, wild, name of several kings of Pergamos, the
id. ib. 16, IO: hiems, severe, Plin. 18, 35, 80, most renowned of whom, both from his
g 353: nox, Tae. A. 4, 50: tempestas, id. ib. wealth and his discovery of the art of weavII, 31: flagrantis hora Caniculae, Hor. C. 3, ing cloth from gold, was Attalus III., who
13, 9: atrocissimae litterae, Cie. Fam. 9,25, made the Roman people his heir, Plin. 8,
3: bellum magnum et atrox, Sali. J. 5,1: fa- 48, 74, 196; 33, 11, 53, 8 148; Flor. 2, 20,
cinus, Liv. 1,26: non alia ante pugna atro- 2; 3, 12, 3; Hor. C. 2, 18, 5. Hence, B.
cior, id. I, 27: periculum atrox, dreadful, Attalicus, a, um, adj., of or pertaining
id. 33,5; so, negotium, Sali. C. 29,2: imperi- to Attalus, Attalian: urbes, i.o. Pergamean,
um (Manlii), harsh, Liv. 8,7: odium, violent, Hor. Ep. I, 11, 5: Attalicas supera vestes,
. M. 9,275 et saep.Of discourse, violent, woven with gold, Prop. 4, 17, 19: Porticus
bitter: tunc admiscere huic generi oratio- aulaeis nobilis Attalicis, id. 3, 30, 12; SiL
nis vehementi atque atroci genus illud al- 14,659. Also absol.: Attalica, orum, n.
terum . . . lenitatis et mansuetudinis, Cie. (sc. vestimenta), garments of inwoven gold:
de Or. 2,49, 200: Summa concitandi adfec- Aurum intexere in eadem Asia invenit Attas accusatori in hoc est, ut id, quod ob- talus rex, unde nomen Attalicis, Plin. 8,48,
ject t, aut quam atrocissimum aut etiam 74, 196: torus, ornamented with such cloth
quam maxime miserabile esse videatur, or tapestry, Prop. 3,5,6 ; 5, 5,24. e t .,
Quint. 6, I, 15: peroratio, Plin. 27, 2, 2, rich,splendid, brilliant: Attalicis condicio8 4: et cuncta terrarum subacta Praeter nibus Numquam dimoveas, etc., Hor. C. 1,
atrocem animum Catonis, stem, unyield- 1, 12: divitiae, Tert. Jejun. 15 fin. H. A
ing, Hor. C. 2, I, 24: fides (Reguli), SiL general ofi Alexander Vie Great, Curt. 4,13.
6, 378; so, virtus, id, 13, 369: ut verba III. A Macedonian, enemy ofi Alexander,
atroci (i. e. rigido) stilo effoderent, Petr. 4, Curt. 6,9.
attamen, adv., v. tamen,
3.Hence of that which is fixed, certain,
at-tamino (adt-), are, v. a. [ad-tainvincible: occisa, est haec res, nisi reperio atrocem mi aliquam astutiam, Plaut. mino, contr. instead of tagmino, from tago,
Capt. 3, 4, 7 Lind. (perh. the figure is here tango; cf. contamino], to touch; and, in a
drawn from the contest; the atrox pugna bad sense, to attack, rob (only post-class,
and atrox astutia are ludicrously contrasted and rare), Capitol. Gord. 27. Hence, also,
with occidit res, the cause had been lost, if to dishonor, contaminate, defile: virginem,
I had not come to the rescue with powerful Just. 21, 3: aliquem sacramentis Judaicis,
art).Adv.: atrociter, Violently, fierce- Cod. Th. 3,1, 5.Trop.: facta et consulta
ly, cruelly, harshly (only in prose): atrociter alicujus imprudentia, Aur. Vict. Caes. 16.
attat and attate,v. atat.
minitari, Cie. Verr. 2, 5, 62: fit aliquid, id.
a t t e g i a , a i / [aGG to some, an Arab,
Rose. Am. 53 fin.: dicere, id. Or. 17,56: agiword;
acc. to others, as if from attego, ere,
tare rem publicam, Sali. J. 37,1: invehi in
aliquem, Liv. 3, 9: deferre crimen, Tae. A. to cover; so Van.], a tent: Maurorum at13, 19 fin.: multa facere, Suet. Tib. 59 ai. tegias Juv. 14,196; Inscr. Orell. 1396.
attegrare, to pour out urine in sacComp.: atrocius in aliquem saevire, Liv.
193
* at-termino, aro, v.
[terraneus], belonging to the earth: fulmina, i. e. coming from the earth, Sen. Q. N. 2,
49 dub.
a t - t e z o , texui, textum, 3, v. a.
I. To
A t t i a n u s , v. Attius.
2 . Attice,
e s , / adj., = , Attic:
ochra, quae Attice nominatur, Cels. 5, 18,
19 (cf. Plin. 37, IO, 66, 179, Ochra Attica).
3. A t t i c e , es, v. Attica.
t A t t i c u r g e s , is, adj., = ^,
Athenians, Phaedr. 1, 2, 6 . I I . E s p .
A.
A p p e l . , to designate the highest grade of
= 7rtTptTOi, the whole and a third, Vitr. 3, style, philosophy, eloquence, etc., Cie. Opt.
Gen. 3,7 sqq.; cf. id. Brut. 82,284 sqq.: Demo1 ; cf. as.
* at-tertiatus (adt-), a, um, as if sthenes, quo ne Athenas quidem ipsas magis
Part, of attertio, are [adtertius], boiled down credo fuisse Atticas, id. Or. 7,23: lepos, Mart.
to a third part : lixivium attertiatum, Plin. 3, 20.Hence, subst.: Attici, orators of the
Attic stamp (opp. Asiani): et antiqua quiVal. 1,29.
a t t e s t a t a , o n i s , f [attestor], an attest- dem illa divisio inter Atticos atque Asianos
ing, attestation, testimony, Macr. So inn. Scip. fuit: cum hi pressi et integri, contra inflati
2 , 9 ; Treb. Pol. X X X . Tyr. 3 0 : juris jurandi, illi et inanes haberentur; in his nihil superflueret, illis judicium maxime ac mo* Vulg. Gen. 43, 3.
at-testor, atus, 1, v. dep., to bear wit- dus deesset, etc., Quint. 12, IO, 16 sq.And
ness to, to attest, prove, confirm, corrobo- transi, to other things, excellent, prerate (very rare, and not before the Aug. eminent, preferable: logi, Plaut. Pers. 3, 1,
per.; for in Cie. Sull. 29 fin. the reading 66. Hence, Attice, adv., in the Attic or
should be, with Cod. Erf. and Lambin., ad Athenian manner: dicere, Cie. Brut. 84;
testandam omnium memoriam; v. Frotseh. 290; id. Opt. Gen. 3 , 8 ; 4 , 1 1 ; Quint. 12,10,
ad h. 1.; so B. and K . ) : hoc attestatur bre- 18: loqui, id. 8 , 1 , 2 : pressi oratores, id. 12,
vis Aesopi fabula, Phaedr. I, IO, 3; Plin. IO, 18. B A surname of . Pomponius,
A t t i n , v. Attis.
a t - t i n a e (adt-), arum, fi [attineo],
Dat id recusare, Cie. Quincti 19: de magni' Lachm.): ante quam voluptas aut dolor at- Val. Max. 1,4, . I; Cie. Div. 1,17, 31 sqq.,
tudine vocis nihil nos attinet commonere, tigerit, Cie. Fin. 3, 5,16: nimirum me alia 2, 38, 80. I I I , P. Attius Varus, a praeAuet. ad Her. 3, II, 20: in his. quae custo- quoque causa delectat, quae te non attingit, tor in Africa at the time of the civil war bediam religionis attinent, Val. Max. I, I, id. Leg. 2,1,3: quo studio providit, ne qua tween Caesar and Pompey, Caes. B. C. 1,13;
n. 14.3. Hoc attinet (haec attinent), and me illius temporis invidia attingeret, id. Cie. Att. 7,13. Hence, B. Attianus, a,
more freq. attinet with an inf. as subject Fani. 3, IO, IO: si qua de Pompeio nostro tu- um, adj., of or pertaining to Attius: mili(act. ind pass.), it concerns, it matters, is ofendo.. . cura te attingit, id. Att. 9, II, A: tes, Caes. B. C. 1, 13 : legiones, Cie. Att. 7,
moment, is of consequence, is of importance:
erant perpauci, quos ea infamia attingeret, 15 and 20.IV. . Attius, an orator ofi Piea conquisierunt, quae nihil attinebant, Liv 27, II, 6: cupidus attingere gaudia, to saurum, in the time of Cicero, Cie. Clu. 23.
Auet. ad Her. I, I, I: nec patitur Scythas feel, Prop. 1,19,9: vox, sonus, attigit aures,
* at-tolero (adt-) or attollere, are,
. . . Parthum dicere, nec quae nihil atti- Val. FI. 2,452; Claud. B. Gets 412; Manii. I,
nent, Hor. C. I, 19, 12 : de quo quid sen- 326.B. E s p. I, To touch upon in speak- v. a., to bear, support, App. . 2, p. 116 Elm.
at-tollo lattolo, arch.), no perf. or
tiam, nihil attinet dicere, Cie. Fam. 4,7, 3: ing, etc., to mention slightly: paucis rem,
nihil enim attinet quemquam nominari, id. Plaut. True. 4, 4, II: summatim attingere, sup., 3, v. a., to lift or raise up, raise, eleLeg. 2,17,42: quia nec eosdem nominari ad- Lucr. 3,261: ut meos quoque attingam, Cat. vate. lift on high (in the poets and posttinebat, Liv. 23, 3,13: nec adtinuisse demi 39, 13: quod perquam breviter perstrinxi Aug. prose writers very frequent, but not
securim, cum sine provocatione creati es- atque attigi. Cie. de Or. 2, 49, 201; id. Fam. in Cie.; syn.: tollo, erigo). I, L i t . : susent, interpretabantur, id. 3, 36; 2, 41; 6, 2, 4 fin.: si tantummodo summas attige- per limen pedes attollere, Plaut. Cas. 4, 4,
23; 6,38; 34,3; 36, II: 37,16: Quid attinet ro, Nep. Pelop. I, I: invitus ea, tamquam I: signa, id. ib. 2, 6, 5: pallium attollere,
tot ora navium gravi Rostrata duci etc., vulnera, attingo, sed nisi tacta tractata- i. e. accingere (. accingo), *Ter. Eun. 4, 6,
Hor. Epod. 4,17 ai.And in pregn. signif., que sanari non possunt. Liv. 28, 27: ut 31: illum (regem) omnes apes. . . saepe
it is serviceable, useful, or avails for, etc.: seditionem attigit, Tae. A. I, 35: familiae attollunt umeris, Verg. G. 4, 217 : Nec sequid attinuit cum iis, quibuscum re conci- (Galbae) breviter attingam, Suet. Galb. 3 ai. mel irrisus triviis attollere curat Fracto
nebat, verbis discrepare ? Cie. Fin 4, 22, 2. To touch, i. e. to undertake, inter upon crure planum, to raise up the juggler, to
60: e. re non venit, quia nihil attinuit, id. some course of action (esp. mental), to ap- help him up, * Hor. Ep. 1, 17, 58 Schmid:
Att. 12,18 : nec victoribus mitti adtinere ply one's self to, be occupied with, engage parvumque attollite natum, lift up, . M.
puto, Liv. 23,13: sin (frumenta) protinus in, to take in hand, manage : quae isti 9, 387: caput, id. ib. 5, 503: oculos humo,
usui destinantur, nihil attinet repoliri, Coi. rhetores ne primoribus quidem labris at- id. ib. 2,448: Et contra magnum potes hos
2, 21, 6.
tigissent, Cio. de Or. I, 19, 87; cf. id. Cael. (oculos) attollere solem, Prop. 1,15,37: Sed
non attollere contra Sustinet haec oculos,
at-tingro (not adt-), tigi, tactum, 3, 12; id. Arch. 8: egomet, qui sero ac leviter .
M. 6,605: Attollens Joseph oculos vidit
v. a. [tango] (ante-class, form a t t i g o , ure, Graecas litteras attigissem, id. de Or. 1,18,
v. infra; attinge ^attingam, acc. to Paul, ex 82: orationes, id. Or. 13, 41: poeticen, Nep. etc., Vulg. Gen. 43, 29: timidum lumen ad
Fest. p. 26 M&1L; v. Mfill. ad h. 1.; con- Att. 18, 5; so Suet. Aug. 85: liberales di- lumina, . M. IO, 293: vultus iacentes, id.
cerning attigo, are, v. fin.), to touch, come sciplinas omnes, id. Ner. 52: studia, id. ib. 4,144: corpus ulnis, id. ib. 7, 847: manus
in contact with; constr. with the acc.; poet, Gram. 9: ut primum forum attigi, i. e. ac- ad caelum, Liv. IO, 36: cornua e mari, Plin.
with ad. I. L i t. A. I g e .: mento cessi, adii, applied myself to public affairs, 9, 27, 43, 82: attollite portas, principes,
summam aquam, vet. post. ap. Cie. Tuso. I, Cie. Fam. 6,8,3: arma, Liv. 3,19: militiam Vulg. Psa. 23, 7; 23, 9: mare ventis, Tae.
6, IO: vestem, Att. ap. Non. p. 76,32: Egone resque bellicas, Suet. Calig. 43: curam rei Agr. IO; cf.: Euphratem attolli, swollen, id.
Argivum imperium attingam, id. Trag. Rei. publicae, id. Tib. 13: ad Venerem seram, A. 6, 37: se in femur, raises himself on his
p. 166 Rib.: suaviter (omnia) attingunt, Ov. A. A. 2,701.3. (Acc. to I. B. 4.) To ar- thigh, Verg. A. IO, 856: se in auras, . M.
Lucr. 4, 623 : nec enim ullum hoc frigi- rive somewhere: quod ab illo attigisset nun- 4, 722: se recto trunco, id. ib. 2, 822: attoldius flumen attigi, Cie. Leg. 2, 3, 6: prius tius, Plaut. Bacch. 2, 2,19 (cf. id. ib. 3, 5, 3: lentem se ab gravi casu, Liv. 8, 7, 6: a terquam aries murum attigisset, Caes. B. G. 2, si a me tetigit nuntius).4. (Acc. to I. B. ra se attollentem, Plin. 21, II, 36, 62.
32: pedibus terram, Nep. Eum. 6,6: quisquis 5.) To come near to in quality, to be similar ;With middle signif.: e mediis hunc (se.
(vas) attigerit, Vulg. Lev. 16, 23: nos nihil or to belong to, appertain to, to concern, Atlantem) harenis in caelum attolli prodituorum attigimus, id. Gen. 26,29: (medicus) relate to : quae nihil attingunt ad rem nec dere, Plin. 5,1,1, 6: attollitur monte Piopulsum venarum attigit, Tae. A. 6, 50: se sunt usui, Plaut. Merc.l, 1,32: haec quem- ne, id. 5,29,31, 115.Of buildings, to raise,
esse possessorem soli, quod primum Divus que attigit, id. ib. I, I, 20: attingit animi erect, build: immensam molem,Verg. A. 2,
Augustus nascens attigisset, Suet. Aug. 5 naturam corporis similitudo, Cie. Tusc. 4, 185: arcem, id. ib. 3,134: attollitur opus in
(cf. Ov. Tr. 4, 3, 46: Tactaque nascenti cor- 13, 30; id. Fam 13, 7, 4; id. ad Q. Fr. I, I, altitudinem XXXX. cubitis, Plin. 36, 5, 4,
pus haberet humus, acc. to the practice of I: quae non magis legis nomen attingunt, 30: turres in centenos vicenosque] attollaying new-born children upon the ground; quam si latrones aliqua sanxerint, id. Leg. lebantur, Tae. . 5, II. o e t: cum die stav. tollo). o e t.: (Callisto) miles erat Phoe- 2, 5: Segestana, Centuripina civitas, quae tivorum campum alacritate discursu pulbes, nec Maenalon attigit (nor did there cum officiis, fide, vetustate, tum etiam vere attolleres, Plin. Pan. 14,3; cf Verg. .
touch, set foot on) ulla Gratior hac Triviae, cognatione populi Romani nomen attin- 9, 714.II, Trop., raise, elevate, exalt,
. M. 2, 415: usque ad caelum attingebat gunt, id. Verr. 2, 5, 32: (labor) non attin- sustain ; also, to enlarge, aggrandize, to renstans in terra, Vulg. Sap. 18,16.B. With git deum, id. N. D, I, 9, 22: primus ille (lo- der prominent or conspicuous, to extol (so
partio, access, ideas. I, To touch by strik- cus), qui in veri cognitione consistit, maxi- esp. freq. in Tae.): Punica se quantis attoling, to strike; rarely in a hostile manner, me naturam attingit humanam, id. Off I, let gloria rebus, Verg. A. 4, 49: ultro imto attack, assault: ne me attingas, Plaut. 6,18; id. Tuso. 6, 33,93; id. Fin. 5,9.* 5, placabilis ardet Attollitque animos, id. ib.
As 2,2,106; ne attigas me, id. True. 2,2,21: Si quid eam humanitus attigisset (for the 12,4: ad consulatus spem attollere animos,
ne attigas puerum istac caussa, id. Bacch. usu. euphemism, accidisset), if any misfort- Liv. 22,26: rectos ac vividos animos non
3, 3, 41 (quoted by Non. p. 75, 33): Si tu une had happened to her, App. Mag. p. 337. J ut alii contundis ac deprimis, sed foves et
illam attigeris secus quam dignumst liNe me attiga atque aufer manum, attollis, Plin. Pan. 44, 6: Frangit et attollit
beram, Tor. Phorm. 2, 3, 9L Of light- Turp. ap. Non. p. 75,30 dub. (Rib. here reads vires in milite causa, Prop. 6, 6, 51: attolning : ICTV. FVLMINIS. ARBORES. ATTACTAM attigas, Com. ReL p. 98): custodite istunc, lique suum laetis ad sidera nomen vocibus,
Lue, 7, II: quanto Ciceronis studio Brutus
ARDVERINT. , Fragm. Fratr. Arval. Inscr. ne attigat, Pac., Trag. ReL p. 105 Rib.
Cassiusque attollerentur, were distinguish*at-tmgUO (adt-), no perf, tinctum, ed, Veli. 2, 65 Ruhnk. (cf. Cie. PhiL II, 14:
Orell. 961; cf. Fest. s. v. scribonianum,
p. 333 Mull., and s. v. obstitum, p. 193: si ure, v. a., to moisten, to sprinkle with a liq- animadverti dici jam a quibusdam exorVestinus attingeretur, i. e. ei bellum indi- uid, Veg. Art. Vet. 1,11, 7.
nari etiam nimium a me Brutum, nimium
Attis, Mis (also Atthis or Atys, yos, Cassium ornari); so, insignibus triumphi,
ceretur, Liv. 8, 29 ; so Suet. Ner. 38. 2.
In mal. part., aliquam, to touch : virginem, and A t t i n , Inis, Macr. S. 1,21, p. 313 Bip.), Tae. A. 3, 72; id. H. 2,90; 3, 37; 4, 59; id.
Ter. Hoc. I, 2, 61; Cat. 67, 20. 3 . To m., = 'Attis ( " A T T I I ? , "/, "), a young Agr. 39: res per similitudinem, Quint. 8, 6,
touch in eating, to taste, crop: nulla neque Phrygian shepherd, whom Cybele loved, and
68: his (frons) contrahitur, attollitur (is
amnem Libavit quadrupes, nec graminis made her priest on condition ofi perpetual dravm up or raised), demittitur, id. II, 3,
chastity;
but
he
broke
his
vow,
became
inattigit herbam, Verg. E. 5, 26. 4. Of
78: belloque et armis rem publicam, Tae.
local relations, to come to a place, to ap- sane, and emasculated himself, Cat. 63; O v.H. 4, 52: cuncta in majus attollens, id. A.
M.
10,104;
id.
F.
4,
223;
Serv.
ad
Verg.
A.
proach, reach, arrive at (class.; esp. freq.
15,30: sua facta, suos casus, id. Agr. 25.
in the histt.): aedis ne attigatis, Plaut. 9,116; Macr. S. 1, 21.
Form a t t o l o , o f doubtfbl meaning: Quis
Most. 2,"2, 37: ut primum Asiam attigisti,
* at-titulo (adt-), fire, v. a., to name, vetat qui ne auolat? Pac., Trag. BeL p. 82
Cie. ad Q. Fr. I, I, 8: cum primis navibus entitle, Bufin. Orig.
Rib.: Custodite istunc vos, ne vim qui atBritanniam attigit, Caes. B. G. 4, 23 : SiciAttius or Accius (both forms are tolat neve attigat, id. ib. p. 105 (= auferre
liam, Nep. Dion, 5, 3: Syriam ac legiones, equally attested; Attius predominated un- or afferre, Non).
Tae. A. 2, 55: saltuosos locos, id. ib. 4, 45: der the empire, and the Greeks always
at-tondeo (better than adt-)> tondi,
Urbem, id. Or. 7 fin.: In paucis diebus wrote ". Teuffel), ii, m., = " A T T I or, a tonsum, 2, v. a. (perf. redupl. sync, attodisquam Capreus attigit etc., Suet. Tib. 60; id. Romanproper name. I, L. Attius, a distin- se = attotondisse or attondisse, Verg. Cat.
Calig. 44; id. Vesp. 4 ai.5. r a s f., to guished Roman poet of the ante-class, per.,8,9: *attondi = attonderi,Veg. Art. Vet. 2,
touch, lie near, border upon, be contiguousyounger
to:
than Pacuvius, and his rival in 28, 36), to shave, shear, clip, crop (rare, and
Theseus... Attigit injusti regis Gortynia tragedy and comedy. Of his poems a con- mostly poet.; syn.: tondeo, carpo, puto):
tecta, Cat. 64, 75: Cappadociae regio, quae siderable number of fragments yet remain; rusticus Saturni dente relictam PersequiCiliciam attingeret, Cie. Fam. 15, 4, 4; id. cf. Bahr, Lit. Gesch. pp. 44 and 45; Teuffel, tur vitem attondens, pruning, he cuts off
Pis. IO fin: (stomachus) utraque ex parte Bom. Lit. 49, and Schmid ad Hor. Ep. the vine around, Verg. G. 2, 407: caput attonsillas attingens, etc., id. N. D. 2,54,135: 2, l, 56.Hence, B. Attianus.(Acc-), tonsum, Cels. 4, 3; and Vulg. Ezech. 44, 20:
eorum fines Nervii attingebant, Caes. B. G. a, um, adj., of or pertaining to Attius: ver- comam, ib. Lev. 19, 27; so, ad cutem, Scrib.
2, 15 : ITEM. COLLEGIA QVAE. ATTINGVNT. sus, Cie. Fam. 9,16,4: Attianum illud: nihil
Comp. 10.Poet., gnaw at, nibble: teEIDEM, FORO, Inscr. Orell. 3314 : attingere credo auguribus, Geli. 14,1,34.II. Attius nera attondent virgulta capellae, Verg. E.
parietem, Vulg. Ezech. 41, 6.II, Trop. Navius, a soothsayer, who, in the presence 10, 7: attonsa arva, i. o. fed down, Luc. 6,
A. In g e ., to touch, affect, reach: nec de- and at the bidding of Tarquinius Priscus, 84: prata, Aus. Mos. 203.Trop.: consiliis
liderium DOS attigit, Lucr. 3, 922 Iadficit, cut in pieces a stone with a razor, Liv. 1,36; nostris laus est attonsa Laconum, shorn,
196
neriis atque adeo attrahitur Lollius, is sionem, Vulg. Num. 36, 12: aliquem, ib.
dragged by force, Cie. Verr. 2, 3, 25: te ip- Deut. 29,26.Of the assigning of state dosum putare me attractum iri, si de pace mains oi* other possessions belonging to
agatur, id. Att. IO, I, 3: aliquem Romam, the public treasures: bona oppressorum in
id. Fam. 7, IO fin.: tribunos attrahi ad se Vesvio restitutioni afflictarum civitatium
jussit,Liv. 2 9 , 9 / n . : uncus alae iniciendus attribuit, Suet. Tit. 8 ai.Hence of appropaulatimque attrahendus est, Cele. 7, 29: priations from the exchequer: pecuniam
magnes attrahens ferrum, Plin. 36, 16, 25, alicui, Cie. Phil. 14,14,16: ad aliquam rem
128: pulmo attrahens ac reddens ani- pecuniam dare, attribuere, solvere, id. ib.
mam, id. II, 37, 72, 188; so, spiritum at- 14,14 fin.; so Liv 40, 51. Also of private
trahere, Vulg. Psa. 118, 131: vultus tuus assignments: Faberius si venerit, videbis,
colligit rugas et attrahit frontem, contracts, ut tantum attribuatur, quantum debetur,
attollite (adt-)> d&y v. attono, P. a. Sen. Ben. 6, 7 aL: quae causa attraxerit Cie. Att 13, 2, I. Hence also aliquem, to
Arpos, Verg. A. II, 250: sed quos fugit, at- assign, make over to any one: attributos
fin.
attonitus (adt-)> a, u m , v. attono, trahit una, . M. 14, 63: ducem Attrahite quod appellas, valde probo, i. e. my debtors,
huc vinctum, id. ib. 3, 563: arcus, id. R. to whom I have referred you, Cie. Att. 13,
P.A.
a t - t o n o (better than adt-), "i, itum, Am. 435: amnes attrahere auxilio sitienti- 22. B. T r o p . : timor, quem mihi naI, v. a., to thunder at; hence, to stun, stu- bus hortis, Coi. IO, 24: attraxit eum in sic- tura pudorque meus attribuit, Cie. Rose.
pefy (a poet, word of the Aug. per.; most cum, Vulg. Tob. 6, 4; ib. Ezech. 32, 20: ju- Am. 4: Suus cuique attributus est error,
frequent as P. a.; syn.: percello, perturbo, gum attrahere, to draw, bear, ib. Eccli. Cat 22, IK): si alicui rei hujus modi, legi,
terreo): altitudo attonat, Maecen. ap. Sen. 28, 23. I I . T r o p . , to draw, lead, bring, loco, urbi, monumento oratio attribuetur,
Ep. 19: quis furor vestras attonuit men- move, attract, etc.: nihil esse quod ad se i. e. if these are represented as speaking,
tes! . M. 3, 532; id. H. 4, 50. Hence, rem ullam tam inliciat et tam attrahat Cie, Inv I, 62,100: curam alicujus rei adattonitus (adi-), a, u m , P . a., thun- quam ad amicitiam similitudo, Cie. LaeL tribuere, Liv. 26, 49. I I , E s p. A. To
dered at; hence trop. as in Gr. 14, 50: recepi causam Siciliae; ea me ad join in addition, to add: non attribuere
Oetv, . . Thunderstruck, stun- hoc negotium provincia attraxit, prompted, ad amissionem amicorum miseriam noned, terrified, stupefied, astonished, amazed,moved, incited, id. Verr. 2, 2 , 1 : quandoqui- stram, Cie. Tusc. 3, 30, 73.B. Aliquid aliconfounded : attonitus est stupefactus. dem in partes, ait, attranor, I arn drawn cui, to attribute or imjmte to one, to charge
Nam proprie attonitus dicitur, cui casus by force to take sides, . M. 5, 93 (Merk., with, ascribe to (cf. ascribo): si eruditius
vicini fulminis et sonitus tonitruum dant abstrahor)', discipulos, id. F. 3, 830: ideo at- videbitur disputare, attribuito Graecis litteJer. 31,3, Hence, ris, Cie. Sen. 1,3: Hoc tu si cupidius factum
stuporem, Serv. ad Verg. A. 3, 172: quo traxi te miserans, Vulg.
u m , drawn or atexistimas, Caesari attribues, id. de Or. 2, 3,
fragore edito concidunt homines, exani * attractus, a>
mantur, quidam vero vivi stupent, et in tracted ; of the brow, contracted, knit: 14: bonos exitus dis immortalibus, id. N.
D. 3, 37, 89: aliis causam calamitatis, id.
totum sibi excidunt, quos vocamus attoni- frons attractior, Sen. Ben. 4,3L
attrectatio (adt-), finis,/ [attrecto]. Verr. 2, 5 , 4 1 . C . T. t., to lay as a tax or
tos, quorum mentes sonus ille caelestis
loco pepulit, Sen. Q. N. 2, 27: aures, Curt I, A touching, handling (post-Aug.), Geli. tribute: his rebus omnibus terni in milia
8, 4, 2; Petr. 101: talibus attonitus visis II, 18, 23: boves frequenti mantis attrec- aeris adtribuerentur, Liv. 39, 44.Hence,
ac voce deorum, Verg. A. 3,172; attonitus tat ione mansuescere, PalL Mart. 12,1 aL attributus (adt-), a, um, P. a., lit
tanto miserarum turbine rerum, . M. 7, I I . In gram., a term applied to words which that is ascribed or attributed to a thing;
614; 4, 802; 8,777; 9,409 and 574: II, 127; denote a taking of many things together ; as, hence, subst.: attributum, i, n. A.
(Acc. to I.) Money assigned from the public
8,681 ai.: alii novitate ao miraculo attoni- fasceatim, Quint 1, 4, 20.
treasury, Varr. L. L. 5, 181 Miill. B . In
ti, Liv I, 47; 2,12; 5, 46; 3, 68 fin.; 7, 36;
* attrectatus (adt-), fis, m. [id.], a gram.
lang., predicate, attribute: Omnes
30, 30 ; 39,15; 44, IO: subitae rei miraculo handling, touching, feeling: nam attrectatu
attoniti, Tae. H.4, 49; so id. ib. 2, 42; 3,13. et quassu Saevum amplificatis dolorem, res confirmantur aut ex eo, quod personis,
aut ex eo, quod negotiis est attributum, Cia
With de : mentis de lodice parandi At- Pac. ap. Cie. Tuso. 2, 21,50.
tonitae, crazed, bewildered about getting a
a t - t r e c t o (adt-, Weissenb., Halm; Inv. 1,24,34; 1,25, 36 sqq.; Geli. 4,1 fin.
bed-blanket, Juv. 7, 67. - Also without an att-> Ritschl, Rib., Kayser), avi, atum, I, _ attributio (adt-)> finis,/, [attribuo].
abl.: Attonitae manibusque uterum celare v. a. [tracto], to touch, handle, freq. in an I. The assignment ofi a money-debt (cf. atvolenti, Ov M. 2, 463: mater... Attonitae unlawful manner (syn.: contrecto, tracto, tribuo, I.). A. L i t : de attributione condiu similis fuit, id. ib. 5, 510; 6, 600; 12, tango, palpo). I. L i t . : Ne me attrecta, ficies, Cie. Fam. 16,24; id. Att 15,13.5; so
498: ut integris corporibus attoniti conci- Plaut Pers. 2, 2, 45: aliquem nimium fa- id. ib. 16,1 and 3. B. Trop.: Graeci Fatum
derent, Liv. IO, 29: attoniti vultus, Tae. H, miliariter attrectare, id. Rud. 2, 4, 6: uxo- . . . Ne/xeatv vocant, quod unicuique attribu.
I, 40: circumspectare inter se attoniti, id. rem alicujus attrectare, Cie. CaeL 8 fin.; tio sua sit adscripta, i. e. his fate is meted
ib. 2, 29: attonitis etiam victoribus, id. ib. Suet. Ner. 26 (c contrecto) : signum Ju- out, App. de Mund. p. 754.II. In gram., a
4,72: attonita magis quam quieta contione, nonis adtracta re, Liv. 5, 22: patrios pena- predicate, attribute, =: attributum ex his
id. A. I, 39: attonitis jam omnibus, Suet tes attrectare, Verg. A. 2, 719 : feralia ad- etiam attributionibus: sacer an profanus,
Caes. 28; id. Claud. 38; id. Dom. 17: attoni tracta, Tae. A. I, 62 fin.: libros contami- publicus an privatus.etc.,Cie. Inv. 1,26,38.
tos habes oculos, Vulg. Job, 15,12; ib. Prov
attributus (adi-), a, um, Part and
natis manibus, Cia Har. Resp. 13: alienam
16,30.Poet, with gen.: attonitus serpen- rem, Sabin. Jus Civ. ap. GelL II, 16, 20: si P. a. of attribuo.
tis equus, SiL , 231. Also poet transf. to attrectaverit me pater, Vulg. Gen. 27,12.
attritio, finis, / [attero], a rubbing
inanimate things: neque enim ante dehi To feel after, grope for (eccL Lat.): quasi upon or against something, friction (perh.
scent Attonitae magna ora domiis,Verg. . absque oculis parietem attrectavimus,Vulg. only in the foil, exs.), Lampr. Elag. 19;
6, 53 (but ace. to Serv. in an act. sense, syn. Isa. 59, IO.II, T r o p . : Facilis est illa oc- Mart. Cap. 3, p. 50.
with attonitos facientes, stupendae, stun- cursatio et blanditia popularis; aspicitur,
1. attritus, a, um, P. a., v. attero.
ning, terrifying, as pallida senectus, etc.): non attrectatur; procul apparet, non excu2
. attritus, fis, m. [attero], a rubbing
mensa, Val. FL 1, 45: arces, Sil. 4, 7 Drak.: titur (the figuro is derived from paintings
on or against something (post-Aug.). 1.1
quorundam persuasiones, Plin. 29,1,8, 28. or other works of art), it is looked at, not
g e n . : (sues) inter se dimicant indurantes
B. Seized with inspiration, smitten with touched, Cie. Plano. 12 Wund. Also, to apattritu arborum costas, Plin. 8,52,78, 212;
prophetic fury, inspired, frantic : attonitae j propriate to one's self: regias etiam a d p e 9, 45, 68, 147; 16, 40, 77, 208 ; 37, 3,12,
Baccho matres, Verg. A. 7, 580 : Bacchus tamus gazas, Liv. 34, 4, 2: fasces secures 48 ; Sen. Ira, 3,4. II. Med. t, an inflamattonitae tribuit vexilla catervae, Stat S. 5, que, id. 28,24: indecorum, adtrectare quod
mation of the skin caused by rubbing (cf
I, 116: Vates, * Hor. C. 3,19,14.* Adv.: non obtineret Tae. A. 3,52. To feel after,
attero, P a . ) : ulcera ex attritu facta, Plin.
attonita,frantically, eta: Britannia ho- seek to find (eccL Lat): quaerere Deum, si
33, 6, 35, 105; 26, 8, 58, 91 (Jan, trita);
dieque eum attonito celebrat etc., Plin. 30, forte attrectent eum, Vulg. Act 17,27.
28,16, 62, 222.
1.4, 13 (Jan, attonita).
at-tremo, re, v. n., to tremble at a
A t t u a r i i , fi rum, m., a German tribe
attonsus, a, um, Part of attondeo.
thing (post Aug., and very rare): alicui, between the Rhine and the Elbe, Veli. 2,105;
* at-torqueo, sre, v. a., to hurl or Stat Th. 8, 81: censurae alicujus, Sid. Ep. Amm. 20,10 (perh. the Chasuarii of Tacitus,
swing upward (ad designating direction up- 6 , L
G. 34; cf. Mann. Germ. p. 179, and Rupert
ward, as in assurgo, attollo; et ad init.)'.
* at-trepido, are, *> n.,to hobble along: ad Tae. I. e.).
jaculum attorquens emittit in auras, Verg. attrepidate saltem : nam vos approperare
i a t t u b e r n a l i s , is, m. [qs. from attaA. 9,52.
berna, as contubernium from contaberna],
haud postulo, Plaut Poen. 3,1,4L
a t - t 0 r r e 0 ; Sre, v. a., to bake, roast (cf
* at-tribulo, no perf., atum, are, v. a., one that inhabits an adjoining hut, PauL
assicco; only in Apio.): noces, Apio. 4, 2; to press hard, to thresh: folliculus attribu- ex Fest p. 12 MQ1L
7.5.
a t - t u l o (adt-), a very ancient
t u s , Aem. Mac. 4, 6.
attractio, finis,/ [attraho], a drawing
at-tribuo (adt-,Weissenb., Jan; att-, form for affero, to bring to : dotem ad nos
together, contraction (very rare): litterarum, B. and K., L. Mulier), Si, litum, 3, v. a., to nullam attulas, Nov. ap. Diom. p. 376 P.
Varr. L. L. 5, 6 Muli: rugarum, PalL Apr. associate, add or join to, to annex, assign, (Com. Rei. p. 268 Rib.).
i fin.
A t t y s , v - Attis and Atys.
bestow, give (class., but rare in the poets;
* a tractorius, a, um, adj. fid.], hav- syn.: tribuo, assigno, do, ascribo, addico). A tu r u s (n account of the length of
ing the power ofi attraction, attractive: vir- I, In gen. A. L i t . : pueros attribue ei, the u, sometimes written Aturrus; cf Aratus (sulphuris) est attractoria, Aem. Mac. 4,19. quot et quos videbitur, Cie. Att. 12, 30: vi- bia; once , Luc. 1, 420), i, TO.,= /,
1 . at-tractus, a, um, Part and P. a. deo, cui Apulia sit attributa, assigned as a a river in Aquitania, now Adour, Aus. Paof attraho.
province, id. Cat. 2, 3, 6 : insulae Rhodiis rent. 4 , 1 1 ; id. Mos. 468; cf Mann. GalL
* 2. a t t r a c t u s , m m- attraho], a attributae, annexed, subjected, id. ad Q. Fr. p. 116.
I, I, II: Camunni finitimis adtributi munidrawing to. attraction, Dictys, 5,1L
t a typus, um , adj., = , ov, that
a t - t r a h o , traxi, tractum, 3, v. a., to cipiis, Plin. 3, 20, 24, 134: equos gladiato- stammers in speaking, stammering: balbus
draw to or toward, to attract, drag with ribus, Caos. B. C. I, 14: quae (juventus) autem et atypus vitiosi magis quam mor.
force, draw (rare but class.; syn.: traho, praesidio ejus loci adtributa erat, Liv. 24, bosi sunt, CaeL Sabin. ap. Geli. 4, 2, 6; eo
duco, adduco). I. L i t : adducitur a Ve- 21: pontifici sacra omnia. id. I, 20: posses- Dig. 21,1, IO.
A t y e or Attyg,yos, .,=",Utm dia ex auctionibus hastae minimo addixit, J. I, 4): praeclari facinoris, Veli. 2,120, 6:
facti, . M. 9,206; Veli. I, 8: cum perqui(diff. from Attis, q. v.). I, A son of Her- by the sales of the spear, i. e. by auctions (v.
supra), Suet. Caes. 50 (cf.: praebere caput rerent auctorem facti, Vulg. Jud. 6,29: opcules and Omphale, father of Tyrrhenus and
domina venale sub hasta, Juv. 3, 33): auc- timi status auctor, Suet. Aug. 28: honoris,
Lydus, and ancestor of the Lydian kings,
tio hereditaria constituta, Cie. Caecin. 5: . M. IO, 214: vitae, Vulg. Act. 3,15: saluwho are therefore called Atyadae, Tae. A. 4, auctionis tabula, id. Agr. 2, 25 (v. auctiona- tis, ib. Heb. 2, IO: fidei, ib. ib. 12, 2: fune55.II, The ancestor of the gens Atia (cf. lis): auctio fortunae regiae, Liv. 2,14: ven- ris, . M. IO, 199: necis, id. ib. 8, 449; 9,
Atius),Verg. A. 5, 568 Wagner.fit, A son dere aliquid in auctione, by auction, Plin. 214: mortis, id. ib. 8, 493: vulneris, id. ib.
of Alba, Icing of the Albani, Liv. 1,3.
29, 4, 30, 96: res in auctione venit, Gai. 5,133; 8, 418: plagae, id. ib. 3, 329: sedia u , inter j., v. 2. bau.
4,126: ex auctione rem emere, Dig. 31,4,2, tionis sectae, Vulg. Act. 24,5.Also, in gen.,
aucella (aucilla), ae,/. dim. las if for 8: auctionem dimittere, Quint. II, 2, 24. one from whom any thing proceeds or comes:
avicella, from avis], a little bird (only post- B . Meton, (abstr. pro coner.), goods to auctor in incerto est: jaculum de parte siclass.; Varro, L. L. 8, 79 Mfill., said ex- be sold, by auction: cum auctionem vende- nistra Venit, i. e. the sender, . . 12,419;
pressly that this form was not in use, but ret, Cie. Quinct 5,19 (B. and . ; others, so, teli, id. ib. 8, 349: muneris, the giver, id.
avicella), App. M. p. 656 Oud., and Aple. 4, auctione).
ib. 2, 88 : 5, 657 ; 7,157 ai.: meritorum, id.
6; 5,3; 8,7.
* a u c t i o n e s , e, adj. [arctio], of or ib. 8,108 ai. B. An author of scientific or
* auceo,3re, v. a. [avis, analog, to aucu- pertaining to an auction; hence, subst.: literary productions. I, An investigator:
po], to observe attentively : aliquem, Mart. auctionalia, iam, ., catalogues of auc- non sordidus auctor Naturae verique, Hor.
Cap. 2, p. 46.
tion sales, Dig. 27,3,1, 3 (others, actiona- C. 1,28,14.And as imparting learning,
a u c e p s , eripis (cipls, acc. to VeL Long. lia).
teacher: quamquam in antiquissima phiOrthogr. p. 2235), comm. [contr. for aviceps,
losophia Cratippo auctore versaris, Cie. Offi
auctionarius,
a,
um,
adj.
[id.],
of
or
from avis-capioj, a bird-catcher, fowler. I,
2 , 2 , 8 : dicendi gravissimus auctor et maLit.: Piscator, pistor apstulit, lanii, coqui, pertaining to an auction, auction: atria, gister Plato, id. Or. 3, IO: divini humaniHolitores, myropolae, aucupes, Plaut. Trin. wherein auctions were held, Cie. Agr. 1,3; que juris auctor celeberrimus, Veli. 2, 26,
2 , 4 , 7 : veluti merulis intentus decidit au- Inscr. Orell. 3883 (v. atrium): tabulae, cata- 2: Servius Sulpicius, juris civilis auctor,
ceps In puteum, Hor. A. P. 458: quasi avis logues of goods to be sold bu auction, Cie. GelL 2, IO; Dig. 19, I, 39; 40, 7, 3 6 . - 2 ,
de manu aucupis, Vulg. Prov. 6, 5; ib. Jer. Cat. 2,8,18.
The author ofi a writing, a writer: ii
a u c t i o n o r , fitus, 1, v. dep. [id.] 3L quos nunc lectito auctores, Cie. Att. 12,18:
5, 26; ib. Amos, 3, 5: as bird-seller: Edicit piscator uti, pomarius, auceps, Hor. S, Neutr.,to hold an auction ov public sale,makeingeniosus poeta et auctor valde bonus, id.
2, 3, 227: Non avis aucupibus monstrat, a sale by auction: ut in atriis auctionariis Mur. 14: scripta auctori perniciosa suo,
qu& parte petatur, . A. A. 3, 669 ai.II. potius quam in triviis aut in compitis auc- Ov. Tr. 6,1, 68: Belli Alexandrini Africique
ro p., a spy, eavesdropper: circumspice tionentur, Cie. Agr. 1,3: ait se auctionatum et Hispaniensis incertus auctor est, Suet
dum, ne quis nostro hie auceps sermoni esse in Gallia, id. Quinct. 6,23: Rullum hasta Caes. 56; id. Aug. 31: sine auctore notissisiet, Plaut. Mil. 4,1, 9 (cf. id. ib. 3,1,14: ne posita cum suis formosis finitoribus auctio- mi versus, i. e. anonymous verses, id. ib.
q u i s . . . nostro consilio venator adsit cum nantem, id. Agr. 2, 20: difficultates auctio- 70; so id. Calig. 8; id. Dom. 8 ai. e t o .
auritis plagis): Numquis hic est alienus no- nandi proponere, Caes. B. C. 3,20,3.* I I . of cause for effect, for a literary producstris dictis auceps auribus, id. Stich. I, 2, As v. a., to buy at auction: bona condem- tion, writing, work: in evolvendis utrius45; voluptatum auceps, Cie. Ac. Fragm. ap. natorum, Ascon. ad Cie. Verr. 2,1,23.
que linguae auctoribus, etc., Suet Aug. 80.
auctito, are, v. doub. freq. [augeo, aue- In partio., the author ofi historical
Aug. contra Ac. 3, 7 (OrelL IV. 2, p. 470):
praeco actionum, cantor formularum, an- to], to increase or augment much (only in ( works, an historian (with and without receps syllabarum, a minute and trifling erit' the two foil. exs.). I, L i t.: pecunias faeno- rum): ego cautius posthac historiam atre, Tae. . 6,16.II. In the lang. of sacri- tingam, te audiente, quem rerum Romanaic, a caviller, id. de Or. I. 55,236.
fices (cf.: augeo, augifico, adoleo, macto, rum auctorem laudare possum religiosissii auecta, v. augeo init.
etc.), to honor by offerings: sacris numi- mum, Cie. Brut II, 44; so, Matrem AntoniAuchetae, arum, m., = , a num
potentiam, Arn. 7, p. 220.
am non apud auctores rerum, non diurna
Scythian people in the present Ukraine,
actorum scriptura reperio ullo insigni ofaucto,
^
,
v.
fi'eq.
[augeo],
to
increase
Plin. 4,12, 26, 8&In sing., acc. to the
ficio functam, Tae. A. 3 , 3 ; 3, 30 (diff. from
Gr., A u c h a t e s , ae, an AuchatiantVaL FIor enlarge much (perh. only in the foli exs.): auctor
rerum in II. A.): Polybius bonus
res rationesque vostrorum omnium Bono
6,132.
atque amplo auctare lucro, Plaut Am. proi. auctor In primis, Cie. Off. 3, 32, 113; so
ancilla, v. aucella,
Nep. Them. IO, 4} Liv. 4, 20; Tae. . 5, 9;
auctarium, ii n> (augeo], an addi- 6: Unde omnis natura creet res auctet 14,
64 ai,With historiae (eccL Lat.): hition or augmentation of a definite meas- alatque, Lucr. 1,56: Salve, teque bona Jupstoriae congruit auctori, Vulg. 2 Maco. 2,
ure : auctarium dicebant antiqui, quod su- piter auctet ope, Cat. 67,2.
a u c t o r (incorrectly written a u t o r or 31. Hence, in gen., one that gives an
per mensuram vel pondus justum adiciefiris> comm. [id.], he that brings
account ofi something, a narrator, reportbatur, Paui ex Fest. p. 14 Muli: Eu. Tanti author)
er, informant (orally or in writing): sibi
quanti poscit, vin tanti illum emi ? Ch. \ about the existence of any object, or promotes
insidias fieri: se id certis auctoribus comImmo auctarium Adicito, Plaut. Mere. 2,4, the increase or prosperity of it, whether he
first originates it, or by his efforts gives perisse, Cie. Att 14,8: celeberrimos aucto23.
greater permanence or continuance to it; to res habeo tantam victoribus irreverentiam
* a u c t i f e r , fSra, ferum, adj. (auctus be differently translated according to the fuisse, ut, etc., Tae. H. 3, 61: criminis ficti
fero],fruit-bearing, fruitful,fertile: terrae, object, creator, maker, author.inventor,pro- auctor, i. e. nuntius, . M. 7, 824: Non
Cie. ap. Aug Civ. Dei, 5,8(Orell. IV. 2, p. 515), ducer, father, founder, teacher, composer% haec tibi nuntiat auctor Ambiguus, id. ib.
as a free transi of Horn. Od. 18,135 and 136. cause, voucher, supporter, leader, head, etc. II, 666; 12, 58; 12, 61; 12, 632. Hence,
a u c t l f i c o , fire, v. a. [auctus-facioj, to (syn: conditor, origo, consiliarius, lator, auctorem esse, with acc. and inf., to reincrease, enlarge; in the lang. of sacrifice ; suasor, princeps, dux). I, L i t A Of per- late, recount: Auctores sunt ter novenis
(like mactare and adolere), to honor by of- sons, a progenitor, father, ancestor: L. Bru- punctis interfici hominem, Plin. II, 21, 24,
ferings (only in Arn.): cibis novis deos, tus, praeclaras auctor nobilitatis tuae, the 73: Fabius Rusticus auctor est scriptos
Arn. 7, p. 224: honorem deorum, Id. ib.; so founder, progenitor of your nobility, Cie. esse ad Caecinam Tuscum codicillos, Tae.
id. ib. p. 223.
Tuso. 4,1,2: generis, Verg. A. 4,365; so . A. 13,20: Auctor est Julius Marathus ante
* a u c t i b u s , ft, m, adj. fid.}, in- . 4,640, and Suet. Vit. 2: tu sanguinis ul- paucos quam nasceretur menses prodigicreasing, enlarging: Nec porro rerum, ge- timus auctor, Verg. . 7, 49; so . . 12, um Romae factum (esse) publice,etc., Suet
nitales auctiflcique Motus perpetuo pos 558, and 13,142: tantae propaginis, id. F. Aug. 94 et saep. O. On* by whose influsunt servare creata, Lucr. 2, 571.
3, 157: originis, Suet. Ner. I: gentis, id. ence, advice, command, etc., any thing is
auctio, finis,/ (augeo]. I , An increas- Claud. 25: auctores parentes animarum, done, the cause, occasion, contriver, instigaing, increase, : auctio frumenti et Vulg. Sap. 12,6: auctore ab illo ducit origi- tor, counsellor, adviser, promoter; constr.
tributorum, Tae. Agr. 19: dierum, Macr. S. nem, Hor. C. 3,17,5: Sive neglectum genus sometimes with ut, acc. and inf., or gen.
I, 14: rerum crescentium, Paui. ex Fest et nepotes Respicis auctor, id. ib. 1,2,36: gerund.: quid mihi es auctor (what do
p. 17 Mfill.II, A eale by increase of bids. mihi Tantalus auctor, . M. 6,172: aucto- you counsel me?) huic ut mittam? Plaut
a public sale, auction. Auctions were held res saxa fretumque tui, id. H. IO, 132: Jup- Ps. 1, 3, 2; 4, 7, 70; id. Poen. 1, 3 , 1 : idne
either in an open place, or in particular piter e terra genitam mentitur, ut auctor estis auctores mihi ? Ter. Ad. 5, 8, 16:
rooms or halls, called atria auctionaria (v. Desinat inquiri, Id. M. I. 615.Of animals, mihique ut absim, vehementer auctor est,
auctionarius), or simply atria (Juv. 7, 7). Coi 6, 2 7 , 1 . B . Of buildings, etc., found- Cie. Att. 15, 6 : Gellium ipsis (philosophis)
There was a spear (hasta) set up therein, as er, builder : Trojae Cynthius auctor, Verg. magno opere auctorem fuisse, ut controthe legal sign of the sale, like our red flag; G. 3, 36: murorum Romulus auctor. Prop. versiarum facerent modum, id. Leg. I, 20,
the price was called out by a crier (praeco), 5, 6, 43 {augur, Mfill.): auctor posuisset 53: ut propinqui de communi sententia
and the article sold was adjudged to the in oris Moenia, . . 15,9: porticus auc- coercerent, auctor Alit, Suet. Tib. 35; id.
highest bidder by the magistrate who was toris Livia nomen habet, id. A. A. I, 72: Claud. 25; id. Calig. 15: a me consilium
present. A money-broker (argentarius) was amphitheatri, Plin. 36,15, 24, 118: omnia petis, qui sim tibi auctor in Siciliane subalso present to note down the price and re- sub titulo tantum suo ac sine ulla pristini sidas, an proficiscare, Cie. Fam. 6, 8: ego
ceive the money or security for it; v. auctoris memoria, Suet. Dom. 5. C. Of quidem tibi non sim auctor, si Pompeius
Smith, Diet. Antiq. (this is the class, sig- works of art, a maker, artist: statua auc- Italiam reliquit, te quoque profugere, Att.
nif. of the word): auctionem facere, Plaut. toris incerti, Plin. 34, 8, 19, 93: apparuit ap. Cie. Att. 9, IO: ne auctor armorum duxMen. 5, 9, 91-94; so id. Poen. 1, 3, 2; 5, 6, summam artis securitatem auctori placu- que deesset, Auet. B. G. 8,47: auctor facino27; id. Stich. 2, 2,60; Cie. Quinct. 4; id. Att. isse, id. praef. 27. I I , r a s f. A. I a ri non deerat, Liv. 2, 54: auctores Bibulo
12,3 ai.: Dicam auctionis causam, ut animo gen., the originator, executor, performer, fuere tantundem pollicendi, Suet. Caes. 19:
gaudeant, Ipse egomet quam ob rem auc- doer, cause, occasion of other things (freq. auctores restituendae tribuniciae potestationem praedicem, announce, Plaut. Stich. interchanged with actor): tametsi haud tis, id. ib. 6; so id. Dom. 8: auctor singulis
I, .3, 65; so, auctionis diem obire, Cie. Att. quaquam par gloria sequitur scriptorem et universisque conspirandi simul et u t . . .
13,14: proscribere, id. ib. 13,37; and pro- auctorem rerum, tamen etc., Sali C. 3, 2 communem causam juvarent, id. Galb. IO
ponere, Quint. 6, 3, 99: proferre, to defer, Kritz (cf. without rerum: Suam quisque ai.So freq. in the abl. dbsol.: me, te, eo
adjourn, Cie. Ati 13,13: amplissima prae- culpam auctores ad negotia transferunt, id. auctore, at my, your, his instance, by my
AUCT
AU CT
AUCT
advice, command, etc.: non me quidem Fa- 1 2 . T r o p . : auctor beneficii populi Ro- tem arum civitatium suae preoes nuper
ciet auctore, hodie ut illum decipiat, Flaut. mani, Cie. Mur. 2. 2. A guardian, trus- repudiatae faciliorem aditum ad senatum
Stich. 4, 2, 23: an paenitebat flagiti, te auc- tee (of women and minors): dos quam mu- haberent, i. e. agentibus, intervenientibus,
tore quod fecisset Adulescens? Ter. Eun. lier nullo auctore dixisset, Cie. Caecin. 25: Liv. 38,3 ai.Also consolatory exhortation,
5, 6, 12: quare omnes istos me auctore majores nostri nullam ne privatam qui- consolation,comfort: his autem litteris anideridete atque contemnite. Cie. de Or. 3, dem rem agere feminas sine auctore volue- mum tuum... amicissimi hominis aucto14, 54: quia calida fomenta non proderant, runt, Liv. 34, 2: pupillus obligari tutori eo ritate confirmandum etiam atque etiam
frigidis curari coactus auctore Antonio auctore non potest, Dig. 26, 8, 5 . 3 . In puto, Cie. Fam. 6,6, 2. C. Will, pleasure,
Musa, Suet. Aug. 81; 96; id. Galb. 19; id. espousals, auctores are the witnesses ofi the decision, bidding, command, precept, decree:
Vit. 2 ai.: agis Carminibus grates et dis marriage contract (parents, brothers, guard- si ad verba rem deflectere velimus, consiliauctoribus horum, the promoters or authors ians, relatives, etc.): nubit genero socrus, um autem eorum, qui scripserunt, et ratioof spells, . M. 7, 148. 2. Esp., in polit- nullis auspicibus, nullis auctoribus, Cie. nem et auctoritatem relinquamus? Cie.
ical lang., t. t. a. Auctor legis, () One Clu. 5. G, An agent, factor, spokesman, Caecin. 18,61: verba servire hominum conwho proposes a law, a mover, proposer (very intercessor, champion: praeclarus iste auc- siliis et auctoritatibus, id. ib. 18, 62: legio
rare): quarum legum auctor fuerat, earum tor suae civitatis, Cie. FI 22: (Plancius) auctoritatem Caesaris persecuta est, id.
suasorem se haud dubium ferebat, Liv. 6,36: princeps inter suos... maximarum socie- Phil. 3 , 3 : nisi legiones ad Caesaris auctoQuid desperatius, qui ne ementiendo qui- tatum auctor, plurimarum magister, id. ritatem se contulissent, under his command,
dem potueris auctorem adumbrare melio- Plane. 13, 2 2 : meae salutis, id. Sest. 50, guidance, id. Fam. IO, 28 fin. Hence, 2.
rem, Cie. Dom. 30,80.() One who advises 107: doloris sui, querelarum, etc., id. FI. Esp., in political lang., t. t. a. Senatus
auctoritas, (a) The will ofi the senate: agrum
the proposal of a law, and exerts all his in- 'iit fin.
fluence to have it passed, a supporter (strongIo class. Lat. auctor is also used as Picenum contra senatus auctoritatem divier than suasor; cf. Suet. Tib. 27: alium di- fem.: eas aves, quibus auctoribus etc., Cie. dere, Cie. Sen. 4, II. More freq., () A decente, auctore eo Senatum se adisse, verba Div. 1,15,27: Et hostes aderant et (Theox- cree of the senate, = Senatus consultum:
mutare et pro auctore suasorem dicere co- ena) auctor mortis instabat, Liv. 40, 4,15: Senatus vetus auctoritas de Bacchanalibus,
egit) : isti rationi neque lator quisquam est auctor ego (Juno) audendi, Verg. A. 12,159; Cia Leg. 2,15, 37: sine senatus auctoritate
inventus neque auctor umquam bonus, Cie. . M. 8,108; id. F. 5, 192; 6, 709; id. H. foedus iacere, id. Off. 3, 30, 109: Senatus
Leg. 3,15,34: cum ostenderem, si lex uti- 14,110; 15, 3; Sen. Mod. 968; cf Paui ex auctoritas gravissima intercessit, id. Fam.
lis plebi Romanae mihi videretur, aucto- Fest. p. 29 MU1L The distinction which 1,2fin.: responditque ita ex auctoritate serem me atque adjutorem futurum (esse), the grammarians, Serv. ad Verg. . 12,159, natus consul, Liv. 7,31: imperio non populi
id. Agr. 2,5; id. Att. 1,19: quo auctore so- Proh. p. 1452 sq. P., and others make be- jussu, non ex auctoritate patrum dato, id. 26,
cietatem eum Perseojunxerunt,Liv.45, 31; tween auctorem, and auctrix, that auctrix 2 i Neminem exulum nisi ex Senatus auctoSuet. Oth. 8; id. Vesp. II ai.Sometimes in would refer more to the lit. signif. of the ritate restituit, Suet. Claud. 12: citra senaconnection with suasor: atque hujus dedi- verb, augeo, while auctor fem. has more di- tus populique auctoritatem, id. Caes. 28 aL
tionis ipse Postumius suasor et auctor fuit, rect relation to the prevailing signif of its Hence the superscription to the decrees
of t h e Senate: SENATVS. CONSVLTI. AVCTORICio. Off. 3, 30, 109: Nisi quis retinet, idem noun, auctoritas, is unfounded.
suasor auctorque consilii ero, Tae. H. 3,
a u c t o r a m e n t u m , > - [auctoro]. I. TAS., abbrev., s. o. A., Cie. Fam. 8,8.Some2 ai. () Of a senate which accepts or That which binds or obliges to the perform- times between senatus auctoritas and senaadopts a proposition for a law, a conflrmer, ance of certain services ; hence (in concr.), tus consultum this distinction is to be made,
ratifier: nunc cum loquar apud senatores a contract, stipulation: illius turpissimi that the former designates a decision of
populi Romani, legum et judiciorum et ju- auctoramenti (sc. gladiatorii) verba sunt; the senate, invalidated by the protestation
ris auctores, Cic.Verr. 2, 5,67.Poet., in uri, vinciri ferroque necari, Sen. Ep. 37. of the tribune of the people or by the peogen., a law-giver: animum ad civilia ver- More froq., J f , That for which one binds ple themselves; the latter, one that is
tet Jura suum, legesque feret justissimus fdmselfi to some service or duty (as that of passed without opposition, Cie. Eam. 8, 8;
auctor, . M. 15, 833; and of one who es- soldiers, gladiators, etc.), wages, pay, hire, Liv. 4,57.b Auctoritas populi, the poputablishes conditions of peace: leges captis reward. A. L i t . : est in illis ipsa mer- lar will or decision: isti principes et sibi
justissimus auctor imposuit, id. ib. 8,101. ces, auctoramentum servitutis, #Cic. Off. 1, et ceteris populi universi auctoritati paren Hence, auctores fleri, to approve, accept, 42,150; so Tert. Apol. 39: rudiariis revoca- dum esse fateantur, Cie. Imp. Pomp. 22 ;
confirm a law: cum de plebe consulem tis auctoramento centenum milium, Suet. so, publica, Veli. 2,62, 3; Dig. I, 2, 2, 4.
non accipiebat, patres ante auctores flori Tib. 7: jugulati civis Romani auctoramen- C. Auctoritas collegii (pontificum), Liv. 34,
coegerit, Cie. Brut. 14, 55: Decreverunt ut, tum, Veli. 2, 28,3; 2,66, 3 . B . Trop., re- 44; cf. Cie. Leg. 2,19 and 21.D. Liberty,
cum populus regem jussisset, id sic ratum ward: nullum sine auctoramento malum ability, power, authority to do according to
esset, si patres auctores flerent, Liv. 1,17; est, Sen. Ep. 69: discriminis, Eum. Pan. ad one's pleasure: qui habet imperium a populo Romano auctoritatem legum danda1,22; 2, 54; 2,56: 6,42: 8,12 ai.b. Auc- Constant. 12.
rum ab senatu, Cie. Verr. 2, 2, 49: Verres
tor consilii publici, he who has the chief voice
auctoritas (not autor nor au- tantum sibi auctoritatis in re publica susin the senate, a leader: hunc rei publicae
rectorem et consilii publici auctorem esse t h o r )> atis, fi. [auctor], acc. to the differ- cepit, ut, etc., id. ib. 2,5, 58: Invita in hoc
habendum, Cie. de Or. I, 48, 211; 3, 17, 63. ent signiff. of that word, f. I g e ., a pro- loco versatur oratio; videtur enim auctoAlso absol.: regem Ariobarzanem, cujus ducing, production, invention, cause (very ritatem adferre peccandi, id. N. D. 3, 35,
salutem a senatu te auctore, commendatam rare; syn.: auctoramentum, sententia, ju- 85: Senatus faciem secum attulerat auctohabebam, by your influence, and the decree dicium, consilium, vis, pondus, favor, gra- ritatemque populi Romani, id. Phil. 8, 8.
ofi the senate occasioned by it, Cio. Fam. 15, tia) : quod ei exquiratur usque ab stirpe B. Might, power, authority, reputation,dig4, 6; cf. Gron. ad Liv. 24,43.D, One who auctoritas (se. rumoris), originator, invent- nity, influence, weight (very freq.): ut vosis an exemplar, a model, pattern, type of any or, Plaut. Trin. I, 2,180: ejus facti qui sint tra auctoritas Meae auctoritati fautrix adthing: Caecilius, malus auctor Latinitatis, principes et inventores, qui denique aucto- iutrixque sit, Ter.Hec. proL ait. 40: aequiCie. Att. 7,3, IO: nec litterarum Graecarum, ritatis ejus et inventionis comprobatores, tate causae et auctoritate sua aliquem comnec philosophiae jam ullum auctorem re- Cie. Inv. 1,28,43: utrum poetae Stoicos de- movere, Cie. Verr. 2,1,48: id maxima auequiro, id. Ac. 2, 2, 5; cf. Wopk. Lect. Tuli pravarint, an Stoici poetis dederint aucto- toritate philosophi adfirmant, id. Off 3, 29,
p. 34: unum cedo auctorem tui facti, unius ritatem, non facile dixerim, id. N. D. 3,38, 105: Digna est memoria Q. Catuli cum aucprofer exemplum, i. e. who has done a simi- 9 L , Es p., A. A view, opinion, judg- toritas tum verecundia, Veli 2,32: optimalar thing, Cie. Verr. 2, 5, 26: Cato omnium ment : errat vehementer, si quis in oratio- tium auctoritatem deminuere, Suet. Caes.
virtutum auctor, id. Fin. 4,16, 44 ai. B. nibus nostris auctoritates nostras consig- I I ; so, auctoritatem habere, Cie. PhiL II,
One that becomes security for something, a natas se habere arbitratur, Cie. Clu. 50, IO fin.; id. Sen. 17,60: adripere, id. ib. 18,
voucher, bail, surety, witness : id ita esse 139 : reliquum est, ut de Q. Catuli aucto- 62; id. N. D. 3, 35, 85: facere, to procure,
ut credas, rem tibi auctorem dabo, Plaut. ritate et sententia dicendum esse videa- obtain, id. Imp. Pomp. 15: Grandis auctoTrin. I, 2, 70: auctorem rumorem habere, tur, id. Imp. Pomp. 20; 22: Mihi quidem ritatis es et bene regis regnum Israel,
Cie. Verr. 2, 3, 19: fama nuntiabat te esse ex animo eximi non potest, esse deos, id * Vulg. 3 Reg. 21,7: imminuere, Cie. de Or.
in Syria; auctor erat nemo, id. Fam. 12, 4: tamen ipsum, quod mihi persuasum est 2, 37 fin.: levare, id. Ac. 2, 22, 69: fructus
non si mihi .Iuppiter auctor Spondeat, Verg. auctoritate magorum, cur ita sit, nihil tu capere auctoritatis, id. Sen. 18, 62 : Quae
A. 5,17: gravis quamvis magnae rei auctor, me doces, id. N. D. 3, 3, 7: plus apud me sunt voluptates corporis cum auctoritatis
Liv. 1,16: auctorem levem, nec satis fidum antiquorum auctoritas valet, id. LaeL 4, praemiis comparandae? id. ib. 18,64 et saep.
super tanta re Patres rati, id. 5, 15 fin.: 13. B. Counsel, advice, persuasion, en- T r a n s i , to things, importance, signifiurbs auspicato ueis auctoribus in aeternum couragement to something (esp. if made cance, weight, power, worth, value, estimacondita, under the guaranty of the gods, id. with energy and sustained by the author- tion: bos in pecuaria maxima debet esse
28, 28. Also with acc. and infi: auctores ity and influence of the counsellor; cf. auc- auctoritate, Varr. R R. 2, 5: sunt certa lesumus tutam ibi majestatem Romani no- tor, I. C.): auctoritatem defugere, Plaut. gum verba... quo plus auctoritatis habeminis fore, Liv. 2, 4 8 . p . In judic. lang., Poen. I, I, 19: Jubeo, cogo atque impero. ant, paulo antiquiora, more weight, force,
1.1. X, A seller, vender (inasmuch as he Numquam defugiam auctoritatem, Ter. Cie. Leg. 2, 7, 18: totius hujusce rei quae
warrants the right of possession of the Eun. 2, 3,99 Ruhnk.: attende jam, Torqua- sit vis, quae auctoritas, quod pondus, ignothing to be sold, and transfers it to the te, quam ego defugiam auctoritatem consu- rant, id. FI. 4: utilitatis species falsa ab
purchaser; sometimes the jurists make a latus mei, how little pleased (ironically) I honestatis auctoritate superata est, id. Off.
distinction between auctor primus and auc- am that the occurrences of my consulship 3,30,109: cum antea per aetatem nondum
tor secundus; the former is the seller him- are ascribed to my exertions, my influence, hujus auctoritatem loci attingere auderem,
self, the latter the bail or security whom Cie. Sull. 11,33: cujus (Reguli) cum valuis- of this honorable place, . e. the rostra, id.
the former brings, Dig. 21, 2, 4; cf. Sal- set auctoritas, captivi retenti sunt, id. Off. Imp. Pompi I: bibliothecas omnium phimas. Mod. Usur. pp. 728 and 733) : quod 3, 27,100: jure, legibus, auctoritate omni- losophorum mihi videtur XII. tabularum
a malo auctore emissent, Cie. Verr. 2, 5, um, qui consulebantur, testamentum fece- libellus auctoritatis pondere superare, id.
22 : auctor fundi, id. Caecin. IO; Dig. 19, rat, id. Verr. 2,1, 42: ejus (Sexti) mihi vi- de Or. I, 44, 195; id. Fam. I, 7; Dolab. ap.
I, 52: Inpero (auctor ego sum), ut tu me vit auctoritas, id. Att. IO, I, : his rebus Cie. ib. 9, 9 fin.: auctoritas praecipua lupo
quoivis castrandum loces, Plaut. Aui 2, 2, adducti et auctoritate Orgetorigis permoti (pisci), Plin. 9,17, 28, 61: Post eum (Mae73 Wagn.; id. Ep. 3, 2, 21; id. Cure. 4, 2, etc., Caes. B. G. I, 3 : ut per auctorita- cenatum) interiit auctoritas sapori (pullo-
rum asinorum), id. 8,43,68, 170 Jan: un- le, volup to volupe, famul to famulus, Varr. re, Tae. H. 4,28: augusta dicantur ab auctu,
guentorum, id. 13,1, 2, 4: auctoritas dig- ap. Charis p. 94), adj. [auctumnus], of or etc., from the increase, enhancement of a
nitasque formae, Suet. Claud. 30.Also of pertaining to the autumn, autumnal: ae- prosperous condition, Suet Aug. 7 fin.
feigned, assumed authority: nec cognovi quinoctium autumnal, Varr. ap. Charis. 1.1.:
* aucupabundus, a, um, adj. [aucuquemquam, qui majore auctoritate nihil aequinoctium autumnale, Varr. R. R. 1, 28 por], = aucupans, watching, lurking for;
fin.; so Liv. 31,47: (aestuus) tumentes au- animas, Tert. Anim. 39.
diceret, that said nothing with a greater air
of authority, Cie. Div. 2, 67, 139. P. An tumnali (aequinoctio) amplius quam verno,
* aucupalis, e, adj [aucupium], perexample, pattern, model: omnium superio- Plin 2, 97, 99, 215 : tempus autumnale, taining to oird-catching or fowling: pertiVarr.
R.
R.
1,39,1:
lumen
autumnale,
*
Cie.
rum auctoritatem repudiare, Cie. Verr. 2,
cae, PauL ex Fest p. 21 tui.
3,19: memoria digna juventuti rei publicae Arat. 285: agnus, Coi. 7, 3, II: rosa, Plin.
aucupatio, Snis, fi [aucupor], birdcapessendae auctoritas disciplinaque, id. 21, 4, IO, 19: imbres, id. 19, 3, 13, 37:
Sest. 6, 14 : valuit auctoritas, id. Tuso. 2, pruna, Prop. 5, 2, 15 : corna autumnalia, catching, fowling, Quint. Deci. 13, 8.
aucupatorius, a, um, adj. [id.], be22, 53; so id. Verr. 2, 3, 93; 2, 5, 32: tu is . M. 8, 665, and 13, 816 et saep.
to, or useful in bird-catching: haes qui in disputando non tuum judicium
*auctumnescit or -nascit (cor- longing
sequare, sed auctoritati aliorum pareas, id. rectly aut-), v inch, impers. [id.], autumn rundo, Plin. 16, 36, 66, g 172: Cum anno
Leg. 1,13,36; id. Rosa Am. 6,16 aL G> A approaches, is coming on, Mart. Cap. 6, permansit inundatio, proficiunt in aucupatoriam amplitudinem, id. 16, 36,66, 169:
warrant, security for establishing a fact, p. 196.
calami, Mart. 14, 218; Plin. I. L
assertion, etc., credibility: cum ea (justiauctumnitas (correctly aut-), atis,
* aucupatus, fis, i, [id.], = aucupitia) sine prudentia satis habeat auctorita- / [id.] (only ante- and post-class.). I, The
um, fowlitw, Capitol. Anton Philos. 4.
tis, Cie. Off. 2, 9, 34: desinant putare, auc- season of autumn, the autumn,harvest-time:
aucupium, ii, n. [auceps], bird-catchtoritatem esse in eo testimonio, cujus auc- Circum oleas autumnitate ablaqueato, Cato,
tor inventus est nemo, id. FL 22, 53: Quid B. R. 5,8: prima autumnitate cum pluvius ing, fowling. I. L i t.: piscatu, aucupio,
vero habet auctoritatis furor iste, quem di- est, id. ib. 155,1: autumnitas in anni tetra- venatione, etc., Cie. Fin. 2,8, 23; PalL Dec.
vinum vocatis? id. Div. 2, 54,110: tollitur chordo mensem praeterierat,Varr. ap. Non. 6,2: noctuae, id. Sept. 12. P o e t : aucuomnis auctoritas somniorum, id. ib. 2, 59, p. 71,15: aestas atque autumnitas, Arn. 2, pium sagittarum, bird-taking with arrows,
123: cum ad. vanitatem accessit auctoritas, p. 96.II. The produce of autumn, the har-Att. ap. Cie. Fin. 6, II, 32: harundine sumpid. Lael. 25, 94.2. M e t o n , the things vest (cf. I. auctumnus, II.): dapem autum- ta Faunus plumoso sum deus aucupio, Prop.
which serve for the verification or establishnitatis uvidam, Varr. ap. Non. p. 71,18: ex 6, 2, 34; cf. Hermann. Opusc. III. p. 121.
ment ofi a fact a. A record, document: vi- olivis atque vinetis plenam faciant autum- Trop., a catching at, lying in wait for something : iacere aucupium auribus, Plaut. MiL
det legationes, cum publicis auctoritatibus nitatem fundi, Arn. I, p. 12.
4, 1, 44 (cf. auceps and aucupor): hoc noconvenisse, Cie. Verr. 1,3,7: nihil putas vaauctumno (correctly aut-), are, v. n. vum est aucupium, a new kind of fowling,
lere in judiciis civitatum auctoritates ac litteras, id. ib. 2, 3,62, 146.b, The name of [id.], to cause or bring on autumn (only in new way of catching things, Ter. Eun. 2, ,
a person who is security for something, au-the two foil, exs.): Corus autumnat, Plin. 16 (cf. the preced. verse, quaestus): aucuthority : cum auctoritates principum con- 2, 47, 47, g 124: agr aestate nimbosa sem- pium delectationis, Cie. Or. 25, 84 ; 58,197:
jurationis colligeret, Cie. Sull. 13, 37: sed per quodam modo vernat vel autumnae id. aucupia verborum, a catching at words,
quibbling; cf. auceps, id. Caecin. 23, 65:
tu auctoritates contemnis, ratione pugnas, 2, 50, 51, 136.
id. N. D. 3, 4, 9.Hence for the names of m 1. auctumnus (correctly aut-), I, nomenclationis, CoL 3, 2,31.II. M e t o n
(autumnum,
h
,
Varr.ap.Non.p.71,
(abstr. for conor.), the birds caught: qui tot
persons present at the drawing up of a decree of the senate: quod in auctoritatibus 20). [This word was anciently referred to res in se habet egregias, Aucupium, omne
augeo,
as
the
season
oi
increase,
as
by
Paui.
genus piscis, etc., * Cat 114,3; Cele. 2, 26;
praescriptis exstat, Cie. de Or. 3,2,5: Senatus consultum, quod tibi misi, factum est ex Fest. p. 23,11 MfilL; so Curtius. But Sen. Prov. 3.
auctoritatesque perscriptae, CaeL ap. Cie. Corssen and others, in view of its correct
aucupo, are, v. aucupor/n..
Fam. 8,8.1|, Right of possession (cf auc- form, autumnus, refer it to the Sanscr. av, to aucupor, utue, I, v. dep. and act [autor, II. F. I.): lex usum et auctoritatem fun- do good to, to satisfy one's self; cf. the Gr. ceps], to go bird-catching or fowling. I.
di jubet esse biennium, Cie. Caecin 19, 54: kvnvrji (i.e. ii/n^//y),good,kindly,and 2.aveo, L i t . : Alio loco ut seras ac colas silvam
usfis auctoritas fundi biennium est, id. Top. to be well.] The season of abu/naance, the aucaeduam, alio ubi aucupare, Varr. R. R. I,
4,23; so id. Caecin. 26, 74; id. Har. Resp. 7; tumn I, Lit. (from the 22d of September 23, 5; Dig. 41,1, 3. Also qf taking bees:
Lex Atin. ap. Geli. 17, 6; cf. Hugo, Rechts- to the 22d of December; ace. to the designa- spes aucupandi examina, CoL 3, 8, 8.II.
gesch. p. 217 sq.So in tne laws of the XII. tion of the ancients, from the entering of r o p., to chase, give chase to, strive for, be
T a b l e s : ADVERSVS. HOSTEM, AETERNA, AUC- the sun into Libra until the setting of the
Pleiades, comprising 91 days, Varr. B. B. I, on the look-out for, lie in wait for; watch
TORITAS., against a stranger the right of posfor, etc. (a favorite figure in prose and poesession is perpetual (i. e. a stranger cannot,28): quae temporis quasi naturam notant, try; in Cie. perh. twenty times; syn.: insihiems,
ver,
aestas,
autumnus,
Cie.
Part.
Or.
by prescription, obtain the right of possesdior, sequor): Viden scelestus ut aucupatur?
sion to the property of a Roman), ap. Cie. I I : Vites autumno fundi suadente vide- how he gives chase ? Plaut Rud. 4,4,49: nos
Off. 1,12,37.J, In jurid. lang., a guaran- mus, Lucr. 1,175: Inde autumnus adit, id. longis navibus tranquillitates aucupaturi
5,743: pomifer, Hor. C. 4,7, II: varius pufty, security, Paui. Sent. 2,17.
pureo colore, ii ib. 2,5, II: sordidus calca- eramus, Cie. Att 6, 8,4: tempus, id. Rosa
auctoro, avi, atum, 1, v. a. (access, tis uvis, . M. 2, 29: letifer, sickly (on ac- Am. 8, 22: alicujus imbecillitatem, id. FL
form auctOror, ari, Dig. 26, 8, 4; 27, 6, count of the diseases that prevail in au- 37,92: ut omni ex genere orationem aucu9; App. M. 9, p. 225, 40; Tert. ad Scap. 1) tumn), JUV. 4, 56: sub autumno, Ov. A. A. per, et omnis undique flosculos carpam at[auctor]. I, To become security for, to give 2, 315: autumno adulto, about the middle que delibem, id. Sest. 56,119; id. Verr. 1,3,9;
a pledge as bondsman, Dig. 27, 6, 9; 26, 8, of autumn, Tae. A. 11,31: vergente, draw- id. Or. 2,7 fin.; 14, 59; 63, 256; 19, 63; id.
4.Trop., in the pass.: observatio satis ing to a close, id. ib. 11, 4: flexus autumni, Fin. 2,22, 71: L. Cassio omnes ramusculos
auctorata consensus patrocinio, confirmed, id. . 5, 23 ai.In plur.: Frustra per au- popularis aurae aucupante, id. Leg. 3, 16,
supported, Tert. Cor. Mil. 2.If, More freq. tumnos nocentem Corporibus metuemus 35; id. Fam. 5,12, 6 ai.: occasionem, Auet
ee auctorare, or pass, auctorari, to bind or Austrum, Hor. C. 2,14,15; . M. 1,117; 3, B. Afr. 8 fin.: obtrectatione alienae scienoblige one's self to something, to hire one's 327.* I I , Meton., the produce of the au- tiae famam sibi, Plin. H. N. praef. 30; 33,
self out for some service (mostly post-Aug.; tumn, the harvest: et multa fragrat testa 2,8, 32: studium populi ac favorem, Flor.
never in Cie.): vindemitor auctoratus, Plin. senibus autumnis, i. e. vino vetere, Mart. 3, 3, 13, I: reconditas voces, Suet. Aug. 86:
absentiam alicujus, Just 29, 4: somnos,
14,1,3, IO.Esp. of gladiators: Quid re- 58,7.
. . 13,107.
fert, uri virgis ferroque necari Auctoratus
2. auctumnus (correctly aut-), a,
eas, * Hor. S. 2, 7, 59 (qui se vendunt ludo
a. Act. form aucupo, " re , watch
(gladiatorio) auctorati vocantur; auctoratio um, adj. [I. auctumnus], autumnat (poet, or
for,
etc.
: fructus verborum aures aucuin
post-Aug.
prose):
imber,
Cato,
B.
R.
58:
enim dicitur venditio gladiatorum, Acro):
proximo munere inter novos auctoratos fe- autumno frigore, . M. 3, 729 (Merk., au- pant, Enn. ap. Non. p. 467,14: prospectum
rulis vapulare placet, Sen. Apocol.p.251Bip.: tumni frigore): sidera, Manii. 2, 269: tem- aucupo, Fac. ib.: in consilio id reges Argiauctoratus ob sepeliendum patrem, Quint. pus, id. 2, 425: pruinae, Aus. Idyll. 8, IO; vom aucupant, Att. ib.: id ego aucupavi,
Deci. 302; Inscr. Orell. 4404.Hence, in the Cod. Th. 2, 8, 2: aequinoctium, Plin. 19,6, Titinn. ib.: Paulisper mane: Aucupemus ex
insidiis clanculum quam rem gerant, Plaut
pun: ipsum magis auctoratum populum 33, 108: tempestas, Geli. 19, 7, 2.
As. 5, 2, 31: num quis est, Sermonem noI. auctus, a, um, v. augeo, P. a.
Romanum circumferens, i. e. brought into
strum qui aucupet, id. Most. 2? 2, 42; so
m [augeo], an increasgreater danger than the gladiators, Plin. 36, 2 auctus,
16, 24, 117.Hence, B. In gen., to bind: ing, augmenting; increase, growth, abun- Sen. Here. Oet. 483 : ex insidiis aucupa,
eo pignore velut auctoratum sibi prodito- dance (esp. freq. after the Aug. per.; not in Plaut. Men. 4,1,12: qui aucupet me quid
rem ratus est, Liv. 36, IO; Manii. 5, 340. Cie.; syn. incrementum; post-class, aug- agam, id. Mil. 4,2,6: Lepide, mecastor, au* C, Sibi mortem aliqua re, to bring death mentum). I, Lit.: corporis auctus, Lucr. cupavi, id. True. 5, 72. * "b. Pass. form
2, 482; 5, 1171: Hic natura suis refrenat aucupor: Multa divulgata ac per rumorem
to one's self by some means, Veli. 2, 30.
discuntur, Lact. 6,22.
viribus auctum, id. 2,1121; 5, 846; 6, 327: vicissim aucupata
auctOror, ari, v. auctoro init.
audacia, a e , / [audax], the quality of
auctrix, wis, / [auctor]. I, She that auxilium appellatum ab auctu,Varr. L. L. 5,
originates a thing, an author (very rare, 90 p i i ; : Vos (Divi Divaeque) bonis auc- being audax, boldness, in a good, but oftener
and post-class, for auctor, q. v. fin.): mate- tibus auxitis, Liv. 29, 27; 4, 2: aquarum, in a bad sense (syn.: fortitudo, audentia,
ria auctrix universitatis, Tert. adv. Herm. Plin. 4,12, 24, 79; Tae. A. 1,56: diei,Plin. animus, virtus). I. In a good sense, dar5: anima auctrix operum carnis, id. adv. 2,19,17, 81.Poet.: caedere arboris auc- ing, intrepidity, courage, valor: audacia in
Marc. 5, IO: comoediae scelerum et libidi- tum, the abundance of a tree, for a large bello, Sali. C. 9, 3: audacia pro muro hanum altrices, id. Spect. 18.II. A female tree, Lucr. 6, 168; so, nec lorica tenet dis- betur, id. ib. 58, 17: frangere audaciam,
seller or surety (very rare, and post-class.), tenti corporis auctum, Lue. 9, 797. I I , Liv. 25, 38, 6: ipso miraculo audaciae obOod. Diocl. et Max. 8, 45,16 ; Tert. Anim. Trop.: auctus imperii, Tae. A. 2, 33; so id. stupefecit hostes, id. 2, IO: nox aliis in
H. 4, 63: hujus viri fastigium tantis aucti- audaciam, aliis ad formidinem opportuna,
57.
bus fortuna extulit ut, etc., Veli. 2, 40, 4: Tae. A. 4,51: unam in audacia spem salutis
(esse), id. H. 4, 49; so Just, praef. 2, 9 ai.:
auctumnalis (correctly aut-), e (old bellum cotidiano auctu majus, id. 2, 129 in
audaces non est audacia tuta, . M. IO.
form a u t u m n a l , related as facul to faci- fin.: immensis auctibus aliquem extollet o
544: Quod si deficiant vires, audacia certe Multa scelerate, multa audaciter, multa im- ter, id. 6,1072: Mithridates tantum victus
Laus *rit, Prop. 3,1, 5: sumpsisset cor ejus probe fecisti, Cie. Rose. Am. 36,104 B. and efficere potuit, quantum incolumis numaudaciam, Vulg. 2 Par. 17,6 aLII. In a bad .; cf Prisc. p. 1014 P.; SalL H. Fragm. ap. quam est ausus optare, Cia Imp. Pomp. 9,
sense, daring, audacity, presumption, temer-Prisc. I. L: audaciter se laturum fuisse de 25: imperatorem deposcere, id. ib. 5,12: ut
ity, insolence, impudence: O hominis inpu- etc., Liv. 22,25: audaciter negantem, id. 40, de Ligarii (facto) non audeam confiteri I id.
dentem audaciam, Plaut Men. 5,1,13, and 55 Weissenb.; Sen Prov.4.b, a u d a c t e r Lig. 3, 8: audeo dicere, J dare say, venture
Ter. Heaut 2, 3, 72 ; Phaedr. 3, 5, 9 : con- (the usu.class, form): loquere audacter patri, to assert, set \tyetv, Cie. Fin. 5, 28, 84
positis mendaciis Advenisti, audaciai colu- Plaut Tria 2,2,82: monere, Ter. Heaut. I, I, et saep.: qui pulsi loco cedere ausi erant,
men, shamelessness, impudence, Plaut. Am. 6: audacter inter reges versari, Lucr. 2,60; SalL C. 9,4; 20,3: quem tu praeponere no
1,1,211: Tantane adfectum quemquam esse Cat 55,16; Cia Verr. 2,2,64, id. Roso. Am. bis Audes, Cat 81, 6: refrenare licentiam,
hominem audacia! Ter. Phorm. 5,8,84: au- I I ; id. Fin. 2, 9, 28; id. Ac. 2, 25, 81; Liv. Hor. C. 3, 24, 28: vana contemnere, Liv. 9,
dacia non contrarium (fidentiae), sed appo- 9, 34; 44, 4: patrare, Vulg. Gen. 34, 30; ib. 17,9: mensuram prodere ausos, Plin. 2,1,
situm est ac propinquum et tamen vitium Jud. 20, 31; ib. Mare. 15, 43 ai. Comp. : I, S 3 ai.: non sunt ausi persequi recedenest, Cie. Inv. 2, 54,165: animus paratus ad quoi tuum concredat filium audacius, Plaut. tes, Vulg. Gen. 35,5; 44,26; ib. Job, 29,22;
periculum, si sua cupiditate, non utilitate Capt 2, 2,98; Cia Or. 8,26; 60.202; Caes. 37, 24; ib. Matt 22, 46; ib. Act. 6,13; ib.
communi inpellitur, audaciae potius no- B. G. 1,15; 1,18; Nep. Epam. 9 , 1 : scribe- Rom. 5, 7 et persaepe. #(7) With quin:
. quin promam omnia,
men habeat quam fortitudinis, id. Off. 1,19, re, Vulg. Rom. 15. 15.Sup.: audacissume i ut non audeam
63: incredibili importunitate et audacia, oneris quid vis inpone, Ter. Phorm. 3, 3, i Plaut As. I, I, II.(6) With in with acc. or
id. Verr. 2, 2, 30: audacia et impudentia 28; Caes. B. G. 2, IO; 5,15; Liv. 30,30 (on abl. (eccL Lat.): Rogo vos ne praesens aufretus, id. FL 15; so id. Caecin. I; id. Phil. these forms, . Neue, Formenl. II. p. 661 eq.). deam in quosdam (Gr. kit i rivos), Vulg. 2
a u d e n s , entis, v. audeo, P. a.
Cor. IO, 2: In quo quis audet, audeo et ego
IO, 5; 13,13 fin.; id. Clu. 65; id. Inv. 1,33
audenter, adv., . audeo, P. a. fin
(Gr. iv <), ib. 2 Cor. 11,2LU)Absol.: (Roma
ai.; Sali C. 23, 2; 52, I I ; 61,1; id. J. 7, 5;
audentia, ae, / (audens), boldness, ni) audendo... magni facti, Sali. H. l ragm.
14, II a i : Liv. 28,22; 44, 6 a i ; Tae. A. II,
26; id. it 3, 66; 3, 73 a i ; Suet Vesp. 8; courage, spirit, tn a good sense (only post- j 4 (n. 12 fin. Geri.): Nec nunc illi, quia auCurt 6, I I ; 8,13; Vttlg. Sap. 12,17 et saep. Aug. and rare; syn.: audacia, animus). 2. j dent, sed quia necesse est, pugnaturi sunt,
In plur. (abstr. for conor.), daring deeds, L i t ; audacia et audentia hoc diversa sunt, i Liv. 21,40,7: in ejus modi consiliis pericu= audacter facta: quantas audacias, quam quod audacia temeritatis est, audentia forti-1 losius esse deprehendi quam audere, Taa
incredibiles furores reperietis, Cie. Suit 27 tudinis, Non. p. 431,6: ut quisque auden- Agr. IS fin.: duo itinera audendi (esse), seu
fin.: audacias Cato pluraliter dixit. Paui tiae habuisset Taa A. 15,53: nec defuit au- mallet statim arma, seu etc., id. H. 4,49:
ex Fest p. 27 Maii.; Cia Verr. 2,3, 89; id. dentia Druso Germanico: sed obstitit Ocea- auctor ego audendi, Verg. A. 12,159: Nam
Cat. 2, 5, IO; Id. Att 9 , 1 : quam (formam nus, id. G. 34: usurpatum raro et privata spirat tragicum satis et feliciter audet, Hor.
vitae) postea celebrem miseriae temporum cibusque audentia, Id. Ib. 31. H. Trop., Ep. 2,1,166.With an object to bo supet audaciae temporum fecerunt Tae. A. I, freedom in the use of words, license: ei da- plied from the context: hos vero novos
74.In a milder signif. freedom, boldness: tur Homero et mollia vocabula et Graeca magistros nihil intellegebam posse docere,
licentia vel potius audacia Cia Lig. 8: ad levitatem versus contrahere, extendere, nisi ut auderent (se. dicere, orationes havitare audaciam in translationibus, Suet inflectere, cur tibi similis audentia non de- bere, etc.), Cie. de Or. 3,24,94; Quint l.i, I,
tur? Plin. Ep. 8,4,4.
33 Frotscn.; 1,5,72: Judaei sub ipsos muGram. IO fin.
ros struxere aciem, rebus secundis longius
a u d a c i t e r , f audax fin.
audeo* ausus, 2, v. a. and . {perf. ausi = ausuri (se. progredi, to advance further),
a u d a c t e r , m v audax/?,
audaculus, a um, adj. dim. [audax], ausus sum, Cato ap. Prise, p. 868 P.; hence Tae. . 5, I I ; 2, 25 , cf Verg. A. 2, 347.
a little bold (rare, and post-class.), Paul, ex freq. in the poets, and prose writers mod- Hence, P. o., I , audens, entis, daring,
Fest. 23 Milii.: reprehensor audaculus elled after them, subj. sync, ausim, Plaut bold, intrepid, courageous; mostly in a good
verborum, Geli. 5,21; Sulp. Apoli. ap. eund. Poen 5, 6, 21; Ter. Eun. 5, 2, 45; 5, 2, 65; sense (poet or in post-Aug. prose): tu
Lucr. 2,178; 5,196; Verg. E. 3,32; id. G. 2, cede malis, sed contra audentior ito, Verg.
15,5; Firm. I praef.
289; Tib. 4,1, i93, Prop. 2, 6, 24; 3,12, 21; A. 6,95: audentes deus ipse juvat. . M.
a u d a x , acis, adj. (from audeo, as ferax Ov. Am 2 , 4 , 1 ; Stat. Th. 1, 18; 3, 165; id. IO, 686 ; eo id A. A. I, 608 ; id. F. 2, 782 :
from fero, capax from capio], daring, in a AchilL 2, 266; Liv. praef 1; Plin. Ep. 4, 4 spes audentior. VaL FL 4. 284: nil gravius
good, but oftener in a bad sense, bold, fin.; Taa Agr. 43: ausis, Att ap. Non. p. 4, audenti quam ignavo patiendum esse, Tae.
courageous, spirited ; audacious, rasit, pre- 62; Lucr. 2, 982 ; 4, 608; 6, 730; 6,412; ef A. 14, 58; id. H. 2, 2 audentissimi cuj ussumptuous, foolhardy (syn: fortis, temera- Paui ex Fest. p. 27 MQ1L: ausit Cat. 61,65; que procursu. Id. Agr. 33; id. Or. 14 aL
rius). I. L i t a. Absol.: qui me alter est 61, 70; 61, 75: 66, 28; . M. 6, 466; Stat Adv.: audenter, boldly, fearlessly, rashaudacior homo, aut qui me confidentior? Th. 12,101; fcL AchilL 1, 544; Liv. 6 , 3 fin.: ly: liceat audenter dicere, "Vulg Act 2,
Plaut Am. I, I, I: quae non deliquit, decet * ausint Stat Th. 11, 126: cf. Prise I L; 29; Dig. 28, 2, 29 fin. Comp.: audentius
Audacem esse, id. ib. 2,2, 207: o scelestum Strove, p. 175 sq.; Ramsh. Gr. p. 140; Neue, jam onerat Seianum, Tae. A. 4,68 progresatque audacem hominem, Ter. Eun 4, 4, FormenL IL pp. 333 sq., 542, 547 sq. aL) sas, id. ib. 13, 40: circumsistere, id. H. 2,
42: O hominem audacem! id. And. 4,4,30: [aca to Pott, for avideo from avidus, pr. to 78: inrupere, id itu I, 79: agere fortius et
rogitas,audacissime? id. Eun. 5,4,26: Ver- be eager about something, to have spirit audentius, id. Or 18. Sup proh not
res homo audacissimus atque amentissi- or courage for i t ; v. L aveo], to venture, to in use. 2. ausus, a, um, ventured,
mus, Cie. Verr. 1 , 1 , 2 fin.: id. Rosa Am. I: venture to do, to dare; to be bold,courageous attempted,undertaken, nence subst; au*
temerarius et audax, id. Inv 1,3: petulans (with the idea of courage,boldness; while co- s u m , i w* a daring attempt, a venture, an
et audax, id. ad Q. Fr. 2, 4: alit audaces, nari designates a mere attempt an under- undertaking, enterprise (poet or in postprotervi, id. Fin. 1,18,61: audaces, sibi pla- taking; syn.: conor, molior); constr. with Aug. prose; acc fo Serv. ad Verg. . 12,
centes, Vulg. 2 Pet. 2, IO: de improbis et acc., infi, quitt, in with acc. or abl., and absol.351,perh. not before Verg.): At tibi pru sceaudacibus, Cia Phil 14. 3: adulescentes fa) With acc. (mostly in poets and histt, esp lere, exclamat, pro talibus ausis, Verg. . 2,
quosdam eligit cum audacissimos tuin vi- in Taa): Qua audacia tantum facinus audet? 535; 12, 351: fortia ausa, id. ib. 9, 281: inribus maximis, Nop. Dion, 9, 3: da facilem Ter. Eun. 5 , 4 , 3 7 ; eo, at pessimam facinus gentibus annuat ausis, . M. 7,178; 2,328;
cursum atque audacibus annue coeptis, auderent T a c - H. I, 28; 2, 85; Suet Calig.
Verg. G. I, 40: poeta, a poet who remains 49: quid domini faciant, audent cum talia II, 12; 9, 621: IO, 460; II, 242; id 14,
unmoved amid praise and blame, Hor. Ep. (Ures I Verg. E. 3 , 1 6 : ausura talia depo- 49 a i ; Stat Tb. 4, 368: ausum improbum,
2,1,182 Schmid: audax Iapeti genus, id. C. scunt . M. I, 199; 13, 244: capitalem Pila 2,108,112, 147.
1, 3,25; 3, 27, 28: conjunx timidi aut au- fraudem ausi, Liv. 23, 14; 3, 2; 26, 40;
a u d i e n s , etis, Part and P. eu, . audacis Ulixis, . . 14,671: furit audacissi- Veli 2,24,5: erant qui id flagitium formi- dio.
mus omni De numero Lycabas, id. ibi 3,623 dine auderent Tae. A. I, 69: ausuros nocaudientia, ae, fi (audio], a hearing, a
ai.b Constr., () With abl.: viribus au- turnam castrorum oppugnationem, id. ib. listening to something; audience,attention ;
dax, Verg. A. 5,67: audax juventa, id. G. 4, 2,12; 4, 49; II, 9; 12,28: 14, 25; id. H. I, mostly in the phrase, audientiam fece565.(/3) With gen.: audax ingenii, Stat 48; 2, 25; 2, 69; 4 , 1 5 a t : ad audendum re, to cause to give attention, to procure a
S. 3, 2, 64; 5, 3,135: animi, id. Th. IO, 495: aliquid concitasset nisi eta, Suet Caes. 8; hearing. J, L i t: exsurge, praeco; fac
Claud. Rapt Pros. 2, 4 ; SiL 14, 41& (*) 19; id Tib. 37; id. Tlt 8: Just 5, 9 aL; populo audientiam, i. e. command silence,
With infi: audax omnia perpeti, Hor. C. I, hence also pass.; multa dolo, pleraque per * Plaut. Poen proL I I : Illi praeco facie3, 25: leges inponere, Prop. 5, 5,13: casus vim audebantur, Liv. 39,8fin.: auderi ad- bat audientiam, Anci ad Her. 4, 55, 68:
audax spondere secundos, Lua 7,246.() versus aliquem dimicare, Nep. MiU. 4fin.: audientiam tacere praeconem jussit Liv.
With ad : ad facinus audacior, Cie. Cat 2, agenda res est audendaque, Liv. 35, 35,6; 43,16: quantam denique audientiam oratio5.II. T r a n s f to things: audax facinus, Veli 2,56 fin.: patroni necem, Suet Dom. ni meae Improbitas illius factura, Cie. Div
Ter. Eun. 4, 3, 2; so id. And. 2, 3, 27; id. 14.Also aUSUS,a, um,pass., Tae. A. 3,67 in CaeeiL 13,42; eo id. Sen 9,28; id. de Or.
Phorm. 1,3,4; so, animus, SalL C. 5,4: con- fin^ifi) With inf. (the usual constr.; freq. 2,80,325: tribuere, to give a hearing, App.
silium, Liv. 25, 38: lingua, Vulg. Eccli. 21, both in prose and poetry): etiam audes . 3, p. 131,14: praebere, Cod 7,19,7: im8: res, Liv. 26,38: spes audacior, Plin. 28,4, mea revorti gratia? Plaut Men. 4, 3, 23: pertiri, ib. 2,13,1.II, e t o a A. The
7, 35: paupertas, Hor. Ep. 2, 2,51: dithy- Ecquid audes de tuo istuc addere? do you faculty of hearing, hearing, Prud. . 954.
iambi, id. 4, 2, IO: verba, bold, i e. un- undertake, venture upon ? id. ib. I, 2, 40: B The ears (abstr. for concr.), Arn. 3,
usual, poetic, Quint IO, 5, 4: hyperbole au- commovere me miser non audeo, I venture 117; 5, 17&
dacioris ornatus, id. 8, 6, 67: volatus, Ov. not to stir, id. Trua 4, 3, 44; Neque tibi
audio, W or ii, Itum, 4, . a. (imperf.
M. 8, 223 aL. Meton., violent,fierce, quicquam dare ausim, Ter. Eun. 5, 2, 65 : audibat Ov F 3, 607 ; audibant. Cat. 84,8;
proud: Nunc audax cave sis, *Cat. 50,18: nil jam muttire audeo, id. And. 3,2, 25; 3, fut. audibo. Enn. ap. Non. p. 506, i: audiambitiosus ei audax, Hor. & 2,3,165: Cer- 5,7; id. Heaut 5,1,80; Id. Phorm. 5,1, 31; a s , Id. ib.; Plaut. Capt. 3, 4, 86; id. Poen.
berus, Tib. I, IO, 35: leones, Vulg. Sap. II, hoc ex ipsis caeli rationibus ausim confir- I, 2, 97; Caeci!, ap. Geli. 7, 17 fin.; id. ap.
18: Hecate, Sen. Med. 844.^Adv., boldly, mare, Lucr. 5,196: auderent credere gen- Non. L I.; cf Struve, p. 137 sq.: audin a
courageously, audaciously; in two forms, tes, id. 2,1036; 1,68; by poet, license transi, audisne, as ain = aisne; infi. perf. audisse
a. a u d a c i t e r (the original but unusual to things: Vitigeni latices in aquai fonti- better than audivisse, acc. to Quint. I, 6,17)
form; cf.: licet omnes oratores aliud sequan- bus audent Misceri, the juice from the vine {cf. the Lacon, aue = : auris; Litb. autur, 5. e. the form audacter, Quint. I, 6,17): ventures boldly to intermingle with the too- sis; tioih. auso; Germ. Onr, and Engl ear*
AUDI
AUDI
the Fr. oulr, and Lat. ausculto; Curtius also 3, 4, I I ; 4, I, 3 6 : Quin tu audi, Plaut.
compares the Gr. , to hear, perceive, Bacch. 2,3,42: quin tu hoc audi, Ter. And.
and the Sanscr. av, to notice, to favor; v. 2, 2, 9. () Audis or audin = audisne ? do
ausculto, I. aveo inii., and cf. Varr. L. L. 6, you hear? atque audin? Plaut. Trin. 3,3,70:
83 Miill.], to hear, to perceive or under Equidem deciens dixi: Et domi [nunc] sum
stand by hearing, to learn (audio pr. differs ego, inquam, ecquid audis ? id. Am. 2, I,
from ausculto as the Gr. from - 27; id. Trin. 3,2,91: Heus, audin quid ait?
, the Germ, horen from horchen, and Quin fugis? id. Capt. 3,4,60: cura adversae
the EngL to hear from to listen, the former dum atque audin? quadrupedem constrinof these words denoting an involuntary, gito, Ter. And. 5, 2, 24; I, 5, 64: Audin
the latter a voluntary act; other syn.: ex- tu? Hic furti se adligat, id. Eun. 4, 7, 39:
audio, sentio, cognosco, oboedio, dicor), I. Audin quid dicam ? id. Hec. I, 2, 3. e.
A. I a S o a. Aliquid: auribus si parum Audito, with a clause for its subject, as abl.
audies terito cum vino brassicam, etc., Cato, absol. in the histt., upon the receipt of the
R. R. 157 fin.: ubi molarum strepitum au- news that, at the tidings that: audito, Q.
ditos maximum, Enn. ap. Non. I. I. (Com. Marcium in Ciliciam tendere, when news
v. 7 Vahl. p. 153) : verba, Plaut Poen. I, 2, came that Q. Marcius etc., Sali. . Fragm.
97; Vulg. Gen. 24, 80 : quae vera audivi, ap. Prisc. p. 1130 P.: audito Machanidam
taceo, Ter. Eun. I, 2, 23: Mane, non dum fama advenitis sui territum refugisse Laaudisti, Demea, Quod est gravissumum, id. cedaemonem, Liv. 28, 7: audito venisse
Ad. 3, 4, 21: vocem, id. Hec. 4, I, 2: vera missu Agrippinae nuntium Agerinum, Tae.
an falsa, id. And. 5 , 4 , 1 9 : mixtos vagitibus A 14, 7. I I . E e p., A. I. i a pregnant
aegris Ploratus, Lucr. 2, 579: voces, Verg. signif, to listen to a person or thing, to give
A. 4, 439; Hor. C. 3, 7, 22; Vulg. Gen. 3, 8; ear to, hearken to, attend: etsi a vobis sic
ib. Matt. 2,18: strepitus, Verg. A. 9,394: so- audior, ut numquam benignius neque atnitum, Hor. C. 2,1,31: haec, id. ib. 3,27,51: tentius quemquam auditum putem, Cie.
aquas, Ov. Am. 3, II, 30: gemitus, id. M. 7, Clu. 23,63; so id. de Or. I, 61.259: sed non
839; Vulg. Exod. 2, 24: ait se omnia audi- eis animis audiebantur, qui doceri possent,
visse, Titinii, ap. Macr. S. 2,12: ut quod te Liv.42,48; 1,32; 5 , 6 : ut legationes audiaudisse dicis numquam audieris, Cie. de Or. ret cubans, Suet. Vesp. 24; id. Caes. 32; id.
2, 70, 285: Nihil enim habeo praeter audi- Ner. 22; 23; Vulg. Job. II, 2; ib. Psa. 33,12;
tum, id. Off. I, IO, 33: quod quisque eorum ib. Matt. IO, 14; ib. Heb. 3, 7 a i . 2 . Alide quique re audierit, Caes. B. G. 4, 5: Hae quem, of pupils, to hear a teacher, i. e. to reauditi pugna maxima pars sese Crasso de- ceive instruction firom, to study under: te,
didit, id. ib. 3,27: Auditis hostium copiis re- Marce fili, annum jam audientem Cratipspicerent suum ipsi exercitum, Liv. 42,52, pum, Cie. Off. I, I , I : Jam Polemonem audiIO: quod cum audisset Abram, Vulg. Gen. verant adsidue Zeno et Arcesilae, id. Ac. I,
14,14: auditis sermonibus, ib. 4 Reg. 22,19; 9,34; so id. N. D. 1,14,37; 3,1, 2; id. Fat.
ib. Heb. 4, 3: clangorem tubae, ib. Isa. 18, 2 , 4 : Diogenes venientem eum, ut se extra
3: symphoniam, ib. Luc. 15,25: animal, ib. ordinem audiret, non admiserat, Suet. Tib.
Apoo. 6, 3; 6, 5 ai. persaep. fo, C o n s t r . , 32; id. Gram. IO, 20 aiAbsol.: possumne
the person from whom one hears or learns aliquid audire ? (i. e. will you communicate
any thing, with ex (so most freq.), ab, de, something to me ?) tu vero, inquam, vel auacc. and part., acc. and inf., cum or dum. dire vel dicere, Cio. Fat 2, 3: ponere ali() With ex i verbum ex aliquo, Ter. Heaut. quid, ad quod audiam, volo, id. ib. 2 , 4 . 3 .
5, 4 , 8 ; eo id. And. 2 , 1 , 2 ; 5,4, 24; id. Eun. De aliqui re or aliquid, aliquem, of judges,
1,2,34; id. Hec. 4,1,35; id. And. 3 , 3 , 2 : au- to listen or hearken to, to examine: nemo
divi ex maioribus natu hoc idem fuisse in illorum judicum clarissimis viris accusanP. Scipione Nasica, Cio. Off I, 30, 109: hoc tibus audiendum sibi de ambitu putavit,
ex aliis, id. Att. 5,17: ex obviis, Liv.28,26; Cio. FI. 39,98: de capite, Sen. Ben. 2,12 ai.
so Suet. Caes. 29; id. Dom. 12 ai.; saepe au- T r o p . i de pace, Liv. 27,30: dolos,Verg.
divi ex tumoribus natu mirari solitum C. Fa- A. 6,567: nequissimum servum, Suet.Dom.
bricium etc.,Cio. Sen. 13,43; so Suet.Claud.' I I ; so id. Aug. 93; id. Tib. 73; id. Claud.
15.() With ab: a quibus cum audisset 15; id. Dom. 14; 16; Dig. 1 1 , 3 , 1 4 f i n ; 28,
non multum superesse munitionis, Nop. 6, IO; 39, 2,18 et eaep.4. Of prayer or
Them. 7. 2.(7) With de: equidem saepe entreaty, to hear, listen to, lend an ear to, rehoc audivi de patre et de socero meo, i. e. gard, grant: in quo di immortales meas
firom his mouth, Cie. de Or. 3, 33, 133; so preces audiverunt, Cio. Pis. 19: Curio ubi
id. Off. 3,19,77; id. Brut. 26,100.(d) With . . . neque cohortationes suas neque preces
acc. and part. pres. (c Zumpt, Gr. 636): audiri intellegit, Caes. B. C. 2, 42: velut si
ut neque eum querentem quisquam audie- sensisset auditas preces, Liv. 1,12: audivit
rit neque etc., Nep. Timol. 4 , 1 ; so Suet. orationem eorum, Vulg. Psa. 105, 44: audiCalig. 22; Cat. 9, : 61, 125; 67, 41 a i sti verba oris mei, ib. ib. 137, I: Audiat
(e) With acc. ana infi.: mihi non credo, aversa non meus aure deus, Tib. 3, 3, 28:
quom illaec autumare illum audio, Plaut. audiit et caeli Genitor de parte serena InAm. I, I, 260; Audin (eum) lapidem quae- tonuit laevum, Verg. A. 9, 630: minus auritare? id. Capt. 3,4,70: erilem filium ejus dientem carmina Vestam, Hor. C. I, 2, 27;
duxisse audio Uxorem, Ter. Phorm. 1 , 1 , 5 ; 4,13,1: audivit Dominus, Vulg. Psa. 29, II
2,1,59: saepe hoc majores natu dicere au- ai.Also aliquem, to hear one, to grant his
divi, Cie. Mur. 28: Gellius audierat patruom desire or prayer: puellas ter vocata audis,
objurgare solere, Cat. 74,1; Verg. A 1,20; Hor. C. 3,22,3: so id. C. S. 34; 35: Ferreus
4,562: audiet cives acuisse ferrum, Audiet orantem nequiquam, janitor, audis, Ov. Am.
pugnas juventus, Hor. C. I, 2,21 sq.: audire 1,6,27; id. M. 8,698 aL: Audi nos, domine,
videor pios Errare per lucos, id. ib. 3, 4, 5. Vulg. Gen. 23, 6; 23, 8: semper me audis,
Hence also pass. with nom. and infi (cf. ib. Joan. II, 4 2 . B . Aliquem, aliquid, or
Zumpt, Gr. 607): Bibulus nondum au- absol. audio, to hear a person or thing with
diebatur esse in Syria, was said, Cie. Att. approbation, to assent to, agree with, ap6, 18; so Caes. B. G. 7, 79. () With cum prove, grant, allow: neo Homerum audio,
or dum (cf. Zumpt, Gr. 8 749): id quidem qui Ganymeden ab dis raptum ait, etc.,
saepe ex eo audivi, cum diceret sibi cer- Cie. Tusc. I, 26, 65: Socratem audio aicentum esse, Cie. de Or. 2, 33, 144: quis um- tem cibi condimentum esse famem, sed
quam audivit, cum ego de me nisi coactus qui ad voluptatem omnia referens vivit
ac necessario dicerem? id. Dom. 35; so id. ut Gallonius, non audio, id. Fin. 2, 28, 90;
Brut. 56; id. Fin. 5, 19, 54; id. de Or. I, id. de Or. I, 15, 68; 3, 28, 83; id. MarcelL
28,129; I, 2, 99; Plin. Ep. 7, 24, 5: auditus 8, 25: audio (/ grani it, well, that I agree
est certe, dum ex ed quaerit, Suet. Dom. 4. to, that is granted)', nunc dicis aliquid,
Diff. from the preced. constr. with de is quod ad rem pertineat, id. Rose. Am. 18
audire de aliquo (aliquid); more freq. in fin.; id. Verr. 2, 2, 59; 2, 6, 27: non aupass. sense, to hear any thing concerning dio, that I do not grant, id. ib. 2, 3, 34.O.
any one: de psaltria hae audivit, Ter. Ad. To hear, to listen io, to obey, heed ; orig. and
3, 4, 5: illos etiam convenire aveo, de qui- class, only with acc., but also with dat.a.
bus audivi et legi, Cie. Sen. 23, 83; eo id. With acc.: tecum loquere, te adhibe in
AU. 7,20; id. Ac. 2,2, 4; c f : aliquid in ali- consilium, te audi, tibi obtempera, Cie.
quem, to hear something against, something Fam. 2, 7, 2; id. N. D. I, 20, 65: ne ego sabad of any one, id. de Or. 2,70,285 a i . B . pientiam istam, quamvis sit erudita, non
In conversation, () Audi, as a call to gain audiam, id. Phil. 13, 3, 6 : si me audiatis,
attention, hear, attend, give ear, listen, = priusquam dedantur, etc., Liv. 9,9: Non, si
boo age: audi cetera, Plaut. Trin. 2, 4, 127: me satis audias, Speres etc., Hor.C.1,13,13;
audi heus tu, id. ib. 4,3,52: Dorio, audi, ob- 4,14,60; id. Ep. 1,1,48: patris aut matris
secro, Ter. Phorm. 3,2,1: Hoc audi, id. And. imperium, Vulg. Deut 21,18 ai. P o e t
AUDI
transf. to inanimate things: neque audit
currus habenas, heeds, Verg. G. 1, 514 ; so
Claud. Cons Mall. Theod. 187 (cf. Hor. Ep. 1.
15,13: equi frenato eet auris in ore; and
Pind. Pyth. 2,21: ' ): nec
minue incerta (eagitta) est, nec quae magis
audiat arcum, which better heeds Ute bow,
. . 5, 382: teque languenti manu Non
audit arcue? Sen. Here. Oet. 980; eo Stat
Th. 5.412; Lue. 3, 594; 9,931; Sil. 14, 392.
b . With dat.: nam istis qui linguam avium intellegunt, magis audiendum censeo,
Pac. ap. Cie. Div. I, 57,131 (B. and . isti):
sibi audire, App. Mag. p. 326, 34; so, dicto
audientem esse, to listen to one's word, to
be obedient to one's word, to obey (not in
Ter.): dicto sum audiens, I obey, Plaut
Pera 3,1, 71; id. Trin. 4, 3, 55; id. As. 3,1,
40; id. Men. 2, 3, 89: qui dicto audientes
in tanta re non fixisset, Cie. Deiot. 8, 23.
sunt illi quidem dicto audientes, id. Verr.
1, 88: quoe dicto audientee jueei, id. ib. 5,
104. And, on account of the eignif. to
obey, with a second personal dat.: dicto
audientem esse alicui, to obey one (freq. and
class.); cf. Stallb. ad Rudd. Gr. II. p. 124,
n. 38: vilicus domioo dicto audiens sit,
Cato, R. R. 142: si habes, qui te audiat; si
potest tibi dicto audiens esse quisquam,
Cie. Verr. 2,1,44; 2,4.12; 2,5,32; id. PhiL
7, 2: dicto audiens Alit jussis absentium
magistratuum, Nep. Ages. 4, 2; id. Lys. I,
2; id. Iphicr. 2, I: interim Servio Tullio
jubere populum dicto audientem esse, Liv.
1,41; 4, 26; 29,20 ; 41, IO ai.Once pleon,
with oboedio: ne plebs nobis dicto audiens
atque oboediens sit, Liv. B, 3 . B . To hear
thus and thus, i. e. to be named or styled
somehow (as in Gr. ; and in Engl, to
hear, as Milton: Or hear'st thou rather
pure ethereal stream, P. L. III. 7); and with
bene or male (as in Gr. or
et ; cf. Milton: For which Britain hears ill
abroad, Areop.; and Spenser: If old Aveugles eonnee eo evil hear, F. Q. I. 5, 23), to
be in good or bad repute, to be praised or
blamed, to have a good or bad character :
benedictie ei certasset, audisset bene (Bene
audire est bene dici, laudari, Don), Ter.
Phorm. proi. 20: tu recte vivis, si curas
esse quod audis, Hor. Ep. 1,16,17: rexque
paterque Audisti coram, id. ib. I, 7, 38; so
id. S. 2,6, 20; Ter. Hec. 4,2,24; id. Phorm.
2, 3, 12; Cie. Att 6, I ; id. Fin. 3, 17, 67;
id. Leg. 1,19; Nep. Dion, 7 , 3 : Ille, qui jejunus a quibusdam et aridus habetur, non
aliter ab ipsis inimicis male audire quam
nimiis floribus et ingenii afluentia potuit,
Quint. 12, IO, 13 ai.In a play upon words:
erat surdaster . Crassus; sed aliud molestius quod male audiebat, Cie. Tusc. 5, 40,
116; so, minus commode: quod illorum
culpa se minus commode audire arbitrarentur, id. Verr. 2, 3, 58. E, As it were
to hear, to hear mentally, i.e. to understand,
to supply, something (later subaudio): cum
subtractum verbum aliquod satis ex ceteris intellegitur, ut, stupere gaudio Graecus Simul enim auditur coepit, is understood, is to be supplied, Quint 9, 3, 58; 8,
5,12.Hence, audiens, entis, P. a. subst
A. (Acc. to II. A.) A hearer, auditor (= auditor, q. v., or qui audit, Cie. Brut. 80, 276).
ad animos audientium permovendos, Cio.
Brut. 23,89: 80, 279: cum adsensu audientium egit, Liv. 21, IO ai. Hence, in eccL
Lat., a catechumen, Tert Poen. 6. B
(Acc. to IL C.) With the gen.: tibi servio
atque audiens sum imperii, a hearer of,
L e. obedient to, your command, Plaut. Trua
1,2,25.
a u d i t a vi 3 saepe audivi, Paui. ex Fest
p. 24 Muli.
a u d i t i o , onis,/ [audio]. I, A hearing,
a listening to (syn.: auditus, auscultatio):
(pueri) fabellarum auditione ducuntur, Cia
Fin. 6,15,42: qui est versatus in auditione
et cogitatione, quae studio et diligentia
praecurrit aetatem, id. de Or. 2, 30, 131;
Quint. 2, 2, I I ; IO, I, IO: audite auditionem
in terrore vocis ejus, hear a hearing (after
the Heb.), i. e. hear attentively, Vulg. Job,
3 7 , 2 . I I . Hearsay: hoc solum auditione
expetere coepit,cum id ipse non vidisset?
Cie. Verr. 2, 4, 46. Hence, meton, (a)
(Abstr. pro conor.) A report, hearsay, news
(also in plur.): si accepissent fama et auditione esse quoddam numen et vim deorum, Cie. N. D. 2, 37, 95: fictae auditiones,
A u g e a s , Augias.
a u g e o , auxi, auctum, 2, v. a. and .
i. Curt. pp. 67, 186 sq., and Bopp, Gloss, P. a., enlarged, increased, great, abundant;only the flight of birds; cf. Non. p. 429,2*.
p. 304 b]. I. Act., to increase, to nourish in posit, only as subst.: auctum vocabatur Yet as this latter kind of augury was the
(orig., to produce, bring fortb that not al- spatium, quod super definitum modum vic- most common, the two words are frequentready in existence; in which signification toriae adiungitur, Paui. ex Fest. p. 14 Muli. ly interchanged or employed in connection;
only the derivative auctor is now found). Comptanto mi aegritudo auctior est cf. Enn. ap. Cie. Div 1, 48, 107: dant opeA 1 To increase, enlarge, augment, in animo, Plaut. Capt. 4, 2, 2: auctior est ram simul auspicio augurioque). J|t
strengthen, advance that which is already s animi vis, Lucr. 3, 450: auctior et am- Transf., any soothsayer, diviner, seer, in
in existence (class, in prose and poetry; plior majestas, Llv. 4,2; 3,68; 25,16: auc- gen. : augur Apollo, as god of prophecy (v.
syn.: adaugeo, amplio, amplifico): Quie tius atque Di melius fecere, Hor. S. 2, 6, Apollo), Hor. C. 1, 2, 32 ; so, augur Phoe
quid est hoc, omnia animat, format, alit, 3. * Sup.: auctissima basis, Treb. Gali. bus, id. C. S. 61: Argivus, I.e. Amphiaraus,
auget, Fac. ap. Cie. Div. I, 57, 131: cibus i 18.Adv. probably not in use, for in App. id. C. 3,16,11: id. Ep. 1,20, 9; Prop. 3,14,
auget corpus alitque, Lucr. I, 859: redduc- Met 4, p. 290 Oud, altius is the correct 3: veri providus augur Thestorides, L
tum (animale genus) daedala tellus alit reading
Calchas, . . 12,18; 12,307; 15,696; 3,
atque auget generatim pabula praebens, id.
augesco, Sre, v. inch, [augeo], to begin 349 ; 3,512 ai.: nocturnae imaginis augur,
I, 229; 5, 220; 5, 322; 6, 946: viris, id. 6, to grow, to become greater, to grow, increaseinterpreter ofinight-visions, id Am. 3,5,31:
342: in augendi re, Cie. Bab. Post. 2; 14; (syn.: cresco, incresco); lit and trop.: qui pessimus in dubiis augur timor, fear, the
so, in augenda obruitur ro, Hor Ep. I, rem Romanam Latiumque augescere vultis, basest prophet, Stat Th. 3,6.Fem.: aquae
16, 68 : rem strenuus auge, increase your Enn. ap. Acron, ad Hor. 8. I, 2,37 (Ana v. nisi fallit augur Annosa cornix, Hor. C. 3,
gains, id. ib. 1,7,71: opes. Nep. Thras. 2,4: 455 Vahl.): mare et terrae, Lucr. 2,1109; 17,12: simque augur cassa futuri t Stat
possessiones, id. Att. 12, 2: divitias, Vulg. 2,76; 2,878 ; 6,251; 6,334; 6,616: semina, Th. 9, 629; Vulg Deut 18.14; lb Isa. 2, 6{
Prov 22,16: dotem et munera, ib, Gen 34, Cia N. D. 2, IO, 26: quibus animantes alan- ib. Jer. 27,9: augures caeli, ib. lea. 47,13.
12: rem publicam agris, Cia Rosa Ani. 18; tur augescantque, id ib. 2,19, 50; id Sen.
a u g u r a , v augurium init
so Taa i, 79: aerarium, id. A. 3,25: val- 15,53; Liv. 27,17: augescunt corpora dulcitaugur&culum,
n. [auguror], th*
lum et turres, id. H. 4, 35 : classem, Suet. bus atque pinguibus et potu, Plin. II, 54, name by which the citadel ef Rome was anNer. 3: tributa, id Vesp. 16: pretium, Vulg. 118, 283; Taa Agr. 3: augescente flumine, ciently called, because the augurs there obEzech. 16,31: numerum, Suet. Aug 37, and id H. 2,34: mihi cotidie augescit magis De served the flight of birds, PauL ex Fest. p. 18
Vulg. Deut 20, 19 ai.: morbum, Ter. Hea filio aegritudo, * Ter. Heaut. 3, I, 14 : Ju- MfilL
3,1,54: suspitionem, id. Eun. 3,1,46; Suet gurtbae Bestiaeque et ceteris animi augea u g u r a l i s ( a u g u r a l i s , App. Not
Tit 5: industriam, Ter. Ad. proL 25: mo- scunt, SalL J. 34 fin.: occurrendum auge- Aspir. 8), e, adj. [augur]. I, Of ov belonging
lestiam, Cie. FI 12: dolorem alicui, id. Att scentibus vitiis, Plin Ep. 9, 37, 3; Id Pan. to augurs, relating to soothsaying ov prophII, 22 vitium ventris, id. CaeL 19: pecca- 57 fin.: augescente licentia, Tae. O. 4 , 1 : ecy, augurial: libri, Cie. Div. 1, 33, 72; id
tum, Vtilg. Exod 9,34: furorem, ib. Num. 32, augescente superstitione, id ii. 4, 61
Fam. 3, 4; cC MfilL Etrusk. 1, p. 122 : jus,
14: benevolentiam, Cia LaeL9,30: animum
A u d i a s or A u g e a s , *e ( A u g e u s , Cia Brut 77, 267: cena, which the augur
alienus, to increase one's courage, id. Att Hyg Fato. 30, and App. Ortnog. Fragm. 33), gave on his entrance into office.Varr. R. R. 3,
IO, 14; eo, animos, Stat Tb IO; 23: vocem, m., a* aLysia?, a son ofi Vie Sun and Nau- 6, 6; Cie. Fam. 7, 26: Insignia, Llv. 10, 7:
to strengthen, raise, Suet Claud. 33; id. Ner. pidame, the daughter of Amphidamas, Icing
sacerdotium, Suet Claud 4; Id Gram. 12:
20* hostias, to increase, multiply, Id. Aug. 96: of Elis, one of the Argonauts, Hyg Fab. 14. verbum, GelL 6, 6, 4. Hence, JZ, Subst:
ego te augebo et multiplicabo, Vulg. Gen. 48, His stable, containing three thousand head a u g u r a l e , Is, . A. A part ofi the head4 ai. P o e t ; nuper et istae Auxerunt vo- of cattle, uncleansed for thirty years, was quarters of a Roman camp, where the genlucrum victae certamine turbam, i. e. have cleaned in one day by Hercules, at the eral took auguries: structam ante augurale
been changed into birds, Ov. Ii, 5, 30L2, command of Eurystheus, Serv. ad Verg. A. aram, Tae. A 15,30: egressus augurali, id
Trop., to magnify, to exalt, to extol,embel- 8,300. Hence the prov.: Cloacas Augiae i b. 2,13.Hence (pars pro toto), the princilish, to praise (syn.: laudo, laude afficere, purgare, to cleanse an Augean stable, Le. to pal tent: tabernaculum ducis, augurale,
verbis extollere, orno): homo tenuis non perform a difficult and unpleasant labor^ Quint 8,2,8. B. The auguri wand or
verbis auget suum munus, sed etiam ex- Sen. ApocoL (Gr., t etaffzs: lituus. Sen Tranq. 1L
tenuat, Cio. Off. 2, 20. 70: aliquid augere A vyeiov).
a u g u r a t o , finis, / [auguror),
f. A
atque ornare, id de Or. 1 , 2 1 , 9 4 ; eo, rem
* a u g i f i c o , ftre, v. a. faugeo-fecio), to divining, a soothsaying: quae tandem ista
laudando, id. Brat 12, 47 : munus principis, Plia Pan. 38 e i B Aliquem (aliquid) increase: numeros, Enn. ap. Non. p. 76,1 auguratu est ex passeribusf Cie. Div. 2,
30,65. J I , The art of divining, Lact 2,
aliqui re, to furnish abundantly with some- (Trag. v. 105 Vahl).
t auginos, * / lh*il a plant, also 16.
thing, to heap upon, give to, to enrich, encalled
hyoscyamos,
App.
Herb.
4.
dow, bless, load with: lunae pars Ignibus
a u g u r a t o , - auguror/,
aucta, the part that is entirelyfilled with fire, * augites, ae, m., = , a precious
a u g u r a t o r i u m , ** n. [auguror], a
stone,
aoa
to
many,
the
turquoise,
Plia
37,
Laor 5, 722 : 3. 630: Tanti laetitia auctus
place where auguries were taken (postrom, st nil constet, poet ap. Cia Fin. 2,4, 10, 54, 147.
Aug.), Inscr. OrelL 2286 ; P. Vict Region.
14 eaque vos omnia bene javetis, bonis
a u g m e n , tote? n - {augeo], an increase, Urb. 10; Hyg Castr. p. 62 ScheL
auctibus auxilia, old form of prayer in Liv. enlargement, augmentation, growth (only
a u g u r a t r i x , leis, / [id], a female
39,27 alter te scientia augere potest, altera ante- and post-class.): corporis, Lucr. 2, soothsayer or diviner (post-class.), Vulg.
exemplis, the one can enrich you with learn- 495: 3,268: Augmine vel grandi vel parvo,
but
ing, the ether furnish you with examples, id I, 435: augmine donare, id 2, 73; 6, isa. 67,3 (as transi of the Heb.
Cia Off I, i, I: aliquid divitiis, Id. Agr. 2, 1307: magni augminis coluber, Ara. 7, in Paui ex Fest p. 117, the correct reading
26, 69: commodis, id. PhiL II, 14 fin.: se- p. 249. In plur.: Sursus enim versus gig- is argutotri; V. MfilL ad h. L).
nectus angori solet consilio, auctoritate, nuntur et augmina (flammarum corpora.)
a u g u r a t u s , fis, C W] I,The office
sententia, id Sen 6, 17: gratulatione, id. sumunt, Lucr 2,188: eum sumant augmi- of augur. auguratus alienus, Cia Vatin. 9:
PhiL 14, 6: honore, id. ito. 9, 6: honoribus, na noctes, id 6,681; for Aro. 7, p. 231, v. insigne auguratfis, id Div. 1,17,30: scientia
Hor. S. 1,6, II; so Taa A 6, 8: honoribus augmentum fin.
auguratus, id ib.: auguratu praeditus, Taa
praemiisque, Suet Caes. 52; id Vit 5: au-1
* augmento, > o. [augmentum], A. I, 62: auguratum accipere, Plin. Ep. 4,
geri damno, to be enriched with a loss (said | to increase: thesauros, Firm. Math. 5,6.
8, l H r
augurium, awgwry, TertAnim.
comically}, Ter. Heaut 4,1,15: liberalitate, i
augmentum
(*n
MSS. also augu 26.
Taa A 3, 8: largitione, id ita. 13, 18: noa u g u r a l i s , v. auguralis.
mine imperatorio, id ib. 1, 3: cognomento mentum) I? * [augeo], an increase,
Augurinus, i, m., a surname of the
Augustae, id ib. 12,26 et saep.Also with- growth, augmentation (very rare; mostly
out abl: Oi me equidem omnes adiuvant, post-Aug.). , L i t : augmentum corporis, Minucii in the Fasti Capitolini.
a u g u r i u m , ^ (plur. augura, hetaugent, amant, Plaut Men 3, 3, 27, and id Vulg.Eph.4,16: crescit in augmentum Dei,
Ep. 2,2,8: aliquem augere atque ornare, to Ib. Coi % 19: augmentum aut deminutio, erocL^ike aplustra from aplustre, Att ap.
advance, Cia Fam 7,17: aut augendi alte-: Dig. 2,18, 8: fundi, ib. 2,30,8: lunae, PalL Non. 488,2, or Trag. ReL p. 217 Rib.)(au
rius aut minuendi sui causa aliquid dicere,, 13,6 &L~Plur.: dabit capiti tuo augmenta gur), the observation and interpretation of
id. Part. Or. 6,22 solum te commendat au- gratiarum, Vulg Prov. 4, 9; tb. 2 Maco. 9, omens, augury (v. augur and the pass, there
getque temporis spatium,honors, Plin. Pan. 11.-II. In the lang. of religion (et augeo, cited). I. L i t : pro certo arbitrabor sortes
24; so id. ib. 26; Suet Claud 12. O. I I. C.), kind of tacrificial cake, Varr. ii L. oracla adytus augura? Att,Trag. ReL p. 217
the lang. of religion, i t (like mactare, ado- B, S112 MOIL; so Arn. 7, p. 231 (where others Rib.: agere, Varr. L. L. 6, 4 2 Mfill.; Cia
Div. I, 17, 32 ; id. Off. 3, 16,66: capere,
lere, etc.), to honor, reverence, worship by \ read augmina).
augury uri (earlier also auger, Prise, Suet Aug. 95: quaerere, Vulg. Num. 24,1:
offerings: Aliquid cedo, Qui vicini hanc'
nostram augeam aram [Apollinis], Plaut p. 554 P. comm. (et Proh. p. 1455 P., and observare, ib. Deut 18, IO; ib. 4 Reg. 21,6:
Mere. 4,1, IO: si qui Ipse meis venatibus Phoc. p. 1695 P.) [avis and Sanscr. gar, to non est augurium in Jacob, ib. Num. 23,23:
auxi, etc., Verg. . 9, 407. , Neutr., to call, to show, make known. Van.], an au- dare, Ov. Tr. 3,1, 86 : nuntiare, Liv. I, 7:
grow, increase, become greater (rare; syn.: gur, diviner, soothsayer; at Rome, a memberdecantare, Cie. Div. I, 47,105: accipere, to
augesco, cresco, incresco: on this use of ofi a particular college of priests, much rev-understand or receive as an omen, Liv. 1,34;
vbs. com. act., v. Ellis ad Cat 22, II): eo res erenced in earlier ages, who made known the10, 40; VaL FL 1,161: augurium tectum,
eorum auxit, Cato ap. GelL 18,12,7: usque future by observing the lightning, the flight Suet Vit 18: augurio experiri aliquid, Flor.
adeo parcunt fetus augentque labore, Lucr. or notes of birds, the feeding of the sacred 1,5,3: augurium salutis, an augury insti2,1163: ignoscendo populi Romani magni- fowls, certain appearances of quadrupeds, tuted in time of peace, for the inquiry whether one could supplicate the Deity for the
tudinem auxisse, Sali. H. I (Fragm. Orat and any unusual occurrences (v dirae). J.
Phili pp. contra Lepid. 6 ) : O decus eximi- L i t : Interpretes Jovis optumi maxumi, prosperity of the state (de salute), Cie. Div.
um magnis virtutibus augens, Cat 64, 323: publici augures, Cie. Leg. 2, 8,20; Fest . v. I, 47,105; Suet. Aug. 31; Tae. A 12, 23; et
balnea Romae ad infinitum auxere nu- quinque, p. 26 Mfill.; Serv. ad Verg. A. 3, Dio Cass. 37j 24, and Fabric, ad h. L JJ,
A. Any kind of divination,
merum, Plin. 36, 15, 24, 8 122 ; 2, 16, 13, 537; and others cited in Mfill. Etrusk. 2, T r a n s i
71: veram potentiam augere, Tae. A. 4,41 p. 116 sq., and Smith, Diet. Antiq. (diff. prophecy, soothsaying, interpretation: au(Balm, augeri).- Hence, a u c t u s , a> una, from auspex, orig. as a general idea from guria rerum futurarum, Cie. PhiL 2, 35, 89:
a particular one, since the auspex observed conjugis augurio (by the interpretation qf
Augustanus (Augustianus,Suet
2. Augustus, i) rn (I augustus]. I .A
surname of Octavius Caesar after he attained
to undivided authority (aca to Ov F I , 690,
after the year of Rome 727, Id Jan.), and,
after bim, of all the Roman cmperers;
equivalent to Majesty or Imperial Majesty
(et Suet Aug. 7; Flor 4,12 fin., Dio Casa
53,16:
olmtp nai * vuf curo
), Hor C. 1,12; 4, 5;
4,14; 4,15; id Ep. 2,1 ai. , Ov 15, 860;
id F. I, 596; 4, 676; 5, 667; Vulg. Lua 2,
I; Ib. Act 25, 2 1 ; 25, 25 et saejv; later :
semper Augustus, Symm Ep. 2, 30 ai.
Hence, .
' Augustus, a, um, of
or relating to Augustus or the emperor,
Augustan, imperial caput, L e. Augustus,
. M. 16. 869: aures, id L 2, 117 forum, id ib. 4, 6, IO: postes, id 1, 562:
domus. id P. 2, 2, 76 Principle augusta
Caprearum in rupe sedentis, Juv IO, 93
Jahn (where Hermann reads angusta)
pax, . P. 2, 5, 18; Veli 2, 126: cohors,
Vulg. Act 27,1 et eaep.: marmor (in Egypt),
Pila 36,7, II, g 65 {el Isid Orig. 16,6.4' Au
gusteum): laurus, also called regia, the best
species of it, Pila 15,30,39, 129, 17, IO, II,
8 60: Acus, Macr S. 2 , 1 6 . - But esp Mensis Augustus, the month of August, named
after Augustus; earlier called Sextilis <cf
Macr. S. 1,12Jin., and Julius fin.), Juv 3,
9: Kalendae, CoL 11,12; Plin 2,47, 47, 123
aL: Idus, Mart. 12, 68 et saep. Augusta
aula, i. e. Domitiani, Mart 7, 40: historia,
the history of the Roman emperors, Vop
Taa 10. In gen., imperial, royal. matrem regis ex augusto deposuit imperio,
* Vulg. 2 Par. 15,16
t X. a u l a , ae, fi (gen aulai, Verg A. 3,
354; v. Neue. Forment I. Ii),ac ,
L i t , Oie front court of a Grecian home
(mostly poet.; syn atrium): janitor aulae,
i. e. Certey-usi or C. 3, II, 16; also a court
for the^amrfcC ; Serv ad Verg. A. 9,
60): vacuam pastoris in aulam. Prop 4,12,
39; eo Hor. Ep 1, 2, 66; Petr. 119; Grat
Cyn. 167.Also an inner court of a house,
a hallyiss atrium, Verg. A. 3,354 lectus ge
nialis in auia est H o r Ep 1,1, 87 - IL
Transf
A palace, the castle of a noble, the royal court (syn. regia, palatium,
basilica): ilia se jactet in aula Aeolua Verg.
A. 1, 140 (et Horn Od IO, I sq.) fuscae
deus aulae, L e. Pluto, Prop. 5, II, 6: et
Hor. 2,18,31: laeta Priami aula, id ib.
4, 6.16; 4,14, 36 aL : rarissimam rem in
aula consequi senectutem, in a court, Sea
Ira, 2, 3 3 ; et : caret invidenda Sobrius
auia, Hor. 2, IO, a o e t., of the cell of
the queen-bee: aulas et cerea regna refingunt, Verg G. 4, 202 2. e ton.
a.
Princely power, dignity: rex omni auctoritate aulae communita imperium cum dignitate obtinuit Cie. Fam. 15, 4 qui tum
auia et novo rege potiebatur, i. e. possessed
the highest influence at court, Tae. . 6, 43.
b. The persons belonging to the courtt the
4,538 ; 4,711; 5,657; Cie. Arat. 65: ad primam auroram, Liv. I, 7, 6; Plin. II, 12,12,
3 0 . B . P e r s o n i f i e d , the goddess of
the morning, Gr. '?, daughter of Hyperion (hence Hyperionis, Ov. F. 5,159), wife
of Tithonus (hence Tithonia conjunx, .
F. 3, 403, and Tithonia, id. ib. 4, 943), and
mother of Memnon, Verg. A. 4, 585: Aurora
novo cum spargit lumine terras, Lucr. 2,
144; imitated by Verg. 1.1.; 9,459: Iamque
rubescebat stellis Aurora fugatis, id. ib. 3,
521; 6, 535 ; 7, 2 6 : Proxima prospiciet Tithono Aurora relicto, Ov. F. I, 461; id. M.
13,576 sq.; she robbed Procris of her husband, Cephalus, id. ib. 7, 703; but gave him
back, id. ib. 7, 7 1 3 . H . e t on., the East,
the Orient: ab Aurorae populis et litore rubro, Verg. A. 8,686: Eurus ad Auroram Nabataeaque regna recessit, . M. 1,61: quae
(terrae) sunt a Gadibus usque Auroram et
Gangen, Juv. IO, 2 ; cf. Verg. A. 7, 606 sq.;
so Claud. Laus Serem Beg. 116; id. in Eutr.
1,427; also, the people of the East, id. Laud.
Stil. 1,154; id. in Bufin. 2,100; id. B. Gild.
61; id. in Eutr.2, 527.
aurosus, a, um, adj. [aurum], of the
color of gold, like gold (post-class.): pulvis,
Pali I, 5 , 1 : harena, Lampr. Elag. 31 fin.:
color, Veg. Art. Vet. 3,17,1.
* auruginem, a, um, adj. [aurugo],
jaundiced, yellow: color, Cael. Aur. Tard.
2,11.
* aurugino, are, y. n. [id.], to be affected with the jaundice, to have the jaundice, Tert. Anim. 17.
aurugo, Ini s, / [aurum]. I. The jaundice (from its color), Isid. Orig. 4 , 8 , 1 3 : aurugo, quam quidam regium, quidam arquatum morbum vocant,Scrib.Comp.HO; 127;
App. Herb. 85; cf. Apul. Orth. 41; hence,
sickly look, paleness, Vulg. Jer. 30, 6. I I .
Of plants, mildew, Vulg. 2 Par. 6, 28; ib.
Amos, 4, 9.
aulula, ae, fi. dim. [aura], a gentle
breeze; trop. (in eccl. Lat.): famae aurula,
a puff of fame, Tert. Anim. 28 (an imitation
of Vergil's tenuis famae aura, A. 7, 646):
Graecarum litterarum, a whiff of, Hier. Ep.
34.
* aurulentus, a, um, adj. [aurum], of
the color of gold: lux, Prud. wept . 6,49.
aurum (Sab. ausum, PauL ex Fest
p. 9 Mull.; vulg. Lat.. Orum, > 183; cf.
Ital. and Span, oro and Fr. or), i, n. [v. aes].
1. Gold; as a mineral,v.Plin. 33,4,21, 66
sqq.: auri venas invenire, Cie. . D. 2, 60,
151: venas auri sequi, Lucr. 6, 808; Tae.
G. 5: aurum igni perspicere, Cie. Fam. 9,
16: eruere terra, Ov. Am. 3, 8, 53: auri fodina, Plin. 33, 4, 21, 78; Vulg. Gen. 2, I I ;
ib. 2 Par. 2, 7; ib. Matt. 2, I I ; Naev. ap.
Serv. ad Verg. A. 2,797: ex auro vestis, id.
2, 22 (ap. Isid. Orig. 19, 22, 20) et saep.
P r o v v . : montes auri polliceri, to promise
mountains of gold, Ter. Phorm. 1, 2,18: carius auro, more precious than gold, Cat. 107,
3 (cf.: , Aesch. Choeph. 372;
, Sapph. Fr. 122. Ellis)
I I . M e t o n A. Things made of gold, an
ornament of gold, a golden vessel, utensil,
etc.: Nec domus argento fulget nec auro
renidet, gold plate, Lucr. 2, 27. So, I, A
golden goblet: et pleno se proluit auro,
Verg. A. I, 739: Begales epulae mensis et
Bacchus in auro Ponitur, . M. 6,488 : tibi
non committitur aurum, Juv. 5, 39; IO, 27;
Stat. Th. 5, 188; and in the hendiadys:
pateris libamus et auro = pateris aureis,
Verg. G. 2 , 1 9 2 . 2 . A golden chain, buckle,
clasp, necklace, jewelry: Oneratas veste atque auro, Ter. Heaut. 3 , 1 , 4 3 : Donec eum
conjunx fatale poposcerit aurum, . M. 9,
411; 14, 394. 3. A gold ring: Ventilet
aestivum digitis sudantibus aurum, Juv. I,
2 8 . 4 . A golden bit: fulvum mandunt sub
dentibus aurum, Verg. A. 7, 279 ; 5, 817.
5. The golden fleece: auro Heros Aesonius potitur, . M. 7 , 1 5 5 . A golden hairband, : crines nodantur in aurum,
Verg. A. 4,138 Serv.7. Esp. freq., gold as
coined money: si quis illam invenerit Aulam onustam auri, Plaut. Aui. 4, 2, 4: De
Caelio vide, quaeso, ne quae lacuna sit in
auro, Cie. Att. 1 2 , 6 , 1 : Aurum omnes victa
jam pietate colunt, Prop. 4,12,48 sq.: quid
non mortalia pectora cogis Auri sacra fames? Verg. A. 3, 56; cf. Plin. 37,1, 3, 6;
so Hor. C. 2,16, 8 ; 2,18, 3 6 ; 3,16, 9 ; id.
S. 2, 2, 2 5 ; 2, 3, 109; 2, 3, 142; id. Ep. 2,
Aurunculeius, I,
Roman nomen : L. Aurunculeius Cotta, Caes. B. G.
2, II.
i
.
Auruspi, orum, ro., a people of Ethiopia, Plin. 6, 30, 35, 192.
i ausculari and ausculum,v os-
auspicalis, >
caliter
auspi-
talcing of auspices, augury: Pici in auspic a t magni, Plin. 10,18, 20, g 40 (on Cie.
Ausonian: mare, on the southern coast of Rep. 2, 29,51, v. Moser).
^ [auspex], divination
Italy, between the Iapygi an Peninsula and
the Sicilian Straits, Plin 3, 10, 15, 95; by observing the flight of birds, augury from
14, 6, 8, 6 9 ; et Mann. Ital. I. p. 13 sq. birds, auspices (et augurium). J, A L i t :
2 . In the poets, Italian, Latin, Roman: auspicia avium, Plin. 7, 56, 67, g 203 (as if
terra, Verg. A. 4, 349: Thybris, id. ib. 6, overlooking the origin of auspicium): prae83: coloni, id. G. 2, 385: urbes, Hor. C. 4, tor auspicat auspicium prosperum, Naev.
4, 56: montes, O v. F. 1, 542: humus, Italy, ap. Non. p. 468, 28: Dant (Romulus et Reid. ib. 5, 653: Pelorum, id. M. 5, 350 (quod mus) operam simul auspicio augurioque
in Italiam vergens, Mel. 2, 7, 15): impe- etc., Ena ap. Cie. Div. I, 48, 107 (Ann.
rium, Roman, id. P. 2, 2, 72: os, Ausonian v. 81 sq. Valli.,: pullarium in auspicium
lips, i. e. the Roman language, Mart. 9, 87: mittit, Liv. IO, 40, 2: ab auspicio bono proaula, the imperial court, id. 9, 92.Subst: ficisci, of marriage, Cat. 45, i9 Ellis (et auAusonii, orum, ,,= Ausones, the Auso- spex, II. A. 2.) et saop.; et the class, pasniam, or, poet, the inhabitants of Italy, sages, Cie. Div. I, 47 sq.; 2, 34 sq.; Liv. 6,
Verg. . 12,834.e. Ausonidae, Arum, 41, 4 sq. So auspicium habere, to have
m. a. The inhabitants of Ausonia, Verg. the right of taking auspices (which, in
A. IO, 564.b. Poet., the inhabitants of tho performance or civil duties, was posItaly, Verg. . 12,121; Luc. 9, 998. p. sessed by all magistrates, but, in time of
Ausonis, idis, adj. fi., Ausonian; and war, only by the commander-in-chief):
poet., Italian: ora,Ov. F. 2, 94: aqua, Sil. omnes magistratus auspicium judiciumque
9,187: matres, Claud. B. Get 627 ai. B. habento, Cie. Leg. 3, 3, IO: quod nemo pleAnffKMl, foris m Me mythical progenitor beius auspicia haberet, Liv. 4, 6,2.Of the
of the Ausoniam, son of Ulysses and Ca- commander-in-chief: expugnatum oppilypso, Paui ex Fest & v. Ausoniam, p. 18 dumst Imperio atque auspicio mei eri
Mail.; Serv. ad Verg. A. 3,17L As adj.: Amphitruonis, Plaut Am. I, I, 37: Ut gesAusone voce, i. e. Roman, Latin, i en. serit rem publicam ductu, imperio, auspicio suo, id. ib. I, I, 41; 2, 2, 25: qui ductu
Arat. 102.
auspicioque ) us res prospere gesserant,
A u s o n i u s ,
Decimus Magnus Liv. 5 , 4 6 , 6 ; 8, 31,1; IO, 7, 7; 41, 28,1 aL;
Ausonius, a distinguished poet, rhetorician, 21, 40, 3: recepta signa ductu Germanici,
and grammarian of the fourth century, auspiciis Tiberii, Tae. A. 2, 41: Septentrioteacher of the emperor Gratian; cf Biihr, nalis Oceanus navigatus est auspiciis divi
Lit. Gesch. p. 227 sq.; Teuffel, Rom. Lit Augusti, Plin. 2, 67, 67, g 167 : alia ductu
meo, alia imperio auspicioque perdomui,
414.
6, 3, 2: domuit partim ductu partim
auspex, spicis, comm. [a contraction of Curt.
avispex, from avis-spiCio], a bird inspector, auspiciis suis Cantabriam, etc., Suet. Aug.
bird-seer, i. o. one who observes the flight, 21 Ruhnk.And so absot: vates rege vatis
singing, or feeding of birds, and foretells habenas, Auspicio felix totus ut annus eat
future events therefrom; an augur, sooth- (se. tuo), Ov. F. I, 26 Merk.Hence for the
sayer,diviner (in a lit signif far more rare chief command, guidance: tuis auspiciis tothan augur). J. L i t . : latores et auspices tum confecta duella per orbem, Hor. Ep. 2,1,
legis curiatae, Cie. Att. 2 , 7 : ego cui timebo 254 Schmid: Illius auspiciis obsessae moeProvidus auspex, Hor. C. 3, 27, 8.Of the nia pacem Victa petent Mutinae, . M. 15,
birds from which auguries were taken: (galli, 822. And, in gen., right, power, inclinagallinacei) victoriarum omnium auspices, tion, will: Me si fata meis paterentur duPlin. 10,21,24, 49.Since little of impor- cere vitam Auspiciis et sponte mea comtance was done in Rome without consult- ponere curas, etc., Verg. . 4,341: Commuing the auspices, hence, f i . T r a n s f. A, nem hunc ergo populum paribusque rega1. In gen., aw author, founder, director, mus Auspiciis, id. ib. 4,103 (aequali potesleader, protector, favorer : divis Auspici- tate, Serv.) B. T r a n e t , in gen., a sign,
bus coeptorum operum, Verg. . 3,20: Dis omen, a divine premonition or token : Liquiequidem auspicibus reor etc., id. ib. 4, 45, do exeo auspicio foras, Avi sinistri, Plaut.
and . F. I, 615: auspice Musa, i. o. un- Ep. 2,2,2; so id. Ps. 2, 4,72: optimum, id.
der the impiration o? the muse, Hor. Ep. Stich. 3, 2, 6: dicere ausus est optimis au-
auspicium,
auspico,
auspicor,
a.
auspico,
b.
auspicato,
auspicatus,
tunate, favwable, lucky, prosperous, auspicious : cum Liviam auspicatis rei publicae
ominibus duxisset uxorem, VelL 2, 79, 2.
Comp.: Venus auspicatior, Cat 45, 26: arbor, Plia 13, 22,38, g 118. Sup.: auspicatissimum exordium, Quint IO, I, 85; Plin.
Ep. IO, 28, 2: initium, Tae. G. IL Adv.:
auspicato, under a good omen, auspiciously: ut ingrediare auspicato, at a fin
lunate moment, in a lucky hour, Plaut Pera.
4, 4, 57 : Haud auspicato huc me appuli,
Ter. And. 4,5,12: qui auspicato a Chelidone
surrexisset, Cie. Verr. 1,40,144.Comp. auspicatius: auspicatius mutare nomen, Pila
3, II, 16, g 105: gigni, id. 7 , 9 , 7 , g 47.
* austellus,
I.auster,
209
A U S I
Prep. 3,8, 56: umidus,, "bringing or producing rain, Verg. G. I, 462; so, pluvius, .
. I, 66: frigidus, Verg. G.4,261, and) Prop.
3,22,16: hibernus, Tib. 1 , 1 , 4 7 : Vulg. Cant.
4 , 1 6 ; ib. Luc. 12,25 et saep.-fi, M e t o n . ,
the south country, the south: in aquilonis
austrive partibus, Cie. Rep. 6, 20, 22 ; so
Varr. L. L. 9, 25 Mull.; Plin. 2, 9, 6, 4 3 :
Vulg. Exod. 26,16; ib. Matt. 12,42.
2. auster austerus, q, v.
australis, Is, / , a plamt, usually
called sisymbrium, App. Herb. 105.
austere.adv., v. austeru&fin.
AUT
n. (sc. loca), the southern regions of a country: Austrina Cypri, Plin. 6, 34, 39, 213:
Sardiniae, id. 6,. 34, 39, 214: Cappadociae,
id. 6, 34, 39, 215.
i A u s t r o - Africus, i, ro. [i. auster], the
soutii southwest wind, Gr. , between Auster and Africus, Isid. Orig. 13,
II, 7 (Plin. 2, 47,46, & 120, and Sen. Q. N. 5y
16 fin. call it Libonotos, and the latter says:
Libonotos, qui apud nos sine nomine est).
t austrd-notius, ii, ro. [id.) (se. polus),
the south pole, Isid. Orig. 3,32; 3,36;. 13,5,5
(in the latter passage also a u s t r d ' n o t u s ) .
ausum, i v. audeo, P. a.
1. ausus, a, um, v. audeo, P. a.
2. ausus, i8 m [audeo], a hazard, attempt, Petr. 123,1841 Impp. Leo et Anthem.
Cod. I, 2,14.
a u t , c p y f i [aut. Ose. auti, Umbr. ote, ute,
may be a modification of autem, as at of et,
the suffix -t being a relic of the demonstrativo -tem, which appears in item, and is the
same as -dem in quidem, and -dam in quondam, and of which the demonstrative adverbs, tam and tum, are absolute forms;
the first part of these words may be compared with the Gr. ai (cf. ain and ),
and with the Sanscr. va as or, with which
again may be compared ve and v e l ; v.
Corsa Ausspr. IL p. 595, and also pp. 130,
223, 411], or; and repeated: a u t . . . aut,
either... or; so in Sanscr. v f i . . . . va.
I.
In g e n . it puts in the place of a previous
assertion another, objectively and absolutely antithetical to it, while vel indicates that
the contrast rests upon subjective opinion
or choice; L e. aut is objective, vel subjective, or aut excludes one term, vel makes the
two indifferent
a. Used singly, or: omnia bene sunt ei dicenda, qui hoc se posse
profitetur aut eloquentiae nomen relinquendum est, Cia de Or. 2,2, 5 : quibusnam
manibus aut quibus viribus, Caes. B. G, 2,
30: Vinceris aut vincis, Prop. 2, 8, IO: cita
mors venit aut victoria laeta, Hor. S. I, I,
8: ruminat herbas aut aliquam in magno
sequitur grege, Verg. E. 6, 65 et persaep.
(cf. on the contrary, Tae. G. 8: quae neque
confirmare argumentis, neque refellere in
animo est: ex ingenio suo quisque demat vel addat fidem). I). Bepeated, aut
. . . aut, either ...or Ubi enim potest illa
aetas aut calescere vel apricatione melius
vel igni, aut vicissim umbris aquisve refrigerari salubrius? Cio Sen. 16,57: Nam ejus
per unam, ut audio, aut vivam aut moriar
sententiam, Ter. Phorm. 3,1,19; id. Heaut
3,1, II sq.: aut, quicquid igitur eodem modo
concluditur, probabitis, aut ars ista nulla
est, Cia Aa 2,30,96: partem planitiae aut
Jovis templum aut oppidum tenet, Liv. 44,
6,15: terra in universum aut silvis horrida
aut paludibus foeda, Taa G. 5: hoc bellum
quis umquam arbitraretur aut ab omnibus
imperatoribus uno anno aut omnibus annis
ab uno imperatore confici posse? Cia Imp.
Pomp. 11,31.e More than twice repeated:
au t equos Alere aut canes ad venandum, aut
ad philosophos, Ter. And. I, I, 29: Uxor, si
cesses, aut te amare cogitat Aut tete amare
aut potare atque animo obsequi, id. Ad. I,
I, 7 sq.; so four times in Lucr. 4,935 sq.;
five times in Cio. Offi I, 9,28; id. N. D. 3,12,
30; and Prep. 4, 21, 26 sqq.; and six times
in Plin. 17, IO, 9, 58. d. Sometimes
double disjunctive phrases with a u t , . . aut
are placed together: Adsentior Crasso, ne
aut de C. Laelii soceri mei aut de hujus
generi aut arte aut gloria detraham, Cia de
Or. 1,9, 35: res ipsa et rei publicae tempus
aut me ipsum, quod nolim, aut alium quempiam aut invitabit aut dehortabitur, id. Pis.
39, 9 4 . e . Repeated after negatives: ne
aut ille alserit Aut ceciderit atque aliquid
praefregerit, Ter. Ad. I, I, I I : ne tanti facinoris immanitas aut exstitisse aut non
vindicata'esse videatur, Cia Cat I, 6,14;
id. Sull. 43; id. Sest 37; 39: neque enim
sunt aut obscura aut non multa post commissa, id. Cat 1,6,15; id. Offi 1,20,66; I, II,
36; 1,20,68; id. de Or. 2,45,189: nec milites ad scelus missos aut numero validos
aut animo promptos, Tae. A. 14, 58; id. H.
1 , 1 8 ; id. Or. 12: nec erit mirabilis illic Aut
Stratocles aut cum molli Demetrius Haemo, Juv. 3, 98 sq.: neque aut quis esset
ante detexit aut gubernatorem cedere adversae tempestati passus est, Suet. Caos. 58;
AUT
id. Ner. 34: Nec aut Persae aut Macedones
dubitavere, Curt. 4, 15, 28: Non sum aut
tam inhumanus aut tam alienus a Sardis.
Cie. Scaur. 39; id. Cat. 1,13: Nihil est tam
aut fragile aut flexibile quam etc., id. Mil.
36 a i . In interrogations: quo modo aut
geometres cernere ea potest, quae aut nulla
sunt aut internosci a falsis non possunt aut
is, qui fidibus utitur, explere numeros et
conficere versus? Cie. Ac. 2 . 7 , 2 2 ; so id. de
Or. 1,9, 37; id. Rose. Am. 40,118; id. N. D.
1,43,12L-g. In comparative clauses: talis autem simulatio vanitati est conjunctum
quam aut liberalitati aut honestati. Cie. Offi
I, 15, 44. I I . E s p . A Placed singly, to
connect to something more important that
which is less so, or at least a. Absci.: Incute vim ventis submersasque obrue puppes, Aut age diversos et dissice corpora
ponto, Verg. A. I, 69 sq. Rib. (furens Juno
et irata, quod gravissimum credebat, optavit, deinde quod secundum intulit, Diom.
p. 411 P.): quaero, num injuste aut improbe fecerit, or at least unfairly, Cia Offi 3,
13, 54: a se postulari aut exspectari aliquid
suspicantur, id. ib. 2,20, 69: qua re vi aut
clam agendum est, or at least by stealth,
id. Att. IO, 12: profecto cuncti aut magna
pars Siccensium fidem mutavissent, Sali. J.
56, 6: Audendum est aliquid universis aut
omnia singulis patienda, Liv. 6 , 1 8 , 7 : pars
a centurionibus aut praetoriarum cohortium militibus caesi, Taa A. I, 30: potentia sua, numquam aut raro ad impotentiam usus, VelL 2, 29.
With certe, etc.,
. infra, F. 2 . B . To connect something
which must take place, if that which is
previously stated does not, or, otherwise,
or else, in the contrary case,=alioqui: Reddue uxorem, aut quam obrem non opus
sit cedo, Ter. Hec. 4,4, 76: id (principium)
neo nasci potest nec mori, aut concidat
omne caelum etc., Cie.Tuso. 1,23, 64 (Seyffert ad h. I., but preferring ut non ; B. and
and Kuhner, vel): nunc manet insontem gravis exitus: aut ego veri Vana feror,
Verg. A. 10,630: effodiuntur bulbi ante ver:
aut deteriores fiunt, Plin 19, 5, 30, 96:
Mutatione recreabitur sicut in c i b i s . . . Aut
dicant iste mihi, quae sit alia ratio discendi,
Quint. 1 , 1 2 , 6 ; 2 , 1 7 , 9 . C . To restrict or
correct an expression which is too general
or inaccurate, or, or rather, or more accurately. a. Absol.: de hominum genere, aut
omnino de animalium loquor, Cie. Fin. 5, II,
33; 5,20,57; id. Ac. 2 , 8 , 2 3 : Aut scilicet tua
libertas disserendi amissa est, aut tu is es,
qui in disputando non tuum judicium sequare, id. Leg. 1,13,36: cenaene causa, aut tuae
mercedis gratia Nos nostras aedis postulas
comburere? or rather, etc., Plaut AuL 2,6,
Ii.In this signification aut sometimes begins a new clause: Potestne igitur quisquam
dicere, inter eum, qui doleat, et inter eum,
qui in voluptate sit, nihil interesse? Aut,
ita qui sentiet, non apertissime insaniat? or
is not rather, eta, Cia Aa 2, 7,20: Quid est
enim temeritate turpius? Aut quid tam temerarium tamque indignum sapientis gravitate atque constantia, quam, eta, id. N. D.
I, I, I; id. Fin. 4,26,72; Plin. Ep. I, IO, 3.
b. With potius (v. infra, F. 4 . ) . B . Neque
. . . aut sometimes, but chiefly in the poets,
takes the place of neque . .. neque: Neque
ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge,
fugam; nec conj ugis umquam Praetendi tae
das aut haec in foedera veni, Verg. A. 4,339:
Si neque avaritiam neque sordes aut mala
lustra Obiciet vere quisquam mihi, Hor. S.
1,6,68 BentL, but ac, K. and .: Nunc neque te longi remeantem pompa triumphi
Excipit aut sacras poscunt Capitolia lauros, Lue. 1 , 2 8 7 : Nam neque plebeiam aut
dextro sine numine cretam Servo animam,
Stat S. I, 4, 66: Neque enim Tyriis Cynosura carinis Certior aut Grais Helice servanda magistris, Val. FL 1,17; so also Tacitus : nec litore tenus adcrescere aut resorberi, Agr. IO; G. 7 ter; H. 1,32; so after
non : Non eo dico, quo mihi veniat in dubium tua fides, aut quo etc., Cie. Quinct 5:
non jure aut legibus cognoscunt, Tae. Or.
19; id. Agr. 41; id. G. 24; after haud: Haud
alias populus plus occultae vocis aut suspicacis silentii permisit, id. A. 3, I I ; after nihil : nihil caedis aut praedae, id. A. 15, 6;
13,4; id. H. 1 , 3 0 . B , The poets connect by
aut . ... vel, vel . . . aut, instead of a u t . . .
aut, or v e l . . . vel: Quotiens te votui Argu
rtppum Conpellare aut contrectare conloquive aut contui? Plaut. As. 3 , 1 , 19: aut
appone dapes, Vare, vel aufer opes, Mart. 4,
78,6 (this epigram is rejected by Schneid.):
Non ars aut astus belli vel dextera deerat,
Bii. 16, 32. F. la connection with other
particles. 1 Aut etiam, to complete or
strengthen an assertion, or also, or even:
quid ergo aut hunc prohibet, aut etiam
Xenocratem, etc., Cie. Tuso. 6,18, 51: conjectura in multas aut diversas, aut etiam
in contrarias partes, id. Div. 2, 26, 55; id.
Oif. I, 9 , 2 8 : si aut ambigue autInconstanter aut incredibiliter dicta sunt, aut etiam aliter ab alio dicta, id. Part. Or. 14,
51: etsi omnia aut scripta esse a tuis arbitror, aut etiam nuntiis ac rumore perlata, id. A t i 4, L S o with one aut: quod
de illo acceperant, aut etiam suspicabantur, Cie. Fam. 1,19,36; Cela 4,18: si modo
sim (orator), aut etiam quicumque sim, Cie.
Or. 3,12; id. de Or. 1 , 1 7 , 7 6 . - 2 . Aut certe,
aut modo, aut quidem, or aut sane, to restrict a declaration, or at least (cf. IL .).
a. Aut certe: ac video hanc primam ingressionem meam aut reprehensionis aliquid, aut certe admirationis habituram,
Cie. Or. 3 , 1 1 ; id. Top. 17,64: quo enim uno
vincebamur a victi Graecia, id aut ereptum illis est, aut certe nobis cum illis communicatum, id. Brut. 73, 254; so Dolabella
ap. Cie. Fam. 9, 9 , 1 ; Liv. 2 , 1 , 4 ; 4 0 , 4 6 , 2 ;
Cels. I, 2; 5, 26; Prop. 4, 21, 29
"b. Aut
modo: Si umquam posthac aut amasso Casinam, aut obcepso modo, Plaut Cas. 5, 4,
22.e. Aut quidem: Proinde desinant quidam quaerere ultra aut opinari... aut quidem vetustissimi nave impositos jubebo
avehi, Suet. Caes. 66. d, Aut sane: Afer
aut Sardus sane, Cie. Scaur. 1 5 . - 3 . -Aut
vero, to connect a more important thought,
or indeed, or truly : Quem tibi aut hominem, aut vero deum, auxilio Siturum putas? Cie. Verr. 2, 4, 78: Quis enim tibi hoc
concesserit, aut initio genus hominum se
oppidis moenibusque saepsisse ? Aut vero
etc., id. de Or. I, 9, 36. 4. Aut potius,
for correction or greater definiteness, or
rather (cf IL C.): Erravit, aut potius insanivit Apronius? Cie.Verr.2, 3 , 1 1 9 : proditores aut potius apertos hostes, id. Sest. 35:
nemo est injustus, aut incauti potius habendi sunt improbi, id. Leg. 1.14,40: Quae
est ergo ista ratio, aut quae potius ista
amentia? id. Verr. 3,173, 5. Aut ne . . .
quidem: ego jam aut rem aut ne spem
quidem exspecto, Cie. Att. 3, 22 fin.
Aut regularly precedes the words of
its clause, but sometimes in the poets it
takes the second place: Saturni aut sacram
me tenuisse diem, Tib. 1 . 3 , 1 8 Lachm.: iustos aut reperire pedes, id. 2,5,112: Persequar aut studium linguae etc.. Prop. 4, 21,
2 7 : Fer pater, inquit, opem ( Tellus aut
hisce, vel istam, etc.,Ov. M. I, 545 (Merk.,
ait): Balteus aut fluxos gemmis adstrinxit
amictus, Lue. 2,362, where some read haud.
See more upon this word in Hand, Tura. 1.
pp. 525-558.
autem, conj, Jv. aut init ], on the other
hand, but, yet, however, nevertheless ; sometimes an emphasized and (it is never
found at the beginning of a clause, but after one or more words; v. fin.; like at, it
joins to a preceding thought a new one,
either entirely antithetical or simply different; it differs from the restricting sed
in like manner with at; v. at init., and c f :
[Popilius imperator tenebat provinciam;
in cujus exercitu Catonis filius tiro militabat. Cum autem Popilio videretur unam
dimittere legionem, Catonis quoque filium
. . . dimisit. Sed cum amore pugnandi in
exercitu permansisset, Cato ad Popilium
scripsit, etc.], Cie. Off. I, II, 36 B. and .
(most freq. in philos, lang.; rare in the histt.,
being used by Caes. only 59 times, by Sail.
23, and by Tae. 3 1 ; and very rare in the
poets). I. In joining an entirely antithetical thought, on the contrary, but = at
quidem, at vero, de , esp. freq. with tho
pronouns ego, tu, ille, qui, etc.: Ait so obligasse crus fractum Aesculapio, Apollini
autem bracchium, Plaut. Men. 5 , 3 , 9 : Nam
injusta ab justis impetrari non decet, Justa autem ab iniustis petere insipientiast,
id. Am. proi 3 5 : ego hio cesso, quia ipse
nihil scribo: lego autem libentissime, Cie.
Fam. 16, 2 2 ; id. de Or. I, 25, 115; Plaut
82
ai.:
auxion the west coast of Africa, north and south
auxilium sibi adjungere, Cie. Bosc. Am. 40,
of Mount Atlas, Plin. 5, 1,1, 9; 6, 31,36, liaria fulmina, quae advocata seu advocan- 116: expetere, Ter, And. 2 , 1 , 1 9 sq.: unde
201; Luc. 4, 677 ; Claud. Laud. StiL 1, ti uni bono veniunt, Sen. Q. N. 2,49 fin.: auxi- auxilium petam ? id. Phorm. 5 , 1 , 2 : petere
liares milites, cohortes, etc.; or absol.:
356; Sil. 3,^306; Sid. Carm. 5, 337.
ab aliquo, Cie. Or. 41,141; . . 7,507; 5,
Autolycus, 1> m-i = /Koy, son of auxiliares, lum, ro., auxiliary troops, 178; 14,461; Vulg. I Esdr. 8,22; ib. Judith,
auxiliaries (freq. opp. legiones): auxiliares
Mercury and Chione, father of Anticlea,
dicuntur in bello socii Bomanorum extera- 6, 21 et saep.In plur.: cum (mare) tumet,
and maternal grandfather of Ulysses (cf.
rum nationum, PauL ex Fest. p. 15 Muli.: auxiliis adsidet ille (navita) suis, Ov. A. A.
Horn. Od. 11, 85), a very dexterous robber, cohortes, Caes. B. C. I, 63; Tae. A. 12, 39: 3, 260: auxilia portare, Sali. C. 6, 5 Kritz:
who could transform himself into various equites, id. ib. I, 39 fin.: auxiliares, Caes. magna duo auxilia, sources of aid, Liv. 31,
shapes, O v. M. 11, 313; Serv. ad Verg. A. 2, B. G. 3, 25; id. B. C. I, 78; Veli. 2 , 1 1 2 ; Liv. 33, 3: ne auxilia liberorum innocentibus
79; Mart. 8, 69. Hence, meton., a thievish 30, 34, 5; Tae Agr. 18; Just. 2, 9, 9; and deessent, Quint. 7,1, 56 et saep. e t o .
man : Autolyco hospiti aurum credidi, sing.: qui (Gannascus) auxiliaris et diu (abstr. for concr.), a place of succor, refuge
Plaut. Bacch. 2, 3, 41 Ritschl.
meritus Gallorum oram vastabat, Tae. A. (eccL Lat.): sex (oppida) erunt in fugitia u t o m a t a r i u s , a, um, . (v. automa- II, 18 Halm.H, Of or pertaining to aux- vorum auxilia separata, Vulg. Num. 35, 6.
I I Esp. A. lu milit. lang. very freq.,
tes]. I, Of or pertaining to an automaton, iliaries : auxiliaria stipendia, Tae. . 2, 52.
and commonly in plur.: auxilia, Orum,
automatic; hence, II, Subst. A . autoauxiliarius (AVXSILI ARIVS, Corp. Inscr. auxiliary troops, auxiliaries (mostly commatarius, H> ro., maker of automata,
inscr. OrelL 4150. B. a u t o m a t a r i - III. 4753), a, um, adj. [id.], bringing help, posed of allies and light-armed troops;
aiding, auxiliary (less freq. than the pre- hence opp. to the legions): auxilium apn ( s c opus), automaton-work, Dig.
um,
ceding): magis consiliarius amicus quam pellatum ab auctu, cum accesserant ei qui
30, 41 fin.
auxiliarius, Plaut. True. 2, 1, 6. In milit. adjumento essent alienigenae, Varr. L L.
t adornatus, um (os, on), adj., = lang., A. "With milites, equites, cohors, aux, self - moving, voluntary, spontane- iliary troops, auxiliaries (opp. legiones): 5, 90 Mfill.; Vcg. 2, 2; cf. auxiliares, and
Smith, Diet. Antiq.: quibus (copiis) rex Deioous : plausus, Peti*. 50, I. Hence, subst.: miles, Asin. ap. Cie. Fani. IO, 32 fin. : coimperatoribus nostris auxilia mitautomaton or - u m , , se/fi-moving hors, Cie. Prov. Cons. 7; Sali. J. 87,1; Auet. tarus
teret, Cie. Deiot. 8, 22; so Sali. J 7, 2; Liv.
machine, an automaton, Vitr, 9 , 9 ; Petr 54, B. Alex. 62; Liv. 40,40,13: equites, Sali. J. 5, 5, 8 ai.: auxiliis in mediam aciem con4; 140,10; #Suct. Claud. fin.
46,7.B. Absol. (ceci. Lat.): assumpsit sibi jectio Caes. B. G. 3, 24; so, dimittere, Sali.
Automedon, ontis, ro., = . auxiliarios, Vulg. Juditli, 3, 8: fortes auxi- J. 8, 2: ab sociis et nomine Latino accerseI, A son of Olores and charioteer of Achilles, liarii, i b. I Maco. 3,15.
re, id. ib. 39,2; cf. id. ib. 84, 2: facere merVerg. A. 2, 477.Hence, I I . M e t o n , for a
* auxiliatio, o u i s , / [auxilio!], a help- cede, Tae. A. 6, 33; Vulg. I Maco. 9, 52; i b.
charioteer, in gen., Cie. Rose. Am, 35, 98; ing, aiding, Non. p. 4, 403 dub.
2 Maco. 8,15 et saep.Opp to the legions:
Juv. I, 61.
auxiliator, ris, ro. I id.], a helper, sex legiones et magna equitum ac peditum
AutdndS, tS-.f. ' A . Daugh- assistant (post-Aug. and rare): litigantium, auxilia, Cie. Part. Or. 6 , 1 ; so Suet. Aug. 23;
ter of Cadmus,wife of Aristceus, and mother Quint. 12, 3, 2 : haud inglorius, Tae. . 6, 49; id. Tib. 16; 30; id. Calig. 43; 44; id.Galb.
37: aegris auxiliator adest, Stat. S. 3,4, 24: IO a i . I n sing.: Oroden auctus auxilio
of Actceon, Ov M. 3, 720 ; id. Ib. 469
Hence, B. A u t o n o e i u s , a, um, adj., of auxiliator tuus, Vulg. Dout. 33, 26: noster, Pharasmanes vocare ad pugnam, Tae. A. 6,
34; . M. II, 387.Borrowocl from milii,
cr pertaining to Autonoe: heros Actae- i b. 2 Par. 32, 8: ejus, ib. F/zech. 30, 8 ai.
on, . . 3,19&
a u x i l i a t r i x , leis,/, [auxiliator], she lang.: Duodecim deis plus quam in caola
Aveiaine, one ofthe seven hills of Rome, extending from the Palatine to the Callian
Mount; until the reign of Ancus Marcius,
without the city proper, Cie. Rep. 2, 18;
Sen. Brev. Vit 14; Geli 13, 4. The origin
of the name is uncertain; ace. to Liv. 1,3,
9, it was named from Aventinus, an Alban
king buried there; other etymologies are
given by Varr. L. L. 6, 43 till.; cf. Serv.
ad Verg. A. 7,657, where, beside the etymologies given and referred to, another is given from Varro; et Creuz, Antiq. p. 23 sq.;
Smith, Diet. Antiq. Neutr.: Aventinum, i Liv. 1, 33, 1 and 5 ; 21, 62, 8.
Hence, B . The adjj., i . Aventinus, a,
um, of Mount Aventina : cacumen, Ov. F
4, 816: jugum. id. ib. 3, 884: arx, id. ib. 6,
728: humus, id. ib. 6, 82: Remus, because
he consulted the auspices there (therefore
its summit was called Remuria; v. Remuriuus), Prop. 5, 1, 50: Diana, because she
had there an ancient and very distinguished temple, id. 5, 8, 29; cf. Hor. C. S.
i. aversor,
214
lawful), desirous, eager, earnest, greedy (dlif. (to wave); vis, a bird; Zend, vi; with which
from avarus, q. v.). f. I g-e ., constr. with Curt, compares oi-, a large bird, and
gen., in with acc., dat., or absoL (a) With Beofey ai-*?, an eagle]. I. L i t , bird;
gen.: cibi, Ter. Eun. 5,4,16: Romani semper or collect., the winged tribe: Liber captivos
appetentes gloriae praeter ceteras gentes at- avis ferae consimilis est, Plaut Capt 1, 2,
que avidi laudis, Cie. Imp. Pomp. 3 , 7 : festi- 7: videmus novis avibus canere undique
natio victoriae avida, id. PhiL 3 , 1 ; so, po- silvas, Lucr. 1,256: arguta, Prop. 1,18, 30:
tentiae, honoris, divitiarum, Sali. J. 15, 4: ista enim avi (se. aquila) volat nulla veheavidissimus privatae gratiae, id. H. Fr.(Orat. mentius, Cie. Div. 2, 70,144: ave ad perfuCottae ad Popul. p. 245 Geri.): turba avida gia litorum tendente, Plin. IO, 3, 3, g 9;
novarum rerum, Liv. 1,8,6: avidus poenae Vulg. Gen. I, 2; ib. Deut. 4,17 ; ito. Mare. 4,
(se. sumendae), id. 8,30,13: libidinum, Hor. 32; ib. Lue. IS, 34 et saep.In Varr. once
C. 1,18, I I : futuri, id. A. P. 172 et saep.: of bees: de incredibili earum avium natubelli gerundi, Sali J. 35,3: malefaciundi, id. ra audi, Varr. R. R. 3,16,3.A description
H. Fr. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 343 (p. 251, of birds is found ap. Plin. lib. 10; -of their
n. 116Geri.): avidior properandi, id. H. Fr. habits, ap. Varr. R. R. 3,3 sq. and ap. Col. 8,
4,30 Geri.: videndi, . M. IO, 56 et saep. 1 sq.II. ran s A, Esp., in reference
P o e t with inf. (inst of gen. of gerund): to auguries, since the Romans took their
avidi committere pugnam, . . 5,75: co- omens or auguries from birds (v. augurium
gnoscere amantem, id. ib. 10,472: Chaos in- and auspicium): post quam avem aspexit
numeros avidum confundere mundos, Lue. templo Anchises, Naev. ap. Proh. ad Verg.
6, 696 aiA more remote gen. relation is E. 6, 3L Hence, avis, m e t o a , = omen, a
found in Lucr.: Humanum genus est avi- sign, omen, portent, freq. with the epitheta
dum nimis auricularum, in respect of, Lucr. bona, mala, sinistra (= bona; v. sinister),
4,594.() With in with acc.: avida in no- adversa, etc.: liquido exeo foras Auspicio
vas res ingenia, Liv. 22,21,2: avidae in di- avi sinistra, Plant Ep. 2,2,2: ducam legioreptiones manus, id. 6, 20, 6. * () With nes meas Avi sinistra, auspicio liquido atdat.: servorum manus subitis avidae, Tae. que ex sententia, id. Ps. 2, 4, 72: solvere
1,7.{$) AbsoL and transf to inanimate secundo rumore aversaque avi, poet. ap.
things: ita sunt avidae (aures meae), etc., Cie. Div. I, 16, 29, where B. and . read
Cie. Or. 29,104: avidi cursus frena retentat adversd: mala ducis avi domum, with a
1. a v i a , or in late Lai., a v a , ae, fi equi, . P. 3, 9, 26: avidae libidines, Cie. bad omen, Hor. C. 1,15, 5: este bonis avi[avus], a grandmother on the father''s or Sea 12, 39: amor, Cat 68, 83: cor, Ov. Tr. bus visi natoque mihique, . F. I, 513; so
the mother''s side: Matres duas habet et avi- 3, II, 58 : pectus, id. H. 9,161: amplexus, id. M. 15, 640: di, qui secundis avibus in
as duas, Plaut. True. 4, 3, 34: anus avia, Id. M. 7, 143. I I . A. Eager for proelium miserint, Liv. 6, 12, 9: Qua ego
Curt. 3, II, 25} Vulg. 2 Tim. I, 5: avia tam gain, avaricious, covetous, greedy cf money, hunc amorem mihi esse avi dicam datum?
paterna quam materna, Dig. 38, IO, IO: In- = avarus: me dices avidum esse hominem, Piaut Caa 3,4, 26: Hac veniat natalis avi,
ter avam et neptem tu mediata agas, Ven. Plaut. Ps. 5, 2, 34; Id. Aui. proi. 9; 3, 5,12; Tib. 2,2,21. In abl, form ave: tunc ave
Fort. 8, Carm. 18,8. e t o ., a prejudice, id. Bacch. 2, 3, 43: Sed habet patrem deceptus falsa, . M. 5, 147.B. Comicas it were, inherited from a grandmother: quendam avidum, miserum atque aridum, ally, for a man in the garb of a bird: Sed
dum veteres avias tibi de pulmone revello, Ter. Heaut 3,2,15 : divitiasque Condupli- quae nam illaec est avis, quae huc cum tuold wives' fables, Pera 5, 92, ubi v. Gilder- cant avidi, Lucr. 3, 71: aliquantum ad rem nicis advenit ? Plaut. Poea 5, 2,15. C.
avidior, Ter. Eua 1,2, 51: grati animi, non Avis alba, v. albus, I. B. 3. a
sleeve.
avite, adv., . avi tus ./in.
2 . avia,
* plant, m senecio or appetentis, non avidi signa proferri peruerigeron, groundsel, Col. 6, 14, 3: 6, 14, 6; tile est, Cie. de Or. 2,43,182; id. Rose. Com.
* avitium, n- [avis], the winged race :
Veg. Art Vet 4,14,2; 4,15,4} cf. Schneid. I fin.: avidae manus heredis, Hor. C. 4, 7, tam pulcra ales, quae ex omni avitio longe
19 ai.B. Eager for food, hungry, greedy, praecellit, App. de Deo Socr. proi. p. 186
ad h. 11.
voracious, gluttonous : Avidos vicinum fu- HildebrancL
aviarius, a, um, adj. [avis]. I, Pertain- nus et aegros Exanimat, Hor. S. 1,4,126:
1. avitus, a, nm, adj. [avus], of or belonging to birds, of birds, bird-: rete, bird-net, convivae, id. ib. I, 5, 75 : Noli avidus esse
Varr. R. R. 3, 5,13 Hence, . Subst. (like in omni epulatione, * Vulg. EcclL 37, 32. ing to a grandfather, coming from a grandapiarius, etc.). A. a v i a r i u s , A m-> a, Poet.: Efficit ut largis avidum mare flu- father, ancestral. 1. L i t : paternae atque
bird-keeper, Col. 8, 3, 4; 8, 5, 14; 8,11,12 minis undis, insatiable, Lucr. 1,1031: Exi- avitae possessiones, Cie. Agr. 2,30,81: bona
a i . B . aviarium, > a place where tio est avidum mare nautis, Hor. C. I, 28, paterna et avita, id. Cael. 14,34: res patribirds are kept, an aviary, , Varr. R. R. 18: morbus, Lucr. 6,1236: manus Mortis, ta et avita, id. Verr. I, 5 , 1 3 : patrita illa
3, 3,7} 3, 4,3; 8, 5, 5; Cia ad Q. Fr. 3 , 1 , 1 ; Tib. I, 3, 4: ignis, . M. 9, 234; 12, 280: et avita philosophia, id. Tuso. I, 19, 45:
Col. 8,1,3 sq.; Plin. 10,60,72, g 141 Also, flammae, id. ib. 9, 172 : morsus, id. ib. 4, avitus ac patritus mos,Varr.ap.Non.p.l61,
the abode of wild birds in the forest: San- 724 et saep.C. In Lucr. of space as swal- 5: leges avitae et patritae, id. ib.: hospitiguineisque inculta rubent aviaria bacis, lowing up objects, wide, large, vast: Inde um, Cia Fam. 13,34: divitiae, Cat 68,121;
Verg. G. 2, 480 (= secreta nemorum, quae avidei partem montes silvaeque ferarum so, res, Hor. S. 1,6, 79: quae (pallium, sudarium etc.) palam soles habere tamquam
aves frequentant, Serv.).
Possedere, Lucr. 5, 202 : avido complexu avita, Cat 25,8: solium, Verg. A. 7,169; Ov.
avicella, v aucella.
quem tenet aether, id. 2, 1066: so id. 5, M. 6, 650: fundus, Hor. C. 1,12,43: cellae,
a v i c u l a , ae,/. dim. [avis], a small bird: 470.Adv., eagerly, greedily, etc. a. Anteaviculae nidulus, Geli. 2,29,2: canorae,App. class. form a v i d i t e r : invadere pocula, id. ib. I, 37, 6: regnum, Cie. Imp. Pomp. 8,
12; Liv. 1,15: sanguis, Prop. 3,19,37: noM. 1L p. 260, 21.
Val. Antias ap. Arn. 6, p. 155; so App.: me- men, . . 6, 239: umbrae, id. F. 1,43: no* a r c u l a r i u s , ii,
[avicula], avi- rum ventri ingurgitare, Met 4, p. 145, 27. bilitas, Tae. A. 2. 38: spes, Pila 9, 35, 58,
arius, a bird-keeper, Aple. 8.7.
I), Class, form & v i d e : ab ludis animus nt- g 117et saep.II. Transi, to animals: asique aures avent avide exspectantes men- nus fortitudinem celeritatemque avitam reavide, adv., . avidus jaw.
aviditas, atls,/. [avidus], an eagerness tium, Ena ap. Varr. L. L. 6, g 83 MAII. (Trag. fert, CoL 6, 37,4: color, id. 6,37,4, g 7.I
for something (either lawful or unlawful), v. 71 VahL); Lucr. 4,1108: adripere Grae- gen., very old or ancient: merum, . .
avidity, longing, vehement desire. J. In cas litteras, Cie. Sen. 8, 26: adpetere ali- . 2,695. Comp. and sup. not found; cf
gen.: habeo senectuti magnam gratiam, quid, id. ib. 20, 72 : exspectare aliquid, id. Neue, Formenl. II. p. 230.1*Adv.: a v i t e ,
quae mihi sermonis aviditatem auxit, po- Att. 12,40; 16, IO : jam bibit avide, Suet from ancient times, Tert adv. Val. 39 dub.
tionis et cibi sustulit, Cie. Sen. 14, 46: avi- Tib. 69; pransus, Hor. S. I, 6, 127 ai.
2 . Avitus, *,m.,a Roman cognomen:
ditas legendi, id. Fin. 3, 2,7: suscipere ver- Comp.: avidius se in voluptates mergere,
bum cum omni aviditate, Vulg. Act 17, I I : Liv. 23,18, I I : procurrere, id. 34,15,4: avi- A. Cluentius Avitus, Cie. Clu. 5, II sqq.
gloriae, Cie. ad Q. Fr. 1,1,16: pecuniae, id. dius vino ciboque corpora onerant, id. 41,
a-V1U8, a, um, adj. {via], that is out of
Part. Or. 6,1: rapiendi per occasionem tri- 2,13: vesci, Suet. Calig. 18. Sup.: avidis- Oie way, remote, out of the right way ; also,
umphi, Liv. 31,48,2 i imperandi, Tae. H. I, sime exspectare aliquid, Cie. Phil. 14, i: untrodden, unfrequented, solitary, lonely,
52: vini, Suet Tib. 42 ai.: ad cibos, Plin. credere aliquid, Plin. 5,1,1, g 4: adprenen- etc. (while devius signifies leading from
20,16,65, 173.Inplur.: bestiolarum avithe right way; and invius, having no way,
ditates, Plin. II, 6, 5, g 15: (feminarum, id. : dere palmam, id. 14,22,28, 147.
pathless; in the poets and histt freq.).
A v i e n u s , i st Rufus Festus Avienus, I. E it A. Silvani lucus extra murum
20,21,84, g 227.. E s p. A. Eagerness
for money, covetousness, avarice: Inhaeret a Roman poet in the last half ofi the fourth est avius, Plaut. Aui. 4, 6, 8: Avia Florietiam aviditas, desidia, injuria, etc., Plaut. century, whose most distinguished work is dum peragro loca, nullius ante Trita solo,
Merc. proi. 29 : (justitia) eas res spernit et a Metaphrasis Periegeseos Dionysii, and a Lucr. I, 926: nemora avia, id. 2,145: virneglegit, ad quas plerique inflammati avi- metaphrase of the Phcenomena of Aratus ; gulta, Verg. G. 2, 328: montes, Hor. C. I,
ditate rapiuntur, Cie. Off 2, II, 38: utrum- cf. Biihr, Lit Gesch. pp. 128 sq. and 153; 23, 2: aviis itineribus, through by ways,
que incredibile est, et Roscium quicquam Teuffel Rom. Lit. g 413.
SalL J. 54, 9: cujus (Caesaris) sibi speavi-pes, pedis, adj. [avis], bird-fboted, cies itinere avio occurrisset, Suet Aug.
per aviditatem appetisse et Fannium quicswift-footed:
avipedis
animula
leporis,
Sequam per bonitatem amisisse, id. Rose.
96: solitudines, Veli. 2, 55: avia comCom. 7, 21 (B. and ., avaritiam). B. renus ap. Mart. Cap. 5, g 518 (also in Ter. meatibus loca, Llv. 9, 19, 16. Also, B.
Eagerness in eating, appetite: lactuca in Maur. p. 2415 P., and in Mar. Vict. pp. 2546 Subst: avium, H i a by-way, a desert,
cibis aviditatem incitat inhibetque eadem, and 2595 P.).
wilderness; in a pun with avium, from
Plin. 20,7. 26, 64; so, aviditatem excitare,
avis, is? f (abl. sing, avi and ave; et avis: hunc avium dulcedo ducit ad avium,
id. 23,1, 7, 12: facere, id. 23,8, 75, g 144; Varr. L. L. 8, g 66 Oil.; Prise, p. 765 P.; Auet. ad Her. 4,21,29.More freq. in plur.:
Vulg. Eccli. 37,33.
Rhem. Palaem. p. 1374 P.; Neue, Formenl. a v i a , orum: avia cursu Dum sequor, et
aviditer, mm avidus fin.
I. pp. 218, 222; in the lang. of religion, the nota excedo regione viarum, Verg. A. 2, 737:
avidus, a, um, adj. [ I. aveo ], longing form avi is most common; v. infra) [cf. per avia ac derupta, Tae. A. fi, 21: per avia,
eagerly for something (either lawful or un- Sanscr. va (which may imply av}, to blow Ov M. I, 701; 2, 205.So with gen.: avia
axis, is>
Axius,
AxylSs
b or v. So, Petronius has berbex for vertex, and in inscrr., but not often before
A. D. 300, such errors as bixit for vixit, abe
for ave, ababus for abavus, etc. (as inverseB, b, indecl, n., designates, in the Latin ly vene, devitum, acervus, vasis instead of
alphabet, the soft, labial sound as in English, bene, debitum, acerbus, basis), are found;
unlike the Gr. beta (, ), which approach- Flabio,lubentius, for Flavio, Juventius, are
ed the Engl. in sound; v. Corss. Ausspr. rare cases from the second century after
I. p. 124 sqq. At the beginning of words it Christ.The interchange between labials,
represents an original dv or gv, and else- palatals, and linguals (as glans for where an original gv,p, v, or bh (u); v. Corss. , bilis for fel or ) is rare at the beAusspr. I. pp. 134,161. It corresponds reg- ginning of words, but more freq. in the midularly with Gr. , but freq. also with , dle ; cf. tabeo, , and Sanscr. tak, tereand, in the middle of words, with ; cf. bre- bra and , uber and ol6up; besides
vis, ; ab, uito; carbasus, ; which the change of tribus Sucusana into
ambo, , ', nubes, , etc.; v. Suburana (Varr.L.L.5, 48 Mull.; Quint. 1,
Roby, Gram. I. p. 26; KQhner, Gram. 34, 7, 29) deserves consideration. This inter6. In Latin, as in all kindred languages, it change is most freq. in terminations used
was used in forming words to express the in forming words, as ber, cer, ter; brum or
cry of different animals, as balare, barrire, bulum, erum or culum, trum; bundus and
baubari, blaterare, boare, bombitave, bube- cundus; bilis and tilis, etc. Finally, the
re, bubulare; children beginning to talk interchange of b with du at the beginning
called their drink bua; so, balbus denoted of words deserves special mention, as duothe stammering sound, bambalio the stut- nus for bonus, Bellona for Duellona, beltering, blatire and blaterare the babbling, lum for duellum, bellicus for duellicus,
blaesus the lisping, blandus the caressing. etc., and bis from duis.As an abbreviaAt the beginning of words b is found with tion, B usually designates bonus or bene.
no consonants except I and r (for bdellium, Thus, B. D. = Bona Dea, Inscr. Ore. 1524:
instead of which Marc. Emp. also wrote 2427 ; 2822: B. M. = b e n e merenti, ib. 99;
bdella, is a foreign word); but in the mid- 114; 506: B. . P. = bene merenti posuit,
dle of words it is connected with other liq- ib. 255: B. D. S. M. = bene de se meritae,
uid and feeble consonants. Before hard ib. 2437: B. V. V. = bene vale valeque, ib.
consonants b is found only in compounds 4816: B. M. = bonae memoriae, ib. 1136;
with ob and sub, the only prepositions, be- 3385: B. M. = b o n a mente, ib. 5033; somesides ab, which end in a labial sound; and times it stands for beneficiarius, and BB.
these freq. rejected the labial, even when beneficiarii, ib. 3489 ; 3868; 3486 aL
they are separated by the insertion of s,
B a a i , m., indecl.
(lord), a Syrian
as abspello and absporto pass into aspello
and asporto; or the place of the labial is deity : B8&I, Prud. Apotbu 393: BSal, SeduL
supplied by u, as in aufero and aufugio 5,147; Vulg. 3 Reg. 18,19 sqq.
(cf. ab init. and au); before / and it is
t babae or papae, interj., =
assimilated, as suffero, suppono; before TO or. -navat, an exclamation of wonder and
assimilated or not, as summergo or sub- joy, odds bodkins I wonderful! strange!
mergo ; before e sometimes assimilated, as I. Form babae: huic babae! basilice te insuccedo, succingo, sometimes taking the tulisti et facete, Plaut Pers. 5, 2, 25; so id.
form sus (as if from subs; cf abs), as sus- Ps. I, 3 , 1 3 1 ; id. Cas. 5, 2, 2 6 ; id. Ep. I, I,
censeo; and sometimes su before s follow- 5 2 ; v. under I I . ; Petr.37,9.. Form paed by a consonant, as suspicor. When b pae: Ep. Cadum tibi veteris vini propino.
belonged to the root of a word it seems to St. Papae I Plaut. Stich. 3 , 1 , 2 4 ; 6 , 7 , 3 ; id.
have been retained, as plebs from plebis,
Rud. 5, 2, 3 3 : id. Bacch. 2, 2, 2 9 : id. Men.
urbs from urbis, etc.; so in Arabs, cha5, 5, 20; Ter Eun. 2,1, 23; 2, 2 , 4 8 ; 3 ; I, 26.
lybs (="A, ), the Gr. was repBabba, &eif> a town in Mauritania,
resented by bs; as also in absis, absinthium, etc. But in scripsi from scribo, nupsi called, as a Roman colony, Julia Campefrom nubo,etc., 6 was changed t o p , though stris, Plin. 5 , 1 , 1 , 5.
Babel, lis, fi, the capital city of Assome grammarians still wrote bs in these
words; cf. Prisc. pp. 666,557 P.; Vel. Long, syria, Aug. Civ. Dei, 16,3, I I ; cf Vulg. Gen.
pp. 2224, 2261 ib. Of the liquids, I and r I I , 9 .
Babia, ae, fi, a iovm of Lower Italy,
stand either before or after b, but m only
before it, with the exception of abmaterte- Plin. 14, 6, 8, 69.
ra, parallel with the equally anomalous abBasilus, ' ** an astronomer of the
patruus (cf. ab init. and fin.), and only time of Nero, Suet. Ner. 36.
after it; hence con and in before b always
Babullius, M W- a rich friend of
become com and im ; as inversely b before Caesar, Cie. Att 13, 48, L
is sometimes changed to TO, as Samnium
h a b i l i u s , i, m., a babbler, fool (late
for Sabinium and scamnum for scabnum, Lat.), App 4, p. 149, 7.
whence the dim. scabellum. B is so read baburms, a, um, foolish, silly, Isid.
ily joined with u that not only acubus, ar- Orig. 10, 31.
cubus, etc., were written for acibus, arcim (proh. from Baby* Babylo,
bus, etc., but also contubernium was formed
from taberna, and bubile was used for bo- lon, a Babylonian, foreigner), the name of a
vile, as also in dubius (=Aofc, duo) a b was slave, Ter. Ad. .5,7,17 (acc. to others, a man
inserted. B could be doubled, as appears of Oriental wealth and luxury, a nabob ; cf.
not only from the foreign words abbas and Bentl. ad loc.).
B a b y l o n , finis, / (gen. Gr. Babylonos,
sabbatum, but also from obba and gibba,
and the compounds with ob and sub. B is Claud. IV. Cons. Hon. 653; acc. Gr. Babyloreduplicated in bibo (cf the Gr. ), as the ne Prop. 3 (4), 11, 21; Mart. 9, 76; Plin. 6,
shortness of the first syllable in the preterit 26,30, gg 120 and 124), = , Babylon,
bibi, compared with dedi and steti or stiti, the ancient and renowned chief city ofi Babyshows; although later bibo was treated as lonia, on both sides ofi the Euphrates, whose
a primitive, and the supine bibitum formed ruins are found at Hille, in Irak Arabi,
from it. Sometimes before b an TO was in- Mel. 1 , 1 1 , 2 ; Plin. 6,26,30, 121 sq.; Curt.
serted, e. g. in cumbo for cubo , lambo 5 , 6 , 9 ; Cie. Div. 1, 23, 47; 2,67,139; Ov. P.
for , nimbus for ; inversely, 2 , 4 , 2 7 ; Nep. Eum. 2 , 1 ; Vitr. 8 , 3 , 8 ; Vulg.
also, it was rejected in sabucus for sambu- Gen. io, io.-II. Derivv. A. Babylocus and labdacismus for lambdacismus. As n i a , ae, fi, = .
1. The Syrian
in the middle, so at the beginning of words, province, named after its capital, Babylon,
b might take the place of another labial, between the Euphrates and Tigris, Babyloe. g. buxis for pyxis, balaena for , nia; in a more extended sense, sometimes
carbatina for carpatina, publicus from pop- used for all Syria, Assyria, and MesopotaHeus, ambo for '; as even Enn. wrote mia;1 now Irak Arabi, Mel. I, II, 1; Plin.
Burrus and Bruges for Pyrrhus and Phry- 6, 26, 30, 117 sqq.; Curt. 5 , 1 , 4 3 ; 8, 3,17;
ges; Naev., Balantium for Palatium (v. the Just 20,4, 3; Vulg. 1 Macc. 6, 4 . - 2 . For
latter words, and cf. Fest. p. 26).In a later Babylon, the city Babylon, Just 1, 2, 7; 12,
age, but not often before A.D. 300, inter- 13,6; cf. Liv. 38,17,11: Plin. 6,26,30, 122;
course with the Greeks caused the pronun- Curt. 4,6,20.B. B a b y l o n i u s , a, um,
ciation of the b and to be so similar that adj., Babylonian (pertaining as well to the
Adamanteus Marty ri us in Cassiod. pp. 2295- city Babylon as to Babylonia): miles, Plaut
2310 P., drew up a separate catalogue of True. 2, 5, 19: Euphrates, . M. 2, 248:
words which might be written with either moenia, Luc. 6, 50: arx, Ciirt. 5, 1, 25: Se-
B.
1, i, 66; i, 2, loo; 2,4,38E. BabyloIliacus, a, um, adj., = Babylonius, Babylonian : undae, i. e. the Euphrates, Manii.
4,578.
lis, etc.
217
VTEI
DE-
218
B a c c h e i s , a d j ' fi, ofi or pertaining to Bacchis, the ancestor of the Corinthian Bacchiadae; hence, poet, for Corinthian: Ephyres Baccheius altum Culmen,
i. e. Corinth, Stat S. 2,2, 34.
Baccheius^ a* um, v. I. Bacchus, II. D.
Baccheus, a, um. I. O / Bacchus,
Bacchic; . I. Bacchus, II. C.. Bacchantian; . I. Baccha fin.
bacchia, ae, fi, a kind of drinking
vessel, a goblet, bowl, Isid. Orig. 20, 5,4.
Bacchiadae, arum, ra., = B,
the Bacchiadae, a very ancient royal family
of Corinth, descended firom Bacchis, one ofi
the Heraclidae, which, being expelled from
the throne by Cypselus, wandered to Sicily,
and founded Syracuse, v. M. 5, 407; Plin.
35, 12, 43, g 152 (cf. Aelian, V. . 1, 19;
Pausan. Corinth, p. 120; Strabo, 8, p. 260).
Bacchicus, I Bacchus, II. A.
Bacchilidium (metrum) constat dim e t o (troch.) hypercatalecto, ut est hoc:
floribus corona texitur, Serv. Centim.
p. 1819 P.
Bacchis, W i s , / , = . I = l . B a c cha, q. v.rII, The name of a woman in
the Hec. and Heaut. of Terence; and, in
plur., Bacchides, the name of a comedy of
Plautus (derived from the twin sisters,
Bacchides, the chief personages of the
piece): Bacchides non Bacchides, set Bacchae sunt acerrumae, Plaut. Baccn. 3,1, 4.
Greek lyric poet of Ceos, a nephew of Simonides, who lived about 470 B.C., Amm. 25,
4, 3. Hence, Bacchylides, a, um,
adj., of Bacchylides: metrum, Serv.Centim.
2, 5, p. 1819 P.
* bacciballum (basioballum
BALI
BALL
B ALET
Hin. 13, 4, 9, 48; 15, 23, 25, g 93; Metali, Auet. B. Afr. 23; Cie. Att. 12, 2, 1; Inscr. hound: Ballota nigra, Linn.; Plin. 27, 8
ap. Macr. S. 2, 9; cf. Rudd. I. . 31),=- Orell. 732; Liv. 28, 37, 4 sq.; Plin. 10, 48, 30. g 54.
?. I. Lit., an acorn: glans, Hin. 16, 6, 68, 133; Mel. 2, 7, 20; Plin. 3, 5, II, g 77;
t t hallux (bal-K ueis, fi [Spanish],
8, 21; 17, 20, 34, 151; 13, 4, 9, 42. 8,58,83, g 226 a i . I I . D e r i v. . B a - gold-sand, gold-dust, , Plin. 33,4,
ii. Transi. A. Any fruit of similar l i a r i s . e, adj., Balearic : terra, Plin. 35, 21, g 77; Just. 44,1,10 (less correctly paluform. I. A kind of large chestnut, Hin. 19, 59, g 202: funda, Verg. G. I, 309: habe- dibus); Mart. 12, 57, 9 (less correctly palu15, 23, 25, 93. 2. The Phoenician and na, Lue. 3, 710: telum, Sil. 7, 279.Subst.: des) ; and Latinized balluca (bal-), ae,
Cilician date, Plin. 13, 4, 9, 48. 3. A Baliares, ium m., = BaXtapeir, the in- fi., Cod. Valent. II, 6,1 and 2; Cod. Th. 10,
nut yielding a balsam; the Arabian behen- habitants of the Balearic Islands, Caes. B. 19, 3 and 4; Veg. Vet. 1, 20, 2.
or ben-nut: Hyperanthera semidecandra,
balneae, balneum.
G. 2, 7; Liv. 28, 37, 6.In sing. Baliaris, a
Vahl. (called myrobalani, Plin. 12, 21, 46,
Balearian, Sil. 3, 365.B. Baliaricus,
balnearis, e, adj. [balneum], ofi or per 100; 22, 20, 23, 49): pressa tuis balanus
capillis, Hor. C. 3, 29, 4. Also for the tree a, um, adj., Balearic: mare, Plin. 3, 6, 10, taining to a bath (post-Aug. for the foil.):
itself Hin. 13, 9, 17, 61. . In gen., g 74: grue, id. 11, 37. 44, g 122: funda, Ov. argentum, silver utensils used in baths, Dig.
Subst.: Baliarici, 34, 2, 33: jocus, Spart. Had. 17: vestis,
any object in the form of an acorn. I. M. 2, 727; 4, 709.
Media t, a suppository, Plin. 20, 5, 20, g 43; orum, m., the inhabitants of the Balearic Lampr. Alex. Sev. 42. Subst.: balnea*
24, 6, 21, g 31; 26, 8, 34, g 54; Cael. Aur. Islands, Plin. 8,65,81, g 218.Sing., Inscr. ri a, Iuni, n., bathing utensils, App. M. 3,
Acut 2,12. 2 .A shell-fish, a species cfi Orell. 168; and Baliaricus, cognomen of Q. p. 134, 36.
sea-mussel, Coi 8, 16, 7; Plin. 32, II, 53, Caecilius Metellus, on account of his conbalnearius (balnearius, laser.
g 145; Plaut. Rud. 2 , 1 , 8 ; Metell. ap. Macr. quest of these islands, A.U.C. 631, Flor. 3, 8; Grut. 171, 8 ), a, um, adj. [\.], ofi or perCie. Div. 1, 2, 4; id. Rose. Am. 50,147.
S. 2, 9.
taining to a bath (class, for the preced.):
= balneae, v. balneum, I. B.
fUr, lurking about baths, Cat. 33,1; cf. tlie
I balatro. "Bis, m. [2. blatero]; Iit., a balzneae
balnearius, balnearius init.
title in Dig. 47, 17: de furibus balneariis:
babbler; hence, a jester, one who makes
ballator,
eris,
m.
[ballo],
a
dancer:
. 12,159, and Proh. p. 1452 P., gen. comm.;
sheep, Lucr. 2,369: agni Balatum exercent,
SODALES.
BALLATORES. CYBELAE., InSCr. yet v. balneatrix) [balneum], one who has
Verg. . 9, 62; id. G. 3, 554; . . 7, 319;
Orell. 2337.
the care of a bath, a bath-keeper, r,
7, 320; Stat. Th. IO, 46.Also in plur., .
ballematicus, a, um, adj. [cf. ballo], Plaut. Poen. 3, 3, 90; id. True. 2, 3, 4: bal. 7,540.Of the bleating of goats, Plin. 20,
accompanying the dance, Isid. Orig. 3,21, II. nearis, Cie. Cael. 26, 62; id. Phil. 13,12, 26;
14, 65,J 156; Aus. Epigr. 76, 3.
18, 17, 44, g 156; Dig. 3, 2, 4, g 2; ib.
,
Pallio, onis, *., the name ofi a worth- Plin.
t balaustium,
19, 2,30, g I ai.Faceta, of Neptune: edethe flower of the wild pomegranate, Plin. 13, less pimp in the Pseudolus of Plautus;
pol, Neptune, es balneator frigidus, Plaut.
19, 34, g 113; Col. 10, 297; Scrib. Comp. 85 hence, for designating any worthless man, Rud. 2, 6, 43.
Cie. Phil. 2, 6, 15; id. Rose. Com. 7, 20.
and 112; yeg. Vet. 3,16,1.
Whence, Ballionius, a, um, adj., of
balneatorius, a, um, adj. [balneator],
balbe, adv., v. balbus fin.
of or pertaining to a bath, = balnearius: inPlaut. Ps. 4, 6, 2.
Balbillus, *, m., a scholar, prefect in Ballio,
11, ballista (better than balista; in strumentum, Paul. Sent. 3, 6, 65; Dig. 33,7,
Egypt, Sen. Q. N. 4, 2, 13; Tae. A. 13, 22;
Gloss, also ballistra)? ae, fi. [ ] , a 17.
Plin. 19,1, prooem. g 3 Jan. (ai. Balbillus, large military engine, resembling a bow,
balneatrix, leis, fi Lid.], she who has
Babullius).
stretched with cords and thongs, by which the care of a bath, Petr. ap. Serv. ad Verg. A.
1. balbus, a<um,adj. [kindr. with balo; masses ofi stone and other' missiles were 12,159.
cf. Sanscr. barh, barrire, and barbarus], thrown to a great distance ; a machine for
balneolum, i,n- (plur. balneoue,
stammering, stuttering (opp. planus, speak- projectiles, the ballista (orig. diif. from cataing fluently, without impediment): balba, pulta, which was used for throwing arrows; a r u m , / ) , dim. [balneum], a small bath:
loqui non quit? , does she (the loved but afterwards often interchanged with it; balneolum angustum, tenebricosum, Sen.
one) stammer, can she not speak distinctly ? cf. Vitr. 10,16-18; Veg. 4, 22): centenariae, Ep. 86,4; Juv. 7, 4: primus balneolas sus(then he says) she lisps, Lucr. 4, 1164: De- throwing stones of a hundred pounds weight, pendit, Cie. Hortens. Fragm. 69 B. and K.
mosthenes cum ita balbus esset, ut ejus LuciL ap. Non. p. 555, 25: ballistae lapidum (ap. Non. p. 194,13); Aug. contra Ac. 3, 4.
t balneum, ' u. (in plur. usu. heterocl.
ipsius artis, cui studeret (se. rhetoricae), et reliqua tormenta telorum eo graviores
primam litteram (se. r) non posset dicere, emissiones habent, quo sunt contenta at- balneae, a r u m . / ; ci. Varr. L. L. 8, g 48
perfecit meditando, ut nemo planius esse que adducta vehementius, "'Cie. Tusc. 2,24, MAII.; since the Aug. per. sometimes b a l locutus putaretur, Cie. de Or. I, 61, 260; 57; Caes. B. C. 2, 2; Liv. 24, 40,15 ; 21, II, n e a , orum, n.; cf. Dor. ad Plin. Ep. 2,8, 2)
and thus in ridicule, id. Fam. 2, IO, I: os IO; Tae. A. 12, 56; 15, 9; id. H. 3, 23; 3, 29; [contr. from balineum, also in use, and
pueri, Hor. Ep. 2,1,126: senectus, id. ib. I, 4, 23; Geli. 7 (6), 3 ; Sil. I, 334; Lue. 2, 686; in Plaut. and post-Aug. prose predominant,
20, 18; Dig. 21, I, IO, 5: verba, Tib. 2, 5, Vulg. I Maco. 6, 20; 6, 5 1 . S p o r t i v e l y : = fiaXaveiov; plur. balineae; the Lat.
94; Hor. S. 2, 3, 274: balba de nare loqui, meus est ballista pugnus, cubitus catapulta bal-neum stands for bad-neum, kindr. with
to speak through the nose, Pers. 1,33.Adv.: est mihi, umerus aries, Plaut. Capt. 4,2,17. Sanscr. root bad, lavare, se lavare; Germ.
balbe, stammeringly. etc., Lucr. 5,1021. For throwing other missiles, Caes. B. C. Bad; EngL bath]. I. A balh, a place for
2. r an sf., obscurely, Varr. ap. Non. p. 80,7. 2, 2; Lue. 2, 686; 3, 465. . T r a n s f . , bathing (the public bath, as consisting of
2. Balbus, l}m., a Roman cognomen, the weapon thrown, a missile, Pl aut. Trin. 3, several apartments, only in plur., Varr. L.
Cie. Att. 8, 9, 4; id. Balb. passim; id. Cael. 2, 42; Lucii. lib. XXVIII.: ballistas jactans L. 9, g 68 Miill.; cf. aedes and aqua. Varro
centenarias. Sisenn.Hist.lib. IUI: ballistas 1.1. seems to assert that only the sing, was
11, 27; id. de Or. 3, 21, 78 ai.
talentarias, Non. p. 555, 24 sq. used for private baths, but this was not
balbutio (-Uttio), ire, v. . and a. Iquattuor
I I . Trop.: jam infortunii intenta balli- without exception, at least in a subsequent
[balbus]. I, Neutr., to stammer, stutter:
age; cf. Lorenz ad Plaut. Most. 3, 2, 69;
balbutire est cum quadam linguae haesi- sta probe, an instrument, Plaut. Poen. I, I, Plin. 13, 3, 4, g 22; 33,12, 54, g 153; Mart.
tatione et confusione trepidare. Non. p. 80, 73; id. Bacch. 4, 4, 58.
12,15, 2 ai.). . Balneum, plur. balneae,
2. Ballista, ae, v. 2. Balista,
13; Cels. 5, 26, 31: lingua, Cod. 15, 6, 22.
ballistarium (balista, a, .,= bal- Plaut. Trin. 2, 4, 5; id. Pera. 1, 3, IO; Ter.
T r a n s f , of birds, not to sing clearly:
Phorm. 2, 2, 25: balneae Seniae, Cie. Cael.
merula hieme balbutit, Hin. IO, 29, 42, g 80. lista, or the place where the ballista is work- 25, 62: balneae Palatinae, id. Rose. Am. 7,
ed,
Plaut.
Poen.
I,
I,
74
(cf.
ballista
fin.).
B. Trop., to speak upon something ob18; id. Clu. 51, 141; id. de Or. 2, 55, 223;
scurely, not distinctly or not correctly: deballistarius
(balist-;
and in Gloss, Caedi. ap. Non. p. 196,12; Vitr. 6, 8; Plin.
sinant balbutire (Academici), aperteque et
ballistarius), [i ballista], A . A 13, 3, 4, g 22; Tae. . 3, I I ; id. . 15, 52:
clari voce audeant dicere, Cie. Tusc. 5, 26,
maker of ballistai, Dig. 50, 6, 6: COLLEGIVM (Caesar) ambulavit in litore: post horam
75; id. Div. 1? 3, 5. I I . Act., to stutter,
BALLISTARIORVM. , Inscr. Orell. 4066. B. octavam in balneum, Cie. Att. 13,52.1: de
stammer, or lisp out something: illum BalOne who discharges the ballista, a slinger, structura balnei cogitare, Pali. I, 40, I.
butit Scaurum pravis fultum male talis,
B. Balineum, plur. balineae: balineum
Veg. Mil. 2, 2 : Amm. 16, 2, 5.
he, lisping or fondling, calls him Scaurus,
t ballistia (balista, orum, . [- calfleri jubebo, Cie. Att. 2, 3 fin.; 15,13, 5
Hor. S. 1,3,48. r o p., as above: Stoicus
, to dance], music or songs accompanying (with the var. lect. balneo): in balineas
perpauca balbutiens, Cie. Ac. 2, 45,137.
Vop. Aurei. 6, where an example ire, Plaut As. 2, 2, 90; id. Bud. 2, 3, 52; id.
Balcia (Baltia), a e, fi, acc. to Xeno- dancing,
Most. 3, 2, 69; id. Merc. 1, 2, 17: pensiles
of such dancing songs is given.
phon of Lampsacus, a large island, three
balineae, Plin. 9, 64, 79, g 168; 22, 22, 43,
*
b
a
l
l
o
,
are,
v.
.
[,
],
to
days' sail from the coast of Scythia, called
g 87; 32, 10, 38, g 115; 33, 12, 54, g 153;
dance,
Aug.
Serm.
215
(hence,
Fr.
boi;
by Pythias Basilia, Plin. 4,13, 27, g 95.
Plin. Ep. 2,17,11; 3,14,8; 8 , 8 , 6 ; 10,75,1;
EngL
ball).
Suet. Aug. 76 Oud.; 85; 94; id. Ner. 20; 31;
Baliares (better than Baleares)
B a l l o n o t i , orum, m., a Scythian tribe, 35; id. Vesp. 21; id. Calig. 87; id. Galb. 10;
insulae, or absol Baliares, l um < ft =
Tae. . 2, 16; 3, 32 a i . C . Plur. balnea,
?, the Balearic Islands, Majorca Val. FI. 6,160.
t ballote, es, .,^, a plant, 6rum,
Hon Ep: 1,1, 92; 1,11,13; 1,14,
and Minorca, in the Mediterranean Sea,
whose inhabitants were famous slingers, also called porrum nigrum, black hore-
220
, Dio Cass. 45, 47; 46, 7 and 28: enim differt, barathrone Dones quidquid
M. Fulvius, the father-in-law of Antonius. habes, an numquam utare paratis? thon
Cie. Phil. 3 , 6 , 1 6 ; 2,36,90.
throwest into the abyss, i. e. squanderest,
B a m b y c e , Ss, fi, = , a town Hor. S. 2, 3, 166. - I I . ^ f A f t f / A. Join Ccelosyria, also called Hieropolis, Plin. 5, cosely or satirically, a maw (aainsatiable),
23,19, 81Hence, adj.: B a m b y c i u s , Plaut. Cure. I, 2 , 2 9 ; Mart. I, 88. 4 H e n c e
a, um, ofi or from Bambyce: pisces, Avien. Horace calls a greedy man barathrum macelli, an abyss, gulf of the provision market,
Arat. 542 ; 646.
m a l . part., Mart. 3,
Ep. 1, 15, 31. B.
banchus or bancus, h "*< a species 81,1.
of fish, otherwise unknown, Cael. Aur.
( b a r a t h r u s , l> a false read, for baraAcut. 2,37^
balo (belo, Varr. R. R. 2, I, 7), avi,
Bandusia, a e, fi, a pleasant fountain thrum, Lucr. 3,966; v. Lachm. ad h. 1.)
litum, I, v. n. [root bal = bar; Sanscr. barh, near Venusia, the birthplace of Horace, cel1. b a r b a , ae, fi [ e t O. . Germ, part;
barrire; Gr. ', cf. , e ] ebrated by him in song, C. 3 , 1 3 , 1 sq. Ritter Germ. Bart; Engl, beard].
I, L i t . , the
but cf. also Paul, ex Fest. p. 30 Muli.], to and Orell. ad loc. (diff. from tho celebrated beard, of men: alba, Plaut. Bacch. 5, 1 , 1 5 :
bleat, Plaut. Bacch. 5, 2, 20; Ov. F. 4, 740; Digentia of the Ep. 1 , 1 6 , 1 2 and 104, as is hirquina, id. Ps. 4, 2, 1 2 : mollis, Lucr. 5,
Quint. 1, 5, 72 ; Sil. 15, 706. P o e t . : ba- shown by tho Privilegium Paschalis II. 673: promissa, long, Nep. Dat. 3 , 1 ; Liv. 6,
lantes hostiae = oves, Enn. ap. Cie. Div. I, anni 1103 ap. Ugh ell. Ital. Sacra, torn. vii. 41,9; Tae. A. 2,31; id. G. 31: immissa, Verg.
21 (Trag. v. 61 Valli.): pecus balans, Juv. col. 30, Ven. 1721; cf. Fea and Jahn upon A. 3, 593; . M. 12, 351; Quint. 12, 3, 12:
13, 233; and absol. balans = ovis (so Hor. C. 3,13; Capmartin de Chaupy, Decou- stiriaque inpexis induruit horrida barbis,
from ), Lucr. 6, 1131: balantum verte de la maison d'Horace t. ili. pp. 364, Verg. G. 3, 366: submittere (as a sign of
grex, Verg. G. 1, 272 ; 3, 457. Facets, to 518 and 537).
mourning), Suet. Caes. 67; id. Aug. 23; id.
speak of sheep: satis balasti, Varr. R. R. 2,
B
a
n
g
e
n
i
,
orum, m., a race of Troglo- Calig. 24: prima, Juv. 8, 166: barbam ton3 , 1 . I I . T r o p . , to talk foolishly: Cornidere, Cie. Tuso. 5,20, 58: maxima barba, id.
dytes in Ethiopia, Plin. 6, 29,34, 176.
ficius balare convincitur, Arn. 3, p. 122.
Verr. 2, 2, 25, 62: major, id. Agr. 2, 5 , 1 3 :
bannanica
(seVitis),
a
variety
ofi
the
Balsa, a e , / , town in Lusitania, now
ponere, Hor. A. P. 298; Suet. Calig. 5; IO;
vine, Plin. 14,3, 4, 37.
Javira, Plin. 4. 21,35, 117; Mel. 3,1, 6.
id. Ner. 12: jam libet hirsutam tibi falce reBantia, ae, fi., = , a town of cidere barbam, . M. 13, 766: abradere, to
*balsameus, a, urn, adj. [balsamum], Apulia,
in the vicinity of Venusia, on the clip off. Plin. 6, 28, 32, 162; cf. Baumg.balsamic. of balsam: unguen, Auet. Carni.
southern declivity of the mountain, now Crus. Suet. Caes. 45: rasitare, Geli. 3.4: barPhoen. 118.
Banzi, Liv. 27,25,13.Hence, Bantinus, bam vellere alicui, to pluck one by the beard
t balsaminus, a> um, adj., = , um, adj., of ov pertaining to Bantia: sal- (an insult), Hor. S. 1, 3 , 1 3 3 : sapientem pa, of balsam : oleum, Plin. 23, 4, 47,
tus, Hor. C. 3 , 4 , 1 5 . B a n t i n i , orum, m., scere barbam, i. e. to study the Stoic philos 92.
the inhabitants of Bantia, Plia 3, II, 15, ophy, id. ib. 2 , 3 , 3 5 ; Pers. 1,133; 2, 28: cat balsamo des, abound- 9 8 .
pillatior quam ante barbaque majore, Cie.
ing in balsam: casia, Plin. 12,19,43, 97.
t b a p h e u s (dissyl.), ei, m . , = a 0 e f a , a Agr. 2, 5 , 1 3 ; id. Verr. 2,2,25. 62: in gens
t balsamum, i,
=, i. a dyer, Cod. Just. II, 7, 2 (ai. baphii).
et cana barba, Plin. Ep. I, IO, 6. Somefragrant gum of the balsam-tree, balsam,
t baphium ( b a p h i u m ) " * - times in plur. of a heavy, long beard, Petr.
Verg. G. 2,119; Plin. 13,1,2, 8 sq.: balsaeiov. a dye - house, Lampr. Alex. Sev. 40; 99, 5; App. . 4, p. 157, L T h e statues of
ma olet. Mart. 3 , 6 3 ; Tae. G. 45; Just. 3 6 , 3 ;
the gods had barbas aureas, Cio. . D. 3, 34,
od. Th. 1 0 , 2 0 , 1 8 ; Inscr. Orell. 4272.
Vulg. Ezech. 2 7 , 1 7 . I I . The balsam-tree:
Baphyrus,
i , m . , a river in Thessaly, 83; hence, barbam auream habere = deum
Amyris opobalsamum, Linn.; Plin. 12, 25,
esse, Petr. 58, 6; cf. Pers. 2, 5 6 The annear Mount Olympus, Liv. 44,6,15.
54, 111; Sol. 35; Tae. . 5, 6.
B a p t a e , arum, m., = [perh. so cient Romans allowed the beard to grow
+ b a l t e a r i U S , i i, m- [balteus], a maker called from dyeing their hair; v. Meineke, long (hence, barbati, Cie. Mur. 12; id. CaeL
14, 33; id. Fin. 4, 23, 62; Juv. 4,103; and:
or master of sword-belts, Inscr. Orell. 3501.
Com. Fragm. I. p. 119], priests of the Thra*baltektus, a, um, Part., from bal- cian, afterwards Athenian, goddess Cotytto, dignus barba capillisque Majorum, of an
t e o , re, Gloss. Isid. \\d.~\, furnished with a whose festival was celebrated in a very lewd upright, honest man, Juv. 16, 31), until
A.C.C. 454, when a certain P. Titinius Megirdle or belt, girded, belted, Mart. Cap. 5, manner, Juv. 2,92 Schol.; cf. Cotytto.
nas brought barbers to Rome from Sicily,
426.
baptes, ae, m., an unknown precious and introduced tho custom of shaving the
* balteolus, i> m dim [id.], a small stone, perh. colored amber, Plin. 37, 10, 55, beard, Varr R. R. 2, II, 10; Plin. 7, 59, 59,
149.
girdle, Capitol. Max. 2, 4.
211. Scipio Africanus was the first who
t baptisma, Stis, n., = .
I. caused himself to be shaved daily, Plin. 1.1.
balteus, U m o r o rare balteum, U
n. (in plur. baltea was generally used in the A dipping in, dipping under, washing, ab- Still, this custom seems to have becoma
poets metri gr.; and in ante-class, prose lution, Prud. Psych. 103; Apoth. 697; Vulg. general first in the Aug. per.; cf. Boettig.
balteum, e. g. Varr. L. L. 5, 116 Miill.; Marc. 7 , 4 ; 7 , 8 : mundi, i. e. the general del- Sabina, 2, p. 57 sq.; Goer. Cie. Fin. 4, 23,
Non. p. 194, 2 1 ; Charis, p. 59 P.) [ace. to uge,Tert. Bapt. 8 . H , Esp., Christian bap- 62.Young men allowed the beard to grow
Varr. ap. Charis. 1. 1. a Tuscan word; but tism, Vulg. Eph. 4, 5; in the Church fathers for some years; hence, juvenes barbatuli
cf. . . Germ, balz; Engl, belt] (not in very f r e q A parallel form b a p t i s m u s , or bene barbati (v. barbatulus and barbaCie.). I. L i t., a girdle, belt; esp. a sword- i, m., Cod. Th. 16, 6, 1; Vulg. Marc. 11, 30 tus). It was the custom to devote the first
belt, or the band passing over the shoulder ai. b a p t i s m u m , i, n., Tert. Bapt. 15; beard cut off to some deity, esp. to Apol(cf. Quint. 11, 3 , 1 4 0 ; Diet, of Antiq.): bal- Aug. Serm. Temp. 36; Vulg. Matt. 21, 25 ai. lo, Jupiter, or Venus, Petr. 29; Juv. 3,186;
tea, Att. ap. Non. p. 194, 21; Varr. ib.: in_ t baptista, ae, m., = , a bap- Suet. Ner. 12.II. r a s f. . Cf anifelix umero cum apparuit alto Balteus, tizer, baptist, , of John, the fore- mals: hircorum, Plin. 12,17, 37, 74: caVerg. A. 12, 942: lato quam circumplectitur runner of Christ, Sedul. Pasch. 2,143; Vulg. prarum, id. 26, 8, 30, 4 7 : gallinaceorum,
id. 30,11,29, 97: luporum, Hor. & 1, 8, 42.
auro Balteus, id. ib. 5, 313 Serv.; 12, 274: Matt. 3,1.
verutum in balteo defigitur, Caes. B. G. 5,
t baptisterium, ^K n., = - B . Cf plants, the wool: nucum, Plin. 15,
22, 24, 8 9 ; cf. id. 17, 23, 35, 202. C.
4 4 : aurata baltea illis erant, Liv. H. ap.
.
. A place for bathing or swimming,
Barba Jovis, a shrub, the silver-leaved wool
Non. p. 194, 21: gregarius miles viatica sua
a vessel for bathing, Plin. Ep. 5, 6 , 2 5 ; 2,17,
blade: Anthyllis barba Jovis, Linn.; Plin.
et balteos phalerasque loco pecuniae trade11; Sid. Ep. 2, 2.II, In eccl. Lat., a bap- 16,18,31, 76.
bant, Tae. H. I, 57 fin.; Vulg. Exod. 28, 39:
tistery, a baptismal font, Sid. Ep. 4,15.
regum, ib. Job, 1 2 , 1 8 . B . P o e t . , like 2 . B a r b a , ae, m., a Roman name, e. g.
* b a p t i z a t i , o n i s , / [baptizo], a bap, a woman"1 s girdle; so of that of AmaCassius Barba, a friend of Caesar and Antizing,
Ambros.
Serm.
Temp.
17.
zonian queens at Thermodon, . M. 9,189;
baptizator, oris, m. [id.], a baptizer tony, Cie. Phil. 1 3 , 1 , 2 sq.; id. Att. 13, 52,1.
the girdle ofi the wife of Cato, Luc. 2, 362
Barbatia, ae, m., a river of Illyria,
of Venus, Mart. 14, 2 0 7 . C . The girdle of (cf. baptista): Joannes, Tert. Bapt. 12; Aug.
Liv. 44,31,3.
the Jewish high-priest, Vulg. Exod. 28, 4 . Ep. 23.
barbara, ae, v. barbarus, II. B. fin.
t b a p t i z o , avi, atum, I, v. a., = B. The girdle or belly-band of a horse, =
barbare, adv., . barbarus fin.
cingula, Claud. Epigr. 21, 2 ; App. M. 10, , only in eccl. Lat., to baptize, Xulg. Jup. 247, 3 7 . I I . T r a n s i . , that which sur- dith, 12, 7 ; id. Matt. 3, 6 ; id. Marc. 1, 8;
b a r b a r i , orum, v. barbarus.
rounds like a girdle, a border, rim, edge, and Tert. Aug. Hier. ai. saep.
b a r b a r i a , ae (poet., or in post-Aug.
B a r a c e , e s , / , seaport ofi India, Plin. prose b a r b a r i e s , acc. - e m ; so once in
circle. i. The belt of the heavens, the zodiac : stellatus balteus, Manii. I, 677 ; 3, , 23, 26, 105.
Cie. Brut. 74, 258),fi [barbarus]. I, L i t . ,
334. B. The edge, the eiust of a cake,
B a r a g a z a , a e , / , a town of Ethiopia, a foreign country, in opposition to Greece
Cato, R. R. 76, 3, and 78. C. The bark of Plin. 6,29,34, 175.
or Rome. A. I n g e n . : a quo (philosothe willow, Plin. 16, 37, 6, 174. B.
Baraomutae, arum, m., a people of pho) non solum Graecia et Italia, sed etiam
= praecinctio, and Gr. , the vaIndia,, Plin. 6, 20, 23, 77.
omnis barbaria commota est, Cie. Fin. 2,
cant space between the seals in the amphit barathrum, hft ~ , an 15, 49; 5, 4, I I ; id. N. D. I, 29, 81; cf.: non
theatre, Calp. Eel. 4, 47 : Tert. Spect. 3.
1
E. Baltei pulvinorum, in architecture, the abyss, vKasm. a deep pit, the Lower World solum cum exercitu suo, sed etiam cum
(mostly
poet
;
cf.
vorago),
Plaut. Rud. 2, 7, omni inmanitate barbariae bellum inferre
broad bands by vhich the cushions upon
nobis. id. Phil. 5,13, 37; 13, 8 , 1 8 : quid tibi
Ionic capitals are, as it were, held together, 1 2 : o barathrum ubi nunc es? ut ego te
barbariem, gentes ab utroque jacentes OceVitr. 3, 6 , 7 . P . A strapping, blow with a usurpem lubens (words of one in despair),
ano numerem? . M. 25,829: in media vibelt: quoties rumoribus ulciscantur Baltea, id. Bacch. I, 2, 4 1 ; Lucr. 3, 966; Cat. 68,
vere barbarie, id. Tr. 3, IO, 4; Lue. 8. 812;
108:
68,117;
95,
5
E
s
p
.
,
of
the
infernal
Juv. 9,112.
regions: ferri in barathrum, Lucr. 6, 606: Just. 9. 5, 7 a i . B . Es p., of a particular
Baltia, V. Balcia.
imus barathri gurges (Charybdis), Verg. A. country, aside from Greece or Rome. Thug
b a l n e a halux, v. ball-.
3, 421; 8, 245; Sil. 9, 497: poena barathri, (in the month of a Greek), of Italy, as opp.
to Greece (only in Plaut.), Plaut. Poen. 3,
Bambalio, <",n:s>m- i c f , to Val. FI. 2, 8 6 ; a pit made by art, a deep 21;
id. Fragm. ap. Fest. s. v. vapula, p. 278.
slammer, >\\ Engl, bumblebee], = dungeon, Vitr. 10, 22, I I B . T r o p . : quid
tt b a s a l t e s , is m [African], a dark
cmd very hard species of marble in Ethiopia,
Isid. Orig. 16, 5, 6; cf. Strabo, 17, p. 818.
t b a l a n i t e s l a p i s = (), a touchstone, test-stone, very hard
stone, used as a test for the precious metals,
fior whetstones, and, in medicine, for mortars, Plin. 36, 20,38, g 147; 36, 22,43, g 157;
Isid. Orig. 16,4, 36.Also basanites alone,
Plin. 36 7, I I , g 58.
tt b a s c a u d a , a e , f [British; whence
Engl, basket; cf Wall, basget, basgawd:
and G* , to carry], an article of
table furniture, prob. a delicately woven
mat, or dish-holder of basket-work, Juv. 12,
46; Mart. 14y 99,1.
* b a s e l l a , ae> f dim. (basis], a small
base, Pall. 1,18, 2.
b a s i a t i o , onis, / [basio], kissing ; me
ton (abstr pro conor.J, a kiss (rare; et
osculum), *Cat. 7 , 1 ; Mart. 7,96,17; 2,23,4.
basiator, Oris, m. [id.], a kisser, one
who kisses, Mart. 11,98,1 sqq. (perh. not elsewhere).
B a s i l e a (-ia)> a e , / , the town Basel or
Bdle, in Switzerland, Amm. 30, 3,1.
I B a s i & a , erum, n., = ,
(regal), the name of the books of Kings in
the Bible, Tert. adv. Marc. 4,14.
2 Basi lia, ae,/, another name for the
island Balcia, Plin. 4,13,27, g 95; 37.2, II,
36.
B a s i l i a d a e (-Udae)* Arum, m., a
people of Sarmatia, Plin. 4, 12, 26, g 84;
Mel. 2,1,4.
b a s i l i c a , ? basilicus, II. B.
b a s i l i c e , a d v . , . basilicus, I. A. fin.
t basiliciariUS, ,
?
Glosa Gr Lat.
b & s i l i c d l a , ae> f dim. [basilica], a
small church, a little chapel, PauL NoL Ep.
ad Sev 32, n. 17.
b a s i l i c o n ^ basilicus, . C. 2.
t b a s i l i c u s , a, um, '., s= ,
kingly, royal, princely, splendid, magnificent, =: regalis (In this sense perh. only
ante-class.). I. Adj.
In g e a . basilicas edictiones atque imperiosas habet,
Plaut. Capt 4,2, 31, id. Bud. 2, 4 , 1 8 : facinora, id. Trin. i, 3, 23 victus, id. Pers. I,
1,32: status, id. Pa 1 , 5 , 4 3 . B . E s p.
I.
Basilica vitis, a kind of vine among the Dyrrhachians, Plia 14, 2, 4, 30, CoL 3, 2 , 1 9 ;
3, 2, 28; 3 , 7 , 1 , 3 , 9 , 1 ; 3,21, 3 uva, Isid.
Orig. 1 7 , 5 , 2 2 . - 2 , Basilica nuXj Macr S. 2,
14, 7 . , Subst
A. b a s i l i c u s , U m
(se. jactus), = Venereus, the king's throw,
the best throw of dice (v. alea), Plaut. Cure.
2, 3, 8 0 . B . E s p . freq., b a s i l i c a , ae,
fi., = (SC. S. ), a public
building in the forum with double colonnades, which was used both for judicial tribunals and as an exchange, a basilica,
portico (cf regia, in the year of Rome 542
there were no such porticos there, Liv 26,
2 7 , 3 , the first known was built by Cato in
the year 568, and called Basilica Porcia,
id. 39, 44, 7 Drak., Aur. Vir. I1L 47; the
most considerable basilicae m the Aug. age
were the Porcia, Opimia, and Julia; the
latter, built by Julius Caesar in the third
year of his dictatorship, was the chief seat
of judicial proceedings; Vitr 5, I; O
Miill. ArchaeoL 291, cf. with g 180, Diet
of Antiq.) forum plenum et basilicas isto
rum hominum videmus, Cie. Verr. 2, 5,58,
g 152, 2, 4, 3, 6 , id. Mur. 34, 70, id. Att.
2,14, 2, 4 , 1 6 , 1 4 Julia Plin. Ep 6, 2 1 , 1 ;
Quint. 12,5, 6 ; Suet. Calig. 37, so, Aemilia*
Plin. 35,3,4, g 13 Pauli, id. 36,15,24, g 102,
Tae. A. 3, 7 2 , cf. Cie. Att. 4, 16, 14. porti
eue Caii et Lucu, Suet. Aug 29* completis
undique basilicis ac templis, Tae. 1,40.
Pure Lat. regia, Suet. Aug. SI fin., Stat.
S. 1,1,30;, regiua In the fourth centu
ry churches were first built in the style
of basilicas (cf Mull. ArchaeoL g 194).
Hence, late Lat., basilica, metropolitan
church, a cathedral, basilica. Sulp Sev
H. Sacra, 2 , 3 3 and 38. C . basilicum,
1, ,
I. A princely robe, Plaut. Ep. 2,2,48.
2. lu the Gr form b a s i l i c o n , h
, a black plaster, Scrib. Comp.21C,
also called, 2 3 8 , b a s i l i c e , e s . 3 , The best
kind ofi nuts, Plin. 15, 22, 24. 87; cf. L B.
BAST
B AUM
vincent style, Pers. 4, 2 , 1 ; 1,1,29; 6,2, 25. ed firom the sources ofi the Vistula to the Car- t batrachites, ae, m., =
Of severe pain: ut ego interii basilice! pates, and from the Lower Danube to its
a precious stone of a firog-green color, Plin.
how wholly, completely, etc., Plaut. Ep. 1,1, mouth (Pedalia, Galicia, Ukraine), Liv. 40,
37,10,55, g 149; Isid. Orig. 16,4,20.
54.
5, 10; 40, 57, 2 sq.; 40, 58, 1 sq.; 41, 19, 4
Batrachdmyomachia- a e , / , = B O sq.; 41, 23,12; Plin. 4.12, 25, 81; Tae. A.
Basilis, is,
Greek geographer,
, Tue Battle ofi the Progs and
2,
65;
id.
G.
46.
Plin. 6, 29, 35, 183.
Mice, the title of a poem falsely attributed to
basterna, a e , / , a sedan chair or litter, Homer, Stat. S. praef.; Mart. 14,183 lemm.
t basilisca, ae,/.,=, a plant,
an antidote for the bite of the basilisk, also enclosed on all- sides, and carried by mules,
11, batrachus, i, = , a
Pall. 7, 2, 3; Lampr. Elag. 21; Amm. 14, 6,
called regula, App. Herb. 128.
fish, the sea-frog, Plin. 32, II, 53, g 145.
t basiliscus, i) , = .
, 16; Hier. Ep. 22 ad Eustoch. n. 16; cii Isid.
2 . Batrachus, i, m.,=. , a
A kind of lizard, a basilisk : Lacerta basi- Orig. 20,12,5.
Greek
at Rome in the time of Pomliscus, Linn.; Plin. 8, 21, 33, 78 sq.; App.
basternarius, ii, m. [basterna], a bear- pey thearchitect
Great, Plin. 36,5,4, g 42.
Herb. 128; Sol 27,50; Vulg. Psa. 90 (91), 13. er of a sedan, Symm. Ep. 6,15.
t battalia, v. i battualia.
For the deri v. of tne word from
Bastertini, orum,
a people ofi LowBattara, a0>w, a Roman whose death
(king), v. Luo. 9, 726.II. A surname of er Italy, Plin. ii, 11,16, g 105.
mentioned by Cicero A.U.C. 700, Cie. Fani.
Cn. Pompeius, Cie. Verr. 2, 4, II, g 25.
Bastetania, a e , / , a district in Spain, is
basilium, > [], royal Plin.
7 9 2.
3, l t 3 , S 10.
or princely ornament, Inscr. OrelL 2510; cf.
Bastitani, erum, m., Vie inhabitants ' Battiades, v. Battus, I. b.
Inscr. Maff. Mus Veron. 293, 2.
Battis, idis, / , = /y, the sweetheart
of Basti in Spain, Plin. 3,3,4, g 25.
basio, avi, {itum. I, v. a. [basium], to kiss, Bastuli (Bascu-)> orum, m., a people of Vie poet Philetas of Cos, Ov. Tr. 1,6, 2; id.
io give a kiss (poet, and rare; most freq. in of Hispania Baetica, near the Strait of Gi- P. 3,1, 58 (Merkel, Bittis).
Cat.; not in Plaut. or Ter.): basia multa braltar, Mel. 3,1, 3. Sing.: BaSCUlUS.
Batton, ouis, m., a Greek sculptor, Plin.
1
basiare, Cat. 7, 9; 8,18; 48,1 sq.; Mart. I, i, m., Varr. B. k 1,10, 4.
34, 8,19, g 73.
t battualia or battalia, iam, . [bat94,2; 95, 7; II, 98, 8; Petr. 18,4; 135,2.
X. b a t , a comic word formed to parobasiolum, i, n. dim. [id.], a little kiss, dy the conj. at: Ps. Potin aliam rem ut cu- tuo], the fighting and. fencing exercises of
Petr. 85 fin.; App. M. IO, p. 248,35.
res? Caii. At. Ps. Bat Caii. Crucior, soldiers and gladiators: inde etiam battuat basis, Is and uos [gen. basis,Vulg.3 Beg. Plaut Ps. 1, 3, 6 Lorenz ad loc.; cf.: at tores dici puto, Adamant
ap. Cassiod. p. 2300 P.
7,27; 7, 34: baseos, Vitr. IO, 15; acc. usu. enim . . . bat enim, id. Ep. 1,1, 86 (95).
+ battuarium,
m, = basim, but BASEM, Inscr. OrelL 1263 aL: ba2. b a t , sonus ex ore corniculis lituum
, a mortar, Gloss. Gr. Lat.
si dem, Ven. Fort. 8,14; abl. usu. basi, but eximentis, Charis, p. 213 P.
base, Treb. PoL Gali. 18, 4; Inscr. Grut 63,
* batalaria, a e, fi, a kind of war-ship, battuo (bat-), ai, ere, v. a. and n. [cf.
3: B ASIDE, i b. 16, 14 ; gen. plur. BASIVM, Schol. Juv. 3,134.
EngL beat, bat; Fr. battre; Ital. battere], to
Inscr. Orell. 3272), fi,,zx. , a pedestal,
Batavia, a e, fi , = Dio, - strike, beat, hit (very rare): battuit foot, base. 1 . 1 g e .: in basi statuarum, Zosim, the peninsula Batavia, Holland, ret, Gloss.; Naev. ap. Fulg. 662,33; * Plaut
Cie. Verr. 2, 2, 63, g 154; 2, 2, 66, 160: Fac. Pan. ad Theod. 5 (in class, per. called Cas. 2, 8, 60. Of bruising in a mortar,
2,4,34, g 74; id. PhiL 9, 7,16: quo (se. ad only Batavorum Insula, Caes. B. G. 4, 10; Marc. Emp. Medic, c. 36. Of pounding
sepulcrum) cum patefactus esset aditus, Plin. 4, 15, 29, g 101; Tae. A. 2, 6; id. H. 5, ilesh before cooking it, Apic. 4, 2,108; cf
ad adversam basim accessimus, id. Tusa 5, 23).
Plin. 31,9,45, 104.II. Neutr., fencing
23, 66: colossici Apollinis basis, Vitr. IO, 6:
Batavodurum,
i, n., a town in Hol- (like the Germ, schlagen): battuebat pugnasupra basim eriguntur regulae, id. IO, 13;
toriis armis, he fenced with shaip wtapons
. P. 3, 2, 52; Phaedr. 2, epil. 2; Plin. 17, land. now Wyk by Duurstede, Tae. . 5,20. (not with the foil), Suet. Calig. 54; 32.In
Batavus,
a,
um,
adj.,
pertaining
to
Ba25, 38, g 244; Suet. Vesp. 23; Inscr. OrelL
mai. part., Cie. Fam. 9, 22, 4.
49; Vulg. Exod. 26, 19: villae, the founda- tavia, Batavian, ofi Holland, Dutch: spuma,
Battus, i, TO., = . I . A name
Mart
8,
33,
20.
Hence,
Batavi,
orum,
tion-wall, Cie. Q. Fr. 3,1,2, g 5. B . r o p.:
given to Aristotle of Thera, the founder of
TO.,
=
,
Ptol.,
the
Batavians,
Holbases virtutis, foundations, Vulg. Ecclus. 6,
Cyrene, SiL 8, 57: 17, 591; Just. 13, 7, L
30.II. In partic.,prov.: aliquem cum landers, Dutch, Tae. . 4,12; id. G. 29 ai.: Hence, b. B a t t i a d e s , ae, m., an inhabibasi sua metiri, to measure a pillar together Batavorum Insula, v. Batavia. With pe- tant of Cyrene, Sil. 2, 61; 3, 252; 17, 592;
with its pedestal, i. e. to give false measure, nult scanned short: Vangiones Batavique and, ' , the poet Callimachus, a nato estimate too high, Sen. Ep. 7 6 , 3 1 . H I . truces, etc., Luc. 1, 431.Sing.: Bata- tive of Cyrene, Cat. 65,16; Ov. Tr. 2,367; id.
o n e ofi the Batavi, Mart. 14,176.
Ib. 55; id. Am. 1,15,13; Stat. S. 5, 3? 157.
Esp. A la math.: basis trianguli, the v u s , i wk,
I I . A herdsman of Neleus, in Triphylia,
base of a triangle, Cie. . D. 2, 49,125: ar- C o l l e c t i v e l y , Juv. 8, 51; Sil. 3, 608.
Bateni,
erum,
TO.,
a
people
of
Asia,
on
near Elis, in the Peloponnesus, who, on accus, the chord of an arc, CoL 5, 2 , 9 ; 3.13,
the
Oxus,
Plin.
6,16,18,
g
48.
count of his betraying a Vi eft of Mercury,
1 2 . B . la archit., the lowest part of the
batenim, v. l. bat
was transformed by him into the stone Inshaft of a column, Vitr. 4,1, 6 (our pedestal
Batha. a e , / , town in Ethiopia, Plin. dex, Ov M. 2, 688 sq.
is expressed by spira, q. v . ) . C .
gram.,
the primitive word, the root, Varr. ap. Non. 6,29,35, g 179.
Batulum, i, n., a town in Campania,
p. 79, 33. B. Of cattle, a track, footprint,
Bathyllus, i, m., = . I . A built by the Samnites, Verg. A. 7, 739 Serv.;
Veg. 1,25, 6; 1,26,1; 1,3,46 aL
Samian boy, beloved by Anacreon, Hor. Epod. Sil. 8,566.
b a s i u m , , u. [for Silvium, suavium; 14,9; cf. Anacr. 22.- I I , A celebrated panbatuo, v. battuo.
cf. Engl, buss; O. Germ, bus], a kiss. I, I tomime ofi Alexandria, a favorite of Myce1. batiis (batos ),*,/,= , the
nas,
and
rival
of
the
equally
celebrated
Pygen. (rare and mostly poet.; most freq. in
blackberry-bush, App. Herb. 87; Paul, ex
Cat.; not in Plaut. or Ter.): da mi basia lenes, Tae. A. I, 64 Gron.; Juv. 6, 63: Pers. Fest p. 30, 15 Mull.; esp., batos Idaea=
mille, Cat. 5, 7; 5,13: 7, 9; 16, 12; 99,16; 5,123 SchoL; Sen. Q. N. 7, 32, 5; ci Suid. , the raspberry-bush, App. Herb.
87
Mart. 2, 21,1; 11, 98, 9; 12, 55,9} 12,59,1; s. . ",^torn. ii. p. 720 Kust.
Petr. 21, 2, HO: impingere alicui, id. 21, 2,
Bathymi, rum,
a people ofi Ara2 . batus, I, m.,z= , Heb. \3,
3 1 . . Esp., kissing of the hand: jac- bia. Plin. 6,28,32, g 149.
bath, a Hebrew measure for liquids, containtat basia tibicen, throws kisses of the hand,
Bathynias, ae, m., a small river of ing about nine gallons (eccL Lat), Vulg.
Phaedr. 5, 8, 28; so Juv. 4,117.
Thrace, near Byzantium, Plin. 4, II, 18, g 46. Ezech. 45, IO ai.
Bassania, ae, fi, a town in Illyria, batia, a e , / , an unknown kind offish,
* baubor, ari, v. dep. [cf. Gr. ]\
now Elbassan, Liv. 44,30,7.Hence, B a s - PliiL 32,J, 25, g 77; 32, II, 53, g 145.
dogs, to bark gently or moderately (cf. lasanitae, arum, m., the inhabitants ofi Bas- batiaca, a e , / , kind ofidrinking-cup: of
trare, to bark angrily): et quom desertei
sania, Liv. 44, 30,13 and 15.
scaphiis, cantharis, Batiacis bibunt. Plaut. baubantur in aedibus, Lucr. 5,1071; . the
Bassareus, ei, m.,=sBaaaapeis [- Stich. 5,3,11 Ritschl, Fleck, (ai. batiolis). context, and Mu uro ad loc.
, a fox, fox-skin, as clothing of the Bacbatillum (ia MSS. also vatillum), i,
Baucidias, ndis,/, a small island in
chantes], a title of Bacchus : candide Bas- w. (batillus, i, m., Marc. Emp. 27). I . A
Vie Gulf ofi Argolis, Plin. 4,12,19, g 56.
sareu, * Hor C. 1,18, I I ; cf Macr. S. 1,18. shovel, afire-shovel, coal-shovel, dirt or dungl d i s , / , = . I . The wife
II. H e r i . Bassaricus, a, shovel, etc.: batilli ferrei, Plin. 33,8,44, g 127; of Baucis,
Philemon, in Phrygia. She, with her
um, adj., of Bacchus: comae, the hair of 34,11,26, g 112; Treb. PoL Claud. 14; Varr.
Bacchus, Prop. 3 (4), 17, 30: metrum, Mar, R. R. 3, 6, 5 . I I , A fire-pan, chafing-dish, husband, entertained, in a very hospitable
Vict. p. 2545 p . B . B a s s a r i s , i i s , / , fiumigating-pan,incense-pan: prunae batil- manner, Jupiter and Mercury, who came to
= , a Bacchante, Pers. 1,101 Schol. lum. # Hor. S. 1,5,36 (Jahn, K. and H. vatil- them in the form of men; in return for
which they were changed to two sacred
Bassus, i, m., a family cognomen; e. g. lum).
trees before their hut, which became a temI. A poet, at frierid of Martial, Mart 3, 76,
batiola, a e , / , small drinking-cup, a ple, . M. 8, 631 sq.II, M e t o n . , an old
I ai. I I . Q. Caecilius Bassus, qucestor goblet: batiolis bibere, Plaut Stich. 5, 4,11 woman, Pera. 4, 21.
A.U C. 695, Cie. Phil. II, 13, 32; id. Att. 2, (Ritschl, batiacis): batiola aurea, id. Fragm.
Baudds. i,m., a river in Syria, Mel. 1,
7
9 , 1 ; 14, 9, 3; id. Fam. II, I, 4; 12,18,1. ap. Non. p. 545,20.
12,5.
I I I . Lucilius Bassus, Cie. Att 12, 5, 2.
t batis,
= aris, a plant, seaBauli, fi mm, m.,= BaZXot [acc. to the
t basiata or bastagfia, ae, / , = - fennel, samphire: Critlimum maritimum, fable, from and , since here Her [], a carriage of baggage (a Linn.; Plin. 21,15,50, g 86; Col. 12,7,2; 12, cules shut up the cattle taken from Geryon;
carrying of freight upon wagons), Cod. Ar- 13,2.
v. Serv. ad Verg. A. 6, 107; 7, 662; Symm.
cad. et Honor 12,58,3; Cod. Th. 8,4,11.
Ep. 1,1, both of whom understand the origBato, finis,
a leader of insurrection
bastagarius, m>. [bastaga], a bag- in Dalmatia, Ov. P. 2, 1, 46; cf.: maxima inal form as Boaulia], a place near Baice,
gage-master, Cod. Th. 10, 20,11; Cod. Valent, duobus Batonibus ducibus auctoritas erat, now Bacolo, Varr. R. R. 3,17,5; Cie. Ac. 2,
40, 125; 2, 3, 9; id. Fani. 8,1, 4; Plin. 3, 5,
Veli. 2,110,4; 2,114,4.
et Val. II, 7,4.
Bastarnae (also Basternae), rum, t batrachion, ii, n , [- 9, g 61; 9, 55, 81, 172; Tae. A. 14, 4; Suet
m.,= , a German tribe which be- Tpa%o?=frog], a medicinal plant, also calledi iNer. 34; Mart. 4, 63.
came known to the Romans very early (in ranunculus [rana = frog], Plin. 25, 13, 109, I Bauma, ae,/, a town in Ethiopia, Plia
\he war with Pyrrhus), whose abode extend- 172; App. Herb. 8 and 9.
I 6, 29, 35, g 179.
TO.,
TO.,
TO.,
TO.,
BAVIUS, )w a stupid poet, an enemy Pollux fought with Amycus, Stat. S. 4, 5,28:
of Virgil and Horace: qui Bavium non nemus, in which Amycus lay in wait for forodit, amet tua carmina, Maevi, Verg. E. 3, eigners, id. Th. 3,352: cruor, the blood shed
90 (pro poenio ei contingat, ut diligat Mae- by him, Tert. Carm. Sod. 2.Also pertainvium pejorem poetam. Nam Maevius et ing to the Bithynian Icing Prusias: hospes,
Bavius pessimi fuerunt poetae, inimici tam Sid. Carm. 2, 304.
Horatio quam Vergilio, Serv.; cf id. ad Verg.
2. Bebryces, cum, m., = ?
G. I, 210, where is found the attack of Bavi- [perh. of kindred origin with the preced.],
us upon Verg. for using hordeum in the a people in Gallia Narbonensis, on the Pyrplur.; cf. also Philargyr. Verg. E. L I., and enees, Sil. 3, 423 sq. f f . D e r i v v . A.
Welch. Poet. Lat. Rei. p. 308 sq.).
Bebryz, yciSjm , & Bebrycian ; kot baxea and baza, ae,/. [? = - , an ancient king of the Bebrycians, whose
ov, Hesych.], a kind of woven daughter Pyrene gave name to the mountains
shoe worn on the comic stage and by philos- there, Sil. 3,423.B. Bebrycius, a, um,
ophers (only ante- and post-class, and rare), adj., pertaining to King Bebryx, Bebrycian:
Plaut. Men. 2 , 3 , 4 0 ; App. M. 2, p. 127, 6: 11, aula, Sil. 3, 443: virgo, L e. Pyrene, id. 3,
p. 260, 39; Flor. . 9
In sing., Tert. Idol. 420.
8; Pall. 4; cf. Isid. Orig. 19, 34, 6 and 13.
t b e c c u s , i , [Gallic; cf. Fr.bee; EngL
i baxearius (baxi-), i, m - [baxea], a beak], a beak, bill, esp. of a cock; as a cogmaker of woven shoes: FABER SOLI ARI VS nomen of Antonius Primus, Suet. Vit. 18.
BAXIARIVS, Inscr. Orell. 4085.
t bechicus, a , um, adj.,=., of
Bazaira, ae, / , a district of Asiatic or for a cough (pure Lat. tussiculam): meScythia, Curt. 8,1,10.
dicamen, Cael. Aur. Acut. 1,17,172.
t bdellium, , n- (bedella, ae, /,
t bechion, , .,=, aptant good
Marc. Emp. 19; cf. the letter B ) , = for a cough, colVsfoot: Tussilago farfara,
ov, an Asiatic plant, distinguished for its
fragrant gum, the vine-palm: Borassus fla- Linn.; Plin. 26, 6,16. 30.
Bechires, um (Bechiri, firum, Avibelliformis, Linn.; Plin. 12,9,19, 35; Isid.
Orig. 1 7 , 8 , 6 . I f . M e t o n . , the costly gum en. Descr. Orb. 945; Bechiri, Mel. 1,19,
exuding firom it: Arabicum, \reg. 6,14, l a n d II), TO.,= Be xe pes, a Scythian people on the
5: color bdellii, Vulg. Num. 11, 7.Hence, Pontus Euxinus; perh. kindr. with the
as a term of endearment: tu crocinum et modern Bashkirs, Plin. 6,4,3, II.
casia es, tu bdellium, Plaut. Cure. 1,2,7.
Bedesis,is m,a river in Gallia Cispabeate, adv., . beatus fin. under beo.
dana,
now Bedese, Plin. 3,15,20, 115.
beatifico, > [beatus-facio], to
Bedriacum
(als Bedriacum and
make happy, to bless (post-class.), Aug. Trin.
Betriacum),
i, n.,=Br\TpiaKov,aviilage
14,14; Vulg. Isa. 9,16; id. Jacob. 5,11.
in Upper Italy, between Verona a/nd Crebeatificus, a, um, adj. [id.], blessing, mona, distinguished in the civil war by two
making happy (post-class.), App. Doct. Plat. important battles between Otho, Vitellius,
1, p. 3,29; Aug. Conf. 2,5.
and the generals of Vespasian, now Civibeatitas, a t i s , / [beatus], the condition dale; form Bedriacum, Tae. . 2, 23, 39
of the beatus, happiness, a blessed condition, sq.; 2, 23, 44 ; 2, 23, 49 ; 2, 3 , 1 5 ; 2, 3, 20;
blessedness, = beata vita, felicitas; a word 2, 3, 31. Form Bebriacum, Juv. 2 , 1 0 6 ;
first used by Cie.: aut ista sive beatitas, Oros. 7, 8. Form Betriacum, Suet. Oth. 9;
sive beatitudo dicenda sunt (utrumque om- Aur. Vict. Epit. 7, 2; Eutr. 7,17. Hence,
nino durum, sed usu mollienda nobis ver- Bedriacensis (Betri-), e, adj., of
ba sunt), Cie. N. D. 1,34,35 (but he seems to Bedriacum: campi, Tae. . 2, 7 0 : via, id.
have used neither of the two words again): ib. 3, 27: acies, id. ib. 3, 2; 3, 6 6 ; Suet.
apud Ciceronem beatitas et beatitudo, Vesp. 5 : pugna, Tae. H. 2, 8 6 : copiae et
Quint. 8, 3, 32; so Macr. Somn. Scip. 1, 9; duces, Suet Vit. 15: victoria, id. ib. IO:
App. Doct. Plat. 2.Plur., Aug. Civ. Dei, 21, bella, Plin. IO, 49,69, 135.
17.
b e e , ^ sound made by a sheep, Varr. R.
beatitudo lais, / [id.], the condition R. 2,1, 7; cf balo.
ofi beatus, happiness, felicity, blessedness, beBeelzebub, indecl, or Beelzebnl,
atitude; a word coined by Cie.; cf beati- uiis,
or Bee, Heb.
tas, and pass, there cited. In the post-Aug.
in eccL Lat.
per. several times: animi, Petr. 8 , 5 : vitae,
App. M. 6; Mamert. Grat. Act. ad Julian. 23 Beelzebub, the chiefof evil spirits, Vulg. Luc.
ai.; Cod. 12, 47, 1; Vulg. Gen. 30, 13: id. I I , 1 5 ; Tert adv. Marc. 4, 26; Prud. .
Gal. 4,15.
2, 267.
* beatulus, a, um, adj. dim. [id.], as Beg-orrites lacus, a lake in Macedosubst., the sainted fellow (iron ), Pers. 3,103. nia, now Lake of Kitrine, Liv. 42,53, 5.
beatum, i, n., v. beo, P. a. A 3. .
belbus, i TO. , = hyaena, Capitol. Gord.
beatus, a, um, v. beo, P. a.
III. 33, L
beber, bri. m., the beaver (late Lat. for Belena = Helena, v. Quint. 1,4,15.
fiber), SchoL Juv. 12, 34. Hence, bebn Belenus, i,m., a deity worshipped in
n u s , a, um, adj., of the beaver, beaver-, Noricum and Aquileia, Tert ApoL 24; id.
adv. Nat 2, 8; CapitoL Max. 22, 2; Inscr.
Schol. Juv. 2,106.
tt bebra, a e , / , a weapon of barbarous OrelL 823; 1967.
nations, acc. to Veg. Mil. 1, 20.
Belgae, arum, m . , = [Balge, in
Bebriacensis and Bebriacum, Lower Germany, a low, swampy region],
V. Bedr-.
the Belgians, a warlike people, of German
* bebrluus, a, um, adj. [beber fiber, and Celtic origin, in the north of Gaul, Caes.
a beaver], of ov pertaining to a beaver: pel- B. G. 1 , 1 ; 2 , 4 ; Mel. 3, 2 , 4 ; Tae. A. 1,43; 3,
les, Schol. Juv. 12,34.
40; id. H. 4 , 1 7 J 4, 76 aLIn sing.: B e l I. Bebryces, cum (acc..-eas, Val. FI. g"a, ae, m., a Belgian, Luc. 1,426; Claud.
4, 315), TO.,= , a people inhabiting Laud. StiL 1, 2 2 6 . I I . D e r i v.: BelgiBebrycia, a province of Asia Minor, after- c u s , a, um, adj., Belgio: esseda, Verg. G. 3,
wards called Bithynia, Plin. 5, 30,33, 127; 204: color, Prop. 2 (3), 18, 26: calami, Plin.
Vai^Fi. 4, 3 1 5 . I i . D e r i v. . B e - 16, 36, 65, 161: canis, Sil. 10, 80.Hence,
brycia, a e , / , = , the province in- Gallia Belgica, or absol Belgica, the northhabited by the Bebryciae, afterwards Bi- em part of Gaul, between the Rhine, Seine,
thynia, Sail. H. Fragm. ap. Serv. Verg. A. 5, Marne, and the North Sea, inhabited by the
373; VaL FI. 5,502; y long in Avien. Perieg. Belgians, Plin. 4,17,31, 105; 7,16,17, 76.
974.B. Bebryz, yeis,
a Bebryciae
Absol, Plin. 15, 25, 30, 103; Tae. . I,
VaL FI. 4, 315; and, , an ancient 12; 1,58 ai.
king in Bebrycia, also called Amycus, who,
Belgium, ii- n., apart of Gallia Belgibeing powerful in the contest with the castus, was accustomed to sacrifice foreigners ca, on both sides of the Somme, including the
whom he had vanquished, but was finally Bellovaci, Atrebates, and Ambiani, Caea B.
himself overcome, by Pollux, and slain, Val. G. 5,12; 5,24; 5,25; 8,46.
FI. 4, 261 and 290: Bebryca (acc. Gr.), Stat. . Belial, indecl. (Belias, ae, m.),=Heb.
Achillei, 190.e. Bebrycius, a, um.
Belial, a chief of the evil spirits,
TO.,
226
belua, eta
I I . Form bellum.
A. War, warfare (absto.), or war, the war (coner.), i.e. hostilities between two nations (cf. tumultus). 1.
Specifying the enemy,
a. By wfjj- denoting the nation: omnibus Punicis Siciliensibusque bellis, Cio.Yerr. 2,5, 47, 124:
aliquot annis ante secundum Punicum bellum, id. Ac. 2, 5,13 : Britannicum bellum,
id. Att. 4 , 1 6 , 1 3 : Gallicum, id. Prov. Cons.
14, 35: Germanicum, Caes. B. G. 3, 28: Sabinum, Liv. I, 26, 4: Parthicum, Veli. 2,46,
2 ; similarly : bellum piraticum, the war
against the pirates, Veli. 2, 33,1. Sometimes the ' refers to the leader or king
of the enemy: Sertorianum bellum, Cie.
Phil. II, 8,, 18 : Mithridaticum, id. Imp.
Pomp. 3 , 7 : Iugurthinum, Bor. Epod. 9, 23;
Veil. 2, II, I; similarly: bellum regium, the
war against kings, Cie. Imp. Pomp. 17, 50.
Or it refers to the theatre of the w a r :
bellum Africanum, Transalpinum, Cie. Imp.
Pomp. IO, 28: Asiaticum, id. ib. 22,64: Africum, Caes. B. C. 2, 32 jfin.: Aetnaeum, Veli.
BELL
BELL
BEL U
B EA
BENE
BENE
of or pertaining to Bendis (Btv&r, the Thra- lius vivendum vim, id. Fin. 1,19, 63: quod
cian Diana or goddess of the moon)', tem- ni ita accideret et melius et prudentius viveretur, id. Sen. 19, 67 ; cf. id. Ac. I, 4 , 1 5 ;
plum, Liv. 38, 41, L
id. Fin. 1,13, 45; id. Off. I, 6 , 1 9 ; id. Fam.
b e n e , a d v of manner and intensity [bo- 4 , 3 , 3 et saep. (for another meaning of bene
nus; the first vowel assimilated to the e of vivere, cf. e. infra).() Bene mori, to die
the foil, syllable; cf. Corss. Ausspr. 2, 366], honorably, bravely, creditably, gloriously:
well (comp. melius, belter; sup. optime [v. qui se bene mori quam turpiter vivere mabonus init.], best; often to be rendered by luit, Liv. 22, 50, 7: ne ferrum quidem ad
more specific Engl, adverbs). I, As ad- bene moriendum oblaturus est hostis, id.
junct of verbs. A. I g e . 1. Of physi- 9, 3, 3; so id. 21, 42, 4: tum potui, Medea,
cal or external goodness, usefulness, orna- mori bene, . H. 12,5.() Bene partum,
ment, and comfort: villam rusticam bene what is honestly, honorably earned or acaedificatam habere expedit, Cato, B. B. 3 i quired : multa bona bene parta habemus,
villam bonam beneque aedificatam, Cie. Plaut. Trin. 2, 2, 65: mei patris bene parta
Off. 3,13, 65: quid est agrum bene colere? indiligenter Tutatur, Ter. Phorm. 5, 3, 5:
Bene arare, Cato, B. R. 61: agro bene culto res familiaris primum bene parta sit, nulnihil potest esse . . . uberius, Cie. Sen. 16, lo neque turpi quaestu, neque odioso, Cie.
57: ubi cocta erit bene, Cato, R. R. 157; 3; Off. 1,26,92: diutine uti bene licet partum
4; 32 et saep.: te auratam et vestitam bene, Plaut. Bud. 4 , 7 , 1 5 ; Sall.C. 51,42 (et:
bene, Plaut. Men. 5, 2, 50: ornatus hic sa- mala parta, Cie. PhiL 2, 27, 65: male par
tis me condecet? Ps. Optume, it is very tum, Plaut. Poen. 4,2,22).() Apud bonos
becoming, id. Ps. 4, I, 26: me bene curata bene agier, an old legal formula: bona fide
cute vises, well tended, Hor. Ep. I, 4, 15: agi (v. bonus), to be transacted in good faith
bene olere, Verg. E. 2, 48: bene sonare, among good men; ubi erit illa formula
Quint. 8, 3 , 1 6 : neque tamen non inprimis fiduciae ut inter bonos bene agier oportet?
bene habitavit, in the very best style, Nep. Cie. Fam. 7, 12, 2; id. Offi 3, 15, 61; 3,17,
Att. 13,1: a Catone cum quaereretur, quid 70.(e) Non bene = male, not faithfully:
maxime in re familiari expediret, respon- esse metus coepit ne jura jugalia corjunx
det Bene pascere? Quid secundum? Satis Non bene servasset, . 7,716.d, Bep
bene pascere, Cie. Off. 2,25,89: so, bene ce- resenting an action as right or correct,
nare, Cat. 13,17; Hor. Ep. I, 6, 56: bene de well, rightly, correctly: bene mones, Ibo,
rebus domesticis constitutum esse, to be in you are right (to admonish me), Ter. And.
good circumstances, Cie. Sest. 45, 97; simi- 2 , 2 , 3 6 : sequi recusarunt bene monentem,
' * belualis (beli-), e, adj. [belua], bes- larly: rem (i. e. familiarem) bene paratam
Liv. 22, 60,17: quom mihi et bene praecitial, brutish: educatio, Macr. S. 5, II, 15.
comitate perdidit, well arranged, Plaut. pitis, et. etc., since you give sound advice,
Bud.
proi.
3
8
.
2
,
respect
to
the
* beluatus (beli-), a, um, adj. [id.],
Plaut. Poen. 3, 2, 55; so Ter. Ad. 5, 9, 6; 3,
ornamented or embroidered with figures of mind. a. Perception, knowledge, ability: 3, 80; Lucii. ap. Non. p. 372, 7: bene enim
animals : tapetia, Plaut. Ps. 1, 2,14.
quas tam bene noverat quam paedagogos majores accubitionem epularem amicorum
beluilis (bell-), , adj. [id.], bestial, j nostros novimus, Sen. Ep. 27, 5: quin me- convivium nominarunt, melius quam Graebrutal (post-class.): beluile . Gloss. j lius novi quam te et vidi saepius, Plaut. ci, Cie. Sen. 13, 45: hoc bene censuit ScaePhilox.: beluile saevientes, Jul. Val. Rer. Capt. 5, 2, 22: novi optime (Bacchus) et vola, correctly, Dig. 17,1, 48.e. Pleasantsaepe vidi, Cie. Fam. 7, 23, 2: qui optime ly, satisfactorily, profitably, prosperously,
Gest. Alex. M. 3, 88; 3, 55.
beluinus (bell-), a, um, adj. [id.], bru- suos nosse deberet, Nep. Con. 4 , 1 ; cf. Hor. fortunately, successfully: nunc bene vivo
tal, bestial, animal (post-class.): volupta- Ep. 1 , 1 8 , 1 ; id. S. I, 9, 22: satin' haec me- et fortunate atque ut volo atque animo ut
lubet, Plaut. Mil. 3,1, 111: nihil adferrent
tes, Geli. 19, 2 , 2 : fauces, Prud. Cath. 7,114: ministi et tenes? Pa. Melius quam tu qui
docuisti, Plaut. Pers. 2, 2, 2: quod eo mihi quo jucundus, id est melius, viveremus,
pars corporis, Jul Val. Rer. Gest. Alex. 3,54.
melius cernere videor quo ab eo proprius Cie. Fin. I, 41,72: si bene qui cenat, bene
B e l e n u m , i w,
capital city of a absum, Cie. Sen. 21,77: ut hic melius quam vivit, Hor. Ep. I, 6, 56: quamobrem melius
people of Venetia, now Belluno, Plin. 3,19, ipse illa scire videatur, id. de Or. 1,15, 66; apud bonos quam apud fortunatos benefi23, HO; Inser. Orell. 69; 3549.
id. Or. 38, 132: cum Sophocles vel optime cium collocari puto, is better or more profb i l i o s u s (bell-), a, um, adj. [id.], scripserit Electram suam, id. Fin. I, 2, 5: itably invested, Cie. Offi 2, 20, 71: perdenda
abounding in beasts or monsters: Oceanus, gubernatoris ars quia bene navigandi ra- sunt multa beneficia ut semel ponas bene,
* Hor. C. 4,14,47; so Avien. Ora Marit. 204. j tionem habet, of able seamanship, id. ib. I, Sen. Ben. poet. 1 , 2 , 1 : etiamsi nullum (beBelus,
BfjXop; Heb. b 9 2 . I, I 13, 42: melius in Volscis imperatum est, neficium) bene positurus sit, id. ib. I, 2, 2:
better generalship was displayed, Liv. 2, 63, quando hoc bene successit, Ter. Ad. 2, 4,
An Asiatic king of a primitive age, builder 6: nihil melius quam omnis mundus ad- 23: bene ambulatumst? Di. Huc quidem,
of Babylon and founder of the Babylonian ministratur, Cie. Inv. I, 34, 69: de medico hercle, ad te bene, Quia tui vivendi copikingdom, Verg. A. 1, 621; 1, 729 sq.: pris- bene existimari scribis, that he is well ast, has your walk been pleasant ? Plaut.
cus, . M. 4, 213 (like \ 6 , thought (spoken) of, i. e. his ability, Id. Fam. True. 2, 4, 18: melius ominare, use words
Aeliam V. . 13, 3). H, An Indian deity, 16, 14, I: prudentibus et bene institutis, of better omen, id. Bud. 2, 3, 7; Cie. Brut.
compared with Hercules of the Greeks, Cie. well educated, id. Sen. 14, 50 i sapientibus 96, 329: qui se suamque aetatem bene cu. D. 3, 16, 42; cf. Robinson, Diet., under et bene natura constitutis, endowed with rant, Plaut. Ps. 4, 7, 36.So, bene (se) hab^a.HI, A king of Egypt, father of Da- good naturai talent, id. Sest. 65,137: quod- bere: ut bene me haberem filiai nuptiis,
naus and JEgyptus. I V . D e r i v. A. si melius geruntur ea quae consilio gerun- have a good time at, etc., Plaut. Aui. 2 , 8 , 2 :
B e l i d e s , ae (for the length of the i, cf. tur quam, etc., more ably, id. Inv. I, 34, 59: qui se bene habet suisque amicis usui est,
Prisc. p. 584 P.), m., == ?, a male de- tabulas bene pictas collocare in bono lu- who enjoys his life and is a boon companscendant of Belus: Belidae fratres, i. e. Da- mine, good paintings, id. Brut. 75, 261: ca- ion, id. Mil. 3, I, 128: nam hanc bene se
naus and JEgyptus, Stat. Th. 6, 291: surge, nere melius, Verg. E. 9, 67; Quint. IO, 1,91: habere aetatem nimiost aequius, id. Mere.
alicui, to take good
age, Belide, de tot modo fratribus unus, i. e. bene pronuntiare, id. II, 3, 12 : bene re- 3, 2, 6: bene consulere
1
Lynceus, son of JSgyptus, . . 14, 73: Pa- spondere interrogationibus, id. B, 7, 28; 6, care for somebody s interests: tuae rei bene
lamedes, Verg. . 2, 82 (septimo gradu a 3, 81. "b. Of feeling, judgment, and will: consulere cupio, id. Trin. 3, 2, 9: ut qui
Belo originem ducens, Serv.).B. B e l i s , similis in utroque nostrum, cum optime mihi consultum optume velit esse, Ter.
Phorm. I, 3, I: me optime consulentem
i d i s , / , and usu. in plur., Belides, u m , sentiremus, error fuit, when we had the best
saluti suae, Cie. Fam. 4, 14, 2* qui se ad
the granddaughters of Belus, the Belides, = intentioris, Cie. Fam. 4, 2, 3; so id. ib. 6, 4,
sapientes viros bene consulentes rei pubDanaides (v. Danaus), Ov. Tr. 3,1, 62; id. A. 2; so, bene sentire, id. ib. 6,1, 3; so, bene, licae contulerunt, id. Offi 2, 13, 46. So,
A. 1,74; id. M. 4,463; IO, 4 4 . - C , B e l i a s , optime de re publica sentire, to hold sound bene mereri, and rarely bene merere, to
fidis,/, = Belis, Sen. Here. Oet. 9 6 1 . V . views on public affairs, id. Off. 1, 41, 149; deserve well of one, i. e. act for his advanBeli oculus, a precious stone, cafs-eye, a id. Fam. 4,14,1; id. Phil. 3 , 9 , 2 3 : bene ani- tage ; absol. or with de: addecet Bene mespecies ofionyx, Plin. 37, IO, 55, 149.VI. matas eas (insulas) confirmavit, well dis- renti bene referre gratiam, Plaut. Rud. 5,
A river of Galilee, on the borders of Phoeni- posed, Nep. Cim. 2 , 4 : ei causae quam Pom- 3, 36: Licinii aps te bene merenti male recia, now Nahr Naaman, Plin. 5,19,17, 75; peius animatus melius quam paratus sus- fertur gratia? id. Ps. 1,3, 86: ut memorem
ceperat, Cie. Fam. 6, 6, IO; so, optime ani- in bene meritos animum praestarem, Cie.
Tae. . 5, 7.
mati, Varr. ap. Non. p. 201,7: quod bene coi b e l u t u s (beli-), a, um: bestiae simi- gitasti aliquando, laudo, that you had good Fam. I, 9, IO: cogor nonnumquam homines non optime de me meritos rogatu
lis, Paui. ex Fest. p. 34 Muli.
intentions, Cie. Phil. 2,14, 34: se vero bene eorum qui bene meriti sunt, defendere, id.
t beluus (beli-), a, um, = beluinus, sperare (i. e. de bello), had good hopes, Liv. ib. 7, I, 4: tam bene meritis de nomine
6, 6,18: sperabis omnia optime, Cie. Fam. Punico militibus, Liv. 23, 12, 5: si bene
Gloss. Isid.
Bembinadia, a e , / , district in Ar- 4, 13, 7: tibi bene ex animo volo, Ter. quid. de te merui, Verg. A. 4, 317; cf. Cie.
Heaut. 5 , 2 , 6 ; so freq.: bene alicui velle, v. Opt. Gen. 7, 20; id. Sest. I, 2; 12, 39; 66,
cadia, Plin. 4, 6, IO, 2L
Benacus, i, m., = B, Strabo: la- volo: bene aliquid consulere, to plan some- 139; 68,142; id. Mil. 36, 99; id. Phil. 2,14,
cus, a deep and rough lake in Gallia Trans- thing well: vigilando, agendo, bene consu- 36 et saep.; v. mereo, D. and P. a. So
padana, near Verona, through which the Min- lendo prospera omnia cedunt, Sali. C. 52, esp. referring to price: bene emere, to buy
cius (Mincio) flows, now Lago di Garda, Plin. 29: omnia non bene consueta, id. J. 92, 2. advantageously, i. e. cheaply , bene vende2, 103, 306, 224; 9, 22,38, 75; and absol. e . Of morality, honesty, ibonor, etc. () re, to sell advantageously, i. e. at a high
Benacus. Verg. G. 2, 160; id. A. 10, 205. Bene vivere, or bene beateque vivere (= price: bene ego hercle vendidi te, Plaut.
Hence, Benacenses* i u m m , t h e people ^), to lead a moral and happy
Cure. 4, 2, 34: et quoniam vendat, velle him; absol. or with dat, or reflex., with me hortantur tuo ut imperio paream, Plaut
quam optime vendere, Cie. Off. 3, 12, 51: inter (less correctly as one word, benedi- Pers. 5, 2, 65: pro bene iactis ejus uti ei
ita nec ut emat melius, nec ut vendat cere): cui bene dixit umquam bono? Of pretium possim reddere, id. Capt. 5,1, 20:
quidquam, simulabit vir bonus, id. ib. 3,15, what good man has he ever spoken well, or, bene facta referre, Claud. Laud. Stil. 3,182
61: vin' bene emere ? Do. Vin' tu pulcre what good man has he ever praised, Cie. tenere, id. ib. 2, 42.So freq. in eccl. writ
vendere ? Plaut. Pci-s. 4, 4, 38: melius Sest 52, HO. bene, quaeso, inter vos dica- ere: et si bene feceritis his qui vobis bene
emetur, Cato, B. B. I: quo melius emptum tis, et amice absenti tamen, Plaut. Mil. 4,8, faciunt, Vulg. Lue. 6, 33: bene facite his qui
sciatis, Cie. ap. Suet. Caes. 50 fin.: qui vitii 3 L I r o n i c a l l y : bene equidem tibi dico oderunt vos, id. Matt. 5,44. (e) Absol., to
bene credat emi . honorem,cheaply,Verg. qui te digna ut eveniant precor, Plaut-. Rud. do good, perform meritorious acts (in fin.
A. 9, 206; Sil 4,756. Expressing kind- 3,2,26: nec tibi cessaret doctus bene dicere verb only eccl. Lat.) discite bene facere,
ness, thanks, etc.: bene facis, bene vocas, lector, Ov. Tr. 5,9,9: cui a viris bonis bene Vulg. Isa. 1,17: interrogo vos si licet sabbabene narras, I thank you, arn obliged to you dicatur, Metell. Numid. ap. Geli 6, II, 3. tis bene facere an male, id. Lue. 6, 9: qui
for doing, calling, saying (colloq.): merito And dat understood: si bene dicatis' (i. e. bene facit, ex Deo est, id. Joan. Ep. 3, II.
amo te. Ph.Bene facis, thanks! Ter Eun. mihi) vostra ripa vos sequar, Plaut. Poen. In . (class.): bene facta (almost always
1,2,106; c f : in consuetudinem venit, bene 3,3,18 omnes bene dicunt (ei), et amant in plur.), merits, meritorious acts, brave
facis et fecisti non indicantis esse, sed gra- (eum), Ter. Ad. 5, 4, II: ad bene dicendum deeds: bene facta recte facta sunt, Cie.
tias agentis, Don. ad loc. placet; bene fo (i e. uteri) delectandumque redacti, Hor. Par 3,1, 22: omnia bene facta in luce se
citis, Plaut. Rud. 3,6,43: dividuom talen- Ep 2,1,155 Part. indignis si male di- collocari volunt, id. Tusc. 2, 26, 64; id. Sen.
tum faciam. La. Bene facis, id. ib. 5, 3, citur, male dictum id esse duco; Verum si 3,9: bene facta mea reipublicae procedunt,
52: si quid erit dubium, immutabo Da. dignis dicitur, bene dictumst, is a praise, Sali. J 85, 6, cf. id. C. 8, 5; id. H. Fragm. I,
Bene fecisti, id. Ep. 5,1, 40 Lo. Adeas, si Plaut. Cure. 4, 2,27 sq.: nec bene nec male 19: veteribus bene factis nova pensantes
velis. La. Bene hercle factum vobis ha- dicta profuerunt ad confirmandos animos, maleficia, Liv 37,1, 2; cf. Quint. 3, 7, 13,
beo gratiam. Accedam propius, id. Rud. 3, Liv 23,46,1; cf. Ter. Phorm. proi. 20 infra. 12, I, 41; Prop. 2, I, 24; . M. 16, 850,
6, 2; Ter. Ad. 4, 3, IO.With gratiam ha- Bene audio = bene dicitur mihi, I arn Claud. VI. Cons. Hon. 386. Sing.: bene
bere : bene fecisti; gratiam habeo maxi- praised: bene dictis si certasset, audisset factum a vobis, dum vivitis non abscedet,
mam, Ter Eun. 5,8,61; cf. bene benigne- bene, Ter. Phorm. proi. 20; v. audio, 5.e. Cato ap. Geli. 16,1.4.() In medical lanque arbitror te facere, Plaut. Most. 3,2,130: To use words of good omen (): Oi. guage, to be of good effect, benefit, do good:
quin etiam Graecis licebit utare cum voles Quid si fors aliter quam voles evenerit? id bene faciet et divum bonam faciet,
. . . Bene sane facis, sed enitar ut Latine St. Bene dice, dis sum fretus ( fove lin- Cato, R. R. 157, 6.So with ad : ad capiloquar, I thank you for the permission, but, gua, melius ominare), Plaut. Cas. 2, 6, 38
tis dolorem bene facit serpyllum, Scrib
etc.,Cie. Ac. 1,7,25: an exitum Cassi Mae- Seja, bene dicito, id. As. 3, 3,155.f. Bene Comp. I; so id. ib. 5; 9; 13; 41.() In
lique expectem ? Bene facitis quod abomi- dixisti, a formula of approbation: ne quan the phrase bene facis, etc., as a formula
namini . . . sed, etc.. I arn much obliged to do iratus tu alio conferas. Th. Bene dixti, of thanks, I . 2. f. supra.-(0) Expressyou fior abhorring this, but, etc., Liv. 6,18, you are right, Ter. Eun. 3, I, 61. bene et ing joy, I am glad of it, I am glad that
9: bene edepol narras; nam illi faveo vir- sapienter dixti dudum, etc., it was a good etc. (comic.) Da. Tua quae fuit Palaestra,
gini, thanks for idling me. fior, etc., Ter. and wise remark of yours that, etc., id. ea filia inventast mea. La. Bene melior
Eun. 6,3,7 (cf.: male hercule narras, I Ad. 5, 8, 30. g. Bene dicta, fine or spe- cule factumst, Plaut. Rud. 5,3,9: bis tanto
yon little thanks for saying so, Cie. Tusc. 1, cious, plausible words (opp. deeds): bene valeo quam vidui prius. Ly. Bene hercle
6, IO): bene, ita me di ament, nuntias, Ter. dictis tuis bene facta aures meae expo- factum et gaudeo, id. Mere. 2, 2, 27; Ter
Hoc. 4,4,20: bene narras. Cie. Att. 16,14,4; 13, stulant, Piaut. Pers. 4, 3, 25; so, bene lo- And. 5, 6, II ; id. Hec. 5, 4, 17; id. Eun. 5,
33,2: tu ad matrem adi. Bene vocas; be- qui : male corde consultare, Bene lingua 8, 7: bene factum et volup est hodie me
nigne dicis . Cras apud te, thanks for your loqui, use fine words, Plaut. Tine. 2,1,16. his mulierculis Tetulisse auxilium, Plaut.
invitation, but, etc., Plaut. Merc. 5, 2,108: 2. Bene facere, a. Bene aliquid facere, Rud. 4, I, I; Ter. Hoc. 3, 5, I I ; so, bene
eamus intro ut prandeamus. Men. Bene to do, make, something well, i. e. ably (. I. iactum gaudeo: nam hic noster pater est
vocas, tam gratiast, id. Men. 2,3,41.g. Of . 2. a. supra): vel non facere quod non op Ani Ita me Juppiter bene amet, benefac
accuracy, etc., well, accurately, truly, com- time possis, vel facere quod non pessime tum gaudeo, Plaut. Poen. 5, 6, 47; Ter.
pletely : cum ceterae partes aetatis bene facias, Cie. Or. 2, 20, 86: non tamen haec j Phorm. 5, 6, 43; cf.: Me. Rex Creo vigiles
descriptae sint, Cie. Sen. 2, 6: cui bene li- quia possunt bene aliquando fieri passim nocturnos singulos semper locat So. Bene
brato . . . Obstitit ramus, . M. 8, 409 : at facienda sunt, Quint. 4,1,70: Iovem Phidi- facit; quia nos eramus peregri, tutatast
bene si quaeras, id. ib. 3,141: tibi compri- as optime fecit, id. 2,3,6; so, melius facere, domum, I arn glad ofi it, etc., Haut. Am. I,
mam linguam. Hau potes: Bene pudice- Afran. ap. Macr. 6,1.P. a.: quid laboraui 1,19. bene fecit A. Silius qui transegerit:
que adservatur, Plaut. Am. 1 , 1 , 1 % : bene bene facta juvant? his labor and well-done neque enim ei deesse volebam, et quid posdissimulare amorem, entirely, Ter. And. I, works are no pleasure to him, Verg. G. 3,625. sem timebam, I arn glad that A. Silius, etc.,
L105: quis enim bene celat amorem ? Ov. b . Bene facere, with dat. absol, with in Cie. Att 12, 24, L 3 , With esse. a. Bene
fi. 12,37.So with a negation, = male re- and.abl., or with erga, to do a good action, toj est, ivipers.,it is weli. (a) In the epistolastat parvam quod non bene compleat ur- benefit somebody, to impart benefits (less corry formula: si vales bene est; or, si vales
nam, . M. 12,615: non bene conveniunt rectly as one word, benefacio) () With bene est, (ego) video (abbrev. S. V.B. E. V.),
., Majestas et amor, id. ib 2, 846. Re- dat.: bonus bonis bene feceris, Plaut. Poen. Afran.ap Prisc.p 804 ; Cie.Fam.5,14,1;
dundant, with vix (Ovid.): vix bene Ca- 5.4,60: bene si amico feceris, ne pigeat fe- IO, 34,1; 4,1,1; et id. ib. 5,7,1; 6, 9,1; 5,
stalio descenderat antro, Incustoditam len- cisse, id. Trin. 2, 2, 66: malo bene facere I IO, I; IO, 33,1; IO, 14, 8; IO, 14, I I ; 14,14,
te videt ire juvencam (= vix descenderat tantumdem est periculum quantum bono j 1,14,14,16: st valetis gaudeo, Plaut. Pers.
cum, etc.), . . 3 , 1 4 i tactum vix bene male facere, id. Poen. 3, 3, 20: homini id 4,3,41 These formulas were obsolete at
limen erat, Aesonides,dixi, quid agit meus? quod tu facis bene, id. Ep I, 2, 33: tibi lu- Seneca's time: mos antiquis fuit, usque ad
id. H. 6,24: vix bene desieram, rettulit illa bens bene faxim, Ter. Ad. 6, 6, 6; 5, 6, 8; I meam servatus aetatem, primis epistulae
mihi, id. F 5, 277. h. Sup., most opporverbis adicere; Si vales, bene est; ego vatunely, at the nick of time (comio); sed B, 8, 25: at tibi di semper... faciant bene, leo, Sen. Ep. 15, L ( ) = bene factum
may
the
gods
bless
you,
Plaut.
Men.
5,7,
32:
eccum meum gnatum optume video, Plaut.
est (cf. I. 2. k. supra): oculis quoque etiam
Mere. 2, 2, 57: sed optume eccum exit se- di tibi Bene faciant, Ter. Ad. 5, 7, 20; so plus jam video quam prius: Ly. Bene est,
Plaut.
Pers.
4,
3,
18.Pass.:
quod
bonis
nex, id. Rud. 3, 3, 44 optume adveniens,
Plaut. Mere. 2, 2, 26: hic est intus filius
puere, cape Chlamydem, etc., id. Mere. 6, bene fit beneficium, Plant. Capt. 2, 2,108: apud nos tuus. De. Optume'st, id. ib. 6, 4,
pulchrum
est
bene
facere
reipublicae.
Sali.
2, 69: Davum optume Video, Ter And. 2,1,
49; Ter. Ad. 3, 3, 48, 5, 5, 3; Id. Hoc. 5, 4,
35; 4, 2, 3; Plaut. Rud. 3, B, 25; 4, 6, 19; C. B, I: ego ne ingratis quidem bene facere 3 L b . Bene est alicui, impersit is (goes)
Ter. Eun. 5,2, 66 ; id. Heaut. 4,5, 9; 5, 5, 2. absistam, Liv. 36, 35,4.R e fi e i e t y. well with one, one does well, is well off, en i , Pregn.: bone polliceri = large polli- sibi bene faoere, enjoy one's selfi, have a goodjoys himself, is happy i nam si curent, bene
ceri, to make liberal promises praecepit time, genio indulgere (v. I. A. 2. e. supra): bonis sit, male malis, quod nunc abest, Enn
ut ceteros adeant, bene polliceantur, Sali. nec quisquam est tam ingenio duro .
ap. Cie. . D. 3, 32, 79 (Trag. v. 355 Valli.):
G. 41, 5; cf.: bene promittere, to promise quin, ubi quidquam occasionis sit sibi fa- bona si esse veis, bene erit tibi, Plaut. Merc.
success: quae autem 'inconstantia deorum ciat bene, Plaut. As. grex 5. () With in 3,1,12: quia illi, unde huc abvecta sum,
ut primis minentur extis, bene promittant and abl.: quoniam bene quae in me fece- malis bene esse solitum*^, Id. ib. 3,1, 13:
secundis? Cie.Div.2,17, 38. B . In par- runt, ingrata ea habui. Plant. Arn. 1,1,30. qui neque tibi bene esse patere, et illis qui
tio. I, Bene dicere, a. To speak well, () With erga: si quid amicum erga bene bus est invides, id. Ps. 4, 7,35 (so id. Tria.
i. e. eloquently: qui optime dicunt, the feci, Plaut Trin. 5,2,4.(-3) With ellipsis of 2,2,71): num quippiam aluit me vis ? De.
most eloquent, Cie. de Or. I, 26, 119; 2, 2, dat, to impart benefits; ingrata atque irri- Ut bene sit tibi, id Pers. 4,8,5; id. Poen. 4,
5: etiam bene dicere haud absurdum est, ta esse omnia intellego Quae dedi -et quod 2,90; Ter Phorm. 1,2,101: nemini nimium
Sali. C. 3, I: abunde dixit bene quisquis bene feci, Plaut. As. I,'2, II: quod bene fe- bene est, Afran. ap. Charis, p. 185 P. : si non
rei satisfccit, Quint. 12, 9, 7; c f : bene lo- cisti. referetur gratia, id. Capt. 5,1, 20: ego est, jurat bene solis esse maritis, Hor. Ep
qui, to use good language, speak good Lat- quod bene feci, male feci, id. Ep. I, 2, 34; I, I, 88: nec tamen illis bene erit, quia non
in, Cie. Brut. 58,212, 64, 228.b. To speak id. Trin. 2, 2,41: si beneficia in rebus, non bono gaudent, Sen.Vit Beat. 11,4: BENE SIT
abl/y: multo oratorem melius quam ipsos in ipsa benefaciendi voluntate consiste- NOBIS, Inscr. Orell. 4754; Plaut. True. 2, 4,
Illos quorum eae sint artes esse dicturum, rent, Sen. Ben. I, 7, Ii benefaciendi ani- 95; 4, 2,36: id. Cure. 4,2,31; id. Pers. B, 2,
Cie. Or. I, Io, 65; cf. Hor. Ep. I, 2, 4. bene mus, id. ib. 2,19,1.So esp. in formula of 74; id. Stich. B, B, 12; id. Mere. 2,2,55; Ter.
dicendi scientia, Quint. 7, 3, 12. e. To thanks, etc. * bene benigneque arbitror te Adi 1,1,9.Comp.: istas minas decem., qui
speak correctly or elegantly: cum et Attice facere, I thank you heartily, Plaut. Most. 3, me procurem dum melius sit mi, des. Ptaut
dicere et optime, nt .. bene dicere id sit, 2,129: Jup. Jam nunc irata ion es? Ale. Cure. 4,2,40: spero ex tuis litteris tibi me
Attice dicere, Cie. Opt. Gen. 4, 13 optime Non sum. Jup. Bene facis, id. Am. 3, 2, 66; lius esse, that your health is better, Cie. Eam.
dicta, Quint. , 1,19. So, bene loqui; ut Brix ad Haut. Tria. 384. P. a. as subst.? 16, 22,1; Plaut. Most. 3,2,1; Ter And. 2, 5,
esset perfecta illa bene loquendi laus, Cie. bene facta, orum, n., benefits, benefac- 16.With dat. understood: patria est ubi
Brut. 72,252 : at loquitur pulchre. Num tions {ci.beneficam): bene facta male loca- cumque est bene (i. e. cuique), where one
melius quam Plato? id. Opt. Gen. 5,16. ta male facta arbitror, Enn. ap. Cie. Ofl! 2,18, does well, there is his country, Poet. ap. Cie
d. To speak well, i e. kindly, ofi one, to praise62 (Trag. 429 Vahl.): pol, bene facta tua Tusc 5, 37,108 (Trag. Rei. inc. p. 248 Rib V
230
(prop, as
With abl., to be well off in, to/east upon ponderis, volueris, Fest. p. 351 Muli. (p. 267 Hence, I, benedictum, <
() two words), bene, I B. 1. g. 2. benea thing: ubi illi bene sit ligno, aqua calida, Lind.). I O* Elliptical expressions,
cibo, vesti mentis, Plaut. Cas. 2,3,39: at mihi Bene, melius, optime, instead of bene, etc., dictus, Im.,an approved person, blessed
bene erat, non piscibus, Sed pullo atque hoe- dicit, dicis, or facit, facis, etc.: bene Peri- one (eccl. Lat.): venite, benedicti Patris
do, Hor. S. 2, 2,120. e. Bene sum == bene cles (i.e. dixit), Cie. Off. 1,40,144: bene (Phi- mei, vulg. Matt. 25, 84 ai.
mihi est: minore nusquam bene fui dispen- lippus) ministrum et praebitorem, id. ib. 2,
benedictio unis, f (benedico, II.]
dio, Plaut. Men. 3, 2, 20.: de eo (argento) 14, 53: existimabatur bene, Latine (i. e. lonunc bene sunt tua virtute. Id. True. 4,2,28: qui), id. Brut. 74, 259; so id. Sen. 14,47: at (eccL Lat), an extolling, praising, lauding,
dato qui bene sit; ego ubi bene sit tibi lo- bene Areus, Quint. 2,15,36; et id. IO, I, 56: App. Trism. p. 8 2 , 1 1 ; Vulg. Deut 16, 10;
cum lepidum dabo, id. Bacch. I, I, 51: scis nam ante Aristippus, et ille melius (i.e. hoc Tert Test Anim. 2 . . e ton., conbene esse si sit unde, id. Capt. 4, 2, 7 0 . 4 . dixerat), Cie. Fin. 1,8, 26: sed haec tu meli- secrated, sacred object: benedictio crucis =
Bene habere, a. With subj. nom. (a) To us vel optime omnium (i.e. facies). Id. Fam. frustum sanctae crucis, Paul. Nol. Ep. 32,
enjoy, Plaut. Ps. 4, 7,35 ai.; v. I. A. 2. e. su- 4,13, 7; id. Fin. 1,18,61; 1,19,63; Id. Off. c. 8. I I , A benediction, blessing, Sulp. de
pra.(/3) To be favorable, to favor: bene 3, II, 49; id. Sen. 20,73; id. Opt. Gen. 6,18; Vitas.Martini,2,12: Vulg.Gen.26,29; id.
habent tibi principia, Ter. Phorm. 2, 3, 82. Quint. IO, 3,25; 10,2,24; 6 , 1 , 3 ; 9,4,23. GaL 8,14.
() With se, to be well, well off. imperator () In applauding answers bene and opbenedictum, * bene, I. B. 1. g.
se bene habet, it is well with, Sen. Ep. 24,9; time, good I bi-avol excellenti euge, euge!
benefacio, feci, factum, 3, v. n., better
cf.: si te bene habes, Plaut. Mil. 3,1,122 Bnx Perbene! Plaut Rud. 1,2, 75: huc respice. written as two words, v. bene, I. B. 2.
ad loc.b. Hoc bene habet, or bene habet, Da. Optume! id. ib. 3, 4, 3; cf. id. Mere. I,
benefacio, Cnis, fi [benefacio], the
impers. (= res se bene habet), it is well, mat- 2, 114; 5, 4,16.() In drinking health, performing of an act of kindness, a beneters stand well: bene habet r jacta sunt fun- with acc. or dat., health to you, your health i faction, Tert. e. Marc. 4,12 fin.
damenta defensionis, Cie. Mur. 6, 14: bene bene vos! bene nos! bene te I bene me! bene
benefactor, oris, m. [id.], he who conhabet: di pium movere bellum, Liv. 8,6,4: nostram etiam Stephanium I Plaut. Stich.
atque bene habet si a collegi, litatum est, 5,4, 27; Tib. 2,1, 31: bene te, pater optime fers a favor, a benefactor (late Lat.), Coid. 8, 9, I; Juv. IO, 72; Stat. Th. II, 557. Caesar, etc.; Ov. F. 2,637: bene mihi, bene ripp. Land. Anast. Quaest. 19; id. Laud.
So pers.: bene habemus nos, si in his spes vobis, bene amicae meae! Plaut. Pers. 5,1, Just 1,314.
benefactum, v. bene, I. B. 2.
est; opinor, aliud agamus, we are well off, 21; Ov.A.A.I,01
1 1 , r e g ., inellipt.
benefice, adv., . beneficus fin.
Cie. Att. 2, 8 , 1 . 5 . Bene agere, with cum predicate: quod (imperium) si (ei) sui bene
beneficentia, ee,/ [from beneficus,
and abl. (a) To treat one well: bene egis- crediderint c i v e s . . . credere et Latinos -desent Athenienses cum Miltiade si, etc., VaL bere, if his own citizens did well to intrust like magnificentia, munificentia, from magMax. 5,3, ext. 3. () Impers.: bene agitur the supreme power to him, etc., Liv. 1,50, 5 : nificus, munificus; et Beier and Geruli,
cum aliquo, it goes well with one, he is for- in Velia aedificent quibus melius quam P. upon Cia Off. I, 7, 20], the quality of betunate : bene dicat secum esse actum, that Valerio creditur libertas, to whom it will be neficus, kindness, beneficence, an honorable
he has come off well, Ter. Ad. 2,2,2: non tam safer to intrust liberty, id. 2, 7,11: melius and kind treatment of others (opp. malefibene cum rebus humanis agitur ut melio- ] peribimus quam sine alteris vestrum vi* centia, Lact. Ira Dei, 1 , 1 : several times In
ra pluribus placeant, Sen. Vit. Beat. 2,1. duae aut orbae vivemus, it will be better the philos, writings of Cie.; elsewb. rare):
With ellipsis of cum and abl,: si hinc non for us to perish, id. 1 , 1 3 , 3 : bene Arrun- quid praestantius bonitate et beneficentia
abeo intestatus, bene agitur pro noxia (se. tium morte usum, that it was right for Ar- Cie. . D. 1,43,121: beneficentia, quam eanmecum), Plaut MiL 5, 23. <5 Rem (nego- runtius to die, Tae. . 6, 48; Liv. 2, 30, 6: dem vel benignitatem vel liberalitatem aptium) bene gerere, (a) To administer weU Quint 9 , 4 , 9 2 ; Tae. . 2, 4 4 . I L Adv. of pellari licet, id. Off. 1,7,20; 1,14,42 sq.; 2,
private or public affairs: multi suam rem intensity, =valde, very, with adjj. and adw. 15, 52 and 53: comitas ac beneficentia, id.
bene gessere et publicam patria procul, 1. With adjj.: bene tempestate serena, de Or. 2, 84, 343: uti beneficentia adversus
Enn. ap. Cie. Fani. 7, 6 , 1 (Trag. Rei. v. 295 Enn. ap. Cie. Div. 2,39,82 (Ann. v. 517 Vahl.): supplices, Tae. A. 12, 20: beneficentia auVahl.): non ut multis bone gestae, sed, ut; foedus feri bene firmum, id. ap. Porphyr. ad gebat ornabatque subiectos, Sen. Ep. 90,5;
nemini, conservatae rei publicae, Cie. Pis. j Hor. C. 3, 24, 50 (Ann. v. 33 ib.); cf.i bene Vulg. Heb. 13,16.
3, 6; so, qui ordo bene gestae rei publicae I firmus, Cie. Fam. 16, 8 , 1 : id. PhiL 6, 7,18:
beneficiarius, a, em, adj. [beneficitestimonium multis, mihi uni conservatae i bene robustus, id. Div. in Caecil. 15,48: bene
um]. pertaining to a favor. I, As adj. only
dedit, id. Phil. 2,1,2: rem publicam, id. Pis. I morigerus fuit puer, Plaut. CapL 5, 2, 13:
once: res, Sen. Ep. 90,2.II, Freq. subst.:
19,45: Apollini republica vestra bene gesta. bene ergo ego hinc praedatus ibo, id. Ps. 4,
beneficiarii, orum, m.; in milit lang,
servataque... donum mittitote, Liv. 23, II, 7, 39: bene lautum, id. Rud. 3,3, 39: bene
soldiers who, through the favor of tiieir
3.(/3) To be successful, meet with success, et naviter oportet esse impudentem, Cia
commander, were exempt from menial ofacquit one's self well; usu. of war; also or Fam. 5 , 1 2 , 3 : id utrum Romano more locufices (throwing up intrenchments, procurprivate affairs: bello extincto, re bene ge- tus sit, bene nummatum te futuram,an, etc.,
ing wood and water, foraging, etc.), free or
sta, vobis gratis habeo, etc., Plaut. Pers. 5, id. ib. 7 , 1 6 , 3 : bene sanos, id. Fin. 1,16,52;
privileged soldiers: beneficiarii dicebantur
1, 2: quando bene gessi rem, volo hic in 1,21,71; Hor. S. 1,3,61; 1,9,44: bene Ion- milites, qui vacabant muneris beneficio; e
fano supplicare, id. Cure. 4 , 2 , 4 1 : quasi re ginquos dolores, Cie. Fin. % 29,94: sermo- contrario munificos vocabantur, qui non
bene gesta, Ter. Ad. 5 , 1 , 1 3 : rem te valde nem bene longum, id. Or. 2, 88, 361: bene vacabant, sed munus reipublicae faciebant,
bene gessisse rumor erat, that you had met magna caterva, id. Mur. 33, 69: magna mul- Fest p. 27; cii Comm. p. 347: beneficiarii
with great success, Cie. Fam. 1,8,7; id. Plane. titudo. Hirt. B. Hisp. 4: barbatus, Cia Cat. superiorum exercituum, Caes. B. C. 3, 88.
25,61: conclamant omnes occasionem nego- 2, IO, 22: fidum pectus, Hor. C. 2, 12,15: Such beneficiarii were usually in attendtii bene gerendi amittendam non esse, Caes. cautus, . H. I, 44: multa, Ov. Tr. 1,7,15: ance upon their commanders, and were
B. G. 5,57: haec cogitanti accidere visa est multi, Pollio ap. Cio. Fam IO, 33,4: homo promoted by them to office:
facultas bene rei gerendae, id. ib. 7,44: res optime dives, Sen. Vit. Beat. 2 3 , 2 . - 2 . With kirl ** bello bene gestae, success in war, Liv. 23,12, adw.: bene saepe libenter, Enn. Ann. ap. , Gloss.: beneficiarii ab eo appellati quod
I I : laeti bene gestis corpora rebus Procu- GelL 12,4, 4 (Ann. v. 239 Vahl.); cf.: bene promoventur beneficio tribunorum, Veg.
rate, Verg. A. 9,157; cf. Cie. Plana 25, 61; libenter victitas, Ter. Eun. 5, 8, 44: bene Mil. 2, 7; Caes B. C. I, 76: Plln. Ep. IO, 21
Liv. I, 37, 6 ; 4, 47, I ; 8, 30, 5 ; 22, 25, 4 ; mane haec scripsi, Cie. Att 4, 9,2; 4,10,16: (32) ; IO, 27 (36); Inscr. OrelL 192; 929; 1394
23,36, 2 . 7 Bene vertere, in wishes, (a) bene penitus, id. Verr. 2, 2, 70, 169: bene et saep.
With the rei. quod or quae res as subject, longe, Hirt. B. Hisp. 25: bene gnaviter, Sen.
to turn out well; absol. or with dat: quae Ot. Sap. I (28), 5.With adverb, phrase: si ad
beneficium (better than bSmficires tibi et gnatae tuae bene feliciterque te bene ante lucem venisset,Cie. Or. 2,64,259. Uffi), ii, n. {beneficus]. I, A benefaction,
vortat, Plaut. AuL 4, IO, 58: quod utrisque
favor, benefit, service, \
* benedice, adv. of the adj., not in kindness,
bene vertat, Liv. 8, 5, 6: quod bene verte(sunt qni Ita distinguunt, quaedam benefio r a [benedico], with
use,
benedicus,
ret, id. 3, 26, 9 ; cf. id. 3, 35,8; 3, 62, 5; 7,
cia esse, quaedam officia, quaedam mini39, IO; v. verto; cf.: quod bene eveniat. friendly words, kindly: ad se illicere blan- steria. Beneficium esse, quod alienus det:
Cato, B. R. 141.{) With di as subject: di de ac benedice, Plaut. As. 1,3,54.
alienus est, qui potuit sine reprehensione
bene vortant, may the gods let it turn out
benedico,x'i etum, ere, v. n. and a., to cessare: officium esse filii,uxoris et earum
well, may the gods grant success, Plaut. AuL speak well of any one, to commend, praise. personarum, quas necessitudo suscitat et
2 , 3 , 5 ; et Ter. Ad. 4,7, IO; id. Hec. 1,2,121; I, In gen., in class. Lat. always as two ferre opemjubet: ministerium esse servi,
id. Phorm. 3,3,19; . verte.8, Bene, col- words, v. bene, L B. 1 . I I , Esp. . In quem condicio sua eo loco posuit, ut nihil
loquially in leave taking: bene ambula, late and eccL Lat. with acc. I. Deum, to eorum, quae praestat, imputet superiori,
walk well, L e. have a pleasant walk I Plant.
bless, praise, or adore (Heb. TjD^X App. Sen. Ben.3,18,1);(in prose freq.; in poetry,
Most. 3, 2,166: De. Bene ambulato! Ly.
for metrical reasons, only in play-writers;
Bene vale I id. Mere 2,2,55: bene valete et Trism. fin.; Vulg. Psa. 112, 2.Pass.: be- most freq. in Ter.). A. In gen.: nullum
nedici
Deum
omni
tempore
condecet
Tert
vivite I id. MiL 4 , 8 , 3 0 : cives bene valete!
beneficium esse duco id, quod, quoi facias,
Id. Mere. 5,2,25; et id. Ep. 5,1,40; id. Mera Orat 3: Deus benedicendus, App. Trism. non placet Plaut Trin. 3,2,12: beneficium
fin.;
Vulg.
Gen.
24,
48;
id.
Jacob.
3,
9.
2, 4, 28; 5, 4, 65; id. Cura 4, 2, 30; Ter.
accipere, Ter. Ad. 2 . 3 , 1 : pro maleficio beHeaut 1,1,115; id. Hec. I, 2.122: salvere Barely with dat.: benedic Domino, Vulg. neficium reddere, id. Phorm, 2, 2, 22: ImJubeo te, mi Saturides,bene,PlantMost 3,1, Psa. 102,1 s q . 2 , Of men and things, to memor beneficii, id. And. 1,1,17: cupio ali35: LAGGE, FILI, BENE QVIESCAS, Sepulch. bless, consecrate, hallow (Heb. ^ jSl and quos parere amicos beneficio meo, id. Eun.
Inscr. Orell. p. 4755.9, ITI invocatione to ^jTjp) requievi! die septimo eumque be- 1,2,69: beneficium verbis initum re comthe gods, often redundant (c bonus): ita nedixit, Lact 7,14, I I ; cf. Vulg Gen. 2, 3 ; probare, id. And. 5,1, 5: nec enim si tuam
me Juppiter bene amet, Plant. Poen. 5, 5, id. Mara 6, 41: altarium, Sulp. de Vita S. ob causam cuiquam commodes, beneficium
47: di te bene ament, Hegio, id. Capt I, 2, Martini, 2, 2: benedictum oleum, Hier. Vit illud habendum est. sed funeratio. Cia Fin.
29: ita me di bene ament, Ter. Eun. 4 , 1 , 1 ; Hilar, med.: martyres, Tert. Mart. 1; Grut. 2, 36,117; id. Off. 2. 20, 70: beneficio adii.
cf. id. ib. 5,2,43; id. Hec. 2 , 1 , 9 ; id. Phorm. 875,3 ai.Sometimes with dat.: benedixit gari: beneficio victus esse. Cie. Plane. 33,
I, 3,13: Jane pater uti te. . bonas preces
81; e t : Jugurtham beneficiis vincere, Sali
domui Israel,Vulg. Psa. 113, 12; 64, 12.
bene precatus siem, Cato, R. R. 134: bene
J. 9, 3: collocare, Cie. Off I, 15, 49 ai.; 2,
B.
Herba
benedicta,
the
plant
also
called
sponsis, beneque volueris in precatione au20, 69: dare, id. ib. 1,15, 48; id. Fam. IS, 8(
lagopus
or
leporinus
pes,
App.
Herb.
61.
gurali Messala augur ait significare spo3 deferre, id. Off. 1,15,49: conferre in ali
quem, id. ib.l, 14,45: quia magna mihi de- please: alicui, Vulg. I Cor. 16, 2.Hence, 1,10,34; id. Fam. 13, 21,2. Sup., Aug. Ep.
bebat beneficia, Gael. ap. Cie. Fam. 8,12,1: P. a.: beneplacitus, a, urn, pleasing, ad Aur. 64; id. ib. ad Hier. 28.
in republica multo praestat benefici quam acceptable, Vulg. Ecclus. 34, 21; Ambros.
Beni, orum, m., a Thracian people on
malefici immemorem esse, Sali. J. 31, 28: Isaac et An. 7, 57 init.As subst.: bene- the Hebrus, Plin. 4,11,18, 40.
senatus et populus Romanus benefici et placitum, i n-i
benigne, adv., v. benignus.
pleasure, gracious
injuriae memor esse solet, id. ib. 104, 5; purposely ulg. Eph. I, 9 et saep.
b e n i g n i t a s , atis, fi [benignus], the
Petr. 126, 4: in iis (hominibus) beneficio
quality ofi one benignus, an affable, kind
B
e
n
e
v
e
n
t
u
m
,
i
n.,=]}<-veouevTov
and
ac maleficio abstineri aecum censent, Liv.
bearing to others. I.. Of feeling or exter5, 3, 8: immortali memoria retinere bene- BevovevTov, Strab. [bene-ventus], a very an- nal conduct, kindness, friendliness, courtesy,
cient
city
of
the
HirpiniAn
Samnium,
now
ficia, Nep. Att. II, 5 ai.Of the favor of the
benevolence, benignity: si advortendum huc
people in giving their vote: quidquid hoc Benevento, Liv. Epit. 15; Plin. 3,11,16, 105; animum adest benignitas, Plaut. Mere. proi.
beneficio populi Romani atque hac potesta- acc. to fable (Serv. ad Verg. A. 8, 9; SoL I I : justitia, cui sunt adiunctae pietas, bonite praetoria possum, Cie. Imp. Pomp. 24,69, e. 11), founded by Diomedes; it became a tas, liberalitas, benignitas, comitas, quaeque
and 71. B. Esp. I. Beneficio, through flourishing Roman colony 485 A.U.C., Cie. sunt generis ejusdem, Cie. Fin. 5, 23, 65:
favor, by the help, aid, support, mediation: Verr. 2,1,15, g 38; Hor. S. 1, 5, 71; Veil. 1, etsi me attentissimis animis summ& cum
beneficio tuo salvus, thanks to you, Cie. 14, 7; Plin. 32, 2, 9, 59; called Maleven- benignitate auditis, id. Sest. 13, 31; id.
Fam. 11, 22,1; 13, 35,1: nostri consulatus tum on account of its unwholesome air, Caecin. 3, 9; id. Dom. 14, 32; id. Verr. 2, 3,
beneficio, by means of, id. Q. Fr. 1,1,1, 6: Plin. 3, 11, 16, g 105 ; cf. Fest. p. 340, 8 83, g 191; id. Rose. Com. 12, 33: benignitas
servari beneficio Caesaris,Veli.2,71,1: hoc Mull.; Paul, ex Fest p. 34,14 ib.; Liv. 9,- animi, Tae. H. 2, 30; Dig. 48, 19, I I ; I, a
beneficio, by this means, Ter, Heaut. 2,4,14: 27,14; 10,15,1;. situated on the high-road 25. I I , Of deeds, kindness, liberality,
sortium beneficio, by the lucky turn of Caes. towards the south of Italy; hence, much bounty, favor: num solus ille dona dat?
B.G. 1,53 Herz.: longissimae aetatis,Quint. resorted to in warlike expeditions, as in nunc ubi meam Benignitatem sensisti in te
3,1, 9: ingenii, id. 2, II, 2 ; 5, IO, 121: elo the two Punic wars; after it was colonized claudier? Ter. Eun. I, 2, 84 (intellegit se et
quentiae, Tae. Or. 8 aL; c f : fortunae bene- by Augustus, it was called Julia Concordia, dona obtulisse, et id benigne saepe fecisse,
ficium, Plane. ap. Cie. Fam. IO, 4,2.(/3) I Front. Colon.p. 103 (abounding in the ruins Don.); Plaut. True. 1,2, 80: illa quanta beage).Hence, B e n e v e n t a gen., by the agency of: quod beneficio of a former
nignitas naturae, quod tam multa ad vea
u m > adj., f or belonging to Beneejus contingit, Dig. 39, 2, 4Cy I: beneficio n u s , >
scendum, tam varia, tamque jucunda gignit,
ventum:
ager,
Cie.Verr.
2,1,15,
38:
sutor,
furis, ito. 47, 2, 46 p r . 2 . Alicujus beneCie. N. D. 2,53,131: largitio, quae fit ex re
Juv.
5,
4
6
.
i
n
plur.:
Beneventani,
ficii facere (habere, etc.), to make dependfamiliari, fontem ipsum benignitatis exorum,
m.,
the
Beneventines,
Ascon.
ad
Cie.
ent on one's bounty favor (post-Aug.):
haurit ita benignitate benignitas tollitur,
Verr.
2
,
1
,
1
5
.
commeatus a senatu peti solitos benefici
id. Off. 2, 15, 62; 2, 15, 54: ne benignitas
sui fecit, Suet. Claud. 23: ut munus immajor esset quam facultates, id. ib. 1,14,
benevole, adv., . benevolus fin.
perii beneficii sui faceret, Just. 13,4,9; cf.:
IN
bene-volens ( MSS. also benivo- 44: amicorum benignitas exhausta est in
adeo quidem dominis servi beneficia pos- l u s )> entis, adj. [bene-volo], wishing well, e& re, id. Att. 4, 2 , 7 : (Volumnius) benignisunt dare, ut ipsos saepe beneficii sui fece- benevolent, favorable, propitious, Jcind, oblig-tatem per se gratam comitate adiuvabat,
rint, Sen. Ben. 3,18,4: sed nihil habebimus ing (ante-class, for the class, benevolus; in Liv. 9,42,5: satis superque me benignitas
nisi beneficii alieni? QUint. IO, 4, 6 . f f a Plaut. very freq.), Plaut Ps. 2, 4, 7 and 8: tua Ditavit, *Hor. Epod. 1,31; August, ap.
T r a n s i , to political life. . . distinc- ero benevolens, id True. 2, 2, 61; id. Bacch. Suet Aug. 71: benignitate deCim fractae
tion, support, favor, promotion (esp. freq. 3, 6, 24: amicus multum benevolens, id. hostium vires, Tae. fi. 4, 85; id. A. 14, 6.
after the Aug. per.): cooptatio collegiorum Merc. 6, 2, 46: benevolentes inter se, id. In plur.: vides, benignitates hominum ut
ad populi beneficium transferebatur, Cie. Ciet I, I, 25: ite cum dis benevolentibus, periere, Plaut. Stich. 4, 2, 64. B. Lenity,
Lael. 25,96; id. Phil. 2, 36, 91: quibus om- id. Mil. 4, 8,41: benevolentem cum benevo- mercy: severitas legum cum aliquo temnia populi Romani beneficia dormientibus lente perire, id. Ep. I, I, 7 2 : sodalis, id. peramento benignitatis, Dig. 48,19, II pr.;
deferuntur, id. Verr. 2,5,70, 180: in bene- Bacch. 3, 3, 71 ai.Comp., sup., and adv., I, 3, 25.
ficiis ad aerarium delatus, among those rec- . benevolus.Subst.: benevolens ntis>
benigniter,
(ante-class. for beommended to favor, id. Arch. 5, II Halm, ad comm., a weU-wisher, friend, Plaut. Capt. 2,
loc.; id. Fam. 7, 5, 3: cum suo magno 3,30: alicui amicus et benevolens, id.Most. nigne), kindly, benignly, Titin. ap. Non.
p. 510,13; Prisc. p. 1010 P.
beneficio esset, under great obligation to
his recommendation, id. Phil. 8, 6 Wernsd.; 1, 3,38; id. Pera. 4, 4, 98; id. Trin. 5, 2, 24;
benignor, ^ri, 1, v. dep. [benignus], to
Flor. 4, 2, 92; cf. Suet. Tit. 8.So, 2. Esp. 5, 2, 53: sua, id. Cist. 2, 3, 42 ai.: illi bene- rejoice, take delight (eccl. Lat.): in operibus
volens,
Ter.
Phorm.
I,
2,
47
Fleck.
freq. of military promotions (whence beneejus, Vulg. 3 Esd. 4, 39.
benevolentia (better than b e n i v o ficiarius, q. v.): quod scribis de beneficiis,
benignus, a, um, adj. [as if benigenus,
scito a me et tribunos militaris et prae- lentia); ae, fi [benevolus], good-will, befrom bonus genus, anal, with malignus and
fectos . . . delatos esse, Cie. Fam. 5, 20, 7: nevolence, kindness, favor, friendship (diff.
privignus], of a good kind or nature, benefiut tribuni militum . . . quae antea dicta- from amor, q. v . ; in good class, prose, most
cent, kind. I. Of feeling or deportment
freq.
in
Cie.,
esp.
in
Lael.
and
Off.):
amor,
torum et consulum ferme fuerant benefitowards others, kind, good, friendly, pleascia, Liv. 9, 30, 3: beneficia gratuita esse ex quo amicitia nominata, princeps est ad
ing, favor able, benignant: nam generi lepopuli Romani, id. 45, 42, I I ; Hirt. B. Afr. benevolentiam coniungendam, Cie. LaeL 8,
nonio, Numquam ullus deus tam benignus
54, 5: per beneficia Nymphidii, promoted, 2 6 ; id. Fam. 3, 9, I; * Ter. Heaut. I, I, 63
fuit qui fuerit propitius, Plaut. Pera. 4, 4,
advanced through the favor of Nymphidius, (Fleck, sapientia): capere, movere, Cie.Off.
34: benignus et lepidus et comis, Ter. Hec.
Tae. H. I, 25; 4, 48 Lips.: beneficii sui cen- 2, 9, 32: declarare, to express, id. Fam. 3,
5, 3, 39: boni et benigni, id. Phorm. 5, 2, 2:
turiones, i. e. his creatures, Suet. Tib. 12: 12,4^multitudinis animos ad benevolencomes, benigni, faciles, suaves homines
Liber beneficiorum or Beneficium, the book tiam allicere, id. Off. 2, 14, 48: comparare,
esse dicuntur, Cie. Balb. 16, 36: Apelles in
in which the public lands that were bestowed id. ib. 2,15, 54: adiungere sibi, id. Mur. 20,
aemulis benignus, Plin. 35, IO, 36, 88; id.
were designated, Hyg. Limit. Const, p. 193 41: alicujus benevolentiam consequi, Nep.
praef. g 21: divi, Hor. C. 4, 2. 52: numen,
Goes.; Arcad. ib. p. 260.So, SERWS. A. Dat 5, 2: acquirere sibi, Quint. 3, 8, 7: caid. ib. 4. 4, 74; cf. Plaut. Pera. 4, 4. 34 ai.
COMMENTARIIS. BENEFICIORVM., Inscr. Grut. pere, Auet Her. I, 4, 6: contrahere, id. ibi
B. Of things, firiendly, favorable, pleasant,
5 7 8 , 1 . B . A privilege, right (post-Aug.): I, 5, 8: conligere, id. ib.: pro tua erga me
mild: animus, Ter. Hec. 3, 5, 22: oratio,
anulorum. Dig. 48, 7, 42: religionis, ib. 3, benevolentia, Cie. Fam. 13, 60, 2: desideCie. Off. 2, 14, 48: sociorum comitas vul3,18: militaris, ib. 29,1, 3.Hence, libero- rare benevolentiam, good-will, readiness,
tusque benigni, Liv. 9, 6, 8; 30,14. 3; Hor.
rum, a release from the office of judge, re- willingness, id. Or. I, I: benevolentia singuEp. I, II, 20: verba, Prop. I, IO, 24: benigceived in consequence of having a certain laris, an exceeding friendliness of feeling,
niora'verba, Liv. 21,19, II.In the jurists,
number of children, Suet. Claud. 15; Dig. Suet. Calig. 3: cum aliquo benevolentia
interpretatio, a mild, Javorable interpreta49,8,1, 2 . C . P e r s o n i f i e d , as a god: in aliquem certare, Tae. A. 13, 21. I f .
tion (opp. dura, which follows the strictness
duos omnino (deos credere), Poenam et T r a n s i . A. In the j urists, mildness, beof the letter; cf. Cie. Off. if 10, 31 sq.), Dig.
Beneficium, Plin. 2,7, 5, 14.
nignity, indulgence: interponere benevo- 39, 5,16: semper in dubiis benigniora praelentiam, Dig. 29, 2, 52 ; Just Inst. 2, 20. ferenda sunt, ib. 50,17, 56: benignior senb e n e f i c u s (better than benificus)? B. In plur. (post-class.), kind conduct, tentia, ib. , 6, 8 . C . Poet., pl faustus,
a, um, adj, [bene-facio] (comp. and sup. reg- friendly services: non in benevolentis lucky, propitious, favorable: dies, Stat.
ularly formed, beneficentior, Sen.' Ben. 1, segnis, Spart. Carae. I; Arn. 6 init.
S. 5, I, 108 : nox, id. Th. IO, 216. II.
4, 5; 5, 9, 2: beneficentissimus, Cie, Lael.
b e n e - v o l u s 0n MSS. and inscrr. often More freq. of action, beneficent, obliging,
14, 51; id. N. D. 2, 25, 64; ante-class, bene- benivolus)? a, um, adj. [volo], well-wish- that gives or imparts freely. liberal, bounteficissimus, Cato ap. Prisc. p. 603 P.), gen- ing, benevolent, kind, friendly, favorable ous, etc.: erga te benignus fui, atque opera
erous, liberal, beneficent, obliging, favorable (class, for the ante-class, benevolens, from mea Haec tibi sunt servata, Plaut. Rud. 5,
(rare but class.): de Ptolemaeo rege opti- which it borrows the comp. and sup.; cf. 3, 33 ; id. Trin. 3, 3, 12 ; 2, 4, 58: fortuna
mo et beneficissimo, Cato, 1.1.: beneficum malevolus): erga aliquem benevolus, Plaut. . . . Nunc mihi, nunc alii benigna, Hor. C. 3,
esse oratione, Plaut. Ep. I, 2,14: ubi bene- Capt. 2, 2, 100: facilis benivolusque tibi, 29, 52: qui benigniores volunt esse, quam
ficus, si nemo alterius causa benigne facit ? Ter, Hec. 5, I, 33 Fleck.: benevolum effi- res patitur, peccant, Cie. Off. 1,14, 44: qui
Cie. Leg. 1,18, 49: in amicum, id. Off. 1,14, cere auditorem, Auet. Her. I, 5 , 8 : benevo- liberalis benignusque dicitur, id. Leg. 1,18,
42; I, 14, 44: sunt enim benefici generi- los auditores habere, id. ib. I, 4, 6: ut be- 48: facilius in timore benigni quam in vicque hominum amici, id. Div. 2, 49,102: be- nevolos beneque existimantes efficiamus, toria grati reperiuntur, id. ad Brut. I, 15,
neficus, salutaris, mansuetus civis, id. Mil. Cie. de Or. 2, 79, 322; Quint. 3, 7f 24; 4; I, 8. P o e t . , with gen.: vini somnique be8, 20; id. Lael. 9,. 31; cf. Geli. 17,5, 4: actio, 5; IO, I, 48; Cic.Verr. I, 8, 23: benevolen- nignus, a hard drinker and a lover of sleep,
Sen. Ben. 2, 34, 5;-^* Adv.: benefice, tior tibi, id. Fam. 3, 12, 4; 13, 60, I: offi- Hor. S. 2, 3, 3.Opp. to bonae frugi = procium benevolentissimi atque amicissimi, digus, prodigal, lavish: est benignus potius
beneficently: facere, Geli. 17, 5,13.
id. ib. 5, 16, 6: natura benevolentissimus, quam bonae frugi, Plaut. True. I, I, 20. B .
benefio, v. benefacio,
beneolentia, a e , / [bene-oleo], a smell- Suet Tit. 8 . I I , T r a n s i . , of servants, Of things (mostly poet, or in post-Aug.
ing agreeably (late Lat.), Hieron, in Din- devoted, yielding willing service: servus prose ; cf. malignus), yielding liberally,
domino benevolus, Cie. Clu. 63,176.Adv.: abundant, fruitful, fertile, copious, rich :
dym. Spir. Sane. II.
benevole, benevolently, kindly, Cie. Fin. et magnas messes terra benigna daret Tib
232
that, Plaut. As. 2, 2, 66; Ter. And. 1.1, 79. cornu, Hor. C. 1,18,13: furores, the madness
I I . Aliquem aliqua re, to make happy, re- ofi the priests of Cybele, Mart. 4, 43, 8 . B ,
waed with, enrich: caelo Musa beat, Hor. Berecyntiades, ae, m., Berecyntia^:
C. 4, 8, 29: seu t e . . . bearis Interiore nota venator, perh. Attis (v. Attis), Ov. Ib. 506
Falerni, id. ib. 2, 3,7: ne dominus Munere Heras.e. Berecyntiacus, a, u m , =
te parvo beet, id. Ep. 1,18, 75: Latium bea- Berecyntius, 2., of or belonging to Cybele:
bit divite lingua, id. ib. 2, 2, 121. Hence, sacerdos, Prud. e. Sym. 2, 51.
beatus, a, um, P. a. A. Happy, prosBeregrani, orum, to., the people of
perous, blessed, fortunate (very freq. in
prose and poetry; c f : felix, fortunatus): Beregria, a town in Picenum. Plin. 3, 13,
neque ulla alia huic verbo, cum beatum di- 18, 111.
Berelides, fi, a group ofi small
cimus, subjecta notio est, nisi, secretis malis omnibus, cumulata bonorum complexio, islands ofi' the southern coast ofi Sardinia,
Cie. Tuso. 5, IO, 29: hic tyrannus ipse judi- Plin. 3, 7, 13, 85.
Berenice (in MSS. also Berenice),
cavit quam esset beatus, id. ib. 5, 20, 61:
qui beatus est, non intellego, quid requirat, 6 s , / . , = bepenKn- I, A female name. A.
ut sit beatior: si est enim quod desit, ne Daughter of Ptolemy Philadelphus and Arbeatus quidem-est, id. ib. 5, 8, 23: beatus, sinoe, and wife of her own brother, Ptolemy
ni unum hoc desit, Ter. Phorm. I, 3, 18: Euergetes; her beautiful hair was placed
Afran. ap. Non. p. 517, 17: beatus ille, qui as a constellation in heaven (Coma or Criprocul negotiis, etc., Hor. Epod. 2 , 1 : nihil nis Berenices), Hyg. Astr. 2, 24; cf. the
est ab omni Parte beatum, Id. C. 2,16, 28: poem of Catullus: de Coma Berenices, 66,
beatissima vita, Cie. Tusc. 5, 8, 23. 2. 1 sqq. (Another constellation of the same
T r a n s f : satisne videtur declarasse Dio- name^ Plin. 2, 70, 71, 178.)Hence, 2.
nysius nihil ei esse beatum, cui, etc., a Bereniceus, a, um, adj., of Berenice:
cause of happiness. Cie. Tusc. 5, 21, 62.3. vertex, Cat. 66, 8 . B . The daughter of the
Jewish king Agrippa I., accused of incest,
Subst. (a) beati, orum,
the happy,
fortunate persons : istam oscitantem sapi- Juv. 6,156 sqq.; Tae. . 2, 2; 2, 81; Suet.
entiam Scaevolarum et ceterorum beato- Tit. 7; called uxor Titi, Aur. Vict. Epit. 10,
rum concedamus, Cie. de Or. 2, 33, 144: 4; called BernicS, Vulg. Act 25,13.II.
Phraaten numero beatorum Eximit Virtus, The name of several towns. A. In CyreHor. e. 2, 2, ia - () beatum, i, M= naica, earlier called Hesperis, now Benghabeatitas, beatitudo, q. v.), happiness, blessed- zi, Plin. 6, 5, 6, 31; Sol. 27, 54; Amm. 22,
ness: in qua sit ipsum etiam beatum, Cie. 16,4.Hence, 2. Berenicis, W i s , / , the
Fin. 6, 28, 84: ex bonis, quae sola honesta region around Berenice: ardens, Luc. 9,
sunt, efficiendum est beatum, id. Tusc. 5, 524: undosa, SiL 3, 249; cf. Inscr. OrelL
15, 4 5 . B Eep. I, Of outward prosper- 3880.B. A town in Arabia, MeL 3, 8,7.
ity, opulent, wealthy, rich, in good circum- C. A town on the Red Sea, Plin. 6, 29, 34,
stances : Dionysius tyrannus fuit opulentis- 70; cf. Mel. 3, 8, 7 . D . A town on the
sumae et beatissumae civitatis (se. Syracu- frontier of Egypt, Plin. 6, 23, 26, 108; 6,
sarum), Cic.N. D. 3,33,81: res omnes quibus 29, 33, 168.
abundant ii, qui beati putantur, id. ib. 2,37,
Bergae, iirum, TO., a people of Scythia,
95; Plaut. Cure. 3,1: ut eorum ornatus. .
hominis non beatissimi suspicionem prae, Mel. 3 , 5 , 1 ; 3, 6, 9.
Bergi, orum, TO., an island in the North
beret, Nep. Ages. 8, 2; Hor. C. 2, 4,13: 2,
18,14; 3, 7, 3; 3,16, 32 : 3, 29, I I ; id. S. 2- Sea, Plin. 4,'16, 30, 104.
i Bergimus, i m , B deily of the Galli
8, I; id. Epod. 16, 41; Ov. Am. 1,15, 34.
Cenomani, in Upper Italy, Inscr. OrelL 1971
As subst.: beati, orum,
the rich: noli
nobilibus, noli conferre beatis, Prop. 2, 9, eq.: 2194.
Bergistani or Vergistani, rum,
33.b. P o e t . , of inanimate things, rich,
abundant, excellent, splendid, magnificent: to., a community of robbers in Hispania
gazae, Hor. C. 1, 29,1: arces, id. ib. 2,6 21: Tarraconensis, Liv. 34,16, 9; 34,17, 5; 34,
Cyprus, id. ib. 3,26,9: copia, id. C. S. 59: rus, 21, 6.
Bergomum, =, a town
id. Ep. 1,10,14. With abl., Hor. Ep. 2,1,139:
nectar, Mart 9,12, 5; Cat. 68,14: argentum in Gallia Transpadana, now Bergamo, Plin.
felix omnique beatius auro, Ov 2, 8, 6. 3,17, 21, 124; Just. 20, 5, 8; Inscr. OrelL
Trop.: ubertas, overflowing, Quint. 10,1, 65.Hence, Bergenias, tie, adj., of
109: copia, id. IO, 1,61: eventus, Tae. Dial. Bergomum: MVKICIFIVM, Inscr. OrelL 3349:
9.2. Late Lat., blessed, i.e. deceased,dead: RESPVBLICA, ib. 3898; and Bergomates,
quem cum beatum fuisse Sallustius respon- ium, TO., the inhabitants of Bergomum, Plin.
disset, intellexit occisum, Amm. 25, 3, 21: 3,17,21, 125; 34,1,2, 2; Cato, Orig. 2,4.
beatae memoriae, of blessed memory, Hier.
Bernice, e s , / , v. Berenice, L B.
Ep. ad Marc. 24; c f : si nobis, cum ex hac
Beroe, e s , / , = . . The nurse
vita emigraverimus, In beatorum insulis
of Semele, . . 3, 278; Hyg. Fab. 167.
inmortale aevum, ut fabulae ferunt, deI I , One ofi the Oceanitis, Verg. G. 4, 341.
gere liceret, Cie. ap. Aug.Trin.14,9 (Fragm.
I l i , The wife of Doryclus ofi Epirus, Verg.
Hortens. 40 B. and . ) . 3 . Beatissimus,
. 5, 620 Wagn.
in late Lat., a title ofi the higher clergy, Cod.
Beroea (Berrh-) (trisyL),ae,/,=1,4,13;. Auet. Collat. 9, 6; Novell. 123,.3 ai.
Hence, adv.: beats, happily, Cat. 14, (Bippota), a town in Macedonia, later
IO: vivere, Cie. Ac. 1,9, 33; id. Div. 2,1, 2; called Irenopolis, north of the river AtiaeBenjamin, m-i indecl. I , The young id. Tuso. 2, 12,29; id. Fin. 2, 27, 86; id. Par mon, now Verria, Plin. 4, IO, 17, 33; Liv,
est son of the Hebrew patriarch Jacob, Aug. I, 3, 15. Comp., Sen. Ep. 92, 24. Sup., 44, 45, 2 andj); 45, 29, 9; Cie. Pis. 36, 89.
Hence, Beroeaeus, i mi a Bercean,
Civ. Dei, 17, 21; Sulp. Sev. Chron. 1, 12, Sen. Cons. Helv. 9, 4.
Liv 23, 39, 3 (ai. Boeotius); 42, 58, 7; and
1 sqq.; Vulg. Gen. 35,18 ai.H, The Jewberber, peril Old infi,= fervere, Carm. Beroeenses, ium> m Beroeam, Plin.
ish tribe of Benjamin, Sulp. Sev, Chron. 1,
5, 23,19, 82.
29,5.Hence, Benj amitae, a rum, m., Frat. Arv.
berbex, vervex.
the Jews of the tribe of Benjamin, Sulp. Sev,
Berones, um> m > = B, acc. to
Chron. 1, 29, 5.
Bercorcates, ium,
a people
of 3, p. 238, a powerful people in HisStrab.
pania Tarraconensis, Liv. Fragm. 91, lin. 213
t benna, ae> f (Gallic), a kind of car- Gallia Aquitanica, Plin. 4,19, 33, g 108.
Berecyntus, I, TO., = , a sq.; perhaps there is a reference to these
riage; those who sat in the same benna
were called combennones, Fest p. 27; cf. mountain on the banks ofi the river Sanga- Berones in the obscure passage, Hirt. B.
Comment, p. 347 (a wagon of wicker or rius, in Phrygia, sacred to Cybele, Serv. ad Alex. 53: semper enim Berones, etc. (perh.
basket-work is still called banne in Bel- Verg. . 6,784 ; 9, 82; Schol. Cruq. ad Hor. a body-guard of Berones; perh. also kindr.
C. 4, 1, 22.II, Der i v., the adjj. A. with the Gallic baro, ace. to the Schol. Pers.
gium, and benne in Switzerland).
5,138: lingua Gallica barones vel varones
t bennarius, ?, Gloss. Lat. Berecyntius (Berecyntia), a, um, dicuntur servi militum).
= BepeKvvTtos. 1, Of or pertaining to the
Gr.
"
Beronlce, Berenice.
mountain Berecyntus,Berecyntian: tractus,
benus, a , UU1> ^ j V. bonus init.
Plin. 5,29,29, 108 (ace. to Pliny, in Caria):
Berosus,
, a distinb e o , avi, atum, I, v. a. [akin to benus,
juga, Claud, ap. Eutr. 2, 300: mater, i. e. guished Babylonian astrologer of the time
bonus, and, acc. to Fick, connected with
Cybele, Verg. . 6,785; Stat. Th. 4,782; and of Ptolemy Philadelphus, Vitr. 9,1, (4); Sen.
deinai, detvo?], to make happy, to bless (as
subst.: Berecyntia, ae, fi, Verg. A. 9, Q. N. 3,29,1; Plin. 7,37, 37, 123; 7,49,50,
verb, finit, rare, and mostly poet. for fortu82; Ov. F. 4, 3 5 5 . - 2 , Ofi ov pertaining to 160; Tert. Apol. 19.
no,beatum efficio; not in Cie.). I, I ge .,
Cybele: heros, i. e. Midas, son ofi Cybele, .
Berresa, a e, / , a town in Ethiopia,
to gladden, rejoice, refresh: hoc me beat,
. II, 106: Attis, her favorite, Pers. 1, 93: Plin. 6, 29, 50, 180.
Plaut Am. 2, 2, 12 : foris aliquantillum
tibia, a fiute ofi a crooked shape (orig. emB e r r i c e , e s , / , a large island north of
etiam quod gusto, id beat, id. Capti, 2, 34:
ployed only in her festivals), Ov. F. 4,181; Europe, Plin. 4,16,30, g 104.
ecquid beo te ? does that gladden thee ? Ter.
hence, for a curved Phrygian fiute, in gen.,
Eun. 2, 2,47.Hence, in colloq. lang. beas
berula, a e , / , an herb, called also carHor. C. 3,19,18; 4,1, 22; . II, 16; cf.
or beasti, that delights me, I arn rejoiced at
damine, Marc. Emp. 36.
TO.,
TO.,
TO.,
(persons
hired,
or
H. e ton. for any thing of small value:
1, 31,1.
criminals: the former with weapons, and
comula, Petr. 58,5.
t biarchus, i, m., , a comvictors rewarded; the latter, unarmed,
missary, superintendent of provisions, Hier.
Bessi, orum, ., = , Strab.; - as
and sometimes bound, Vop. Aur. 37; Tert.
adv. Joann. Hieros. n. 19; Imp. Leo Cod. 14,
, Herod., a savage and marauding peoPud. 22): praeclara aedilitas! Unus leo,
20, 3.
ple in the north-eastern part of Thrace,
ducenti bestiarii. Cie. Sest 64,135: gladiatoabout the Haemus mountains, and in the viBias, antis, m., = , a Greek philosribus et bestiariis obsedere rem publicam,
cinity of the Hebrus, Veg. Mil. 2, II; 4,24;
id. Vatin. 17, 40; so id. Q. Fr. 2, 6, 5; Sen. opher of Priene, one of the seven wise men
Plin. 4, II, 18, 40; Cie. Pis. 34,84; Ov. Tr.
Ben. 2,19,1: ludus bestiariorum, Sen. Ep. of Greece, Cie. Lael. 16, 59; id. Par. 1,1, 8;
3, IO, 5; 4,1, 67; Suet. Aug. 3; Isid. Orig.
Col. 1,1, 9 ; Val. Max. 7. 2, ext. 3.
70,17; * Suet. Claud. 34.
9, 2, 91. Sing.: Bessus, i m i Inscr.
Bibaculus, i, m. [bibax], a Roman cogbestiola, ae, fi dim. [bestia], a smaU
Orell. 3548; 3552.Hence, Bessicus, a,
nomen; e. g. of the poet M. Furius; of the
animat,
a
little
beast:
Cie.
.
D.
2,48,123;
id.
um, adj., of the Bessi: gens, Cie. Pis. 34, 84.
Tuso. 1,39,94; Varr. R. R. 1,12,2; Sen. Ep. prsetor L. Furius, Liv. 22,49,16.
B i b a g a , ae,/, an island near Gedrosia,
Bessus,') m . I . A Bessian ; v. Bessi. 70,17; Plin. II, 6, 7, 17; 18,17,44, 156;
Plin. 6, 21, 23, 80.
I I , , a viceroy of Bactria, the mur- 22, 25, 81, g 163; Veg. R. R. 3,15, IO ai.
biber, b'130 t m i
Biberitis Caldius M e r o I bibo-
4 1 ; 1172), a e , / . , =
* bibliothecula,
ae,
f dim. [id.], a
1, 6.
I . bibo, WW (post-class, part. fut bibiturus, Hier. Isa. 8, 25, 8; Vulg. Matt. 20,
22; id. Act. 23, 12 ; Cassiod. Hist. Eccl. 1,
I; part. perf. blbltus, a, um, Cael. Aur.
derstood). a. Se. aquam: nec sitis est exstincta priusquam vita bibendo (of those
seized by the plague), . . 7, 569. "b.
Of liquids in general: numquam sitiens biberat, Cie. Tuso. 5, 34, 97: edendi mihi erit
bibendique finis desideria naturae restinguere, Sen. Vit. Beat. 20, 5: ut nec bibant
sine ambitione, nec edant, id. ib. 12,6: conducit inter cibos bibere, Hin. 23,1,23, 41:
vino debemus homines quod soli animalium non sitientes bibimus, id.23,1,23, 42
C. E s p. of wine: es, bibe, animo obsequere
mecum, Plaut. Mil. 3,1, 82: quamquam illud est dulce, esse et bibere, id. Trin. 2,1,
37: jam diu factum postquam bibimus: nimis diu sicci sumus, id. Pers. 5, 2, 45; id.
Poen. 4, 2, 13: decet luxuriosum bibendo
mori, Quint. 8, 5, 23: ut jejuni biberent,
Plin. 14, 28 med. Pass. impers. bibitur,
they drink, he drinks, people drink: dies
noctisque estur, bibitur, Plaut. Most. 1, 3,
78: ab tertia hora bibebatur, ludebatur,
vomebatur, Cie. Phil. 2,41,104: bibitur usque eo dum de solio ministretur, id. Pis.
27, 67. I I I . With adverbs or adverbial
phrases, a. Of manner: jucundius bibere,
Cie. Tusa 5, 34, 97; id. Att. 13, 52,1: large,
Plin. IO, 84,52, 105: fit invitatio ut Graeco
more biberetur, i. e. propinando, Cie. Verr.
2,1, 26, 66.b. With num. adv. denoting
the number of cups: jam bis bibisse oportuit, Plaut. Bacch. 4, 3,122: sic ago, semel
bibo, id. Bud. 3, 6, 46: plus quam deciens,
Sextiliane, bibis, Mart. I, 26, IO: quare bis
deciens, Sextiliane bibis ? id. I, II, 2 . I V .
With abl or prep. and abl.
I, Of the
liquid, river, etc.: de eo vino . . . bibito
ante cenam, Cato, R. R. 114: a fonte biba-
ibimenstruus [bis-mensis],^^-
238
are preserved): portis alii bipatentibus assulis i.e. portis duarum valvarum, Verg. A.
2, 330 Wagn.Of the doors of the dwellings
of the gods: considunt tectis bipatentibus,
Yerg. A. IO, 5 (est autem sermo Ennianus
tractus ab ostiis, quae ex utraque parte
aperiuntur, Serv.).
bipeda, a e , / [bis-pes], a tile or flagsime two feet long, for pavements (several
times in Pall., elsewh. very rare), Pall. 1,
19,1; 1, 40, 2 and 5; id. Mai, 11, 2 (twice);
Inscr. Fabr. p. 511, 159 (cf. Vitr. 7, 1 Jin.:
tegulae bipedales).
bipedalis, e, 0 fM
feet long,
broad,, or thick (class, in prose and poetry):
fenestrae, Cato, R. R. 14, 2: trabes, two feet
thick, Caes. B. G. 4,17: materia, id. B. C. 2,
IO: sol huic (Epicuro) bipedalis fortasse
videtur, * Cie. Fin. I, 6, 20: adulescentulus
bipedali minor, * Suet. Aug. 43 : tegulae,
Vitr. 7, I fin.: modulus, Hor. S. 2, 3, 309:
hiatus, Plin. 16,12, 23, 57: latitudo, Coi.
8, 3, 7. II. Suist.: bipedale, is, n., a
tile or flag-stone two feet long, Inscr. Fabr.
p. 500, 39.
bipedalium,n. [bipedalis], a doubtful reading for bipalium, Col. 11, 2, 17
Schneid. ad loc.; v. bipalium.
bipedaneus, a, um, adj. [bis-pes], two
feet long, wide, or thick (a rare access, form
of bipedalis; most freq. in Col.): scrobe.
Col. 4,1, 2: spatia, id. 4, 30, 5: humus, id.
2, 2, 21 Gesn. and Schneid. N. cr.: latitudo,
id. 5, 5, 2; 11,2,28: pastinatus, Plin. 17,20,
32, 143.
b i p e n n i f e r , fSra, ferum, adj. [2. bipennis-fero], bearing a two-edged axe (only in
.): Lycurgus, . . 4, 22; id. Tr. 5, 3,
39: Arcas, id. . 8, 391.
bipinna = pipinna, q. v.
bipennis,v I bipennis.
t biplex, duplex, , double,Gloss.
Gr. Lat.
biprorus, a j u m [bis-prora], of a
ship, having two prows (cf Plin. 6, 22, 24,
82): navis, Hyg. Fab. 168; and besides
only id. ib. 277.
biremis, e, ' [bis-remus]. I. Twooared, having two oars (rare): lembi, Liv.
24, 40 init.: scapha, * Hor. C. 3, 29, 62.
Also, B, Subst.: b i r e m i s , is,/., a small
vessel with two oars, Luc. 10, 56 j 8, 562.
I I , Freq. in an extended signif., having
two banks of oars; only subst., a galley
with two banks of oars (cf. Diet, of Antiq.;
first used by the Erythraeae, acc. to
Plin. 7, 56, 57, 207), Cie. Verr. 2, 5,20, 51;
2, 5, 23, 59; Caes. B. C. 3, 40; Tae. . 4,
27; 5, 23; Claud. B. Gild. 369; id. Laud.
Stil. 1, 367; Suet. Caes. 39; id. Aug. 16; id.
Calig. 15 ai.
birdtUS, a, um, adj. [bis-rota], twowheeled, with two wheels (post-class.): vehiculum, Non. p. 86, 30.More freq. subst.:
b i r o t a , ae (9en Plur birotum, Cod. Th.
6, 29, 2, 2; 8, 5, 9 ) , / (sc. raeda), a cabriolet, Cod. Th. 8, 5, 8, 1 sqq.
t birrus, *> (birrum, i, ., Aug.
Serm. Divers. 49),.= (of yellow color), a cloak to keep off rain (made of silk
or wool), Edict. Diocl. p. 20; cf. Salmas.
Vop. Carin. 20; Burm. Anth. Lat. 2, p. 408;
Cod. Th, 14,10,1, 1; Schol. Juv. 8, 145;
Sulp. Sev. Dial. 1, 21, 4; Claud. Epigr. 42.
b i s , adv. num. [for duis, from duo; like
bellum from duellum, Paui. ex Fest. p. 66
Mftll.; cf. Cia Or. 45,153, and the letter B],
twice, at two times, on two occasions, in two
1.bipennis (-{tinnis), e, adj. [bis-ways,=6t?
(very freq. in prose and poetry).
pennaj, having two wings, two-winged (very
rare): insectum, Plin. II, 28, 33, 96 (Cf. I, I g e n . : inde ad nos elisa bis advolat
just before, binis advolat pinnis): plumae, (imago), Lucr. 4, 315 ; Cie. Q. Fr. 3, 8, 6 ;
Hor. Epod. 5, 33; id. A. P. 358; 440; Verg.
Varr. ap. Non. p. 79,17.
6, 32: . M. 4, 517 ai.: non semel sed
2. bipennis, (acc. sing, reg. bipen- A.
bis, Cie. Verr. 2, 3, 77, 179: semel aut bis,
nem, Varr. ap. Mon.p. 79,19; Verg. A.5,307; Quint. II, 2, 34: bis ac saepius, id. IO, 5, 7;
11, 651; Petr. 132, 8 ; Juv. 6, 657; Claud, Nep. Thras. 2, 5: bis mori, Hor. C. 3, 9,15:
in Eutr. 1, 333; Sil. 5, 64: bipennim, only bis consul, who has been twice consul in
in . M. 8, 766, with the var. lect. bipen- all (diif. from iterum consul, who is a secnem. Abl. sing. reg. bipenni, Verg. A. 2, ond time consul), Cie. Ac. 2, 5,13; id. Lael.
479 ; . M. 12, 611; Petr. 89, 2 4 ; Sen.
II, 39; id. Verr. 2, 5, 23, 59; Liv. 23, 30,
Here. Oet. 800; Claud. IV. Cons. Hon. 345;
15; 23, 31, 6; 23, 34, 15; 25, 5, 3; cf. Val.
id. Rapt. Pros. 3, 79; 3, 377; SiL 16, 264;
Max. 4, I, 3; Suet. Ner. 35. Sometimes
and in prose, Plin. 8, 8, 8, 26: bipenne,
(among later writers) for iterum, now a
only once, Tib. 1, 6, 47) [bis-pinna]. I,
second time: bis consul, Mart. IO, 48, 20;
Adj., having two edges, two-edged: securis,
Prid. Kal. Febr.; Coll. Leg. Mos. et Bom.
Varr. ap. Noa p. 79,19: ferrum, Verg. A. 11,
135.Far more freq., I I , Subst.: b i p e n - 1, I I . 2 . Bis is followed by, () Semel
n i s , is,/ (sc. securis; cf. Prisc. p. 652 P.), . . . iterum, Cie. Dom. 52, 134: bis dimicaan axe with two edges, a battle-axe (mostly vit: semel ad Dyrrachium, iterum in Hispoet.; only found in the worn., dat., acc., pania, Suet. Caes. 36; so id. Aug. 25; id.
and abl. sing., and in nom. and abl. plur.) . Tib. 6; 72; id. Claud. 6; cf. Wolf, ejusd. id.
bipennis dicitur, quod ex utraque parte Tib. 6.() Primo... rursus, Suet. Aug. 17;
() Et rursus, without a preceding
habeat acutam aciem, quasi duas pennas. 28
Pennum autem antiqui acutum dicebant, primo, Suet. Aug. 22 ; id. Tib. 48. B.
Isid. Orig. 19,19, II; cf. id. ib. II, I, 46: a Transi., doubly, twofold, in two ways, in
pinna (quod est acutum) securis utrinque a twofold manner: bis periit amator, ab
habens aciem bipennis, Quint. I, 4,12: cor- re atque animo simul, Plaut. True. I, I, 26:
repta dura bipenni Limina perrumpit, Verg. nam qui amat cui odio ipsus est, bis faA. 2, 479; 2, 627; II, 135 ; id. G. 4, 331; Ov. cere stulte duco; laborem inanem ipsus
M. 5, 79 ; 12, 611; Phaedr. 4, 6, 7; Taa Agr. capit, et illi molestiam adfert, Ter. Hec. 3,
IO: duris ut ilex tonsa bipennibus, Hor. C. 2, 8 sq. : in una civitate bis improbus fu4,4, 57; so Claud, in Eutr. 2,414; id. Laud. isti, cum et remisisti quod non oportebat,
et accepisti quod non licebat, Cie. Verr. 2,
StiL V231; Plin. 8, 8, 8, 26; SiL 16, 264.
5, 23, 59: in quo bis laberis, primum,
e
* bl-pensilis, > adj. [his], that may be quod . . . deinde, quod, etc., id. Phil. 8, 4,
suspended on two sides: forcipes, Varr. ap. 13: inopi beneficium bis dat qui dat celeNon. p. 99, 24.
riter, Pubi. Syr. v. 235 Bib.: bis gratum
bipertio, etc., v. bipartio, etc.
est, id. v. 44 ib.: bis est mori alterius arbibipes ( Aus. Idyll. II, 39; neutr. trio mori, id. v. 50 ib.H, Particular conplur. bipedia, Aug. Mor. Manich. 9), pedis, nections. A. His in die, mense, anno, etc.,
adj. [bis-pes], two-footed (mostly poet, or or bis die, mense, anno, etc., twice a day,
in post-Aug. prose): equi, Verg. G. 4, 389: month, year, etc.; cf. Suet. Aug. 31 Oud.;
mensa. Mart. 12, 32, I I : Aegyptii mures id. Galb. 4; id. Vit. Ter. 2: bis in die, Cie.
bipedes ambulant, on two feet, Plin. 10, 65, Tusa 5,35,100; Cato, R. R. 26; 87:'bis die,
85, 187: alium bipedem sibi quaerit asel- Tib. 1, 3, 31; Verg. E. 3, 34; Hor. C. 4,1,25;
lum, two legged ass, Juv. 9, 92: animal ge- Cels. 1,1; 1, 8; 3, 27, n. 2; Plin. 10, 53, 74,
nus, mortale species, terrenum vel bipes 146; cf cotidie, Liv. 44,16, 5: in mense,
differens, Quint. 5, IO, 61. I I , Subst., Plin. 11, 18, 19, 59 ; Suet. Aug. 35 : in
mostly contemptuously, of men: hoc mi- anno, Varr. R. R. 2,11, 7: anno, Plin. 2, 73,
nistro omnium non bipedum solum sed 75, 184.B. Witt* other numerals, and
etiam quadripedum impurissimo,Cie. Dom. particularly with distributives (class, in
18, 48: Regulus omnium bipedum nequis- prose and poetry): bis binos, Lucr. 5,1299;
Bimus, as great a rogue as walks on two Cie. . D. 2,18, 49: bis quinos dies, Verg.
legs, Modest, ap. Plin. Ep. 1, 5,14; Cie, Dom. A. 2,126; Mart. 10, 75, 3; Ov. F. 3, 124: bis
18,48; Lampr. Alex. Sev. 9; cf.: bipes asel- senos dies, Verg. E. 1, 44: bis septeni, Plin.
lus, of a simple man, Juv. 9, 92: replevit 8, 36, 54, 127: bis octoni. . M. 5, 50: bis
eam (terram) bipedibus et quadrupedius. deni, Verg. A. 1, 381; Prop. 2 (3), 9,3; Mart.
Vulg. Baruch. 3, 32.
9.78: bis quinquageni, id. 12,67: bis milies,
* b i s o l i s , o, adj. [bis-solea], having two thymi, Orum, in., the inhabitants of Bithynia, Pila 7,16,15, 69. e. Bithy(foot) soles, Edict. Diocl. p. '20.
i t bisomum, 1, tyox hibrida, from n u s (once Bithynus, Juv. 7, 15 Jahn), a,
bis-], a sarcophagus for two persons, uin, adj^ Bithynion: carina, Hor. C. 1,35,7:
Inscr. OrelL 8; Inscr Rein. 20,40; 20,116. mare, Tae. A. 2 , 6 0 : tyrannus, Juv. IO, 162:
t b i s o n , ontis, 7?i.,= [acc. to Op- equites, id. 7 , 1 5 : caseus, Plia II, 42, 97,
pian. Cya 2,155, named from the Thracian 241: negotia, Hor. Ep. I, 6,33. And in
Bi wee], species of wild ox living in plur.y Bithyni, orum, ro.,= , the
northern regions, the Unis, the humpbacked inhabitants of Bithynia, Mel. I, 2, 6; 1,19,
ox, bison: Bos bison, Linn.; Plin. 8,15,15, I; 2, 7, 2: Plia 6, 32, 41, 145; 5, 32, 43,
38; Sea Hippol 65; Mart. Spect 23, 4: 150; Tae. A. 12, 2 2 ; 14, 4 6 ; Claud, in
Sol. 20.
Eutr. 1,201; 2, 239 and 467.B. Bithybisonus, *> um, adj. [bis-sono], sound- n i s , idis, fi, =5 9. X, A Bithynion
woman, Ov. Am. 3, 6, 25. 2. A town on
ing twice, Serv. ad Verg. A. 9, 618.
bispellio, finis, m. [bis-pellis], only the island Thynias, in the Pontus Euxinus,
trop., a man with two skins, a cunning Mel. 2. 7, 2. 3 An otherwise unknown
man Dig. 47, 3, 72 ; also written bisbel- town in Thrace, Mel 2,2, 6 . E , Bithyw=/, a town in Bithynia,
| mon,
lio, Dig. 21, 2, 31.
bissenns and bisseni, v. bi* afterwards called Claudiopolis, Plin. 5, 32,
bissextus, bisextus.
43, 149.
Bistones, umi m.,= Bi oves, the Bis- Bitias, ae, m. A A Tyrian nobleman
tones, a Thracian people south of Mount
at Dido's court, Verg. A. 1,738.B Son oj
Rhodope, not far from Abdera, Pila 4, II,
18, 42. In the poeta, B. I g e a, for Alcanor, and a companion of jEneas, Verg.
the Thradans, Lue. 7, 569: acc. Bistonas, I A. 9,672} 11, 39a
i bitienses, ium, m. (beto], those who
Val. FI. 3,^83; SiL 2, 7 ~ I I . D e r i .
continually wandering about, PauL ex
A. Bistonias, *> am, adj.,= ?, are
pertaining to the Bistones. I, Bistonian: Fest pi 35 MulL
1 . blto, v. beta
plagae, L u c r . 5 , 3 0 . - 2 In g e a , Thracian:
2. Bito or Biton, Onis, m., =SBW,
rupes, Prop. 2 (3), 30,36: viri, the Thraciam,
. M. 13, 430: aqua, id. H. 2, 90: sarissae, a son of the Argive priestess Cydippe, and
id. P. 1,3, 59: Minerva (as goddess of the brother of Cleobis, distinguished for his
warlike Thracians), id. Ib. 377: Tereus, Verg. filial affection, Cia Tusa I, 47, 113; Val.
CuL 251: tyrannus, i. . the Thracian king Max. 5, 4, ext 4 (et Herod. 1,31).
Diomedes, Lua 2,163: aves, i. e. grues, id.
Bittis, idis, fi, = BtTT<V, a woman be3, 200: turbo, i. e. a violent north wind, id. loved by the poet Philetas ofi Cos, Ov. Tr. 1,
4.767: ensis Tydei, Stat Th. 2, 586: chelys, 6 , 2 ; id. P. 3,1, 58 Merkel (aL Battis).
the lyre of the Thracian Orpheus, Claud.
Bituitus, i, m., a king ofi the Arverni,
Rapt Pros, praef 2 , 8 a i Subst.: BistoLiv. Epit. 61; Flor. 3 , 2 , 5 ; Eutr. 4 , 2 2 ; VaL
n i a , ae,j^,3S, Thrace: Bistoniae
Max. 9, 6, 3.
magnus alumnus, i. e. Orpheus, Val. FI. 3,
t t bitumen, inis, n. [cf. Sanscr. gatu,
159. B. Bistonis, Idis, adj. f., = y/c, pertaining to the Bistones, for Thracian i gum], bitumen, a kind of mineral pitch
ora. . H. 15 (16), 344: terra, id. P. 2,9,54: found in Palestine and Babylon.Gr. ales '. e. Procne, wife of the Thracian king TOP, Plia 35, 15, 51, 178 sq.; 'fac. . 5, 6;
Tereus, Sea Agam.670.2. Subst., a Thra- 5 , 1 7 ; Just. 1, 2, 7; Vitr. 2, 6; Lucr. 6, 808;
cian woman: Bistonidum crines, of the Verg. G. 3, 451; . M. 9, 660; 14, 792; Vitr.
Thracian Bacchantes, Hor. C. 2,19, 20; so 8, 3 , 1 sqq.: Judaicum, Veg. 1 , 2 0 , 1 ; 3, 56,
2; 5, 83, 3; 6 , 1 4 , 1 : Apollonium, id. 6, 14,
Verg. Cir. 164, ubi v. Sillig.
1; Vulg. Gea 6,14, For magical or religious use, Verg. E. 8, 8 2 ; Hor. Epod. 5, 82;
* bisulcflingua, ae, adj. [bisulcus- Claud.
VI. Cons. Hon. 325.
lingua], with a cloven tongue; trop., of
bitumineus, a, um, adj. [bitumen],
hypocrite, a double-tongued, deceitful person : bisulcilingua, quasi proserpens be consisting of bitumen, bituminous: vires, a
poet circumlocution for bitumen, . M.
stia, Plaut. Poea 5, 2, 74.
bisulcas, a> ura adj. [bis-sulcus] (two- 15,350.
bitumino, iire, 1, v. a. [id.], to cover or
furrowed), hence, In gen., divided into two
impregnate with bitumen (late Lat), Am
parts, two-cleft, cloven (poet and in postbros. Hexaem. 6, 9, 7 2 ; cf.: bitumino, Aug. prose): lingua, forked, Pac. ap. N o a
, Gloss. Lab.Hence, P. a.: bitup. 506.17; . M. 9,65: pedes, * Lucr. 2,356;
minatus, a, um, impregnated with bitu. M. 7,113; Pila II, 45, 105, 254: unmen, bituminous: aqua, Plin. 31,6,32, 69.
gula, a cloven hoof, Id. 8, 21,30, 73; IO, I,
I, S I: cauda, id. 9, 29, 46, 85: forcipes,
bituminosus, a, um, adj. [id.], aboundid. II, 28,34, 9 7 . I I , Subst: bisulca, ing in bitumen, bituminous (perh. only in
orum, n. (se. animalia), animals with cloven the two foil, exs.): terra, Vitr. 8, 3, 9: fonfeet (opp. to the solidipedes), Plia 11, 37, tes, id. 8,3.4.
85, 212: cornigera fere bisulca, id. 11,46,
Bituriges, um (In sing. Bitnrix, Luc.
106, 255; 10, 65, 84, 184; 10, 73, 93, 1, 423), m., = Hite?, th* Bituriges, a
199. Rare in sing.: bisulcum oryx, people in Gallia Aquitania, divided into
Plin. 11, 46,106, 255.
two tribes. A. Bituriges Cubi, Bit. ,
bisyllabus, a, um, adj. [bis-syllaba], Strab., the present Berry, Depart du Cher,
dissyllabic : sic Socer, Macer, Varr. L. L. 9, et de PIndre, whose capital was Avaricum,
5 2 , 1 5 1 . - S p e l l e d bissyllabus, Macr. now Bourges. Plin. 4, 19, 33, 109; and
J
Diff. 6, 81 8, II.
without Cubi, Caes. B. G. 7, 5; 1 , 1 5 ; Hirt
Bithiae, a r u m , / , the name of certain B. G. 8,3. B. Bituriges Vivlsci, B<t. Ovwomen in Scythia, said to have two pupils ia not, PtoL, whose chief city was Burdigala, now Bordeaux, Plin. 4,19,33, 108.
in each eye, Plia 7 , 2 , 2 , 17.
Biturix, one of the Bituriges, Luc. 1,
Bithynia, ae, f , = , a very Sing.
fruitful province in Asia Minor, between 423; Inscr. Orell. 190. I I , D e r i v.: um, adj., of the Bituriges:
the Propontis and the Black Sea, where the turicus,
Romans carried on a considerable trade (its vitis (very much valued), CoL 3, 2 , 1 9 ; 3,
inhabitants were, acc. to Herod. 7,75, Thra- 7 , 1 ; 3, 9 , 1 ; 3, 21, 3 and 10. Also in the
cians, who had wandered there), now Ejalet fonn^Biturigiicus, a, um, Plia 14, 2,
Anadoli, Cie. Verr. 2, 5,11, 27; id. Agr. 2,
18, 40; id. Imp. Pomp. 2, 5; id. Fam. 13, 9^
+ biuri, 6rum, m. [vox hibrida, from
1 : 1 2 , 1 3 , 3; Plin. 5,32, 43, 148; Tae. A. 1, bis-, two-tailed], the name of rodent
74; 16, 18; Flor. 3, 5, 6 and 12; Claud, in animals found in Campania, otherwise
Eutr. 2, 247; Vulg. Act 1 6 , 7 . . D e r i v. unknown, Plin.'30,15, 52, g 146.
A. Bithynicus, a, um, adj., Bithynion, b i v e r t e x , leis, adj. Jbls-vertex], with
of Bithynia: societas, Cie. Fam. 13, 9, 2: two summits or peaks: Parnassus, Stat Th.
civitates, Plin. Ep. IO, 115: Nicomedes, 1, 628: mons, Sid. Carm. 15, 9.
Flor. 3, 5, 3: Volusius, Juv. 15, I. Also
bivira, ae, fi [bis-vir], a woman maran agnomen of Q. Pompeius, as conqueror
of Bithynia, Fest. s. v. rutrum, p. 223; Cie. ried to a second husband (opp. univira),
Brut. 68, 240.And of the son of the same, Varr. ap. Non. p. 79, 21 sq. (Sat. Menipp.
Cie. Fam. 6, 1 6 ; 6, 17; 16, 23, I. B. 48, 5).
bivius, a, um, adj. [bis-via], having two
Bithynius, a, um, adj., Bithynion : Dio- ways
or passages (rare; not in Cie.): fauces,
phanes, C-ol. I, I, IO. And in plur.: BlVerg. A. 11, 516.So, calles, VaL FL 5,395:
240
B LAN
BIAN
BL AT
w = res, quae vitam jucundam reddunt), most freq. in plur.). () Sing.: haec mere- | Ov. Tr. I, 3, 49: Veneris blandis sub anule,
Tae. A. 15, 64; id. H. 2, 53 (et: delinimenta trix meum erum blanditia intulit in pau- i Prop. 4 (5), 1,137: amaracini liquor, Lucr.
vitae, id. A. 15, 63): aestivi caloris, Pali penem, Plaut Trua 2, 7, 21: viscus merus i 2, 847: tura, Tib. 3, 3, 2: manus, Hor. C. 3,
Sept. 17: vecturae, Veg. 2, 28, 37. Of the I vostrast blanditia, id. Bacch. I, I, 16: in , 23, 18; cf. . M. 2, 691: aquae, id. ib. 4,
spices, seasoning, condiments in food, Petr. cive excelso atque homine nobili blandi- 344: caudae, id. ib. 14,258 ai.: otium con141, 8; Tae. G. 23. B, Healing applica- tiam, ostentationem, ambitionem notam suetudine in dies blandius, Liv. 23,18,12:
tions, cures: alia quoque blandimenta ex- esse levitatis, Cia Rep. 4, 7, 7 (ap. Non. blandiores suci, Plin. 12,1,2, g 4; Suet. Tib.
cogitabat, Plin. 26, 3, 8, 14. C. Careful p. 194,27): nullam in amicitia pestem esse 27: blandissima litora, Baiae, Stat. S. 3,
culture: hoc blandimento (i. e. blanda cul- maiorem quam adulationem, blanditiam, 5,96; Plin. 9, 8, 9, 32: actio, Quint. 7,4,
tura) impetratis radicibus, Plin. 17,13, 21, adsentationem, id. LaeL 25, 91: occursatio 27: ministerium, Cod. Th. IO, IO, 12, g L
et blanditia popularis, id. Plane. 12,29; et With dat: et blandae superam mortalium
8 98.
I
, 41: Prop. 1,16,16irae,
ai. Stat. Th. IO, 836: neque admittunt
blandio, Ire> 4 {act. collat form of i Q . Cie. Petit. Cons. I
blandior), to caress, coax, court: cur ego () Plur., flatteries, blandishments, al- orationes sermonesve... jucunda dictu aut
blandirem (mulierem), App. Mag. 87, p. 328 lurements, blandimenta: puerique paren- legentibus blanda, Plin. I, prooem. 12.
fin.Part. pass.: blandasque labor molli tum blanditiis facile ingenium fregere su- 2. Of persons: filiolus,Quint. 6, prooem. g 8;
curabitur arte, Verr. ap. Prisc. 792 P.: blan- perbum, caresses, '"Lucr. 6, 1018; Plaut. et: nam et voluptates, blandissimae domidiendo duce nutrivit malum, Sen. Hippo!. Poen. 1,1,8: quot Illic (sc. in amore) blan- nae (the most alluring mistresses), majoditiae, quot illic iracundiae sunt I id. Trua res partes animi a virtute detorquent, Cie.
135.
1, I, 7: ut blanditiis suis suam voluptatem Off. 2, IO, 37. B. Persuading by caressblandior, itus, 4, v. dep. [blandus]. I, expleat,
Ter. Hea I, I, I I : quam (benevo- ing, persuasive: nunc experiemur, nosProp., lit., to cling caressingly to one, to
lentiam
civium) blanditiis et adsentando trum uter sit blandior, Plaut. Cas. 2,3, 56.
fawn upon, to fiatter, soothe, caress, fondle,
conligere
turpe est, Cia Lael. 17, 61: tan- Henee, adv., in three forms, soothingly,
coax (class.). 1, With dat: matri intertum
apud
te ejus blanditiae flagitiosae vo- flatteringly, courteously, eta. a Antefectae infante miserabiliter blandiente,
luerunt,
ut,
etc., id. Verr. 2, 3, 26, 65: class. form blandlter, Plaut. As. 1,3, 69;
Plin. 34, 8, 19, 88. 2. With inter se,
hereditates...
malitiosis blanditiis quaesi- id. Ps. 5, 2, 3; Titio. ap. Non. p. 210, 6 (also
Plin. IO, 37, 52, 109. 3. With ut and
tae,
id.
Off.
3,
18,
74; id. Q. Fr. I, 2, 2, 5: id. ib. p. 256,15), and ap. Prisc. p. 1010 P.
subj.: Hannibalem pueriliter blandientem
blanditiis
ab
aliquo
aliquid exprimere, id. b. Class, form blande, Plaut. Am. 1,3,9:
patri ut duceretur in Hispaniam, Liv. 21,
Att.
1,19,
9:
muliebres,
Liv. 24, 4 , 4 : viro- compellare hominem, id. Poen. 3,3,72: me
I, 4.4t. Absol.: cessit immanis tibi blanadpellare, id. Trua I, 2, 61: adloqui, Ter.
dienti Janitor aulae Cerberus, Hor. C. 3, II, rum factum purgantium, id. 1,9,16: falla- Phorm. 2, I, 22: dicere, id. Ad. 5, 4, 24;
15: tantusque in eo vigor, et dulcis qui- ces, Taa A. 14, 56: verniles, id. H. 2, 59; et: blande, leniter, dulciter dicere, Quint.
dam blandientis risus apparuit, ut, eta, Suet. Aug. 53 a i ; cf. also Tib. I, I, 72; 1,2, 12, IO, 71; and blande ac benedice, Plaut
Just. 1,4,12: et modo blanditur, modo... 91: I, 4, 71; 1,9, 77; Prop. 4 (5), 6,72; . As. I, 3, 54: rogare, Cia Rosa Com. 16,49:
Terret, O v. M. IO, 416. I I . Transii . Am. 1,4, 66; id. . 1,531; 4, 70; 6, 626; 6, excepti hospitio ab Tullo blande ac benigne,
In gen., to fiatter, make flattering, cour- 632 : 6, 685 : 7, 817: IO, 259; 12, 407; 14,19; Liv. 1,22, 5: quaerere, Suet. Calig. 32: linteous speeches, be complaisant to. 1, With id. H. 13, 153; Plin. 8, B, 5, 14. j | . gua lambere, Lucr. 5,1066: et satiati agni
dat.: nostro ordini palam blandiuntur, rop.,pleasure, delight, enticement, charm,ludunt blandeque coruscant, Id. 2,320: coPlaut. Cist. I, I, 37: blandiri eis subtiliter allurement (cf. blandus, II. ., and blandior, lere fructus, to treat carefully, gently, id. 5,
a quibus est petendum, Cie. de Or. 1,20,90: II. B.): blanditiis praesentium voluptatum 1368 (cf. blandimentum, IL B.): flectere
cur matri praeterea blanditur? id. FI. 37, deliniti atque corrupti, Cie. Fin. I, IO, 33: cardinem sonantem, softly, cartfidly, Quint
92: durae supplex blandire puellae, Ov. A. attrita cotidiano actu forensi ingenia op- Deci I, 13 ai.Comp.: blandius petere,
A. 2, 527: sic (Venus) patruo blandita suo time rerum talium blanditia (i. e. lectione ' Cia de Or. 1,24,112: ad aurem invocabat,
est, id. M. 4, 532 ; 6,440; 14,705. 2. Ab- poetarum) reparantur. Quint. IO, 1,27.
CaeL ap. Quint 4, % 124: moderere fidem,
blandities, v. blanditia.
sol. : quippe qui litigare se simulans blanHor. C. I, 24, 13 ai. Sup.: blandissime
*
blanditiis
odv.
{blanditus,
from
diatur, Cie. Lael. 26,99: lingua juvet, menappellat hominem, Cie. Clu. 26, 72.* e
temque tegat. Blandire, noceque, Ov. Am. blandior], in a flattering, caressing man- b l a n d u m = b l a n d e : ridere, Petr. 127, L
I, 8,103: in blandiendo (vox) lenis et sum- ner, Lucr. 2,173.
missa, Quint. II, 3, 63: pavidum blandita,
t blapsigonia, ae, fi, e ,
blandito^ oris, tu. (blandior], a flattimidly coaxing, . . 9,569: qui cum do- terer (laxe Lat.), Itin. Alex. . 39 (90).
a disease which prevents bees from breeding,
let blanditur, post tempus sapit, Pubi. Syr.
Plin. 11,19, 20, g 64.
blanditus, a um, . blandior, P. eu
v. 506 Rib.3. With per: de Commageno
B l a s c 0 n , 6 n i s , / , , an island
*
blandulus,
a,
um,
adj.
dim.
(bianmirifice mihi et per se et per Pomponium
off the coast of Gaul, Plin. 3, B, II, 79;
dus],
pleasing,
charming:
animula
vagula,
blanditur Appius, Cie. Q. Fr. 2, IO (12), 2.
Avien. Or. Mar. 600.
4, With abl.: torrenti ao meditati! cotidio blandula, Hadrian. Carm. ap. Spart. Hadr.
blasphemabit, e, adj. [blasphemo]
oratione blandiens, Plin. 26, 3,7, 12.B 25.
blandus, a, um, adj. [for mlandus; (eccl. Lat.), that deserves reproach, censurI a r t i e. I. Blandiri sibi, eta, to fiatter one's self with something, to fancy some-akin to , mollis, mulier; Goth, able, Tert Cult Fem. 12.
blasphemat^, onis, fi (id.] (eccl
thing, delude one's self: blandiuntur enim milde; Engl, mild], of a smooth tongue,
sibi, qui putant, etc., Dig. 26, 7,3, 2.So flattering, fawning, caressing (class and Lat.), a reviling, Tert Cult Fem. 12.
often in Dig. et Codd.; cf.: ne nobis blan- very freq.). I. L i t . : blanda es parum,
t blasphemia, e , / ( blasphemidiar, not to flatter ourselves, to tell the wholePlaut. Cas. 3,3, 21: nemini credo qui large u m , ii, ., Prud. Psych. 715), = truth, Juv. 3,126.2. Pregn., to persuade blandust dives pauperi, id. Aui. 2,2,19: ut (eccl. Lat.), a reviling, slander, Vulg.
or impel by flattery (= blandiendo persua- unus omnium homo te vivat numquam Isa. 51, 7; towards God, blasphemy, Hier.
deo or compellovery rare), a. Wi th subj.: quisquam blandior, Ter. Hec. 5, 4, 21: scis Ep. 62, n. 2; Aug.Verb. Dom. Serm. 11; 14:
(ipsa voluptas) res per Veneris blanditur me minime esse blandum, Cie. Att. 12,5,4: 15; Vulg. 2 Par. 32,17; id. Matt. 26, 65.
saecla propagent (=sic blanditur ut propa- unum te puto minus blandum esse quam
t blasphemo, are, v. a., = U
gent), Lucr. 2,173 Lachm.b. With ab and me, id. ib. 12,3,1: blandum amicum a vero (eccL Lat.), to revile, reproach, Vulg. 1 Par.
secernere,
id.
Lael.
25,95:
(Alcibiades)
affaad: cum etiam saepe blandiatur gratia con20,7; God and divine things, to blaspheme:
viviorum a veris indiciis ad falsam proba- bilis, blandus, temporibus callidissime in- Christum, Prud. Apoth. 415: nomen Domi
serviens,
Nep.
Alcib.
I,
3:
an
blandiores
tionem, Vi tr. 3 praei.III. r o A. Of
ni, Tert. adv. Jud. 13 fin.; Vulg. Lev. 24,11;
inanim. things as subjects, to flatter, please, (mulieres) in publico quam in privato et id. Matt 9. 3; 26,65.
alienis
quam
vestris
estis
?
Liv.
34,
2,
IO:
be agreeable or favorable to; to allure by
t blasphemus, a, um, adj.,^pleasure, to attract, entice, invite. 1, With tum neque subjectus solito nec blandior
dat.: video quam suaviter voluptas sensi- esto, Ov. A. A. 2,411: canes, Verg. G. 3,496: (eccl. Lat), reviling, defaming: satelbus nostris blandiatur, Cia Ac. 2, 45, 139: catulorum blanda propago, Lucr. 4, 999; les, Prud. . 1, 75; and subst., of God
blandiebatur coeptis fortuna, Tae. H. 2, IO. Nemee. Cyneg. 215; 230: columba, Ov. Am. and divine things, blasphemer, Tert. Res
2. Absol.: fortuna cum blanditur capta- 2, 6, 56: tigres, Claud. IV. Cons. Hon. 604; Carn. 26; Hier. Ep. 9; Vulg. Lev. 24,14 (as
tum venit, Pubi Syr. v. 167 Rib.: blandiente Quint. 9, 4,133; II, I, 30; II, 3, 72 ai.fo. transi, of the Heb.
id.lTim.1,13.
inertia, Tae. H. 4 , 4 : ignoscere vitiis blan- Poet, constr. ( ) With gen.: precum,
blateas
bullas
luti
ex
itineribus,
aut
dientibus, id. Agr. 16; Suet. Ner. 20; Plin. Stat. Achill. 2.237. () With acc.: genas
13, 9,17, 60. 3, With abl.: opportuna vocemque, Stat. Th. 9,155.() With infi: quod calceamentorum soleis eraditur apsua blanditur populus umbra, Ov M. IO, blandum et auritas fidibus canoris Ducere pellabant, Paui. ex Fest. p. 34 MfilL
h i a t e r a t i o , onis, fi [blatero], a bab555.B, Of things as objects: cur ego non quercus, Hor. C. 1,12, I I ; Stat. Th. 5, 456.
votis blandiar ipse meis? L e. believe what (i) With abl.: chorus implorat. . docta bling ( late Lat), Auet Idiom, p. 576, 28
I wish, Ov. Am. 2, II, 64: nisi tamen auri- prece blandus (= blande supplicans dis car- Keil.
b l a t e r a t i s , fis, * [id.], a babbling,
bus nostris bibliopolae blandiuntur, tickle mine quod poeta eum docuit. Ordi. ad loc.),
with flattery, Plin. Ep. 1, 2, 6. Hence, Hor. Ep.2,1,135. I I , Trop. (mostly of prating (post-class.), Sid. Ep. 9, II fin.:
. Subst; blandiens, entis, m., a flat- things). A, Flattering, pleasant, agreeable, canini, whining, Mart. Cap. 9, 999.
terer: adversus blandientes incorruptus, enticing, alluring, charming, seductive (cf. I blatero, avi, atum, 1, v. a. [kindred
Tae. . I, 35. B, blanditiis, a, um, blandior, II. B.; blanditia, II.): blanda voce with , simple, stupid, Paul, ex Fest
P. a., pleasant, agreeable, charming (rare):vocare, Enn. ap. Cie. Div. 1,20,40 (Ann. v. p. 34 Milii.; cf. blactero]. I, To talk idly
rosae, Prop. 4 (5), 6,72: peregrinatio, Plin. 51 Vahl.): ne blanda aut supplici oratione or foolishly, to babble, prate (colloq. and
fallamur, Cie. PhiL 7, 9, 26; Lucr. 6, 1245: mostly ante- and post-class.), Pac. ap. Fulg.
IO, 23, 33, 67.
voces, Verg. A. 1,670; Cat 64,139: preces, p. 561,17; Afran. ap. Non. p. 78,32: illud meblanditer, <*dv., v. blandus fin. a.
Tib. 3, 6, 46; Hor. O. 4, I, 8; id. A. P. 395;
ne quid in primis blateres, id. ib.;
blanditia, ae (blandities, ei, in . M. IO, 642: querelae, Tib. 3,4,75: lau- mento,
Plaut.
ap.
Non. p. 44,15: desine blaterare,
abl., App. M. 9, p. 230, II), fi [blandus]. I, des, Verg. G. 3,185: verba, . M. 2, 575; 6,
The quality of one blandus; a caressing, 360: dicta, Id. ib. 3, 375; 9,156: os, id. ib. Caecil. ap. Non. p. 79,2: cum magno blateras
flattering, flattery (mostly in an honor- 13,555: pectus, Afran. ap. Non. p. 515.So, clamore, furisque, *Hor. A 2,7,35; Geli. I,
able sense; cf. on the contrary, assentatio voluptas, Lucr. 2, 966; 4, 1081; 4, 1259 ; 5, 15,17: his et similibus blateratis, App. M.
and adulatio; class in prose and poetry; 179; Cie. Tusc. 4, 3, 6: amor, Lucr. I, 20; 4, p. 153,18; so id. Mag. p. 275,8; id. Flor.
p. 345,19.II, Of the sounds of frogs, Sid
241
BOA
B O 0
Boii
Ep. 2, 2 med.; and of camels, acc. to Paul dus in alvo spectatus infans, Plin. 8,14,14, Anim. c. 20 ; cf. the Comm. upon Aelian.
g 37; 30,14, 47, g 138 sq.; Sol. 2; acc. to Var. H. 13, 25 ; SchoL Apoli. Bhod. Argon.
ex Fest. p. 34, 2 MiilL
i 2. blatero, finis, m. fi. blatero], PauL ex Fest. p. 30 till., a water-seipent, 3,124LB, Derivv. i . Boeotius,
so called because it milked cows, SoL 2, 33; a, um, adj., = , Boeotian: Bacis,
babbler, prater, acc. to GelL 1, 1 5 / .
blatio, ire> [kindred with blatero], or because it could swallow an ox, quas boasCiq. Div. 1,18, 34: vates, id. ib. 2, 26, 56:
vocant, ab eo quod tam grandes sint ut Neo, Liv. 44,43, 6: Haemon, Prop. 2, 8,21:
to utter foolish things, to babble, prate (anteclass. and late Lat.): nugas blatis, Plant. boves gluttire soleant, Hier. Vit. HiL Erem. moenia=Thebae, . . 3,13: Thyas,VaL
Am. 2,1, 79; so id. Cure. 3, 82; id. Ep. 3, 39.II. A disease producing red pustules, FL 5, 80.In plur.: Boeotii, orum, to.,
1,13; Tert. PalL 2; cf. Non. p. 44,11 sq,., the measles or small-pox, Plin. 24, 8, 35, Vie Boeotians, Nep. Alcib. 11, 3; Liv. 33,1,
id est rubentes papulae, id. 26, i ; Plin. IO, 21, 24, g 49.-2. Boeotus,
1. blatta, a e , / , an insect mtmM 911,53:73,boam
g 120: boae fimum bubulum abo- a, um, adj., = ?, Boeotian (poet.):
the light
several kinds, thevocSi'dach, let: unde et nomen traxere, id. 28,18, 75, tellus = Boeotia, . . 12, 9: flumina,
chaferjmm, etc., Plin. 29, 6, 39, g 139; 11, g 244; Lucii. ap. Fest. s. v. tama, p. 360 Stat. Th. 7,424: urbes. id. ib. 4,360: duces,
28,34, 99: lucifuga, Verg. G. 4, 243 (per MftlLIII, Crurum quoque tumor viae Luc. 3,174: Orion, .' F. B, 493.In plur.:
noctem vagans, Serv.); et Col. 9,7,5; Pall. labore collectus bova appellatur, Paui. ex Boeoti, orum, m., the Boeotians, Liv. 33,
1, 37,4; Hor. S. 2, 3,119; Mart. 14, 37; cf. Fest. p. 30 Maii. (the same author explains 29,1 sq.; 42,43, B sq. ai.: Boeotum = BoeVoss, Verg. 1.1.-On account of its mean with these words the disease tama),
otorum, Hor. Ep. 2,1,244; Avien. Orb.Terr.
appearance: amore cecidi tamquam blatta
Boadicfea, v. Boudicea.
586; Prisc. Perieg. 428.3, Boeoticus,
in pelvim, Laber. ap. Non. p. 643, 27.
a, um, adj., = ?, Boeotian: frub
o
a
r
i
u
s
(bdvarius,
Cie.
Aem.
Scaur.
2. blatta, a e , / : blatta * a"mentum, Plin. 18, 7,12, g 66: cucumis, id.
os, a clot of blood, Gloss*Hence, U. (Ac- 11,23), a, Um, adj. [bos], of or relating to neat19, 6, 23, g 68: napus, id. 19, 6, 25, g 76.
cattle:
NEGOTIANTES,
Inscr.OrelL913:
forum,
cess. form blattea, Von. Carm. 2, 8, 19.)
4. Boeotis, i d i s , / , = Boiam? =r Boeotia,
Purple (similar in color to flowing blood; the cattle market at Rome (in the eighth dis- Mel. 2, 3, 4.II, The wife of Hyas, and
trict
of
the
city,
near
the
Circus
Maximus):
cf. Salinas. Vop. Aur. 46, and Plin. 9, 38, 62.
mother of the Pleiades, Hyg. Astr. 2, 21.
135; late Lat.): purpura,quae blatta, vel in foro bovario, Cie. Aem.Scaur. II, 23; Paui. H I , The Boeotian woman, the name of a
ex
I
ast.
p.
30,
6
Maii.;
acc.
to
Ov.
F.
6,
478,
oxyblatta, vel hyacinthina dicitur, CocLTh.
lost, comedy of Plautus, Geli. 3, 3, 3.
4, 40, I: serica, i b. IO, 20,18: blattam Ty- so called from the large brazen statue of an
ox
placed
there;
cf.
Plin.
34,
3,
6,
g
10;
rus defert, Sid. Carm. 5, 48; Lampr. Elag.
B o e t h i u s , ii? TO.: Anicius Manlius
Tae. A. 12, 24; acc. to fable, because Her33; Cassi od.Var. Ep. I, 2.
cules fed here the herd which he took from Torquatus Severinus, a distinguished phiblattarius, a, um, adj. [I. blatta], per- Cacus, Prop. 4 (5), 9,19; Liv. 10, 23, 3; 33, losopher and theologian ofi the post-classic
taining to the moth: balnea, for moths, i. e. 27, 4; 21, 62, 3; VaL Max. 1, 6, 5; 2, 4, 7: period under Theodoric; born about A.D.
dark bathing-rooms (so called from the lappa boaria, a plant, unknown to us, Plin. 470; beheaded in prison (A.D. 524), where
he composed his most distinguished work,
dislike of the moth to the light), Sen. Ep. 26,11, 66, g 105.
De consolatione philosophiae libri V.
86, 7; cf. Plin. 11,28, 34, g 99.II, Subst.:
boatus,
fis,
m.
[boo],
a
loud
crying,
a
t X. boethus, U m., = , the aid
blattaria, ae,/ (se. herba),moth-mullein: bellowing or roaring: praeconis, App. M.
or assistant ofi a scribe (pure Lat. adiutor),
Verbascum blattaria, Linn.; Plin. 25,9. 60,
3,
p.
130,17:
Aus.
IdylL
20,2;
Mart.
Cap.
2,
Cod. Valent IO, 69, 4.
g 108.
g 98.
2. Bdethus, nom. prop. Jj^ A disblatteas 2. blatta, II.
ae, v. Bauli.
tinguished sculptor and engraver in silver,
blatteus, a, um, adj. [2. blatta, II.], pur- Boaulia,
bobsequa, ae, v. bubsequa.
ple-colored, purple : tunicae, Vop. Aur. 46,
Cie. Verr. 2, 4, 14, g 32 ; Plin. 33. 12, 55,
ibocas,v. box.
4: pallium, id. 45, 5: funes, Eutr. 7,9.
154 and 155.B. A Stoic philosopher,
Bocchar,
aris
(in
MSS.
also
Boe
blattarius, ii,. [2.blatta,II.], a dyer chor, uris), m., a king of Mauritania at Cie. Div. 1,8,13; 2, 21,47.
Bogud (in MSS. also Bogus; <
in purple, Cod. Th. 13,4, 2 dub.
the time of the second Punic war, Liv. 29,
* b l a t t l f e r , e r a , erum, adj. [2. blatta, II., 30, 1; cf. id. 29, 32, 1. Hence, poet, for Oud. ad Hirt. B. Alex. 62), fidis, m., son ofi
Bocchus and king of Mauritania, captured
-fero], wearing purple, clothed in purple: an African, in gen., Juv. 5, 90.
and slain bg Agrippa B.C. 31, Cia Fam. 10,
senatus, Sid. Carm. Ep. 9,16.
Bocchorum, i n-> a toumvn thelarger 32,1; Liv. Fragm. lib. 112 ap. Prisa p. 687 P.;
C l a u d a m u s , a, um, adj., of the town
of the Balearic islands, Plin. 3, 5, II, g 77. Auet. B. Afr. 23; Suet Caes. 54; Hirt. B.
Blaudus (, Strab.), in Phrygia Ma. Bocchus, i i m., a king of Mauritania, Alex. 59 and 62. Hence, Bogrtdiana
jor : Zeuxis, Cie. Q. Fr. 1, 2,2, g 4.
father-in-law of Jugurtha, whom he gave Mauretania, that was ruled by Bogud, Plin.
t blachnon, v. blachnon,
bound to Sulla, SalL J. 19,7; 80; 81; 83; 5,2,1, g 19.
t blechon, finis, w., = , wild up
97; 101 sqq.; Veli. 2, 12, 1; Val. Max. 8,
Bohemi, v. Boil.
pennyroyal, Plin. 20,14, 55, g 156.
14, 4; Flor. 3,1,15 ; MeL 1, 5, 5 ; Plin. 5,
ae, v. Boii.
Blemmyae or Blemyae, arum 2, I, g 19; 8, 5, 5, g 1 5 2 * A plant, so Boia,
boiae, aram, / [bos], a collar for the
(also Blemyes, A vien. Descr. Orb. 329; called in honor of him: , elio*,
and Blemyi, orum, Prisa Perieg. 209), Hesych.; Verg. CuL 404,II, A king of neck, * (orig. of leather; hence the
m., = , an Ethiopian people, MeL 1, Mauritania, son of the former, Auet. B. name; but later of wood or iron), Fest
p. 29; Isid. Orig. 5, 27, 12: boia ,
4,4; 1,4, i fin.} Vop. Aur. 33,4; Proh. 17; Afr 25.
Gloss. Vet: pedicae boiae, Plaut As. 3, 2,
Claud NiL 19; acc. to the fable, without
boculus, bacula, v. buculus.
6: attrita boiis colla, Prud. Psych, praef
head and eyes, and with the mouth in the
m
Bodincus, ii - (Liguriam = bottomv. B o i i / .
breast, Mel. 8 fin.; Plin. 5, 8, 8, 46; Isid. less], the Ligurian name of the river Po, 34.For boiam terere,
Boicus ager, BoiL
Orig. 11,3,17; Sol. 3, 4.
Plia
3,16,
20,
g
122.
+ blendius ( i n MSS. and edd. also Bodotria, ae, / , = Bo&ipia, PtoL, a Boiemi or Bohemi, v. Boii.
Boii, orum, TO., s= * Polyb.,
blennius, corresponding more nearly to bay
in Scotland on which the present Edinthe Greek), ii, m. (blendea, a e, fi, Plin. burgh is situated, now Firth cf Forth* Taa Strab., a people in Gallia Lugdunensis, now
the Bourbonnais, Depart, de PAllier. Caes
I Ind. libr. 32, 32), = Oppiam, Agr. 23.
B. G. 1 , 5 ; 1, 25 ; 1, 28 ; Liv. B, 35, 2 et
Athen., an inferior kind of seaBoduognatus,
i m-i O leader qf the saep.: Plin. 4^ 18,32, 107; 3,15, 20, g 116;
fish, Plin. 32, 9, 32, g 102.
Nervii, Caes. B. G. 2, 23.
Tae. G. 28; their chief town, or, aca to otht blennus, i, TO., = , a blockBoebe, es, fi, s s . I , A village
head. dolt, simpleton: stulti, stolidi, fatui, in the Thessalian province Pelasgiotis, on ers, their country, was Boia, a e , / , Caes.
fungi, bardi, blenni, buccones, Plaut. Bacch. the shore of Lake Bcebeis, . . 7, 23L B. G. 7,14.A part of the Boii went to Upper Italy, and occupied the region of the
5,1, 21 cf. Paul, ex Fest. p. 35 Mull.
. e r i . I , Lacus Boebeis (BoiParma and Modena, Plin. 3,17, 21,
Bleph&rOn, finis, Mi /Sui? , Horn. IL 2, 711), Lake Boebeis, present
I eye-lids], comic character in the Am- now Karla, Plin. 4, 8,15, g 30; because in g 124; Liv. 5, 34 sqq.; 10, 26 sqq.; Front.
Strat 1,2, 7.Hence, Boicus ager dicitur,
phitruo of Plautus.
the neighborhood of Ossa: Ossaea, Luc. 7,
fuit Boiorum Gallorum. Is autem est
bliteus, a, um, adj. [ blitum ], tasteless, 176; and because Minerva was said to have qui
in Gallia citra Alpes, quae togata dicitur,
insipid, silly, foolish, useless (ante-class.), once bathed her feet in it (cf. Hesiod.
Fest. p. 30.In Germany also they estabPlaut. Trua 4, 4 , 1 : belua, Laber. ap. Non. Fragm. 50, GfittL in Strab. 9, p. 640): sanctae Boebeidos undae, Prop. 2,2, II: pinguis, lished themselves, and were called there
p. 80, 26.
Bohemi orBoihemi, or, by
t blitum, in- (blitus, i, m., Pall. Mart. VaL FL 1, 449. - 2. Boebeius, a, um, Boiemi,
collective term, Boihaemum, i (Halm),
adj.,Bcebeian,=Thessalian:
proles,
i.e.
the
9,17: blitus seritur is written proh. from
the present Bohemians, Tae. G. 28; cf.VelL
the corrupted or misunderstood blitiise- Thessalian nymphs, Val. FI. 3, 543. I I .
2,109,3.In sing.: Boia, a e , / , a woman
ritur, or perh. the obscure blitus oritur of Boebe palus as Boebeis, Lake Boebeis. Liv.
of the Boii, in a pun with boia, the sing, of
the MSS.), = , a vegetable, in itself 31, 41, 4.
boiae: Bolus est, Boiam terit, Plaut. Capt
tasteless, but used as a salad, orache, or
Boeotarches, ae, m., = , 4,
2,108.
spinach: Spinacia oleracea, Linn.; Plaut. one of the chief magistrates in Boeotia, a
B oloris, fele, m., a king of the Boii,
Ps. 3, 2, 26; Varr. ap. Non. p. 550,15: Plin. Boeotarch, Liv. 33, 27,8 ; 42, 43, 7 ai.
34, 46,4. I I , A king ofi the Cimbri,
20,22, 93, g 252; PalL Mart. 4, 9 fin.; Paui.
Boeotia, a e , / , = . I. Boeotia, Liv.
Liv. Epit 67; Flor. 3,3.
ex Fest. p. 348 ...; Isid. Orig. 17,10,15. a district ofi-Greece proper, whose capital
Bola, ae (in Liv. 4, 49, 6 sq. Boiae.:
Blossius, ii
a Roman proper
was Thebes, the birthplace of Bacchus andUram),/, = , a very ancient town ofi
name, esp., C. Blossius ofi Cumoe, a Stoic Hercules, Plin. 4, 7,12, g 25; Cie. . D. 3,
the jEqui, in Latium, now Poli, Verg. . 6,
and a follower of Ti. Gracchus, Cie. Lael. II,19, 49; . M. 2, 239; Mel. 2, 3, 4; aca to
776.Hence, Bolanus, a, um, adj., of or
37; Val. Max. 4, 7,1; cf. Cie, Agr. 2, 34, 93. fable, so called either after Apollo's cow
pertaining to Bola: ager, Liv. 4, 49, II.
boa (also bova i n the MSS. of Pliny (Boi?), . M. 3,13, or from Boeotus, the And
Bolani, firam, m., the inhabitants
and Festus), ae, fi [bos; cf. ], a large son of Neptune, Hyg. Fab. 186. Its inof Bola, Liv. 4, 49, 3; Plin. 3, 5, 9, 69.
Italian serpent: in Italia appellatae bovae habitants were noted for their stupidity,
Bolbitinus, a, um, adj., of or belongin tantam amplitudinem exeuntes ut divo Cie. Fat. 4; Nep. Alcib. 11, 3; id. Epam. 5,
Claudio principe occisae in Vaticano soli- 2; Hor. Ep, 2,1,244; Liv. 42,43 sqq.; Tert. ing to the city of Bolbitino, now Rosetta, in
TO.,
242
Lower Egypt: ostium, the Rosetta mouth of bees; of a horn; of the clapping of tegrity, blamelessness: neque ego nunc de
of the Nile. Plin. 5, IO, 11, 64Later col- hands: si (apes) intus faciunt bombum, illius bonitate, sed de generi impudentia
lat. form Bolbiticus, a, um: ostium, Varr. R. R. 3,16, 32: cum tuba .. . mugit, disputo, Cie. Agr. 3, 3, 13: rustici cum
Et reboat raucum regio cita barbara bom- fidem alicujus bonitatemque laudant, digMel. 1, 9, 9; Amm. 22,15,10.
Lucr. 4,546: raucisonos efflabant cor- num esse dicunt, quicum in tenebris mit bolbiton, i, , = , the dung bum,
nua bombos, Cat. 64, 263: torva mimallo- ces, id. Off, 3,19,77: quae tuae fidei, justi
of cattle, Plin. 28,17,68, 232.
neis inplerunt cornua bombis, Pers. I, 99 tiae bonitatique commendo, id. Fam. 13,4,
Bolbulae, a r u m , / , a group of small Coningt. ad loc.; Mart. Cap. I, g 67; 2, 197: 3; id. N. D. 3, 30, 75: si recte vestram boislands near Cyprus, Plin. 5, 31,38, 137.
organorum, Serv. ad Verg. A. 7,23: qui plau- nitatem atque prudentiam cognovi, id.
bdletaria, ium (post-class, in sing.: suum genera condiscerent (bombos et im- Quint. 17, 54: nec justitiae ullus esset nec
bdletar, Apio. 2, 1; 5, 2 ; 8, 7 ; Treb. brices et testas vocabant), Suet. Ner. 20 Ca- bonitati locus, id. Fin. 3, 20,66: perennis,
Ov. Tr. 4, 5, 27: eam potestatem bonitate
Claud. 17; cf. altaria), . [boletus], a vessel saub.
for mushrooms, Mart. 14, 101 lemm. 2.
i bombyciae harundines = retinebat, integrity, Nep. Milt 8, 3; so id.
In gen., vessel for cooking and eating (Theophr. . P. 4,12), reeds Timol. 5 , 1 . 2 . Kindness, friendliness, bein, Apic. 1.1.
suitable for flutes, (v. Lid. and Scott, nevolence, benignity, affability: perpetua
naturalis bonitas (kind-heartedness, benev boletus, i m"> = ', the lest s. v.), Plin. 16,36, 66, g 170.
quae nullis casibus neque agitur,
kind of mushrooms, Plin. 22, 22, 46, 92;
bombycinus, a, um, adj. [bombyx], olence),
Plaut. Cure. 5, 2, 14; Mart. 1, 21; 14,101; of silk, silken (cf. serioue): vestis, Plin. II, neque minuitur, Nep. Att. 9, I: te oro per
mei te erga bonitatem patris, Plaut. Capt
Juv. 14, 8; much valued by the Romans, 22.26, 76: panniculus, Juv. 6,260: taenia,
2,1, 54; Cie. N. D. 2, 23, 60: bonitas et beMart. 3, 60; 13,48.The emperor Claudius Mart. 14, 24; Dig. 34, 2, 23, LSubst.:
neficentia, id. ib. 1,43,121; 3,34,84: homo
is said to have been poisoned by them, bombycina, orum, n., silk garments, liberalis et dissolutus et bonitate affluens,
Plin. 1.1.: Tae. A. 12,67 dub.; Suet. Claud. Mart. 11, 50, 5; 8, 68,7; App. M. 8, p. 214, id. Rosa Com. IO, 27: utrumque incredibi44; Juv. 5,147.
6.And bombycinum, i* stik text- le est, et Roscium quicquam per avaritiam
t bolis, idis, fy = (a missile, an ure or web, Isid. Orig. 19,22,13.
appetisse, et Fannium quicquam per boniarrow), a fiery meteor ofi the form of an arisvA = , the silk- tatem amisisse, id. ib. 7, 21: multas heredit
bombylis,
row, Plin. 2, 26,25, 96.
in its chrysalis state, Plin. 11, 22,26, tates nulla alia re quam bonitate consecut bolites, ae, m., = , the root worm
76.(tollat. form bombylius, ii* m., & tus est, Nep. Att. 21,1: bonitas, humanitas,
misericordia, Quint. 5,1, 22; Tae. H. I, 52.
ofi the plant lychnis, Plin. 21,26,98, 171.
, Ambros. Hexaem. 5,23,77.
3 . E sp.,parentat Vove. tenderness: quid
tboloe (dissyl.), = (clods of
t
bombyx,
ycis,
m.
(fi,
Plin.
11,23,27;
dicam . . . de bonitate in suos, Cie. Lael. 3,
earth), a kind of precious stones, Plin. 37,
Tert. Pall. 3 ) , = . I, The silk-worm, I I : facit parentes bonitas, non necessitas,
10, 55, 150.
t belonae, 5rum, m. [ from and Plin. 11, 22, 25, g 75 sqq.; Mart. 8, 33,16; Phaedr. 3,15,18,
]. I, A draught of fishes set to Serv. ad Verg. G. 2,121; Isid. Orig. 12, 5 , 8 ;
B o n n a , a e , / , a city on the Rhine, now
sale (post-class.), Don. Ter. Eun. 2, 2,26. 19.27, 5,II, M e t o n . A. That which is Bonn, Tae. . 4, 19; 4, 25; 70, 77 ; 5, 22;
made
of
silk,
a
silken
garment,
silk
:
AraI f , Dealers in fish, fish-mongers (post
Flor. 4,12,26. Hence, Bonnensis, e,
bius, Arabian (the best), Prop. 2,3,15: As- adj., of Bonna : castra, Taa . 4, 20; 4,62:
class.), Gloss. Isid.; Arn. 2, p. 70.
tholus, ^ m , a throw or cast syria bombyx, Plin. 11,23,27, 78.B. I proelium, id. ib. 4,20.
(ante- and post-class.; cf. jactus). I, L i t. gen., for any fine fibre, e. g. cotton, Plin.
Bononia, aO, fi, = B. I, A town
A. Of dice in gaming, a throw : si vis tri- 19,1, 2, 14.
in Gallia Cisalpina, in the neighborhood ofi
Bomilcar,
Sris,
m.
J.
A
Carthaginbus bolis... Th. Quin tu in malam crucem
Mutina, a Roman colony founded A. U. C.563,
cum bolis, cum bulbis, Plaut. Cure. 5, 2,13: ian general, contemporary with Agathocles, Cie. Fam. 12,5,2; Liv. 37,57, 7; Veli. 1,15,
nimis lepide jecisti bolum, id. Rud. 2. 2, 30: Just. 22, 7, 8.II, One of Hannibal's gen- 2; SiL 8,599; Mel. 2 , 4 , 2 ; previously a Tusenumerare bolos, Aus. Profi I, 2 6 . B . A erals, Liv. 23, 41, 10; 24, 36, 7 ai.HI. A can town called Felsina, now Bologna, Plin.
cast of the net in fishing; and meton., companion of Jugurtha, afterwards guilty 3,15, 20, g 115; Interpr. ap. Serv. ad Verg.
the east, i. e. the draught of fishes, the haul: ofi rebellion, and put to death by him, Sail. A. 10,198; Liv. 33, 37,3; Amm. 20,1,3; 27,
bolum emere, Suet. Rhet. I. I I , Trop., J. 35; 61; 62; 70 sqq.
B Bononiensis, e, adj.,
t Bomonicae, arum, m., = - 8,6.Hence,
gain, profit, advantage ; a haul, winning,
of ov pertaining to Bononia: amnis Rhepiece ofi fior tune, etc.: pri mum dum merces , the Lacedcemonian youths who allowed nus, Plin. 16, 36, 65, g 161; so, C. Rusticelannua: is primus bolu'st, that's her first themselves to be whipped at the altar of Ar- Ius Bononiensis, of Bononia, Cie. Brut. 46,
haul, Plaut. True. I, I, IO: intus bolos dat, temis Orthia, in order to gain the honor of 169.II, A fortress in Pannonia, now Banid. ib. 4,2,12: dabit haec tibi grandis bo- firmness, Hyg. Fab. 261; Serv. ad Verg. A. ostor, Amm. 21,9, 6; 31, II, 6; Itin. Antoa
los, id. Pers. 4, 4,106; Lucii. ap. Non. p. 46, 2,116.
- H I , A town in Gallia Belgica, earlief
13: magnum bolum deferunt aeris, Varr.
Bona Dea (Diva), the good goddess, called Gessoriacum, now Boulogne, Tab.
R. R. 3, 14, 5 ; 3, 2, 16, E s p.: aliquem worshipped by the women ofi Rome as the Peuting.
tangere bolo, to cozen, wheedle of gain: goddess ofi chastity and fertility. No man
bonum, *> . bonus, 1.5. and IL . 5.
quia amare cernit, tangere hominem volt was permitted to enter her temple; but in
bonus (old form duonus, Carm. SalL
bolo, Plaut. Poen. proi. 101; cf.: verum hoc later times it became the resort of unchaste
te multabo bolo, id. Truo. 4, 3, 70. B. A women, and the scene of license, Macr. S. 1, ap. Varr. L. L, 7, 26 Miill.; cf. Paul, ex
choice bit, nice morsel: crucior bolum mihi 12, 21 sqq.; Ov. A. A. 3, 244; cf also id. ib. Fest. p. 67 Mull.),a, um, adj.[for duonus, cf
tantum ereptum tam desubito e faucibus, 3, 637; Juv. 2, 84 sq.; 6, 314. Clodius in- bellum, bis, and cf. root dvi-; hence ,
Ter. Heaut. 4, 2,6 Wagn. ad loc. (In some vaded this sanctuary, and is hence called aeo?], good ; comp. melior, us [cf- Gr. ,
or all the passages under II. ai. refer the by Cicero the priest of the Bona Dea, Cia ], better; sup. optimus (optu
mus,ante-class, and often class.) [rootop
word to Gr. &, a clod; cf.: bolus Att. 2, 4 , 2 ; id. Har. Resp. 17,37.
apud Graecos si per o scribitur, signflcat
t b o n a s u s , ^ m., = , a species of ops, opes; cf. copia, apiscor], best. I, A tjactum retis; si per , glaebam terrae, vel of bull in Paeonia, with the hair ofi a horse, t r i b u t i v e l y . A. As adjunct of nouns defrustum cuj usque rei, Don. ad Ter. Heaut. and with horns unfit fior fighting, hence noting persons. I. Vir bonus, (a) A man
4, 2, 6; cf. Speng. ad Plaut. True. I, I, IO. saving itself by flight, Plin. 8, 15,16, g 40; i morally good ( ): quoniam
i boni me viri pauperant, improbi alunt,
But bolus is always masc. in Plaut. and Sol. 40; cf. Aristot. H. A. 9,45.
Plaut. Poen. 5, 4, 60: omnibus virtutibus
Ter., and is scanned bSlus; v. esp. Plaut
bone,
adv., =s bene, formerly read in
instructos et ornatos tum sapientes, tum
True. 4, 3, 70; id. Poen. proi. 101).
Lucr. 2, 7; 4, 572; 6, 998, by Gifan. after i viros bonos dicimus, Cie. Tuso. 5, IO, 28:
bombax, interj.,= (. Eu- some ancient MSS.; now replaced by bene.
ille vir bonus qui. .. intolerabili dolore lastath. Od. p.1718, a), an exclamation of real
bdnifacies,=,ofi a hand- cerari potius quam aut officium prodat aut
or affected surprise, indeed! strangeI Ca.
fidem, id. Ac. 2,8, 23: sive vir bonus est is
Fur. Ea. Babae. Ps. Fugitive. Ba. Bom- some face, Gloss. Gr. Lat.
t btfnif&tus, = , lucky, fortu- qui prodest quibils potest, nocet nemini,
bax, Plaut. Ps. 1, 3,131 Lambin.
nate, Gloss. Gr. Lat.
certe istum virum bonum non facile repebombinator, oris, m., the buzzer,
t bonimOris,, well-man- rimus, id. Off. 3,15,64: qui se ita gerunt ut
hummer, of the bee, Mart. Cap. 9, g 999
eorum probitas, fides, integritas, etc. . . .
nered, Gloss. Gr. Lat.
Kopp. (ai. bombitat ore).
hos viros bonos.. . appellandos putemus,
b
o
n
i
t
a
s
,
atis,/
[bonus],
the
good
qual$ bombio > = & buzz, hum,
id. Lael. 5,19: non intellegunt se de callido
ity
of
a
thing,
goodness,
excellence
(cf.
Caes.
Vet. Gloss.
homine loqui, non de bono viro, id. Att. 7,
B.
G.
1,
28
Herz.;
class.,
but
mostly
in
bomblto, Sre, v. n. [bombus; cf. Gr.
2, 4: ut quisque est vir optimus, Ita diffi], to buzz, hum ; of bees (cf.: bombio, prose). I, Of concrete objects: bonitas cillime esse alios improbos suspicatur, id.
Dombitatio, bombus), Auet. Carm. PhiL 36; praediorum, Cie. Rose. Am. 7,20: agrorum, Q. Fr. 1,1,4, g 12: nec enim melior vir fuit
id. Agr. 2,16, 41; Caes. B. G. 1,28: agri aut
Mart. Cap. 9, 999 Eyssenh.
Cie. Agr. 2, 28,76: praediorum, id. Africano quisquam, nec clarior, id. Lael. 2,
$ bombizatio, onis, fi, the buzzing ofi oppidi,
Rose. Am. 7, 20 Dig. 50, 16, 86: terrae, 6; id. Leg. I, 14, 41; ? 18, 48 ; id. Plana
bees: est sonus apium ab ipso sonitu dicLucr. 5, 1247: soli, Quint 2, 19, 2: aquae, 4, 9; id. Par. 3,1,21; id. Marcell. 6, 20; id.
tus : ut mugitus boum, hinnitus equorum,
Phaedr. 4, 9, 8: vini, Plin. 14,4,6, g 55: ar- Fam. 7,21; id. Off. 2,16,57.() An honest
Paui. ex Fest. p. 30, 2.
id. 13,9,17, g 61: gemmarum, id. 37, man : justitia, ex qu& viri boni nominanBomb Inachides (or Bumb-, boris,
8, 37, g 116 ai.: vocis, Cie. Or. 18, 59 : ver- tur, Cie. Off. 1 7 , 2 1 ; 1,44,155; 2, II, 39; 2,
Ritschl), ae, m., a name formed in ridicule borum, id. ib. 49,164: mutuum eadem bo- 12, 42; 2,20, 71; 3,12, 50: cum is sponsioof a boasting soldier, from bombus = - nitate solvatur qua datum est, Dig. 12,1,3: nem fecisset ni vir bonus esset, id. ib. 3,19,
and , Plaut. MiL 1,1,14.
77: quoniam Demosthenes nec vir bonus
sec u da bon i tas (amom i), th e second quality,
Bombos, i) m-y = , a river of Plin. 12,13, 28, 48; Dig. 45,1, 75, 2 . . esset, nec bene meritus cie civitate, id. Opt.
Cilicia, Plin. 5, 27, 22, 93.
Of abstract objects: ingenii, Cie. Off. 3, 3, Gen. 7,20; cf. id. Rose. Am. 40,116.() A
man ofi good standing in the community:
t bombus, i
= , a hollow, 14: causae, id. Dom. 22, 57: naturae, id.
id viri boni arbitratu deducetur, Cato, R.
deep sound, a booming, humming, buzzing : Off. 1, 32, 118: sapientiae, Quint. 5, 10, 75.
R. 143; so id. ib. 149: tuam partem viri
Ennius sonum pedum bombum pedum B . Esp. freq. of character, good, honest,
bono arbitratu . . . dari oportet, Dig. 17,1,
dixit, Fortun. Dial. (. Enn. p. 183 ,/w.Vahl.); or friendly conduct; goodness, virtue, in-
O N U
id. Att. 14,1 a, 3; id. Q. Fr. 1,2, 5, 8 16: op- 46.() Liberal arts and sciences: litteris
tima spe, id. Fam. 12, II, 2 . P r e g n . , = aut ulli bonae arti. Quint. 12, I, 7: conserspes bonarum rerum, Sali. C. 21,1; v. C. I. vate civem bonarum artium, bonarum pare. infra: meliora responsa, more favorable, tium, bonorum virorum, Cie. Sest. 32, 77.
Liv. 7, 21, 6: melior interpretatio, Tae. H. Es p.: optimae artes: optimarum arti3, 65: cum laude et bonis recordationibus, um scientia, Cie. Fin. I, 3,4; id. Ac. 2,1,1;
id. A. 4, 38: amnis Doctus iter melius, i. e. id. Cael. IO, 24 ; id. Marcell. I, 4 3 . Bona
less injurious, Hor. A. P. 68: omen bonum, fides, or fides bona. a. Good faith, i. e.
a good, lucky omen, Cie. Pis. 13, 31; cf. Liv. conscious honesty in acts or words: qui
praef. 13: melius omen, Ov. F. 1, 221; nummos fide bona solvit, who pays (the
optimum, Cie. Fam. 3, 12, 2: bona scaeva, price of labor) in good faith, i. e. as it is
Plaut. Sticb. 5, 2, 24: auspicio optumo, id. honestly earned, Cato, R. R. 14: dic, bona
ib. 3, 2, 6; cf.: memini bene, sed meliore fide, tu id aurum non subripuisti? Plaut.
Tempore dicam = opportuniore tempore, Aui. 4, IO, 46; 4, IO, 47; id. Capt. 4,2, 111; id.
Hor. S. I, 9, 68. f i Of public affairs? si Most. 3,1,137; id. Poen. 1,3,30; id. Pers. 4,3,
mihi bona re publica frui non licuerit, Cie. 16; id. Ps. 4,6,33: si tibi optima fido omnia
Mil. 34, 93: optima res publica, id. Or. I, I, concessit, Cie. Rose. Am. 49,144; Quint. IO, 3,
I; id. Phil. I, 8, 19: minus bonis tempori- 23.Hence, bonae fidei vir, a conscientious
bus, id. Dom. 4, 8; so, optimis temporibus, man, Quint. IO, 7,1. "b. Jurid. t t (a)
id. Sest. 3, 6: nostrae res meliore loco vi- Good faith in contracts and legal acts in
debantur, id. ad Brut I, 3 , 1 : lex optima, general, opposed to dolus malus, honesty
id. Pis. 16, 37; id. Sest 64,137; id. Phil, I, and fairness in dealing with another: ad
8, 19. g. Good = large, considerable : fidem bonam statuit pertinere, notum esse
bono atque amplo lucro, Plaut. Am. proi. 6: emptori vitium quod nosset venditor, Cie.
bona librorum copia, Hor. Ep. 1,18,109; cf.: Off. 3, 16, 67. Hence, alienam rem bona
bona copia cornu, . M. 9, 88: v. bona fide emere, to buy, believing the seller to be
pars, C. 8. . h. Noble; with genus, the rigfdful owner, Dig. 41, 3,10; 41, 3,13,
good family, noble extraction, honorable I. bonae fidei possessor (also possessio),
birth: quali me arbitraris genere progna- believing that he is the rightful owner, ib.
tum ? Eu. Bono, Plaut. Aui 2,2, 35; so id. 5, 3, 25, 11; 5, 3, 22; 41, 3, 15, 2; 41,
Ep. I, 2, 4; 2, I, 3; id. Fers. 4, 4, 94: si 3, 24: conventio contra bonam fidem et
bono genere natus sit, Auet. Her. 3,7,13. mores bonos, ib. 16, 31, 7: bonam fidem
|rT Referring to good-will, kindness, faith- praestare, to be responsible for one's good
fulness, in certain phrases, (a) Bona ven i ii faith, ib. 17,1,10 prooem.Hence, () Boor cum bona venia, with the kind permis- nae fidei actiones or judicia, actions in equision of a person addressed, especially bona ty, i. e. certain classes of actions in which
venia orare, expetere, etc.; primum abs te the strict civil law was set aside by the
hoc bona venia expeto, Ter. Phorm. 2,3,31: praetorian edict in favor of equity: actiobona tua venia dixerim, Cie. Leg. 3,15, 34: nes quaedam bonae fidei sunt, quaedam
or&vit bona venia Quirites, ne, etc., Liv. 7, stricti juris. Bonae fidei sunt haec: ex41, 3: obsecro vos . . bona venia vestra empto vendito, locato conducto, etc., Just.
liceat, etc., id. 6, 40, IO: cum bona venia Inst. 4, 6, 28, 19.In the republican time
quaeso audiatis, etc., id. 29,17, 6; Arn. e. the praetor added in such actions to his
Gent. I, p. 5; cf.; sed des veniam bonus formula for the judex the words ex fide
oro = venia bona oro, Hor. S. 2, 4, 5. () bona, or, in full: quidquid dare facere oporBona pax, without quarrelling : bona pax tet ex fide bona. Cie. Off. 3,16,66: iste dosit potius, let us have no quarrel about that, lus malus et legibus erat vindicatus, et sine
Plaut. Pers. 2, 2, 7; so especially cum bona lege, judiciis in quibus additur ex fide bona,
pace, or bona pace: Hannibal ad Alpis cum id. ib. 3,15,61; cf. id. ib. 3,17,70.4. Bona
bona pace incolentium . . . pervenit, with- verba, (a) Kind words : Bona verba quaeout a difficulty with the inhabitants, Liv. 21, so, Ter. And. I, 2, 33. [) Words of good
32, 6; 21, 24, 5; 1, 24, 3; 28, 37, 4 ; 8,15, 1; omen (v. omen): dicamus bona verba, Tib.
cf.: si bonam (pacem) dederitis, = a fair 2, 2,1: dicite suffuso ter bona verba mero,
peace, under acceptable conditions, id. 8,21, Ov. F. 2, 638.() Elegant or well-chosen
4 . Amicitia bona = bona fide servata, expressions: quia est tam furiosum quam
faithful, undisturbed friendship: igitur verborum vel optimorum atque ornatissiamicitia Masinissae bona atque honesta morum sonitus inanis, Cie. Or. 1,12,51: vernobis permansit, Sali. J. 5, 5.( Bona so- borum bonorum cursu, id. Brut. 66, 233:
cietas, alliance: Segestes, memoria bonae omnia verba sunt alicubi optima, Quint.
IO, I, 9.(b) Moral sayings : non est quod
societatis, impavidus, Tae. A. I, 58.
contemnas bona verba et bonis cogitationiO. In particular phrases. \9 Bonae res.
bus plena praecordia, Sen. Vit. Beat 20,1.
a. = Vitae commoda, comforts of life, ab 5 . Bona dicta, (a) Polite, courteous lanstract or concrete: concedatur bonis rebus
guage : hoc petere me precario a vobis
homines morte privari, Cie. Tuso. 1,36, 87:
jussit leniter dictis bonis, Plaut. Am. proi.
optimis rebus usus est, he had every most
25. () Witticisms (bon-mots): flammam
desirable thing, Nep. Att. 18,1.b. = Res
a sapiente facilius ore in ardente opprimi,
secundae, opp. res adversae, prosperity:
quam bona dicta teneat, Enn. ap. Cie. Or.
bonis rebus tuis, meas irrides malas, Plaut.
2, 54, 222: dico unum ridiculum dictum de
Trin. 2,4,45: in bonis rebus, Hor. C. 2,3, 2.
dictis melioribus quibus solebam menstruC* Res bona=res familiaris bona, wealth
ales epulas ante adipiscier, Plaut. Capt. 3,1,
(poet.): in re bona esse, Laber. ap. Geli. IO,
22: ibo intro ad libros ut discam de dictis
17, 4.Also an object of value: homines
melioribus, id. Stich. 2,3,75.. Bona facta,
quibus mala abunde omnia erant, sed ne(a) = bene facta (v. bene, I. B. 2. b.), laudque res neque spes bona ulla, who had no
able deeds : nobilitas ambobus et majorum
property, nor the hope of any, SalL C. 21,1.
bona facta (se. erant). Tae. A. 3, 40.()
d. Costly things, articles of luxury : caBonum factum est, colloq., = bene est, bene
pere urbem in Arabia plenam bonarum refactum est (v. bene, I. B. 2. b.): bonum facrum, Plaut. Pers. 4,3,46; 4,4, 82; nimium
tum est, ut edicta servetis mea, Plaut. Poen.
rei bonae, id. Stich. 2,3, 55: ignorantia boproi. 16: haec imperata quae sunt pro imnarum rerum, Nep. Ages. 8, 5* bonis rebus
perio histrico, bonum hercle factum (est)
gaudere, Hor. S. 2, 6, HO: re bona copiopro se quisque ut meminerit, id. ib. 45.
sum esse, Geli. 16,19,7.e. Moral, moralHence, () E l l i p t i c a l l y , introducing
ly good: illi cum res non bonas tractent.
commands which cannot be enforced, = if
Cie. Ac. 2,33,72: ut de virtutibus et vitiis,
you will do so, it will be well: peregrinis
omninoque de bonis rebus et malis quaerein senatum allectis, libellus propositus est:
rent, id. ib. 1,4,15: quid habemus in rebus
bonum factum, ne quis senatori novo curibonis et malis explorati ? id. ib. 2,42,129; so
am monstrare velit, Suet. Caes. 80: et Chalid. Or. I, IO, 42; id. Leg. I, 22, 58: quae tadaeos edicere: bonum factum, ne Vitellius
men omnia dulciora fuint et moribus bonis
. . . usquam esset, id. Vit. 14: hac die Caret artibus, id. Sen. 18, 65. fi In literary
thaginem vici: bonum factum, in Capitocomposition, important or interesting matlium eamus, et deos supplicent, Aur. Viet.
ter, subjects, or questions: res bonas verbis
49; cf.: o edictum, cui adscribi non poteelectis dictas quis non legat? Cie. Fin. I, 3,
rit bonum factum, Tert. Pud. I . 7 . Bona
8: studiis generorum, praesertim in re bona,
gratia, (a) A friendly understanding: cur
Plaut. Am. 8, 2 6 . - 2 . Bonae artes. () A
non videmus inter nos haec potius cum
good, laudable way of dealing: qui praeclari
bona Ut componantur gratia quam cum
facinoris aut artis bonae famam quaerit,
maia ? Ter. Phorm. 4, 3,17; so, per gratiam
Sali C. 2 , 9 : huic bonae artes desunt, dolis
bonam abire, to part with good feelings,
atque fallaciis contendit, id. ib. II, 2: quod
Plaut. MiL 4, 3, 33.In jest: sine bona
is bonarum artium cupiens erat. Tae. A. 6,
B O N I ;
of honor, (a) A brave man: pro quit (patria) quis bonus dubitet mortem oppetere
si ei sit profuturus? Cie. Off. I, 17, 57:
libertatem quam nemo bonus nisi cum
anima simul amittat, Sali. C. 33, 5: fortes
creantur fortibus et bonis, Hor. C. 4, 4, 29
(opp. ignavi): fama impari boni atque ignavi erant, Sali. J. 57, 6 ; 53, 8; id. C. II, 2.
() A gentleman: quis enim umquam,
qui paululum modo bonorum consuetudinem nosset, litteras ad se ab amico missas
. . . in medium protulit? Cie. Phil. 2, 4,7.
2 , 3 , 3 1 . 5 . Optimus quisque = quivis bonus, omnes boni. () Referring to morality: esse aliquid natura pulcrum quod optimus quisque sequeretur, every good man,
Cie. Sen. 13,43: qui ita se gerebant ut sua
consilia optimo cuique probarent, optimates habebantur, id. Sest 45, 96; id. Off. I,
43, 154; id. Fin. I, 7, 24; id. Sest. 54,115;
and = even the best: quare deus optimum
quemque maia valetudine adficit? Sen.
Prov. 4, 8 . ( ) Of the educated classes:
adhibenda est quaedam reverentia adversus homines, et optimi cuiusque et reliquorum, Cie. Off. I, 28, 99 ; cf. id. ib. I, 25, 85:
Catilina plerisque consularibus, praeterea
optumo cuique, litteras mittit, Sali. C. 34,
2: optimo cuique infesta libertas, Sen. Ot.
Sap. 8, 2 (32 fin.).() Honorable, brave:
optumus quisque cadere et sauciari, ceteris metus augeri, Sali. J. 92, 8. (i) In
gen., excellent: optimus quisque facere
quam dicere... malebat, SalL C. 8, 6. (e)
D i s t r i b u t i v e l y : ita imperium semper
ad optumum quemque a minus bono transfertur, to the best man in each instance, SalL
C. 2, 6. () Referring to another superlative (= quo quisque melior eo magis, eta):
hic aditus laudis qui semper optimo cuique maxime patuit. Cie. Imp. Pomp. I, I;
so id. Lael. 4, 14; id. Inv. 2, II, 36; Sen.
Vit. Beat 18, I ( j ) A t t r i b u t i v e l y ,
with a noun: optimam quamque causam,
Cie. Sest 43,93: optima quaeque dies, Verg.
G. 3, 66.
B. bonum,n.,piur.bona; melius,
the bonorum possessio has been granted to I the phrase optumum factu est (where factu or . I. The north wind ; pure Lat
him, which did not give full ownership, is redundant): sed hoc mihi optumum aquilo, Plin. 2,47,46, g 119: ventus Boreas,
but effected only that the hereditas was in factu arbitror, Plaut. Stich. I, 2, 16: opti Nep. fit. 2, 4: Boreae frigus, Verg. G. I,
mum factu esse duxerant frumento . . . 93: tellus borea rigida spirante, id. ib. 2,
bonis. Cie. Fam. 13, 30,1.
H I , Predicative use. A. With nouns nostros prohibere, Caes. B. G. 4, 30: optu- 316; id. A. 3, 687 : horrifer, . M. I, 65:
or pronouns as subjects. I. Bonum esse, mum factu credens exercitum augere, Sali praeceps, id. ib. 2,185; 13, 418; 15,471; Coi.
to be morally good, honest: nunc mihi bo- C. 32, I (Kritz, factum); 57, 5 (Kritz, fac- poet. IO, 288; Stat. S. 5,1,82.Acc. Borean,
. M. 15, 471; id. F. 2,147 : Lua 4, 61; 5,
nae necessum est esse ingratiis, Quamquam tum).
esse nolo, Plaut Cist. 2, 3, 82: bonam ego
I V . Ellipt use: di meliora, i. e. dent 543 ; 5,705; 8,183; IO, 289; Stat. S. 3, 2, 45;
quam beatam me esse nimio dici mavolo, or velint, i.e. let the gods grant better things id. Th. 7, 6; Manii. 4, 644: Boream, Prop. 2
id. Poen. I, 2, 93; so id. Capt 2,1,44; id. than what you say. etc.; God forbid I in (3), 26,51; Claud. Epigr. 9 , 3 . B . M e t o n .
Men. 4, 2, 6; id. Rud. proi. 29: itaque viros full: di melius duint, Ter. Phorm. 6, 9.16: I. The north: Boreae finitimum latus, Hor.
fortes magnanimos eosdem, bonos et sim- di meliora velint! . . 7, 37.Ellipt.: C. 3, 24,38.2. P e r s o n i f i e d , the son of
plices . . . esse volumus, Cie. Offi I, 19, 63; di meliora I inquit, Cia Sen. 14, 47: id ubi the river-god Strymon, and father of Calais
cf id. ib. 3, 21, 84 ; id. Att 15, 6, I: Cato mulier audivit, perturbata, dii meliora in- and Zetes by Orithyia, daughter of Erecesse quam videri bonus malebat, Sali. C. quit, etc., Liv. 39, IO, 2; 9, 9, 6; Verg. G. 3, theus, king of Attica, . M. 6, 682; 6, 711
54, 5: ut politiora, non ut meliora fiant in- 513; similarly, di melius, i. e. fecerunt,Val. sq.; Prop. 2, 26, 51 (3,22,31).II. Derivv.
genia, Val. Max. 5, 4, ext. 5 fin.2. To 1)6 Max. 6,1, ext. 3.
A. b o r i u s or b o r i u s , perbeneficial, prosperous, advantageous, valua- V. With object expressed, I, By dat. () taining to the north wind, northern: sub
ble, favorable, serviceable, correct, with ref- =good,useful,beneficia!for: ambula, id lieni axe boreo, Ov. Tr. 4, 8, 41; so Isid. Orig. 3,
erence to both persons and things as sub- optumum est,Plaut.Curc.2,l,25: quia vobis 32, 1 Lind. N. cr.; 3, 36; 13, 5, 6: frigus,
jects, and in regard to physical and mental eadem quae mihi bona malaque esse intel- Prisc. Perieg. 271; 315; 789. B o r i o n ,
relations: jam istuc non bonumst, Plaut. lexi, Sali. C. 20, 3: bona bello Cornus, jacu- ii, ., = : promonturium, Bopeiov
Merc. 2, 2, 29; Cato, R. R. 157: oleum viri- lis, etc.,Verg. G. 2, 447.() = benignus or , in Cyrenaica, Mel. I, 7, 5; Plin. 6, 4,
dius et melius fiet, id. ib. 3: vinum ut al- propitius, kind to: vicinis bonus esto, Cato, 4, 2 8 . B . b o r e a l i s , e> northern (rare;
vum bonam faciat, to correct the bowels, R. R. 4: bene merenti mala es, male me- perh. only in Avienus): flamina, the north
id. ib. 156: quid est homini salute melius? renti bona es, Plaut As. 1 , 2 , 3 : vos o mihi winds, Avien. Phaon. Arat 951; id. Perieg.
Plaut. As. 3,3,127: non optuma haec sunt, Manes, Este boni, Verg. A. 12, 647. () = 84 and 292._
verum meliora quam deterruma, id. Trin. 2, idoneus, fit for, adapted to: qui locus vino
b o r d o t i s , Wis, adj. fi, = ,
3,1: quid est quod huc possit quod melius optimus dicetur esse, Cato, R. R. 6: tum
sit accedere? Cie. Fin. 1,12, 41; 1,18, 57; erit ei rei optumum tempus, id. ib. 26: terra northern ; acc. plur. boreotidas, Prisc. Peid. Tusa 1,41, 99: in quo (vestitu), sicut in cui putre solum, Optima frumentis, Verg. rieg. 577.
b o r i a , a e , = (northern), a
plerisque rebus, mediocritas optima est, G. 2, 205 ; 2, 319; I, 286. () With sum
id. Offi I, 36, 130; 2, 17, 59; id. Inv. I, 31, and dat., In the phrase alicui bono est, it kind of jasper, Plin. 37,8,37, 116.
51; id. Or. 2, 6; II, 36: meliorem tamen is of service to one, profits him: accusant
B o r i o n , boreas, II. .
militem... in futura proelia id certamen in quibus occidi patrem Sex. Roscii bono
t t b 6 r i t h = ^ , a plant purifying
fecit, Liv. 2, 61, 3: parvus ut est cygni, me- fuit, Cie. Rose. Am. 5 , 1 3 : bono fuisse Rolior canor, ille gruum quam Clamor, Lucr. manis adventum eorum constabat, Liv. 7, like soap, soapwort (herbe savonnidre, Jar4,181; 4,191: si meliora dies, ut vina, po- 12, 4. Hence, with rei. dat.: cui bono chi Malach. 3, 2; cf Ges. and Robinson's
Vulg. Jer. 2, 22,
emata reddit, Hor. Ep. 2 , 1 , 3 4 S o in the (est), for whose advantage it is: quod si Heb. Lex. under
optative formula: quod bonum, faustum, quis usurpet illud Cassianum cui bono and Mat 3,2.
felixque sit, Liv. I, 28, 7; 1,17, IO; 39,15, fuerit, etc.. Cie. Phil. 2, 14, 3 5 : cui bono
b o r r a s , v boreas init
I; 3, 54; 3, 34.Also, quod bonum atque fuisset, id. Rose. Am. 30, 84; id. Mil. 12, 32
b o r r i o (bur-)> ire> 4, v.n.,to swarm:
fortunatum mihi sit, Plaut Cas. 2, 6, 50; Ascon. ad loc.; cf. ellipt form cui bono ? in stipite formicarum nidificia horrebant,
and with a noun as subject: ut nobis haec Prisc. p. 1208 P. (e) With dat. gerund:
App. . 8, p. 211,30.
habitatio Bona, fausta, felix, fortunataque ager oleto conserundo qui in Favonium
B o r y s t h e n e s , 's> m., = , a
evenat, Plaut. Trin. 1,2, 3 . - 3 . To be kind: spectavit, aliis bonus nullus erit, Cato, R.
large but gently-flowing river in Sarmatici,
bonus cum probis'st (erus), malus cum R. 6; Varr. R. R. I, 24: (mons) quia pecori
which empties into the Black Sea, now the
malis, Plaut. Most. 4, I, 22 : hic si vellet bonus alendo erat, Liv. 29, 31; 9, IO.2.
Dnieper, Mel. 2,1, 6; 2, 7, 2; Curt. 6, 2,13;
bonus ac benignus Esse, Hor. S. I, 2, 52. By ad and acc.: refert et ad quam rem
Plin. 4,12, 26, 82 sq.; Geli. 9, 4, 6. I I ,
4. With reference to the gods: ecastor bona aut non bona sit, Varr. R. R. I, 91:
ambae (Fortuna et Salus < sunt bonae, occasio quaeritur idoneane fuerit ad rem D e r i v v . A . B o r y s t h e n i u s , a . um,
Plaut. As. 3,3,129: Palladis aut oculos ausa adoriendam, an alia melior, Auet. Her. 2, adj.,pertaining to the Borysthenes: amnis,
negare bonos (esse), Prop. 3, 24, 12 (2, 28, 4, 7: non campos modo militi Romano ad poet, circumlocution for Borysthenes, Ov.
P. 4 , 1 0 , 5 3 . B . B o r y s t h e n i s , i d i s , / ,
12). B. Impers. I. Bonum est (very proelium bonos, etc., Tae. A. 2,14.
rare for the class, bene est; v. bene), (a)
adj.,, the same: ora, Calvus ap.
b o n n s c n l a , orum, n. dim. [bonus],
Without a subject: bonum sit! may it be
VaL Proh. p. 1395 p.And subst.: B o r y small
possessions,
a
little
estate
(post-class.):
rtunate, favorable I Verg. E. 8,106. ()
s t h e n i s , i d i s , / , a town on the Borysthede
bonusculis
avitis
et
paternis,
Sid.
Ep.
9,
ith subject inf.: nam et stulte facere, et
nes, previously called Olbia, a colony firom
stulte fabularier in aetate haud bonum est, 6; Cod. Th. 10,10,29, 1.
b o o (with the digamma boVO, Enn.; Miletus, now Kudak, in the region of the
Plaut. 'Irin. 2, 4, 61: bonum est pauxillum
present Oczakow, or of Nikolajew, MeL 2,1,
amare, insane non bonum est, id. Cura I, v. infra), are or ere, v. n. [from the root bo,
6
(here erroneously distinguished from Olkindr.
with
Sanscr.
gu
and
the
Gr.
;
3,20.2. Melius est. (a) With subject inf.: j
melius sanam est mentem sumere, Plaut. ! cf. Varr. L. L. 7, 104 Mull.; Non. p. 79, 4; bia). e. B o r y s t h e n i d a e , arum, m.,
Men. 5, 2, 51: nihil sentire est melius quam , acc. to Paul, ex Fest. p. 30 Mull, directly the dwellers on or near the Borysthenes:
tam prava sentire, Cie. Ac. 2,40,125; cf. id. from the Gr.], to cry aloud, roar (mostly hiberni, Prop. 2, 7 , 1 8 . B . B o r y s t h e Fin. 1,19, 62; id. Offi 1,43,156; so, melius j ante- and post-class., and in the poets), n i d a e , arum, = , the same,
fuit, fuisset, or fuerat, it would have been i a. Bovo, are: clamore bovantes, Enn. ap. Macr. S. I, II, 33.
better, id. N. D. 3,33; id. Sen. 23,82; id. Offi i Varr. 1.1. (Ann. v. 571 Vahl.)."b. Boo, ire:
b o s , bSvis (proh. orig. form of nom. b o .
3,25,94: proinde quiesse erit melius, Liv. clamore et sonitu colles resonantes bount,
v i s , like bovare for boare, Petr. 62,13; et
Pac.
ap.
Non.
I.
I.
(Trag.
Rei.
v.
223
Rib.;
3,48,3; 3,41, 3; Verg. A. II, 303. () With j
Varr L. L. 8, 74 M011., where, acc. to Cod.
subject infi - clause : meli u'st te quae sunt Varr. ib.; perh. in both pass, we should read
mandata tibi praevortier, Plaut. Mere. 2, 3, boant; cf Ussing ad Plaut Am. 1,1.77). B., the read, should be: nunc in consuetu125; id. Men. 5, 9,32.(7) With ut-clause: C. Boo, are (the usual form): boat Caelum dine aliter dicere pro Jovis Juppiter, pro
quid melius quam ut hinc intro abeam et fremitu, Plaut Am. 1, 1, 77; Ov. A. A. 3, Bovis Bos, pro Strue Strues.Hence, gen.
plur. bovurum, Cato, R. R. 62 Schneid.
me suspendam clanculum, Plaut. Rud. 4, 4, 450; App. Flor. 17.
t b o o p e s , is> n-i== , a plant, pure . cr.; et Varr. L. L. I. I.: alios dicere
145; so id. Ps. 4, 7, 18. (d) With subjectBoum greges, alios Boverum; v. Juppiter,
clause in the subjunctive: nunc quid mihi Lat. caerefolium, App. Herb. 104.
nux, rex, sus, and Schneid. Gr. 2, p. 171.
meliu'st quam ilico hic opperiar erum,
B o o t e s , a e (9en- Bootae, Ov. A. A. 2,55;
Plaut. Rud. 2, 2, 2 2 . - 3 . Optimum est. ( ) Luc. 2, 722; Juv. 5, 23; Mart. 4, 3, 5; cf. Regular gen. boum very freq.; uncontracted
With subject infi.: optimum visum est, Rudd. I. p. 76, n. 48: Bootis, Hyg. Astr. 3, form bovum, Cie. Rep. 2, 9,16 Halm; Cod.
captivos quam primum deportare, Liv. 23, 24; Avien. Perieg. 364 ; 456; 856; Isid. Orig. Sang. Colum. 6, 17, 6; 6, 37, II, and Cod.
34,8: si quis dicit optimum esse navigare, 3, 70, 9: Booti, Cie. Arat. ap. Prisc. p. 706; Reg. ib. 6, 38, 4; cf. Prisc. p. 773 P.Dat
Sen.Ot Sap. 8,4 (32fin.) so, optimum fuit, v. 100 B. and K , and Cie. . D. 2, 42, 110; plur. contr. bobus, Hor. C. 3, 6,43; id. C. S.
it would have been better, and optimum acc. Booten, Ov. F. 5,733; voc. Boote, id. M. 49; id. Epod. 2, 3; Cie. . D. 2, 63, 159,
erat, it would be better, Quint. 6, prooem. 2,176), m., = BOATUS, the nearly stationary twice; cf.Prisc. p. 773 sq. P.; but more freq.
3; 11, 2, 33; Hor. S. 2, 1, 7. () With constellation Bootes, the Bear-keeper, Arc- and class, bubus, even Cato, R. R. 6, 3; 54,
inf.-clause: constituerunt optimum esse, tophylax (q. v.; cf. also arcturus), Cie. Arat. 1; 54,60 ; 54,70 ; 54,73; once bfibils, Aus.
domum suam quemque reverti, Caes. B. G. 1.1.; Verg. G. 1,229; . M. IO, 447 ai.: pi- Epigr. 62, 2; et on the other hand, Serv.
2, IO: optimum visum est, in fluctuantem ger, id. F. 3, 405; Juv. 5, 23; Claud. Rapt. ad Verg. E. 8,86.Exs. of the uncontracted
aciem tradi equos, etc., Liv 6, 24,10; 22, Pros. 2, 190: tardus, . . 2, 176; Caes. form bovibus are entirely wanting; v.
27,6.() With ut and subj.: hoc vero op- Germ. Arat 139; Val. FI 2, 68; Sen. Med. Neue, FormenL 1, 280 sqq.; 1, 289), comm.;
generally masc. in prose (hence, femina bos,
timum, ut is qui, etc., id ultimum bonorum, 315; Claud. Laud. Stil. 1,123.
Varr. R. R. 2 , 1 , 1 7 ; Liv. 25, 12, 13; 27, 37,
id ipsum quid et quale sit nesciat, Cie. Fin.
ae
Bora, - ni., a mountain in Macedonia, I I ; Coi. 6, 24, 3; Plin. 8, 46, 71, 186; Tae.
2, 3, 6. (3) With quod : illa vero optima now Nitje, Liv. 45,19,8 sq.
G. 40) [from the root bo-, prop, the roar(sunt) quod cum Haluntium venisset ArchaB o r c a n i , orum, m., a people of Apulia, ing, kindr. with Gr. , ; Sanscr. gd,
gathum vocari jussit, Cie. Verr. 2,4,23, 51 :
gu]. I. An ox, a buti, a cow; described by
optimum vero (est) quod dictaturae nomen Plin. 3, II, 16, e 105.
Plin. 8, 45, 70, 176 sq.; Cato, R. R. 70 sq.;
b o r e a l i s , , boreas. II. B.
in perpetuum de re publica sustulisti, id.
b o r e a s ( b o r r a s , Prud. Psych. 847; Varr. R. R. 1,20,1; 2,1,12 sq.; 2,5, 7.I
Phil. 2, 36, 91. (e) With second sup., in
Paui. Nol. Carm. 17, 245), ae, M., = B OPE gen.: quia boves bini hic sunt in crumena,
N. 1,14,1 (Haas, as Greek); App. de Mundo, by the veterans of the eleventh legion, Plin.
pp. 5 8 and 64.
1.1.Hence, Bovianius, a, um, adj., of
ibdtrax dicta quod ranae habeat fa- Bovianum: castra, Sil. 9, 566. Boviaciem. Nam Graeci ranam (- n u s , a, um, adj.: ager, Gromat. Vet. p. 259,
23. '
/ ?) vocant, Isid. Orig. 12,4,35.
tbdtrdn&tus, iis, m. [], an or- * bovicidium, ii n. [bos-caedo], a
nament for tue hair of a female, in the form slaughtering of cattle, Sol. 1, 10.
of a cluster of grapes, Tert. Cult. Fem. 10;
bovile, bubile.
Cypr. Hab. Virg. p. 98.
$ bovilia , a cattle-stall, et.
b6trudsus,a, um, adj. [botrus], full of Gloss.
clusters (pure Lat. racemosus), App. Herb.
Bovillae (Bobellae, Tab. Peut.;
66: Isid. Orig. 17,11,8.
Bobillae, Gromat. Vet. p. 231,11), arum,
botrus, v. botrys, I.
f (Bovilla, ae, fi, Front. Colon, p. 103).
t botryitis, idis, fi, = and I, A small but very ancient town in Latium,
(cluster-shaped), a kind of cala- a colony from Alba Longa, about twelve miles
mine, Cels 6, 6, n. 6; Plin. 34, 10, 22, g 101; from Rome, on the Appian Way, and, unScrib. Comp. 24 and 220.Q, A precious til some time in the Middle Ages, the first
stone in the form of a cluster ofi grapes, station on it; it contained the Sacrarium
otherwise unknown, Plin. 37,10, 65, g 150.
of the Julian gens, Tae. A. 2, 41; 15, 23; id.
tbdtryo (bdtrio, isid. Orig. 17,5,14), H. 4, 2; 4, 46; Suet. Aug. 100; Flor. I, II,
ouis, m., a parallel form to botrys, = - 6; SchoL Pers. 6, 55 ai.; Veil. 2. 47, 4: sub = , a cluster of grapes, Pall, urbanae, Prop. 4 (6), 1, 33; Ov. F. 3, 667;
for. 33; id. Sept 17; id. Nov. 12,1; Mart. Plin. 3, 5,9, g 63; Inscr. OrelL 2626.At an
inn in this town Clodius, previously at11,27,4.
and wounded in the Temple of Bona
tbotry ddes, Is, adj., = , in tacked
the form ofi a cluster ofi grapes : cadmea, Dea, was murdered by Milo, Ascon. Cie. Mil.
Argum. (4),B. D e r i w .
i . BovilVeg. 6 (4), II, 1.
lanus, a, um, adj., ofi Bovillae: vicinitas,
t botryon, l,n.,= , a medicine
Cie. Plane. 9, 23: pugna, i.e. the killing of
prepared from excrements, Plin. 28, 4, 10, Clodius (with a play on the word bovillus),
g 44.
id. Att. 5,13,1 B. and . 2 . Bovillen11, botrys, vos,fi, = . I. Lat- s e s , ium, m., inhabitants ofi Bovilla, Ininized botrus, i , / (cf. Isid. Orig. 17,5,14), scr. Fabr. p. 456, . 74; so Fratr. Arval.
the grape, Vulg. Mio. 7, 1 (as transi, of the Marin, p. 654.H, Bovillanus fundus, Cie.
Bosporus and Bosphorus (in MSS. Heb. biSTTK) II. In the Greek form Q. Fr. 3, 1, 2, g 3, is referred to another
sometimes Bosfdrus)> m- (fem., Sulp.
place of the same name in the territory of
8ev. Dial. 1,26; Prop. 3,11,68; v. infra), = botrys, aptant, also called artemisia, mug- the Arpini, otherwise unknown.
wort,
Plin.
25,
7,
36,
g
74;
27,
4,
II,
g
28.
and (i. e. the heifer's
2. Botrys, y O S , / , = , a town in bovillus, a> um, adj., a very ancient
ford, on account or Io's passage here as a
heifer), the name of several straits, and par- Phoenicia, now the village of Batron, Plin. form of the class, bubulus [bos]. I, Of or
ticularly, A. Thracius, Gr. Oppi- 5, 20,17, J 78; Mel. 1,12, 3.
pertaining to oxen or cows: grex, in an old
os, between Thrace and Asia Minor, now the Bottiaea, ae, fif = , a small religious formula, Liv. 22, 10, 3: carnes,
Strait or Channel of Constantinople, Varr. province in Macedonia, Liv. 26, 25, 4 ; Theod. Prisc. 1, 7.No comp. or sup.II,
B. B. 2, I, 8; Mel I, I, 5; I, 2. 2 and 6; I, whose inhabitants are called Bottiaea = Bovillus,a, um,=Bovillanus; v. Bovil19,5 and 12; 2,2, 6; 2, 7, 3; Plin. 4,12, 24, BoTTtaioi, Plin. 4, 11,18, g 40 (acc. to the lae, I. B. I. fin.
g 76 sq.; 5, 32, 43, g 149 sq.; Hor. C. 2,13, same in Thrace).
bovinator, oris, m. [bovinor]. I,
14; 2, 20, 14; 3,4, 30; VaL FL 4, 345.B.
il> m [botulus], a sau*
botularius,
A
brawler, blusterer, reviler, acc. to the
Cimmerius, the Cimmerian Bosporus, lead- sage-maker, a dealer in sausages, Sen. Ep.
Gloss.: bovinatores , \
ing from the Black Sea to the Azof, now the 56,3.
ii ; v. bovinor.H, =
Strait of Kertsch or Jenikaleh, Mel. 1,1, 5;
botulus, ^ m- (orig. like and the tergiversator, one who seeks evasions (the
1, 19,15; 1,19,17; 1,19,18; 2,1. 2 and 3;
Curt 6,2,13; Plin. 4,12, 24, g 76 sq.Voc. Ital. budello, derived from the Lat.; Fr. figure drawn perh. from the holding back
Bospore, fem., of the land adjoining the boyau, an intestine; hence like the some- of draught cattle), Lucii. ap. Geli. II, 7 , 9 ;
Bosporus, Prop. 3,11 (4,10), 68. . D e * what differently formed derivatives, Ital cf. Non. p. 79, 26.
t bovinor, ari, t>. dep. [bos], to bellow
r i v v . A. Bosporius (Bosporius, boldone and boldonuccio; Fr.boudin; EngL
pudding), a sausage (very rare; acc. to GelL ai, brawl, revile: bovinator=conviciatur,
Sid. Carm. 2, 55), a, um, adj., == , 17, , II, a vulgar word, used by Laber. for Paul, ex Fest. p. 30,12 Milii.: bovinator=
of the Bosporus: mare, Ov. Tr. 2, 298 Jahn. farcimen): botulus genus farciminis, Paul, conviciator, inconstans. Bovinari = con B. Bosporicus, a> um, the same: ex Fest p. 35 Miill.; Mart. 14, 72; Petr. 49 viciari, damnare, clamare, Vocab. Vet.
mare, GelL 17,8,16.e. Bosporanus fin ; Apic. 2, 5; Am. 2, 73; Tert. ApoL 9.
* boVinus, a, um, adj.,= bubulus [id.],
. Meton., stomach filled with, deli(Bosph-, Bos!-), i, m., = , a
ofi or pertaining to oxen or cows: medulla,
dweller on or near the Bosporus Cimme- cacies, Tert. Jejun. adv. Psych, e. 1. ae
Prisc. Diaeta, 15.
Boudicea or Bouducea, > /> Theod.
rius, Cie. Imp. Pomp. 4,9; Tae. . 12,15,16.
bovis, v. bos.
queen of the Iceni, a British tribe, Tae. A.
Hence, adj.: bellum, Tae. . 12,15, 63.
bovo, b00
14, 31 sq.; id. Agr. 16 (ai.: Boadicea, BoaBostar, ma Carthaginian proper dica).
i bovus non nisi singularem numerum
name, Cie. Aem. Scaur. 2,1 sqq.; 4, 8; Liv.
t boustrdphedon, adv., = - capit, nam pluralem nemo dixit, Charis,
22, 22.9 sqq.; 23, 34,1; SiL 3,647.
, from right to left and back again al- p. 58 (the signif. of this word, not used
B ostra, a e , / , = , the capital of ternately, forwards and backwards, an an- elsewh., is not given by Charis).
t b o x , hocis, di.,=, , a sea-fish,
the Roman province of Arabia from the cient way of writing. Mar. Vict 1, 14, 6
otherwise unknown, Plin. 32,11, 53, g 145.
time of Trajan, now Bozra, Amm. 14,8,13. Gaisf. (ai. boustrophen, id. p. 2499 P.).
In Paul, ex Fest p. 30, 6 MOIL (Jan. boca),
Called Bosra, Vulg. Isa. 34, 6; id. Jer.
1. bova, v. boa.
bocas: bocas = genus piscis a boando id est
48, 24 ai. Hence, B0StrnUS, a , um,
2. bova, a e , / , swelling of the legs : vocem emittendo appellatur; cf. Isid.Orig.
adj., of Bozra.Only subst.: Bostrenus, crurum tumor viae labore collectus bova
12, 6, 9.
i,m., an inhabitant of Bozra: praetextatus, appellatur, Fest. p. 25.
tbrabeum or -iam, i, .,=Cie. Q. Fr. 2,12, 3; plur., Inscr. OrelL 3440.
bo varius (boar-), a, um, adj. [bos],
a prize in the games (late Lat.), Prud.
+ bostrychites, ae, m., = - of or relating to homed cattle : arva, after- ov,
. B, 538; Tert. adv. Marc. 3; Vulg. 1
, a precious stone, otherwise unknown, wards the site of the Forum Bovarium,
Cor. 9, 24.
Plin. 37,10,55, g 150; 37,11,73, g 191.
Prop. 4 (5), 9,19: Forum, the cattle-market,
t brabeuta, ae,
, one
tbostrychus, a , urn, adj., = - Varr. L. L. 5, g 146 Mfill.: horam sibi octa- who
presided at the public games, an um, curled, in ringlets: crines, Firm. Math. vam, dum in foro bovario inquireret, postulavit, Cie. Aem. Scaur. II, 23; cf. Ov. F. 6, pire, one who assigned the prizes: designa4,12.
473;
PauL ex Fest. p. 30 MulL; Liv. 21, 62, tores, quos Graeci appellant, artt bdtanicum herbarium dicitur, quod
3 ; 3 3 , 2 7 , 4 W e i s s e n b . a d l o c . ; 3 5 , 4 0 , 8 ; V a l . tem ludicram non facere, Dig. 3, 2, 4, g I;
ibi herbae notentur, Isid. Orig. 4,10,4.
Max. I, 6, 5; 2, 4, 7; Plin. 34, 3, 5, g IO; * Suet. Ner. 53.
t botanismus, *
> m-> = , a Tae.
brabyla, a , / , plant, otherwise unA. 12, 24: lappa boaria, a kind of bur,
weeding, a pulling up of weeds, Plin. 18,18,
Plin. 26, I I , 66, g 1 0 5 : NEGOTIANTES, Inscr.
known, Plin. 27, 8, 32, g 55.
47, g 169.
Orell. 913.
bracae (not braccae), arum (once
botellus, i> m- dim. [botulus], a small bovatim, dv. [id.], after the manner inttsing,
braca, ae> Ov. Tr. 5, 10, 34; and
sausage (rare), Mart 5,78, 9; 11, 31,13; cf. of oxen or cows, Nigid. ap. Non. p. 40, 25 as access, form b r a c e s , Edict DiocL
Apic. 2,3; Sid. Ep. 8,11.
(others read boatim).
p. 2 0 ) , / [Germ.; Swed. br6k; Angi.-Sax.
Boterdum, I, ., a town in Hispania Bovianum, i, n.,= Boidvov, the name brok; Engl, breeches; Dutch, broek], trowTarraconensis, Mart. 1,49,7; 12,18, II.
of two towns in Samnium. I, The princi- sers, breeches; orig. worn only by barbarians,
+ bothynus, i, i., == , a fiery pal place of the Pentri, now Bolano, Cie. i.e. neither Greeks nor Bomans: barbara
meteor in the form of a pit: sunt bothynoe Clu. 69,197; Liv. 9,28, 2 and 3; 9,31, 4; 10, tegmina crurum, Verg. A. II, 777; in the
(acc. to the Gr. form = bothyni, like adel- 43,15; in Plin. 3,12,17, g 107, with the ap- time of the emperors also among the Bophoe, arctoe, etc.) cum velut corona cin- pel. Vetus, to distinguish it from, I I . Bovi- mans, Ov. Tr. 5, 7, 49: Galli bracas deposugente inmorsus ingens caeli recessus est si- anum Undecumanorum, proh. a place in erunt, latum clavum sumpserunt, Poet. ap.
milis effossae in orbem speluncae. Sen. Q. the neighborhood of the preceding, occupiedSuet. Caes. 80 ai.: virgatae, Prop. 4 (5), IO,
shaking of the earth, an earthquake: brasmatiae sunt (terrarum motus), qui terram
molestius suscitares sursum propellunt
immanissimas moles, ut in Asia Delos
emersit, etc., Amm. 17, 7,13.
b r a s s i c a , a e , f , cabbage ; o f several
varieties (much prized by the ancients,
and freq. employed in medicine), Cato, R.
R. 156 sq.; Col. 10,127 sq. Schneid.; 11, 3,
23; Plin. 10, 8, 41, 136 sq.; 20, 9, 33. 78
sq.; Pall. Febr. 24, 7; id. Jun. 4; id. Sept.
13, 1; id. Aug. 5, 3; Veg. 3, 15, 12; Plin.
Val. 4, 29; Plaut. Ps. 3, 2, 26; Prop. 4 (5), 2,
44 ai. (in Cie. . D. 2, 47, 120, perh. a gloss;
v. Orell. N. cr.). Plur.:
brassicae,
arum, /, varieties of cabbage, Cato, R. R.
187, 3; Plin. 20, 9, 37, 96.
b r a s t a e , v. brasmatiae,
t b r a t h y , ys, ., = , the savintree (pure Lat. herba Sabina), Plin. 24, II,
61, 102 ; App. Herb. 8 5 ; Scrib. Comp.
154.
bractea.
a e / ) an island of Dalmatia,
Plin. 3, 26, 30, 152.
a tree similar to the cypress, Plin. 12,17, 39, 78.
a town in
Gallia Belgica, in the province of the Bellovaci, afterwards called Caesarem agus, Itin.
Anton., now Breteuil, Caes. B. G. 2,13.
ae
onis, m.
brattea,
Brattia,
* bratus, i,/,
Bratuspantium, >
Brauron,
(Brauronia, ,
fi, Mel. 2, 3, 6), = , a village in Attica, not far from Marathon, now Vraona,
Plin. 4, 7, II, 24; Stat. Th. 12, 615.
v Briganticus,
tf
[Indian], a defect of pepper,=abortus, Plin. 12,7,14, 27.
Breganticus,
breg ma ibrechma)
Bregmenteni,
Brenda,
Brennus,
BrenniCUS,
Brentesia,
Brinta,
t b r e p h o t r o p h e u m or - i u m , i ==
t brephotrophus, \m., = -
Breuci,
Breuni
Brenni),
breviarius,
breviarium,
breviatio,
breviculus,
250
* breviloquens,
20,1.
breviloquentia,
breviloquium,
breviloquus
brevio,
brevis, >
brevia,
-quis,
brevis,
brevis,
*" (
viter,
I,
brevitas,
J,
breviter,
* bria,
hebria:
Briareus
brigantes,
2. Brigantes,
Briganticus,
(Bre-,
Brigantum,,/, or Brigantia,
Brigantinus,
Brimo,
Brin&tes, um,
brisa,
BrlsSis,
Britanni,
r i v. A. Britannia (Brittania in
Britan-
C. Britannicus, , ,
. 1,9; 1,60; 2,67; 2, 66; 3, 22 ai.: balaena, Juv. IO, 14: lingua, Tae. O. 45: herba,
water-dock: rumex aquaticus, Plin. 25,3,6,
20.Sub st.: Britannicus, i,m.,a cognomen of the conquerors of Britain ; of the
eon of the emperor Claudius and Messalina,
previously called Germanicus, Suet: Claud.
27; 43; Tae. A. II, 4; II, I I ; II, 26; II,
32; 12, 2: poisoned by Nero, Tae. A. 13,
16; Suet. Ner. 33.Of the emperor Commodus, Lampr. Commod. 8 . D , Britto
or Urito, uis, = Britannus. X. A Briton, Aue. Epigr. HO. 2. An inhabitant
of Bretagne, in France, Mart. II, 21, 9.
Plur., Juv. 15, 124 (ai. Bistones). B .
Britannis, Idis,/ adj., British, of Britain : insulae, i. e. Albion et Hibernia, Prise.
Perieg. p. 577. p . i Britannicianus,
a, um, adj., Britannic, transacting business
in Britain, Inscr. Bein. el. 1, n. 177; Inscr.
OrelL 2029.
Britomartis,
/>
(Cretan, BPITY, rich in blessing, and MAPTI2, maiden, Sol. II). I. A Cretan nymph,
daughter of Jupiter and Carme, inventress
of the hunting-net; when pursued by Minos,
she cast herself into the sea, Yerg. Cir. 285
sq. I I , An epithet of the Cretan Diana:
ignea, Claud. III. Cons. Stil. 251: lucos Britomartis agit, id. ib. 303.
Brittii, . Bruttii.
24 (MSS. bronia)
Brontes, ae (acc. Bronten*, Stat.
S. I,
1, 4), m., = , a Cyclops who labored
in the workshop of Vulcan, Verg. A. 8, 425;
Ov. F. 4, 288; Claud. III. Cons. Hon. 193.
brontia,v brontea,
i t Bronton, ontis, adj., =
(the thunderer), an epithet of Jupiter, Inscr.
Grut. 34, 6; 17,12; Inscr. OrelL 1272.
Broteas, ae, m., = Bp oreas. I . One
of the Lapitha, slain by the Centaur Gryneus at the marriage festival of Perseus, Ov.
M. 12, 262.II, Twin-brother of Ammon,
and urith him slain by Phineus, . M. 5,
107.HI, A son of Vulcan and Minerva,
Ov. Ib. 515.
Bruanium (Brya-)
= -
um, adj., ofi Brundisium, Brundisian: colonia, Cie. Sest. 63, 131; id. Att. 4, I, 4:
nuntii, id. ib. 8 , 1 3 , 1 : portus, Liv. 23, 33,
4: foedus, Tae. A. I, IO: ostrea, taken in the
harbor ofi Brundisium, Plin. 32, 6, 21, 6L
Subst.: Brundisini, 6rum, m., the inhabitants ofi Brundisium, Cie. Sest. 63,131;
id. Att. 4 , 1 , 4 ; Liv. 27, IO; Geli. 16,6,1: in
Brundisino (se. agro), Varr. B. B. I, 8,2.
Brundusium,v Brundisium init
bruscum, I) w an excrescence on the
et Graece loqui soliti sint, Paui. ex Fest band of Servilia, and father of the murder1 . bubo, Onis, TO. ( / . only once Verg. A.
p. 35 Muli (Ann. v. 488 VahL).
er of Caesar, a distinguished lawyer, Cie. 4, 462; et Serv. ad loc.; Non. p. 194, L
1. brutus, a, um, adj. [kindr. with , Brut. 62, 222.
Hence given erroneously by Prisc. p. 683
t brya, a e , / , = , a shrub, also calledP. and Rhemn. Palaem. p. 1370 fin. ib. as
perh. contr. from barutus, a lengthened form
of barus, like actutum, astutus, cinctutus, myrice and tamarice, Plin. 13,21,37. 116; comm.) [, \, an owl, the horned owl:
versutus, from actu, astus, cinctus, versus: 24, 9, 42, g 69.
Strix bubo, Linn., whose cry was considv Bruanion.
cf. also , heavy, weighty; Fr. and
Bryanion,
ered as ill-boding, Plin. 10, 12, 16, 8 34;
Engl brute, brutal]. I. L i t , heavy, unBryaxis, is, m = , a Grecian Verg. A. 4, 462: ignavus bubo, . M. 5,
vrieldy, immovable (rare): brutum antiqui sculptor, Vitr. 7, praef. 8 13; CoL 1, praef. 550: profanus, id. ib. 6,432 (et id. ib. 5,543:
gravem dicebant, Paul, ex Fest. p. 31 Mull: 31; Plin. 34, 7,18, 8 42; 34, 8? 19, 8 73 ai.
profana avis): funereus, id. ib. 10, 453:
pondus, falling down with heavy weight,
Stygius (since Ascalaphus, son of Acheron
Bryazon,
ontis, m., a river in BithynLucr. 6, 105: tellus, * Hor. C. 1, 34,9 ( c f :
or Styx; was changed to an owl; v. Ascalaia,
Plin.
5,
32,
43,
8
148.
terra iners, id. ib. 3, 4, 45: immota tellus,
id. ib. 15, 791: rauci, id. Am. 1, 12,
m
Bryazus, i, , the name of a Bithyn- phus),
Sen. Thyest. 1020: terra semper immobilis,
19: bubone sinistro, Luc. 5, 396: trepidus,
Serv. ad Verg. A. 10,102: Unde Horatius. ion god and of his temple, Plin. 31, 2, 18, id. 6, 689: moestus, Sen. Med. 734: luctiEt bruta tellus): corpora neque tam bruta 8 23.
fer, id. Here. Fur. 687: infaustus, Claud, in
Bryg-es, um, m., a people of Macedonia, Eutr. 2, 407.
quam terrea, neque tam levia quam aetheria, App. de Deo Socr. p. 47,5.H. r o ., emigrants from Asia Minor, Plin. 5, 32, 41,
* 2. bubo. re, v. n., to cry like a bitdull, stupid, insensible, unreasonable. . 8 145.
tern, Auet. Carm. Philoni. 42 (ai. butio).
Of men: brutum dicitur hebes et obtusum
BryIlion, ii, ., town in Mysia, on Bubon, On is. / , = , a town ofi
. .. Pacuvius Hermiona: et obnoxium esse the Propontis, Plin. 5, 32, 40, 8 144.
Lycia, Plin. 5,27, 28, 8 10L
aut brutum aut elinguem putes, Non. p. 77,
t bryon, i> .,. i. Moss; esp.
Bubona, ae, fi. [bos], the protecting god31 sq.: fortunam insanam esse et caecam the kind otherwise called sphagnos. Plin.
dess ofi cattle among the Romans, Aug. Civ.
et brutam perhibent philosophi, Pac. ap. 12, 23, 50, 8 108.II. The grape-formed
Auet. Her. 2, 23, 36: quod bruti nec satis blossom cf the silva' poplar, Plin. 12, 28, 61, Dei, 4,34.Hence, Bubetius, a, um. adj.,
sardare queunt, Naev. ap.Fest. s. v. sardare, 8 132.III. A plant growing upon the sea- ofi or fin- Bubona : ludi, Plin. 18,3, 3, 8 12.
.,=,
p. 322 MQ1L (Beli. Punio. v. 65, p. 18 Vah!.): shore, with leaves like lettuce, Plin. 13.25,49, t bubonium (-on),
a plant useful against swellings in the groin,
T. Manlius relegatus a patre ob adulescen- 8 137; 27, 8, 33, 8 56; 32, 9, 36, 8 110.
also called aster Atticus, Plin. 27,5,19,8 36.
tiam brutam atque hebetem, Sen. Ben. 3,
t bryonia, ae, f., = , a wild vine,
bubsequa (also bobsequa and bu37,4; App. . 7, p. 191,30: homo, Lact. 7, the bryony; of two kinds: the white, Plin.
4, 12; Prud. . 2, 66; cf. 2. Brutus, II.
sequa),
ae, m. [bos-sequor], a neatherd,
23,1,16, 8 24; Scrib. Comp. 59; the black,
B.E sp. in a play on the name, 2. Brutus,
Plin. 23,1,17,8 27; CoL 10, 250; App. Herb. herdsman (post-class.), App. M. 8, p. 201,13;
v. h. v . B . Of animals, irrational (= id. Flor. I, . 3; Sid. Ep. 1, 6.
, Arist. Part. Anim. 3, 4) (so several 66.
>a Greek prefix, which, in
bubulcarius, = , a plought
1.
bu
253
254
2,135.
t bule, fi,, the (Greek) council, the senate, Plin. Ep. IO, 116 (117), I ; IO,
17.
t buleuterium (-on), , = -
lumen for luc-men; so also at the beginning of a word: uter for cuter; Sanscr.
katara, . supra.
As an abbreviation, C designates Gaius,
and reversed, q, Gaia; et Quint. 1,7,28. As
a numeral, C= centum, and upon voting
tablets ss condemno, Ascon. Cia Div. in
Caeci!. 7,24; et the letter A. Jin.; hence it
is called littera tristis (opp. A = absolvo,
which is called littera salutaris), Cia ii
6,25 Moeb.
c a b a l l a , a / [caballus], a mare. An
tho! Lat. L p. 628 Borm.
mum tetigere cacumen, until they have Aue. Ep. 29; and Cadmi nigellae filiae, id.
Lucr. 2,1130: ad summum donec venere at last changed into serpents, . M. 4, 672
cacumen, to the height of perfection, id. 5, sq.; Hor. A. P. 187; cf. Hyg. Fab. 6 ; 148;
1456: famae, Laber. ap. Macr. S. 2, 7. B. 179; 274. Hence, Cadmi soror, i. e. EuAs a gram. 1.1., the mark of accent placed ropa, . P. 4, IO, 5 5 . B . D e r i v v . I,
over a letter, Mart Cap. 3, g 273.
Cadmeus, a, um, adj., = , of or
cacumino, avi, litum, i , . . [ceu- pertaining to Cadmus, Cadmean: Thebae,
men], to point, make pointed (proh. formed Prop. 1, 7 , 1 : Juventus. I. e. Thebana, Theby Ovid): summas cacuminat aures, . ban, Stat. Th. 8, 601: Dirce (because in the
. 3,195: saxoque cacuminat ensem, Sid. neighborhood of Thebes), Luc. 3,175: maCarm. 7,414: ova cacuminata, Plin. IO, 52, ter, i. e. Agave, the mother of Pentheus, Sen.
74, 145: apex in conum cacuminatus, Oedip. 1005: cistae, I. e. of Bacchus (because
Bacchus was the grandson of Cadmus by
Sid. Ep. 2, 2.
. Here. Oet. 695: Tyros (because
cacometer or cacometrus, a, um, I C a c u s , I, m.,=KaKo?, son of Vulcan, Semele),
adj., faulty in metre, umuctricai, Juba ap. contemporary with Evander, a giant of im- Cadmus came from Phoenicia), Prop. 3 (4),
mense physical strength, who dwelt in a cave13,7vAlso Carthaginian: gens,stirps, maPrisc. Mer. Ter. 58.
*= Carthaginiensis, SiL 1,6; 1,106; 17,
Cacomnemon, finis, m., title of a on Mount Aventinus, and troubled the wholenus
582b. Subst: C a d m e a , a e , / (se. arx),
region
around
by
his
robberies
;
he
robbed
mime of Laberius, Geli. 16, 7, 8.
Hercules of the cattle of Geryon, and the citadel of Thebes founded by Cadmus,
cacemphaton, i,n., a union of two or even
was
on
that account slain by him, Ov. F. 1, Nep. Pelop. 1,2; id. Epam. IO, 3 . - 2 . C a d more disagreeable sounds which form an
meius, a, um, adj., Cadmean: genitrix,
equivocal word ot expression, cacophony, 543 sq.; Liv. 1, 7,5 sq.; Verg. A. 8,190 sq.,
and Serv. in h. I.; Prop. 4 (5), 9 , 7 ; 4 (5), 9, 1. e. Agave, Stat Th. 4, 665: seges, I. e. the
Quint. 8, 3.
c a c o p h d n i a , ae,/. [?], a dis- 16; CoL 1,3,6; Juv. 5,125; SoL 1, 7 and armed men that sprang from the dragon's
teeth sown by Cadmus, Val. FL 7, 282: heagreeable sound formed by the meeting of 18.
2. c a c u s , i,
[perh. ; et EngL ros, i e. the Theban, Polynices, Stat Th. 3,
syllables or words^cacophony, Mod. Lat.
366; so, Haemon, id. 8, 458 and 520.3,
t cacosyntheton, , .,=e- villain, rascal, as designations of a ser- Cadmeis, idis, fi adj. {acc. Cadmeidem
vant], a servant, loser. Vellera!. 7,1,27.
rov', in rhet., an incorrect connection of
c a d a v e r , ^ , n. (cado, I. B. 2.; cf. Isid. and Cadmeida, Neue, Forment I, 211; I.
words (as, e. g. Verg. A. 9,610): quod male
305; voc. Cadmei, ib. 1,293), =, of
collocatum, id vocant, Quint Orig. II, 2,35, and the Gr. , from - Cadmus, Cadmean: domus, . M. 4, 545:
].
I,
L
i
t,
a
dead
body
of
man
or
brute,
8, 3, 59 j cf. Don. p. 1771 P.; Charis, p. 243
a corpse, carcass (class.). A, Of man: tae- arx, id. ib. 6,217: matres, L e. Theban womib.; Serv. ad Verg. L1.; Isid. Orig. 1,33,12; tra cadavera, Lucr. 2,415; 3,719; 4,682; 6, en, Id. ib. 9. 3 0 4 . S u b s L , a female deLucii. ap. Vel. Long. p. 2214 P.
1154; 6,1273: aqua cadaveribus inquinata. scendant of Cadmus; so of Semele, . .
t cacozelia, ae,/., =\, a bad, Cie. Tuso. 5, 34, 97.Freq. of the bodies of 3,287; of Ino, id. F. 6,653.Plur. Cadmeifaulty, awkward imitation, Sen. Contr. 4, slaves, criminals, etc., Cie. MiL 13,33; Hor. des, the daughters of Cadmus, Agave, Ino,
24 fin.; id. Suas. 7; Quint 2, 3, 9 (written S. 1, 8, 8; 2, 5, 85.Of the dead bodies of and Autonoe, Sen. Hero. Fur. 758.H. An
as Greek, id. 8,6,73; et ; id. 8,3, those who fell in war, Caes. B. G. 7,77; SalL historian of Miletus, said to have been the
66); cf. Diom. p. 446 P.
C. 61,4; 61, 8; id. J. 101 fin.; Flor. 2,6,18: earliest prose writer, Plin. 6, 29, 31, g 112;
t cacozelus, a, um, 4).,*\?, 3, 2, 85; Val. Max. 7, 6, 5.Of the body of 7,66,67, 205 H I , A bloodthirsty execua bad imitator (cf cacozelia), * Suet Aug. Caligula, Suet. Calig. 59: semustum, id. tioner in the time of Horace, Hor. S. 1, 6,
86; Ascon. Cio. CaeciL 6, 21; cf. Quint 8,3, Doni. 15 ai: informe,Verg. A.8,264.Esp., 89; Schol. Crucq.IV, A mountain in Co56 sqq.
as med. 11 for corpse: recentia, Plin. 2, ria, Plin. 5,29,31, g l i a
t cactus, I, m., *, a prickly plant103,106, 233; II, 37,70, g 184; Val. Max. 9,
cado, Cecidi, ossum, 3 {part pres. gen.
with edible stalks, etc., fbund in Sicily, Span-2, ext. 10; Sen. Contr. 10,34.B. Of brutes: plur. cadentem, Verg. A. IO, 674; 12, 410),
ish artichoke: Cynara cardunculus, Linn.; aggerat ipsis In stabulis turpi dilapsa ca- v. n. [et Sanscr. fad-, to fall away]. I, L i t
Plin. 21,16,57, g 97.II. Trop., any thing davera tabo, Verg. G. 3, 557 Hence, as a A. In an extended sense, to be driven or
thorny, unpleasant: eradi cato omni cacto term of reproach of a despised, worthless carried by one's weight from a higher to a
et rubo subdolae familiaritatis, Tert Pali. man, a carcass: ab hoc ejecto cadavere lower point, to fall down, be precipitated,
2 fin.
quidquam mihi aut opis aut ornamenti sink down, go down; sink, fall (so mostly
cacula (cacula, Plaut. Ps. Arg. 2, 13 expetebam ? Cie. Pis. 9,19 ; 33,82. * . poet: In prose, in place of it, the comsq.), ae, m. [Sanscr. cak-, to help; c calon; Meton., the remains, ruins ofi desolated pounds decido, occido, excido, etc.; cf. also
v. Paui. ex Fest. s. h. v. p. 45 Mull.; Fest towns: tot oppidum cadavera, Sulp. ap. ruo, labor; opp. surgo, sto): tum arbores
s. v. procalare, p. 225 ib.], a servant, esp. Cie. Fam. 4, 5,4.
in te cadent, Plaut. Men. 2,3, 25: (aves)
the servant of a soldier : cacula = servus
c a d a v e r i n u s , a, um, adj. [cadaver], praecipites cadunt in terram aut in aquam,
militis (militaris? cf. the passage foil., from ofi carrion: nidores, Aug. Civ. Dei, 9,16. fall headlong to the earth or into the water,
Plaut.), Fest p. 35: cacula - Hence, subst.: c a d S V e l i n a , ae, fi. (sc. Lucr. 6,745; cf id. 6,828; Imitated by Verg.:
, Gloss.: video caculam militarem me caro), the flesh qf carcass, Tert Anim. (apes) praecipites cadunt, Verg. G. 4, 80:
futurum, Plaut. Trin. 3.2,98; so id. Ps. Arg. 32,9.
nimbus, Ut picis e caelo demissum flumen,
4; and perh., acc. to the MSS., also Juv. 9,
c a d a v e r o s u s , a, um, adj. [id.], like a in undas Sic cadit, etc., Lucr. 6,258: cadit
61, where Jahn reads casulis; cf. Weber,
corpse, ghastly, cadaverous (ante and post- in terras vis flammea, id. 2,215; so with
luv. Excurs. in h. 1.
in, id. 2 209; 4, 1282; 6, 1006 ; 6, 1125;
i emaculatum = servitium, servitude, class.): facies, Ter. Hec. 3, 4, 27 (sublivida, Prop. 4 (5), 4, 64: in patrios pedes, Ov. F.
ac
personata
rubore
et
livore,
Don.).O
i
Paul, ex Fest. p. 46 Mull, [cacula].
2, 832.With a different meaning: omAmbros. in Psa, 48, Serm. 16,28.
cacumen, uiisn- letym. dub.], the ex- persons,
nes plerumque cadunt in vulnus, in the
C
a
d
i
,
orum,
itu,
a
town
in
Phrygia,
on
treme end, extremity, or point of a thing ;
direction ofi, towards their wound, Lucr. 4,
the
borders
of
Lydia,
Prop.
4
(6),
,
8.
the peak, top, utmost point. I. Lit. (wheth1049; cf.: prolapsa In vulnus moribunda
* c a d i a l i s , o, adj. (cadus of or per- cecidit, Liv. I, 58, I I : cadit in vultus, Ov.
er horizontal or perpendicular; while culmen is an extremity projecting in height; taining to a jar: resina, contained i it, M. 6, 292: in pectus, Id. ib. 4, 679. Less
v. Doed. Syn.; in the poets freq.; in prose Cael. Aur. Tard. 2, 7,108.
freq. with ad: ad terras, Plin. 2, 97, 99,
rare before the Aug. per.; not in Cie.): ut
c a d i v u s , a, um, adj. [cado] (an access, g 216: ad terram. Qulnt. 5, IO, 84. The
altis Arboribus vicina cacumina summa te- form of caducus). I. Of fruit, falling of place from which is designated by ab, ex,
rantur Inter se, the extreme top, Lucr. 1,898. itself: mala, Plin. 15, 16,18, g 69; 15, 17, de: a summo cadere, Plaut. Mil. 4,4,15: a
So of tree-tops : umbrosa cacumina, Verg. 18, g 60.II. In medic, lang., having the mento cadit manus, Ov. F. 3, 20: aves ab
E. 2, 3: fracta, id. ib. 9, 9; 6, 28; id. G. 2, falling sickness or epilepsy, epileptic, Marc. alto, Plin. IO, 38,54, g 112: ut cadat (avis) e
29; 2,807; . M. I, 346; I, 552; 1,567 ; 8, Emp. 20.
regione loci, Lucr. 6,824: ex arbore, Plin.
257; 8, 716; 8, 756; 9, 389; IO, 140; IO, 193;
17, 20, 34, g 148; Dig. 50,16, 30, g 4: 18,1,
1. c a d m i a , ae, v. cadmia,
13, 838; 15, 396; Quint. 8,3, IO; 1,2, 20: ar80, 2: cecidisse de equo dicitur, Cie. Clu*
2. C a d m e a , V Cadmus, I. B. I. b.
borum cacumina, Plin. IO. 53,74, 147: Aco62,175: cadere de equo, Plaut. Mil. 8,1,125
C
a
d
m
e
i
s
,
etc.,
.
Cadmus,
I.
B.
3.
rum,pirorum,malorum,Coi. 3,21,11: olivae,
(for which Caesar, Nepos, and Pliny employ
t c a d m i a ( c a d m e a , PauL ex Fest. decidere): de manibus arma cecidissent,
id. 5, II, 14 and 15; II, 3,37; Pall. Jan. 15,16;
id.Febr.25,28; id.Mart.IO,28; 10,35; id.Apr. p. 47, IO M011.), ae, fi, = or , Cie. Phil. 14,7,21; et: de manibus civium
4,1; Veg.4,4,9 ai.: harundinis,Plin. 16,36, an ore of eine, calamine, cadmia, Plin. 34, delapsa arma ipsa ceciderunt, id. Oif. 1,22,
64, g 158.Of grass, the points of the blades, I, 2, g 2; 34, IO, 22, 100; Paui. ex Fest. 77: cadunt altis de montibus umbrae, Verg.
Ov. Tr. 3,12,12:" praeacutis (ramorum) ca- 1.1.; Isid. Orig. 16, 20, 2 and I I . I I , The E. I, 84: de caelo, Lucr. 5, 791; . M. 2,
cuminibus, Caes. B. G. 7,73; Lucr. 6,459. dross or slag formed in a furnace, Plin. 34, 322: de matre (i.e. nasci),Claud, in Rufln.
Of the summits, peaks of mountains, Liv. 7, IO, 22, g 100 sq.; Isid. Orig. 16,20,12.
I, 92. With per: per inane profundum,
34,4; Lucr. 6,464; Cat. 64, 240; Verg. A. 3,
c a d m i t i s , is fi a kind of precious Luer. 2, 222: per aquas, Id. 2, 230: per sa274; Hor. Epod. 16, 28; . . 1, 310; 1, sUme, Plin. 37,10, 66, g 151.
lebras altaque saxa, Mart. II, 91; cf.: Im317; 1, 666; 6, 311; 8, 797; 7, 804; 9, 93;
Cadmus,
= *. I, Son of bre per indignas ueque cadente genas, Ov.
Luc. 7, 75, Plin. 3,16,20, g 117; 6, 7, 7, g 20 the Phoenician king Agenor, biOther of Eu- Tr. I, 3,18.With the adverb altius: altiaiOf other things: pilorum, Auet. B. Afr, ropa, husband of Harmonia, father ofPoly- us atque cadant summotis nubibus imbres,
47: atomi, Lucr. I, 600: cujusque rei, id. I, dorus, Ino, Semele, Autonoe, and Agave; and poured forth from a greater height,
750: ovi, Plin. IO, 52, 74, g 145; IO. 64, 75, founder of the Cadmea, the citadel of the etc., verg. E. 6,38.And absol.: folia nunc
% 151: metae, id. 36, 5, 4, g 31: pyramidis, Boeotian Thebes, Cie. Tusc. 1,12, 28; id. N. cadunt, Plaut. Men. 2, 3, 24; Ter. Ad. 1,1,
Id. 36,12,17, g 79: membrorum, id. II, 37, D. 3,19,48; Ov. >L 3,14 sq.; id. F. 1, 490; 12; Lucr. 6,297: ut pluere in multis regio88, g 219: ignis, Lue. I, 551: incurvum, of id. P. 4, 10, 55; the inventor of alphabetic nibus et cadere imbres, id. 6, 415: cadens
the elephant's back, Sil. 9,584.. Trop. writing, Plin. 7,66,57, g 192 sqq. (hence let- nix, id. 3,21; 3,402: velut si prolapsus ce. The end, limit: donec alescundi sum- ters are called Cadmi filiolae atricolores, cidisset, Iiiv. 1,56,12: quaeque ita concue
1 (Com. Rei. p. 209 Rib.): canes odorem
mixtum cum merdis cacant, Pbaedr. 4,17,
25; Mart. 3, 89.Also, to defile with excrement : cacata charta, Cat. 36,1 and 20.
t cacoethes, is, n. , (bad
state or habit); in medic, lang., an obstinate, malignant disease, Cels. 5, 28, 2;
Plin. 24, 3,3, g 7.Pi MR. cacoiithe .== , , Plin. 22,25, 64, 132; 24, IO, 47, g 78.
Hence, . r o p., an incurable passion
for writing or scribbling: insanabile Scribendi cacoethes, Juv. 7, 52.
cecidere justa Morte Centauri, cecidit tre- uttered at random, id. Ep. 1,18,12.2. Ab
mendae Flamma Chimaerae, Hor. C. 4, 2, soL, Afran. ap. Charis, p. 195 P.; Cie. Leg.
14 sq.: manu feminea, Sen. Here. Oet 1179: 2,13, 33: verebar quorsum id casurum esfemineo Marte, . M. 12, 610.With abl. set, how it would turn out, id. Att. 3,24: aliof agent with ab : torqueor, infesto ne vir orsum vota ceciderunt, Flor. 2, 4-, 5: cum
ab hoste cadat, should be slain by, . . 9, aliter res cecidisset ac putasses, had turned
36; so id. . 5,192; Suet. Otii. 5: a centu- out differently from what was expected, Cia
rione volneribus adversis tamquam in pug- Fam. 6,19, I: sane ita cadebat ut vellem,
na, Tae. A. 16, 9.And without ab: bar- fd. Att. 3, 7, i: id. Div 2. 62,107; Cael. ap.
barae postquam cecidere turmae Thessalo Cie. Fam. 8,12, 3; Cie. Verr. I, 2, 6; Caes.
victore, Hor. C. 2, 4, 9; imitated by Clau- B. C. 3, 73, Nep. Milt 2, 5 Dahne: cum,
dian, IV. Cons. Hon. 89; Grat Cyn. 315 quae tum maxime acciderant, casura praeb. Of victims, to be slain or offered, to be monens, a furioso incepto eos deterreret,
sacrificed, to fall (poet.): multa tibi ante Liv. 36, 34, 3; 22, 40, 3 ; 35,13, 9; 38,46,6;
aras nostra cadet hostia dextra, Verg. A I, Plin. Pan. 3 1 . 1 ; Tae. A. 2, 80; 6, 8; Suet
334: si tener pleno cadit haedus anno, Tib. 14 aL; Verg. . 2, 709: ut omnia fortiHor. C. 3 , 1 8 , 5 ; Tib. I, I, 23; 4 , 1 , 1 5 ; Ov. ter fiant, feliciter cadant, Sen. Suas. 2, p. 14:
M. 7, 162 ; 13, 615 ; id. F. 4, 653. 3 . In multa, fortuito in melius casura, Tae. A.
mal. part, =t succumbo, to yield to, Plaut 2,77.With adj.: si non omnia caderent seFers. 4,4,104; Tib. 4, IO, 2; Sen. Contr. 1,3, cunda, Caes. B.C. 3,73: vota cadunt, i.e. rata
7 4. Matre cadens, just bom (poet.), Val. sunt, are fulfilled, realized, Tib. 2,2,17 (diff.
FI. I, 355; et of the custom of laying the from Prop. 1,17,4; v. under F . ) . 3 . With
new-born child at the father's feet: tellure in and acc.: nimia illa libertas et populis
et privatis in nimiam servitutem eadit (cf.
cadens. Stat S. 1,2,209 ; 5,5,69.
I I . Trop.
To come or fall under, to ), Cie. Rep. 1,44,68.E sp.: in
fall, to be subject or exposed to something (ad) irritum or cassum, to be frustrated, fail,
(more rare than its compound incidere, be or remain fruitless: omnia in cassum
but class.); constr. usually with sub or in, cadunt, Plaut. Poen. 1,2,147; Lucr. 2,1166:
sometimes with ad: sub sensus cadere ad irritum cadens spes, Liv. 2 , 6 , 1 ; so Tae.
nostros, i. e. to be perceived by the senses, . 3, 26: in irritum, id. A. 15, 39; cf with
Lucr. 1, 448: sub sensum, Cie. Inv. 1, 30, irritus, adj.: ut irrita promissa ejus cade48: in cernendi sensum, id. Tim. 3: sub rent, Liv. 2,31,5: haud irritae cecidere mioculos, id. Or. 3, 9: in conspectum, to be- nae, id. 6,35, IO.B. To fall, to become less
come visible, id. Tusc. 1,22,50: sub aurium (in strength,power, worth,etc.), to decrease,
mensuram, id. Or. 20, 67: sponte sua (genus diminish, lessen: cadunt vires, Lucr. 5,410:
humanum) cecidit sub leges artaque jura, mercenarii milites pretia militiae casura in
subjected itself to law and the force of right, pace aegre ferebant, Liv. 34, 36, 7.More
Lucr. 5,1146; so id. 3,848: ad servitia, Liv. freq. in an extended signif. (acc. to I. B. 2.),
1,40,3: utrorum ad regna, Lucr. 3,836; so, p. To lose all one's strength, worth, value,
sub imperium dicionemque Romanorum, etc., to fall, to perish, vanish, decay, cease.
Cie. Font. 5,12 (I, 2): in potestatem unius, X. In g e n . : pellis item cecidit, vestis
id. Att. 8,3,2: in cogitati onem, to suggest it- contempta ferina, declined in value, Lucr.
self to the thoughts, id. . D. 1,9, 21: in ho- 5, 1417: turpius est enim privatim caminum disceptationem, id. de Or. 2 , 2 , 5 : in dere (i. e. fortunis everti) quam publice,
deliberationem, id. Off. 1 , 3 , 9 : in offensio- Cie. Att. 16,15, 6; eo id. Fani. 6,10,2: atque
nem alicujus, id. N. D. 1,30,85: in morbum, ea quidem tua laus pariter cum re publica
id. Tuso. 1,32, 79: in suspitionem alicuius, cecidit, id. Off. 2,13,45: tanta civitas, si caNep. Paus. 2, 6: in calumniam. Quint. 9, 4, det, id. Har. Resp.20,42: huc cecidisse Ger57: abrupte cadere in narrationem, id. 4, manici exercitus gloriam, ut, etc., Tae. H.
L 79: in peccatum, Aug. in Psa. 65,13. 3,13: non tibi ingredienti fines ira cecidit ?
B. In gen.: in or sub aliquem or aliquid, Liv. 2,40,7; Pers. 5,91: amicitia nec debito belong to any object, to be in accordance litari animos aut cadere patitur, Cie. LaeL
with, agree ivith, refer to, be suitable to, to 7, 23: animus, to fail, Liv. I, II, 3; . .
fit, suit, become (so esp. freq. in philos, and II, 537; cf. id. ib. 7, 347: non debemus ita
rhet. lang.): non cadit in hos mores, non cadere animis, etc., to lose courage, be disin hunc pudorem, non in hanc vitam, non heartened, Cie. Fam. 6 , 1 , 4 : tam graviter,
in hunc hominem ista suspiro, Cie. Sull. id. Off. 1,21,73; et Sen. Ep. 8,3.E p., to
27, 76: cadit ergo in bonum virum men- fail in speaking: magnus orator e s t . . .
tiri, emolumenti sui causa ? id. Off. 3, 20, minimeque in lubrico versabitur, et si se81; so id. Cael. 29,69; id. Har. Resp. 26, 66: mel constiterit numquam cadet, Cie. Or.
haec Academica... in personas non cade- 28, 98: alte enim cadere non potest, id. ib.
bant, id. Att. 13,19, 5: qui pedes in oratio- So in the lang. of the jurists, causa or
nem non cadere qui possunt ? id. Or. 56, formula, to lose one's cause or suit: causa
188: neque in unam formam cadunt om- cadere, Cie. Inv. 2,19,57; so id. de Or. 1,36,
nia, id. ib. II, 37; 57, 191; 27, 95 id. de Or. 166 sq.; id. Fam. 7 , 1 4 , 1 ; Quint 7, 3,17;
3, 47,182; Quint. 3, 7, 6; 4, 2, 87; 4, 2, 93; Luc. 2, 554; Suet. Calig. 39: formula cade6, prooem. 5; 7, 2, 30 and 31; Plin. 35, IO, re, Sen. Ep. 48,10; Quint.3,6,69.Within:
36, 82: heu, cadit in quemquam tantum ita quemquam cadere in judicio, ut, etc.,
scelus? Verg. E. 9, 17; Cie. Or. 27, 95; II, Cie. Mur. 28,58.Also absol.: cadere, Tae.
37; Quint. 3, 5,16; 3, 6, 91; 5. IO, 80; 6,3, . 4,6; and: criminibus repetundarum, id.
52; 7,2, 31; 9,1,7; 9, 3,92: hoc quoque in ib. I, 77: conjurationis crimine, id. A. 6,14:
rerum naturam cadit, ut, etc., id. 2,17, 32: ut cecidit Fortuna Phrygum, . M. 13,435:
in iis rebus, quae eub eandem rationem ca- omniaque ingrato litore vota cadunt, i. e.
dunt Cie. Inv. I, 80,47; Quint. 8,3, 56.(p. irrita sunt, remain unfulfilled, unaccomTo fall upon a definite Ume (rare): consi- plished, Prop. 1,17,4 (diff. from Tib. 2,2,17;
dera, ne in alienissimum tempus cadat ad- v. above, D. 2.); et i at mea nocturno verba
ventus tuus, Cie. Fam. 15,14, 4: in id sae- cadunt Zephyro, Prop. 1,16,34: multa reculum Romuli cecidit aetas, cum, etc., id. nascentur, quae jam cecidere, cadentque
Rep. 2, IO, 18.Hence, in mercantile lang., Quae nunc sunt in honore vocabula, io fidi
of payments, to fall due : in eam diem ca- into disuse, grow out of date, Hor. A. P. 70
dere (were due) nummos, qui a Quinto de- Hence of theatrical representations, Io
bentur, Cie. Att. 15,20, 4 . D . (Acc. to 1.1. fall through, to fail, be condemned (opp.
e.) Alicui, to fall to one (ae by lot), fall to stare, to win applause; the flg. derived from
one's lot, happen to one, befall ,* and absol. combatants): securus cadat an recto stet
(for accidere), to happen, come to pass, occur,fabula talo, Hor. Ep. 2, I, 176. Impers..
result, turn out, fall out (esp. in an unex- periculum est, ne cedatur, Aug. Don. Perpected manner; cf. accido; very freq. in sea I . 2 . E sp. of the wind (opp. surgo),
prose and poetry). I. Alicui: nihil ipsis to abate, subside, die away, etc.: cadit Eujure incommodi cadere possit, Cie. Quint. rus et umida surgunt Nubila, . M. 8, 2:
16,51: hoc cecidit mihi peropportune,quod, ventus premente nebula cecidit, Liv. 29,
etc., id. de Or. 2, 4,15; id. Att. 3 , 1 : inspe- 27, IO: cadente jam Euro, id. 25, 27, I I :
ranti mihi, cecidit, ut, etc., id. de Or. I, 21, venti vis omnis cecidit, id. 26, 89, 8: ubi
96; id. Att. 8 , 3 , 6 ; Id. Mil. 30,81: mihi om- primum aquilones ceciderunt, id. 36,43, I I ;
nia semper honesta et jucunda ceciderunt, et: sic cunctus pelagi cecidit fragor, Verg.
id. Q. Fr. I, 3 , 1 : sunt, quibus ad portas ce- A. I, 154: ventosi ceciderunt murmuris
cidit custodia sorti, Verg. G. 4, 165: haec aurae, id. E. 9, 58; id. G. I, 354 Serv. and
aliis maledicta cadant, Tib. 1,6,85: neu tibi Wagn.Cr. Rhet. and gram. 1.1. of words,
pro vano verba benigna cadunt, Prop. I, IO, syllables, clauses, etc., to be terminated, end,
24: ut illis... voluptas cadat dura inter sae- close: verba melius in syllabas longiores
pe pericla, Hor. S. 1,2,40: verba cadentia, cadunt, Cie. Or. 57,194; 67,223: qua (littera
260
discourse : celeritate caecata oratio, ren- nimirum corpora caeca, winds are accord- prose .and poetry; esp. freq. in the histt,
ingly bodies, although invisible, Lucr. 1,278;in Suet alone more than twenty times);
dered obscure, Cia Brut. 76,264.
296 ; 1, 329 ; 2, 713 : vallum caecum, pugnam caedesque petessit, Lucr. 3, 648*
Caecubum, i n = , a 1,
marshy place in Southern Latium, near Caes. B. C. 1,28; e t : caecum vallum dici- caedem caede accumulantes, id. 3,71: caeAmyclae, distinguished for producing the tur, in quo praeacuti pali terrae affix! her- dem (the deadly slaughter, conflict) in qua
most excellent kind of Roman wine, Mart. bis vel frondibus occuluntur, Paui. ex Fest. P. Clodius occisus est, Cie. Mil. 5,12 : caedes et occisio, id. CaeciL 14,41: magistra1 3 , 1 1 5 . - 1 1 . De ri v.: Caedibus, a, p. 44 .; so, fossae, covered, CoL 2, 2,9;
Pall. Mai, 3 . 1 : in vada caeca ferre, verg. tuum privatorumque caedes, id. Mil. 32,87:
uin, adj.. Ccecuban: ager, Coi. 3, 8,5; Plin.
A. I, 536: fores, private, id. ib. 2, 453: spi- cum in silva Sila facta caedes esset, id.
2, 95,96, g 209: agri, id. 3,5,9, 60: vites,
ramenta, id. G. I, 89 : colubri. CoL IO, 231: Brut 22, 85 : notat (Catilina) et designat
id. 17,4,3, 31: vina, Hor. S. 2,8,15.And ignis, Lucr. 4,929: venenum, id. 6,822: ta- oculis ad caedem unumquemque nostrum,
subst.: Caecubum, I ^M80 Vinum), Cat- bes, . M. 9,174: viae, blind ways, Tib. 2,1, id. Cat. I, I, 2 : jam non pugna sed caecuban wine, Hor. C. 1, 20, 9; 1, 37, 5; id. 78: insidiae armaque, Ov. F 2,214; cf. Sil. 5, des erat, Curt. 4,15, 32 : caedes inde, non
Epod. 9 , 1 ; 9,36.PZur., Hor. 2,14,25; 3: saxa,Verg. A. 3,706; 5,164: vulnus, a se- jam pugna fuit, Liv. 23, 40, I I : ex media
Mart. 13,115. (From a neglect of the vines, cret wound, Lucr. 4,1116; but also, a wound caede effugere, id. 23,29,15: cum caedibus
and still more from a canal made by Nero, upon the back, Verg. A. 10, 733; cf in the et Incendiis agrum perpopulari, id. 34,56,
which drew oif the water, the vineyards same sense, ictus, Liv. 34,14,11; SiL 9,105 IO: silvestres homines... Caedibus et vichere, even in the time of Pliny the elder, (cf.: caecum corpus, the back, L A. supra): tu foedo deterruit Orpheus, Hor. A. P. 392:
were in a state of decay, Plia 14,6,8, 61.) caeca manus, i.e. abscondita, O v. . 12,492: magna caede facta multisque occisis, Nep.
* caeculto, are, tt n. [contr for cae- caecum domQs scelus, Verg. A. 1,356.B, Epam. 9, I: caedes civium, id. ib. IO, 3:
culto, from caecus, as ausculto for auscu- T r o p . : caecas exponere causas, Lucr. 3, caedem in aliquem facere, SalL J. 31, 13;
lto, from auris], to be like one blind, to be 317: improba navigii rationum caeca jace- Liv. 2, 64, 3: edere, id. 5, 45, 8: 40, 32, 6;
dim-sighted: caecultare est caecos imita- bat, lay still concealed, id. 5,1004; so, venti Just 2, I I : perpetrare, Liv. 45,5,5 : comri, Paui ex Fest. p. 45 MQIL: caeculto au potestas, Id. 3, 248 ; 8,270: fluctus, Sisenn. mittere, . H. 14,59; Quint. 6,12,3; IO, I,
, Gloss.; Plautus: numnam mini ap. Non. p. 449, IO: caeca et clandestina na- 12; 7,4,43; Curt 8,2: admittere, Suet Tib.
oculi caecultant? Paui ex Fest. p. 62 Muli.; tura, Lucr. 1,779: res caecae et ab aspectas 37: peragere, Lua 3, 580: abnuere, Tae. A.
Judicio remotae, Cia de Or. 2,87,357: ob- 1,23: festinare, Id. ib. 1,3: ab omni caede
cf. caecutio.
atque caecum, id. Agr. 2, 14, 36: abhorrere, Suet Dom. 9 : portendere, SalL
Caeculus, \m.,sonof Vulcan,fbunder scurum
ofi Prcmeste,Verg. A. 7,678 sq. Serv.; Mart fata, Hor. C. 2,13, 16: sors, id. S. 2,3, 269: J. 8 , 2 ; Suet Calig. 57 et saep.; cf. in the
tumultus, secret conspiracies, Verg. G. I, poets. Cat. 64,77; Verg. . 2, 500; IO, 119;
Cap. 6, 642.
amor, id. ib. 3,210; cf.: stimulos in Hor. O. I, 8,16; 2,1, 35; 3,2,12; 3, 24, 26;
I, caecus (uot coecusf sometimes 464:
4, 4, 59; . . I, 161; 4, 503; 3, 625; 4,
in MSS. oecus). a , um, adj. [akin to , pectore caecos Condidit, . M. 1,726. In
160; 6,69; 6,669.2. The slaughter of an, Sanscr. khaya, shadow], having no Plaut once, proh. taken from the vulgar
imals, esp. of victims: studiosus caedis ferilight, devoid of light. I, Act, not seeing, lang.: caeca die emere, upon a concealed
nae, te. ferarum, . M. 7,675; so id. ib. 7,
blind. A. L i t : Appius, qui caecus an- (pay) day, t e . to purchase on credit (opp.
809; et ferarum, id. ib. 2,442: 15,106: aroculata
dies,
Le.
for
ready
money):
Ca.
Pernos multos fuit, Cia Tusa 5,38,112: tradimenti, Id. ib. IO, 541: boum, id. ib. II, 371:
tum est enim Homerum caecum fuisse. Id. eo inopia argentaria. Ba. Emito die caeca
juvenci, Id. ib. 15,129: bidentium, Hor. C.
ib. 5,39,114; Lucr. 5,839: catuli, qui Jam hercle olivom, id vendito oculata die, Plaut.
3,23,14: Juvencorum, Mart. 14,4, L I I ,
dispecturi sunt, caeci aeque et hi qui modo Ps. 1,3,67. 2 By poet, license, transf to
Meton. A. (Abstr. pro concreto.) The
nati, Cie. Fin. 4,23,64: si facie miserabili the hearing: murmur, Verg. A. 12, 591 (as
persons slain or murdered, the slain: caesenis, caeci, infantis, Quint 4, I, 42: cae- we, by a similar meton., say hollow sound ;
dis acervi* Verg. A. 10,245: plenae caedibus
cum corpus, the blind part of the body, the cf. on the other hand, in Gr. * );
viae, Tae. . 4,1.B. Also meton, as in Gr.
back, Sali. J. 107,1 : perdices caecae impe- so,clamor,Val.FL2,461: mugitus terrae,Sen.
, the blood shed by murder, gore, Lucr.
tu, Plin. IO, 33, 51, 102: gigni, Veli. I, Troad. 1 7 L H I . Neutr., that obstructs the
3. 643: 5,1312 : permixta flumina caede,
5, 2. 2. Prov.: ut si Caecus iter mon- sight, or trop., the perception ; dark, gloomy,
Lit.: nox, Cie. iL Cat 64, 360: respersus fraterna caede, id.
strare velit, Hor. Ep. 1,17, 4: apparet id thick, dense, obscure.
64,181: madefient caede sepulcra, id. 64,
quidem etiam caeco, even a blind man can 19,50; Lucr. 1,1108; Cat 68,44; v. M. 10,
368: tepida recens Caede locus, Verg. A. 9,
see that, Liv. 32,34,3: caecis hoc, ut aiunt, 476; 11,621: caligo, Lucr. 8.305; 4,457; Cat
456: sparsae caede comae, Prop. 2, 8, 34:
satis clarum est, Quint. 12,7,9.. r , 64, 908; Verg. A. 3, 203 ; 8, 253: tenebrae,
caede madentes, . M. 1,149; 14, 199; 3,
mentally or morally blind, blinded (freq. in Lucr. 2,54; 2,746:2,798;3,87; 6,35; 3,87:
143; 4, 97; 4,125; 4,163; 6, 657; 8,444 ; 9,
prose and poetry): o pectora caeca i Lucr. silentia, i. e. nox, SIL 7,850: latebrae, Lucr. I,
73 ; 13, 389; 15,174 C. An attempt to
2,14: non solum ipsa Fortuna caeca est, 409: iter. . . IO, 456: loca, Prop. 1,19,8:
murder : nostrae Injuria caedis, Verg. . 3,
sed eos etiam plerumque efficit caecos, cavernae, . M. 15,299; Sil. 7,372: latus,
2 5 6 . D , i striking with the fist, a beating
quos complexa est Cia Lael. 15,54; cf ca- Verg. A. 2,19; cubiculum si fenestram non
(post-class.): contumeliosa, Doa Ter. Ad.
sus, id. Div. 2,6,15 : caecus atque amens habet, dicitur caecum, Varr. L. L. 9, 58
2,1,46* nimia, Id. ib. 4,2,19; 2,1,18.
tribunus, id. Sest. 7,17: caecum me et prae- M&1L; so, domus, without windows, Cia Or.
cipitem ferri, id. Plane. 3, 6 : mater caeca 67,224: parietes, Verg. . 5,589 pulvis, Id.
caedo, cecidi (in MSS. freq. caecidi,
crudelitate et scelere, id. Cia 70,199: cupi- ib. 12,444: carcer, id. ib. 6,734 : sardony v. Neue, FormenL 2, 460), caesum, 3, v. a.
ches,
not
transparent,
opaque,
Plin.
37,6,23,
dine, Sali. J. 25,7: amentia, Cia Har. Resp.
root cia- for scid-; cf scindo; Gr. ].
23,48: quem mala stultitia Caecum agit, g 86: smaragdi, id. 37, 5,18, 68: acervus
Hor. S. 2,3, 44: amatorem amicae Turpia (of chaos), chaotic, confused, Ov . I, 24;
[ . L i t A. In gen. 1. To cut, hew, lop,
decipiunt caecum vitia, id. ib. I, 3, 39: CoL 4,32,4 * chaos, Sen. Med. 741; SiL 11,
iens, Tae. Agr. 43.With ad: caecus ad 456.B T r o p . , uncertain, doubtful: ob- \ cut down, fell, cut off, cut to pieces: caesa
ias belli artes, Liv. 21,54,3.With gen.: scura spe et caeca exspectatione pendere, abiegna trabes, Enn. ap. Cie. . D. 3, 30, 75
caecus animi. Quint I, IO, 29; Geli 12,13. i.e. of an uncertain consequence or result, (Trag. v. 281 Vahl.): frondem querneam
4 : fati futuri, ignorant of, Lua 2 , 1 4 ; et Cia Agr. 2, 25, 66 quod temere fit caeco caedito, Cato, B. R 5 , 8 : arbores, Cia Div.
Claud. Bapt. Pros. 1,138. Subst: Caeci, casu, id. Div. 2, 6,15 ; cursus (Fortunae), 2,14,83; . M. 9,230: robur, Cia Dlv. 2,41,
orum, m., the blind people, i.e. the people of Luc. 2, 667: eventus, Verg. . 6,157: caeci 86; . M. 8,769: lignum, Plaut Mere. 2,3,
Chalcedon, according to the oracle at Del- morbi, quorum causas ne medici quidem 63: silvam,Varr ap. Non. p. 272,5; Lucr. 5,
phi. Tae. A. 12,63; cf. Plin. 5, 32,43, g 149. perspicere queunt, Coi. 1 , 5 , 6 ; so, dolores, 1265; Caes. B. G. 3,29; . M. 8,329; Suet.
2 . e t o n. of the passions themselves: Plin. 29,2, IO, g 38; 29,3,13, g 55 crimen, Aug. 94fin.: PalL Mai, 4,1: nemus, . M.
caeca honorum cupido, Lucr. 3,59; . M. that cannot be proved, Liv. 45, 31, I L 2, 418; et id. Ib. I, 94; 9, 230; 9, 374; 14,
3,620: ac temeraria dominatrix animi cu- Subst: caecum, *, uncertainty, ob- 535: harundinem, Dig. 7,1,69, g 2: arboris
piditas, Cie. Inv. 1 , 2 , 2 ; id. Pis. 24,57 : ex- scurity (poet.): verum In caeco esse, Manii. auctum, Lucr. 6,167 : comam vitis, Tib. I,
spectatio, id. Agr. 2,25,66: amor, Ov. F. 2, 4,304.* Camp., Hor. S. 1,2,9LSup. and 7 , 3 4 : faenum, CoL 2 , 1 8 , 1 : murus latius
quam caederetur ruebat, Liv. 21, II, 9: cae762: amor sui, Hor. C. 1,18,14: festinatio, adv. not in usa
sis montis fodisse medullis. Cat 68,111; so,
Liv. 22,39,22: furor, Hor. Epodi 7,13: cae2.
Caecus,
I, m.; agnomen of Appius caedi montis in marmora, Plia 12, prooem.
ca et sopita socordia, Quint 1 , 2 , 5 : ambi- Claudius Crassus, as being blind, Cie. Brut
g 2: lapis caedendus,CiaVerr. 2,1,56, g 147:
tio, Sen. Ben. 7, 26, 4 . - 3 . P r e g a , blind, 14,55; et Liv. 9,29, I I ; Cia Sen. 6,16.
silicem, id. Div. 2, 41, 85: marmor, Dig. 24,
i.e. at random, vague, indiscriminate, aimre
caecutio, * (uo perf), v. n. [from cae- 3, 7, g 13: toga rotunda et apte caesa, cut
less : in hac calumnia timoris et caecae
suspitionis tormento, Cie. Fam. 6, 7, 4: cus, like balbutio from balbus], to be blind, out, Quint II, 3, 139: caedunt securibus
caeco quodam timore . .. quaerebant ali- to see badly (ante- and post-class.),Varr. ap. umida vina, with axes they cut out the wine
quem ducem, id. Lig. 1,3: caecique in nu- Non. p. 35,4: omnes quodammodo caecu- (formerly liquid, now frozen), Verg. G. 8,
bibus ignes Terrificant animos, Verg. A. 4, timus, App. Flor. . 2 : utrum oculi mihi 364: volutas, to carve or hollow out volutes,
209: caeca regens filo vestigia, id. ib. 6, 80: caecutiunt, Varr. ap. Non. p. 86,12 ; Mart Vitr. 3 , 3 : tineae omnia caedunt, Lucii. ap.
Noa p. 272,14.b. P r o v . : ut vineta egone sint caecae, pater, exsecrationes tuae, Cap. I, g 3.
caedes, is (9en Plur- regularly cae- met caedam mea, i.e. carry my o ion hide to
Liv. 40, IO, I: et caeco flentque paventque
metu, Ov. F. 2, 822: lymphatis caeco pavo- dam, Liv. 1 , 1 3 , 3 ; Just II, 13,9; Flor. 3, market, Hor. Ep. 2,1, 220 (proverbium in
re animis,Tae. H. 1,82: cervus... Caeco ti- 18,14 aL; but caedum, SiL 2, 665 ; 4, 353; eos dicitur, qui sibi volentes nocent, SchoL
more proximam villam petit, Phaedr. 2,8, 4, 423; 4, 796; 5 '220; IO, 233; Amm. 22,12, Crucq.; et Tib. I, 2,98; Verg. A. 5, 672).
3: timor, Ov. Am. I, 4, 42. <J, T r a n e t I; 29, 5, 27; cf. Prisc. p. 771 ) , / . [caedo]. C. Ruta caesa; ruo, P. a. 2, In gen.,
I. Of plants, without buds or eyes : rami, I. L i t. A. I u S e u., a cutting or lopping to strike upon something, to knock at, to beat,
Plin. 16,30,54, g 125; cf. caeco and oculus. off (post-class, and rare): ligni atque fron- strike, cudgel, etc.: ut lapidem ferro quom
2 . Of the large intestine : intestinum, dem caedes, Geli. 19,12,7: capilli, qui cae- caedimus evolat ignis, strike upon with iron,
the coccum, Cele. 4,1,28; 4,14, LII, Pass., de cultrorum desecti, App. M. 3 . B . Esp. Lucr. 6,314: caederejanuam saxis, Cie. Veri*
that cannot be seen, or trop., that cannot be (acc. to caedo, I. B. I.; cf. cado, I. B. 2.), 2,1,27, g 69: silicem rostro, Liv..41,13,1 :
a cutting down, slaughter, massacre, car- vasa dolabris, Curt 5,6, 5 : femur, pectus,
known,invisible, concealed, hidden, secret, obscure, dark. A, L i t : sunt igitur venti nage ; esp. in battle or by an assassin; frontem, Quint 2, 12, IO; cf. id. II, 3, 123
murder (usa class, signif. of the word in ai.: verberibus, Plaut. Most. 6, 2, 45; so
Ter. And. 1,2,28: pugnis, Plaut Cura 1,3,
visu Caelatumque novem musis (i. e. a novem musis) opus, * Hor. Ep. 2, 2 , 9 2 . U I ,
T r o p . : quem modo caelatum stellis Delphina videbas, i. e. the constellation, Ov. F.
2,79.
1. caelum (celum, Serv. ad Verg. A.
I, 640), i, n. [caedo], the chisel or burin of
the sculptor or engraver, a graver: caelata
vasa .. a caelo vocata, quod est genus ferramenti, quem vulgo cillonem vocant, Isid.
Orig. 20,4,7; Quint. 2,21,24; Varr. ap. Non.
p. 99,18; Stat S. 4, 6 , 2 6 ; Mart 6,13, L
Plui-., Aus. Epigr. 57,6.
2. caelum (coelum: cC Aelius ap.
Varr. L. L. 5, 18 MftlL; Plin. 2, 4, 3, 9;
Cie. Verr. 2,2,52, 129), i,n. (old form c a e l u s , I m Enn. ap Non. p. 197,9; and ap.
Charis, p. 55 P.; Petr. 39,5 sq.; 45,3; Am.
1, 5 9 ; cf the folL I. 2 . ; plur. caeli, only
poet., Lucr. 2, 1097, caelos, cf Serv. ad
Verg. A. 1, 331; and in eccL writers freq.
for the Heb.
v. infra, cf. Caes. ap
he was subsequently present at the Caly2. Caeparius, n< ** a Rorum proper6,41,9; Tae. H. I, 2; Suet Oacs. 74: retia
donia hunt, and at the comest of the name; esp., . Caeparius, an adherent of les, Liv. 9. II, 8: auspiciaque, id. 22, 9, 7;
Centaurs and Lapithae, and finally was Catilina Cia Cat 3, 6, 14; id. Fam. 9, 23 . Flor. 1,2, 2: novae, Tae. A. I. 54: vetustis
metamorphosed into a bird. . M. 12.189; SalL C. 46.3.
simae. id. ib. 1.62: deorum, id. ib. 3,60; 16,
m Roman proper 28: publicae, id. H. 2,91; Suet Caes. 6: an
12, 459 sq..; 12, 514 sq.; Hyg. Fab. 14: acc.
Caepasius,
ii*
to Verg. he again became a female. Verg. name ; esp., O. and L. Caepasius, two ora- tiquae. id. Aug. 31: peregrinae, veteres ac
A. 6,448 Serv.U, A companion of Alneas, tors, Cia Brut 69.242; id. Cin. 20,57: Jul. praeceptam, id. ib. 93: externae, id. Tih. 36.
Verg. A. 9,573.
In sing.: collatis militaribus signis, quo
Vict Art Rhet 17.
Caenina aei f, , a small but i caepina (cep-), ae (caepulla, ae, more eorum gravissima caerimonia conti'
very ancient town in Latium, near Rome, Pali Febr. 24. 2; id. Oct II, 4 ) , / [caepa; netur. Caes. B. G. 7.2; Suet. Aug. 94 med.
now Giano, Plin. 3,5,9, 68.IL Derivv ana! to napina, porrina, rapina; lit., adj.,
* e aer imo malis, e, adj. [caerimonia],
. Caeninensis, , , <v Camini: sa planta], a field or bed ofi onions, Col 11, pertaining to religious rites, ceremonial:
SACERDOTIVM, Inscr. Grut 436, .Subst.:
officia. Arn. 7, p. 237.
sq.
Caeninenses, tam, m., the inhabitants3,66
caerimonior, firi, i, dep. a. [id.], to
> v. caepa.
Caepitium,
of Gemina, Liv. 1,9,8; 1,10,2 and 3; Ov.
treat with due ceremony, to worship, Aug.
Caepuila
ae,
v,
caepina
init.
F. 2,135.B, Caeninus,a, um, adj., of
309; Act. St. Cypr. 3.
Canina: ark, Prop. 4 (5), 10,9: Acron, king
Caere,* indecl (gen. Caestis./, Verg. Serm.
CaerimOniOsus,
a, um. adj. [id. ], per
of the Caeninenses, id. 4 (5), 10, 7: nomen = . 8, 597; abl. Caetfte, id. itu IO, 183), s
taining or devoted to religious rites dies.
Caeninenses, Liv. I, IO, 3.
Reupn Stepb., Katoea Strabo a very ancity of Etruria, one of the twelve; pre- Amm. 22.15,17.
Caenis, Mis,/ . V Caeneus.U. A cient
Caerites, um, v. Caere, II. A.
viously
called Agylla, now Cervetri, Plia 3,
mistress of Vespasian, Suet Vesp. 3,23.
Caeroesi (Caeraes-K orum, m.. a
6,8, 61; Serv. ad Verg. A. 8, 597; 10,183;
C aenophrftrium (-fruriumX
Liv 1,60,2.H, Derivv. . Caeres, Belgian tribe, Caes. B. G. 2, 4; called C e a town in Thrace, on the road from Apolloitis and etis, adj., of or pertaining to Caere, rosi, OTOS. 6 , 7
uia Io Selymbria, now Bivados, Eutr. 9,15; Cceritic: populus, Liv. 7,19,6: aquae, Val.
* caerulae, antis, adj. {caerulus =
Vop. Aur. 35,5; Lact. Mort. Pera 6,2.
Max. 1, 6, 9; et Liv. 22, 1,10.In plur.: caeruleus], dark-colored, sky-blue: Musa
callositas (coen-K atis, / (caeno- Caerites (Caerites)? um, m., the incaerulam! peplo circumdata, i. e. astronosus], a dirty place; only trop., Fulg. Cont habitants of Caere, Liv. 7,19, 8 and 10; 7, my, Fulg. Myth. I.
Virg. 156 Munk.
20,1; 5,50,3. In consequence of assisting
* caeruleatus, a, adj. (caerulo
caenosus (coen- h a, um, adj. [caethe Romans in the Gallic war. they re- us], dark-colored, dark blue, sky-blue: Plan*
num ], muddy, dirty, fimi, marshy (rare): ceived the privilege of Roman citizenship, eue, i. e. of the color of a sea-god, Veli 2,
lacus. Coi 7, IO, 6: gurges (i. e. Styx), Juv. but without the jus suffragii. Hence the 83,2.
3, 266. Comp.: caenosior liquor, Sol. 49 catalogues of such quasi-citizens were callI. caeruleus, and in poetry equally
fin. I I , Trop.: impuritas, Salv. Gub. ed tabulae Caerites or Caeritum, and Ro- common, caerulus, a* um, adj. [et eae
Dei, 3, IO.
man citizens, in consequence of disfran- eius, , and Sanscr. cjamas = dark].
caenulentus (coen)* a, um, . chisement inflicted by the censor, were I, Lit., dark-colored, dark blue, dark green,
[id.], covered with mud, muddy, filthy: pe- enrolled in these, being deprived of the cerulean, aaure, ; poet, epithet of
des, Tert. Pall. 4.
right of voting; hence the odious access the sky, of the sea, and other similar obcaenum (less correctly coenum>*, idea of the expression in tabulas Caerites jects (as dark, opp. albus and marmoreus
. [cunio], dirt,filth,mud, mire (always with (um) referri, to be degraded. Ascon. Cie. Div. color, Lucr. 2, 771 sq.. and syn. with ater,
access, idea of loathsomeness, difif. from li- in Caeci! 3 . 8 ; Geli. 16,13, 7 sq. Hence: Verg. A. 3, 64; v. under II. .). . Of the
mus, lutum, etc.: omnes stultos insanire, Caerite cera (= tabula) digni, Hor. Ep. 1,6, sky: caeli caerula templa, Enn. ap. Cia
ut male olere omne caenum, Cia Tusc. 4, 62 (nota infamiae et omni ignominia digni Div. 1,20,40 (Ann. v. 50 VahL); id. ap.Varr.
24,54; freq. and class, in prose and poetry); sumus, SchoL Crucq.) B. Caereta- L L 7, 6 MfilL (Ann. v. 66 VahL); e t :
prop.: pulchrum ornatum turpes mores n u s , a, nm, adj.% of or belonging to Caere : (zonae) extremae Caerulei glacie concretae,
pejus caeno colluunt, Plaut Most 1,3,133; amnis, Pila 3,5,8, 51. Subst. J, Cae- Verg. G. I, 236.Also subst.: caerula,
et. id. Poen. I, 2,93; 4, 2,4; Cia Att 2, 21, retanum, i, ., a country-seal near Caere, Arum, .. . M. 14,814: per caeli caerula,
4 ; id. Verr. 2, 5. 68, 173 ; Lucr. 6, 977; CoL 3 , 3 , 3 . 2 . Caeretana, erum, . Lucr. 1,1089 ; 6,96; and without caeli, id.
Verg. G. 4, 49; id. A. 6,296; . M. 1,418; (sa vina), wine fi-om Caere, Mart 13,124. 6, 482.Of the universe: magni per cae* Hor. S. 2, 7, 27; Curt 3,13, lis 4, 3,25; 3* Caeretani, orum. m., the inhabitantsrula mundi,Lucr.5,770; and of the brightTae. A. I, 73; *Suet Vit 17: cloacarum, ofi Caere, Val. Max. 1,1,1.
ness of the stare: bigae, Verg. Cir. 37.Of
Coi. 2,15, 6; 7, 4, 6; Plia 31, 6, 32, g 61;
mountain heights, . . II, 158; cf. cant caerefolium, (chaerephyl- dor,
Stat Th. 9, 602; Paul. Sent 5, 4, 13.
Plia 35,6, 28, g 47: splendor, id. 37, 9,
Prov.: mordicus petere e caeno cibum, l u m , CoL IO, HO), . [;, whence 51, g 134. B, Of the sea: ponti plaga
Lucii ap. Non. p. 138,22.U- Tropfilth, the Fr. certauit, and Germ, kerbel]. chervil, caerula, Lucr. 5,482; et id. 2,772 sq.: pondirt, undeanness: ut eum exlutulento cae- Plia 19,8,54, g 170; Pali Febr. 24, 9; id. tus, Cat 36, I I ; . . 13, 838: mare, Cia
no propere hine eliciat foras (ea ex amore Sept 13,3; App Herb. 104.
Aa Fragm. ap. Non. p. 162, 30: aequora,
meretricum), Plaut Bacch. 3 , 1 , 1 7 : in te64, 7; so, campi = mare, Plaut Tria
CaerOtes, Caeretanus, Caere, Cat
nebris volvi caenoque, Lucr. 3,77; e t : ex
caerimonia < ceri-; scanned Ceri- 4,1,15: aquae. v. M. 8, 229; 15,699: uncaeno plebeio consulatum extrahere, Liv. monias Prud. c. Symm. praet 1, 5), ae, fi. dae, Tib. 1, 3, 37; 1, 4, 45; Varr. ap. Non.
IO, 15,9.Also as a term of reproach, dirty (coiiat form caerimonium, ii. . Gloss. p. 254, 21: vada, Verg. A. 7, 198: gurges,
fellow, vile fellow, Plaut Pera. 3, 3, 3; id. Lat pp. 50, 69 Hild.; Inscr OrelL 3188) . M. 2,528: color (lacus) caerulo albidiPs. 1,3,132; Cia Sest 8,20; id. Dom. 18,47. (kindr. with Sanscr. root kri, *= facere; et or, viridior et pressior, Pliu. Ep. 8, 20. 4:
caepa (also cOpa)>ae,/,and equally also creo. cerus, Ceres, strictly sacred work, Oceani amictus, Claud. Laud. StiL 2, 249;
freq. caepe (c&pe ), is, n. (gen. caepis, divine rite: et Bopp, Glosa p. 79, a; Pott, App. . IO, p. 254, IIAlso subst: e a e Charis, p. 43 P., without voucher, but the L p. 219; Mommsen. Unterit Dial.], the sa- {Uia,Cram, ., the sea, the blue surface of
assertion of the gram. Diom. p. 314 ibi; cred. the divine, that which has reference tothe sea: caerula verrunt, Verg. A. 4, 583;
Prisc. p. 681 ib.; Phocae Ars, p. 1706 ibi, the Deity (in clasa prose). I, L i t A. 3, 208; 8, 672; Stat. Th. 3, 250. Of oband Serg. p. 1842 ib., that caepe is indecl., Objectively, sacredness, sanctity (in this jects that have relation to the sea: di,
is also unsubstantiated, since the form of sense rare, and only in sing.) sanctitas sea-deities. . M. 2, 8 sq.: deus, ' the gen. caepe cited by Prisa I. L from App. regum, et caerimonia deorum. Caes. ap. , Neptune, Prop. 3 (4), 7, 62; et of the
is the well-known later orthog. for caepae; Suet Caea 6: legationis, Cia Rose. Am. 39, same: Jovis frater, . . I, 275: Triton,
v. Neue, FormenL 1,551; 1,557 sq.; 1.578; 113; Taa . 4. 64 fin.; 3, 61: loci. id. ib. 14, id. ib. I. 333: Nereus. id. H. 9,14: Thetis,
in plur. only caepae or cepae, arum,/; cf. 22 fin. B. S u b j e c t i v e l y , a holy dread, Tib. I, 5. 46; and of the same: mater (sc.
Don. p. 1747 P.; Prisa 1.1; Phoa ]. L; Serg. awe, reverence, veneration ofi the Deity (ex-1
Achillis). Hor. Epod. 13,16; . . 13, 288:
L1.; Rudd. I. p. 114, a 36; a rare form e a e - terna!; while religio has regard both to i Psamathe, a sea-nymph, id. ib. II, 398: ocupitium. Am. 5 init) [etym. dub.; et r et internal and external reverence for God; li Neptuni. Cia N. D. 1,30,83: currus (Nepcapiti nomen debentia cepa, . i Verg. . 74; rare except in sing.). Cie. Inv 2.22.66; id. tuni), Verg. A. 5, 819: equi (Tritonis), Ov.
but acc. to Charis, p. 43, from a nom. propr.], Verr. 2, 6,14. g 36; id. Leg. 2, 22. 55 ; 2,53, H. 7. 50 Scylla (navis), Verg. A. 5,123; et
an onion; Gr. ; cf. Pila 19, 6, 32, 161: sacra summa religione caerimoniaque color. Ov M. 14, 555: puppis, id. F. 2, 112:
101 sq. (a) Caepa, a e, fi. Naev. and Lucii, conficere, id. Balb. 24. 55: so id. Har Resp. Via. Plant Rud. 1,5, IO; . H. 16,104.O,
ap. Prisa L 1.; Lucii, and Varr. ap. Non. IO. 21; 17, 37: Nep. Them. 8,4; Liv. 29.18, Also of rivers and things that are connectp. 201, 8 sq.; Cels. 2, 21; 2. 22: Col. 10.12, 2; 40. 4. 9; Geli. 4. 9. 9; Tae. A. 4.55 esse ed therewith: caeruleus Thybris. Verg. A.
3; 12,10, 2; 12, 8 , 1 ; Ov. F. 3, 340; Isid. in magna caerimonia, to be held in great 8. 64 amnis. Tib. 3. 4,18; Stat. S. 1, 5, 51:
Orig. 17,10,12; Petr. 58, 2; Plin. 19, 6, 32, veneration. Plin. 6.27.31, g 135: also plur.: Cydnus. Tib. 1, 7,14: crines. . M. 5, 432:
101 and 106; Pall 4, IO, 3L {) Caepe, habere aliquid in caerimoniis, id. 37. 7.28, guttae, id. ib. 5. 633. D. Of other darkis, ., Enn. ap. Macr. S. 6, 5,5; Naev.. Nov., g 100.II, Meton, (abstr. pro conor.), blue objects: omnes se Britanni vitro infiand Varr. ap. Prisc. 1.1.: Lucii, and Varr. religious usage, a sacred rite, religious cereciunt, quod caeruleum efficit colorem, atap. Non. p. 201,1 sq.; Hor. Ep. 1, 12, 21; mony (while ritus designates both religious que hoc horridiores sunt in pugna aspectu,
Juv. 15, 9; Pera. 4, 31: Geli. 20, 8. 7.() and profane rites: so esp. freq. m the histt Caes. B. G. 5. 14: an si caeruleo quaedam
Caepae. arum, fi, Col. II, 3, 58; Pila 19, 6, and mostly in plur.): Ceres et Libera, qua- sua tempora fuco Tinxerit idcirco caerula
32, 107; 2, 7, 5, g 16; Mart. 3, 77, 5; 12, rum sacra . . . longe maximis atque occul- forma bona'st? Prop. 2.18, 31 sq. (3, II, 9
32, 20; Pall. 3, 24, 3. Among the Egyp- tissimis caerimoniis continentur. Cia Verr. sq.); Mart II, 53,1: olearum plaga, Lucr.
tians considered a sacred plant, Plia 11.; 2,5. 72. g 187: religiones vero caerimoniae- 5,1372: draco. . M. 12,13 angues, Verg.
Juv. 15,9.
que omnium sacrorum fanorumque viola- G. 4, 482: colla. id. A. 2, 381: serpens, Ov.
id. ib. 2.1. 3. 7: in sacerdotio caeri- M. 3, 38: guttae (serpentis), id. ib. 4, 578:
* caep&ria. ae, fi [caepa], a disease in tae.
moniisque
diligentissimus, id. Rab. Perd. vestis. Juv. 2. 97: vexillum, Suet. Aug. 25:
the privy members, Marc. Emp. 33.
IO. 27 : sepulcrorum, id. Tuso. I. 12. 27: flos (heliotropii Plin. 22, 21, 29, g 57: oculi
* I. caeparius, P<U a trader caelestes. Liv I, 20, 4 and 7- polluere, id. (Germanorum ). Tae. G. 4 ; hence * Get.
in onions, Lucii ap Non. p. 201. IO.
I. M. Caesius, Cie. Fam. 13, I I . . Another . Caesius, Cie. Verr. 2,1, 50, g 130.
I I I . - Caesius, Cie. Balb. 22,50. I V . Sex.
Caesius, Cie. FI. 28, 6 8 . V . Caesius Bassus, the friend to whom Persius addressed
his sixth satire; et Quint. IO, I, 96.
Caeso (Kaeso,v the letter ), finis,
m. [a caeso matris utero dictus, Plin. 7,9,7,
g 47; et Paui. ex Fest. p. 67 MQ11.: Isid.
Orig. 9, 3,12, and . Caesar init.], a Roman
cognomen in the gens Fabia, Liv. 2,43,2; 2,
48, 3 and 4; 3, II, 6 sq. et saep.
Caesonius, a> name of a Roman gens.
So, I, M. Caesonius, cedite with Cicero,
Cie. Att. I, I, I; I 12, I I ; id. Verr. I, IO, 29.
I I , Caesonius Paetus,consta under Nero,
A. 14,29.Hence, Caesonianus,a,
Caesariensis, e, V. Caesarea, I. B. and Tae.
um,
adj.,
CoL 1 , 4 , 1 . U I , Milonia CaesoIL B.
nia, mistress and afterwards wife of Caligcaesaries, ei, / [kindr. with Sanscr. ula, Suet Calig. 25; Juv. 6, 616.
ksa, coma, caesaries, Bopp, Gloss, p. 86, a],
caesor, eris, m. [caedo], one who hews
a dark (acc. to Rom. taste, beautiful) head
something (post-class.): lignorum caesores,
aqueduct at Rome, Plin. 36, 15, 24, 122; of hair, the hair (mostly poet.; only sing.). hewers of wood, Hier. Ep. 53, n. 6, after the
1, Of men (so most freq.), Plaut Mil. 1, 2,
Suet. Claud. 20 Front. Aquaed. 13.
64: ipsa decoram Caesariem nato genitrix Vulg. Deut. 29, I I : lapidum, stone-breaker,
a
e
caesa, , / [caedo] (only in the milit afflarat, Verg. A. 1,590: nitida, id. G. 4,337: Ambros. Luc. 2,89 fin.; Vulg. 2 Par. 24,12;
lang. of Veget), a cut, Veg. MiL 1,12.
* Juv. 13,165: pectes caesariem, *Hor. et VaL Proh. II. p. 1458
t caesapon, ., a kind of lettuce, flava,
C. I, 15,14: umeros tegens, . M. 13.914:
caespes (not cespes), His, m. [caesus,
Plin. I ind. libr. xx. n. 25; 20, 7,25, 59.
terrifica, id. ib. 1,180: horrida fleri, id. ib. caedo]. Ii/ A turf, sod as cut out: caespes
R
I
S
Caesar, (CAUSERIS, e. I. L. 4, 2308; IO, 139: horrifica, Lue. 2, 372 et saep. In est terra in modum lateris caesa cum herInscr.OrelL4205: CAESARvs,C.LL1, 696), prose: promissa, Liv. 28,35,6; Vulg. Num. ba, sive frutex recisus et. truncus, Paui. ex
m., = [a caeso matris utero, Plin. 6, 5 . - 2 . Of women, Cat 66, 8; Verg. G. 4, Fest. p. 45 MAII.: caespes , 7,9, 7, 47; cf Non. p. 556,32: a caesarie 337 Forbig. ad loc.; Ov. Am. 3 , 1 , 3 2 ; id. M. , , Gloss.: non esse arma caedictus, qui scilicet cum caesarie natus est, 4, 492. * B. T r a n s f , the hair of dogs, spites, neque glebas, * Cie. Caecin. 21,60.
Fest. p. 4 4 ; et Comment, p. 383. Both Grat Cyn. 272. I I , Barbae, the hair of Used for altare, mounds (of tombs), for cov
etymm. also in Isid. Orig. 9, 3, 12, and the beard (very rare), Ov M. 15, 656.
ering cottages, huts, etc., Hor. C. 1,19,13;
Spart. Ael. Ver. 2. Better acc. to Doed.
a, um, V Caesar, II. A.
Ov. Tr. 5, 5, 9; id. M. 4, 753; 7, 240; 15,573;
Caesarinus,
Syn. III. p. 17, from caesius, caeruleus, the
Caesario, onis, m., = , son Verg. A. 3,304; Tae. G. 27; id. A. 1,62; Verg.
color of the skin; cf. Rufus], a cognomen
E. 1,69 Voss; Sen. Ep. 8 , 5 ; Luc. 1, 512; 3,
in the gens Julia. Of these the most cele- of Caesar by Cleopatra, put to death by the 387; Suet Aug. 2 4 . B . M e t o n .
I, A
brated., C. Julius Caesar, distinguished as gen-command of Augustus, Suet. Aug. 17; cf. id. cot, hut, hovel, shed: nec fortuitum spernere
Caes.
52.
eral, orator, statesman, and author, was asHor. C. 2 , 1 5 , 1 7 . 2 . An altar:
Caesena, a e , / , town in Gallia Cispa- caespitem,
sassinated by Brutus and Cassius. B.C. 44.
positusque carbo Caespite vivo, Hor. C. 3,8,
dana,
now
Cesena,
Cie.
Fam.
16,
27,2,
Plin.
After him all the emperors bore the name
4; Juv. 12,2; Tae. . 4,53; App. Flor. . I.
Caesar, with the title Augustus, until, un- 3,15,20, g 116. Hence, Caesnas, atis, 3. Any object of similar form, a knot,
der Adrian, this difference arose: Augustus adj., of Caesena : vina, Plin. 14,6,8, g 67.
knob, Plin. 17, 21, 35, g 1 5 3 . 4 . A clump,
designated the ruling emperor; Caesar, the
Caesennius, a, a Roman gens; esp., group of plants, Plin. 21, 7, 20, g 43; Verg.
heir to the throne, the crown-prince, etc., 1, Caesennius Lento, an adherent of Caesar, G. 4, 273 Forbig. ad loc. I I , In gen. A
Spart. Ael. Ver. 1, 2; Aur. Vict Caes. 13, Cie. Phil. 1 2 , 9 , 2 3 . - 1 1 . Caesennius Paetus, A grassy field, a green field, turf, Verg. A.
12.II. D e r i w . A. Caesarinus, in Nero's time, Tae. . 15, 6 sqq.
II,566: de caespite virgo se levat, . . 2,
a, um, ., of or relating to the triumvir
Caesia Silva, a forest in ancient Ger- 427 ; 4,301; 10,556; 13,931: sedere in caeJulius Ccesar, Caesarian: celeritas, Cie. Att. many, in the western part of Westphalia, spite nudo, Suet Tib. 18; Stat. Th. 12, 328;
16, , OrelL . cr.B. Caesarianus, now Daemmerwald and Heserwald, on the I Petr. 120,72; Plin. 16,31,56, g 128; 17,4, 3,
a, um, adj. 1. Of the triumvir Caesar, Cae- borders of Cleves and Munster, Tae. A. 1,50. g 2 6 . B . L a t e Lat., the earth, ground, in
sarian : bellum civile, Nep. Att. 7, I.
gen., Avien. Perieg. 227; 388.
caesicius, a, um, caesius.
Hence, Caesariani, orum, m., the adi caespitatdres suffusi equi, Serv
caesim,
adv.
[caedo],
by
cutting,
with
herents of Ca&sar in the civil war (as Pomad Verg. A. II, 671 duh.
peiani, his opponents), Hirt. B. Aft. 13: cuts. I. L i t . A. Of the cutting of plants
caespitibus, a , um, adj. [caespes],
orationes, orations of Cicero in which Cae- by striking: major pars operis in vinea
sar was praised (pro Marcello, Deiotaro, De ductim potius quam caesim facienda est made of turf (post-class.): tribunal, Vop.
vitem petit, etc., Col. 4,25,2 Proh. IO: murus, Capitol. Anton. Pius, 5.
Provinciis Consularibus, etc.), Serv. ad Verg. . . . qui caesim
1
G. 2, 1 3 1 . 2 . Imperially op. Car in. init.: and 3 . B . I t. of milit. lang., with the edge
* caesposus,a, um, adj. [ id.], aboundPallas (esp. honored by Domitiani, Mart. 8, (opp. punctim, with the point): punctim ing in turf or grass i litus, Coi. IO, 130.
i.Hence, subst. a. Caesariani, erum, magis quam caesim petere hostem, Liv. 22,
caestus (not cestus)' US, m. (dat. plur.
m. (a) A class of provincial imperial officers, 46, 5; cfVeg. Mil. 1,12; Liv. 7, IO, 9: gladio caestis, Varr. ap. Non. p. 492, II) [caedo], a
Cod. Just. 10,1,5; 10,1,7; Cod. Th. 10,7.(0) caesim percutere aliquem, Suet. Calig. 58. strap of bull's hide loaded with balls of
Partisans of Ccesar, Auet. B. Afr. 13; Flor. j I I . r o p., of discourse, in short clauses:
lead or iron, wound around the hands and
4, 3.b. Caesarianum, i, ., kind membratim adhuc, deinde caesim diximus, arms, a gauntlet, boxing-glove for pugilists
Cie.
Or.
67,
225
(cf.
the
same,
and
g
223,
inof eye-salve, Cels. 6,6, n. 27. e . Caesacisim aut membratim); Quint. 9, 4,126; cf. (pugiles), Cie. Tusc. 2,17,40; Verg. A. 5, 69;
reus, a um, adj. 1 Of or pertaining j id.
5, 379; 5, 479; Prop. 3 (4), 14, 9; Ov. F. 2,
II, 3,102 Spald. N. cr
t/> the triumvir Caesar, Caesarian (mostly
Tae. A. 14, 20; Stat. Th. 6,764; 6, 829;
caesio, <>nis,/ [id.]. I. A cutting, lop- 367;
poet.): sanguis, . . 1, 201: Penates, id.
Val. FI. 4,251; Plin. 11, 37,45, g 124; Sen.
ib. 15, 864: Vesta, id. ib. 15, 865: forum, ping, of trees, castanea fere usque in alte- Med. 89; cf. Fest. p. 35; Diet, of Antiq.
founded by him, Stat. S. 1,1, 8 5 . 2 . Im- ram caesionem perennat, Coi. 4 , 8 3 , 1 . U .
t caesullae, arum: a caesiis oculis,
perial: amphitheatrum, built by the em- A wounding, killing, Tert. Apol. 39.
having gray eyes, Fest. pp. 274 and 275 MiilL
peror Domitian, Mart. Spect. 1, 7: leones,
caesitas, atis,/. [caesius], blue, blue- caesum,n., caedo fin
presented by Domitian in the fight of wild ness: oculorum, Boeth. ap. Porphyr. Dial.
caesura, a e , / [caedo] I. A cutting,
beasts, id. Epigr. 1, 7, 3.
2, p. 31; id. ap. Aristot. Categ. 3, p. 176.
felling, hewing, hewing off ligni, Plin. 16,
* caesicius (-eius), a , um, adj, [id.], 43, 84, g 230 , silvae, id. 17, 20, 34, 151
Caesaraugusta, a e , / , = Karapat/- bluish,
dark blue: linteolum, Plaut. Ep 2, B. M e t o n , (abstr. pro conor.), that which
, a town in Hispania Tarraconensis, 2,46; cf. Doed. Syn. III. p. 17.
is hewn or cut off, Plin. 8, 26,40, g 9 6 . H .
oro the Ebro, so called after the emperor
I, caesius, a, um, adj. [cf. caeruleus], In metre, a pause in a verse, caesura ; called
Augustus, who colonized it; acc. to some, bluish gray; very rare,and only of the eyes,
also incisio, Diom. p. 496 P.; Bed. Metr.
the native town of Prudentius, now Sara- cat-eyed: virgo caesia, Ter. Heaut. 6, 5,18;
p. 2368 ib.
gossa, MeL 2, 6, 4; Plin. 3, 3, 4, 24.
v. Don. in h. I. and Geli. 2,26,19: isto modo
Caesarea (-ia), ae /, = adpeto. dicere licebit caesios oculos Minervae, cae- * caesuratim, adv. [caesura], with
I, A very important toum in Palestine, pre- ruleos esse Neptuni, Cie. N. D. I, 30, 83 (cf. pauses in shoi't clauses (for the class, caeviously called Stratonis turris, now Kaisa in Gr. ')*. caesia, & sim): dictio caesuratim succincta, Sid. Ep.
riyeh, Plin. 5, 13, 14, 69; Tae. . 2, 78; ov, has she gray eyes ? she is the impersona- 4,3.
Eutr. 7, IO; Amm. 14, 8, I I . Hence, B. tion of PaUas, * Lucr. 4,1161: caesius, Ter
I. caesus, a> um, Part., v. caedo.
D e r i v.: Caesariensis, e, ad}?, ofHec.
Cos* 2. caesus, fis, m [caedo], a cutting,
3, 4, 26 (glaucis oculis, quasi felis ocusarea: Colonia, Dig. 50,15, i.Caesari- los habens et glaucos, Don.): hunc, judices, a cutting off: frondium, Auet. Itin. Alex.
enses, ium, m-i its inhabitants, Plin. 5, 29, dico, rubrum, brevem, incurvum, canum, . p. 102 Mai
31, g 120; Dig. 60, 15, 8. I I . A town in subcrispum, caesium, Auet. Her. 4, 49, 63:
caeterus, a> um, with its derivatives;
Mauritania, earlier called Iol, now Sher- leo, Cat. 45, 7: sub septentrionibus nutri- ceter.
shell (or, acc. to others, Tniz or Tenez), Mel. untur gentes immanibus corporibus oculis
tt caetra (better than cetra), a e , /
1, 6, 1; Plin. 5, 2, I, g 20, Eutr. 7, 10. caesiis, Vitr. 6, I.Sup. caesissimus, acc. [proh. Spanish], a short Spanish shield, Verg.
Hence, B. Caesariensis, e, '., ofi to Varr. L. L. 8, g 76 Maii. Comp. not in A. 7,732 Serv.; Liv. 21,27,5; 28,6,11; Plin.
Ccesarea: Mauretania, Tae. . 2, 58 sq. use.
11, 39, 93, g 227; Tae. Agr. 36; Suet. Calig
III. The capital of Cappadocia, now Kaii 2. Caesius, % a Roman cognomen. 19; Luc. 7, 232; Sil. 3, 278; 3, 348 aL
P r o ? . : quis rotundam facere cetram ne p. 1462 P.; cf. Neue, Formenl. 1, p. 148: voc. tibusque fractos, etc., Caes. B. G. 1,31: magqueat? Varr. ap. Non. p. 82,18.
Calai, Serv. ad Verg. A. 3,213), TO. , = * , na clades atque calamitas rempublicam
caetratus, a um> dj. [caetra], armed the winged son of Boreas and Orithyia, and oppressisset, Sali. C. 39. 4: accipere, Nep.
Con. I, 3: accidit illa calamitas apud Leucwith a caetra, shield-bearing (=): brother of Zetes, with whom he OLCcompa/nied
cohors, Caes. B. C. I, 39; so Liv. 31, 36,1: the Argonauts, . M. 6, 716; Hyg. Fab. 14; tra, id. Ages. 6, I: calamitates belli ferre,
juventus, Sil. 9, 231; and subst.: caetra- 19; VaL FI. 4, 465 sq.; Serv. ad Verg. A. id. Hann. I, 3: calamitatem inferre alicui,
t i , orum, Caes. B. C. I, 70; Liv. 31, 36, I; 10,350: Prop. 1,20,26. H. The name of a Caes. B. G. 1,12.Hence opp. to victoria,
Suet Caes. 60. H I , T r a n s f : hostium
youth, Hor. C. 3,9,14.
33,4,4 et saep.
calamarius, a, imi, adj. I calamus], adversus calamitates contendere, against
1. Caeus,a> um, = Ceus, v. Cea.
pertaining to a writing-reed: theca, a pen- the prostrate enemy, Just II, 12,13.
2. Caeus, i, = Coeus, q. v.
case, Suet. Claud. 35; cf. Mart. 19,14.
t calamites, ae, .,=', the
Gaeyx, ycis, = Ceyx.
calamellus,
i, dim. [id.], little green frog, Plin. 32, IO, 42, g 122; so id. 32,
I. Caia, v. Caius.
10,50, g 139; 32,7,24, g 70.
reed (late Lat.), Arn. in Psa. 150.
i 2. caia, ae i caio], a cudgel, acc. to
calamitose, adv., v. the foll./n.
calamentum,
I,n- [cala], withered,dry
Isid. Orig. 18,7,7.
calamitosus, a, um, adj. [calamitas].
wood on the vine, Col. 4,27,1.
I, Act., that causes great damage or loss,
i calatio, Onis, / [caio], a striking, a
Calumniae
insulae,
floating islands
cudgelling or beating of children, Fulg. Cont.in Lydia, Plin. 2,95,96, g 209; cf. Varr. B. ruinous, destructive. A L i t . : uti (regio)
bonum caelum habeat, ne calamitosum sit,
Virg. p. 162 Munck.
B. 3 , 1 7 , 4 ; cf. Mart. Cap. 9, g 928 Eopp ad
Cato, R R . 1 , 2 : per omnes partes provinciae
Caicus (Caycus, . . 12, ili), i, loc.
te tamquam aliquam calamitosam tempe., = Km/cor. I. A river of Greater Myt calaminthe, e s , / , = , a
sia, which takes its rise on Mt. Teuthras, plant,a kind of mint, App. Herb. 70 (in Plin. statem pestemque pervasisse, Cie. Verr. 2,
passes near Pergamus, and flows into the 19,10, 57, g 176 Jan. reads in zmintham; 1,38, g 96; cf. calamitas, L: tempestas, Dig.
19,2,15, g 2 . B . Trop., destructive, disassea opposite Lesbos; now the Bakhir Tchai, Sillig, in mentam).
trous, ruinous, pernicious, calamitatis: acer
Cie. FI. 29, 72; Liv. 37,18, 6; Mel. 1 , 1 8 , 1 ;
_ Calamis, Wis, TO., = , a dis- bissimum et calamitosissimum bellum, Cie.
Plin. 6, 30, 82, 121; Verg. G. 4, 370; Ov.
M. 2,243; 16,278; Luc. 3,203
j | . One of tinguished Greek sculptor and artificer in FhiL II, 13,34: hoc enim ipsum, utile puthe companions of JEneas, Verg. A. 1,183; metals (about Olymp. 78), Cie. Brut. 18, 70; tare quod turpe sit, calamitosum est, id.
Quint. 12,10, 7; Plin. 34, 7,18, g 47; 34, 8, Off. 3,12,49: exitus hujus calamitosissimi
9,36.
g 71; Prop. 3 (4), 9,10; Ov. P. 4,1,33.
belli, id. Fam. 6,21,1: fuga patriae calamia
C&ieta, e (and .g, 6s), / , = . 19,calamister,
tri, TO. (ante- and post- tosa, id. Div. 1,28,59: plebi incendium, SalL
J. The nurse of JEneas, Verg. A. 7, 2; Ov.
C. 48,2: victoriae funestae populo Bomano
M. 14,443.II, A town and harbor in La- class.; nom. not found; also calamiet calamitosae, * Suet. Calig. 23: quid hac
tium, now Gaeta, Cie. de Or. 2, 6, 22; id. strum, > Plant. Cure. 4,4,21; Varr. L.
clade tristius? quid calamitosius? Flor. 3,
Imp. Pomp. 12, 33; Verg. A. 6,900; Sil. 8, L. 5, g 129 MulL; Non. p. 646,16; Serv. ad
1 8 , 1 5 . I I , Pass., suffering great damage,
.631; Serv. ad Verg. 1. 1.; Aur. Vict. Orig. Verg. A. 12,100; Isid. Orig. 20,13,4. Plur.:
exposed to injury, unfortunate, miserable,
calamistra,
Varr.
ap.
Charis,
p.
61
P.)
[calaa
Rom. io.Hence, Caietanus, > um,
mus], a hollow, tubular iron for curling the unhappy. A. Lit.: loca, Cato, R. R. 35,1;
adj., of Caieta: villa, VaL Max.l, 4,5.
a curling-iron, crisping-pin. I, L i t . : 1, 2: agri vectigal, Cie. Agr. 2, 29, 80: hor* caio, are, v. a., to beat, cudgel, Fulg. hair,
calamistrum quod his calfactis in cinere ca- deum, Plin. 18,7,18, g 7 9 . B . Trop.: caCont. Virg.
pillus ornatur. Varr. L. L. L I.; Serv. 1. 1.; lamitosum dicitur malis et calamitatibus
Caius, v. Gaius.
cf. Isid. Orig. L L; 10, 57: meum, Plaut. praegravatum, Non. p. 33,26: homines mi+ cala, a e / [], a piece or biUet of Cure. 1.1.: calamistri vestigia, Cie. post Bed. seri et fortuna magis quam culpa calamiwood: scinde, puero calam ut caleas, i. e. in Sen. 7,16: crines calamistro convertere, tosi, Cie. Fam. 9,13,3; so id. Tusc. 4,38,82:
scinde fustes et fac focum, Lucii. ap. Serv. Petr. 102, 15: L. (i. e. libertae) A CALAMI- calamitosum est bonis everti, calamitosius
ad Verg. A 6, i (Fragm. Ine. 139).
STRO, women who curl hair, Inscr. Murat. cum dedecore, id. Quint 31,95: id. Div. in
t calabarriunculos dicit (Laberius) 991, 2. I I , Trop., of discourse, excessive CaeciL 21, 70: otium, id. Fin. 6,19, 64: res
quos vulgus calabarriones, Geli. 16,7,6 (the or artificial ornament, flourish of words: misera et calamitosa, id. Rose. Am. 28, 77:
tum removebitur omnis insignis ornatus calamitosissimus omnium Regulus, Sen.
signif. of these two words is unknown).
Calabra curia, a Curia at the Capi- quasi margaritarum, ne calamistri quidem Ep. 71,17.* Adv.: calamitose, unfortoI, so called from the proclamation [calare] adhibebuntur, Cie. Or. 23, 78; so id. Brut. tunately, Cia Offi 3,29,105.
of the calendar dates in this place by the 75, 262: calamistri Maecenatis et tinnitus
t calamochnus, it [-],
priests (hence the gloss, iitituiv , for Gallionis, Tae. Or. 26.
a kind of sea-foam; called in pure Latin
which should be read, lepZv )', c
calamistratus, a, um, adj. [calami- adarca, Plin. 32, IO, 52,6 140.
Varr. L. L. 5, 13; 6, 27 MulL; Macr. S.
t calamus, i*
= . I, L i t ,
1,15; Paui. ex Fest. s. curia, p. 49 Cili.; ster], curled with the curling-iron, crisped,
curled (of men, a reproach fo? effeminacy; a reed, cane (pure Lat harundo; et eanand Serv. ad Verg. A. 8,654.
Serv. ad Verg. A. 12, 100): cinaedus, na), Plin. 16, 36, 65, g 169 sq.; 16, 21, 33,
Calabria, a e , / , = , the coun- cf.
Plaut. As. 3, 3, 37: coma, Cie. Sest. 8,18: g 80; CoL 8,15, i! 4, 4 , 1 ; PalL Nov. 22, S
try in Lower Italy from Tarentum to the saltator, id. post Bed. in Sen. 6,13. Of
ai.: aromaticus (round in Syria and Arapromontory Iapygium, now Terra dodran- fops: pueri cincinnatuli et calamistrati,
bia), sweet calamus, Coi. 12,52,2: odoratus,
te, Plin. 3,11,16, g 99; Hor. C. 1,31, 5; Liv. Hier. Ep. 130,19; so Ambros. Ep. 4,15.
Plin. 12,22,48, g 104; Veg. 6, 13, 3.Also
23, 34, 3 ; 42, 48, 7. J I . D e r l v v . A.
stis, fi [cf in columis]. absol.: calamus, Cato, R. R. 105,2; Plin. 13,
Calaber, bra, um, adj., ofi Calabria, Cala-I, calamitas,
L i t . , loss, injury, damage, mischief \ I, 2, g 8 sq.: Syriacus, Veg. 4,13, 4 . .
brian: hospes, Hor. Ep. 1,7,14: pascua, id.
harm:
sed occa ipsa egreditur, nostri M e t o n . A. For objects made of reeds (et
Epod. 1, 27: apes, id. C. 3,16, 33: aquae.
Ov. F. 5,162: montes, id. A. A. 3,409: litus, fundi calamitas (Ter. Eun. I, I, 34). Pro- harundo, and Liddell and Scott, under Plin. 3,26,30, g 151: oves (of superior quali- prie calamitatem rustici grandinem dicunt, ). 1. A reed-pen (et Diet, of Antiq.;
ty), Col. 7 , 2 , 3 : Pierides, L o. poems of En- Don.; cf. the same on Ter Heaut 2, 4,15: class.): quicumque calamus in manus meas
nius, who was a native of Calabria, Hor. C. robigo genus est vitii, quo culmi pereunt, incident, eo utar tamquam bono, Cie. Q. Fr.
4,8,20: vellus, Pera. 2,65.And 2. Subst.: quod a rusticanis calamitas dicitur, Serv 2,14 (15 b), I: sumere, id. Att. 6 , 8 , 1 : caCalabri orum,
the inhabitantsad
of Verg.
Ca- G. 1,151: postquam calamitas plu- lamo et atramento militare, Cato ap. Rufi
res
annos arvas calvitur, Pac. ap. Non. p. 192, p. 199: quoad intinguntur calami, Quint
labria^ MeL 2 , 4 , 2 ; SiL 1 2 , 3 9 6 . B . C a Plaut. Cas. 5,2,34; id. Capt. 4 , 3 , 4 : non IO, 3,31: transversus, Hor. A. P. 447: scriplabricus, a> um, adj., Calabrian (post- 30;
Aug.): oliva, CoL 12, 49, 3.Subst: C a - ut legatus populi Romani, sed ut quaedam torius, Cels. 7, I I ; 7, 27; Scrib. IO, 4 7 . - 2 .
pervadere videretur, Cia Verr. A reed-pipe, reed (cf Lucr. 5,1380 sq.; the
labrica, ae,/, a certain surgical bandage,calamitas
2,1,17, 44 (cf. calamitosus,I .): in cala- form is described in Tib. 2,5, 32; . . 1,
PliiL VaL 3,13.
mitate fructuum, in the failure, id. ib. 2, 3, 711): unco saepe labro calamos percurrit
calabrix, l e i s , / , a shrub, perh. the tur- 98, g 227: gregem afficere magna calami- hiantes, with curved lip runs over the open
key-berry, buckthorn, used in dyeing: Rham - tate, Varr. B. B. 2, I, 2 7 . I I , Trop. A. reeds, Lucr. 4, 590; 6, 1382; 5, 1407; Verg.
nus infectorius, Linn.; Plin. 17,10,14, g 75; In gen., loss, misfortune, mishap, injury, E. 2, 34; 6, 48; I, 10; 2, 32; 6, 2; Cat 63,
calamity, disaster, ruin, adversity (freq. in 22; Prop. 3 (4), 17, 34; 4 (5), 1, 24; . M.
PalL Sept. 14,3.
Calacte, / KaXfj (i. e. Fair class, prose and in iambic verse; excluded II,161 a L 3 . An ari'ow: hastas et calaBeach), a town on the north coast of Sicily, from hexameters by the measure): quan- mi spicula Gnosii, Hor. C. 1, 15, 17; Verg.
now Caronia, Cie. Verr. 2,3,43, g 101; Sil. ta, Plaut. Poen. 4, 2,101: ita eam oppressit E. 3, 13; Prop. 2 (3), 19, 24; . M. 7, 778;
14, 25LHence, II. Calactinus, i, m., calamitas, Ter. Hec. proi. 22 ( 30): nova, 8, 30; Juv. 13, 80; cf. Plin. 16, 36, 65, g 159
an inhabitant of Calacte, Cie. Verr. 2, 4, 22, Cie. Agr. 2,3,8: videbam, perniciem meam sq.4, An angling-rod, fishing-rod: calag 49: id. Fam. 13,37.In plur.: Calacte, cum magna calamitate rei publicae esse mo salientes ducere pisces, . . 3,587.
coitfunctam, id. Cat. I, 5, I I : aliis cau- Qm A lime-twig for snaring birds, Prop. 3
Cie. Verr. 2,3,43, g 101.
calamitatis attribuere, id. Verr. 2, 5, (4), 13, 46; Mart. 13, 68; 14, 218; Sen. Oct
Calagurris or Calagurris, is,/,= sam
41, g 106: calamitatem capere, id. Div. I, 41L . A signal-pole or rod, Col. 3 , 1 5 , 1
. I, A town in Hispania Tar- 16: in calamitate esse, distress, SalL C. 44,
sq. 7. A measuring-rod, Vulg. Ezech. 40,
raconensis, in the region of the Ilergetes, 5: calamitates perferre, Caes. B. G. 3, 19: 5 a i . B . T r a n s f . to things of a similar
north of Osca, now Loarre, Liv. 39, 21, 8; tolerare, Cie. Att 3,14, 2: ferre, Nep. TimoL form. I, In gen., any straw of grain, a
Flor. 3, 22, 9 Hence, B. Calagurri- 4, I; et: calamitates ferre, id. Ham. I, 3: stalk, stem, blade : lupini calamus, Verg. G.
fayii, its inhabitants, Caes. B. C. 1,60; Suet. calamitate prohibere aliquem, Cie. Imp. 1, 76: calamus altior frumento quam horAug. 49; acc. to Plin. 3, 3, 4, g 24, with epi- Pomp. 7,18: ignominiam et calamitatem in deo, Plin. 18. 7, IO, g 61. 2. A graft, a
thet Fibularenses. I I . A town of the Va- domum referre, id. Off. 1,39,138; Phaedr. scion, Plin. 17,14, 24, g 102 sq.; 17, 18. 30,
scones, in Spain, birthplace of Quintilian, I, 3 fin.; cf. id. 3, proi. 40: calamitates pu- g 129; 24,14, 75, g 123; Coi. 4, 29, 9 3 , A
and, acc. to some, of Ptudentius, now Cala- blicae, Suet Calig. 31; CoL I, 3, 7 . B . In small rod, used in Egypt for pointing out
horra: Calagurritani Nassici, its inhabi- the histt. esp., the misfortunes of war, dis- the way, Plin. 6, 29, 33, g 166.4, The holaster, defeat: magnam inde calamitatem low arm of a candelabra, Vulg. Exod. 25,
tants, Plin. L L
Calais, i s (acc to Prcb. Cath 1, 40, pulsos accepisse; quibus proeliis calamita- 31 sq.
TO.,
266
prose and poetry; esp. freq. trop.): calcari Suet. Veep. 21 a i . B . Of animals (whose
quadrupedem agitare, Plaut. As. 3, 3, 118: feet were furnished with shoes to be taken
incendere equum calcaribus, to spur one's ofi' and put on, not shod as with us): sparan Indian "philosopher (gymnosophist) in the
time of Alexander the Great, who, in old horse, Hirt. B. G. 8,48; so, concitare, Liv. 2, tea qua animalia calceantur, Pall. 1, 24, 28;
age, burned himself on a funeral pile, Cie. 6, 8; Curt. 7, 4,18: stimulare, VaL Max. 3, mulas, Suet. Vesp. 23 : simias, Plin. 8, 54,
Tuso. 2, 22, 52; id. Div. I, 23, 47; I, 30, 65; 2, 9: subdere equo calcaria, Liv. 2, 20, 2; 80, g 215: calceatis pedibus, Veg. 3, 58, 2.
Curt. 3,13, 8; 7, 2, 4: calcaribus subditis, I I , Trop.: calceati dentes, facete, well preVal. Max. I, 8, ext. IO.
4,19, 4; 4, 33, 7; Curt. 4,16, 6: equi pared for biting, Plaut. Capt. 1, 2, 84: calCalatis and Calaritanus,v Cara- Liv.
fodere calcaribus armos, Verg. . 6, 881: ceati pedes in praeparatione Evangelii, i.e.
lis.
i calasis, a hind of tunic which the calcaribus auferre equum, SiL IO, 280.B. ready messengers, Vulg. Eph. 6,15.
calceolarius (calciol-)li, ro. [calGreeks call : alii dicunt nodum r o p., spur, stimulus, incitement: calcariesse tunicae muliebris, Paui. ex Fest. p. 51 bus ictus amoris, * Lucr. 5, 1074; dicebat ceolus], one who makes shoes, a shoemaker,
Isocrates se calcaribus in Ephoro, contra Plaut. Aui. 3, 6,38.
Qll.
autem in Theopompo frenis uti solere, Cie.
a
e
TO
calceolus, i ro. dim. [calceus], a small
a
Calates, > , Grecian painter, de Or. 3,9,36: alter frenis eget, alter calca- shoe,
half-boot, (rare), *Cic. N.
Plin. 35, IO, 37, 113.
ribus, id. Att 6 , 1 , 1 2 ; c id. Brut. 56, 204; D. 1, 29, 82; Memmius ap. Serv. ad Verg.
calathiana viola, v. caiatina.
Quint. 2, 8, I I ; IO, I, 74: anticipate atque A. 4,261; Scrib. Comp. 208.
t calathiscus, ii m.,= ff, addite calcar,Varr. ap. Non. p. 70,13: * Hor.
t calces, leaden bottles, Paui. ex Fest
small wicker basket: virgati calathisci, Cat. Ep. 2,1, 217: immensum gloria calcar ha 46 MWl.
64,319; Petr. 41,6 Burm.
bet, . 4,2,36.So also of the driving
calceus (also calcius: cf Burm. and
tcalathus, i,m., = ?. I, Lit., winds: ventus calcar admovere, Varr. ap. Oud.
Suet. Aug. 73, and Calig. 52), i, ro.
a wicker basket, a hand-basket (pure Lat. Non. p. 451, 29. P r o v . : addere calcaria [calx], a shoe, a half-boot (covering the
quasillum, made in the shape of a lily); acc. sponte currenti, to spur a willing horse, whole foot, while soleae, sandals, covered
to diff. uses, a flower-basket, a wool-basket, Plin. Ep. 1 , 8 , 1 . H , Transii, the spur on only the lower part, Geli. 13,22,6; v. solea,
a thread-basket or a fruit-basket, etc.; cf. the leg of the cock, Col. 8,2, 8.
and cf. Liddell and Scott s. v. , and
Plin. 21, 5,11, 23; Vitr. 4,1,9; Verg. E. 2,
i calcariam^, a , um,adj. [calcares], Diet, of Antiq.; very freq. and class.): cal46; Ov. F. 4, 435: calathi Minervae, Verg. of or pertaining to burning lime: NEGOTI- cei muliebres sint an viriles, Varr. L. L. 9,
A. 7, 805; Ov. A. A. 2, 219; id. H. 9, 73; 9, ANS, Inscr. Grut 641, 1: EXONERATOR, ib. g 40 M011.: Titia ap. Fest. s. v. mulleos,
76; Juv. 2, 54; Ov. A. A. 2, 264; id. M. 12, 1117,5.
^
p. 142 ib. (Com. Rei. p. 128 Rib.): calcei ha475. I I . Meton., any other vessel of
* calcariensis, is, IMO, Ume- biles et apti ad pedem, Cie. de Or. I, 64,
similar form, of metal or wood. A. For burner, Cod. Th. 12,1,37.
231: calcei et toga, id. Phil. 2, 30, 76: in
milk, etc., a milk-pail, bowl,Verg. G. 3,402;
calceo pulvis, id. lnv. 1,30,47; Quint. II, 3,
calcarius,
a,
um,
adj.
[2.
calx],
of
or
Col. 10,397; cf. id. 7 , 8 , 3 . B . For wine, a
137; ci. id. II, 3,143: 6, 3, 74: laxus, Hor.
pertaining
to
lime,
lime:
forn
ax,
a
limewine-cup, Verg. E. 6, 71; so Mart 9, 60,15;
S. I, 3, 32. laxatus. Suet Oth. 6: sinister,
kiln,
Cato,
R.
R.
38,1;
Plia
17,9,6,
53.
9,14,107.C. T r a n s i , the cup or calix
dexter, id. Aug. 92: laevus, Plia 2,7, 5, g 24:
Also
subst.
A.
calcaria,
a
e
,
/
(sc.
forof a flower, CoL 10,99 Schneid.; so id. 10,
pede major subvertet, minor uret, Hor. Ep.
nax),
a
lime-kiln:
de
calcari^
in
carbona240; Aue. Idyll. 14, 31; cf. Plia 21, 5,11,
riam pervenire, Tert. Cani. Christ 6. 2. 1,10, 42.When the Romans reclined at
23.
fodina.) A lime-quarry. Dig. 48,19, 8, table they laid aside their shoes; hence,
Calatia, ae (Calatiae, arum, Plia 3, (Sc.
IO. B. calcarius, ii, ro., lime- calceos poscere (like soleae poscere, v. so5,9, 63),/, = , a town in Campa- burner, Cato, B. R. 16.
lea), i. e. to rise from table, Plin. Ep. 9,17,
nia, on the Via Appia, between Capua arui
calceos et vestimenta mutavit, cluinged,
calcata, ae, / . , an uncertain reading 3:
Beneventum, now Galazze, Cie. Att. 16, 8,1;
Cie. Mil. IO, 28: but also, because senatore
Liv. 9, 2, 2; 23,14,13; 27, 3, 7; Sil. 8, 542; in Auet. B. Hisp. 16, which, acc. to the con- wore a peculiar kind of half-boot ( e t
II, 14 sq. Hence, H. Calatini,its in* text, signifies the materiai for filling ditches,Becker, Gallus, III. p. 132, 2d ed.): calceoe
habitants, Liv. 22, 61, II a i In sing. Cala- fascines; a marginal reading is crates; oth- mutare, I e. to become senator, Cie. Phil 13,
tinus, cognomen of . Atilius, Cie. Agr. 2, er MSS. euitatis and culcatas: v. Oud. in h.l. 13,28.
24,63; id. Sen. 17,61.
calcator, 6ris, m. [calco], one who Calchas, an tie (gen. Calchae, Geli ap.
treads something, esp. grapes, a treader of Charis p. 50 P., acc. Calcham, Pac. and
calatina viola,/) a species of gen- grapes
(very rare). Calp. EcL 4,124: uva- Plaut ib.; Calchanta, Verg. A. 2,122; VaL
tian, Plin. 21, 6,14, g 27 dub. (ai. calathiarum, Hier. Isa. 5,16, a 9.
Max. 8,11, ext. 6; Stat AchilL 1,493 ; 2,7;
na, calatiana).
calcatorium, n- tid Ia wim-press, Calchantem, Cie. . D. 2 , 3 , 7 ; id. Div. 1,40,
* calatio, finis,/ [calo], a calling, sum- Pall.
1,18,1 and 2; cf. Isid. Orig. 15,6,8.
87; 2, 30, 63; abl. Calcha, Plaut. Men. 6,1,
moning, Varr. L. L. 6, 13; cf. id. ib. 6, 27
* calcatrix, leis,/ [calcator], she who 48; cf Prisc. p. 702 P.; Ritschl proi. ad
MU11.
calator, Oris, m. [id.; a servant for treads upon something, i. e. trop despises it, Plaut. Tria p. 87), m., = , son of
calling, etc., a crier: hence], I. Lit., a she who contemns' mundi, Prud. Psych. 587. Thestor, the most distinguished seer among
* calcatura, a e , / [calco], a treading . the Greeks before Troy, Verg. A. 2, 122; 2,
servant, esp. of priests, Suet. Gram. 12; cf.
182; Ov. A. A. 2, 737.
Serv. ad Verg. G. 1, 268; Inscr. Orell. 2431 operarum, Vit.r IO, 10, L
Calchedon, Chalcedon,
I calcatus, a, um, Part., v. calco
sqq.; so freq. in inscriptions. I I . I
l
l
8
gen., any servant, attendant; cf. PauL ex
2. calcatus, " > m. [calco], a treading calciarium, calciatus, etc., . calFest. p. 38 and 225 Miill.: egomet mihi co- (very rare). calcatu assiduo, Pali Jua 13, cearium, etc.
mes, calator, equus, agaso, armiger, Plaut. 17; Auet. Itin. Alex. . 77 Mai.
c a l c i f r a g a e , / [2. calx-frango], an
Merc. 5, 2, I I ; id. Ps. 4, 2, 52; id. Rud. 2,
calceamen (calciamen), inis,n- [a herb said to be a remedy for the stone, perh.
3, 5.
collateral and rare form of calceamentum], hartstongue: Asplenium scolopendram,
t calatores, a, um, adj. [calator], re- a shoe, Plin. 19,2,7, 27; 16,8,8, 34.
Linn.; Plin. 27, 9, 61, g 75; Scrib. Comp.
lating to priests' servants, Inscr. Fabr.
i calceamenta^,"m., - 150; 153; cf. Dioscorid. 3,15L
p. 449, n. 58.
calcio, calceo.
apt ov, caligarius, a shoemaker, Gloss.
calatus, a, um, Part., v. calo.
Gr. Lat.
fis, ro. [calcitro], a strikCalauria (Calauria, . . 7,384), calceamentum (cateiam-) i, n. ing"'calcitratus,
with the heel, a kicking * mulae, Plia
a e , / , = or , an island on the
8,44,69,8 174; et calcitro, I.
eastern coast of Argolis, now Poro, Mel. 2, [calceo], a covering for the foot, a shoe (v.
1 calcitro, are, . n. [ I calx]. I,
7, IO; Plin. 4,12, 19, 66. Consecrated to also the class, co-ordinate forms calceamen and calceatus), Cie. Tusc. 5, 32, 90; L i t, to strike with the heels, to kick, of aniLatona, hence, Calaurea Latois, Ov. L I.
Cels. 8, 22; Suet. Aug. 73; Coi. 12, 3,1: in- mals (very rare), Plin. 30,16, 63, g 149; cf.
+ calautica ( i n many MSS. and edd. duere, Plin. 28,4, 7, 38: inferre, id. 36,17, calcitratus., r o p , to. resist, to be stuberroneously calautica)) a e , / [of uncer- 27, g 131j 9,JL7,30, g 65; Dig. 34,2, 25, 4. born or refractory: calcitrat, respuit, *Cic.
tain etym.; acc. to Beier, Cie. Clod, et Cur.
calcearia, a e , / [calceus], a shoe-shop, Cael. 15,36.Q. P r o v . : calcitrare contra
5, p. 107, perh. kindr. with , as au- Varr. L. L. 8, 30, g 56 Mull.
stimulum, to kick against the pricks, Amm.
ris, through the Cretan form ah, with oit],
calcearium (calciar-)> , . [id., 18,5,1; 11Vulg. Act 9, 5 ; 26,14; cf. 1. calx.
a covering for the head of women, which felllit. adj sc. argentum], money for shoes, shoe- * I I . 1 gen., to strike convulsively with
down over the shoulders (perh. a kind of money, Dig. 34, 1, 21; 2, 15, 8, g 14; Suet. the feet, of one dying, Ov M. 12,240.
veil); calautica est tegmen muliebre, quod Vesp 8.
2. calcitro, Onis, m. [I. calcitro]. I .
capiti innectitur, Non. p. 537,2 sq.: mitrae,
i c a l c a t o r (calciati, Oris, m. [cal- One who strikes with his heels, a kicker:
semimitrae, calautica, etc.; cf Mai and ceo], a shoemaker, Inscr Murat. 909,12.
equus mordax, calcitro, Varr. ap. Non. p. 45,
Orell in h. L (Orei! Cie. V. 2, p. 336); Cie.
1, calceatus (calciat-), a, um, 2 (Sat. Men. 81, 3 ) . P . Of men, boisterFragm. Clod, et Cur. 5,3 B. and .; Dig. 34, Part., v. calceo.
ous fellow, a blusterer, Plaut. As. 2,3, IL
2, 25, IO; cf also Arn. 2, p. 59, and Gloss.
2. calceatus (calciati, fis,ro. [cal- calcitrosus, a, um, '. [2. calcitro],
Philox.; Aus. Per. Odyss. 5 i eldot ceo], a covering for the foot, a sandal, shoe
(Serv. aa Verg. A. 9,616, erron. considers it (post-Aug. for the class, calceamentum): in kicking, apt to kick : juvencus, Coi. 2,2,26;
Dig. 9,1, i; 21,1,4.
as of like signif with mitra).
calceatu, Plia 8,57,82, g 221; 23,6,59, g HO;
calco, avi, fitum, I, v. a. [I. calx], to
t e a l b e o s , v. galbeum
g 222; II, 45,105, g 254; Suet. Ca- tread something or upon something, to tread
calcaneum,n- (calcaneus, , 28,16,62,
lig. 52.
underfoot J. In gen. A. Lit. (very
Isid. Orig. II, I, 14 ; Ambroa in Psa. 48)
calceo (calcio), avi, ritum, I, %. a. [cal- freq.; mostly poet, or in post-Aug. prose;
[calx] (a rare form for calx), the heel, Verg. ceus], to furnish with shoes, to put on shoes, not in Cie.) * assuetos morientum acervos,
. 36: camelorum, Lampr. Elag. 20.
to shoe (class, in prose and poetry): calceati . . 5, 88; 12, 391: calcata vipera, trodcalcar, aris n [f r carcar; cf. Sanscr. et vestiti, * Cie. Cael. 26, 62; Suet Aug. 78: den upon, id. ib. IO, 23; 12, 391; 13, 804:
kar, wound j and Lat. calx]. I. Lit., a cothurnis, Plin. 7, 20, 19, g 83: soccis, id. alius manum aeger, ut pede ac vestigio
spur as worn on the heel: calcaria dicta, 36, 5, 4, g 41: calceandi pedes, * Phaedr. I, Caesaris calcaretur, orabat, Tae. H. 4, 81:
quia in calce hominis ligantur, ad stimu- 14, 16; Plin. 7, 53, 54, g 181: fibrinis pelli- cineres ossaque legionum, id. ib. 5,17: callandos equos, Isid. Orig. 20,16, 6 (class, in bus, id. 32,9,36,8 110: calceabat ipse sese, cata lacinia togae, Suet Calig. 35: uvam,
267
to tread grapes, Cato, R. R. 112 fin.; Varr. mus, i. e. those principles of action, id. Att. also Charis, p. 220 P. gives as pass. caldo.
R. R. I, 64, 2; . M. 2, 29; id. F. 4, 897; 8,12, 5. O. A stone used in reckoning on In the poets usage varies according to the
Coi. 6,15,1.To stamp, beat: in mortario, the counting-board; hence meton., a reck- demands of the verse; e. g., calfacit, Ov.
Apio. 2,3: solum ferratis vectibus, Plin. 36, oning; computing, calculating: calculi et F. 4, 698; calfacienda, id. A. A. 2, 214; cal*i3, 52, 173. B. r o p. I. To tread rationes, Quint. II, 3, 59; 7, 4, 35; 8, 3,14; facti, id. Ib. 48, and calefacit, Lucr. 6, 687;
down, to oppress, trample upon (the figure12, II, 18 Spald.: calculos subducere, to com- calefacta, Verg. A. 12, 66 ; 12, 269 ai. In
is taken from a victorious warrior who pute, reckon, cast up, Cie. Fin. 2,19, 60: po- prose writerse. g. Quint. 5, 10, 58 the
tramples upon his prostrate opponents): nere, Col. 3, 3, 7: ponere cum aliquo, Plin. best MSS. vary between the two forms.
amorem, Ov. Am. 3,11, 5; cf. hostem, Juv. Pan. 20, 5: de posteris cogitanti in condi- Imperat, calface, Cie. Fam. 16, 18, 2.
10, 86: gentem, Just. 12,16, II: libertas no- cionibus deligendus ponendus est calculus, Pass, regularly caleflo; once by a solecism
stra in foro obteritur et calcatur, Liv. 34,2, id. ib. 1,14, 9: amicitiam ad calculos voca- calefacientur, Vitr. 5, 10; cf. concalefaciuntur, id. 4, 7) [caleo-facio]. I. Lit., to
2: calcatum jus. Claud, in Eutr. 2,125. re, to subject to an accurate reckoning, hold
to:a strict account, Cie. Lael. 16,58: si ad cal- make warm or hot, to warm, heat: ventus
2. To scorn, contemn, spurn, despise, abuse
insultetque rogis, calcet et ossa mea, Prop. culos eum respublica vocet, settles accounts,ubi percaluit calescitque omnia, * Lucr.
2,8, 20: aliquid quasi fastidiendo calcare, reckons, Liv. 6, 4, 7: revocare aliquid ad 6, 687: dolium calfacito, Cato, B. R. 69, 2:
Quint. 5,13, 22: calcatum foedus, Stat. Th. calculos, Val. Max. 4,7,1: ratio calculorum, ad calefaciendum corpus, Cie. N. D. 2, 60,
3, 208.II. E s . A. Of objects in space, CoL I, 3, 8.2. Trop. j cum aliqua re pa- 151 : igne focum, Ov. F. 4, 698. Pass. :
to tread, pass over: calcanda semel via leti, rem calculum ponere, i. e. to render equal forcalamistris calefactis, Varr. L. L. 5, g 129
*Hor. C. I, 28,16; Petr. 118, 5: scopulos, equal, Plin. Ep. 6,2,1: quos ego movi calcu- fili.: abi intro ac jube huic aquam caleid. Plaut. Ep. 6, I, 48: calefieri jussi relitora, . H. 2, 121: durum aequor, the los, considerations which I have suggested,fieri,
frozen sea, id. Tr. 3, IO, 39: campum, Claud. ib. 2,19,9.B. 1Q the most ancient per., a liquias, id. Pers. I, 3, 26: fauces calefiunt,
VI. Cons. Hon. 515 : calcatos lucos Jovi, stone used in voting ; a vote, sentence, deci-Auet. Her. 3, 12, 21: balineum calfleri jufrequented by, Sil. 3, 675.B. Of the cock, sion, suffrage; a white one for assent or ac- bebo, Cie. Att. 2, 3. 3: Algenti manus est
to tread, Col. 8,5, 24.O. I ge ., to press quittal, a black for denial or condemnation; calfacienda sinu, Ov. A. A. 2, 214 : ovum
close together, to press in: oleas in orculam cf. . M. 15, 41 sq.; App. M. 10, p. 242. cum porri suco calefactum, Plin. 29, 3, II,
calcato, Cato, R. R. 117 fin.: tomentum in Hence judicialis, Imp. Just. Cod. 3, 1, 12: g 47 : ora calefacta, Verg. A. 12, 66.If.
culcita, Varr. L. L. 5, g 167 Muli.; Cato, R. deteriorem reportare, i. e. an adverse de- Trop. A. In colloquial lang., to trouble,
R. 52, 1; 28, 2; Pall. Jan. 20; Plin. 36, 23, cision, Impp. Diocl. et Max. Cod. 7, 62, IO: vex: calface hominem, Cie. Fam. 16,18, 2:
calculis omnibus, by a unanimous vot^ si Parthi vos nihil calfaciunt, nos hic fri52, 173; Verg. G. 2, 244.
M. 7, p. 191, 21.Trop.: si modo tu gore frigescimus, Cael. ap. Cie. Fam. 8, 6,4:
*calcularius, a, um, adj. [calculus], App.
of or pertaining to calculation : error, an fortasse errori nostro album calculum adje- Gabinium calefecerat Memmius, Cie. Q. Fr.
ceris, i. e. approve, Plin. Ep. I, 2, 5. B, 3, 2,1.B o e t., of the passions, to heat,
emor in reckoning, Dig. 50,8,8.
I. c a u i l l a t i o , onis,/. [calculo], a com- The Thracians were accustomed to pre- to rouse up, excite: calefacta corda tumulputation, calculation, reckoning, Cassiod. serve the recollection of fortunate occur- tu, Verg. . 12, 269; Ov. Ib. 48: vino calerences by white stones, and of unfortunate facta Venus, Claud. B. Gild. 182.C. To
Ep. 1,10; Ven. ad Syagr. Ep. 5,6.
by black, Plin. 7,40, 41, g 131.Hence, 2. pursue something with zeal: forum aleato* 2. c a u i l l a t i o , Ouis, fi [calculus], Trop.: o diem laetum, notandumque mihi rium calfecimus, Suet. Aug. 71 Ruhnk.
calculus, gravel, stone, a disease, Cael. Aur. candidissimo calculo I i. e. most happy
calefactionis, e, adj. [calefacio],
Tard. 5,4,60.
I Plin. Ep. 6, II, 3; cf. Mart. 12, 34, 9, that can be warmed, made hot: ignis, Boeth.
calculator, ftris> m [calculo], a com- day
g 53; Fers. 2,1 sq.P. In late Lat., a small
puter, teacher of arithmetic, weight: calculus constat ex granis ciceris ap. Aristot. Interpr. p. 279; cf. id. ib. p. 450.
calefactio, 6nis, fi. [id.], a warming,
(post-Aug.), Mart. 10, 62, 4; Acron, ad Hor. duobus, Auet. Ponder ap. Goes. Agr. p. 322
heating (post-Aug.): balnei publici, Dig. 50,
S. 1,6. 72; Isid. Orig. 1,3,1; cf. id. ib. 1,10, (in Isid. Orig. 16, 25, 8, called calcus).
4,18, g 4.In plur.: calefactiones therma.
43.II. A book-keeper, accountant, Dig. 38,
calcus, i v the preced. fin.
rum, Dig. 60, 4,1, g 2.
1 , 7 , 5 ; 27,1,15,5.
calefacto, fire, v.Jreq. act. [id.], to
calculator, a, um, adj. [calcula- calda, ae, v. calidus,nL B. L
calciamentum, I, - [calidus], a fer- make warm, to warm, heat (very rare; not
tor], of ov pertaining to an accountant: tain Cie.). I. Lit.: aquam, Plaut. Bud. 2, 3,
mentation (late Lat.) Marc. Emp. 5.
bula, Schol. ad Juv. 7, 73.
caldariola, ae, / dim. [caldaria], a 80: ahenum, * Hor. Ep. 2, 2,169: corpora,
* C a t i n e n s i s , , adj. [calculus], of or
pertaining to stones: genus purpurarum a small vessel for heating fluids, SchoL ad GelL 17, 8,12.* I I . Trop.: aliquem virgis, Plaut. Cas. 2, 6, 48.
Juv. 5, 47 dub. (Jan. calvariae).
calculo maris, Plin. 9, 37,61, 13L
1 . calculo, tirei v. a. [id.], to calculate, caldarius (calidi a, um, adj. [eai-_ calefactosque, a, um, adj. [id.], havcompute, reckon (late Lat.). I. Lit., Prud. dus = calidus], pertaining to or suitable for ing a warming or heating power, Plin. VaL
. 3 , 1 3 L I I . Trop., to consider as, warming. cella, a warm bath, Plin. Ep. 5, 1,38; Theod. Prisc. de Diaeta, IO.
6, 26. B. Subst. i. caldaria, ae, /
1. calefactus or calfactus, a, um,
to esteem, Sid. Ep. 7, 9.
2. calculo, onis, m. [I. calculo], a com- a. A warm bath, Marc. Emp. 25.b. A pot Part., v. calefacio.
2. calefactus (calfac-), iis,m- [caleputa, accountant, Aug. Ord. 2,12; AnthoL for boiling, Vulg. 1 Beg. 2,14; App. Herb.
59. 2. caldarium,
a. a hotfacio], a warming, heating (post-Aug. and
Lat. IL p. 268, L
calculosus, a, um, adj. [calculus]. I. bath,Vitv. 5,10,1; 8, 2, 4; Sen. Ep. 86,11; rare): faucium tumorem calfactu obiter foCela 1, 4.I). A room containing warm vere, Plin. 29, 3, II, g 48; Lact Opif. Dei,
Full of small stones ov pebbles, stony, pebbly,
gravelly (post-Aug.): pomum, CI oat. ap. water for bathing,Yitv. 6,10, L I I . Esp.: 14,5. w
Macr. S. 2,15,6: loca. Col. Arb. 21: ager, id. calidaria maltha, for plastering the walls in caleflo, fieri, v. calefacio.
ib. 3,11, 7: solum, Plin. 35,14,49, g 170. baths, Pali. 1, 41,1: caldarium aes, that is
Calendae, Kalendae,
11. Afflicted with calculus or stone, Cels. 7, prepared by heat or fusion, Plin. 34, 8, 20,
emendaris,
. Kalendae
26, n. 2; Plin. 28, 4, 9, g 42; Scrib. Comp. g 94.
v kalendarium.
calendarium,
m
150 and 153; Veg. 2,18.
Caldius, I [calda], a nickname Calentum (Call-))
i, n., a town in
calculus, i) m. dim. [2. calx; cf. Paul, ex formed from Claudius, and given to the
Fest. p. 46]. I. In gen., a small stone, a emperor Tiberius, on account of his fond- Hispania Baetica, now proh. Cuzalla, Plin.
pebble: correctis in os calculis, Cie. de Or. ness for drink, Suet. Tib. 42 ; cf Biberius 35, 14, 49, g 171.-Hence, Callenses,
ium, TO., the inhabitants of Calentum, Plin.
I, 61, 261: Demosthenes calculos lingua and Mero.
3,1, 8, g 14.
volvens dicere domi solebat, Quint. II, 3,
Caldor, oris, TO. [ caldus = calidus ], Calenum,5, and Calenus, a, um, v.
54; Vitr. 7, 2: argilla et dumosis calculus warmth, heat (ante- and post-class.), Varr.
arvis, gravel in the thorny fields, Serv. ad R. R. 3, 9,15; 1, 41,1; 1, 55, 6; Geli. 17, 8, Cales.
Caleo, ui 2> n [part. fut. act. cultuVerg. G. 2, 180; Plin. 4, 8, 15, g 37; 28, 9, 10; 19, 4,4 and 5; Arn. 7, 240.
rus, . M. 13, 690: calcor = caleo, Caper,
33, 124. B. Trop., of discourse: qui
caldum, caldus.
ap. Prisc. p. 797 P.; proh. only in reference
tenui venula per calculos fluunt, Quint. 12,
1. caldus, a, uro, calidus.
to the impers. caletur, Plaut. Capt. 1,1,12;
IO, 25.. Esp. . A stone in the bladder or kidneys, the gravel, stone, Cels. 7, 26: 2. Caldus, ^m., a Roman cognomen, id. True. I, I, 46) [etym. dub.; cf. Gr. \curare, Plin. 20, 21, 86, g 234: comminuere v. Cie. Inv 2,9, 28.Es p.: C. Caelius Cal- , ?], to be warm or hot, to glow
et eicere, id. 20, 4,13, g 23; cf. eicere, Suet dus, quaestor A.U.C. 704, Cie. Fam. 2,19 tit. (object; opp. frigere, to be cold; while
Aug. 80: movere, Plin. 20, 22,91, g 248: exCaledonia, ae, fi, also Caii- [cf. aestuare, to feel, experience warmth; opp.
turbare, id. 20, IO, 42, g 109: frangere, id. Welsh celydd, a woody shelter, and Lat. algere, to feel cold; cf. Doed. Syn. III. p. 89).
22,21,29, g 59: rumpere, id. 23,8, 80, g 153. celo], = , the province of the an- I. Lit.: calet aqua; eamus hinc intro ut
B. A draughtsman, a stone or counter cient Britons, now the Highlands in the laves, Plaut. Bacch. I, I. 73: sentiri hoc puused in playing draughts, called duodecim northern part of Scotland, Tae. Agr. 10; tat, ut calere ignem, Cie. Fin. I, 9, 30: os
scripta, in which, as in chess, by driving a 11; 25; 3L . Derivv, A. Caly- calet tibi, Plaut. Bud. 5, 2,39: sole calente,
piece from one square to another, the per- donius, a, um, adj., Caledonian: silva, Tib. I, 5, 22: terrae alio sole calentes, Hor.
son beaten could not finally move at all Plin. 4,16, 30, g 102; Flor. 3,10,18: saltus, C. 2, 16, 18: calens favilla, id. ib. 2, 6, 22:
(ad incitas redactus est): in lusu duodecim id. 1,17,3: ursus, Mart. Spect.7: Britanni, ture calent arae, Verg. A. I, 417: calentiscriptorum cum prior calculum promovis- id. IO, 44,1; Lue. 6,68: Oceanus,Val. FI. 1,8. bus aris, . M. 12, 152: calituras ignibus
aras, id. ib. 13, 590:' guttae calentes, id. ib.
set, etc., Quint. II, 2, 38; cf. . . . 2,
207 ; 3,357; id. Tr. 2,478; Plin. Ep. 7,24,5; B. Caleddnicus, a, um, adj., Caledo- 7, 283: epulae, id. ib. 8, 671: sulphur, id.
nian:
angulus,
Sol.
22,1.
Caleddnes,
ib. 14, 86.Poet, sometimes for aestuare,
Mart. 14, 20; Isid. Orig. 18, 67: calculorum
ludus, Cael. Aur. Tard. 1,5,165.2. Trop.: um, m., a people in the Scottish Highlands,subject., to feel warm: ut fortunati sunt
Eum.
Pan.
Const.
7.
fabri ferrarii, Qui aput carbones adsident!
calculum reducere, to take back a move:
cale-facio, or contr. calfacta (as semper calent, Plaut. Rud. 2, 6, 47: febre,
tibi concedo, quod in XII. scriptis solemus,
ut calculum reducas, si te alicujus dati calidus ^caldus, calidarius = caldarius, Juv. IO, 218: rabie,Val. FL 3, 216; cf.: capaenitet, Cie. ap. Non. p. 170, 28 (Hortens. etc.), feci, factum, 3, v. a. (in the time of luit et hodie Faustina, Aur. ap. Front. Ep.
Fragm. 51 B. and E.): qua re nunc saltem ad Quint, the contracted form seems to have ad . Caes. 5, I I . . r o p. A, To glow
illos calculos revertamur, quos tum abjeci- been the prevailing one, v. Quint. 1, 6, 21; in mind, to be roused, warmed, inflamed
268
calliditas,
2. caligo,
caligula, >
II.
calim,
Calingae,
Calingii,
caliptra,
calix,
Caligu-
callens,
callenter,
calleo,
callens,
callenter,
calliblepharum (calliblepharicalliblephara^,
callicia,
Callicles,
Callicles,
Callicratidas,
calla,
_ Gallaecia, Gallaecus, and Callaicus,
Callicula, >
callais,
11. callainus,
Callaina, >
TO., =
Callidamates,
callide,
Callidemides, TO., =
Callidromus, i,
* callidius,
callidus,
37.Sup., Nep. Them. I fin.2. Cunningly, craftily, etc.: callide et facete exordiri
rem, Plaut. Pers. 4,1, 7: accedere, Cie. FI.
IO, 22: occultare vitia sua, Sali J. 15, 3:
callide et cum astu confiteri aliquid, Geli.
12,12r I.
Callifae, arum,/, a town in the region
of the Hirpini, now Calvise, Liv. 8,25,4.
callido,J. I- caligo.
2, 39, 101; Verg. G. 2, 344; 4, 36: (opp. 2 . 2 . The wife of Antistius and daughter 2, 2, 9, 25: ad rapinas convertit animum,
refrigeratio) Vitr. 1, 4: calor ignis, Lucr. 1, of Bestia, VelL 2, 26 fin. ai.Hence, I I I . vario et exquisitissimo calumniarum et auc425: solis, id. 5, 571; 6,514: fulminis, id. 6, Calpurnia lex. a. De pecuniis repetundis, tionum et vectigalium genere, Suet. Calig.
234.Io.plur., Cie. Offi-%4,13 ; id. N. D. 2, introduced by the tribune of the people, L. 38 init.; cf. the context: calumnia litium
60.151; Hor. C. 3, 24, 37 ai.B. E s p . 1. Calpurnius Piso Frugi, A.U.C. 605, Cie. alienos fundos petere, Cie. Mil. 27, 74: adeo
Vital heat; so, vitalis, Lucr. 3,129; Cie. . Verr. 2, 3, 84, 195; 2,4,25, g 56: id. Brut. illis odium Romanorum incussit rapacitas
D. 2, IO, 27: ut omnia quae aluntur atque 27,106; id. Off. 2, 21, 75 Beier."b. De am- proconsulum, sectio publicanorum, calumcrescunt, contineant in se vim caloris, sine bitu, by the consul C. Calpurnius Piso, niae litium, Just. 38,7,8: calumniarum mequa neque ali possent neque crescere, id. A.U.C. 687, Cie. Mur. 23, 46: Corn. Fragm. tum inicere alicui, Suet. Caes. 20: principes
ib. 2, 9, 23: omnis et una Dilapsus calor, Ascon. (v. 2, p. 68 Orell.); Tae. A. 15, 20. confiscatos ob tam leve ac tam inpudens
Verg. A. 4, 705. 2. Summer heat, the C. Militaris, Sisenn. ap. Non. p. 107,16. calumniarum genus, ut, etc., id. Tib. 49: cawarmth of summer: vitandi caloris causa D e r i V.: Calpurnianus, a, um, adj.,
lumniis rapinisque intendit animum, id.
Lanuvii tres horas acquieveram, Cie. Att. of ov pertaining to a Calpurnius: equites, Ner. 32: creditorum turbam... nonnisi ter13, 34 init.; id. de Or. I, 62, 265. Hence serving under the praetor Calpurnius, Liv. rore calumniarum amovit, id. Vit. 7: fiscales
also for summer (opp. ver and autumnus), 39,31,7.
calumnias magna calumniantium repressit,
Lucr. 1,175; Col. 11,2,48 : mediis caloricaltha,
ae, / . (calthum, i, , Prud. id. Dom. 9 fin. Plur.: istae calumniae,
bus, in the midst of summer, Liv. 2 , 6 , 3 ; so Cath. 5, 114) [cf Gr. \], a strong- App. Mag. I, p. 273, 9; cf.: calumnia maplur.: ut tectis saepti frigora caloresque smelling yellow flower, proh. our pot mar- giae, id. ib. 2, p. 274, IO.4. Hence, jurid.
pellamus, Cie. N. D. 2,60,152.3. The glow igold: Calendula officinalis, Linn.; Plin.21, t.1., the bringing ofi an action, whether civil
of a hot wind (cf. Lucr. 6, 323 : vis venti 6,15, 28; Verg. E. 2, 50; CoL 10, 97; 10, or criminal, in bad faith: actoris calumnia
commixta calore): dum Acus prima calor- 310.
quoque coercetur, litigiousness on the part
que, etc. jthe burning heat of the parching
of the plaintiff, Just. Inst. 4 , 1 6 , 1 Sandars
*
calthula,
ae,
fi.
[caltha,
from
its
color;
Sirocco, Hor. Ep. 1, 7, 5 : calores austrini,
ad loc.; Gai Inst 4,174: vetus calumniae
Verg. G. 2, 270 (cf.: calidi Austri. . . 7, cf Non. p. 548,21], a yellow garment for wom- actio, a prosecution for blackmail or ma532).4. The heat of a fever. Tib.'4,11. 2. en, a yellow robe, Plaut. Ep. 2,2,47.
licious prosecution, id. ib.: calumniam jut calumnia (calymm-), atis, n., = rare, to take the oath that the action is
I I . Trop. A.
gen.,Ae heat of passion, fire, zeal, ardor, impetuosity, vehemence, a covering, Mart Cap. 1, 67.
brought or defence offered in good faith,
(so perh. not before the Aug. per.; esp.
calumnia (old form kalumnia; v. Cael. ap. Cie. Fam. 8,8, 3: sei juraverit cafreq. in Quint.; c f : ardor, fervor): si calor the letter K), ae, fi. [perh. for calvomnia, lumniae causa non postulare, Lex Acil. Reac spiritus tulit, Quint. IO, 7 , 1 3 : Polus .iu- from calvor; cf incilo], trickery, artifice, petunt 19; Dig.39,2,7; cf.: praeter ju^juvenili calore inconsideratior, id. 2, 15, 28: chicanery, cunning device. I , L i t A . I n randum exigere noxi calumniae causa incalor cogitationis, qui scribendi mora re- g e n . : per obtrectatores Lentuli calumnia fitias ire, Gai Inst. 4,172: jusgurandum exifrixit, id. IO, 3, 6; cf. id. 9,4,113 : calorem extracta res est, Cie. Q. Fr. 2, 2, 3: (Lucul- gere non calumniae causa agere, id. ib. 4,
cogitationis exstinguere, id. 8, praei. 27: lus) inimicorum calumnia triennio tardius 176. Hence: nec satis habere bello viciset impetus, id. IO, 3,17 : dicendi, id. II, 3, quam debuerat triumphavit, id. Ac. 2,1, 3: se Hannibalem, nisi velut accusatores ca130: lenis caloris alieni derisus, id. 6, 2, inpediti ne triumpharent calumnia pau- lumniam in eum jurarent ac"nomen defer15 : dicentis, Plin. Ep. 4, 9, I I ; 2, 19, 2 : corum, quibus omnia honesta atque inho- rent, Liv. 33, 37, 5 Weissenb. ad loc; so, de
pietatis, id. Pan. 3, I: ambitionis calor nesta vendere mos erat, Sali. C. 30, 4: Me- calumnia jurare, Dig. 39, 2,13, 3: justfuabducit a tutis, Sen. Ben. 2, 14, 5: quod tellus calumnia dicendi tempus exemit, randum de calumnia, Gai Inst. 4,179; Dig.
calore aliquo gerendam est, id. Ira, 3. 3, Cie. Att. 4, 3, 3: cum omni mora, ludifica- 12,3,34 ai.: et quidem calumniae judicium
5 : cohortationis, Val. Max. 2, 6, 2: ira- tione, calumnia senatus auctoritas impedi- adversus omnes actiones locum habet, a
cundiae, Dig. 50, 17, 4 8 : Martius, Stat. retur, id. Sest. 35, 75.Plur.: res ab ad- conviction in a cross-action for malicious
Achill. 2, 26; Lue. 2, 324 et saep. B. versariis nostris extracta est variis calum- prosecution, Gai Inst. 4,176: turpissimam
Es p., ardent Iove, the fire of love: trahere niis, Cie. Fam. I, 4, I. B. 1 11 p a r t i o . personam calumniae honestae civitati incalorem. . . II, 305; so id. . 19, 173; I, A pretence, evasion, subterfuge: juris ponere, to fasten the vile character of a maSil. 14, 223.In plur. (c amores), Hor. C. judicium cum erit et aequitatis, cave in ista licious prosecutor upon, Cie. Verr. 2, 2, 17,
4 , 9 , 1 1 ; . . A. 1, 237.
tam frigida, tam jejuna calumnia delitescas, g 43: sine ignominia calumniae accusationem relinquere non posse, id. Clu. 31,86.
2. Calor, oris, m., a river in Samnium, Cie. Caecin. 21, 61: senatus religionis ca- The
person convicted of this charge was
lumniam non religione, sed malevolentia
now the Calore, Liv. 2 , 1 4 , 2 ; 25,17,1.
comprobat, id. Fam. I, I, I: Carneades branded on the forehead with the letter ;
caloratus, a, um, adj. [calor] (post- .. .. ... itaque
premebat alio modo nec ullam v. calumniator.H. r a sf., conviction
class. and rare), I. Lit., hot, heated: ferfor malicious prosecution ( calumniae jurum, Isid. 20, 16, 7 (ai. coloratum): Cala- adhibebat calumniam, id. Fat. 14, 31: ca- dicium, v. I. A. 4. supra): hic illo privato jubria, Porphyr. ad Hor. Epod. 1, 27: dies ca- lumniam stultitiamque ejus obtrivit ac dico, mihi credite, calumniam non effugiloratissimi, id. ad Hor. S. 1, 6, 126. H. contudit, id. Caecin. 7,18: illud in primis, et, Cie. Clu. 59,163: scito C. Sempronium
Trop., hot,incited, furious: juventutis im- ne qua calumnia, ne qua fraus, ne quis dolus Rufum, mel ac delicias tuas, calumniam
petus, App. M. 6, p. 182,37: juventus, Fulg. adhibeatur, id. Dom. 14,36: quae major ca- maximo plausu tulisse, Cael. ap. Cie. Fam.
lumnia est, quam venire imberbum aduleMyth. 3,4 fin.
. . . dicere se filium senatorem 8.8,1: accusare alienae dominationis scele* calorificus, a, um, adj. [calor-facio], scentulum
sibi velle adoptare? id. ib. 14, 3 7 . 2 . In risque socius propter calumniae metum non
causing warmth, warming, heating : oleum discourse, etc., a misrepresentation, false est ausus, Cie. Dom. 19, 49: perinde poena
calorificum est, Geli. 17,8,12.
statement, fallacy, cavil (cf: cavillatio, per- teneri ac si publico judicio calumniae cont calpar, aris, . [ = ], a fugium): haec cum uberius disputantur et demnatus, Tae. A. 14, 41: calumniam fictis
vessel for liquide, esp. for wine, a wine- fusius, facilius effugiunt Academicorum ca- eludere jocis, Phaedr. 3, proi. 3 7 . I H ,
cask, wine-pitcher, Non. p. 546, 32 sq.: cal- lumniam, Cie. Ac. 2,7,20: (Carneades) saepe Trop. A. Of abstr. things: in hac igitur
par genus vasis fictilis, Paul, ex Fest. p. 46 optimas causas ingenii calumnia ludificari calumnia timoris et caecae suspitionis torMiilL>11. Calpar = vinum novum, quod solet, id. Bep. 3, 5, 9: nec Arcesilae calum- mento, cum plurima ad alieni sensfis conex dolio demitur sacrificii causa, antequam nia conferenda est cum Democriti verecun- jectura!^ non ad suum judicium scribangustetur, Paui. ex Fest. p. 65 Milii.
dia, id. Ac. 2, 5,14: si in minimis rebus per- tur, i. e. when the writer''s mind is made the
fool of his fears, Caecil. ap. Cie. Fam. 6,7,4.
Calpe, es fi = , one of the pil- tinacia reprehenditur, calumnia etiam co-
B . Contra se, a mistaken severity towards
lars ofiHercules in Hispania Baetica, now ercetur, id. ib. 2, 20, 65: altera est calumnia,
Rock of Gibraltar, Mel. 1 , 5 , 3 ; 2,6, 8; Plin. nullam artem falsis adsentiri opinionibus, one's self: inveni qui Ciceroni crederent,
3, prooem. 4; 3, I, 3, 7; Asin. ap. Cie. Quint. 2,17,18: si quis tamen... ad neces- eum (Calvum) nimia contra se calumnia
verum sanguinem perdidisse, Quint. IO, I,
Fam. IO, 32,1: Ibera, Sen. Here. Oet. 1254; saria aliquid melius adjecerit, non erit hac
115 (referring to Cie. Brut. 82, 283: nimium
Lue. 1,555; 4, 71 (abl. scanned Calpe, Juv. calumnia reprendendus, id. 12, IO, 4 3 . 3 .
inquirens in se atque ipse sese observans,
A
false
accusation,
malicious
charge,
esp.
a
14,279). - Ii. D e r i V. A. Calpetametuensque ne vitiosum colligeret, etiam
false
or
malicious
information,
or
action'at
n u s , a, uni, adj., of Calpe: gurges, Avien.
verum sanguinem deperdebat),
Progn. 1620.B. Calpetitanus, a, um, law, a perversion of justice (= ):
calumniator (kalumniator: v
jam de deorum inmortalium templis spoadj., of Calpe: vada, Avien. Arat. 1023.
liatis qualem calumniam ad pontifices ad- the foreg.), 6ris, m. [calumnior]; mostly 1.1.,
Calpurnius, a, um, adj. [a Calpo Nu- tulerit ? false report, Liv. 39,4, I I : Scythae a contriver of tricks or artifices, a pettimae regis filio, Fest. p. 36], the name of the . . . cum confecto jam bello super venissent, fogger, aperverter of law, a chicaner (somevery distinguished Calpurnian gens: fami- et calumnia tardius lati auxilii, mercede times, perhaps, branded on the forehead
lia, Cie. Pis. 23.53.II. E sp., as subst. . fraudarentur, an unjust charge, Just. 42,1, with the letter = calumniator; cf. Voss,
Masc. I. C. Calpurnius Piso,praetor B. C. 186, 2: quamquam illa fuit ad calumniam sin- Arist. 1,17; Ernest Clav. Cie. Ind. Leg. s.v.
Liv. 39, 6 , 1 ; 39, 30,1 sqq.; and consul B.C. gulari consilio reperta ratio... Quae res Remmia): si calvitur et moretur et frustra180, id. 40,35,1; 40,37,1. 2 , L. Calpurnius cum ad pactiones iniquissimas magnam tur. Inde et calumniatores appellati sunt,
Piso, consul B.C. 112, and afterwards, B.C. vim habuit, tum vero ad calumnias in quas quia per fraudem et frustrationem alios
107, lieutenant of Cassius, Caes. B. G. 1, 6; omnes inciderent, quos vellent Apronius, vexarent litibus, Dig. 50,16, 223: scriptum
1, 12; 1 , 1 4 . 3 . L. Calpurnius Bestia, tri- Cie. Verr. 2,3,15, 38: causam calumniae sequi calumniatoris esse: boni judicis, vobune of the people B.C. 121, consul B.C. I l l , reperire, id. ib.'2, 2, 8, 21: (Heraclius), a luntatem scriptoris auctoritatemque defen,
and a general against Jugurtha, Cie. Brut. quo HS. C. milia per calumniam malitiam- dere, Cie. Caedi. 23,65: calumniatores ap34, 128; SalL J. 27 sqq.4. C. Calpurnius que petita sunt, id. ib. 2, 2, 27, 66: mirari ponere, id. Verr. 2,1. IO, I 27: calumniatoPiso, son-in-law ofi Cicero, Cie. Att. 2, 24,3; improbitatem calumniae, id. ib. 2,2,15, 37: rem quaerere, id. ib. 2, 2, 8, 22 ; 2, 2, IO,
id. Sest 24, 54 a i . 5 . The intimate friend exsistunt etiam saepe incuriae calumnia 26: egens, id. Clu. 59,163; id. Quint. 28,87;
of Antonius, Anton, ap. Cia Att. IO, 8 A, 2. quadam et nimis callida juris interpreta- Phaedr. 1,17,2; Mart II, 66,1; Dig. 3, 2, 4,
L. Calpurnius Piso Frugi, consul with P. tione, id. Off. I, IO, 33: iste amplam occasio- 4; Suet. Rhet. 4.II. Trop.: calumniaMucius Scaevola, A.U.C. 621, Cie. Verr. 2, 4, nem calumniae nactus, id. Verr. 2,2,25, 61: tor sui, one who is too anxious in regard to
49, 108; id. Brut. 27,106; id. Tuso. 3,8,16; quem iste in decumis, in rebus capitalibus, his work, over-scrupulous, Plin. 34, 8, 19,
Val. Max. 4,3, ii ai.B. Fem. i, C a l - in omni calumnia praecursorem habere i 92; cf. calumnia, III. B., and calumnior,
purnia ae, the wife of Caesar, Veli. 2, 57, solebat et emissarium, id. ib. 2,5,41, 108; II. B.
272
calumniatrix, leis, / [calumniator], Ep. 9, 71. I I . T r a n s f . : si vinea a vite Charis, p. 72 P. belongs here or to 2. calx is
she who plots against or makes false accusa- calvata erit, Cat. ap. Plin. 17, 22, 35, 196 undecided) [Sanscr. kar-, wound, kill; akin
tions, Hier. Ep. 74, 4; Dig. 37,9,1, 14 and Jan. (but Cato, R. R. 33,3, calva erit; v. cal- with \, calcar, calceus], the heel. I, Lit.:
vus).
calces deteris, you tread on my heels, Plaut.
16.
Calvina, ae i m [calvus], nickname Mere. 5, 2, 111: quod si ipsa animi vis In
c a l u m n i o r (anciently k a l - ; v. the
letter K), atus, 1, v. dep. act. [calumnia]. I, of the bald-headed Matius, a friend of Cce- capite aut umeris aut imis calcibus esse
Jurid. 1.1. A. To accuse falsely, bring false sar, Cie. Att. 14, 5, I; 14,.9, 3; 16, II, 1 (so Posset, Lucr. 3, 792; 5,136: incursare pug.
information against a person. 1. Absol: id. ib. 14, 2, 2, the name Madarus - nis, ealeibus, , Plaut. Poen. 4,1,
3; Ter. Eun. 2,2, 53: certare pugnis, calcicalumniari est falsa crimina intendere, Dig. , bald).
unguibus, Cie. Tuso. 5, 27, 77: uti pug* calveo, ere, . . [id.], fo be bald, bus,
48,16,1, 1; cf. ib. prooem.: ut hic quoque
nis et calcibus, id. Sull. 25, 71: concisus
Apronio... ex miseris aratoribus calum- Plin. II, 37, 47, 130.
niandi quaestus accederet, Cie. Verr. 2, 3,
calvesco, re, v. inch. . [calveo], fo be- pugnis et calcibus, id. Verr. 2, 3, 23, 56:
15, 38: cum aliquid habeat quod possit come bald (post-Aug.), Col. 6,14, 7; Veg. 3, subsellium calce premere, Auet. Her. 4, 55,
criminose ac suspitiose dicere, aperte ludi- 4, 27; Plin. 10, 29, 41, 7 8 H . T r a n s f . 68: ferire pugno vel calce, Quint. 2, 8,13:
ficari et calumniari sciens non videatur, id. to plants, to grow up thin or far apart, quadrupedemque citum ferrata (ai. ferrato)
calce fatigat, Verg. A. II, 714: nuda calce
Rose. Am. 20, 55: cum (defensor) accusato- Col. 4, 33, 3.
rem calumniari criminatur, Auet. Her. 2,
aej/> the name of a notorious vexare ilia equi, Stat. S. 6, 2, 115; Sil. 7,
Calvina,
697; 13,169; 17, 541: nudis calcibus an6, 9: nondum Romam accusator Eumenes woman of rank, Juv. 3,133.
guem premere, Juv. I, 43.Also of the
venerat, qui calumniam^ omnia detorCalvinus, i,m., a Roman cognomen; heels of animals, Varr. B. B. 2, 5,8; Col. 8,
quendoque suspecta et invisa efficeret, Liv.
42, 42, 5: tabulae veterum aerari debito- esp., I, Cn. Domitius Calvinus, consul, 2, 8 : quadrupes calcibus auras Verberat,
rum, vel praecipua .calumniandi materia, AU.C. 701, Cie. Q. Fr. 2, II (13), 2; 2, 3, 6; Verg. A. IO, 892.Hence, caedere calcibus,
Suet. Aug. 32: magna calumniantium poe- id. Att. 4, 17, 8; id. Tam. 16, 12, 3 aiII. fo kick, , Plaut. Poen. 3, 3, 71: calce
na, id. Dom. 9: minus objectus caluinnian- C. Sextius Calvinus, an eminent advocate, petere aliquem, fo kick, Hor. S. 2, I, 55:
ferire, Ov. F. 3, 755 : extundere frontem,
tibus foret. Quint. 6,3,5: calumniatur accu- Cie. Brut. 34,130; id, de Or. 2, 60, 246.
Phaedr. I, 21, 9: calces remittere, fo kick,
calvi?,Jve, y. caivor.
sator actione sacrilegii, cum privata fuerit
Eum. 5,5; so, reicere, Dig. 9 , 1 , 5 : aut
(pecunia sublata) non sacra, id. 4, 2, 8: an
Calvisius, ii m-i the name of several Nep..
petitorem calumniari, an reum infitiatorem Romans; esp., I. C- Calvisius Sabinus, dic aut accipe calcem, take a kick, Juv. 3,
esse, id. 7, 2, 5 0 . 2 . With acc.: si tamen lieutenant of Ccesar, and afterwards praetor295 ai. 2 . P r o v . : adversus stimulum
alio crimine postuletur ab eodem, qui in in Africa, Caes. B. C. 3, 34 sq.; Cie. Phil. 3, calces ( SC. jactare, etc.)
alio crimine eum calumniatus est, puto non 10, 26; cf. id. Fam. 12, 25,1.II. Calvisius (Aesch Agam. 1624; Find. Pyth. 2,
facile admittendum eum qui semel calum- Sabinus, a very rich man, Sen. Ep. 27, 4; 174; W. T. Act. 9, 5), fo kick against the
niatus est, Dig. 48, 2, 7, 3: sed non utique Tae. A. 13, 21; perh. the same with Calvi- pricks, Ter. Phorm. 1,2,28 Don. and Ruhnk.;
qui non probat quod intendit calumniari sius, the accuser of Agrippina, Nero's moth- cf. Plaut. True. 4, 2, 55, and s. v. calcitro:
videtur, ib. 48,16, I, 3 . B . To practise er, Tae. A. 13,19 sqq. D e r i v.: Calvisi- calcem impingere alicui rei, fo abandon
chicanery, trickery, or subterfuge: jacet res anus, a, um, adj., of or belonging to a any occupation: Anglice, fo hang a thing
on the nail, Petr. 4 6 . B . Meton. (pars
in controversiis isto calumniante bienni- Calvisius, Dig. 38, 5, 3 ; 38, 5, 5.
pro toto), the foot, in gen.: calcemque terit
um, Cie. Quint. 21, 67: meque, etiam si diucalvities,
ei, fi [calvus], baldness (a jam calce, Verg. A. 5,324 Serv. and Heyne.
tius ea lu iuvarentur. redire .iussistis, id. rare form for calvitium): prae calvitie,
I I . Transi', to similar things. A. In
Red.in Sen.II, 27. I I , In gen,, to depre- *Suet. Galb. 20; Petr. 108,1.
architecture: calces scaporum, the foot of
ciate, misrepresent, calumniate, to blame uncalvitium, n- [id.], baldness (class.; the pillars ofi a staircase; Fr. patin de
justly. A. With personal object: nam,
quod antea te calumniatus sum, indicabo access, form calvities) I. Ll t.: in luctu l'eChiffre,Vitr. 9, praef. 8 . B . Calx mali,
malitiam meam, Cie. Eam. 9, 7,1; cf.: nisi capillum sibi evellere, quasi calvitio mae- the foot of the mast, Vitr. 10, 3, 5. C. In
calumniari naturam rerum homines quam ror levaretur,* Cie. Tuso. 3, 26,62;; Plin. II, agriculture, the piece of wood cut off with a
sibi prodesse mallent, Plin. 18,28, 68, 272: 37, 47, 131; Suet. Caes. 45 ; id. Dom. 18 ; scion, Plin. 17, 21, 35, 156.
2. calx, calcis, fi. (w., Varr. ap. Non.
aliis tamen eum verbis calumniatur, Geli. Aus. Epigr. 72, 2; Tert. adv. Nat. I, IO fin.
6 (7), 3, 23.With dat. (late Lat.) : non so- I I . Of places destitute of herbage, bare- p. 199,24, and Cato^ R. R. 18,7; Plaut. Poen.
ness,
sterility,
Col.
4,
29,11.
4, 2, 86; dub. Cie. Tuso. I, 8, 15 ; and id.
lum filio sed etiam patri, Ambros. Inc. Dom.
calvor, 3, v. dep. a. (access, form cal- Rep. Fragm. ap. Sen. Ep. 108 fin.; cf. Rudd.
Sacr. 8, 8 3 . - 2 . E s p., with se, to depreciate
one's self be unduly anxious or careful : v o , ere, v. infra; calvio, Iro, Serv. ad Verg I. p. 37, n. 3; later collat. form calcis, Is
quibusdam tamen nullus est finis calum- A. Ii 720). I. To devise tricies, use artifice, fi. Ven. Fort. Carm. II, II, 10) [*?]. I.
niandi se, e t . . . qui etiamdum optima sunt attack one with artifice, fo intrigue against, L i v. A. A small stone used in gaming, a
reperta, quaerunt aliquid, quod sit magis to deceive (except in Satiust,only ante-class, counter (less freq. than the dim. calculus,
antiquum, remotum, inopinatum, Quint. 8, for the class, calumnior): si. CALVITVR. PE- q. v.), Plaut. Poen. 4,2, 86; Lucii. ap. Prisc.
prooem. 31: neque e o s . . . ad infelicem ca- NEMVE. STB VIT. , Fragm. XII. Tab. ap. Fest. p. 687 P.; cf. Paul, ex Fest. p. 46 MQll.
lumniandi se poenam alligandos puto, id. IO, a v. struere, p. 313 Mull.; the same law is B, Limestone, lime, whether slaked or not,
3, IO.B. Absol.: sed calumniabar ipse ; fragmentarily mentioned by Lucii. ap.Non. Lucr. 6, 1067; Cie. Mil. 27, 74: viva, unputabam, qui obviam mihi venisset, suspi- p. 7, 2, and Dig. 50,16, 233.II. In gen., slaked, quicklime, Vitr. 8, 7: coquere, fo
caturum, i. e. indulged unreasonable fears, fo deceive, delude: me calvitur suspitio, burn lime, Cato, R. R. 16; Vitr. 2, 6, 1:
Cie. Fam. 9, 2,3; cf. A. 2. supra. C. With Pac. ap. Non. p. 7, 6 (Trag. Bel. v. 137 Rib.): exstincta, slaked, id. 1.1.: macerata, i<i 7,
things as objects, to misrepresent, interpret calamitas arvas calvitur, Pac. ap. Non. 2; Plin. 36, 23, 55, 177: harenatus, mixed
injuriously, set in a false light: non calum- p. 192, 32 (Trag. Rei v. 396 Rib.); Plaut. with sand, mortar, Cato, R. R. 18, 7: mateniatur verba nec voltus; quicquid accidit, Cas. 2, 2, 4: sed memet calvor, Att. ap. ries ex calce et harena mixta, Vitr. 7, 3
Since the goal or limit in the race-ground
benigne interpretando levat, Sen. Ep. 81, Non. p. 6,33.
25: suspitionibus inquietantur medicisque
J&if Pass. (cf. calumnior fin.): te vocis was designated by lime (as later by chalk,
jam sani manum porrigunt et omnem ca- calvi similitudine, Pac. ap. Non. p. 6, 29; v. creta), calx signifies, I I . Trop., the goal,
end, or limit in the race-course (anciently
lorem corporis sui calumniantur, id. Tranq. Sail . 3, 78 Dietsch, and Prisc. p. 883 P,
marked with lime or chalk; opp. carceres,
2,1: festinationem alicujus, Quint. 2,1,12:
1.
calvus,
a, um, adj. [cf . . Germ,
id unum,Tac.H.3,76: jus civile,Dig.IO,4,19. chalo ; Germ, kahl], bald, without hair the starting-point; mostly ante-Aug.; esp.
freq. in Cie.): supremae calcis spatium,
calumniose, adv.,v. calumniosus fin. (whether by nature or by shaving or Lucr.
6,92 Lachm.; Sen. Ep. 108, 32; Varr.
shearing;
.rare;
not
in
Lucr.,
Cie.,
Hor.,
calumniosus, a, um, adj. [calumnia],
ap. Non. p. 199,24: ad calcem pervenire, Cie.
or
Verg.):
raso
capite
calvus,
Plaut.
Am.
1,
filii of tricks or artifices, swindling (postLael. 27,101; so, ad carceres a calce revoAug.) : calumniosus est, qui sciens pru- 1, 306: senex, Petr. 27; Suet. Calig. 27: cari, i. e. fo tum back firom the end to the
densque per fraudem negotium alicui com- moechus, id. Caes. 51; Phaedr. 2, 2, 9; 5, beginning, id. Sen. 23, 83: nunc video calparat, Paul. Sent. I, 5 , 1 ; I, 5, 2: accusatio, 3, 1; 5, 6, 1.2. Subst.: calva, ae, fi, cem, ad quam (ai. quem) cum sit decurDig. 38,2,14: criminationes. Arn. I init. the scalp without hair, Liv. 23, 24,12; Mart. sum, id. Tuso. I, 8, 15: ab ipsa (ai. ipso)
Sup., Aug. Ep. 152 fin. I I , Subst.: ea 10, 83, 12; 12, 45, 12.-^ B. Venus Calva, calce revocati, id. Rep. Fragro, ap. Sen. 1.1.;
in a particular temple after the
luminosus, i,m.,a person convicted of worshipped
Quint. 8, 5, 30 dub.; v. Spald. . e?.b.
false information, Dig. 48,16,3; cf. calum- irruption of the Gauls (as it is pretended, r o v., of speech: extra calcem decurrere,
because at that time the women cut off
nia, I. B. L AdV.: calumniose, artfo digress firom a theme, Amm. 21,1,14.
their hair for bowstrings), Lact. 1, 20, 7;
fully, by trickery. Dig. 46,'5,7 ; Aug. Ep. 48.
B. In go n., the end, conclusion of a page,
Cypr. Idol. Van. 2, 10; Veg. Mil. 4, 9 ; cf
book, or writing (mostly post-class.): si
Sup., Symm. Ep. 10,76.
Serv. ad Verg. A. 1, 720.. Transf. to
tamen in clausula et calce pronuntietur
calva, ae> v.-calvus.
plants: vinea a vite calva, Cato, R. R. 33, 3
Quint. 8,5,30: in calce epistulae,
calvaria, a e , / [calvae calvus]. I , The (cf. Plin. 17, 22, 35, 196, s. v. calvatus): sententia,
Hier.Ep. 9; 26 fin.; 84 init.: in calce libri,
skull of man, Cels. 8,1; Vulg. 4 Reg. 9,35: nuces, with smooth shells, Cato, R R. 8, 2
id.Vit. St. i I. fin.
calvariae locus, id. Matt. 27, 33; of beasts: (quoted in Plin. 15, 22, 24, 90, where in
C a l y c a d n u s , i, TO., river and promcanis, Plin. 30, 6, 18, 53 : equae, asinae, MSS. the var. lect. galbas proh. arose from
Pall. 1, 35,16.^ H, In eccl. Lat., Calvary, a false orthography of a later time; cf. the ontory ofi Cilicia. Amni. 14,2,15; 14,8,1;
the place where Jesus Christ was crucified, letter B fin.): calvae restes, Mart. 12, 32, Plin^5,J27, 22, 92; Liv. 38,38, 9.
20.Also, B . Subst.: calva, ae, / , nut
calyculus, i, m. dim. [calyx], a small
Tert. adv. Marc. 3,198.
flower-bud, the cup or calyx of a flower,
calvaxidla, ac> fi dim. [calvaria^ a with a smooth shell, Petr. 66,4.
2. Calvus, hm, a cognomen ofi several Plin. 20,19, 78, 205; 27, 6, 20, 37; App.
small cup, Schol. ad Juv. 5,48.
Calvarium, ; [id.], a kind of round persons, especially of the poet and orator C. M. 4, p. 143, 1 6 . I I . Transf., the outer
skin, hide of animals : echinorum, App.
sea-fish without scales, Enn. ap. App. Mag. Licinius; v. Licinius.
p. 299,17.
1. calx, calcis, fi (TO., Pers. 3,105 dub.; Mag. 35 i p. 297, 4.
salvatus, a um, ", [calvus], made Sil. 7, 696; cf. App. M. 7. p. 483 Oud.; Pers. Calydon, onis, fi, = , a very
bald, bare (late Lat.): Sampson, Ambros. 3,105; Grat. Cyn. 278. Whether Lucii. ap. ancient toum in Aetolia (now Kurt-aga), on
10
273
1 , 1 1 , 3 ; Val. Max. 6,3, ext. 3; Luc. 10, 280. and Tae. A. II, 24, C a r n a r i u m ) . TT.
A. A river in Albania, which rises on the Der i v.: Camelinus, a, um, adj., ofi
Caucasus and empties into the Cyrus, now Camerinus: municipium, Sid. Ep. 2, 9.
Jora, Mel. 3, 5, 6; Plin. 6,13,15, 3 9 . B . As subst. I. C a m e r i n i , orum, ro., the
A river of Media, Amm. 23, 6, 40.
inhabitants of Cameria, Val. Max. 6, 5, . I.
c a m e l a , a e , / [camelus], a female cam- 2. Camerinus, i, ro., cognomen in
el, Treb. Claud. 14, 3.
the very distinguished gens Sulpicia, Liv. 3,
camelae, a r u m , / [, pertain- 31, 8; 5, 14, 5 ; 29, 2 ai.Hence, for peoII. D e r i v. A. Calydonius, a, um, ing to -= a marriage], of or pertain- ple of rank in gen., Juv. 7, 90; 8, 38.
adj., Calydonian: sus, the Calydonian boar, ing to a marriage festival: virgines, Paul,
Camerinum, i,n., a town in Umbria,
sent by the enraged Diana, and killed by ex Fest. p. 63 Miill.
on the borders of tricenum, now Camerino,
Meleager, Mart. 11,19: heros, i.e. Meleager,
m
camelarius, i i , [camelus], a camel. M. 8, 324: amnis, i. e. the Achelous, id. diiver, Dig. 50, 4, 18, 1 1 ; Edict. Diocl. Cie. Att. 8,12, B, 2; Caes. i. C. 1,15 .
D e r i v v . A. Camers, ertis, adj., of
ib. 8,727; 9, 2: Tydidae hasta, of Diomedes, p. 19.^
Camerinum: ager, Cie. Sull. 19,53. Subst.:
id. ib. 15, 769: regna, the kingdom of Diot camelelasia, ae, / , = , Camertes, iam (Camertum, Sil. 4,157),
medes, in Lower Italy (Daunia), id. ib. 14,
512.As subst.: Calydoniae, a r u m , / , camel-driving, tue care ofi the camels belong- ro., the inhabitants of Camerinum, Plin.
3, 14, 19, 113; friends of the Romans,
the Calydonian women. Sen. Here. Oet. 583. ing to the State, Dig. 60, 4,18, IL
camelinus, a, um, adj. [camelus], ofi both in opp. to the Etruscans, and later
*B. Calydoniae^, a, um, adj., or relating to a camel, camel's-: lac, Plin. against Hannibal, Cie. Balb. 20, 4 7 ; Liv.
Calydonian: rupes, Manii. 5,180 (ai. Caly- 28, 9, 33, g 123 : genitale, id. II, 49, 109, 9,36,7 and 8; 28, 45,20.In sing.: fulvum
donia ) C. Calydonis, Mis, /> a 161: ossa, Arn. 6, p. 200.
Camertem, Verg. A. 10, 662: laudande CaCalydonian woman: Calydonides matres,
camella, ae f dim. [ camera ], a kind mers, Sil. 8,463.* B. Camertinus, a,
. M. 8, 527; cii Stat. Th. 2, 736. And of drinking vessel, a wine-goblet, uririe-cup,
um, adj., of Camerinum: foedus, Cie. Balb.
= Deianira, . . 9,112.
cup, Laber. ap ueli. 16, 7. 9 ; Ov. F. 4, 779; 20, 46.
Petr. 135, 3; J.37, 10; 64,13; cf. Pollux, id.
Calymnia, calumnia.
Canterium, v. Cameria
Calymne, e s , / , = K, an island 10, 24.
t camelopardalis, is, fi (camelo- camero (cama-), are, v. a. [camera],
in the ASgean Sea, not far from Rhodes,'
distinguished for its honey, now Kalimno, pardalus, i, m , Capitol. Gord. III. 3 3 ; to vault or arch over, Plin. 10, 30, 60, 97.
. M. 8, 222; id. A. A. 2, 81.Called C a - Vop. Aur 33; Vulg. Deut. 14, 5: camelo- T r o p . : cameratum elogium, constructed
art, Cassiod. Hist. Eccl. 1,1.
lymnia, ae,/, Mel. 2, 7,11.
pardus, isid. Orig. 12, 2, 19), - with
Cameses,
is, ro., a mythic king in
,
a
camelopard,
giraffe:
Cervus
Calypso, as (e. g. Tib. 4, 1, 77; Plin.
Italy, contemporary with Janus, Hyg. ap.
3, 10, 15, 96 ; Serv. ad Verg. A. 3, 171: camelopardalis, Linn.; Varr. L. L. 5, 100 Macr. S. 1,7,19.
Calydonis, App. . 1, p. 107; Macr. S. 5, Mull. \ cf. Phn.j8,18, 27, 69; Sol. 30,19.
1. camilla or casmilla, ae, / , v. i.
2, 1 0 ; acc. regularly Calypso, Ov. P. 4, 10,
t C a m e l o p d d i o n , , n ~ - camillus, II.
1 3 ; cf. Quint. 1, 5, 63 ; Plin. ap. Charis, iiov, aptant, camel's-fioot, perh. horehound,
2. Camilla, a e, fi, a Volscian heroine,
p. 102 P.; Prisc. p. 685 ib.; Kudd. I. p. 60, App. Herb. 45.
who peiished in the war between Alneas
n. 84; but Calypsonem, Liv. And. ap. Prisc.
t t camelus, i, m- {fem, Plin. 8,18, 26, and Turnus. Verg. . 7, 803 ; II, 535.
1. 1., and Calypsonem, Pac. ib., and ap. 67; II, 37, 62, 164; App. . 7, p. 194, 5;
i I . camillum, v. cumera.
Charis, p. 47 P.; Caes. ap. Quint. 1, 6, 63; Vulg. Gen. 32, 15 : Paul. Nol. Ep. 29, 2), =
2. camillum, i, w i n architecture =
Macr. S. 5, 2 , 1 0 ) , / . = , a nymph, , a camel, with either one or two
daughter of Atlas (or Oceanus), who ruled humps, Plin. 11, 37, 62, 164; Varr. L. L. 5, loculamentum, Vitr. IO, 15 dub. (Rode supin the Island Ogygia, Plin. 3, 10, 15, 96 100 Mull., Cie. . D. 2, 47,122; Liv. 37, poses scamillum, a little bench; Bald. Lex.
(ace. to Mel. 2,7,18, erroneously, in Aeaea), 4 0 , 1 2 ; Hor. Ep. 2, 1, 195; Tae. A. 15, 12 ; Vitr. batillum).
1. camillus (also casmilus; c i
in the Sicilian Sea, she received Ulysses cf. camela.
Camena and Varr. L. L. 7, 34 Muli.), i,
as a guest, bore by him Auson (v. AusoCamena (notaCc camoena),
a e, fi (oldro. [with difficulty connected with the Sanes), and, with the greatest unwillingness,
1 0 Varr. L. L. 7, 27 motbracian Kabiren-Hermes, and
allowed him to continue his voyage, Tib. form Casmena,
4,1, 77; Ov. P. 4 , 1 0 , 1 3 ; Cie. Off 1, 31,113; .Mull.; Paul, ex Fest. s. v. dusmoso, p. 67 ; cf. Varr. L. L. 7, 3, 34 MAIL, and
ib., and pesnis, p. 205 ib.) [root kas-, sing, Macr. S. 3, 8; perh. dim. from root of CaProp. 1, 15, 9; 2 (8), 21,13.
whence carmen], pure Lat. (perh. Ital.)
11. calyx,
m.,= [ ; name of the Gr. , a Muse (freq. in mena; cf. carmen], a noble youth employed
hence, any covering, husk, hull, shell ], the Hor., not in Lucr.), Liv. And. ap. Geli. 18, in the sacrifices of the Flamen Dialis, and
bud, cup, or calyx of a flower. I. L i t . : 9, 5 : acceptus novem Camenis, Hor. C. then, gen., in religious offices, Paul, ex Fest.
narcissi, Plin. 21, 5, 12, 25. rosae, id. 21, S. 62: amant alterna Ci "nae, Verg. E. 3, p. 43 011.: hiberno pulvere, verno luto,
4,10, % 14; 21,18, 73, 121: papaveris, id. 59 (cf. id. ib. 7, 1 9 ) ; Hor. C. 3, 4, 21; id. grandia farra Camille metes, Poet. ib. p. 93.
20,18, 76, 198: lilii, id. 21,5, 11, 23.H, S. I, IO, 4 5 , id. Ep. I, 19, 6 , id. . 275; The same verse is given with the expl.,
T r a n s i . A. The shell of fi-uits, Plin. 15, Prop. 3 (4), IO, I; Ov M. 14, 434 ; 16. 482; Camillus adulescens est, by Serv. ad Verg.
23, 25, 92; 15, 22, 24, 86; 23,4,43, 86. Plin. H.N praef I; Pera 5,21 ai.: Graiae, G. 1,101: Romani pueros et puellas nobiles et investes Camillos et Camillas appel 2. An egg-shell, Plin. 28, 2, 4, 1 9 . B . Hor. C. 2,16, 38 ; Coi. 2, 2, 7.Numa de- lant, flaminicarum et flaminum praeminiThe covering of shellfish, etc., the shell, voted a grove to the Muses in the vicinity stros, Macr. S. 3, 8 , 7 ; repeated by Serv. ad
Plin. 9, 31, 51, 100, 9, 66, 82, 174j 32, 4, of Rome before the Porta Capena, Liv. I, Verg. A. II, 543; cf. also Paul, ex Fest. p. 63
14, 39. C. A covering ofi wax around 2 1 , 3 ; Vitr 8,3, LThey had also, probably Mull. s. v. cumeram.B. = pusillus, small,
fruit to preserve it, Plin. 15,17,18, 64.
in the same place, a temple, Plin. 34, 5,10, Quint. 8, 3, 19. II. camilla, a e, fi, a
t2. calyx, reis, / , = , a plant 1 9 . B . M e t o n . , poetry, a poem, song: maiden
of unblemished birth and character:
of two kinds, perh. the monk's-hood, Plin. summa dicende Camena, Hor Ep. I, I, 1; caelitum camilla, Pac. ap. Varr. L.L.7, 34
27, 8, 36, 58 sq.
id. C. 1,12, 39; 4, 9, 8; . 4,13,33; Tib. Mull. (Trag. Rei. v. 232 Rib.): = adminit cama, ae, / [ = humi], a small 4,1, 24; 4 , 1 , 1 9 1 ; \ 7, 3. I I . D e r i : stra, since only such maidens were permitCamenalis, e, f r relating to the ted to serve in the sacred rites, v. Varr. 1.1.;
bed near the ground, Isid. Orig. 20,11, 2.
v
Muses (post -class.): Hippocrene, Avien. Macr. S. 3, 8, 7; Serv. ad Verg. A. 11, 543.
camacum, comacum.
Phaen. Arat. 495 modi, Sid. Ep. 3 , 3 : famiCamaldunum (Camalod-), i,n-, v. lia,
2. Camillus, i, ro., cognomen of sevSymm. Ep. 1, 53.
Camuldunum.
erat persons in the gens Furia; the most
t camera 0 n MSS. and editt. also cacamara, ae, camera.
of whom was . Furius CaCamarina (>N MSS. also Cameri- mara; of Charis, 43 P.), a e , / , = - I distinguished
millus, who conquered Veii, and freed Rome
na ; et camera), ae, fi. (acc. Gr. Cameri- [cf. = to bend, curve; Ital. \ from the Gauls, Liv. 5,19, 2 sq.; Cie. Rep.
nan, Ov. F 4, 477), = , a city on camera ; Germ. Kammer; Fr. chambre ;
I 1, 3, 6.
the south-west coast of Sicily, a colony from Engl, chamber], a vault, an arched roof,
I
camino, no perf, atum, 1, v. a. [camian
arch,
Varr.
R.
R.
3,
7,
3;
3,
8
,
1
;
Lucr.
Syracuse, now Camarana, Plin. 3, 8, 14,
nus], to make like an oven or furnace (very
89; Serv. ad Verg. A. 3,701; Claud. Rapt. Fragm. ap. Charis 1.1.; Cie. Q. Fr. 3, 1 , 1 , j rare; perh. only in the foil. pass.), Plin. 16,
1; Sail. C. 55, 4; Prop. 3 (4), 2, 10; Varr.
Pros. 2, 59.
R . R . 1 , 5 9 , 2 ; 3 , 7 , 3 ; Col.4,17,8; 11,3,60: j 6, 8, 23: caminata fossura, id. 17, II, 16,
camara, v. camero,
camera vitrea, covered with glass, Plin. 36, i 80. ^
camaras,ire for cammarus, q. v.
t caminus, i, ro., = [Germ,
64, 189.In ships, Suet. Ner. 34; cf.
v
n
cambio, , - - [perf campsi, acc. 26,
upon the manner of building them, Vitr. 7, i Kamin ; Fr. cheminee; Engl, chimney], a
to Charis, pp. 219 and 233 P., and Prisc.
I. A smelting-furnace for the
3: camerae caelum, the interior of a vault furnace.
p. 906 ib.) [whence the Ital. and mercantile
or arch, id. i b . H , T r a n s i , a fiat ship ! working of metals, a forge, . . 7, 106 ;
cambio, cambiare, cambiatura, etc.; Fr. with an arched covering, used by those Pera 5, 10; Plin. 33, 4, 21, 69; 35, 6, 16,
change, changer, etc.; Engl, change, etc.], dwelling on the Black Sea, Tae. . 3, 47; 35: crescunt (patrimonia) incude assidua
to exchange, barter: muto, , Cha- G e l l i o , 25,5. ^
semperque ardente camino, i. e., by incesris. 1.1. (post-class, and very rare), App. Mag.
sant labor, Juv. 14, 118. B. P o e t . , the
camelarius (cama-), a, um, adj. forge or smithy of Vulcan and the Cyclopes,
p. 284; Sicui. Flacc. Cond. Agr. p. 13 Goes.
$cambltas, atis, fi [id.], exchange, [camera]: cucurbitae, which climb over under jEtna,Verg. A. 3, 680; 6, 630 ; 8, 418;
something, climbing (opp. plebeiae, that Ov. F. 4, 473; Plin. 2, 106, 110, 2 3 7 . .
barter: , Gloss. Gr. Lat.
Cambunii Montes, ro., a mountain creep upon the ground), Plin. 19, 5, 24, A furnace for heating an apartment, Hor.
Ep. 1 , 1 1 , 1 9 ; Suet. Vit. 8.Hence, . range on the boundary between Thessaly 70.
* cameratio, finis, / [camero], prop, . = ignis, fire: camino luculento uti,
and Macedonia, Liv. 42, 53, 6; 44,2, 6.
Cambyses, is, m., = . I. an arching; hence, abstr. pro coner., a Cie. Fam. 7, IO, 2 ; Hor. S. I, 5, 81; Sen.
Thyest.766.O. P r o v.: oleum addere caThe husband ofi Mandane, and father of the vault, arch, Spart. Carae. 9,5.
Cameria, a e , / , = K , a town in mino, to pour oil upon the fire, to aggravate
elder Gyrus, Just. 1 , 4 , 4 . . The son and
successor of the elder Cyrus, Just. 1 , 9 ; Mel. Latium, Liv. I, 38, 4 (in Plin. 3, 5, 9, 68, an evil, Hor. S. 2, 3, 321.
the river Evenus, built by a hero of the same
name, Or. M. 8,495; the residence of (Enem,
father of Meleager and Deianira, and
grandfather of Diomedes, Mel. 2,3,10; Plin.
4, 2, 3, 6; . M. 6. 415; 8, 270 sqq.; Verg.
A. 11, 270 ; Caes. B. C. 3, 35 ; Mart. 9, 49 ;
ace. Calydonem, Plaut. Poen. proi. 72; Gr.
Calydone Verg. A. 7. 306; . M. 9,147.
2; 40, 63, 3 ai.: tria genera simplicia agrorum campestre, collinum et montanum,
Varr. R. R. I, 6, 2: campester locus, id. ib.
6; cf.: vineae collinae et campestres, Coi.
12, 21,1; resina, Plin. 24, 6, 22, g 34: acer,
id. 16, 15, 26, 67 aL: locus, Coi. 3, 13, 8:
pars, id. I, 2, 3: situs, id. 7, 2, 3: sationes,
id. II, 3, 21. positio, id. I, 2, 4: culta, Plin.
25, 5,18, 39 . campestres ac demissi loci,
Caea B. G. 7, 72: iter, id. B. C. I, 66; Liv.
21, 32, 6: vici, id. 40. 58, 2: urbs, id. 23, 45,
IO. oppidum, id. 27, 39,12: barbari, dwelling in plains, id. 39, 53, 13; cf. Scythae,
Hor C. 3, 24, 9: hostis, fighting on a plain,
Liv. 22, 18, 3 aL B. Subst.: campestria, iam a plain, fiat land, level
ground, Tae. G. 43: in campestribus, Pila
6, 26, 30, 118. I I . Relating to the Caminis Martius. A, Of the athletic exercises
held there: ludus, Cie. CaeL 5, I I : proelia, contests in the Campus, Hor. Ep. 1,18,
54: exercitationes, Suet. Aug. 83; id. Ner.
IO: decursio, id. Galb. 6 fin.: arma, used
in the contests held there, Hor. A. P. 379.
Hence, 2. Subst. a , campestre, is, w.
(sc. velamentum), a leather apron worn
about the loins, a wrestling-apron (orig. of
the combatants in the Field or Mars; hence
the name): campestria Latinum verbum
est, sed ex eo dictum, quod juvenes, qui
exercebantur in Campo, pudenda operiebant; unde qui ita succincti sunt campes t r e s vulgus appellat, Aug. Civ. Dei, 14,
17. Also worn in hot weather under the
toga, in place of the tunic, Hor. Ep. I, 11,
18; Vulcat Avid. Casa 4 ai.b. Campestres, i Q m , ro., the deities who presided
over contests, Inscr. Orell. 1358; 1794; 2101;
Inscr. Don. 59, 5. B. Pertaining to the
comitia held in the Campus Martius: quaestus, Cie. Har. Resp. 20, 42: gratia Liv. 7,
1,2: res ex campestri certamine in senatum pervenit, id. 32, 7, I I : operae, Suet.
Aug. 3: temeritas, Val. Max. 4,1, a 14.
field: moriturque ad sibila (serpentis) campus, Stat. Th. 6,528.B. Poet, like aequor,
in gen., any level surface (of the sea, a rock,
etc.): caeruleos per*campos, Plaut. Trin. 4,
1,15: campi natantes, Lucr. 6, 489 ; 6, 405;
6,1141: liquentem Verg. . 6, 724; Ito 214:
campus Liberioris aquae, . M. I, 41; I,
43: latus aquarum, id. ib. I, 315; II, 356:
immota attollitur unda Campus (i. e. saxum), Verg. A. 5,128. C. T r o p . : feratur
eloquentia non semitis sed campis, on the
c a m p a n e u s or C a m p a n i u s , a, um,
open field, Quint 5, 14, 31: (oratio) aequo
adj. [ campus ]; in the land surveyors =
congressa campo, on a fair field, id. 5,
campestris, of or pertaining to the fields:
12, 92: velut campum nacti expositionis,
loca, Innocent, ap. Goes. pp. 239 and 240.
id. 4, 2, 39. I I . E sp. A. As geog. deCampania, ae, / , = [camsignation. I. Campi Aleii, a plain in
pus, i. e. the plain, the level country], the
Lycia, Cie. TuSc. 3, 26, 63. 2. Campi
very fruitful and luxurious (Cio. Agr. 2, 35,
i campestri tus, i, ro., clothed with Lapidei, a stony plain near Marseilles,
96) province of Campania, in Middle Italy, the campestre or apron, Aug. Civ. Dei, 14, now La Crau, Hyg. Astr. 2, 6; Plin. 3, 4, 6,
whose chief city was Capua, now Terra di 17; v. campester, II. A. 2. a
8 34; 21, io, 31,8 57. 3. Campi MaLavero, Mel. 2, 4, 2 and 9; Liv. 2, 52, I;
*
campicur
si
o
(better as two words),ciei, a district in Gallia Cisalpina, ora the
Tib. I, 9, 33; Pila 3, 5, 9, 8 60; Flor. 1,16, onis, fi. [ campus ], military exercise in the river Macra, Varr R. R. 2, prooem. 6; Liv.
3. ii. D e r i v. A. Campanus,Campus
a,
Martius, Veg. Mil. 3, 4 (in Suet.
um, adj., Campanian, of Campania: ager, Ner. 7, and id. Galb. 6, called decursio).
41,18,6; 45,12,11.-4. Campi Magni,
Cie. Agr. I, 7, 20 ; 2, 32, 87; Brut. ap. Cie.
ira Africa, Enn. ap. Cie. de Or. 3. 42,167 (cf.
campl-doctor
(better
as
two
words),
Fam. II, 20, 3: rus, Mart. 9, 61, 4: colonia;
Vahl. p. 167); Liv. 30, 8, 3. 5. Campi
Cie. Agr. 2, 32, 85: matres, Liv. 26, 13, 15: oris, ro. [id.], one who drills or exercises sol- Veteres, tn Lucania, Liv. 25, 16, 25.
merum, Mart. I, 19, 6: Lyaeus, i. e. wine, diers in the Campus Martius, a drill-master,
id. 1,13,118: rosae, Plin. 21, 4, IO, 16; cii Veg. Mil. 3,6; 3,8; 1,13; Lampr. Alex. Sev. B. An open placeam or near Rome. I.
Mart. 9, 61: aes, Plin. 34, 8, 20, 95: supel- 53; Amm. 15,3,10; Inscr. Orell. 1790; 3495. Campus Esquilinus, on the Esquilina
campig*eni, orum, ro. [campus-gigno], Hili, Cie. Phil. 9, 7, 17; Suet Claud. 25.
lex, i. e. earthen, Hor. S. I, 6,118: trulla, id.
ib. 2, 3, 144: luxuria, Liv. 23, 45, 2: mor- well disciplined soldiers (late Lat.), Veg. Mil. 2. Campus Flaminius, on which stood
the Circus Flaminius, Varr. L. L. 5, g 32 MAII.
bus, a kind of wart or tumor endemic in 2,7.
Campania. Hor. S. 1,5,62 (v. Schol. Crucq.):
campsanma, atis, n., a plant, = ros 3. Campus Sceleratus, near the
Campanus pons, near Capua, leading over marinus, App. Herb. 79.
Colline Gate,L\v. 8,15,8; Fest. p. 333 Milii.
the Savo to Sinuessa, Hor. S. 1, 5, 45; Plin.
* Campso, are, [, to bend, 4. Far more freq. Campus, a grassy
14, 6, 8, 62: urbs, i. e. Capua, Verg. A. IO, to turn], to turn around a plaoe, to sail by, plain in Rome along the Tiber, in the ninth
145: Via, a branch of the Via Appia, Suet. to double: Leucatam, Ena ap. Prisc. p. 906 district, orig. belonging to the Tarquinii,
Aug. 94; Vitr. 8, 3; Inscr. Grut 374, 5 ; 611, P. (Ann. v. 334 Vahl.; cf. campter and after whose expulsion it was consecrated
13 ai. Subst. I. campana, ao fi, a, flecto).
to Mars (Liv. 2, 5^ 2); hence fully called
stilyard, Isid. Orig. 16, 25, 6; Gloss. Vat. ap.
*
camptaules,
ae, ro., am, unknown Campus Martius, a place of assembly
Auet. Clasa 7, p. 581 Mai. 2. Plui.: kind of musician, Vop. Caria 19.
the Roman people at the comitia centuCampani, Orum, ro., the inhabitants of t campter, eris, m.., a bend- for
riata, Cie. Cat. I, 5, I I ; id. Q. Fr. 2, 2 , 1 ; id.
Campania, the Campaniam, Cie. Agr. I, 7, ing, turning, an angle, Pac. ap. Noa p. 65, Rab. Perd. 4, I I ; Hor. C. 3,1, I I ; Quint. II,
20; 2, 35,94 and 96 ai. B. Campa- I (Trag. Rei. v. 48 Rib.).
I, 47 ai. Hence, b. Meton., the comitia
nicus, a> um, adj., Campanian: aratra,
themselves: curiam pro senatu, campum
I.
campus,
i,
ro.
[cf.
,
Dor.
*aCato, R. R. 135, 2: fiscinae, id. ib. and 153:
pro comitiis. Cia de Or. 3,42,167: fors doserta, id. 107,1 (Plin. 21, 9, 29, 53: sertula 709; perh. Tor scampus from , to mina campi', id. Pia 2, 3: venalis, Lue. I,
Campana): peristromata, Plaut. Pa I, 2,13. dig, scabo; whence Campania, and perh. 180; also, much resorted to by the Romans
Capua; for the inserted ro, cf. AB-' * C. Campanius, a, um, adj., Camfor games, exercise, and recreation, a place
panian : terra = Campania, Tib. I, 9, 33 ]. I. In gen. A. Lit., of any open, for military drills, etc. (cf campicursio
(cf.: terra Arabia, Celtiberia, etc.). # JJ. level land, without reference to cultivation and campidoctor). Cie. Off. 1, 29, 104; Id.
Campans, antis, adj., of Campania: ge- or use, an even, flat place, a plain, field Quint. 18, 59; id. Fat. 4, 8; 15, 34; id. do
nus, Plaut. Trin. 2, 4,144 Brix ad loc. (also (freq. and class.; cf.: ager,planities, aequor; Or. 2, 62, 253 ; 2, 71, 287; Hor. C. 1, 8, 4; 1,
opp. mons, collis, silva, etc.; cf. Doed. Syn.
ap. Non. p. 486, 24).
III. p. 8 sq.): saxum plani raptim petit ae- 9,18; 3, 7, 26; id. S. 1, 6, 126; 2, 6, 49: id.
quora campi, Lucr. 3, 1015; cf. id. 5, 950 : Ep. 1, 7, 59; I, 11. 4; id. A. P. 162. U L
t campe (Coi. post. IO, 324; IO. 366), es in camporum patentium aequoribus, Cie. Trop., a place of action, afield, a theatre,
(the Lat. form of the nom. campa is not Div. I, 42, 93: aequor campi, Verg. A. 7, opportunity, subject for debate, etc. (cf. area)
used), /, = . * I. A turning, writh- 781; Sil. 5, 376: aequo dare se campo, id. (a favorite figure of Cie.): me ex hoc ut ita
ing : campas dicere, to seek evasions, Plaut. 9, 56: in aequo campi, Liv. 5, 38, 4: cam- dicam campo aequitatis ad istas verborum
True. 5, 50. I I , A caterpillar, pure Lat. pos pedibus transire, Lncr. 4, 460; cf. id. 5, angustias revocas, Cie. Caecin. 29, 84: cum
eruca, Coi. I. I. (cf. id. II, 3, 63, ): 493: campos et montes peragrantes, Cie. sit campus, in quo exsultare possit oratio,
Pall. I, 35, 6 and 13.
I, 42, 94; cf. id. N. D. 2, 39, 98: spatia cur eam tantas in angustias et in StoicoCannensis [campus], a surname of Diy.
frugifera atque immensa camporum, id. ib. rum dumeta compellimus? id. Ac. 2, 35,
Isis, who had a temple on the Campus Mar- 2, 64, 161; Coi. I, 2, 4; Lucr. 5,1372 : cam- 112; cf. id. de Or. 3, 19, 70: in hoc tanto
tius, App. M. II, p. 270, 27.
pus in prata et arva salictaque et arundi- tamque immenso campo cum liceat oratori
libere, id. ib. 3, 31,124: magnus est
campester (campestris, Cato ap. neta digestus, Coi. I, 2, 3; cf. Auet. Her. 4, vagari
Prise, p. 696 P.; Col. 3,13, 8; 7, 2, 3; 3,14, 18, 25; Curt. 8,1, 4; Lucr. 5, 782; Tib. 4, in re publica campus, multis apertus cursus
I, is suspicious; v. Scnneid. ad b. I.), tris, 3 , 1 : virentes, Lucr. 1,19: frequens herbis ad laudem, id. Phil. 14, 6,17: nullum vobis
fere, adj. [id.]. I. Of or pertaining to a level et fertilis ubere, Verg. G. 2, 185: grami- sors campum dedit, in quo excurrere virfield, even, fiat, level, champaign, opp. mon- neus, id. A. 6, 287; Hor. C. 2. 5, 6: pingues tus cognoscique posset, id. Mur. 8,18; Plin.
tanus and collinus; cf Liv. 10, 2, 5; 40,38, I Asiae, id. Ep. 1,3, 5: redeunt jam gramina Pan. 31, I: honoris et gloriae campus, id.
cancellosus, a, um, adj. [cancelli], covered with bars or a railing: postes, Cassiod. Var. 5, 42.
cancellis, i, m., v. cancelli.
1, cancer, eri (gen. canceris, Lucr. 5,
616; Arn. 1, p. 30; acc. plur. canceres,Cato,
R. R. 157, 3), m. (neutr. Claudius, Quadrig.
ap. Prisc. p. 697 P.; Scrib. Comp. 206 and
240) [cf. ; root kar-, to be bard;
whence , cornu], a crab, a river-crab,
sea-crab. I, L i t . , Plin. 9, 31, 51, 97 sq.;
19, 10, 58, g 180; Pall. 1. 35, 7; . M. 15,
369; Plaut. Ps. 4,1, 45; Verg. G. 4, 48; Col.
9 , 5 , 6 : cancer femina, Plin. 32,10,46, $ 134;
Pall. 1, 35, 7. * B. M e t o n . , hands that
cling fast like the claws of crabs: Orci cancri, App. . 6, p. 176, 26. II. As nom.
propr., the Crab, the sign of the zodiac in
which the sun is found at the time of the
summer solstice, Lucr. 5, 616; . M. 2,83;
10,127; id. F. 6, 727 ; Cie. . D. 2, 43, HO;
Luc. 10, 259; cf. Hyg. Astr. 2, 23; Macr. S.
1,17 fin.; ace. to the fable, as an animal
hostile to Hercules in the contest with the
Lernatan hydra ; cf. Hyg. 1.1. Hence, Lernaeus, Coi. IO, 3 1 3 . B . P o e t , for the region of the south, the south, . . 4, 625.
C. To designato great or violent heat, Ov.
M. 1 0 , 1 2 7 . H I , In medicine, a crawling,
eating, suppurating ulcer, malignant tumor,
a cancer, Cels. 5,26,31; 6,18,3: malum immedicabile cancer, . M. 2,825; Cato, R. R
157,3; Claud. Quadrig ap. Prisc. p. 697
IO.Acc.: candelabrum ardentem, Caecil. like albatus, atratus, from albus, ater]. I.
Com. Fragm. Ili, ap. Non. p. 202,16) [can- In adj. uses, A. Lit., clothed in white (only
dela] : in quo figunt candelam candelabrum in Plaut. and in post-Aug. prose; Cie., Hor.,
appellant, Varr. ap. Serv. ad Verg. A. 2, 225; and Plin. use albatus): aequius vos erat
cf. id. L. L. 5, 119 Muli.; Paui. ex Fest. Candidatae venire hostiatasque, Plaut. Rud.
p. 46 ib.; a candlestick, a branched candle- 1, 5,12: mastigia, id. Cas. 2, 8, IO; * Suet
stick, a chandelier, candelabrum, or also Aug. 98; Prud. are<p. I. 67.B. T r o p . :
lamp-stand, light-stand, sometimes of ex- farinulenta cinere sordide candidati hoquisite workmanship, Cie. Verr. 2, 2, 74, munculi, App. M. 9, p. 222,33; cf. candido.
a can 183; 2, 4, 26, 8 60; 2, 4, 28, 88 64 and 65; II. Subst. A. candidatus. 5>
Vitr. 7, 5,3; Quint. 6, 3,99; Plin. 34,3,6, 8 11 didate fior office, because clothed in glittering white toga; cf. Diet, of Antiq. (class, and
ai.; Serv. ad Verg. A. 1, 727; Mart. 14, 43.
I, L i t.: praetorius, a candidate for
Candellfera, ae> f [candela-fero], freq.).
Taper-bearer, a goddess supposed to assist the praetorship, Cie. Mur. 27, 57: tribunicii,
at childbirth, for whom a symbolical candle id. Q. Fr. 2,14 (16), 4; Liv. 4, 6, IO: consulatus, Plin. Pan. 95 fin.; Suet. Caes. 24; id.
or torch was lighted, Tert. ad Nat. 2, IL
4: aedilitatis ac mox praeturae, id.
candens, entis, Part, and P. a., v. Aug.
Vesp. 2: quaesturae, id. Tib. 42: summae
candeo.
gradus, i.e. praefecturae, id. Galb.
* candentia,ae,/ [candens], a white, equestris
14: sacerdotiorum, Sen. Ben. 7, 28, 2.
clear lustre, whiteness: lunae, Vitr. 9, 2, 2. From their obsequious demeanor towards
candeo, ui? 2, v. n. [Sanscr candami, the electors, called officiosissima natio
to be light; candra, the moon; connected candidatorum, Cie. Pis. 23, 55improbitati
with caneo as ardeo with areo], to be irasci candidatorum, id. Mil. 16, 42: aedilibrilliant, glittering, to shine, glitter, glisten tas alicui candidato data, id. Verr. 2, 5,14,
(cf. candidus and albus; mostly poet.). I, 8 37: candidatus Caesaris, a candidate esLit. A. Verb finit.: candet ebur soliis; pecially recommended by Ccesar, Veil. 2,124,
collucent pocula mensae, Cat. 64, 45: ubi 4; cf. Suet. Caes. 41; id. Aug. 56; Tae. A. 1,
canderet vestis, Hor. S. 2, 6,103: stellarum 15.Hence prov.: petis tamquam Caesaris
turba crasso lumine candet, Manii I, 753. candidatus, i. e. certain ofi the result, Quint
B. Part. and P. a.: candens,entis, 6, 3, 62.In the time of the emperors:
candidus, shining, dazzling, white, bright, candidati Principis, quaestors appointed by
glowing: candens lacteus umor, the bright, the emperor himself to read his speeches and
milky fluid, Lucr. I, 259: marmor, id. 2, rescripts, Dig. 1,13; Sid. Ep. 2,80; cf. Tae.
767: lucidus aer, id. 4,341: lumen solis, id. A. 16, 27; Suet Aug. 65: id. Tit 6. 2.
6, 1196: lumen, id. 5, 720: luna, Vitr. 9, 4: Trop., he who strives after or aims at a
ortus, Tib. 4, I, 65. Comp.: candentior thing, a candidate or a claimant of somePhoebus, VaL FI. 3, 481. Sup.: sidus can- thing (post-Aug.): candidatus non consuladentissimum, Sol 52. 2. Esp., = albus, tus tantum, sed immortalitatis et gloriae,
white: ut candens videatur et album, Lucr. Plin. Pan. 63, I: majus est opus atque
2, 771: lana, Cat. 64, 318: lacerti, Tib. I, 8, praestantius, ad quod ipse (se. orator) ten33: umeri, Hor. C. I, 2, 31: vacca, Verg. A. dit, et cujus est velut candidatus, Quint. 12,
4,61: taurus, id. ib. 5,236: cygnus candenti 2, 27: Atticae eloquentiae, id. prooem. 8 13:
corpore, id. ib. 9, 563: candenti elephanto, crucis, i. e. soon to suffer crucifixion, App.
i. e. ivory, id. ib. 6, 895: saxa, Hor. S. I, 5, . 1, p. 108: aeternitatis, Tert. Res Cani.
26: lilia, . M. 12, 411: candida de nigris 58: philosophiae, Symm. Ep. I, 4 1 . B .
et de candentibus atra facere, id. ib. II, candidata, aO, fi, one who seeks or solic315 ai.II, T r a n s f , to glow with heat, its an office, a candidate (rare and postbe glowing hot (sometimes also in prose). Aug.): sacerdotii, Quint. Deci. 252 fin.
A. Verb finit.: siccis aer fervoribus ustus
2. candidatus, te, ro. [id.], a candiCanduit, . M. I, 120 ; Coi. I, 4, 9. B.
Part. and P. a.: ut calidis candens ferrum dacy, Cod. Th. 6, 4, 21, 8 I.
e fornacalis olim Stridit, as the glowing
candide, adv., . candidus fin.
iron taken from the hot furnace hisses, Lucr.
candido, avi, I, v. a. [candidus], to
6,148; imitated by . M. 9,170: candenti make glittering or bright, to make white
ferro, Varr. R. R Fragm. ap. Charis, p. 100
(eccl. Lat.) : vestimenta sua, Tert. adv.
P.: Dionysius candente carbone sibi adurebat capillum, Cie. Off. 2, 7, 25: candentes Gnost. 12: albis vestibus candidari, Aug.
laminae, id. Verr. 2, 5, 63, 8 163 (ai. arden- Ep. 168 P. a.: candidam^ antis, briltes) ; Hor. Ep. 1,15, 36: aqua candens, Coi. liantly white, Isid. Orig. 14, 8, 21; cf. i. can6, 5, 2 (while Veg. I, 17; 14, calens aqua). didatus, I. .
candiduli, adv., v. candidulus.
2 . r o p., glowing with passion, excited
candidulus, a, um, adj dim. [candi(very rare): cum viscera felle canuerint,
Claud. Cons. Mall. Theod. 226: numquam dus], shining white dentes, * Cie. Tuso. 6,
Stilicho sic canduit ora, id. Laud. Stil. 2, 82 16, 46: grex, Prud. Cath. 3, 157.* Adv.:
(both of these examples are by some refer- candiduli, i n trop. signif. (cf. candidus
red to candesco).
fin.), candidly, sincerely, Arn. 2, p. 50.
candesco, ui, 3, v. inch. n. [candeo], to candidus, a, um, adj. [candeo], ofi a
become of a bright, glittering white, to be- shining, dazzling white, white, clear, bright
gin to glisten or radiate (rare; mostly (opp. niger, a glistening black; while albus
poet.): ut solet aer candescere solis ab is a lustreless white, opp. ater, a lustreless
ortu, . . 6, 49; Tib. I, IO, 43. . To blaek ; cf. Serv. ad Verg. G. 3, 82 ; Isid.
begin to glow, to grow red hot: ferrum can- Orig. 12, 1, 51; Doed. Syn. III. p. 193 sq.)
descit in igni, Lucr. 1, 491; . M. 2, 230; (class., and in the poets very freq.; in Cie.
rare). I. L i t A. la gen1. Of shinVitr. 7, 9 fin; cf. candeo fin.
tt candetum, i , a Gallic word sig- ing objects, bright: Stella splendens cannifying a space of 100 or 150 square feet, dida, Plaut. Rud. proi. 3 : sidera, Lucr. 5,
Col. 5,1, 6; cf. Auet. Limit, p. 292 Goes.; 1209: luna, Verg. A. 7, 8: lux clara et candida, Plaut. Am. 1,3,49; so, clara loco luce,
Isid. Orig. 15,15, 6.
Lucr. 5, 777: stellae, Hor. C. 3,15, 6: color
(candicantia, ae, a false reading in candidus
Saturni, Plin. 2, 18, 16, 8 79 :
Plin. 37, 13, 76, 8 200; v. Sillig ad h. 1.)
flamma, Val. FI. 8, 247: Taurus (the concandico, are> [candeo, like albico, stellation), Verg. G. 1, 217: dies, Ov. Tr. 2,
from albeo], to be whitish or white (first 142: aqua, Mart, 6, 42, 19: lacte, Varr. ap.
nsed by Plin. the elder), Plin. 37, 11, 73, Non. p. 483, 6; cf. id. ib. p. 169, 14. 2.
8 189; 34, 12, 32, 8 127; App. M. 5, p. 168; Hence, an epithet of the gods or persons
Scrib. Comp. 237; Mart. Cap. 1, 8 70; 7, transformed to gods: Cupido, radiant, Cat.
8 728; Plin. 11,16,16, 8 51: candicans va- 68,134: Liber, Tib. 3, 6,1: Bassareus, Hor.
dum, id. 3, praef. 8 4: gemma, id. 37,10,60, C. 1,18,11 (cf. id. ib. 1,2,31): Daphnis, Verg.
8 169: cardamomum, id. 12, 13, 29, 8 50: E. 5, 56 Wagn.3. Of birds, animals, etc.,
nube candicante, id. 18,35,82, 8 356: in ficti- white: anser, Lucr. 4,685: avis, i.e. the stork,
ciis (geminis) scariphatio omnis candicat, Verg. G. 2, 320; cf. . M. 6, 96: ales, i. e.
Plin. 37, 13, 76, 8 200 Jaa dub.; cf. Sillig cygnus, Auet. Aeta 88: candidior cygnis,
ad loc.
Verg. E. 7, 38: aries, id. G. 3, 387: agnus,
t candidatus pistor, a baker of Tib. 2, 6, 38: equi, Tae. G. IO.4. Of the
white bread, Inscr. Murat. 304, 3 [candidus]. dazzling whiteness of snow: alta nive can.* candidatorius, a, na, adj. [can- didum Soracte, Hor.C.1,9,1; 3,25, IO; Ov.
didatus], of or pertaining to a candidate H. 16,250; id. M. 8 , 3 7 3 . - 5 , Of resplendent
beauty of person, splendid, fair, beautiful:
for office: munus, Cie. Att. 1,1, 2.
I. candidatus, a, um, adj. [candidus, Dido, Verg. . 5, 571: Maia, id. ib. 8, 138
c a n d o r , oris, m [candeo, as algor from nescunt in favillas, Sol.22,18.II. Transf, 2,37 Dietsch (from Non. p. 60, 24): eloquen
algeo, etc.]. . I. A dazzling, glossy white- = senescere, to grow old, . . 9, 422: ea- tia, Quint. 12,9,9; Lact. 6,18, 26; cf. Spald.
ness, a clear lustre, clearness, radiance, que (quercus) canescet saeclis innumera- Quint. L I.: caninum studium locupletissibrightness, brilliancy, splendor, glitter, etc. bilibus, Cie. Leg. I, I, 2. Trop., of dis- mum quemque adlatrandi, i. e. causidico(class.): aetherius sol irrigat adsidue cae- course: cum ipsa oratio jam nostra cane- rum. Col. I, praef. 9: verba, cutting words,
lum candore recenti, Lucr. 5, 283; 4, 232; sceret, was getting feeble, Cie. Brut. 2,8; cf. . Ib. 230: nuptiae, canine, beastly (cf.: canis obscena; v. canis), Hier. Ep. 69, . 2:
cf. id. 2, 322 : solis candor illustrior est Quint. II, 1,31; Petr. 2,8.
quam ullius ignis, Cie. . D. 2,15,40: LacC a n g i , orum, m.,= Kayyavoi, a people philosophi = Cynici, Aug. Civ. Dei, 14, 20;
teus hic nimio fulgens candore notatur, id. in the western part of Britain, Tae. . 12, hence, caninae aequanimitatis stupor, Tert.
Pat. 2.
Arat. 249 (493): splendidissimus, id. Rep. 6, 32.
16,16; c f : candore notabilis ipso (via laccama, a e , / , kind of wild nettle, Plin. $ campa, a e , / , = canistrum, a fruittea), . M. I, 169: caeli, Cie. Tuso. I, 28, 21,15,55, 92.
basket for religious uses, Frat. Arv. Marin. 3.
68: marmoreus, Lucr. 2, 765: nivalis, Verg.
canicae, arum, f , a kind of bran: caI . canis (canes, Plant. Men. 5,1,18;
A. 3,538: equi Qui candore nives anteirent, nicae furfures de farre a cibo canum voca- id. Trin. 1,2,133; 1,2,135; Enn. ap.Varr.L.
id. ib. 12, 84: equi candore eximio, Suet. tae, PauL ex Fest. p. 46 Muli.; Lucii. ap. L. 7, 32 MuU., or Ann. v. 518 Vahl.; Lucii.
Aug. 64: niveus, . M. 3, 423; and so ab- Non. p. 88,16 sq.
ap.Varr. ib.; cf. Charis. 1,17, p. 118 P.; abl.
sol. of the snow: solis aestu candor quom
&e)f dim. [canis]. I. A small
always cane; gen. plur. canum; v. Neue,
canicula,
liquesceret, Naev. ap. Non. p. 334, 32: sim- dog or bitch, Plin. 32,7,26, 79.Hence, B. Formenl. pp. 223, 258 sq.), comm. [Sanscr.
plex lanarum, Quint. I, I, 5: candore tuni- Trop., of a passionate, quarrelsome wom- <?van; Gr. , ; Germ. Hund; EngL
carum fulgens acies, Liv. IO, 39,12: milites an, Plaut. Cure. 5,1, 8; Geli. 4, 20, 3.II. hound]. I. Lit., a dog. A. In gen., v.
candidi veste et paribus candore armis in- T r a n s f . A. Canis Minor, the lesser dog- Varr. B. R. 1,21; 2, 9,1 sqq.; Plin. 8,40,61,
signes, id. 9,40,9.2. Of resplendent beau- star, in the mouth of the constellation Canis, 142sqq.; CoL 7,12,1: tantidem quasi feta
ty of person, fairness, beauty: fusus ille et q. v., Plin. 2, 47, 47, 123; 18,28, 68, 268: canes sine dentibus latrat, Enn. ap. Varr. L.
candore mixtus rubor (in Venere Coa), flagrans, Hor. C. 3,13, 9: flammans, Manii. L. 7, 32 Mull. (Ann. v. 518 Vahl.): introiit
Cie. N. D. I, 27, 75; cf. . M. 3, 491; IO, 5, 207: rubra, Hor. S. 2, 5, 39: sitiens, Ov. in aedis ater alienus canis, Ter. Phorm. 4,
594: candor hujus te et proceritas, voltus A. A. 2, 231: insana, Pers. 3, 5: caniculae 4, 25: inritata canes, Lucii. ap. Charis I,
oculique pepulerunt, Cie. Cael. 15, 36; Tib. aestus, Hor. C. 1,17,17.Trop., of Dioge- p. 100 P.: canem inritatam imitarier, Plaut
3, 4, 29; Prop. I, 20, 45 ; 2 (3), 25, 41; 3 (4), nes: illa canicula Diogenes, Tert. adv. Marc. Capt. 8, I, 25: in Hyrcania plebs publicos
24,8 ai.; Plin. 34,18, 54, 176: dentium, id. II; cf. capella.B. A kind of sea-dog (cf. alit canes, optumates domesticos: nobile
22, 25, 65, 134.In plur.: hujus corporis, canis, II. B.), Plin. 9, 46, 70, 151 sq.C. autem genus canum illud scimus esse, etc.,
Plaut. Men. 1,2,67: ulnarum nivei marmo- The worst throw with dice, the dog throw; Cie. Tuso. 1,45,108: si lupi canibus similes
reique candores, Arn. 4, 22; cf. id. 7, 20. opp. to Venus (v. canis, II. Ci, and alea), Pera sunt. id. Ac. 2,16, 50: canes ut montivagae
B. Trop. I. Of discourse, a. Brilliancy, 3,49.
persaepe ferai Naribus inveniunt quietes,
splendor: fucatus, Cie. Or. 23, 79.b. In
canicularis, e, adj. [canicula, II. .], Luci*. I, 405: canis acer, Hor. Epod. 12, 6:
opp. to an artificial manner, affectation (cf.
of or pertaining to the dog-star (post-class.): acres, Varr. R. R. 1,21: acriores et vigilancandidus, II.B.), simplicity, naturalness: .
dies, dog-days, Pall. Jul. 1 and 7; SoL Veg. t i o r , Cato, R. R. 124: assiduus, CoL R. R.
Livius, in narrando mirae .iucunditatis cla7,12, 5: catenarius, Sen. Ira, 3, 37, 2: cate5,35: inclementia, Sid. Ep. 2,2.
rissimique candoris, Qu int. IO, 1,101 Frotsch.;
na vinctus, Petr. 29: Molossi, Hor. S. 2, 6,
Canidia,
a
e
,
/
,
sorceress,
often
mencf. Spald. ad 2, 5,19.2. Of mind or char115; cf. Lucr. 5,1063: obscenae, Verg. G. I,
acter, candor, purity, integrity, sincerity, tioned by Horace, Hor. Epod. 3, 8; id. S. 1, 470; Ov. F. 4, 936: pastoralis, Coi. 7,12,3:
openness, frankness (poet, or in post-Aug. 8, 24; 2, 1, 48; 2, 8, 95; to whom Epod. 5 pecuarius, id. 7,12, 8: pulicosa, id. 7,13, 2:
prose): si vestrum merui candore favorem, and 17 are addressed.
Lucr. 5,892; Sen. Oedip. 932: rabioCanidius, ii, m., a Roman name; esp., rabidi,
Ov. Tr. 5, 3, 53: animi, id. ib. 3, 6, 7; 2,
sus, Plin. 29,4, 32, 98: saeva canum raP.
Canidius
Crassus,
a
general
under
Lepi467; id. . 4, 32; id. P. 2, 5, 5; 3, 4, 13;
bies, Prop. 3, 16 (4, 16), 17; Plin. 8, 40, 63,
Phaedr. 3, proi. 63: justus sine mendacio, dus and. Antony, put to death by Octavius, 152: est verunculus in lingua canum, quo
Veli. 2,116, 5: tua simplicitas, tua veritas, Cie. Fam. 10, 21,4; Veli 2,85, 2; 2, 87,3.
exempto nec rabidi fuint, etc., id. 29, 4,32,
t canifera, a e , / ; mulier, quae fert 100: rabiosa.Hor.Ep.2,2,75: venatici, Cie.
tuus candor! Plin. Pan. 84.II. (After candeo, II.) Glow, heat (very rare): aestivus, canuam, id est qualum, quod est cistae ge- Verr. 2, 4,13, 31; Nep. Pel. 2, 6: alere caClaud. Cons. Proh. et Olyb. 219: flammae, nus, PauL ex Fest. p. 65 Muli.; v. Canepho- nes ad venandum, Ter. And. 1,1,30; Curt. 9,
ros/
Hyg. Astr. 2,35.
I, 31: vigiles, Hor. C. 3,16, 2: canum fida
tt candosoccus, i, w. [Gallic]; in hus* caniformis, e, adj. [canis-forma], custodia, Cie. N. D. 2, 63,150: fida canum
bandry, a layer of aptant; pure Lat. mer- having the form of a dog, dog-shaped: Anu- vis, Lucr. 6, 1222: levisomna canum fido
gus, Coi. 5, 6,16.
bis, Prud. Apoth. 263.
cum pectore corda, id. 6,864: caput mediae
1. C a n e n s , entis, P. a., . caneo init.
Caninefates (Cannin-) um, m., a canis praecisae, Liv. 40,6,1; cf. Curt. IO, 9,
people dwelling upon the Batavian penin- 12: saepe citos egi per juga longa canes,
2. canens, entis, Part., v. cano.
3. Canens, entis,/, daughter of Janus, sula,Veto. 2,105; Tae. . 4,15; 4,32; 4, 66; . H. 5, 20: canibus circumdare saltus,
4,79; 4,85; also called Cannenefates, Verg. E. IO, 57: hos non inmissis canibus
and wife of Picus, . . 14,333 sq.
i canentas ( C o d Mon. canentes)) Plin. 4,15, 29, ; and Cannunefa- agitant, id. G. 3, 371: leporem canibus veI. As a
an ornament for the head, Paul ex Fest. t e s , Inscr. OrelL 96. In sing.: dux na- nari, id. ib. 3, 410.B. E s P
tione Caninefas, Tae. A. 11, 18.H. Adj.: term of reproach, to denote, a. A shamep. 46 mi.
c a n e o , ui> 2, v. n. [canus], to be gray or Caninefas, atis, of Caninefas: ala, Tae. less, vile person, Plaut. Most. 1, 1, 40; Ter.
hoary, be white (poet, or in post-Aug. prose); . 4, 73: tumultus, id. . 4,16: cohortes, id. Eun. 4, 7, 33 Donat, ad loc.; Hor. Epod. 6,
1; cf id. S. 2,2,56; Petr. 74,9; Suet.Vesp.13.
P. a.: (Canens, eatis, gray, grayish, hoary, ib. 4,19 al.^
white temporibus geminis canebat sparsa
Caninius, a, the name of a plebeian b . A fierce or enraged person, Plaut. Men.
senectus, Verg. A. 5, 416; cf. Tae. G. 31: ca- gens at Rome. I. C. Caninius Bebilus, lieu- 5,1,14; 5,1,18; Hyg. Fab. 3; cf. Cie. Rose.
nens senecta, Verg. A. IO, 192: canet in igne tenant of Ccesar in Gaul, consul for a few Am. 20, 57; Sen. Cons. Marc. 2 2 , 5 . - 2 . As
cinis, Ov. A. A. 2, 440: canens gelu, white, hours at the end of December, A.U.C. 709; the regular designation of the hangers-on
id. Tr. 5, 2, 66; Sil. 1,206: pruina, id. 3,534: hence the jest of Cicero: Caninio consule or parasites of an eminent or rich Roman;
canentia lilia, . M. 12,411: dum gramina scito neminem prandisse, Cie. Fam. 7, 30,1; a follower, dog, creature: multa sibi opus
canent, Verg. G. 3, 325 ; 2, 13 : canuerint cf. id. Att. 12, 37, 4.II. Caninius Rebilus, esse, multa canibus suis quos circa se haherbae, Ov. F. 3, 880; Juv. 14, 144; . M. perh. a son of the preceding, notorious for hisbuit, Cie. Verr. 2,1, 48, 126: cohors ista
I, HO (cf. id. ib. 6, 456; and id. F. 5, 357); abandoned life, Sen. Ben. 2 , 2 1 , 6 . H I L. quorum hominum est? Volusii haruspices
Sil. 4, 362.
Caninius Gallus, accuser of Antony, after- et Canelii medici et horum canum quos
t Canephoros (-phora,ae> Hin 34, wards his son-in-law, Cie. Fam. I, 2,1; 1,4, tribunal meum vides lambere, id. ib. 2, 3,
8, 19, 7 0 ) , / , = K , (she that I ; 2, 8, 3; 7,1, 4; 9, 2 , 1 ; Val. Max. 4, 2, 6. II, 28: apponit de suis canibus quendam,
bears a basket, v. , and cf. Hor. S. Hence, Caninianus, a, um, adj., of or id. ib. 2, 4,19, 40; 2, 5, 56, 146; id. Att.
1,3,10; . M. 2, 711 sq.), paintings or stat- pertaining to Caninius Gallus: tempus, 6,3,6; id. Pis. I O , 2 3 . - 3 . I n mythical lang.
ues of Greek artists, representing Athenian the time when Caninius proposed that Pom- a. Tergeminus, i. e. Cerberus. Ov. A. A. 3,
maidens, who, in the festivals of Juno, Dia- pey should restore the dethroned king Ptol- 322; id. Tr. 4j 7, 16; called also viperius,
id. Am. 3,12. 26: Tartareus, Sen. Here. Fur.
na, Minerva, Ceres, and Bacchus, bore dif- emy, Cie. Fam. 1,7,3 Maniit.
ferent sacred utensils in wicker baskets
caninus, a, um, adj. [canis], of or per- 649: triformis, id. Here. Oet. 1202: Echid() on their heads ; nom. sing. Canepho- taining to a dog, canine, dog. I. Lit.: lac, naea. . M. 7, 409; cf.: infernae canes,
ros (a work of Scopas), Plin. 36,5,4, 25. Ov. Ib. 227; Plin. 29, 6, 39, 133: pellis, Hor. S. 1,8,35; Verg. A. 6,257; Lue. 6,733.
Nom. plur. Canephoroe = (cf.: Scrib. Comp. 161: stercus, Juv. 14, 64: ric- fo. Semidei canes, Anubis, Lue. 8, 832.
Adelphoe, arctoe, etc;), Cie.Verr. 2, 4,3, 5 tus, id. 10,271: far, spelt-bread for dogs, id. 4. Prov. a. Stultitia est venatum duZumpt N. or.Acc. plur. Canephoros, Cie. 5, 11: adeps, Plin. 29, 6, 35, g 111: fel, id. cere invitas canes. Plaut Stich. 1,2,82.1>.
Verr. 2,4,3, 5; 2, 4,8, 18 Zumpt N. cr.; 29, 6, 38, 117: dentes, eye-teeth, dog-teeth, Cane pejus et angui Vitare aliquid, Hor.Ep.
et Plin. 34,8,19, 70.A collat. Latinized Varr. B. . 2, 7; 3; Cele. 8, 1; Plin. II, 37, I, 17, 30.e. iit canis a corio numquam
form, Canifera, acc. to Paul, ex Fest. p. 65 61, 160: scaeva canina, a favorable augur- absterrebitur uncto, will never be frightened
Mull,
j ry taken from meeting a dog or from his from the greasy hide, Hor. S. 2, 5, 83.fl.
canes, is. V. canis.
barking, Plaut. Cas. 5, 4, 4. B. Subst: Canis caninam non est (cf. Engl, dog won't
dog), Auet. ap. Varr. L. L. 7, 32 MulL
canesco. v- inch. n. [caneo], to grow canina, a e , / (sc. caro), dog's flesh : canis eat
white, whiten. I. Lit., to become gray or caninam non est, Auet. ap. Varr. L. L. 7, 32 e. A cane non magno saepe tenetur aper,
hoary: pabula canescunt (sc. calore), Ov. MAII; I I . r o p.: prandium, in which no Ov. R. A m . 422. 5. CAVE CANEM, beware
M. 2, 212; Plin. 31,10, 46, 106: canescant wine is drunk, mean, Varr. ap. Geli. 13, 30, of the dog, a frequent inscription of warnaequora remis, . . 3, 65: canescunt tec- 12 sq. (v. the connection, and cf. with our ing to trespassers on doors, etc., Petr. 29;
ta, id. Am. I, 8, 52; Col. 3, 2,12: capilli ca- dog-cheap): littera, i. e. the letter B, Fers. I, Varr. ap. Non. p. 153,1; Inscr. Orell. 4320.
nescunt, Plin. 30,15, 46, 134; 7, 2, 2, 23: 109: facundia, i. e. abusive from its snarling Hence: Cave Canem, the title of a satin cujus (Minervae) aede ignes numquam ca- sound, snarling, Appius ap. Sali. Jfragm. ire by Varro, Non. p. 75,22.. T r a n s f .
cannabi, Isid. I. L 2; acc. cannabum, Pali. 2, I I ; Plin. 10, 21, 24, g 49 (cf. also cantus):
Febr. 5; Mart. 5; Isid. 1.1.3; abl. cannabo, gallina cecinit, interdixit hariolus (the
Varr. ap. Geli. 17,3,4. \
crowing' of a hen being considered as an
cannabius, a, um, ^ [ c a n n a b i s ] , of auspicium malum), Ter. Phorm. 4, 4, 27.
In the lang. of the Pythagoreans, of the
hemp: silvae, Grat. Cyn. 47. s
Cannae, arum, fi, = { , heavenly bodies (considered as living bePolyb. j, a village in Apulia, north of Canu- ings), the music of the spheres, Cie. . D. 3,
C. r a e f., of the instruments
sium, famous for the victory of Hannibal II, 27
over the Romans ; it lay on the east side of by which, or (poet) of the places in which,
the Aufidus (which is hence called Amnis the sounds are produced, to sound, resound:
Canna by Marcius vates ap. Liv. 25,12, 5), cadentes tibiae, Cie. . D. 2,8,22: maestae
now Caune, id. 22, 44,1 sq. (Polyb. 3,113); cecinere tubae, Prop. 4 (5), II, 9: frondifeFlor. 2,6,15; Cie. Tuso. 1,37,89: Cannarum rasque novis avibus canere undique silvas,
pugna, Liv. 23, 43, 4; SiL 9, IO.Appel- and the leafy forest everywhere resounds
la t i e: Capuam Hannibali Cannas fuisse, with young birds, Lucr. 1, 256; Auet Aeta
a second Cannes, Liv. 23,45,4; Flor. 2,6,21. 295.
Act., to make something or some per II. D e r i .: Cannensis,e, adj., son
ofI I .the
subject ofi one's singing or playCannes, Cannensian: pugna, Liv. 23. I, I;
23,1, I I ; Prop. 3 (4), 3, IO ai.: acies, Liv. 23, ing. A. With carmen, cantilenam, versus,
18, 13: calamitas, Cie. Brut. 3,12: clades, verba, etc., to sing, play, rehearse, recite:
Liv. 22, 50, I; 25, 12, 5; 23, 30, I I : ruina, cum Simonides cecinisset, id carmen, quod
id. 23, 25, 3: dies, Flor. 4,12, 35: exercitus, in Scopam scripsisset, Cie. de Or. 2,86,352:
which was cut to pieces at Canna, Liv. 29, carmina quae in epulis canuntur, id. Brut.
24, I I : animae, ofi those who fell at Cannae, 18, 71: in eum (Cossum) milites carmina
Stat. S. 1,4, 87.App el., of the proscrip- incondita aequantes eum Romulo canere,
tion of Sulla: te pugna Cannensis accusa- Liv. 4, 20, 2: Ascraeum cano carmen, Verg.
torem sat bonum fecit, Cie. Rose. Am. 32, G. 2,176; Suet. Caes. 49; Curt. 5,1, 22: ca89; and of a revel: Cannensis pugna ne- nere versus, Enn. ap. Varr. L. L. 7, g 36 Maii.
quitiae, id. Verr. 2, 5, II, g 28; cf. Arn. 5,38. (Ann. v. 222 Vahl.); Cie. Or. 51,171; id. Brut.
As subst.: Cannenses, >UI11> m-i the 18,71: neniam, Suet. Aug. 100: idyllia , Geli. 19, 9, 4, g IO: verba ad certos moinhabitants of Cannas, Plin. 3, II, 16, g 105.
dos, Ov. F. 3, 388: Phrygium, Quint. I, IO,
C a r n u t u m , i
[canna], a thicket of 33 Spald.The homog. noun is rarely made
reeds, Pall. Febr. 23, 2; 24,13; Cassiod. Var. the subject of the act. voice: cum in ejus
2,40.
conviviis symphonia caneret Cie. Verr. 2,
* C a u n e u s , a, um, adj. [id.], made of 3, 44, g 105.2. Prov. a. Carmen intus
reeds, reed-: tegetes, Coi. 12, 50, 8 dub.
canere, to sing for one's self, i. e. to consuit
Canninefates, v. Caninefates.
only one's own advantage, Cie. Verr. 2, 1,
ro., Pall. Nov. 17, 1],= , a basket
cannula, ae, fi. dim. [canna]. I. A 20, 53; id. Agr. 2,26, 68; v. Aspendius.
woven from reeds (), a bread-, fruit-,
flower-, etc., basket (esp.for religious use in small, low reed, App. M. 4, p. 145; Mart. I). Cantilenam eandem canis, like the Gr.
sacrifices), Cie. Att. 6 , 1 , 1 3 ; Tib. I, 10, 27; Cap. 2, g 224.* I I . (Cf. canna, II. C.) Pul- ro ySeit , ever the old tune, Ter.
Prop. 3 (4), 13, 28; 4 (5), 8, 12; Verg. A. 8, monis, the windpipe, Cael. Aur. Tard. 2,13, Phorm. 3, 2, IO; . cantilena, B. With
definite objecta a. In gen., to sing, to
180; id. G. 4, 280; Hor. S. 2, 6,105; . M. 152.
Cannutius (Canu-), H, w.. a Roman cause to resound, to celebrate in song, to sing
2, 713; 8,675; id. F. 2, 650; 4, 451; Col. 10,
277; Juv. 5,74.U, Canistra siccaria, bas- proper name. I, P. Cannutius, an orator ofi Lucr. 6, 328: laudes mortui, Varr. L. L.
kets in which wine stood upon a table} ace. in Cicero's time, Cie. Brut. 56,205; id. Clu. 7, 70 MiilL: canere ad tibiam clarorum
10, 29; 18,50; Tae. Or. 2 1 . I I . Ti. Cannu- virorum laudes atque virtutes, Cie. Tuso. 4,
to Serv. ad Verg. A. 1, 706.
tius, tribune ofi the people A.U.C. 710, Cie. 2, 3; Quint. I, IO, IO; I, IO, 31; Liv. 45, 38,
canitia,ae,v canities init.
canities (canitia, PUn. 31,7,42, 91; Fam. 12,3,2; 12,23,3; id. Phil. 3,9,23; Veil. 12: puellis carmine modulato laudes virtutum ejus canentibus, Suet. Calig. 16 fin.:
11, 37, 64, 169; cf. Charis, p. 41 P.), em, e 2,64.
(other cases not in use),/, [canus], a gray or
cano, cecini, cantum (ancient imp. can- dei laudes, Lact. 6, 21, 9: deorum laudes,
grayish-white color, hoariness (poet, or in te = canite, Carm. Sal. ap. Varr. L. L. 7, g 37 Val. Max. I, 8, ext. 8.So with de: canere
post-Aug. prose): lupi, . . 1, 238: folia Miill.; jut. perf. canent = cecinerit, Lib. ad tibicinem de clarorum hominum virtutilanatiore canitie, Plin. 21, 20, 84, 147; 37, Augur. ap. Fest. a v. rumentum, p. 270 ib.; bus, Cie. Tusc. 1,2,3 (cf. cantito): praecepta,
11, 73, g 191: sparsa marmoris, id. 36, 7, II, perf. canui = cecini, acc. to Serv. ad Verg. Hor.S.2,4, II: jam canit effectos extremus
55.E sp. freq. of the hair, . . IO, 425; G. 2, 384, predominant in concino, occino, vinitor antes, Verg. G. 2, 417 Wagn. N. cr.:
7, 289; Plin. II, 37, 64, 169; et id. II, 37, etc. Examples of sup. cantum and part. nil dignum sermone, Hor. S. 2, 3, 4: quin
47, g 131.Hence, I I . T r a n s f. A. (Ab- cantus, canturus, a, um, appear not to etiam canet indoctum, id. Ep. 2,2, 9: gransto. pro conor.) Gray hair: canitiem terra be in use: the trace of an earlier use is dia elate, jucunda dulciter, moderata leniter
atque infuso pulvere foedans, Cat. 64, 224; found in Paul, ex Fest. p. 46 Milii.: can- canit, Quint. I, IO, 24; Cat. 63, II: Io I magna
imitated by . . 8. 528; et also Verg. . ta pro cantata ponebant; once canituri, voce, Triumphe, canet, Tib. 2,5,118; Ov. Tr.
12, 611: canitiem multo deformat pulvere, Vulg. Apoc. 8,13), 3, v. n. and a. [et - 4, 2, 52; cf. Hor. C. 4 , 2 , 4 7 : haec super arid. ib. IO, 844 ; 6, 300; . M. 13, 492; Luc. j , , r; Germ. Hahn ; Engl, vorum cultu pecorumque canebam, Verg.
8, 57: femina canitiem Germanis inficit chanticleer; , cicouice; Sanscr. kfi- G. 4, 559 Wagn.: et veterem in limo ranae
herbis, Ov. A. A. 3. 1 6 3 . B . (Effect, pro kas = duck; Engl, cock], orig. v. n., to pro- cecinere querelam, croaked (according to
causa.) A hoary age, old age (et: canitiem duce melodious sounds, whether of men or the ancient pronunciation, kekinere kuensibi et longos promiserat annos, Verg. A. animals; later, with a designation of the iam, an imitation of the Aristophane bpeIO, 549: donec virenti canities abest Moro- subject-matter of the melody, as v. a., to ; v. the letter C), id. ib. 1, 378;
sa,Hor. C. 1,9,17; 2,11,8.
make something the subject of one's singing Lucr. 2, 601: anser Gallos adesse canebat,
canitudo, i n i s , / [id.] (ante-clasa ac- or playing, to sing of, to celebrate, or make Verg. . 8, 656: motibus astrorum nunc
cess. form of the preced.), a gray color, hoar- known in song, etc. I. Neutr., to utter me- quae sit causa, canamus, Lucr. 6,510: sunt
iness: capitis, Plaut. ap. Paul, ex Fest. p. 62 lodious notes, to sing, sound, play. A. Of tempestates et fulmina clara canenda, id. 6,
men: si absurde canat, Cie. Tusc. 2, 4,12; 84.j). With pers. objects (poet, and in
M011. Absol., Varr. ap. Non. p. 82,24.
Ep. 3,18,9: celebrare dapes canendo, post-Aug. prose): canitur adhuc barbaras
Canius, ii ?, a Roman proper name. Plin.
I. C. Canius, a Roman of learning, Cie. Off. . . 5,113: si velim canere vel voce vel apud gentes (Arminius), Tae. A. 2,88: Her3,14, 58 sq.; id. de Or. 2, 69, 280.. Ca- fidibus, Cie. Div. 2, 59,122; Quint. 5, II. 124; culem . . . ituri in proelia canunt, id. G. 2:
1,8,2; Geli. 19,9.3: quemadmodum tibicen Dianam, Cat. 34,3: deos regesve, Hor. C. 4,
nius Rufus, a poet, Mart. 1,61,9; 8,20, L
sine tibiis canere non possit, Cie. de Or. 2, 2, 13: Liberum et Musas Veneremque, id.
t canna, ae, / , = , a reed, cane 83, 338; e t : tibia canentum, Lucr. 4, 587;
ib. 1,32, IO: rite Latonae puerum, id. ib. 4,
(less freq. than harundo). Col. 7 , 9 , 7 ; 4, 32, 5,1384; Cie. Tuso. I, 2, 4; Quint I, IO, 14:
6. 37; I, IO, 5: plectro graviore Gigantas,
3: palustris. . . 4,298: tremulae, id. ib. curvo calamo, Cat 63, 22: harundine, Ov.
Ov M. IO, 150: reges et proelia, Verg. E. 6,
6,326 ai. I I . r a s f, any thing made of M. I, 683; Suet. Caea 32: cithara, Tae. A.
3; Hor. C. 4,15, 32: arma virumque, Verg.
reed. A. A reed-pipe, flute, . M. 2, 68*2; 14,14: lituus quo canitur, Cie. Div. 1,17,
A. I, I: pugnasque virosque, Stat. Th. 8,
II,171; SiL 7,439.B. -4 smaU vessel, gon- 30; Verg. E. 2, 31: movit Amphion lapides 553: maxima bella et clarissimos duces,
dola, Juv. 5. 89; cf. Plin. 7, 2, 2, g 21; 7, 56. canendo, Hor. C. 3, II, 2; Serv. ad Verg. G. Quint. IO. 1,62.Very rarely, to celebrate,
57, g 206.C. Canna gutturis, in later med- 2, 417 ai.; Cie. Brut. 50, 187.2. Of the without reference to song or poetry: Epiical writers, the windpipe, Cael. Aur. Acut. faulty delivery of an orator, to speak in a curus in quadam epistula amicitiam tuam
2,16,97; id. Tard. 2,12,137.
sing-song tone: inclinata ululantique voce et Metrodori grata commemoratione cecit cannabinus, a , u m , ^ . , = more Asiatico canere, Cie. Or. 8,27; et can- nerat, Sen. Ep. 79,13. Esp. of fame, to
vo?, of hemp, hempen: retis, Varr. R. R. 3,5, to and canticum. B. Of animals (usu. of trumpet abroad: fama facta atque infecta
I I : tegeticulae, id. ib. 2. 8, 2: funes, Col. 6, birds, but also of frogs), Varr. L. L. 5, g 76 canit, Verg. A. 4,190: fama digna atque in2 , 3 ; 12,50,8.
Mull.: volucres nulla dulcius arte canant, digna canit, Val. FI. 217 ai.And prov., to
t cannabis, is,/, and cannabum, Prop. 1,2,14; Cie. Div. 1,7,12: merula ca- sing or preach to the deaf: non canimus suri, . [kindr. with Sanscr. sana, the same, nit aestate, hieme balbutit. Plia IO, 29, 42, dis, Verg. E. IO, 8: praeceptorum, quae veBopp, Gloss, p. 343, a], = and - g 80; IO, 32, 47, g 89: ranae alio translatae reor ne vana surdis auribus cecinerim. Liv.
, hemp ; nom. cannabis, Col. 2, IO, 21; canunt, id. 8, 58, 83, 227.Of the raven, 40, 8, IO.C. Since the responses of orPlin. 19, 4, 22, g 63; 19, 9, 56, g 173; acc. Cie. Div. I, 7 , 1 2 . E s p., of the crowing of acles were given in verse, to prophesy, fifrecannabim, Varr. R. R. 1,23,6; abl. cannabi, a cock: galli victi silere solent, canere vic- tell, predict, a.
poetry: Sibylla, Abdita
tores, to crow, Cie. Div. 2, 26, 56; . the quae senis fata canit pedibus, Tib. 2, 5,16;
Plin. 19, 2, 8, g 29: cannabe, Pera 5,146
Kom. cannabum, Isid. Orig. 19, 27, 3; gen. whole section; id. ib. 2,26, 56, 57; CoL 8, cf.: horrendas ambages, Verg. A. 6. 99; 3,
444: fera fata, Hor. C. 1,15,4; cf. id. Epod. put into the list or catalogue of saints, to adj., Cantabrian: Oceanus, Claud. Laud.
13, II; id. S. 2, 5, 58; Tib. I, 7,1; cf. id.3, canonize, Alex. III. P.P. Ep. 3.
Ser. 74.Far more freq. subst.: Canta
3, 36; I. 6, 50; Hor. C. S. 25: et mihi jam
1. Canopus, i? ^., rarely ber, abri, and in plur.: Cantabri, orum,
multi crudele canebant Artificis scelus, ; cf. Quint. I, 5,13. I. An island- m., the Cantabriam, Caes. B. C. 2. 36; Mel.
Verg. A. 2,124; Hor. S.1,9,30.b. In prose: town in Lower Egypt, on the western mouth3, 1, 9, g 10; Plin. 4, 20, 34, g 110 sq.; an
ut haec quae nunc fiunt, canere di inmorta- of the Nile; ace. to the fable, named after exceedingly wild and warlike people, whose
les viderentur, Cie. Cat. 3,8,18: non haec the pilot of Menelaus, who died there: Ca- subjugation was attempted in vain by Aua me tum tamquam fata... canebantur? nopus (Canobus in Serv. ad Verg. G. 4, 287), gustus (729 A.U.C.), but was accomplished,
id. Sest 21, 47: eum, qui ex Thetide natus MeL 2,7,6; Plin. 5, 31,34, g 128; Tae. A. 2, after a bloody battle, by Agrippa (734
esset, maiorem patre suo futurum cecinisse 60: famosus, i. e. notorious for its luxury, A.U.C.); hence, bellicosus, Hor. C. 2, II, 1:
dicuntur oracula, Quint 3, 7,11; Just. II, Juv. 15,46; cf id. 1,26; 6, 84; Sen. Ep. 37, indoctus juga ferre nostra, id. ib. 2, 6, 2:
7,4; 7, 6,1; Tae. A. 2,54; id. H. 4, 54: ce- 3.2. Meton., Lower Egypt; cf. Prop. 3 non ante domabilis, id. ib. 4,14,41: Agripcinere vates, idque carmen pervenerat ad (4), 11,39: Verg. G. 4,287 Heyne.Also the pae virtute cecidit, id. Ep. I, 12, 26: sera
antistitem fani Dianae, Liv. I, 45, 5; 5,15, whole of Egypt, Luc. 10, 64. H , D e r i v. domitus catena, id. C. 3,8, 22; cf. Flor. 4,12,
4 sq.; I, 7, IO; Tae. A. 14, 32; Liv. 30,28, 2;
a
46; Just. 44,6,8.B. Cantabricus, a,
cf. Nep. Att. 16,4; cf. of philosophers, etc.: I. Canopicus, > um, adj., of Canopus: um, adj., of Cantabria: terrae, Mel. 3,2,1:
ipsa memor praecepta Canam, Hor. S. 2, 4, Nili ostium, Mel. 1,9, 9; 2,7, 6; Plin. 5, IO, litora, id. 3, 2, 7: populi, Plin. 3, 3, 4, 8 27:
II Orell. ad loc.; cf.: quaeque diu latuere, II, g 62 sq.; 5, 31, 34, g 128: arbor, id. 12, bella, Hor. Ep. 1,18, 55: bellum, Suet. Aug.
24, 51, 8 109.-2. Canopeus (four syll.),
canam, . M. 15,147.
20; 85: expeditio, id. 29; id. Tib. 9 . - 2 ,
I I I . In milit. lang., t. t.,both act and neutr., a, um, adj., of Canopus: litora, Cat. 66, 58. Subst.: Cantabrica, ae,/., a plant, Canof signals, to blow, to sound, to give; or to be 3 . C a n o p e i s , e , the same: collyrium, tabrian bind-weed: Convolvulus Cantabrisounded, resound. A. Act: bellicum (lit. Cels. 6 , 6 . - 4 , Canopitanus, a , u m . the ca, Linn.; Plin. 25, 8, 47, 8 85.
and trop.) canere, v. bellicus: classicum, v. same: ostium, SoL 3LQ, Subst: Canoclassicus: signa canere jubet, to give the sig- pitae, arum, m., the inhabitants of Cano- Cantabricus, a, um, v. Cantabria, IL
B. and cantabrum, I.
nal for battle, Sail C. 59,1; id. J. 99,1: Pom- pus, Cie. ap. Quint I, 6,13.
cantabrum, i [etym. unknown; the
peius classicum apud eum (sc. Scipionem)
2.
Canopus
(-pds),
i,
m.,
==
K
a
W
connection with Cantabria is a mere concani jubet, Caes. B. C. 3,82.Absol. without 7?, the brightest star in the constellation
signum, etc.: tubicen canere coepit, Auet Argo (visible in Southern Europe), Manii. jecture]. I. A kind of bran (late Lat.),
B. Afr. 82; et Flor. 4, 2, 66.B. Neutr.: I, 215; Vitr. 9, 4 (7); Plin. 2, 70, 71, 178; CaeL Aur. Tard. 3,2; 4,3; Apic. 7,1; SchoL
priusquam signa canerent, Liv. I, I, 7: ut Lue. 8,181 (scanned CBnSpfis, Mart. Cap. 7, Juv. 5,11 (as an explanation of far caninum);
hence, Cantabricus sucus, Veg. 5, 56, 3.
attendant, semel bisne signum canat in g 808).
I I , A kind of banner or standard under the
castris, id. 27, 47, 3 and 5; 23,16,12; 24, 46
Canor,
eris,
m.
[cano],
tune,
sound,
song,
emperors, Min. Fel. Oct. 29; Tert Apol. 16.
(twice): repente a tergo signa canere, Sali.
J. 94,5; Liv. 7,40, IO; Verg. A. IO, 310; Flor. melody (poet, or in post-Aug. prose; rare).
cantabundus, a, um, adj. [canto],
I.
Li
t.
A.
Of
living
beings,
Quint
1,10,
3.18, IO: classicum apud eos cecinit, Liv.
singing (rare: sedeo ego cantabundus et
22:
cygnijLucr.
4,182;
4,911:
res
est
blan28,27,15.2. Receptui canere, to sound a
stellas numero, Petr. 62,4: Gallus sua disretreat: Hasdrubal receptui propere ceci da canor; discant cantare puellae, . . ciplina scuto projecto cantabundus (consti.
3,315:
mulcendas
natus
ad
aures,
id.
M.
nit (i. e. cani jussit), Liv. 27,47,2; Tae. H.
tit), Quadrig. ap. GelL 9,13,16 dub. (Hertz,
2, 26.Poet.: cecinit jussos receptus, Ov. 5, 56LB. Of instruments, the tone: Mar- cunctabundus).
tius
aeris
rauci
canor,
martial
clang,
Verg.
M. I, 340.And in Livy impers.: nisi recantamen, iuis, n. [ canto, III.; cf.
ceptui cecinisset, if it had not soumded a G. 4, 71: lyrae, Oy. . 16,180.. Trop.: cano, 1L; cantus, II. B., and carmen; Iit
counter-march, Liv. 26, 44,4: ut referrent bella truci memorata canore, in heroic po- a charming with words; hence, abstr. pro
pedem, si receptui cecinisset, id. 3, 22, 6. etry, Petr. 6,19.
coner.], a spell, charm, magic sentence, incanori, adv., . canorus fin.
I), r o p.: revocante et receptui canente
cantation (very rare), Prop. 4 (6), 4, 51;
c a n o r u s , a, um, adj. [canor], of or per- App. M. 2, p. 114; id. Mag. 40, p. 299: masenatu, Cie. Phil. 12, 3, 8: ratio abstrahit
taining
to
melody,
melodious,
harmonious,
ab acerbis cogitationibus a quibus cum cegicum, Prud. adv. Sym. 2,176.
cinit receptui, id. Tusc. 3,15,33: antequam euphonious; neutr. or act. (of sound, men,
cantatio, onis, / [canto; lit a singanimals,
instruments,
etc.;
class,
in
prose
(orator) in has aetatis (se. senectutis) veniing, a playing; hence, abstr. pro concr.]. I,
and
poetry).
I.
Neutr.:
profluens
quidat insidias, receptui canet, Quint. 12, II, 4.
Music, song, mentioned by Varr. L. L. 6, 7,
j&tP* Examples for the signif. to practice dam habuit Carbo et canorum.flouring lan- 8 75 Mfill.: animum cantationibus permulguage
and
a
melodious
voice,
Cie.
de
Or.
3,
magic, to charm, etc., found in the deriw.
cere, App. . 2, p. 125; Vulg. Psa. 70,6 (but
cantus, canto, etc., are entirely wanting in 7, 28; Tae. . 4, 61: voce suavi et canori, in Plaut. Stich. 5, 5,19, the true reading is
Cie. Brut. 66, 234: vox Sirenum, Ov. A. A. cantionem, Fleck.).* H, A charm, spell,
this verb.
t canon, uis, m. (acc. canona, Plin. 34, 3, 311; Petr. 59,3.As a fauit in delivery, incantation, Firm. Math. 3,6.
8.19, 55; acc. plur. canonas, Aus. Ep. 136; singing, sing-song, droning : sine contenti- cantator, oris, m. [id.], a musician,
in Cie. Fam. 16,17,1, used as a Greek word), one vox, nec languens, nec canora, Cie. Off. singer, minstrel (mentioned by Varr. L. L.
= [, , a reed, cane]. I, A I, 37,133; cf. cano, I. A. 2: canoro quodam 8,8 57 MulL): vetus et nobilior Ario cantamarking or measuring line ; hence, a rule, modo proclamare, Quint. II, 3,170: Juv. 7, tor fidibus ibit, Geli. 16. 19 (transi, of the
canon, model (et Lidd. and Scott, under - 18: hinnitus edere canoros, Suet Ner. 46: Gr. , Herod. I, 23 Bahr): cantator
).II. Esp. A. A wooden channel in versus, Hor. Ep. 2, 2,76: nugae, mere jing- cygnus funeris ipse sui, Mart. 13, 77.
hydraulic instruments, Vitr. 10,13 Rod B. ling (Voss), id. A. P. 322: plausus, Claud.
Under the emperors, an annual tribute, Cons. Proh, et Olyb.175. As subst.: cano- cantatrix, leis, / adj. [cantator] (postestablished by law, in grain, gold, silver, r u m , i* n., melody, charm, in speaking: class.). I, Musical, singing: choreae, Claud.
clothing, etc.*, Spart. Sev. 8; Lampr. Elag. omnino canorum illud in voce splendescit, B. Gild.448.Subst.: cantatrix,leis,/,
27.C. Iu eccl. Lat., a catalogue of sacred Cie. Sen. 9, 28.II, Act. A. Of men: ca- a female singer, Vulg. 2 Beg. 19, '35; cf.
norus orator et volubilis et satis acer, Cie. Prise, p. 1225 P.U, Using enchantments:
writings, as admitted by the rule, the Canon,
Aug. Doctr. Christ. 2,8; Hier. Proi.Gal. Aug. Brut. 27, 105: turba, Ov. F. 6, 671: ut Ga- anus, App. M. 2, p. 128,1: aniculae, id. ib.
Civ. 17,24; 18, 38; cf. Isid. Orig. 6,15 and ditana canoro Incipiant prurire choro, in 2, p. 123, 25.e
Canteri, erum, m., a people in Sarma16.B. -Also in late Lat., from their shape, song and dance, Juv. II, 162 Web.: Triton,
in plur.: candnes, um, cannon: et illic . . 2, 8: Aeolides, i. e. Misenus, id. ib. ta Asiatica, near Palus Maeotis, Plin. 6,7,
14,102.B.
Of
animals:
cum
hoc
animal
figere gunnas suas, quas Galli canones vo7, 8 22.
cant quibus validius villam infestare pos- (gallus) sit canorum sua sponte, Cie. Div. 2,
* cauillatus (canthi a, um, adj.
26,
57:
aves,
Verg.
G.
2,
328:
ales,
i.
e.
cygset, Thom. Walsingham in Henry V. p. 398.
[canterius], supported by props, undernus, Hor. C. 2, 20,15: olor, Prop. 2 (3), 34, propped : vineae, Coi. 5,4,1.
canonicarius, /** [canon, II. B.], 84:
Peneus canorus avium concentu, Plin.
c a n t e r i n u s ( c a n t h i a,um, adj. [id.],
the collector of an annual tribute, Just Nov.
4, 8,15, g 31: cicadae, id. II, 26, 32, 8 92. of or pertaining to a horse, horse-: ritus,
C o n s t a Cassiod. Var. 6, 8; 12,13.
C.
Of
instruments:
fides,
Verg.
.
6,
120;
t c a n o n i c u s , a> um, ., = , Hor. C. 1,12, II: aes, i. e. tubae, Verg. A. 9, like a horse, Plaut. Men. 2,3, 44: hordeum,
according to rule or measure. I. In music: 503; . M. 3,704: chelys, Sen. Troad. 325: i. e. winter barley, CoL 2, 9, 14; 2,10, 31;
ratio, the theory of harmony, Vitr. 1,1; 5, 3; fila lyrae, Claud. Rapt. Pros. 2, praef. 14. PalL Oct 1, 2: lapathum = rumex, Plin.
cf.Geli. 16,18,5. II,.In astronomy: defec- Hence, *adv.: canore, harmoniously: 20, 21, 85, g 231.
tiones solis, as following at regular inter- musice mundus et canore movetur, App.
* cantoribus, i; m dim. [id.], a small
vals, Aug. Civ. Dei, 3,15. Subst.: c a n o - Doctr. Plat. 1; cf. cano, I. B.
trellis for supporting plants, CoL 11, 3, 58.
nici, Orum, m., theorists, Plin. 2, 17, 14,
canterius, v. cantherius.
i c a n t a , V. cano init.
73; and c a n o n i c a , 6rum, n, = canoCanthara, a e , / , the name of a woman,
nica ratio, theory .''luminum, Plin. Ep. 1, 2,
Cantabros, e, odj- [canto], worthy to Ter. And. 4,4, 30; Plaut. Ep. 4,1,40.
12.FIT. Of or pertaining to an annual tribbe sung, Cassiod. Var. 2, 40; id. 8, 9; Vulg.
t cantharias, ae, m. [], a preute: pensitationes, Cod. Just 12,62,2: equi, Psa. 118, 64.
cious stone having in it the figure ofi a Spanib. 11,17, 3: vestes, ib. 11,9, L I V . EccL
cantabr&rius, H, m- [cantabrum], o ish fly, Plin. 37,11,72,8 187.
I A t , of or belonging to the canon, canonical:
standard-bearer on festive occasions, Cod. t cantharis, idis,/ , = . I . a
libri, Aug. Civ. Dei, 18,36; id. Doctr. Christ. Th. 14,7, 2.
genus ofi beetle, of several species; in pure
2,8.V. In later eccl. Lat. subst.: c a n o n i c u s , I) m.,one of the rule or discipline, i. e. Cantabras, a e, m., a tributary of the Lat scarabaeus parvus, Plin. 29,4, 30, 8 94;
clericus, a clergyman, as distinguished from Indus, now Tschandrabagha, Plin. 6, 20, 23,freq. used in medicine, id. 11, 35, 41, 8 118;
29, 4, 30, 8 93.Esp. the (very poisonous)
laicus, one of the people, and monachus, a g 71 (Cantabam Sillig).
Cantabria,ae,/,=, a prov- Spanish fly, cantharides: Meloe vesicator irecluse, Antioch. Can. 2, 6, 11; hence the
mod. canon or prebendary. Adv.: Ca- ince in Hispania Tarraconensis, east of Astu- us, Linn.; Cie. Tuso. 5, 40,117; id. Fam. 9,
n d a c e , according to Church discipline, ria, in the region of the present Biscay a, 21, 3; Ov. Ib. 306; cf. Plin. 29, 4, 30, g 94;
Plin. 34.14,42, g 148; 34,16,47,8158; Suet. 11, 35,41, 8 118.II, A worm injurious to
regularly, Cassiod. Hist. Eccl. 9,14.
Aug. 20; 81; id. Galb. 8; Flor. 4, 12, 48. the vine and rose, Pali. 1, 35, 6 and 4; cf.
c a n o n i z o . are> v- a- [canon, II. C.], to II. D e r i v. A. Cantabere bra, brum, Plin. 18,17, 44, 152.
280
t cantitantes v i n u m = mt
, a kind of tuine, Plin. 14, 7, 9, 75.
Cantharolethros, i , m , = (death to beetles), a place in Thrace
near Olynthiis: in quo unum hoc animal
exanimatur, Plin. 11, 28,84, 99.
c a n t h a r i a s , h m d i m [cantharus],
small drinking-vessel, Am. 6, p. 209.H, A
small candlestick, Paui Nol. Carm. 22,462.
t c a n t h a r u s , m . , = .
I.
Lit., a large, wide-bellied drinking-vessel
with handles, a tankard, pot (very frequent
in Plaut.), Plaut. As. 5, 2, 56; id. Bacch. 1,
1, 36; id. Men. 1, 2, 64; 1, 3, 5; id. Most. 1,
4, 33; id. Ps. 4, 2, 2; 4, 4, 13; 5, 1, 34; id.
Pers. 5, 2,22; 5, 2, 40; id. Rud. 5, 2, 32; id.
Stich. 5, 4, 23; 5,4, 48; Hor. C. 1, 20, 2; id.
Ep. 1,5, 23 ai.Esp. used by Bacchus and
his followers, as scyphus, by Hercules, Verg.
. 6,17 Voss; Macr. S. 5, 21,14; Arn. 6, 25.
Hence Marius was reproached, because,
after the conquest of the Cimbri, he drank
from the cantharus like a triumphing Bacchus, Plin. 33,11,53, 150 Val. Max. 3, 6,
n. 6.Gr. acc. cantharon, Nemee. Eel. 3,48.
I I . T r a n s i . . water-pipe, Dig. 30,
41, 11; Inscr. Grut. 182, 2 . B . In eccl.
Lat., a vessel of holy water, Paul. NoL 37,
150 (v. Quicherat ad loc.).C. A kind of
sea-fish, Ov. Hal. 103; Plin. 32,11,53, 146;
Coi 8, 7 , 1 4 . B . A black spot or wart under the tongue ofi the Egyptian Apis, Plin. 8,
46,71, 184.
de Or. I, 23,105.Pro v.: cantilenam ean- sus, etc., as object, to sing, play, recite'.
dem canis, = y<te< $, ever the carmina non prius Audita canto, Hor. C. 3,
old song, Ter. Phorm. 3, 2, IO. I I , Post- 1, 4: rustica verba, Tib. 2, 1, 52: Hymen
clasa in a good sense, a song, in gen., Geli. cantatus, . H. 12, 137; cf.: Hymenaeum
9,4,14; so id. 19, 9, 8: in cantilenis et pro- qui cantent. Ter. Ad. 5, 7, 7: obscena, .
verbiis, Vulg. Ecclua 47,18: cantilenas me- F. 3, 676.B. With particular persons or
ditari pro jubilo molliores, Amm. 22, 4, 6; things, the subjects of song, as objects, to
of a lampoon, Vop. Aur. 7, 2; cf. Fest. sing, to celebrate or praise in song, sing of,
p. 181,16 Milii.
write poetry upon, etc.: celebrem deum,
cantllenosus, a, um, adj. [cantilena], Tib. 2,1, 83: absentem amicam, Hor. S. 1,
(post-class.), pertaining to song, poetic: nu- 5,15: rivos, id. C. 2,19, I I : convivia, proelia virginum, id. ib. I, 6,19: Augusti trogae, Sid. Ep. 3,14; 4,1.
paea, id. ib. 2,9,19: Pythia (se. certamina),
C a n i n i o , ,*> atum, 1, v. dim. a. [canid. A. P. 414: cantari dignus, Verg. E. 5,54:
to], to sing low, to hum (post-class.; perh.
per totum cantabimur orbem, Ov. Am. 1,3,
only in App.), App. M. 4, p. 146; id. Flor.
25 : 2,17, 33; et: illa meis multum canta1, p. 342, 8 ; 3, p. 388,13 ai.
libellis, Mart. 9,50,1: cantatus Achilles,
cantio, onis, fi [cano, lit. a singing, ta
Ov. Am. 2, I, 29: laudes tuas, id. F. 2, 658.
playing; hence meton, abstr. pro coner.]. E e p., 2. Of an actor, to represent a
1. A song (rare; mostly ante-clasa), Plaut. part, to act (cf. supra, I. A . ) : cantavit
Stich. 5, 4, 25; 5, 5, 19; 6, 6, 8; Suet. Ner. (Nero) Orestem matricidam, Oedipodem
25; of birds, App. Flor. 2, p. 349, 11; excaecatum, etc.. Suet Ner. 21: Nioben,
Fronto ad Ver. I (et cantatio). II. An id. ib. 21: tragoedias, id. ib. 21: fabulam,
incantation, charm, spell, Cato, R. R. 160: id. ib. 46 fin.: epinicia, id. ib. 43 fin.C.
subito totam causam oblitus est, idque Hence, because the oracles were of old utveneficiis et cantionibus Titiniae factum tered in verse, of any mysterious, prophetdicebat, Cie. Brut. 60, 217; App. . I, IO, ic, or warning utterance, to predict, warn,
p. 106, 27.
point out, indicate, make known, say: vera
cantito, avi, &tum, I, v. fireq. act. cantae? vana vellem, Plaut Most 4, 2, 64.
[canto; ctVarr. L. L. 6,7, g 75 Muli.; 8,33, Of inanimate things: urna haec litterata
g 119], to sing or play often or repeatedly est: ab se cantat cqja sit, Plaut. Rud. 2, 6,
(rare): ut habeas quicum cantites, Ter. Ad. 21: civi inmoeni scin quid cantari solet?
4. 7, 32: carmina in epulis esse cantitata a id. Tria 2, 2, 69; id. Bacch. 4, 9, 61. 2.
singulis convivis de clarorum virorum lau- To bring something repeatedly to recolleccantherius or canterius, m- dibus, Cie. Brut. 19, 75 (cf. cano, II. B.); tion, to reiterate, harp upon, forewarn ofi or
[perh. , a beast of burden]. I. A Suet. Ner. 39: dulce cantitant aves, App. against: haec dies noctes canto, ut caveae,
Plaut Trin. 2, 2, 12 : harum mores, Ter.
gelding, Varr. R. R. 2, 7, 15; cf. Paul, ex M. 6, p. 175.
Cantium, ii, n,= , a promon- Heaut 2, 3,19: nam, ut scis, jam pridem
Fest. p. 46 Miill.; Plaut. Aui 3, 5, 21: id.
Capt. 4, 2, 34; Cie. . D. 3, 5, I I ; id. Fam. tory of England, now Kent, Caes. B. G. 6, istum canto Caesarem, Cie. Q. Fr. 2, II (13),
I: quid fati provida cantet avis, Tib. 2, 5,
9,18,4; Sen. Ep. 87, 9 . B . An ass, mule, 13; 5,22.
Tert. Apo! 16; id. ad Nat. I, 14.Pro v.:
* c a n t i u n c u l a , ae, fi dim. [cantio], 12: quae me juvene utique cantare coleminime, sis, cantherium in fossam, put the a flattering, alluring strain: si cantiuncu- bant, Quint 8 , 3 , 7 6 . H I , In the lang. of
hack in the ditch, when it is useless, Liv. lis (sc. Sirenum) tantus vir inretitus tene- religion, ae v. n. or a., to use enchantments,
charms, incantations, to enchant, to charm,
23, 47, 6 Weissenb. ad loc. H, Meton. retur, Cie. Fin. 5,18, 49.
A- A man impotent through age, Plaut. Cist.
canto, avi, utum, I, v. n. and a. [cano], Cato, R R 160,1; Varr. R. R. 1, 2, 27: fri4,2, 83.B.
architecture, a spar under fireq. in form, but mostly agrees in mean- gidue in pratis cantando rumpitur anguis,
the roof, a rafter, Fr. chevron, Vitr. 4, 2. ing with cano. I. Neutr., to produce melo- i Verg. E. 8, 71: cantata Luna, exorcised by
0m In the lang. of vine-dressing, a pole fur- dious sounds (by the voice or an instru- magic, Prop. 4 (5), 5,13: falx. . . 6, 84:
nished with cross-pieces for supporting the ment), to sound, sing, play (class, in prose herbae, id. . 7,98: ignis, Sil. I, 430: tum
vine, a trellis, Col. 4, 12, 1; 4, 4,14; 11, 3, and poetry; rare in Cie.). Au Cf men: quoque cantato deneetur carmine caelum,
62.B. Among veterinary surgeons, a kind Pamphilam Cantatum provocemus, Ter. an incantation, . . 14,369.B. To call
of frame for suspending sick horses, Veg. 3, Eun. 3,1, 53: saltare et cantare, Cie. Cat. forth, produce by charms: et chelydris
47, 3.
2, IO, 23: neque enim vocum suavitate vi- cantare soporem, SiL 8, 498: cantata um1 1 , c a n t h u s , i, m., = ; lit. the dentur aut novitate quadam cantandi re- bra, Luc. 6, 767.
iron ring around a carriage-wheel, the tire, vocare eos solitae (sirenes), id. Fin. 5,18,
Cantor, oris, ro. [cano], a singer, poet. I,
Quint 1,5, 88, where it is considered as bar- 49: Arcades ambo Et cantare pares, Verg. In gen.: omnibus hoc vitium est cantoribarian (African or Spanish). Hence, B. E. 7, 5; IO, 32: cantando victus, id. ib. 3, bus, Hor. S. I, 3 , 1 ; so id. ib. I, 3,129; 1,2,
Meton, (pars pro toto), a wheel, Pers. 5,71. 21; Tib. 2,1, 66: adimam cantare severis, 3 (mutato nomine cautorem pro musico di2. Canthus, i, m-> = , nom. Hor. Ep. I, 19, 9: ut (cantores) numquam cit, Acron.): Thamyras, Prop. 2 (3), 22,19:
propr., name of an Argonaut, Hyg. Fab. 14; inducant animum cantare rogati, id. S. I, cantor Apollo, Hor. A. P. 407 (et Apollo):
3, 2; Suet. Tit. 3 : non est Cantandum, (Caligula) Threx et auriga idem cantor atVal. FI. 1, 3 and 6.
c a n t i c u l u m , i dim. [canticum]. mere is no occasion for singing, i.e. for im- que saltator. Suet. Calig. 64. In a con* I A little song, a sonnet: Zephyri, Sep- agination, fiction, Juv. 4, 85.Of an actor: temptuous sense: cantor formularum, Cie.
tin!. Afer. ap. Ter, Maur. p. 2427 P.II. A cantante eo (Nerone) ne necessaria quidem de Or. I, 55, 236; et Plaut. Ps. I, 3,132.
short incantation, Pomp. ap. Non. p. 482, 9. causa excedere theatro licitum erat, Suet. And with gen. of the person (conformably
Ner. 23; 20; id. Vesp. 4 ai.; cf. under II.
c a n t i c u m , n- [ cantus ]. I. L i t., a B. 2.: conducta veni, ut fidibus cantarem to cano, II. B.), an extoller, eulogist: cantosong in the Roman comedy, sung by one per- seni, Plaut. Ep. 3, 4, 64: structis avenis, res Euphorionis, Cie. TUBO. 3,19, 45. I I ,
son, and accompanied by music and danc- . M. I, 677: ad chordarum sonum, Nep. E e p., in the lang. of the drama, = %opeuing ; a monody, solo: nosti canticum (in Epam. 2,1.Less freq. of instrumental mu- , an actor, player (cf. G. Herm. Opuec. I.
Demiurgo Turpilii), meministi Roscium, sic, and only with abl. of the instrument (cf. p. 298), Cie. Sest. 65,118: donec cantor vos
Cie. Fam. 9, 22. I: agere, Liv. 7, 2, 9: de- cano): tibiis. Nep. Epam. 2,1; id. ib. praef. plaudite! dicat, Hor. A. P. 155; Suet. Calig.
saltare, Suet. Calig. 54: histrio in cantico 1; Vulg. Luc. 7, 32: lituo, tubft, Geli. 20, 54.
c a n t r i x , Ic is, f [cantor], a female
quodam, id. Ner. 39: Neroniana, icLVit. I I : 2, 2: calamo, Sen. Ben. 4, 6, 5: ad manum
Atellanis notissimum canticum exorsis, id. histrioni, in comedy, to sing and play while singer, a songstress, Plaut. Trin. 2, I, 23;
Galb. 13.II, A song, in gen.: chorus can- the actor accompanies the song with gesturesTert. adv. Marc. 3, 5.Adj.: aves cantrices,
ticum Insonuit, Phaedr. 5, 7,25: canticum or dancing, Liv. 7, 2,10; cf. Val. Max. 2, 4, singing, Varr. R. R. 3, 5,14.
* canterius, h m
[cantus], a little
repetere, id. 5, 7, 31: omne convivium ob- 4.Pass, impers.: in caelo cantatur et
scenis canticis strepit, Quint. I, 2 , 8 ; I, IO, psallitur, Arn. 3, 21.Prov.: surdo, Prop. song, Firm. Math. 3,12.
23; cf. id. I, 8, 2; 1,12,14; 9, 2, 35; II, 3, 4 (6), 8, 47, and ad surdas aures, Ov. Am. 3,
canturio, , desid. n. and a. [cano],
13. 2. Esp. Canticum Canticorum, the 7, 61, to preach to deaf ears; et. cano, II. to chirp (post-class, and rare): canturire
Song of Songs, the Canticles, Vulg.Hence, B . 2 . Of the singing pronunciation of an melicam, belle diverbia dicere (vulg.: canB. A singing tone in the delivery of an or- orator, to declaim in a singing tone, to turire belle diverbia, adicere melicam),
ator, Cie. Or. 18, 57; Plin. Ep. 2,14,13; cf. sing, drawl: si cantas, male cantas, si le- Petr. 64, 2 . cr.; Paui. ex Fest. e. v. dagQuint. 1, 8, 2; 11, 3,13.HI, A lampoon, gis, cantas, C. Caesar ap. Quint. 1, 8, 2; 11, nades, p. 68.
a libellous song, Paul. Sent 5, 4, 15; cf.
I, 66; 11, 3, 57; 11, 3. 58; 11, 3, 59; 11, 3,
c a n t u s , i18) m. [id.], the production of
App. Mag. 75, p. 322,8.B. A magic form60; cf. Juv. 10,178. Hence, to recite, de- melodious sound, a musical utterance or exula, incantation, App. Mag. p. 301,12.
claim : quaecumque sedens modo legerat, pression, either with voice or instrument;
canticus, a> um, adj. [canto], musical: haec eadem . . . cantabit versibus isdem, hence, song, singing, playing, music (while
delinimenta, Macr. Somn. Scip. 2, 3.
Juv. 7,153.B. Of birds and fowls: prius carmen is prop, the contents or subetance
cantilena, ae,/. [cantillo]. I. In ante- quam galli cantent, crow, Plaut. Mil. 3,1, of the eong, etc.; et: qui enim cantus moclass. and class, lang., a song, in a dispar- 96; so, deos gallis signum dedisse cantandi, derati oratione dulcior invenire potest?
aging sense, an old song; vulg. for silly, Cie. Div. 2, 26, 67: cantantes aves, Prop. 4 Quod carmen artificiosa conclusione aptitrite prattle, gossip: ut crebro mihi insu- (5), 9, 30.C. r a s f., of instruments, to us? Cie. de Or. 2, 8, 34). I . In gen. A.
surret cantilenam suam, Cie. Att. 1,19, 8: sound, resound: pastoris bucina cantat, Of persona I, With the voice, a singing,
totam istam cantilenam ex hoc pendere, Prop. 4 (5), IO, 30: cantabat fanis, cantabat song; in full, cantus vocum, Cie. Rose. Am.
ut quam plurimum lucri faciant, Brut. ap. tibia ludis, Ov. F. 6, 659 sq. I I , Act., to 46,134: fit etiam saepe vocum gravitate et
Cie. Fam. II, 20, 2: qui non Graeci alicu- make some person or thing the subject of cantibus ut pellantur animi, etc., id. Div. I,
jus cottidianam loquacitatem sine usu, ne- one's singing. playing, or song (et cano, 36,80: cantue vocie juvat sociata nervorum
que ex scholis cantilenam requirunt, Cie. II.). A With the song itself, carmen, ver- concordia, Quint. 5, IO, 124: oris, id. II, 3,
23: Strenui, Cie. Fin. 5,18, 49; Quint. 5,8, Inscr. Murat 1037,3), a very ancient town in * capeduncula, a e, fi dim. [capedo], a
I; ef. Juv. 9, 150: comissationes, cantus, Apulia, now Canosa, founded by the Greeks,
small bowl or dish used in sacrifices, Cie. .
symphoniae, Cie. Cael. 15, 35; id. Verr. 2, and celebrated for its excellent wool, Cie. Att.
D. 3,17,43.
5,13, 31; id. Fin. 5,18, 49; Lucr. 5,1406: 8, II, D, 1; Liv. 22, 50,4; 22, 52, 4; Mel. 2,
1. capella,ae,/dim. [caper; cf.: puer,
felices cantus ore sonante dedit, Tib. 3, 4, 4,7; Plin. 3,11,16, 104; 8,4H,73, 190 sq.; puella], a she-goat. I, Lit., Coi. 7, 6, .4;
40: cantu tremulo (i.e. voce anili), Hor. C. Hor. S. 1, 5, 91; 2, 3,168. I I . Deri v. Cat. 19, 16; 20, 10; Tib. 1, 1, 31; Verg. E.
4,13, 5: praecipe lugubres Cantus, id. ib. I, A. Canusinus, a , um, '., of Canu- 7, 3 ; 10, 7; Hor. Epod. 16, 49; id. S. 1, 1,
24, 3: longum cantu solata laborem, Verg. sium, Canusian: ager, Vari*. R. B. I, 8, 2: 110; id. Ep. 1, 7, 86; . M. 13, 691 ai.A
G. I, 293; cf: est etiam in dicendo quidam rufae, Mart 14, 129: birri, Vop. Carin. 20. piece of statuary, Cie. Verr. 2, 2, 35, g 87.
cantus obscurior, musical play of voice, Cie. 2. Subst. (a) Canusinus, i, m., an 2. As a term of reproach, dirty fellow,
Or. 17, 5 7 . - 2 . With instruments, a play- inhabitant of Canusium: bilinguis, i. e. Amm. 17,12; 24, 8. ,(cf. canicula). I I . A
ing, music: in nervorum vocumque canti- speaking Greek and Latin, Hor. S. I, IO, 30. star on the left shoulder of the constellation
bus, Cie. Tuso. I, 2, 4; id. Rose. Am. 46, () Canusina, a e , / (se. vestis), gar- Auriga (usu. called capra), Plin. 18, 26,66,
134: citharae, Hor. C. 3, I, 20: horribili ments mode of Canusian wool, Mart. 14,' 248; rising in the rainy season; hence,
stridebat tibia cantu, Cat. 64, 264: querulae 127. B. Canusmatus, a, um, adj., sidus pluviale capellae, . . 3, 594: sigtibiae, Hor. C. 3, 7, 30: dulcis tibia cantu, clothed in Canusian wool: muliones, Suet. num pluviale, id. F. 5,113.
Tib. I, 7, 47: bucinarum, Cie. Mur. 9, 22: Ner. 30: Syrus, Mart. 9, 23, 9.
2. Capella, ae, m., a Roman proper
simul ac tubarum est auditus cantus, Liv.
i c a n u t u s , '?, canus, Gloss. Philox. name. I. An elegiae poet, . P. 4,16, 36.
25, 24, 6: lyrae, Plin. 34, 8,19, 72: tibiciculpabilis, e, . [capio],=capax (late I I . Capella Antistius, a teacher of rhetnes, qui fidibus utuntur, suo arbitrio cantus numerosque moderantur, Cie. Tusc. 5, Lat.): infirmitatis capabilis (Dei virtus), oric, Lampr. Comm. 1, 6. H I , Maria36,104: cantu tubarum convocare concili- Cassiod. Hist. Eccl. 1,14: malitiae capabi- nus Mineus Felix Capella, a learned gramum, Auet. B. G. 8, 20: raucisonoque mi- lis, id. ib. 1,14.H. Pass., comprehensible, marian of Madaura, in Africa, in the second half of the fifth century ; his Satyrion
nantur cornua cantu, Lucr. 2, 619: rauco Aug. contr. Maxim. 2, 9.
capacitas, Utis, f. [capax], capabil- treats of the liberal arts.Hence, Capelstupuerunt cornua cantu, Verg. A. 8, 2.
Of an actor: tardiores tibicinis modos et ity of holding much, capacity (rare). 1 . 1 lianus, a, um, adj., belonging to a Capella,
cantus remissiores facere, Cie. de Or. I, 60, gen.: utrum capacitatem aliquam in ani- Mart 11, 31,17.
254.B. Of birds, etc.: raucisoni cantus, mo putamus esse, quo tamquam in aliquod
* capellianus.a, um, adj. [i. capella],
Lucr. 5,1084: cantus avium et volatus, Cie. vas,ea,quae meminimus, infundantur? Cie. of or pertaining to kids, goats: ruta, readiDiv. I, 42, 94: Hor. C. 3, I, 20; App. Flor. Tuso. I, 25, 61: uteri, Plin. IO, 47, 66, g 131; ly eaten by them, Mart. 11, 31,17.
2, p. 349 : volucrum, Quint. IO, 3, 24.Of Coi. 12, 43, IO: moduli, Front. Aquaed. 26.
t capellus, h m- dim. [caper], small
the nightingale, Phaedr. 3, 18, 2; Plin. IO, I I , Es p., in the Lat. of the jurists, a goat, acc. to Prisc. p. 617.
29,43, g 81.Of the cock, a crowing: (galli) capability of entering upon an inheritance,
ae
favent faucibus russis cantu plausuque pre- right of inheritance (cf. capio, I. B. 2. b. ; ca- Capena, ,.A Tuscan town founded
by
the
Veientes,
or at least dependent upon
munt alas, Enn. ap. Cie. Div. 2,26, 57 (Trag. pax, II. B.), Dig. 31, 55, I; Cod. Th. 9,42,1
Rei. v. 251 Vahl.): Cio. Mur. 9, 22; id. Div. pr.B. Intellectually, capacity, comprehen-them, now S. Martino, Cato ap. Serv. ad
2, 26, 56: sub galli cantum, ai daybreak, sion, Aug. Conf. 10, 9; Cod. Just. 1.17,1, 1. Verg. A. 7, 697; Liv. 22,1,10; in their territory were the grove and temple of Feronia,
cock-crowing, Hor. S. I, I, 10: vigil ales
capaci ter, adv., v. capax fin.
id. 27, 4,14; 33, 26, 8. II. D e r i v. A .
cristati cantibus oris Evocat Auroram, .
Capaneus (trisyl.), ei, ^,
. II, 697; Plin. IO, 21, 24, 46; Quint II, a son of Hippondus and Astynome, Hyg. Capenas, atis, adj. (old form Capillatis lucus, Cato ap. Prise, p. 629 P.), of
3, 51: fulix fundens e gutture cantus, Cie. Fab. 70; one of the seven before Thebes, Capena: fundus, Cie. Verr. 2, 2, 12, g 31:
Div, poet. I, 8, 14: perdix testata gaudia struck with lightning by Jupiter, . M. 9, ager, id. Fam. 9,17, 2: bellum, Liv. 5,24,3.
cantu est, . M. 8, 238: seros exercet noc- 404; Veg. Mil. 4, 21; Stat. Th. 10, 549: 10, Abl. Capenati bello, Liv. 5,16, 2: in agro
tua cantus, Verg. G. I, 403: (cycni) cantus 898 sq.Gen. Capanei, Prop. 2 (3), 34,40. Capenate, id. 27, 4, 14 ; and absol.: in Cadedere, id. A. I, 398.II, Esp. A. Pro- Acc. Capanea, Plin. 35, II, 40, 144. Voc. penate, id. 33, 26, 8.In plur.: Capenates,
phetic or oracular song: veridicos Parcae Capaneu, . . . 3, 21. . D e r i v.: the inhabitants of Capena, Liv. 6, 8, 4; 26,
coeperunt edere cantus, Cat. 64, 306; cf. Capaneus (four syll.), a, um, adj., ofi or 11, 9; Plin. 3, 5, 8, g 52. In sing.: CapeTib. I, 8, 4. B, An incantation, charm, pertaining to Capaneus, Capanean: tela, nas, also little stream in the grove of Femagic song, etc.: cantusque artesque ma- Stat Th. 10, 811: signa, id. ib. 10, 832. ronia, Sil. 13, 84.B. Capenus, a, um,
gorum, . . 7,195; 7,201: at cantu com- An<f access, form Capaneia: eonjux, adj., of Capena: luci, Verg. A. 7, 697: Pormotae Erebi de sedibus imis Umbrae ibant, Stat Th. 12, 545.
ta Capena, a gate in Rome, in the eastern
Verg. G. 4, 471: magici, Coi. IO, 367: Haedistrict, now Porta S. Sebastiano,Cie. Tusa
capax,
ueis,
adj.
[capio],
that
can
conmoniis agitare cantibus umbras, VaL FI. 6,
V7,13; id. Att. 4,1, 5; Mart 3,47; Juv. 3,
tain
or
hold
much,
vride,
large,
spacious,
448: amores Cantibus solvere, Tib. 1,2,60;
roomy,
capacious
(in
poets
and
in
post-Aug.
1,2,45; 1,2,53: cantus e curru Lunam deducere tentat, id. I, 8,19; 4,1, 63; 4,4, IO; prose freq.; in Cie. perh. only once, and
caper, prlj m. [cf. , wild boar], a
then trop ; v. infra). I. L i t : mundus,
. H. 12,167; id. M. 4, 49.
he-goat, a goat. I. Lit., Coi. 7, 6, 4; Verg.
Lucr.
6,
123:
conchae,
Hor.
C.
2,
7,
22:
canna, ae> v. canifera.
urna, id. ib. 3,1,16; . M. 3,172: capacio- E. 7, 7; Hor. Epod. 10, 23; . M. 16, 305;
Canuleius, a, um, the name of a Ro- res scyphos, Hor. Epod. 9, 33: pharetram, et Varr. ap. Geli. 9, 9 ; sacrificed to Bacman gens. Thus, C. Canuleius, a tribune . M. 9, 231: putei, id. ib. 7, 668: urbs, id. chus (because injurious to the vine), Ov.
of the people. Acc. to a law proposed by ib. 4, 439: ripae, id. Am. 3, 6, 19: uterus, M. 5, 329 ; 15, 114; Hor. C. 3, 8, 7 . H .
him (Canuleium plebiscitum, Cie. Rep. 2, Plin. 10, 33, 49, g 93: portus, id. 4, 7, 12, T r a n s f , the odor of the armpits (cf. ca37, 63) A. U. C. 310, marriage between pa- g 26: spatiosa et capax domus, Plin. Ep. 7, pra), Cat. 69,6; imitated by Ovid, Ov. A. A.
tricians and plebeians was allowed; cf Liv. 27, 5: villa usibus capax, id. ib. 2, 17, 4: 3, 193.B. A star in the left shoulder of
4,1,1 sq.; Flor. 1, 25.
forma capacissima. Quint. I, IO, 40: moles, the constellation Auriga (also called capelManii. 2, 178; 2, 658; Coi. II, 2, 94.
canus, a> um> udj. [Sanscr. kas-, to Tae. A. 2, 21.With gen.: circus capax po- la),
shine; cf cascus], white, hoary (mostly puli, Ov. A. A. 1,136: cibi vinique capacis- i O, The name of a kind of fish found in the
poet). I, L i t : fluctus, Lucr. 2,767; Cie. simus, Liv. 9, 16, 13: flumen onerariarum river Achelous said to make a grunting
Arat 71; hence aqua, foamy, frothy, . H. navium capax, Plin. 6, 23, 26, g 99; 12,1, 6, sound, Plin. 11, 51,112, g 267.
Caperenses, ium, m., people of
2,16: nix, white, Lucr. 3, 21; Hor. S. 2, 5, g II: magnae sedis insula haud capax est,
41: gelu, Verg. G. 3,442: montes, id. ib. 1, Curt. 4, 8, 2. . r o p. A. Capacious, Lusitania, Plin. 4, 22, 35, g 118.
43: pruina, hoar-frost, Hor. C. 1,4,4: gran- susceptible, capable of, good, able, apt, fit capero, avi, atum, 1, v. a. and n. [et
dine canus Athos, Ov. Ib. 200: salicta, id. for: Demosthenes non semper implet au- Sanscr. kamp-, to tremble] (ante- and post. 5, 590: segetes, id. ib. IO, 655: aristae, res meas: ita sunt avidae et capaces, etc., class.). I. Act., to wrinkle, to draw toid. ib. 6, 456: lupus, id. ib. 6, 527 ; 7, 550: * Cie. Or. 29, 104: ingenium, great, . . gether in wrinkles: rugis frontem contrafavilla, id. ib. 8,524: color equi, PalL Mart. 8, 533: animi ad praecepta, id. ib. 8, 243: here, a frontibus crispis caprorum, Non.
14, 4: arborum villi, Plin. 12, 23, 50, 108: animo majora capaci, id. ib. 15, 5 : capax p. 8,31: frons caperata, Pac. ap. Non. p. 204,
situs, id. 12, 25,55, 125.B. Esp. freq. of est animus noster. Sen. Ep. 92, 30.With 30 (Trag. Rei. p. 107 Rib.): caperatum suthe gray hair of the aged: cano capite atque gen.: animal mentis capacius altae (i.e. percilium, App. M. 9, p. 224: vela, furled,
alba barba, Plaut. Bacch. 5,1,15; id. As. 5, homo), . M. I, 76: imperii, Tae. H. I, 49; id. Flor. n. 23.II. Neutr., to be wrinkled,
2, 84; Cat 68,124; Tib. I, I, 72; Ov. F. 5, cf. id. A. 1,13: aetas honorum nondum ca- Plaut. Ep. 5,1,3 (also in Non. p. 9,1).
57: capilli, Hor. C. 2, II, 15; . M. I, 266; pax, id. H. 4, 42: molis tantae mens, id. A.
capesso (capisso, Pac. ap.Non. p. 227,
2, 30; 4, 474; Phaedr. 2, 2. IO: crinis, Cat. 1,11: secreti, that can keep or conceal, Plin. I), ivi (Sali. . 3,68 Dietsch; Tae. . 15,49),
64, 350; . . 13, 427: barba, Mart. 4, 36 Ep. 1, 12, 7: capacia bonae spei pectora, or ii (Tae. A. 12,30: capessi, given by Diom.
ai.Hence, subst. in plur.: cani, orum, m. Curt 8,13, II: magnorum operum, id. 6,5, p. 367 P., and by Charis, ap. Prisc. p. 902 ib.,
(sc. capilli), gray hairs : non cani, non ru- 29: ingenium omnium bonarum artium but apparently erroneously; cf. Struve,
gae repente auctoritatem arripere possunt. capacissimum, Sen. Contr. 2, praef. g 4: cu- p. 198, and lacesso), Itum (acc. to Prise. 1. L
Cie. Sen. 18, 62; . M. 3,275; in Aug. and iusque clari operis capacia ingenia, Veli. I, part. fut. capessiturus, Tae. . 6, 48), 3, v.
post-Aug. poets (esp. freq. in Ovid) with 16, 2: bonum et capax recta discendi inge- desid. a. [capio]. I. L i t., to seize, take, or
adjj.: falsi, . M. 6, 26: honorati, id. ib. 8, nium, id. 2,29, 5: laboris ac fidei, id. 2,127, catch at eagerly, to snatch at, lay hold of
9: positi, id. ib. 14, 655: rari, id. ib. 8, 567: 3: ingenia fecunda et totius naturae capa- (capesso = desidero capere, Prisc. 1.1.; rare
sui, id. ib. 10, 391: miseri, Pers. 5, 65: ve- cissima, Plin. 2, 78, 80, g 190: doli,//, suit- but class.): alia animalia cibum partim
nerandi. Sen. Here. Fur. 1249.Hence, . able for. Dig. 43, 4,1.B. In the Lat. of oris hiatu et dentibus ipsis capessunt, parTransf., of age and of aged persons, old, the jurists (cf. capio, II. F.), that has a right tim unguium tenacitate adripiunt, Cie. N.
aged: senectus, hoary, Cat. 108.1: anilitas, to an inheritance, Dig. 34, 3, 29. Adv.: D. 2,47,122: pastus, id. ib.: arma, Verg. A.
id. 61,162: amator, Tib. 1, 8, 29: cana ve- capaciter, Aug. Trin. 11, 2.
3, 234; . M. II, 378.B. Of relatione of
ritas, venerable. Varr. ap. Non. p. 243, 1:
capedo
(capudo)
Inis, / [capis], a place, to strive to reach a place or limit, to
Fides, Verg. A. 1, 292: Vesta, id. ib. 5, 744. bowl or cup used in sacrifices. Cie. Par. 1,2, betake one's self to, to go to, to repair or reCanusium, ", (Canti Sia, ae, /, 11; id. Rep. 6,2,2; cf. the folL and capis. sort to; constr. usu. with acc.; ante-class
also capere se in or ad aliquem locum. A. The hairy threads or fibres ofi the roots
(a) With acc.: omnes mundi partes undi- or leaves ofi plants, etc.: capillamenta vitis,
que medium locum capessentes nituntur Sen. Ep. 86, 20: seminum, Col. 4, II, I; 4,
aequaliter, Cie. N. I). 2, 45, 115 : superiora 22, 4: radicum, Plin. 19,6,31, 99; 27,12,
capessere, id. Tuso. 1,18, 42 : Melitam, id. 80, 105.Bm Hair-like streaks on precious
Att. IO, 9,1: Italiam,Verg. A. 4,346: turris, stones: rimae simile, Plin. 37, 2, IO, g 28;
id. ib. II, 466: montem, Val. FI. 4, 316: ae- 37, 5,18, 68.
thera, Bii. 4, 480. () Se in or ad aliquem
capularis, e, ' [capillus], o/or perlocum: quam magis te in altum capessis, taining to the hair: herba, the plant othertam aestus te in portum refert, Plaut. As. wise called Capillus Veneris, App. Herb.
I, 3,6: nunc pergam... me domum capes- 47: arbor, = arbor capillata; v. capillasere, id. Ara. I, I, 106; Titin. ap. Serv. ad tum Paui. ex Fest. p. 57 MOIL H. Subst.:
Verg. A. 4,346.() With adverb, dat.: quo Capillare, is ( s c unguentum), an unnunc capessis te, Plaut. Bacch. I, 2, 5; id. guent for the hair, pomatum, Mart. 3,82,28.
Rud. 1,2,89; I 2, 83. . Trop. A. To
captatio, o n i s , / . [capillati]. I .
take hold of any thing with zeal, to take upon Prop., the being hairy ; and then per meone's self take in hand, to undertake, enter ton., the hair, Paui. NoL Ep. ad Sev. 23, 23.
upon, engage in, execute, manage (the most I I , A disease of the urinary organs; Gr.
usu. signif.; cf. I. A.): Pac. ap. Non. p. 227, . Cael. Aur. Tard. 5, 4,60.
I: nunc ad senem cursum capessam, Plaut.
capillatura, a e , / [id.]; prop., the beCapt. 4, 1, 9: viam, Liv. 44, 2, 8: alicujus
imperia, Plaut. Trin. 2, 2, 23: jussa, toper- ing hairy ; and then per meton., the hair ;
form, execute, Verg. A. 1, 77; Plaut. Aui. 4, esp. false hair (post-Aug.), Plin. 37, 11, 73,
1, 4; so, capessere rem publicam, to un- 190; Tert. Cult. Fern 7; CaeL Aur. Tard.
dertake affairs of state, to engage in pub- 1,1, 35 ; id. Acut. 1,4, 79 ; 2, 9, 4L I I ,
lic affairs, administer (differing, by the T r a n s f , the hair-like streaks in precious
idea of zealous co-operation and activity, stones, Plin. 37,11, 73, 190.
cauillatus, a, um, P. a. of capillos not
from accedere ad rem publicam, which
designates merely the entering upon a pub- in use, having hair, hairy (cf. barbatus):
lic office or duty), Cie. Sest. 6, 14; id. de adulescens bene capillati, with a fine head
Or. 3, 29, 112; id. Att. I, 17, IO; 16, 7, 7; of hair, Cie. Agr. 2, 22, 58 ; Suet. Vesp. 23:
Sali. C. 62, 5; id. J. 85,47; Nep. Them. 2 , 1 ; capillatum quam ante, Cie. Agr. 2, 5, 13.
Liv. 3, 69, 5; Tae. A. I, 24; 12, 41; 16, 26; As a designation of a primitive age (since
id. H. 4, 5; 4, 39; Suet. Tib. 25; Quint. 12, the hair was not then shorn; v. barba and
3 , 1 : civitatem, Plin. Pan. 39,5: orbem ter- barbatus): (vinum) capillato diffusum conrae, Tae. A. II, 34 ; 12,5 : magistratus, id. sule, i.e. very old wine, Juv 5 , 3 0 . P r o v . :
Agr. 6 : imperium, id. A. 13,4; 14,26: vi- fronte capillata, post est occasio calva, Cato,
gintiviratum, id. ib. 3, 29: provincias, id. Dist. 2, 26; cf. Phaedr. 5, 8 , 1 sqq.Subst.:
I b. 6, 27 : officia in republica, id. ib. 6, 14 Capillati, orum, ro., young aristocrats,
Halm: curas imperil, Plin. Pan. 66,2: labo- Mart. 3, 67, 3 L B . Capillata vel capularem cum honoribus, SalL . 1,48,9 Dietsch: ris arbor, a tree on which the Vestal virgins
bellum, Liv. 26,25,5: pugnam, fo commence, suspended their shorn hair, Paui. ex Fest.
id. 2 , 6 , 8 ; IO, 5, 4: Tae. A. 12, 30; id. H. 3, p. 57 MulL; et Plin. 16, 44, 85, 2 3 5 . I I ,
16 : 5, 17 : proelium, Just. 2,12 : partem T r a n s f . , of plants, consisting of slender
belli, Llv. 31,28,4 : partem pugnae, id. 26, fibres: radices, Plin. 19, 6, 31, 98 : folia,
5,15 : fugam, io take to flight, id. I, 25, 7: id. 16,24,38, 90.
principium facinoris, Tae. A. 15,49: inimicapillitium, , [capillus], the hair,
citias, id. ib. 5, I I : noctem in castris tutam collect., Cela 4, 2; App. . 2, p. 115; Mart.
et vigilem, fo pass, id. ib. 4, 4 8 : divorsa, Cap. 4, 331.
Sali. H. 3,68 Dietsch: tuta et salutaria, fo
I . e apin o r , V. capillatua
adopt, Tae. A. 15, 29 : parata, id. ib. 6, 37
12. capillos species stativi augurii,
meliora, id. ib. 6, 48 et saep.: libertatem,
Sali. H. 3, 61,2 Dietsch; Cie. Pbil. IO, 9,19: cum auspicato arbor capitur et consecratur
recta, * Hor. S. 2, 7, 7. 2. Es p., fo lay Jovis fulguri, Serv ad Verg A. IO, 423.
* capilldsus, a, um, adj. [capillus],
hold of with the mind, fo comprehend, understand : in capessendis naturae sensibus, full <rf hairy very hairy : sedimen, Cael.
Geli. 12,1, I I . B . To betake one's self fo, Aur. Tard. 5.4,67.
enter upon (cf. I. B.): quam (filius) se ad
* capillus, i, w. dim. [id.], fine, soft
vitam et quos ad mores praecipitem insci- hair, Corn. Gall. 6.
tus capessat, Plaut. Bacch. 4, IO, 2. 2.
capillus,h - (capillum,^ n.,Piaut.
With the idea of completed action, fo at- Most. 1,3,97, acc to Non. p. 198, 20) [a dim.
tain to, fo reach a person or thing: neque form, akin to caput and Gr. /; lit.,
(te) posse corde capessere. Enn. ap. Cie. adj. se. crinis]. I, L i t , the hair ofi the
Div. I, 20, 40 (Ann. 44 Vahl.).
head, the hair (while crinis Is any hair). A.
Capetus, m- a fabulous king of Alba, C o l l e c t , (hence, acc. to Varr. ap. Charta
p. 80 P. in his time used only in the sing.;
Liv. 1 , 3 , 8 ; . . 14, 613.
Caphareus or Caphereus (trisyl.), but the plur is found once in Cie.,and since
ei, ro., =a^apewf, a rocky promontory on the Aug. poets very freq.) capillus passus,
the southern coast of Euboea, where the prolixus, circum caput Rejectus neglegenhomeward-bound fleet of the Greeks was ter, Ter. Heaut. 2,3,49; cf. id. Phorm.l, 2,56:
wrecked, being misled by Nauplius, king of versipellis, Plaut. Pers. 2, 2, 48 : composithe island, and father of Palamedes, oho tus (or -um, acc. to Non. 1.1.), id. Most. I, 3,
had been slain before Troy; now Capo del 97; Ter Eun. 4 , 3 , 4 Ruhnk.; 5, 2, 21: comOro, or JTylofago, Serv. ad Verg. A. 11, 260; positus et delibutus, Cie. Rose. Am. 46,135:
Hyg. Fab. 116 ; . M. 14, 472 ; 14, 481. horridus, id. Sest 8, 19 : promissus, long
Gr. acc. Captare, . . 14,472; id. Tr. I, I, i hair, Caea B. G. 5,14: longus barbaque pro83; voc. Caphareu, Val. FL I, 371. Form missa, Nep. Dat. 3,1: horrens, Tae. G. 38: orCaphereus, Vorg. A. II, 260: Mel, 2, 7, 9; natus, Prop. 1,2,1: tonsus, . M. 8,151: niPlin. 4, 12, 21, 64. I I , D e r i . . ger, Hor. . P.37: albus,id.Epod.l7,23: albeCaphareus, a, m (four syll.), adj., scens, id. C. 3,14,25: fulvus, Ov M. 12, 273
= ?, of Caphareus : aqua, Ov. Tr. (opp. barba): virgines tondebant barbam
5, 7, 36.Scanned Caphareai saxa, Prop. et capillum patris, Cie. Tuso. 5, 20, 58: ca3 (4), 7, 39; Hyg. Fab. 116B. Capia- pillum et barbam promisisse, Liv. 6,16, 4;
ris, idis,/ adj., = Ka<pnpiv, of Caphareus: Plin. II, 39,94, 2 3 1 . B . A hair (sing.
very rare): in imaginem capilli unius sat
petrae, Sen. Here. Oet. 805.
multorum, Cael. Aur. Tard. 2. II, 29. So
i oppidulum, m (caped-, Placid. plur. (freq.), Cie. Pia II, 25; Prop. 1,15, I I ;
Gloss, p. 446 Mai), a kind of covering for the 3 (4), 6, 9; Hor. C. 1,12, 41; I, 29, 7; 2, II,
head. Paui. ex Fest. p. 48 MAII.
3, 20,14; Quint. 8, 2, 7; II, 3,160 (in
capillaceus, a, um, adj. [capillus], 15;
. M. alone more than fifty times).II,
hairy. I, Similar to hair, like hair r coma T r a n e t A. The hair of men gen., both
arboris, Plin. 12, 25, 54. 114 : folium, id. of the head and beard: Dionysius cultros
13, 25, 48, 136. I I , Made of hair: zona, metuens tonsorios, candente carbone sibi
Aug. Civ. Dei, 22, 8.
adurebat capillum, Cie. Off. 2, 7, 25 Beier
* capillagO, inis, / [id.], the hair, col- (et id. Tuso. 5,20, 58: ut barbam et capillum sibi adurerent): ex barba, capillos delect., Tert. Anim. 61.
capillamentum, i, [id.]. I. The tonsos neglegimus, Sen. Ep. 92,34; Suet. Ner.
hair, collect., Plin. 16, IO, 16, 38; esp. I . B . The hair of animals: cuniculi, Cat.
false hair, a peruke, Suet. Calig. I I ; Petr. 2 5 , 1 : apum, Col. 9, IO, I; Pall. Jun. 7, 7:
no, 6, Tert. Cult. Fem. 7 . JJ, T r a n s f . haedi, Geli. 12,1,15 : membranae, Pera 3,
animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5,13: quamvis voluptate
capiatur, id. Off. 1,30,105; Quint. 5, II, 19:
quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep.Alcib.9,3: secum habuit Pomponium,
captus adulescentis et humanitate et doctrina, id. Att. 4 , 1 : nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira, Lucr. 2,651:
ut pictura poesis; erit quae si propius stes
Te capiat magis, et quaedam si longius abstes, Hor. A. P. 362: hunc capit argenti
splendor, id. S. I, 4, 28: te conjux aliena
capit, id. ib. 2, 7, 46: Cynthia prima suis
miserum me cepit ocellis, Prop. I, I, I:
carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3 , 1 , 7 : munditiis capimur, Ov. A. A. 3,
133; id. M. 4,170; 6, 465 ; 7,802; 8,124; 8,
435 ; 9.511; 10,529; 14,373: amore captivae victor captus, Liv. 30,12,18: dulcedine
vocis, . M. 1,709; II, 170: voce nova, id.
ib. 1,678: temperie aquarum, id. ib. 4,344:
(bos) herba captus viridi, Verg. . 6, 59:
amoenitate loci, Tae. A. 18, 52: auro, Hor.
C. 2,18,36: neque honoris neque pecuniae
dulcedine sum captus, Cie. Fam. II, 28, 2:
splendore hominis, id. Fin. I, 13, 42 : ne
oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti; nam id concupisti quod numquam
videras, id. Verr. 2, 4, 45, 102. e . To
cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch: sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre, Cie. Ac. 2, 20, 66: injurium autemst
ulcisci adversarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi? Ter. Hec. I, I, 16:
uti ne propter te fidemque tuam captus
fraudatusque sim, form. ap. Cie. Off. 3, 17,
70: eodem captus errore quo nos, involved
in the same error, Cie. Phil. 12, 2, 6; id. ap.
Non. p. 253,25; cf.: ne quo errore milites
caperentur, Liv. 8, 6,16: capere ante dolis
Reginam, Verg. A. I, 673 : captique dolis
lacrimisque coactis (Sinonis), id. ib. 2,196:
ubi me eisdem dolis non quit capere, SalL
J. 14, I I : adulescentium animi molles et
aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur, id. C. 14, 5: capi alicujus dolo, Nep.
Dat. IO, I: dolum ad capiendos eos conparant, Liv. 23,35,2: quas callida Colchis (i.e.
Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
. M. 7, 301. d. Tu defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare): tu si me
impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2,189: tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur
(cf B. 2. b. infra), Cie. Mur. 9, 22: callidus
et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48,178.e. To deprive one of his
powers or faculties, to harm, () Of the
physical powers, to lame, mutilate, maim,
impair or weaken in the limbs, senses, etc.
(only pass. capi, and esp. in part. perf. captus): mancus et membris omnibus captus
ac debilis, Cie. Rab. Perd. 7,21: ipse Hannibal
. . . altero oculo capitur, loses an eye, Liv.
22, 2, I I : captus omnibus membris, id. 2,
36,8: capti auribus et oculis metu omnes
torpere, id. 21, 58, 5 : oculis membrisque
captus, Plin. 33, 4, 24, 83: congerantur in
unum omnia, ut idem oculis et auribus
captus sit, Cie. Tusc. 5, 40,117: si captus
oculis sit, ut Tiresias fuit, id. Div. 2, 3, 9;
Verg. 6 . 1 , 1 8 3 : habuit filium captum altero oculo. Suet. Vit. 6 : censorem Appium
deum ira post aliquot annos luminibus
captum, Liv. 9, 29, I I ; Val. Max. I, 1 , 1 7 :
lumine, Ov. F. 6, 204: princeps pedibus
captus,'Liv. 43,7, 5; e t : captum leto posuit
caput, Verg. A. II, 830; and of the mole:
aut oculis capti fodere cubilia talpae, id. O.
1,183.() Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part,
perf. captus, usu. agreeing with pers. subj.,
and with abl. mente, silly, insane, crazy,
crazed, lunatic, mad : labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cie. Off. I, 27, 94: vino aut somno oppressi
aut mente capti, id. Ac. 2,17, 53; Quint. 8,
3,4; rarely mentibu' capti, Lucr. 4, 1022;
50, animo, Sen. Here. Fur. 107; very rarely
with gen.: captus animi, Tae. H. 3, 73.
Absol.: virgines captae furore, Liv. 24. 26,
12.Less freq. agreeing with mens or animus: viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari, Liv. 39,13,
12: captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa, id. 8,18, i i ; et: capti et
stupentes animi, id. 6, 36, 8.fi To choose,
select, elect, take, pick out, adopt, accept a
OrelL 549: CORSICAM, Inscr. OrelL 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v.
487 Vahl.): ad alia oppida pergit, pauca
repugnantibus Numidis capit, Sali. J 92,3;
Prop. 3, 4 (4,3), 16: Troja capta, Liv. I, I, I;
Hor. S . 2 , 3 , 1 9 1 : Coriolos, Liv. 3 , 7 1 , 7 : ur-
bem opulentissimam, id. 5, 20,1: ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra
cepit. Cie. Div. I, 33, 72: castra hostium.
Nep.Dat. 6,7: concursu oppidanorum facto
scalis vacua defensoribus moenia capi possent, Livi 42. 63, 6: plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes, id. 28, 39, IO:
sedem belli, Veli. 2,74, 3; et Cie. Mur. 9, 22
(B. I. d. supra). ro p.: oppressa captaque
re publica, Cie. Dom.IO, 26: qui, bello averso
ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv.
sum, id. Oth. 6: a quibus temporibus scribendi capiatur exordium, Cie. Leg. I, 3, 8:
experimentum eorum inversa manu capitur, Plin. 13, 2, 3, 19 (poet.): nec vestra
capit discordia finem, Verg. A. IO, 106: fugam, to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26;
so, capere Impetum, to take a start, gather
momentum: ad impetum capiundum modicum erat spatium, Liv. IO, 5, 6; c f : expeditionis Germanicae impetum cepit, suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin: ea pars artis, ex
qua capere initium solent, Quint. 2, II, I.
T r a n s i . , of place: eorum (finium) una
pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano, Caes. B. G.
1, I: a dis inmortalibus sunt -nobis agendi
capienda primordia, Cie. Leg. 2, 3, 7.
Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take: si occassionem capsit, Plaut.
Ps. 4, 3, 6: si lubitum fuerit, causam ceperit, Ter. And. 1 , 3 , 8 : quod tempus conveniundi patris me capere suadeat, Ter. Phorm.
5,4, 9: si satis commode tempus ad te cepit adeundi. Cie. Fam. II, 16,1.7. Of operations of the mind, resolutione, purposes,
plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach: quantum ex ipsa
re coniecturam cepimus, Ter. Heaut. 2, 3,
25 MSS. (Fleck, ai. ex conj. fecimus); Varr.
R. R. 3,16, 32: cum jam ex diei tempore
coniecturam ceperat, Caes. B. G. 7, 35: huiusce rei coniecturam de tuo ipsius studio,
Servi, facillime ceperis. Cie. Mur. 4, 9.
Absol.: coniecturam capere, Cie. Div. I, 67,
130: nec quid corde nunc consili capere
possim, Scio, Plaut Mere. 2, 3. 12: capti
consili memorem mones, id. Stich. 4,1, 72:
quo pacto porro possim Potiri consilium
volo capere una tecum, Ter. Eun. 3, 6, 66;
5, 2,28: temerarium consilium, Liv. 25,34,
7: tale capit consilium, Nep. Eum. 9, 3.
With inf.: confitendum... eadem te hora
consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere, Cie. Quint. 16, 53;
Caes. B. G. 7, 71 inii.With ut: subito consilium cepi, ut exirem, Cie. Att 7, IO init.
With gen. gerund, (freq.): legionis opprimendae consilium capere, Caes. B. G. 3, 2:
obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sali. C. 16,4.With sibi : si id non fecisset,
sibi consilium facturos, Caes. B. C. 2, 20:
ut ego rationem oculis capio, Plaut. Ps. 2,
2, 2: cepi rationem ut, etc., Ter. Heaut. 5,
2, I I . 8 Of examples, instances, proofs,
etc., to take, derive, draw, obtain: ex quo
documentum nos capere fortuna voluit
quid esset victis extimescendum, Cie. Phil.
II, 2, 5: quid istuc tam mirumst, de te si
exemplum capit ? Ter And. 4, I, 26 : exemplum ex aliqua re, Cie. Lael.10,33: praesagia a sole, Plin. 18, 35, 78, 341: illud
num dubitas quin specimen naturae capi
debeat ex optima quaque natura? Cie.
Tuso. I, 14, 3 2 . 9 . Of impressione, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience,
etc.: tantum laborem capere ob talem filium ? Ter. And. 5.2,29: omnes mihi labores
fuere quos cepi leves, id. Heaut. 2, 4, 19:
laborem inanem ipsus capit, id. Hec. 3,2,9:
ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio; hic potitur gaudia, id. Ad. 5, 4, 22:
satietatem dum capiet pater Illius quam
amat, Plaut. Am. I, 2, IO: plus aegri ex
abitu viri quam ex adventu voluptatis
cepi, id. ib. 2, 2, 9: cum ilia quacum volt
voluptatem capit, id. ib. proi. 114? angor
iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cie. Lael. 13, 48: quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime, id. Off. 2,
9, 32: laetitiam quam capiebam memoria
rationum inventorumque nostrorum, id.
Fin. 2, 30, 96: lenire desiderium quod capiebat e filio, id. Sen. 15, 54: opinione omnium majorem animo cepi dolorem, id.
Brut. I, I: itaque cepi voluptatem, tam
ornatum virum inisse in re publica, id. ib.
40,147: ex civibus victis gaudium meritum
capiam, Liv. 27,40, 9: ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet, id. 5, 20, 2: ad summam laetitiam
meam, quam ex tuo reditu capio, magnus
illius adventu cumulus accedet, id. Att. 4,
19,2 (4,18,3): laetitia.quam oculis cepi justo
interitu tyranni, id. ib. 14,14,4: ex praealto
tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem, lost his memory, Plin. 7, 24, 24,
g 90: virtutis opinionem, Auet B. G. 8, 8:
somnum, Cie. Tuso. 4,19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Geli. 6 (7), 18, I I : maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc., Verg. . 6, 352
Forbig. ad loc.: et in futurum etiam metum ceperunt, Liv. 33, 27, IO: voluptatem
animi, Cie. Plane. I, I: malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit), id. Tuso.
4, 31, 66: quaeque mihi sola capitur nunc
mente voluptas, . P. 4, 9, 37. I O .
T r a n s f , with the feelings, experience,
etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc.
(cf. , in this sense and like 9.
supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc
me, proloqui Caelo atque terrae Medeai
miserias, Enn. ap. Cie. Tuso. 3, 26, 63 (Trag.
Bel. . 291 Vahl.): edepol te desiderium
Athenarum arbitror cepisse saepe, Ter.
Hec. I, 2,14: numquam commerui merito
ut caperet odium illam mei, id. ib. 4, 2 , 4 :
sicubi eum satietas Hominum aut negoti
odium ceperat, id. Eun. 3 , 1 , 1 4 : nos post
reges exactos servitutis oblivio ceperat.
Cie. Phil. 3, 4, 9: te cepisse odium regni
videbatur, id. ib. 2, 36, 91: Bomulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. I, 6, 3: cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi, id. 40,21,2: etiam
victores sanguinis caedisque ceperat satietas, id. 27, 49, 8 ; Mel. 3, 6, 2: qui pavor
hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit? Liv. 27,13, 2: oblivio deorum
capiat pectora vestra, id. 38,46,12: tantane
te cepere oblivia nostri ? Ov. Tr. I, 8, I I :
ut animum ejus cura sacrorum cepit, Liv.
27, 8, 6: hostis primum admiratio cepit,
quidnam, etc., id. 4 4 , 1 2 , 1 : tanta meae si
te ceperunt taedia laudis, Verg. G. 4, 332;
cf. Anthol. Lat I. p. 178; I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos
Sternimus, Verg. A. 2, 384: infelix, quae
tanta animum dementia cepit! id. ib. 5,
465; id. E. 6,47: cum subita incautum dementia cepit amantem, id. G. 4, 488 ; cf.
Anthol. Lat. I. p. 170,15; I. p. 168,14 Burm.:
Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit, Liv. 1,57, IO: ingens quidem et
luctus et pavor civitatem cepit, id. 25, 22,
I: tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit, id. 23, 20, 7: senatum
metus cepit, id. 23,14, 8: si m e . . . misericordia capsit, Att. ap. Non. p. 483, II (Trag.
Rei. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cie. Div. 1,14, 24 (Trag.
Rei. v. 410 ib.): quantus timor socios populi Romani cepisset, Liv. 43, II, 9 . 1 1 .
Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take,
be subjected to: calamitatem, Cie. Div. 1,
16, 29: detrimenti aliquid in aliqua re,
Coi 1,8, 2.E sp., in the legal formula, by
which dictatorial'powers were conferred
by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger
to the state; videant ne quid res publica
detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid
res publica detrimenti caperet, Cie. Cat. I,
2, 4: Hernici tantum terrorem incussere
patribus, ut, quae forma senatus consulti
ultimae semper necessitatis habita est,
Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc., Liv. 3,4, 9; cf. id. 6,
19, 2 sqq.: quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam
consules, ne quid, e t c . . . . Ea potestas per
senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum
gerere, coercere omnibus modis socios
atque civis, domi militiaeque inperium
atque judicium summum habere, Sali. C.
29, 2 sq.
I I . To take in, receive, hold, contain, be
large enough for. A. L i t . I, In g e n . :
Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit?
Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut.Cure.
1,2,8: parte quod ex una spatium vacat et
capit in se (ferrum), Lucr. 6,1030: jam
mare litus habet, plenos capit alveus amnes, . M. I, 344; cf.: terra feras cepit,
volucres agitabilis aer, id. ib. 1,75: dum
tenues capiat suus alveus undas, id. ib. 8,
558: cunctosque (deos) dedisse Terga fugae,
donec fessos Aegyptia tellus Ceperit, id. ib.
5, 324. 2. Es p., with negatives, not to
hold, to be too small for, etc.; cf.: di boni,
quid turbaest! Aedes nostrae vix capient,
scio, Ter.Heaut. 2, 3,13: qui cum una domo
jam capi non possunt, in alias domos exeunt, Cie. Off. I, 17, 54: nec jam se capit
CAPI
CAPI
CAPI
t capitalium aes
Mis, fi [ proh. akin to capio, 4,12, 31: odium. id. Lael. I, 2: ira Hor. S. cf id. ib. 4: quercus, a crown of oak given
q. v., but cf r, bent; , cup; I, 7 , 1 3 : Inimicitiae, Dig. 17, I, 23, g 26: to victors in the Capitoline games, Juv. 6,387.
and , to hold], a bowl with one handle, minae, Cod. 2,20,7: oratio, very pernicious,
Subst
m, the
especially used in sacrifices: invenitur eti- dangerous, Cie. Off. 2, 21, 73: capitalis et Capitoline Hill, Auet. Her. 4, 32, 43. 2.
am haec capis (capidis), cujus diminutivum pestifer Antonii reditus, id. Phil. 4,1, 3: toorum, ro., persons who had
est capidula: et vide quod magis Graecum tius autem {iniustitiae nulla capitalior quam the charge ofi these games. Cie. Q. Fr. 2,6,2.
esse ostenditur, cum in as protulit accusa-1 eorum, eta, id. Offi 1,13, 41: nulla capita- In sing., a cognomen ofi Vi. Manlius, on activura pluralem, Prisc. p. 708 P.; et also lior pestis quam, etc., id. Sen. 12, 39. B. count of his rescue of the Capitol, Aur. Vict
Paul ex Fest. p. 48 OH* Varr. ap. Non. That is at the head, chief, first in something, Vir. 111. 24.
p. 547,17; Liv. 10,7,10; Plin. 37,2,7,8 18; pre-eminent, distinguished (rare): capitale
C a p i t o l i u m , ii, .,=.\ [=
Petr. 5 2 , 2 ; v. capedo.
vocamus Ingenium sollers (as we often use
ere, v. capesso.
capital), Ov. F. 3, 839: Siculus ille (sc. Phi- capitulum, from caput]; in a restricted
sense, the Capitol, the temple of Jupiter, at
, listus) capitalis, creber, acutus, eta, a writer
Rome, built on the summit of Mons Satura vessel for cleansing grains of com, Col. 2, ofi the first rank, Cia Q. Fr. 2, II (13), 4: jonius or Tarpeius by the Tarquinii, and afcus, a capital joke, Treb. XXX. Tyrann. IO. terwards splendidly adorned, Liv. 1, 65, 1
9,11 Schneid.
, [capistrum], a Comp.: hoc autem erat capitalior, quod, sq.; v. Clasa Diet.; Verg. A. 9, 448; opp.
etc., more important, Cia Verr. 2, 2, 70, to the Arx, and separated from it by
halter-maker, Inscr. Orell. 4158.
g 170. Hence, adv.: capitaliter, mor- the Intermontium. In a more extended
(avi), Stura, I, . a. [id.].
To halter, tie with a halter: jumenta, Col. i tally, capitally: lacessere, Plin. Ep. I, 5, 4: sense, the whole hill (hence called Mons or
6,19. 2; Plin. 18,19,49, 8 177; . H. 2.80; odisse, mortally, Amm. 21,16, II.E s p., 2. J Clivus Capitolinus), including the temple
As judicial 1 . t , of punishments, capitally, and citadel, separated from the Palatine
Sid. Carm. 22,23. * I I . T r a n s f , of the
so as to affect life or citizenship, Cod. Th. 3, Hill by the Forum Romanum, now Campivine, to bind fast, to fasten, Col. 11, 2, 95.
14,1; Veg. Mil. 2, 22.
doglio. Acc. to a fanciful etym., this word
\ n - [capio].
A halter,
is derived from the discovery of a man's
*
capitatus,
a,
um,
adj.
caput],
a muzzle of leather for animals, Gr. ,
head in laying the foundations of the temchief
in
size,
large:
litterae,
capitals,
Auet.
Varr R. R. 2, 6 , 4 ; . M. 10,125; Verg. G.
ple, Varr. L. L. 5, g 41 Mull.: Liv. 1, 65, 6:
3,188; 3, 399. B. Trop.: maritale ea- Rei' Agr. p. 270 Goea
unda; volat vapor ater ad auras, Verg. A.
7, 466: non tuus hoe capiet venter plus ac
meus, Hor. S. I, I, 46: non capit se mare,
Sen. Agam. 487: neque enim capiebant funera portae, . M. 7,607: officium populi
vix capiente domo, id. P. 4, 4, 42: si di
habitum corporis tui aviditati animi parem
esse voluissent, orbis te non caperet, Curt.
7, 8,12: ut non immerito proditum s i t . . .
Graeciam omnem vix capere exercitum
ejus (Xerxis) potuisse, Just. 2. IO, 19.
B. Trop. I To swallow up, ingulfJ take
in (rare): tot domus locupletissimas istius domus una capiet? Cie. Verr. 2, 2, 4,
I 7. 2. To contain, hold, be large or
strong enough for, bear. a. A f f i r m a t i v e l y (rare): quidquid mortalitas capere
poterat, implevimus, Curt. 9, 3, 7: si puer
omni cura et summo, quantum illa aetas
capit, labore, scripserit, Quint. 2, 4, 17:
dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.I), With negatives: non
capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam), Cie. Pia II, 24: leones, q u i . . . nec
capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298: nec capiunt inclusas pectora
flammas. . M. 6, 466: vix spes ipse suas
animo capit, id. ib. II, 118: ardet et iram
Non capit ipsa suam Progne, id. ib. 6, 610;
c f : sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8,13: majora quam capit spirat, id.
6, 9, I I : ad ultimum magnitudinem ejus
(fortunae) non capit, id. 3,12, 20: infirma
aetas majora non capiet, Quint. I, II, 13.
3. T r a n s f , of things, to admit of be ea
pable of undergo (post-Aug. and rare):
rimam fissuramque non capit sponte cedrus, Plln. 16, 40, 78, 8 212: molluscum...
si magnitudinem mensarum caperet, id.
16,16, 27, 68: res non capit restitutionem, cum statum mutat, Dig. 4,4,19. 4.
With inf, to be susceptible of to be of a
nature to, etc.,= (late Lat.): nec
capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154: crimina, quae non capiunt indulgeri, Tert. Pud. I fin.; id. Apol.17;
id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9,
2 2 . 5 . Cf the mind, to take, receive into
the mind, comprehend, grasp, embrace (cf
intellego, to penetrate mentally, have insight into): sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam
vel intellegere vel capere non possit, Quint.
II, I, 4 5 : nullam esse gratiam tantam,
quam non vel capere animus meus in accipiendo. .. posset, id. 2 , 6 . 2 : quae quidem
ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix
cuiusquam mens aut cogitatio capere possit, Cie. Marcell. 2, 6; id. N. D. I, 19, 49:
senatus ille, quem qui ex regibus constare
dixit, unus veram speciem Romani senatus
cepit, Liv. 9,17,14: somnium laetius, quam
quod mentes eorum capere possent, id. 9,
9,14.P. a. as subst:
ae,/,
surname of Minerva, as worshipped on the
Calian Mount, but for what reason is not
known, Ov. F. 3, 837 sq.
Capta,
capitalis,
Capitellum,
capitiavium,
Capitinus,
1. capitium,
Capitium,
I capito,
2 Capito,
Capitolinus,
>
2. capio,
capis,
B.
I, Capitolinus,
Capitolini,
capesso,
t capistrum, Ii, n.,=
capistrarius,
capistro
capistrum,
286
I.;
I.
Varr. R. R. 2, 7,16; 3, 9,3; Col. 8, 2, 3), m., It and the wolf, prov.: jungeffc capreas la , a capon, Varr. 1.1.; Col. L L; Mart. pis, of something impossible, Hor. C. 1,33,
8.II, Caprea Palus, v. capra, IL D.
3,68,3b; Pall. Nov. 1,3: Aple. 4,3.
Cappadocia, a e, /, = , a
Capreae, arum, fi, an island in the
country of Asia Minor, north of Cilicia, be- Tyrrhene Sea, near Campania, now Capri,
tween the Taurus ana. Pontus, now called Plin. 3, 6,12, 82; Verg. . 7, 735 ; . .
Caramania, Plin. 6, 3, 3, 8 sq.; Cie. Agr. 15,709; SiL 8, 541; celebrated as the dwell2, 21, 55; Id. Att 5,18,1; id. Fam. 15, 2, 1 ing-place of the emperor Tiberius, Tae. A.
sq.; Curt. 3, 1, 24 ; Nep. Eum. 2, 2 . I I , 4, 67; 6,1; 6, 2; 6, IO; Suet. Tib. 39; 40; 60;
D e r i v. A. Cappadox, deis, m., = 62; 74; Juv. IO, 72; 10,93; who was thence,
of his wantonness, called
, a Cappaaocian, Cie. Red. in Sen. and in derision
S u e t - Tib. 43.Hence, Ca6,14. In plur. .Mel. 1,2,6; 3, 8,5; Plin. 6, Capaneus,
3, 3, g 9; Hor. Ep. I, 6,39; Gr. acc. Cappa- prdensis, e, adj.: secessus, Suet Tib. 43.
docas, Fers. 6, 77 ; appos. equi, Veg. 4,6,3.
* capreida, ae> fit a diuretic plant,
B. Cappadocus, a, um, adj., ofi CapCato, B. R. 122.
padocia, Cappadocian: gens, Coi. IO, 184;
capreola, a e, fi dim. [caprea], ,
Plin. 6, 2, 2, 6: catastae, Mart. IO, 76; cf. the roe, doe, Gloss. Philox.
Pers. 6, 77: sal, Col. 6,17, 7; cf. Plin. 31, 7,
* capreolatim, tcapreolus], in
39, g 73 sq.: lactuca, Col. 10, 191; cf. id. a winding, twining manner, App. . II,
10.184: also absol. Cappadoca, Mart. 5, 78. 268.
C. Cappadocius, a. um, adj., Cappa- capreolus, I? m [as if from capreuo,
docian : lactuca, Col. 11, 3, 26: cf. the pre- caprea]. I, A kind of wild goat, chamois,
cede zizipha, Plin. 21,9, 27, g o i . B , CAP- roebuck, Verg. E. 2, 41; Col. 9,1,1. I I .
PADOCIAS EXBRCITVS, upon a coin of Adrian, T r a n s f , named from the form of their
in Eckh. Doct Num. 6, p. 493. B. C a p - horns, A. An implement urith two prongs
paddcarchia, a e , / , = , for cutting up weeds, a weeding-hoe, Col. 11,
the priest's office in Cappadocia, Dig. 27,1,6. 3,46. B. In plur.: capreoli, in mechanics,
Cappadox, ocis, m., = . I, short pieces of timber inclining to each other,
A river in Cappadocia, from which this which support something, supports, props,
province is said to have derived its name, stays, Vitr. 4,2; 5,1; 10,16; 10,20; 10,21;
Plin. 6,3,3, g 9. I I , A Cappadocian; v. Caes. B. C. 2,10; Isid. Orig. 17, 5, II. C.
Of vines, the small tendrils which support
Cappadocia, II. .
the branches, CoL 1, 31, 4 ; PauL ex Fest
cappara, ae, fi, a plant, also called p.
57 MfilL ; Plin. 17,23, 35, 208
portulaca, App. Herb. 103.
Capricornus,
i, m - [caper-cornu; et
t capparis, is/ (acc. -im, Plaut. Cure.
in Gr. ], Capricorn (having a
I,1,90; Varr. ap. Charis, p. 79 P.; acc. -in,
goat's horns), the sign of the zodiac which
Mart 3,77; Cels. 4,9), and (rare) cappathe sun enters at the winter solstice (opp.
r i - indecl, n., = or , the
Cancer), Varr 2 , 1 , 8 ; Cie. . D. 2, 44. 112;
caper-bush, CoL II, 3 , 1 7 ; II, 3, 54; Plin.
id. Arat 59 (293); Hor. C. 2,17,20; O v. F.
13, 23,44, 127; PalL Oct 11, 4: capparis
1, 651; Plin. 2,16,13, g 64 sq.; Macr. S. 1,
cortex, Cels. 5,17,19.II, The fruit of the
17; Hyg. Fab. 196; id. Astr. 2,28.
caper-bush, the caper, Plaut. 1. L: capparin
caprificatio, onis, / [caprifico], a
et cepas voras, Mart. L L: urinam movet,
ripening of figs by the stinging ofi the gallCele. 2, 3L
Plin. 15, 19, 21, g 8 1 ; 17, 27, 43,
+ cappas, marinos equos Graeci a flexu insect,
g 254.
[ = to bend] posteriorum partium
caprifico, fir v o [caprificus], to
appellant, PauL ex Fest. p. 44 Muli.; v. hipripen figs by the stinging ofi the gall-insect,
pocampus.
16,27, 50, g 114; PalL Mart 10, 28.
capra, a e,/ [caper], a she-goat, Cato ap. Plin.
caprificus, i, / [caper-ficus, goat,
Charis, p. 79 P.; Varr. R. R. 2,3,1 sq.; CoL
fig], the wild fig-tree: illi ubi etiam caprifi7,6 sq.; Plin. 8, 50, 76, 200; Cie. LaeL 17,
cus magna est, Ter. Ad. 4,2,38; Hor. Epod.
62 ai.: fera = caprea, Verg. A. 4,162.A
5,17; Prop. 4 (5), 6.76; Plin. 16,25,40, g 95:
nickname for a man with bristly hair, Suet.
arbor, id. 34, 13, 35, g 133; Mart. IO, 2, 9;
Calig. 50; cf caper. I I , T r a n s f . i.A
and in a play upon the word with caper
star in the constellation Auriga (which is
and Acus, Mart 4, 52, 2. The gall-insect,
Amalthea, transf to heaven), Hor. C. 3, 7,6;
Cynips psenes, Linn., springing from this
Cie. poet. N. D. 2, 43, HO.B. The odor of
tree, ripens by its sting the fruit of the culthe armpits (cf. ala and caper), Hor, Ep. 1,6,
tivated fig-tree, Acus (cf. Plin. 17, 27, 44,
29.C. A cognomen o f the Annii, Varr. R R.
g 256, caprifico and caprificatio); hence
2, I, 10. B, Caprae Palus, the place in
poet, in allusion to the fact that the wild
Rome where Romulus disappeared in the
fig-tree strikes root in the cracks of stones,
Campus, where afterwards was the Circus
etc., and breaks them, Pers. 1,25; cf Juv.
Flaminius, Liv. I, 16, I (in Ov. F. 2, 491,
10,145.II, The fruit of the wild fig-tree,
Caprea Palus; acc. to Fest p. 49, also
the wild fig, CoL 11, 2, 66 ; Plin. 11,15,15,
called Capralia).
g 40: caprificus vocatur e silvestri genere
capra-g-enus (caprttg-), a, um, adj.
ficus numquam maturescens, id. 15,19,21,
[capra], of the flesh of the wild goat: lumbi, g 79.
Macr. S. 2,9,12.
caprig-enus,a, um, adj. [caper-gigno],
capragO, Inis, fi, a plant, also called proceeding from a goal, of the goat kind
r
t c a p i t u m capetum, I n . , = K a - cicer columbinum, App. Herb. 108.
(poet): genus, Pac. ap. Macr. S. 6,5 ; and
, fodder for cattle (late Lat.), Aur.
caprarius, a, um, adj. [capra], ofi or ap. Prisc. p. 677 P.: pecu, Cic.Progn. Fragm.
Imp. ap. Vop. Aur. 7; Cod. Th. 7,4,7 and 13. pertaining to the goat: pastus, SoL I, g 97: ap. Prisc. L LSubst.: caprigeni, ae,
t c a p n i a s , ae, m-i , smoky. mutilago, a species ofi tithymalus, App. Herb.goals, = capri, ae: caprigenum (= caprigeI, (Sc. .) A kind of urine, Plin. 14, 3,4, 108.Subst.: caprarius, Ii, m.,a goat- norum or -arum) trita ungulis, AU. ap.
g 39.II, A precious stone of a smoky hue, herd. Varr. R. R % 3, 10 ; Col 3,10, 17. Macr. S. L 1. (Trag. ReL v. 544 Rib.): capriof several varieties. A. A kind of jasper. II. Capraria, a e , / A. An island near genum pecus, Verg. A. 3,221; cf. Prisc. 1. L
Plin. 37, 9, 37, g 118 (called, id. 37,10, 56; the south point of the Balearis Major, now To the sickliness of the goat (cf. Varr. R.
g 151, capnitis = ).B. A kind ofi. Caborra, Plin. 3, 5, II, g 78 ; Mart. Cap. 6, R. 2, 3,6; Plin. 8, 60, 76, g 202) Plautus rechrysolite ; proh. our smoky topaz, Plin. 37, 643. B. One. of the Fortunatae Insulae, fers humorously, Ep. 1,1,16.
9,44, g 128.
Caprile, Is n. [caper, like equile, ovile,
Mart. Cap. 6, g 702. C. A small island in
t c a p n i o n , v. capnos,
the Tuscan Sea, near the northern point of bubile, etc.], an enclosure or stall for goats,
t Capillos, ii, fiy = (SC. - Corsica, abounding in wild goats (Gr. Varr. R. R 2, 3, 8; Coi. 7, 6, 6; Plin. 28,10,
Xor), a species ofi wine, so called firom the \ov), now Capraja, Plin. 3,6,12, g 81; Mel. 42, g 153; Vitr. 6,9. Adj.: caprilis, e,
dark or smoky color ofi the grapes, Plin. 14, 2, 7, 19; RutiL 1,439; Mart. Cap. 6, g 644; of ov pertaining to the goat: semen, i.e. ca3, 4, g 39.
called also Caprasia,Varr. R R. 2,3,3.--J pellae, Varr. R. R. 2,3,3.
t c a p n i t e s , ae, v. capnias, II. .
Hence, Caprariensis, : plumbum,Plin.
Caprilius, w a Roman proper
t c a p n i t i s , Idis,/, = , smoky; 34,17,49, g 164.
name, Varr. R. R. 2,1,10.
a kind of cadmia, Plin. 34, IO, 22, 101.
Caprasia, ae, fi I . = Capraria, q.v. caprimulgus, h [caper-mulgeo].
I I , A smoke-colored precious stone, Plin. 37, C. II. One of the mouths of the Po, Plin. 3, * I. A milker of goats, poet, for country10, 56, g 151.
16, 20, g 120.
man, Cat 22, 10. I I , A bird supposed to
t c a p n o s , I. f, = ?, smoke; a
caprea, ae, / [capra], a kind of wild suck the udders of goats, the goat-sucker,
plant, also called in pure Lat. pes gallina- she-goat, a roe, cf. Varr. L. L. 5, 101 Miill.; Plin. 10,40,56, 8 115.
ucus, fumitory, of several species. Plin. 25, Hor. C. 3,15, 12 ; 4, 4, 13 ; id. S. 2, 4, 43;
Caprinoue, i, m:,v. Capreae.
19,98, 8 155 sq.; 26, 8, 36, g 57 (also called Plin. 8,53,79, g 214; 11,37, 45, g 124; Verg.
caprinus, a, um, adj. [caper], of ov perc a p n i o n = ).
G. 2,374; id. A. 10,725; Ov. F. 5,372; Mart. taining to goats: grex, Varr. R. R. 2,3,1; 2,10,
t c a p o , ouis (access, form c a p u s , h 13, 99; on account of the hostility between 3; Liv. 22,10,3: genus, Varr. R. R. 1, 2,19:
which Serv. ad Verg. . 8, 345, and Arn. 6,
p. 194, also give as the head of a certain
Tolus or Olus. The Capitolium was regarded by the Romans as indestructible,
and was adopted as a symbol of eternity,
Verg. A. 9, 448; Hor. C. 3, 30, 8 sq. OrelL ad
loc. o e t., in plur., Verg. . 8, 347 .
. . 3, 115; Prop. 4 (5), 4, 27; . Neue,
Forment, , p. 397. 2. Capitolium
Vetus, t,ie Old Capitol, an earlier temple
of Jupiter, Juno, and Minerva, on the Quirinal, Varr. L. L. 5, g 158; cf. Becker, Antiq.
1. 713. I I , r a s f. A. The citadel of
any town, e. g. in Capua, Suet. Tib. 40; id.
Calig. 57; in Beneventum, id. Gram. 9; cf.
also Plaut. Cure. 2, 2,19; Sil. 11. 267; Inscr.
Orell. 68 (Veronae); 3314 (Faleriis); 6139
(Constantiae); 6978 s q . B . 1 1 1 eccl. Lat.,
any heathen temple, Prud. contr. Symm. 1,
632.
c a p i t u l a r e , Is, n. [prop, adj., sc. vectigal; caput], a head- ov poll-tax, Inscr. Orell.
3345.
c a p i t u l a t i m 6rum, m. [capitulare],
tax-gatherers and revenue-officers, Cod. 12,
29, 2; Cassiod. Var. 10, 28. I I . Recruiting-officers, Cod. Th. 6, 35, 3.
t capitulorum, ii, . [id.], a capitation tax, Inscr. Orell. 3345.
capitiilarius, a, um [capitular, II.],
relating to the recruiting of soldiers: functio, Cod. Th. 11,16,14.
c a p i t u l a t i m , ada- [caput], by heads,
summarily (rare; perh. only in the foil
exs.): dicere, Nep. ap. Cato, 3,4: attingere,
Plin. 2,12, 9, 55.
capitulatus, a, um, adj. [capitulum],
having or ending in a small head: costae,
Cele. 8 , 1 : surculus, Plin. 17,21, 35, 156.
1. c a p i t u l u m , % dim. [caput]. I.
L i t., a small head, of man or beast: operto capitulo bibere, Plaut. Cure. 2, 3,14.
Hence, in the lang. of comedy, for a man,
Plaut. As. 2,4,89; and as a term of endearment: o capitulum lepidissimum, most
charming creature, Ter. Eun. 3, 3, 25: haedi, Cele. 2, 2 2 . B . Of plants: caepae, Col.
II, 3,15 : sarmenti, id. 3, 77, 4: torcularii,
Cato, R. R, 18, 4 ai. (perh. also ramulorum,
Plin. 24,19,113, g 173; 27,5,20, g 37; cf. capitellum).II, T r a n s i A. In architecture. I, The capital or chapiter ofacolumn,
Vitr. 3, 3; 4 , 1 ; Plin. 36, 23, 56, 178 sq
2. The capital of a triglyphi, Vitr. 4, 3,8.
3. The cross-beam of warlike engines, Vitr.
I, I; IO, 17. B. In late Lat.\ a covering
for the head of females, Isid. Orig. 19, 31, 3;
cf. Varr. ap. Non. p. 542, 30. C. Also late
liat., a prominent part or division of a
ivriting, a chapter, section, Tert. adv. Jud.
9,19; Hier. in Ezech. c. 47 fin.D. A section of a law, Cod. Just. 5, 37, 2 8 . B . The
raising of recruits (as an office), Cod. Th.
II,16,15.
2. Capitulum, i, ., a town of the
Hernici in Latium, now perh. Paliano,
Plin. 3,5,9, 63. Hence, Capitulens e s , funi, ni., the inhabitants of Capitulum,
Dig. 50,15, 8, 7.
eenship, and family (libertatis, civitatis, of Sea-crab, acc. to Beckmann: Cancer cur- 18, 82 ; 16, 10, 19, 45 ; Hor. C. 3, 8,
familiae): its loss or deprivation was called sor, Linn. ^Plin. 9,31, 51, 97.
3 ai. I I . Meton. . From the black
deminutio or minutio capitis, acc. to the
2. c a r ab US, a small wicker boat, cov- color of coals are derived the trop. expresfolL jurid. distinction: capitis deminutio- ered with raw hide, Isid. Orig. 19,1, 26; cf. sions : impleantur elogiorum meae fores
nis tria genera sunt: maxima, media, mi- Vossius in Caes. B. C. 1, 64 Oud.
carbonibus, i. e. with scuirilous verses, Plaut.
nima; tria enim sunt, quae habemus: litt caracalla, ae, and caracallis,is,Merc. 2,3,73: sanin creta an carbone notabertatem, civitatem, familiam. Igitur cum fi. [Celtic], a long tunic or great-coat, with ati ? Hor. S, 2,3, 246 j imitated by Pers. 5,108
omnia haec amittimus (as by servitude or hood,worn by the Gauls, and made of different
(cf. opp. albus): miror Proelia rubrica piccondemnation to death), maximam esse materials, Spari. Sev. 21; Edict. Diocl. p. 21; ta aut carbone, Hor. S. 2, 7, 98.B. For
Capitis deminutionem; cum vero amitti- Hier. Ep. 64, n. 15 (in Mart. 1,93,8 : Gallica something of little value ; hence prov.: carmus civitatem (as in tue interdictio aquae palla).From this garment, introduced by bonem pro thesauro invenire, to be deceived
et ignis) libertatem retinemus, mediam esse him, was named, H, Masc., the emperor in one's expectation, Phaedr. 5, 6, 6.C. A
capitis deminutionem; cum et libertas et ci- Antoninus Caracalla, Spart. 1.1.; id. Car. 9; bad tumor, Ser. Samm. 39, 725; cf. carbunvitas retinetur, familia tantum mutatur (as Aur. Vict. Caes. 21; id. Epit. 21; Aus. Caes. culus, C.
by adoption, or, in the case of women, by 9, 22.
2. Carbo, onis, ro., a Roman surname
marriage ) minimam esse capitis deminuin the gens Papiria, Cie. Fam. 9, 21, 3; et
Caratacus.
Caratacus,
tionem constat, Dig. 4,6, II; cf. Just Inst.
t caragOgOS, i, f [ , carrying Pila 7,16,15, 68 ai.
I, 16, 4; Cie. do Or. I, 40, 181; I, 54, 281;
carbonarius, a, um, adj. [I. carbo], of
off
from the head], a medicinal plant, App.
id. Tuso. I, 29, 71; Liv. 3, 55,14; 22, 60,15:
or relating to charcoal: negotium, traffic
capitis minor, Hor. C. 3, 5, 42: servus ma- Herb. 27.
numissus capite non minuitur, quia milCaralis (in MSS. also Caloris), i s , / , in charcoal, Aur. Vict. Vir. 111. 72. II.
uum caput habuit, Dig. 4, 6, 3, I. Of = , the chief city of Sardinia, now Subst. . carbonarius, i, ro., burnthe deminutio media, Cie. Brut. 36, 136; Gagliari, Mel. 2, 7, 19 (Parthey, Cararis ); er of charcoal, a collier, Plaut. Cas. 2, 8, 2;
id. Verr. 2, 2, 40, 98 and 99; id. Quint. 2, Plin. 2 , 1 0 8 , 1 1 2 , 2 4 3 ; Flor. 2 , 6 , 3 5 ; Claud. Inscr. Orell. 4302.B. carbonaria, ae,
8 ai.Of tho deminutio minima, Cie. Top. B. Gild. 621.Acc. Caralim, Flor. 2, 6, 35; fi 1. (Sc. fornax.) A furnace for char4, 18; cf. Gai Inst. 1,162.2. The first or Claud. B. Gild. 500 sq Access, form C a - coal, Tert. Car. Christ. 6. 2. (Sc. femina.)
chief person or thing, the head, leader, chief
rales, A M , Liv. 2 3 , 4 0 , 8 sq.; 30, 39, 3 ; and The Charcoal-Woman, the title of a lost play
guide (very freq ). (a) With gen,: scele- Auet. B . Afr. 98.ii. Deri v.: Caralita- by Plautus, Fest. p. 30, 27 MQll.
rum, an arrant knave, Plaut. Cure. 2,1,19; n u s , a, u m , adj., of Caralis: ager, Liv. 27,
CarbOneSCO, 6re, v. inch. n. [id.], to beid. Bacch. 4, 7,-31; id. Mil. 2, 6,14; id. Ps. 6 , . 1 4 : p r o m o n t u r i u m , Plin. 3, 7, 13, 8 4 ; come charcoal, Cael. Aur. Tard. 2, 13, 168;
1, 5, 31; 4, 6, 3; id. Rud. 4, 4, 54: perjuri, and id. 3 , 8 , 1 4 , 8 7 : ALVMNO, Inscr. M o m m s . 5,1, 20.
id. ib. 4,4, 55: concitandorum Graecorum,
carbunculatio, Onis,/ [carbunculo],
Cie. Pl. 18, 42: consilii, LiV. 8, 31, 7: con- 6 8 1 0 . I n plur.subst.: Caralitani, orum, a disease of trees, Plin. 17, 24, 37, 222; cf.
ro.,
the
inhabitants
of
Caralis.
Caes.
B.
C.
1,
iurationis, id. 9, 26, 7 : caput rei Romanae
carbunculus, C. 2.
Camillus, id. 6,3,1; et: caput rerum Masi- 30; Plin. 3, 7,13, 85. in
carbunculo, are, v. n. [carbunculus],
Carentis
Palus,
Lycaonia,
Liv.
nissam fuisse, id. 28,35,12; so id. 26,40,13:
to have a carbunculus. . Of men, Plin.
38,
15,
2
(perh.
Corallis,
acc.
to
,
reipublicae, Tae. A. I, 13: nominis Latini,
24, 13, 69, 113; 23, 3, 34, 70. B . Of
heads, chiefs, Liv. I, 52, 4: belli, id. 45,7, 3: Strab. 12, p. 568).
Plin. 18,28, 68, 272; 10, 7,14, 27;
Carambis (Cer-), ^^.,= plants,
Saevorum,chief tribe,Tae.G. 39fin. ai.The j
and in a dep. form, id. 14,2, 4, 33.
predicate in gen. masc.: capita cognationis a promontory and town of the same name in
qjus virgis caesi ac securi percussi, Liv. IO, Paphlagonia, now Kerempi Bukna, or Ke- carbunculo^ ari, v. carbunculo fin.
* carbunculosus, a, um, adj. [car1, 3.(/3) With esse and dat.: ego caput fui rembeh, Mel. 1,19, 8; Plin. 6, 2, 2, 6; Val. bunculus, II.], containing red toph-stone:
argento reperiundo, Plaut. As. 3, 3,138; cf.: FI. 5,107; acc. Carambin, id. 8, 214.Adj.:
illic est huic rei caput author, contriver, Carambicus, a, um, Mel 2,1,3; Plin. 4, ager, Col. 3, II, 9.
c a r b u n c u l i s , i, m. dim. [I. carbo]. I.
Ter. And. 2, 6, 27; so id. Ad. 4, 2, 29 ai. 12, 26, 86.
small coal, Auet. Her. 4,6,9."b. Trop.,
(7) Absol.: urgerent philosophorum greges,
Caranus, i, m - I. King of Macedonia, Aa burning
or devouring sorrow: amburet ei
jam ab illo fonte et capite Socrate, Cie. de Liv. 45, 9, 3; Veli. I, 6, 5; Just. 7,1, 7.II.
Or. I, IO, 42: corpori valido caput deerat, General of Alexander the Great Curt. 7, 3, misero Corculum carbunculus, Plaut. Most.
4, 2,70 Lorenz ad loc.II. Meton. . A
guide, leader, Liv. 5, 46, 5: esse aliquod ca- 2; 7,4,32.^
ofi sandstone, red toph-stone, Varr. R.
put (i. e. regem) placebat, id. 1,17, 4; cf. id.
Caratacus (Caratacus and Ca- kind
R. 1, 9, 2 Schneid.; Vitr. 2, 4; 2, 6; 8, 1;
1,23,4; Hor. S. 2,5, 74 aiOf things, head, taratacus, v. Nipp. ad Tae. A. 12, 33), i,
chief, capital, etc.; thus of cities: Thebas ro., king of the Silures in Britain, Tae. L I. Plin. 17, 4, 3, 29; Pall. 1, 10, 1. .
reddish, bright kind of precious stone (proh.
caput fuisse totius Graeciae, head, first city, sq.; id. H. 3, 45.
comprising the ruby, carbuncle, hyacinth,
Nep. Epam. IO fin.; so with gen., Liv. 9,
Carbas,ae, ro., the east-northeast wind,garnet, etc.), Plin. 37, 7, 25, 92 sq.; Isid.
37, 12; 10, 37, 4 Weissenb. ad loc.; 23,11, Vitr. 1,6, IO.
Orig. 16,14,1; Vulg. Exod. 28,18; id. Ezech.
11; 37,18, 3 (with arx); cf.: pro capite atcarbaseus (accessory form carba- 28,13; Inscr. Orell, 2510.Hence, ut scintilque arce Italiae, urbe Romana, Liv. 22, 32,
5; and with dat: Romam caput Latio esse, sinis, Varr. ap. Non. p. 541, 21; and let probitas e carbunculis, i. e. be adorned
id. 8, 4, 5; and: brevi caput Italiae omni carbasina, Hin. 19, I, 6, 23; App. with jewels, Pubi. Syr. ap. Petr. 55 Bucheler.
Capuam fore, id. 23, IO, 2 Drak. 2V". e?. Of M. 8, p. 214; Mart. Cap. 2, 136), a, um, C. A disease. I. Of men, a kind of tumor,
other localities: castellum quod caput ejus adj. [carbasus], of or made of carbasus a carbuncle, Cels. 5,28,1; 6,18,1; a disease
regionis erat, the head, principal place, Liv.or fine linen: vela, Cie. Verr. 2, 5,12, 30; in Gallia Narbonensis, le cliarbonproveniat,
21, 33, II.Of other things: jus nigrum, 2, 5, 31, 80: sinus, Verg. A. 11, 776; Stat. Plin. 26,1,4, 6 2 . Of plants, a disease
quod cenae caput erat, the "principal dish, Th. 7, 658; cf. also Tib. 3, 2, 21: color. i. e. caused by hoar-frost, Col. 3, 2, 4; Plin. 18,
Cie. Tuso. 5, 34,98: cf. id. Fin. 2, 8, 25: pa- red, Vulg. Esth. 1, 6. Subst.: carbasi- 28, 68, 272; 18, 29, 70, 293.
Carcaso, onis, / (Carcasum, i, w.,
trimonii publici, id. Agr. I, 7, 21; cf. id. ib. n u m , iy ri., a linen garment, Caecil. ap.
Plin. 3, 4, 6, 38), city of Gallia Nar2, 29, 80; Liv. 6, 14, IO: caput esse artis, Non. p. 548,16.
bonensis, now Carcassone, Caes. B. G. 3, 2
decere, the main or principal point, Cie. de carbasum, I v. carpasum.
t carbasus, i, / (m., VaL Max. I, 1, ai.; Itin. Hieros. p. 55L
Or. I, 29, 132: caput esse ad beate vivencarcer, eris, ro. [Sicilian ; et
dum securitatem, id. Lael. 13,45: ad con- 7; acc. sing. n. carbasum leve, Pacat. Pasilium de re publica dandum caput est nosse neg. in Theod. 33); plur. heterocl. carbasa, O. Mull. Etrusk. I, p. 13 ; etym. dub.; et
rem publicam; ad dicendum vero probabi- orum, . {acc. ro. carbasos supremos, Amm. scrinium], an enclosed place; hence, I. A
liter, nosse mores civitatis, id. de Or. 2, 82, 14,8,14), = [Heb. O B I S ; Sanscr. prison, jail (syn.: custodia, vincula):" si
337; I, 19, 87: litterarum, summary, pur- karpSsa, cotton], very fine Spanish flax (un- tresviri me in carcerem conpegerint.Plaut.
port, substance, id. Phil. 2, 31. 77: caput wrought or woven), fine linen, cambric, Am. 1,1,3; id. Poen. 3,3, 79; Lucr. 3,1016;
Epicuri, the fundamental principle, dogmaPlin. 19, 1, 2, g 10; Cat. 64, 227 \ plur. car- Cie. Verr. 2, 5, 9, 22 sq.; Liv. 6, 36, 112
id. Ac. 2, 32, 101; cf. Quint. 3, II, 27: re; basa, Col. 10,17 (Bip. galbana).II. Transf., ai.: carcer, quem vindicem scelerum marum, the chief or central point, head, Cicr of things made of carbasus, . A fine linen jores nostri esse voluerunt. Cie. Cat. 2,12,
Brut. 44,164. So in writings, a division, garment, Verg. A. 8, 34 Serv.; cf. Non. 27. . Poet., of the custody of the
section, paragraph, chapter, etc.: a primo p. 641,13 sq.; Curt. 8,9,21; Val. Max. 1,1, winds, Verg. A . l , 54; v. M. 4, 663; 14,
capite legis usque ad extremum, Cie. Agr. 7; cf. Prop. 4 (5), 11,54.In plur.: carbasa, 224; id. F. 2, 456; and of the lower world:
2,6,15; cf. id. ib. 2, IO, 26; id. Verr. 2,1,46, . M. 11, 48; Luc. 3, 239; Val. FI. 6, 225, carcer inferorum, Sen. Here. Fur. 1222:
118 Ascon.; id. Fam. 3, 8,4; Geli. 2,15, and adj.: carbasa lina, Prop. 4 (5), 3, 64. Ditis. Luc. 6, 797.Trop., of the chains of
4 ai.; Cie. de Or. 2, 55, 223; id. Fam. 7, 22 B. -4 curtain, Lucr. 6,109.C. A sail, as the body: qui ex corporum vinculis tammed.; Quint. IO, 7, 32: id quod caput est, the Engl, canvas, Enn. Ann. 560 Vahl.; quam e carcere evolaverunt. Cie. Rep. 6,14,
Cia Att. I, 17, 4; so id. Fam. 3, 7, 4.Of Verg. A. 3, 357; 4, 417. In plur., . M. 6, 14; so id. Tuso. I. 30, 74; Lue. 6, 721.B.
money, the principal sum, the capital, stock
233; 11, 477; 13, 419; 14, 533 id. H. 7,171; E sp., the Roman State-prison, close to the
(syn. sors; opp. usurae), Cie. Verr. 2, I, 4, id. F. 3,587; Luc. 3,596 ai.B. The Sibyl- Forum, at the foot of the Capitoline Hili,
I i ; 2, 3, 35, 80 sq.; id. Att. 15, 26, 4; line books, written upon linen, Claud. B. on the right of the Sacra Via, built by Ancus Marcius, Liv. I, 33, 8; extended under
Liv. 6,15, IO; 6,35,4; Hor. S. I, 2,14 ai.
Get. 232.
ground by Servius Tullius; hence this part
Capys, yos, ro., = . I, Son of
t carbasina, ae, fi, , a of the prison is called Tullianum. Varr. L.
Assaracus, and father of Anchises, Ov. F. kind of rustic leather shoe, Cat. 98 (97), 4. L. 5, 151, p. 42 Bip.; Cie. Sull. 25, 70;
4, 34.II. A companion of AEneas, Verg.
I. carbo, Onis, ro. [Sanscr. $ra, coque- Sail. C. 55, 3 ; Liv. 1, 33, 8; Tae. A. 3, 61
. 1,183; 2,35; 9,576; 10,145 Serv.HI. A
ai.; cf.: in inferiorem demissus carceking of Alba, in Latium, . . 14, 613 sq.; re ; cf. cremo], a coal, charcoal (dead or rem, Liv. 34, 44, 8 : in carcerem conditi,
Liv. 1,3,8; Verg. A. 6,768.IV. A king of burning); of dead coals, Cato, R. R. 38 id. 29, 22,7; et also Fest. p. 356 Mull., and
Capua, Liv. 4,37,1; Serv. ad Verg. A. 1,242. fin.; Plaut. True. 5, 12; Ter. Ad. 5, 3, 63; Becker, Antiq. 1, 262 sq.; v. also Tullianum
Varr. R. R. 1, 7, 8 ai.Of glowing, burning
C a r , Caris, v. Caria, I. B. 1.
coals, Cato, R. R. 108; Plaut. Rud. 2, 6, 48; and robur, II. A. C. e t o . a. The
I. canibus, i, m., = Kapafios, a kind Lucr. 6, 802; Cie. Off. 2, 7, 25; Plia 2, 20, imprisoned criminals: in me carcerem ef-
290
not to make use of it, to deny one's self a of birds, Plin. 7, 56, 57, 203. And in dry by old age: nemo illa vivit carie carithing, to abstain from (syn.: abstineo, ab- plur.: Care, um, m-i the inhabitants of osior, Afran. ap. Non. p. 21, 27: senectus
sum; hence opp. utor; v. the foil.): teme- Caria, the Curiane, Liv. 33,18, 9.Acc. Gr. Ov. Am. 1,12, 29: vetustas, Prud. Cath.
to, Plaut. True. 4, 3, 59; Cie. Rep. Fragm. Caris, Plaut. Cure. 3, 73; Liv. 38,13,7; 44, 149: dii, i. e. statuae deorum, id. ap. Symm
ap. Non. p. 5, 18; cf. vino, Plaut. As. 4,1, 15,1; Sea Ben. 5, 6,1; Verg. A. 8,725; Ov. 1, 435: dotes perfidia cariosi, Ambroa Ep.
57: nec Veneris fructu, renounces not. Lucr. M. 4, 297; 9,645; notorious for their treach- IO, 3.Sup. and adv. not found.
4, 1073: lubidinibus, Sail. C. 13, 5: ami- ery; hence the proverbial expression:
t caris, idis,/.,=captr, a kind ofi sencorum facultatibus, Nep. Epam. 3, 4: mu- quid ? de tota Cari& nonne hoc vestra voce crab, Ov. Hal. 130.
lieribus facile, id. Phoc. 1, 3; et absol.: sa- vulgatum est, si quid cum periculo expecarisa, a e , / , an artful woman, Paui. ex
tiatis vero et expletis jucundius est carere riri velis, in Care id potissimum esse faci- Fest. p. 44 Mull,
quam frui, Cie. Sen. 14, 47. With acc.: endum? Cie. 1 . 1 . 2 , Caricus, a, um,
caristia, v. charistia
18,
Tandem non ego illam caream, ei s.t opus, Carian: creta,Varr. R. R. 1,67,1; Elin.
caritas, atis, fi [ carus ]. I, r o p.,
ae (scvel totum triduom? Ter. Eun. 2, I, 18. 30, 73, 305. Subst.: Carica,
dearness, costliness, high price, etc. (opp.
Hence, 3. Of localities, to hold one's self aeua), a kind of dry fig, Pall. 1,26,2; 1, 30, vilitas): annonae, Cie. Verr. 2, 3, 18, g 47;
Hoof from, not to go to; or merely, to be 4; Cie. Div. 2, 40, 84; Stat. S. 4, 9, 26; also
absent from (cf. abstineo, II.): foro, senatu, for dried figs, in gen., v. M. 8, 674; id. F. 2, 3, 92, g 215; id. Off. 3,12, 50; Liv. 44, 7,
publico, Cie. Mil. 7, 18; cf.: provincia do- I,185; Plin. 13. 5,10, 51. I I , A town in IO; Suet. Ner. 45: rei frumentariae (opp.
moque, id.Verr. 2,4,19, 41: aspectu civi- Caria, called also Hydrela, Liv. 37,56,3. vilitas annonae), Cie. Imp. Pomp. 15, 44:
nummorum, id. Att 9, 9. 4: olei, Plin. 18,
um, id. Cat. I, 7,17: declamationibus nos- I I I . A harbor in Thrace, Mel. 2,2,5.
28,68, 273: vini, Suet. Aug. 42.Also abtris, id. Fam. 7, 33, I: forensi luce, id.
carians, antis, adj. [caries], affective, sol. caritas (sc. annonae), high prices, Cato,
Brut. 8, 32: patria,, Nep. Pelop. I, 4; Tae. decayed, rotten : tripus, Mart Cap. 1, 10.
R. R. 3: ut tum vendas cum caritas est,
A. 4, 58: Roma, Cie. Att. 9, 19, I B . Of
Carica, Caria.
Varr. R. R. I, 69: cum alter annus in vilitainanimate subjects: terra caret vero sensu,
caries, em, e (other cases appear not to te, alter in summ& caritate fuerit, Cic.Verr.
Lucr. 2, 652; cf. id. 2, 990, and I, 573 : haec
duo tempora carent cr ibi i ne, Cie. Lig. 2, 4: be in use),/. I, Decay, caries (prop, of a 2,3,93, g 216; id. Off. 2,17,58.II, Trop.,
carere omni malo mortem, id. Tuso. 1,12, hard, dry decay, not or rottenness); of regard, esteem, affection, love (cf. amor, I.;
26: an ulla putatis Dona carere dolis Da- wood, Varr. ap. Non. p. 83, 12 ; Vitr. 7, 3 ; in good prose; syn.: benevolentia, favor,
naum? Verg.A.2,44: nec lacrimis caruere Coi. II, 2; Plin. 16, 39, 74, 188; 16, 39, 76, studium): cum deorum tum parentum pagenae, id. ib. 5,173: pars quae peste caret, 197; 16, 40, 78, g 212; Ov. Tr. 5,12, 27. triaeque cultus eorumque hominum, qui
id. ib.9,540: oratio, quae astu caret, Quint. Of walls, Amm. 16,2,1.Of bones, Lucii ap. aut sapientia aut opibus excellunt, ad ca9,1, 20: oeconomia nomine Latino caret, Non. p. 21, 24; Cela 8, 2 Of dry soil, Coi. ritatem referri solet: coniuges autem et
id. 3, 3, 9: quae caret ora,cruore nostro? 3, II.Of the taste of old wine,/atom, CoL liberi, et fratres et alii, quos usus familiaHor. C. 2,1, 36: caret Ripa^entis, id. ib. 3, 3,2,17; Plin. 15,2,3, g 7; 23,1,22, g 40; 14,4, ritasque conjunxit, quamquam etiam cari29, 23: aditu carentia saxa, . M. 3, 226: 6, g 55 Of old finit, Mart. 13,29,1.Hence, tate ipsa, tamen amore maxime continennivibus caritura Rhodope, id. ib. 2, 222: I I , Trop., inridicule, of old, withered per- tur, Cie. Part. Or. 25, 88; hence, opp. amor,
naturae vero rerum vis atque majestas in sons : nemo illa vivit carie cariosior, Afran. as esteem to personal affection: si id videare, quod sit utile ipsis, defendere... haec
omnibus momentis fide caret, Plin. 7,1,1, ap. Non. p. 21, 27; Turp. ib.
1. carina, ae, fi. [cf. , cornu], i , res amorem magis conciliat, illa virtutis
7.II, To be deprived of to be without,
to feel the want of to want something that The keel of a ship, Plaut. Mil. 3,3,42; Caes. defensio caritatem, id. de Or. 2, 51, 206; et
is desirable: voluptate virtus saepe caret, B. G. 3,13; id. B. C. 1, 54; Liv. 22,20,2; 28, Treb. ap. id. Fam. 12, 16, 2; Liv. 24, 4, 8:
nunquam indiget, Sen. Vit. Beat. 7, 2: pa- 8, 14; Tae. A. 2, 6; Curt. 7, 3, 9; 10, 1, 19; ut qui pacem belli amore turbaverant, beltria, Ter. Heaut. I, I, 85: quam huic erat . M. 14, 552: id. P. 4, 3, 6.In the poets lum pacis caritate deponerent, Tae. H. 2,37:
miserum carere consuetudine amicorum, very freq. (in Ovid's Met. alone about thirty amor , caritas , Quint. 6, 2,12:
societate victus, sermone omnino familiari! times).II, Meton. A. (Pars pro toto.) caritas, quae est inter natos et parentes, Cia
Cie. 'fuse. 5, 22, 63: hac luce, id. iu. I, 6,12: A vessel, boat, ship, Enn. Ann. 379; 476; 560 LaeL 8, 27; Quint prooem. 6: liberalitate
voluptatibus, id. Sen. 3,7: commodis omni- Vahl.; Cat. 64, IO; 64, 250; Prop. 3 (4), 9, qui utuntur benevolentiam sibi conciliant
bus, id. Rose. Am. 15, 44: provinciis atque 35; Verg. G. I, 303; I, 360 ; 2, 445; id. A. 2, et caritatem, id. Fia 1,16, 52; id. Lael. 27,
oris Italiae maritimis ac portibus nostris, 23; 4, 398; 6,158; Hor. C. I, 4, 2; 1,14, 7; 102; Quint II, 1,72: ingenita erga patriam
id. Imp. Pomp. 18,55: tali munere, Verg. A. id. Epod. IO,20: . M. 1,134.B. Transi., caritas, Liv. I, 34, 5: retinere caritatem in
5, 651: cithara, Hor. C. 1,31, 20: vate sacro, of objects of similar form; of the shells of aliquem, Cia Lael. 19,70: sanguine et cariid. ib. 4, 9, 28: patrio sepulcro, id. S. 2, 3, nuts, Plin. 15, 22, 24, 88; of the bodies of tate propior, Tae. A. 6,46: caritatem para196: libertate, id. Ep. I, IO, 40: honore, Ov. dogs, Nemea Cyneg. HO Wernsd.; et SchoL verat loco auctoritatis, id. Agr. 16 fin.
M. 15, 614: laude, Quint. 2,20, IO ai.: caret Stat Th. 11, 512 and 2. carino.2. Esp. The subjoined gen. is usu. objective: paomni Majorum censu, has lost, dissipated, freq. as nom.propr.: Carinae, arum,/, triae et suorum, Cie. Off. 3,27,100; id. Sest
24, 53; Nep. Alcib. B, I: rei publicae, Cia
Juv. I, 59.1|, With gen.: tui carendum the Keels, a celebrated quarter in the fourth
Phil. 12,8,20; Liv. 2,2,5: domini, id. 1,61,
quod erat, Ter. Heaut. 2,4, 20; so Laev. ap. region of Rome, between the Ccelian and EsGeli. 19, 7,7.e. With acc.: quia Id quod quiline Hills, now S. Pietro in vincon, Varr. 8: Syracusanorum, id. 25,28, 7: Hieronis,
amo careo, Plaut.Curc. 1,2, 49; cf. id. Poen. L. L. 5, 46 sq.; Cia Q. Fr. 2,3,7; Liv. 26, id. 24, 5,1: liberum, id. 8,7,18: filiae, Taa
4,1, 4: eos parentes careo, Turp. ap. Non. 10,1; Hor. Ep. 1,7, 48; Suet Gram. 15 aL; A. 12,4: ipsius soli, Liv. 2,1,5: sedium suap. 466, 8: NVLCEM. CAR vi. LVCEM. CVM. TE. et Becker, Antiq. 1, p. 522sq.: lautae,Verg. rum, id. 5,42,2; Quint 6,2,14.But someAMISI., Inscr. Grut 572, 7; eo ib. 770, 9; A. 8,361 Serv.Here stood also the house of times also subjective, love entertained by
hence carentem., Mare. Emp. 36 med.; cf: Pompey, Suet Tib. 15; id. Gram. 15; hence one: hominum, deorum, Cie. . D. I, 44,
virque mihi dempto fine carendus abest, the humorous play upon the word carinae, 122; id. de Or. 2, 58, 237: civium, id. Phil.
. H. I, 50.B With the access, idea of ships' keels, Voil 2, 77,1; Aur. Vict Vir. 111. 1,12,29; Liv. 24,4,8 (with amor); or, more
rarely, of the cause or ground of the love:
the subjective state of mind or feeling, to 84; et Dio. Cass. 48,38, p. 555.
caritas illius necessitudinis, Cie. Sest 3, 6:
feel the want of a thing, to miss: triste
2. C a r i n a , ae, /, a town ofi Troas, benevolentiae, id. Lael. 9, 32.In plur. of
enim est nomen ipsum carendi, quia subi- Plin. 5, 32, 41, 145.
the different species of affection: omnes
citur haec vis; habuit, non habet; deside3 . Carina,ae, m., a mountain in Crete,omnium caritates patria una complexa est,
rat, requirit, indiget, Cie. Tusc. I, 36, 87; Plin. 21,14, 46, g 79.
Cie. Off. I, 17, 57; id. Fin. 3, 22, 73: libecf. the context: carere igitur hoc significat,
t carinarius, ii, m- [ = ,
egere eo quod habere velis, id. ib. g 88: non cera, wax], he who colors wax-color, a dyer rum, App. M. 5, p. 171.B. In late Lat,
meton., caritates = cari, the loved persons,
caret is qui non desiderat, id. Sen. 14, 47.
of yellow, Plaut AuL 3,5, 36; et Ov. A. A. Amm. 18, 8,14; 24,1, 9.
i careor, eri, dep. collat form of careo 3,184.
in old writers, acc. to Prisa p. 797 P.
t carptores IL caro ], wool - carders,
Carinas, ^is, m., a Roman surname, Glosa
Papiae.
caryota, v. caryota.
Varr. L. L. 8, 84; Cie. Att 13,33,4.
Cares, um, v. Caria, I. B. I.
Carmani, orum, ro., = ,
I c a r i n o , are, v. a. [for scarinare, root
t car esco, ere, v. inch. . [careo], to in scortum], to abuse, revile, blame (= irri- people on the Persian Gulf, now Kerman
want, ^, Gloss. Philox.
deo), Enn. Ann. 181; 229 Vahl.; cf. Serv. ad and Laristan, Mel. 3, 8. 4 and 6; Plia 12,
t careum, i, , = , cumin, cara- Verg. A. 8,361, and PauL ex Fest. p. 47 GIL: 17, 40, 79; Luc. 3,250; whose country was
called Car mania, now Kirman, Plia 6,
way: Carum carvi, Linn.; Col. 12, 51, 2 carinantes = Uadentes, Gloss. Isid.
Schneid. N. cr.; Pila 19, 8,49, 164; Dig.
2. Carino, avi, atum, 1, v. . [carina, IL 23, 25, g 95; Curt 9,10.20.
33, 9, 5 ai.
to supply with a shell; with se, of musCarmelus, *
,= .
carex, leis,/., reed-grass, rush, or sedge,B.],
sels, to get shells, Plin. 9, 33, 52, 103. I, Mount Carmel, a high, steep mountain in
Verg. G. 3, 231; Cat. 19, 2; CoL 11, 2, 62; Hence, P. a.: carinatus, a, um, keelPali. 1,22.
formed, shell-fiormed: concha acati i modo, Phoenicia, on the sea-coast, now Karmel or
also the town on, and the god of,
carfiathum (carpheOthum), i, ., Plin. 9, 30, 49, g 94: pectus animalium, id. Karmul;
this mountain, Tae. . 2, 78; Suet.Vesp. 6;
a superior kind of incense, Pila 12,14,32, 11,37,82, 207.
promontorium et oppidum, Plin.
60.
cariosus, a, um, adj. [caries], decayed, Carmelum
5,19,17, 75.Also called Carmel, vulg.
Caria, ae> / > = apia. , A province rotten. I, Prop.: palmula, Varr. R. R. 1, lea.
29, 17..II, A small town in Judcea,
in Asia Minor, south of Lydia, now the prov-67: terra, too loose, porous, Cato, R. R. 5, 6;
inces A'idin and Mentesche in Evolet Ana- 34,1; 37,1. Cato's expression, terra cario- with a mountain of the same name, near the
doli, Mel 1,2, 6; 1,16,1; 2, 7,4; Plin. 5, 27, sa, is explained by Pliny as meaning: ari- Dead Sea,Vulg. Josh. 15, 65; id. 1 Reg. 16,
29, 103 sq.; Ter. Eun. 1,2, 46: Cie. EL 27, dai, fistulosa, scabra, canens, exesa, pumi- 12; 25, 2 ai.Hence, Carmelites, &e,
65; id. Or. 8, 24; 18, 57; id. Div. I, 41, 91; cosa, Plin. 17, 6, 3, 34; but better by Coi. ro., an inhabitant of Mount Carmel, CarNep. Agea 3. I; Curt IO, IO, I ai. B. 2, 4, 5, as = varia, i. e. wet on the surface melite, Vulg. i Par. ii, 37; and CarmeliHence, I, C a r , Caris, a Carian, Cie. Fi. and dry below: os, Cels. 8, 2: dentes, t i s , idis,/, a woman of Mount Carmel,
27, 65 ; Nep. Dat I, 3. Orig., the sup- Phaedr. 5,10,5; Plia 32, 7, 26, 82: vina, Vulg. 1 Par. 3,1.
I carmen, ini, n. (old form easposed father of the Oarion race, and in- fiat, Mart 13,120: amphora Falerni, id. 11,
ventor of augury by observing the flight 50.II. Trop. (cf. caries, II.), withered, m e n , Varr. L. L. p. 86 Bip.) [Sanscr. eas-.
292
[carmen,
q.
v.],
a
Roman
goddess
of
prophrescriptos vocum sonis et carmina (words).
Trop., carnal (opp. spiritalis): lex, Prud.
Cie. Tuso. 4,2,3; id. de Or. 2,8,34; 3,51,197: i ecy, acc. to mythologists, the mother of Evan- Apoth. 370.
carminibus cum res gestas coepere poetae i der, who went with him from Arcadia to LaCarni, orum, m., a Celtic people in UpTradere, Lucr. 5, 1444: Maeonii carminis j Hum (hence Arcadia dea, Ov. F. 1,462: Parper Italy, east of Aquileia, extending to
alite, Hor. C. I, 6,2: epicum carmen,Quint. j rhasia dea, id. ib. 1,618: Tegeaea parens, id. Carnthen, now Krain, Mel. 2, 4, 2; Plin. 3,
IO, I, 62: heroici sublimitas, id. I, 8, 5; cf. ib. 1, 627: Tegeaea sacerdos, id. ib. 6, 531, 18,22, 8 127; Inscr. OrelL 4040; their chief
Prop. 3 (4), 3,16: Iliacum, Hor. A. P. 129: and Maenalis nympha, id. ib. I, 634), and town was Carnus, untis, Liv. 43,1, 2.
historia quodammodo carmen solutum, J uttered oracles on the Capitoline Hill, Ov. Hence, Carnicus,a, um: Alpes, the CarQuint. IO, I, 31: Pierium, Lucr. I, 946 ; 4, F. 1, 462 sq.; Liv. L 1.; 5, 47, 2; Hyg. Fab. nus Alps, Plin. 3, 25, 28, g 147.
21: tragicum, Hor. A. P. 220: carmina Livi, 277; Verg. A. 8, 336 sq., and Serv. ad h. 1.
t e amicitia, a e, fi dim. [2. caro],
id. Ep. 2,1, 69; cf. Tae. A. II. 13: Saliorum Also represented as two goddesses, Carcarmina, Varr. L. L. 3,26; 9,61; Quint. I, 6, mentes, and under the especial names Post- Prisc. p. 684 ,
carnifex or carnufex, ficis, m. [v.
40; Hor. Ep. 2,1, 86 Schmid.: cf. Liv. 1,20, verta and Prorsa (the backwards and for4 ai: lyricorum carmina, Quint. 9, 4, 53; wards looking goddess), Varr. ap. Geli. 16, caro-facio], an executioner, hangman, Plaut
Prop. 4 (5), 6,32: Aeolium, Hor. C. 3,30,13: 16; Serv. ade Verg. 1.1.Hence, I, C a r - Bacch. 4, 4, 37; id. Capt. 5, 4, 22; id. Rud.
Lydis remixto carmine tibiis, id. ib. 4,15, mentalis, , f or pertaining to Carmen- 3,6,19; Cie. Verr. 2,6,45, g 118; id. Phil.
30 cf. id. Epod. 9, 5: carmen funebre pro- tis: flamen, Cie. Brut. 14, 56: porta, gate 11,3, 7; id. Quint. 15, 50; id. Rab. Perd. 4,
prie Naenia, Quint. 8,2, 8: carmina quae in at Rome, near the temple of Carmentis, in 12; Quint. 5,10, 59; Lucr. 3,1017; Cat. 97,
Phaeacum epulis canuntur, Cie. Brut. 18, the eighth district, through which the Fabii 12; Juv. 8,175 ai.; this office was considered
71: cf. id. ib. 19, 75: lascivum, Quint. 9, 4, marched to the contest so destructive to them-so disgraceful that he was not permitted to
108: obscena, satirical, abusive poems, li- selves, Liv. 2, 49, 8; 24, 47, 15 : 25, 7, 6; live in the city, Cie. Rab. Perd. 4 sq.; but in
bels, Prop. 1, 16. 10; the same: famosum, Verg. A. 8, 338; hence, as ominous, also the Suburo, Mart. 2,17,1 sqq.J), As a term
Hor. Ep. 1,19, 31 Schmid.: malum, id. ib. called Porta Scelerata, Fest. p. 334, a; 335 of reproach, scoundrel, villain, rascal, Plaut.
2, 1, 153; id. S. 2, 1. 82 Heind.: obliquum, and 284, a Miill.; et Ov. F. 2, 201, and Nieb. Am. 1, 1, 220 ; 2, 1, 41; Ter. And. 1, 2, 12;
222. 2. Subst..
id. Eun. 4, 4, 3; Cie. Pis. 6, I I . I I . Trop.,
Stat. S. 1, 2, 27: probrosum, Tae. . 4, 31; Bom. Gesch. 2, p. um
w
et: si quis carmen condidisset quod infa- Carmentalia, i , , the festival of tormenter, murderer, Ter. And. 4,1,27 Don.;
miam faceret flagitiumve alteri, Cie. Bep. Carmentis, celebrated on the 11th and 15th Cie. Verr. 2,1, 3, 8 9; Liv. 2, 35,1: 2,66, 8;
4, IO, 12; and Fragm. XII. Tab. 8, I, ap. of January, Varr. L. L. 6, 12; Kalend. ap. 2,42,23fin.: Fortuna gloriae carnifex, mur.
Wordsw. Fragm. and Spec. p. 259 sq.; Inscr. OrelL 2, p. 382 ; cf. Macr. S. 1,16. derer, destroyer of fame, Plin. 28, 4, 7, 8 39.
Fischer ad Cie. Tusc. 4, 2, 4. P h r a s e s : B. C armentarii, the priests of Car- Poet, adj., murderous, killing: carni,
fex avis, Mart. 11, 84, 10: pedes (sc. podacanere, Cie. Brut. 18, 71; Liv. 1, 20, 4 ai. : mentis, Serv. .ad Verg. . 8, 336.
cantare cui, Hor. C. 3,1, 4: canthare, Cie.
a, um, adj. [I. car-grici), id. 12,48, IO: manus, SiL 1,173: epucarminabundus,
lae, deadly, Claud. B. Gild. 178: libido, Arn.
Brut. 19, 75: CONDERIS, XII. Tab. ap. Cie.
mine], versifying, Sid. Ep. 8,11.
Rep. 4, 10,12; Lucr. 5, 1; Hor. S. 2, 1, 82;
n,
4i
_
carminatio, onis, f. [2. carm ino], a
id. A. P. 436: contexere, Cie. CaeL 8, 18:
carnificina
(carnuf-), ae, f. [carnicarding:
unguium,
with
the
claws,
Plin.
11,
disponere, Lucr. 3, 420: pangere, id. I, 934;
fex]. I. The office of executioner or hang4, 9: fingere, Hor. C. 4, 2, 32; id. Ep. 2, I, 23, 27, 77.
car minii tor, 6ris, m. [id.], a carder, man ; capital punishment, execution: car227: id. A. P. 331: dicere, id. C. 4, 12, IO;
nificinam facere = carnificem esse, Plaut.
id. C. S. 8: dictare, id. S. I, IO, 75; id. Ep. Inscr. OrelL 4103.
1, 2, 23; cf. id. Cist. 2 , 1 , 1 : locus car.
1. carmino, re, carmen], to Capt.
2,1, HO: docere, id. C. 2,19, I: ad umbinificinae, Suet. Tib. 62. Hence, H. Per
make
verses
(post-class.):
votivum
quippilicum adducere, id. Epod. 14, 7: deducere
meton., the rack, torture, torment: dolores
ad sua tempora, . M. I, 4: fundere, Cie. am, Sid. Ep. 1,9: verba Graia, id. ib. 9,15.
atque carnificinas facere, Cato ap. Geli. IO,
Tuso. I, 26, 64: componere ad lyram, Quint.
2. Carmino, a y i, atum, 1, v. a. [2. car- 3,17; and ap. Non. p. 187, 30; so, carnifici1, IO, 29; cf. id. II, 2, II. B . E s p. I . men], to card: lanam, Varr. L. L. 7, 8 54; nam subire, Cie. Tusc. 5, 27,78: in ergastuIn a restricted sense for lyric or epic Plin. 9,38,62, 8134: linum, id. 19,1, 3, g 18. lum et carnificinam duci, Liv. 2,23, 6 . B .
poetry: carmine tu gaudes, hic delectatur
Carmo, onis, or Carmona,ae,/, Trop.: cum omnis perturbatio miseria est,
iambis, Hor. Ep. 2, 2, 59 Schmid.; cf.: car- city of Hispania Baetica, now Carmona, tum carnificina est aegritudo, Cie. Tuso. 3,
mina compono, hic elegos, id. ib. 2, 2, 91: Liv. 33, 21,8 (acc. to Cod. E&amb.); Auet. B. 13, 27; cf. id. Sest. 65,135 (= crudelitas).
amabile carmen, i. e. a love poem, or song, Alex. 57. Carmonenses, its inhabitcarnifice (carnuf-), " t u s i are, v. a.
id. ib. I, 3, 24.And opp. to the drama for
(carnificor,
ari. v. dep., acc. to Prisc.
ants, Caes. B. C. 2,19.
an epic or lyric poem: fabula, quae versaCarna, ae, f [cf Cardea], a goddess, pre- p. 791 P.) Lid.], to execute, behead: carnifltur in tragoediis atque carminibus, Quint.
cai. (hostes) jacentes, to be cut in pieces,
2, 4, 2 . 2 . A part of a great epic poem, a viously called Crane, guardian of door- mangled, Liv. 24,15, 5: vitam cum dolore
hinges
(i.
e.
of
domestic
life)
and
the
life
of
book, canto: in primo carmine, Lucr. 6,937.
et insigni cruciatu carnificatus amisit, Si3. A poetic inscription: et tumulum fa- mon, Ov F. 6,101 sq.; Macr. S. 1,12.
senn. ap. Prisc. p. 793 P.; Tert. adv. Marc.
carnalis,
,
.
[2.
caro],
fleshly,
carnal
cite et tumulo superaddite carmen: Daph
.
nis ego, etc., Verg. E. 5, 42; id. A. 3, 287; (opp. to spiritalis; eccl. Lat.): delicta, Tert. i 2 . M. 14, 442; id. F. 3, 547 a i . 4 . A re- Poen. 3: oculi, Min. Fel. Oct. 32: stirps,
carnig-er, ra,
adj. [2. caro gero],
sponse of an oracle, a prophecy, prediction: Prud. Apoth. 1051. Subst.: carnalia bearing flesh: deus, Cassiod. EccL Hist. 7
ultima Cumaei venit jam carminis aetas, um, w., carnal things (opp. spiritalia), Lact. fin.
Verg. E. 4, 4; so . . 6, 582; Liv. I, 45, 4, 17, 21. Adv.: carnaliter, carnally,
carnis, is, v 2. caro.
5; 23, II, 4; 25, 12, 4; 29, IO, 6; 38, 45, 3; Tert. Bapt. 7 fin.; Hier. Ep. 54, n. 9; Prud.
carnivorus^a, um. . [2. caro voro];
Tae. A. 3, 63; 4, 43; 6,12 a i . 5 . A magic Apoth. 436,
of animals, feeding on flesh, carnivorous.
wagon- or carriage-maker, Lampr. Alex. les, Mart. 3, 13, I.Also, to carve ; hence
Sev. 52; cf. fabri, Dig. 50, 6, 6: vehiculum the pun in Petr. 36 fin. 2. Poet., of
= carpentum, Treb. XXX. Tyrann. 29.II. other things, to tear off, tear away: sumSubst. . carpentarius, ii, , car- mas carpens media inter cornua saetae
riage-driver, coachman, Cod. Th. 8, 5, 31. Verg. A. 6, 245.Of wool, to pluck; hence,
to spin: vellera, Verg. G. 4, 335:
B. carpentaria, ae, fi (sc. fabrica), poet,
pensa, id. ib. 1, 390; Prop. 3 (4), 6,16; Hor.
wagon - or carriage - maker's workshop,
C. 3, 27, 64: lana carpta, carded, Cels. 6, 6,
Firm. 2, 10.
(hence, facete: stolidum pecus, to pluck,
carpentum, i, ., a two-wheeled, cov- 1i. e.
to fieece rich levers, Prop. 2 (3), 16, 8;
ered carriage, coach, or chariot, esp. used in . . A. 1, 420): ex collo fartim coronas, to
town and by women, Prop. 4 (5), 8, 23; O v. pull off, Hor. S. 2,3,256: crinem genasque,
F. 1,619; Liv. 5,25,9; 1,48,6; 34,3,9; Tae. to tear, rend, lacerate, Val. FI. 8,7; so acc. to
A. 12,42; Juv. 8,147 ai.; cf. Becker, Gallus, Servius's inaccurate account, in a fragment
3, p. 10; Diet, of Antiq.: funebre or pompa- of the Twelve Tables: mulier faciem ne
ticum, Suet. Calig. 15; id. Claud. 11; Isid. carpito. Serv. ad Verg. . 12, 606 (instead
Orig. 20, 12, 3: Gallica, Liv. 31, 21, 17: cf. of t h e real w o r d s : MVLIERES. GENAS.NE. RAFlor. 1,18,27 : Cimbrorum, id. 3, 3,16: Bri- DVNTO. ; cf Dirks. Fragm. XII. Tab. p. 668):
tannorum, id. 3, 10, 17.II. A wagon or artus in parva frusta, Sen. Thyest. 1061.
cart for agricultural use (post-Aug.): ster- II. T r o p . . (Acc. to I. A.) To pluck,
coris, a dung-cart, Pali. Sept. 1, 2.
snatch, etc.: ut omni ex genere orationem
Carpesii or Carpetani, orum, ro., aucuper, et omnes undique flosculos car people in Hispania Tarraconensis, the pam atque delibem, Cie. Sest. 56, 119; id.
south-western neighbors of the Celtiberi, Liv.de Or. I, 42, 191: atque in legendo carpsi
23,26,5; 21, 5,11 and 16; Plin. 3, 3, 4, 19. exinde quaedam, Geli. 9, 4, 5: oscula, to
Hence, Carpetanus, a, um, adj., of pluck, as it were, from the lips, to snatch,
the Carpetani: juga, Plin. 3,1, 2, g 6; and Prop. 1, 20, 27; Ov. H. 11,117 Loers. N. cr.;
Carpetania, a e, fi, the country ofi the id. M. 4, 358; Phaedr. 3, 8, 12 ai.: basia,
Mart. 5, 46,1: gaudia, . . . 3,661: dulCarpetani, Plia 3, 3, 4, g 25.
tt carpheotum, '>n, an excellent kind cia, Fers. 5,151: regni commoda carpe mei,
ofi white frankincense, Plin. 12, 14, 32, g 60 Ov. F. 3,622: fugitivaque gaudia carpe, and
snatch pleasures as they fly, Mart. 7, 47,11:
(carfiathum, Sillig).
delicias, Prop. 2 (3), 34, 7 4 . B . Esp. 1.
t carphologia, ae, fi., = Kap<po\oiia,
1 . caro, re, v. a. [cf. Gr. /; Germ, of sick persons, a picking ofi pieces ofi straw (Acc. to I. B. 1.) In a good sense, to enjoy,
scheren; Engl, sheer], to card (very rare), from the (muci) walls, Caci. Aur. Acut. 1, 4 use, make use of (mostly poet.; syn.: fruor,
capio): breve ver et primos carpere flores,
Plaut. Men. 5, 2, 46; and in Naev. acc. to and 5.
. . IO, 85 (cf.: flore aetatis frui, Liv. 21,
Varr. L. L. 7, g 54 Muli., p. 92 Bip. (cf.:
mitioribus oratio est, Cie. de Or. 3, 4=9,190: 49, 140; Suet. Ner. 30; Mart. 3, 4 7 , 1 3 ; lum post dictum, Varr. L. L. 5, 125 MAIL
in multas parvasque partes carpere exerci- 3, 62, 5; 12, 24, 2 ; Lampr. Elag. 31 aL ; cf. p. 35 sq. Bip.
tum, Liv. 26, 38, 2: summam unius belli Becker, Gall. 3, p. 12 sq.
cartilaginous, a, um, adj. [cartilain multa proelia parvaque, jd. 3, 61, 13:
2. Carruca, a e , / , town in Hispania go], cartilaginous, giistly, Plin. 9, 24, 40,
Erymanthus... ab accolis rigantibus carpi- Baetica, north ofi Munda, Auet. B. Hisp. 78; 11, 37, 87, 215; 19, 5, 23, 64.
tur, is drawn off into canals, Curt. 8; 9,410. 27, 5.
cartilaginosus, a, um, adj. [id.],fuU
With a reference to the meaning ( a ) sucarrucarius, a, um, adj. [I. carruca], of cartilage, very gristly: pars, umerus, capra: si erunt plures qui ob innocentem pertaining to the carruca: mulae, Dig. 21, put os, Cels. 8,1: galbanum, Plin. 12,25,56,
condemnandum pecuniam acceperint, tu
I, 38: mulio, Capitol. Max. juu. 4.Subst.: 126.
non animadvertes in omnis, sed carpes uti
carrucarius,
a coachman, Dig.
cartilago, inis, f [Sanscr. kart, to
velis, et paucos ex multis ad ignominiam
spin; cf. , cratis], cartilage, gristle;
sortiere? distinguish, single out, Cie. Clu. 19,2,13.
carrulus, i, m dim. [carrus], a little in animals,Cels. 8,1; Plin. 11,37,87, g 216;
46,129; cf.: in multorum peccato carpi pau9, 24,40, 78; 11,4,3, 9 . I I . T r a n s f . ,
cos ad ignominiam, id. i b . 3 . Viam, iter, wagon or cart,mDig. 17, 2, 52, 15.
carrus, i, - (carrum, i, n > Auet. B. in plants, substance harder than pulp but
etc., or with definite local substantives, terram, mare, litora, etc;, to go, tread upon, Hisp. 6; cf. Non. p. 195, 26, and Isid. Orig. softer than woody fibre, Plin. 15,28,34, 116;
pass over, navigate, sail along or through, 20,12,1), kind ofi two-wheeled wagon for 16, 36, 64, 158.
Cartismandua (Cartim-), ae,/,
to take or pursue one's way (syn. ire): viam, transporting burdens, Varr. and Sisenn. ap.
Verg. A. 6, 629; Hor. S. 2, 6, 93; . M. 8, Non. p. 195, 26 sq.; Caes. B. G. 1,3; 1, 6; 1, queen of the Brigantes in Britain, Tae. A.
208; 11, 139: iter, Hor. S. 1, 5, 96; . H. 26; 3, 51; Hirt. B. G. 8, 14; Liv. 10, 28, 9: 12, 36; 12, 40; id. H. 3, 45.
caruncula, a e , / dim. [2. caro], little
18, 34; id. M. 2, 549; 10, 709: supremum Veg. 3,10; Cod. Th. 8, 5, 47,
iter = mori, Hor. C. 2,17,12: gyrum, to go
Carseoli, 6rum, m., = , a piece of flesh. * Cie. Div. 2, 24, 52; Cels. 2,
8, 4; Val. Max. 3, 7, ext. 6.
in a circle, Verg. G. 3, 191: fugam, to fly, town of the Jsqui, in Latium, now the vilI . carus (not charus; in Inscrr.
Sil. 10, 62; cf.: prata fuga, Verg. G. 3,142: lage Carsoli, Liv. 10, 3, 2; 10,13,1; 10, 27,
pede viam, . . . 2, 230: pede iter, id. 9 ; 10, 29,15 ; Veli. 1,14, 5; Ov. F. 4, 683. often karus, Inscr. OrelL 1175; 2417
. 3, 604: pedibus terras, pontum remis, Hence, B. Carseolanus, a, um, adj., ai.), a, um, adj. [Sanscr. kan, to be beProp. I, 6, 33: pede campos, Ov. Tr. I, IO, of Carseoli: ager, Col. 3,9, 2: lex, O v. F. 4, loved: karu, agreeable], dear, precious,
23: mare, id. M. II, 752: litora, id. ib. 12, 710. Subst.: Carseolani, orum, m., valued, esteemed (pass., freq. and class,
196; 15, 507: aera alis, id. ib. 4, 616; cf. the inhabitants of Carseoli, Plin. 3, 12, 17, in prose and poetry; syn.: dilectus, amaVerg. G. 4, 311: aethera, . M. 8, 219: car- 106. And in neutr.: in Carseolano, in tus, acceptus, gratus; opp. vilis, neglecpitur acclivis per muta silentia trames, id. the region of Carseoli, Plin. 17, 23, 35, 213. tus, contemptus ; carum esse : syn. diligi); act., loving, affectionate, Verg. A. I,
ib. IO, 53.
Carsiilae, arum,/, a town of Umbria, 646: carum ipsum verbum est amoris, ex
t carpophyllos, i , / [-], now Casigliano, Tae. . 3, 60. Hence, H,
quo amicitiae nomen est ductum, Cie. N,
a shrub similar to the laurel-tree, proh. the Carsulani, orum, the inhabitants of CarD. 1,44,122; id. OiT. 2, 8, 29; id. Fin. 3, 20,
Ruscus hypophyllum, called also hypoglot- sulae,, Plin. 3,14,19, 113.And neutr.: in
66; 6, IO, 29: ego illum scio, quam carus
tion. hypeiate, danae, etc., q. v., Plin. 15, Carsulano (sc. praedio), in an estate near
sit cordi meo, Plaut. Men. 2,1, 21; id. Ep.
30, 39, 131.
Carsulae, Plin. Ep. 1,4.
2, 30: neque meo cordi esse quemquam
carptim, (- [carptus, carpo] (in the cartallus, i, m - ,=<, a basket, I,cariorem,
Ter. Eun. I, 2, 121: ut dis inante-Aug. per. very rare; not in Cie.), by
mortalibus cari simus et ab iis diligamur,
Vulg. Deut. 26, 2; id. Jer. 6, 9.
pieces, by detached parts, in parts, separateFin. 8, 20, 66: dis carus ipsis, Hor. C.
Carteia, ae, / , = . I. A very Cie.
ly : favos congerere in qualum, Col. 9,15,
I, 31, 13: laeta pax cariores Sabinas viris
12: res gestas carptim perscribere, Sali. C. ancient seaport town in Hispania Baetica, fecit, Liv. 1,13,6; populo carus atque jucun4, 2 Kritz; cf. Plin. Ep. 6, 22, 2; 8, 4, 7: now near Rocadillo, MeL 2, 6, 9; Plin. 3,1, dus, Cie. Cat. 4, 6, I I : patriae, Hor. Ep. 1,3,
carptim divisis agris, into small pieces, 3, 7; Cie. Att. 12, 44, 3; Liv. 28, 30, 3 sq.; 29; Lucr.1,730: parentes, id. 3,85: cari sunt
Suet. Dom. 9: carptim breviterque per- 43,3, 3. B. Hence the adjj., I, C a r - parentes, cari liberi, propinqui, familiares:
stringi, Plin. Pan. 25, I Schwarz. H. dianus, a, um, Carteian, of Carteia: ora, sed omnes omnium caritates patria una
Meton. A, At different places or points, Plin. 3,2,3, 17. 2. Carteiensis, e, complexa est, Cie. Off. 1,17, 57: mater caon different sides : aggredi, Liv. 44, 41, 7: the same: legati, Auet. B. Hisp. 36; absol., rissima, Asin. ap. Quint. 9,2,34.So pater,
carptim Poeni pugnavere, id. 22, 16, 2: Liv. 43, 3, 4. I I . The chief town of the Verg. . 2, 707; . . 2,649: genitor, Verg.
superesse, Suet. Dom. 9, B. Opp. to that Olcades, in Hispania Tarraconensis (acc. to . IO, 789; . . 1,486: genitrix, Verg. .
which happens at once, at different times, others, Carteia), Liv. 21, 5, 4; cf. Alschefski
I,689: nutrix, id. ib. 4,634: conjux, . .
at One time and another, now and then: ad h. I.
727: Thisbe, id. ib. 4,143: nata, id. ito. 4,
ut ad stipendium petendum convenirent
Carthaea, ae,/,Raptata, a town on II,
Carthaginem, seu carptim partes, seu uni- the south coast of the Cycladic island Ceos 222: nepotes, Cat. 64,381: pignora, nati, Ov.
F. 3,218; so also pignora, nepotes, id, M. 3,
versi mallent, Liv. 28,25, IO: dimissi carp- or Cea, now Poles, Plin. 4, 12, 20, 62.
tim ac singuli, Tae. H. 4,46: si (corvi) carp- II. Hence, Cartheus and Cartheus, 134; cf.: caput nepotis, Cat. 68,120: frater
tim vdceni resorbebunt, at intervals, Plin. a, um, Carthcean, of Carthaea: arva, . . carissimus atque amantissimus, Cie. Cat. 4,
2.3: homines mihi carissimi et amicissimi,
18, 35, 87, 362.
IO, 109: moenia=Carthaea, id. ib. 7,368.
id. de Or. 2, 4 , 1 5 : illa, quam Ego animo
* carptor, Ijnk m. [carpo], a carver of
X. Carthago (Earth-, and without Egregie caram habuerim, Ter. And. 1,5,38;
food, Juv. 9, lio; cf. scissor.
asp. Kartago), inis (locat. Carthagini, so, carum habere aliquem, Cie. Fam. I, 7,
* carptura,ae? / [id.]; of bees, a suck- like Tiburi, ruri, domi, etc., Plaut. Cas. II fin. (with amare); id. Balb. 26,69 (with
ing or gathering from flowers, Varr. R. R. 3, proL 71; Cie. Agr. 2, 33, 90; Liv. 28, 26, I diligere): omnis suos caros habet, me qui16, 26.
sq.; 31, II, 7 ai.; et Schneid. Gr. 2. p. 236; dem se ipso cariorem, id. Att. IO, II, I:
carptus, a , u m , Part, from carpo.
Zumpt, Gr. 63, n o t e ) , / , 15* mp parentes carissimos habere, id. Red. Sen.
Carpus, i m [carpo], the name of a (prop, new town: istam urbem Carthadam 1, 2 ; Nep. Att. IO, 5 ; Quint. 5, IO, 74 :
carver: qui obsonium carpit Carpus vo- Elissa dixit, quod Phoenicum ore exprimit ex decessu carissimorum, Sen. Cons, ad
catur. Itaque quotiescunque dicit Carpe, Civitatem Novam, SoL e. 40 (27, IO Bip.); Mare. 7, I: omnium societatum nulla est
eodem verbo et vocat et imperat, Petr. 36 cf. Gesen. Gesch. d. Hebr. Spr. and Schr. carior, Cie. Off. I, 17, 57: patria, Hor. S. 2,
2,104: Athenae, Cat. 64, 81: carmina lefin.; 40.
pp. 228 and 229; and Robinson, Lexic. s v. genti, Prop. 3 (4), 2,13: crines, id. 1,17,21:
carpusculus,v- c a l c u l u s .
i carracutium, ilj n. [carrus], a kind . jD). I. The city of Carthage, in North- simulacra, . M. 14,112: amplexus, idL ib.
of two-wheeled carriage, Isid. Orig. 20,12,3. ern Africa (Gr. ), whose ruins are 9, 760 et saep.Prov. uses: patria mihi
Carrae or Carrhae, arum,/., a city in the vicinity of Tunis; also with the app. vita mea multo est carior, Cie. Cat. I, II,
of Mesopotamia, the Charan or Haran of Magna, MeL 1, 7, 2; Plin. 5,1,1, 4; 6, 4, 27; so id. Sest. 20, 45; cf. Cat. 68,159: cathe Scriptures (Gen. II, 31), where Crassus 3, 24; Cato ap. Serv. ad Verg. A. 4,683 ai. rius oculis, id. 82, 2; 104. 2; . M. 7, 847
ai.Siibst.; cari mei, my loved ones, Plaut.
was defeated by the Parthiam, Plin. 5, 24,
Hence, B. Carthaginiensis (
21, 86; Val. Max. I, 6, I I ; Luc. I, 105; the Column.Rostr. e ARTACIKIENSIS), e, adj., Men. I, I, 29 ai.In a' double sense with
II., Plaut. Bacch. 2,3, 76 sq.; id. Men. 1,1,
Flor. 3, II, 8; Spart. Carae. "6, 6.
Carthaginian: COPIAE, Column. Rostr.: res,
sq.; cf.: hoc est gratum nobisque est
carrago, inis, fi [carrus], a fortifica- Liv. 21, 2, 5 et saep.Subst., a Carthagin- 29
tion or barricade made ofi wagons (post- ian, Enn. Ann. 230 and 234 Vahl.; Cat. ap. carius auro, Cat. 107, 3 . I I . Prop. (opp.
class.), Amm. 31, 7, 7; Treb. Gall. 13: Veg. GelL 10, 24, 7.II. Carthago, also with the vilis), dear, costly, of a high price: venio ad
macellum, rogito pisces : indicant Caros,
Mil. 3, 10.
appel. Nova, a large seaport town founded agninam caram, caram bubulam, cara omC a n i n a s , atis, m., a Roman proper by the Carthaginians after the first Punic nia, Plaut. Aui. 2, 8, 3 sq.: quod ei amorem
name.
Secundus, rhetorician, sent war, in Hispania Tarraconensis, New Car- Carissimum . . . eum confeci sine sumptu,
under Nero to Achaia, and expelled from thage, now Cartagena, Liv. 26, 42, 2 and 6 Ter. . 5,4,5: quom cara annona sit, Plaut.
Rome by Caligula, Tae. A. 15, 45; Juv. 7, sq.; Mel. 2, 6, 7: Nova, Liv. 21, 5, 4; Plin. Capt. 3,1,35: coquos carissimus, id. Ps. 3,2,
204; died by poison, Schol. Juv. ad loc. 3,3,4, 19.Hence (cf. i.), B. Cartha- 59.So annona, Plaut. Stich. I, 3, 25; Ter.
e
I I . . Carrinas, the name of a bore men- giniensis, dj., ofi or belonging to New And. 4,4,7; (comp.) Cie. Div. 2, 27,69; (sup.)
Carthage: ager, Varr. R. R. 1, 57, 2: con- id. Dom. 6, 14 et saep.: aurum argentumtioned by Cie. Att. 13, 33, 4.
carro-ballista (-balista), ae, / ventus, Plin. 3,3,4, 18.In the form CAR- que caelando carius fecimus (cf. just be[carrus], a ballista mounted on a carriage THAGINENSIS, Inscr. OrelL 3040.
fore : auximus pretia rerum), Plin. 33, praef.
Veg. MiL 3, 24; 2, 25.
2. Carthago (Earth-), inis,/, the 2, 4 ; cf.: cariora pretia iacere, Just.
tt carroco, onis, m. [Celtic], sea-fish, daughter of the fourth Hercules, Cie. . D. 16, 4, 19. With abl. pretii: quod non
perh. a sturgeon : Acipenser sturio, Linn.; 3,16,42.
opus est, asse carum est. Cato ap. Sen.
Aus. Ep. 4, 57.
Ep. 94, 28; so, trecentis, Plaut. Pers. 4, 4,
Cartheus, a, um, v. Carthaea, IT.
I. carruca and carrucha, ae, fi, a $ cartibulum (-bium), i, w , kind 118.Adv. (rare). . care. I. Dearly,
sort of four-wheeled travelling and state of oblong table of stone, standing on a pedes-at a high price: venire, Varr. R R. 3, 5, 2;
coach (not before the empire), Pii. 33, ii, tal : a gerendo gertibulum, unde cartibu- comp., Cie. Dom. 44, 115; Suet. Calig. 27;
casabundus ( i n the best MSS. cas- ager, Cato, R. R. 136; Cie. Agr. 2, 25, 65:
s a b - , on account of the first long a, like fundus, id. Phil. 2, 40, 103; and absol.: in
cassus, caussa, Juppiter, etc.), a, um, adj. Casinati or Casinate, in the region ofi Casi[caso], ready to fall, tottering, Naev. ap. num, Varr. R. R. 2, 3,11; Plin. 2, 103, 106,
Varr. L. L. 7, 8 63 MiilL; Macr. S. 5, 21,16; 8 227.B. Casinus, a, um, ofi Casinum :
Nymphae, Sil. 12, 5^7 dub. (others, Casini
et Paui. ex Fest. p. 48 Cili.
Nymphae).
casami, casamo, etc., v. 2. casnar.
* casito, avi, are, v. fireq. [cado], to fall
Cosanus, a, um, adj. [casa], ofi or belonging to a cottage ; only subsit., I, Cau- repeatedly, to drop dirum: si ex tegula cas a r i u s , ii, ., a dweller in a cottage, a col- elaverit stillicidium, Dig. 8, 2, 20, 8 3 sq.
uber, cod. Th. 9,42, 7. - . Casaria,
Casius mons, = 6$. .
quae custodit casam, Paui. ex Fest. p. 48 very high mountain in Syria, on the OronMuli.
tes, now Jebel-Okrab, Pila 5, 22, 18, 8 80;
Casca, ae, ro., a Roman cognomen in theAmm. 14, 8, IO; 22,14,4.II. A mountain
gens Servilia, Cie. Att. 13, 44, 3; 16,15, 3; between Lower Egypt and Arabia, with a
id. Phil. 13, 15, 31; 2, II, 27; Suet. Caes. temple of Jupiter, near which Pompey was
murdered, now El Eas or El Katieh, Mel.
82; cf. Varr. L. L. 7, 8 28 Muli.
I.10^3, 8, 3; Plin. 6,12,14, 8 68.Hence,
casce, adv., . cascus fin.
Cascellius (Casell-), a, the name ofi Casius, a, um, adj.: rupes, Luc. 10,434:
a Roman gens, Varr. L. L. 9, 71, p. 145 harenae, id. 8, 539: Juppiter, Enn. Eutr. 54
Bip.; Cie. Balb. 19, 45; id. Q. Fr. I, 2, 2, Vahl.; Plin. 6,12,14, 8 68.
8 5.E sp.: A. Cascellius, a distinguished
Casmena,vv. Camena
Roman lawyer in the time ofi Augustus,
casmilus, L camillus.
Hor. A. P. 371: Macr. S. 2, 6; Val. Max. 6,
1 1 . casnar, in the lang. of the Osci,
2,12; Dig. I, 2, 2, 8 45; Spald. ad Quint. 6, an old man, Varr. L. L, 7, 8 29, p. 86 Bip.;
3, 87.Hence, Cascellianum judicium, Gai Paui. ex Fest. p. 47 Miill. Here belongs
Inst. 4, 166; cf. id. ib. 4,169.
the fragment of Varr. ap. Non. p. 86, 20:
cascus, a, um, adj. [et canus], old: cum more majorum ultro carnales arripicascum significat vetus: ejus origo Sabina unt,where others prefer the reading casnaquae usque radices in Oscam linguam egit, res; cf. Momma Unt. Dial. p. 268 (carnales
Varr. L. L. 7, 8 28; cf. MIHI. Etrusk. I, p. 41. is perh. a euphonic form for casnares, from
and v. casnar: quam prisci casci populi a Lat. sing, carnal = casnar, as foedesum,
tenuere Latini, Enn. Ann. 24 Vahl.; cf. Cie. plusima, asa, asena = foederum, plurima,
Tusc. 1,12, 27 ; so Manii, and Papia ap. etc.; et the letter R).
Varr. L I.; Att. ib.: eai, Aua Ep. 22, 27.
i 2. casnar, acc. to Quint. 1, 5, 8 GalHence, *casce, adv.: casce nimis et lic, = assectator, attendant (Meyer, 1.1. and
prisce loquens, in an old-fashioned man- Or! Rom. Fragm. p. 630 compares the old
ner, Geli. I, IO in lemm.
French, casnard, flatteur, adulateur; cascaseatus, a, um, adj. [caseus], per- narder, aduler, idolatrer. But it is to be
taining to cheese, cheese-: taberna, in which remarked that the beet MSS. of Quint. 1. L
cheese was smoked and kept, Dig. 8, 5, 8, give casami, casamo, casamum,
8 5.
and the like; v. Spald. and Zumpt N. cr.
c a s e a t u s , a, um, adj. [id.], mixed with ad h. L).
cheese: polenta, App. . 1, p. 103, 35: monc a s o , v. casso.
tes, where much cheese was made, Hier. Ep.
Casperia, ae. fi, an old but small town
66,10.
ofi the Sabines, now prob. Aspra, Verg. A. 7,
C a s e l l u l a , ao, fi. dim [casa], a little hut 714; SiL 8, 417.
(late Lat.), Ennod. Ep. 8, 29.
Caspium mare, = TO * caseolus, m- dim. [caseus], a smaU ov, the Caspian Sea, Mel. I, 2, I; 3, 6, 3;
cheese, Verg. Copa, 17.
3, 6, IO ; Plia 6, II, 12,8 31; Hor. C. 2, 9 , 2 :
caseus, * (caseum, i, ., Cato, R. pelagus, Mel. 1,19,13 : Caspius Oceanus,
8 66. ' ;
R. 76, 3 and 4; Plaut. and Nov. ap. Non. Plin. 6,13,15, 8 36: Caspium aequor, id. 5,
t caryon, M, **,=, a nut, Plia p.
200,9 sq.), cheese,Varr. R. R. 2,11,3; Coi. 27, 27, 8 97 ai.II. Hence adjj., A. C a s 15, 22, 24, 8 7 .
7 , 8 , 1 ; 12,12 sq.; Pali. Mai, 9; Plin. 11,42, pius,a, um, of or belonging to the Caspian
t caryota, ae (caryotis, Idis, Mart. 97,8 240 sq.: Plaut. Capt. 4,2,72; Cie. Sen. Sea, Caspian: sinus, MeL 1, 2, 3 and 4; 3,
11, 31; Stat. S. 1, 6, 20), / . , = , a 16, 56; Ov. F. 4, 371 ai.: facere, Varr. 1.1.: 6, 3, 4 and 8; Plin. 2, 68, 68, 8 173: litora,
kind ofi nut-shaped date, Varr. R R. 2,1,27; premere, Verg. E. I, 35: figurare, Plia 16, id. 6, 25, 29, 8 112: mons, i. e. a part of
Plia 15,28, 34, 8 116; 19, 5, 29, 8 91; Plia 38, 72, 8 181.As a comic term of endear- Taurus, Mel. I, 19, 13. And as subit.:
Ep. 1,7, 6 ai.; these the Romans were ac ment : molliculus and dulciculus caseus, Caspius,
(se. mons), Plin. 5, 27,
customed to send on the Saturnalia and Plaut. Poen. 1, 2,157 and 179.
27, 8 99; hence pylae or portae, narrow
New Year's day as a present to their
t casia (rarely cassia, e. g. Pall. Oct. passes in the Taurus, id. 1,15, 2; Plia 6,
friends and patrons, Mart. 8, 33, 11; 13, 14,13; Veg. 6, 13, 3 and 4), a e , / , =
27,1.
or . I, A tree with an aromatic II, 12, 8 30; 6,14,17, 8 43; 6,13,15, 8 40;
Ner. 19; so also via, Tae. A. 6, 33.
Carystos and -US, 1 , / , = * bark, similar to cinnamon, proh. the wild Suet.
1, A very ancient town on the south coast cinnamon: Laurus cassia, Linn.; Plia 12, And subst.: Caspiae, arum (se. portae),
of Euboea, famous for its marble, now 19, 42, 8 86, and 12, 19, 43, 8 95 sq.; Verg. Tae. H. I, 6; Plin. 6,16,18, 8 46: regna, the
Karysto or Castel Rosso, Mel. 2, 7, 9; Plin. G. 2, 466; Plaut. Cure. 1, 2, 6; Cela 5, 23,1 country on the Caspian Sea, Verg. . 6,798:
4,12, 21, 8 64; Liv. 32, 17; Tib. 3, 3, 14 ai. and 2; Scrib. Comp. 93; 125 ai. I I . A tigris, Stat. Th. IO, 288: iaspis, Plin. 37, 8,
B. Derivv. i, Carysteus,a, um, fragrant, shrub-like plant, meter eon, also 37, 8 115: gens, the inhabitants on the Casadj., of Carystos, Carystian: vada, Ov. F. 4, called cneoron or thymelaea, q. v., Plin. 21, pian Sea, id. 6,15,17, 8 45; 6,13,15, 8 40.
282: marmor, Isid. Orig. 6,11, 2; 16, 5,15. 9, 29, 8 53 ; 21, 12, 41, 8 70; Verg. E. 2. 49; As subst.: Caspii, Orum, ro., = gens
G. 2, 213; 4, 30; 4, 182; Ov. F. 4, 440: Caspia, Mel. 3, 6, 4; Pila 6,13,15, 8 39.
2. Carystius,a> um, adj., the same: id.
Mart 10, 97, 2.
B. Caspiani, orum, ro., the same peomarmor, Plin. 4,12, 21, 8 64 ; 36, 6, 7, 48:
casignete, es, fi, = , the ple, Mel. I, 2, 4; Curt. 4,12. ( . C a s columellae, P l i a E p . 5 , 6 , 3 6 : LAPIDICINAB,
piadae, arum, ro., the same, Val. FI. 6,
Inscr. Orell. 2 9 6 4 . I n plur. subst.: Cary- name of aptant, Plin. 24,17,102, 8 165.
B. Caspiacus, a> um: porta=
stii, Orum, ro., the inhabitants of Carystos, Casilinum, , ., town in Campania,106.
Caepia porta, Stat. S. 4,4, 64.
L i v . 3 2 , 1 6 , 8. I I . A
town in Ligurio, on the Vulturnus, near the ancient Capua.
In its place stands the present Capua, Liv.
now Carosio, Liv. 42, 7, 3.
cassabundus, a, um, v. casabundus.
22, 15, 3; 23, 17, 8 sq., and 19, I sq.; Cie.
Caryus, a> um, v. Caryae, II. B. 3.
uri, ro., = i/dpor.
casa, a e , / [Sanscr. khad, to cover; c f : Ait. 16, 8,1; id. Phil. 2,40,102; Caea B. C. I, Cassander,
A son of Antipater, aiid king of Macecassis, castrum], any simple or poorly-built 3, 21: Plin. 3, 5, 9, 8 70. I I . Hence, A. donia after the death of Alexander the Great,
house, a cottage, hut, cabin, shed, etc., Varr. Casilinenses, >um, ro., the inhabitants Just. 15, 1 sq.; Curt. 10, 10, 9; Cie. . 2,
R. R. 2, 10, 6; Lucr. 5, 1011; 6, 1254; Cie. of Casilinum, Cie. Inv. 2, 57, 171. B. 14, 48: Nep. Eum. 13, 3. After him was
Tuso. 5, 34, 97; Vitr. 2, 1; Verg. E. 2, 29; Casilinates, i" r a , ro., the same. Val. named the town Cassandrea, Liv. 44,11, 2.
Tib. 2, 1, 24 et saep.; Cie. Fam. 16, 18, 2; Max. 7,6,2.C. C a s i l i n u s , a, um, adj.,
I I . -4 Greek astrologer, Cie. Div. 2, 42,
a small country-house, Mart. 6,43; Caes. B. of Casilinum: limina, i. e. Casilini portae,
88.
G. 5, 43 Hera.; Veg. Mil. 2,10. Of baby- Sil. 12, 426.
Cassandra (acc. to Quint, r, 4,16; et
houses, Hor. S. 2,3,247.B. Casae, in late
Canna, a e , / . the name of a comedy of Alexanter; in the most ancient period
Lat meton., a country estate, a farm, Cas Plautus, from its heroine; cf. Paui. ex Fest. written in the Etruscan manner, CaesanBiod. Var. 5 , 1 4 . B . Prov.: ita fugias, ne p. 61 MulL
tra), ae, fi,=, a daughter ofi
praeter casam, i. e. do not run so far as to
Casinum, , , a town ofi Latium, Priam and Hecuba, who continually propass the safest hiding-place, in allusion to a east ofi Aquinium, now ruins near S. Ger- claimed the approaching evil, but was begame of hide-and-seek, Ter. Phorm. 5, 2, 3. mano : its citadel the present Monte Casi- lieved by no one. After the destruction of
II, Esp.: casa Romuli, the thatched cot- no, Varr. L. L. 7, 8 29, p. 86 Bip.; id. R. R. Troy she became the bondmaid of Agamemtage of Romulus on the Capitoline Hill,Vitr. 3, 4, 2; Plin. 3, 5, 9, 8 63. I I . Hence the non, and was murdered with him by Cly2 . 1 ; et Verg. . 8, 654; . F. 3,183 sqq.
adjj., . Cannas, atis, ofi Casinum: taemnestra, Cia Div. 1, 39, 85; Verg. A. 2
sup.. Sen. Ep. 42, 5. 2. Highly: carius
aestimare, Plancus ap. Cie. Fam. IO, 4, 2.
B. c a r o (acc. to II.), dearly, at a high
price, Dig. 19,1,13, 3.
2. Carus, i, a Roman cognomen. X, T.
Lucretius Carus, the poet; . Lucretius.
I I , M. Aurelius Carus, the Roman emperor,
Eutr. 9. 12 a i . H I , Another poet, Ov P.
4 , 1 6 , 7.
Carmentalia arx, the citadel of Corventum near Velitrae, in Latium, Liv. 4,63,
9, and 55, 8.
Carvilius. . The name of a Roman
gens. I, Sp.Carvilius Maximus, consul B.C.
293 and 272, Liv. IO, 9,12, and 39,1 sq. ai.
2 . Sp. Carvilius Ruga, consul B. C. 234, the
first person at Rome who divorced his wife,
Cie. Sen. 4, II; Liv. 23, 22, 4; Val. Max. 2,
I , 4 ; Geli. 4,3,2.Hence, Carvilianus,
a, um, adj., of Carvilius: divortium, Geli.
4, 3 in lemm.3. Carvilius Pollis, Plin. 9,
II, 13, 8 39; 33, II, 51, 144.II. One of
the four kings in Cantium (Kent), in the
time of Julius Caesar, Caes. B. G. 5, 22.
Caryae, a r u m , / , = apvat, a village
in Laconia,with a temple of Diana Caryatis
(now still Karyes), Liv. 34, 26,9; 35,27,12.
In sing.: Carya,Vitr. 1,1,5.II. Hence,
. Carystos, ium, ro., the inhabitants
of Caryae, Vitr. I, I bis. B. Caryat i s , IdiS, fi., = . I. An epithet of
Diana, Serv. ad Verg. E. 8, 30.2. Caryatides, the maidens of Caryae serving in
the temple of Diana, a statue of Praxiteles,
Plin. 36, 5, 4, 23. () In architecture, female figures used instead of columns in
buildings, Caryatides, Vitr. 1, 1, 5 (v. the
representation of such a Caryatide from
the temple of Pallas Polias, at Athens, in
0. Mulier, Denkm. d. alt. Kunst, 101, and
Diet, of Antiq.). 3 . Caryus, a, um,
adj., of Caryae: Diana, Stat. Th. 4, 225.
Caryanda,ae, / > a town on the coast
of Caria, now Karatojan, Mel. 1, 16, 3 ;
Plia 5j 29, 29, 107; 5, 31, 36, 8 134.
t C a r c i n o s , -, and . u s , a , um, adj.,
= vivor, made from nuts: oleum, Plia
15, 7, 7, 8 28; 23, 4, 45, 8 88.
t c a r y i t e s , ae, m., = napvirw, a species of the plant tithymalus, Plia 26, 8, 40,
'404; 2,246 Serv.; 3,187; 5,636; . H. 16, cf. Bitschl de Sepulcro Fur.], the name of a Here. Oet. 353 ; cf.: , frustra, nequaRoman gens; esp. distinguished, I. L. Cas- quam, cassem, Gloss. Cyrill.
119; Hyg. Fab. 93 and 117.
Cassandrea or -ia, a e , / , a town in sius Longinus Ravilla, a very seuere judge ; Castabala, orum, and - l a m , i, ., a
Macedonia, upon the peninsula Pallene, from him the Lex tabellaria Cassia pro- town ofi Cilicia, Plin. 5,27, 22, g 93 ; Curt. 3,
previously called Potidaea,
rebuilt by ceeded. A.U.C. 617, by which the judges 7, 5. Castabalenses,ls inhabitants,
Cassander, Liv. 28,8,14; 44, II, 1 sq.; Mel. were obliged to vote with little tablets, Cie. Plin. 8,40, 61, g 143.
2, 3, 1; Plin. 4, 10, 17, 36. . Hence, Leg. 3,16,35; id. Sest. 48,103: id. Brut. 25,
Castalia, a e , / , = , a fount27, 106; and Ascon. Cie. Verr. I, 1, 10,
A. Cassandrenses, iura, m., the in- 97;
ain on Parnassus, sacred to Apollo and the
habitants of Cassandrea, Liv. 44, 10, 12; 30. B . Hence, Cassianus, a, um, Muses, Liv. Andron, ap. Fest. p. 310, b Miill.;
adj., of Cassius, Cie. Mil. 12,32; id. PhiL 2,
Dig. 60,15,8. - B. Cassandreus (tri- 14, 35. I I . The consul L. Cassius, ioho, Verg. G. 3, 293; Hor. C. 3, 4, 61; Stat. Th.
8yl.), ei, m . , = , of Cassandrea, A. U. C. 647, was conquered and slain by the i, 698.. Hence the adjj., a . Castaa surname of the tyrant Apollodorus, who Helvetii, Caes. B. G. 1, 7 and 12.Hence, lius, a, um, Captation: fons, Plin. 4, 3, 4,
reigned there, Ov. P. 2, 9, 43.
Cassianum, Caes. B. G. 1 , 1 3 . U I . 8; Sen. Oedip. 229; cf fontes, Stat. Th. 1,
(casse, a false conjectural reading for bellum
C. Cassius Longinus, one of the murderers 565 : arbor, the laurel, Prop. 3 (4), 3, 13 ;
the MS. cassae, Liv. 24, 26, 10 Drak.; v. of Caesar, VelL 2,46; 2, 56 sq.; Suet. Caes. hence, umbra, Tib. 3,1,16: antrum, i. e. the
Weissenb. ad loc.)
80 sq.; id. Aug. I O ; Tae. A. 1, 2; 1,10; 4, cave of the oracle at Delphi, . . 3,14.
casses,ium (in Sing. acc. cassem, Grat. 34; id. H. 2, 6 aL To him were addressed B. Castalis, idis, fi. Captation : unda,
Cyn. 28; abl. casse, . . 3, 554; Sen. Cie. Fam. 12, 1-10; from him to Cie., ib. Mart 9.19 fin.: sorores, i. e. the Muses, id.
Agam. 885, p. 893 Bip.),ra., a hunting-net, a 12, 11-13. Hence, Cassianae partes, his 4,14; also as stibst.: Castalidum grex, id. 7,
snare, toil (poet.; in prose: plaga, retia), adherents, Veli. 2,74.IV. C. Cassius Lon- 12, IO.
Verg. G. 3, 371; Tib. 4, 3,17; Prop. 4 (5), 2, ginus, a distinguished jurist under ClauCastana, a e , / , town in Magnesia,
33; . . 5,579 ai.. e t ., spider's dius; his adherents were Cassiani and Cas- Plin. 4, 9,16, 32; cf. Mel. 2, 3,1.
web, Verg. G. 4, 247; Mart. 3, 93, 5; Arn. 6, siana schola, Dig. 1,1, 2; Plin. Ep. 7, 24, 8;
t castanea, a e, / , == . . The
202.II. Trop., snares, plots: casses ten- Tae. A. 12,12.V. After a Cassius not now chestnut-tree, Col. 4,33; 5, IO, 14; Pall. Febr.
known was named the Cassia Via, a branch 25, 33; id. Nov. 7,17; Plin. 16,40, 78, 212;
dere alicui, Tib. I, 6, 5; . . . 3, 554.
Cassi, orum, m., a tribe of Britain, of the Via Flaminia, Cie. PhiL 12,9, 22; cf. 17, 20,34, 147 sq.; Verg. G. 2,16; 2, 71.
PauL ex Fest. p. 48 Mull.
now Herts, Caes. B. G. 5, 2L
. A chestnut, Verg. E. 1, 82; 7, 63; Plin.
cassia, v. casia.
13,18,32, g 110; 15, 28, 34, g 112; cf. appos.
a British
Cassivellaunus,
Cassiam, a, um, v. Cassius, B.
castaneae nuces, Verg. E. 2, 62; Ov. A. A
chief,
defeated
by
Caesar,
Caes.
B.
G.
5,11;
caesicius, i, ni. dim. [casses], a small
2,26,8.^
5,
i
a
net, a cobweb, Hier. Ruf. 3, 6; cf. Paui. ex
castanetum, i, n - [castanea], a chest1
.
casso,
avi,
atum,
1,
v.
a.
[cassus]
(late
Fest. p. 48 Milii,
nut-grove, CoL 4, 30, 3; 4, 33, 3; Pali. Nov.
Lat.).
I.
I
g
e
.,
to
bring
to
naught,
decassida, ae, v. I. cassis,
7,2L
t cassidibus, ii, tn., helmet-maker, stroy, trop., Sid. Ep. I finH. In the Lat.
c a s t e , adv., v. castus fin.
of
the
jurists,
to
annul,
make
null
or
void,
Inscr. Orell. 4160.
c a s t e l l a n u s , a, um, adj. [castellum],
=
abrogo,
Cod.
Th.
II,
1,3
aL
n
cassidile, is? dim. [1. cassis], small
or pertaining to a fort ox cattle: trium2. casso (caso)i avi,atum, 1,1). n., rare ofi
bag or wallet, Vulg. Tob. 8, 2.
for the capture of a castle,* Cie. Brut.
Cassiopea and .peia, v. I. Cassiope, collata form of quasso (only in Plautus), to phi,
shake, waver: ubi bacchabatur aula, cassa- 73, 256: miles. Cod._Th. 7, 15, 2. I I . As
t cassila, v. 1. cassis.
c a s t e l l a n i , 6rum, m., the occuCassioddrus, i, > Magnus Aurelius, bant cadi, Plaut MiL 3, 2, 41; cf. v. 37: ca- subst.:
pants of a castle, Sali. J. 92,7; Hirt B. Alex.
a learned Roman, minister under Theodo- pitibus cassantibus, id. Bacch. 2,3, 71; et 42,3; Liv 34,27,2; 38,45,9.
rie, king of the Ostrogoths, and author of quasso, IL
cassus, a, um, adj., empty, void, hollow. c a s t e l l a r i u s , m. [id.], the superinseveral works in Latin; esp. Variarum
I. Prop. (syn.: inanis, vacuus; mostly tendent of a reservoir, Front. Aquaed. 117;
(Epistt.), Libri XII.
. Absol.: nux, Plaut. Ps. 1,3,137; Inscr. OrelL 2899 ai.
1. Cassiope, es (Cassiopea, ae, poet.).
castellatim, dv [ id.], castle-wise:
Hor. S. 2, 5, 36: glans, Plaut Bud. 5, 2, 37:
Manii, , 354; Cassiopea or Cassie- canna, unfruitful, Ov. F. 6, 406: granum dissipati, scattered about, qs. in different
peia, Cie. N. D. 2, 43, 111; Hyg. Astr. 2, inane cassumque, Plin. 18, 17, 45, 161: fortresses, i. e. in separate detachments, Liv.
IO), /., = , , and - anulus, Fab. Pict. ap.Geli. 10,15.6.Subst.: 7,36, IO: grumulis imponere allium, i. e. in
eta, the proud wife of Cepheus, and palearum cassa, Sol. e. 52 fin.B, Express- clusters or hills, Plin. 19,6, 34, g 112.
mother of Andromeda, who was punished a e ^ ^ i e ^ M ^ ^ 1 ] s
C a s t e l l u m , 'i n- dim. [castrum], a cason her account; made finally a constella- etc. $ wanting, aevoid oj,aepnved ofi, with- tle, fort, citadel, fortress, stronghold, Sisenn.
tion, Hyg. Fab. 64; id. Astr. 2, 10; 3, 10; out. I With abl.: sanguine cassa (co- ap. Non. p. 614,7; Caes. B. G. 2,30; id. B. C.
Prop. 1,17, 3; . M. 4, 738; Cie. 1.1.
chlea), bloodless, Poet. ap. Cie. Div. 2, 64, 3,36; Cie. Phil. 5.4,9; id. Caecin. 7,20; SalL
2. Cassiope, 6 S , fi., = , a 133; so, virgo dote cassa, Plaut. Aui. 2, 2, J. 64,6; Nep. Milt. 2,1; id. Alcib. 7,4; Liv.
town in Corcyra, now Cassopo or Cassiope, 14: lumine agr, Lucr. 4, 368: lumine cor- 10,46,11; 21, II, 10; Verg. A. 6, 440; Hor.
Cie. Fam. 16, 9, I; Suet. Ner. 22; Plin. 4, pus, id. 5, 719; 5, 757 : anima corpus, id. Ep. 2, 2, 34 ai.; also of a single bulwark,
12,19, s 52. Called Cassiopa, ae, fi., 3, 562.Poet.: cassus lumine ( = vit&), bastion, Caes. B. G. 1, 8; 2, 8; 7, 69; id. B.
Geli. 19,1,1. Hence, Cassiopicus, a, deprived ofi life, dead,Verg. A. 2. 85; imi- C. 3, 44; and poet, of a dwelling in an eleum, of Cassiope: filix, Plin. 27, 9, 55, 80. tated by Stat. Th. 2, 15; and in like sense vated position, Verg. G. 3, 475. B. In
a structure in which the water
1. cassis, idis (access, form cassida, aethere cassus, Verg. A. 11,104: simulacra mechanics,
of an aqueduct is collected, to be distributed
ae, like chlamyda from chlamys, Prop. 3 cassa sensu, Lucr. 4, 127.2. With gen.: by pipes or channels in different directions,
(4), II, 15; Verg. A. 11, 775; cf. Proh. II. cassus luminis ensis, Cie. Arat. 369. 3. a reservoir, Vitr. 8,6; Plin. 36,15,24, g 121;
p. 1473 P. Lind.; Charis, p. 80 P.; Prisc. With ab: elementum ab omnibus, App. de Front Aquaed. 35; Dig. 19,1,17; 43, 20,1;
p. 698 ib. Also Paul, ex Fest. p. 48, instead Deo Socr. p. 46.H, Trop., vain, empty, Inscr. OrelL 3203 ai. I I . Trop., shelter,
of cassi lam, the reading should be cassi- useless, futile, fruitless (syn.: inanis, irri- stronghold, defence, refuge (cf. arx, I. B.):
dam), f. [Etruscan, acc. to Isid. Orig. 18,14, tus): cassum quiddam et inani vocis sono templum Castoris fuit arx civium perdito1: cf. Mail. Etrusk. 1, p. 392; cf. Sanscr. decoratum, * Cie. Tuso. 6, 41,119; so, copia rum . . . castellum forensis latrocinii, Cie.
khad, to cover, and Lat. castrum, casa], a verborum, Lucr. 4, 511: vota, Verg. A. 12, Pis. 6, II: urbem philosophiae, mihi crede,
helmet, commonly of metal (as galea was of 780: fertilitas terrae, . M. 6, 482: fraus, proditis, dum castella defendis, id. Div. 2,
leather, Isid. Orig. 18,14,1; cf. Tae. G. 6), Lue. 5,130: consilia, Sen. Troad. 570: viae, 16, 37: tribunal Appii castellum omnium
Plaut. Trin. 3, 2,100; Caes. B. G. 7,45; Ov. vain, profitless, Stat. Th. II, 449 ; labores, scelerum, Liv. 8, 57, 2.
M. 12, 89; 13, 107: fracta, Juv. 10, 134: Plin. Ep. 8, 23, 6: manus, without effect,
* casteria, ae> fi part of a ship
caelata, id. 11, 103. But also promiscu- Stat. Th. 9,770: augur futuri, false, erring,
ously for galea, . M. 8, 25 (cf.: aerea ga- id. ib. 9, 629: omen, id. ib. 6, 318. Subst.: where rowers were accustomed to rest, the
lea, Verg. A. 5, 490). b . Me ton.,;war: cassa, Orum, n., empty things: palearum, rowers' room, Plaut. As. 3, 1, 10 (16): cf.
sub casside sumere unguenta, Plin. 13, 3, Sol. 62; esp. of speech: cassa memorare, Non. p. 85, 26.
to talk idly, Plaut. Cist. 4, 1, 16; so, cassa
castifico, Aro, v. . [castificus], to pu4, g 23: aetas patiens cassidis, Juv. 7, 33.
habebantur quae, etc., were thought vain, rify, make pure (eccl. Lat.), Tert. Pud. 19;
2. cassis, is, v. casses.
futile, Tae. . 3, 55; Sen. Here. Oet. 352.
Conf. 9,9 ai.
cassita, ae, fi [I. cassis, like galerita Esp. ft*eq. in poetry (in prose, but not in Aug.
c a s t i f i c u s , a, um [castus-facio]. * I.
from galerus], the crested or tufted lark: Cie.), in cassum, or, in one word, incasPurifying : lavacrum = baptisma, Paui.
Alauda cristata, Linn.; Geli. 2,29, 3 sqq.
s u m , adverb., in vain, uselessly, to no purCarm. 25, 188. * I I . Pure: mens,
Cassiterides, u m , / , = , pose : ex multis omnia in cassum cadunt, Nol.
the tin-islands, Cassiterides, now proh. the Plaut. Poen. 1, 2,147; cf. Lucr. 2,1165: to- Sen. Hippol. 169.
* castigabilis, e, adj. [castigo], deservScilly Islands, Mel. 3, 6, 2; Plin. 4, 22, 36, mere, in cassum frustraque, without aim or
119; named from the fin found there; v. purpose, fortuitously, id. 2, 1060; so id. 5, ing punishment: culpa, Plaut. Trin. 1,2, 6.
cassiterum.
castigate, adv., . castigo fin.
1002 ; 5,1430: furere, Verg. G. 3,100: lont cassiterum (-ron) i, n.,= - gos ciebat Incassum fletus, id. A. 3, 345:
castigatio, onis,/ [castigo], a correctrepof, orig. a mixture or alloy of lead, sil- tot incassum fusos patiere labores? id. ib. ing, chastising, punishment, correction, etc.
ver, and other metals; afterwards tin (= 7, 421.In prose: quae profecto incassum (in good prose). A. L i t. I. I g e n., of
plumbum album), Plin. 34, 16, 47, 156; agebantur, Sali. H. 3, 61, II Dietsch : vana blows, etc. (rare, and always with gen.:
Avien. Or. Mar. 260; cf. Charis, p. 21 P.; incassum iactare tela, Liv. IO, 29, 2: incas- fustium, Dig. 1,15,3: flagellorum, ib. 48,19,
Diom. p. 315 ib.Hence, cassiterinus, sum missae preces, id. 2, 49, 8: aliquid in- 7 . 2 . Of Verbal chastisement, reproof,
a, um, adj., , made of tin: cassum disserere, Tae. A. I, 4; Just. II, 15, etc. (class, and freq.): omnis et animad6; Lact. 6, 9, 17; Sen. Brev. Vit. II, I: versio et castigatio contumelia vacare delamella, Pelagon. Vet. 7.
Cassius, a [old form Casseius; hence, frustra in cassumque. Mart. Cap. I, IO. bet, Cie. Off. I, 25, 88; cf. id. ib. I, 38, 137:
Cassius, and from this Cassius is formed; Also cassum: Quid cassum times ? Sen. admonitio frequens, interdum et castiga-
297
lio, vindicta rarissima, Veil 2,114,3; Quint. 4, 45, g 102 Zumpt: caste jubet lex adire ad ing to the beaver, beaver-: oleum, Marc
1,3,14; 3,8,54: tacita, Liv. 27, IO, IO; Sen. deos; animo videlicet, in quo sunt omnia; Emp. 35: pellis. Edict. DiocL p. 23.
Ira, I, 6, I; 1,15,1; 2, 27, 3; id. Ep. 94,36: nec tollit castimoniam corporis, id. Leg. 2,
castra, Orum and ae, v. castrum,
censoria, Plin. 18, 6, 7, 32; Vulg. Psa. 72, IO, 24: decem dierum, Liv. 39, 9, 4: supercastra-metor, ari, l, v. n., to pitch a
stitio
castimoniarum,
Plin.
31,
8,
44.
96:
14.In plur., Cie. Tuso. 4, 20, 45; Liv. 31,
camp, Jornand. 4,54 aL
inanima,
abstinence
from
animal
food.
App.
46, II ai.With gen.: verborum, Liv. 27,
Castranus, a, um, adj., of Castrum
15, 2 . B . T r a n s i . , in gardening, a trim- . II, p. 272, 29.
(vi castrum, I.): rura, Mart. 4, 60.
ming, lopping of plants, Plin. 17, 22, 35,
* castimonialis, e, adj. [castimonia], Inui
castratio, ais, fi [castro]. I . An
173.Of the exposure of their roots to pertaining to abstinence or continence; liemasculating, castration ofi animals, Coi. 6,
the cold, Plin. 17,28,47, 262. I I . Trop.: quamen, Pall. Febr. 25,12, p. 92 Bip.
2(5; 7, II, I; PalL Mai, 7, 3; Dig. 21,1,38
loquendi, the tempering, moderating of the
t
castimoniam,
v. castimonia.
I I . A pruning, Plin. 16, 40, 76, 206.
speech, Macr. S. 2, 4,12.
castitas, atis, fi [castus], purity. I . castrator, Oris, m. [id.], one who cascastigator, Oris, m. [castigo], one who In gen., purity of morals, morality (post- trates
(late Lat.), Tert adv. Marc. 1,1.
corrects or chastises, a corrector, reprover (not
class.): vitae, Geli 15, 18, 2. I I . Esp.
*
castigatorius,
a, um, adj. [id.], ofi or
in Cie.), Plaut. Tria 1,2.150; 3,1,13: lacri- A, Purity of body, chastity (rare but class.;
marum atque inertium querelarum, Liv. syn. pudicitia): ut sentiant mulieres natu- for castration : ferramenta, PalL 1,4, 3.
castratura, a e, fi [id.]. * I . An emas1, 59, 4: castigator censorque minorum, ram feminarum omnem castitatem pati,
* Hor. A. P. 174: tot saeculorum, Coi 8,16, * Cie. Leg. 2,12,29 Mos.; so * Hor. C. 3, 24, culation, castration ofi animals, Pali. Mai, 7,
2.II. A pruning, cleansing ofi plants: si6; cf. Sea Ira, I; 15, 3; Plin. Pan. 40,1.
23; Plin. 24, 9, 38, 59; Plin. Pan. 20, 2;
castigatorius, a, um, adj. [castiga- Tae. Agr. 4; id. A. I, 33; Val. Max. 9, 1, 2. liginis, Plin. 18,9,20, 8 86.
castrensia!!!, orum, m. [castra], attor!, after the manner of reprovers or cor- Hence, persoa: Castitas,the goddess of
rectors, reproving, censuring (post-Aug. and Chastity, = Minerva. Pall. 1 , 6 , 1 4 . B . Pu- tendants ofi the Castrensis S. Palatii, Cod.
very rare): solatium, Plia Ep. 5,16, IO: se- rity with regard to gain, disinterestedness Th. 6,32; Cod. Just. 12,36,14.
castrensiarius NEGOTIATOR, a purveritas, Sid. Ep. 4,1.
(opp. avaritia), Vitr. I, I: praeturae, Macr.
veyor fior the camp, a suttler, Inscr. OrelL
castigo, avi, atum, 1, v. a. [castum-ago, 5. 7,3, 15.
as .purgo = purum-ago], to set right by word
* castitudo, inis,/, [id] (ante-class, 4254.
or deed, to correct, chastise, punish; to blame,access, form to castitas; cf.: bellitudo, cacastrensis, e, adj. [castra], qf or perreprove, chide, censure, find fault with (syn.: nitudo, eta), moral purity: antiqua, Att. taining to the camp, camp: ratio ac militaanimadvertere, punire; more forcible than
ris, Cie. CaeL 5, I I : arma, Prop. 3 (4), 9,19:
ap. Non. p. 85,11.
reprehendere and vituperare; weaker than
consilium, Liv. 44, 35, 4: triumphus, id. 7,
t 1 , castor, oris, m., = , the
culpare; class, in prose and poetry): pue36,8: corona, awarded to him who first encastor, beaver ; pure Lat. fiber: Castor fiber,
ros non verbis solum, sed etiam verberibus,
tered the enemy's camp, ace. to Geli. 5,6,17:
Linn.; Plin. 32, 3,13, 26; cf. id. 8, 30, 47,
Cie. Tusc. 3, 27, 64; so, verberibus, Plia 8,
et PauL ex Fest p. 57 011. (also called
g 109; Cia ap. Isid. Orig. 12,2,21; Ov. Nux.
3, 3 , 6: cf. Liv. 26, 27, 8; Curt. 8, 6, 5:
vallaris, v. h. v.): jurisdictio. Tae. Agr. 9:
166; acc. castorem, App. . 1, p. 106, IO:
magna clade, Liv. 39,1, 4: baculo, Front.
ludi. Suet Tib. 72 Oud.: jocus, id. Calig. 9:
castora, Juv. 12, 34.
Strat 1,1,3: quo saepius (magister) monuvigilia, Plin. IO, 21, 24, g 46: exsilium, sar2. Castor, oris (acc. to some gramm. castically, for military service, Just 14, 4,
erit, hoc rarius castigabit, Quint 2, 2, 5:
laudat Pompeius... segniores castigat at- Castoris, Quint 1,5, 60), m., = . I. 14: verbum, a military phrase (e. g. conterque incitat, Caes. B. C. 1,3; so opp. laudare, The son of the Spartan king Tyndarus and raneus, copiari, q. v.), Plin. praef. g 1 Sill.;
Liv. 27, 8,18; Tae. Agr. 21: castigando in- Leda, brother of Helena and Pollux, with Geli. 17,2,9: pensa, Prop. 4 (5)j 3,33: peculicrepandoque plus quam leniter agendo, pro- whom, as twin star (Gemini; hence even um. obtained in military service, Dig. 49,17,
ficere, Liv. 27,9, 8: servos exuviis bubulis, Castores, Plin. 10, 43, 60, 121; 35, 4, 10, 11 v. peculium: creditores, who have a claim
Plaut. Most. 4,1, 26: aliquem dictis pluru- 8 27; 7,22,22, 8 86; and: alter Castor, Stat. against the soldier's pay, ib. 49,17, 7.II,
mis, id. Bacch. 4,8, 67; Verg. A. 5,387: ver- S. 4,6,16), he served as a guide to mariners, Subst.: castrensis, is, m. A. A soldier
bis, Cie. Off. 1,25,88; Liv. 36,20,4: litteris, Varr. L. L. 5, 58; Cie. . D. 2, 2, 6; 3,18, in the camp: quietem omnibus castrensiCaes. B. C. 3, 25: per litteras, Tae. A. 3, 35: 45; Hor. Ep. 2,1,5; id. Epod. 17,42; 17,43; bus dare. Front. Strat. 2,5, 30.B. A high
leniter, Liv. 30,15, IO; 36, 31, 8: vehemen- id. C. 4, 5, 35: gaudet equis, id: S. 2, I. 26; officer of the imperial court of Constantitissime, Petr. 109,1: in hoc me ipse castigo et id. C. 1,12,25, and . . 12,401: ad Ca- nople, Cod. Th. 6, 32,1] 12,1, 38.
quod, etc., Cie. Tusc. 5,1, 4: segnitiem ho- storis (sc. aedem), on the forum, Cie. MiL 33,
Castricius or -tins, a, um, a Roman
minum atque inertiam, id. de Or. 1,41,184; 91; where pecuniary affairs were transact- gentile name, Cie. Verr. 2, 3, 80, g 185; id.
Liv. 31, 6, 5: nimiam lenitatem, id. 39, 55, ed, id. Quint. 4, 17; cf Juv. 14, 2 6 0 . . FI. 23, 54; id. Att. 12, 28, 8 ai. Hence,
I: moras, Verg. A. 4, 407: dolos, id. ib. 6, D e r i v v . A. la oaths: ecastor and Castricianus or -tianus, a, um, adj.,
667: vitia, Juv. 2,35; Vulg. Psa. 117,18; id. mecastor [the old interj. e or the pron. pertaining to a Castricius: negotium, Cia
Heb. 12, 6 ai. I I . E p. A. To correct acc. me, prefixed; cf.: equidem, edepol; Att. 12, 28, 3: nomen, id. FI. 23, 24: mensome error, to set right, mend (poet, or in mehercle, medius fiduis, etc., v. Corss. dum, id. Att. 2, 7, 5.
post-Aug. prose) (= corrigere, emendare): Ausspr. II. p. 856 sq.], by Castor, an oath in
castro, avi, atum, I, v. a. [Sanscr. cacarmen, * Hor. A. P. 294 : amicae verba, very frequent use, especially by women,
Juv. 6, 455: examen improbum in trutina, though not exclusively by them, as assert- stra, knife, sword]. I, To deprive of genPers. I, 6: vitia sua, Plin. Pan. 46, 6 . B . ed by GelL 11, 6, 1, and Charis, p. 183 P.; erative power (both of male and female), to
To hold in check, to restrain ; lit. and trop. cf. Plaut. As. 5, 2, 46; 5, 2, 80; id. Cas. 5, 4, emasculate, castrate, geld: hircum, Plaut
(rare for the more usu. coercere, cohibere, 13: ecastor, re experior, quanti facias uxo- Merc. 2, 2,1 and 4: agnum, Varr. R. R. 2, 2,
etc.): quid illum credis facturum, nisi eum rem tuam, id. Am. I, 3, IO; I, 3, 39; id. 18: gallos, id. ib. 3, 9,3; Curt 6, 3,12; VaL
. . . servas, castigas, mones? Ter. Heaut. 3,3, Cist. 4, 2, 61; id. True. 2, 5, 28; id. Poen. I, Max. 6,1,13; Suet. Dom. 7: sues, Plin. 8,51,
31: equum tenacem, non parentem frenis 2,71; id. Stich. I, 3, 89; id. As. I, 3, 36; id. 77, 8 208; 10, 21, 25, 8 50; 11, 51, 112, 8 261
asperioribus castigare, Liv. 39, 25,13; lac. Trua 2, 2, 60; id. As. 3, I, 30; id. Stich. I, ai.2- T r a n s f to planta to prune, lop,
A. 6,13: castigatus animi dolor, Cia Tusa 3, 81: ecastor vero, id. Mere. 4,1, 25: per trim, Cato, R. R 33, 2; Plin. 17, 20, 33,
8 144; 24,8,33, 8 49.B. Trop.: vina sac2, 21, 50: risum crebris potiunculis, Petr. ecastor scitus (i. e. perscitus ecastor) puer
cis, to pass through a sack or bag, to filter,
est
natus
Pamphilo,
Ter.
And.
3,
2,
6:
nec
47, 7: lapsus, Stat. Th. 6, 700; cf. under
Plin. 19,4,19, 8 53; cf. id. 14, 22, 28, 8 138
P. a.Hence, b. Of relations of space, to nunc mecastor quid hero ego dicam queo
sq.: siligo castrata, i. e. cleaned, id. 18, 9,
enclose, surround, encompass, confine, shut comminieci, Plaut. Aui, 1,1,28; et id Mera
20, 8 86: semen, id. 15, 14,15, 8 51..
in: insula castigatur aquis, Sil. 12, 355. 4,1, 6; id. Cas. 2,3,30: id. Men. 4,2, 60; id.
In gen., io shorten, cut off, curtail: cauHence, castigatus, a, um, P. a. (poet Mil. I, I, 63; et also id. Stich. I, 3, 86; id.
das catulorum, Coi. 7, 12, 14; cf. Plin. 8,
or in post-Aug. prose), confined, compressed; Trua 2, 2, 36; 2, 7, 30; 3, 2. II; 4, 4, 9: 6,
41, 63, 8 153: alvos apum, to take up, to
I,
26:
Sy.
Salve,
mecastor,
Parmenio.
Pa.
hence, X. As a designation of physical
lake out the honey. Col. 9,15,4; 9,15,11;
beauty, small, slender, close: pectus, Ov. Et tu, edepol, Syra, Ter. Hec. I, 2, 8 Don.
c f : castrare alvearia, Pall. 7,7.B. r o p.,
Am. 1, 5, 21: frons, Stat. S. 2, 1, 4 3 . - 2 , B. Ad Castoris or Locus Cato enervate, debilitate: castrata res publica
Trop., restrained, checked: luxuria tanto storum, nom. pr opr., a place in Upper Itamorte Africani, weakened (a vulgar figure,
castigatior, quanto posset esse liberior, Aug. ly, between Cremona and Bedriacum, where
ace. to Cie. de Or. 3,41,164; Quint 8, 6,15):
Civ. Dei, 5, 24 : castigatissima disciplina, stood a shrine ofi Castor and Pollux, Suet.
nisi illum (Maecenatem) enervasset felicithe strictest, Geli. 4, 20, 1 Hertz (Cod. Reg. Oth. 9; Tae. . 2 , 2 4 . e . Castorque, a,
tas, immo castrasset, Sen. Ep. 19, 9: libelum,
'.,
of
Castor:
manus,
Sen.
Hippol.
castissima).Adv.: castigate, a. (Acc.
los, to remove obscenity, to expurgate, Mart
to castigatus, 1.) Compressedly, briefly: ca- 810.ill. A companion of AEneas, Verg.
1,35,14: vires, to diminish, Plin. II, 18,19,
stigamus, Macr. Somn. Scip. 1, 6: castiga- A. 10,124.IV. The grandson of king De8 60: avaritiam, to check, restrain, Claud.
mus eloqui, Aug. Doctr. Christ 4, 14. b. iotarus, Cie. Deiot. 1, 2, IO; 1, 2, 28 sq.V.
Eutr. 1,192.
(Acc. to 2.) Restrainedly, within bounds : Castor Tarcondarius, a chieftain of Gallocastrum, i> [kindred with casa,
vixit modeste, castigate, etc., Sea Contr. graecia, ally of Pompey, Caes. B. C. 3, 4.
V I . Antonius Castor, an author on botany, q. v.]. I. In sing., any fortified place; a
6, 8: vivere, Amm. 22, 3,12.
Plin. 25,17, 66, 8 174; 25, 2, 5, 8 9.
castle, fort, fortress (more rare than castelcastimonia, ae, fi (castimonilum): ei Grunium dederat in Phrygia cas
n
castoreum, ' [L castor], castor or trum, etc., Nep. Alcib. 9, 3; Liv. 32. 29, 4;
nium, i App. . II. p. 266, 9; cf. castimonium ayveia, Gloss. Philox.) [castus, like castoreum, a secretion of the beaver having Dig. 27, 1, 17 fin B. Esp., nom. propr.
acrimonia,aegrimonia,etc.]. * I . In gen., a strong odor, Plin. 8,30,47, 8 109; Lucr. 6, I. Castrum Altum or Album, in Hispania
purity ofi morals, morality, Cie. Cael. 5,11. 794; Cela 6,7, 8; Scrib. 3.In plur., Verg. Tarraconensis, Liv. 24, 41. 8 . 2 . Castrum
I I . Esp., purity, such as is requisite for G. 1, 59; Piia 32, 9, 31, 8 101; Nemea C. Inui, or simply Castrum, an ancient city
religious services (abstaining from sexual in- 224.
of the Rutuli, near Ardea, Verg. A. 6, 775;
tercourse, trom delicate food, etc.), purity,
Castoreus, a, um, v. 2. Castor, II. C.
called Castrum, . M. 15, 727; Sil. 8, 359.
chastity, abstinence (rare but class.): quae
casto rraatus, a, um, adj. [1. castor], 3 . Castrum Novum, a city on the seasacra per summam castimoniam virorum clothed in the fur of the beaver, Sid. Ep. coast ofi Etruria, Liv. 36, 3, 6; Plin. 3, 5, 8,
ac mulierum fiant, eadem per istius stu- 6,7.
8 51. 4. Another Castrum Novum, on
prum ac flagitium esse violata, Cie. Verr. 2,
castorinus, a, um, adj. [id.], pertain- the sea-coast ofi Picenum, now Giulia Nova,
Plin. 3,13, 18, g 110; also called absci. Ca- Tae. H. 4, 71: quartis castris, Liv. 44, 46,
strum, Veli 1,14, 8 . 5 . Castrum Truenti- IO: quintis castris, Caes. B. G. 7, 36; Liv.
num, a maritime city of Picenum, on the 28,19, 4: septimis castris, id. 40, 22,1: deriver Truentus, Cie. Att 8, 12, B, I; also cimis castris, id. 27, 32 fin.; 28, 33,1.2.
called Truentum, Plin. 3,13,18, g HO.6. Military service (hence, often opp. forum
Castrum Vergium, a fortress of the Bergista- and toga), Nep. Epam. 5, 4; Veil. 2,125, 4;
ni in Hispania Tarraconensis, now Berga, Tib. 4,1, 39: qui magnum in castris usum
Liv. 34,21,1.Far more freq., I|, In plui. : habebant, Caes. B. G. 1 , 3 9 . - 3 , Of beehives:
c a s t r a , >rum, n. (castra, a e , / . castra cerea, Verg. A. 12, 589: in apium castris,
haec vestra est, Att. ap. Non. p. 200, 30; Pall. 1, 37, 4 . - 4 , Of a sheepfiold, Col. 6, 23,
Trag. Rei p. 238 Rib.). A. Lit., severat 3 . 5 . Of political parties, regarded as arsoldiers' tents situated together; hence, a rayed in hostility: si ad interdicti sentenmilitary camp, an encampment; among tiam confugis . . . in meis castris praesithe Romans a square (quadrata); later, diisque versaris, Cie. Caecin. 2 9 , 8 3 . - 6 . Of
after the manner of the Greeks, sometimes philosophical sects: Epicuri castra, Cie.
circular, or adjusted to its situation, Veg. Fam. 9,20,1: O castra praeclara (Epicuri) I
Mil. 1, 23. It was surrounded by a trench id. ib. 7, 12, I ; Hor. C. 3, 16, 23; Sen. Ep.
(fossa) and a wall (vallum), and had four 2,4.
gates: Porta Praetoria, the front, chief
Castella, a e, fi, a garment used by
gate, on the opp. side from the enemy, women, a kind ofi petticoat, Varr. ap. Non.
from which the legions marched; opp. to p. 548, 30 sq.
this, Porta Decumana (in later times Porta
Castulo, anis, m. (Liv.), and fi (Sil.),
Quaestoria), the back gate; Porta Principalis Dextra, and Porta Principalis Sinistra, = , a town in Hispania Tarracosituated on the two sides of the camp, nensis, near the borders ofi Baetica, now the
Liv. 40, 27, 4 sq.; cf. Diet, of Antiq.b. village Cazlona, Liv. 24, 41,7; 28,19, 2 sq.;
Phrases, (a) With adj.: stativa, occupied Sil. 3,99; 3,391; Plin. 3,2,3, g 17.Hence,
for a long time, permanent, Cie. Verr. 2, 5, 2. Castulonensis, e, adj., ofi Castulo :
12, g 29; Caes, B. C. 3, 30; 3, 37; Sail. J. saltus, Asin. ap. Cie. Fam. IO, 31, I; Caes.
44,4; Tae. A. 3,21: aestiva, summer camp, B. C. I, 38 ; Liv. 22, 20,12; and as subst. :
id. ib. 1,16 ; Suet. Claud. I: hiberna, Liv. Castulonenses, lum, m., the inhabit29, 35, 13 (more freq. absol. aestiva and ants ofi Castulo, Plin. 3, 3, 4, g 25.
castum, i> v. 2. castus init.
hiberna, q. v.): navalia, an encampment on
the shore for protecting the fleet and the
I, castus, a, um, adj. [i. e. cas-tus,
troops while landing; sometimes connected partio., kindr. to Sanscr. gludh, to cleanse;
with the ships draum to land, Caes. B. G. 5, Gr. -; Germ, keusch, hei ter; cf. the
22 Herz.; cf. id. ib. 5, 11; Liv. 29, 35, 13; opp. in-ces-tus, impure, Bopp, Gloss. 351,6;
called also nautica, Nep. Alcib. 8, 5; id. Pott. 1, 252]. I, In gen., morally pure,
Hann. II, 6 (cf. id. ib. 4; Liv. 44, 39): lu- unpolluted, spotless, guiltless, = purus, intenata, crescent-shaped, Auet. B. Afr. 80.With ger (gen. in respect to the person himself,
numerals: una, Tae. A. 4, 2: bina, Cie. Phil. while candidus signifies pure, just, in re12, II, 27; Liv. 4, 27,3: quina, Caes. B. C. spect to other men; v. Doed. Syn.p. 196 sq.;
3 , 9 . ( ) With verb: locum castris anteca- class, in prose and poetry): castus animus
pere, Sail. J. 5 0 , 1 ; cf.: capere locum ca- purusque, Cie. Div. 1, 53,121; cf.: vita pustris, Liv. 4,27,3; 9,17,15; and montes ca- rissima et castissima, id. Bosc. Com. 6,17;
stris capere, Tae. . 12, 55: castra metari, and: quis hoc adulescente castior? quis
Cael. ap. Non. p. 137,18; Caes. B. C. 3,13,3; modestior? quis autem illo qui maledicit
Hirt. B. G. 8,16 ai.: facere, Caes. B. G. 1,48; impurior? id. Phil. 3, 6,15: petaurum casNep. Milt. 5, 2; Cie. Verr. 2, 5,12, g 29 ai.: tus (fraudasse dicatur), id. Rose. Com. 7,21:
ponere, Caes. B. G. 2, 5; 7, 35; Nep. Hann. castissimum quoque hominem ad peccan5 fin.: ponere et munire. Sali. J. 75,7: mu- dum potuisse impellere, id. Inv. 2, II, 36:
nire, Caes. B. G. I, 49; Liv. 44, 39,1: com- nulli fas casto sceleratum insistere limen,
munire, Caes. B. G. 5, 49; Liv. 23, 28, 3: Verg. A. 6, 563: populus Et frugi castusque
castra castris conferre, id. IO, 32, 6; 23, 28, verecundusque, Hor. A. P. 207: qui (animi)
9: castris se tenere, Caes. B. G. I, 40, 8: se integros castosque servavissent, Cie.
castra movere, to break up, to decamp, id. Tuso. I, 30, 72; cf. id. Font. IO, 22; id. Cael.
ib. 1,39 fin.; also syn. with to march forth 18, 42: M. Crassi castissima domus, id. ib.
from a camp, id. ib. 1,15 Herz.; 1, 22; 2, 4, 9: signa, signs, indications of innocence,
2: Sail. C. 57, 3; Nep. Dat. 8, 4; id. Eum. . . 7, 725: fides, inviolable, Sil. 13,285:
12 fin. et saep.Hence, also, promovere, Saguntum, id. 3, I.With ab: decet nos
Caes. B. G. 1, 48: movere retro, Liv. 2, 58, esse a culpa castos, Plaut. Poen. 5, 4, 23;
3: removere, id. 9, 24, 4: proferre, Caes. B. so, res familiaris casta a cruore civili. Cie.
C. I, 81: castris castra inferre, Enn. Trag. Phil. 13, 4, 8.IJ, In respect to particular
201 Vahl. e. Castra Praetoriana, Praeto- virtues. A. Most freq., esp. in poetry, in
ria, Urbana or simply Castra, the barracks regard to sexual morality, pure, chaste, unof the Pi'cetorians in the suburbs of Rome, polluted, virtuous, continent: Latona, Enn.
Suet. Tib. 37; id. Claud. 21; Tae. . 4, 2; Trag. 424 Vahl.; cf. Minerva, Hor. C. 3, 3,
Suet. Aug. 29; id. Claud. 36; Dig. 48, 5, 15. 23; Cat. 16, 5; 62, 23; Tib. 1, 3, 83; v. M.
do Castrorum Alius, a surname of Ca- 2, 544 ; 2, 711: hostias Iphigenia, Lucr. 1,
ligula, who was brought up in the camp, 98: Bellerophon, Hor. C. 3, 7, 16: matres,
Suet. Calig. 22 ; Aur. Vict. Caes. 3. So, Verg. A. 8, 665: maritae, Ov. F. 2, 139.
Castrorum mater, an appellation of Fausti- With ab: castus ab rebus venereis, Col. 9,
na, the wife of the emperor Marcus Aureli- 14, 3.Of inanimate things: lectulus, Cat.
us, because she accompanied him in an ex- 64, 87: cubile, id. 66, 83: flos virginis, id.
pedition against the Quadi, Capitol. Marc. 62, 46: gremium, id. 65, 20: vultus, . M.
Aur. 26.Hence both appell. in later in- 4, 799: domus, Cat. 64.385; Hor. C. 4, 5, 21
scriptions as titles of the Roman emperors ai."b. Trop., of style, free from barbarand empresses.B, Esp. as nom. propr., isms, pure: Caius Caesar sermonis praeter
like castrum. I, Castra Corneliana or Cor- alios suae aetatis castissimi, Geli. 19,8,3.
nelia, on the north coast of Africa, near Uti- B. In a religious respect, pious, religious,
ca, so called because the elder Scipio Afri- holy, sacred, = pius: hac casti maneant in
canus first pitched his camp there, after his religione nepotes, Verg. A. 3, 409 Wagn.
landing in Africa, in the second Punic war, So, Aeneas (for which elsewhere pius in
Caes. B. C. 2, 24; 2, 25; 2, 37; Mel. 1, 7, 2; Verg), Hor. C. S. 42 : sacerdotes, Verg. A.
Plin. 5, 4, 3, g 2 4 . - 2 . Castra Caecilia, in 6, 661: et sanctus princeps, Pl in. Pan. 1,3:
Lusitania, Plin. 4,22,35, g 117.3, Castra ego qui castam contionem, sanctum camHannibalis, a seaport town in Bruttium, pum defendo (in respect to the preceding:
Plin. 3, IO, 15, g 9 5 . - 4 , Castra Pyrrhi, a in Campo Martio, comitiis centuriatis auplace in Grecian Illyria, Liv. 32,13, 2 . 5 , spicato in loco), Cie. Bab. Perd. 4, II. Of
Castra Vetera or Vetera, a place on the Low- things: sacrae, religiosae castaeque res,
er Rhine, now Ianthen, Tae. . 4,18; 4,21; Varr. ap. Non. p. 267, 8: haud satis castum
4, 35; id. A. I, 45. <>. Castra Alexandri, a donum deo. Cie. Leg. 2,18, 45; cf. festa, .
district in Egypt, Curt. 4, 7, 2; Oros. I, 2. Am. 3,13, 3: taedae, Verg. . 7, 71 Serv.:
O. Meton.
I, Since, in military expe- .ara castis Vincta verbenis, Hor. C. 4, II, 6:
ditione, a camp was pitched each evening, crines, . M. 15, 675: laurus, Tib. 3,4, 23:
in the histt. (esp. Livy) for a day's march: castior amnis (se. Musarum), Stat. S. 4,7,
secundis castris (== bidui itinere) pervenit 12; cf.: castum flumen (on account of the
ad Dium, Liv. 44,7,1; so Tae.H.3,15; cf.: nymphs), Claud. III. Cons. Stil. 260 : luci,
alteris castris, Liv. 38, 13, 2; Curt. 3, 7. Hor. C. 1,12, 69 : nemus, Tae. G. 40: pura
3o tertiis castris, Liv. 38,13, I I ; 38, 24,1; castaque mens, Plin. Pan. 3 fin.: casta mola
CATA
C A T A
CATA
casus imitari, Cie. Div. 2, 21, 49: quis tan- same name, Sail. J. 17, 5; 19, 3; Mel. 1, 8, Ep. 83.E s p., a list of names, a catalogue,
tam Rutulis laudem, casusne deusne, Attu- 1; 1,9,1; Plin. 5, 5, 5, 32.
Maer. S. 5, 15; Aus. Per. Iliad. 2.
lerit, Verg. A. 12, 321: sive illud deorum
catabolcnses, ium, m., a class of car-,
Catamitus (-meitus), m. [corrupt
munus sive casus fuit, Curt. 4, 7,13: quae riers who transport burdens by means ofi collat. form of Ganymedes ; v. Paul, ex
casus obtulerat, in sapientiam vertenda ra- draught animals, a kind ofi muleteers. Cod.Fest. p. 7,16; 44, 6 11.], Latin name
tus, Tae. A. I, 29: ut quemque casus arma- Th. 14, 3, 9; Cassiod. Var. Ep. 3,10.
of Ganymede, Jupiter's cup-bearer, Plaut.
verat, Sali. C, 56, 3: si quos locus aut casus
Men. 1, 2, 35; Lact. I, 11, 19; App. M. 11,
Catacecaumene,
es,
fi,
=
conjunxeraC id. J. 97 fin.: in aleam tanti
p. 261, 3 ; Prud. c. Symm. 1, 70. II,
(scorched),
a
region
ofi
Mysia
or
casus se regnumque dare, Liv. 42, 50, 2 :
Transf., as appel. == pathicus, Cie. Phil.
ludibrium casus, id. 30, 30, 5 : casum po- Maeonia, scorched by the sun, but abound-2, 31, 77; Aus. Epit. Her. 33, 8; App. . 1,
ing
in
vines.Hence,
Catacecaumetius quam consilium sequatur, Quint. 7,
p. 107, 31; v. Ganymedes.
prooem. 3: parata ad omnes casus elo- nites, ae, rn., = (SC.
Catampo, a kind of play, Paul, ex
quentia, id. IO, I, 2: bellorum, Tae. A. I, 61: ), the wine ofi this region, Vitr. 8,3,12: Fest. p. 44 Muli.
satis jam eventuum, satis casuum, id. ib. 2, Plin. 14, 7, 9, 75; cf. Vitr. 2, 6.
Catana, ae, v. Catina,
t catachana (or -channa), a e , / , =
26 : adversi, secundi, Nep. Dat. 5, 4; cf.
tcatanance, e s , / , = ,
Suet. Caes. 25; id. Oth. 9: magnus, Caes. , a tree inoculated with buds of plant used in magical love potions, Plin. 27,
B. G. 6, 30 ; Plane. ap. Cie. Fam. IO, 18, 3: different fruit-trees, M. Aurei. ap. Front. 1, 8, 35^ 57.
mirificus, Cie. Fam. 7, 5, 2: mirabiles, Nep. p. 77.II. r o p., of parodies, Spart. Had.
C a t a o n i a , a e , / , == , a provTimol. 5,1: rariores, Cie. Off. 2,6,19: dubii, 16, 2. h
t catachresis, is, fi, , a ince in Southern Cappadocia, Plin. 6, 3, 3,
Cat. 64, 216; Hor. S. 2, 2, 108: varii, Verg.
A. I, 204: subiti repentinique, Suet. Aug. rhet. figure, an improper use ofi a word; in 9; Nep. Dat. 4, i Catadnes, um, m.,
73.Hence, in abl.: c a s u , adverbially, by pure Lat. abusio, Paul, ex Fest. p. 58 Mull.: its people, Curt. 4,12,11.
cf Quint. 8, 6, 34; 8, 2,6; and Don. p. 1775
chance, casually, by accident, accidentally:
+ cataphagas, ae, m.. ~ , a
quod si haec habent aliquam talem neces- P. (where, as in Cie. Or. 27,94, it is written glutton, gormandizer, Petr. 39,9.
as
Greek).
sitatem, quid est tandem, quod casu fieri
t cataphasis, is (acc. catapliasin),/,
aut forte fortuna putemus? Cie. Div. 2, 7,
t cataclista vestis / an affirmation (pure Lat. affirmatio, aien18: id evenit non temere nec casu, id. Ni [to be kept shut up; cf.: vestis se- tia; opp. apophasis or abnuentia), Aur. Aug.
D. 2, 2, 6: sive casu sive consilio deorum, posita, Tib. 2, 5, 8], a splendid garment for Rhet. 11; Isid. Orig. 2, 27, 3.
Caes. B. G. 1,12; cf. Suet. Claud. 13: neces- festal occasions, a state dress, App. M. 11,
cataphractarum, ii, m. [cataphracsitate an casu, Quint. 3, 6, 26: casu an per- p. 261, 21, p. 261 Bip.; Tert. Pall. 3.Hence,
suasu et inductu, id. 5, IO, 69: casu an ma- cataclisticus, a> um, '., of a state tes], mailed, clad in mail, Lampr. Alex.
Sev. 56; Decius ap. Treb. Claud. 16; cf. canibus impeditus, Tae. A. 1,13: accidit casu dress: fila, Ven. Vit. S. Mart. 4 med.
ut legati, etc., Nep. Hann. 12, I; cf. Hor.
t cataclysmos, % m., = . taphractus,
S. I, 6, 53 ; I, 9, 36; id. Ep. I, 19,18; Ov. I. A deluge, flood, inundation: Ogygi,Varr. t cataphractes or -ta, ae, m., = KaM. 6, 118; 6, 359; 7, 84 et saep. Hence, R. R. 3,1, 3; Hyg. Fab. 163; Tert. Apol. 40: , a coat of mail furnished with
also, b, A chance, an occasion, opportunity Aug. Civ. Dei, 18,10; Lact. 2, 20. II. In iron scales, Tae. . I, 79; Veg. Mil. 1, 20;
for something (esp. freq. in Sali. and Tae.): medicine, a pouring of water upon a dis- acc. cataphracto , Tert. Pall. 4.
aetas illa multo pluris quam nostra casus eased member, a shower-bath, douche, Cael. t cataphractus,a, um, adj., = , mailed, in mail (of soldiers and
mortis habet, Cie. Sen. 19, 67; cf.: mortis Aur. Tard. I, I; 1, 4; 2, 3.
their horses), Sail. ap. Non. p. 556, 16 sq.
durae casus, Verg. A. IO, 791: aut vi aut doae
c a t a c u m b a , > fi > catacombs, Inscr. (id. H. 4, 57 Dietsch).As subst.: catalis sese casum victoriae inventurum, Sali.
phracti, 6rum, m., mailed soldiers, SiJ. 25, 9: praeclari facinoris casum dare, id. Orell. 4575.
t c a t a d r o m u s , i, ., = &, senn. ap. Non. I. I.: loricatos, quos cataib. 56, 4; so, si casus daretur, Tae. A. 1,13;
II, 9: invadendae Armeniae, id. ib. 12, 50: a rope fior rope-dancers, Suet. Ner. II; cf. phractos vocant, Liv. 35,48,3; 37, 40,6 ai.;
Prop. 3 (4), 12,12; Serv. ad Verg. A. II, 770;
pugnae, id. ib. 12, 28: bene gerendae rei, id. Plin. 8, 2, 2, 4 sq.; Dig. 19,1, 54.
ib. 13, 36: casum adferre, Quint. 8, 4,17.
Catadupa, orum, n., = &, Front. Prino. Hist. 5, p. 247 Nieb.; Inscr.
Since the idea of suddenness, unexpected- the celebrated cataract of the Nile, near Orell. 804.
ness, easily passes into that of hostility, Syene, on the borders of Egypt (cf. catacatapirates, ae, m., = ,
adverseness (cf. accido, 4.), casus signifies, racta), now Chellal, Cie. Rep. 6, 18, 19; the sounding-lead, Lucii. ap. Isid. Orig. 19,4,
2. Esp., an adverse event, a misfortune, Macr. Somn. Scip. 2,4, 14.Catadupi, 10 (p. 82, II Geri.).
mishap, calamity, = : meum illum orum, m., those dwelling near, Plin. 6, 9,10,
t cataplasma, atis, n., Veg. 2, U (abi
casum tam horribilem, tam gravem, tam 54; 6, 29, 36, 178; Amm. 22,15, 2.
cataplasmatibus, Veg. 3, 25 ; access, form
repentinum, Cie. Sest. 24, 53; id. de Or. I,
t cataegis, Wis, fi, = , a vio- cataplasma; only abl. sing, cata1,2; Caes. B. G. 7,1,4: dolens civitatis ca- lent storm of wind, a hurricane, whirlwind:
sum, Sali. C. 40,2; cf. id. J. 14, 22; 23, 2; procellosus flatus cataegis dicitur, App. de plasmo, Lucii. ap. Non. p. 311, 25, and dat.
and abl. plur. cataplasmis, Cels. 7, 26, 5; 4,
Liv. 37, 17, 7 ; 23, 22, 3; Cat. 28, II. Of
disease: si alius casus lecto te adfixit, Hor. Mundo, p. 62, 28; esp. in Pamphylia, Sen. 4,3; 4,7,2; Veg. 2,3 b; 5,2,2; cf. Schneid.
Gr. p. 267), ', in medicine,
S. I, I, 81; . M. 4, 142; 14, 473; 15, 494: Q. N. 5,17, 4.
t Catagelasimus, a, um, adj., - poultice, plaster, cataplasm, Cels. 3,19, and
res minime in liujusmodi casu noxia, in
I.1.; Plin. 20,17, 73, 191; 36,17,28, 133;
the earthquake, Sen. Q. N. 6, 21, 2; id. Cons, , serving for ridicule ; subst. m.,
ad Mare. 5, 3: urbis Trojanae, overthrow, a banterer, jeerer, in a pun with Gelasinus, Veg. 2,14, 2.
Verg. A. I, 623.Hence, j), Euphemist. for the name of a parasite: nolo ex Gelasimo
cataplasmo, are, v. a. [cataplasma],
death: Saturnini atque Gracchorum casus, fieri te Catagelasimum, Plaut. Stich. 4, 2, to apply a poultice to : praecordia, CaeL
Caes. B. C. I, 7: sui quemque casus per 50. ^
Aur. Acut. 2, 19, 120 ; cf. id. Tard. 6, 1:
quinquennium absumpsissent, Liv. 23, 22,
tcatagraphus, a, um, adj., - equum, Veg. 5,2,2; Macer. Flor. 18, v. 723.
3 ; Sali. J. 73,1 ; Hor. S. 2, 5, 49; Suet. Aug. 7. I, Fainted, colored, depicted:
cataplus, i, W., = (the com.
65 ; cf. id. Caes. 89; id. Calig. IO. D. In Thyni, Cat. 25, 7.II. Subst.: catagra- ing to shore of a fleet or ship; hence, abstr.
gram, t.t., a case in the inflection of words: p h a , orum, n., profile paintings, side viewspro conor.), the ship or fleet that comes to
propter eorum qui dicunt, sunt declinati (pure Lat. obliquae imagines), Plin. 35, 8, land : ille Puteolanus, Cie. Rab. Post. 14,40
casus, uti is qui de altero diceret, distin- 34, 56. ^
B. and . dub.; Mart. 12, 74,1; Aus. Urb.
guere posset, quom vocaret, etc., Varr. L.
13,21; Ski. Ep. 6,8; 7,7.
t
Catagusa,
ae,
fi, =
L. 8, 16 Muli.: casus dicimus... et von-i
t catapotium,
(bringing
back),
a
statue
of
Praxiteles,
repcabulorum formas. Paui. ex Fest. p. 58, II resenting Ceres as bringing back Pros- (that which is swallowed down); in medib.: ea (verba) sic et casibus et tempori- erpine to Pluto, Plin. 34, 8,19, 69; cii SiL icine, a pill, Cels. 4, 8 ; Plin. 28,1, 2, 7;
bus et genere et numero conservemus, ut, Catal. Artif. p. 380, . 1.
Scrib. Comp. 89; cf. id. ib. 87.
etc., Cie. de Or. 3, II, 40: barbari casus...
Catalauni and Catelauni, orum, (cataprorates, a false read, for catacasus rectus, id. Or. 48, 160; Quint. I, 5,
61: obliqui, id. I, 6, 22: nominativo, dativo, m., a tribe in Gallia Belgica, near the mod. pirates.)
t catapulta, a e , / , = , a
ablativo, id. 7, 9, 13: genitivo, id. I, 5, 62: Ch&lons-sur-Marne, Eutr. 9,13; Amm. 15,
Latinus, sextus, i. e. the ablative, Varr. ap. II,10. Hence, Catalaunicus, a, um, large engine of war for throwing arrows,
Diom. p. 277 P.: conversi, i. e. obliqui, Cie. adj., of or at Catalauni : clades, Eum. Pan. lances, stones, etc., catapult (cf. ballista):
catapultis ballistisque per omnia tabulata
. D. 2, 25, 64: interrogandi (i. e. geneti- Const. 4.
dispositis, Liv. 21, II, 7; 21, II, IO: maxivus), Nigid. ap. Geli. 13, 26 Hertz: vocant Catalecta, orum, n., = , mae formae, id. 26, 47,5; Vitr. IO, II, I; IO,
di, id. ib.: septimus, Quint. I, 4, 26.
the title of a collection of poems ascribed toII, 19; IO, 15 sq.; Veg. Mil. 4, 22; Naev.,
Virgil, Aus. Tech. 12; v. Wagn. Verg. IV. Lucii., Varr., and Sisenn. ap. Non. p. 552,
2. Casus, i m., a river ofi Albania, j p. 341 sq.; Forbig. Verg. III. p. 719 sqq.
that flows into the Caspian Sea, Plin. 6,13, t catalecticus, a, um, adj., z= - 17 sq.; Caes. B. C. 2, 9 ai.; cf. Diet, of Antiq. I I . Meton., like ballista, for the
15, 39 ; Mel. 3, 5, 4.
: versus, a verse in which a sylla- missile itself, Plaut. Pers. 1,1,28; id. Cure.
t cata, prep., = , in distrib. sense, ble is wanting at the end, Prise, p. 1216 P. 3, 24; 5, 3,12; id. Capt. 4, 2, 17; Titin. ap.
by: faciet sacrificium super eo cata mane Also called catalectUS, a, um, = - Non. p. 552, II sq. (Com. Rei. v. 125 Rib.).
mane, morning by morning, Vulg. Ezech. , Diom. p. 501 P.
catapultarius, a, um, adj. [catapul46,15; cf. v. 14.
t c a t a l e p s i s , is,/, , a sud- ta], belonging to the catapult, that is thrown
t catabasis, is> dbl. I fi,== , aden attack of sickness, catalepsy (pure Lat. by it: pilum, Plaut. Cure. 5, 3, II.
apprehensa or oppressio), Cael. Aur. Acut.
going down, descent, the name ofi a ceremot cataracta falso catarractas ae,
nial at the festival of the Magna Mater, 2,10,56.
/ (catarractes, ae, m., Plin. and Sol.;
Macr. S. 1, 21,10.
t CataleptlCUS, a, um, = - V. the foil.), = Catabathmos, i m, = , , cataleptic, Cael. Aur. Acut. 2, 10, 74 sq. . I. Lit., a waterfall, in gen.; the
> m., = , an waterfalls of the Euphrates, Plin. 5, 24, 20,
a tract of land in Libya, between Egypt and t catalogus, *
Cyrenaica, now Akabah, with a city of the enumeration (post-class.): virtutum, Hier. 85,Hence, B. Me ton. and ,
4, 16; Serg. Expl. in Art. Don. p. 487, 25 ofi men; in the sing, and plur. (class, in
prose and poet; syn.: turba, manus, agEeil.
t CategdriCUS, a, um, adj., - men). I. In g'en.: comitum, Lucr. 2,628;
, relating to a category, categorical, Sid.cf. id. 2, 611; Verg. A. 1, 497; 11, 533 ; Ov.
M. 12, 216: Postumius obviam cum bene
Ep. 9, 9; Cassiod. de Dial. p. 513, A.
magna caterva su& venit, Cie. Mur. 33,69; so
tt cateia, a e , / [Celt, or Germ.], a Jcind id. de Or. 1,40,184; cf. Sali. C. 14,1: caterofi spear, probably barbed, Verg. A. 7, 741; vae testium, Cie. Verr. 2,5,43, g 113: conSiL 3, 277; Val. FI. 6, 83; Geli. IO, 25, 2; et tra dicentium, id. Tusc. 1,31, 77: pugilum,
Serv. ad Verg. 1.1.; Isid. Orig. 18,7, 7.
Suet. Calig. 18 : infernae, Tib. 1,2,47 ai.
Poet., of animals: pecudum, Lucr. 6,1092:
1. catella, a e, fi, v. I. catellus.
avium, Jlocks, Verg. A. II, 456 : canum,
2 . catella, v. 2. catella
e a t e l l u l u s , dim. from catellus, acc. App. . 4, p. 151, 26: anguinea, Tib. 3,
4, 87.B. Trop.: verborum, a farrago
to Diom. p. 313 P.
Cataractes or Catarractes, ae, 1. catellus, i, rn., and catella, a e,offiwords, Geli. 15, 2, 3 . I I . . . la
m., = ?, a river in Pamphylia, dim. [catulus, canis], a little dog, puppy, milit. lang. freq., body oj soldiers, a troop,
now the Duden Su, MeL 1,14,2; Plin. 5,27, whelp, a. Masc., Plaut. Stich. 4,2,40; Varr. company, band; esp. of the loose order
of barbarian nations (opp. to the Roman
26, 3 96.
ap. Non. p. 94,24; Cie. Div. 1,46,103 Orell.
* c a t a r a c t r i a , ae, f., a word coined to N. cr.; Val. Max. 1, 5, 3; Mart. 1, 84; Juv. legions); cf Veg. Mil. 2, 2; Isid. Orig. 9, d,
46; so Nep. Chabr. 1,2; Tae. A. 1,56; 2,17;
designate a kind of spice, Plaut. Ps. 3,2,47. 6,551; 9,61; and as a term of endearment,
45; 12, 33; Tib. 1, 2. 67; Verg. A. 8, 593;
catarractes, cataracta init., and Plaut. As. 3, 3,103 ; Hor. S. 2, 3, 259. b. 2,
12, 264; Hor. C. 1,8,16 ai.Of root-soldiers
Fem.,
Mart.
3,
82,19;
Juv.
6.
654;
and
as
a
Cataractes init.
equites), Verg. A. 7,804; 11,433; Hor.
tcatarrhus, m-j = Kardppow, a term of endearment: mi catella. Hier. Ep. (opp.
Ep. 2,1,190.Rare of Roman troops, Petr.
flowing down, the catarrh, rheum, Marc. 22,29.
poet. 124, 281 ; or of cavalry, Sen. Agam.
2. catellus,
and far more freq.
Em p. 5; Plin. Val. 1,2; Cael. Aur. Acut. 2,17.
598.B. la dramatic lang., the whole comcatella
(once
not
contr.
catenula,
t c a t a s c e u a , ae,/, = ; rhet.
pany or troop of actors (usu. called grex),
Paui.
NoL
26,
462),
ae,
fi.
aim.
[catena;
cf.
It., the confirmation of an assumption (opp.
Plaut. Capt. fin.; and pern, also id. Cas. fin./
Prisc.
p.
556
P.],
small
chain,
a.
Masc.,
anasceua), Isid. Orig. 2,12,1 sq.; cii Sulp.
cf. Cie. de. Or 3,50,196; id. Sest. 65.118.
in a play on the meaning of I. catellus,
Vict. Inst. Or g 3.
catenarius, a, uro, adj. [caterva], qf
Plaut. Cure. 5, 3,13.b, Fem, Cato, R. R.
m
t catascopus,
, = (ex- 135,1; Caecil. ap. Non. p. 199,10; Hor. Ep. or pertaining to a crowd or troop: pugilefL
ploring, spying (catascopium,
">> 1,17. 55; Liv. 39, 31, 19: vaginae catellis fighting in bands, Suet. Aug. 45 (et: cateia
Geli IO, 26 Jin.),?,a lookout- crepitant, Plia 33, 12, 54, g 152 ; cf Isid. vae pugilum, id. Calig. 18); Inscr. OrelL
2530.
ship, a spy-ship, a vessel sent out to recon- Orig. 19,31,15, and Fest p. 273,12 Mull.
noitre (pure Lat. navigium speculatorum),
catervatim, adv. [id.], in companies,
catena,
a
e
,
/
(once
with
num.
distrib.
Auet. B. Afr. 26; et Isid. Orig. 19,1,18.
in troops, Lucr. 6, 1144; Verg. G. 3, 656;
as
ptur.
tantum
:
trinis
catenis
vinctus,
t c a t a s t a , ae, / [ cunt] (postSail. J. 97, 4; Liv. 23, 27, 5; 44, 41, 8; CoL
Aug.), a scaffold, stage, I, On which slaves Caea B. G. 1,53) [Sanscr. kat, to fall away; 3,19,3; Plin. 10, 24,35, g 72.
were exposed for sale, Tib. 2, 3, 60; Pera 6, et catax]. I. A wooden bracket, brace, etc.,
t cathartic um, i * =
77 Schol.; Plin. 35, 18. 58, g 200; Suet. for holding two beams together, Cato, R. R. a means of purifying, a cathartic, Tert. Pall.
18,9;
Vitr.
7,
3;
Pall.
1,3,1.II.
A
chain,
Gram. 13; Stat. S. 2,1,72.II. For the pub6 fin.; Hier. in Ezech. 7,23.
lic burning (of criminals, martyrs, etc.), A. Used as a fetter, shackle, etc.; usu. in
t c a t h e d r a , ae. fi, = , a chair,
Prud. . 1,56; 2,399 ai.HI, For deliv- plur. (syn. vincula): catenis vincire aliquem, Plaut Men. 1,1,3; . M. 15.601 ai.: stool, esp. one furnished with cushions and
ering a lecture, Rutil. 1,393; Cypr. Ep. 2a
t c a t a s t a l t i c u s , a, arn, '., = - catenas indere alicui, Plaut. Capt. 1,2,3: in supports for women, an aim-chair. I, I
* ; in medicine, restraining, check- catenas conicere aliquem, Caea B. G. 1,47; g e ., Hor. S. 1,10,91; Phaedr. 3,8,4 ; Prop.
ing : medicamentum, Veg. 3, 22, 2; also Liv. 29, 21, 2 : catenas inicere alicui, Cie. 4 (5), 6, 37 ; Juv. 6, 91 ai.; also, sedan
Verr. 2,5,41, g 106: in catenis aliquem Ro- chair, Juv 1,65; 9, 62 Rup. ai.; cf Diet, of
absol. catastalticum, id. 6,28,2.
mam mittere, Liv. 29,21,12: in catenis ali- Antiq. I I , E s p., teacher's or professor's
tcatastatice, e s , / , = , quem per urbem ducere, id. 45,40,6: exi- chair, Juv. 7, 203; Mart. 1.77 / . Hence,
a plant, called in pure Lat. scelerata, App. mere se ex catenis, Plaut. Men. 1,1,8: rum- B. Meton.,tfte office of teacher: usurpaHerb. 8.
pere catenas, Hor. S. 2,7,71: catenas alicui re, Aus. Prof IO, 1; also, of a bishop: tenet catastdma, atie, n., = , exsolvere,Tae. H. 3,31 ai.In sing., Liv.24,34, re, Sid. Ep. 7,4.
position, situation, condition of a star : re- IO; Cat.64,297; Verg.A.6,558; Hor.S.1,5,65;
* cathedrarius, a, um, adj. [cathecursu catastematis (sc. solis et siderum), at Curt. 4, 3, 22; 7, 5, 36; Tae. A. 4, 28; 6,14; dra], pertaining to an aim-chair: ministri,
the close ofi a cycle, Veg. 1,17, 5.
Suet. Aug. 94: Sen. Ep. 9,8; Plin. 34,15,43, i. e. effeminate, Mart. IO, 13,1.
t catastropha, a e, fi, = g 150.2. Ci chain stopping the entrance cathedrarius, a, um, adj. [id.], of or
(rare; et casus;, the turning-point ofi an of a harbor: catena ferrea valde robusta, pertaining to an arm-chair: subsellia, Dig.
Amm. 26, 8, 8. 3. Trop., a constraint,
action, catastrophe, Petr. 54, 3.
IO, 6: servi, who carry a chair, Sid. Ep.
Catatechnos. i* Catatexitechnoa fetter, barrier, bond: taetra belua, con- .33,
I, II. I I , Esp., pertaining to the chair
t Catatexitechnds, >
> m., = - stricta legum sacratarum catenis, Cie. Sest. or office of a teacher: philosophi, teachers,
Ti?<TXfi>r (be who enervates art by exces- 7, 16: compesce animum frenis, catenft, Sen. Brev. Vit. IO, 1; cf. cathedra, II.; so,
sive polishing), an epithet of the artist Cal- Hor. Ep. I, 2, 63: valida teneamur catena, oratores, Sid. Ep. 4,3.
limachus, Plin. 34, 8,19, g 92 (in Vitr. 4, 1, Tib. 4, 5, 15; 4,1, 117: splendidiore nunc
t catheter, O1''8; m, , a surcatena sed multo graviore vinctos esse,
Catatechnos = ?; et Sillig, eos
gical
instrument fior drawing off the urine,
quam cum, etc., Liv. 35,38, IO: qui ad suCa tai. Art if. pp. 123-128).
periora progressus e s t . . laxam catenam a catheter, Caci. Aur. Tard. 2,1,13 ai.
t catatonus, a, um, adj., = - trahit nondum liber, Sen. Vit. Boat. 16, 3;
t catheter ismus, i, m., = 0
vov, stretching down, depressed (opp. anato- id. Tranq. IO, 3..B. A chain of gold or sil- , the application of the catheter, Caci. *
nus) : capitulum, Vitr. IO, 15 fin.
ver worn by women as an ornament, Plin. Aur. Tard. 2,1, 23.
c a t a x , adj. only in nom. [cf. catena], 33, 3,12, g 40; Paui. Sent. 3,6,84. C. A
t cathetus, i, / , = (that is
limping, lame, Paui. ex Fest. p. 45 Oil.; series of things connected together, a chain, sunk down), ai perpendicular line, a perseries, Lucr. 6, 910 (but id. 2, 630, is a false pendicular, Vitr. 3,3; Cod. Just. 8,10,12.
Lucii. ap. Non. p. 25,18 sq.
reading for quod armis; v. Lacum.).B.
Cat@, adv., v. catus fin.
catholico, adv., v. catholicus,
t c a t e c h S s i s , i s / > = ; in T r o p . : (praecepta oratoria) in catenas lit catholicus (catholicus, Prud. Apoth.
eccl. Lat., religious instruction, Hier. Ep. gare, Quint 5,14, 32.
70), a, um, adj., =. , universal,
61. 4. c
catenarius, a, um, adj. [catena], of or relating to all (post-Aug.; in Quint. 2,
t catechismus, i, m., = , pertaining to a chain: canis, a dog fastened 13, 14 as Greek, transi, by universalis and
perpetualis; et Cael. Aur. Acut. 1, 6, 46):
a book of elementary Christian instruction, by a chain, Sen. Ira, 3, 37,2; Petr. 72,7.
Catenatum,onis,/ [cateno; Iit. a bind- catholica et summa bonitas Dei, Tert. adv.
catechism, Aug. de Fide et Oper. 13.
t catechista, ae, m., = , a ing; hence,abstr pro conor.], band, clamp, Marc. 2, IT. Adv.: ea tho lice: i a medium proferre. Tert. Praeser. 26.More freq.
religious teacher, catechist, Hier. Ep. 50,1. clincher, pin, Vitr. 2,9; IO, 1; Petr. 34,9.
catholica, Orum. n., the unicatechizo (-isso), are, v. a., = - Cateno, atus, 1, v. a. [catena], to chain subst:
, to instruct in religion, to catechise, or bind together (proh. not ante-Aug.), Coi. verse: anne caelestes dii catholicorum do
Tert. Cor. MiL 11; id. adv. Marc. 4, 29; id. 6, 19, 2 Schneid. N. cr.; Vea Carm. 2,14; minantur? App. Trism. 39, p. 100,13: eaIdol. 10.
cf.: cateno, , Gloss. Vet.More freq. tholica siderum, general properties, Plin.
J
m
t catechumenus, > , and -a, ae, in part, perfi.: catenatus, a, um, bound I, epit. 2, . 15; so, fulgurum, id. . 55
fi, = ?, , one who is receiving with a chain, chained, fettered: Britannus, I Tim Orthodox, catholic (eccl. Lat.): fides,
* Hor. Epod. 7, 8 : janitor, Ov. Am. 1 , 6 , 1 ; i Prud. e0.11, 24 et saep.: ecclesia. Cod.
elementary instruction in religion, a catechumen, Tert. Praescr. 41 et saep. Infern., Coi. 1, praef. g 10; Quint. 8,3,69; Suet. Aug. Th. 16,6, 47 ai.Adv.: catholica: dic13; id. Tib. 64 ai.: equorum linguae, Stat Th. tum, Hier. in Ruf. 2, 3.
Aug. Ep. ad Euseb. 169; Ambros. Ep. 34.
Cati fons, the fountain of Catus,
t c a t e g - o r i a , a e , / , = (post- 4,731.Poet.: palaestrae (on account of
class.). I, An accusation, Hier. Ep. 82, 9; their twining their limbs around one an- from which the aqua Petronia fimus intc
Macr. S. 7, 3 (where others write it as a other), intertwined, Stat. S. 2,1.b. Trop.: the Tiber, named from a certain Catus, in
Greek word).H, In logic, a predicament, versus ex pluribus syllabis catenatos, con- whose field it was, Paui. ex Fest. p. 45
category or class of predirn.bi.es (pure Lat. nected, Quint. 1,1, 37 : labores, continued, Milii.
praedicamenta): Aristoteli'^,Isid. Orig. 2, unremitting, Mart. 1,16.
Catia, ae, fi, the name of a woman,
26,1; Sid. Ep. 4 , 1 : Aristotelica quaedam,
catenula, a e. fi, v. 2. catellus.
Hor. S. 1, 2,95.
Quas appellat decem categorias, Aug. Conf
Caterva, a e , / , crowd, troop, a band Catianus, a, um, v. Catius, IL
301
the celebrated fall of the Nile on the southern borders of Egypt, the Cataract: novissimo catarracte, Hin. 5, 9, IO, 64. Acc. I
catarracte^ Plin. 5, 9, IO, 59; Sol. 32: pervenit ad cataractam, Vitr. 8, 2, 6.Flur.
fem.: cataractae, nobilis insigni spectaculo
locus, Sen. Q. N. 4, 2, 4: praecipites cataractae, Lue. IO, 317; A mm. 22, 15, 9 . I I ,
In milit. lang., a drawbridge, portcullis,
Veg. Mil. 4, 4; Liv. 27, 28, IO and I I . I l l ,
A water-sluice, floodgate, Plin. Ep. IO, 61
(69),4; RutiL 1,481 Zumpt.IV. A waterbird (that pounce down quickly), Plin. 10,
44, 61, g 126.
Cativolcus, *> m, king of the Eburo- 2. Catulinus,a, um, adj., of Q. Lutanes, Caea B. G. 5, 26; 6, 31.
tiusCatulus, Plin. 34, 8,19, g 17 Sill. N. cr.
Catienus. a, Roman cognomen, Cie. catlaster, m [contr. for catlaster
Catulio, ?rei v- n [catulus], to desire the
Q. Fr. I, 2, 2, 6.
from catulus; et Charis, p. 65 P.; Prisc. male, of dogs, Varr. R. R. 2, 9, 11; of the
Catilina, ae> m [I catus]. I. L. Ser- p. 618 ib. and 628 ib.], a boy, lad, stripling: she-wolf, Laber. ap. Non. p. 90,33.
catulitio, or contr. catlitio, onis, fi
gius, Catiline, a Roman who was notorious catlaster . , Gloss. Philox.;
for several times attempting insurrectionsVitr. 8,3, 24 Schneid. (p. 242 Bip. catastros). [catulio], a desire for the mate; trop. of
catlitio, Onis, v. catulitio.
nature (gestiente natura semina accipere),
against his country, Sali. C. 1,1 sqq.; Cie.
Cato, onis. m. [I. catus], a cognomen of a rustic expression, Plin. 16, 25, 39, g 94.
Cat. 1,1 sqq.; Verg. A. 8,668.B. Appel. of
a great conspirator, Juv. 14. 41; cf. Cie. Att. several celebrated Romans in the gens Por- Catullus, i, m I. Q- Valerius, acc. to
4, 3, 3. Hence, II. Catilinarius, a, cia, Valeria, Vettia ai. I. M. Porcius Cato Plin. 37, 6, ai, g 81; C. acc. to App. Mag.
um, adj., pertaining to Catiline, Catilina- the elder, distinguished as a rigid judge of IO, p. 12 Bip., a celebrated Roman writer
rian: seminarium, Cie. Cat. 2, IO, 23 OrelL morals; hence with the appel. Censorius; of elegies and epigrams, bom near or in Ve. cr.: bellum, Quint 3, 8, 9 (Cod. Flor. whose most celebrated works were the Ori- rona, 86 B.C.; Nep. Att. 12,4; Hor. S. 1,10,
gines and De Re Rustica, Cie. de Or. 3,33,
Ambroa I: Catilinae, cf Zumpt, Suppl. ad 135; Liv. 31, 1 sqq.; Plin. 7, 27, 28, g 100; 19; Tib. 3, 6 41; Ov. Am. 3 9, 62; Mart. 7,
h. I.): prodigia, Plin. 2, 51, 52, 137 Sillig 7. 30, 31, g 112; et, concerning him, Bern- 99; cf. Bernhardy, Rom. Litt. p. 466 sq.;
Bahr, Lit. Gesch. p. 184 sq. Hence, B.
N: cr.: res, id. 33,2,8, 34 ib.
Rom. Litt p. 521 sq.; 650: Bahr, Catullianus, a, um, of Catullus : basia,
Catilius, a, a Roman cognomen, Cie. hardy,
Lit Gesch. p. 515; 258; 354 ai.; Ellendt, Mart. II, 6, 14. II. Catullus Uicarius,
Fam. 5, IO, 1; Plin. Ep. 1,22.
Cie. Brut p. xix.-xxv.As appel. of a se- a mimographer of the time ofDomitian, Juv.
catillamen, inis, . [catillo], junket, vere judge, Mart. 1, prooem. fin.; Phaedr. 8,186; 12,29; 12,37; 13, 111.HI.Catulsweetmeat, Arn. 7, p. 230.
4,7,21.Hence, B. Catonianus, a, um, lus Messalinus, an informer of the same
i cauillatio, onis,/ [id.]; Iit., a linking adj., of Cato: familia, Cie. Q. Fr. 4, 6, 5: time, Juv. 4.113; Plin. Ep. 4, 22, 5.
aetas, Sen. Tranq. 7, 5: illa (i. e. praecepta),
of plates, a plundering of provinces friendly
t catuloticus, a, um, adj., = to the Roman people, Paul, ex Fest. p. 44 id. Ep. 94, 27: lingua, i. e. of high morality, , good for healing over: medicaMart.
9,27,14.II.
His
descendant,
M.
PorMQll.
mentum, Veg. 6,28, 4.
X. catillo, atum, are, v. a. [I. catillus], cius Cato the younger, the enemy of Caesar, 1. catulus, i, m. dim. [ 2 . catus], the
to lick a plate, Plaut. Cas. 3,2,22; Auet. ap. who committed suicide after the battle of young of animals, a whelp ; cf. Non. p. 457,
Pharsalia, at Utica ; hence with the appel. 8 sq. I. I ge n., of swine, Plaut True.
Fulg. 663, 7.
Uticensis.B. Cato niui, orum, m., the 2, 2,13; of a panther, Lucr. 5, 1036; of a
2. catillo, Onis, m. [I. catillo], a plate- adherents
or friends ofi Cato, Cie. Eam. 7, lion, Verg. G. 3, 245 ; Hor. C. 3, 20, 2; Ov.
licker; hence, a glutton, gourmand, Lucii,
ap. Macr. S. 2,12 fin.; cf. Paui. ex Fest. p. 44 25,1; cf. catonium.Concerning both, and M. 13,547; of a tiger, Plin. 8,4, 5, g 10; of
the Porcian family in gen., v. Geli. 13, 20
(where the best MSS. have catiliones); id. Hertz, p. 19 Bip. On account of their a cat, Phaedr. 2,4,24; of a wolf, Verg. A. 2,
367; of a bear, . M. 13, 836; 16, 379; of
p. 90 Mull.
serious and austere character, serious, or a serpent, Verg. G. 3, 438 ai.; cf. in gen.:
catillum, A v I catillus init.
gloomy, morose men are called Catones. Sen. catulos ferae Celent inultae, Hor. C. 3, 3,
1. catillus, i, m. {plur. heterocl. ca- Ep. 120,19; cf. Juv. 2, 40; Phaedr. 4, 7, 21;
tina, orum, n., Petr. 50, 6;. cf. Prisc. Petr. 132.HI. Valerius Cato, a celebrated 41.II. Esp., a young dog, a puppy (in
p. 556 P. ; an uncontr. access, form e a - grammarian of Gaul, and poet of the time this sense regarded by the ancients as dim.
A n u l u s , Varr. ap. Charis, p. 61 ib.), dim. of Sulla, Cat. 56; Ov. Tr. 2,436.; Suet Gram. of canis, Varr. L. L. 9, g 74 MAIL; et id. ib.
[catinus]. I. A small "bowl, dish, or plate, 2; 4; I I . I V . Dionysius Cato, author of 5, g 99 ib.): omnia in perfectis et maturis
Cato, R.R. 84 fin.; Asin. ap. Charis, p. 61 the Disticha de moribus, proh. about the esse meliora, ut in equo quam in equulo,
P.; Hor. S. 2,4,75; Coi. 12,57,1; Val. Max. time of Constantine ; v. tne Disticha, with in cane quam in catulo, Cie. N. D. 2,14,38:
4, 3, 5. II. Of objects in the form of a the Sententiae of Syrus, at the end of the catulo meo Subblanditur, Plaut. AB. I, 3,
321; Lucr. 4, 997; 5, 1067; Verg. E. I, 23;
plate. An ornament on a sword-sheath, Fabulae of Phaedrus, Bip.
id. G. 3,405; Plin. 29, 4,14, g 57 et saep.
Plin. 33.12, 54, 152 (catellis, Jan. and
t catoblepas, ae, m., = - or b. Prov.: aliter catuli longe olent, aliter
Sill.).B. The upper millstone, Dig. 33,7,
sues, Plaut. Ep. 4,2,9.HI. A kind of fet (that looks down), a wild ani- ter (et canis), Lucii. ap. Non. p. 36, 26; cf.
18, S 5.
mal
in
Ethiopia,
perhaps
a
species
of
buffa2. Catillus (Catinus, Hor. e. , 18,
PauL ex Fest. p. 45 MiilL
2; Catillus, Stat S. I, 3, 100; c on the lo, or the gnu, a species of antelope, Mel. 3,
2. Catulus, i, m., a cognomen in the
9,
9;
Plin.
8,
21,
32,
g
77.
measure Lucr. 2, p. 36 Lachm.), i, m., a son
gensJLutatia; v. Lutatiua
t
catocha,
a
o,
fi,
,
a
complete
ofi Amphiaraus ; he with his brothers TiburCaturiges, um , m., a Ligurian tribe
tus arid Coras built Tibur, Verg. . 7, 672 stupor, catalepsy, Cael. Aur. Ac. 2, IO.
in Gallia Narbonensis, now Dipartement
t
catochitis,
wis,
fi.,
=
,
an
Serv.; II, 640; Sil. 8, 366; cf Sol. c. 8.
Hautes-Alpes, Caes. B. G. I, IO; Plia 3,
Catina ( l n MSS. also Catina), ae unknown precious stone found in Corsica, des
20, 24, gg 135 and 137.
(Catane, es, SiL 14,196),/, = , a Plia 37,10,56, g 152.
1. catus,a, um, adj. [root ka; Sanscr.
town on the east coast ofi Sicily, at the foot of t catomidio, are, V. a, = ,
, to whet, sharpen; et cos, cautes, cuAEtna, now Catania, MeL 2, 7,16; Plin. 3, to lay one over the shoulders of another, and
neus; Sabine, = acutus, acc. to Varr. L. L.
8,14, 88; Cie. Verr. 2, 2, 75, 185; 2, 3, thus to flog him ; acc. to others, to strike on 7, g 46, p. 90 Bip.]. * I. Sharp to the hearthe
shoulders,
Petr.
132
init.;
Spart
Had.
83, 192 aL Hence, II. Catinensis
ing, clear-sounding, shrill (et acutus, 2.):
(Catinensis, Just. 4 , 3 , 4 ; and Cati- 18.
r catomecarii, a jam cata signa fere sonitum dare voce pa*
catomitarii
302
son, just cause, full right: cum causa accedere ad accusandum, with good reason, Cie.
Verr. 2,1, 8, 21; so, cum causa, id. de Or.
2, 60, 247; Varr. R. R. 1,17, 4; 3,16, 7; and
the contrary: sine causa, without good reason,Cie. Div. 2, 28, 61; id. de Or, 2, 60, 246;
Caes. B. G. 1, 14; Nep. Alcib. 6, 2 a i . B .
An apology, excuse, Cato, R. R. 2, 2; Plaut.
Capt. 3, 4, 92 ; Ter. Phorm. 2, 1, 42 ; Cie.
Fam. 16, 19 fin.; Verg. A. 9, 219 ai. C.
Causam alicui dare alicujus. rei, occasion:
qui (Nebatius) mihi dedit causam harum
litterarum, Cie. Fam. II, 27, 8; for which
poet.: Bacchus et ad culpam causas dedit, Verg. G. 2, 455 Forbig. ad l o c . B . A
feigned cause, a pretext, pretence, =z praetexta, : habere causam, Plaut.
As. 4,1,44: fingere falsas causas, Ter. Hoc.
4,4, 71; id. And.l,3, 8Ruhnk.; 4,1,18; id.
Phorm. 2 , 1 , 4 : fingit causas ne det, id. Eun.
1,2,58; cf. Tib. 1,6, I I : morae facere, to pretend reasons for the delay, Sali. J. 36,2: inferre causam, Caes. B. G. I, 39,2: causam interponere, Nep. Them. 7,1; cf. id. Milt. 4 , 1 :
bellandi, id. Ham. 3 , 1 : belli, Tae. A. 12,45:
jurgii, Phaedr. I, I, 4 ai. (On the other
hand, causa, a true cause, is opp. to praetext a , a pretext, Suet. Caes. 30. ) So freq. per
causam, under the pretext, Caes. B. C. 3, 24;
3, 76; 3, 87; Liv. 2, 32, 1 Drak.; 22, 61, 8;
Suet. Caes. 2; id. Oth. 3; id.Vesp. 1; Tib. 1,
6, 26; . H. 20, 140; id. Tr. 2, 4 5 2 . E .
In judic. lang. 1.1., a cause, judicial process,
lawsuit: privatae, Cie. Inv. 1,3, 4: publicae,
id. de Or. 3, 20, 74; id. Rose. Am. 21, 69: capitis aut famae, id. Fam. 9, 21,1: causam
agere, id. de Or. 2, 48,199; Quint. 6,1, 64;
7, 2,55; IO, 7, 30; II, I, 67 et saep.: constituere, Cie. Verr. 2, 5, I, I : perorare, id.
Quint. 24, 77: defendere, Quint. 3, 6, 9; 12,
1, 24; 12, I, 37; Suet. Caes. 49: exponere,
Quint. 2,5, 7: perdere, Cie. Rose. Com. 4, IO:
obtinere, id. Fam. 1 , 4 , 1 : tenere (= obtinere), . M. 13,190: causa cadere, v. cado,
II. : causam dicere, to defend one's self,
or to make a defence (as an advocate), Cie.
Rose. Am. 5,12 and 13; 21,54; id. Sest. 8,18;
id. Quint. 8,31; Liv. 29,19, 5; Quint. 5,11,
39; 8,2,24; Suet. Caes. 30 et saep. Poet.:
causa prior, the first part of the process, i. e.
the trial, . . 15, 37.Hence, 2. Out of
the sphere of judicial proceedings, the par
ly, faction, cause that one defends: ne condemnare causam illam, quam secutus esset, videretur, etc., Cie. Lig. 9, 27 sq.: suarum partium causa, Quint. 3, 8, 57: causa
Caesaris melior, id. 5, II, 42; Tae. A. 1,36 ai.
:-4Hence, b. M e t o n , (a) A relatum of
friendship, connection: quicum tibi adfininitas, societas, omnes denique causae et
necessitudines veteres intercedebant, Cie.
Quint. 15,48: explicare breviter, quae mihi
sit ratio et causa cum Caesare, id. Prov.
Cons. 17, 40; id. Fam. 13, 19, I. ( ) In
g e n., = condicio, a condition, state, situation, relation, position: ut nonnumquam
mortem sibi ipse consciscere aliquis debeat, alius in eadem causa non debeat: num
enim alia in causa M. Cato fuit, alia ceteri,
qui se in Africa Caesari tradiderunt? Cie.
Off. 1,31,112; so Caes. B. G. 4,4 Hera.: (Regulus) erat in meliore causa quam, etc., Cie.
Off. 3, 27,100; id. Agr. 3,2,9 (where for causa in the foil, clause is condicio): atque in
hoc genere mea causa est, ut, etc., id. Fam.
2, 4 , 1 ; cf. id. ib. 9 , 1 3 , 1 ( ) = negotium,
a cause, business undertaken for any one,
an employment: cui senatus dederat publice causam, ut mihi gratias ageret, Cie.
Verr. 2,3,73, g 170: quod nemo eorum rediisse^ qui super tali causa eodem missi
erant, Nep. Paus. 4 , 1 . p , In medic, lang.,
a cause for disease: causam metuere, Cels.
3, 3; so Sen. Cons, ad Mare. II fin.; Pl in.
28, 15, 61, 218.Hence in late I At. for
disease, Cael. Aur. Tard. 5, IO, 95; id. Acut.
2,29,157; Veg. 1,25,1; 3, 6, I I ; 3,45,5; 4,
4, 2 ai. G. That which lies at the basis of
a rhetorical representation, matter, subject,
, Cie. Top. 21, 79; id Inv. I, 6, 8;
Auet. Her. I, II, 18; Quint. 3 , 6 , 7 sq.
Causalis, e, adj. [causa] (rare and only
late Lai), f. Ofi or pertaining to cause,
causal: ratio, Aug. Gen. 7, 23. Subst.:
Causalis, a work on the causes of things,
Arn.5,p. 163.If. Ingram.: coniunctiones.
which annex a reason for what precedes
(e. g. nam, enim, itaque, etc.), Charis, p. 199
P.; Diom. p. 410 ib.; Prisc. p. 16, p. 1027 ib.
rographi mei, Cie. Fam. 7,18,1; v. such a another; hence, I. In gen., with and
written bond in Dig. 12,1, 40: prolatis cau- without sibi, to be on one's guard, to take
tionibus, Sen. Ben. 3, 7, 7: cavere. Dig. 46, care, take heed, beware, guard against,
8, 6: offerre, ib. 40, 4, 50: interponere, ibi avoid,=, and the Fr. se garder,
44,1,11: cautionem praebere alicui indem- prendre garde, etc.; constr., absol, with
nitatis, ib. 3, 5, 30 et saep.With acc. and ab, and in a course of action with ne or
inf., Suet. Aug. 98.Ofi an orat warranty, ut (also ellipt with the simple subj.); or,
caussa, caussalis, capsarius, pledge, Cie. Sest. 7,15.
in Greek, With acc. (= )
* cautionalis, e, adj. [cautio, II.]. as
etc., . causa, etc.
hence also pass, and with inf., and once
pertaining
to
security:
stipulationes,
Dig.
t caustice, OS, fi, = , a caustic
with cum. A. Absol: qui consulte, docte,
plant, called scelerata in pure Lat., A pp. 46, 5,1, g 2.
atque astute cavet, Plaut Bud. 4, 7,14: fa.
cautor, oris, m. [caveo]. * I. One who ciet, nisi caveo, Ter. Heaut. 4, 4, 8: ego caHerb. 8.
t CaUStZCUS, a, um Odj.,= , is on his guard or is wary, Plaut. Capt 2, vebo, id. Ad. 4, 2,12; 1, 1. 45: erunt (moburning, caustic, corrosive: natura, Plin. 27, 2, 6.II. One who is surety or bail for any lesti ) nisi cavetis. Cautum est inquit, Cie.
9, 54, g 77: vis, id. 32,10, 52, g 140: spuma, one, Cie. Sest. 7,15.
Ac. 2, 29, 93; Quint 8, 3,47: cum auimum
a kind ofi soap with which the Germans col- C a u t r o m a , atis, n. [cauteri, a wound attendisset ad cavendum, Nep. Alcib. 5, 2;
made
by
branding
(late
Lat),
Plin.
VaL
3,
ored their hair, Mart 14, 26, L Subst. :
Suet Claud. 37: metues, doctusque cavecausticum, >> . (sc. medicamentum), a 47.
bis, Hor. S. 2, 7, 68. Esp. freq. in the
a
burning, corroding medicament, Plin. 26, 1, * cautulus, > um, adj. dim. [cautus], warning cave, look out I be careful I Ter.
rather safe, Geli. 1, 3, 30.
3, g 3; 26, 8, 39, 65; 34,18, 56, 178.
And. I, 2, 34; id. Phorm. 2, 3,51; Hor. C. I,
cautus, a um, v. caveo, P. a.
causula, a e , / dim. [causa]. I. A petty
14,16; . . 2,89.B. With ab and abl:
cavaedium, v. cavus, i. B.
lawsuit, Cie. Opt Gen. 3,9; CapitoL Macrin.
eo mi abs te caveo cautius, Plaut Men. I,
cavamen, inis, n. [cavo]. I . A hol- 2, 42; id. Ps. I, 5, 69; 4, 7,128: si abs te
4 , 3 . . A slight occasion, Auet. B. Afr.
lowing out: temonis, Amm. 23, 4, 2.II. modo uno caveo, id. Most 3, 3. 24; Ter.
54.
A cavern, hollow, Sol. 9, 9.
Caute, adv., v. caveo, P. a. fin.
Eun. 5, 2,44: sibi ab eo, Plaut Bacch. 4, 4,
cautela, ae> fi [cautus, caveo] (mostly
ea vannus, i, m.,= , the night- 87: navis Aps qua cavendum nobis sane
post - class.), caution, precaution. I. I owl, AnthoL Lat. 5,134, 29 Burm.
censeo, id. Men. 2, 2, 70: pater a me petiit
gen.: si minus cum euri aut cautela locus
m-i a Serione, made kingUt mihi caverem a Pseudolo servo suo, id.
Cavarinus,
1
>
loquendi lectus est, Plaut. Mil. 3,1, 6 dub. of the Senones by Caesar, Caes. B. G. 6, 54; Ps. 3, 2, 108: a crasso infortunio, id. Rud.
(bracketed by Brix); App. . 2, p. 117,7; 6, 6, 5.
3,5, 53: ille Pompeium monebat, ut meam
p. 160,36.II. Esp., in the jurists,=caudomum metueret, atque a me ipso caveret,
cavaticus,
a,
um,
adj.
[cavus],
born
tio, a surety, security, Dig. 3, 3,15; 13, 7, 6;
Cie. Sest. 64,133: caveo ab homine impuor living in caves : cochleae, Plin. 8, 39, 59,
16, 3, 14.
ro, id. Phil. 12, IO, 25: a Cassio, Suet. Calig.
140; 30, 6, 15, g 45.
57: a veneno, Cie. Fin. 6, 22, 64: ab insit c a n t e r , Sris, m. ,= (accessory
Cavatio,
onis, fi [cavo], a cavern, hol- diis, Sali. J. 108, 2: monitum ut sibi ab inform to cauterium, and only post-class.). low, Varr. L.'L.5, gg 19 and 123 MulL; Serv.
sidiis Rufini caveret, App. Mag. 87, p. 329,
I. A branding-iron, Pali. 1, 41, 2; 1, 43, 3; ad Verg. A. 9, 700.
16; id. . 2, p. 117, 3 . - 2 . With the simPrud. . 10,490.Trop.: eant ere m adiCavator, oris, m. [id.], one who hollows ple abl: caveo malo, Plaut. Bacch. I, 2,
gere ambitioni, Tert PalL 5.II. A wound
or excavates: ORBATORES (hollowing work- 39: infortunio, id. Rud. 3, 5, 48: id. Cas. 2,
made, by burning, Prud. . 5, 229.
men), Inscr. OrelL 4155: arborum (aves), 6, 59; id. Men. I, 2, 13; id. Pera. 3,1, 41:
cauterio, ,.. [cauterium], to burn Plin. 10, 18, 20, 8 40.
ipsus sibi cavit loco, i. e. got out of the way.
and trop., to mark with a branding-iron, Jto
~
cavatuira, ae, / [id.], a hollow, cavity Ter. Eun. 4, 7,12. 3 . With cum (rare):
brand (eccl. Lat.), PauL ad Tim. 1,4,2 ai
(post-class.): temporum, Veg. 1, 25, 2: vul- Hercle, mihi tecum cavendum est, with
t cauterium, Hi ni = . z. neris, id. 3, 26,1: dentium. Marc. Emp. 12. you, I must look out for myself, Plaut. Most
An instrument used for branding, a brand
cavatus, a, um, v. cavo, P. a.
5, 2, 2 1 . 4 . With adversus, Quint 9,1, 20.
ing-iron,Veg. 1,14,3; 1,1, 28: in medicine.
cavea, ae, fi (gen. caveai, Lucr. 4, 78) C . Followed by a final clause. 1. With
a cautery, Plin. 26, 8, 39, 80; 22, 23, 49. [cavus], an excavated place, a hollow, cav- ne, to take heed that .. not, to be on one's
8 102; Scrib. Comp. 240.H. An instru ity. I. In gen., Plin. 11,2, 2, g 3.Hence, guard lest: qui cavet ne decipiatur, vix camerit used in encaustic painting for burn- I I . E s p . A. An enclosure for animals vet; cum etiam cavet, etiam cum cavisse
ing in the wax, Dig. 33, 7, 17; Tert. adv. (cf. caulae), a stall, cage, den, coop, beehive, ratus est, saepe is cautor captus est, Plaut
Herm. 1.
bird-cage, and t h e like, Lucr. 6 , 1 9 8 ; 3 , 6 8 4 ; Capt. 2. 2, B and 6: caves, ne videat, etc..
t CauteriZO, , V. a., = Hor. A. P. 473; Mart. 9, 68, 10; 9, 89, 4; Ter. Heaut. 2, 2, 6: ego me scio cavisse, ne
to burn with a hot iron, to brand, Veg. 5,1, Suet. Calig. 27; id. Ner. 29 ai. Of a bird- ulla merito contumelia Fieri a nobis pos* c a u ter Orna, itis, . [cautor], brand, cage, Plaut. Cist. 4, 2, 67; id. Cure. 3,1, 79; set, id. Hec. 3, 5,20; Afran. ap. Non. p. Ili,
cf. id. Capt. 1, 2 , 1 5 ; Cie. Div. 2, 35, 73: id. 14; Lucr. 4,1141: cavete, judices. ne nova
Plin. Val. 3,47.
c a u t e s (e g. Tib. 2 , 4 , 9 : cautis, Prud N. D. 2, 3, 7; Mart. 14, 77. Of a beehive, . . . proscriptio instaurata esse videatur,
. IO, 701), is, fi [kindr. with c0s, cotis Verg. G . 4 , 6 8 ; Coi. 9 , 7 , 4 ; 9 , 1 5 , 7 ; 9 , 1 5 , 9 . Cie. Rose. Am. 63,153; id. Div. 2,40,84; id.
Sanscr. sft, acuere, Bopp, Gloss. 353, 6], a Hence, B An enclosure about a young tree, Fam. 3,12, 4; II, 21, 4; Sali. J. 55,3; Suet.
rough, pointed rock : saxa et cautes time in order to protect it from injury, Col. 5, 6, Tib. 37: cave, ne, Cat. 61,152; Hor. C. 3, 7,
re, Caes. B. G. 3, 13: celsae, Enn. Ann. 402 21; 5, 9,11; Pall. Febr. 10, 5 ; a hedge before 24; id. S. 2, 3, 177; id. Ep. I, 6, 32; 1,13,
the urindows of a cage, Col. 8, 8,4. C. In 19; . M. 2, 89; IO, 686: cave eis, ne,
Vahl. ex conj.: durae, Verg. A. 4,366; . M.
the human body. 1. The roof of the mouth.
4, 672; 7, 418: praerupta, id. ib. 1,719: soli- Prud. Cath. 2, 92. 2. The sockets of the Plaut Am. 2, 2, 215: cavoto ne, Cato, R. R.
da, id. ib. 12,124: inviae, Plin. 37,2, IO, 27. eyes, Lact. Mort. Pers. 40, 6. B. The part 5, 6: caveas, ne, Hor. S. 2, I, 80: caveant,
As a symbol of insensibility, . . II, of the theatre in which spectators sat, spec- ne, id. A. P. 244: cavendum est, ne, Cie.
Off. I, 39, 140; Quint. 4, 3, 8; 12, II, 2;
330.
tators' seats or benches, Plaut. Am. proi. 66; Suet. Tib. 67; Quint. 9, 4, 23; 5, II, 27.
<
cautim, ^ [cautus, caveo], cautious- Cie. Lael. 7, 24; Lucr. 4, 78; Verg. A. 5, 340; 2. With ut ne (rare): quod ut ne accidat
ly, warily, = caute, perh. only Non. p. 512, 8, 636; on account of the ascending rows cavendum est, Cie. Lael. 26, 9 9 . - 3 . With
II and 12; Ter. Heaut. 4, 8, 29.
of benches, ima or prima, the seat of the a simple subj.; so only imper.: cave or cacautio (old uncontr. form canitia, nobility, media and summa or ultima, the vete (cf. age), beware of, take care not, etc.;
acc. to Paul, ex Fest. p. 61 Mull.), o n i s , / seat of the lower classes, Cie. Sen. 14, 48; cave geras, Plaut. Capt. 2, 3, 79: dixeris,
[caveo], a guarding or taking care of one's Suet. Aug. 44; id. Claud. 21; Sen.Tranq. 11: Ter. Ad. 3, 4, 12: faxis cave, id. And. 4, 4,
self, wariness, precaution, caution, heedful- CAV. II., Inscr. Orell. 2539; cf. Diet, of An- 14; id. Heaut. I, 2,13; Hor. S. 2, 3, 38: sis,
tiq. 2 . M e t o n . a. (Pars pro toto.) The
ness, circumspection, (besides the theatre in gen., Plaut. True. 5, 1. 39; Cie. Ter. Eun. 4, 7, 29: contingas, Lucr. 2, 755:
comic poets, mostly in Cie.). I. I g .: Leg. 2,15, 38.B. The spectators, Stat. Th. despuas, Cat. 50, 19: ignoscas, Cie. Lig. 6,
14: existimes, id. Fam. 9, 24, 4: putes, id.
a malis natura declinamus: quae declina- ',423. 2
ib. IO, 12,1 ai.Rarely with I st pers.: cave
tio, si cum ratione fiet, cautio appelletur;
posthac, si me amas, umquam istuc verbum
quae autem sine ratione, nominetur me
caveatis, e> [cavea], kept in a cave ex te audiam, Ter. Heaut. 6, 4, 8; cf. id. ib.
tus, Cie. Tuso. 4, 6,13: cautio et timiditas, or cellar, Veg. 6, 63, 2; 6,14,1 dub.
5,4,9.With 3d pers.: resciscat quisquam,
id. de Or. 2, 74, 300: omnium horum vitiocaveatus,
a, um, adj. [id.] (Plinian). Ter. Phorm. 6, I, 37: te fratrum miserearum atque incommodorum una cautio est
1. Encaged, cooped up, Plin. 9, 6, 5, 8 13. tur, Cie. Lig. 6,14: roget te, Hor. S. 2,5,75:
atque una provisio, ut ne, id. Lael. 21, 78:
2. (Ace. to cavea, II D.) Arranged like the cave quisquam flocci fecerit, Plaut. Men. 5,
cautio ac diligentia, id. Font. I, 2; id. Att.
7, 5: armis concurrant arma cavete, Verg.
cavea in a theatre: urbes, Plin. 4, 8, Io, A. II, 293.And like age, cave with a verb
I, 19, 8; initium suspitionis et cautionis
30.
in plur.: cave dirumpatis, Plaut. Poen.
et diligentiae, id. Fam. 9, 24,1.b. (Mihi)
calefacio, Cere,= caveo, Ven. Carm. 8, proi. 117.4. With ut, to talce care that:
cautio est = cavendum est, caution is necessary (a colloquial phrase), Plaut. Bacch. 6,192. Hence, in pass.: CAVIFIERI, Inscr. cauto opu'st, (Jt sobrie hoc agatur, Pl aut
Capt 2, I, 29; cf. D. 2. infra: tertium est,
4, 2 , 1 5 ; id. Poen. I, 3, 36; id. Ps. I, 2, 38; Orell. 3678.
caveo, cavi, cautum, (2d pers. sing. ut eaveamus, ut ea, quae, etc., Cie. Off. 1,39,
Ter. And. 2, 3, 26; id. Ad. 3, 3, 67: mea
141: quaero quid sit, quod... tam accurate
cautio est, I must see to it, Cie. Att. 5, 4, 4 scanned caves, Ter. Ad. 2, I, 1 9 ; imper. caveai et sanciat, ut heredes sui dent, etc.,
cavg,
Plaut.
As.
2,
4,
61;
id.
Capt.
2,
3,
71;
(ai. captio).e. Res cautionem habet, (a)
id. Fin. 2, 31,101: caverat sibi ille adulter
The matter requires caution: habet multas id. Most. I, 4,13 et saep.; Cat. 50,19; Hor. omnium ut suorum scelerum socium teadcautiones, Cie. Off. 1,14, 42.() The mat- S. 2, 3, 38; Prop. 1,7, 26; . Neue, Formenl. jutoremque praebeas, id. Pis. 12,28; Liv. 3,
ter admits of caution, Cie. Fam. II, 21, 3. 2, p. 4 3 5 ; o l d sup. CAVITVM, C. I. L. I, 200, IO, 14; Plin. Pan. 39,1: caventur ut, etc.,
I I , T. t., in law, that by which one places 6 sq.), 3, v. n. and a. [root skop- or kop-, Col. 2. 8, 3; cf. under II. .Very rarely
himself or another in safety, an obligation, to be wary; whence Gr. , , with ut omitted, take care to, be sure to (late
security, bond, warranty} Vail (written or etc. ; Lat. causa, cura; cf. also Germ, Lat.): sed heus t u . . . cave regrediare cena
oral): quoniam vestrae cautiones infirmae scheuen; Engl, shy], to be on one's guard, maturius, App. M. 2, p. 122, 32; 2, p. 124,
sunt, Graeciam tibi misi cautionem chi- either for one's self or (more rarely) for
ll
CAVE
C A V I S
3 6 . 0 , As act.
I, With acc. of pers. or Tae. A. 6,17.Rarely, cavere personae puthing against which warning is given or blicae, to give security before a public auheed taken, to guard against, to be aware thority, Just. Inst. 1,11, 3 . C . In boxing,
of,\ to beware of,J etc.: profecto quid nunc etc., to parry, to ward off a blow: adversos
primum caveam, nescio, Plaut. Ps. 3,2,104: ictus cavere ac propulsare, Quint. 9,1, 20;
tu. quod cavere possis, stultum admitte- 5,13,54; cf. id. 9 , 4 , 8 ; 4 , 2 , 2 6 . B . Cavere
rent, Ter. Eun. 4, 6, 23; Lucii. ap. Non. alicui. X, To keep something from one, to
p. 437,23: caveamus fulminis ictum, Lucr. protect, have a care for, make safe, take care
6, 406: cave canem, Varr. ap. Non. p. 153, of (cf.: prohibeo, defendo, provideo): scaI; Inscr. Orei! 4320 ; v. canis : interven- biem pecori et jumentis caveto, Cato, R. R.
tum alicujus, Cie. Att. 16, II, I: omnia, id. 5, 7: melius ei cavere volo, quam ipse aliis
/arn. II, 21,4: me, id. Dom. II, 28: vallum solet, Cie. Fani. 3 , 1 , 3: mihi meisque, id.
caecum fossasque, Caes. B. C. I, 28: quam Top. 1 , 4 ; id. Eam. 7, 6, 2: veterani, quibus
sit bellum cavere malum, Cie. de Or. I, 58, hic ordo diligentissime caverat, id. Phil. I,
t i 7 : vim atque opes, Tae. A. II, I; cf. Suet. 2, 6; et: qui in Oratore tuo caves tibi per
Tib. 72 : male praecinctum puerum, id. Brutum, Caea ap. Cie. Eam. 6, 7 , 4 : quique
Caes. 456: periculum, id. ib. 81} id. Galb. aliis cavit, non cavet ipsi sibi, Ov. A. A. I,
19 : insidias, id. Caes. 8 6 ; Tae. A. 13, 13 : 84: securitati, Suet. Tit. 6: concordiae puexitum, Suet. Tib. 83: annum, id. Ner. 40: blicae, Veli. 2 , 4 8 , 5 ; Petr. 133; SiL 8,493.
maculas, Hor. A. P. 353: jurgia, Ov. A. A. I, 2. Affirmatively, to take care for, attend to
591: hunc tu caveto, Hor. S. I, 4, 85: pro- a thingfor a person, provide: Ba Haec ita
ditorem, Quint 7,1, 30: hoc caverat mens me orat sibi qui caveat aliquem ut homiprovida Reguli, had prevented, Hor. C. 3, 5, nem reperiam... Id, amabo te, huic ca13 : cave quicquam, be a tittle careful, veas. Pi. Quid :sti caveam ? Plaut Bacch.
Plaut Am. 2 , 1 , 6 1 . 2 . Pass.: quid caven- I, I, 8; I, I, IO; cf. L C. 3. supra. Hence,
dum tibi censere, Lucii. ap. Non. p. 437,22: cantas, a, am, P. a. A. Netur., carecavenda est etiam gloriae cupiditas, Cie. ful, circumspect, wary, cautious, provident
Off. I, 20, 68: cetera, quae quidem consilio (syn.: providus, prudens ; class, in prose
provideri poterunt, cavebuntur, id. A t t IO, and poetry): ut cautus est, ubi nihil opu'st,
16, 2; Quint 8, 2, 2; 9, 4,143; II, 3, 27 (cf. Ter. Phorm. 4, 5, 3: parum cauti providiid. 6, 5, 2): in hoc pestifero bello cavendo, que, Cie. Rose. Am. 40, 117: cauti in periCie. Eam. 4, 3, I: quod multis rationibus culis, id. Agr. I, 9, 27: in scribendo, id. Q.
caver! potest, id. Off. 2, 24, 84; Sali. J. 67, Fr. 3, 9, 3: in credendo, id. Att. IO, 9 , 3 : in
2: prius quod cautum oportuit, Postquam verbis serendis, Hor. A. P. 46: mensor, Ov.
corn edit rem, post rationem putat, Plaut. M. 1,136: mariti, id. ib. 9,751: lupus, Hor.
Trin. 2 , 4 , 1 4 : ego tibi cautum volo, id. Pers. Ep. I, 16, 50: vulpes, id. ib. I, I, 73 et
3 , 1 , 41: satis cautum tibi ad defensionem saep.: quem certi homines monuerunt, ut
fore, Cie. Verr. 2,1, 35, 88 i quid quisque cautior esset, Cie. Sest. 18,41: dubium cauvitet, nunquam homini satis Cautum est, tior an audentior, Suet. Caes. 68.-Constr.
Hor. C. 2 , 1 3 , 1 4 : id modo simul orant ac with ad : ad praesentius malum cautiores,
monent, ut ipsis ab invidit caveatur, Liv. Liv. 24, 32, 3; Tib. I, 9, 46; Quint. 6. I, 20.
3, 62, I I ; cf. B. L supra: cauto opus est, With adversus: parum cautus adversus
care must be taken, Plaut. Cist. 2,1, 64; id. colloquii fraudem, Liv. 38, 25, 7. With
Most. 4, 2,21; id. Merc. 2, 3 , 1 3 3 . 3 . With erga: erga bona sua satis cautus, Curt IO,
inf.: in quibus cave vereri ( = noli), Cie. 1, 40.With contra: contra quam (fortuAtt. 3 , 1 7 , 3 : caveret id petere a populo Ro- nam) non satis cauta mortalitas est. Curt.
mano, quod, etc., Sail. J. 6 4 , 2 : caveto lae- 8, 4, 24.With inf.: cautum dignos assudere, Cat. 50, 21: occursare capro caveto, mere, Hor. S. I, 6, 51.With gen.: rei diviVerg. E.9,25: commisisse cavet,quod, etc., nae, Macr. S. 1,15.1>. T r a n s i , to inaniHor. A. P. 168: cave Spem festinando prae' mate things: consilium, Cie. Phil. 13, 3, 6;
Cipi tare meam. . P. 3,1,139: ut pedes om- Tae. A, II, 29: carissima senectus, id. H.
nino caveant tinguere, Plin. 8,42,68, 169. 2, 76: pectus, Prop. 8 (4),%5, 8: manus, Ov.
I I , E s p. A. Law 1.1., to take care for, F. 2, 836: terga, id. Tr. 1,9, 20: arma, Sil.
provide, order something, legally, or (of pri- 14, 188 : timor, Ov. Tr. 3, 4, 65. Subit.:
vate relations) to order, decree, dispose of in c a n t a , orum, n.: legum, the provisions,
writing, by will, to stipulate, etc.: cum ita Cassiod. Var. 5, 14. B, Pass. (acc. to
caverent, si, etc., Cie. Verr. 2, I, II, 31: 1. B. I., and II. B.), made safe< secured:
duae sunt praeterea leges de sepulcris, qua- cautos nominibus rectis expendere numrum altera privatorum aedificiis, altera ip- mos, Hor. Ep. 2, 1 , 1 0 5 : cautus ab incursis sepulcris cavet, id. Leg. 2, 24, 61: cau- su belli, Lue. 4, 409: quo mulieri esset res
tum est in Scipionis legibus ne plures es- cautior (that her property might be made
sent, etc., Id. Verr. 2, 2, 50, 123: cautum more secure), curavit, ut, etc., Cie. Caecin. 4,
est lege XII. Tab., ut, etc., Plin. 16, 5, 6, I I . 2 . T r o p . , safe, secure (rare): in eam
g 15: cavebatur ut, etc.? Suet. Aug. I; so, partem peccare, quae est cautior, Cie. Rose.
id. ib. 65; id. Tib. 75: quae legibus cauta Am. 20, 56: (civitates) murorum firmitate
sunt, Quint 5, IO, 13: alia in lege cautum, cautissimae, Amm. 14, 8,13.Adv.: can
Cie. Inv. 2, 41,119: cautum est de numero, t S . 1 (Ace. to caveo, I. A.) Cautiously:
Suet. Caes. IO; cf. id. Aug. 40: heredi ca- caute et cogitate rem tractare, Plaut. Trin.
ver!, Cie. Inv. 2, 41,120; cf. id. Fam. 7, 6, 2, 2, 46: pedetentimque dicere, Cie. Clu. 42,
2: si hoc, qui testamentum faciebat, cavere 118: et cum judicio, Quint. IO, 2, 3 et saep.
noluisset, id. Leg. 2, 21, 53: testamento ca- Comp., Cie. Deiot. 6 , 1 8 ; Quint. 2 , 1 5 , 2 1 ;
vere ut dies natalis ageretur, id. Fin. 2, 31, 9, 2 , 7 6 ; Hor. C. I, 8, IO ai.Sup., Cie. Att.
103; cf. Suet. Aug. 5^; id. Dom. 9; id. Tib. 15, 26, 3 . - 2 . (Acc. to caveo, I. B. I.) With
60: sibi se privatim nihil c a v e r e . . . mili- security, cautiously, Cie. Leg. 2, 21, 53: alitibus cavendum, quQd apud patres semel ter nec caute nec jure fieri potest, id. AU.
plebi, iterum legionibus cautum sit ne 15,17,1.
fraudi secessio esset, to make conditions,
c a v e r n a , a e, fi [cavus], a hollow, cavistipulate, Liv. 7, 41, 2 . B , In the lang. or
ty, cave, cavern, grotto, hole: caverna terbusiness. I, Cavere ab aliquo, to make
rae, Lucr. 6, 597; Cie. . D. 2, 9, 25; 2, 60,
one's self secure, to procure bail or surety :
151: silicum, rocky vaults (of the interior
tibi ego, Brute, non solvam, nisi prius a te
of Aetna), Luc. 6, 683, for which curvae cacavero, amplius, etc., Cie. Brut 5, 18 ; id.
vernae, Verg. A. 3, 674: imae, . M. 5, 502;
Verr. 2,2,23, 55; cf. infra 2.; and cautio,
6, 698: caecae, id. ib. 5, 639; 15, 299: naviII.So absol.: quid ita Flavio sibi cavere
um, the holds ofi ships, Cie. de Or. 3, 46,180
non venit in mentem, to take security, Cie.
Orell. . cr.: puppis, Luc. 9 , 1 1 0 : aurium
Rose. Com. 1 2 , 3 5 . 2 . To make one secure
loco, Plin. II, 37, 50, g 137: vadorum fictiliby bail or surety (either written or oral), to
um, id. 12, 3, 7, g 16: arboris, clefts, Geli
give security, to guarantee (cf. supra 1., and
15,16,3 ai.: caeli, the vault of heaven, Lucr.
cautio; syn.: spondeo, cautionem praesto),
4, 171: 6, 252; Cie. Arat 253: aetheriae,
Cie. Clu. 69, 162; cf. id. Verr. 2,1, 54, 142:
Lucr. 4, 391; aeris, Manii. I, 202; the exerepecunia, quam mihi Stichus Titii servus
mentary canal of animals, Plin. 8, 55, 81,
caverat, Dig. 46,3,89: cavere summam, ib.
g 218; 28, 8, 27, g 106; 30, 15, 47, g 137;
2 9 , 2 , 9 7 : chirographum, ib. 46, 3, 89: cauhence, utraque (mulieris), Aue. Epigr. 71,7.
tionem, ib. 46, 8, 6: civitates Obsidius de j
* Caverna tini, adv. [caverna], through
pecunia cavent, Caes. B. G. 6, 2: quoniam
de obsidibus inter se cavere non possent, caverns: aqua eructata, Sid. Ep. 5,14.
* C a v e r n o , are, v. a. [id.], to make holid. ib. 7, 2; cf. Liv. 9, 42; 24, 2: cavere capite pro re aliqua, Plin. 34. 7,17, 38: ju- low : fistulam, Cael. Aur. Tard. 4,3, 26.
c a v e r n o s u s , a, um, adj. [id.],/w?Z ofi
rejurando et chirographo de ea re, Suet.
Calig. 12: cavere in duplum, id. Aug. 41; hollows or cavities: radix, Pila 26, 8, 37,
306
CAVO
g 68; 27, 5, 17, g 34: meatus vocis, Prud
Ham. 319.
* cavernula, a e, fi. dim. [caverna], a
small cavity, Plin. 27, 11,74, g 98.
i caviares hostiae,victims, so called
from caviae, the excrementa^ canal of animals, Paul, ex Fest. p. 57 Mull, [caviae =
cavernae; v. caverna Jin.].
Cavil, orum, m., a people ofi Grecian
Illyria, Liv. 44, 30, 7 and 9.
e a vile, v. caulae.
cavilla, ae, fi. dim. [perh. for Calvina,
from calvor; but cf. Sanscr. kava, stingy],
a jeering, raillery, scoffing (ante- and postclass., and very rare): aufer cavillam: non
ego nunc nugas ago, * Plaut. Aui. 4, 4, I I ;
Mart. Cap. 4, g 423.Access, form Cavill u m , i w i App. M. I, p. 105; Aur. Viet.
Epit. 9; cf. Paui. ex Fest. p. 46 illi.
* cavillabundus, a, um, adj. [cavillor], seeking for raillery, scoffing, Tert.
Anim. 34 fin.
cavillatio, finis,/ [id.], a jeering, raillery, scoffing, irony in jest or in earnest:
cum duo genera sint facetiarum, alterum
aequabiliter in omni sermone fusum, alterum peracutum et breve: illa a veteribus
superior cavillatio, haec altera dicacitas
nominata est, Cie. de Or. 2,64, 218: cavillatio est jocosa calumniatio, Paui. ex Fest
p. 45 Milii.; Plaut. Stich. I, 3, 75; id. True.
3, 2 , 1 7 ; Suet Vesp. 23; Geli. 5, 6, 2: inter
consules magis cavillatio quam magna contentio de provincia fuit, Liv. 42,32,1: acerba, Suet. Tib. 57: nominis, id. Gram. 3.
I I . M e t on., an empty, sophistical discourse, sophistry (so most freq. in Quint.),
Cie. ap. Sen. Ep. I l l , 1; cf. Dig. 50,16,177:
ineptae. Quint. 7, 9, 4: infelix verborum,
id. IO, 7,141 cf. id. 2,17, 7: manifesta, id.
9 , 1 , 1 5 : juris, id. 7, 4, 37: sine metu cavillagonis, id. 2,14,5.
t Cecaumena, orum, ., = ,
prop., the burnt regions, i.e. the torrid zone,
Mart. Cap. I, g 17.
C e c r o p s , , m., = , the most
ancient king of Attica, who went therefrom
the Egyptian Sais, and was founder of the
citadel of Athens (which is hence called Cecropia; v. infra), Hyg. Fab. 48 and 158; Cie.
Leg. 2, 25, 63; Plin. 7, 56, 57, g 194; acc. to
the fable, half man and half serpent; hence,
geminus, . M. 2, 555. I I . Hence, A.
307
Cedrelate, s,fi., = , the cedar, fir-tree, a large kind ofi cedar, Plin. 13,
5,11, 5 3 ; 24,5,11, 17.
* c e d r e u s , a, um, adj. [cedrus], ofi cedar : oleum, Vitr. 2, 9.
t cedria, ae) fi templa, the pitch or
resin from cedar, Col. 6, 32, I; Plin. 29, 3,
II, 47; 32, 7, 24, 70 ai.
+ Cedrinus, a, um, adj., = , of
tedar-wood, cedar-: trabes, Plin. 16, 40, 79,
213: Apollo, id. 13, 5, II, 53: oleum, id.
32, 7, 24, 76.
t C e d r i s , 'dis, f, ne is, the fruit or
berry of the cedar, Plin. 24,5,12, 20.
t Cedrium, ii ., , cedar-oil,
Plin. 16, II, 21, 52; Vitr. 2,9,13.
t C e d r o s i s , ace. cedrostim, f., = ne308
tus, a um>
I. ( Acc t0 I a) Fre-
quented, much visited: forum rerum venalium totius regni maxime celebratum, Sali.
J. 47, I. B. (Acc. to I. b.) Customary,
usual, frequent: tritum atque celebratum,
Cie. FI 27, 65: celebratum est usque in
proverbium, Quint I, IO, 21: schemata, id.
9, 2, 92: usus anuli celebratior, Plin. 33,1,
6, 28: verbum celebratius, Geli 17, 2. 25
(cf. id. 17, 2, 25, 17: verbum crebrius,
and id. 17, 2, 25, 18: verbum creberrimum).II. (Acc. to IL A.) Solemn, festive,
brilliant: dies celebratior, . . 7, 430:
supplicatio celebratior, Liv. 3, 63, 5 . B .
(Acc. to II. B.) Known, celebrated, famous:
loci fama celebrati, Tae. A. 2, 54: quo Aegaeae victoriae memoria celebratior in posterum esset, Suet. Aug. 18.Adv., . celeriter.
Celeja o r Celeia, ae, fi, a town in
Noricum, now Cilly, in Stiria, Plin. 3, 24,
17, g 146; Inscr. Orell. 501; 1982.
Celelates, ?um> m-> a Ligurian tribe,
mentioned only by Liv. 32,29,7.
Celemna or Celenna, a e, fi, a city
of Campania, mentioned only by Verg. A.
7,739.
Celenderis (-dris)> 5s>
= Ke\tv
Septi, a fortified harbor in Cilicia, now Kelenderi, the Turkish Gulnar, Mel. 1, 13, 4;
Tae. A. 2, 80.Hence, '.: Celenderit i s , idis, ofi Celenderis: regio, Plin. 5, 27,
22, 92.
I. celer,oris, e {masc. celeris,Cato ap.
Prisc. p. 760 P.; fem. celer, Liv. Andron, ap.
Prisc. 1.1.; cf. acer; sup. celerissimus, Enn.
and Manlius ap. Prisc. 1.1.) [cello; cf. Doed.
Syn. 2, pp. 123 and 93, urging, pressing forward ; et. also 1. cello], swift, fleet, quick,
speedy (with the access, idea of energy,
struggling, and even power; v. Doed. above
* celeritudo, Inis,/ [celer], = celeritas, swijlness, Varr. B. B. 3, 12, 6 (considered by Schneid. as a gloss).
* celeriusque, 0>- dim. [id.], somewhat quickly: celeriuscule dicere, Auet
Her. 3,14,24; et Prisc. 5, p. 611 P.
celero, avi, atum, 1, v. . and . [id.]
(mostly poet, or in post-Aug. prose). I.
Act., to quicken, hasten, accelerate; syn.:
festinare, properare): casus, Lucr. 2, 231:
fugam in silvas, Verg. A. 9, 378: gradum,
id. ib. 4, 641: iter inceptum, id. ib. 8, 90:
viam, id. ib. 5, 609: gressum, Sil. 1, 574:
vestigia, id. 7, 720: opem, Val. FI. 3, 251:
haec celerans, hastening, executing this (message), Verg. A. 1, 656; cf.: imperium alicujus, to execute quickly, VaL FI. 4, 80: obpugnationem, Tae. . 12,46 In pass.: iti
neribus celerans, Amm. 31, II, 3: celerandae
victoriae intentior, Tae. A. 2,6.II. Keutr.,
to hasten, make haste, be quick (cf. accelero
and propero): circum celerantibus auris,
Lucr. I, 388; Cat 63, 26; Sil. 12, 64; Tae.
. 12, 64; id. . 4, 24; Eutr. 4, 20 (but not
Cie. Univ. 10; v. Orell. N. cr.).
t celes, etis, m., . I. A racer,
race-horse, Plin. 34, 6, IO, g 19; v. Serv. ad
Verg. A. 8,635.. A swift-sailing vessel,
a yacht, pure Lat. celox, Plin. 7,56,67, g 208;
cf. Geli. 10, 25,5.
t Celetizontes, um>m > =
Ter, riders upon race-horses, a piece of statuary by Canachus and Hegias, Plin. 34, 8,
19, g 75 and 78.
Celetrum, i, n., a town ofi Macedonia,
now Castoria, Liv. 31,40, L
celeuma, v. celeusma.
Celeus, Si, m., = KeXeor, a king in
Eleusis, father of Triptolemus. He or his
son was taught agriculture by Ceres, whom
he entertained as a guest, Hyg. Fab. 147;
Ov. F. 4, 508; Verg. G. 1,165 Serv. et Philarg.
t celeusma (also celeuma) Stis, n.
(celeusma, a e , / , Ven. Vita S. Mart. 4,
423), = (), a command or
call given by the chief oarsman, which gave
the time to the rowers, Mart 3, 67, 4; ButiL
1, 370; cf. Ascon. Cie. Div. in CaeciL 17,
55.
tt celia (cael-), ae, fi. [Celtic], a kind
ofi beer made in Spain, Plin. 22, 25, 82,
g 164; Flor. 2 , 1 8 , 1 2 ; OTOS. 5, 7; Isid. Orig.
20, 3,18.
PhiL 3,12, 30; Liv. 5, 50, 6; 6, 29,9 ai.C. Trin. I, 2,127: quod turpiter factum celari Albinovanus, a friend of Horace, Hor. Ep.
An apartment in a bathing-house, Plin. Ep. poterat, Caea B. G. 7, 80, 5: armorum ter- I, 3; 16; I, 8,1.
2,17, II; PalL 1, 40, 4; Veg. 2, 6, 3.D. A tia pars celata, id. ib. 2, 32 fin.: amor celaCeltae, arum, m., = Ke\Tai, a great
room in a brothel, Petr. 8, 4; Juv. 6,122; 6, tus, Ter. And. 1,1,105: ut celetur consuetio, parent - stock of people in the north of
128: inscripta, Mart. II, 45,1.
Plaut. Am. 1,2,28; so Lucr. 1,904 ; 6,1159; Europe, the Celts; among the Romane, in
m
cellararius,
, = cellarius, a Tib. I, 2, 34; Prop. 3 (4), 25, II; Hor. C. 4,9, a more restricted sense, the inhabitants of
30; . . 9, 516 et saep.2. Aliquem, to Middle Gaul, Caes. B. G. 1, 1; Liv. 5, 34,
steward, butler, Paul. Sent. 3, 6, 72.
hide, conceal one: plerosque hi qui recepecellariensis, e, adj. [cella], belonging rant, celant, Caes. B. C. I, 76: aliquem sil- I; Mel. 3, 2, 4; cf. Plin. 4, 17, 31, g 105 sq.
to a store-room: species, Cod. Th. 7, 4, 32; vis, Verg. A. IO, 417; cf. id. ib. 6,443: fugi- I I . Hence deriv.: Celticus, a> um, adj.
A, Celtic, of Middle Gaul: Gallia, Plin. 4,
11, 28,16.
tivum, Dig. II, 4,1: se tenebris, Verg. A. 9,
* cellariorum, *> dim. [cellarium], 425:
a domino, Dig. 21,1,17 pr. Pass.: 17.31^g 105: spolia, id. 8, 3, 3, g 6.*Adv.:
a little chamber, Hier. adv. Jovin. 2,16.
diu celari (virgo) non potest, Ter. Eun. 2, 3, Celtice, the Celtic language, Plin. 83,3,
cellaris, , v. cellarius.
4; id. Heaut. 4,3, 20: celabitur auctor, Hor. 12, g 40; Sulp. Sev. Dial. 1,27.B. (Acc. to
c e l l a r i u m , [cellarius] (post-class, S. 2, 4, II: capillamento celatus, Suet. Ca- the wide signif. of the Greeks.) Celtici,
access, form to cella), a receptacle for food, lig. II; et id. Dom. I. B. With acc. of oram, m., a people in interior Spain and.
a pantry, Dig. 32, 41,1; CaeL Aur. Acut. 1, the remote object: celare aliquem (di. from ' on the river Guadiana, Mel. 3,1, 8; 3, 6, 2;
11, 93; 3, 21, 204 . Meton., food,pro- the preced.), to concedi, hide from one: Jo- i Plin. 4,20,84, g 111; also adj.: Celtica gens,
vis hospitalis numen numquam celare po- MeL 3,1,9; and Promonturium, in Gallosvisions, Cod. Th. 1,10, 3.
cellarius, a, am (access, form acc. tuisset, homines fortasse celavisset, Cie. j da, now Capo Finislerre, id. 3, I, ,7; Plin.
plw. cenares, perh. for the purpose of Deiot 6,18; so id. OflT. 3,13, 57; . H. 18, ; 4, 20, 34, g 111.C. (Ia a broader sense.)
avoiding the os four times repeated, CoL 8, 13 aLPass.: celabar, excludebar, Cie. Agr. Celtic = of Upper Italy: rura, SiL 1, 46.
8,1), adj. [cella], of or pertaining to a store- 2, 5, 12; id. Fam. 5, 19, 2; id. Q. Fr. 2, 15 I D. Celtica, ae, fi (sc. terra), the Celtic
room : sagina, Plaut MiL 3, 2,31.Hence, (16), 5: non ego celari possum, quid, etc., country, Plin. 3,1, 3, g 14; 6,13,14, g 34.
Tib. I, 8,1.C. Absol.: non est celandum, B. Celticum, i n - (ea nomen or impe. Subst: cellarius, " m-> o n e
keeps provisions, a steward, butler, Plaut Nep. Att. 12, 2: celatum indagator, Plaut. rium), the Celtic nation, Celts, Liv. 5, 34, L
Celtiberi, orum, m., = KeXxi/Snpef,
Capt 4, 2,115; CoL II, 1,19; 12, 3, 9; 12, Trin. 2, 1,15. P. a. as subst.: celata,
Orum, n., secrets: et celata omnia Paene Celtiberiam, a people in Middle Spain,
4, 2; Plin. 19,12, 62, 188 aL
pessum dedit, Plaut Trin. 1,2,127.
which originated (cf. Luc. 4,10) by a min* c e l l a t i o , anis, f. [id.], a series of
store-rooms or chambers, Petr. 77, 4.
* celostrata a n t e p a g m e n t a , vitr. gling of the Celts with the native-born Ibei i . cello, 3, V. a., found only in the com- 4, 6, 6; of unknown signif and various rians, Plin. 3,3, 4, g 19 sq.; Cie. Tusc. 2,27,
pounds percello, procello; et Gr. ; readings (others propose ceroetrota, inlaid 65; Caes. B. C. 1, 38; Flor. 2, 17, 9; 2, 17,
Sanscr. kar, to kill; and Lat.: celer, celox. with horn; and others, clathrata, furnished 13; 3, 22,1 ai.In sing.: Celtiberi,
a CeUiberian, Cat 39, 17 Sillig N. cr.
i 2. cello, 3, v. n., found only in the with a trellis; v. Schneid. ad h. 1.).
compounds antecello, excello, praecello; v.
celox,
Ocis, fi [celer, cello] (orig. adj., Hence, A. CeltibSr, era, erum, adj.,
celsus init
related to celer, as atrox to ater, ferox to CeUiberian: terrae, Mart. 12, 18: urbes,
. cellula, ae, f. dim [cella], a smaU ferus, eta; et Doed. Syn. 2, p. 123; later VaL Max. 5,1, 5. B. Celtiberia, ae,
store-room or apartment, Ter. Eun. 2,3,19; subst., sc. navis, ratis, etc.), a swift-sailing f, ss pia, the land of the Celti
CoL 8, 9,3; and acc. to cella, IL D., Petr. ship, a cutter, yacht, , Enn. ap. Isid. berians, Celtiberia, Caea B. C. 1, 61; Cia
II, L
Orig. 19,1, 22: Varr. and Turp. ap. Non. PhiL 11, 6, 12; Flor. 4, 2, 28; 4, 2, 87 ai.:
* cellulam, I, m - [cellula], a hermit, p. 533, 5 sq.; Liv. 21,17,3: eeloeem (cele- Celtiberia terra, Cat. 39, 17. Q, Celtitem, Sillig), Plin. 7, 66, 57, g 208 et saep.; bericus, a, um, adj., CeUiberian: belrecluse, Sid. Ep. 9, 3.
Liv. 42,3,1; Val. Max. 3,2, 2L Adv.:
Celmis, 8> m-i = <?*, one of the cf Isid. Orig. L 1.: publica, a packet-boat, lum,
tw
Dactyli or Corybantes, priests of Cybele; Plaut Capt 4,2,94; humorously for a full Celtiberice, the CeUiberic language,
for despising Jupiter, changed by him to belly, id. Pa 5, 2, 12. . ., swift, Plin. 33, 3,12, g 40 (ex conj. Sillig).
quick, but with reference to the first signif,
adamas, . M. 4, 282.
Celtice, adv., v. Celtae, II. .
celo, avi, atum, 1, v. a. (contract form Plaut Poen. 3, 1, 40; cf. id. ib. 3f 1, 4; so
Celticus, a, um, . Celtae, IL
of the gen. plur. part. pass. celatum = cela, id. MiL 4,1,40 sq.
tt celtis, is,/, an African species of
torum, Plaut Trin. 2, 1,15 Ritschl N. cr.)
celse, adv., v. celsus fin.
lotus, Plin. 13,17, 32, g 104.
[cf. caligo], to hide something from one, to
celsitudo, iais,/ [celsus]. I . A lofiy t cemos, i mi = , an unknown
keep secret, to conceal; constr., X, With a carriage ofi the body: corporis, VelL 2, 94.
double acc., as in Gr ; cf. II, In late Lat, a title; your Highness, plant, Plin. 27, 8, 35, g 57.
cena (aot coena, caena i old form
Zumpt, Gram, g 391 (class, in prose and Cod. Th. 1, 6, 6; 9,1,15 aL
caesna; of. Casmena for Camena, Fest
poetry): neque enim id est celare, quic1 . celsus, a, um, adj. [P. a., of obsolete p. 205,15 MG1L), ao, fi. [Sanscr. khad-, eat;
quid reticeas; sed cum, quod tu scias, id
ignorare emolumenti tui causa velis eos, 2. cello, found in antecello, excello, etc., to Umbr. fes-na; cf. Gr. ], the principal
quorum intersit id scire, etc., Cie. Off. 3,13, rise high, tower; root kar-, in , - meal ofi the Romans in the early period,
57: te atque alios partum ut celaret suum, , ; cerebrum, crista, pro-ceres: ca- taken about midday, dinner, supper (PauL
Ter. Hec. 3, 3, 24: ea ne me celet, consue- lamus, culmus, columna, etc.], raised high, ex Fest p. 54,4; Fest. p. 338, 4 and 368, 8
feci filium, id. Ad. 1,1,29; id. Hec. 3,1,40: extending upward, high, lofty (syn.: altus, Mull.); subsequently, the prandium was
non te celavi sermonem T. Ampi!, Cie. erectus, sublimis, elatus, procerus). I, taken at noon, and the cena was usually
Fam. 2,16, 3: iter omnis celat, Nep. Eum. P h y s i c a l l y : (deus homines) humo ex- begun about the 9th hour, i.e. at 3 o'clock
8, 7: ut tegat hoc celetque viros, Ov. F. 4, citatos, celsos et erectos constituit, Cie. N. P.M. (v. Diet of Antiq. s. v. coena; cf.:
149.Rare, aliquem de aliqua re: de ar- D. 2,56,140: celsissimo Germano procerior prandium, jentaculum): cena apud antimis, de ferro, de insidiis celare te noluit? (Judaeus), Coi. 3, 8, 2: status (oratorie) et quos dicebatur quod nunc est prandium.
Cie. Deiot. 6, 18 ; id. Fam. 7, 20, 3 (more erectus et celsusj Cie. Or. 18,59: cf. Liv. 80, Vesperna, quam nunc cenam appellamus,
freq. in pass.; v. the foli.). Pass.: color 32, II; and celsior ingressus, Plin. II, 16, Paui. ex Fest. I. L; Cie. Fam. 9, 26,1; Mart
rem, but more freq. celor hoc, illud, etc., 16, g 51: in cornua cervus, . M. IO, 538 4, 8, 6; Plin. Ep. 3,1; to begin sooner was
something is concealed from me : nosne hoc (cf: surgens in cornua cervus, Verg. A. IO, an indication of gluttony, Plin. Pan. 49, 6.
celatos tam diu, Ter. Hec. 4, 4, 23: sed ta- 725): Capitolia, Verg. A. 8,653: turres, Hor. (a) With stibstt.: cenarum ars, Hor. S. 2, 4,
men indicabo tibi quod mehercule inprimis C. 2, IO, IO; . M. 3, 61: Acherontia, Hor. 35: caput cenae,Cia Fin. 2,8,25; et: mulcelatum volebam, Cie. Q. Fr. 3, 5,4.More C. 3,4,14: Apenninus, id. Epod. 16,29; cf.: lus cenae caput, Mart. IO, 31,4: ejus cenae
freq. color de re: non est profecto de illo vertex montis, Cie. poet Div. I, 7,13: celsa fundus et fundamentum omne erat aula
veneno celata mater, Cie. Clu. 66,189: cre- Paphus atque Cythera, lofty, Verg. A. IO, una lentis Aegyptiae, Geli. 17, 8 , 1 : genus
do celatum esse Cassium de Sulla uno, id. 51: ne, si celsior (ibis), ignis adurat (opp. cenae sollemne, viaticum, adventicium,
Sull. 13, 39: debes existimare te maximis demissior), . M. 8, 205. I I , Moral- geniale, Philarg. ad Verg. E. 5, 74: honos
de rebus a fratre esse celatum, id. Fam. 5, ly . Ia a good sensa I, High, lofty, cenae, Suet. Vesp. 2 : inpensae cenarum,
Hor. Ep. 1,19,38: cenarum magister, Mart
2, 9 i quod neque celari Alexandrini pos- elevated aliove that which is common, great
sent in apparanda fuga, Auet. B. Alex. 7. (syn: erectus, eminens, excellens, altus): 12, 48,15: ordo cenae, Petr. 92: cenae paMore rare, mihi res celatur: id Alcibiadi ceteris et erectus et ea, quae homini acci- ter, Hor. S. 2, 8, 7 : o noctes cenaeque
diutius celari non potuit, Nep. Alcib. 5, 2 dere possunt, omnia parva ducens, Cie. defini! id. ib. 2, 6, 65: mero Pontificum po(ai. Alcibiades). I I . With one acc. A. Tuso. 5,14,42: generosior celsiorque,Quint. tiore cenis, id. C. 2,14, 28: Thyestae, id. A.
With acc. of the direct object: aliquid, to 1, 3, 30: mente, Sil. 16, 188.2. Elevated P. 9L () With adjj.: abundantissima,
conceal, hide, cover; and of persons: ali- in rank or station, noble, eminent: celsissi- Suet Ner. 42: aditialis, Varr. R. R. 3, 6, 6;
quem, to hide, conceal one. I. Aliquid (so ma sedes dignitatis atque honoris,Cie. SulL Sen. Ep. 95, 41: sumptuosa, id. ib. 95, 41:
most freq.): celem tam insperatum gau- 2, 5: eques, Stat. S. 1,4, 42; cf. under adv. adventicia, Suet. Vit. 13 : quorum omnis
dium? Ter. Heaut. 3,1, 5: iras, id. Hec. 2,. and Celeres.B. In a bad sense, haughty, vigilandi labor in antelucanis cenis expro2, II: sententiam, Cie. Ac. 2,18, 60: crude- proud, high-spirited: haec jura suae civi- mitur, i. e. lasting all night, Cie. Cat. 2, IO,
lia consilia dulci forma, * Cat. 64,175: per- tatis ignorantem, erectum et celsum, etc., 22: auguralis, id. Fam. 7, 26, 2: amplior,
iuria, Tib. I, 9, 3: factum, Verg. A. I, 351: Cie. de Or. I, 40,184: celsi et spe haud du- Juv. 14,170: bona atque magna, Cat. 18, 3:
aurum, Hor. C. 3, 3, 42: fontium origines, bia feroces, Liv. 7,16,5: celsi Bamnes, Hor. brevis, Hor. Ep. I, 14, 35: Cerialis, Plaut
id. ib. 4,14, 45: sol diem qui Promis et ce- A. P. 342; SiL 16, 187. Hence, adv.: Men. I, I, 25: dubia, Ter. Phorm. 2, 2, 28;
las, id. C. S. IO: manibus uterum, to con- celse. I. (Acc. to I.) High; comp., CoL Hor. S. 2, 2, 77: ebria, Plaut. Cas. 3, 6, 31:
ceal by covering, . . 2, 463 : vultus 4,19, 2; Claud, ap. Eutr. I, 387; Amm. 26, grandes, Quint. IO, I, 58: lautissima, Plin.
manibus, id. ib. 4, 683.With dat. (locat) 4.. (Acc. to II.) Nobly: nati, Stat. S. 3, Ep. 9, 17, I: libera, open table, Petr. 26:
of place: sacra alia terrae celavimus, Liv. 3,145 (others read: celso natorum honore). multa de magna fercula cena, Hor. S. 2,
6. 5, I, g 9 Weissenb. ad loc. (ai. terra).
2. Celsus, i, m., a Roman cognomen; 6,104: munda, id. C. 3, 29, 15: cena non
Pass.: quod celatum est atque occultatum esp., I. A. Cornelius Celsus, the greatest of minus nitida quam frugi, Plin. Ep. 3, 1,9:
usque adhuc, Plaut. Aui. 2, 3, IO; cf. id. the Roman writers on medicine. U, C. sororia, nuptialia. Plaut. Cure. 5, 2, 60 sq..
310
i i , .II, cenacularia, a e , / , a
vng of a garret: exercere, Dig. 9, 3, 5,
e i a c u l a t u s , a, um, adj. [id.],
garrets: domus, Marin. Papir. Dipl
8 2.
leas I.
with
123,
thing, Suet. Caes. 20: per dissensionem diversa censentium, of the senatore who expressed different opinions, id. Claud. IO.
(7) With nterrog. or rei.-clause : deinde
ageret senatorem et censeret quid corrigi
aut mutari vellet, Tae. A. 16,28: cum censeat aliquis (in senatu) quod ex parte mihi
placeat, Sen. Ep. 21, 9.
B. Of the decrees or resolutione of the
Senate, = decernere, placere, to resolve, decree. I, With inf.-clause, a. With gerundi,
without copula (v. II. A. I.) : eum, cujus
supplicio senatus sollennes religiones expiandas saepe censuit, Cie. Mil. 27,73: eos
senatus non censuit redimendos, id. Off. 3,
32,114; so id. . D. 2,4, IO; id. Verr. 2,3,
6, 15: senatus Caelium ab republica removendum censuit. Caes. B. C. 3,21: senatus
censuit frequens coloniam Labicos deducendam, Liv. 4, 47, 6 ; 5, 24,4 : cum bello
persequendos Tusculanos patres censuissent, id. 6, 25, 5; 3,42,6; 3,49,8; 7,19,7 et
saep.j). With pres. inf. pass. or act., with
the force of a gerundial: de bonis regiis
quae reddi antea censuerant (=reddenda),
Liv. 2,5,1: munera mitti legatis ex binis
milibus aeris censuerunt (i.e. patres), id. 43,
5, 8; so id. 45,44,15 (v. 2. b.): eundem jus
dicere Romae . . . patres censuerant, id. 45,
12,13: cum senatus unum consulem, nominatimque Gnaeum Pompeium fieri censuisset, Suet. Caes. 26.With both act. and
pass. inf.: censuere patres, duas provincias Hispaniam rursus fieri... et Macedoniam Illyricumque eosdem... obtinere, Liv.
45,16, I.With both pres. pass. and gerund. inff.: haec ita movere senatum, ut
non expectanda comitia consuli censerent,
sed dictatorem . . . dici, Liv. 27, 5, 14.
And with velle: senatus verbis nuntient,
velle et censere eos ab armis discedere,
etc.. Sali. J. 21, 4 . - 2 . With ut or ne. a.
In the words of the Senate, according to
formula: quod L. Opimius verba fecit de re
publica, de ea re ita censuerunt uti L. Opimius consul rem publicam defenderet, etc.,
ancient S. C. ap. Cie. Phil. 8, 4, 14 : quod,
etc., de e& re ita censuerunt ut M. Pomponius praetor animadverteret curaretque
ut si, etc., S. C. ap. Suet. Rhet. I; Geli.
15, 4, I.And with gerundial inf.-clause:
quod C. Julius pontifex... de ea re ita censuerunt, uti . Antonius consul hostiis maioribus. .. procuraret... Ibus uti procurasset satis habendum censuerunt, S. C. ap.
Geli. 4, 6, 2. "b. As related by the historians, etc.: quoniam senatus censuisset,
uti quicunque Galliam provinciam obtineret . . . Aeduos defenderet, Caea B. G. 1,35:
patres censuerunt uti consules provincias
inter se compararent, Liv. 30,40,12: senatus censuit ut domus e i . . . publica impensa restitueretur, Suet. Claud. 6; so with
reference to the civil law, Dig. 49, 14,15
quater.With ne: senatum censuisse, ne
quis illo anno genitus educaretur, Suet.
Aug. 94.And with inf - clause : filio regis Nicomedi ex ei summa munera dari
censuerunt, et ut victimae . . . praeberentur, Liv. 45,44,15.3. With a subj.-clause
(very rare): senatus consulto quo censeretur, darent operam consules, etc., Aur. Vict.
Vir. 111. 73, IO. 4. With neutr. acc. pron.
in place of a clause: cum vero id senatus
frequens censuisset (se. faciendum), Cie.
Pia 8,18: ite in suffragi um, et quae patres
censuerunt vos iubete, Liv. 31,7,14: quodcunque vos censueritis, id. 34, 7,15: quod
patres censuissent, id. 28,45,2. 5. With
accusative of a noun, or a noun as passive
subject, to decree or vote a thing (postclass.): nec tamen repertum nisi ut effigies
principum, aras deum, templa et arcus aliaque solita... censuere, Tae. A. 3,57: aram
Clementiae, aram Amicitiae, effigiesque...
censuere, id. ib. 4, 74: cum censeretur clipeus auro et magnitudine insignis inter
auctores eloquentiae (to be placed among,
etc.), id. ib. 2, 8 3 . - 6 , With both acc. and
dat. ( ) The dat. against: bellum Samnitibus et patres censuerunt et populus
jussit, Liv. IO, 12, 3.() The dat. = in
behalf of: censentur Ostorio triumphi insignia, Tae. A. 12, 38.And with ut: sententiis eorum qui supplicationes e t . . .
vestem Principi triumphalem, utque ovans
urbem iniret, effigiesque e j u s . . . censuere,
id. ib. 13, 8.
p. 117: censeo ne ulla cura os percolat, id. opus, a fault or crime which was followed (hence niibigenae, Verg. A. 7, 674), Lucr. &
by the punishment of the censor, Cie. de Or. 876; 5,889; . M. 9,191; 12,219 sq.; Verg
Mag. p. 411.
* 2. censeo, 6re,=succenseo, to be an- 2, 90, 367; Suet. Caes. 41; Geli. 4? 12,1; 14, G. 2, 456; id. A. 7, 675; Hor. C. 4, 2,15 ai.;
gry : ne vobis censeam, si, etc., Varr. ap. 7 , 8 ; for which also, probrum, Plin. 18,3,3, JuL VaL Rer. Gest. Alex. 1,13 (21): nobilis,
8 10; but censorium opus, the punishment i. e. Chiron, Hor. Epod. 13, II; cf. bimemNon. p. 267,24.
by the censor, Coi. 12, praef. fin.: bris, v. Lapithae.As figure-head of a ship,
censio, o n i s , / [I. censeo) (only ante- inflicted
and post-class.). I. An estimating, taxing, homo, any one who had been censor, Cie. Verg. A. 10,195.H. A constellation in the
esp. censor's estimating, rating, apprais- de Or. 2,90,367. Hence, Cato Censorius, southern heavens, Hyg. Astr. 2, 38 8, 87;
ing: capitis, Geli 16, IO, 13: Servi Tulli, Quint. 12,1, 35. H. Trop., rigid, severe : Cie. Arat 203 sq.; Manii. 1,408 . The
id. IO, 28, 2; et Varr. L. L. 5, 81; Paui gravitas, Cie. CaeL 15,35: virgula, Quint. 1, name of a ship (hence, sc. navis,fem.):
magna, Verg. A. 5,122.
ex Fest. p. 66, 9 Muli. B. The punish- 4 , 3 : lima, Mart. 5, 80,12.
censualis, e, adj. [census], ofi or perment, chastisement (of the censor); cf.: cencentenarius, a, um, adj. [centeni],
sionem facere dicebatur censor, quom mul- taining to a census (in late and jurid. Lat.): consisting of a hundred, relating to a huntam equiti Erogabat, Paui. ex Fest p. 54, forma, Dig. 50, 15, 4: vincula, ib.: profes- dred : numerus, Varr. L. L. 5, 86 Mull.,
5 Mull.Hence, in the lang. of comedy: siones, ib. 5 0 , 4 , 1 8 . i i . Subst.: censu- p. 26 Bip.: grex, id. R. R. 2, 4, 22; 3, 6, 6:
censio bubula, a scourging, Plaut. Aui. 4,1, ales, Iuni, m. A. Those who make out pondera, Plin. 7,20,19, 83: ballistae, throw15. f f . A severe opinion, judgment: de the censores lists, Capitol. Gord. 12; Cod. Th. ing stones weighing a hundred pounds, Lunostris epistulis, Syirtm. Ep. I, 3; Ambros. 8, tit. 2; Symm. Ep. 10, 4 3 . B . The cen- cii. ap. Non. p. 555, 25: fistula, of a hundred
Abrah. 2, I, I . B . The expression of opin- sores lists, Tert. ApoL 19.
inches, Vitr. 8, 7; Front. Aquaed. 29; 62;
ion: adsum equidem, ne censionem semcensum, i) n i 1 censeo], = 2. census, Pall. Aug. 12: basilicae, a hundred feet long,
per facias, thai you be not forever saying II. e., wealth, riches, Cie. ap. Non. p. 202. 23 Capitol. Gord. 32: rosae. i. e.hundred-leaved,
censeo, Plaut. Rud. 4,8,9.
Tert. Cor. Mil. 14: libertus, possessed of a
(IV. 2, p. 456 OrelL).
censitio, onis, / [i. censeo, censitus].
censura, a e , / [censor], I . The office hundred thousand sesterces, Dig. 37,14,16;
* I. A taxing, tax, tribute: levare, Spart. of censor, censorship, Liv. 4, 8, 2; 4, 24, 3 cf. Just. Inst. 3, 8 2: cenae, of a hundred
Pescenn. Nigr. 7 fin.H. A declaration , sq.; 9, 34, 16 sq.; 9, 46, IO et saep.; Cie. asses, Paul, ex Fest p. 54 Mull.; et Tert
of the will, a command: Vespasiani censi- Inv. 1, 30, 48; Plin. 14, 4, 5, 8 44; Ov. F. 6, Apol. 7 (but in Ann. 2, p. 97 is to be read Centione et jussu, Front. Colon, p. 146 Goes.
647 et saep.Prov.: dat veniam corvis, omanos, acc. to Lachm. ad Lucr. 2, p. 107).
censitor, oris, m. [id.], in the prov- vexat censura columbas, Juv. 2, 6 3 . H . II. Subst.: Centenarii, orum, m.,=
inces, the magistrate presiding over the rat Trop.
A judgment, opinion, in gen. centuriones, Veg. Mil. 2,13.
ing ofi citizens (= censor), Dig. 41,1, 30; 50, (proh. not ante-Aug.), Ov. R. Am. 362: vicenteni, ae, a (among the poets and in
15,4; Cod. Th. 6,3,2; Inscr. Orell. 208 ai.
vorum, Veli. 2, 36, 3: vini, Plin. 14, 6, 8, post-class, prose also in sing.; cf.: bini,
censitus,a, um,=census, v. I. censeo. 8 72: culinarum, id. 9,54, 79, 8 169: cachin- terni, etc.: gen. plur. centenum, like biCensor, 6ris, m. [I. censeo; cf. also ni, Juv. IO, 31: de omni scripto (Senecae) num, etc., Plin. 7,49, 50, 8 163 sq. ai.), num.
Umbr. censtur; Sanscr. panster, leader, judicium censuramque facere, GelL 12,2,2. distrib. [centum], a hundred each, a hungovernor], a censor, a Roman magistrate, B A severe, rigid judgment, severity: dred: illos centeni queique sequuntur juof whom there were two, chosen orig. every parentis, Treb. Gall. 3; Capitol. M. Aur. 22. venes,Verg. .9,162: centum bracchia Cen1 census. a> um, Part., from L cen- tenaeque manus, id. ib. IO, 566: centenos
five, and afterwards every one and a half
sestertios militibus est pollicitus, Hirt. B.
years, who at first only had the charge of seo.
2. census, us, m. [L censeo]. I . A reg- Alex. 48: centena sestertia, Cie. Par. 6,3,49:
the Roman people and their property, in
respect to their division according to rank istering and rating of Roman citizens, prop vicies centena milia passuum, etc., Caes.
or circumstances; but gradually came to erty, etc., a census; cf. Liv. 1, 42, 5; Dig. B. G. 6,13. Insing.,Verg. A. IO, 207; Mart
the exercise of the office of censor of mor- 50,15, and the compendi urns referred to 8,45; Stat S. 4,4,43; Pera 5,6.II. Subst.:
als and conduct, and punished the moral under censor: habere, Cia Verr. 2, 2, 63, centena, a e . / (se. dignitas). = centurio*
or political crimes of those of higher rank 8 131: agere, Liv. 3, 22,1; 40,46, 8; Suet. natus, dignity in the imperial court, Cod.
by consigning them to a lower order (se- Aug. 27; id. Tib. 21: facere, Geli. IO, 28,1: Th. 10, 7 , 1 aLB. centenum, i, *,
natu movebant, equiti equum adimebant, censere, et censeo: censu prohibere, to re- kind ofi grain,r= secale (because it bears a
civem tribu movebant, in aerarios refere- fuse one admittance into the lists of citi- hundredfold), Edict Diocl. p. 27; cf. Isid.
bant, aerarium faciebant, etc.; cf aerarius, zens, Cie. Sest. 47,101; so, censu excludere, Orig. 17,8,12, and Plin. 18,16,40, 8 14L
A. b., which punishment of the censor, Liv. 45,15,4: manumissio censu, i. e. when
centsnidn&lis nummus, o small
whether inflicted in consequence of a ju- a slave was enrolled in the census ai the Min, Cod. Th. 9,23,1 and 2.
L
dicium turpe, acc. to a tribunal authorized request of his master, Just. Inst. 1,
* centesimo, fire, v. a. [centesimus],
therefor, or in accordance with the deci- Hence, H, Meton. . The register of to take out every hundredth for punishment,
sion of the censors themselves, was called the census, the censores lists, P. Afr. ap. Geli.
to centesimate: milites, CapitoL Macr. 12.
animadversio censoria or ignominia = - 7, II, 9; Cio. Balb. 2 , 6 ; id. Arch. 6, I I ; id.
centesimus, a, um, num. ordin. [cen.
). They also, even from the most an- CaeL 32, 7 8 ; L i v . 39. 44, 2; Dig. 60,15, 4;
cient times, let out the tolls, public salt- 22, 3, IO, B. The registered property of turn], the hundredth: pars, Plaut MiL 3,1,
works, the building and repairing of public Roman citizens: census senatorum (800,000 166: lux ab interitu Clodii, Cie. Mil. 35, 98
works, the procuring of victims for public sesterues), Suet Aug. 41; id. Vesp. 17: cen- ai.B. Suist.: centesima, a e , / (se.
sacrifice, etc.; cf. Cie. Leg. 3 , 3 , 7 ; Liv. 4,8, sus equester (400,000 sesterces), id. Caes. 33; pars), the hundredth part ofi a thing, as a
7; Nieb. Rom. Gesch. 2, p. 446 sq.; Diet, of id. Aug. 40; et Juv. 14, 326.C. Wealth, revenue, tax, a percentage: rerum venali,
Antiq., art. censor.Also in the Roman riches, property, possessions, in gen. (s= di- um, Tae. A. I, 78; cf. id. ib. 2, 42.And of
colonies and provinces there were censors, vitiae, opes): homo egens, sine censu, Cie. interest, I per cent, monthly; therefore,
Cie. Verr. 2, 2, 53, 8 131; and Id. ib. 2,2, 56, FI. 22, 52; so Hor. C. 2, 15,13; id. S. 2, 3, acc. to our manner of computing interest,
8 138 sq.: censor, id. Clu. 14, 41; Liv. 29, 324; Ov. F. 1,217; ld.M.3,588 : 8,846; Plin. 12 per cent, annually, Cie. Att. 5,21,11 sq.;
15,10; 29,37, 7 (in later Lat. called censi- 14, prooem. 8 6; Tae. A. 2, 87; Suet. Ner. Sen. Ben. 7, IO: binae, Cie. Verr. 2, 3, 70,
tor, q. v . ) . f i . T r o p . , rigid judge ofi 38; 44 ai.:. exiguus, Hor. Ep. 1,1,43: tenuis, 8 165.II, For centuplex, a hundredfold:
morals, a censurer, critic: pertristis quidam id. ib. 1,7, 56: opimo onerare digitos, Plin. frux, Plin. 5,4,3, 8 24: grano, id. 18,16,40,
patruus, censor, magister, Cie. CaeL II, 25: 33,1, 6, 8 2 2 . P o e t , = pretium, munera, 8 141; et Varr. R. R. 1,44,2.
castigator censorque minorum, Hor. A. P. rich presents, gifts, . . 7 , 7 3 9 . - 2 . Trop.:
* centiceps, eipitis, adj. [centum-ca.
174: cum tabulis animum censoris sumet censu Tullius oris (by eloquence) Emeritus put], hundred-headed: belua, L e. Cerberus,
honesti, id. Ep. 2, 2, 110: . P. 4,12, 25: caelum, Manii. I, 792; et id. 1,12; 3,7L
Hor. C. 2,13,34.
factorum dictorumque, Sen. Vit Beat. 20,
t centaureum or -ion, i (access,
centiens er centies, adv. [centum],
4: servis erilis imperii non censor est, sed form centauria, ae, fi, App. Herb. 34 a hundred times: eadem imperare, Plaut
minister, id. Exc. Contr. 3, 9, 4: Sallustius and 35),= Kevravpetov and , cen- As. 2,4,16: dictum, Ter. Heaut. 5,1,8: sesgravissimus alienae luxuriae objurgator et taury, a plant of two kinds: majus, Centau- tertium centiens et octogiens (sc. milia), Cie.
censor, Macr. S. 2, 9,9. As fem.: ita fides rea Centaurum, Linn.; and minus, Gentia- Pis. 35,86: circiter centies sestertium, Nep.
prompta dura sui censor est, Ambros. Ep.
na Centaurum, id.; Plin. 25,6, 30, 8 66: fe- Att. 5,2.
IO, 83.
Lucr. 2,401: tristia, id. 4,124: Thes* centlfidus, a, um, adj. [centum-finCensorinus, i, m. I. A cognomen in rum,
sala, Luc. 9, 918; Verg. G. 4,270.
do], divided into a hundred parts, or, in
the gens Marcia, Cie. Brut. 90,311 aLII.
Centaureus, a, um, adj. [Centaurus], gen., into a great many parts: iter, Prud.
A grammarian of the third century, whose
pertaining to a Centaur, qf the Centaure: adv. Symm. 2, 888.
work, De Die Natali, is extant.
centlfolia [centum-folium] rosa, the
censorius, a, uin, adj. [censor], of or rixa, Hor. C. 1,18, &
hundred-leaved rose, Plin. 21,4,10,8817 and
;pertaining to tue censor, censorial: tabulae, Centauricus, a, um, adj. [id.], of or
the lists ofi the censor, Cie. Agr. 1, 2, 4: lex, pertaining to a Centaur: lustra, Stat. 18.
Achill. 1, 266.
centlg-r&nium [centum-granum] tria contract for leasing buildings, id. Verr. 2,
ticum, wheat that has a hundred grains,
Centaurica, ft v. centaureum.
1,55,8 143; public revenues, id. Prov. Cons.
t centauris, idis,/,=KevTaupt'r,aspe- Plin. 18,10,21, 8 95.
5,12; id. Q. Fr. 1,1, 12, 8 35 (the same: lot centimalis [] fistula, a surcatio, id. Verr. 2,3,6, 8 12); sometimes, also, ctes of centaureum, Plin. 25, 6,32, 8 69.
the order, decisions of the censor (concern*
Centauromachia, a e , / , a fictitious gical instrument, a trocar; Fr. trois quarts,
ing the divisions of the people, taxes, pub- name ofi a part of Thessaly, Plaut. Cure. 3, Veg. 2,15,4; 2, 5, 24.
lic buildings, etc.), id. Bab. Perd. 5,15; Varr. 76.
centimanus,
(cf. Prise, 718 P.;
B. B. 2,1,16: edictum (de rhetoribus LatiCentaurus, ii m.,= , a Cen- Lachm. ad Lucr. 2, p. 107), adj. [centum-manis), Suet. Rhet. I: severitas, Cie. Cin. 46, taur ; the Centaurs were wild people in the nus], having a hundred hands, an epithet
129; cf. id. Pis. 5, IO: animadversio atque mountains of Thessaly, who fought on horse- ofGyges, Hor. C. 2,17,14; of Typhoeus, Ov.
auctoritas, id. Clu. 42,117 and 119; cf. ani- back ; ace. to the fable, monsters in Thes- M. 3,303: infantes centimanos, Am. 2, p. 97,
madversio. id. ib. 46, 129 fin.: nota, Liv. saly of a double form (the upper parts hu- acc. to Lachm. 1.1, (ai. centenarios).
24,18, 9; Quint. 5, II, 13; 5,13, 32 (cf. Cie. man, the lower those of a horse), sons of
centimeter, tri, m. [centum-metrum],
Clu. 46. 129: censoriae severitatis nota): Ixion and of a cloud in the form of Juno he who employs a hundred, or, in gen., very
hundreujotd, poet, epithet of the hundredarmed Briareus, Verg. . 6, 287 Serv.; cf.
Macr. S. 5,14, 8; and of the hundred-gated
Thebes, Val. FI. 6,118.
centum-peda, ae, m. [pes], hundredfooted, Aug. Civ. Dei, 7,11.
centumpondium or centupondi-
centurialis, . adj. [centuria], pertaining to a century. 1, In agriculture: lapides, boundary stones for single centuries,
Auet. Lim. p. 298 Goes.2. In the division
of the people: civis, appointed to ov placed
in any century, Fest. a v. ni quis scivit,
p. 177 Mull. 3. In niilit. lang.: vitis,
Macr. S. 1,23,16.
centuriatim, adv. [id.]. I, By companies or centuries, Caes. B. C. 1, 76 Oud.
iV. cr.: centui'iatim citare populum, Liv. 6,
20, IO: tributim et centuriatim descriptis
ordinibus, Cie. FI. 7, 15. * H . Trop., in
masses or crowds, by hundreds, Pompon, ap.
Non. p. 18,12 (Com. Rei. v. 153 Rib.).
centuriatio, Onis,/ [I. centurio],
dividing into centuries, only in the Agrim e n s o r , Hyg. Lim. p. 206 Goes.
1. centuriatus, a, um, Part., from
I. centurio.
2. centuriatus, OS m - [I- centurio].
1, A division into centuries, Liv. 22, 38, 3.
I I . [2- centurio.] The affice of centurion,
Cie. Imp. Pomp. 13,37; id. Pis. 36,88; Suet
Gram. 24.
1. Centurio, Avi, Etum, I, v. a. [centuria], to divide into centuries (acc. to centuria, I.). I, Of land: agrum, Hyg. Lim.
p. 195 Goes.; cf. Fest. p. 63 Mail.II, Of
the army (only of infantry: cf. decurio),
to arrange in centuries, assign to companies : cum homines in tribunali Aurelio palam conscribi centuriarique vidissem, Cie.
Red. Quir. 5,13: rem gerit palam (Octavius); centuriat Capuae; dinumerat Jam
jamque vides bellum, id. AU. 16, 9 fin.:
[Iuventutem, Liv. 25,15, 9 : seniores quoque, id. 6, 2, 6; 29,1, 2: equites decuriati,
centuriati pedites, id. 22, 38, 3; so id. IO,
21, 4: Juventus R o m a n a . . . equis delapsa
se ipsam centuriavit, i. e. reduced to infantry, VaL Max. 3, 2, . 8: mulus centuriatus, for carrying provisions, Aur. ap. Vop.
Aur. 7, 7, B. F a c e t i o u s l y : eripiam
ego hodie concubinam militi, Si centuriati
bene sunt maniplares mei, Plaut. Mil. 3, 2,
3; cf. id. Cure. 4,4, 29.HI, Of the people
in the meeting of the council, only part.
perf.: comitia centuriata, in which all the
Roman people voted according to centuries
(this was done in the choice of higher
magistrates, in decisions in respect to war
and peace, and, until Sulla's time, in questions affecting life or citizenship; cf. Messala ap. Geli. 13, 15, 4; Lael. Felix ib. 15,
27, 4; Cie. Red. Sen. 11, 27), Cie. Leg. 3,19,
44: quod ad populum centuriatis comitiis
tulit, id. Phil. I, 8, 19; Liv. 3, 55, 3: 8, 12,
15.Facetiously: Pseudolus mini centuriata capitis habuit comitia, i.e. has sentenced me to death, Plaut. Ps. 4, 7, 134 Lorenz ad loc.Hence, P. a.: centuriat u s , a, um, of or belonging to the comitia
centuriata: Centuriata lex, advised in the
comitia centuriata, Cie. Agr. 2, II, 26.
2. Centurio (in many inscriptions before the time of Quintilian erroneously aspirated centurio, like cAoronae, praecones, i x . , vjuint. I, 5, 20; cf. the letter C),
Onis, m. (access, form centuriOnus, like
curionus and decurionus, acc. to Fest. p. 49
MOIL) [centuria, II.], the commander ofi a
century, a captain, centurion, occupying a
station below the tribunus, Caes. B. G. 1,40;
2, 25; 6, 39; Cie. Balb. 15, 34; Sail. J. 59, 3;
Liv. 2, 27, 6; 7, 41, 5; Hor. S. 1, 6, 73; et
Diet, of Antiq.
centurionatus, us, m. [2. centurio],
the office ofi a centurion, Val. Max. 3, 2,
ext. 23. I I , An election ofi centurions,
Tae. A. 1, 44.
Centuripae, arum. f. ( or perh. -a,
Orum, .; access, form Centuripinum,
i, ., Mel. 2, 7,16), = /*, , Thuc.,
a very old town in Sicily, near uEtna, now
Centorbi, Sil. 14, 204 (ai. leg. CentSripe);
Plin. 31,7, 41, g 86.Hence, II, Centuripinus, a, um, adj., of Centuripae: legati, Cie. Verr. 2, 2, 49, g 120: populus, id. ib.
2,2, 68, g 143; 2,3, 45, g 108: crocum, Plin.
21, 6,17, g 31.And subst.: Centuripiu i , orum, m., the inhabitants of Centuripae,
Cie. Verr. 2,4, 23, g 50; 2, 3,45. 108; Plin.
3, 8,14, g 91.
centussis, is i m - [centum-as], a hundred asses, Varr. L. L. 5, g 170; 9, g 81;
gen. centussis, Varr. ap. Geli. 15, 19, 2.
Abl. centusse, Pera 5,191.Plur.: centus-
sibus, Fest. s. v. peculatus, p. 237 M&ll. C. Cepheis, Idis, fi, = Andromeda, the coast of .Caria, after which the CeramiHence, in allusion to the law of Faunius, Ov. A. A. 3,191; Manii. 1,426.
cus Sinus (now the Gulf ofiKos) is named,
limiting the expenditure on games: Fauni
Mel. 1,16,2; Plin. 5, 29, 29, 107 and 109.
Cephisus
(-os)
or
Cephissus,
i,
centussis misellus, Lucii, ap Geli. 2, 24, 4.
cerarius, a, um, adj. [cera], pertaining
= or . I, A river in Phocenula (caen- or coen- ae,/ dim. cis and Boeotia, now Cephisso, Gaurio, or Geto wax, only subst. I, Cerarius, ii, m. A.
[cena], a Little dinner: hesterna, Cie. Tusc. nos, . . 3,19; Stat.Tb. 7,349; Luc. 3.175;, a dealer in wax, Gloss. Gr. Lat.
5, 32, 91: facere cenulas, id. Fam. 9, 24, 2;
. writer upon wax tablets, Inscr. OrelL
Plin. 4,7,12,88 26 and 27; as river-god, father
Suet. Claud. 21: parva, Mart. 5,78 fin.
of Narcissus, . M. 3,343; Stat.Th. 7,340.4109.* II, ceraria, ae, / , she who makes
Ceos, v. Cea.
Plaut. Mil. 3,1,101 dub.* H I .
2. Hence, a. Cephisius or Cephissi- wax-lights,
cerarium, > n., wax-money, a revenue
c e p a , v. caepa.
US, i, m.,=Narcissus, v. . 3,351.b. Cet cepaea, a e . / , = , aptant sim- phisos or cephissis, Uis, adj. fem.,either
of for wax used in waxen tablets, or,
ilar to the portulaca, the portulacca-leaved
Cephisus: undas, . . 1,369.II, A river perhaps, as a fee for affixing a seal, Cie.
sedum: Sedum cepaea, Linn.; Plin. 26, 8, on the west side of Athens, emptying into Verr. 2,3j 78,8 181.
52, 84.
the Saronic Gulf, v. M. 7, 388.B. Hence, t ceras, atis, n., = (a horn), a
t cephalaea, a e , / , = , a con- 1, Cephisia, ae,/, name of a small dis- kind of wild parsnip, App. Herb. 80. I I .
tinued pain in the head, a lasting headache,
trict of Attica, abounding in spnngs. Geli. 1,Hesperion Ceras, = ,a mounPlin. 20,13, 51, 135; CaeL Aur. Tard. 2,1. 2, 2; 18,10,1; and of a fountain, Plin. 4,7, tain on the west coast of Libya, Plin. 6, 30,
197.
28.
ii, s 24.-2. Cephisias (Cephissias), 35.8
t cerasinus, a, um, adj.,z=Kepaaivo,
t cephalaeota, ae, . , = - adis, adj. fem., of Cephisus: ora, the banks
cherry-colored: cingulum, Petr. 28, 8: tuT r j p , a collector of a capitation tax, Cod. Th.
of the Attic Cephisus, where Procrustes had
nica, id. 67, 4.
11,24,6.
his abode, . M. 7,438.
t cerastes, ae or is, m., =
t cephalalgia, or euphon. cephalcepina, ae, v. caepina,
(horned). I. A homed serpent, the cerastes:
algia, a e , / , = , a headache, cepitis or cepolatitis, Mis, />
Plin. VaL 1,3; Aem. Mac. cap. de Acidula,
precious stone unknown to us, Plin. 37,10, Coluber cerastes, Linn.; Plin. 8,23.35, 8 85;
II,37, 45, 8126; Luc. 9,716; Prop.' 3 (4), 22,
t cephalalgicus (euphon. cephal- 56, 152. ^
Cels. 5. 27, 7; as an attrib. of the hair
argicus)> a, um, adj., = -(, cepolindrum, i, n., a kind of condi- 27;
of the Furies, Stat. Th. 1,103; II, 65; Claud,
sick with a headache * equus, Veg. 1,25,2. ment, Plaut. Ps. 3, 2,43.
Rufln. 1, 96; id. Bapt. Pros. 2, 346.II.
Cephalenia (-a II ani a), ae,/, = ceponides, um, fi, a precious stone ap.
A kind of horned worm injurious to trees,
or , the largest islandnow unknown, Plin. 37,10, 56, 8 156.
Plin. 16, 41, 80, 8 220; 17, 24, 37, 8 221.
in the Ionian Sea, now Cephalenia, Mel. 2,
t cepos Aphrodites, =
' = '-I I I . As nom. propr.: Cerastae, arum,
7, IO; Plin. 4,12,19, 54 sq.; Liv. 37.13,11;
m., acc. to the fable, a horned people in Cy38, 9,10; 38, 28, 7; Flor. 2,9,4. . Hence, , Hortus Veneris, a litant, usu. called prus, changed by Venus into bullocks, Ov.
cotyledon,
q.
v.,
App.
Herb.
43.
a. Cephalenes, um, m., = ,
i cepotaphiolum, i, n. dim. [cepota- M. 10, 222 sq. n
the inhabitants of Cephalenia, Liv. 37, 13,
v. I. cerasus, II.
12; Sil. 15, 305. b. Cephalenitae, phium], a little tomb in a garden, Inscr. Cerasum,
1. cerasus, i>/, = , the cherryarum, m., the same, Serv. ad Verg. E. 8, Marin. Fratr. Arv. p. 184; Inscr. Fabr. 115; tree, brought by Lucullus from Cerasus, in
294.
68.
Pontus, to Italy, Varr. B. B. I, 39, 2; Serv.
t cepotaphium, n-i = , ad Verg. G. 2,18; Plin. 15, 25,30.8 102; Coi.
t cephalicus, a, um, adj., = a tomb in a garden, Inscr. Orell. 4514 sq.
KiSy; in medicine, ofi or relating to the head,
II, 2, 96; Ov. Nuc. 32 ai. I I . A cherry,
cepulla, ae, v. caepina,
head-: emplastrum, Cels. 5, 19, 7; Veg. 6,
Prop. 4 (5), 2. 15; in prose, instead of it,
t c e p u r i c u s , a, um, adj., = , neutr.: cerasum, i, Cels. 2, 24, 27; Pali.
28,1.
Cephalio, onis, m., proh. a slave ofi At- of or pertaining to gardening: loca, Firm. Oct. 12, 7 ai.Of doubtful gender: ceraso,
ticus, Cie. Att. 9,25 init. ai.
Math. 2, 12.Hence, in neutr. plur.: C e - Pers. 6, 36 : cerasorum, Plin. 15, 25, 30,
Cephalo, onis, TO. ,=*4>, a palm-purica; yen. -con, a treatise on garden- 8 102; 15.28, 34, 8 112.
ing, Plin. 19,10, 57, 8 177.
tree, PalL Apr. 5, 2 Schneid.
2. Cerasus, untis, / , = , a
Cephaloedis, is, fi (Cephaloedi- t Cepuros, U m, = , a gar- town in Pontus, where the cherry is native
u m , ft w' a c c t 0 Prisc. p. 596 P.), = - dener, the title of the third book of Api- (v. I. cerasus), now Keresun, Mel. 1,19, II;
Pl in. 6,4,4, 8 II.
Ptol., Strab., a small cius.
fortified town in Sicily, in the region of
cera, ae, fi [Sanscr. kar-, to scatter, t ceratia, a e, / , = , a plant
Himera, now Cefiali, Cie. Verr. 2, 2,52, 128 throw away; cf. Gr. ; Lat. cerno; Gr. with a single leaf, Plin. 26,8,34, 8 52.
Zumpt N. cr.; Plin. 3, 8, 14, 90. . ', et sincerus], wax, Lucr. 6, 516; 6,
t ceratias, ae, m., = , a kind
Hence, A. Cephaloeditanus, a, um, 966; Cie. de Or. 3, 45, 177; id. Tusc. I, 45, of comet resembling a horn, Plin. 2, 25, 22,
adj., ofi Cephaloedis: civitas, Cie. Verr. 2,3, 108; Coi. 9, 15, 8; 9, 16, I; Plin. 21,14, 49, 8 90. ^
43, 103.And subst.: Cephaloedita- 8 83 sq. et saep.; Verg. E. 2, 32.In plur.,
t ceratina,ae,/, = , the son i , orum, m., the inhabitants of Cephaloedis,
the wax cells ofi the hives, Verg. G. 4, 57; 4, plasticae argument concerning horns (quod
Cie. Verr. 2,2,52,8 130.-B. Cephaloe- 162; 4,241; Coi. 9,15; 9, 7 sq.; Plin. 11, 8, non perdidisti habes; cornua non perdididias, ;"dis, adj. fem., of Cephaloedis: ora, 8, 8 118 ai.II. Meton., acc. to its diflf. sti: habes igitur cornua, Geli. 18. 2, 8; cf.
uses. A. Most freq., a writing-tablet cov- Sen. Ep. 45.7),Quint. I, IO, 5 Spald.; Front.
SiL 14, 252.
ered with wax, Plaut. Pera. 4,3, 59; id. Cure.
p. 86 Nieb.
cephaldte, es, adj.fii, , hav-3, 40; Cie. Div. in Caecil. 7, 24; Hor. Ep. 1, Eloq.
tceratias, W i s , / , = (horning a head (pure Lat. capitata), Ser. Samm. 6,62; . M. 9, 521; Liv. 1, 24,7; Quint 1, ed), a kind of wild poppy, Plin. 20,19, 78,
23,427.
I,27; 10,3, 31; 11, 2, 32; Suet Caes. 83 ai. 8 205.
Cephalus, i m> = , a son ofi Hence, prima, secunda, etc., cera, the t ceratium, i i *ln=KepTioi' (St. John's
Deioneus (Hyg. Fab. 189) or ofi Pandion (id. first, etc., leaf or page, Suet. Ner. 17; Hor. bread), a Greek weight corresponding to the
ib. 279), a grandson ofi JEolus (hence, Aeoli- S. 2, 5, 54; Cie. Verr. 2,1, 36, 8 9 2 . B . A Latin siliqua 2. calculi, Auet. Ponder, in
des, . M. 6, 681), the husband of Procris, seal of wax, Plaut. Bacch. 4, 4, 96; Cie. FI. Goes. Agrar. p. 322 (in Coi. 6,10,20, and Arb.
whom he, when watched by her, uninten- 16, 37; Ov. Am. 2, 15, 16; Plin. 2, 51, 52, 25,1, written as Greek).
tionally shot, . M. 6, 681; 7, 665 sq.; 7, 137. C. A waxen image of an ancestor,
ceratum,' cerotum, i, Mart, ii, 98;
841; Hyg. Astr. 2, 35; Serv. ad Verg. A. 6, a wax figure: cera illa (sc. majorum ima- PalL , 41,3; Veg. 3,7,2: c e r a t i u m ,
ginum)
atque
figura,
Sali.
J.
4,
6;
.
F.
I,
445.
591; Juv. 8,19; cf: expressi cera voltus, ii, Cael. Aur. Acut. 2, I I ; id. Tard. 2, 3;
Cepheos, Idis, v. Cepheus, II. C.
Plin. 35,2,2,8 6.B. Wax used in encaustic Marc. Emp. 35: cferotfirinm, ii, Theod.
Cepheius, a, um, v. Cepheus, II. .
painting,Vere. B. B. 3,17,4 Schneid.; Plin. Prisc. 1, 9), n., == , a wax plaster,
wax salve, wax pomatum, Cels. 4,4, 2; 4,4,
t cephenes, um,
. i .
The drones in a swarm of bees (pure Lat. 35, 7, 31, 8 49; id. 35, II, 39, 8 122; and 35, 20; 4, 4. 24; Col. 7, 7, 4; Plin. 13, 22, 43,
II, 41, 8 149; Stat. S. 1,1,100.
ilici), . ii, 16,16, 48. 2. Cephe8 124;
t cerachates, ae,
?,
a 22, 24, 56, 8 117; 26, 14, 87, 8 141;
n e s , u m , a people of Ethiopia (so called
Scrib. Comp. 260.
precious stone, the wax-agate (so called from
from their king, Cepheus), . M. 5, 1 and
* ceratura, ae, fi [cera], a smearing
its color), Plin. 37,10,54, 8 139.
97. Hence, Cephenus, a, um, adj.,
or covering urith wax, Col. 12,60,16.
Cerambus, i, m.,= , a myth- over
Ethiopian: proceres, the Ethiopian chiefs,
ological person, changed, in the time of the ceratas, a, um, Part., from cero.
. M. 4, 764.
t ceraula, ae, m., = , a hornflood of Deucalion, into a beetle, . . 7,
blower, corneta, App. M. 8, p. 213; id. Flor.
Cepheus (dissyl.), ei {gen. Cepheos, S 5 3
Germ. Arat. 189; acc. CephDS, v. . 5, 42;
1. Cerambus, I ni., rr 4, p. 342.
Mel. I, II, 3), to., = Rubetis, a king of Ethi- (the pot-maker), the name of two places, one ceraunia, v. ceronia.
opia {acc. to Mel. 1.1, at Joppa, in Phoeni- ivithin and the other without Athens; in the t ceraunius, a, um, adj., ?
cia), husband of Cassiope, father of Andro- latter were the monuments and statues of (pertaining to thunder or lightning). I,
meda, and father-in-law of Perseus; finallyheroes that had fallen in war, Cie. Fin. 1, Gemma (also ceraunium, Claud. Laud.
placed with these three among the stars. 11,39; id. Leg. 2, 26,64; Attic, ap. Cie. Att. Ser. 77; and: Ceraunus, I'rud. Psych.
. M. 4, 738; 5,12; Hyg. Fab. 64; id. Astri 1,10,1; Plin. 36, 6, 4, 8 20; 37,12, 45, 8 155 470), a precious stone, perh. a kind of onyx,
2, 9; 3, 8; Cie. Tuso. 5, 3, 8; id. . D. 2, 43, (cf. Pausan. 1, 29, 2 Siebel. and Meurs. in Plin. 37,9,51, 8 134 sq.; or a meteoric stone,
id. 37, 10, 65, 8 176; Lampr. Elag. 21; Inscr.
111; Germ. Arat. 184 ai.II, Hence, adjj. Thes. Gron. iv. p. 1006 sq.).
OrelL 2510: gemma, Mart. Cap. 1, 8 67 and
. Cepheius, a, um, of Cepheus: Andro- 2. Cerambus, a, um, v. Ceramus.
meda, Prop. 1, 3, 3; . H. 15,35: virgo, the
t ceramitis, Wis, fi, = , 75.. Vites, of a red color, Col. 3, 2, 1:
same, id. A. 3, 3, 17. B. CEPHEUS precious stone ofi the color of brick, Plin. 37,uvae, Isid. Orig. 17,m5, 17. H I . Nom.
propr.: Ceraunii, A. (Also Cerau(trisyl.), a, um, of Cepheus, = Ethiopian: 10,56, 8w153.
Meroe, Prop. 4 (5), 6,78: arva, . M. 4,669.
Ceramus, I,m.,=zr, a town on n i a , orum,., Verg. G. 1,332; id. A. 3,506;
TO.,
t Ceraunobolia, ae,/, = -
/ , i/te hurling of tue thunderbolts, a painting of Apelles (acc. -an), Plin. 35, IO, 36, 96.
1. C e r a u n u s , a > ana, V. ceraunius.
2. Ceraunus, i, m., = ?, cognomen of king Ptolemaeus, of Macedonia, son
of Ptolemaeus Lagi, Nep. Reg. 3,4.
Cerberion, > w, ancient name of the
town Cimmerium, on Cimmerian Bosporus, Plin. 6, 6, 6, 18.
Cerberus (-ros), i, . , = ?,
the three- (acc. to others, the hundred-)
headed monster Cerberus, Lucr. 3, 10; 3,
24; Verg. G. 4, 483; id. A. 6, 417; Prop. 3
(4), 5, 44; Hor. C. 2, 19, 29; 3, 11, 17; Ov.
M. 4, 450; Hyg. Fab. 151 (cf. Verg. A. 6,
400; Hor. C. 2,13,34) Cie. Tuso. I, 5, IO ai.
Hence, II. Cerbereus, a, una, adj.,
of or pertaining to Cerberus: facies canum, Lucr. 4, 735: os, . . 4, 501: latratus, Stat. S. 5, I, 249 : portae, i. e. of the
Lower World, id. Th. 8, 56.
Cercasorum, i, W., = , a
city of Egypt, now El-Arkas, Mel. 1,9, 2.
cerceris, a bird living in the water
and on land, Varr. L. L. 5, 13, 23 Speng.
N. cr. (MQ11. 79, ).
Cercetae, arum, m., a people of Pontus, Plin. 6, 5,6, 16; Mel. 1, 2, 5 ai.
Cercetius, , ni., a southern spur of
Mount Pindus in Thessaly, Liv. 32, 14, 7;
cf. Plin. 4, 8,15, 30.
Cercina, ae> / , = , an island
off the east coast of Africa, with a town of
the same name, now Kerkein or Kerkeaa
Plin. 5, 7, 7, 41; Auet. B. Afr. 34; Liv.
33, 48, I I ; Tae. A. 1, 53; 4, 13; Dig. 1, 2,
2, 42. The inhabitants, Cercinates,
Auet. B. Afr. 34.
Cercinitis, l d i s , / , a small island very
near Cercina, connected with it by a bridge,
Plin. 5, 7, 7, 41.
Cercinium, , ., town of Thessaly,
Liv. 31, 41,1 and 3.
t e er citis, i d i s , / , = <, a species
of olive-tree, Col. 5, 8, 3.
C e r c i u s , v . Circius.
Cerco, Onis, m., a Roman cognomen,
Liv. 42, 6 init.
i cercolips, corcholopis.
tcercopithecus, i, m., = , a monkey with a tail, Varr. ap. Non.
p. 201,26; Plin. 8, 21,30, 72; Mart. 14,202;
14, 128; divine honors were paid to it by
tho Egyptians, Juv. 15,4.Acc. cercopithecon, Mart. 7, 87, 4. H. A proper name,
Suet. Ner. 30.
t cercops, opis, ., = *. I . A
species of long-tailed apes, Manii. 4, 664; cf.
AMM. 22,14,3.II. The name of a Pythagorean philosopher, Cie. . D. I, 38,107.III,
ning, trickish people on the island of Pithecusa, changed by Jupiter into monkeys, O v.
M. 14,92.
318
drink, prepared from, corn, = celia and cerevisia, Plin. 22, 25, 82, g 364.
* cerifico, avi, I [cera-facio], lit., to
make wax; hence of the purple-fish, to
slime over, to prepare a slimy nest for eggs,
Plin. 9, 38, 62, 133.
Cerillae,
,=\\, a small
town on the sea-coast of Bi-uttium destroyed
by Hannibal, now Cirella Vecchia, Sil. 8,
580.
cerimSnia, v caerimonia.
+ cerintha, ae (-e, os, Plin. 21,12,41,
g 7 0 ) , / , = , a plant which bees are
fond ofi wax -flower: Cerinthe major,
Linn. ^ Verg. G. 4, 63; Col. 9, 8,13.
+ cerinthus, h m> = , beebread, called also erithace or sandaraca,
Plin. 11, 7,7, g 17.
t cerinus, a, um, adj., = , waxcolored, yellow like wax: pruna. Plin. 15,13,
12, 41 sq.: berylli, id. 37, 5, 20, g 77.II.
Subst.: cerina, orum, ., a wax-colored
garment, Plaut. Ep. 2,2, 61; cf. Non. p. 548,
33.
t c e l l a r i u m , i i, or ceriolare, is,
Enn. ap. Varr. L. L. 6, 81 Muli.; 7, 76 ib.: mus utrique, Enn. ap. Cie. Off. 1,12, 38; id.
sed quis illic est, procul quem video ? estne ap. Non. p. 261,19, and ap. Varr. L. L. 6, 81
hic Hegio ? si satis cerno, is herclest, Ter. Miill.; Fac. ap. Non. p. 261, 21: nisi esset
Ad. 3, 3, 85: tum porro varios rerum senti- qui armis secum vellet cernere, Att. ap.
mus odores, nec tamen ad nareis venien- Non. p. 261,17: cernere ferro, Verg. A. 12,
teis cernimus umquam: nec voces cernere 709 (also ap. Sen. Ep. 58, 3); so, cernere
suemus, Lucr. I, 300 ; 4, 598: quod neque- certamen, Plaut. Bacch. 3, 2, 15; id. Cas.
unt oculis rerum primordia cerni, id. 1,269; 3,1, 2; Lucr. 5, 394: pro patria, pro liberis,
v. also id. 2, 314 sq.; 4, 242; cf. id. 2, 837 : pro aris atque focis suis, * SalL C. 59, 5
acute, id. 4, 811; et : cerno acutum, Hor. Kritz N. cr. (ai. certare): seu libeat dupliS. I, 3, 26: altaria exhalare vapore, Lucr. cem sejunctim cernere martem, Tib. 4, I,
3, 432; 2, 928 ai.Hence, sometimes opp. 103.Humorously, Plaut. Trin. 2, 4, 77.
to hearing: ut non solum auribus accipe- B. In gen-, to decide fior something, to
retur, sed etiam oculis cerneretur, Nep. conclude upon, resolve (syn.: constituo, deTimol. 2,2; or to mental perception: quem cerno; also rare): praesidium castris eduego tam video animo, quam ea, quae oculis cere, Lucii. ap. Non. p. 261, 5: acribus incernimus, Cie. Eam. 6, 3, 2: nos enim ne ter se cum armis confligere, id. ib. p. 261,6:
nunc quidem oculis cernimus ea, quae vi- te mihi amicam esse crevi, Plaut Cist. I, I,
demus, id. Tuso. I, 20, 46: quae cernere et I (crevi valet constitui, Varr. L. L. 7, 98
videre non possumus, id. de Or. 3, 40,161; Mull.); Cat 64, 150.Hence, B. In judic.
cf. id. Rep. 6, 20, 21 sq.:. ego Catuli Cuma- lang. 1.1., of inheritances. I, To resolve
num ex hoc loco cerno, Pompeianum non to enter upon an inheritance, Varr. L. L. 7,
cerno, id. Ac. 2, 25, 80: ut ea cernimus 98 Mull.; cf Tit. 22, 27, and cretio.2.
quae videmus, id. Mil. 29, 79: omnia sic To make known this determination, Tit 22,
aperiam, ut ea cernere oculis videamini, id. 28 and 30; Cie. Att. 11, 2, 1 . 3 . = adire,
Clu. 24,66: coram aliquid, to witness, Caes. to enter upon an inheritance, Cie. Agr. 2,
B. G. 6, 8; Verg. . 2, 538: aliquem, Caes. 15, 40; Liv. 24, 25, 3; 40, 8, 17; Plin. Ep.
B. G. 6, 21: acies a nostris cernebatur, id. 10,79,2; Quint Deci 261; Fest. p. 41.b.
B. C. 3, 69: in sole sidera ipsa desinunt T r o p . : debet etiam fratris Appii amorem
cerni, Quint. 8, 5, 29: simile quiddam faci- erga me cum reliqua hereditate crevisse,
entes aves cernimus, id. 2, 6, 7: me mise- Cie. Att. 6,1, IO; so id. Fam. 9,14, 4; Val.
rum, turba quod non ego cernar in iM, Ov. Max. 5, 3, ext. 3.P. a. . certus.
P. 4, 4, 43: Constitit alma Venus, nulli cercernnalia, Consualia.
nenda, id. M. 15, 844; Curt. 8, 13, 16; Tae.
cernulo, are, v. a. [cernuo], to throw
A. 1,59.With acc. and inf.: sensumque
inesse et motum in membris cerno, Canius down: non vertit fortuna sed cernulat et
4.
ap. Varr. L. L. 6, 81 Muli.: neque mutari allidit, Sen. Ep.a8,um
cernulus, , adj. [-id.], turning a
ac misceri omnia cerneres, Sali. C. 2, 3:
quos ad resistendum concucurrisse cerne- somersault (late Lat.), App. M. 9, p. 235,28.
bat, * Suet. Caes. 15 fin.: cernis ut insulcernuo, avi, atum, I, v. a. and . [certent Rutuli ? Verg. A. IO, 20: cerne quam nuus], to throw ov fall headforemost (only
tenui vos parte contingat, Cie. Rep. 6, 20, ante- and post-class.), Varr. ap. Non. p. 21,
21: cerneres, quanta audacia fuisset, etc., 8; App. . 1,19, p. I l l , 9; Front Princ. Hist.
SalL C. 61,1.Impers. with acc. and infi.: 5. In dep. form: tigres cernuantur, Sol.
cernebatur, novissimos illorum premi ve- 17: equus de industria cornuatus, id. 45.
hementer, Caes. B. C. I, 64 Hera. N. cr.
1. cernuus, a um , adj. [root kar, v.
So impers. with rei.-clause: ut non solum celsus; cf. , cerebrum], with the face
auribus acciperetur, sed etiam oculis cer- turned towards the earth, inclined forneretur quem detulisset, Nep. Timol. 2, 2. wards, stooping or bowing forwards (very
Ante-class., of the hearing: vox illius rare and only poet.): cernuus dicitur procerte est: idem omnes cernimus, Att. ap. prie inclinatus, quasi quod terram cernit,
Non. p. 261, II, and perh. also, Titin. ap. Non. p. 20,33 sq.; Lucii. ib. p. 21,1: ejectoPrisc. p. 898 P.-Hence, b. Cerni aliqua re que incumbit cernuus armo, * Verg. A. IO,
or in aliqui re, to become distinguished or 894 (v. Serv. ad h. I.): cernuus inflexo soknown in something: fortis animus et mag- nipes effoderat armo, Sil. IO, 255 sq.; Arn.
nus duabus rebus maxime cernitur, Cie. 7, p. 246.Hence, I I . That turns a somerOff. I, 20, 66; so id. Tuso. 5, 8, 22: amicus sault; a tumbler, mountebank, ,
certus in re incerta cernitur. Enn. ap. Cie. , Lucii. ap. Non. p. 21, 6; Varr.
Lael. 17, 64: atque, hae quidem virtutes ap. Serv. ad Verg. A. 10, 894; cf. Gloss.
cernuntur in agendo, Cie. Part. Or. 23, 78; Philox.: cernuli .
id. Top. 21, 80 (also in Quint. 3, 5,18).* e.
2. cernuus, i, w., a kind of shoe, acc.
Have before the mind, have respect to, re- to Paui. ex Fest. p. 55 MiilL, and Isid. Orig.
gard any one: ubi gratus, si non eum ipsi 19, 34,13.
cernunt grati, cui referunt gratiam ? Cie.
cero, avi, atum, 1, v. a. [cera], to cover,
Leg. 1,18, 4 9 . B , ran s f. to intellectual
objects, to perceive, comprehend, understandoverlay, or smear with wax, to wax: dolia,
(syn.: intellego, cognosco, perspicio): ne- Coi. 12, 52, 15.More freq. in part. pass.:
que tanta in rebus obscuritas, ut eas (res) cerata tabula, Plaut. As. 4, I, 18 : tabella,
non penitus acri vir ingenio cernat, si modo * Cie. Div. in Caeci! 7, 24; cf. Dig. 32, 52:
aspexerit, Cic. de Or. 3, .31, 124: jam cer- pennae, * Hor. C. 4, 2, 2 : taedae, . H. 7,
nam mene an illam potiorem putes, id. 23: rates, id. ib. 5, 42; ci', puppes, id. R.
post. Tuso. 2, 9, 20: (antiquitas) hoc me- Am. 447.
ceroferarius, , m - [cera-fero ], the
lius ea fortasse, quae erant vera, cernebat,
id. i b. I, 12, 26; id. Fin. I, 19, 64; id. Top. waxlight bearer, an attendant at Christian
5, 27; id. N. D. I,19, 49; id. Fam. 5, 12, 2: ceremonial worship (eccl. Lat.), Isid. Orig.
quae cum ego non solum suspicarer, sed 7,12, 29.
plane cernerem, id. Agr. 2, 4, 9; id; de Or.
Ceroliensis locus, a place in Rome,
3, 81, 124: ut consuetum facile amorem a part of the Carinae, Varr. L. L. 5, 47
cerneres, Ter. And. I, I, 108. Hence, b. Miill.
Rarely of future events, to foresee, discern
t ceroma, atis, n. (abl. plur. ceromatis,
beforehand: cerno animo sepulta in patria Plin. 35, 13, 47, 168 ; acc. plur. ceromas,
miseros atque insepultos acervos civium, Am. 3,114), == , an ointment for
Cie. Cat. 4, 6, II: cerno jam animo, quanto wrestlers, much used in the time of the emomnia uberiora atque ornatiora futura sint, perors, Plin. 1.1.; 28, 4,13,1 51; Mart. 4,
id. Fam. 5, 12, 2.C. To decide something 19; 7, 32; 14, 50.II. Meton. A. The
that is contested or doubtful (judicially), to place for wrestling: in ceromate sedere,
decree, determine (more rare than decer- Sen. Brev. Vit. 12, 2; Plin. 35, 2, 2, 5 . B .
nere) : quotcumque senatus creverit popu- The ring, the combat, Plin. 29, I, 8, 26;
lusque jusserit tot sunto, Cie. Leg. 3, 3, 8: Mart. 5, 65, 3 (in Plin. Val. I, 25 fin., ceroquodcumque senatus creverit agunto, id. mata is perh. = canceromata, a swelling,
ib. 3,3, 8, 6: jurati cernant, Pac. ap. Non. tumor).
p. 261,13 : illum locum tempusque consit ceromaticus, a> am, adj., = lio destinatum quid de Armenia cernerent, mos, smeared with wax-ointment: colTae. A. 15,14: priusquam id sors cerneret, lum, Juv. 3, 68.
Liv. 43, .12, 2 : certa sorte, after the lot was
t ceroma (ceran-) ae,/,=epa>i//a,
decided, id. 36, 2, 2.Hence, b. To decide
by contending ov fighting (more rare than St. John's bread, Plin. 13, 8,16, 59.
COrostrota,v celostratus and cestrothe freq. certare, and even in Seneca's time
out of use; et Sen. Ep. 68, 3): ferro non tus.
* cerosus, a, nm, adj. [cera], full of
auro vitam (acc. respect = de vita) cernawax: mel, Plin. 32, 3,13, 27.
9, 4; Sit 10,536; cf.: nec magni certaminis certatur limine in ipso Ausoniae, Verg. A. deliberatumque, quae ad causam pertinere
ea dimicatio fuit, not severe, Liv. 21, 60, 7. 10, 355; II, 313: die quo Bedriaci certaba- arbitror, omnia dicere. Cie. Bosc. Am. II,
B O b j e c t . , = proelium, pugna, etc.: tur. Tae. H. 2, 50: qua in parte rex pugnae 31: certum atque decretum est non dare
vario certamine pugnatum est, Caes. B. C. afluit, ibi aliquamdiu certatum, Sali. J. 74, signum, Liv. 2,45,13: certum est igni cirI, 46: erat in celeritate omne positum cer- 3: in cqjus (amnis) transgressu multum cumdare muros, Verg. A. 9,153.Certumst
tamen, utri, etc., id. ib. I, 70: bella atque certato pervicit Vardanes, Tae. A. II, IO; mihi with infi, Plaut. As. I, 3, 94; 3, 3, 23;
certamina, Sali. C. 33, 6: ubi res ad certa- id. H. 4, 61.Mostly poet, in pass.: certata id. Cas. I, I, 3; id. Mil. 3,1,154; id. Ps. 4,8,
men venit, id. J. 13. 4: in certamine ipso, lite deorum Ambracia (for the possession 2: Cie. de Or. 2, 33,144: Liv. 35,46,13; .
Liv. 2,44, II: navalia, a naval engagement, of which Apollo, Diana, and Hercules con- . 9, 53 aLWithout inf., esp. parentet.,
tea-fight, id. 31,14, 4: classicum, Veli. 2,85, tended), . . 13, 713: certatus nobis or- with expression of purpose by fut. tense:
2: saevit medio in certamine Mavors, Verg. bis (i. e. de quo certavimus), Sil. 17, 342; cf. certum est, malam rem potius quaeram cum
A. 8, 700 et saep. Hence, C. 1 the post- 11. infra
f i . Out of the sphere of milit. lucro, Plaut Aui. 4,6,15: certum est, jam diAug. histt. for war in gen., Flor. I, 20; operations, to contend, struggle, strive, emu- cam patri, id. Bacch. 3,1,15: certum est, ibo
Eutr. 1,16; Just. 7, 2, 6; 7,6, 6.
late, vie with: certabant urbem Bomam ad medicum, id. Mere. 2,4,4: An. Certumn'
certatim,atl" [certatus, 2. certo], emu- Bemoramne vocarent, Enn. ap. Cie. Div. 1, est tibi? Ly. Certum, id. Poen. 2, 48; cf.
lously, earnestly, eagerly (class, in prose and 48,107 (Ann. v. 85 Vahl.): haut doctis dic- id. Stich.4,2,33.Withpron. or suist.: Ar.
poetry): certatim de alicujus salute dice- tis certantes sed maledictis, Enn. ap. Geli. Certumnest tibi istuc? He. Non moriri
re, Cie. Sest. 34, 74; Liv. 1, 54, 3: mulieres 20, IO, 4 (Ann. v. 274 ib.): minis mecum, certius, Plaut. Capt.3,5,74; so further with
puerique saxa et a l i a . . . certatim mittere, minaciis, Plaut. True. 5,56: malitia tecum, istuc, id. ib. 2,1,20; Ter. Eun.3,3,30: mihi
Sali. J. 67, I: certatim alter alteri obstre- id. Fers. 2, 2, 56: benedictis, Ter. Phorm. autem abjurare certius est quam' dependepere, Liv. 1,40,6: hoc Cicero atque Asinius proi. 20: certare ingenio, contendere nobili- re, Cie. Att. I, 8, 3: ad eum senem oppugcertatim sunt usi, * Quint. 6,1,21: currere, tate, Lucr.2, II: cum aliquo dicacitate,Cie. nare certum est consilium, Plaut. Ep. I, 2,
Cie. Phil. 2, 46,118: ascendere, Liv. 26, 44, Brut.46,172: officiis inter se, id.Fam.7,31, 60: quae nunc sunt certa ei consilia, etc.,
9: exsurgere, Tae. A. 3, 65: erumpere curia, I; ci: certatum inter collegas maledictis, Ter. And. 2, 3,16: certa res hanc estobjurid. ib. 12,7: amare aliquem, * Plin. Ep. 2, Liv. 5, 8, 13; and: eo modo inter se duo gare, Plaut. Am. 2, 2, 73; so id. Mere. 5, 2,
9, 5; cf. Suet. Aug. 100; id. Tib. 70; id. Ca- imperatores certabant, Sali. J. 62, I: cum 16; id. Mil. 2,4,45; Ter. And. 2,2,31; Plaut.
lig. 57; id. Ner. 7; id. vit. 15; and in poe- civibus de virtute, id. C. 9, 2: pro sua quis- Most. 3, 2 , 1 6 . b . (From the time of the
try, * Cat. 64, 392; Verg. G. I, 385; 4, 38; que potentia, id. ib. 38, 3: contumacia ad- Aug. poets.) T r a n s f . to the person who
id. A. 3, 290; 5, 778; 7,146; *Hor. S. I, 5, versus contemnentes humilitatem suam is determined upon something, determined,
17; . M. 3, 244; 12, 241; Stat. S. 3,1,179 nobiles certavit (Licinius), Liv. 9,46,4: cum resolved, bent, (a) With inf.: certa mori,
usuris fructibus praediorum, to contend Verg. A. 4, 564 (cf. id. ib. 4, 475: decrevitai.
interest (to strive to pay interest) que mori): certi non cedere, . . 9, 43:
certatio, onis, fi [2. certo], a contend- against
with the produce ofi estates, Cie. Cat. 2,8,18: certa sequi, Val. FI. 5, 47. () With gen.
ing, striving, a combat, strife, contest, etc.
cum a Cheruscis Longobardisque pro anti- (cf. Bamsh. Gr. p. 323; Zumpt, Gr. 8 437,
(in good prose, most freq. in Cie.). f, L i t
quo decore aut recenti libertate; et contra, n. 1; A. and S. 8 213, . 1): certus eundi,
A. In g e n . : jam ludi publici sint corpoaugendae dominationi certaretur, Tae. A. 2, Verg. . 4, 564; . . II, 440: desciscendi,
rum certatione, cursu, etc., Cie. Leg. 2,15,
46: ob hircum, Hor. A. P. 220: joco, id. C. 2, Tae. . 4,14: relinquendae vitae, id. A. 4,34:
38; cf. id. ib. 2, 9, 22; Ter. Ad. 2, 2, 4: cer12,18: mero, id. ib. 4,1, 31: animis iniquis, necis, Sil. 6,27: Algae, Plin. Ep. 6,16,12: detationes xysticorum, Suet. Aug. 45. B.
Verg. A. IO, 7: parsimonia et vigiliis et la- stinationis, Tae. A. 12,32: sceleris, id. ib. 12,
E s ., a military contest, a fight (very rare),
bore cum ultimis militum, Liv. 34, 18, 5: 66: consilii, id. H. 2,46.() With an: nec
T r P*
Sisenn. ap. Non. p. 196, I. -r
sententiis, Tae. A. I, 29 ai.: ut si nautae sat certa an cederet armis, Si i. 9, 480.II.
Medea nequaquam istuc istac ibit: magna
certarent, quis eorum potissimum guber- An epithet of all those objects whose existinest certatio, Enn. ap. Cie. N. D. 3, 25, 65
naret, Cie. Off. I, 25, 87: mos gentis est, ence or reality is fixed, determined (hence
(Trag. Bel. . 304 Vahl.): relinquitur non
equitare jaculari cursu cum aequalibus cer- in connection with definitus, Quint. 7,10,7;
mihi cum Torquato sed virtuti cum voluptare, Sali. J. 6 , 1 : dic mecum quo pignore with praefinitus, Suet. Galb. 14), or in retate certatio, Cie. Fin. 2,14, 44: haec inter
certes, Verg. E. 3, 31: celeri sagitta, id. A. spect to which there can be no doubt
eos (amicos) fit honesta certatio, id. Lael. 9,
5,485: certemus, spinas animone ego forti- (hence opp. dubius, Quint 7, 6, 3; 5,12, 3;
32: ingenia exercere certationibus, Vitr. 2,
us an tu Evellas agro, Hor. Ep. I, 14, 4. 12, 3, 6 ai.). A. O b j e c t . 1. Of things
I, 3.Of a judicial contest: haec est iniqua
P o e t . , with acc.: hanc rem (= de hac re), whose external qualities, number, etc., are
certatio, Cie. Quint. 22, 73: non par, id. ib.
Sedigit. ap. Geli. 15, 24; cf. in pass.: cui invariable, established, settled, fixed, partic21,68; hence: per populum multae poenae
(multae) certandae cum dies advenisset, ular, specified, etc. (class.): Arboribus pricertatio esto, Lex ap. Cie. Leg. 3, 3, 6: Liv.
Liv. 25, 3, 14.With dat. instead of cum: mum certis gravis umbra tributa, Lucr. 6,
25, 4, 8.So in the lang. of political life:
solus tibi certat Amyntas, Verg. E. 6, 8; 783: fruges, bacae. Cie. Leg. 2, 8, 19: jam
certatio multae, a public discussion conHor. S. 2, 6,19; id. Epod. II, 18; 2, 20; id. ad certas res conficiendas certos homines
cerning a punishment to be inflicted, Cie.
C. 2, 6, 15; Verg. E. 8, 55; id. G. 2,138; Ov. delectos ac descriptos habebat, id. Cat. 3, 7,
Leg. 3, 3, 6; Liv. 25, 4, 8 (cf. id. 25, 3,13).
M. 14,794.2 Particularly of judicial dis- 16: concilium indiem certam indicere,Caes.
certative, udv. [id.], in order to stir putatione, to contend at law: inter se, Cie. B. G. I, 30 fin.; so with dies, a fixed term,
up strife, combatively (late Lat.), Cassiod. Verr. 2, 2,16, 8 39; cf. id. ib. 2, 2,13, 32:
Cato, B. B. 149, I; Cie. Att. 6, 2, 9; Nep.
Hist. Eccl. 1,11.
in centumvirali judicio, id. de Or. 1,39,177: Chabr. 3, I; Liv. I, 50, I; Tae. G. 9 ai.;
si
a
duumviris
provocarit,
provocatione
certator, oris, m. [id.], a disputant
cf.: certis diebus, Verg. G. 2, 329: quaerere
(rare and post-class.), GelL 12,10,3; App. certato, Liv. I, 26, 6: si quid se judico cer- ab judicibus cur in certa verba jurent, cur
tes, Hor. S. 2,1, 49: foro si res certabitur certo tempore conveniant, certo discedant,
Dogm. Plat. p. 2.
olim, id. ib. 2, 5, 27.-3. With infi. (mostly Cie. Inv. 2, 45, 182; cf. Suet. Aug. 41: cer1. certatus, a< um, Part., from certo. poet.),
to strive to do something, to labor, tum praefinitumque tempus, id. Galb. 14;
2. certatus, fis, m. [2. certo], a conten- endeavor,
struggle earnestly, to exert one's and: certum statumque vectigal, id. Calig.
tion, fight, Stat S. 3,1,152.
sdfi: certantes ad summum succedere ho- 40: pecunia (opp. arbitraria), v. arbitrarius:
certe, adv., . certus, adv. B.
norem, Lucr. B, 1123; so, inter se cernere, finis aerumnarum, Lucr. I, 108; cf. id. 2,
* certim, ^ [certus, analog, to certa- id. 5, 394 : dimittere se (nubes), id. 6,509: 512;
8,1091; Hor. S. I, I, 106; id. Ep. I, 2,
tim, from certatus], certainly: scire, JuL populum alium suorum sepelire, id. 6,1247: 56: locus, Caes. B. G. 5,1, 6: numerus, id.
Phoebum superare canendo, Verg. E. 5, 9: ib. 7, 75: signum, fixed, agreed upon, id. B.
Val. Ber. Gest Alex. . 1, 31.
Certioro, alti, litum, 1, v. a. [certior], superare, . M. 5, 394: vincere,Verg. A. 5, C. 1,27: naves, fixed in number and quality,
= certiorem facere, to inform, appiae, 194: tollere (hunc) tergeminis honoribus, id. ib. I, 56: pecuniae imperabantur, id. ib.
show (only in jurid. Lat, and most freq. Hor. C. I, I, 8 : inter se eruere quercum, 3, 32 fin.: conviva, i. e. a daily. constant
used by Ulpian), Gai 2, 190; Dig. 13, 6, 5, Verg. A. 4, 443 : certat quisque evadere, guest, Hor. Ep. I, 7, 75 Schmid: ecquem tu
8 8; 19,1,1 fin.: certioratus, ib. 29,4,1,8 4; Curt 9, 4, 33: frangere fluctus, Plin. Fan. illo certiorem nebulonem, Cie. Att. 15, 21,
81 fin.; Sil. 13, 222; Stat. S. 5,3,191.
43, 29, 3, 8 6.
2.b- But sometimes indef., like quidam,
1. certo, adv., v. certus, adv. A.
ri> v- dep. . [collat. form of 2. and our certain, of things, the certainty of
certor,
&
whose existence is given, but whose nature
2. certo, avi, atum, I, v. freq. a. [cerno], to decide something by a contest (cf. cer- certo], to strive, struggle, contend, Hyg. Fab. is not more definitely designated, or comes
not into consideration (cf. aliquis): Cephano, II. C. b.); hence, to fight, struggle, contend, 273; Vulg. Ecclus. 11, 9.
certus^ a> u m [orig. P. a. from cerno; loedi mensis est certus, quo mense sacercombat, implying great exertion, and usually a measuring of strength (class, in prose jence], adj., determined, resolved, fixed, set- dotem maximum creari oporteat, Cie. Verr.
and poetry; most freq. in a trop. signi'f.; tled, purposed: non dubius. I. (Acc. to 2, 2, 52, 8 128: habet certos sui studiosos,
syn.: decerto, contendo). I. Of a physical cerno, II. D.) Certum est (mihi), it is de- id. Brut. 16, 64: (hunc) certis rebus impecontest of strength; mostly of battle: utrum termined, it is my (thy, his, etc.) decision, ratis regnare jussit, id. Sest. 27, 68: certi
igitur utilius Fabricio:.. armis cum hoste resolution, will, I arn resolved, I mean, etc. homines ad eam rem periti, id. ib. 18, 41:
certare, an venenis? Cie.Off.3, 22, 87: adu- (mostly anteclass.; most freq. in Plaut.); res a certis hominibus corrupta, id. Fam.
lescentium greges Lacedaemone videmus with infi.: quorum virtuti belli Fortuna 1,2,3; 4,9,2; 16,11,2; id. Marcell. 6,16;
ipsi incredibili contentione certantis pug- pepercit, Eorundem me libertati parcere id. Deiot. 4, I I ; Liv. 34, 61, 7. Hence in
nis, calcibus, unguibus, morsu denique, id. certum est, Enn. ap. Cie. Off. 1,12, 38 (Ann. Quint, several times in connection with
Tuso. 5, 27, 77: manu, Sali. H. 2, 41, 6 v. 206 Vahl.): certumst hominem eludere, quidam and aliquis: ad certas quasdam diDietsch: proelio, id. J. 81, 3: cum Gallis Plaut. Am. 1,1,109: tibi credere, id. Aui. 4, cendi leges alligati, Quint. 8, prooem. 8 2;
pro salute, id. ib. 114, 2; cf. Tae. Agr. 5: de 9, 7; cf. id. Capt. 3, I, 32; id. Cure. 2, I, I; so id. 8, prooem. 8 12; 4, 2, 28; 5, IO, 2; 5,
ambiguo agro bello, Liv. 3, 71, 2: de impe- id. Cas. 2,4,15; id. Cist. 3,1,16; id. Ep. 6,1, IO, 5; 9, 4, 8; II, 2, 28: aliquos composirio cum populo Bomano, Cie. de Or. 2,18, 57; id. Bacch. 5, 2, 37; id. Most. 1,3,80; id. tionis certos pedes, id. IO, 2, 13; so id. 7,
76: de principatu armis, Tae. H. 2, 47; cf. Men. 5, 6,12; id. Mil. 2, 3,32; id. Mere. 3,1, prooem. 8 4; and subst.: in his certos aliSuet. Vesp. 5: odiis etiam prope majoribus 7; id. Ps. I, 5,138; id. Poen. 5, 5,25 ; id. Pers. quos docebit, id. 2, 8, 13.-2. T r o p . , of
certarunt quam viribus, Liv. 21,1, 3: acie, 2, 2, 39; id. Bud. 3, 3, 22; id. Stich. 5, 4, 2; things whose internal moral qualities are
Verg. A. 2, 30 et saep. Impers.: dignus id. Trin. 2, I, 34; id. True. 2, 6, 68; Ter. established, fixed, can be relied upon, sure,
quicum certetur, Fac. ap. Non. p. 473, 16: And. 2,1, I I ; id. Eun. I, 2,108: certum est unerring, to be depended upon, true, faith'
cerussatus, a, um, adj. [cerussa], rem publicam sustinent, Cie. Sest. 66,138;
colored or painted with white-lead: buccae,so id. Verr. 2, 5, 42, g 108; id. Mil. 28, 77.
Cie. Pis. II, 25: cutis, Mart 7,25, 2: Sabel- Hence, of any great burden or danger:
dandae cervice erant crudelitati nefariae, to
la, id. 2, 41,12: tabulae, Cod. Th. 11, 27,1.
c e r v a , ae> f [cervus], a hind, Plin. 11, submit fo, Cia Phil. 5,16, 42: a cervicibus
nostris avertere Antonium, id. Ep. ad Brut.
37,45, 123 sq.; . M. 6, 636; 12, 34.H.
I, 15, 7; id. Phil. 3, 4, 8: non facile hanc
Poet., for deer in gen., Ter. Phorm. proi. tantam molem mali a cervicibus vestris
7: Cat. 63, 72; Verg. A. 4, 69; Hor. C. 1, 1, depulissem, id. Cat. 3, 7, 17: legiones in
27; 3, 5, 32; . M. 7, 546; 11. 772; id. A. cervicibus nostris conlocare, id. Fam. 12,
A. 3, 670; Tib. 4, 3,13.
23, 2: in cervicibus alicujus esse, of too
cervarius, a, um, adj. [id.], of or per- great or dangerous proximity: cum In
taining to deer : lupus, a lynx, Plin. 8, 22, cervicibus sumus (opp. cum procul abes34, 84; 11,37, 79, 202: venenum, an herb semus ), Liv. 44, 39, 7 : etsi bellum inwith which arrows were smeared, Plin. 27, gens in cervicibus erat, on hand, as an opii, 76, 101; Fest. a v. toxicum, p. 355: pressive burden, id. 22,33,6: sed nec Rocervaria ovis, quae pro cerva immolabatur mani, tametsi Poeni et Hannibal in cervi(Dianae), Fest. p. 57.
cibus erant, Just. 29, 4, 7; cf.: rex ratus
eam urbem . . . suis inpositam esse cervicicervesia, v cervina,
cervical (cervicale, Cassiod. Orth. bus, Curt. 7,7,1.2. For boldness: qui tanp. 2302 P.), alis, n. [cervix], a pillow or tis erunt cervicibus recuperatores, qui aubolster, = pulvinus ; sing., Mart. 14, 146; deant, etc., Cia Verr. 2, 3, 59, g 135. II.
Juv. 6,353 ; Petr. 56, 8 ; plur., Plin. Ep. 6, Transi., of things, the neck: amphorae,
16,16 ; Petr. 32,1; 78,5; Suet. Ner. 6; Plin. Petr. 34, 6; Mart. 12,32: fistularum, Vitr.
IO, 13: cupressi, Stat. Th. 6, 865: cf. Coi. 4,
20,20,82, 217; 28, 4,12, 47.
'"cervicatus, a, um, adj. [id.], stiff- 7, 3: Peloponnesi, i.e. Isthmus, Elin. 4,3,4,
g 8; cf. id. 6,29,34, g 170.
necked, Obstinate, Vulg. Ecclus. 16,11.
cervula, ae >/ dim. [cerva], a little hind,
* cervicositas, atis, f. [cervinus],
Aug. Serm. 215.
stubbornness, obstinacy, Sid. Ep. 7,9.
cervinus, h m dim. [cervus, II. B.], a
cervlcdsus, a, um, adj. [cervix], stubborn, obstinate, Eccl. Ambros. ap. Voss. Vit little chevavx-de-frise, Front. Strat. 1,5,2.
c e r v u s (old orthogr. c e r v o s ; cfL. L. 3, 4; cf.: cervicosus , Gloss.
Quint. I, 7, 26), i, m. [kindr. with cornu and
Labb.
cervicula, ae,/ dim. [id.]. I, A small carina], a stag, a deer, Plin. 8, 32, 50, g 112
neck, *Cic. Verr. 2, 3, 19, 49; App. Flor. sq.: alipedes, Lucr. 6, 765: fugax, Hor. C. 4,
p. 348: contracta, Quint. 11, 3,180. * I I . 6, 34: Ov. Tr. 3, II, II: fugientes, Hor. C. 3,
In mechanics, the neck of a hydraulic ma- 12, II: pavidi, Ov. F. 5,173: surgentem in
cornua, Verg. A. 10, 725 ai.As a type of
chine, Vitr. 10,8,2.
cervinus, a, um, adj. [cervus], of or fleetness: vincere cervum cursu, Plaut.
pertaining to a deer: cornu, deeris horn, Poen. 3,1, 27.H. Transf. (from resemVarr. R. R. 3,9,14; Col. 8, 5,18 ai.: pellis, blance to the horns of a stag; cf. Varr. L.
Hon Ep. I, 2, 66: vellera, *Ov. . 6, 592: L. 5, g 117 Mull.): cervi, forked stakes. *.
pilus, Plin. 28, 19, 77, 246: color equi, As supports of the vine, Tert. Anim. 19.
Pall. Mart. 13, 4 : senectus, i. e. great age More freq., B, In the art of war, as a pro(because the deer was said to live to a great tection against the enemy, a chevaux-deage ; cf. Cie. Tuso. 3, 28,69 ; Plin. 8,32, 50, frise, Caes. B. G. 7, 72; Liv. 44,11, 4; Tib.
119; Aristot. H. A. 9,6), Juv. 14, 251.H. 4,1,84; Sil. 10,414; Serv. ad Verg. E. 2, 29.
t cerycium or cerycium, ii, ,
Subst: cervina, ae> f (sc. caro), deer's
= or , a pure Greek form
meat, venison, Edict Diocl. 4,44.
for caduceus, the herald's staff, Dig. I, 8,8;
ttcervisia, cervesia, or cerevi- Mart. Cap. 4, g 331.
sia, ae, / [Gallic], beer, Plin. 22, 25, 82,
t c e r y x , ycis, m., = , a herald,
g 164; Dig. 33, 6, 9; Isid. Otfg. 20,3, 17;
Sen. Tranq. 3,10.
Edict. Diocl. 2,11.
Cervix,
(gen. plur. cervicum, Cie.
Or. 18, 59; Plin. 23,2,33, g 68: cervicium,
acc. to Charis, p. 100),/ [cer-vix; cf. Sanscr.
6ira8, caput, and vincio, Bopp, Gloss. 348 b],
the neck, including the back of the neck, the
nape (in ante-Aug. prose usu. in plur.; so
always in Cie. and Sail.; acc. to Varr. ii L.
8, 14; 10, g 78 Mull.; and Quint 8,3,35,
Hortensius first used the sing.; it is, however, found oven in Ennius and Pacuvius;
v. the foil.). 1. Sing.: caput a cervice revomunt, Enn. ap. Serv. ad Verg. A. 10,396:
quadrupes capite brevi, cervice anguina,
Fac. ap. Cia Div. 2, 64,133; Lucr. I, 36; 6,
745 ; * Cat. 62, 83; * Tib. 3, 4, 27 ; Prop. 3
(4), 17,31; Verg. G. 3,52; 3, 524 ; 4, 523; id.
A. 1,402; 2, 707; 10,137; Hor. C. 1,13,2; 2,
6,2; Liv. 8,7,21; 22,51,7 Fabri ad loc.; 26,
13,18; 27, 49, 1; 31, 34, 4; 35, 11, 8; Veil.
2, 4, 5 ; Hortens. ap. Varr. 1.1., and Quint
I I : id. I, II, 9 ; II, 3, 82 ; II, 3, 83 ; 4,
2, 39 Spald.; Plin. II, 37, 67, g 177. 2.
Plur.: eversae cervices tuae, Ter. Heaut.
2, 3, 131 (cf. versa, . H. 16, 231): ut gladius impenderet illius beati cervicibus, Cie.
Tuso. 5, 21, 62; id. N. D. I, 35, 99 ; 2, 63,
159: aliquo praesidio caput et cervices et
jugulum tutari, id. Sest. 42, 90: frangere,
id. Verr. 2, 6, 42, 110; 2, 5, 57, g 147; cf.
id. Phil. II, 2, 6; Hor. C. 2, 13, 6: cervices
crassae longae, Varr. R. R. 2, 5, 8; 2, 9, 4:
altae, Verg. A. 2, 219 : tumor cervicum,
Plin. 23, 2, 33, g 68 ; Suet. Galb. I I ; id.
Vit. 17. Esp. in several proverbial expressions, as the vital part of a person:
cervices securi subicere, Cie. Phil. 2, 21,
51; e t : offerre cervicem percussoribus,
Tae. A. I, 53 : cervices Roscio dare, i. e.
to the executioner, Cie. Rose. Am. II, 30 :
praebere cervicem gladio, Juv. IO, 345.
B . Trop. I. (The figuro taken from
bearing the yoke; cf. Liv. 9,6,12.) Imposuistis in cervicibus nostris sempiternum dominum, Cia N. D. I, 20, 54 ; cf. Liv. 42, 50,
6: qui suis cervicibus tanta munia atque
322
cessimus, cessicius,
cesso, avi, etum, I, v. freq. n. and a.
[I. cedo]; lit., to stand back very much;
hence, to be remiss in any thing, to delay,
loiter, or, in gen., to cease from, stop, give
over (indicating a blamable remissness;
while desinere, intermittere, requiescere
do not include that idea: cessat desidiosus, requiescit fessus, Don. ad Ter. Eun.
3, I, 15. Diff. from cunctari in this, that
the latter designates inaction arising from
want of resolution, but cessare that which
is the result of slothfulness; cf. Doed. Syn.
3, p. 300 sq.; class, in prose and poetry):
paulum si cessassem, Ter. Eun. 4, 4, 5; 4,
6,16; id. Ad. 4, 2, 49: si tabellarii non cessarint, Cie. Prov. Cons. 7,15: in suo studio
atque opere, id. Sen. 5,13: ne quis in eo,
quod me viderit facientem, cesset, Liv. 35,
35,16; cf. id. 35,18, 8: ab apparatu operum
ac munitionum nihil cessatum, id. 21, 8,1;
34,16, 3; 31,12, 2; Tae. A. 3, 28: quidquid
apud durae cessatum est moenia Trojae,
whatever delay there was, Verg. A. 11, 288:
audacia, to be deficient in spirit, Liv. 1, 46,
6; cf.: nullo umquam officio, id. 42,6, 8: ad
arma cessantes Concitet, Hor. C. I, 35, 15
et saep.So in admonitions: quid cessas?
Ter. And. 5, 6,15; Tib. 2, 2, IO: quid cessatis? Curt. 4.16, 6: quor cessas ? Ter. Ad. 4,
5, 69; cf.: cessas in vota precesque (poet,
for cessas facere vota), Tros, ait, Aenea?
cessas? Verg. A. 6, 51 sq.; Tib, 3, 6, 57.
With dat. incommodi: it dies; ego mihi
cesso, i. e. to my own injwy, Plaut. Ps. I,
3,12 Lorenz ad loc.; id. Ep. 3,2, 8: sed ego
nunc mihi cesso, qui non umerum hunc
onero pallio, Ter. Phorm. 5, 6, 4."b. With
infi: ego hinc migrare cesso, Plaut. Ep. 3,
2, 6 sq.: numquid principio cessavit verbum docte dicere ? id. JPers. 4, 4, 3; so, alloqui, Ter. And. 2, 2, 6; 5, 2, 4: adoriri, id.
Heaut. 4, 5, 9: pultare ostium, id. ib. 3, I,
I; id. Phorm. 2, 3, 30: introrumpere, id.
Eun. 5, 5,26: detrahere de nobis, Cie. Att.
II, II, 2: mori, Hor. C. 3,27,58 et saep.II.
In gen. A. To be inactive, idle, at leisure,
to do nothing: cur tam multos deos nihil
agere et cessare patitur? cur non rebus humanis aliquos otiosos deos praeficit? Cie.
N. D. 3, 39, 93; cf. id. ib. I, 9, 22; id. Off. 3,
1, I: nisi forte ego vobis cessare nunc videor; cum bella non gero, id. de Sen. 6,
et si quid cessare potes, requiesce sub
cespes, cespitator, cespito, ce- 18:
umbra, Verg. E. 7, IO: cessabimus una,
sposus, v caespes, etc.
Prop. 3 (4), 23,15; . . 4, 37 : cur alter
c e s s a t i o , onis, / [cesso]. I. A tarry- fratrum cessare et ludere et ungi praeferat,
ing, delaying : non datur cessatio, Plaut. etc., Hor. Ep. 2,2,183 (cessare otiari et juPoen. 4, 2, 103. Hence, H, Inactivity, cunde vivere, Seno! Crucq.); so id. ib. 1,7,
idling, cessation, omission, idleness: furtum
57: per hibernorum tempus, Liv. 36, 5,1:
cessationis quaerere, Q. Cie. Fam. 16, 26, 2: cessatum usque adhuc est: nunc porro excessatio libera atque otiosa, Cie. Leg. I, 3, pergiscere, Ter. Ad. 4,4,23 : cessatum duIO Orell. N. cr.: pugnae, Geli. 1,25,8: Epi- cere curam, put to rest, Hor. Ep. I, 2, 31:
curus nihil cessatione melius existimat... non timido, non ignavo cessare tum licuit,
deum sic feriatum volumus cessatione tor- Curt. 3, II, 5. "b. Of things, to be at rest,
pere, etc., Cie. N. D. I, 36,102; I, 37,102. to rest, be still, inactive, unemployed, or unSo in jurid. lang., a punishable delay, Dig. used, etc.: si cessare putas rerum primor37,2,6. And of ground, a lying fallow, dia posse, Cessandoque novos rerum proCol. 2,1, 3.
gignere motus, Lucr. 2, 80 sq.: quid ita
cessator, oris, m. [id.], a loiterer, an cessarunt pedes? Phaedr. 1,9, 6: et grave
idler, a dilatory person: non quo cessator suspenso vomere cesset opus, Tib. 2, I, 6;
esse solerem, praesertim in litteris, Cie. I Ov. F. 6, 348: Achilles cessare in Teucros
Fam. 9, 17, 3: de libris, Tyrannio est ces- pertulit arma sua, Prop. 2, 8, 30: cur Besator, id. ad Q Fr. 3, 5 (6), 6: nequam et recyntiae Cessant flamina tibiae, Hor. C.
cessator Davus, * Hor. S. 2, 7, 100; * Coi. 3,19,19: cessat voluntas? id. ib. I, 27,13:
cessat ira deae, Liv. 29, 18, IO: solas sine
II, 1,16.
cessatrix, leis,/ [cessator], a (female) ture relictas Praeteritae cessasse ferunt Letoldos aras, i. e. remained unsought, unaploiterer, idler, Tert. adv. Marc. 1,24.
cessicius (-tins), a, um, adj. Jcessus, proached, . . 8, 278; cf.: at nunc deI. cedo]; in jurid. lang., of or pertaining to sertis cessant sacraria lucis, Prop. 3 (4), 13,
giving up, ceding: tutor, Gai Inst. 1, 169 47; and: cessaturae casae, Ov. F. 4, 804:
sqq.; Ulp. Lib. Reg. tit. 11, 7: tutela, Gai cessans honor, a vacant office, Suet. Caes.
76.() Of land, to lie uncultivated, fallow
Inst. 1,171.
(cf. cessatio): alternis idem tonsas cessare
cessim (cossim), adv. [cesso; cf. cox- novales, Verg. G. 1,71; Plin. 18,23,52, g 191;
im], bending or turning in; hence, also, cf. Suet. Aug. 42.Pass.: cessata arva, Ov.
turned backwards, backwards (mostly anteF. 4,617. r o p., of a barren woman, Paul.
and post-clasa): cum domum ab Ilio ces- Nol. Carm. 6,48.c. Sometimes cessare alisim revertere, Varr. ap. Non. p. 247, 26; cui rei, like vacare alicui rei, to have leisure
p. 276,9: cessim ire, Dig. 9, 2,52, g 2; Just. for something, i.e. to attend to, apply one's
2,12, 7: lagena orificio cessim (obliquely) self to : amori, Prop. 1,6,21. B. Rarely
dehiscente patescens, App. M. 2, p. 121,8.
(prob. not ante-Aug.), not to be at hand or
cessio, unis,/ [I. cedo]; onlv in jurid. present to be wanting: cessat voluntas ?
lang. I. A giving up, surrendering: aba- non alia bibam Mercede, Hor. C. 1, 27,13:
lienatio est ejus rei, quae mancipi est, aut augendum addendumque quod cessat. Quint.
traditio alteri nexo aut in jure cessio, Cie.
Top. 5, 28 ; Dig. 42, 3 tit.; Gai Inst 3, 78; 2, 8, IO. Hence, 2. Judic. 1.1 a. Of perv. Diet, of Antiq., do cessione bonorum. sons, not to appear before a tribunal, to
* II Diei, the approach of a term, Dig. 36, make default: culpane quie an aliqua ne2,7.
I cessitate cessasset, Suet Claud. 15 (where,
just before, absentibus; cf. absum, 8.): quoties delator adesse jussus cessat, Dig. 49,14,
2, 4; so ib. 47, IO, 17, g 20."b. Of things
(a process, verdict), to be invalid,, null, void :
cessat iniuriarum actio, Dig. 47, IO, 17, I:
revocatio, ib. 42,8, IO, I: edictum, ib. 39,
I, I: senatus consultum, ib. 14, 6, 12 et
saep.O. Also rare, in a moral view, to depart from a right way, i.e. to mistake, err:
ut scriptor si peccat... Sic qui multum cessat, Hor. A. P. 357: oratoris perfecti illius,
ex nullA parte cessantis, Quint. I, IO, 4.
i C e s t i a n u s (caestu i, m., a smaU
ring or hoop placed upon the head to support a burden, Fest. p. 45 [dim. from cestus; cf. Commod. p. 363].
c e s t i c u s (cacat-)) a, um, adj. [cestus],
of a boxer's glove : ludi, Tae. . 16, 21 dub.
Cestius, m-i
name of a Roman
plebeian family. I. C. Cestius, Cie. Phil.
3, IO, 26.II. L. Cestius Pius, a rhetorician
of Smyrna, Sen. Contr. 3, prooem. p. 206, 3
ai.Hence, Cestianus, ^ um, adj., of or
belonging to L. Cestius : color, Sen. Contr.
1, 7, p. 125.
cestron, v. cestrum.
11, cestros, i,/, =, the plant
betony: Betonica officinalis, Linn.; Plin.
25, 8, 46, 84.
2. Cestros, \ m-> & river of Pamphylia,
now Ak-su, Mel. 1,14, 2.
t cestrosphendone, es,/,=, a military engine for hurling
stones, Liv. 42,65, 9.
t cestrotus, a> um , , = ,
represented by means of a graver ():
cornua, Plin. II, 37,45, g 126.
t cestrum (-on), i, w., = , a
graver, graving tool, used in encaustic
painting, Plin. 35,11,41, 149.
tera
t chalcophonos (chalcophthon-
CHAM
CHAR
CHAR
v.
M.
13,717:
glans,Verg.
v. I. Masc., a kind of lizard that
Greek orator, imitator of Lysias, Cie. Brut.
G.
1,
8
:
pater,
i.
e.
Jupiter,
whose
oracle
changes its color, the chameleon, Plin. 8, 33,
83, 286: Quint. IO, I, 70.II. Flavius Sosi51, 120; 10, 52, 73, g 143; Geli. 10, 12, 1 was at Dodona, id. ib. 2, 67; cf. Juppiter, pater Charisius, a Latin grammarian in the
sq.fi. Masc. and fem., a plant, the car- Val. FI. 1, 303 : columbae, which revealed fourth Christian century.HI. A Roman
line thistle; masc., Plin. 22,18, 21, 45; 27, the, future at Dodona, Verg. E. 9, 13: ne- jurist of the time of Constantine the Great.
mus, i. e. the oak forest, Stat. Th. 6, 99:
13,118, g 143; fem., id. 30, 4, IO, g 30.
t charisma, fttis, n . , = , a gift,
t chamaeleuce, es, / ,=<\, truncus, Val. FI. 8,461: vertex, Lue. 3,180: present, Prud. prooem. Apotheos. I I ; id.
aptant, colVsfoot, Plin. 24,15,85, g 135; 26, victus, i.e. of acorns, Claud. Bapt. Pros. 3, . 13, 61.
47.B. Chaonis, idis,/ adj., Chaonian:
6,16, g 30.
t charistia (car-), orum, ., = i.e. columba (v. the preced.), Ov. A. A.
t chamaelygos, i, /, = , ales,
2, 150: arbos, i. e. quercus, id. . IO, 90: or , an annual family
a plant, otherwise called verbenaca, App.
repast made three days after the Parentalia,
quercus. Sen. Here. Oet. 1624.
Herb. 3.
on the 20th of February ; a family banquet,
chamaemelinus, a, um, adj., = Chaos or Chaus, obi. Chao (other at which existing family feuds were settled,
, of chamomile: oleum, Plin. cases not used in the class, per.; gen. Chai, Ov. F. 2,617 sq.; Val. Max. 2,1, 8; cf. Mart.
Serv. ad Verg. A. I, 664; dat. Chai, Prise, 9, , 1. _ I
Val. 3, 2; Theod. Prisc. p. 4,1.
t chamaemelon, , .,=\ p. 720 P.), n., = . I. The boundless,
c h a n s t i c u m , v. chartiaticum.
(lit. earth-apple, on account of the apple- empty space; as the kingdom of darkness,
Charites,
u m , / , = X a p i T e v , the Charilike smell of the blossoms), chamomile, the Lower World: ingens, . M. 10.30; 14, tes or Graces (pure Lat. Gratiae), usu. three,
Plin. 22, 21, 26, g 53; Pall. Jun. 10; App. 404; id. Ib. 84: inane, id. F. 4, 600: caecum, Aglaia, Euphrosyne, and Thalia (cf., howHerb. 24.Called also chamdmilla, ae, Sen. Med. 741; Stat. Th. 12, 772; VaL FL 7, ever, Lidd. and Scott under the word), Ov.
402; impersonated, masc., god of the Lower
/, Plin. VaL 3, 2; Macer. Flor. 14, v. 550.
World, father of Erebos and Nox, Verg. A. F. 5, 219; Sea Ben. 1, 4, 4; Plin. 36, 5, 4,
t chamaemyrsine, es, / , = 4, 510 (acc. Chaos); 6, 265; Quint. 3, 7, 8; g 32.In sing. acc. Gr. Charita, One of the
, dwarf myrtle, butcher's-broom.
cf.: Janus... edidit hos sonos; me Chaos Graces, Plin. 35,10, 36, g 79.
Plin. 23^9, 83, g 165; 15, 7, 7, g 27.
t charitonblepharon,
=Xop/antiqui, nam sum res prisca, vocabant, Ov.
t chamaepeuce, 8,/,=<, F. I, 103. B. Hence also, immeasurable (eyelids of the Graces), a
the ground-larch, a plant, Plin. 24,15, 86, darkness, deep obscurity: Cimmerium, Stat. magical plant producing love, Plin. 13, 25,
g 136.
5. 3, 2,92: horridum, Prud. Cath. 5 , 3 . I I . 52, g 142.
t chamaepitys, 0^., = , The confused, formless, primitive mass out
Charmadas, ae, m.,= xapa?. I,
a plant, called in pure Lat. abiga, ground- of which the universe was made, chaos, Ov. An Academic philosopher, pupil of Carneapxne, said to have the power of producing M.1,7; 2,299; Lacti, 5,8; 2 , 8 , 8 : a Chao, des, Cie. Ac. 2, 6,16; id. de Or. I, II, 45 id.
abortion, Plin. 24, 6, 20, g 29; gen., id. 14, since the creation of the world, Verg. G. 4, Tuso. I, 24, 59; Quint II, 2, 26. I I . A
16,19, g 112; dat. chamaepityi, id. 21, 29, 347.
Greek pointer, Plin. 35, 8, 34, g 56.
103, g 175; acc. chamaepityn, id. 26, 8, 53,
C h a r m i d e s , ai or i, m., a comic person
t chara, a e , / , a root unknown to us;
g 85.
perh. wild cabbage, Caes. B. C. 3,48.
in Plaut. Trin.; hence, c h a r m i d a t U S ,
t chamaeplatanus,
/ , = characatus, a, um, adj., [],pro- changed into Charmides, id. ib. 4, 2, 135;
-, dwarf platane, Plin. 12, 2, 6,
vided with stakes, propped up: vineae, Col. cf. decharmido.
g 13.
5 , 4 , 1 ; 5,5,16.
Charon, ontis (unis, Fulg. Myth. I), mn
t chamaerepes, um, / , = t characias, ae, m., = /?. I . = . I. Charon, a ferryman in the
iretr (creeping on the earth), the dwarf
Fit for mciking poles or stakes: calamus, a Lower World, Cia . D. 3,17, 43; Verg. .
palm, Plin. 13, 4, 9, g 39.
6, 299; id. Cui. 2 , 1 5 ; Sen. Here. Fur. 771.
t chamaerops, o p i s , / , = /, kind of reed, Plin. 16, 36, 66; g 168. I I .
Hence, B. Charoneus, a, um, adj.,
= chamaedrys, Plin. 24,15, 80, g 130; App. A name of aptant, wolf's-milk, Plin. 26, 8,
of Charon, of the Lower World: scrobes,
Herb. 24; Marc. Emp. 20 (others, chamae- 39, g 62; called also characites* ae, m.,
deep, Plin. 2, 93, 95, 208.. A Tlieban,
Plin. 26,11, 73, 119 ; 26,14, 87, g 146.
drops = ).
t character, Sris, m., == . I. Nep. Pelop. 2, 5.
t chamaesyce, Se, fi, = , a
Charondas, ae> m.,= , a displant, wolf's-milk, ground fig: Euphorbia An instrument for branding or marking,
chamaesyce, Linn.; Plin. 24,15, 83, g 134; etc.: character* est ferrum coloratum, quo tinguished lawgiver in Gaiana, Cie. Leg. I,
in App. Herb. 91, erroneously interchanged notae pecudibus inuruntur, au- 22, 57; Val. Max. 6, 5, 4; Sen. Ep. 90, 5.
tem Graece, Latine forma dicitur, Isid.
with chamaeacte.
t charta, ae (chartus, i, m-> Lucii.
Orig. 20,16, 7.II. Usu., the mark or sign ap. Non. p. 196,19)./., = (cf. the
t chamaetortus, a, um, adj. [vox burned
or imprinted. A. Prop. (esp. letter A), a leaf of the Egyptian papyrus,
hibrida, from and tortus], that creeps
upon animals): quadrupedia charactere paper, Plin. 13, II, 21, g 68 sqq.; Lucr. 6,
on the ground, Fronto de Oratt. 2, p. 254.
signare, Col. 11, 2, 14; Pali. Jan. 16: chat chamaezelon, >, n.,=, racterem infigere alicui, Aug. Contr. Cresc. 112; 6,114; Cie. Att. 5, 4, 4; Hor. Ep. 2,1,
a plant, called also gnaphalion, q. v., Plin. 1, 3 0 . B . Trop., a characteristic, mark, 113: dentata, smooth, Cie. Q. Fr. 2, 14 (15),
I: emporitica inutilis scribendo involucris
27, 10,61, g 88.
character, style, etc. (only ante- and post- chartarum segestriumque mercibus usum
Chamavi, orum, m., = Ptol- class.): Luciliano charactere libelli. Varr. praebet, Plin. 13, 12, 23, g 76: epistulares,
em., a German people, orig. on the north R. R. 3, 2,17; Serv. ad Verg. E, 3 , 1 ; Diom. Mart. 14, II in iemm.; Dig. 33, 9, 3, g IO:
shore of the Rhine even to the Lippe; p. 481 P. (cf. Cie. Or. 39,134; id. Q. Fr. 2,15 novae, ib. 37, II, 4: purae, ib. 32,1, 52, 4:
later, between the Wesor and the Her- (16), 5; and Geli. 7,14,1, in which passages transversa, Suet. Caes. 56: vacuae, Mart.
cynian Forest, Tae. G. 33; 34 ; id. A. 13, 55; it is written as Greek),
IO, 2. B. Meton. I, The papyrus
Aus. Mos. 434.
t characterismos (-mus), i, m, 14,
plant itse'fi Plin. 13, II. 21, 68.Far more
t chamedyosmos, / , = - , characterization, the mak- freq., 2. That which is written upon paper,
[-ovi, pure Lat. ros mari- ing prominent of the characteristic marks, a writing, letter, poem, etc., Lucr. 3,10; 4,
rhet. t. t. (pure Lat. descriptio, depictio), 971; Cie. Cael. 17, 70; id. Att. 2, 20, 3; Cat.
nus, rosemary, App. Herb. 79.
t chamelaea, ae / = /, the Isid. Orig. 2. 21, 40; Porphyr. ad Hor. Ep. 1, 6; 68, 46; Hor. C. 4, 9, 31; id. S. 1,10,4;
dwarf olive, a shrub: Cneorum tricoccon, 1,18, 7.
id. Ep. 2, 1, 35; 2, 1, 161; 2, 1, 270; id. A.
Charadra, a e, fi, = , a town P. 310: Arpinae. i.e. Ciceronis. Mart. 10,19.
Linn.; Plin. 24,15, 82, g 133; 15, 7, 7, g 24;
of Epirus, Ena Fragm. p. 166 Vahl.
Scrib. Comp. 133j 200.
I I , T r a n s f . , thin leaf plate, lamina,
t c h a m c u n i a , ae,
= , a
I charadrius, ii, m, = , a tablet (cf. Lidd. and Scott, under , 3.):
couch on the earth, Hier. Ep. 52, 3.
yellowish bird, Vulg. Lev. 11,19; id. Deut. plumbea, Suet. Ner. 20.
chamdmilla, v. chamaemelon.
14,18.
chartaceus, a, um, adj. [charta], made
m
tchamlilCUS,
, = , a
Charadrus, I, / , a town in Syria, of paper, paper-: codices, Dig. 32, 50.
kind of machine, Amm. 17, 4,14.
Plin. 5, 20,18, g 79.
chartarius, a, um, adj. [Id.3, of or
335
, the dwarf cherry-tree: Prunus chaemaecerasus, Jacq.; Plin. 15, 25, 30, 104.
t
chamaecissos,
,/||5=9,
ve ai (-) Uri , the Swallow-islands, a Plin. 4, 12, 26, 85: 19, 5, 30, 9 5 . .
group of three or five small, rocky islands Cherronesus Heracleotarum, or Heraclea,
off the Lydan coast, Liv. 33, 20, 2; Mel. 2, a town on the western side of the Crimea,
7,5.
..
.- ,:.: . Plin. 4, 12, 24, 78; 4, 12, 26, 85. I V .
t c h e l i d o n i a s , ae, m., ~ ? A promontory in Argolis, not far from
(pertaining to the swallow), the west wind, Troezeni, now Chersonesi, Mel. 2, 3, 8. V.
blowing after the 22d of Feb. (after the ar- Cherronesus Rhodiorum, a small promonrival of the swallows), Plin. 2, 47, 47, 122. tory of Caria opposite Rhodes, on which the
t chelidonius, a, um, adj., = - town of Cnidiis stands, Plin. 31, 2, 20, 30.
qk, pertaining to the swallow : lapilli, V I . small town on the Egyptian coast,
found in the crop of young swallows, swal- Auet. B. Alex. 10.
t chersinus, a. um, %., = 4*,
low-stone, Plin. 11, 37, 79, 203: Acus, a
particular reddish species of fig, Col. 10, living upon dry land: testudines, Plin. 9,
415; Plin. 15,18,19, 71: gemma, Plin. 37, 10,12, 38 (in Mart 14, 88, called chersos
io, 56, 154. B . Subst. . chelidonia, = .)
a e, fi. (sc. herba): Chelidonium majus, Linn.;
Chersonesus, Cherronesus,
swallowwort, celandine, Plin. 25, 8, 50, fj 89
t chersos, \f [,ry land], a kind
and 9 0 ; also herba chelidoniae in Ser. of toad: feminea, Mart. 14, 88.
Samm. 37, 699.
t chersydros, i, TO., = , an
t chelonia, ae, fi, "^, a pre- amphibious serpent, Cels. 6, 27, 8; Luc. 9,
cious stone, tortoise - stone, Plin. 37, 10, 56, 711; Serv. ad Verg. G. 3,415.
155.
Cherub,m plur. ChSrfibim (Cherubin),
t I. chelonitis, idiS,/, = , ^"13, plur. D^IS'HIS, the name of a rank
a precious stone like the tortoise. Plin. 37, of angels mentioned in the Old Testament,
10, 56, 155; cf. Isid. Orig. 16,15, 29.
Vulg. Ezech. 9, 3; id. Gen. 3, 2 4 ; Prud.
2. Chelonitis, idis, fi, = , Cath. 4, 4; cf. Hier. in Ezech. 9 and 28;
f
an island in the Arabian Gulf, Plin. 5, 27, Isid. Orig. 7, 5, 22 sq.; 14, 3, 4; Ven. Fort
32, 151. _
Carm. 7,3,131.
t chelonium, "> w, = (lit
Cherusci, orum, m.,=?/. Straa tortoise-shell; hence); in mechanica,^
similarly formed shield, cramp, or stay in bo ; , Dio.; , Ptolem.;
which the axis of the crane or windlass in a more restricted sense, a German people
moved, Vitr. 10, 2; 10, 4; 10, 8; 10, 15; 10, on the south side of the Hartz Mountains;
18; IO, 2 L H . A plant, also called cycla- but more freq. in an extended sense, the
minos, App. Herb. 17.
combined German tribes, which became dist chelydrus, i, m.,=xe\v6por, a fetid tinguished by their war with the Romans,
serpent, living, for the most part, in water, living on both sides of the Weser and Lippe,
Cels. 5, 27, 8; Verg. G. 3, 415; . M. 7, Caes. B. G. 6, 10; Veil. 2, 105; 2, 117 sqq.;
272; Luc. 9, 710; SiL 3, 316; 8, 496; Prud. Tae. G. 36 Rup.; id. A. 2, 46; 1, 56 sq.; 2,
9 sq.; 12,28 et saep.; Flor. 4,12,24; Claud.
1. 27, 19; Juv. 15, 1 7 . I I . Trop., any c. Symm. 1,130.
thing dangerous or destructive, Hor. C. 1,27,
t c h e l y o n , i , n , , the shell of IV. Cons. Hon. 452; id. B. Get. 420.
C h e s i p p u s , m > a contemptuous name
19 : sanguinis, Prud. Cath. 6, 107 : Cha- the horned tortoise, Plin. 6, 29, 34, 173; 9,
rybdim bonorum voraginem potius (dixe- 10,12, 38.
given by Zeno to Chrysippus. Cia . D. I,
rim), Cie. de Or. 3, 41,163.
t chelys, acc. chelyn, voc. chely (other 34,93.
c h i l i a r c h e s , ae, or c h i l i a r c h u s ,
t chasma, Stis, n., = , an open- cases apparently not in use), /, = .
ing of the earth, a chasm, abyss, Sen. Q. . I. The tortoise, Petr. Fragm. 32, 6 . f t . As i, m., = or , a com6, 9, 2; Dig. 4, 4, I I ; 50, 15, 4; 18, 6, IO. in Greek (cf. Lidd. and Scott in h. v.), a lyre mander of 1000 soldiers, a cniliarch, Curt.
11. A kind of meteor: sunt chasmata, cum or harp made ofi. its shell, pure Lat. testudo 5,2,2. Also in gen., a head of 1000 persons,
aliquod caeli spatium desedit et flammam (except Ovid, in post-Aug. poets only; most Cod. Th. 16, 10, 20, 4 . I I . Among the
velut dehiscens in abdito ostentat, Sen. Q. freq. in Statius): chelys, Stat S. 1, 5 , 1 ; 4, Persians, the highest officer of state next to
N. I, 14, I; Plin. 2, 26, 26, 96; Serv. ad 4, 33 ; Claud. IIL Cons. Hon. praef 18: id. the king, chancellor ofi state, Nep. Con. 3, 2.
t c h i l i a s , 8dis,/, =, the number
Verg. A. 9, 20.
Cons. Mall. Theod. 313; id. IV. Cons. Hon.
t c h a s m a t i a s , ae, m, = , 123; Prud. Apoth. 455: chelyn, . H. 15, 1000, a chiliad, Macr. S. 1, 5.
t chlliastae, arum,
,
an earthquake which leaves chasms or open- 181; S t a t S . l , 5,11; 2,2,120; 4 , 6 , 3 0 ; 4,
ings, Amm. 17, 7,13; App. de Mundo, 65, 8, 38; id. Th. 6, 366; Sen. Troad. 325; id. the believers in the millennial kingdom, Aug.
Here. Oet 1034; Claud. Rapt. Pros. 2, praef. Civ. Dei, 20, 7.
25, Bip. 2, p. 264.
8: chely, Stat. S. 4 ? 8,119. B. The cont chiliodynama, ae, fi [-Chasuarii, orum, m., a German tribe, stellation
Lyra, Avien. Arat. 617 and 631.
?], an unknown medicinal plant, thouTae. G. 34 Orell.; cf. Attuarii.
t chema, ae, / , = , a gaping mus- sand-virtues, = polemonia, q. v., Plin. 25, 6,
Chatti (Catii), orum, to., = 'OI,
Strab., a German people in the present sel, a cockle, Plin. 32,11, 53, 147 Jan. (ai. 28, 64. v '
t chiliophyllon, n- [-],
Hesse (which name is formed from Chatti) leg. chama).
t c h e m e , as, fi, = , a measure for an unknown plant, thousand-leaves, App.
and Thuringia, Tae. G. 30 Rup.; 31 sq.; id.
A. 1, 55 sq.; 2, 7; id. H. 4, 12; 4, 37; Plin. liquids, the third part of a mystrum, Rhem. Herb. 18.
4,14, 28, 100; Juv. 4,147 aL In sing.: Fan. Pond. 77.
Chilius, H> fa* a Greek poet, Cie. Att.
t chenalopeces, am,/,=%vaxire- 1 , 9 , 2 ; 1.12,2.
Chatta mulier, Suet V i t 14.
Chauci MSS. also Chauchi, K69, a species of goose or duck, Plin. 10, 22,
$ I . Chilo, Ouis, m., a cognomen, signiCauci; cf. upon the signif and orthog. 29, 56.
fying having large lips, Fest. p. 43,10 [t chenerotes, am, fi (* ), a , lip; cf. Charis, p. 78 P.; VeL Long,
of the word, Rup. Tae. G. 35; poet. Chauci
or C h a y c i , trisyl., Lua 1,463; Claud, ap. species ofi small goose or duck; perh. Anas p. 2234 ib.].
Eutr. 1, 379 ; and in sing.: Caveo, id. clipeata, Linn.; Plin. 10, 22, 29, 56.
2. Chilo, Onis, m., = / or .
t cheniscus, i, m. dim., = , 1. A Lacedaemonian, one of the seven wise
Laud. StiL 1, 225), orum, m., = ,
Ptolem.; , Strab., a people in Lower lit a gosling; hence, the ornament in the men, Plin. 7, 32, 32, 119; Aue. Sept. Sap.
Germany, on the ocean, from the Ems to the fiorm ofi a goose on a ship's stern, App. M. 6 . I I . A Roman cognomen, Cie. Cat. 3, 6,
Elbe, in the south to the region of Olden- 11, p. 264, 40.
17.
t chenoboscion, n = burg and Bremen, divided into majores and
Chimaera, ae, fi, (lit. a
minores, Veil. 2, 106, I; Tae. G. 35; id. A. ov, a pen fior geese, Col. 8 , 1 4 , 1 (in Varr. 3,
goat), a fabulous monster in Lycia, which
10,1,
written
as
Greek).
2, 24; 11,19 ; id. H. 4, 79 ; 5, 19 ; Suet.
vomited fire ; in front a lion, in the hinder
t c h e n o m y c h e , es, / , = , a part a dragon, and in the middle a goat;
Claud. 24; Plin. 4, 24, 28, 99; 16,1,1, 8 2;
on account of his conquest of them, Gabi- plant, = nyctegreton and nyctalops, Plin. slain by Bellerophon, Cie. . D. 1, 38, 108;
nius Secundus received the cognomen Chau- 21, II, 36, 62.
2, 2. 5; Lucr. 5, 903 ; 2, 705; Tib. 3, 4, 86;
c h e r a g r a , ae, . chiragra,
c i s , Suet. Claud. 24.
Verg. A. 6, 2*8; Hor. C. 1, 27, 24 ; 2.17,13;
t c h e r n i t e s , ae, m.,=xepvirw, a kind 4, 2,16; Ov. Tr. 4, 7,13; 2,397; Sen. Ep. 113,
t chele, e s , ' / , == (the claws or
arms of animals). * I. In mechanics, the of marble resembling ivory, Plin. 36,17, 28, 8; Hyg. Fab. 57; Serv. ad Verg. A. 5,118;
claw-shaped part of the ballista, the trigger: 132.
6, 288; its figure, used to adorn a helmet,
manicula, Vitr. 10, 15 and 1 7 . I I . Plur.:
Cherronesus (-os), or Chersone- Verg. A. 7, 785.H. A mountain in Lycia
chelae, a r u m , / ; in astron., lit. the arms s u s , * ) / = ( that sent forth flames, and is said to have
of Scorpio; but, since these extend into peninsula; hence), I. Cherronesus Thra- given rise to the preceding fable, Plin. 2,106,
Libra, meton. Libra, Verg. G. 1, 33; Cie. cia, or absol. Cherronesus, the Thracian 110, 236 ; 5, 27,28, 100; cf. Serv. ad Verg.
Arat. 293; Coi. IO, 56; Luc. I, 659; Manii. peninsula at the west of the Hellespont, A. 6, 288.Der v., B. Chimaereus,
4, 203; cf. Claud. Cons. Mall. Theod. 120.
the Chersonese, Mel. 2, 2, 7; Plin. 4, II, 18, a, um, adj., of or pertaining to the mountain
Chelidon, "ais,/, , a female 48 Cie. Agr. 2, 19, 6 ; id. Pis. 35, 86 B. Chimtera: liquor, Verg. Cui. 14 Wagn.
client of Verres who made him her heir, Cie. and . ; Nep. Milt. I, 1 sq.; Liv. 31,16, 5. TTT One. of the ships of the companions of
Hence, Cherrdnenses or Chersd- uineas, Verg. A. 5,118 and 223; cf. Sil. 14,
Verr. 2,1, 40, 104; 2,1, 52, 137 sqq.
t c h e l i d o n i u s , a, um, adj. .== - nenses (contr. instead of Cherronesen- 498.
* Chimaerifer, fera, ferum, adj.
, pointed like a swallow's tail: gla- ses), the inhabitants of the Chersonese, Just.
9 , 1 , 7 . H . Cherronesus Taurica, or absol. [Chimaera-fero]: Lycia, that produced the
dius, Isid. Orig. 18, 6, 7..
' Chelidoniae Insulae, f > = - Cherronesus, the Crimea, Cie. Att. 6 , 1 , 1 9 ; Chimaera (cf. Chimaera, I.), . M. 6, 339.
TO., =
326
t C h i m e r i n u s , a , u m i -, = - meaning in Cie.), Gai Inst. 3,134; Dig. 20, Fab. 1 0 . H I , A Greek female name, Hor.
, winter: tropa, Kalend. ap. Inscr. Orell. 1, 26; 49, 14, 3; Suet. Caes. 17; id. Calig. C. 2, 5,18; 3,15, 8.
12; id. Dom. I; Geli. 14, 2, 7.
II. p. 381.
t chloritis, I d i s , / , = , a preC h i r o n (nom. ChlTO, Liv. Andron, ap. cious stone of a grass-gr een color, perhaps
Chione, / = . . A daughter Fest.
s. v. ocrem, p. ibi), onis, wi., = Xet- the smaragdoprasus, Plin. 37.10, 56, g 156.
of Dcedalion, mother of Autolycus by Mercury, and of the musicum Philammon by , one of the Centaurs, distinguished for
Chlorus, m I. A river of Cilicia,
Apollo, shot by Diana, Ov. M. 11, 301 sq.; his knowledge of plants, medicine, and Plin. 5, 27, 22, g 91. H, A cognomen of
Hyg. Fab. 200.II, A daughter of Boreas divination, son of Saturn and Philyra Sex. Pompeius, Cie. Verr. 2, 2, 8, g 23.
and Orithyia, and mother of Eumolpus; (hence, Philyrides Chiron, Verg. G. 3, 550),
Choaspes ( C h o a s p e s , isid. orig. 13,
Ii erice Chionides, ae> = Eumolpus, Ov. the tutor of JSsculapius (. M. 2, 680 sq.), 21, 15), is, m., = Xoac. I. A river in
Hercules,
Achilles,
Jason,
etc.
;
at
last
P. 3, 3, 41 dub. (Merkel, Edonides).
Susiana, distinguished for its pure water,
translated to heaven as a constellation,
Chios (Chius, Cie. Arat. 422), i i , / , = Hyg. Praef. and Fab. 274; id. Astr. 2, 38 ; from which the Persian kings drank, now
, an island in the JEgean Seu, on the Serv. ad Verg. G. 3, 91; 3, 550; 4, 270; acc. Kerrah, Kerkhah, or Kara-su, Plin. 6, 27,
coast of Ionia, with a capital of the same Gr. Chirona, . M. 6,126.As a constella- 31, g 130; 31, 3, 21, g 35: regia lympha,
name, distinguished in ancient times for its tion, Luc. 9, 536.H. Hence, A, C h i r o - Tib. 4, 1, 140; Curt. 6, 2, 9. P e r s o n i excellent wine and marble, now Scio, or n i u s r " e u e , a, um, adj., named after f i e d , as a river-god, Val. FI. 6, 584. I I ,
Khio, Mel. 2, 7, 4; Plin. 5, 31, 38, 136; Hor. Chilon (the physician and botanist). So A river in India, now Kabul (acc. to othEp. I, II, 1; 1,11,21; Cie. Verr. 2,5,48, 127; subst.: c h i r o n i a , ae (se- herba), a name ers, the Attok), Curt. 8,10, 22.
Nep.Chabr.4 ai.Hence, H, Chius (Chius, of several plants: pyxacanthos, Plin.24,14,
choaspitis (-pites, isid. Orig. 16, 7,
Avien. Arat. 251 and 1179), a, um, adj., = 77, g 125: panaces, id. 25, 4, 13, 32: am- i 16), Idis, fi [Choaspes], a precious sto\
, of Chios, Chian: insula, Varr. R. R. 2, pelos, id. 25, 4, 16, g 34: vitis nigra, id. 23, ! fiound in the Choaspes, Plin. 37, 10, 56,
prooem. 3; also absol. Chia, Plin. 5,31,38,
g 186.
136: terra, id. 35, 16, 56, 194: mar- I,17, 27: Chironium vulnus, Cela 5,28, 5;
Choatrae (Cd&tr-; ai. Coastr-),
App.
Herb.
22
:
Chironion,
a
plant,
i.
q.
mor, id. 5, 31, 38, 136: lapis, id. 36,17, 28,
arum, m., a people ofi Lake Maeotis, Plin. 6,
Centaurion,
q.
v.,
Plin.
25,6,31,
g
66.*
B.
132: vinum, Plaut. Cure. 1, 1, 79; Hor.
7, 7, g 19; Luc. 3, 246 ; Val. FI. 6, 151.
a
Epod. 9, 34: cadus, Tib. 2,1, 28; Hor. C. 3, ChirOniCUS, , um, adj., pertaining to
Choatras, ae, m.,=Xopa, a moun19, 5; also absol. Chium (sc. vinum), Chian Chiron: ars, Sid. Ep. 2,12 fin.
, tain in Media, Plin. 5, 27, 27, g 98.
wine, Hor. S. I, 10, 24; 2, 3, 115; 2, 8, 15
t c h i r o n o m i a , ae, fi, = ,
Chdatres, ae, m.,= Xopa, a river
and 48: Acus (also of peculiar excellence), the art ofi moving the hands in gesturing,
ofi Parthia, now the Adschi-Su, Amm. 23,
Varr. R. R. 1,41,6; also absol. Chia, Col. 10, gesticulation: chironomia, quae est lex geI 6, 43.
414; Mart. 7, 25; 13, 23. Fine cloth also stus, Quint. 1,11,17.
t choenix, icis (choehica, ae, PalL
was made at Chios, Lucr. 4, 1126. The
t c h i r o n o m o s , i, comm., and c h i r o - Oct. 14, 5; id. Nov. 20,1; cf. Paul, ex Fest.
Chians were noted for generous living;
n o m o n , ontis (also Gr. untie), m., = xtt- p. 52 MQlL),/, = , an Attic measure
hence, a puero vitam Chiam gessi, Petr. 63,
or &, one who moves his for grain, containing 2 sextarii, Fann.
3.Chius is also a name for the constellation
hands according to the rules of art, correct- I Pond. 68.
Scorpio, since, acc. to the fable, Orion was
ly, a pantomime, Juv. 6, 63; 5, 121; Sid.
t choeras, Sdis,/, = Xopr, the scrofput to death at Chios by Diana by means
Ep. 4, 7 fin.
ula (pure Lat. struma), Theod. Prisc. 1, 9;
of a scorpion, Avien. Arat. 1136; 251 ai.;
t c h i r u r g i a , fi,= , sur- App. Herb. 2. n. 10.
cf. Cie. Arat. 422 sq.In plur. subst.: C h i i
Choerilus, X m.,=:Xotpios a wretchorum, m., the Chians, Cie. Arch. 8,19; Liv. gery, Cels. 7 praef.; Scrib. Comp. 200; Veg.
3,13,1. * I I , Trop., a violent remedy: ed Greek poet, in the train of Alexander the
37, 27, 5 ai.
chirurgiae taedet, i. e. vim et arma dete- Great, Hor. Ep. 2,1,233; id. A. P. 357; Curt.
t chiragra, ae, / , = , gout in
stor, Cie. Att. 4, 3, 3.
8, 5, 8; Aus. Ep. 16, 3. After him, or anthe hand, Cels. 1, 9 init.: podagra et chirat c h i r u r g i c u s , a, uro, adj.,=xipo- other poet of the same name (cf. Hor. Ep.
gra et omnis vertebrarum dolor nervorumor
que interquiescit, Sen. Ep. 78, 8. Poet, , surgical, chirurgical: medicina, Hyg. 2, 1, 232), is named C h o e r i l u m (
e
u
m
)
metrum,
a
dactylic
species
of
verse,
Fab.
274.
collat. form c h e r a g r a , ae, /, Hor. S. 2,
Centim. p. 1820 P.; Victori n. p. 2558
7,15; id. Ep. I, I, 31; Fers. 5, 58; Mart. I,
t Chirurgnmena, <">n, ., ^- Serv.
ib.
99, 2; 9, 92, 9.
a, Surgical Operations, title of a
choerogryllus, i, w, = chiragricus, a, um> = , book, CaeL Aur. Tard. 2,12; 2,146.
,
a kind of hare, Vulg. Lev. 11, 5; id.
m
t chirurgus, >, , , = a
having the gout in the hand ; subst.: c h i 14,7.
ragrici, ">rum, m., Cele. 4, 24; Petr. 132, surgeon, a chirurgeon (pure Lat. medicus Deut.
t
choicus,
a, um, adj., = . ofi
vulnerarius),
Cels.
7
praef.;
Mart.
1,
31;
14; rarely adj.: manus, Sid. Ep. 3,13.
earth or clay: homo, Tert. adv. VaL 24; id.
t chiramaxium, , .,=, Scrib. Comp. 201; 209 ai.; Auet. Priap. 38;
Anim. 40; id. Res Cara. 49.
a small carriage draum by slaves, a hand- Inscr. OrelL 4228 ai.
t cholas, ae, m., a species ofi emerald,
Chius, a, um, v. Chios,
wagon, Petr. 28, 4 (=vehiculum manuale,
Plin. 37,5,18, g 73.
CaeL Aur. Tard. 3, 6, 86).
chlamyda, ae, . chlamys,
chlamydatus, a, um, adj. [chlamys], t cholera, ae, / . , = , the jaunt chiridotus, a, um, $.,= , furnished with sleeves, pure Lat. manu- dressed in a military cloak, Plaut. Ps. 4, 2, dice, Cels. 2, 13; 4, II ai.; Plin. 20, 22, 93,
leatus or manicatus: tunica, Scip. Afr. ap. 8; 4, 6, 39; id. Rud. 2, 2, 9 ai.; *Cic. Rab. g 252; 24, 13, 73, g 120; in plur., Plin. 20,
12, 48, g 122; 20,14, 52, g 146 ai.
Geli. 7, 12, 5; cf. Geli. ib. 1 sq. Subst. : Post. 10, 27; Val. Max. 2, 6, 2 and 3.
+ cholericus, a, um, adj.,=Xo\epiw,
chiriddtae, arum (sc. tunicae), Capitol.
t c h l a m y s , ydis ( c h l a m y d a , ae, as
Pert. 8, 2.
cassida = cassis, ai., App. M. 10, p. 253, 31; bilious, jaundiced, Plin. 24, 13, 72, g 116;
II, p. 269,11; and perh. Varr. ap. Non. p. 539, Scrib. Comp. 256.
Chiro, v. Chiron.
t choliambus,
m.,=^ao (the
t Chirocmeta, on or drum, n., == - 9, where, however, chlamyda may be acc.
(lit. made by the hand), title of a Gr. from chlamys), /, = , a broad, limping iambus), iambic verse, whose last
book by Democritus, Plin. 24, 17, 102, 160 woollen upper garment worn in Greece, foot, instead ofi an iambus, is a spondee or
(as Greek, Vitr. 9, prooem. 14 ; Coi. 7, 5, sometimes purple, and inwrought with trochee, Diom. p. 503 P.
gold, worn esp. by distinguished milit.
t choma, tis, .,=, a dam, bank,
17).
t chirographarius, a, um, adj. [chi-characters, a Grecian military cloak, a or mound (pure Lat. agger), Dig. 47, II, 10;
rographum], pertaining to handwriting, state mantle, Plaut. Cure. 5, 2,13; id. Ep. 3, Cod. Th. 11, 24, 6, g 7.
chondrille (chondryllc es,/, or
manuscript-: creditores, who have the ob- 3, 51; id. Mil. 5, 30; id. Ps. 2. 4, 45; 4, 7,
ligation of the debtor in his own handwrit- 88; Cie. Rab. Post. 10, 27; Verg. A. 5, 250; chondrillon, h n., , choning, Dig. 42,5,38, I: pecunia, Cod. Just. 4, 9, 582; 11, 775 ; . M. 5, 51; 14, 345 ; 14, drilla, Spanish succory, Plin. 21,15,62, g 89;
393.Hence also, the cloak of Pallasne rg. 22, 22, 45, g 91.
2,17: debitum, ib. 8, 27, L
A. 8, 588; Suet. Calig. 25.Sometimes also
necessary for it, the choragus, Plaut. Pers. of Cicero, Prisc. p. 717 P.; and of a poem 16; Plin. Ep. 10, 97; very frequent in the
I, 3, 79; id. Trin. 4, 2 , 1 6 ; id. Cure. 4, I. of P. Terentius Varro Atacinus.
Church fathers.Absol., Christian clerI I , TRANSI., he who pays the cost of a
t chorographus, i, m., = - gyman, Cod. Th. 5, 5, 2; 12, 1, 50. Sup.:
banquet, Poet ap. Suet Aug. 70 Ruhnk.
, one who describes countries, a geogra- Christianissimus, the most Christian, Hier.
pher, Vitr. 8,2, 6 Schneid. (others read, in- Ep. 57, 12: princeps, Ambros. Ep. 1, 1.
choraula, v. choraules.
t choraule, es, / [/], a female stead of chorographis, chorographus, from Adv.: Christiane, in a Christian manner or spirit: regere, Aug. Ep. 89.
flute-player, who accompanied with the flutechorographia, q. v.).
Chore, chortis, v. cohors,
the chorus dance, Inscr. Orell 2610.
Christicola, ae, m. [Christus-colo],
t c h o r t i n u s , a, um, adj., = , worshipper of Christ, a poet, designation
t c h o r a u l e s , ae (acc. choraulen, Plin.
37, 1, 3, 8 6; Petr. 5 2 / n . ; choraulam, Suet. of ov from grass: oleum, Plin. 15, 7, 7, 30. for Christian, Prud. Cath. 3, 56; 8,80; gen.
t chorus, i, m., =z [cf. Lidd. and plur. Christicolum, id. contr. Symm. 2,
Ner. 54 ; a nom. choraula is apparently
found only in the later glossaries), m . , = Scott under ]. I. A dance in a ring, 1002; id. . 3, 72.
, a flute-player, who accompanied a choral dance, dance, = chorea: chorus
Christiana, ae, p l [Christus-gigno],
with a fluis the chorus dance, Mart. 5, 56, 9; et cantus, Tib. 1,7,44; cf. Prop. 4 (5), 6, 70: ofi the lineage of Christ: domus, i. e. the
9, 78; Juv. 6, 77; Petr. 69, 5 ; Suet. Galb. 12 Nympharum leves chori, Hor. C. I, 1, 31: posterity of Ruth, Prud. Ham. 789.
fin.; Sid. Ep. 9, 13; Inscr. Orell. 2609; cf. ferre pedem choris, id. ib. 2,12,17; Tib. 2,
* Christl-potens, entis, adj. [ChriI, 66: choros agere, Prop. 2, 3,18: agitare, stus], strong in Christ: juvenis, Prud. adv.
Diom. p. 489 P.
eho r anticus, a, um, adj. [choraules], Verg. G. 4,533: ducere, Hor. C. 1,4,6; 4,7, Symm. 2,709.
ofi or belonging to the fiute-players of the 6: exercere, Verg. A. I, 499: indicere, id. ib.
Christus, i,., = (the AnointII, 737 : instaurare, Stat. Achill. 4, 145:
chorus: tibiae, Diom. p. 489 P.
ed, Heb. ; cf. Lact. 4, 7, 7), Christ,
ostentare,
id.
ib.
2,148
sq.:
celebrare,
Sen.
t chorda, ae, fi., = . * I.An intestine, as food, Petr. 66, 7 (ai. leg. cord.). Here. Oet. 594: nectere, id. ib. 367: dare, Tae. A. 15, 44 Rupert, ad loc.; Plin. Ep. 10,
Far more freq., I I . Catgut, a string (of a Mart. 4,44.B. The harmonious motions of 97; and in the Church fathers very freq.
t chroma, atis (atos, Vitr. 6, 5), n., =
musical instrument), Cie. de Or. 3, 57, 214; the heavenly bodies (cf. chorea), Tib. 2,1, 88.
id. N. D. 2, 59, 149 fin.; Lucr. 2, 412; 2, I I . Meton, (abstr. pro coner.), a troop (a color), in music, chromatic scale
505; Tib. 2, 5, 3; 3, 4, 70; Hor. C. 4,9,4; id. or band of dancers and singers, chorus, (a species of harmony in which the tones
S. 1, 3,8; id. A. P. 348 a i B . A rope, cord, choir: saltatores, citharistas, totum deni- of the tetrachord measure two and a half
for binding a slave: tunc tibi actutum chor- que comissationis Antonianae chorum, etc., tones, as a half, again a semitone, and then
Cie. Phil. 5, 6,15; Cat. 63, 30: Phoebi cho- a tone and a half follow each other), Vitr.
da tenditur, Plaut. Most. 3, 2, 55 Lorenz.
* c h o r d a c i s t a , ae, m. [chorda], a rus, Verg. E. 6, 66; cf. Prop. 3 (4), 5, 20; 5, 4, 3; cf. Diet, of Antiq. p. 645.Hence,
player on a stringed instrument, Mart Cap. Hor. C. S. 75: chorus Dryadum, Verg. G. 4, chromatice, es, fi, the science of this
460: Nereidum, id. A. 5, 240: Idaei chori, species of harmony, Vitr. 5, 5; and: chro9, 8 924.
id. ib. 9,112: Pierius, Mart. 12, 3: canorus, maticus, a, um, adj., chromatic: genus,
chordapsus, i , = = , a dis- Juv.
II, 163; . M. 3, 685.Of the chorus
the same, Macr. Somn. Scip. 2, 4 fin.
ease ofi the intestines, Cael Aur. Acut. 3,17,
in tragedy: actoris partes chorus officium144; Theod. Prisc. 4,8 (in Cels. 4,14 written
t chromis, is, m. o r / , = , a seaque virile Defendat, etc., Hor. A. P. 193; cf.
as Greek).
id. ib. 283; id. Ep. 2,1,134; Geli. 19,10,12. fish: immunda, Ov. Hal. 121; Plin. 10, 70,
1 . chordus (cordus, v. the letter C), B The heavenly bodies moving in har- 89, 193: chromin, qui, etc., id. 32,11, 64,
a, um, adj. [a very ancient word relating mony (cf. supra, I. b.): Pleiadum, Prop. 3 153; 9,16, 24, 57. - ii. Chromis,
to husbandry, of unknown etym.], late- (4), 5, 36; Hor. C. 4,14, 21: astrorum, Stat nom. propr. m., of a satyr, Verg. E. 6, 13;
born, or produced late in the season: dicun- AchilL 1, 643. C. la gen., a multitude, of a Trojan, acc. Chromim, id. A. 11,676; of
tur agni chordi, qui post tempus nascun- band, troop, crowd: chorus juventutis, Cie. a Centaur, acc. Chromin, . . 12,333 ai
tur, Varr. R. R. 2, 1, 29; cf. Plin. 8, 47, 72, Mur. 24, 49: philosophorum, id. Fin. 1, 8,
t chronicus, a, um, adj., = ,
187; Varr. R. R. 2,1,19; 2, 2, 5: faenum, 26 ; id. Att. 14, 8 , 1 ; so, vatum, Hor. C. 4, 3, pertaining to time: libri, chronicles, GelL
the second crop ofi hay or after-math, Cato, 15: scriptorum, id. Ep. 2, 2,77: puellarum,
17,21,1; so also absol.: chronica, Orum,
R. R. 5 fin.; Col. 7, 3, 21; Plin. 18, 28, 67, id. C. 2, 5, 21: (piscium), Sen. Agam. 452:
.,= , Plin. 35,9, 35, 58; Geli.
8 262: olus, Col 12, 13, 2: frumenta, Paui virtutum, Cie. Offi 3, 33,116; id. Tuso. 5, 5,
17, 4, 5; 17, 15, 1; and in sing.: in primo
ex Fest. p. 65,10.
13 (hence, Engl, choir, quire; Fr. choeur; chronico, id. 17, 21, 3: morbi, chronic, lin2. Chordus, hm.,a Roman cognomen; ItaL coro).
gering, Isid. Orig. 4, 7; opp. acuti morbi.
esp.: H. Cremutius Chordus, an historian
Chremes, etis or is, m., = , the Hence the work of Caelius Aurelianus is
of the times of Augustus and Tiberius, name of an old miser in the Andria, Heaut.,
entitled De morbis acutis et chronicis.
Quint 1,4, 25 Tae. A. 4,34; Suet. Aug. 35; and Phormio ofi Terence, Cie. Fin. 1,1,3; id.
Chironius, a, um, adj.,=, chronid. Calig. 16; Sen. Cons, ad Marc. 1,2.
Off. 1,9, 30; Hor. Epod. 1, 33: gen. Chremi,
Aur. Acut. 2,28,148; 3,16,135.
chorea (Chorea, Tib. 1, 3, 59; Prop. 2 Ter. And. 2, 2, 31; acc. Gr. Cnremeta, Hor. ic,tCael.
chrdndgraphus, i,.,=(3), 19,15; Verg. A. 6, 644), ae, /, = S. 1,10,40; voc. Chreme, Ter. Phorm. 4,1,1;
(most freq. in plur.), a dance in a ring, a 4,1, II ai.: Chremes, id. Eun. 3, 3, 29; dat. , a chronograplier, annalist, Sid. Ep. 8,
dance, (a) Sing., * Lucr. 2, 636; Verg. CuL Ch remoti, id. Phorm. 6,8,37; acc. Chremen, 6 fin.
19.() Plur., Tib. 1,7,49; Prop. 1,3,5; 3 id. ib. I, 2,13: Chremem, id. And. 2, 2, 24:
Chrysa, ae, or Chryse, e s , / , = (4), 10,23; Verg. A. 9, 615; 10, 224; Hor. C. Chremetem, id. ib. 3,1,14.
. I. A town on the coast of Troas sacred
1, 9,16; 2,19, 25; 4,6,15; . M. 8, 581; 8,
t Chrestdldgus, i, m, = ^ to Apollo, Plin. 6, 30, 32, 8 122; Mel. 1, 18;
746; 14, 520 et saep.. Meton., of the (well speaking, but ill working), nickname . M. 13,174 (cf. Horn. II. 1,390; 1, 452).
circular motions of the stars: choreae astri- ofi the emperor Pertinax, Capit Pert. 13; I I . An island near Crete, Plin. 4, 12, 20,
cae, Varr. ap. Non. p. 451, II; Manii. 1, 668. Aur. Vict Epit 18.
61.III. An island of India, Mel. 3; 7,7.
t chorepiscopus, i, wt., = t chreston, i, n., = (useful),
t chrysallis, idis,/, , the
7, a deputy of a bishop for a village, name by which the plant cichorium was gold-colored chrysalis, aurelia. or pupa ofi
suffragan bishop, Cod. Just. 1,3,42.
sometimes called, Plin. 20, 8,30, 74.
the butterfly, Plin. 11, 32, 37, g 112; 11, 35,
t choreus or -IUS, >,., = (sc.
Chrestus, i> m I. a mutilated form 41, 117.
r, pes), in verse, I. A foot, later called for Christus, Lact. 4,7, 5; hence, Cbrestiat chrysanthemum or -mon, b "->
trochaeus, , Cie. Or. 63, 212; Quint. 9, ni, instead of Christiani, was used by
= , the gold-flower, mprigold,
4,80; 9, 4, 82; 9,4, 96; Marc. Vict. p. 2487 many; cf. Tert Apol. 3 fin. H. A Jew
also called heliochryson, Plin. 21, 25, 96,
P. I I . In later metrists, for the earlier ai Rome under the emperor Claudius, Suet.
168. Access, form chrysanthes.
tribrachys,
, Diom. pp. 261 and 475 P. Claud. 15; v. the commentt in h. L T i l
Verg. Cui. 403 Sillig.
v
A slave or fireedman ofi Cicero, Cie. Fam. 2,"
choriambicus, - choriambus,
Chrysas, ae? mi ==, a river ofi
t choriambus, i, m., =, in 8, L
Sicily, now Dittaino, near which is St. Asaverse, a foot composed of a choreus and an
t chria, se, / , = , in rhetoric, ro, Cie. Verr. 2, 4, 44, 96 Zumpt; SiL 14,
iambus,
, Diom. p. 478 P.; Marc. sentence proposed as a theme for rhetorical
229.
Vict p. 2490 ib. ai. Adj.: choriambum exercise, with its logical development, Quint
Chryse, v. Chrysa.
carmen, consisting of the choriambus, Aus. 1, 9, 3 sq.; 1, 9, 4 sq.; 2, 4, 26 Spald.; Sen.
Chryseis, M i s , / , v. Chryses,
Ep. 10, 37. Hence, choriambicus, a, Ep. 33, 6J Diom. p. 289 P.
t chryselectrum, h -, um, *., choriambis: metrum, Diom. p. 509
tchrisma, stis, n.,=, in eccl
P.; Serv. Centim. p. 1822 ib.: versus, Sid. Lat., an anointing, unction, Tert. Bapt. . I, Gold-colored amber, a precious
Ep. 9,13.
7; id. adv. Jud. 13; Prud. Cath. 6, 128; Stone, Plin. 37, 3,12, 8 51.. chryselectrus, i , / , a dark-yellow precious stone,
t choricus, a, um, adj., = *, per- Psych. 361 ai.
perh.
amber-colored hyacinth, Plin. 37,9,43,
Christiane, adv., v. Christianus.
taining to the chorus: tibiae, Diom. 3, p. 489.
Christianismus, >,, = - 8 127.
In metre: metrum, kind of anapaestic
t chrysendetus, a, um, adj., = xpv.
verse, consisting of a hypercatalectic dipo- , Christianity, Tert. adv. Marc. 4, 33;
dy, e. g. animus male fortis, Serv. Centim. Aug. Civ. Dei, 19,23,1; Hier. in Gal. 6,4.
, set in gold, inlaid with gold: lanp. 1821 P.
Christianitas, atis,/ [Christus]. I . ces, Mart. 14,97 inscr.Also absol.: chryschoriUS, choreus,
Christianity, = Christianismus, Cod. Th. endeta, Orum, n. (sc. vasa), vessels inlaid
t c h o r o b a t e s , ae, m.,= . an 16, 7, 7 ; 12, 1, 112. I I . M e t o n . , the with gold, Mart. 2,43,11; 6,94,2; 14,97,1.
instrument fior finding the level of water, a Christian clergy, Cod. Th. 12,1,123.
Chryses,ae, to-j = XpwT*. priest of
ground-level, Vitr. 8,5,1 Schneid.
t Christianizo, are, v. n., - Apollo, from Chryse, in Troas, the father ofi
t chorocitharista, ae, m., = - , to profess Christianity, Tert. adv. Astynome, on account of whose close cap, he who accompanied the chorus on Marc. 1, 21.
tivity by Agamemnon, Apollo sent a pestithe cithara. Suet Dom. 4.
Christianus, a, um, adj. [Christus], lence upon the Grecian hosts, Hyg. Fab.
Chdrographia, ae, fi,=, Christian: fides. Cod. Just. 16, 8, 18: lex, 121; Ov. A. A. 2,402.As a title of a tragedy
the description of countries, geography, Lact.ib. 16, 8, 13: religio, ib. 9, 40, 16.Hence, of Pacuvius, Cie. Or. 46,155; id. Div. 1, 67,
ad Stat. Th. 2,44.Esp., the title of a book subst, a Christian,Tae. A. 15,44; Suet. Ner. 131 aiHence, Chryseis, W i s , / , = Xpv
37,5,20, g 77; Prud. Psych. 865; Isid. Orig. 1, 63, 2; 2, 4, 15; 2, 9, 8; 3, 8, 3; Lucr. 1,
16, 7, 7 ; 16, 14, 8 ; Ambros. in Psa. 118, 1093 ; 6,1126; Plin. 8, IO, 10, g 29; 8,55,81,
Serm. 16, g 41 sq.; also called chryso- g 217; 10, 61, 81, g 168; 10, 73, 93, g 199;
Geli. 9,4,10 ; App. . 1, p. 113; Sol. 25.
prasos lapis, Hin. 37, 8,34, g l i t ?
t cibdelus, a, um, adj., = ,
t chrysopteros, i, m., = ,
a kind of jasper, Plin. 37, 8, 32, g 109; Am- spurious, boae: fontes, impure, unhealthy,
Vitr. 8,3, 6.
bros. in Psa. 118, Serm. 16, g 41 sq.
* cibicida, ae, m. [cibus-caedo], breadChrysorrhoas, ae, m., = , waster,
bread-consumer, probably a humorthe name of several rivers in CoeleSyria, in
Lydia, in Bithynia, and in Pontus, Plin. 5, ous designation of a slave. Lucii. ap. Non.
18,16, g 74; 5,32,43, g 148; 5,29,30, g 110; p. 88, 8.
Cibo, no perf., litum, 1, v. a. [cibus], to give
6,4,4, g l 4 . ^
food to animals, to feed ox fodder (rare): gem
t c h r y s o s , i, ' = , gold, Plaut. nera avium. Coi. 8 , 1 0 / n . ; locustae utiles ciBacch. 2,3,6 (in a pun with the name Chry- bandis pullis, id. 8, II, 16: draconem manu
salus).II, Chrysos meles, black ivy, App. SUA, Suet. Tib. 72.In pass.: cibari, to take
Herb. 98.
food, Liv. Epit. 19. H, With men as obt chrysothales, is, n., = , jects (late Lat.),Vulg. Prov. 25, 21; id. Bom.
a kind of aizoon or houseleek, wall-pepper, 12,20.
WaW
called also erithales, trithales, and isoetes,
Ciboria, ae, fi, the Egyptian bean, App.
Plin. 25,13,102, g 160.
Herb. 67.
Chthonius, i, m- . A Centaur, .
t c i b o r i u m , ii = , a drink. 12,441.II. One of the Sparti (produced ing-cup (made, fike the large leaves of the
from the teeth of the dragon), Hyg. Fab. Egyptiatfbifi), Hor. C. 2,7,22.
178: Stat Th. 2,538.
cibus, i, ni. [perh. root of capio], food
Chii i and Chunni, orum, v. Hunni. for man and beast, victuals, fare, nutrit Chiis, eos, m., = , a measure for ment, fodder (class, in prose and poetry,
liquids, = congius, Rhemn. Fann. Pond. 7, both in sing, and plur.; syn.: esca, epulae;
70.
opp. potio; Cie. Fin. I, II, 37; cf. id. N. D. 2,
t chydaeus, a, um, adj., = 54, 136; so, cibus potusque, Tae. A. 13,16:
(abundant; hence), common : dactyli, cibus et vinum, Cie. Div. 1,29,60; Juv. IO,
kind ofi palms, Plin. 13,4,9, g 46; 14,16,19, 203: unda cibusque, . M. 4, 262): cibum
capere, Plaut Trin. 4, 2,60; Ter. Eun. 2, 3,
g 102.
t chylisma, &tis, ., == , the ex- 77: petere, id. ib. 3, 2, 38; id. Heaut 5, 2,
25: capessere (of animals), Cie. . D. 2, 47,
tracted juice ofi a plant, Scrib. Comp. 23.
sumere, Nep. Att. 21, 6; Plin. 30,6,12,
tchylus, i, m., = , the extracted 122:
g 36: tantum cibi et potionis adhibendum,
juice ofi a plant, Veg. 5,37 and 65.
etc., Cie. Sen. II, 36: digerere, Quint. II, 2,
t chymus, i, ., = (juice), the 35; cf. id. II, 3,19: coquere, Varr. R. R 2,
fluid of the stomach, chyle, Ser. Samm. 48, 10, 7: concoquere, Cie. Fin. 2,20,64: man900.
id. N. D. 2,54,134: cibos suppeditare,
tchry sobery Ilus, i, m.,=po- t chytropus, poais, m., = , a dere,
id. Leg. 2, 27, 67: (Cleanthes) negat ullum
?, chrysoberyl, Plin. 37,5,20, g 76.
pot or chafing-dish loithfieetfior coaZs,Vulg. esse cibum tam gravem, quin is die et noct chryso e alis, is, / , plant, also Lev. 11,35.
te concoquatur, id. N. D. 2, 9, 24; cf.: suacalled parthenium, App. Herb. 23.
vissimus et idem facillimus ad concoquenCia, v. Cea.
tchr^sdcanthos, ,/, a Mnd ofi ivy Ciani, orum, m., the inhabitants of Cios, dum, id. Fin. 2, 20, 64: flentes orabant, ut
which bears gold-colored, berries, App. Herb.a toum in Bithynia, Liv. 31, 31, 4; 32, 21, se cibo juvarent, Caes. B. G. 7,78fin.: cibus
animalis, the means of nourishment in the
119; called in Plin. 16,34,62, g 147, chry- 22 ai.
* C l b a l i s , e, adj. [cibus], pertaining to air. Cie. N. D. 2,65,136: cibi bubuli, Varr.
socarpus, = .
R. R. 2, II, 3; 1,23, 2: cibus erat caro ferit chrysocephalos, i, m.,= - food: fistula, the oesophagus or gullet, Lact. na, Sali. J. 18,1: cum tenues hamos abdidit
Opif. Dei, 11,5.
9, a golden basilisk, App. Herb. 128.
cibus, the bait, Tib. 2, 6, 24; . . 8,
cibaria, orum, and c i b a r i u m , v . ante
chrfrsdcoccus, a , um> '> having cibarius.
856; 15, 476. . T r a n s f . to the nourgolden grains: flos, App. Herb. 28.
ishment of plants, the nutritive juice, Lucr.
cibarius, a, um, adj. [cibus], pertain- 1,353;
t chrysocolla, a e , / , = .
Plin. 17,2,2, g 12.II. Trop. .food,
ing to or suitable for food (class.): res,
I, Mountain - green, copper - green, borax.
sustenance (rare): quasi quidam humaniPlaut. Capt. 4, 3, I: leges, i. e. sumptuary
tatis cibus, Cie. Fin. 5,19, 54: cibus furoris,
. Natural,Plin. 33,5,26, g 86 sq.; Vitr. 7,
laws, laws restraining luxury, Cato ap.
9 fin.B. Made by art, Plin. 33,6,27, g 89 Macr. S. 2,13: uva, suitable only for eating, . M. 6,400: causa cibusque mali, id. R
sq.II. A precious stone, called also am not for wine, Plin. 14,3,4, g 37; c f : uva vi- Am. 138.
phitane, Plin. 37,10,54, g 147.
Cibyra, ae,/., = . I . a town
litatis cibariae, id. 14,2,4, g 36.B. Subst. i
chrysdcdme, es, v. chrysitis.
cibaria, orum, n.,f'ood, nutriment, vict- in Magna Phrygia, on the borders of Caria,
Chrysogonus, i, m. I . L. Cornelius, uals, provisions, fare, ration, fodder (in the abounding in manufactures, and the seat of
afreedman of Sylla.II. A slave of Verres, jurists a more restricted idea than alimen- a Roman tribunal, now Buruz, Cie. Verr.
Cie. Verr. 2,1,36, g 9 2 . H I . A player on ta, which comprises every thing necessary 2, 4, 13, g 30; Liv. 38, 14 bis; and id. 38,
the cithara, Juv. 6, 74; Cie. Rose. Am. 2, 6; for sustaining life, Dig. 34,1,6; cf. ib. 34,1, 1 5 , 1 . B . Hence, Cibyrata, ae, comm.,
cf. id. ib. 43,124.
12; 34,1,15; and in gen. the whole tit. I: de = , of Cibyra: fratres quidam,
t chry sographa tus, a, um, adj. [xpv
alimentis
vel cibariis legatis), Plaut True. 6, Cie. Verr. 2,4,13, g 30 sq.: pantherae, id.
], inlaid with gold : scuta, VaL 43; Cato, R. R. 56; Coi. 12,14: Suet. Tib. 46: Att. 5,21, .Subst.: Cibyratae, arum,
Imp. ap. Treb. Claud. 14.
congerere, Hor. S. 1,1,32; Dig. 1.1, ai.Of m., the inhabitants of Cibyra, Cael. ap. Cie.
t chrysolachanum, !,,= - soldiers, varr. L.L. 5, g 90 MQll.; Caes. B. G. Fam. 8, 4, 5; 8,9, 3; Liv. 45, 25,13 ai.2,
, garden orach, called also atriplex: I, 5; 3,18; Nep. Eum. 8, 7; cf. Liv. 21, 49, Cibyraticus, a, um, adj., of ox pertainAtriplex hortensis, Linn.; Plin. 27, 8, 43, 8; Cie. Tuso. 2,16,37; Quint. 5,13,17; Suet. ing to Cibyra: forum, Cie. Att. 5,21,9: neGalb. 7 ai.Of the provinciai magistrates, gotia, Hor. Ep. 1, 6, 33: jurisdictio, Plin. 5,
g 66 sq.
28, 29, g 105.II. A town in Pamphylia,
t chry solampis, idis, / , = - corn allowed to deputies: cibaria praefecti, rxovr lbura, Plin. 5, 27, 22, 92.
trt? (gold-gleaming), a precious stone, Plin. Cie. Att. 6,3, 6; id. Verr. 2, 3,30, g 72; 2,3,
93, gg 216 and 217; id. Fam. 5, 20, 9.Of
37,10,56, g 156.
cicada, a e, fi, the cicada, tree-cricket:
cattle, Cato. B. R. 60; Varr. R. R. 2, 9, 6; 3,
t chrysolithos,i, > and / , = - 16, 4; Cie. Rose. Am. 20, 56; Coi. 4, 8, 5 ai. Cicada orni, Linn.; Plin. 11,26,32, g 92 sq.;
Xitios, chrysolite, the topaz ofi the. Greeks In sing., Sen. Ben. 3,21,2.II, e t o n. Lucr. 4, 66 : 5,801; Verg. E. 2,13; 5, 77; id.
and of modern mineralogists, Plin. 37,9,42, (in accordance with the fare given to ser- G. 3, 328; id. Cui. 151 ai.Worn as an org 126 ; Prop. 2 (3), 16, 44; . M. 2,109; vants), ordinary, common : panis, black nament in the hair of the Athenians, Verg.
Cir. 128 Sillig; cf. Lidd. and Scott, under
Prud. Psych. 854; Isid. Orig. 16,15,2.
bread, Cie. Tuso. 5, 34, 97 (cf. Isid. Orig. 20,
t chrysomelum, i, n., = 2,15: panis cibarius est, qui ad cibum ser- Terr. As a symbol ofi summer, Ov. A. A.
1,271; Juv. 9,69.
(golden apple), a kind of quince, Plin. 15, vis datur, nec delicatus); so subst.: cibacicatricor, atus, 1, v. dep. [cicatrix], to
ii, io, g 37.Hence, chrysomelinus, rium, "m also called cibarium secundarium, the coarser meal which remains after be scarred over, cicatrized (late Lat.), Fest
a, um, adj.: mala, the same, Coi. 5,10,19.
p. 65, 14 MQll.: CaeL Aur. Tard. 4, 8, 118.
t chryso pastus, i, m.,pa , the fine wheat flour, shorts, Plin. 18, 9, 20, I I . Trop., Sid. Ep. 6,7; 6,1 fin.
g
87:
vinum,
varr.
ap.
Non.
p.
93,14:
olea species of our topaz, Sol. 30 fin.
cicatricosus, a, um, adj. [id.], full of
um, Coi. 12. 50, 18 sq.: sapor, id. 12, 11, 2
t chrysophrys, yos, / , = , Schneid.B Trop.: cibarius Aristoxe- scars, covered with scars: tergum, Plaut.
a sea-fish with a golden spot over each eye: nus, i. e. an ordinary musician, Varr. ap. Am. 1,1,290: facies, Quint. 4,1,61: Ira (perSparus aurata, Linn.; Ov. Hal. I l l ; Plin. Non. p. 93,15.
sonified), Sen. Ira, 2, 35, 5: vitis, Col. Arb.
32,11, 54, g 152.
11, I: putatio, id. ib. 4, 27, 3. jt Trop.,
C i b a t i o , onis, fi- [cibo], a feeding ; of a writing, amended or polished here and
chry sepis, Wis, fi, = , a
precious variety ofi our topaz, Plin. 37,10, coner., a meal, repast (post-class.), SoL 27, there, Quint. 10, 4, 3; v. the context.
18; Cael. Aur. Tard. 1,1,12; 1,4,3.
c i c a t r i c u l a , a e , / dim. [id.], a small
56, g 156.
t chrysoprasus, i, m, = Cibatus, fis, m. [id.], coner., food, vict- scar, Cels. 2,10 fin.; 7,7,1.
, the chrysoprase, a precious stone ofi a uals, nutriment (except Pliny, only antecicatrix, leis,/, a scar, cicatrice (freq.
golden-yellow and a leek-green color, Plin. and post-class.), Plaut Mil. 2, 2, 71; Varr. and class.). I. Prop., Ter. Eun. 3, 2, 29;
CICO
CTEO
CIEO
,
an
owl,
id. H. I, 84, 5: ab ultimis subsidiis cietur
12,23, 60; 17,24,37, 235; Quint. 2,4,11.
Of the marks of tools on a statue, Plin. Gloss, post Fest. p. 381, 1 Mull, (for which miles (se. in primam aciem), Liv. 9, 39,
cecuma,
in
Gloss.
Isid.).
8: ille cieri Narcissum postulat, Tae. A.
34, 8, 19, 63.* 2 . H u m o r o u s l y , of
the seam of a patched shoe, Juv. 3,151.II. ClCUr, uris, adj. [cf cacula], tame (cf. II, 30.B. To call upon for help, to inmansuetus):
quod
a
fero
discretum
id
divoke; of invoking superior beings: nocTrop.: refricare obductam jam rei publicae cicatricem, to open a wound afresh, Cie. citur cicur, Varr. L. L. 7, 91 M011. (syn. turnos manes, Verg. A. 4, 490: luctificam
Agr. 3,2, 4; cf. id. Tusc. 3,22, 54 ; Ov. Tr. 3, mansuetus; opp. ferus, immanis; appar- Alecto dirarum ab sede sororum, id. ib. 7,
ently not used after Cie.): cicurum vel fe- 325: vipereasque ciet Stygia de valle soro11,66: Sen. Ira, 1,16,7 ai.; Petr. 113, 8.
rarum bestiarum, Cie. N. D. 2, 39, 99; id.
t CICCUS' m.,=?, the thin mem- Lael. 21, 81: bestiae immanes, cicures, id. res (i. e. Furias), . M. 6, 662: numina nota
brane surrounding the grains of a pome- Tuso. 5,13,38: apes (opp. ferae),Varr. R. R. ciens, Val. FI. 4, 549: foedera et deos, Liv.
granate ; hence for something unimportant,3, 16, 19.II, Trop., mild: ingenium, 22,14, 7.C. I a gen., to call upon any
worthless, a trifle, bagatelle, Varr. L. L. 7, Auet. ap. Varr. L. L. 7, 91 Muli.: concili- one by name, to mention by name: erum,
8 91; cf. Fest. p. 42,10 Mull.: ciccum non um, i. e. sapiens, Pac. ap. Eost. s. v. memo- Plaut. Bacch. 3,3, II: comites magni! voce,
Lucr. 4, 578: animamque sepulcro Condiinterduim, I would not give a straw, Plaut. rem, p. 108,3 ib.
mus et magna supremum voce ciemus,
Rud. 2, 7, 22; id. ap. Varr. 1. 1.; cf. Aus.
i C i c u n u s , ' m. ( C a u r i n u s , Bip.), Verg. A. 3, 68: lamentatione flebili majores
Idyll, praef. 13.
a cognomen in the Veturian gens [se. a ci- suos ciens ipsumque Pompeium, Tae. A. 3,
c i c e r , eris, ., the chickpea: Cicer Arie- curo], Varr. L. L. 7, 91 Maii.
23: singulos nomine, id. ib. 2, 81; so Suet
tinum, Linn, (used only in sing. acc. to
Ner. 46: triumphum nomine ciere, i. e. to
*
cicuro,
are,
v.
a.
[cicur],
to
tame
(=
Varr. L. L. 8, 25,115; 9,39,142; 10, 3,174);
call Io triumphe! Liv. 45,38,12.Hence,
Col. 2, 10, 19 ; Plin. 18, 12, 32, 8 124 sq.; mansuefacio), Pac. ap. Varr. L. L. 7, 8 91 2. Ia a civil sense: patrem, to name one's
Pall. Mart. 4; Plaut. Bacch. 4, 5, 7; Hor. S. ., p^98 Bip.
I c i c u t a , a e , / , the hemlock given to father, i. e. show one's free birth, Liv. 10,8,
1, 6, 115; 2, 3, 182; id. A. P. 249; Mart. 1,
criminals as poison; proh. either Cicuta 10.HI, To put any course of action in
104: Pers. 5,177; Petr. 14,3.
or Conium maculatum, Linn.; Plin. progress or any passion in motion, i. e. to
cicera, ae,y!, pulse similar to the chick-virosa
25,13,
95,
151; Cato, R. R. 27, 2; Lucr. 6, excite, stimulate, rouse, to produce, effect,
pea,chickling-vetch: Lathyrus cicera, Linn.;
897;
Hor.
S. 2,1, 56 ai.; plur., id. Ep. 2, 2, cause, occasion, begin (very freq., esp. in poeCol. 2, II, 1; 2,11,12; Pall. Mart. 6.
53; drunk by Socrates; hence: magister try): solis uti varios cursus lunaeque meaae
dim
cicercula, >/ [Cicera; ai. cicer; sorbitio tollit quem dira cicutae, i. e. Soc- tus Noscere possemus quae vis et causa
v. Plin. 18, 12, 32, 124], a kind of small rates, Pers. 4,1 sq.To the extraordinary derent, Lucr. 5,773: motus, id. 3,379; Cie.
chickpea, Col. 2,10,19; Plin. 18,12,32,8 124; coldness produced by it. reference is made Tusc. I, IO, 20: varias voces, Lucr. B, 1059:
18,18, 73, 8 304; 22, 25,72, 148; Pall. Jan. in Pera. 5, 146. I I , Meton., a pipe or lamenta virum commoliri atque ciere, id.
5; id. Febrr4.
flute made from the stalks of Vie hemlock, 6,242 I^achm. N. cr.: tinnitus aere, Cat. 64,
Verg. G. 4,64 (cie tinnitus): singultus
cicerculum, TO-> an African species shepherd's pipe, Lucr. 5, 1382; Verg. E. 2, 262;
ore, Cat. 64, 131: gemitus, Verg. G. 3, 617:
of the pigment Sinopis, Plin. 35,6,13, 32.
36; 5,85; Calp. Eel. 7,12.
id. A. 3, 344: lacrimas, id. ib. 6,468:
Cicero, Onis, m., = , a Roman 2. Cicuta, ae> m., the name of a usurer fletus,
mugitus, id. ib. 12,103: murmur, id. G. I,
cognomen in the gens Tullia. I. M. Tullius in-HOr. S. 2,3,69 and 175.
HO; Liv. 9, 7, 3: bellum, id. 5, 37, 2; Veli
Cicero, the greatest of the Roman orators
*
cicuticen,
iais, m. [I. cicuta, II. and 2,54; Tae. H. 3,41 fin.; Verg. A. 1,541: belli
and writers; born on the 3d of January, cano], a player upon a reed-pipe, Sid. Carm. simulacra, id. ib. 5, 674: seditiones, Liv. 4,
106 B.C. (648 A.U.C.), at Arpinum (hence 1,15.
52, 2: tumultum, id. 28, 17, 16; 41, 24, 18:
Arpinae chartae, Mart. 10,19,17); assassivires intimas molemque belli, Tae. A. 15, 2
t
cidaris,
i
s
.
/
(cidar,
aris,.,
Auet.
nated, at the age of sixty-three years, by the
fin.; ci. id. H. 3,1: pugnam, Liv. 1,12, 2;
soldiers of Antonius, 43 B.C. (711 A.U.C.): Itin. Alex. . p. 64 Mai) [ Persian ; Heb. 2, 47,1; 9, 22, 7; Tae. A. 3, 41: proelium,
Gr. /3], , an ornaille se profecisse sciat, cui Cicero valde plaLiv. 2, 19, IO; 4, 33, 3; 7, 33,12; IO, 28, 8:
cebit, Quint. IO, I, 112; Juv. IO, 114 ai. ment for the head of Persian kings, a diadem,
Martem, Verg. A. 9,766: acies, stragem, id.
a
Hence, B. Ciceronianus, am, adj., tiara: cidarim Persae vocabant regium ca- ib. 6, 829; cf. Liv. 22, 39, 7: rixam, Veli. I,
Ciceronian: simplicitas, Plin. praef. 22: pitis insigne, Curt. 3 , 3 , 1 9 . B . T,ie crown 2 ai.B. Ia medie.: alvum, to cause evacumensa, id. 13,16, 30, 102: aquae, in the of the Prince of Israel (in prophetic vision), ation, Plin. 20, 9, 38, 96: urinam, id. 27,7,
villa of Cicero, at Puteoli, medicinal to the
28, 8 48: menses, to cause menstruation, id.
eyes, id. 31, 2, 3, 6. Subst.: Ciceronia- Vulg. Ezech. 21, 26.. A head-dress of 26, 15, 90, 8 151 sq. ai.Hence, citus, a,
nus es, non Christianus, i. e. a follower of the high-priest of the Jews (cf. the Talmud, um, P. a., lit put in motion; hence, quick,
Cicero, Hier. Ep. 22, n. 30.H, Q Tullius |!|3 "13), Hier. Ep. 64, . 3; id. in swift, rapid (opp. tardus, Cie. de Or. 3, 57,
Cicero, the brother of I., whose work, De Ezech.'7, 21, 25; Lact. 4, 14, 8 (as transi, 216; Sali C. 15, 5; class.; esp. freq. in
petitione consulatus, is yet extant.
of the Heb. S p S , Vulg. Zach. 3, 5); Vulg. poetry; rare in Cie.): ad scribendum citus,
Plaut. Bacch. 4,4,86: quodjubeatcitisquaCiceromastix, te'8,m- scourge of Lev. 8,9 ; 16, 4 ai.
drigis ci tins properet persequi, id. Aui. 4,
Cicero, a word formed after the Gr. c*vi> citum, 2 (from the primitive
Cieo,
1,14; Verg. A. 8, 642 : bigae, Cat. 65, 26:
), a lampoon of Largius Licinius
form
c
i
o
,
cir
e,
prevailing
in
the
compuppis, id. 64, 6; Tib. 4,1, 69: classis, Hor.
against Cicero, Geli. 17,1,1.
pounds
accio,
excio,
etc.
(cf.
Prisc.
pp.
865,
t cichorium or -on (cichorium, 905, and 908 P.), are also found: pres. cio. C. 1,37,24: navis, . M. 15, 732; Tae. A. 2,
* Hor. C. I,,31,16), ii,
(usu. - Mart. 4, 90, 4: cit, Verg. Cui. 201; Col. 6,5,1 6: axis, . M. 2, 75: fugae, id. ib. I, 543:
), chiccory, succory, or endive: Cicho-Schneid.: cimus,Lucr. 1,213; 6,211: ciunt, plantae, id. ib. IO, 691: incessus, Sali. C. 15,
rium intybus, etc., Linn.; Plin. 20, 8, 30, Lact. Ep. 4 dub.: dant, App. Flor. 2, . 17, 5: via, Liv. 33, 48, I: venator, Hor. C. I,
37,18: cum militibus, Tae. A. II, I: legioni8 74 sq.; 19,8,39, 8 129.
p. 358; Mart. Cap. 1, 91: ciuntur, id. de bus, id. ib. 14, 26: agmine, id. ib. I, 63: 4,
tt eici, indecl, n., = , an Egyptian Mundo, 22, p. 67), v. a. [kindr. with , 25: cohortes, id. ib. 12,31: mors, Hor. C. 2,
tree, palma Christi or castor-oil tree, also to go; and by the addition of the causa- 16, 29; id. S. 1,1,8: pes, i. e. iambus, id. A.
called Croton: Ricinus communis, Linn.; tive signif. like , causative from ; P. 252. Comp.: nullam ego rem citiorem
v. I. ci.]. I. L i t., to put in motion; hence, apud homines esse quam famam reor,Plaut.
Plin. 15, 7, 7, 25; 16,22,35, 85.
caliendrum and cicimandrum, to move, stir, shake (syn.: moveo, commo- Fragm. ap. Fest. p. 61 Milii; Val. Max. 3,8,
i, n., feigned names for spice, Plaut. Ps. 3,2, veo, concito, excito ai.; class, in prose ext. I.Sup., Quint. 6,4,14 dub.; v. Spald.
and poetry): calcem, to make a move in the and Zumpt in h. 1.B. la the poets very
42; 3,2,46.
of chess, Plaut. Poen. 4, 2, 86: natura freq. (also a few times in Tae.) instead of
cicindela, ae, f. [ candela ], a glow- game
omnia ciens et agitans, Cie. . D. 3. II, 27:
worm, Plin. 18, 26, 66, 250; cf. Fest. p. 42, inanimum est omne, quod pulsu agitatur the adv. cito: citi ad aedis venimus Circae. Liv. And. ap. Fest. s. . topper, p. 352,6
13 0. _
externo; quod autem est animal, id motu
i Cicinnia, , Gloss. Gr. Lat.cietur interiore et suo, id. Tusc. I, 23,54 (for Miill.: equites parent citi, Plaut Am. 1,1,
cicinus, a, um, adj. [cici]: oleum, an which, in the same chapter, several times 88; id. Stich. 2,2,70; Lucr. 1, 386: somnus
aperient oil expressed from the fruit of the movere; cf also id. . D. 2, 9, 23): remos, fugiens citus abiit, Cat. 63, 42: solvite vela
dei, castor-oil, Cels. 6, 24,3; Plin. 23, 4, 41, Stat. Th. 6, 801: imo Nereus ciet aequora citi, Verg, A. 4,574; et. id. ib. 9,37; 12,425;
Hor. S. I, IO, 92; cf. id. C. 3, 7, 27: ite citi,
83 al._
fundo, stirs up, Verg. . 2,419: puppes sini- . M. 3,562; Tae. H. 2, 40: si citi advenism
strorsum
citae,
Hor.
Epod.
9,
20.B.
In
Cicirrus, 'j - ( os ).
sent, id. A. 12, 12. Hence, X, cito, dv.
judic. lang. 1.1.: ciere erctum (lit. to put a. Quickly, speedily, soon (freq. in prose
a nickname, Hor. S. I, 5, 52.
Cicones,am. m.,= , a Thracian in motion, i. e.), to divide the inheritance, and poetry of all periods): quam tarda es!
people near the Hebrus, Mel. 2, 2, 8; Plin. Cie. de Or. I, 56, 237; cf. erctum.C, non vis citius progredi? Phaedr. 3, 6, 2;
4,11,18, 43; Verg. G. 4, 520; Prop. 3 (4), Trop., to put in motion, to rouse up, disturb : natura maris per se immobilis est,
12,25; . M. 10,2 ai.
v. Cilicia.
Cilio, onis, m. (a vulgar collat. form of
caelum), a chisel, graver, Isid. Orig. 20,4, 7.
TO., =
tribune of the people, A.U.C. 549, whose legal to ashes (late Lat), Tert Apol. 40, Fulg. gens, Lucr. 6,633; Cat 64,185; 64,286: fluenactment was called Ley Cincta De donis Myth. 2,18; Cael. Aur. Tard. 5,1,20.
men Dubis paene totum oppidum cingit,
et muneribus (qua cavetur antiquitus, ne
C i n e r e u s , a, um, adj. [ciuis], similar to Caes. B. G. I, 38 provincia mari cincta,
quis ob causam orandam pecuniam do- ashes, ash-colored. color, CoL 2.2,16; Scrib. Cie. FI 12,27: urbe portus ipse cingitur et
numve accipiat, Tae. A. II, 5); et Cia Sen. 23; Plin 37,10,68,8 183 sq.: terra, id. 35, continetur, id. Verr. 2, 5, 37, 96 Zumpt:
4, IO; id. de Or. 2,71,286; id. Att 1,20,7; 16,64, g 192 uva, id. 14,3,4,8 42 Hence, quod moenibus cingebatur, Tae. A. 13, 41:
also: I,ex muneralis, Plaut ap. Paui. ex subst: cinereum,
., a kind of salve, quae (terra) magna ex parte cingitur fluctiFest. e. . muneralis, p. 143 Muli.; cf. Sa- Scrib. Comp. 37; cf.: collyrium spodiacum bus, speciem insulae praebet, etc., Curt 3,
vigny upon the Lex Cincio, etc., in his a quibusdam cinereum dicitur, id. ib. 24 1,13 ; 8, IO, 23 ; Ov A. A. 2,469 : cingitur
Zeitschr. fur Gesch. Rechtswissenschaft init
insula tribus millibus passuum, !.e. has a
IV., L L pp. 1-59; Rudorff, de L. Cincio.
circuit of etc., Plin. 6,12,13, 8 32. o e t.:
* cineribus (-tins), a, um, adj. [id.), cinxerunt aethera nimbi, covered, Verg. .
I I . L. Cincius Alimentis, a distinguished
Roman historian in the tinis of the second similar to ashes, like aslies: terra. Varr. R. 5,13: medium diem cinxere tenebrae, Sen.
I*unio war, Liv. 21,38,3 ; pero. the same a 1,9,7.
Hera Far 939. r o p.; diligentius urbem
cinerosus, a, um, adj. [id.\futt of religione quam ipsis moenibus cingitis, forwith the consul L Cincius, Liv. 26,28,3 ; 26,
28, I I : cf Babr, Lit Gesch. p. 257; Hertz, ashes mortui, App. M. 4, p. 160,27 : cani- tify, Cia D. 3 , 4 0 , 9 4 . - 4 . In milit lang.
de L. ClnciiaIII, I Cincius, the business ties, ML Ib. 7, 299,41.
to surround a place or army for defence or
agent of Atticus, Cia Att 1 , 1 , 1 : 1 , 1 , 7 init;
Cinga, ae / a small river in Hispania in * hostile manner, to fortify, to invest, be1,16,17; id. Q. Fr. 2, 2 , L I V . Cincia, lo- Tarraconensis, in the territory of the Ilerge- set, besiege: corona militum cincta urbs,
cus Romae, ubi Cinciorum monimentum tes, now Cincc^ Caue B C. 1,48; Lue. 4, 21 Liv. 7,27,7: castra vallo, id 7,39,8 equifuit, PauL ex Fest. p. 57,5; et Fest p. 262,
Cingetdruc, W m I. a Gaul, rival tes cornua cinxere, covered, id. 23,29,3 uli Muli
of his father-in-law Indutiomarus, in re- timum agmen valida manu, io cover, Curt
Cinctis, e* v. Cinxia.
dominion over th* Treviri, Caee B. 4,13,30: urbem obsidione, to besiege, Verg.
cincticulus, i* m dim. [2. cinctus], a fG.e c5,i to
3; 6, 56 el I I . A king of the region . 3, 52 : dextera cingitur amo!, id ib. 9,
little girdle, Plaut. Bacch. 3,3,28.
about Cantium, in Britain, Caes. B. G. 5,22. 469: (hostem) stationibus in modum obsiTae. A 6, 34: cingi ab armis hostium,
Cingilia, a e , / , a town of the Vestini dii,
cinctor, Oris, m., , Gloss.
Ov 2f 8, 69 ; Tib. 2,3,37 , Prop. 3 (4), 3,
Gr. Lat
on the- Adriatic Sea, Liv 8,29,13.
42 r o Sicilia multis e udique cincta
cinctorium, iit (2. cinctus], a sword- cingillum, *> n <& [cingulum), periculis. Cio Imp Pomp II, 80 5. To
small
girdle,
Petr
67,
;
Not
Tir.
158
belt, balteus, MeL 2,1,13.II, In gen.,
escort, to accompany inermi item regi
a girdle (late Lat); trop.: et erit... fides Grut ; et : cingillum ,, , praetor Achaeorum et unus ex purpuratis
Gloss
cinctorium renum ejus, Vulg. Isa. II,6.
latus cingebant, Liv 82,39,8 : dum latus
cingo, *l> netum, 8, . a [ci. Gr , sancti cingit tibi turba senatus, Ov P. 4, 9,
cinctum, , ., . 2. cinctus,
cinctura, ae, f [2. cinctus, cingo], a *; Lat curvus, and clingo , Curt 17: aeo noscitur ulli, Agminibus comitum
Vincture, a girdle (very rare), * Suet Caes. Griech. Etym. p. 545 sq ], to go round in a qui modo cinctae erat, id. Tr. 1,6,30: cinccircle, to surround, encompass, environ, ta virgo matrum caterva, id 12, 216,
45; Quint 11,3,139
wreathe, crown, etc. (class, in prose Veli 2, It. I. Tae. A 1,77; Bii 4,448. Claud.
1. cinctus, a, um, Part,, from cingo. gird,
and poetry). I, P r o p
, g e n . : Rapt Pro 2, 422 C.
Peel of the bark
8
2. cinctus, i"' m. (post-class, access, quid autem interius mente ^Cingatur igi- around - cingere est deglabrare, Dig. 47, ,
form c i n c t u m , i
Seri b. Comp. 163; tur corpore externo, I. it must be enclosed 6 pr , et Pila 17, 24, 87, 234 sqq.
Isid. Orig. 19,33, Pophyr. ad Hor. . CO) in a body, Cia N. D I, II, 27: non enim coc i n g u l a , , cingulum.
[cingo! I, A b 81 r., girding (rare) cot- rona consessus vester cinctus est, ut soletidiani cinctus, Piis. 28, 6,17, 64- cinctus bat, id. Mil I, I; ci.. Iudicium insolita tre. c i n g u l u m , (access, form c i n
Gabinus, a manner of girding, in which the pidum cinxere corona, Lac. I, 821 ? tris o u i l i s , i. w . aad c i n g u l a , a e , / ; v. intoga was tucked up, its corner being thrown (navis) Eurus. . . Inlidit vadis atque aggere ira, ci cingulum hominum generis neutri
over the left shoulder, was brought under thecingit harenae, Verg. A 1,112: cincta ser- est, nam animalium feminino genere diciright arm round to the breast (this man- pentibus Hydra, id. i b 7,658 pennae ritu mus hae cingulas, Isid. Ong 20,16,4; Serv.
ner was customarily employed in religious coepero volucrum Cingere utrumque latus, ad Verg A. 9,860) (cingo, cf Varr L. L. 5,
festivals), Liv 5,46, 2: incinctus cinctu Ga- to cover, O 6,718. apio fasces et secto 8 114 Milii.]. L The girdle encircling the
bino, id. 8,9, 9 (for which, id. IO, 7, 3: in- cingere porro, Coi 10,871. B . . X, hips, a tone, belt (mot&ly poet). A. For
cinctus Gabino cultu): Quirinali trabea To surround the body with a girdle, to gird fiercons, mostly for women, () Cinga
cinctuque Gabino Insignis, Verg. A. 7, 612 on (the sword), to gird; esp. freq in pass,
um, v 4 rr L L 6 J 114 MOIL; id. ap Non.
Serv ; Inscr OrelL 642; Isid. Orig. 19, 24, with abi, to be girded, encircled with some- 47.27, Claud. Fesc. 11,37: cingulo, Petr.
7; Diet of Antiq.II, Coner., girdle, thing . jam quasi mil, liene cinctus ambu- 21, 2.More freq. ID plur., cingula, Vere.
beltcinctus et cingulum cingendo, alte- lo, Plaut Cura 2,1, ; Curt 3,3,19; cf.: cui A. 1,492; 9, 860; 12, 042; Val. FL 6,471; a
rum viris, alterum mulieribus attributum, lati clavi Jus erit, ita cingatur, ut, eta, Quint money belt, Just Nov 12,1; a sword-belt,
Varr. L. L. 6, 8 114 Mu!L , cf Isid. Orig 19, II, 8,138 : ut cingeretur fluxiore cinctura, Verg A. 12, 942 Hence, meton., soldier
33,1 (in good prose, although uot in Cie.); Suet Caea 45 : Hispano cingitur gladio, ship, military service, Cod Just. 7,38,1; 12,
Plin.23, 6J59,8 HO; 28,4,9,8 42; Suet Ner Llv. 7, IO, 5; 38, 21,13, Suet Callg 49- fer- 17, 3 Of the bride's girdle: cingulo nova
61, Stat Th. 6, 77; App. Flor I, 9, p. 346.
ro. Id. Aug. 35: ense. Ov F. 2, 18: cingor nupta praecingebatur, quod vir in lecto
cinctutus, a, um, adj. [a lengthened fulgentibus armis, Verg A. 2,749; II, 188, solvebat, Paul ex Fest p. 63 MQ1L ()
form from cinctus, like astutus, actutum, 11,536- his cingi telis, id ib.2,520: ense Cingula, ac, Titia. ap. Non 536,19; Ov,
versutus, eta, from astus, actus, versus, latus cingit, Ov F 2,784: of Stat. Th. 4,41: . A 3,444 dub. (Merk. lingula).B For
eta], girded, girt (rare; perh. only In the cinctae resolvite vestes, Ov M. 1,382. Alios animale cingula, ae, a girth, belt, Ov R.
folL exa): Luperci, * 0 v F 5,101 Cethegi, balteis, Vulg. Lev 8,13. P o e t , in pass Ain 236; Calp. Eel. 6, 41; plur. cibi. cingui.e. the ancient (who did not, like the more with ace. (of accingor, II., and Zumpt, Gr lis, Flor 2,18,14.II, Meton., girdle
effeminate men of a later time, wear the g 458): inuii ferrum Cingitur, Verg. A. 2, qfthn earth, atone : cingulus, i, # Cie. Rep.
511: cinctaeque ad pectora vestes Bracchia . 20, 21; Macr 8 Somn. Scip. 2, 6,7.
tunic ungirded), Hor. . 60.
2. C i n g u l u m , i, -, small town in
Cineas, ae,., ass <<, the friend of docta movent, Ov 6,59.Without case.
king Pyrrhia of Epirus, who counselled him Syrinx, Ov . I, 695 : puer alte cinctus, Picenum, now Cingulo, Caea B C. 1,15;
to makepeace with the Romans, he is said HOT. S. 2,8, IO. Hence, in late Lat emo- Cia Att 7, i i , 1; also C i n g u l a s a x a ,
to have had a remarkably retentive mem- tus ss armis instructus, armatus, armed, Sil IO, 34, its inhabitants were called C i n *
ory, Cia Tuso. 1,24, 59; id. Sen. 13,43; id. equipped, enrolled .* cinctus in alia militia, g u l & n i , Hin. 8,13,18, 8 111.Also adj.:
Fatu 9, 25,1; Pila 7, 24, 24, 88: 14,1,3, Dig. 39,1,38; cf Jb 39,1,25 As a girding C i n s u l a n u s ager, Front Colon, p. 121
up of the Roman dress was necessary in Goee.
812; Sen. Contr I, prooem. p. 65 Bip.
requiring physical action, hence,
* cinefactus, a, um, ', (cinis-facio]: pursuits
t c i u i l e s or c i n i p h e s (cyn-), um,/.,
cingor
(cf,
accingor), to make one's self
at nos horrifico cinefactum te prope busto
= i/tarec or Kvines, a kind .of stinging inready
for
any
thing,
to
prepare
:
cingitur,
. . . deflevimus, i turned to ashes, Lucr.
feci (eccL Lat), Aug Trin 3, 7: Hier. in
8, 906, cf Non. 93, 33 (Lachm. ad loc. certe expedit se, Plaut Am. 1,1,152: cingi- Joel, 2, 25; cf isid. Orig. 12,8,14.
tur
ipse
furens
certatim
in
proelia
Turnus,
makes the word = qui jam prope cineris
* Ciniflo, Ouis, it. [cinis-flo, or instead
colorem et adspectum nanctus est, but cf. Verg. A. II, 486; cf. supra, Quint 11,3,138;
Hor S. 2,8, IO; . M. 6,69 2 . To encir- of Cluilio], cinerarius, a hair-curler,
Munro ad loa).
cle with a garland or crown, to Croton (freq., Hor & I, 2,98; Tert Uxor 2 , 8 ; c Becker.
cineraceus, a
[cinis], im7a? esp in the poets;, a. Of the bead- mura- Gallus, 2, p. 115 alt
to ashes, ashy terra, Pila 17,5,4, 8 33: co- lique caput summum cinxere corona, Lucr.
Cinis, ri8, m. (in sing. fern., Lucr. 4,926;
2,607: cf Ov A. A. 3. 392 tempora floribus, Cat. 68, 90; 101, 4; Caesar, acc to Non.
lor, ash-colored, id. 27,7,27, g 44.
{ cinerarium, Cinerarius, . B. Hor. C. 3,25,20; Verg A 5,71: spiels, Tib. p. 198, I I ; Calvus ap. Non. I I. and ap.
cinerarius, a, am, adj. [cinis], per- 2,1,4 et saep.: comam lauro, Hor. C. 3,30, Charia p. 78 ; App. M. 9, 12, p. 222;
taining to ashes. I, As adj. very rare: 16; cf : Graias i>arbara vitta comas, Ov. Scrib. c. 226 ; 230; 232 ; 245, Ser. c. 44;
fines, boundaries of land bordering upon Tr. 4, 4,78; Verg. A. 12,163; de tenero cin- Aua Parent 27, 3 ; Inscr. Orell 4479} cf
graves, Auet Limit, 296 Goes.II. More gite flore caput, Ov F 3 , 2 5 4 . P o e t : At- Neue, FormenL 1, p. 657; access, form:
freq. subst A. cinerarius, , m, a lantis, cinctum assidue cui nubibus atris hoc cinUS, Glosa Labb., Sicui Flaca
servant who heated in glowing ashes the Piniferum caput et vento pulsatur et 1m. p. 140, ^ T i g r i m . p. 308, 3; p. 308, 6; et
aa Lucr 2, p. 190, and a nom. c i
iron used in curling hair, a hair-curler, bri, Verg. A. 4,248 ; 7,658 ; Prop. 4 (5), I, Lachm.
is mentioned by Prisc. 5, p. 683: 6,
Varr. L. L, 5, g 129 Mull., Cat 61,138; Sen. 61.b. To encircle other parts of the body: n e r
Const. 14,1; Acro ad Hor S. 1,2, 98; Tert cujus lacertos anuli mei cingant, Mart, i i , p. 707) [kindr with vis , cf also naucus],
100, 2 . 3 . Of places, to surround, encircle, ashes. I, I gen. (while favilla is usually
ad Uxor. 2, A B. CINERARIVM, ii, . ; in
invest, enclose (the prevailing signif in the ashes that is light like dust, or is still
tombs, the receptacle for the ashes of the
prose, esp. in the histt; syn.: circumdo, glowing; cf.: corporis favillam ab reliquo
dead, Inscr. OrelL 4358 ; 4513 aL
cineresco, ere, v. inch. n. [id.], to turn claudo): (Tellus) oras maris undique cin- separant cinere, Plin. 19,1, 4, 19: cinis e
332
favilla et carbonibus ad calfaciendum tri- , of or from cinnamon: unguen- circaque velut ripa praeceps oram ejus omclinium illatis exstinctus et jam diu frigi- tum, Plin. 13,1, 2, 15.
nem cingebat, Liv. 27,18, 5; 28, 33, 2: cirdus exarsit repente, Suet. Tib. 74), Lucr. I,
t cinnamomum, cinnamum, or ca Padus amnis, id. 21, 43, 4 Weissenb. ad
872; cf. id. I, 890, and 4, 927; Cato ap. cinnamon, i, (post-Class, access, form loc.: caligo, quam circa umidi effuderant
Charis, p. 78 P.; Suet. Tib. 74; Col. 2, 15, cinnamus, i, TO., Sol. 33, in the signif. of montes, Curt. 4, 12, 20: alibi quam Bomao
6; II, 3, 28; 12, 22, I; Hor. C. 4, 13, 28. .), = (<//4 or [V1333p], cin- circaque, Plin. 26, I, I, g I; Quint. 12, proB, From the use of ashes for scouring ves- namon : Laurus cinnamomum, Linn, () oem. g 2; Tae. A. 2, I I . B , Circa esse, io
sels, the proverb is derived: hujus sermo
Cinnamomum, Plin. 12,19,42, 85 and 86. be in the region around, in the neighborhood:
haut cinerem quaeritat, Plaut. Mil. 4, 2, IO.
As a term of endearment: tu mihi stac- ex montibus qui circa sunt, Liv. I, 4, 6:
I I . ESP. A. The ashes ofi a corpse that
Tarquinium moribundum cum qui circa
is burned; so very freq. in both numbers; te, tu cinnamomum, tu rosa, etc., Plaut. erant excepissent, id. I, 41,1: sed non pasin plur. esp. freq. in the poets and post- Cure. I, 2, 8 () Cinnamum, Plin. 12, 19, si sunt ii, qui circa erant, Nep. Eum. IO, 4:
Aug. prose, (a) In sing.: cur hunc dolo- 42, g 86 sq.; . . IO, 308; Mart. 4,13, 3; eversa est turris quodque circa muri erat,
rem cineri ejus atque ossibus inussisti ? Stat. S. 4, 5, 32.() Cinnamon, Prop. 3 (4), Liv. 34, 29, 6: Corinthus et quae circa est
Cie. Verr. 2,1, 44, 113: ex tua calamitate 13, 8; Luc. 10,166.II, M e t o n , for twigs regio, Plin. 24, 9, 42, g 69; Quint. IO, 7,16.
cinere atque ossibus filii sui solacium re- of cinnamon; plur.: cinnama, . M. 15, Also freq. without esse, in connection
portare, id. ib. 2, 5, 49, 128: dare poenas 399; 10, 308; id. F. 3, 731; Stat. S. 2, 6, 88; with a subst.: multarum circa civitatum
cineri atque ossibus clarissimi viri, id. Claud. Laud. Stil. 2, 420.
irritatis animis, the towns lying around,
Phil. 13, IO, 22: obsecravit per fratris sui
Liv. I, 17, 4; 9, 2, I ; 27, 30, 3; 29, 29, 2;
Cinnanus,
a, um, v. Cinna,!, fin.
mortui cinerem, id. Quint. 31, 97 (cf. in
cinnus, i, W [kindr. with , - 42, 64, 2: angulus muri erat in planiorem
plur.: jura per patroni tui cineres, Quint.
?], a mixed drink ofi spelt-grain and wine, patentioremque quam cetera circa vallem
9, 2, 95) ; Cat. 101, 4; Tib. I, 3, 7; Verg. .
vergens (= cetera loca quae circa erant),
Am. 5,174; cf. Non. p. 59, 30.
3, 303 ; 4, 623; IO, 828; II, 211; Hor. Epod.
id. 21,7,6: corpora multa virum circa, Verg.
Cinxia,
ae,
fi.
[cingo],
an
appellation
17, 33; . . 7, 521; 12, 615; Sil. 8,129
A. 7,535; Plin. 3,17,21, g 124.C. Strengthof
Juno,
as
tutelary
goddess
of
marriage,
Poet, for death, or the person after death:
ened: undique circa and circa omnis (=
Troja vir Urn et virtutum omnium acerba because, acc. to Paul, ex Fest., initio con- circum), round about, all around: frumencinis, Cat. 68, 90: et cedo invidiae, dum- jugii solutio erat cinguli, quo nova nupta to undique circa ex agris convecto. Liv.42,
modo absolvar cinis, i. e. after my death, erat cincta, Fest. p. 63, 9; and Arn. 3, p. 115. 56, 8; 23,19, 8: nam et circa omnia defePhaedr. 3, 9, 4: et mea cum mutuo fata Access, form cinctia. acc. to Mart. cerunt, id. 9, 23, IO: cum tam procul Boquerar cinere, Tib. 2, 6, 34: nunc non cinis Cap. 2, 149.
uiani unica spes, circa omnia hostium
t cinyphes, um, fi [corrupted from essent, id. 21, II, 12; cf. id. 9, 2, 7 Drak.:
ille poetae Felix ? Pera 1,36: post cinerem
(after burning the corpse) cineres haustos , ?], very small flies, gnats, Isid. exhausto circa omni agro, id. 31, 38,1; 24,
ad pectora pressant, . M. 8, 538.F i gu- Orig. 12, 8,14.
3, 3; Val. FI. 8, 2: Flor. I, 18, 12 Duker;
r a t i v e l y : cineri nunc medicina datur,
Cinyps, nypis, rn., = <> or , Quint. 9, 2, 45. I I . Prep. with acc. A.
i. e. when it is too late, Prop. 2 (3), 14,16. a river flowing through a very fruitful re- In space. I. (== circum, II. B.) r o p., in
() In plur.. Cat 68,98; Verg. . 5,55: ex- gion in Libya, between the two Syrtes, now the region which surrounds, about, around,
pedit matris cineres opertos Fallere, Hor. Cinifio or Wady Khahan, Mel. 1, 7,6; Plin. on the sides of: quam (Hennam) circa laC. 2, 8, 9 ; id. A. P. 471; . M. 13, 426; 5, 4, 4, 27; Claud. Laud. Stil. 1, 251. cus lucique sriht plurimi atque laetissimi
Suet Calig. 15; Quint. 7, 9, 5; 9, 2, 95; Hence, I I . Cinyphius, a, um, adj., per- flores omni tempore anni, Cie. Verr. 2, 4,
Inscr. Orell. 4834 ai. B. The ruins of a taining to the- Cinyps, found about the Ci- 48, g 107: noctu ligna contulerunt circa
city laid waste and reduced to ashes: cine- nyps: chelydri, . . 7, 272: hirci, Verg. casam eam, in qufi, quiescebat, Nep. Alcib.
res patriae, Verg. A. 10, 59: patriae cinis, G. 3,312: tonsor, Mart. 8, 51: aristae, Claud. IO, 4: circa flumina et lacus frequens neAuet. Her. 4, 8,12; cf. . M. 2, 216.C. Eutr. 1,405; cf. Ov P. 2, 7, 25: Macae, liv- bula est, Sen. Q. N. 5, 3, I: circa equum
Trop., an emblem of destruction, ruin, aning near the Cinyps, Sil. 3, 276: Pelates, Alexandri, Curt. 4,15, 26: illi robur et aes
nihilation : si argentumst, omne id ut fiat
Ov. M. 5,124.b. I n gen., Libyan, Afri- triplex Circa pectus erat, Hor. C. 1,3, IO; id.
cinis, Plaut. Rud. 4, 7, 31: quicquid erat
S. 2,6, 34: quem circa tigres jacent, . M.
nactus praedae majoris, ubi omne Verterat can: Juba, . M. 15, 755: orae, Claud. B. 3, 6 6 8 . - 2 , (= circum, II. C.) Into. . .
Gild.
9:
pestes,
i.
e.
serpentes,
Luc.
9,
787.
in fumum et cinerem, i. e. had consumed,
around, to . . . round about, etc. (first in
tt cinyra, a e , / , = " l i a s ; Gr. , Livy): Bomulus legatos circa vicinas genwent, Hor. Ep. 1, 15, 39; cf. Tib. 1, 9,12;
the
lyre,
an
instrument
often
strings
Vulg.
Ov. Tr. 5,12, 68.
tes misit, Liv. I, 9, 2: legatis circa duodecim populos missis, id. 4, 23, 5; 28, 26, I I :
* cinisculus, i, ni. dim. [cinis], a little IMacc. 4, 54; 13,51.
Cinyras (Cinyra, Plin. 7, 56, 67, circa domos ire, id. 26,13,1; 25, 9, 2; 39,
ashes: arens, Prud. Cath. 10,149.
195), ae, m., = . I. A king in As- 18, 2; 29, 22, 3: circa civitates missi legaCinithii, orum,
a people of Africa,
Tae. . 2, 52.
syria, afterwards in Cypirus; father of ti, id. 21,49,7 Weissenb.; 31, 8, 5; Plin. 7,
Cinium (Civium), w-> a, town of Myrrha, and, by her, of Adonis, . M. 10, 37, 37, g 123; Suet. Aug. 49; id. Ner. 28:
the island of Majorca, now Sinau, Plin. 3, 299 sq.; cf. Hyg. Fab. 68; 242 ; 270; acc. litteris circa praefectos dimissis, Liv. 42,
5,11, 77.
Gr. Cinyran, . M. 6, 98; voc. Cinyra, id. 51,1: custodes circa omnes portas missi,
Cinna, ae, m family name of the ib. io,380.Hence, . Cinyreius^, um, id. 28, 26, II ; 2 6 , 1 3 , 1 . - 3 . (= circum, II.
gentes Cornelia and Helvia. I. L. Corne- adj.. Cinyrean: virgo, i. e. Myrrha, . . D.) With the prevailing idea of neighborlius Cinna, consul A.U.C. 667-670; a con- IO, 369; Col. IO, 172: juvenis, i. e. Adonis, hood, vicinity, in the region of, near to,
federate of C. Marius in the Roman civil . . IO, 712; so also heros, id. ib. IO, 730. near by: Capuam et urbis circa Capuam
war with Sylla, Veil. 2, 20 sq.; Flor. 3, 21; B . Cinyreus, a, um, adj., of Ciny- occupare, Cie. Agr. 1,7, 22: circa Liternum
Cie. Tuso. 5,19, 54 and 55.Hence, appel., ras : litora Cypri, Lue. 8, 716.C. Ciny- posuit castra, in the neighborhood ofi, Liv.
23, 35, 6: tabernae erant circa forum,
a Cinna, a cruel warrior: tyrannum et reus, a, um, adj., the same: germina, i. e.
Cinnam appellans, Sali. . I, 42 Dietsch. Myrrha, Stat. S. 5,1, 214.II. A leader of Quint. 6, 3, 38: circa Armeniae montes,
Curt. 5 , 1 , 1 3 : Acesinen amnem, Plin. 12,
Hence, Cinnanus, a> um, adj., of Cinna: the Liguriam, Verg. A. IO, 186.
5, II, g 23: domum auream, Suet. Ner. 38:
partes, his party, adherents, Veli. 2,24; Nep.
1
6
CIO, i " v. cieo.
sacrificantem, id. Claud. 36."b. As a less
Att. 2, 2: rabies, Flor. 4, 2, 2: tumultus.
Cios, i m I. A river in Bithynia. definite designation of place for in: Orestis
Nep. Att. 2 , 2 I I , Son of the preceding of
the same name, a follower of Lepidus, and af-Plin. 5, 32. 40, g 144.II. A town, at the liberi sedem cepere circa Lesbum insulam,
terwards one of the assassins of Ccesar, Suet.mouth of the river Cios, now Ghio or Ghem- Veli. I, 2, 5: circa Mesopotamiam subsisteCaes. 5; 85; Val. Max. 9, 9 , 1 ; cf. Cie. Phil. lio, Liv. 32, 34,4; Mel. 1,19,4; Plin. I. e. v. re, Curt 4, 9,1: quod circa Syriam nasci
tur, Plin. 19, 3, 16, g 46; Quint, prooem.
3,10, 26 H I . Cn. Cinna Magnus, son of Ciani.
the preceding, pardoned by Augustus, Sen.
cippus (cipus)i i, m - [kindr. With sci- g 20: initia statim primi libri, id. I, 5,44;
Clem. 1, 9, I. I V . C. Helvius Cinna, a pio ; ci ], a pale, stake, post, pillar, et finem, id. 4 , 3 , 5 : virentes campos, Hor.
Roman poet, friend of Catullus, the author Lucii. ap. Fest. p. 258; and specif., I. A C. 2,5, 5: cum amor saeviet circa jecur, id.
of a poem, now lost, called Smyrna, Ov. gravestone, tombstone, * Hor. S. I, 8, 12 ; ib. I, 25,15 (cf. Petr. 17, 8: dolor saevit in
Tr. 2, 435; Cat. 10, 30; 10,95; 10. 96; Verg. Pers. 1,37; Prud. Apoth. 361; Inscr. Orell. praecordiis). So esp. freq. in medic, lang.:
E. 9, 35; Mart. 10, 21, 4; Plin. Ep. 5. 3, 6; 4524 ai.II, In the Agrimensores, a land- circa faciem, nares, aures, labra, Cela 5,
Quint. 10, 4. 4 ai.
mark, boundary-stone or post, Simplic. ap. 28, 2; 5, 2,8.So in Livy, with names of
approaching the more general use
t cinnabaris,^,/ (cinnabari, te, .,Goes. p. 88.* H I . In milit. lang, cippi, places,
of later writers, . infra, C.: quadriduum
drum,
TO.,
a
bulwark
formed
ofi
sharpened
Sol. 25,14 dub., and in some MSS. and edd.
circa rupem consumptum, Liv. 21, 37, 3:
Plin. 33, 7, 38, g lio; cf. Neue, Formenl. 1, stakes, Caes. B. G. 7, 73.
compositis circa Opuntem rebus, id. 28,7,
p. 555), = . I. A pigment obm
Cipus (Cippus), i, a fabled Roman 9: iisdem diebus circa Chalcidem Thoas...
tained from the gum of the dragon's-blood praetor, upon whose head horns grew sudeandem fortunam habuit, id. 35,37,5 Weistree, dragon's-blood, Plin. 33, 7, 39, 117; denly, . M. 15, 565; Plin. 11,37,45, 123;
senb. ad loc.; cf. i multos circa unam rem
13,1, 2, 7.Abl. cinnabari, Plin. 29,1, 8, Val. Max. 5, 6, 3.
ambitus fecerim, id. 27, 27,12 Weissenb. ad
8 25; 29, 4,19, 66.II. Some erroneousloc.4. (= circum, II. E.) In respect to
1.
circa,
a
later
access,
form
for
cirly give this name to cinnabar, vermilion
cum ; not freq. before the Aug. per., esp. in persons who surround one (as attendants,
(minium), Plin. 33, 7, 38, 115 sqq.
Livy and Quintilian [acc. to Klotz, circa friends, adherents, etc.), around, about:
cinnameus, a, um, adj. [cinnamum], circum ea; c f : antea, interea, postea, prae- multa sibi opus esse, multa canibus (sarof orfrom cinnamon, smelling of cinnamon: terea, etc.]. I. Adv. . (= circum, I. B.) east. for indagatoribus) suis, quos circa se
nidus, Aus. Idyll. 11, 17: odor, App. M. 8, Around, round about, all around, in the en- haberet, Cie. Verr. 2,1,48, g 126: ex iis trep. 205: crines, smelling of cinnamon, id. ib. virons or neighborhood: gramen erat circa, centos juvenes inermes circa se habebat,
5, p. 164. v
. M. 3, 411: ripaeque lacusque Respon- Liv. 29,1, 2: omnes, Suet. Aug. 48; id. Catcinnamolgros, i, to. , bird in Ara- sant circa, Verg. A. 12, 767: at circa gravi- lig. 43: circa regem erat et Phrygum turba,
bia (prob. = ), Plin. 10, 33, 50, bus pensis affixa puella... remittat opus, Curt. 3,1, 17: spadonibus, qui circa reTib. I, 3,87: circaque quA tumor est, Cele. ginam erant, id. 4, IO, 25: omne sed offici 97; Sol. 33,15.
5, 28, 3; 5, 28, 4: fluvius ab tergo; ante um circa te semper obibat turba tui sextis,
+ cinnamominus, a, um, adj., = mv-
TO.,
C I E O
Mart 1,91, 8; quod omnes circa te similes
tui effecisti, Plin. Pan. 83, 3. In the language of the imperial court: circa latus
alicujus agere, io wait on, attend, Dig. 27,
I, 30. Hence also without a verb: circa
aliquem, = oi itepi , the attendants,
companions of a person : omnibus vero
circa eum gratuito aut levi fenore obstrictis, Suet. Caes. 27; id. Dom. 9; cf. Liv. 21,
49, 7 Drak.B (Peculiar to the iorm circa). In time, designating nearness, proximity to a definite point of time, about
(Uret in Livy; cf. circiter): postero die
circa eandem horam in eundem locum rex
copias admovit, Liv. 42, 57, IO: circa eum
mensem, Plin. 9,18, 33, g 69: lucis ortum,
Curt. 6,3,7: lucem, Suet. Oth. I I : mediam
noctem, id. Claud. 2: vernum aequinoctium,
Coi. 5, 6,19: Kalendas et Idus Octobr., id.
5, IO, 8, 5, IO, 12; 6,12, 2 ai.; Plin. Ep. I,
7 , 4 ; Pali 2,4; 2,7 ai.With definite numbers: septimum diem, Cele. 2, 6: undecimam horam, Suet. Caea 88: lustra decem,
Hor. C. 4, I, 6; Scrib. 227. W i t h generat designations of time: tempora illa,
Quint. II, 3, 143: tempora Peloponnesia,
id. 12, IO, 4: Murenae Caepionisque coniurationis tempus, Veli. 2,93,1: Magni Pompeii aetatem, Plin. 33,12, 55, 8 156: mortem, Id. II, 37, 73, 189: initia imperii.
Suet. Claud. 7.And in the designation or
periods of time by persons who belonged
to them (cf. ante): circa Demetrium Phalerea, about the time of Demetrius Phalere
us, Quint. 2, 4,41 Spald.: Tisiam et Coraca,
id. 2,17, 7: Philippum, id. 12, 10, 6: Ciceronem, Sen. Contr. 1 praef.: Attium, VelL
I, 17, 1, 2 In numerical designations,
about, nearly, almost (first in Livy for the
usual ad or circiter): ea fuere oppida circa
septuaginta, Liv. 45, 34, 6: qningentos Ro
manorum, id. 27, 42. 8: decem milia Per
earum, Curt 4, 6, 30: sestertium vicies,
Suet Claud. 6: quartum milliarium, id.
Ner. 48: selibram, Cela 4,19: singulas he
minas, id. 7,15.C. (Also peculiar to the
form circa, and only in post-Aug. prose;
esp. freq. in Quint., occurring more than
seventy times.) Trop. for the designation
of an object about which, as if it were a
centre, any thing moves, is done, etc.,
around, about, in, in respect to, e t a ; depending upon substt, adjj., or verba 1,
Upon substantives: circa eosdem sensus
certamen atque aemulatio, Quint. IO, 5 , 5 :
circa S litteram deliciae, id. I, II, 6: verba
dissensio, id. 3, II, 5: memoriam suam va
nitas atque jactatio, Id. II, 2,22: hoc opiniones. id. 2, 15, I; Plin 8, 16, 19, 48:
quem pugna est, Quint 8,6,1; 7,1,15: voces inani studio, id. 8, prooem, 818 et saep.:
rura sermo, Plia 18,1,1, 5 i classicum
brevis et expeditus labor, Plin. Ep 3,9,13:
hospitia nullum fastidium, id. Pan. 20, 3:
publica circa bonas artes socordia, Tae A.
II, 15: principem novo exemplo, i e. in
principe, Suet Claud. 1 4 . 2 , Upon adjectives: non circa plurium artium species
praestantem, sed in omnibus eminentissimum, Quint. 12, IO, 12: jus nostrum attentior, id. 4, 5. 21: studia mentis erectae, id.
I, 3, IO: lites raras ridiculi, id. 7, I, 43:
praecepta utiles sententiae, id IO, 1,52; 6,
I, 42 aL: corporis curam morosior, Suet
Caea 45: victum indifferens, id. ib. 53:
deos ac religiones neglegentior, id. Tib. 69:
administrationem imperii vacuus, id. Dom.
3 ai.: summa scelera distentum, Tae. A.
16,8 fin.: adfectationem Germanicae originis ultro ambitiosi, id. G. 28: excessus otiosus, id. Or. 22: se animati, Just 14,1, 3 ai.
3 . Upon verbs; facetum quoque non tan
tum circa ridicula opinor consistere, Quint
6, 3,19: hoc disputatum est, id. I, 6, 34:
priores erratur, id. 2,5, 26: formas litterarum haerere, id. I, I, 21, cf id 5, IO, 114;
Suet. Aug. 71. res tenues morari, Quint I,
I, 35: consilium elegendi successoris in
duas factiones scindebantur, Tae H. 1,13:
Medeam, Thyestem (tragoedias) tempus
consumas, id. Or. 3: successorem omnia
ordinari, Suet. Claud. 45: ceremonies, item
circa omnium ordinum statum quaedam
correxit, id. ib. 22.
" Circa very rarely follows its case:
quem circa, Cie. Verr. 2, 4, 48, 107; .
. . 2,577; id. . 3,668; cf. circum, II. fin.
2. Circa, ae,
. Circa
t circaea, ae> fit = , a plant
used as a charm, Plin. 27,8,38, 60.
C I R C
C I E C
ing object; e g. circumcursa^ circum aliquid and similar phrases are not found.
circumactio, onis, / [circumago].
I, Lit., turning around, revolving (very
rare): solis, Vitr. 9, 9, 15 ; Mart. Cap. 8,
8 885.* If. Trop., of discourse, a turning, turn, compass, Geli. 17, 20, 4.
1. c i r c u m a c t u s , a, um, Part, and
P. a., from circumago, q. v. fin.
2. c i r c u m a c t u s , os, m. [circumago],
a moving or turning round (post-Aug.): assiduus caeli, Sen. Q. . 7, 2, 2; Censor, de
Die Nat. 23: corporis, Plin. 8, 30, 44, 105;
8, 50, 76, 8 201: rotarum, id. 28,9, 37, 8 141.
circum-aggero, no perf., atum, i,
v. a., to heap up around (very rare): terram, CoL 5,12,3: fimo radices, Plin. 19, 5,
23, 8 68.
circum-agO, egi, actum, 3, v. a. I.
To drive or turn in a circle, turn round
(most freq. since the Aug. per.; not in
Cie. or Quint.): impera suovetaurilia circumagi, Cato, R. B. 141,1.And with two
acc. (on account of circum): terram fundumque meum suovetaurilia circumagi jussi, Cato, B. B. 141, g 2: (annue) qui solstitiali circumagitur orbe, Liv. I, 19, 6:
chamaeleonis oculos ipsos circumagi totos tradunt, Plin. II, 37, 55, 8 152.Act.
in mid. sense (very rare): Aegeum pelagus summotas terras hinc ad promunturium, quod Sunium vocatur, magno ambitu
mollique circumagit, rolls around, surrounds, Mel. 2, 2, 8 . 2 . To drive around,
produce by going around: pinetis bobus
. . . aratro circumagebant sulcum, Varr. L.
L. 5, 143 MiilL Hence, B. i, to
manumit a slave by turning him round.
since the slave, in such a case, was taken
by his master with the right hand, and
turned around in a circle (cf. vertigo, Casaub. Pers. 5, 75 sq., and Diet, of Antiq.);
fig.: qui se illi (philosophiae) subjecit et
tradidit, statim circumagitur : hoc enim
ipsum philosophiae servire libertas est,
Sen. Ep. 8, 6. C. r o p. I. Of time,
with se, or more freq. in pass, to pass away,
to be spent (so most freq. in temp. perf. and
in Liv.): in ipso conatu rerum circumegit
se annus, Liv. 9,18,14: sed prius se aestas
circumegit, quam, etc., id. 23, 39, 4: prius
circumactus est annus, quam, etc., id. 6,38,
I: circumactis decem et octo mensibus, id.
9, 33, 3; 6.1, 4; 26, 40,1; 27, 30, II; 44,36,
I; Plin. 7, 16,17, 8 76; and in tmesis: circum tribus actis annis, Lucr. 5, 881. In
temp. pres.: annus, qui solstitiali circumagitur orbe, Liv. 1,19,6: nobis in apparatu
ipso annus circumagitur, id. 24, 8, 8. 2.
Of the vicissitudes of fortune, etc.: cum
videamus tot varietates tam volubili orbe
circumagi, Plin. Ep. 4, 24, 6.II. To turn,
tum about, wheel around: equos frenis,
Liv. 1,14, 9; 8, 7, IO; IO, II, I; Curt 3, II,
14 sq.: collum in aversam se, Plin. II, 47,
107, 8 256: corpora, Tae. H. 4, 29: se ad
dissonos clamores, Liv. 4,28,2: circumagitur. cum venit, imago (in speculis), Lucr.
4, 316 (340): circumagente se vento, Liv.
37,16, 4: aciem, id. 42, 64, 5: signa, id. IO,
36,9; 6,24,7; Curt. 4,6,14: ut qui (milites)
ultimi stabant... verti tamen et in frontem circumagi possent, id. 4,13, 32: se, to
turn about, Plin. 6, 31, 36, g 199; 16, 41, 80,
8 220: legiones, to lead back, Flor. 3, 21, 6.
Hence, prov.: circumagetur hic orbis, the
tide will turn, Liv. 42, 42,6; cf. praecipua
cenationum rotunda, quae perpetuo diebus
ac noctibus vice mundi circumageretur,
Suet Ner. 31. 2. Es p., to agitate, disturb: verna (mala) stomacho inutilia sunt,
alvom, vesicam circumagunt, Plin. 23,6,54,
8 100.B. Trop.: hic paululum circumacta fortuna est, changes, is changed, Flor.
2, 2,22: sed una voce, qua Quirites eos pro
militibus appellarat, tam facile circumegit
et flexit, Suet. Caes. 70: quo te circumagas?
whither will you now turn ? Juv. 9,81: universum prope humanum genus circumegit
in se, brought over to his side, Plin. 26, 3, 7,
b 13.HI. (Acc. to circum, II. C.) To run
or drive about, proceed from one place to
another: (milites) huc illuc clamoribus hostium circumagi, Tae. H. 3, 73: nil opus est
te Circumagi, i. e. that you wander about
with me, * Hor. S. 1, 9, 17. B. T R o P:
non pendere ex alterius vultu ac nutu, nec
alieni momentis animi circumagi, Liv. 39,
5, 3: rumoribus vulgi circumagi, id. 44, 34,
4; 26, 8,3 I V . Aliquem aliqua re = circumdare, to surround with something: fratrem Saturnum muro, Lact. 1,14.Hence,
c i r c u m a c t u s , a, um, P. a., bent around,
curved (perh. only in the two Plin.): in orbem circumactus, Plin. 9, 33, 52, 8 102; 15,
14,15, g 51; 16, 34, 62, 8 146: sensim cir*
cumactis curvansque litoribus, Plin. Ep. 6,
16,12._
thing around something, to put, set around, on every side: spiratio circum dolens; acc. sparsis Medea capillis Bacchantum ritu
etc. (class. in prose and poetry), (a) With | to Forcellini: circum, seu undique, vel ab flagrantes circuit aras, . M. 7, 258: per
dat.: aer omnibus est rebus circumdatus omni parte angens, i.e. very painful, Cael. hortum circuit, makes a circuit, Plaut. Aa
appositusque, Lucr. 6,1036: moenibus sub- Aur. Acut. 2,14, 92.
3, 3,152; cf. Nep. Eum. 9, 2: si rectum Iiiectos prope jam ignes circumdatosque
circum-dolo, are, v. a., to hew off mitem rupti torrentibus pontes inciderint,
restinximus, Cie. Cat. 3. I, 2: circumdare around, Plin. 16, 32, 67, 133.. T r o p . : circumire cogemur, Quint. 2, 13, 16: an
fossam latam cubiculari lecto, id. Tuso. 5, qui, tamquam bonus animi faber, vitia no- quasi mare omnes circumimus insulas?
20, 59: satellites armatos contioni, Liv. stra circumdolat, Ambroa in Luc. 3,2.
i. o. from one to another (cf. circum, II. C.),
34,27, 5: hinc patre hinc Catulo lateri cirPlaut. Men. 2,1, 6: alvearia, Coi. 9, 9: fines
xi> etum, 3, v. a. (imcircum-duco,
cumdatis, Romam rediit, i. e. one on each per. circumduce, Plaut. Aa 1, 1, 8 3 ; id. equis, id. I, 3: praedia, Cie. Caecin. 32, 94:
side, id. 30,19,9; 3,28,2: milites sibi, Tae. Most. 3, 2,159; id. Mil. 2, 2, 66), to lead or haec una opera circuit per familias, Plaut.
A. 13, 25: arma umeris, Verg. A. 2, 510: li- draw around (class.; esp. freq. in milit. True. 2, 4, 63: qui imperavit ei, ut omnes
cia tibi, id. E. 8, 74: vincula collo, . M. lang.; in Cie. perh. only once). I, P r o p . : fores aedificii circumiret, Nep. Hann. 12,4:
1, 631: bracchia collo, id. ib. 9, 459 ; 9, 605; circumduce exercitum, Plaut. Mil. 2, 2, 66; urbem, Liv. 23,25,2: Marcio et Atilio Epi6, 479; and in tmesis: collo dare bracchia cf. Liv. 1, 27, 8; 8,13, 8: miles aliquo cir- rus, Aetolia et Thessalia circumeundae ascircum, Verg. A. 6, 700 (cf the simplex : cumducitur, Plaut. True. 4, 4, 21: quattuor signantur . . . Lentuli circumeuntes Pelobracchia cervici dare, Hor. C. 3, 9, 3): lectis cohortibus longiore itinere circumductis, ponnesi oppida, etc., id. 42, 37, 3 and 7:
aulaea purpura. Curt. 9, 7,15: cum maxi- Caea B. G. 3, 26: alas ad latus Samnitium, haud ignarus erat circuitam ab Romanis
me in hostiam itineri nostro circumdatam Liv. IO, 29, 9i agmen per invia circa, etc., eam (Hispaniam) legatis, id. 21,22,1: Civiintuens, i. e. divided, and part placed on id. 21, 36, 4: pars devio saltu circumducta, lis avia Belgarum circumibat, Tae. H. 4,70:
each side of the way, Liv. 40, 13, 4. () id. 41,19, 8; cf. id. 36. 24, 8: captos Vitellii manibus nexis trunci modum, to surround,
Without a dat.: caedere januam saxis, exploratores circumductos, ut robora ex- . . 8,748: non potuere uno anno circumligna et sarmenta circumdare ignemque ercitus noscerent, remittendo, Tae. H. 3,54: irier, Plaut. Cure. 3, 81: proximis insulis
subicere coeperunt, Cie. Verr. 2,1, 27, 69; aliquem per totam civitatem, Petr. 141. circuitis, Suet. Aug. 98: equites circumitis
2, I, 31, 80: ignes, id. Pis. 38, 93: custo- Also like the simple verb absol.: praeter ca- hostium castris Crasso renuntiaverunt,
dias, id. Cat. 4, 4, 8: armata circumdatur stra hostium circumducit, marches around, Caes. B. G. 3, 25: circuitis templis, Suet.
Romana legio, Liv. I, 28, 3: exercitu cir- avoids, Liv. 34,14,1: aliquem vicatim, Suet. Ner. 19 ai.: at pater omnipotens ingentia
cumdato summa vi Cirtam irrumpere ni- Calig. 35: per coetus epulantium, id. ib. 32: moenia caeli Circuit, . M. 2,402: circuetitur, Sali. J. 25, 9: circumdatae stationes, quosdam per organa hydraulica, id. Ner. 41. unt unum Phineus et mille secuti Phinea,
Tae. A. I, 50: murus circumdatus, Caes. B. With two accs.: eho istum, puer, circum- surround, id. ib. 5, 157 (cf. circum, II. E.):
G. I, 38: turris toto opere circumdedit, id. duce hasce aedis et conclavia,Plaut. Most. 3, Leucada continuam veteres habuere coloib. 7, 72 : circumdato vallo, Curt. 3, 2, 2 : 2,159: quos Pompeius... omnia sua praesi- ni; nunc freta circumeunt, flow around it,
lauream (se. capiti), Suet. Vit. 9.Subst.: dia circumduxit atque ostentavit, Caes. B. C. id. ib. 16.290: more lupi oves, id. P. 1,2,20:
metam 'ferventi rota, avoids, id. A. A. 3,
circumdati, orum, m., those around, 3,61 Kraner ad loc.; cf. Verg. A.6,517 sq. 396.B.
Esp. I, To surround, encircle,
the surrounding soldiers : circumdatos An- And in tmesis: circum in quaestus ducere
tonius adloquitur, Tae. 3, 63.With an Asinum, Phaedr. 4, I, 4. B. Of things: enclose, encompass, (a) Esp. in milit. lang.:
abl. loci: toto oppido munitiones, Hirt. B. Casilinum coloniam deduxisti, ut vexillum totam urbem muro turribusque circumiri
G. 8, 34 fin.: equites cornibus, Liv. 33, 18, tolleres, ut aratrum circumduceres (as usu. posse, Caes. B. C. 2 , 1 6 : aciem, sinistrum
9; and without dat., Tae. A. 14, 53.With in founding a new city; . aratrum), *Cic. cornu, id. ib. 3,93 sq.: multitudine circumtwo acos.: circumdare terram radices,Cato, PhiL 2,40,102; c f : oppida, quae prius erant iri, Nep. Them. 3, 2; id. Dat. 7, 3; Liv. 41,
R. R. 114; and per tmesin, id. ib. 157.B. circumducta aratro,Varr.L.L. 5, 143 Muli.: 26,4; Gali. ap. Cie. Fam. IO, 30,4: ab iisdem
Trop. (most freq. in Tae.): cancelli, quos bracchium (v. bracchium), Auet. B. Hisp. acies Pompeiana a sinistra parte erat cirmihi ipse circumdedi, Cie. Quint. IO, 36: 6; Suet. Claud. 20: flumen Dubis, ut circino cumita, Caes. B. C. 3, 94. () In gen.,
nescio an majora vincula maioresque ne- circumductum, paene totum oppidum cin- absol: quae circumibit linea, ejusdem spacessitates vobis quam captivis vestris for- git, Caea B. G. I, 38: utro modo vero id cir- tii erit, cujus ea quae centum continet,
tuna circumdederit, Liv. 21, 43, 3: egre- cumductum est (of a round hole), Cels. 8,3, Quint. I, IO, 44.With acc.: extremas oleis
giam famam paci circumdedit, i. e. con- 16: litterae subicere et circumducere, i. e. pacalibus oras (Pallas), . M. 6,101: cujus
ferred, imported. Tae. Agr. 20; cf.: princi- when a line is filled, to place the remaining non hederae circumiere caput, Prop. 2 (3),
patus inanem ei famam, id. H. 4, I I ; id. letters of a word below the line, and draw 5,26.2. To go from one to another, solicitOr. 37: principi ministeria, id. H. 2, 59; circular marks around them, to indicate ing, canvassing, admonishing, etc., qs. to go
id. A. 14,15. In a Greek construction: that they belong above, Suet. Aug. 87 fin.; the rounds (stronger than ambire, which
infula virgineos circumdata comptus, en- cf Serv. ad Verg. A. 3, 204 and 226: umbra signif. to go to this one and that; most
compassing , Lucr. I, 88; Tae. H. 4, 45; id. hominis lineis circumducta, i.e. represented freq. after the Aug. per.; in Cie. perh.
A. 16, 25.II, Aliquem or aliquid (aliqui by outlines, sketched, Plin. 35, 3, 5, g 15. only once, in his epistt.): itaque prenso
re), to surround some person or thing (with I I , T r o p . A. In conversa^ language, amicos, supplico, ambio domos stationessomething), to encompass, enclose, encircle aliquem aliqua re or absol., to deceive, que circumeo, Plin. Ep. 2 , 9 , 6 : (Antonium)
with.
A . Lit.
I , I n g e n . : animum cheat, impose upon (syn.: circumvenio, circumire veteranos, ut acta Caesaris san(deus) circumdedit corpore et vestivit ex- decipio, fraudo, fallo) : aliquem argento, cirent, Cie. Att. 14,21,2; Cael. ap. Cie. Fam.
trinsecus, Cie. Univ. 6 fin.; c f : aether cor- j Plaut. Pa 2, 2, 39 ; I, 5, 16 : quadrigentis 8, II, 2: Quinctilius circumire aciem Curiopore concreto circumdatus undique, Lucr. Philippis filius me et Chrusalus circum- nis atque obsecrare milites coepit, Caes. B.
duxerunt, id. Bacch. 5. 2, 64; cf. id. ib. 2, 3, C. 2, 28: sed ipse Romulus circumibat do5, 469: portum moenibus, Nep. Them. 6 , 1 : 77 : qua me potes, circumduce, aufer, id. cebatque, Liv. 1,9,14; 1,47,7; 3,47,2: ille
regio insulis circumdata, Cie. FI. 12, 27: Aa 1,1,84; id. Poen. 5, 5 , 8 : 5 , 2 , 1 6 ; id. Ps. Persarum tabernacula circumire, hortari,
villam statione, Tae. A. 14,8: suam domum ' 1,5, IIS; Dig. 42,33,1 ai.B. Of discourse, Curt. 5, 9,17; Tae. A. 2,29; Plin. Pan. 69,2;
spatio, id. G. 16: collis operibus, id. A. 6, to use circumlocution, to prolong; cum sen- Suet. Aug. 56; id.Tib.ll: rex agmen circuibat
41: vallo castra, id. H. 4, 57: Othonem sus unus longiore ambitu circumducitur, pedes, Curt. 7, 3,17; cf.: cui orbem terravexillis, id. ib. I, 36: canibus saltus, Yerg. Quint. 9, 4, 124 ; cf id. IO, 2, 17. O. In rum circumire non erit longum mea causa,
E. IO, 57: circumdato me bracchiis: meum prosody, to speak drawlingly, to drawl out; Plin. Ep. 7,16, 4; 2, 9, 6 I I . Trop. A.
collum circumplecte, Plaut. As. 3, 3, 106: only in Quint. 11, 3,172; 12,10,33; 1, 5, 23 To surround, enclose: totius belli fluctibus
collum filo, Cat. 64, 377: (aurum) circum- Spald. and Zumpt. B. In jurid. Lat., to circumiri, Cie. Phil. 18, 9, 20: ne superante
datum argento, Cie. Div. 2, 65, 134: furvis draw lines around a law, i. e. to cancel, an- numero et peritia locorum circumiretur,
circumdatus alis Somnus, * Tib. 2,1, 89: ad nul,, abrogate (cf. cancello, II., and circum- Tae. Agr. 25fin.; Stat. S. 4,4, 26.B. Like
talos stola demissa et circumdata palla, scribo, II. D.), Dig. 5, 1, 73; 40, 12, 27; 49, our circumvent, to deceive, impose upon,
cheat, Plaut. Ps. 3,2,109: facinus indignum,
Hor. S. I, 2, 99: circumdedit se zona, Suet. 1,22.
Sic circumiri. Ter. Phorm. 4, 3, 9: puerum
Vit. 16: circumdata corpus amictu, . M.
circumductio, ouis, fi [circumduco]. arte dolosa, Mart. 8, 59, 14. O. Of dis4, 313; cf. id. ib. 3, 666: tempora vittis, id.
ib. 13,643: Sidoniam picto chlamydem cir- I. A leading or conducting around: aqua- course, to express by circumlocution (postcumdata limbo, Yerg. A. 4,137.2. Esp. rum, Vitr. 8, 6, 5 sq.: sphaerae, the circum- Aug.) : res plurimae carent appellationibus,
of a hostile surrounding, to surround, en- ference, Hyg. Astr. 1, 2; of a person, Cod. ut eas necesse sit transferre aut circumire,
compass, invest, besiege, etc.: oppidum val- Th. 4, 8, L . r o p. * A. A cheating, Quint. 12, IO, 34; 8, prooem. 24 Spald.; 8,
lo et foss&, Cie. Fam. 15, 4, IO: oppidum defrauding : argenti, Plaut. Capt. Caterv. 3. 2,17: Vespasiani nomen suspensi et vitaquinis castris, Caea B. C. 3, 9: cum legati B The expansion of a thought, a period, bundi circumibant, went around, avoided
mentioning it, Tae. . 3,37.
. .. multitudine domum ejus circumdedis- only in Quint. 11,3, 39; 9,4,118.
sent, Nep. Hann. 12, 4: vallo atque fossa
circumductor, Oris, m. [ id.], one who * circum - equito, are, . a., to ride
moenia circumdat, Sali. J. 23,1: oppidum leads about, converts another, Tert. adv. Val.
round: moenia, Liv. IO, 34,7.
corona, Liv. 4, 47, 5: quos (hostes) primo 10.
Camillus vallo circumdare est adortus, id.
circum-erro, are, v. n., to wander
* circumductum, '> [circumduco,
round, stroll about: neque turba lateri cir6, 8, 9: fossa valloque urbem, id. 25, 22, 8: II. B.]; in rhet., a period, Quint. 9,4, 22.
Sen. Contr. 2, 9, 7: tempora (of
fossa duplicique vallo circumdata urbe, id.
1. circumductus,a, um,Part., from cumerrat,
the revolution of Satura in his orbit), to
28, 3, 5: hostes exercitu toto, Curt. 3, 8, 4. circumduco.
B . T r o p . : omni autem totam figuram
2. circumductus, us, m. [circum- pass through, App. de Mundo, p. 71, II.
* circum-fhrcio, no perf, fartus, 4,
mundi levitate circumdedit, Cie. Univ. 6 duco ]. I, The circumference of a figure,
init.: exiguis quibusdam finibus oratoris Quint. I, IO, 43. * I I , Motion in a <nircle, v. a., to fili up all around, to stuff \ Plin. 17,
munus circumdedisti, have confined, cir- a revolution: orbium, Macr. Soma Scip. 2, 13, 21, 98.
cumscribed, id. de Or. 1,62,264; cf.: minus 1,5.
circumferentia, a e, fi [circumfero],
-
octoginta annis circumdatum aevum, Veli.
circum-eo
or circulo (v. circum, a circumference (post-class.): sedilium,
I, 17, 2: pueritiam robore, Tae. A. 12, 25: III.; Neue, Formenl. 2, p. 736 sq.), Ivi or ii, App. Flor. 18, p. 359 ; Mart. Cap. 8, g 817;
fraude, SiL 7,134; cf. id. 12, 477: monstro- circuitum, Ire (infi.pass. circumirier, Plaut. Front. Expos. Form. p. 33 Goes.
rum novitate, Quint. Deci. 18,1.
circum-fero, tuli, latum, ferre, v. o.,
Cure. 3, 81), v. . and a. I, Prop., to go
* circum-doleo, ere, v.n., to suffer around, travel or march around, etc. (class.): to bear round, or, in gen., to move or carry
12
337
roimd or about (class, in prose and poetry). syllabam, Porphyr. ad Hor. C. 4,9,1; id. ad domus, App. . 4, p. 148, 29: hostiae, which
1, P r o p . : age circumfer mulsum, pass Hor.S. I, I, I.
are carried about for expiation (cf circumaround, Plaut. Pers. 5, '2,45: satiatis vino cibo- circumflexe, adv., . circumflecto/n. fero, II. C.), App. . 3, p. 130, 5.
que poculum .. . circumferetur, Liv. 26,13,
* circum - foratus, a, um, Part
circumflexibllis. e, ac#. [circumflec.18: circumferri vinum largius jubet, Curt. to], provided with a circumflex accent (late [foro], bored or pierced round stipes, Plin.
7,4,7: hisce (poculis) etiam nunc in publico
17,27,43, 252.
convivio potio circumfertur, Varr. L. L. 5, Lat.), Excerpt, ex Macr. Diff. p. 235 Jan.
* circumfossor, oris, m. [ circumfo
* circumflexo, onis,/ [id.], a bend- dio],
122 Muli.: sanguinem in pateris, Sali. C.
one who digs around something, Plin.
22,1; Flor. 4, I, 4 Duker : circa ea omnia ing or winding round : obliqua circuli, 17,24,37, 227.
templa Philippum infestos circumtulisse Macr. Somn. Scip. 1,12,1.
'"circumfossura, ae,/. [id.], a digignes, Liv. 31, 30, 7: reliquias cenae, Suet.
1 . circumflexus, a, um, fart., from ging^ round, Plin. 17, 26,39, 247.
Galb. 22: lyram in conviviis, Quint. I, IO, circumflecto.
circum-fractus, a, um, Part. [fran19: codicem, Cic Verr. 2,2,42, 104: filium
2. circumflexus, us, m. [circumsuis manibus, Quint. 2,15, 8: diuque arma flecto ], a bending round, a vault, arch: go ], broken off around : turbo, broken
circumferens alia tela clipeo excipiebat, mundi, Plin. 2,1,1, I: caeli, id. 6, 34, 39, around (sc. scopulos), Amm. 22, 8,15: colcorpore alia vitabat, Curt. 6,1, 4: ter heros 212. I I , A winding, circuit : qui (Ta- les, precipitous, id. 29,4,5.
circum-fremo, Sre, v. n. and a., to
Immanem circumfert tegmine silvam, Yerg. nais) per sinuosos labitur circumflexus,
make a noise around something (post-Aug.
A. IO, 887: pavimenta in expeditionibus, Amm. 22,8,27.
and rare): nidos, of birds, Sen. Cons, ad
Suet. Caes. 46: ubique pellem vituli maricircum flo, are, . ., to blow round
ni, id. Aug. 90.Of books carried about for about; of the wind (very rare; in the class, Marc. 7,2; Prud. Cath. 479.
* circum - frico, are, v. a., to rub
sale, Quint. 2,13,15; 2,15,4 ai.: huc atque per. only in the foil, exs.): circumflantibus
huc acies circumtulit, Verg. A. 12, 558; cf. Austris, Stat. Th. II, 42. I I . Trop.: ab around, to scour, Cato, R. R. 26.
oculos, to cast around, . . 6,169; 15,674; omnibus ventis invidiae circumflari, to be
* circum-fulcio, Ire, m a., to support,
Liv. 2, IO, 8; 5, 41, 4; Curt. 6, II, 36; Val. assailed by every blast of envy, * Cie. Verr. hold up around: togam, Tert. Pall. 5.
Max. 7,2, ext. 2: vultus, . . 3,241; Suet. 2,3, 41, 98.
""circum-fulgeo, ere, v. n., to shine
Caes. 85.Mid.: sol ut circumferetur, rexi> 3, v. n. and a., to flow around, Plin. 2, 37,37, 101.
circum-fluo,
volve, Cie. de Or. 3, 45, 178; cf.: linea circircum-fundo,
insum, 3, v. a.,
cumferens, the circumference, Gromat. Vet. round (class. in prose and poetry), (a) lit. to pour out around, i.e. as in circumdo,
5, IO: nec mirari hominem mercede con- Neutr.: in poculis repletis circumfluere either with the acc. of that which is
ductum.. . ad nutum licentium circumfer- quod supersit, flows over all around, Plin. poured, to pour around; or, with the
ri, Curt. 5,12,2.II. Trop. (mostly in the 2. 65,68, 163; cf. Curt. 8, 8,12.() Act.: acc. of that around which something is
poets and histt.), to spread around: bellum, utrumque latus circumfluit aequoris unda, poured, to surround with a liquid (class, in
Liv. 9, 41, 6; 9, 45, 17; 10, 17, 2; 28, 3, 1; . . 13, 779: Cariam circumfluunt Mae- prose and poetry). I. L i t. A. With acc.
Tae. A. 13, 37 (for which: spargere bellum, ander et Oremus, Plin. 5, 29, 29, 108; cf.: of the liquid poured (with or without dat.
id. ib. 3, 21): belli umbram, Sil. 15, 316: et cum aliae aquae subterfluant terras, aliae oi' the object around which): amurcam ad
circumferentem arma Scipionem omnibus circumfluant, Sen. Q. N. 3,30, 4; Dig. 41,1, oleam circumfundito, Cato, R. R. 93: Tifinitimis raptim perdomitis ipsam Cartha- 30, 2; . M, 3,74: cum (Oceanus) omnis gris urbi circumfunditur, surrounds, flows
ginem repente adgressurum credebant, terras circumfluat, Geli. 12,13,20: Smyrna, round the town, Plin. 6, 27, 31, 132.
Liv. 30, 9, 3; Flor. I, pr. 2; 3,12,1: signa, quam circumfluit Meles fluvius, Mart. Cap. More freq. in part. perf. pass.: mare cirid. 3,5, 29: incendia et caedes et terrorem, 6, 686; Sen. Suas. I, 4; 2, 5.II. Trop. cumfusum urbi, the sea flowing around the
Tae. A. 2, 52; cf.: terrorem nominis sui A. In gen., to flock around, encompass, town, Liv. 30,9,12: gens circumfusis invia
late, Flor. 2, 2,21: Caesar circumferens ter- surround: mulos circumfluxisse (lupum) fluminibus, Ov. F. 5, 582: circumfusus norarum orbi praesentia pacis suae bona. Veli. et ungulis caedendo eum occidisse, Varr. R. bis spiritus, Quint. 12, II, 13: nec circum2,92, 2; Plin. Pan. 7, 5.B. Of a narrative R. 2,9,2: circumfluxit nos cervorum, apro- fuso pendebat in aere tellus, circumambient,
or discourse, to publish abroad, proclaim, rum, etc., multitudo, id. ib. 3,13, 3; cf. ro- . . 1,12; imitated by Tib. 4, 1, 151.
divulge, disseminate among the people, re-bora (dracones), Lue. 3,421.B. To be pres- Reflex.: circumfudit se repente nubes,
port (proh. net ante-Aug.): ut circumfe- ent or exist in rich abundance, to abound, Lact. 4, 21,1.Once ni i d.: cum fervet (lac),
retur . Philippi factum atoue dictum, overflow: circumfluentibus undique elo- ne circumfundatur, etc., pour itself out
Coi. 8, 16, 3 ; Plin. Ep. 3, %% I; 6, 8, 2: quentiae copiis, * Quint. 12, IO, 78: circum- around, i. e. run over, Plin. 28,9, 33, 126;
illud quidem ingens fama, haec nulla fluentibus quietae felicitatis insignibus, cf.: circumfusa nubes, Verg. A. 1,586.B.
circumfert, id. ib. 3, 16, 13. With acc. Just. 18, 7, IO.Also with acc. pers.: secun- With acc. of the object around which, etc.,
and inf: novi aliquam, quae se circum- dis rebus, quae circumfluunt vos, insanire with or without abl. of the fluid: (mortuferat esse Corinnam, Ov. Am. 2, 17, 29. coepistis, Curt. IO, 2, 2.C. Circumfluere um) cera circumfuderunt, Nep. Ages. 8, 7:
aliqua re, like abundare, to overflow with, to
Hence, of writings: circumferri, to be have an abundance, to be rich in: omnibus terram crassissimus circumfundit aer, enwidely circulated, Quint. 2,13,15; 2, 15, 4. copiis, atque in omnium rerum abundantia compasses, envelops, Cie. . D. 2,6,17 : ter C. In the lang. of religion, to lustrate, vivere, Cie. LaeL 15, 62: circumfluens glo- j ra circumfusa illo mari, quem Oceanum appurify any one by carrying around him risi, id. Att. 2, 21, 3: Catilina circumfluens ! pellatis, id. Rep. 6,20,21: et multo nebulae
consecrated objects (torches, offerings, etc.) Arretinorum exercitu, id. Mur. 24,49.Also i circum dea fudit amictu (tmesis), Verg. A.
= lustrare, purgare: quaeso quin tu istanc absol.: circumfluere atque abundare, Cie. 1,412: quas circumfuderat atra tempestas,
jubes Pro cerrita circumferri ? Plaut. Am. j Verr. 2, 3, 4, 9: insatiabilis avaritiae est, Sil. 7,723.II. r a s f. to objects that do
2, 2, 144: aliquem pro larvato, id. Fragm. ! adhuc inplere velle, quod jam circumfluit, not flow, esp. if there is a great multitude,
ap. Serv. ad Verg. A. 6, 229: tum ferto om- I Curt. 8,8,12.Of too great copiousness of as it were, heaped upon a thing.
(Acc.
Ilia sum circumlatus, Lucii. ap. Non. p. 261, diction: nec redundans, nec circumfluens to 1.1.) Mid., to press upon, crowd around,
27: idem ter socios pura circumtulit unda, oratio, too copious, Cie. Brut. 55,203.
embrace closely, cling to (freq. in the histt.):
carried around pure water, i. e. for purifi- ,
circumfunduntur ex reliquis hostes particircumfluus,
a,
um,
adj.
[circumfluo]
cation (poet, constr. for undam circum eobus, Caes. B. G. 6, 37; 7,28; id. B. C. 3. 63:
(poet,
or
in
post-Aug.
prose).
I.
Act.,flowI
Cios), Verg. A. 6,229 Serv. and Wagn.; Veg. ;
equites infestis cuspidibus circumfundun3, 7 4 . I n rhetoric: oratio deducta et ing around, circumfluent: umor, . . 1, tur, Liv. IO, 36, 9; 25, 34, 9 ; 27, 19, 3; 44,
30:
amnis,
id.
ib.
15,
739:
mare,
Plin.
2,
66,
circumlata, expanded, drawn out into peri
23,8: (Nymphae) circumfusae Dianam Cor66, 166. More freq., H. Pass., flowed poribus texere suis, surrounding, . . 3,
ods. Quint. 4,1,60 Spald.
around,
surrounded
with
water:
insula,
180: multitudo circumfusa, Caes. B. G. 6,
circum-figo, 6re>v
or fasten j
. M. 15, 624: tellus Hadriaco ponto, Luc.
round (very rare): columellam cuneis, 4, 407: Carthago pelago, Sil. 15, 220: urbs 34; Liv. 2, 28, 6; 4, 46, 6; Curt. 8, 14, 31;
Cato, R. R. 20,1: duo scelesti circumfigun- Ponto, Val. FL 5, 442: campi Euphrate et Quint. 4,2,37.With the dat. of that upon
which a multitude presses: circumfundetur Christo, Tert. adv. Marc. 4,42.
*Tac. A. 6,37: omnis circumfluo am- bantur obviis sciscitantes, Liv. 22,7, II; 22,
* circum - fingo, ere, v. a., to form Tigre,
bitu Pontus est, Amm. 22, 8, 4 6 . B . In 14,15; 26,27,10; 29,34,14 ai.: circumfusa
around: carnem alicui, Tert. Anim. 23.
gen.,surrounded, encircled: chlamys limbo turba lateri meo, id. 6, 15, 9: ut lateribus
*circum-fimo, Ire, v. a., to complete Maeonio, Stat. Th. 6,540: genitrix gemmis, circumfundi
posset equitatus. Curt. 3,9,12.
a circle, to bring to an end : annum, Sol. 3. Claud. IV. Cons Hon. 138. F i g . : mens With acc. (depending on circum): Paci* circum-firmo, are, v. a., to fasten luxu, Claud. Cons. Proh. et Olybr. 40.
di us suos equites exporrigere coepit... utharound: vitem, Col. 4,17,7.
circum-fodio, n o perf, fossum, ere berent facultatem turmas Julianas circumcircnm-flagro, are, v. n., to hiate or (inf.pass.: circumfodi,Coi. 5,9,12; cf. fo- fundi, to surround, encompass them, Auet.
scorch all around: per immensum circum dio), v. n. and a., to dig around something, B. Afr. 78 Oud. . er. oet. also of a sinflagrantibus Austris, Avien. Arat. 274.
dig about (agricultural t. t.). (a) Neutr., gle person: et nunc hac juveni, nunc circircum-flecto,xi, xum, 3,v. a., to bend Cato, R. R. 161.4. () Act.: truncum, CoL cumfunditur illac, i. e. clings to, or closely
or turn about (Verg. and post-class, writers); 5. 6, 17: platanos, Sen. Ep 12, 2: arbores, embraces him, Ov, M. 4, 360; 14, 354; cf.
prop, of the charioteer in the circus; hence, Plin. 17, 26, 39, 248: plantas, Pali. Febr. with acc.: hunc (sc. Mavortem), tu, diva,
transf. longos cursus, Verg. A. 5, 131; 3, 20,2.Inf. pass.: circumfodi, Pali. Mart. IO, tuo recubantem corpore sancto circumfusa
430.II. Trop.: circumflexa saecula, re- 19.Part.perf.pass,: circumfosso stipite, super, Lucr. 1,40.(/S) So once in the active
voice, absol.: circumfudit eques, Tae. A. 3,
turning upon themselves, Claud. VI. Cons. Plin. 17,27,43, 252.
circum - forandus, a, um, adj. [fo- 46.2. Trop.: undique circumfusae moHon. 391: anceps labyrinthus et error circumflexus, full of urindings and turnings, rum]. * I. Of or around the forum or mar- lestiae, Cie. Tusc. 5.41,121: non est tantum
ab hostibus aetati nostrae periculum, quanPrud. Apoth. 71.B. In later gram. 1.1., ket-place : aes, debts due in the forum (be- tum ab circumfusis undique voluptatibus,
to mark with a circumflex, to pronounce ascause the bankers' shops were at the fo- Liv 30,14,6: circumfuso nitore, Quint. 4,1,
long (in Quint., instead of it, circumducere, rum), Cie. Att. 2, I, 11. More freq., H. 59.B. (Acc. to 1.2.) To enclose, environ, surq. sr.): penultimam, Geli. 4, 7, 2: syllaba Strolling about from market to market, that
round, overwhelm: circumfusus publicorum
circumflexa, id. 4,7,2, 4; Diom. p. 425 P.; attends markets: pharmacopola, Cie. Cin. praesidiorum copiis,Cie. Mil. 26,71: praefec14,
40:
lanista,
*
Suet.
Vit.
12:
medicabuPrisc. p. 1287 ib. et saep.Adv.: circumApp. . 9, p. 218, 41.B. In gen., tum castrorum circumfundunt, Tae. A. 12,
flexe, with a circumflex: promere ( = pro- lum,
that is carried about, ambulatory, movable38;
: so id. H. 2,19; 4,20; id. A. 13,40; Pila
nuntiare) syllabam, Geli. 4, 7,4: enuntiare
338
5,12,13, 67; SiL 7,306: circumfusus hostium concursu, Nep. Ghabr. 4, 2: . Catonem vidi in bibliotheca sedentem, multis
circumfusum Stoicorum libris, Cie. Fin. 3,
2,7; Quint. 9,4, OI, Curt. 3, II, 4: amplexibus alicujus, Veli. 2,123, 3: X. milia Boiorum alio latere quam exspectabatur missis
legionibus circumfudit, Front. I, 2, 7 . 2 .
T r o p . : cum hag terras incolentes circumfusi erant caligine, Cie. Tuso, 1,19, 45: latent ista omnia crassis occultata et circumfusa tenebris, id. Ac. 2, 39,122: ut, quanta
luce ea circumfusa sunt, possint agnoscere, id. ib. 2, 15, 46: eos stultitia obruit, tenebris circumfundit, Laot. 3, 29, 14: circumfundit, aliquem multo splendore, Sen.
Tranq. I, 9.
circumfusi, 5nis, f . [circumfundo],
a pouring around (post-class.) spiritus
Ignei, Firm Math. I, 4: Oceani, id ib.
praei.
circumfusus, a> u m > Part., from circumfundo.
* circum-garriens, entis, Part,
[garrio], blabbing or babbling about: fatiloquia, Claud Mam. Stat. An 2,9,
circumgelo, avi, atum, I, v. a., to
freeze all around corpus, Tert. Anim. 23 i
cortex circumgelatus, Plin. 13,22,40, 120,
* c i r c u m g e m o , re, v. ., to roar
around something: circumgemit ursus
ovile, Hor. Epod. 16, 51.
circumgesto, are, freq. ., to bear
er carry around epistulam, * Cie. Q. Fr,
1, 2, 2, 6: deam, App. M. 8, 213,37.
* circum - giobatus, a, um, Part.
[globo], roiled together, conglobated: animalia escae circumglobata, small insects,
Plin. 9, 47, 71, 154.
circum-gredior, gressus, gredi,v dep
[gradior], to go or walk around, travel about
(esp. in a hostile manner; post-Aug.; several times in Tae, elsewhere rare), (a)
Absol., Tae. A. 1, 64; 2, 17; 12, 28. ()
With acc.: exercitum, * Sali . 4, 61, 21
Dietsch: terga, Tae. A. 2, 25? Syriam,-Aur
Viet. Caes. 21 * lacunam, Amm. 16,12, 59.
I circumsessus,
a, um, Part.,
from circumgredior
tem caeli rotundo ambitu, Cie. Univ. 8, 23: . er.: circumliniri, id. 1,11, 6: circumliplanities saltibus circumjecta, surrounded, nendus, CoL 6,16, 3; 6, 17, 9). I. Aliquid
alicui, to smear, stick, or spread all over, to
Tae. A. 2,1L
* circum-inicio, ere, v. a., to throw besmear: vulneribus aliquid circumlinitur,
up all around, = circumicio: vallum, Liv. Plin. 22, 23, 49, 103: Galbanum ramis ellebori circumlitum, id. 24, 6, 13, 22: cir25, 36, 5.
taedis sulfura, . M. 8, 878.Far
* circum-involvo, ere, v. a., to in*cumlita
volve all around, to enclose, envelop: sin- more freq., I I . Aliquid aliqua re, to besmear something all over with something,
gula puncta, Vitr. IO, II (aL circumvolvo).
to anoint, bedaub (class.; most freq. in
circumitio, circuitio,
part. perf. pass.): oculum pice liquida,
circumitus, circuitus,
Coi. 6, 17 fin.: labellum luto, id. 12, 44, I.
circum-j & COO, ere, v. n., to lie round AbsoL: oculum, Plin. Ep. 6, 2, 2: alvos
about, border upon (rare; not in Cie.). () fimo bubulo, Plin. 21, 14, 47, 80; 28, II,
Absol., * CaeL ap. Quint 4, 2,123 : populi 47, g 167.In part.: corpora fuco, #Lucr.
circumjacentes, surrounding, Tae. A. 2, 72. 2, 744: circumiri mortui cera, * Cie. Tuso.
() With dat.: Lycaonia et Phrygia cir- I, 45, 108: fictile argilla, Plin. 33, 9, 46,
cumiacent Europae, Liv. 37, 54, I I : capiti g 131 ai.: pictura, in qua nihil circumlitum
et collo, App. de Deo Socr. p. 54, 33. * I I , est, is painted around, Quint. 8,5, 2 6 . B
Trop., in rhet: circumjacentia,tam, - T r o p . : extrinsecus adductis ea rebus circumliniunt, they elevate them, as it were,
n., the context, Quint 9, 4, 29.
by strong coloring, embellish, Quint. 12, 9,
circumjacio, v circumicio init
8.And (the figure derived from smearcircumvectio, onis, fi. [circumicio]. ing musical instruments witb wax, in or1, A throwing around, casting about (post- der to produce a deep tone): simplicem
class.) manuum, Cael. Aur Acut. 1, 2, 31. vocis naturam pleniore quodam sono cir * I I . A putting on clothing, dressing: cumlinire, quod Graeci
corporis, Am. 2, 73
diount, Quint I, II, 7; cf. id. II, 3, 20: nisi
1 . circumjectus, a, um, Part., from (mendacium) ornatu aliunde quaesito circircumicio
cumlitum fuerit ac politum, Laot. 3,1, 3.
2. circumiectus, fis, m. [circum- 0. o e t., in gen., to cover, clothe: circumicio], a casting around, a surrounding, en- lita saxa musco, *Hor. Ep. I, IO, 7: (Micompassing (rare but clasa): (aether) qui das) auro, Ov M. II, 136.
terram tenero circumiectu amplectitur,
circumlitio, onis, fi. [circumlino]. I,
with soft embrace, Cie. poet . D. 2, 25, 65 A smearing or spreading over, anointing:
(as transi, from Euripides oris, Plin. 24, 7, 24, 4 0 . I I , In painting,
' ? ev )' arduus, id. Bep. an overlaying of color, the tint or hue given
2, 6, II * rudi parietum circumiectu vox to marble by rubbing it urith a mixture of
devoratur, Plin II, 51, 112, 270. I I , oil and wax, Plin. 35, 11, 40, 133; Sen.
M e t o n (abstr pro concr), that which is Ep. 86, 6; O. MAIL ArchaeoL g 310, 4.
thrown around one, as clothing, dress, Varr.
circumis cutio, Onis, fi [circumfoL. L. 5, 132 ., 37 Bip., Tert. Pali. 6.
quor], circumlocution, periphrasis, = circum-labens (better circum la- , * Quint 8, 6, 61; GelL 3, 1, 5; Arn.
bens)' gliding around, Luc 6, 484.
6, p. 210
* circum-lambo, ere, a., to lick circum-loquor, locutus, I5qui, v. n.,
around ora, Plin. 11, 37,65, 171
to make use of circumlocution or periphra* circum-l&queo, are, v. a., to wind sis (post-class.), Aus. Ep. 6, 7, and 146,15.
around, in tmesis cassem, Grat Cyn 29.
* circum-lucens, entis, Part. [luceo],
* circumlaticius or -tins, a> um> shining or glittering around; trop.: foradj. [circumlatus], that may be carried
tuna, Sen. dona ad Marc. 2,5.
around, portable carcer, Sid. Ep 2, 2 fin.
ere, v. a., to flow around
circumlitio, onis,/ [id.], a carrying orcircumfluo,
wash upon (rare); Rhenus tergum ac laaround (post-class.) arcae,Tert adv Marc. tera circumluit, Tae. H. 4, 12: pars arcis
4 , 1 2 : victimae, Serv ad Verg. A. 6, 229
circumluitur marl, Liv. 25, II, I: litora
circumlator, oris, m. [ id. ], one who subit et circumluit pelagus, Mel prooem.
carries about (post-clasa), Tert. adv Marc. 2: (Aegeum) mare laeva Imbrum et Tene1,19; 1, 21 fin
dum circumluens, Amm. 22,8,2. '
circumlatro, are, a. I, P r o p . ,
circum-lustro, avi, I, v. a., to light
to bark around hominem. Sen. Cona ad all around; in tmesis: mundi templum,
Marc. 22, 3 leonem, Amm 2 2 , 1 6 . 1 6 . B , Lucr B, 1437. I I , Trop., to travel over
M e t o n . , of the sea (post-class.): totum or through: populos provinciae, Cod. Th. 4,
hoc circumlatrat aestus, roars around, 8,5.
Avien. Perieg 48. I I . T r o p . , in pass.;
circumluvio, onis, fi; and cirdomus circumlatratur iniuriis, Symm. Ep.
cumiit
vin m, > n - [luo], the accumula8, 17
aliquem frustra occultis illunis,
tion of land by alluvion around a piece
Amm. 22,12,14: eum circumlatrantes phiof land, alluvial land : j u r a circumluviolosophi, Lact 2,8,50 circumlatrantes haenum, the right <rf using such land, Cic. de
retici, Aug Ep 136.
Or 1, 38,173.Form circumluvium, PauL
circumlatus, a, um, Part, from cir- ex Fest. p. 64,14 MQ1L, and. Isid. Orig. 14,
cum fero
8,12.
circumlavo, iire and ere, a., Iit.
circum-meo, avi, are, v. a. and n., to
to wash around, hence, of waters, to over- go around: circum eam (sc. Taprobanen)
flow all around (only in the foil. exs.)
isse, for cjrcummeasse, Mel.3,7; Tert. Pali. i.
Aegyptus, quam Nilus circumdat, Hyg.
* circum-metior, iri, v.pass., to be
Fab 275: insula supeijactis fluctibus circumlavitur, Sail, ap Non. p. 504,1 (id. . 2, measured around. columnae, Vitr. 4, 4, 3.
circum-mingO, nxi, 3, v. a., to make
83 Dietsch).
* circum-levo, are, a., to raise up water around something: aliquem, Petr.
all around tegmina, Cael Aur Acut 2,37, 57, 3: vestimenta, id. 62, 6.
194.
circum-mitto, misi, missum, , v. a.,
circum-ligO, avi, atum, i, v. a i. to send around: legationes in omnes parAliquid alicui rei, to bind something to tes, Caea B. G. 7, 63; id. B. C. 3, 55 : praesomething natam mediae circumligat ha- cones, id B. G 5, 51; id. B. C. 1 , 1 2 : jugo
stae, * Verg. A. 11, 555 * spongias hydropi- circummissus Veiens, Liv. 2, 50,10 : post
cis, Plin 31, II, 47, 128.More freq., , montes, id. 4, 18, 4: milites, id. 29, 33, 3;
Aliquid aliqua re, to bind something with 36,14,13: scaphas, id. 29, 25, 7.
something, to encompass, surround: stircircummoenio, V circummunio.
pem salice, Cato, R it 40,2: ferrum stuppa,
* circum-mulcens, entis, Part.
Liv 21,8, IO: totas (radices) caespite, Plin. [mulceo], licking gently around: linguae
17, II, 16, 86 * Roscius circumligatus an- (serpentium), Plin. 28, 3, 6, 30.
gui, * Cie. Div. 2, 31, 66; Plin. 28,2, 5, g 29.
circum-munio (old orthog. cir More generally: globum undis, to sur- cummoenio, Plaut. Capt. 2, 2, 4), ivi,
round, Sil. 14, 347: aliquem umbra, Stat. itum, 4, v. a., to wall up around, to fortify,
Th. 8, 675.
secure (freq. in the histt., elsewhere rare;
circum-lino, litum, 3 (perf. late Lat. but in MSS. constantly confounded with
circumlinisti, Vulg. Ezech. 23, 40), v. a. circumvenire; cf. Oud. ad Caes. B. C. 1,18;
(access, form circumlinio, ire; cf. lino; 1, 81; 1, 84; 2,16; 3, 97; Schneid. ad Col.
so, circumlinunt, Quint 12, 9, 8 Spald. 5,9,11; 5,10,1): plantas caveis, Col. 5,9, I I :
oppidum, Auet. B. Afr. 79 : Thapsum operibus, id. ib. 80; ef. Auet. B. Hisp. 38: aliquos ut feras, Caes. B. C. I, 84: (hostes)
vallo fossaque, id. ib. I, 80: crebris castellis circummuniti, id. B. G. 2, 3 0 ; Plaut.
Capt. 2, 2, i.Absol., Auet. B. Hisp. 34 fin.
circummunitio, finis,/, [circummunio]; in milit.iang., aw investing of a town,
circimvallation, Caes.B.C. 1,19 fin.; Auet.
B. Hisp. 38 fin.
describo, termino): nullis ut terminis (orator) circumscribat aut definiat jus suum,
Cie. de Or. I, 16, 70 ; cf.: genus universum brevi circumscribi et definiri potest,
id. Sest. 45, 97: exiguum nobis vitae curriculum natura circumscripsit, immensum
gloriae, id. Bab. Perd. IO, 30: quibus regionibus vitae spatium circumscriptum est,
id. Arch. II, 29: ante enim circumscribitur
mente sententia confestimque verba concurrunt, id. Or. 59, 200: locum habitandi
alicui, id. Par. 2,18: Oceanus undique circumscribit omnes terras et ambit, Geli. 12,
13, 20: uti mihi dicas et quasi circumscribas verbis, quid homo sit, id. 4 , 1 , 1 2 . B .
To bring within narrow bounds, i. e. to
contract, hem in, circumscribe, to hinder free
action, to restrain, confine, limit, etc. (syn.:
claudo, includo, coerceo),
( a ) Esp., of
the restrictions or hinderauces imposed
by one magistracy or authority upon another: Senatus credo praetorem eum circumscripsisset, Cie. Mil. 33, 88 (cf. just before: an consules in praetore coercendo
fortes fuissent), id. Att. 7, 9, 2; id. Phil. 13,
9,19; Caes. B. C. 1, 32; Auet. ap. Quint. 9,
3,72: ille se fluvio Rubicone et CO. milibus
circumscriptum esse patiatur? Cie. Phil. 6,
3, 5 : gulam et ventrem, Sen. Ep. 108,14:
circumscribere corpus et animo locum
laxare, id. ib. 15, 2 : laudes, id. Cons, ad
Helv. 19, 7.() In g e n . : uno genere genus hoc aratorum, to comprehend in one
class, Cie.Verr. 2, 2, 61, 149 Zumpt: totum
Dionysium sex epitomis circumscripsit,
abridged, Col. I, I, IO: ut luxuriam vilitate
circumscribamus, Plin. 22, 2, 3, 4 . 2 . In
later medic, lang. circumscribi = minui, to
abate, subside: gravedo circumscribitur,
Cael. Aur. Tard. 5, 10; so id. Acut. 2, IO
fin. C. To encircle or go around by
writing = scribendo circumdare, i. e. to
deceive, cheat, circumvent, entrap, insnare
(syn.: circumvenio, decipio): fallacibus
et captiosis interrogationibus circumscripti
atque decepti, Cie. Ac. 2,15,46; Plin. 7,40,
41, 131; 33,3,14, 48: non circumscribetur, qui ita se gesserit, ut dicat, etc,,will
not be deceived, i. e. will commit no error,
Sen. Q. N. 5,1, 8 ; id. Ep. 82, 19.
In
mercantile lang., to deprive ofi money, to
overreach, defraud: adulescentulos, Cie.
Phil. 14, 3, 7 ; Juv. 10, 222 ; 14, 237: ab
Roscio HS. 1000. circumscriptus, Cie. Rose.
Com. 8, 24: vectigalia, to embezzle, Quint
Deci. 340. 3. In law, to defeat the purpose of a law, a will, etc., by a forced or
too literal interpretation: legem, Dig. 4,
3, 18 fin.: ita circumscripto testamento,
Plin. Ep. 8, 18, 4; Front. Aquaed. 112:
constitutiones, Lact de Ira Dei, 8. 4.
Of circumlocution, to involve in language:
oratio rem simplicem circumscribens elocutione, Auet. Her. 4. 32, 43; cf.: facetis
jocis sacrilegium circumscribens, covering,
Just. 39, 2, 5 . D . To cancel; to declare
invalid, to annul, invalidate, void, set aside
(cf. circumduco, ii. D.): hoc omni tempore
Sullano ex accusatione circumscripto, Cie.
Verr. 2, 1,16, 43 (sublato, circumducto,
praetermisso, Ascon.): circumscriptis igitur iis sententiis, quas posui, etc., id. Fin.
3, 9, 31.Hence, circumscriptus, a,
um, P. a. X, (Acc. to II. A.) In rhet.,
rounded into periods, periodic: circumscripti verborum ambitus, Cie. Or. 12, 38;
cf. Auet. Her. 4, 32, 43; Quint. 12, IO, 5,
and . circumscriptio. Adv.: circumscripte, in periods: circumscripte numeroseque dicere, Cie. Or. 66, 221: circumscripte complecti singulas res. id. N. D. 2,
69,147.2. (Acc. to II. B.) Restricted, limited : brevis et circumscripta quaedam
explicatio, Cie. de Or. I, 42,189: (vis orationis) pressior et circumscriptior et adductior, Piin. Ep. i, 16, 4.Adv.: circumscripte, summarily: circumscripte et
breviter ostendere, Lact. 5,14, 8; 6, 9, 20.
Sup. of the adj., and comp. and sup. of
the adv. not in use.
2.
circumscripte,
bo, P. a. 1. and 2.
adv., v. circumseri,
Sail. H. 2, 41,10 Dietsch.Esp. freq., . rum sane dicamus ex circumstantia, quia res alveorum, Plin. II, 6, 5, 16; CoL 9,
Act., to view on ail sides, to survey: cum dicere aliter non possumus, 6, 4: ripis undique circumstructis lapide,
sua quisque miles circumspiceret, looked * Quint. 5, IO, 104.
Plin. 19, 8, 48, 163. aenum lateribus circarefully to see, Caes. B. G. 5, 31; Liv. 9,
* circumstatio, onis,/ [circumsto], a cumstructum, Dig. 19,1, 38, 2. () Ali28, 5: tam lata acie ne ex medio quidem standing around; concr., a circle: mili- quid circumstructo juxta Tiberim lacu,
cornua sua circumspicere poterant, Liv. tum, Geli 7, 4, 4.
Suet. Dom. 4; Coi. 9, 7, 2; 9,15, II.
37, 41, 4: lucos, . M. 5, 266: amictus, to
circum-stipo or circum stipo, * circum-stupeo, ere, v. a., to took
review, id. ib. 4, 318; so, habitum suum, avi, atum, i , v . a., to surround, accompany, around with amazement, to stand amazed,
Plin. Ep. 4, II, 3; cf. under circumspectus, attend (in post-Aug. poetry and rare). Auet. Aetn. 336 dub. (ai. circumstrepit).
adv. 2. To descry, get sight of by looking Absol.: magna circumstipante caterva, Sil.
* circum-sudans, antis, Part. [sudo],
around: saxum circumspicit ingens,Verg. 10,45a Pass., Claud. Laud. StiL 2,356; id. sweating on ali sides: vinacea, Plin. 14,1,
. 12,896: Athin, . . 5,72.B. Transf, VL Cona Hon. 595.
3, 8 16.
of things: in latus omne patens turris circircum-sto, steti, I, v. . and a. (the circum-surgens, entis, Part. [ surcumspicit undas, . . 6, 69. C. Trop. perf. and pluperf. having the same form
I,, To view something mentdUy, to survey, with those of circumsisto, and a similar go], rising all around (post-Aug.): juga,
ponder upon, weigh, consider (syn.: con- meaning, it is sometimes doubtful to which Tae. A. 1,64: mora, Cela 7,15, 6.
circumsutus, a, um, Part. [suo],
sidero, perpendo): reliqua ejus consilia verb a. form belongs), to stand around,
animo circumspiciebat, Caes. B. G. 6, 5: in a circle, to take a station round; and, sewed together all around (post-Aug.): linacircumspicite paulisper mentibus vestris with the acc., to stand around a person or menta, Cela 8, 5: navigia corio, Plin. 4,16,
hosce ipsos homines, Cie. Sui! 26, 70; cf thing, to surround, encircle, encompass. I, 30, 104; 34,16,47, 156.
circum-tego, re, . a, to cover round
se, id. Par. 4, 2, 30: neque temere consu- Prop, (very freq. and clasa). (a) Absol.:
lem saltatorem vocare, sed circumspicere, circumstant cum ardentibus taedis, Enn about (post-clasa): corpus veste, Diet. Cret.
quibus praeterea vitiis adfectum esse ne- ap. Cie. Ac. 2,28,89 (Trag. v. 51 Vahl.): cir- 3, II: arca testamenti circumiecta ex omni
cesse sit eum, etc., id. Mur. 6,13.So with cumstant lacrimis rorantes ora genasque, parte auro, Vulg. Heb. 9, 4; v. also the spurei.-clause, Sali . 2, 41 Dietsch; Sen. Ep. Lucr. 3, 469: Morini spe praedae adducti rious line, Lucr. 1,1094 Lachm. and Munro
70, 6; Calp. Eel. 5,95: circumspectis rebus circumsteterunt, Caes. B. G. 4, 37: circum- ad loc.
omnibus rationibusque subductis summam stant properi aurigae, Verg. A. 12, 85: ad
* circumteneo, ere, to keep around,
feci, Cie. Fam. I, 9, IO: permulta sunt in circumstantes tendens sua bracchia silvas, to possess, Vulg. 4 Esdr. 16, 40.
causis circumspicienda, ne quid offendas, Ov M. 3, 441: circumstantis exercitus gracircum-tentus, a, um, Part. [tendo],
id. de Or. 2, 74, 301; id. Agr. % 8, 23; i<L tia, Curt. 9, 3, 15: amici, id. 3, 5, 9. (/3) bound or covered with something that is
Fam. 5,13, 3: circumspicite celeriter ani- With acc.: aliquem, Verg. G. 4,216; . M. stretched or drawn around, begirt (antemo, qui sint rerum exitus consecuti, id. II, 605; Curt. 5,12, 9: equites Romani qui and post-class.): elephanti corio, * Plaut.
Leg. 2,17,42: vide, quaere, circumspice, si circumstant senatum, Cie. Cat. 1,8,21: sel- Mil. 2, 2, 80: vasculum linteolis, Cael. Aur.
quis est forte ex ea provincia qui te nolit lam, Liv. 8,32,14; Suet. Aug. 35: solem, Ov. Acut. 3,17,174.
perisse, id. Verr. 2, 3, 77, 180; id. Clu. 53, M. 2,394: sacra, id. ib. 2,717: lectum, Curt,
* circumtergeo, ere, v. a., to wipe
147; id. Cat. 4, 2, 4; Liv. 23,20, 6; cf Tae. io, 5, 2. 2. Hence, circumstantes, around, Cato, R R. 76,2.
. 2, 6; Suet. Aug. 63.With ut and subj., iam, m. subst., the bystanders, Quint. 4, 2,
* circum-termino, are, , v. a., to
Cie. Q. Fr. 1,1,3, IO; Ov. Tr. 1,1,87: cum 22; 4,2,127; Tae. A. 1,21; 1,22: Suet. Caes.
circumspicerent Patres quosnam consules 84 ; id. Aug. 93 ; Curt. 6, IO, 36. B. I bound or limit round about, Isid. Orig. 7, 8,
facerent, Liv. 27, 3 4 , 1 . 2 . tome about p a r t i o . , to surround in a hostile man- 39.
* circum-tero, Ere, v. a., to rub
for something with desire, to seek for, etc. ner, to beset, besiege: circumstare tribu(so mostly since the Aug. per.): nec, sicut nal praetoris urbani, obsidere cum gla- around, poet, for, to stand close around,
aestivas aves, statim auctumno tecta ac diis curiam, etc., Cie. Cat. 1,13, 32: quem crowd around: aliquem, Tib. 1, 2, 96.
circumtextus, a, um, Part [texo],
recessum circumspicere, Liv. 5, 6, 2; 7,14, tres Curiatii circumsteterant, Liv. I, 25,
6: externa auxilia, id. I, 30, 6; cf. Just. 22, 6: si ambo consules infesti circumsta- woven att around: velamen,Verg. A. 1,649.
6, 4: fugam, Tae. A. 14, 35; Just. 2,12, 26: rent tribunum, Id. 3, 9, 6: urbem Roma/ Subst: circumtextum, i, ., a garnovas belli causas, id. 31,1, 8; Verg. G. 3, nam, id. 27, 40, 6: regis tecta, Verg. A. 7, ment inwoven with purple: et quod amic390; Plin. Ep. 3, 3, 3: peregrinos reges 585; et the foli.U. Trop., to surround, tui habet purpuram circum, vocant circumsibi, Just. 40, I, I- 22, 5, 4: viresque suas encompass, occupy, take possession ofi (freq. textum, Varr. L. L. 5, g 132; cf. Isid. Orig.
circumspectantes his validiores, Amm. 22, in post-Aug prose); absol. or with acc.: 19,24, IO.
8,18.Hence, circumspectus, a, um > cum dies et noctes omnia nos undique fata
* circumtinnio, Ire, v. a., to ring or
a. A. Of things, weighed with care, well circumstent, Cie. Phil IO, IO, 20: circum- tinkle around, Varr. R. R 3,16,30.
considered, guarded, circumspect (perh. not stant te summae auctoritates, id. Verr. I,
* circum-tollo, re, v. a., to remove
ante-Aug.): verba non circumspecta, 17,52: cum tanti undique terrores circum- on every side: corticem, CaeL Aur. Acut. 3,
Ov. F. 5, 539: judicium, Quint. 10, 1, starent, Liv. 6, 2, 4; cf. id. 30, 3, 3: anceps 4,42.
26 : interrogatio, id. 5, 7, 31: moderatio proelium Romanos circumsteterat, incertos
circumtondeo, Circumtonsus,
animi, Val. Max. 4, 3, 4: circumspectis- in quem hostem eruptionem facerent, id.
circum-tono, ui, I, v. a., to thunder
sima sanctio decreti, id. I, I, 20. 2. 25, 34, IO: ancepsque terror circumstabat,
T r a n s f . to the person who carefully id. 21,28,3; 34,27,1; Quint. IO, 3, 30: haec around ; or, poet., to make a noise or clamor
weighs a thing, circumspect, considerate, me cura, haec difficultas sola circumstat, around: virum armis, Sil. 4, 254: aulam
cautious, wary, provident, heedful: modo Plin. Pan. 3, 4: at me tum primum saevus strepitu, id. 6, 216: montem unda, Claud,
circumspectus et sagax, modo inconsultus circumstetit horror, Verg. A. 2, 559: scio in Rufin. 1,274.II. r o p.: hunc circumet praeceps, Suet. Claud. 15: oircumspec- acerba meorum Circumstare odia (=meos, tonuit gaudens Bellona cruentis (the figuro
tissimus et prudentissimus princeps, id. qui me oderunt), id. ib. IO, 905: circumstete- taken from the clanging of the war-trumTib. 21: tenues et circumspecti, Quint. 12, rat Civilem et alius metus, Tae. H. 4, 79: pets), Hor. & 2,3,223.
IO, 23; Cela 3, 9 fin.: omnes, Coi. I, 8,16; circumsteterat palatium publica exspectacircum-tonsus, a, um, Part. [tonI, 7,12: sive aliquis circumspectior est, tio, id. ib. I, 17: paupertas et angustiae deo], shorn ail around (rare). I, Prop.,
Sen. Q. N. 5,1, 5.Of dogs: assidui et cir- rerum nascentes eos circumsteterunt, id. Varr. ap. Non. p. 179, 8; #Suet. Aug. 45:
cumspecti magis quam temerarii, Coi. 7, Or. 8.Subst: circumstantia,ium, ., pinus, Petr. 131, 8,3. * I I . r p., of dis12, 5 . B . In late Lat., worthy ofi consid- details, circumstances, in an argument: illa course: oratio circumtonsa et fucata et
eration, respected, distinguished . circum- (argumenta) per se fortia non oportet cir- manu facta, elaborate, artificial, Sen. Ep.
spectum et verecundum nomen populi Bo- cumstantibus obscurare, Quint. 5,12,4.
115, 2.
uiani, Amm. 14, 6, 6: colores, id. 28, 4,12:
* circumtorqueo, ore, v. a, to twist
circumspectus genere, fama potentisque,
circum-strepo, uo perf., pltum, v. a. or turn around : me retrorsum, App. M. 6,
id. 18, io, i.Hence, circumspecte, I. To make a noise around, to din with p. 186,14.
adv., with, consideration, with mature de- clamor, to cause to echo around (post-Aug.).
circum-traho, xi> etum, 3, v. a., to
liberation, warily, cautiously, considerately,(legatus) clamore seditiosorum circumstre- draw or drag around (post-class.), Diet.
circumspectly, etc.: circumspecte composi- pitur, Tae. . 2,44: fenestrae canticis cir- Cret. 3,15 fin ; CaeL Aur. Tard 2, L
teque indutus et amictus, Geli. I, 5, 2 (cf. cumstrepitae, App. Mag. 75, p. 322, 8; Sid.
circumfremo (Lucr. 1, 1089),jnore
supra, II. D.): circumspecte vestiti, Amm. Ep. 7,9; Manii 1; 2 2 . B . Trop.: tot hu27, 3, 14: circumspecte facti versus, Geli. I manam vitam circumstrepentibus minis, correctly written apart, circum tremo..
* circum-tueor, eri, v. dep. ., to look
9, IO, 6: facere aliquid, Dig. 4, 4. 7, 8: Sen. Vit. Beat. II, I . I I , To cry or shout
parcius et circumspectius faciendum est, clamorously around (so only twice in Tae.): around, App. Flor. p. 341,5.
circum-tiimulatus, a, um, piled up
* Quint. 9, 2, 69: circumspectius donare, quidam atrociora circumstrepebant, Tae.
eligere eos, in quos merita conferantur, . 3, 36fin.: ceteri circumstrepunt, iret in around: saxa, Petr. 120,15.
circum-undique, v. circum, L A. b.
Sen. Ben. 3,14,1.
castra, etc., id. ib. II, 3L
* circum-stridens, eatis, Part. [stri- circum - ustus, a, um [ uro ], burnt
* circum-st agello, are, v. n, to be do], shrieking or gibbering around: larvae, around, Paui. ex Fest. p. 5,3 MiilL
poured forth ail around: lacrimae, Tert. Amm. 14,11,17.
circum-vado, v asi, 3, .a., to assail or
Pud. 22.
attack
on every side, to encompass, beset (not
circum-stringO, no per/, strictum,
circumstantia, ae , f [circumsto] 3, v. a. (post-class.). * I, To bind about, to ante-Aug.). I. Prop.: naves, Liv. 10, 2,
(post-Aug. and rare). I. A standing round, put on: aliquid alicui rei: habitus cervici- 12: aliquem clamoribus turbidis, *Tac. .
a surrounding: hostium, Geli. 3, 7, 5 : bus ciroumstrictus, Tert. Pall. 1 . . To 12,43: redeuntem noctu, Plin. 9,30,48. 92.
aquae, agris, Sen. Q. . 2,7,2 (as transi, of tie around, to surround, clothe with: ali- Pass., Amm. 20,6. 3 . I I . Trop., of terthe Gr. ).*B. Coner., quid aliqua re: pallium, Tert. Pall. 5; id. ror falling upon one (so only a few times
surrounding circle, a band, troop: angelo- Con Mil. 8.
in Liv.): novus terror cum ex parte utrarum, Tert Or. 3 . . Trop., the state, concircum-struo, no perfi, etum, 3, na., que circumvasisset aciem, Liv. 9, 40, 13:
dition, circumstances, attribute, quality: re- to build round about, surround with build- barbaros, id. 34, 21, 5: urbem, id. 34, 38, 6.
rum negotiorumque, Geli 14,1,15; 14, 2, ings (post-Aug. and mostly in part. pass.).
circum-Vagor, ari, v. dep. ., to wan
2; Tert. Bapt. 17: hoc genus argumento- (a) Aliquid aliqua re: lacrimis arborum fo- der about, Vitr. 5,8,2.
circum-vagus, a, mn, adj, wander- 2, I I ; Tae. A. 3,74: armis regiam, id. ib. 12,
circumvolito or circum volito,
ing about, flowing around (very rare): Oce- 50 fin.; cf. id. ib. I, 25; 12,16: cerva cir- avi, I, . a. and . (mostly post-Aug.)..
cumventa
lupis,
Stat.
Th.
5,165:
hostili
cuanus, * Hor. Epod. 16, 41; et Auet. Pan. ad
Prop., to fly around something: lacus cirstodia, Sen. Ep. 9, 6.-II, Trop. fj To cumvolitavit hirundo, * Verg. G. 1,377: thyPis. 19; Prud. Psych. 814.
encompass,
beset,
oppress,
distress,
afflict,
ma, * Hor. Ep. 1,8,21.Absol.: circumvocircum-vallo, avi, atum, i, v. a., to
surround with a wall, to circumvallare; in overthrow: circumventus morbo, exilio at- litantium alitum, Tae. . 2, 50. I I , In
milit. lang., to blockade, invest, encompass que inopia, Enn. ap. Cie. de Or. 58, 218 ; cf. gen., of men, to rove about a place, to hover
in a hostile manner (class., esp. in the id. Fin. 4, 23, 62 (Trag. v. 42 Vahl.); Ter. around; absol.: et circumvolitant equites,
histt.): circumvallare loci natura prohi- Hec. proi. ait. 46: quasi committeret contra * Lucr. 2, 329; Sil. 9, 420: limina potentiobebat, Caes. B. G. 7,17; 7, II; id. B. C. 3,43; legem, quo quis judicio circumveniretur, rum, Col. praef. 1, 9: agmina infestorum
Liv. IO, 35,12 and 15; 28, 3, 4, and in part. Cie. Brut. 12,48; ef. id. Tuso. 1,41,98; Quint. equitum ad conquirendas proscriptorum
perf.pass. Caes. B. G. 7,44 fin.; Cie. Att. 9, 5,13,32; 6, 2,31: aliquem per arbitrum cir- latebras circumvolitantia, Sen. Ira, 2,9,3.
12,1; Liv. 43,19, 9 . B . Trop.: tot res cumvenire, i. e. to lay hold of, Cie. Rose.
circum-volo, avi, ritum, I, v. a. (not
repente circumvallant, beset, beleaguer, Ter. Com. 9, 25: jam te non Siculi, non aratores an te-Aug.). I. Prop., to fly around: turAd. 3, 2 , 4 . I f , I n g e ., to surround, en- circumveniunt, id. Verr. 2,1, 37, 93: te a ba (Harpyiae) praedam circumvolat, Verg.
compass: locum duobus sulcis, Col. II, 3,4; Siciliae civitatibus circumveniri atque op- A. 3, 233: seu (me) mors atris circumvolat
Claud. IV. Cons. Hon. 11: insula fluctisono primi dicis? id. ib. 2, 4, 8, 17: potentis alis, Hor. S. 2, I, 58; so Verg. . 2, 360:
alicujus opibus circumveniri urgerique, id. caput, id. ib. 6, 866; . . 2, 719; 14, 507:
circumuallata profundo, Sil. 12,358.
2,14,51: ut neque tenuiores proper hu- sedem, Quint. 2,6,7: aliquem, * Suet. Aug.
circumvectio, onis,/ [circumveho] Off.
(only twice in Cie.). I. A carrying around militatem circumveniantur, id. ib. 2,24,85; 97.Pass.: nave circumvolata ab halcyo(of merchandise), Cie. Att. 2,16,4.II, So- so, falsis criminibus, Sali. C. 34,2: omnibus ne, Plin. IO, 32,47, 90.II, In gen., to
necessitudinibus, id. ib. 21, 3; cf. Tae. A. I, run or hasten around: ordines exercitus,
lis, the circuit, revolution, Cie. Univ. 9, 26.
13: his difficultatibus, Sali. J. 7,1: odio ac- Veli. 2, 27, 2: jaculo campum, Sil. 17,416.
* circumventor, ari, I, dep. a. [circolarum, simul domesticis discordiis, Tae.
cum-vectito], to travel about, visit in suc- A. 12, 29: securitate pacis et belli malo, id.
* circum-voluto, are, v. a., to roll
cession : oppida circumvectabor, Plaut. H. 2,12: testimonio, id. ib. 4, IO: multa se- around,pass. in mid. force,Plin. 8,17,21, 59.
Rud. 4, 2, 28 Fleck.
circumveniunt incommoda, * Hor. A.
circum-volvo, no perf., volatum, 3,
cir cum-vecto, are, v.fireq. a., to car- nem
P. 169. B . (Cf. circumeo, II. B.) To cir- v. a., only with se or mid., to roll one's
ry around: Penates, Sil. 3, 291. Hence, cumvent, deceive, cheat, defraud one (syn.: selfi around, to roll round, revolve, wind, or
I I , E s p., mid., to ride or sail around (rare): decipio, fraudo, fallo): circumventum esse twine around (proh. not ante-Aug.): aliLigurum oram, Liv. 41, 17, 7; cf. circum- innocentem pecunia. Cie. Clu. 29, 79: an quid or alicui rei: magnum sol circumvecti tor. Poet., to go through, describe: placeret, fenore circumventa plebs, Liv. 6, volvitur annum, Verg. A. 3,284: rota perpefugit inseparabile tempus, Singula dum 36,12: ignorantiam alicujus, Dig. 17,1, 29: tuum circumvolvitur axem, . . 15, 622
capti circumvectamur amore, Verg. G. 3, aliquem falso testimonio, ib. 42,1, 33: non Merkel: herba arboribus circumvolvens se,
285 (dum speciatim cuncta describimus, sine calliditate circumventus, ib. 43, 28, 3; Plin. 16,44,92, 244: serpentes circumvoServ.).
cf. ib. 23, 3,12.2.
the jurists, to evade, lutae sibi ipsae, id. IO, 62, 82, 169; II, 37,
circumvectus, a, um, Part. of cir- to violate by evading: leges, Dig. 30, 123, 88, g 217; Vitr. IO, 6, 2; Geli. II, 9,1.
cumvehor.
I; I, 3, 29: voluntatem defuncti, ib. 29,
circus, i, m.,= [kindr. with circumuehor, vectus, 3, v. depsto 4, 4: orationem, ib. 2, 15, 8; I, 3, 29.C. ; Dor. , and ; cf.: &,
ride around (in a carriage or on horse- To obtain possession ofi, to grasp: omne , cirrus, curvus]. I, A circular line,
back), to sail arou/nd (class., but not in stagnum, Plin. Pan. 50,1.
circle, in astronomy (less freq. than circuCie.); constr. absol. or with acc. dependent
circumventio,
onis,/ [circumvenio, lus): quot luna circos annuo in cursu inon circum: in terras orasque ultimas, Plaut. II. B. 2.], a circumventing, defirauding <post-stitit, Att. ap. Non. p. 20,28: circus lacteus,
Most. 4, 3, 4: mare superum omne Graeci- class. and rare): adversarii, Dig. 4, 4, 17; the Milky Way, Macr. Somn. Scip. 1,15, 2;
amque exoticam . . . Sumus circumvecti, Cod. Just. 2, 43, 3: innocentium, Aug. Civ. cf.: candens circus, Lacteus hic notatur,
id. Men. 2, I, 13: classe Pharon, Auet. B. Dei, 22, 22.
Cie. Arat. 248 (492): illum incolunt locum
Alex. 14; cf. Tae. Agr. IO: classe ad Roma. . erat autem is splendidissimo candore
* circumventor, firis, m. [id.], a de- .inter
num agrum, Liv. 8, 26, I: circumvectus
flammas circus elucens, id. Rep. 6,16,
Brundisii promunturium, id. IO, 2, 4; cf. ceiver, defrauder, Lampr. Alex. Sev. 66.
16 B. and .: globus et circi zonaeque ac
*
circumventores,
a,
u
m
,
adj.
[cirid. 44, 28, 5: ab urbe ad aversa insulae, id.
fulgida signa, Mart. Cap. 6, 583.II. Cir37, 27,2: equitibus ad diripienda hostis im- cumventor], deceitful, fraudulent: obse- cus Maximus, and more freq.
quia,
Aug.
Conf.
3,3.
pedimenta circumvehi jussis, Curt. 4,15, 5:
Circus, the ovat circus built by Tarquinius
circumventus, a, um, Part., from Priscus between the Palatine and Aventine
navibus circumvecti milites, Caes. B. C. 3,
circumvenio.
63: equo, Liv. 3, 28,1: equites ci reum vechills, which could contain more than one
circum-verro, v. circumversus,
tos ab tergo Gallicam invadere aciem, id.
hundred thousand spectators. It was surIO, 29,12; Auet. B. Afr. 59: muliones collicircumversio, finis,/ [circumverto], rounded by galleries three stories high,
bus circumvehi jubet, Caes. B. G. 7,45: rex a turning round, moving around, revolving and a canal called Euripus. Through its
circumvectus petram, Curt. 7, II, 14.In (post-Aug. and rare): manus (in gesturing), whole length, in the middle, a wall four feet
part. pres.: circumvehens Peloponnesum, * Quint. 11, 3, 105 Spald.: cursus annui, high and about twelve broad was built,
Nep. Timoth. 2.1.II, Trop., of discourse Amm. 26,1, II.
called spina, at the ends of which there
(very rare): frustra circumvehor omnia
circum-verso or circum verso were three columns upon one base (meta),
verbis (i. e. I describe at large, seek to ex- (-vorso )> are, v. freq. a, to turn around around which the combatants were repress by circumlocution, circumeo), Verg. (rare and only pass, in mid. sense): quae- quired to pass seven times before the prize
Cir. 270 Sillig (cf. id. G. 3, 285: circumvec- rentesque viam circumveniantur, Lucr. 5, was awarded. In the middle of the spina,
tamur) : latius in dicendo, Sol. 3.
Caesar erected the obelisk, 132 feet high,
520; 6, 200; Avien. Arat. 1528.
* circum-velo, are, v. a., to cover * circum-versus, a, um, Part. [ver- brought from Egypt; cf. Dion. Hal. 3, 68;
around, envelop: aurato circumvelatur ro], brushed or swept around: locus) purus, Diet. Antiq. p. 252 sqq.; Becker, Antiq. 1,
circumversus, Cato, B. B. 143,2.
p. 467 sq.Passages with Circus Maximus,
amictu, . . 14, 263.
circum-, veni, ventum, 4, . a., circum-verto or circum verto Varr. L. L. 6, 153 Mfill.; id. B. B. 3,13,3;
lit., to come around something; hence (the (-vorte), fire, . a., to turn around (rare; Cie. Verr. 2,1, 59, 154; Vitr. 3,3,5; Liv. 1,
coming being considered as accomplish- not in Cie.): citius quam rotula circum- 35, 8 sqq.; Ov. F. 2, 392; Plin. 30, 15, 24,
ed; cf. advenio and adventus, II.). I, Lit. vortitur, Plaut Pera. 3,3, 39; cf.: rota cir- 102; Suet Ner. 25; 27; Geli. 5,14,5 ai.
A. In g e ., to 6e around (a thing), to en- cumvertitur axem, turns or is turned aroundCircus Magnus, Ov. F. 6,477; Plin. 36,9,14,
circle, encompass, surround (rare): quibus on its axis. . . 15, 522 (Merkel, circum- 71. Most freq. only Circus, Enn. ap. Cie.
succensis circumventi flamma exaniman- volvitur) : ubi circumvortor, cado, tum my- Div. 1, 58,132; Cie. Leg. 2,15, 38; id. Mur.
tur homines, Caes. B. G. 6,16 ; cf.: donec self around, Plaut. Ps. 5,1, 32; cf.: circum- 34,72 sq.; id. Phil. 2,43,110; Liv. 1, 36, 2;
ignium jactu circumveniretur, Tae. A. 15, vertens se, turning one's self to the right 42,10,5; Tae. . 1,4; Quint. 1,6,45; Suet.
II; 15,38: illum frequentia ingens circum- side, * Suet. Vit. 2; v. the commenta in h. 1.: Caee. 39; id. Aug. 43; 74; id. Calig. 18 et
venit cum plausu, Petr. 92,8: Cocytos sinu mancipium, to declare free, Quint. Deci. 342; saep.In or around the Circus many juglabens circumvenit atro, * Verg. A. 6; 132: v. circumago, I. B. (in Plaut. Ps. I, 5, 127, glers and soothsayers, etc., stationed themomnium operum magnitudinem circumve- perh. a false reading for intervertant, selves; hence, Circus fallax, Hor. S. 1, 6,
niunt cavernae ingentes, Curt. 5,1,28: Sile- which Fleck, adopts; cf. Lorenz ad loc.).
113; Cie. Div. 1,58,132; Suet. Aug. 74: Cirnus insulas circum veniens, ./toim'np around, circum-vestio, ire, . a. I. To clothe cus clamosus, Mart. 10,53,1; cf. Juv. 3,65.
Tae. A. 2, 6: planities locis paulo superio- or cover over (very rare): arborem, Plin. Besides the Circus Maximus, there were
ribus circumventa, Sali. J. 68,2: rami, quos 17,23,35, 208.In a figure: aliquem amic- at Bome still other Circi, among which the
comprehensos manus possit circumvenire, tu prudentiae, Ambros. Virg. 12, 48. * I f most celebrated was the Circus Flaminius
to grasp, Coi 5, 9, 2; cf. id. 4,29, IO; Val. Poet., of one who uses language to con- in the ninth region, Varr. L. L. 5, 154; Cie.
FI I, 400; Petr. 114: singulas urbes, to go ceal his thoughts: se circumvestire dictis, Att. 1,14,1; id. Plane. 23, 55; id. Sest. 14,
around firom one city to another, Sail. J. 88, to wrap himself up in words, Poet. ap. Cie. 33; Liv. 27, 21, 1; 28. 11, 4; Plin. 34. 3, 7,
4 Dietsch. Far more freq. (esp. in the de Or. 3, 39,158 (Trag. BeL inc. v. 113 Rib.). 13; called only Circus, Ov. F. 6, 205 ; 6,
histt.), B. S e e i f, to surround in a hoscircum-vincio, no perf, vinctum, 4, 209; et. Becker, Antiq. 1, p. 598; and the
tile manner, to encompass, beset, invest: v. a., to bind around: juncis murteta, ali- Circus Vaticanus, begun by Caligula and
ex itinere nostros latere aperto aggressi quem virgis, Plaut. Rud. 3, 4, 27; Avien. finished by Nero, Plin. 16, 40, 76, 201: in
circumvenere, Caes. B. G. I, 25: ne per in- Perieg. 331.
Vaticani Gai et Neronis principuus circo, id.
sidias ab eo circumveniretur, id. ib. I, 42:
* c i r cum-VISO, fire, v. a., to look around36, II, 15, 74.Also, without the walls of
consulem, Nep. Hann. 4, 3: aciem, Curt. 5, at, glare round upon: set angues oculis Bome, Circus maritimus, Liv. 9, 42, 11.
13, 30: montem opere, Caes. B. C. 3, 97: omnis circumvisere, Plaut. Am. 5,1, 58.
B . Hence, Circensis, e, adj., pertaining
multos ab tergo, Sali. J. 97, 5: cuncta moe* cir cum VO Utibilis, e, adj. [circum-to the Circus: ludi, the contests in the Cirnia exercitu, id. ib. 57, 2; cf. id. ib. 76, 2: volito ], flying round: aer, Mart. Cap. 6, cus Maximus, also called ludi magni (Liv.
legio circumventa. Liv. IO, 26, 9; cf. id. IO, 584.
4, 27, 2; 5,19, 6; 22, 9, IO ai.; et Baumg,-
Crus. ad Suet. Aug. 23), Cie. Verr. 2, 4,15, Galli, Liv. 27,38, 6 : provincia, Suet Caea
Cisthena, a e , / , = , a town of
g 33; Suet. Ner. 7; II: ludicrum, the same, 29.
ASolis, Plin. 5,30, 32, g 122; Mel. 1,18,2.
Liv. 44,9,3.Hence, Circensis pompa, Suet.
Cisiarius, H>m- [cisium]. I, The drivt cisthos, i , m ' > ( U S U . ),
Claud, ii.Also absol.: Circenses, ium, er of a cabriolet, Dig. 19, 2,13.Plur.: cim. (sc. ludi; ci. Neue, Formenl. I, p. 458): SIARIEI, C. I. L. 1 , 1 1 6 5 . Q , The maker of a shrubby plant %oith red blossoms, Plin. 24,
10,48, g 81.
edere, Suet. Caes. 39; id. Calig.18: commit- a cabriolet, Inscr. OrelL 41U9; 4163.
Cis-tiberis, e, adj., = cis Tiberim, on
tere, id. Claud. 21: spectare, id. Aug. 45:
Cisium, , a> light two-wheeled vehi- this side of the Tiber: quinqueviri, Dig. I,
Circensium die, id. Dom. 4: plebeii, prepared by the ediles annually in November, cle, a cabriolet (vehiculi biroti genus, Non 2, 2, g 33 : magistratus, Pomp. Orig. Jus.
id. Tib. 26. 2 . T r a n s f , any race-course, p. 86,30), Cie. Phil. 2,31,77 ; id. Rose. Am. g 33 Osann.
Verg. A. 5,10y; 5,289 ; 5,551; Sil. 16, 313; 7,19; Vitr. 10,1, 6; Aus. Ep. 8,6; gen. cisi,
* cistifer, ri, m. [cista-fero], the bearer
16, 323; Stat. Th. 6, 247.b. Meton., the Verg. Cat 8, 3 Burm.; et Becker, Gall. 3, of a box or chest, Mart. 5,17,4.
p. 9; Diet, of Antiq.
spectators in the circus, Sil. 16, 535.
*cis-montanus, a, um, adj., situate t cistophorus or - o s , i, m., = t Ciris, is, / , = ne, a bird (acc. to on this side of the mountain : Auflnates, . I. The bearer of the sacred box, Inscr. Orell. 2318.II. An Asiatic coin of the
Hyg. Fab. 198, a fish = , Etym. .), Plin. 3,12,17, g 106.
value of about four drachms, on which a
into which Scylla, the daughter of Nisus, was
ij> [caedo], a cutting in*
Cisdzium,
cista was stamped, Cie. Att 2,6,2; 2,16, 4;
changed, . M. 8,151; Verg. Cir. 488 sq.
: ossis, Veg. 3, 22,1.
II, 1, 2; id. Dom. 20,52. Gen. plur. cistocirratus, a, um, adj. [cirrus]. I. strument
(cispellam,
a false read, for aspellam, phorQm, Liv. 37, 46,3 ; 39, 7, I; Paui. ex
Curled, having ringlets (post-Aug.), Mart. 9, Plaut Am. 3,4,17.)
Fest. p. 78.
30: feminae, Amm. 14, 6, 20. Subst.: c i r X. Cispius, a, um, a Roman gentile cistula, ae, / dim. [cista], a little box,
r a t a Fers. 1,29.II. Vestes, fringed, Capi- name; e. g. M. Cispius, Cie. post Red. in
chest, or basket, Plaut. Am. 1,1,264; id. Rud.
tol. Pert. 8.
8, 21; id. Plane. 31, 75 ai.
2,3,58; 4,4,38 sq.; Mart. 4,46,13; App. M.
Cirrha (Cirra), ae,/,= , a very Sen.
ancient town in Phocis, near Delphi, devoted 2. Cispius (also Cespius, old form 9, p. 236,40.
Citarini, Cetarini.
to Apollo, Liv. 42, 15, 5 ; Stat. Tb. 3, 474; in Varr. L. L. 5, g 50 Muli.): mons, one of
Citate, adv., v. 2. cito, P. a. fin.
Luc. 3, 172; Mart. 1, 77; cf Mel. 2, 3, 10; Vie peaks of the Mons Esquilinus, now the
Plin. 4,3,4, 7 . - Hence, II. Cirrhaeus church S. Maria Maggiore, Varr. L. L. 1.1.;
C i t a t i m , adv. [citatus, cito], quickly,
(Cirraeus), a, um, adj., of or pertaining Geli. 15, I, 2; Fest. p. 348, 28; p. 351, I; speedily, hastily (very rare), Auet. B. Afr.
Paui.
exFest.
p.
42,
II;
cf.
Becker,
Antiq.
I,
to Cirrha, or (in post-Aug. poets freq.) to
80; comp. and sup., v. 2. cito fin.
Apollo: campi, Plin. 4, 3, 4, 7 : templa, p. 534 sq.
citatio, Onis, / [2. cito]. I. In law,
Cis-rhenanus,
a,
um,
adj.,
situate
on
Sen. Here. Oet. 92: Cirrhaea vates, i. e. of
the calling, proclaiming : edictorum solthis
side
of
the
Rhine:
Germani,
Caea
B.
Delphi, Delphic, of Vie Pythia, Sen. Oedip.
lemnium, Cod. Just 1, 12, 6, g 4. I I .
269; cf virgo, Stat Th. 3, 106: Cirrhaeus G. 6, 2.
Milit 1 1 , the command, Hyg. Grom. g 43,
t cissanthemos, i,/,=*, p. 91.
vates, of Apollo, Juv. 13, 79: antra, i. e. the
Delphic oracle, Luc. 5, 95; SiL 3,9: hiatus, a plant similar to ivy, a species of cyclami* C i t a t o r u m , ii, n. [2. cito], a sumnos, Plin. 25, 9,68, g 116; 26,15, 90, g 156.
Stat. Th. 8, 331: secreta, Luc. 1,64.
before a tribunal, Cod. Th. 6,28,5.
cirritus, a, um, adj. [cirrus], having t cissaros, i , / , or .n, i, ., the plant moning
Citatus, a, um, v. 2. cito, P. a.
filaments: pirum, a kind of pear, Cloat. also called chrysanthemon, App. Herb. 17.
Cite,adv., v. cieo, P. a.Jin.
ap. Macr. S. 2,15,16; cf. Not Tir. p. 155.
Cisseis, His, v. Cisseua
Citer, tra> trum (comp. citerior; sup. cicirrus i, m (used mostly in plur.), a Cisseus, ei, m., = Kiaaefo. I. A king timus;
most freq. in comp.; in posit, only
(natural) lock, curl, ringlet, or tuft of hair of Thrace ; acc. to a later myth, father of Cato ap. Prisc. pp. 589 and 999 P.; and
(rare): cirri, Varr. ap. Non. p. 94,21; Mart Hecuba, Verg. A. 5,537; Hyg. Fab. 91; 911; Afran. ap. Prisc. p. 607 ib.), adj. [cie]. I.On
10, 83.Sing.: cirrus, Juv. 13,165.Also, who is on this account called Cisseis, this side: citer agnus (ager) alligatus ad sathe hair on the forehead of a horse, Veg. 2, Verg. A. 7,320 Serv.; 10,705.H. A com- cra erit, Cato ap. Prisc. pp. 599 and 989 P.:
28, 34; 6, 2,1.II. Tranet . A tuft of panion of Turnus, acc. Cissea, Verg. A. IO, alter uberiorem Galliam decernit cum Syfeathers or crest of birds, Plin. 11, 37, 44, 317.
ria, alter citeriorem, Cie. Prov. Cons. 15,36:
g 122.B, The arms of polypi, Plin. 9,28,
t cission, " , small ivy, citerior provincia (i. e. Gallia Cisalpina),
44, g 83; 25, 7, 33, g 70; 26,8, 37, 58.C. App. Herb. 8.
Caes. B. G. I, IO: in Gallia citeriore, id. ib.
Filaments of plants similar to tufts of hair,
Cissis, i s , / a town in Hispania Tarra- I, 24; Hirt. B. G. 8, 23; Suet. Caes. 56: ciPlin. 26,7,20, g 36; 27,4, 9, 26. B. A
terior Hispania, Varr. R. R. I, 57. 2; Cie.
fringe upon a tunic, Phaedr. 2, 5, 13; et conensis, Liv. 21,60,7 sq. Alschefski ad loc. Att 12, 37, 4: Nep. Cat 2, I; Plin. 3, I, 2,
g , / ?, a precious
t
c
i
e
n
t
i
s
,
i
cirratus, IL
g 6: Arabia, Plin. 6,34,39, g 213: Oceanus,
t cirsion, i, **, == , a. kind of stone of the color of ivy-leaves, Plin. 37,11, Flor. 4,12.46: ripa, Veli 2,107,1.. As
73, g 18a
thistle, Plin. 27,8,39, g 61.
that which is on this side is nearer to us
t cissos, i , / , . I. Ivy, Plin. 16, than its opposite, lying near, near, close to.
Cirta, ae, / , = , an important 34,62,
g 152.II. Cissos erythranos, an ivy- A. In space: (stella) ultima a caelo,citima
town in Numidia, now Constantine, Mel. I, like plant, Plin. 24,10,49, g 82.
terris, Cie. Rep. 6,16,16; id. Univ. 7 fin.: ci6,1; Plin. 5,3,2, 22; SalL J. 21,2; 26,1;
* t cissybium, ii, , = , a tima Persidis (se. loca), Plin. 6,34,39, 213.
, ; 102, ; Liv. 29,32,14 ai.Cirten- cup
of
ivy-wood,
Macr.
S.
5,21,11.
2. Trop.: deduc orationem tuam de
s e s , ium, m-i it* inhabitants, Liv. 30,12,8;
t cista, a e , / , = , a wooden box or caelo ad haec citeriora, Cie. Rep. I, 21, 34:
Tae/A. 3,74; Dig. 22, 6,9, g 5.
basket, often woven of slips or twigs, used for
quanta animi tranquillitate humana et citec i s , prep, [pronom. stem ki-, whence -ce; keeping money, clothes, books, fuit, etc. I riora considerat, id. Tusc. 5, 25, 71: ut ad
Gr. e-Ket; et: hic, sic, etc.] (far more rare In gen., Plin. 15, 17,18, g 60; 16, 40, 77, haec citeriora veniam et notiora nobis, id.
than the kindr. citra), on Uiis side (opp. uis, g 209; Cie. Verr. 2, 3, 85. g 197; *Hor. Ep. Leg. 3, 2, 4 : nam citeriora nondum auultra, and trans; et Varr. L. L. 5, 83 Muli.; I,17, 54; . M. 2,554; Col. 12,54,2; Poet, diebamus, id. Fam. 2,12,1; Val. Max. 3, 8,
Liv. 5,35,4; 5,33,9 aL): with acc. I. In ap. Quint. 8, 3,19; Juv. 3, 206; 6, 44; Dig. I; 9, 12, 6: citerioris vitae minister, prispace. A With verb of motion (rare): eo 16,3,1. II. ESP. I . I n mystical religious vare, domestic, Amm. 14,1, 7 . B . In time
die cis Tiberim redeundum est, Varr. ap. festivals, a box for holding the sacred uten-(post-Aug.), earlier, sooner: Africano conNon. p. 92, I I . B . With verb of rest: Op- sils, Cat. 64, 259; Ov. A. A. 2, 609; Tib. 1,7, sulatus citerior legitimo tempore datus est,
pius mons, terticeps cis lucum Exquilinum, 48; VaL FL 2, 267: App. M. 6, p. 174; 11, VaL Max. 8, 15, I; 6, 3, I I : in antiquius
Sacr. Argae. ap. Varr. L. L. 5, 50 ii II.: cis p. 2 6 2 . - 2 . A box for depositing the votes in citeriusve, VelL 1,17, 2: citeriore die (opp.
Tiberim redire, Liv. 8,14, 6: Gallia cis Rhe- assemblies of the people, Plin. 33, 2, 7, g 31; longiore), Dig. 23, 4, 15.C. In measure
num perdomita, Sali. H. I, 8 Dietsch; e t : Sisenn. ap. Non. p. 91, 24; Auet. Her. 1,12, or degree, small, little: citerior tamen est
quae cis Taurum sunt, Cie. Fam. 3,8,4: cis 21; Ascon. ap. Cie. Div. in Caeci! 7,24; cf. poena quam scelus, Quint Deci. 299; VaL
Euphratem, id. Att. 7,2,6 : Germanos, qui Diet, of Antiq.
Max. 8,7, ext. IO.Advv.: comp. c i t e r i u s ,
cis Rhenum incolunt, Caes. B. G. 2,3: hic
cistella, a e , / dim. [cista], a small chest less: citerius debito resistere, Sen. Ira, I,
primus cis Anienem cum rege Veientium or box, Plaut Cist 3,7: 4,1,3 sq.; id. Rud. 16, II; sup. C l t i m e , least, acc. to Prisc.
conflixit. Liv. 4,17,18 : cis Taurum mon- 4,4,65 sq.; Ter. Eun. 4, 6,15; Auet. Her. I, p. 1016 P. H I . Hence, . c i t r a , adv. and
tem usque ad Halyn amnem, id. 38,38, 4: 12, 21 dub. (ai. sitella).
prep, with acc., on this side, on the hither or
cis Padum ultraque, id. 5,35,4; Dig. I, 2,2,
Cistellaria, a e , / [cistella], the title of nearer side (opp. to ultra; more freq. than
g 32.II. In time, within (only in Plaut a comedy of Plautus ; cfVarr. ii L. 7, g 64; cis, q. v.). 1. r p. (a) Adv.: (dextera)
and post-class, writers; in the former al- Non. p. 63, 33.
nec citra mota nec ultra, neither this way
ways in connection with pauci): cis dies
that, . M. 5,186; cf.: ultra citraque
* cistellatrix, leis,/ [id.], she who has nor
paucos, Plaut True. 2, 3, 27 : paucos cis
pervolare, Plin. 10, 23, 31, g 61: citra est
mensis, id. Mere. 1,2, 42 Lorenz ad loc.: cis charge of the money-box (a kind of female Oglasa, id. 3, 6,12, g 80; 6,11,12, g 30: cipaucas tempestates, id. Most. I, I, 17 : cie slave), Plaut. Trin. 2,1, 25 (253 Ritschl).
Alere margines, id. 2,17,14, g 73. ()
pauculos dies, Mamert. Grat. Act. Jul. 15:
cistellula, a e , / dim. [id.], a little box tra
With acc.: Germani qui essent citra Rhecis mensem decimum, Aur. Vict. Caes. 42, or chest, Plaut. Am. 2,2,141 Ussing (Fleck, num, Caes. B. G. 6, 32 : is locus est. citra
I . H I . Acc. to Priscian, also in other des- cistula); id. Rud. 2,3,60; 4,4,34.
Leucadem stadia CXX., Cia Fam. 16, 2;
ignations of limits = intra: cis naturae lecisterna, a e , / [cista], a subterranean so, citra Veliam, id. Att 16, 7, 5 : citra
ges, ut ultra naturae leges, Prise, p. 987 P.; reservoir for water, a cistern, Varr. R. R. 1, mare, Hor. S. 2, 8, 47: mare citra, id. ib.
but the only passage cited for this meaning I I , 2 ; Col. 1, 5, 2; Sen. Ep. 86, 3; Plin. 31,
is: veniam petens,quod ei cis Vettios. Plau- 3, 21, g 31; 36,23,52, 173; Mart. 3, 56,1; 1, IO, 31: citra flumen intercepti, Liv. 21,
tios dissimulavisset, Tae. A. II, 30 Ri iter Tae. . 5,12 aLFor preserving wine, Dig. 48, 6 : citra Tauri juga, id. 38, 48, I ai.
(Halm: ei Titios, Vettios; ai. aliter), a very 47, 2, 21, 5.
With verbs of motion: ut exercitum citra
corrupt passage.
cisterninus, a, um, adj. [cisterna], of flumen Rubiconem educeret, Cie. Phil. 6,3,
Cis-alpinns, a, um, adj., lying on this or pertaining to cisterns, cistern- : aqua, 5: ut omnes citra flumen eliceret, Caes. B.
side of the Alps, Cisalpine (very freq.): Gal- Coi. 12,43.6; Cael. Aur. Tard. 5,10; Veg. 2, G. 6, 8; Liv. 21, 54, 4; Hor. S. I, 1,106.
2. (Acc. to citer, II.) Of that which takes
lia, Cie. Imp. Pomp. 12, 35; Caea B. G. 6,1: 28,18; 6,8, a
244
place, or is within a fixed boundary, and Q. N. 4,2, 29: ultro citroque versus, Amm. put into quick motion, to move or drive vi.
olently or rapidly, to hurl, shake, rouse, exyet does not reach that boundary, within, 30,3,6.
beneath, short of, less than, (a) Adv.: non
Citeria, a e , / , an effigy or carpature cite, provoke, incite, stimulate, promote, etc.
erit necesse id usque a capite arcessere: carried in procession at the games, Paul, ex (mostly post-Aug. and poet.: in earliei
authors usu. only in P. a.)', citat hastam,
saepe etiam citra licet, not so far, Cie. Top. Fest. p. 59,20 Mfill.; Cato ib.
Sil. 4, 583: arma, Stat Th. 8,124: gradum,
9,39: paucis citra milibus lignatores ei occiterior, v. citer.
Claud. VL Cons. Hon. 510: urinam. Cele. 2,
currunt, Liv. IO, 25,4: citra quam proxime
Citerius, adv., . citer.
19: pus, id. 5, 28, n. 13: umorem illuc, id.
fuerint (defectus lunae), Plin. 2,13, IO, g 86:
Cithaeron
(Citheron,
Aus. idyll.
citra exsultare, id. 17,22,35, g 180: tela ci- II, 32), unis, m., = , a mountain of 4, 6: alvum, Col. 7,9, 9: ubi luctandi juvetra cadebant (i. e. did not reach the Romans), Boeotia, now Elatia, sacred to Bacchus and nes animosa citavit gloria, Stat Th. 6, 834.
Tae. H. 3,23.() With acc.: nec a postre- the Muses, and famous for the death of Pen- 2. Of plants, to put or shoot forth: virma syllabi citra tertiam, before the third theus and Actaeon, Mel 2 , 3 , 4 ; Plin. 4,7,12, gam, Col. 3,6,2; 4,15,2: radices, id. 5 , 5 , 5 ;
syllable, Cie. Or. 18, 58 (et Quint. I, 5, 30: g 25; Verg. G. 3,43; id. A. 4,303; . M. 2, id. Arb. 10,3; Pall. Feb. 9 , 6 . B . Trop.: isacuta intra numerum trium syllabarum 223; 3, 702 sq.; Sen. Oedip. 930; id. Phoen. que motus (animi) aut boni aut mali opicontinetur); id. 8. 6, 7 6 : cur Veneris 256; VaL FL 5, 81 (in all these passages nione citetur, be called forth, Cie. Tusc. 3,
stella numquam longius XLVL porti- only in nom.). Gen. Cithaeronis, Prop. 3 II, 24 OrelL . cr. (cf: motus cieri, id. ib.
bus ab sole . . . abscedant, saepe citra (4), 1, 43; 3 (4), 15,25; Liv. 31,26,1 .Acc. I, IO, 20).II. (Like cieo, 2.) With refereas ad solem reciprocent, Plin. 2, 17. Cithaeronem. Lact. 1,22,15; Serv. ad Verg. ence to the termination ad quem, to urge
to, call or summon to (class.; esp. freq. in
14, g 72; 2, 17,15, g 77. b . Trop. (a) A. 7,641; 10,163; id. G. 3,291.
lang. of business; syn.: voco, adesse juAdv. of measure: neve domi praesume dat cithara, a e , / , = , the cithara, beo) : patres in curiam per praeconem ad
pes et desine citra Quam capias paulo, Ov.
A. A. 3,757; cf.: culta citra quam debuit cithern, guitar, or lute (very freq. in the regem Tarquinium citari jussit, Liv. I, 47,
illa, id. P. I, 7, 55.-() With acc.: prone- poets, esp. in Hor.), Lucr. 2,28; 4,981; Tib. 8; id. 3,38,6 and 12 : senatum, id. 9, 30, 2:
pos ego regis aquarum; Nec virtus citra ge- 2,3,12; 2 , 5 , 2 ; Verg. A. 6,120; 9,776: Hor. in fora citatis senatoribus, id. 27,24, 2: trinus est, is not behind my family, . . IO, C. 1,15,15; 2,12,4; Varr. L. L. 8, g 61 Mfill.; bus ad sacramentum, Suet. Ner. 44; c
607: glans cum citra satietatem data est, id. B. R. 2 , 1 , 3 ; Auet. Her. 4,47, 60; Plin. 7, Cat. 61, 43: Judices/citati in hunc reum
not to satiety, Col. 7 , 6 , 5 ; cf. id. 9,13,2; so, 56,57, g 204; Quint 1,10,3; 1,10,10; 2,8, consedistis, Cie. Verr. 2, I, 7, g 19: citari
fatigationem, Cele. I, 2 ; cf. Plin. 19, 8, 64, 15; Tae. A. 14,14; 15,65 a i . . M e t o n . , nominatim unum ex iis, etc., i. e. for eng 171: scelus, Ov. Tr. 5, 8,23: citra necem the music of the cithara, or, in gen., of a rollment for milit. service, Liv. 2, 29,2: id.
tua constitit ira, id. ib. 2,127: usus citra stringed instrument, the art of playing on Epit. libr. 14; Val. Max. 6, 3, 4 . B . Esp.
intellectum acrimoniae, Plin. 19,8,54, g 171. the cithara,, Prop. 2 (3), 10,10; Verg. A. 12, 1. In law, to call the parties, to see whether
C. In time (with acc. rare; perh. notante- 394; Hor. G 1,24,4; id. S. 2,3,104 and 105. they are present (syn.: in jus vocare, evot citharicen, cinis, m. [cithara-cano; care): citat reum: non respondet Citat
Aug.): citra Kalendas Octobris, Coi. 2, 8,3;
cf. Geli. 12,13: Troiana tempora, . M. 8, cf. tubicen], the player on the cithara (un- accusatorem . .. citatus accusator non re365: juventam, id. ib. IO, 84: temporis finem, used) j cf. Varr. L. L. 8, g 61 Mfill.
spondit, non affuit, Cie. Verr. 2.2,40, g 98;
t citharista, ae, m., = , a 2, 2, 38, g 92; id. Div. in Caeci! 13, 41; so
Dig. 4 9 , 1 6 , 1 5 . - 3 . Since the Aug. per. (most
freq. in Quint, and Pliny the elder; in the player on the citliara (mostly in Cie.), Cie. of those accused, id. Verr. 2,2,38, g 92; id.
former more than twenty times), in gen. of Phil. 5,6,15; id. Div. 2, 64,133. Esp., a Mil. 19, 50; Suet. Tib. I I ; 6LAnd of the
that which does not belong to, is without, statue of a player on the cithara: etiam il- roll of a gang of slaves: mancipia ergastuli
or beyond something, without, aside from, lum Aspendium citharistam, de quo saepe cottidie per nomina,Col. II,1,22 aiHence,
apart from, except, without regard to, settingaudistis id quod est Graecis hominibus in to accuse: cum equester ordo reus a consuaside (for the class, sine, praeter; hence the proverbio, quem omnia intus canere dice- libus citaretur, Ci e. Sest. 15,35; Vitr.7 praef.;
Gloss.: avev sine, absque, praeter, citra, bant, sustulit, i. e. he was so skilfully rep- and facetiously, Plaut. Cure. 1,3, 6.With
Gloss. Cyr.: citra , , iuro e, Gloss. resented that he seemed to be playing the pen. of the charge or penalty: omnes i i . . .
Phil.); with acc.: citra hoc experimentum music inwardly, though it was unheard, abs te capitis C. Rabirii nomine citantur,
multa sunt, quae, etc., Coi. 2, 2, 20 : plus Cie. Verr. 2,1,20^g 53 Zumpt ad loc.
Cie. Rab. Perd. II, 31; et.: ne proditi myusus sine doctrina, quam citra usum doct citharistria, ae, fi, = , sterii reus a philosophis citaretur, Lact. 3,
trina valet, Quint. 12,6,4: Phidias in ebore she who plays on the cithara, Ter. Phorm. 1, 16, 5.Of witnesses: in hanc rem testem
longe citra aemulum, id. 12, IO, 9: vir bo- 2,32; 1, 2,94; Sid. Ep. 9,13,2; Porphyr. ad totam Siciliam citabo, Cie. Verr. 2, 2, 59,
nus citra virtutem intellegi non potest, id. Hor. C. I, L
g 146; Suet. Caes. 74; Quint. 6, 4, 7 . b .
12, 2,1; so, accusationem, id. 7, 2,26; 3,8,
tcitharizo,
&re, ., = , to Beyond the sphere of judicial proceedings:
21; 7, IO, 3: tranare aquas citra docentem play on or strike the cithara, Nep. Epam. 2, testem, auctorem, to call one to witness, to
natura ipsa sciunt, id. 2,16,13: citra invi- 1; Vulg. Apoc. 14, 2.
call upon, appeal'to, quote, cite: quamvis
diam, Plin. 7,29,30, g 108: citra ullum aliud
citetur Salamis clarissimae testis victoriae,
t citharoeda, ae, citharoedus,
incommodum, id. 2,51,52, g 137: citra dot citharoedicus, a, um, adj., = - Cie. Off 1,22, 75: quos ego testes citaturus
lorem, id. 12,17,40. g 79 ; Pila Ep. 2 , 1 , 4 : , of or pertaining to the citharoedi : fui rerum a me gestarum, Liv. 38, 47, 4:
morsum, Pl in. 8, 38, 57, g 136 : vulnus, id. ars, Plin. 9,8,8, g 28; Suet Ner. 40: habi- poetas ad testimonium, Petr. 2, 5: libri,
20, 21,84, g 225 a i : citra fidem, Tae. Agr. I: tus, id. ib. 25; Eutr. 7, 14: vestis, Dig. 50, quos Macer Licinius citat identidem auctocitra speciem aut delectationem, id. G. 16: 16,127.
res, Liv. 4, 20, 8.To call for votes or opincitra Senatus populique auctoritatem. Suet.
ions in the senate, haec illi. quo quisque
Caes. 28 : commoda emeritorum, id. Aug.
+ citharoedus,i, w., =, one ordine citabantur, Plin. Ep. 9,13,18.Of
24: spem omnium fortuna cessit. Flor. 3,1, who plays on the cithara, accompanying it an appeal to a god for aid, etc., Ov. F. 5,
2: etiam citra spectaculorum dies, i.e. even with the voice (diff. from citharista by the 683; Cat. 61, 422. (Like cieo, II. C.) I n
out of the time of the established spectacles, accompanying singing), Cie. Mur. 13,29; id. gen., to mention any person or thing by
Suet. Aug. 43: citra magnitudinem prope de Or. 2,80,325; id. Tusc. 5, 40.116; Varr. name, to name, mention, call out, proclaim,
Ponto similis, excepting its size, Mel. 1,19. R R. 2 , 1 , 3 ; * Hor. A. P. 355; Quint 1,12, announce (rare but class.; syn. laudo): om17; Tae. Agr. IO: Quint. 2,4, 22; so id. 7,2, 3; 4,1, 2; 11, 3, 88; Suet Ner. 20, 21; 20, nes Danai reliquique Graeci, qui hoc ana13; Dig. 3 , 6 , 9 : lana tincta Aleo citra pur- 22; 20, 41; id. Vit 4 ; id. Dom. 4 ai In paesto citantur, Cie. Fin. 2, 6, 18 victopuras placet, Ov. Fragm. ap. Quint. 12, IO, fem.: CITHAROEDA, ae, she who plays on and rem Olympiae citari; et. Nep. praef. g 5;
75.Citra sometimes follows its case, Hor. sings to the cithara, Inscr. Orell. 2611. jj, Liv. 29, 37, 9; Stat. Th. 6, 922: paeanem,
Prov.: non omnes, qui habent citharam, to rehearse, recite, Cie. de Or. I, 59, 251: io
Bacche, to call, Hor. S. I, 3 , 7 (c : trium5. 1, 1, 107 ; I, 10, 31. B. citro, adv. sunt citharoedi, Varr. B. R 2,1,3.
(orig. dat. sing.), always m the connection
* t citharus,
, a fish ofi phum ciere, Liv. 45, 38, 12, infra cieo, II.
C. 2.); CoL II, I, 22.Hence, citatus, a,
and position ultro citroque, ultro et citro, the sole kind, Plin. 32, II, 53, g 146.
part., driven, urged on, hastened, hurultro ac citro, or without copula ultro citro
Citiensis and Citieus (Citt-), v. um,
ried ; and a., quick, rapid, speedy, swift
(not ultroque citroque), hither and thither, Citium
(opp. tardus; class.).
Prop., freq.:
this way and that, here and there, to and
Citima, adv., and citimus, a, um, citato equo, at full gallop, Caes. B. C. 3,96;
fro, from both sides, backwards and for- adj. v. citer.
1, 27, 7; 3, 46, 6; so, equis, id. 1, 5. 8;
wards, reciprocally; Fr. par ci par Id, ea
* Clti-p6s, Pedis, adj. [citus], swift- Liv.
cf. Verg. A. 12,373 aL: jumentis, Suet. Ner.
et Id (in good prose): ultro ac citro comfooted, fieet : cursus, Dioni. p. 472 P.
5: pede, Cat 63, 2: tripudiis, id. 63,26: cimeare, Varr. B. B. 3, 5, 16 : sursum deor* citiremis, i adj. [citus-remus], tato gradu, Liv. 28,14, 17 r passibus, Sen.
sum, ultro citro commeantibus, Cie. N. D
rowed
swiftly
.
Argo,
Varr.
ap.
Charis,
Hippol. 9: axe, Juv. 1,60: citatum agmen,
2,23,84 : ultro citroque commeare, Auet.
Liv. 35, 30,1: citatiore agmine ad stativa
B. AfT. 20; Plin. 2,38,38, g 104; * Suet. Ca- p. 94
Citium (more rare Cittium), I, n., sua pervenit, id. 27, 50, I; so, citatissimo
lig. 19; Lucr. 4, 32: qui ultro citroque navigarent, Cie. Verr. 2, 5,66, g 170: cursare = (). I. A seaport toum in agmine, id. 22, 6, IO ai.: amnis citatior, id.
ultro et citro, id. Rose. Am. 22,60 (in Prisc. Cyprus, now Khiti, the birthplace of the 23, 19, I I : flumen, Sen. Here. Fur. 178;
p. 1011 P., perh. only from memory written Stoic Zeno, Plin. 5,31,35, g 130; Nep. Cim. nautae, Prop. I, 8, 23: rates, Sen. HippoL
ultro citroque): bis ultro citroque transcur- 3,4.Hence, I. C i t i e u s I, m', a, Citian: 1048; Lue. 8, 456: currus, Sil. 8, 663: Euro
rerunt, Liv. 40,40, 7 a i : cum saepe ultro Zeno, Cie. Tuso. 5,12,34.In plur., Cie. Fin. citatior, Sil. 4, 6: alvus citatior, Plin. 7,15,
citroque legati inter eos mitterentur, Caes. 4,20,56. - 2 . Citiensis, is, m - , the same: 13, g 63.Also instead of an adv. (et. citus,
B. G. 1,42; id. B. C. 1,20; Liv. 6,8,6: mul- Zeno, GelL 17,21.In plur., Dig. 50,12,1. B.): Bhenus per fines Trevirorum citatus
tis verbis ultro citroque habitis, Cie. Rep. I I .
town in Macedonia, Liv. 42, 61,1 fertur, Caes. B. G. 4, IO: ferunt citati signa,
Liv. 41, 3, 8: penna citatior ibat, Sil. IO,
and
2.
6, 9, 9 : cf. Liv. 9,45,2 ; 7, 9, 2: beneficiis
m (mons), a mountain in I I . B. Trop., quick, rapid, vehement,
Citius,
ultro citro datis acceptisque, Cie. Off. 1,17,
i impetuous: argumenta acria et citata,
66: ut obsides ultro citroque darentur, Liv. Macedonia, Liv. 43, 21, 7.
1. Cito, adv., . cieo, P. a. fin.
Quint 9,4,135; and transf. to persons: in
44,23,2 ? data ultro citroque fide, id. 29,23,
2, cito, avi, atum (part. perf. gen. plur. argumentis citati atque ipso etiam motu
5: inplicat! ultro et citro vel usu diuturno
vel etiam officiis, Cie. Lael. 22, 85 Klotz citatam, Att. ap. Non. p. 485; inf. pass. ci- celeres sumus, id. 9, 4, 138: Roscius citaN. cr.: alternatis ultro citro aestibus, Sen. tarier, Cat 61,42), I, v. freq. a. [cieo]. I, To tior, Aesopus gravior fuit, id. II, 3, 111; II,
3,17: pronuntiatio (opp. pressa), id. II, 3, 1, 40, 2, vicinae, not civicae, is the true id. H. 4,3: civile rebatur, misceri voluptatibus vulgi, id. A. 1,54; cf. id. ib. 2,34; 3,22;
111: citatior manus (opp. lenior), id. II, 3, reading).No comp. or sup.
102: soni tum placidi tum citati, Geli. I,
I. Civilis, , adj. [civis]. I. Of or per- Plin. Pan. 78, 4; 87,1: civilis circa amicos,
Eutr. 7,13: in cunctos, id. IO, 16. Sup.,
II, 15.Adv.: c i t a t e , quickly, speedily, taining to citizens, civil, civic (class, in prose
nimbly, rapidly (perh. only in the two foil, and poetry, and very freq.): sanguine ci- Eutr. 8, I; Spart. Had. 20, I. As subst.:
examples): piscatores citatius moventur, vili rem conflant, by the blood ofi citizens, Civile, is, courtesy: si quicquam in
Quint. II, 3,112: ut versus quam citatissi- * Lucr. 3,70; Cie. Fam. 15, 15, I: conjura- vobis non dico civilis sed humani esset,
me volvant, id. I, I, 37.
tio, id. ib. 6,12, 2: bellum, id. Att. 7,13, 1; Liv. 5, 3, 9. Hence, adv.: civiliter.
Imp. Pomp. 10, 28: bella, Hor. Epod. 16, X, (Acc. to I.) Citizen-like: vivere, Cie. ap.
citocacium, ii, -I the plant chame- id.
1; Luc. 1,1: genus belli, Cie. Att. 7,13, 1; Lact. 3,14: certare, Cael. ap. Cie. Fam. 8,
laea, App. Herb. 111.
Sail. C. 47, 2; Quint 12,1,16; Flor. 3, 22, 14, 3; Liv. 38, 56, 9; 33,46, 3; Juv. 5, 112;
citra, citer, adv., .
3, 23,7: facinus, Cie. Att. 7, 13,1.So Geli. praef. g 13.b. Io judicial language,
citrago (also citreage in MSS.), 10;
De Bello Civili, the title of a portion of the civilly (opp. criminally): agere, Dig. 47, 2,
inis,/[citrus], the citrus-plant, lemon-balm,
Commentaries of Julius Caesar, Flor. 4, 2, 92; II, 6,1; 47, IO, 3 7 . - 2 . (Acc. to 2.) Ai
Pall. I, 37, 2; 5, 8, 6..
4: discordia, Sali. C. 5, 2: dissensio, id. J. becomes a citizen, courteously, kindly, .
t u t r a r i u s , ii> m., a dealer in lemons, 41 fin.: discidii specie, Tae. A. 14, 60: irae, . 12, 583; id. Tr. 3,8,41; Tae. . 3,76; 4,
id. ib. I, 43: acies, . M. 7, 142: arma, 21 j id. . 2,91 .Comp.: civilius, Plin. Pan.
Inscr. Orell. 4811.
2; App. . 9, p. 236,10.Sup.: civilis* I. citra tus, a, um, adj. [citrus], civil war, Cie. Div. 2, 2, 6; Tae. A. I, 9: 29,
sime, Eutr. 7, 8.
aestus,
Hor.
Ep.
2,
2,
47:
Mars,
.
H.
6,
steeped in citrus-oil: libri, Plin. 13,13, 27,
35: busta, Prop. 2, I, 27: victoria, Nep.
2. Civilis, is, m, a proper name, e. g.
g 86.
Epam.10,3; Sali. J. 95,4; Tae. H. 4, SSfin. : Julius Civilis, chief of the Batavi, Tae. .
2. curatus, a, um [a late adj. form of praeda,
id. ib. 3,15 et saep.: mos consuetudo- 4,13 sq.; abl. Civile, id. ib. 4, 35.
citra], of this side, Auet. Limit, p. 298 sq.
que,Cie. Oif.1,41,148: cf.just.before: institu
Civilitas, atis,/ [Civilis]. I. (Acc. to
* C u r e t u m , i, [Citrus], an orchard ta civilia: conciliatio et societas, id. N. D.
of citrus-trees, Pall. Febr. 24,14.
2, 31, 78: facinus, id. Att. 7,13,1: clamor, civilis, I. B.) The art of government,politics,
only three times in Quint, as transi, of the
citreas, a* um, adj. [id.]. J. Of or per- Liv. 3, 28, 4; et robur, id. 28, 44, 5: curae, Gr. , 2, 15, 25 2, 15, 33; 2,17,14.
Hor.
C.
3,
8,
17:
quercus
=
corona
civica
taining to the citrus-tree: maius, the citrus I I . (Acc. to civilis, II.) Courteousness, potree, Opp. ap. Macr. S. 2,15: malum, citrus- (v. civicus, I.), Verg. A. 6,772: civilis dies, liteness, affability (post-Aug. and rare), Suet.
the
civil
day
[from
midnight
to
midnight
;
apple, Cloat. ib.: mensa, of citrus - wood
Aug. 51; id. Claud. 35; Eutr. 7,21; Lampr.
(which was much prized by the ancients), opp. to the naturalis dies, from the rising Alex. Sev. 20.
Cie. Verr. 2, 4, 17, 37: sub trabe citrea, to the setting of the sun), Varr. R. R. 1, 28,
civiliter, a d v , v civilis fin.
Hor. C. 4,1, 20 Zumpt; Petr. 119, 29; Mart. 1; Plin. 2,77,79, g 188; Macr. S. 1,3: amor
Civis (Cives, e. I. L. 3, 966; 3337 et
14, 89: lecti, Pers. 1, 53: oleum, Plin. 23, 4, (opp. to naturalis), between citizens, Geli.
45, 88.B. Subst.: citrea, a e , / , = ci- 12, 1, 2 3 . - 2 , Esp.: jus civile., a. In saep.; ceivis, S. C. Bacch. and Lex Thotrus, Plin. 16, 26, 44, 107.II. Pertain- g e ., private rights, the law, as it protects ria; Ceus in Tab. Bant.), is, comm. (abl.
usually cive: civi, Plaut. Pers. 4, 3, 6;
ing to the citron-tree; only subst. citre- citizens in their status, property, etc.: jus Cie. Verr. 2, 2, 13, gg 32 and 33 Zumpt
u m . i' ni ^e citron, Plin. 23, 6, 56, 105; civile est aequitas constituta iis, qui eius- . cr.; id. Plane. 40, 96 ; 41, 97; id. Sest. 12,
dem civitatis sunt, ad res suas obtinendas,
Pall/Mart. IO, 15.
Cie. Top. 2, 9: sit ergo in jure civili finis 29; id. Balb. 19, 43; id. Att. 7, 3, 4; 14, II,
a
citrium,
of gourd, Apio. hic: legitimae atque usitatae in rebus cau- I; et Prise, p. 766 P.; dub. Cie. Phil. 5,19,
1,21; 4 , ~
sisque civium aequabilitatis conservatio, 52) [root kl- of , to lie, abide; et
Citro, adv., . citer, adv., B.
id. de Or. I, 42,188: qui jus civile contem- ], a citizen (male or female; opp. pecitrosus, a, um, adj. [citrus], smelling nendum putat, is vincula revellit judicio- regrinus, id. Verr. 2, 4, 35, g 77; id. Off. 1,
of citrus: vestis, Naev. ap. Macr. S. 2,15, rum, etc., id. Caecin. 25,70; id. Off. 3,17, 69; 34,124; Liv. 22, 35, 5; opp. advena, Cie.
5 (et etjuara , Horn. Od. 5, 264 ai.; id. Balb. II, 28; Gai Inst. I, I; Just. Inst. Verr. 2,4,34, g 74; or to hospes, Ter. Phorm.
in Paul, ex Fest. p. 42, 14 Miill. erron.: ci- 1,2,1 sq.; opp. jus naturale: quodam tem- 2, 2,14; or to hostis, Liv. 8,36,1; Hor. Ep.
I g e n. a.
trosa vestis appellata est a similitudine ci- pore homines nondum neque naturali ne- 1,17, 33; . M. 13, 234).
que civili jure descripto fusi, etc., Cie. Sest. (Very freq. in all periods and kinds of
tri ; so also Isid. Orig. 19, 22, 20).
citrum, i) ft- [id.], the wood of the citrus,42, 91. b. The body of Roman law relat- composition.) Enn. Ann. 174 Vahl.; Plaut.
q. v., citrus-wood, Plin. 16,43,84, 231.2. ing to private rights, the Civil Law: ut si Am. 1,1,220: optati cives, populares, incoMeton., the household furniture, esp. ta- quis dicat jus civile id esse, quod in legibus, lae, accolae, advenae omnes, Date viam,
bles, made of it (very costly), Cato ap. Fest. senatus consultis, rebus judicatus, juris pe- etc., id. Aui 3, I, I: quod civis cum civi
p. 242, 21 Milii.; Veil 2, 56, 2; Mart. 9, 59, ritorum auctoritate, edictis magistratuum, agat, Cie. Verr. 2,2,13, 32: cives cum civimore, aequitate consistat, Cie. Top. 5, 28: bus de virtute certabant, Sali. C. 9, 2 ai.
IO; 10,98,6; 10, 80, 2; et citrus, I.
hoc civile (jus) quod dicimus (opp. causa b. In/em.: Attica, Plaut. Poen. I, 2, 159:
t citrus, i [proh. a mutilation of , universi juris ac legum), id. Leg. I, 5, 17: civis femina, id. Pera 4, 3, 6; Ter. And. I,
cedrus]. I, The citrus, an African tree de jure civili si quis novi quid instituit, 3,16 ; 5,1,14: civis virgo, id. Eun. 5,2,19;
(hence Atlantis silva, Luc. 10,144, and Mas- id. Verr. 2,1,42, g 109; opp. jus nationum, id. Ad. 4, 7, 7: Romana, Cie. Balb. 24, 55;
syla robora, Stat. S. 3, 3, 94), whose very id. Div in Caecil. 5,18; opp. jus praetori- 13,30; Nep.Them. 1,2 ai.: civis Romanus,
fragrant wood (v. citrum) was used in mak- um, the precedents of decisione by the prae- Enn. ap. Censor, p. 2725 P. (Ann. v. 174 Vahl.);
ing household furniture, and was prized tor: nam quod agas mecum ex jure civili Cie. Verr. 2, 5, 57, 147; 2, 4, 61, 136.
very highly, Plin. 13,15,29, 91 sq.; 13,16,
ac praetorio non habes, id. Caecin. 12, 34; Concerning the political rights of the
30, g 100; Varr R. R. 3, 2, 4: Luc. 9, 428; 2, 4; cf. Dig. I, I, 7 pr. and g I e . In civis Romanus (opposed to peregrinus or
et citreus, I. and citrum.. The citron- narrower sense, the code of procedure, the hostis), v. Zimmern, Rechtsgesch. 2, 123
tree (also called malus Medica, Persica, etc.), forms of process in the Roman law: civile sq.; Diet, of Antiq. p. 260 sqq.II. Esp.,
Citrus Medica, Linn., whose fruit and leaves jus, repositum in penetralibus pontificum, a fellow-citizen (for which, in late Lat., conwere laid between the folds of clothing to evulgavit (Licinius), Liv. 9, 46, 5 Weissenb. civis): Lunai portum cognoscite cives, Enn.
preserve it from worms; and also used as ad loc.: jus civile per multa saecula inter ap. Pera 6,9 (Ann. v. 16 Vahl.); Hor. Ep. I,
a counter-poison, Plin. 12,3,7, g 14 sq.; et sacra caerimoniasque deorum abditum, Cn.
id. 13, 16, 31, g 103; Cloat. and Opp. ap. Flavius vulgavit, Val. Max. 2, 5,2; et Dig. 1, 53; . M. 13,234.So particularly, civis
Macr. S. 2, 15; Pali Mart 10,16; et Serv. 1,2,2, g 5 sqq.; plur.: inteream s i . . . novi melia tuus, etc., my, thy fellow-citizen, Cato
ad Verg. G. 2,126.
jura, Hor. S. 1, 9, 39.B. Relating ap. Fest p. 234; Plaut. Trin. 1, 2, 63; Cie.
Cittium, Cittiensis, etc., v. Citium, civilia
to public or political life, political, public,Cat 1,7,17; id. MiL 34,93; id. Div. 2, 2,6;
citus, a, um, v. cieo, P. a.
scientia, politics, political science, id. Fin. 1, 4, 10. In fem.: defende cives
civicus, a, um, ", [civis]. I. Of or state-:
Cie. Inv. 1, 5, 6; Quint. 2,15, 33: quaestio- tuas, senex, Plaut. Rud. 3,4, 3 7 B . A subpertaining to citizens, civil, civic, citizens nes, id. 2,15, 36: officia, id. 2,15, 36, and 2, ject : imperare corpori, ut rex civibus suis,
(more rare than the class, civilis, and, ex- 4, 27: civilium rerum peritus, Tae. . 2, 5: Cie.Rep.3,25,37.HI. F i g u r a t i v e l y :
cept in the phrase civica corona, mostly mersor civilibus undis, Hor. Ep. I, 1,16: civis totius mundi, a citizen of the world,
poet.): jura, Hor. Ep. 1, 3, 23: motus, id. vir, a statesman, , Quint, prooem. Cie. Leg. I, 23, 61.
C. 2,1,1: rabies, id. ib. 3,24,26; Flor. 3,21, g IO; II, IO, 15; 12,2,7; 12,2,21; II, I, 35.
Civitas, atis (gen. plur. civitatium,
5; et furor, id. 4, 2, 75: bella, . P. 1, 2, 2, E s p. civil, opp. military (first in Livy):
126: invidia, Sil. 8, 21: arma pro trepidis is gravis annis non militaribus solum sed ci- Cie. Rep. I, 34, 51; id. Leg. 2,4,9; Caes. B.
reis, i. e. defence before a tribunal, Ov. F, I, vilibus quoque abscesserat muneribus, Liv. G. 4, 3; 5, 22; Sali. C. 40, 2; Liv. I, 17, 4;
22.B. Esp. corona civica, the civic Croton, 9, 3, 5; e t : civilis res haud magnopere 2, 6, 5; 33, 20, II Drak.; 42, 30, 6; 42, 44,
made of oak leaves (hence, civilis quercus, obeuntem bella excitabant, id. 6,22,7.II. I; 45, 34, I; Veli. 2, 42, 2; Quint. 2, 16,
Verg. . 6, 772, and querna corona. Ov. F. r o p. (et popularis, and the Gr. ), 4 . cr.; Suet. Tit. 8 Oud.: Cornut. ap.
I, 614; id. Tr. 3,1, 36), the crown of highest demeaning one's self os a citizen; hence of Charis, p. 100 P.; cf. Varr. L. L. 8, g 66:
distinction, except the corona obsidionalis, distinguished persons, courteous, polite, Prisc. p. 771 P.; Neue, FormenL 1, 268),/
and bestowed upon him who bad saved the civil, affable, urbane (so not before the [civis]. I. Abstr., the condition ov privilife of a fellow-citizen in war; its inscrip- Aug. per.; esp. freq. in Suet.; in Quint leges of a (Roman) citizen, citizenship, freet i o n w a s : OB CIVEM (CIVES) SERVATAM (SER- only once): quid enim civilius illo? . dom of the city (upon its conditions, v. ZimVATOS), Liv. 6, 20, 7; Plin. 16, 4, 3, g 7 sq.; Tr. 4,4,13: sermo, Liv. 6, 40,15: animus, mern, Rechtsgesch. 2, 123 sq.; Diet, of
Geli. 5, 6, II sq.; Cie. Plane. 30, 72; id. Pis. id. 45, 32, 6; Tae. A. I, 72; Suet. Caes. 75; Antiq. p. 260 sqq.): Cato. cum esset Tusculi
3, 6; Liv. 10, 46, 3j Diet, of Antiq. 310. id. Claud. I; id. Dom. 12; cf. id. Calig. 3; natus, in populi Romani civitatem suscepAlso subst.: c i v i c a , a e , / ; civicam me- id. Vesp. 12: parumque id non civile modo tus est: ita, cum ortu Tusculanus esset, cireri, Sen. Clem. I, 26,5: aliquem civica do- sed humanum etiam visum, unbecoming a vitate Romanus, etc., Cie. Leg. 2, 2, 5: donare, Quint. 6, 3, 79: servati civis decus, private citizen, Liv. 5, 23, 5: et humano nare aliquem civitate, id.Balb.13, 20; Suet.
Tae. A. 12, 31 fin.H, Of or pertaining to ingressu, Quint. 3, 8, 59 Spald.: incessu, Caes. 24; 42; 76; id. Aug. 47; id. Tib. 61;
a town or city: errare intra muros civicos, Plin. Pan. 83, 7: civile ingenium, mira co- id. Ner. 24: dare civitatem alicui, Cie. Arch.
Plaut. Fragm. ap. Charis, p. 181 P. (in Liv. mitas, Tae. A. 1,33; cf. id. lb. 2, 82: arma, 4,7; 5, IO; Liv. 1,28,7; 8,14, 8; Suet. Aug.
40; id. Galb. 14: accipere aliquem in civi-
tatem, Cie. Off. I, II, 35: adsciscere in civitatem, Liv. 6, 40, 4: ascribere aliquem in
civitatem, Cie. Arcb. 4, 6: aliquem foederatis civitatibus ascribere, id. ib. 4, 7: in
aliis civitatibus ascriptus, id. ib. 5, IO: assequi, Tae. A. II, 23: consequi, Cie. Balb.
13, 31: deponere, id. Caecin. 34,100: decedere de civitate, id. Balb. 5, I I : dicare se
civitati, id. ib. II, 28: in civitatem, id. ib.
12, 30: eripere, id. Caecin. 34, 99: habere,
id. Balb. 13, 31: impertiri civitatem, id.
Arch. 5, IO: furari civitatem, id. Balb. 2, 5:
petere, Suet. Caes. 8: Bomanam assequi,
Tae. A. II, 23: adipisci, Suet. Aug. 40: Bomanam usurpare, id. Calig. 38; id. Claud.
25: amittere civitatem. Cie. Caecin. 34,98:
adimere, id. ib.; Suet. Caes. 28: petere, id.
ib. 8: negare, id. Aug. 40 : jus civitatis, Cie.
Caecin. 34, 98; id. Arch. 5, I I : recipere
aliquem in civitatem, id. Caecin. 34, 100;
id. Arch. 10,22; id. Balb. 13,31: relinquere,
id. Caecin. 34,100: retinere civitatem, id.
Balb. 12, 30: retinere aliquem in civitate,
id. Lig. II, 33: ademptio civitatis, id. Dom.
30, 78: commemoratio, id. Verr. 2, 5, 62,
8 162: nomen, id. ib.: ereptor, id. Dom. 30,
81. B. T r o p . : ut oratio Bomana plane
videatur, non civitate donata, Quint. 8,1,3;
et.: civitate Romani donare agricolationem, Coi. 1,1,12: verbum hoc a te civitate donatum, naturalized, Geli. 19, 3, 3; Sen.
Ep. 120, 4; id. Q. N. 5, 16, 4.More freq.,
I I . Coner., the citizens united in a community, the body - politic, the state, and as
this consists of one city and its territory,
or of several cities, it differs from urbs, i. e.
the compass of the dwellings of the collected citizens; but sometimes meton. ,= urbs,
v. B.: concilia coetusque hominum jure
sociati, quae civitates appellantur, Cie. Bep.
6,13,13: tum conventicula hominum, quae
postea civitates nominatae sunt, tum domicilia conjuncta, quas urbes dicimus,
etc., id. Sest. 42, 91; cf.: omnis populus,
qui est talis coetus multitudinis, qualem
exposui; omnis civitas, quae est constitutio populi; omnis res publica, quae populi
res est, etc., id. Bep. I, 26, 41: quia sapiens
non sum, nec haec urbs nec in ea civitas
.. . non dubitavisset, quin et Boma urbs
(esset), et eam civitas incoleret, id. Ac. 2,
45,137: aucta civitate magnitudine urbis,
Liv. I, 45,1: Orgetorix civitati persuasit,
ut de finibus suis cum omnibus copiis exirent, Caes. B. G. I, 2 Oud.; so id. ib. 1,4; I,
19; 1,31; cf. Sisenn. ap. Non. p. 429,15: civitates aut nationes devictae, Cie. Off. I, II,
35; Sali. C. 31, I; Liv. 21, I, 2: io triumphe non semel dicemus civitas omnis, Hor.
C. 4,2, 51; cf. id. Epod. 16, 36 and 18: cum
civitas in foro exspectatione erecta staret,
Liv. 3, 47, I ; so id. 2, 37, 5; 26, 18, 6; 34,
41,1; Tae. A. 3, I I ; Suet. Calig. 6; id. Tib.
17 ; 42 : civitates aut condere novas aut
conservare jam conditas, Cie. Bep. I, 7,
12; id. SulL 9, 28; id. Bep. I, 8,13; I, 3, 6:
omnis civitas Helvetia in quattuor pagos divisa est, Caes. B. G. I, 12: quae pars
civitatis Helvetiae, etc., id. ib.: non longe
a Tolosatium finibus, quae civitas est in
provincia, id. ib. I, IO: Ubii, quorum fuit
civitas ampla atque florens, id. ib. 4, 3:
Rhodiorum civitas, magna atque magnifica, Sali. C. 51, 5; et id. J. 69, 3: Heraclea
quae est civitas aequissimo jure ac foedere, Cie. Arch. 4, 6 et saep.: administrare
civitatem, id. Off. I, 25, 88: mutari civitatum status, id. Leg. 3,14, 32; so, civitatis
status, Quint. 6, I, 16; II, I, 85: (legibus)
solutis stare ipsa (civitas) non possit, id. II,
I, 85: lege civitatis, id. 12, IO, 26; cf. id. 5,
IO, 25: mos civitatis, id. IO, 1.107; 12,3,7;
1,2, 2.Of Plato's ideal republic: si in illa
commenticia Platonis civitate res ageretur,
Cie. de Or. I, 53, 230.2. T r o p . : civitas
caelitum, Plaut. Bud. proi. 2: ut jam universus hic mundus una civitas sit communis deorum atque hominum existimanda,
Cie. Leg. I, 7, 23.B. e t o n., = urbs, a
city (rare and mostly post-Aug.; not in
Cie. or Caes.): civitatem incendere, Enn.
ap. Non. p. 429, 5 (Trag. 382 Vahl.): cum
errarem per totam civitatem, Petr. 8, 2;
cf. id. 8,141 fin.: Lingonum, Tae. H. I, 54;
I, 64: ab excidio civitatis, id. ib. I, 63; I,
69: circumiectae civitates, id. ib. 3, 43:
muri civitatis, id. ib. 4,65; id. A. 6, 42: pererrata nocturnis conversationibus, Sen.
Ben. 6, 32,1: expugnare civitatem, Quint.
8,3,67; cf.: expugnandae civitates, id. 12,
omnibus cladem intulit, Veli. 2,112,4: tanta mole cladis obrui, Liv. 22, 54, IO: terrestri simul navalique clade obruebantur,
Curt. 4, 3, 14; Sen. Med. 207: clades illa
pugnae Cannensis vastissima, Claud. Quadrig. ap. Geli 5,17, 5: binaque castra clade
una deleta, Liv. 30, 6, 6: exercituum, Tae.
A. 3, 6; 3, 73; Sali. H. I, 41, 6 Dietsch: quis
cladem illius noctis fando Explicet, Verg.
A. 2, 362: Germanica, Tae. H. 4,12: Variana, id. A. I, 57: Pharsaliam Philippos et
Perusiam ac Mutinam, nota publicarum
cladium nomina loquebantur, id. H. I, 50.
P o e t . : ut barbarorum Claudius agmina
(clav-), e, and clabul&rius, a, um, . . . diruit... Primosque et extremos meadj., of or belonging, to the transport wag- tendo Stravit humum, sine clade victor (i.e.
ons: clavularis cursus facultate permissa, of his own men), Hor. C. 4,14, 3 2 . 2 . Of
the plague: inque ipsos saeva medentes
Amm. 20,4, II; Cod. Th. 8, 5,62.
Erumpit clades, . M. 7, 562; cf.: sue
clacendix, claxendix, or calcen- abstinent merito cladis, qua ipsos scabies
d i x , a, kind of shell-fish, Paul, ex Fest. p. 46, quondam turpaverat, cui id animal obnoxi16 Mull. N. cr.; Prisc. p. 655 P.
um, Tae. H. B, 4 Heraeus ad loc.3. Of the
clades, is (9en- plur. usu. cladium, Liv. loss of a limb: Mucius, cui postea Scaevo2, 63, 7; 5,22,8 et saep.: cladum, Sil. 1,41; lae a clade dextrae mantis cognomen indi7,505; 9, 353; 16, 672; Amm. 29,1,14; 32, tum, Liv. 2, 13, I . I I . T r a n s f , Of
2,1),f. [kindr. with Sanscr. klath, laedere; persons who bring destruction, etc., a deGr. , to break, break in pieces ; cf.: stroyer, scourge, pest: geminos, duo flumina
per-cello, clava, gladius]. I, P r o p . , a belli, Scipiadas, cladem Libyae, Verg. . 6,
breaking, beating, dashing to pieces; hence, 843: haec clades, of Heliogabalus, Lampr.
A. In gen., destruction, devastation, in- Heliog. 34,1: illa, of immodest women as a
jury, mischief, harm, misfortune, disaster, class, id. Alex. Sev. 3 4 , 4 . B . Of dissolute
loss, detriment, calamity (cf.: calamitas, per- morals, corruption: fecunda culpae saecunicies; class, and freq.): clades calamitas- la nuptias inquinavere... Hoc fonte derique, intemperies modo in nostram advenit vata clades In patriam populumque fluxit,
domum, Plaut. Capt. 4,4,3: haec igitur sub- Hor. C. 3,6,19.
ito clades nova pestilitasque Aut in aquas
Claeon, ontis, m., = (wailing),
cadit aut fruges persidit in ipsas, Lucr. 6,
1125: dare late cladem magnasque ruinas, a fountain in Phrygia, Plin. 31,2,16, 19.
i clagralopes, i s , / , spectes ofi eagle,
id. 5, 347: etsi cursum ingeni tui, Bruti,
premit haec inportuna clades civitatis, Cie. =pygargus, Schol. Juv. II, 138.
clam (old access, form callim, or, acc.
Brut. 97, 332: atque haec vetusta... Luctifica clades nostro infixa est corpori, id. to Cod. Gu. I. calam, Paul, ex Fest. p. 47,
Tuso. 2, IO, 25: et illam meam cladem... 3 Mfill.) [root eai-; cf.: calix, celo, cella, ocmaximum esse rei publicae volnus judica- culo, caligo], adv. and prep., secretly,privatestis, id. Sest. 13, 31: cum tibi ad pristinas ly ; and in the predicate after sum and
cladis accessio fuisset Aetoliae repentinus fore, hidden, secret, unknown (opp. palam;
interitus, id. Pis. 37,91: quod si primo proe- except once in Caes., v. II. infra; in class,
lio Catilina superior discessisset, profecto prose only used as adv.). I. Adv. . In
magna clades atque calamitas rem publi- g e n . : clamque palamque, Enn. ap. Geli.
cam oppressisset, Sali. C. 39, 4: captae ur- 12,4 (247 Vahl.): ignis mortalibus clam Dibis Bomanae clades, Liv. 5, 21,16: publica, visus, Att. ap. Cie. Tuso. 2, IO, 23: mea nunc
Tae. A. 14, 64: tum urbs tota eorum conruit facinora aperiuntur, clam quae speravi fore,
et Taygeti montis magna pars... abrupta Plaut. True. 4, 3, 21; cf. Ter. Ad. I, I, 46;
cladem eam insuper ruina pressit, Plin. 2, Lucr. 5,1157: nec id clam esse potuit, Liv.
79, 81, 191: plus populationibus quam 5,36,6: clam mordax canis (Gr. proeliis cladium fecit (cf. B. I. infra), Liv. 8, ), Plaut. Bacch. 5, 2, 27; et. Amm.
2, 8: quidve superbia spurcitia ac petulan- 15,3,5; Ter. And. 2,6,13; Cat. 21,5; cf. .
tia? Quantas Efficiunt clades! Lucr. 5, 48: Am. 3,14, 8: clam peperit uxor, Ter. Hec.
aliam quamvis cladem inportare pericli, 5, 2,15: hanc tu mihi vel vi, vel clam, vel
id. 5, 369: agrum omni belli clade perva- precario Fac tradas (a jurid. formula), id.
stat, Liv. 22,4,1: colonias belli clade premi, Eun. 2, 3, 28; cf. Cie. Caecin. 32, 92: qui
Curt. 9, 7,22: colonias omni clade vastare, propter avaritiam clam depositum non redid. 4, I, IO : majestas populi Romani... didit, id. Tusc. 3, 8, 17: clam mussitantes,
vastata cladibus fuerat, Plin. 16, 32, 57, Liv. 33,31,1; Suet. Tib. 6: praemissis con 132: per sex dies septemque noctes ea festim clam cohortibus, id. Caes. 31; id.
clade saevitum est, of the burning of Rome, Ner. 34: ille Sychaeum Clam ferro incauSuet. Ner. 38: quo tantae cladis pretio, i. e. tum superat, stealthily, Verg. A. 1,350: nec
the burning of the Capitol, Tae. . 3,72; id. dic quid doleas, clam tamen usque dole,
A. 13,57: recens, the destruction of the am- Ov. B. Am. 694: cui te commisit alendum
phitheatris, id. A. 4, 63 sq.: Lugdunensis, Clam, id. M. 13, 432; cf. id. ib. 14, 310 ai.
the burning of Lyons, id. ib. 16,13 Nipp. ad
loc.With gen. obj.: si denique Italia a di- B. Esp. I. With adw.: with furtim,
lectu, urbs ab armis, sine Milonis clade Plaut. Poen. 3,3, 49; with furtive, id. ib. 5,
numquam esset conquietura, without ruin- 2, 61; with occulte, Plin. 36,2,2, 6; poet,
ing Milo, Cie. MiL 25,68: tum privatae per with tacitus: tacito clam venit illa pede,
domos clades vulgatae sunt, the losses of and similar words, Tib. I, IO, 34; 4, 6, 16;
particular families at Cannae, Liv. 22, 56, c f : strepito nullo clam reserare fores, id.
4. P o e t . : cladibus, exclamat, Saturnia, I,8,60; opp. palam, Enn. I. L; Plaut. Mere.
pascere nostris, . . 9,176: Trojae rena- 5,4,63; Cie. Cael. 9, 20; id. Rose. Am. 8,23;
scens alite lugubri Fortuna tristi clade ite- id. Fam. 1 , 1 , 4 ; Tib. 2,1,84; Suet. Caes. 80;
rabitur, Hor. C. 3,3, 6 2 . B . Esp. I. In id. Dom. 2; and opp. propalam, Suet. Ner.
war or battle, a disaster, defeat, overthrow, 2 2 . 2 . With gen.: res exulatum at illam
discomfiture, massacre : ni pedites cum clam abibat patris, Plaut. Mere. I, I, 43
equitibus permixti magnam cladem in con- Ritschl (c , Hom. II. 5,
gressu facerent, Sali. J. 69, 3: exercitatior 269).3. Clam est, with siibj.-clause (et
hostis magna clade eos castigavit, Liv. 39, II. B. infra): meretricem commoneri Quam
sane magni referat, nil clam'st, Plaut. MiL
1, 4: iret u t . . . subita turbaret clade Lati- 3,3,9.II. Prep., without the knowledge ofi
nos, Verg. A. 12, 556: quodsi... supervenis- unknown to, constr. with abl. or acc. (a)
set, ingens clades accipi potuit, Curt. 4,12, With abl. (only in the two foil, passages;
15; so freq.: accipere cladem, to be defeated, for Plaut. Merc. 3, 2, 2; 4, 6, 5; id. Cure. 1,
beaten, Liv. 3, 26, 3; 5,11, 6; 8, 12, 17; 22, 3, 17; id. Am. proi. 107 ai., where the abl.
51, I I : apud Chaeroneam accepta, Quint. 9, formerly stood with clam, have been cor2, 62: classe devicta multas ipsi lacrimas, rected by Bitschl and recent edd.; v. Speng
magnam populo Bouiano cladem attulit. ad Ter. And. 1,5,52; but cf. Ussing ad Plaut.
Cie. N. D. 2,3,7: postquam i s . . . contractae Curc.l.L): nec clam durateus Trojanis Pergacladi superesset... fusa est Romana acies, ma partu Inflammasset equos, Lucr. I, 476
Liv. 25,19,16: omnibus pacis modo incur- Munro ad loc.: non sibi clam vobis salutem
risse agentibus magna clades inlata, id. 29, fuga petivit? Caes. B. C. 2, 32. () With
3, 8: non vulnus super vulnus sed multi- acc.: clam uxorem, Plaut As. Grex. I; id.
plex clades, id. 22,54,9: paene exitiabilem Cas. proi. 54: clam uxorem et clam filium,
destructive by frequently overflowing the matutina, id. 9, 35, 54, 107: visus, id. 31, Cie. Brut. 51,191, the best read, is: Antimacountry around, especially the town of Acer- IO, 46, 116 ; cf. oculorum, id. 18, II, 29, chum, clarum poetam).
rae (v. Acerrae), now Lagno, Verg. G. 2, 225 1 1 4 ; 2 0 , IO, 4 2 , 1 0 8 : AD CLARITATEM (SC.
clarus, a, um, adj. [kindr. with Germ,
Heyne ; Sil. 8, 537 ; also called Glanis. oculorum), for clearness of sight (label of an klar ; Engl. clear; cf. clamo], clear, bright
9
Plin. 3, 5,9, 53 sq.
ointment box), Inscr. Orell. 4234. B. Of (opp. obscurus, caecus ; very freq. in all
objects affecting the hear.ng, distinctness, periods, and in all kinds of composition).
Clare, adv., v. Clarus fin.
Clareo, ere, . . [clarus].^!. Prop., clearness; claritas in voce, Cie. Ac. 1, 5,19: I. Lit. A. Relating to the sight, clear,
to be clear or bright, to shine (poet.): hoc sonituum chordarum, Vitr. 5, 3, 8: vocis, bright, shining, brilliant, etc. (a) Absol.:
lumen candidum claret mihi, Enn. ap. Non. Quint 6, prooem. II : vocalium, id. 9, 4, luce clara et candida, Plaut. Am. 1, 3, 49:
p. 85, 25 (Trag. Rei. v. 367 Rib.); so of stars, 131; 11,3,41.II, Trop. A. I n t e l l e c t - ut mulierum famam multorum oculis lux
Cie. Arat. 5 (240); 107 (348). I I . Trop. u a l l y , clearness, distinctness, perspicuity clara custodiat, open day, Cie. Leg. 2,15,37;
A. To be obvious or clear, evident or mani- (rare): pulchritudinem rerum claritas ora- cf.: frequentissima celebritate et clarissifest (poet, rare): quod in primo quoque tionis illuminat, Quint. 2,16, IO; so id. 8, 3, ma luce laetari, id. Cael. 20, 47: lumen,
carmine claret, which is evident also in the 70; Cod. Th. I, I, 6, I. B. M o r a l l y , Lucr. 3,1: oculorum lumina, id. 4,825; et:
first canto, Lucr. 6, 9371 mihi satis claret, celebrity, renown, reputation, splendor, highmundi lumina (i.e. sol et luna), Verg. G. I,
with acc. and inf., Spart. Sev. 20, 4 Spald. estimation (so most freq.; several times in 5: oculi, Cato, R. R. 157, IO: incendia, Verg.
and Zumpt N. cr.B. Of character, to be Cicero, who never uses claritudo, while in A. 2, 569: lucerna, Hor. S. 2,7,48: scintildistinguished, illustrious, famous, renownedSallust only claritudo is found, q. v.; cf. lae ignis, Lucr. 6, 163: fulmina, id. 6, 84:
(ante-class.): (Fab. Maximi) gloria claret, also amplitudo, splendor, nobilitas, gloria): vestis splendor, id. 2,52: color, id. 5,1258;
Enn. ap. Cie. Sen. 4,10 (Ann. v. 315 Vahl.)? num te fortunae tuae, num amplitudinis, cf.: color clarissimus, id. 2, 830: candor,
Turp. ap. Non. p. 85, 22 (Com. Rei. v. 152 num claritatis, num gloriae poenitebat? id. 4, 232: loca, id. 5, 779 ai.: caelum, Tae.
Cie. Phil. 1,13, 38, id. Div. 2, 31, 66: quae A. 1,28: nox, id. Agr. 12: pater omnipotens
Rib.). ...
multis pro tua claritate audiam, id. clarus intonat, in the clear sky, Verg. . 7,
claresco, clarui, 2, v. inch. n. [clareo] ex
Fam. 13, 68,1, cf. Quint.3, 7, I I : viri clari- 141 Serv.; cf. Cie. Arat. 4: sidus, Hor. C. 4,
(poet, or in post-Aug. prose), to become or
tate praestantes, Nep. Eum. 3,3: nominis, 8,31: clarissimae gemmae,Cie. Verr. 2,4,27,
grow bright or clear. I, r p. A. Of the
Auet. B. Afr. 22: generis, Quint. 8, 6, 7; cf. 62; cf. lapides, Hor. C. 4,13,14: vitrum,
sight, to begin to shine, become visible: tecta
id. 5, II, 5; 3, 7, I I : natalium, Tae. H. 1,49: . M. 4, 355 : purpurarum sidere clarior
luminibus clarescunt, Tae. . 15, 37: clarepersonarum, Plin. Ep. 2, 14, I: Herculis, usus, Hor. C. 3,1,42.{) With abl,: specusco dies, Sen. Here. Fur. 123; Val. FL 7, 3;
Tae. G. 34fin.: vino Maroneo antiquissima lo, Plaut Most. 3,1,112 dub.: argento clari
cf. Claud. Nupt. Hon. et Mar. 185 a i . B .
claritas, Plin. 14,4, 6, 53: litterarum, id. delphines.Verg. A. 8,673: rutilis squamis,
Of the hearing, to sound clear, to become
14,4,5, 44: herbarum (i.e. nobiliores her- id. G. 4,93 : ferrugine, id. A. 9,582 ; et. id.
audible: clarescunt sonitus armorum,Verg.
bae), id. 24,19,120, 188. In plur.: clari- ib. II, 772 Wagn.: auro gemmisque corona,
A. 2,301: tibiae, Quint. 1,11,7: vox, Gabius
tates operum, Plin. 35, 8, 34, 53: ingenio- . M. 13,704 ; 2, 2; II, 359: albo Lucifer
Bassus ap. Geli. 5, 7, 2. I I . Trop. A.
rum, id. 37,13, 77, 201.
exit Clarus equo, id. ib. 15,190: claraeque
To become clear, manifest, evident, obvious:
2. Claritas Julia,/, the name given coruscis Fulguribus taedae, Lucr. 5,295 ai.
alid ex alio clarescet, Lucr. 1,1115; 5,1456:
verba ipso materiae nitore clarescunt, to the town Attuli, in Hispania Baetica, Plin. * 2 . P o e t , of the wind (cf.: albus, candidus, and in Gr. ; v. Lidd.
Quint. 3,8, 61; 8,5,19; 6 , 4 , 9 ; Macr. Somn. 3,1, 3, 12.
Scott under ), making clear,
Scip. 2 , 1 2 . B . Ia cnaracter, to become ilclaritudo, inis, fi [clarus], clearness, and
lustrious, famous, renowned (poet, and in brightness (access, form of claritas; in Iit. i.e. bringing fair weather: aquilo, Verg. G.
post-Aug. prose): aliud clarescit et e con- signif. very rare; trop. in Sali. a few times, 1,460 Forbig. ad loc. B. Relating to the
temptibus exit, Lucr. 5, 833 Lachm. . cr.: in Tae. very freq., but not in Cie., Caes., hearing, clear, loud, distinct: clara voce voquoquo facinore clarescere, Tae. A. 4, 52: Quint., or Suet.). I. L i t. A. Of objects care, Lucr. 4,711; Cie. Clu. 48,134; id. Caemagnis inimicitiis, id. H. 2,53: quia facilius affecting the sight: fulgor et claritudo deae cin. 8,22; Liv. 7, 31,12; 42,25,12; v. M. 3,
inter ancipitia clarescunt, id. G. 14; id. Or. (se. lunae), Tae. A. 1,28; cf. Lact. 2,9.12. 703: lectio, Cels. 1,2: clariore voce, Caes. B.
36; Claud. C. Mall. Theod. 3: ex gente Do- * B . Of objects affecting the hearing: vo- G. 5,30; cf. Cie. Tusc. 5,7,19: sonor, Lucr. 4,
mitia duae familiae caruerunt, Suet Ner. cis, Geli. 6, 5,1 Hertz.II. Trop. (cf..cla- 567: clamor, Plaut. Poen. 5, 3, 27: plausus,
I ; cf. id. Gram. 17; Just. 2,1,
ritas, II. B.), renown, celebrity, splendor, id. As. Grex. 6: plangor, . . 4,138: laclaricito, are, v. clamito,
fame, reputation : inclitissima, Cato ap. tratus, id. ib. 13, 806: ictus, id. ib. 2, 625:
clarico, re> I, n [Clarus], to glow, Geli. 3,7,19; Sisenn. ap. Non. p. 82, 7 : ar- strepitus,Suet.Vit; Luc.: vox (opp.obtusa),
gleam: ignes pernicitate sui claricantes, tes animi, quibus summa claritudo para- Quint. II, 3,15; 9,4, 136 Spald.: spiritus,
App. de Mundo, 15, p. 63.
tur, Sali. J 2 , 4 : in tantam claritudinem id. II, 3,55; cf. id. II, 3,41 and 82: syllabae
pervenire, id. ib. 7,4: eminere claritudine, clariores, id. 8, 3, 16. I I . Trop. A.
clarificatio, finis,/ [clarifico], a glo- Veli 2, 130, I: Caesarum, Tae. A. 12, 2: Clear, manifest, plain, evident, intelligible
rification (eccl. Lat.): Domini, Aug. Qu. 83, principis, id ib. 16,24: materni generis, id. (syn.: planus, apertus, perspicuus, diluci62; Cypr. Ep. 77,2.
ib. 2, 43 ; cf. id. ib. 14,47 : familiae, id. ib. dus, etc.): vide ut mi haec certa et clara
clarifico, are, . a. [Clarus - facio], to 15, 35: militiae, id. ib. 4 , 6 : studiorum, id. attuleris, Ter. Hec. 5 , 4 , 1 Buhnk.; cf.: ommake illustrious ov famous (eccl. Lat.): no- ib. 12, 8: virtutum, id. ib. 15,65: nominis, nia non properanti clara certaque erunt,
Liv. 22,39,22: clara res est, quam dicturus
men suum grandi aliquo facinore, Lact. 3, id. ib. 15,71 ai
sum, tota Sicilia celeberrima atque notissi18, p. 213 Bip.; so Sedul. 4,173; 5, 8; Paul.
claritas, dv., = clare (a form like ma, Cie. Verr. 2,3, 25, 61; 2, 5,38, 101;
Nol. Carm. 26,304 ai.
antiquitus, divinitus, humanitus, etc.), acc. id. Tuso. 1,32,78: luce sunt clariora nobis
clarigatio, onis,/ [clarigo], a solemn to Cele. ap. Charis, p. 190 P.
tua consilia, id. Cat. 1,3,6: id quod est luce
demand for redress, a religious solemnity
clarius, id. Tuso. 1,37, 90: si ea, quae dixi,
with which the Fetialis declared war upon an Clarius, a, um, v. Claros, II.
enemy, in case he should refuse to give satis- * clarividus, a, um, adj. [clare-video], sole ipso inlustriora et clariora sunt, id. Fin.
faction within 33 days for injuries sustainedseeing clearly, clear-sighted; sensus, Marc. 1,21,71; id. Div. 1,3,6 : caecis hoc satis
clarum est, Quint. 12,7,9: lumen eloquen(cf. Serv. ad Verg. A. 9, 53; 10,14; Diet, of Emp. 18.
id. 3, 8, 65; cf. id. 12, IO, 15; II, I, 75:
Antiq.), Plin. 1, epit. libr. 22, 3, p. 69 Bip.;
claro, avi, I, V. a. [clarus], to make tiae,
Quint. 7, 3,13; cf. Liv. 1,32, 5 sq.H. I bright or clear, to illuminate (poet, and in narrando (T. Livius) clarissimi candoris,
gen., a fine or ransom for a transgression very rare). I, L i t . : Juppiter excelsa cla- id. IO, 1,101 Spald. and Frotsch.: Massinisof limits, to be exacted of the offender by rabat sceptra columna, showed, exhibited, sam regem post LXXXVI. annum generasse
any person finding him: (Veliterni) jussi Cie. post. Div 1,12,21: aestatis primordia, filium clarum est, Plin. 7,14,12, 61: somtrans Tiberim habitare, ut ejus, qui cis Ti- id. Arat. 39 : iter longae limite flammae, no clarius, Ov. F. 3, 28 : exempla, Tae. Or.
berim deprehensus esset, usque ad mille Stat. Th. 5, 286. I I . Trop. A. Men- 8; id. A. 4, I I : documenta, id. ib. 6, 22.
passuum clarigatio esset, Liv. 8,14, 6.
t a l l y , to make clear, evident, to explain, B. Brilliant, celebrated, renowned, illus* clarigito (in the MSS. claricito), illustrate, set forth: animae naturam versi- trious, honorable, famous, glorious, etc. (cf.:
are, v. fireq. [clango], to recall, recollect ; bus, Lucr. 3,36: multa, id. 4. 778: obscura, illustris, insignis, eximius, egregius, praesaecla ferarum, Lucr. 5, 947 ; v. Lachm. App. de Deo Socr. p. 51,15.B. M o r a l l y , stans, nobilis; a favorite epithet, esp. in
to make illustrious, to render famous: il- the sup., like fortissimus, designating the
ad h. I.
non labor Isthmius Clarabit pugilem. highest praise of the honor-loving Boman;
Clarico,no Perf, a tum, I, V. n. [clarus]; ium
hence, a standing title, at all times, of dis1.1. of the Fetiales, to proclaim war against * Hor C. 4,3,4.
an enemy with certain religious ceremonies * claror, iiris, m. [id.], clearness, bright- tinguished public characters, as consuls,pro(cf. Liv. 1, 32,5 sq.; Serv. ad Verg. A. 9, 53; ness, Plaut. Most. 3,1,112; Ritschl ex conj. consuls, pontifices, senators, etc.): nobilitas,
Plaut. Bud. 4, 2,28; opp. to obscurus, Lucr.
10,14; Diet, of Antiq.); Plin. 22, 2, 3, 5; Cameran dub.
so Quint. 5,10, 26: clari viri atque
cf. clarigatio, and Lachm. ad Lucr. 5,947.
Claros, i , / , = , a small town in 1,639;
magni, Cato ap. Cie. Plane. 27, 66; Cie. Sest.
clari-sonus, a, um, adj. [id.], clear- Ionia, near Colophon, celebrated for a tem- 69,144:
certe non tulit ullos haec civitas
sounding, loud, distinct (poet, and rare): ple and an oracle of Apollo, now the village
aut gloria clariores, aut auctoritate graviovox, Cat. 64, 320; 64,125: aurae Aquilonis, Zilleh, Ov . 1, 516; cf. Tae. A. 2, 64.
Hence, II. Clarius, a, um, adj., of ov per- res, Cie. de Or. 2, 37,154: vir fortissimus et
Cie. Arat. 280.
taining to Claros, Clarian. A. As an epi- clarissimus, id. Verr. 1,15, 44; cf. id. ib. 2,
clarissimatus, fis, . [clarissimus; thet
of Apollo: Clarii Apollinis fanum, spe- 5,58, 153; id. de Or. 1,45,198; id. Clu. 48,
v. clarus, II. B. ]. the dignity of a Clarissi134: exempla clara et inlustria, id. Div. 2,
mus (late Lat.), Cod. Th. 6, 24, 9; Amm. 21, cus, oraculum, simulacrum, Mel. I, 17 2; 3,8: pugna clara et commemorabilis, Plaut.
Plin. 2,103,106, 232; Tae. A. 2, 54; 12,22:
16, 2.
deus,Ov. A. A. 2,80; id. M. II, 413; id. F. I, Ps. l, 6, 111: pax clarior majorque quam
I . claritas, tis, fi [clarus], clearness, 20.Subst.:
Clarius, ii) m., Apollo, Verg. bellum fuerat, Liv. IO, 37,4: animus abunbrightness, splendor (in good prose, most
A. 3,360 Serv.; Stat. Th. 8,199.B. As an de pollens potensque et clarus, Sali. J. 1,3;
freq. in the post-Aug. per. | I. r o p. A.
epithet of the poet Antimachus, of Colophon so, facundia clara pollensque, id. ib. 30, 4:
Of objects affecting the sight (so for the
(proh. since Claros was near Colophon, and, clara et magnifica, id. ib. 4,8: clari potenmost part only in Pliny the elder): sidus
as devoted to Apollo, it appeared a suitable tesque fieri, id. C. 38,1: familia, Tae. A. 2,
Veneris claritatis tantae (est), ut, etc., Plin.
appel. of a poet), Ov. Tr. 1, 6,1 Jahn (but in 37; 3, 76: majores, id. ib. 4,61: pater si ili
2,8, 6, 37; cf. id. 2,8, 6, 30; 23,4,41, 84:.
Equestri gradu clarus, clarior vitricus, Plin.
Ep. 2,13, 4: clarissimi consules, id. ib. 7, classicus oanat tum circumque moeros, Plin. 8, 7,7, 8 21; Claud. III. Cona Stil. 272;
33, 8: generis clarissimus auctor, . P. Comment, ap. Varr. L. L. 6, g 92 MOIL I I , Inscr. Orei}. 3299.
2, 9, 39: clarissima civitas, Nep. Thraa 2, To the military and naval forces (v. infra;
clathro (in MSS. also elatro), no
I: apud Germanicos quoque (Titus), Tae. and cf, classis, I. B.), but in use only in the perf, atum, I, v. a. [clathri], to furnish
H. 2, 77: scriptores, id. A. I, I. () With sense of or belonging to the fleet: classicos with a grate or lattice, to set with bars (very
abl.: clariores gloria, Cie. de Or. 2, 37,154; milites, Liv. 21, 61, 2; 26, 48,12: bella, na- rare), Cato, R. R. 4; Plaut. Mil. 2, 4,26; Coi.
. supra: arte medicinae, Quint. 3, 6, 64: val, Prop. 2,1, 28: certamen, Veil. 2, 85, 2: 9,1,4; Inscr. Grut. 207,2.
eloquendi suavitate, id. IO, I, 83: senten- corona = navalis, id. 2,81,2. Hence, B.
claudaster,tri, m., a little lame, Gloss.
tiis, id. IO, I, 90: Iuppiter giganteo tri- Subst i , classicum, >a field or
claudeo, ere, or claudo, no perf.,
umpho, Hor. C. 3,1, 7 : agendis causis, id. battle-signal upon the trumpet: classicum sum, ere, v. n. [claudus, ground form of the
Ep. I, 7,47 : Ajax toties servatis Achivis, cecinit, Liv. 28, 27,15: classicum canere ju- more common claudico], to limp or halt, to
id. S. 2, 3,194: bello, Tae. Agr. 29: id. H. bet, Tae. . 2,32; cf: classicum cani jubet, be lame, to falter (mostly trop.). (a) Clau3,44: gens memoria nominis, id. io. I, 67: Caes. B. C. 3,82: classico ad contionem con- deo: an ubi vos sitis, ibi consilium clauCluvius Rufus eloquentia, id ib. 4, 43. vocat, Liv. 7,36,9: cum silentium classico deat, Caeoil. ap. Prisc. p. 889 () Clau(7) With in: in arte tibiarum, Quint. 2, fecisset, id. 2,45,12: classica sonant, Verg. do : neque ignorantia res claudit, Sali. ap.
3, 3; cf: clarissimi in ea scientia, Plin. 36, A. 7, 637 : neque excitatur classico miles Don. ad Ter. Eun. I, 2, 84 (id. H. 3, 61,
6, 4, I I : in litteris, Quint. I, o, 35 : in truci, Hor. Epod. 2, 5; Suet. Caes. 32; id. 25 Dietsch): conjuratio^ claudit, id. ap.
agendo, id. 12, IO, 49: in foro, id. IO, 5,14: Vit. I I ; Quint. 2, II, 4; Lue. 4, 186 ai
Prise, p. 889 P. (id. . 3, 80 ib.): claudat
in contionibus, id. 12. 2, 7; 12, IO, 49.* (5) Since only the leader commanded it to be amor erga te meus, Front. Ep. p. 122 Nieb.
With ex : ex doctrina nobilis et clarus, Cie. given : classicum praetorium (ai. praeco- () Of dub. form (yet it may be supRab. Post. 9,23. (e) With ob: ob obscu- nium), Prop. 3 (4), 3,41; cf. Caes. 1.1.; Liv. posed that the passages in Cie. belong to
ram linguam, Lucr. I, ,639 : ob id factum, 28, 27, 16; Veg. MiL 2 , 2 2 . - 2 . Meton., the claudeo as the regular form; cf. albeo = alHor. Ep. 2, 2, 32; cf.: urbs clara ob insig- war-trumpet: necdum etiam audierant in- bico, candeo == candico, etc.; while the
nem munimento naturali locum, Liv. 24, flari classica, Verg. G. 2, 539 ; Tib. I, I, 4. passages in Sali. infra belong to claudo):
39,8.() With ab: Trojanoque a sanguine 3. Subst.: classici, orum, m., marines, beatam vitam, etiam si ex aliqua parte
clarus Acestes, Verg. A. 1,650. (rj) With Tae. H. I, 36; 2, II; 2, 17; 2, 22; 2, 67: 3, clauderet, Cie. Tuso. 5, 8, 22: quid est cur
gen.: artis ejus, Plin. 37.1,4, 8 . 2 . As a 55.Also mariners, seamen, Curt. 4,3,18. claudere aut insistere orationem malint, id.
title: clarissimus vir, Cie. Att. 15,20,2; cf.
classis (old orthog. CLASIS, Column. Or. 51, 170 Meyer . cr.: in quacumque
id. ib. 14, II, I: clarissimi consules, Plin. Rostr.; v. under I. B. 2.), is (acc. sing. usu. enim una (parte) plane clauderet, orator
Ep. 7,33,8; cf. Dig. 49,14,18; Lampr. Elag. classem ; classim, Auet. B. Afr. 9, 2 ; abl. esse non posset, id. Brut. 59, 214: nihil so4; Alex. Sev. 21 ai.: permitto tibi vir claris- usu. classe; classi, Verg. A. 8, II; Liv. 23, cordia claudebat, Sali. Fragm. ap. Don. ad
sime Veiento (a senator), dicere, Plin. Ep. I 41, 8; Veli 2, 79), /. [root eai-, cia-, of Ter. Eun. I, 2, 84; and id. ib. 2, 3, 39 (id. H.
9,13,19 ; eo, ordo = senatorius, Vop. Aur, clamo, ; prop, the people as assem- ine. 107 Dietsch): si altera parte claudet
IS fin.; cf. also Isid. Orig. 9, 4,12.b. - bled or called together], hence, I, After the respublica, Liv. 22, 39, 8 Weissenb. ad loc.;
., of the wives of such distinguished division of tho Roman people by Servius Geli. 1,7,20; 13,20, IO; App. Flor. 18, p. 359;
public characters: clarissimae feminae, Tullius into six (or, the citizens who paid id. de Deo Socr. 17, p. 51; Symm. Ep.1, 27.
Dig. 1, 9, 8.e. In a bad sense, notorious: tribute alone being reckoned, into five)
Claudia, ae, / I. -4 Roman female
minus clarum putavit fore quod de arma- I classes, I, A class, Liv. 1,42,6 ; 1,43,2 sq.;
name
; . Claudius. I I , A town of Noririo quam quod de sacrario esset ablatum, Cie. Rep. 2, 22, 39 sq.; Geli. 6 (7), 13,1 sq.;
Cie. Verr. 2, 4, 12, 8 27; 2,1,19, 8 50; 2, 4, i Cie. Fi. 7,15; Liv, 1,42, 5; 1,43,1 sqq.; Plin. cum, Plin. 3, 24, 27, 8 146.
Claudialis, e, adj. [Claudius], pertain12, g 29: ecquid hoc tota Sicilia clarius, 33,3,13, 8 43; cf. Dion. Halic. 4,16 sq.; 7,
ecquid indignius? etc., id. ib. 2, 5, 7, 16: 59: prima classis vocatur.,. tum secunda ing to the emperor Claudius, Claudian: flapopulus (se. Campanus), luxuria superbia- classis, etc., Cie. PhiL 2, 33, 82 : infra clas- minium, Tae. . 13, 2 fin.; Inscr. Orell.
que clarus, Liv. 7, 31, 6. Hence, adi).: ; sem; v. classicus, I. 2. ro p.: qui (phi- 3044 ai.
Clare (freq. and class.). I, Lit. I. Of losophi) mihi cum illo collati, quintae clas1. Claudianus, a, um, v. Claudius,
sight (acc. to I. .), brightly, clearly : clare j sis videntur, i. e. of the lowest rank, Cie. Ac. II. B.
J
oculis video, Plaut. Mil. 3,1,35: clare ful- 2, 23, 73; cf. classicus, I. B.Hence, B.
2. Claudianus, i,
[Claudius], a
gens caesaries, Cat. 66, 9 : occidere, ofi ai milit. lang., the whole body of the citizens Roman poet ofi Alexandria, ofi the time of
star, Col. II, 2, 52.Comp.: clarius micare, called to arms, an army. I Of the land Theodosius the Great and his sons, several
Plin. IO, 20,22, 8 43: nitere, Stat. S. 4,1, 4. army (mostly very ancient): procincta, ofi whose panegyric poems are extant, Symm.
Sup.: clarissime lucere, Vitr. 9,4. 2. Lex Numae in Fest. a v. opima, p. 189,18 Ep. 9,13.
Of hearing (acc. to I. B.), clearly, distinctly, Miill.: classis procincta [id est exercitus arc l a u d i c a t i o , onis,/ [claudico], a limpplainly, aloud : clare recitare, Plaut. Pers. matus, Gloss.], Fab. Pictor, ap. Geli. IO, 15, ing, Cie. . D. 1,30,83; id. de Or. 2,61, 249;
4,3,30: plaudite, id. Ara./.; cf. id. Bacch. 4 ; cf. Geli. I, II, 3; Paui. ex Fest. p. 56, 3: Col. 6,12,1; Val. Max. 8,11, ext. 3.
fin.:' dic, Ter. And. 4,4,15 Ruhnk.: geme- classi quoque ad Fidenas pugnatum cum
claudico (dedico, Cie. de Or. 2,61,
re, Cie. Att. 2, 20, 3 : res clare enuntiare, Veientibus quidam in annales rettulere,
Quint. 8, 3, 62 : sonare, id. II, 3, 55 : ex- Liv, 4, 34, 6 Weissenb. ad loc.: Hortinae 249, like Claudius and Clodius, codex and
secare, id. II, 3,160: maledicere, Suet. Vit. classes populique Latini, Verg. A. 7, 716 caudex, etc., v. au), are, v. n. [claudeo; like
14 et saep.: palam et clare, id. Claud. 3; Serv.2. Of men at sea, the fleet, including albico, candico from albeo, candeo], to limp,
cf. Mart, 7,92, .Comp.; clarius fabulari, the troops in it (the usu. signif. in prose halt, be lame (class.). I, Prop.: Carvilio
Suet. Calig. 22. Sup.; pisces clarissime a n d p o e t r y ) : CLASESQVE. NAVALES, PRIMOS, graviter claudicanti ex vulnere, Cie. de Or.
audiunt, Plin. IO, 70, 89, 8 193; Vitr. 5, 3. ORNAVET. . . . CISSEIS. POENICAS. . . C o - 2, 61, 249; Ov. F. 3,758; Col. 6,12, 3; Suet.
I L T r o p . I, M e n t a l l y (acc. to II. .), lumn. Rostov, v. 7 sq.: nomina in clas- Aug. 80; Just. 6, 2, 6.B. In Lucretius,
distinctly, intelligibly, clearly : clare atque sem dare, Liv. 28,45,19: cetera classis... meton., of other irregular or unbalanced
evidenter ostendere, Quint. 8, 3, 86; cf. id. fugerunt, id. 35, 26, 9: ut classem duceret motions, to waver, wabble, halt; of the lame
4,1,1: aliquid intellegere, Plin. 37,2, 6, g 16. in Ligurum oram, id. 40, 26, 8 : 41, 24,13; wings of birds, Lucr. 6, 834; of the waverComp.: eo clarius id periculum apparet, cf. id. 42,48, IO: navium classis, id. 22,37,13: ing of balances or scales, id. 4, 515; and of
Caci. ap. Cie. Fam. 8,14, 2 ; so, clarius in- posteaquam maximas aedificasset ornasset- the earth's axis, id. 6, 1107.II, Trop.,
tellegi, Quint. 2,5, 7: clarius elucebit, id. 12, que classes, Cie. Imp. Pomp. 4, 9: classem to halt, waver, to be wanting, incomplete or
defective: claudicat ingenium, Lucr. 3,453:
I, 26: clarius ostendemus, id. 2,17,25 ai. instruere atque ornare, iit Verr. 2, 5, 51, tota res vacillat et claudicat, Cie. N. D, I,
Sup., Quint. 9,1,19. 2. M o r a l l y (acc. 135: classis ornandae reficiendaeque 38,107: vereri ne tota amicitia quasi clauto II. B.), illustriously, honorably (very causa, Liv 9, 30, 4 : comparare, Cie. FI. 14, dicare videatur, id. Fin. I, 20, 69; so id.
rare): clarius exsplendescebat, Nop. Ait. 33: facere, Caes. B. C. 3, 42 ai.: classe navi- Brut. 63, 227: Liv. 22,39, 3 (ai. leg. claudo);
1,3.
gare, by ship, Cie. FI. 14, 32; cf. Verg. A. I, Col. 4, 2,1; Just. 6, 2, 5 and 6: ut constare
classiarius, i, m- [classis, L B. 2.], 379 ; 8, II; Hor.C. 3, II, 48: classes = naves, possimus nobismet ipsis nec in ullo officio
pertaining to the navy; centurio, a captain Verg. A. 2,30: geminasque legit de classe bi- claudicare, Cie. Off. I, 33, 119; cf.: in coofi a ship, Tae. . 14,8; cf. Inscr. Orell. 3617. remis, id. ib. 8, 79: omittere, id. ib. 5, 794: moedia, 'claudicamus. Quint. IO, I, 99.So
More freq. as subst.; classiarii, orum, armare, id. ib. 4, 299: deducere, id. G. 1,255: of discourse: ne sermo in aequalitate hom., marines, naval forces, Caes. B. C. 3,100; efficere, Nep. Them. 2, 8: (Suiones) praeter rum omnium sicut pedum claudicet,Quint.
Nep. Milt. 7,3; id. Them. 3,2; Tae. A. 4,27; viros armaque classibus valent, Tae. G. 44. II, 3, 43: si quid in nostra oratione claudi12,56; 15,51; Suet. Tib. 62: id. Galb. 12; I I , In the post-Aug. per., sometimes, a cat, Cie. de Or. 3, 51,198.And once of the
class, division, in gen.: pueros in classes measure of a verse: claudicat hic versui;
id. Oth. 8; jd. Vesp. 8.
Quint. I, 2, 23; so id. 1,2,24; haec,inquit, syllaba nutat,Claud. Epigr. 79,3.
* classicula, ae, fi dim. [id.], a little distribuerant,
IO, 5, 21; Suet. Tib. 46: operarum, Coi. I,
* claudico, inis, fi. [claudus], a lamefleet, flotilla, Cie. Att. 16, 2, 4
9, 7: servorum, Petr. 74, 7.
ness, limping, Veg. A. Veter. I, 26,1.
classicum, i, v. classicus, II. B. I.
ClaudiopollS, is; acc. im; abl. i, fi
classicus, a, um, adj. [classis], of or be- Clastidium, n- L -A fortress in
longing to a classis. I. To a class or divisionGallia Cisalpina, near the Padus, now Chias-1, A town in (Southern Cappadocia, now
of Ole Roman people; only transf, belongingteggio, Cie. Tusc. 4, 22, 49; Nep. Hann. 4,1; Eraklia, Plin. 5, 24, 20, 85; Amm. 14, 8,
Liv. 21,48,9.II, The name of a fragment 2.II, A town in Bithynia, proh. the mod.
to the first class, of the highest class : classici
Boii or Bula, Cod. Th. 12,1,119.Hence,
dicebantur non omnes qui in quinque clas- of Naevius, Varr. L. L. 7,107; 9, 78.
Claterna, a e , / , a fortress in Gallia Claudiopolitani, orum, m., the inhabsibus erant, sed primi tantum classis homines (opp. classem, infra), Cat. ap. Geli. 6 j Cisalpina, near Bononia, on the river Qua- itants of Claudiopolis in Bithynia, Plin. Ep.
(7), 13,1 ; cf. Paui. ex Fest. p. 113,12: testes drua, Cie. Fam. 12, 5, 2; id. Phil. 8, 2, 6; IO, 39 (48), 5; Traj. ib. IO, 40 (49), 3.
classici, id. ib. p. 56,15.B, Trop., of the Plin. 3,15, 20, 8 116.
clauditas, atis, fi [claudus], a lamehighest rank, classical, superior, standard: t clathri (in MSS. also clatri), orum, ness, limping (post-Aug.), Plin. 8, 43, 68,
classicus adsiduusque aliquis scriptor, non m. (clatra, orum, n., corresp. to the Greek, 8 169; 28, 4, 7, 8 35; App. Flor. 16. In
proletarius, Geli. 19, 8, 15. O. Subst. : proh. Prop. 4 (5), 5, 74), = , a lat- plur., Plin. 28, 4, 6, 8 33.
classicus, i? rn., he that summons the tice, grate (esp. to the cages of animals), Claudius (Clodius, like claudo and
classes of citizens to the Comitia: in Arce Cato, R. R. 4; CoL 8,17,10; Hor. A. P. 473; clodo,codex and caudex, ploetrum and plau-
350
CL A V
Cii A V
CLEM
the emperors, v. IV.Less freq., B. Kindness, sympathy: satrapes violare clementiam quam regis opes minui maluit, Nep.
Alcib. IO, 3. U I , Clementia, personified
as a deity, the goddess ofi grace, Plin. 2. 7, 5,
14; Stat. Th. 12, 482 sq.; Claud. Laud.
Stil. 2, 6 sq.IV. A title of the emperor:
Clementia tua, Your Grace, Lampr. Alex.
Sev. 65; Spart. ap. Geta, I. init.
Cleobis, is m., = , son of the
priestess Cydippe, brother of Bito, . Bito;
Val. Max. 5, 4, 4; Schol. ad Verg. G. 3,132.
Cleobulus,
m., = , of
Lindus, one of the Seven Sages. Aus. Sept.
Sap. 1,16, 5.
Cleombrotus, I* ni. I. A Lacedcemonian general, Cie; Off. 1, 24, 8 4 . H , A
young Academic philosopher of Ambracia,
Cie. 'fuse. I, 34, 84; id. Scaur. 2, 4; Aug.
Civ. Dei, I, 22.
Oleon, onis,=, a Grecian proper
name. I. An Athenian popular leader,Cie.
Bep. 4, IO, I I ; id. Brut. 7, 28.II, A rhetorician of Halicarnassus, Nep. Lys. 3, 5.
ILI, A statuary, Plin. 34, 8,19, 3 7 . I V .
A painter, Plin. 35, II, 40, 140.
Cleonae, arum (Cleona, ac, Mei. 2,
2, 9), fi, /. I, A small toum in
Argolis, near Nemea, where Hercules lcilled
the lion, now Clenia, Liv. 33, 14, I I ; Ov.
M. 6, 417; Plin. 4, 5, 6, 12. Hence, B.
Cleonaeus, a, um, adj., of or pertaining
to Cleonae: ager, Liv. 33, 14, 7: leo, i. e.
the Nemean lion, Lue. 4, 612 ; SiL 3, 34 :
sidus = leo, Stat. S. 4, 28; Mart. 4, 60: stirpis, i. e. Herculeae, Stat. Th. 6, 837.II. A
town in Macedonia, on Mount Athos, Mel.
2, 2, 9; Plin. 4, IO, 17, g 37.
t ciconia, ae, fi, = , the plant
helenium, Theod. Prisc. 4,1.
t cledmcion,
n.,= , a
plant, also called clinopodion, Plin. 24,15,
87, g 137 (cleonicon, Sillig).
Cleopatra (on the a et Juv. 2,109;
Luo. 9,1071; IO, 56; Stat. S.,3, 2, 120), ae,
fi,, i. Queen of Egypt, and
daughter of Ptolemy Auletes, notorious for
her amorous intercourse with Ccesar, and
afterwards with Antony ; conquered at Actium by Augustus, Caea B. C. 3,103; 3,107;
Suet. Caes. 35; Luc. 10, 354 sqq Val. FI.
4, 464; Mart. 4, 22, 2; 4, 59, 5, Hence, B.
TO., =
TO.,
854
c l o d o , re> claudo.
c l o d u s , claudus.
[clunis], small hinder-parts: avium, Favo- um, adj., of ox pertaining to Clymene: proCloelius, Cluilius, or Cloelia, r i s ap. Geli. 15, 8, 2.
les =Phaethon, . M. 2,19 2. C l y m e name of a Roman gens: O. Cluilius, Liv. I,
C l u n i s , is (mostly plur.; acc. clunem, neis, I d i s , / , a daughter qf Clymene, Al22, 4 ai.E) s p . : C l o d i a , a e , / , a Roman Juv. 2, 21; 6, 334; Auet. Priap. 19, 2; abl. bin. ad Liv. 1, 111.II. One of the daughters
maiden, who, when a hostage to Porsenna, clune, Hor. S. 2, 8 , 9 1 ; Juv. II, 164 ; Mart. of Oceanus, Verg. G. 4, 345. H I . A female
with several companions, swam back to 9,47, 6 ; II, 100,3 ; Plin. 10, 50, 71. 140; servant and confidante of Helen, . H. 16,
Rome, Liv. 2,13, and 7; Verg. A. 8, 651: 29,6,39, 141; Petr. 23,3), m. and / (hence
257; 17, 267; Diet Cret 1, 3; 5, 18. .
Piso ap. Plin. 34, 6,13, 29 ai.
the grammarians vary in the designation
An Amazon, Hyg. Fab. 163.
of
the
gender;
cf
Voss.
Arist.
1,
29,
p.
498;
C l u u i u s , Ii? m., the name of two comt c l y m e n o s , i? m.,s=\evo, an unBudd. 1, p. 25, n. 35) [Gr. ^? ; Sanscr.
panions of AEneas, Verg. A. 9, 574; 10,749.
sroni: nates, clunes, Bopp, Gloss. 358 a; known plant, Plin. 25, 7,33, 70.
* t c l o n o s , h fi = , a plant, also cf. I. cluo], a buttock, haunch, (a) Masc.,
C l y m e n u s , i, TO., ^ . I . A
called batrachion or scelerata, App. Herb. Plaut. Fragm. ap. Paul, ex Fest. p. 61, 17 cognomen of Pluto, Ov. F. 6, 757. I I . A
8.
Mull,; and in Non. p. 197,1; Juv. 11,164; companion of Phineus, . . 5 , 9 8 . H I .
* Clonus, lj ni., a celebrated designer, Mart. 11,100,3. () Fem., Hor. S. 1, 2, 89; A Icing qf Arcadia, Hyg. Fab. 206 aL
Verg. A. 10,499.
Cels. 7, 29; Plin. 8,8,8, 25; 29,6,39, 141.
C l y p e a e , arum, v. Clupeae.
dim. [clostrum =
* clostellum,
(7) Dub., * Lucr. 4,1266; Hor. S. 2, 7, 50;
c l y p e o , v. clipeo,
2, 8, 91; *Liv. 44, 5, 7; CoL 8 , 5 , 1 9 ; 8, 7, 2:
claustrum], a small lock, Petr. 140, II.
c l y p e u m and c l y p e u s , y. clipeus,
Petr. 21, 2; 23, 3; Juv. 2,21; 5,167; 6, 334;
* Closter, eris,
son of Arachne, int c l y s m u s , i m = , a clyster
Plin. 10, 50, 71, 140.; Mart 9, 47, 6; App. (late Lat. for clyster), Scrib. Comp. 155;
ventor of the spindle, Plin. 7,66,57, 196.
M. 8, p. 208; Arn. 7, p. 239.
c l o s t r u m , it claustrum.
194; 197.
C l o t b o (apparently used only in nom.
I. c l u o = purgo, ace. to Plin. 15, 29,
t c l y s t e r (cluster, Scrib. Comp. 179),
and acc.), == , Ole spinner, among the 36, 119; cf. Serv. ad Verg. A. 1,720 (where,
three Parcos, Ov. F. 6,757; id. Ib. 241; Juv. instead of pugnare,purgare should be read). eris (abl. clystere, Aem.Mac. cap.de anetho),
9,135: ferrea, Stat. Th. 3, 556.If. T r o p .
TO. , = . J. A clyster, injection (pure
2 . w C l U 0 = clueo, q. v.
= yita, life: longa, Sil. 5,404.
c l u p e a , a e , / , a kind ofi very small Lat. lotio, Cele. 2,12), id. 7, 27; Scrib. Comp.
154; 179 ai.; Plin. 25, 5.23, 66; Suet Ner,
C l u a c i n a (Cloacina, n account of river-fish, Plin. 9,15, 17, 44.
a derivation from cloaca, Lact. 1,20), ae,f.
C l u p e a e (Clyp-)> arum; C l u p e a 20 a i . I I , A clyster-pipe or syringe, Suet.
[cluo], the purifier : Cluacina Venus, so
Claud. 44; Plin. 31, 6, 33, 65; Dig. 9, 2 , 9 :
called because the Romans, after the end (Clyp-), ae (Mel. i, 7, 2; Plin. 5,4, 3, 24; oricularius, an ear-syringe, Cels. 7,27; CaeL
of the Sabine war, purified themselves in Flor. 2, 2,19), /, a town and promontory in Aur. Tard. 2,1.
the vicinity of her statue with myrtle Africa propria, now Kalibia or Clybea,
t c l y s t e r i u m , > , a
branches, Plin. 15,29, 36, 119 ; Liv. 3,48, Caes. B. C. 2, 23; Auet. B. Afr. 3; Liv. 27, clyster (late Lat.), Scrib. Comp. 114; 118;
5; Serv. ad Verg. A. 1,720; Plaut. Cure. 4,1, 29; 29,32 (also called Aspis, Sil. 3,244: Sol. Paui. ex Fest. p. 78,13 MfilL
10; Prud. Apoth. 265; Lact. 1, 20,11; plur., 27).
t c l y s t e r i o , '"ire, v. a., = ,
Tert. Pall. 4.
c l u p e u s , i) v. clipeus.
to apply a clyster ( late Lat), Cael. Aur.
t d u r a , a e , / , ^= , an ape, V e t Acut 3, 4; Veg. V e t 2 , 1 5 , 6 ; 2,17; 3 (in id.
eludo, re, v. claudo.
Gloss. Labb. (Gr. ).Hence,
ib. 1,42, clysterio is used).
d u d u s , a , um, v. claudus.
clurinus, a, um, adj. [dura], of or perC l y t a e m n e s t r a (Clytemnestra,
Citieus, entis, v. cliens.
to apes : pecus, Plaut. True. 2 , 2 , 1 4 ; Liv. Andron. II Bib.; mutilated into C l y Cluentius, a, the name of a Roman taining
Am. 3, p. 110; cf.: dura , duria t e m e s t r a , Cass. Hemin. ap. Serv. ad
gens, Cie. Clu. I sqq.; id. Brut. 78, 270 ai.;
, Vet. Gloss.
Verg. A. 7, 631; hence the second syllable
Quint. II, I, 61; cf. Verg. . 5,123.
clusaris, e, adj. [eludo = claudo], short in Aus. Epit. Her. I, 1, 4), ae, fi,
Clueo, ere (cluo, ere, Aue. Prof 21; easily
shutting or closing (post-class.): an- = , the daughter of TyndaAtt. ap. Varr. L. L. 5, 30 Mfill.; Prud. ap.
Symm. 2, 585; Symm. Ep. 1 , 1 ; Mart. Cap. guli, Hyg. ap. Goes. p. 181: portio quadra- rus and Leda, and sister of Helen, Castor,
6, 571), v. n. and a. [root klu-; Sanscr. ta, ib. p. 156Access, form * e l u s i m u s , and Pollux ; wife of Agamemnon and mother of Orestes, Iphigenia, and Electra ; she,
sru, hear; cf. Or. , ; Lat. a, um: latus, Hyg. ap. Goes. p. 183.
* clusilis, e> adj. [id.], easily closing: witn her paramour, Aegisthus, murdered
laus], like audio, 5., to hear one's selfi called
in some way, to be named, called, spoken ofi, mordacesque conchae, Plin. 9, 37, 61, 132. her husband on his return from Troy, and
reputed, esteemed, or famed in some way,
Clusium, n>3 one of the oldest and was on that account, put to death by her
dicor (only ante- and post-class.; most most important towns of Etruria, the res- son Orestes, Hyg. Fab. 117 and 240; Serv.
freq. in Plaut. and Lucr., but not in Ter.; idence of Porsenna, previously called Ca- ad Verg. A. 2,601; 8,331: 4,471; Auet. Her.
mostly in mock-heroic style; cf. Lorenz ad mara or Camers, now Chiusi, Liv. 5, 33,4 1 , 1 0 , 1 7 ; 1,16, 21; Cie. Inv. 1, 13, 18; Ov.
Plaut. Ps. v. 570); withered, nom.: ut meus sq.; 10, 25, 1 1 ; Varr. ap. Plin. 36,13, 19, Am. 1 , 7 , 9 : id. Nux, 26. , As title of a
victor vir belli clueat, Plaut. Am. 2, 2, 16; 91; Verg. A. 10,167 ai.; Muli. Etrusk. L tragedy of Attius, Cie. Off. 1, 31, 1 4 ; id.
cf. id. Trin. 2 , 2 , 3 3 ; 2, 2, 36. With abl., p. 102; 1, p. 233 sq.; 2, p. 342.Hence, II. Fam. 7,1, 2 a i . B . Appellative for an unetc., of manner, or absol.: ut Acherunti Clusinus, a, um, adj.,pertaining to Clu- faithful wife, CaeL ap. Quint. 8,6,63.
clueas gloria, Plaut. Capt. 3, 5, 3 1 ; cf id. sium, of Clusium: vulgus, SiL 8, 480: fonC l y t i d a e , arum,
a family of harusTrin. 2, 4, 95: corona. Per gentes Italas ho- tes (cold baths), Hor. Ep. 1, 15, 9: fer (of pices ai Elis, Cie. Div. I, 41, 91.
minum quae clara clueret, Lucr. 1,120: si
special whiteness and excellence), Coi. 2,6,
C l y t i e , es, / , = , one qf the
quod agit, cluet victoria, Plaut. Poen. 5, 4,
3: siligo, Plin. 18, 9, 20, 87: pultes, Mart daughters of Oceanus, changed to the plant
20: cluentum fides Quojusmodi clueat, id.
Men. 4, 2, 6: nam quaecumque cluent, 13, 8.In plur.: Clusini, orum, to., the heliotropium, . . 4, 206 ; 4, 234 ; 4, 256
every thing that has a name, Lucr. 1,450; inhabitants of Clusium, Liv. 5 , 3 3 , 1 : novi, sqC l y t i u s , Ii m 1
name ofi several
cf. id. 1, 481; 1, 581; 2, 351; 2, 525 ; 2, 791; veteres, Plin. 3, 5,8, 52.
Clusius, ; m - [eludo = claudo], a cog- heroes mentioned in Verg. . 9,774; IO. 129;
3,207 ai.; Att. ap. Cie. Tusc. 2,10,23.With
infi. and pred. nom.: per gentes esse clue- nomen of Janus, whose temple was dosed in IO, 325 a i . H . A companion of Phineus,
bat omnium miserrimus, Enn. ap. Non. peace (opp. Patulcius, when open during . . 5,140.
p. 8 8 , 1 ; Plaut. Bacch. 4, 9 , 1 ; Lucr. 4, 53 war), Ov. F. 1, 130; cf. Clusivius, Macr. S.
C l y t u s , i, m - I . Son of JEgyptus, Hyg.
1,9.
Lachm. iV. cr.; cf. also clueor.
Fab. 170.II, A companion of Phineus, O v.
* c l u s o r , oris, TO. [id.], one who encloses . 5 , 8 7 . i f f , A praetor of the Acarnaniam,
C l u e o r , eri, 2, v. dep. (collat. form of or encompasses, Sid. Ep. 8,6.
Liv. 36,11,8 sq.
clueo, q. v.), to be named, called, reputed, esc l u s t e r , ris, v. clyster,
C n a e u s , v: Gneus.
teemed : quippe ego te ni contemnam, Strac l u s u r a , ae, v. clausura,
+ c n a s o n a s acus, quibus mulieres catioticus homo qui cluear? Plaut. Ps. 4 , 1 ,
elusus, a, um, v. claudo, P. a.
put scalpunt, Paui. ex Fest p. 52,17 MAII.
13: sed hi cluentur hospitum infidissimi,
Clutdmestor i d y sar chides, ae, TO. , t c n e c u s ( e m e n s ) , i, m., = ,,
Pao. ap. Non. p. 88,3 (Trag. Bel. . 194 Rib.); a comically formed name, Plaut. Mil, 1, 1,
saffiower: Carthamus tinctorius, Linn.;
Varr. ib.
14 Brix (by Lorenz written as Greek).
i Plin. 21,15,53, 90; 21,32,107, 184; Coi.
Cluilius, ' m.,=s/, a king of
t c l u t u s = Gr. , famous, re- 7 , 8 , 1 ; Scrib. Comp. 135.
Alba, Liv. I, 23, 4 and 7 ; after whom the nowned ; hence, inclitus, Paul, ex Fest.
t c n e d i n u s (cnid-), a, um, adj.,= Ciuicae fossae were named, id. 1,23, 3; 2, p. 55,14 MfilL
, of nettles, nettle-: oleum, Plin. 15, 7,
39, 5 (in Plut. Coriol. p. 227 eicit t Cluvia, a e, fi, a town qf Samnium, 7, 30.
).
t c n e m i s , idis, fi, = , a greave;
t c l u i o r nobilior, Gloss. Isid.; cf. prae- Liv, 9,31,2.Hence, i i . C l u v i a n u s , a,
eris.
um, of or pertaining to Cluvia : oppugna- fig. ofi the end ofi the verse, Mall. Theod.
Metr. 4,12.
+ c l u m a e , arum, fi .* folliculi hordei, tio, Liv. 9,31,3.
t c n e o r o n , i, n., = (also o e Cluvius, a, the name of a Roman gens,
Paul, ex Fest. p. 55,13 Mfill.; cf. gluma.
s t r o n , i,n.,=,p o ), aptant, also called
Cie.
Bosc.
Com.
14,42;
id.
Fam.
13,56,1
sq.
c l u n a c l u s culter, the sacrificial
thymelaea, mezereon: Daphne gnidium,
knife: vel quia clunes hostiarum dividit, Hence, C l u v i a n a hereditas, of a CluLinn.; Plin. 13,21, 35, 114.
vel quia ad clunes dependet, Paui. ex Fest. vius, Cie. Att. 13,46, 3.
+ c n e p h o s u s , a, um, adj. [< ], dark,
t c l y b a t i s , i s , / , = , a plant,
p. 50; 6; cf. Isid. Orig. 18,6, 6.
p. 51,9 Mull.
c l u n a e , a r u m , / , apes; so called acc. also called helxine: Parietaria officinalis, PauL ex Fest.
C n e u s , v Cnaeus.
to Fest., a clunibus tritis, Paui. ex Fest. Linn.; App. Herb. 81.
e m e u s , v cnecua
p. 55,9 fili.
C l y m e n e , s, fi, = . I. The
t c n i d e , Us, fi,,a sea-nettle; pure
e
* Canalis, , adj. [clunis], pertaining wife of the Ethiopian king Merops, and
to the hinder parts, hind-: pedes, Avien. mother ofi Phaethon by Sol, . . 1, 756; 1, Lat urtica (q .w.), a zoophyte, Plin. 32,11,63,
765 ; 2, 37; 4, 204.Gr. acc. Clymenen, . 146.
Arat. 36L
TO.,
TO.,
abl. sing.): alterius magno coactu, * Lucr. 111; Curt. 4, 7, 23.II. Trop. (only
C a l d i u s a n d C n i d u s , % Gnldus.
t e n i s a ( c n i s s a ) , ae, /, = , the 2,273: coactu atque efflagitatu meo, Cie. in Cie. and Quint. ; in the former rare and
Verr. 2, 5, 29, 75; 2, 2,13, 34: civitatis, mostly with quasi or quodammodo); with
steam, or odor of a sacrifice, Arn. 7, p. 212.
Caes. B. G. 5, 27.
quasi: verba compone et quasi coagment cnodax, acis, m., = , in meta, Cie. Brut. 17, 68; so id. Or. 23, 77.With
co-addo,
Sre,
v.
a.,to
add
with,
add
also,
chanics, a pin, pivot, gudgeon; Fr. pivot,
quodammodo, Cie. de Or. 3,43,171; cf. withCato, B. R. AO, 2; Plaut. Cas. 3,1,4.
boulons, Vitr. IO, 2, II.
out the same, Quint. 8, 6, 63; 12,10,77: paCndsos, Cnosius, Gnosiacus, etc., cd-adjutor, Oris, w.,=adjutor, an as- cem^ to make, conclude, Cie. Phil. 7,8, 21.
sistant, Inscr. Orell. 3427.
. Gnosus.
c o a g m e n t u m , i, [cogo], a joining
cd-adoro, are, v. a., to worship ov adore
1. C o a , orum, v. Cos, II.
together
; in coner., a joint (in good prose;
2. C o a , a e , / , a fictitious nickname ofi along with (late Lat.), Ambros. Spir. Sanet. not in Cie.; mostly instar.):-' I. Prop.,
3,12;
Cod.
Just.
1,1,4.
Clodia [from coeo; opp. Nola, from nolo],
Non. p. 42, 20 sq.; Cato, R. R. 18, 9; Plaut.
co-adulesco, evi, 3, v. inch. ., to grow Most. 3, 2,143; Caes. B. C. 3,105/w.; Vitr.
Cael. ap. Quint. 8, 6, 53.
* cd-accedo, ere, v.n., to come to or be up along with (eccl. Lat.), Tert. Anim. 19; 2, 3, 4; 2, 8, 3; 4, 4, 4 H . Trop., a join16.
ing or connecting together: syllabarum,
added besides, Plaut. Cure. 2, 3,65.
* e o adunati o. Ouis, fi. [ coaduno ], a GelLH, 9, 2.
coacervati!^ Odv. [coacervata, from
uniting into one, a summing up ; totius calc o a g u l a r e , is, [coagulo] (sc. intesticoacervo], by ov in heaps: offerre aliquid, culi^Cod. Just. 5,12, di fin.
num), the colon, Veg. 8,16,1 ai.
App. Flor. 2, p. 347, 7; cf. Cael. Aur. Tard.
co-aduno, avi, atum, I, v. a., to unite,
or join together, to collect into one (post- coagulatio, Ouis,/, [id.], a curdling,
coacervatio, onis,/ [coacervo]. * I. add,
class.), Dig. 10,4, 7: 2,14,9; Aur. Vict. Vit. coagulating, of a liquid (in the elder Pliny):
A heaping together. A. Prop.: stratae 1; Diet. Cret. 4,13.
lactis, Plin. 23,1,18, 30; 28, IO, 45, 158.
viae, Isid. Orig. 15,16, 7.B, T r o p . : acno
Coagulo, avi, atum (contr. COAGLAVJ,
cd-aedifico,
perf,
atum,
1,
v.
a.,
to
tionum, Dig. 2,1, I I . I I . A rhetorical figInscr. ap. Anthol. Lat. 1177 Meyer), I, v. a.
build
up
together,
build
upon
(only
in
Cie.):
ure, * Cie. Part. Or. 36, 122; * Quint. 9, 3,
Campum Martium, Cie. Att. 13, 33, 4: loci [coagulum], to cause a fluid to curdle or co53.
an vasti, id. Part. Or. IO, 36: agulate (mostly in the elder Pliny): lac,
cd-acervo, avi, atum, 1, v. a., to heap coaedificati
quarta pars (urbis), id. Verr. 2, 4, 63, 119 Plin. 12, 25, 54, g 123; 20,14, 53, 147: pitogether, heap up, collect in a mass (class., Zumpt N. cr. (ai. aedificata).
cem, id. 16, 11, 22, 53; v. Sillig N. cr.:
esp. in prose j most freq. in Cie. ). I.
co-aegresco, ere, 3, v. inch, ., to be- aquam, id. 20,23,97, 259: sudorem, id. 35,
Prop.: pecuniae coguntur et coacervan- come sick at the same time with, Tert. Anim. 16, 52, g 186: caseum, Pall. Mai, 9,1 ai.
tur, Cie. Agr. 2, 27, 70; cf. id. ib. I, 5, 14: 5 dub. (ai. cohaerescit).
c o a g u l u m , i, [cogo], a means of coquantum (argenti, etc.) in turba et rapinis
agulation,
a coagulum or coagulator (the
* co-aegrdto, are, v. ., to be sick at
coacervari una in domo potuit, id. Rose.
curdled milk in the stomach of a sucking
the
same
time
with,
Hier.
adv.
Jovin.
1,
47.
Am. 46,133: tantam vim emblematum, id.
CO-aequalis, , adj., ofi equal age, co- animal, the stomach itself, etc.), rennet or
Verr. 2,4, 24, 54: multitudinem civium,
eval
(post-Aug.): sinciput, Petr. 136,1. runnet,Varr. R. R. 2,11,4; Coi. 7, 8,1; Plin.
id. ib. 2, 5, 57, g 148: cadavera, Caes. B. G.
Subst.,
a comrade, companion in ape, Just. 11,41, 96, g 237 sq.; 23, 7, 63, 117; . M.
2,27; c f : hostium cumulos, Liv. 22, 7, 5:
13, 830; 14, 274; id. F. 4, 545 ai.Meton,
armorum cumulos, id. 5, 39,1: omnis res 23, 4, 9; Inscr. Orell. 4407 ai. r a s f., (causa pro effectu), the curdled milk, Plin.
aliquo, Auet. B. Afr. 91: bustum, * Cat. 64, of geese, Coi. 8,14, 8.
28, 10, 45; g 162.II. Trop., that which
co-aequo, avi, atum, 1, v. a., to make holds or binds together, a bond, tie (only ante363: summas, Dig. 17,1, 36. S a r c a s t i one
thing
equal
or
even
with
another,
to
c a l l y : agros non modo emere verum etand post-class, and rare): hoc (vinum) contiiam coacervare, not merely to purchase even, level (rare but in good prose). I. net coagulum convivia, Varr. ap. Non. p. 28,
(perh. to sell again), but to heap, collect to- Prop.: aream, Cato, R. R. 91 and 129: mon- 23: animi atque amoris, Geli. 12,1,21: amites, Sali. O. 20, I I : pastinatum, Col. 3,16,1: citiae, Pubi. Syr. 27: omnium aerumnarum,
gether in a mass,
Cie. Agr. 2, 25, 66 Orell. sulcum, id. 11,3, 48: glaebas, id. 2,17,4; cf. i. e. causa, Amm. 29, 2,1.
I I , T r o p . : argumenta, Cie. Part. Or. II, Pali. I, 13 fin.II, Trop. A. W make
co-alesco, , alitum (part. perf.
40: luctus, * . . 8,485: errores, Lact. 5, equal in worth, dignity, power, etc., to bring
I w
5&J*
to the same level, place on the same footing, only in Tae. and subseq. writers; contr.
co-acesco, acui, 3, v. inch, ., to be% equalize: ad libidines injuriasque tuas om- form colescat,Varr. R. R. 1,41,2: colescere,
come acid or sour (rare but in good prose), nia coaequasti, *Cic. Verr 2, 3, 41, 95: Luer. 6,1068: coluerunt, id. 2,1061 Lachm.
I. Prop.: genus uvae,Varr. R. R. 1, 65, 2; gratiam omnium, Sail, Rep. Ord. 2,11,3: co- N. cr.), v. inch. . (most freq. since the Aug.
cf.: ut non omne vinum, sic non omnis aequati dignitate, pecunia, virtute, etc., id. per.; never in Cie.). I. To grow together
aetas vetustate coacescit, Cie. Sen. 18, 65; ib. 2 : primogenito tuo, Vulg. Sir. 36, 14 : with something, to unite. A. Prop., Lucr.
2,1061: saxa vides sola colescere calce, id.
Dig. 33, 6, 9 pr.: secunda mensa in imbe- pedes meos cervis, id. 2 Reg. 22, 3 4 . B .
6,1068: ne prius exarescat surculus quam
cillo stomacho coacescit, Cois. I, 2: si coa- To compare (late Lat,): aliquem cum alicolescat, is united, sc. with the tree into which
cuit intus cibus aut computruit, id. 4, b fin. quo, Lact. de Ira Dei, 7: aliquem alicui, it is inserted, Varr. R R. 1,41, 2: gramen,
I I . Trop. (the fig. drawn from wine): Hier. in Isa. 5,17,14.
CoL 2, 18, 5: semen, id. 3, 5, 2: triticum,
quare cum integri nihil fuerit in hac gente
co-aestimo, are, v. a., to estimate to- id. 2, 6 fin.: sarmentum, id. 3,18, 5 and 6;
plena, quam valde eam putamus tot trans- gether with: aliquid, Dig. 47,2,69.
Dig. 41,1,9: arbor cum terra mea coaluit,
fusionibus coacuisse? to deteriorate or be* c d a e t a n e o , are, v. n. [ coaetaneus ], ib. 39, 2, 9, g 2 : cilium vulnere aliquo
come corrupt, Cie. Scaur. 22, 43 B. and .; to be of the same age. Tert. Res Cam. 45.
diductum non coalescit. Plin. II, 37, 57,
cf. id. Sen. 18, 65 supra,
cd-aetaneus, I, m. [aetas], one of the g 167; et vulnus, id. 9,'51, 76, g 166, and
coacta, adv., v. cogo, P. a. fin.
same age; a contemporary (post-class.), . . A. infra In part. perf.: cujus ex
coactiliarius, ii, m. [coactilis], a App M. 8, p. 204, 5; Tert. adv. Herm. 6; sanguine concretus homo et coalitus sit,
maker of thick, fiulled cloth: LANAM vs, Inscr.Vulg: Gal. 1,14.
is formed or composed, Geli. 12,1, II; App.
OrelL 4206.".: taberna, a fulling-mill,
C O - a e t e r n u s , a, um, adj., coetemal Dogm. Plat. 1, p. 171, 3 8 . B . Trop., to
Capitol. Pert. 3; but v. coctiliciua
(eccL Lat.), Tert. adv. Herm. II; Hier. Ep. unite, agree together, coalesce (so in the
histt., esp. Liv. and Tae., very fVeq.); abcoactilis, e> adj. [coactus, cogo], made 16, n. 4 aL
ilim
n
thick; hence subst.; coactilia,
-i
CO-aevus, a, um, adj. [aevum], of the sol. : Trojani et Aborigines facile coaluethick, fiulled cloth ovfielt, Dig. 34, 2, 26; cf. same age, coeval (eccL Lat.), Aug. Serm. 38; runt, Sali. C. 6, 2; id. J. 87, 3: solida fide,
Edict. DiocL p. 21.
id. Verb. Dom. 7; Prud. Cath. 12,137; Vulg. Tae. H. 2, 7: ut cum Patribus coalescerent
animi plebis, Liv. 2, 48, I: animi coale* c o a c t i l i ! , adv. [ id.] (of expression), Dan. 1,10.
scentium in dies magis duorum populoconcisely, briefly, Sid. Ep. 9,16.
no perf., atum, 1, v. a. * I. rum, id, I, 2, 5. With in and acc.:
coactio, onis,/ [cogo] (post-Aug. and Toco-ag'g'ero,
heap together : lapides, Serv. ad Verg. A.
rare). * I. A collecting, calling in: coac- 5, 273.* II. Aliquid aliqua re, to cover by multitudo coalescere in populi unius corpus poterat, Liv. I, 8 , 1 : in unum sonum,
tiones argentarias factitavit, Suet. Vesp. I.
heaping upon, Coi. 8,6,1.
Quint I, 7,26: in bellum atrox, Tae. A. 3,
I I . An abridgment or epitome of a dis110
CO-agito,
perf, atum, I, v. a., to 38: in nomen nostrum, id. ib. II, 24: in
course, Inst. 4,15. H I . A disease of animals, Veg. Art. Vet. 2,9,1; 2, IO, 5; 2,15,5. shake together (in late medic, lang.), Apic. hunc consensum, id. H. 2, 37; cf.: coalescere ad obsequium, id. A. 6, 44: brevi tanta
coacto, are, v.fireq. a. [id.], to constrain, 2 , 1 ; 4, 3; Marc. Emp, 8.
i c o a g m e n t a r i u s , ii; m. [coagmen- concordia coaluerant omnium animi, ut,
force (only twice in Lucr.); with inf.,
tum ], joining together, ?, Gloss. etc., Liv. 23, 35,9; cf id. I, II, 2; 26,40,18:
Lucr. 6,1121 and 1160.
vixdum coalescens foventis regnum (the
coactor, oris, m. [ id. ]. I. r o p. A. Gr. Lat.
c o a g m e n t a t i o , Onis, fi [coagmento], figure taken from the growing together of
A collector of money (from auctions, of reva wound), id. 29, 31, 4; cf.: bellis civilienues, etc.), Cato, R. R. 160, 2; Cie. Clu. 64, a joining or connecting together ; a connec- bus sepultis coalescentibusque reipublicae
tion,
combination,
union
(several
times
in
180; id. Rab. Post. 11,30; * Hor. S. 1, 6, 86;
membris, Veli. 2, 90, I; 4, 8, 5: (voces) e
cf. Acron, and Porphyr. in h. 1. and Auet. Cie.; elsewh. rare): corporis, Cie. Univ. 5 duobus quasi corporibus coalescunt, ut mafin.:
non
dissolubilis,
id.
.
D.
1,8,20:
naVit. Hor. 1; Sen. Ep. 81, 2 (aL decoctor).
leficus, Quint. 1,5, 65; id. 2,9,3.(v. the pasB, Coactores agminis, the rear, Tae. H. 2, turae, id. ib. 2, 46, 119. Plur., Vitr. 2, 9, sage in connection): quieti coaliti homi68.C. ( = coactiliarius.) A fuller, Inscr. I I ; Plin. 36,22,51, 172.
nes, i. e. united in a peaceful manner, Amm.
C o a g m e n t o , avi, atum, 3, v. a. [coagGrut. 648, 3. I I . Trop., one who forces
to something: adj utor, et, ut ita dicam, co- mentum], t t., to join, stick, glue, cement, 14, 5, 7. I I . To grow firmly, strike root,
etc., together, to connect (in good prose; increase, become strong. A. ? r o p.. forte
actor, Sen. Ep. 52, 4.
most freq. in Cie.). I. prop.: opus ipsa in eo loco grandis ilex coaluerat inter saxa,
* coactura, ae>/ [id.]; conor., collec- suum
eadem, quae coagmentavit, natura had spi-ung up, Sail. J. 93,4; * Suet. Aug.
tion, CoL 12, 60, 2.
dissolvit, Cie. Sen. 20,72: nihil concretum, 92: dum novus in viridi coalescit cortice
1. c o a c t u s , a, um, Part. and P. a., nihil copulatum, nihil coagmentatum, id. ramus, Ov. A. A. 2, 649. B . ro p., fo
v. cogo.
Tuso. I, 29, 71; cf. id. Fin. 3, 22, 74: tubu- growfinm, take root, be consolidated:, dum
2. coactus, Os, m. [cogo], a forcing, lum, Vitr. 8, 7: ancones, id. 8, 6: fissuram, Galbae auctoritas fluxa, Pisonis nondum
constraint, compulsion (rare and only in CoL 4, 29, 8: allium nucleis, Plin. 19,6, 34, coaluisset, Tae. H. I, 21. In part, perf.:
coalitam libertate inreverentiam eo pro- I to Stress together, compress, contract, cont c o c c y m e l u m , i, w., = ,
rupisse, strengthened, Tae. A. 13, 26; so id. fine (opp. laxo, dilato, etc.; class.). I, a plum, Cloat. ap. Macr. S. 2, 15; cf. Isid.
1 4 , 1 : libertas, confirmed, id. H. 4, 55: Coa Prop.: faenum in struem, Coi. 2,19, 2; 8, Orig. 17, 7,10.
lito more asper, i. e. by inveterate habit, 7, 2 : alveum Tiberis (opp. laxo), Suet.
t c o c c y x , ygis, m., = , a cuckoo,
Amm. 14, IO, 4: pravitas, id. 15,3, 8.
Aug. 30: angustae fauces coartant iter, Liv.
Plin.
10, 9, II, g 25 sq.
I. coalitus, a, um > Part., from coale- 28, 5, 8; so id. 33, 6, 7: viam, Dig. 43, 8, 2:
t c o e p t u m , I, n. [perh. from ], a
forum, Tae. Or. 39; Front. Aquaed. 35: os
sco.
kind of food prepared from honey and pop* 2 . Coalitus, l"|S> m [coalesco], com- et fauces sudario, to strangle one's self,
pies, Tert adv. VaL 12; cf Paui. ex Fest
Val.
Max.
9,
12,
7
ai.:
Gnaeus
in
oppidis
munion, fellowship: humani generis, Arn.
coartatus, Cie. Att 7, IO med.: in terra, p. 39, 8 Mull.
4, p. 150.
+ c o c h l a c a e (coci-), a r u m , / , = * Co-alo, ere, v. a., to sustain or nour- Vulg. Exod. 14, 3. . r o p. A. Of /cer, round stones firom a river, resemtime, to abridge, shorten: tempus sponish together with: fetus, Hier. in Jovin. 1,
sas habendi, Suet Aug. 34fin.: consulatus bling snails1 shells, PauL ex Fest. p. 39,
36.
aliorum, Tae. H. 2,71: nox coartat iter, Ov. 7 Mfill.
co-ambulo,
v. n.,to go with, Claud. F. 5,546: tempus potestatis censoriae, VaL
e d e h l e a , v. coclea.
Mam. Stat. An. 1,3.
Max. 4,1, 3 . B . Of discourse, to abridge,
c d c h l e a r , c o c h l e a t u s , etc., v. coci.
CO-angusto, avi, atum, v. a., to bring compress: ut Crassus haec quae coartavit
t cochlis, idis, fi, = , a precious
into a narrow compass, to confine, compress,et peranguste refersit in oratione sua, dila- stone like a snail-shell inform. Plin. 37,12,
contract, enclose, hem in (rare and mostly tet nobis atque explicet, Cie. de Or. I, 35, 74, g 194.
post-Aug.). f, r o p.: alvos, # Varr. R. R. 163; c f : plura in unum librum, Plin. Ep.
t cochloe, On, m., = , a kind of
3,16,15: quo facilius fistula claudatur vel I, 20, 8. C. ( = cogo.) To compel, con- shell-fishes with spiral shells, Plin. 32, 11,
certe coangustetur, Cele. 7, 27 fin.; Auet. strain: aliquem ad solutionem debiti, Cod. 53, g 147 Sillig N. cr.
B. Hisp. 5; cf. Aur. Viet. Epit. 42: aditum Th. 2, 29, 2; Dig. 18,1, 57; cf.: coarctor e
cociator, oris, m., = , coaedium, Dig. 19, 2,19.Of a city, to invest, duobus, pressed, urged, Vulg. PhiL I, 23.
cio, a broker, Gloss. Vet. (proh. for cocldnabesiege: et coangustabunt te undique, Vulg. . coassatio (coax-), unis,/ [coasso], tor).
Lue. 19, 4 3 . H . Trop., to limit, restrict: joining ofi timber (boards or planks) toedeibflis, v. coquibilis.
haec lex dilatata in ordinem cunctum, eo gether; hence in conor., a boarded floor,
c o c i n a t o r i a , a, um, v. coquinae
angustat etiam potest, *Cic. Leg. 3,14,32: Vitr. 6, 3, 9; 7 , 1 , 1 sq. In plur., Plin. 36,
rius.
aliquid interpretatione, Dig. 50, 16, 120. 25,62, g 186.
or
cotio (coctio, Raui. ex Fest.
B. In gen., io afflict, Vulg. 2 Par. 33,12.
coasso (coax-), avi, atum, 1 [co-axis], p. cocio
20,12,
and
51,3 Mfill. N. cr.), onis, TO. [cf.
cdaptatio, unis,/ [coapto], an accu- to join boards or planks together, Vitr. 7,
cunctor], a broker, factor; ace. to Geli.
rate joining together (a word coined by Au- I,5.
usu. called arilator (v. h. v. and cf.
gustine for translating the Gr. ),
co-assumo, sumpsi, sumptum, ere, to more
Fest. p. 20), Laber. ap. Geli. 16, 7,12.
Aug. Trin. 4, 2; id. Civ. Dei, 22, 24.
assume together, Boeth. Arist. top. 6, 8.
i c o c i o n a t u s , ae, fi [cocio], CO-aptO, no perf, atum, 1, v. a., to fit,
C o atrae, arum, . Choatrae.
pacis, brokery, Gloss. Gr. Lat
join, adjust together with something (eccl.
cdauctlO, Ouis,/ [coaugeo], a joint in* c o c i o n o r , ari, v. dep. [id.], to be a
Lat.; cf. Lachm. ad Lucr. 2, pp. 135 and crease, Cie. Verr. 2, 3, 82, 189 ; dub. ai.
broker, Quint Deci. 12, 21 dub.
248), Aug. Doctr. Christ. 1,14; Prud. Psych. leg. collectio or conjunctio.
e d e l e a ( c d c h l e a ; c the letter C),
557.w
COax&tlO, v. coassatio.
ae, fi. [, ), a snail: quom caletur
c o a r t a t i o and coarcto, v. coart-.
1. coaxo, are, v. coasso.
cocleae in occulto latent, Plaut. Capt. I, I,
* co-are SCO, arui, 3, v. inoi. ., to dry
2.
coaxo, are, . . [the naturai sound 12; Plin. 9, 56, 82, g 173 sq.; Varr. R. R. 3,
or become dry together, Vitr. 7, II (aL coalueof frogs; cf. ], to croak, Suet Aug. 94; 14; Cie. Div. 2,64,133; Auet. Her. 4,49, 62;
rint).
Auet. Phil. 62; Spart Get 6.
Hor. S. 2,4,59: nudae, without shells, Plin.
CO-argUO, ui, 3, v. a., orig., to assail a
29, 6, 36, g 112; ari emblem of slowness,
Cobiamachus
(Cobiom-),
i,/,
person or thing in different directions (cf. village in Gallia Narbonensis, between To- Plaut Poen. 3, 1, 29. fo. In cocleam,
arguo init.)*, hence, jurid. t. t. J, Ali- losa and Narbo, Cie. Font. 5, 9.
snail-formed, spiral, Cels. 8 , 1 0 , 1 ; Col. 8,
quem, to overwhelm with reasoning, refute,
cobio and cobius, v - gobio and gobius. 17, 2; cf.: per cocleam ascendebat in cesilence, expose; convict of guilt or crime,
t cobion,
., = , a species of naculum, Vulg. 3 Reg. 6, 8 . I I . Meton.
prove guilty (class., most freq. in Cio.;
the plani tithymalus (wolfis-milk), called . A snail-shell, Mart. II, 18, 2 3 . B . A
syn. convinco): Graecus testis... vinci,
screw ofi a press, Vitr. 6, 9.O. A machine
refelli, coargui putat esse turpissimum, also dendroides and leptophyllon, Plin. 26, for drawing water, a water-snail, water8,
45,
7L
Cie. FI. 5, I I : criminibus coarguitur, id.
Vitr. 5, 12; 10, 8 : 10, 11. - J), i
Cocalus, i, m., a mythic king in Sicily, screw,
Verr. 2, 4, 47, g 104: ut illum natura ipsius
door that moves easily, varr. R. R. 3, 5, 3
consuetudoque defendat, hunc autem haec who gave protection to Daedalus when he Schneid.
eadem coarguant, id. MiL 14, 36: decreto, fled from the persecution of Minos, v. M.
coclear (cochl-), aris (cocleariLiv. 39, 28, I I : Lentulum dissimulantem 8, 261, Just 4,2, 2.Hence, I I . Cocalicoarguunt praeter litteras sermonibus, etc., d e s , u m , / , the daughters of Cocalus, SiL u m , , Scrib. Comp. 122; 96; Cele. 3, 22;
cocleare, is, Mart. 8, 71, IO; 8,14,121;
SalL C. 47,2: Libonem in senatu, Suet. Tib. 14, 42.
c o c l e a r u m , i, Plin. 20,22,89, g 242),
25: in exprobrando et coarguendo acer (geCocceius, a, the name of an Italic and
stus), Quint. II, 3, 92 aL With gen. of the gens. I. Cocceius Nerva, Hor. S. 1, 5, 28. n. [coclea, of the form of a snail-shell], a
crime: aliquem avaritiae, Cie. Verr. 2, 5, I I . . Cocceius Nerva, a celebrated law- spoon, Mart. I. L; Cele. 6,14; Plin. 28, 2, 4,
59, 153: commutati indicii, id. Sull. 15, yer under Tiberius, Tae. . 4, 58 ai.HI. g 19; Petr. 33, 6 ai.As a measure for
44: sceleris, Plin. II, 37.71, g 187: facinoris . Cocceius Nerva, grandson of the pre- liquids, esp. in medicine, a spoonfiul,=ha\t
Tae. A. 13, 2 0 . I I , Aliquid, to prove in- ceding, Inscr OrelL 1634; emperor, A.U.C. a cheme or
of a Cotyla, Rhem. Fann.
contestably a crime, a wrong, a fallacy,
Pond.; Col. 12, 21, 3; Plin. 23, 4, 38, g 76;
849-851, Tae. . 15, 72; Mart. 8, 70, 7.
etc., to demonstrate or show to be wrong, to
* coccinatus, a, um, adj. [coccinus], 27, 4, 5, g 17, and the above passages with
refute (cf. arguo, IL): sin autem fuga laboris
coclearium,
desidiam coarguit, nimirum, etc., Cie. Mur. clothed in scarlet: puerulus, Suet Dom. 4;
c o c l e a r i u m (cochl-), , n- [coclea].
4, 9: rem certioribus argumentis, Auet. cf. Mart 1, 97, 6; 5, 37,2.
coccineus, a, um, adj. [coccum], scar- I. An enclosure or pen in which snails were
Her. 2,5: certum crimen multis suspitionibus, Cie. Rose. Am. 30, 83: errorem, id. Ac, let-colored : pallium, Petr. 32,2: tomentum, kept and fed, Varr. R. R. 3,12,2; 3,14,1.
1,4,13: perfidiam, id. Fam. 3 , 8 , 7 : menda- id. 38,5: lacernae, Mart 14,131 in lemm. I I . A spoon; v. cochlear.
* c o c l e a t i m (cochl-), a d v - [id.], spicium, id. Lig. 5,16: Lacedaemoniorum ty- II. Access, form coccinus, a, um: acini,
rannidem, Nep. Epam. 6, 4: temeritatem Plin. 21, 31,105, 177 . gausapa, Petr. 28, rally, Sid. Ep. 4,15 fin.
artis, Suet Dom. 15: vitia, Quint 2, 6, 3: 4. laena, Juv. 3, 283: aluta. Mart. 2, 29, 8.
c o c l e a r i s (cochl-), a, um, adj. [id.],
iniquitatem, Tae. A. 3,12: quam (legem) b In plur subst.: coccina, Orum, ., spiral or screw-formed: equuleus, Pomp,
usus coarguit, which experience has proved scarlet garments. Mart 2, 39,1, 2.43, 8, 14, ap. Non. p. 105, 15, and 182, 1 4 : aures,
to be injudicious, Liv. 34,6,4; cf id. 31,25, 131, Lc. In sing, subst.: coccinum, i, Cassiod. Anim. 9.
9: quod coarguunt Aci, disprove, Plin. 16, ., = coccum, Hier. in Isa. i, 1,18.
cocleola (cochl-), ae, / dim. [id.], a
31,56. 130: domini coarguit aures, betrays,
t coccum, t , . , = (a berry, and small snail, Hier. Ep. 64, n. 19; id. in Jov.
publishes, makes known, . M. 11,193 (cf specif), I. The berry that grows upon the 2,6.
arguo, II. fin.).With a clause as object: scarlet oak (Quercus coccifera, Linn.; acc.
1. cocles, Itis, TO. [for scoculus; root
quod'falsum esse pluribus coarguitur,Quint to modern botany a kind of insect, cochi- ska-; cf. , , and oculus (cf. Fleck,
4 , 2 , 4 ; Auet. B. Alex. 68.
in Rhein. Mus. 8, p. 231)], cognomen of a
neal kerm.es), with which scarlet was colored,
coarguitlO, onis,/ [coarguo], a convict- Plin. 16,8,12, 32; 9, 41, 65, g 140 Also person blind with one eye. Plin. 11, 37, 55,
used in medicine, Plin. 24,4,4, g 8 ai.B. g 150; so Enn. ap. Varr L. L. 7, g 71; Plaut
ing, refutation, Hier. Ep. 41,4.
CO aratio, finis, m. [co-arma], a com- M e t o n . 1. Scarlet color: rubro cocco Cure. 3,1, 23.
tingere, Hor. S. 2,6,102; Mart 5,23,5: coc2. C o c l e s , itis, to., the cognomen of a
rade in arms, Inscr. OrelL 257L
co fulgere, id. IO, 76, 9: sanguineum, Verg. Roman, Horatius Cocles, who, in the war
cd-armo, avi, Stum, fire, to arm togeth- Cir. 31; Quint II, I, 31. 2. Scarlet gar- with Porsenna, defended a bridge alone,
er, Cassiod. Hist. Eccl. 5, 45 ai.
ments, cloth, etc., SiL 17, 396; Suet. Ner. 30. Liv 2,10, 2 sq.; Cie. Oif. 1,18, 61; id. Leg.
coartatio (coarct-), onis,/ [coarto], I I . Coccum Gnidium, also called granum 2,4, IO; Verg. . 8,650; Plin. 34,5, II, g 22;
a drawing or crowding together (rare): Gnidium, a grain of the shrub thymelaea 36,15, 23, g 100 ai.; Prop. 3 (4), II, 63; Sen.
laxatio aut coartatio, Vitr. 9,9: plurium in cnestron, or cneoron, used in medicine, Ep. 120, 7.
angusto tendentium, Liv. 27,46,2; so, mili- Plin. 13,21,35, g 114; 27. 9, 46, g 70; Cels.
COCO, acc. to others COCOCOCO, ^e
tum eo loco, Auet. B. Alex. 74 fin.
5, 5; 6, 8; Scrib. Comp. 134.
sound naturally made by the hen, clucking,
t coccygia, ae, / , == , a kind Petr. 59, 2.
co-articulo, are, v. a., to cause to arof sumach used in coloring, perh. Rhus coticulate: ora mutorum, Arn. I, p. 31.
ttcocolobis or cocolubis, i s , / ,
Spanish name for a kind ofi grape.Form
cd-arto e d a r cio avi, ritum, I ,v. a.. tinus, Linn.; Plin. 13, 22, 41, g 121.
.abis, Coi 3, 2, 19.Form -Sbis, Plin. 14, 2, codicillis venit puer, Sulp. ap. Cie. Fam. 4, fices attached to it, Cie. Mur. 12,27 Moeb.
12, 2; Suet. Tib. 51; id. Claud. 5; id. Oth. I I . E sp., marriage, consisting in a mu4, 30.
Cocosates, um, m-j a tribe in Aqui- 10; id. Gram. 14; Sen. Ep. 55, IO; Tae. A. tual mock sale of the parties, by which the
tania, Caes. B. 6. 3, 27; Plin. 4, 19, 33, 4,39; 6,9; Suet. Ner. 49; Sen. Clem. 15 ai. wife was freed firom the tutela legitima and
B . S p e c i f , in the time of the empire, the family sacra, Gai Inst. I, HO; 1,113 sq.;
108.
I, A uniting of the emperor conferring Cie. FI. 34, 84; id. de Or. I, 56, 237; Varr.
cocta, a e , / , v. coquo, L A.fin.
some privilege, a diploma, a cabinet order, L. L. 6, g 43; cf. id. ap. Non. p. 531, IO sq.;
coctana^ v cottana,
coctllicitts, a, um [coctilis], of or per- Suet Tib. 22, 42 ; id. Calig. 18; 54; id. Serv. ad Verg. G. 1,31; id. A. 4,103 (but acc.
taining to dried wood: taberna, in which Claud. 29; Cod. Th. 6, 4, 2 3 . - 2 , A brief to Lachm. ad Lucr. 2,1061=2. comptus, q. v.).
testamentary order, usu. as an addition or coemptionalis (in MSS. also condry wood is sold, Capit. Pert. 3; others less appendix to a will, a codicil, Plin. Ep. 2,16,
tracted comptionalis I cf. Lachm. ad
correctly coactiliaria.
I; Tae. A. 15, 64 fin.; et Dig. 29, tit 7: de Lucr. p. 135), e, adj. [coemptio], pertaining
coctilis, , * [coquo], burned: late- jure codicillorum,
to a sham sede or a sham marriage: senex,
res, Varr. B. B. 1,14 fin.: laterculus, Plin.
codicillum v. codicilli init.
who was made use of in such a perform7, 56, 57, 193 Curt. 5,1,25: muri (Baby* cOdicula, ae, fi. dim. [coda = cauda], ance (cf. Cie. Mur. 12, 27); accordingly,
lonis), built o/ burned bricks, . M. 4, 68; a little tail, Apic. 7,1 dub.
poor, worthless, Plaut Bacch. 4, 9, 52.Of
cf. Curt. 1.1., and Just. 1, 2, 7 (cocto latere).
Codomannus, h m, cognomen of the a low kind of slaves, Cur. ap. Cie. Fam. 7,
II. Subst.: coctilia, iam,. (saligna), last
Persian king Darius, Just. IO, 3; II, 29,1.
very dry wood, that burns without smoke 6 sq.
coemptionator, fins, m. [id.]; jurid.
(cf. acapnos), Treb. Claud. 14; cf. Dig. 32,
Codrio Codrion, finis, m., a town 1.1., one who enters into the coemptio, Gai
55, 7.
Inst. 1,115 sq.; 2, 98; Ulp. Sent 11, 5 ai.
1. coctio, finis, / [id.]. I. Lit., in Greek Illyria, Liv. 31, 27, 5.
Codrus, i) m.,= . I. The last coemptor, oris, m. [coemo], one who
cooking, burning: calcis, Cassiod. Var. 7,
17.. A digesting ofi food, Plin. 20, 9, Athenian king, who voluntarily devoted purchases many things, buys up; trop.:
himself to death in order to obtain for his testium, App. Mag. p. 321, 31.
39, 101.
people victory over the Spartans, Cie. Tusc. coemptus, a, um, Part., from coemo,
2. coctio, onis, v. cocio.
1,48,116; id. Fin. 5, 22, 62; id. N. D. 3,19,
coena, V. cena.
COCtltO, v. coquito.
49; Hor. C. 3,19, 2; Just 2, 6,19; Veil. 1,
coenaciil&rius, coenHculum, v.
coctivus, a, um, adj. [coquo], that is 2; Val. Max. 5, 6 , 1 . I I . A wretched poet,
easily cooked or ripens early (acc. to others, hostile to Virgil, Verg. E. 5, II; 7, 22; Juv. cenac-.
coenaticus, coenatio, etc., v. cen.
suitable for cooking), castaneae, Plin. 15, 1, 2; 3, 203; 3, 208; et Welch. Poett. Latt.
coenito, coeno, v. cen-.
23, 25, 94: condimenta, used in cooking, Rell. p. 402 sq.
Coendbita, ae, m. [coenobium], a cloisApio. 9. 4.
Coei, v. caelum.
ter-brother, a monk, Hier. Ep. 22, n. 34 ai.
coctor, oris, m. [id.] (more rare than
Coela (firum, n.), Euboeae, t coenobium, > n., = , a
coquus), a cook, Petr. 95, 8: calcis, a limeburner, Edict. Diocl. p. 19; Cod. Th. 14,6,1. , a deeply-indented maritime region
cloister, convent, Hier. Ep. 22, n. 36 ai.
Euboea, Liv. 31,47,1; Val. Max. 1, 8,10;
coctura, a e , / [id.], a cooking; a melt- in
t c o e n o m y i a , ae, fi, ^, the
hence
this
part
of
Euboea
is
also
called
ing; a manner Or style of cooking, Col. 11,
common fly, Vulg. Psa. 104, 31 aL; et Hier.
3, 23, p. 463 Bip.: Apiciana, Plin. 19, 8, 41, Coela Euboea, Val. Max. 1.1.
Ep. 106 fin.
coelator, coelatura, v. cael-.
143 34, 8, 20, 96; Apic. 6, 2 ai.; Pall.
Coele Syria, or in one word Coe- t coenon, i, n,, = , a kind ofieyeNov. 1, 3.II. Meton. , A temperasalve, Inscr. OrelL 4234.
ture of the avr adapted to the ripening (of leSyria, ae,/,= (lit.Hollow
coenositas, coenosus, v. caen-.
Syria),
CoeleSyria,
between
Libanus
and
finiit), Plin. 14, 4, 6, 55.B. (Abstr. pro
coenula, coenulentus, v. cen.
Antilibanus,
Plin.
5,
20,
17,
g
77;
Liv.
33,
concr.) A boiling liquid, CoL 12, 20, 4; 12,
c o e n u m , i, v. caenum,
19, 8: 42, 29, 9; Curt. 4,1. 4; cf. id. 4, 5, 9.
18, 7.
cd-eo, Ivi or ii (e. g. coierunt, Caes. B.
COCt&r&riUS, ,
cook, , Called simply Coele, Mel. I, II, 1; Plin. 5, G. 6, 22: coiere, Lucr. 6, 452; Prop. 3 (4),
12,13, g 66; 5, 23,19, g 81 ai.; gen. COELES
GloSS. Vet.
SYRIAE, Inscr. Fabr. 10, n. 215; acc. Coelen 24,18; . M. 4, 83 ai.: cfilisse, Verg. A. 12,
coctus, a, tini, Part, from coquo,
709: coisse, Prop. 3 (4), 15, 8; Ov. F. 6,94:
cocula (also cdquula), ae, / dim. Syriam, Liv. 45, II, 6. Syria Coele, Plin. Quint 5,9,5; 5,11.35; pedants preferred
21,18,
72,
g
120.
[coquus], d female cook, Varr. ap. Non.
coelebs, coelibatus, etc., v. cael-. conire to coire, Quint. 1, 6,17; cf. id. 1, 5,
p. 531, 32.
c o i e c t u s , a, um I eligo], elected to- 69, and Lachm. ad Lucr. p. 137), Itum, Ire,
n
c o c u l u m , i - [coquo]. #1. A vessel
v. a. and n. I. To go or come together, to
for cooking, Plaut. Fragm. ap. Isid. Orig. 20, gether,Vulg. I Pet. 5,13.
meet, assemble, collect together (so mostly
* co-elementatus, a, um, adj. fele- poet,
8,1; cf. Paul, ex Fest. p. 39, 2 MQ1LII,
or in post-Aug. prose); constr. absol.,
Acc. to some, small wood for cooking, PauL mentum ], composed of elements, Tert. adv. with ad aliquam, ad or in locum, more rar.
ex Fest. L 1.; cf. Gloss. Isid. Piae. p. 448 VaL 23.
in loco: matronae ad Veturiam VolumniamMai.
coeles, coelestini, coelestis, v. que frequentes coeunt, Liv. 2,40,1: in porCOCUS, v. coquus.
cael-.
^^
'
ticum, Plin. Ep. 1,5,9: ad solitum locum,Ov.
Cocytus (-os), i, ni., = [river t coeliacus, a, um, adj., = . M. 4,83: ad aliquem, Curt. 7,2,21: Pharsaliof lamentation, from , to howl, weep], 1. Relating to the abdomen or to the stom- am, * Cat. 64,37: quo (sc. in sedilia theatri)
a mythic river in the Lower World, Cie. ach: dolor, pain in the stomach, Cato, R. populus coibat, Hor. A. P. 207: in regiam,
Tuso. I, 5, IO; id. . D. 3, 17, 43; Verg. G. R. 125 (in Cels. 4,12, written as Greek). Curt. 6,8,17: in quem (locum) coibatur, Tae.
3,38; 4,479; id. A. 6,132; 6,297; 6.323; Subst.: coeliaca, a e, fi (sc. medicina), A. 4,69: apud aram ejus dei in cujus templo
Hor. C. 2,14.18 ai.; acc. Gr. Cocyton, Claud. stomach remedy, Plin. 20,18,76, g 201.II.
Bapt. Pros. 2,353; cf. Heyne, Verg. . 6 Ex- Afflicted with a disease ofi the bowels: apes,coiretur, Suet. Aug. 36: cum rege in insula,
curs. IX.II. Adj.: Cocytius, a, um, Varr. R. R. 3,16, 22; and subst., one dis- Veli. 2,101,1: in foro, Just. 6, 7, 6: milia
of Cocytus: aqua, Petr. 120, 69; and Cocy- eased in the bowels, Plin. 20,14, 53, g 148; crabronum coeunt, Ov. F. 3, 753; id. H. 7,
tia aequora, Claud, in Rufin. 2, 471: virgo, 20,18, 76, g 201; 28,14, 58, g 204 ; 30, 7,19, 123 Loers.: coivere amicis animis, Curt 8,
12,9; IO, 3,6: agmina coibant, id. IO, 9,15;
L e. Alecto, Verg. A. 7, 479.
g 58; Scrib. Comp. 95 ai.
Tae. A. 16,5; id. H. 1,27; 2, 52.b. P o e t :
coda, ae, v. cauda.
coelicola, coeliculus, coelicus, vix memini nobis verba coisse decem. i. e.
Codeta, a e, fi [ coda=cauda], a place coelifer, coeligenus, colloquiis, have passed between us, Prop. 3 (4), 15, 8.
in which grew plants resembling the tails etc., v. cael-,
B. Specif., to go or come together in a
ofi horses. I. Codeta Major, a place beyond
t coelioticus, a, um, adj. , = - hostile manner, to encounter: inter se coithe Tiber, PauL ex Fest. p. 58,4; cf. ib. p. 38, , cleansing the stomach or bowels, CaeL isse viros et cernere ferro, Verg. A. 12,709;
17 Mull. Hence, Codt&nU8, a, um: Aur. Tard. 1, 5.
cf. id. G. 4,73; . M. 3, 236; Lue. 2, 225;
campus, Beg. Urb. Bom. 14. I I . Codeta
Manii. 4, 83; Val. FI. 5, 635; Stat. Th. 16,
Coelius, a, um, v. Caelius,
Minor, a place near the Campus Martius,
cd-emendatus, a, um, Part. [emen- 408.II. r e g ., to form a whole by comSuet. Caes. 39; cii Becker, Antiq. 1, p. 656^ do], amended ai the same time, Arn. 2. ing together, to be united into a whole, to
annot. 1414.
unite, combine (the usu. class, signif);
18 fin.
absol, with cum, or dat. . Lit.
codex, {cis, v. caudex,
tcoemesis, is,/,=/co//ijffiy, a somnif- constr.
caudicarius, a, um, . caudicarius,
erous song, Mart. Cap. 9, p. 335 (by Kopp, 1. Of living beings: neque se conglobandi coeundique in unum datur spatium,
codicillaris, (and codicillares, g 996, written as Greek).
a, um: dignitates, Cod. Th. 6, 22, 7), adf.
t coemeterium, i i , = Liv. 6, 3, 6; so Verg. . 9, 801; IO, 410: ut
[codicilli, IL B. L], named or appointed (a sleeping - chamber; hence), a church- vaga illa multitudo coiret in populos,
by the emperor's handwriting: auguratus, yard, cemetery, burying-ground (eccL Lat.),Quint. 2, 16, 9: qui una coierunt, Caes. B.
G. 6, 22: reliqui (milites) coeunt inter se,
Lampr. Alex. Sev. 49.
Tert. Anim. 51 ai.
assemble, id. B. C. I, 75; so Liv. 7, 37, 15:
cd-emo,
emi,
emptum,
3,
v.
a.
(et
the
codicilli, orum (sing, post-class, and
in formam justi exercitus, Veli. 2, 61, 2:
rare in the meaning II. B. 2. infra, Cod. contracted form, I. como), to purchase to- ut coeat par Jungaturque pari, Hor. Ep. I,
gether,
to
buy
up
(class.):
aliquid,Ter.
Ad.
5, 25.b. Of the coition of the sexes (both
Just. 1,5, 4, 5; Cod. Th. 8,18, 7; 16,5, 40;
Dig. 29, 7, 19; cf ib. 50, 16, 148), m. dim. 2, 2,17; Caes. B. G. 1, 3; Cie. Verr. 2, 4, 59, of men and animals), to copulate, Lucr. 4,
g
133;
Cassius
ap.
Cie.
Fam.
15,19,3;
Hor.
1055; cf Ov. M. 11,744: cum alieni uxore,
[codex = caudex]. I. Wood cut and split
fior burning, only in Cato, B. R. 37,5; 130. S. 1, 2, 9; Quint II, 1, 80; Suet. Vesp. Quint 7,3, IO: coisse eam cum viro, id. 5,
16 ai.: coemptarum rerum pretia, id. Ner. 9, 5: dominum cum ancilia, id. 5, II, 35:
I I . (Acc. to caudex, III.,a writing-tablet; 5; Juv. 14, 293.
cum hospitibus stupro, Curt. 5,1, 37 aL:
hence) A writing, letter, esp. a short writCoemptio, finis, fi. [coemo], jurid. 1.1. privigno, . H. 4, 129: simul binis, Sen.
ing, note, billet, a petition, etc.; cf. Plin. 13,
13,27, 89, and 33,1,4, 12. A. I a g e ., I. A pretended purchase of an estate which Cons, ad Mare. 17, 5: sic et aves coeunt,
. M. 9, 733; IO, 324: id. A. A. 2,615; Coi.
Cie. Phil. 8,10, 28; id. Fam. 6,18,1; 9, 26, was subjected to a mock sale for the purpose
6,27,3 sq.; Ov.F. 3,193 ai.; et, of marriage
I; id. Q. Fr. 2,9 (II), 1; id. Att. 4,8,2: cum of divesting it of the burden of certain sacri-
B. infra 2 . T r a n e t , of things: membra. . . 4. 377; et Quint. II, 3, 96: ignes coire globum quasi in unum, roll together, aa into ball, etc., Lucr. 5, 666; cf.
id 2,563: sanguenque creari Sanguinis inter se multis coeuntibu' guttis, out of many
little drops running together, id. 1, 838; cf.:
ut coeat lac, to curdle, Varr. R. R. 2,11, 4;
Col. 12,20, 4: bitumen spissatur et in densitatem coit, thickens, Plin. 35,15,51, 178;
cf.: gelidus coit formidine sanguis, Verg.
. 3,30: semina, Lucr. 3,396; cf. id. 1,770;
5,190; 5, 425: tum digiti coeunt, . M. 2,
670; Quint. II, 3, 21: ut cornua tota coirent Efficerentque orbem, . M. 7,179; cf.
Verg. A. II, 860: palpebrae dormientis non
coeunt, do not close, Cela 2, 8: labris coeuntibus, Quint. 8, 3,45 et saep.: perfectum
quiddam fieri, cum omnia coierunt, necesse
est, id. II, 3, 9; 9,1,9; 2,19, 2; cf. id. I, 5,
67: quae littera cum quaque optime coeat,
id. 9,4,91: ut placidis coeant immitia, Hor.
A. P. 12.Of wounds, to closes arteria incisa neque coit neque sanescit, Cela 2, IO;
cf.: potest os coire et vulnus sanescere, id.
8, IO; so Plin. II, 39, 93, 227; Prop. 3 (4),
24, 18; Ov. Tr. 4, 4, 41; 5, 2, 9; and poet.:
an male sarta Gratia nequaquam coit et
rescinditur? Hor. Ep. 1,3,32; Petr. 113,8.
B. Trop., unite for some object, in feeling, will, conclusions, etc., to join together,
assimilate, combine, agree, ally one's self:
Caesar cum eo coire per Arrium cogitat, Cie.
Ati 1,17,11: cum hoc tu coire ausus es, ut
. . . addiceres, etc., id. Red. in Sen. 7,16; id.
Dom. 18,47: principes,qui tum una coierunt,
quantum visum est agri adtribuunt, Caes.
B. G. 6, 22: heri aliquot adulescentuli coimus in Piraeo (Piraeum ap. Cie. Att. 7, 3,
IO), Ter. Eun. 3 , 4 , 1 (consensimus ac pepigimus, Don.): duodecim adulescentuli coierunt ex his,qui exsilio erant multati, etc.,
conspired together, Nep. Pelop. 2, 3; c f : sed
neque cum quoquam de e& re collocuturum
neque coiturum: sic, ille consensionis globus hujus unius dissensione disiectus est,
id. Att. 8, 4: patricii coiere et interrogem
creavere, Liv. 4,7, 7: mos est regibus, quotiens in societatem coeant, implicare dextras, etc., Tae. A. 12,47; hence poet.: coeant
in foedera dextrae, Verg. A. II, 292; Tae. H.
3, 12: ad nullius non facinoris societatem
coibant, Suet. Aug. 32; and, like this, with
changed construction. b. Esp. of the.
marriage contract (poet, and in post-Aug.
prose); cf.: taedae quoque jure coissent,
. . 4, 60: conubio, Curt. 8,1,9: nuptiis,
id. 9,1,26; Quint. 5, II, 32: matrimonio, Dig.
24, 1, 27: in matrimonium, ib. 45, 1, 134;
cf.: hac gener atque socer coeant mercede
suorum, i. e. in the marriage of JEneas
with Lavinia, Verg. . 7, 317. 2. Act.:
coire societatem (cum aliquo or absol.), to
enter into an alliance, to make a compact,
form a league (with some one; several
times In Cie.): utinam, Pompei, cum Caesare societatem aut numquam coisses aut
numquam diremisses! Cie. PhiL 2, IO, 24;
Nep. Con. 2, 2: societatem sceleris, Cie.
Rose. Am. 34. 96: de municipis fortunis,
id. ib. 31, 87; Dig. 17,2, 66, g IO: qui societatem in tempus coiit, ib. 17, 2,65, 6.
3. Pass.: ad eam rem societas coitur, Cie.
Rose. Am. 7, 20: ad coeundam societatem,
id. Fam. 5,19, 2; so Geli 1,9 fin.: si unius
rei societas coita sit, Dig. 17,2,65 init.; cf.
ib. 17, 2,65, 2,9, IO, 15.
non Prius obiecissem, quam ille quicquam ginning, commence, originate, arise (most
coeperet,Ter. Ad. 3,3,43 Fleck.; cf.Neue, freq. since the Aug. per.; not in Cie.): neve
FormenL 2,616: se Hasdrubalem adgressu- inde navis incohandae exordium coepisset,
rum, ceterum non ante coepturum, quam, Enn. ap. Auet. Her. 2, 22, 34 (Trag. Rei. v.
etc., Liv. 30,5,6: nos rite coepturi ab Ho- 282 Vahl.): sic odium coepit grandis, Lucr.
mero videmur, Quint. IO, I, 46: nemine 5,1416: post, ubi silentium coepit... veropinante quidnam coepturus esset, Suet. ba facit, etc., Sali. J. 33, 4: cum primum
Calig. 46. 2. Tempp. perff. act.; the ob- deditio coepit, id. ib. 62, 7: ubi dies coepit,
ject usu. an infi; so always in Cie. and id. lb. 91,4 (cf. supra, 1.2. &): vere coepturo,
Caes.; mostly an infi. act.; rarely pass.; Plin. 16, 25, 41, 98: postquam apud Cadsometimes the acc. of a noun or pronoun. miam pugna coepit, Nep. Epam. IO, 3; so,
(a) With infi. act: cum ver esse coeperat, pugna, Liv. 2, 6, IO; Quint.2,4, 42; 9, 4,50;
Cie. Verr. 2, 5, IO, 27; Ov. A. A. 1,615 sq.: cf. id. 9,4, 55: quando coeperit haec ars, id.
discere coepit, Enn. Ann. ap. Fest. s. v. 2,17,8: obsidium coepit per praesidia, Tae.
sam, p. 325,24 MG1L (v. 228 VahL): amare A. 4,49: a quo jurgium coepit, Quint. 5, IO,
coepi, Ter. Eun. 3, 5, 20: oppugnare, Caes. 72; so with ab, Tae. H. 2,47; and with ex,
B. G. 2,6: ire foras coeperunt, Lucr. 4,631: id. A. 15, 54 and 68; cf.: quibus, uti mihi,
coeperit inter se vesci, etc., id. 5, 72 et ex virtute nobilitas coepit, Sali. J. 85,17.
saep. () With infi pass. (in the poets
^ e p i s c o p a t u s , os, m., an associate
and histt.): per terrarum orbem fruges episcopate, Aug. Ep. 3L
coepisse creari, Lucr. 2, 614: alia hujusceco-episcopus, 1> m-i an associate bishmodi fieri coepere, Sali. C. 51,40: cum Lacedaemoniis pugnari coepit, Nep. Epam. op, Hier. adv. Lucif. 9; Sid. Ep. 4,25 et saep.
coepto, avi, atum, 1, v. fireq. a. and n.
10, 3; so, urbanus haberi, Hor. Ep. I, 15, (coepio] (mostly poet., and in Tae.; in Cie.
27: verti, id. ib. 2,1,149: institui, id. A. P. in prose only once, apparently for a change
21: moveri, . M. 3, 106; Suet. Tib. 75: with coepit and incipit). I, Act., to begin
expleri, id. Caes. 26: eligi, Tae. H. I, 16: eagerly, to begin, undertake, attempt, a*
occidi, id. ib. 3,34: prohiberi, Just. 14,5,9: With inf.: diffidere dictis, Lucr. 1, 267:
coeptum est fieri, Auet. B. Afr. 69; 78; Liv. oculi coeptant non posse tueri, id. 4,113;
24, 49, 4 ; 25, 34, 13 ; 27, 42, 5. () With 4,405 ; 6, 255: contingere portus, Cie. Arat
acc. (rare in prose; cf. B. infra): coepit cur- 131: appetere ea, quae, etc., id. Fin. 5, 9,
sum, Att. ap. Cie. Div. I, 22,45: novam ma- 24 (v. the passage in connection): coercepalibus urbem, SiL 15, 420: cur non ego id re seditionem, Tae. H. 2,29: loqui, id. ib. 3,
perpetrem, quod coepi ? Plaut. Caa 3,5,57: IO: 3,81; 5, IO: discedere et abire, * Suet.
si quicquam hodie hic turbae coeperis, Ter. Oth. II; Sil. 15, 696.b. With acc.: quid
Eun. 4, 7, 30: quae coeperamus, Quint. 6, coeptas,Thraso? Ter.Eun.5,7,1; id.Phorm.
prooem. 15: hujuscemodi orationem, Tae. 4, 3,21; and (acc. to Bentley's correction)
A. 4.37: (Sabinus) obsidium coepit per prae- id. Heaut 4, 4, 12: seditionem, Taa A. I,
sidia, id. ib. 4,39.(3) Absol: nam primum 38; 1,45; 2,81: defectionem, id. ib. 4, 24:
. . . Non coepisse fuit: coepta expugnare se- fugam, id. H. 3, 73: pontem, id. A. I, 56:
cundum est, . M. 9, 619: dimidium facti, cooptata libertas, id. H. 4, 44.II. Intr.,
qui coepit, habet, Hor. Ep. 1,2,40: Titus Li- to begin, commence, make a beginning (only
vius hexametri exordio coepit, Quint. 9, 4, post-Aug. and rare): coeptantem coiyura74; cf. id. 9, 4,117: si coepisset a toto cor- tionem disiecit, Tae. . 4, 27; id. . 3, 4:
pore, id. 9, 4, 23; cf. id. 7,1, 2; 8, 6, 50: Olympiade septima coeptante,Sol.I: nocte
pro vallo castrorum ita coepit (se. dice- coeptante, Amm. 20, 4,14.
re), Tae. H. I, 36: Civilis ita coepit, id. ib.
coeptum, Iv coepio, I. B. fin.
5, 26; id. A. I, 41; 2, 37.(e) With an eiI coeptus, a, um, Part., from coepta
lipsis for dicere coepi, to begin to speak:
2. coeptus, Os, m. [coepio], a beginita coepit tyrannus, Liv. 34, 31,1; 39,15,2: ning, undertaking (perh. only in the folL
coram data copia fandi. Maximus Ilioneus exa): primos suos quasi coeptus appetenplacido sic pectore coepit, Verg. A. I, 521; di fuisse, ut, etc., * Cie. Fin. 4,15,41 Madv
6, 372: tum ita coepit: numquam mihi, (cf.: coeptat appetere, id. ib. 5,9, 24): digetc., Liv. 28. 27, I ; Tae. A. I, 41 fin.: ad nas insumite mentes Coeptibus, * Stat. Th.
hunc modum coepit, id. ib. 2, 37; id. H. I, 12,644. _
36 fin.; Phaedr. 4, 23, 2. B , Pass. in the
* co-epulonus, i, m. [epulo], a fellowtempp. perff. and with the inf. pass. (cf.
Zumpt, Gram. 221): jure coepta appellari banqueter or companion at a feast, Plaut
est Canis, Plaut. Men. 5, I, 18: ante peti- Pera 1,3,2
tam esse pecuniam, quam esset coepta deco-epulor, fili, I, v. dep., to feast toberi, Cie. de Or. I, 37, 168; id. Div. 2, 2,7; gether (late Lat), Ambros. Ep. 19,15.
id. Brut. 67, 236; 88, 301; id. Verr. 2, 3, 90,
Coeranus, i> m., = , a Greek
209 ; 2, 5, 4, 9; id. Fam. 13, 29, I ; id. Stoic philosopher, Inc. A. 14,59.
Ait. 3, 15, 5; 6, I, 3; Liv. I, 67, 3; 2,1, 4:
t coerator, v. curator,
3, 38, 2; 9, 7, 7: quae (res) inter eos agi
cd-erceo, cui, citum, 2, v. a. [arceo], to
coeptae, neque perfectae essent, Caea B. G. enclose something on all sides or wholly, to
I, 47; 4,18: bello premi eunt coepti, Nep. hold together, to surround, encompass: qui
Timoth. 3, I; Cat 95, 2. With infi act.: (mundus) omnia complexu suo coercet et
mitescere discordiae intestinae coeptae, continet, Cie. N. D. 2, 22, 58; cf id. ib. 2,
Liv. 5, 17, IO; cf. Weissenb. ad loc. 40,101; . M. 1,31: qu& circum Galli loHence, coeptus, a um ; Part, begun, com- rica coercet, where the Gallic coat of mail
menced, undertaken. consilium fraude coe- encloses, Lucr. 6, 954; cf of a band holding
ptum, Liv. 35, 36, 5: coeptum atque patra- the hair together, . . 1, 477 ; 2, 413;
tum bellum foret, Sali J. 21, 2: jussis Car- Hor. C. 2,19,19; 1,10,18: est animus vimina coepta tuis, Verg. E. 8,12; so, coepti tai claustra coercens, holding together the
fiducia belli, id. A. 2, 162; Liv. 35, 23, I: bands of life, Lucr. 3, 396.B. Esp. with
amor, . H. 17, 189: iter, id. F. I, 188: the access, idea of hindering free motion
arma, Tae. H. 2, 6; 4, 61: coeptam deinde by surrounding; to restrain, confine, shut
omissam actionem repetere, id. ib.4,44: dies, in, hold in confinement, repress (freq. and
id. A. 4,25 (cf. infra II.): luce, id. ib. 1,65; 15, class.): (amnis) nullis coercitus ripis, Liv.
55: nocte, id. lb. 2,13: hieme, id. ib. 12, 31. 21, 31, I I ; cf. . . 1, 342: (aqua) jubetur
Hence, subst: coeptum, i, ., a work ab arbitro coerceri, to be kept in, repressed,
begun, a beginning, undertaking (most freq.Cie.Top. 9, 39 (cf, just before, the more
alter the Aug. per. and in the plur.; perh. usual arcere, v. arceo, II.); Dig. 43, 22, 1,
never in Cie.; also not in Hor.): ut repe- 6 and 8; 47, II, IO: impetum aquarum,
tam coeptum pertexere dictis, Lucr. I, 418: Curt. 8,13, 9. Oi pruning plants: vitem
nec taedia coepti Ulla mei capiam, . M. serpentem multiplici lapsu et erratico, fer9, 616: coepti paenitentia, Quint 12, 5, 3; ro amputans coercet ars agricolarum.Cic.
Suet. Oth. 5: manus ultima coepto Defuit, Sen. 15, 52; so of the vine, Coi. 3, 21, 7; 4,
Ov- Tr. 2, 555: ne audaci coepto deessent; I, 5; Quint. 9, 4, 5; cf. Id. 8,3, IO.Hence,
Liv. 42,59,7; et Verg. G. I, 40: feroci, SiL sacrum (lucum), to trim, clip, Cato, R. R.
139: quibus (operibus) intra muros coerce11, 202.With adv.: bene coepto, Liv. 45, tur hostis, Liv. 5, 5, 2: (mortuos) noviens
15,7: bene coepta, Veli. 2,14; and: temere Styx interfusa coercet, Verg. A. 6, 439; et:
coepta, Liv. 36,15, 2Plur.: coeptis meis, Tantalum atque Tantali Genus coercet (Or. M. 1,2: nostris, id. ib. 9,486: immanibus, cus), Hor. C. 2,18, 38: carcere coercere aniVerg. A.4,642 aLWithout adj., . . 8,67; malia, Plin. IO, 50,72, 141: Hypermestra
8, 463; Liv. 23, 35,16 ; 23, 41, 4; 24,13, 4; . . . gravibus coercita vinclis, . H. 14, 3;
Tae. . 2, 85; 3,52; Suet. Ner. 34; id. Vesp. cf.: eos morte, exsilio, vinclis, damno eo6 et saep. . NexUr., to begin, take a be350
COGI
COGI
COGE
360
finitatibus, deinde amicitiis, post vicinitatibus, tum civibus, Cie. Fin. 5, 23, 65: frater
noster cognatione patruelis, id. ib. 5,1,1: ut
quisque te maxime cognatione, adfinitate,
necessitudine aliqua attingebat, id. Verr. 2,
2, IO, 27: cognationem commemorare, id.
ib. 2,2,26, 64: cognationis jura inpetrare,
Plin. Pan. 37, 3: propinqua, a near or close
relationship: cujus gloriae faveo propter
propinquam cognationem, Cie. Lig. 3, 8:
Barcina, propinqua cognatione Hannibali
junctus, Liv. 23, 41, 2; cf. id. 6, 39, 4 (infra
2); Nep. praei. 7; Suet. Ner. 3; Curt. 5, 3,
12; 6, II, 20; for which: artissima cognatione alicui junctum esse, Just. 5 , 6 , 4 : longa or longinqua, a distant relationship: longa quidem cognatione stirpi regiae adnexus, Curt. 4, I, 19: Alexandrum etiam longinqua cognatione contingere, id. IO, IO, 19.
2 . With cum: dicere,sibi cum eo amicitiam cognationemque esse, Cic.Verr. 2, 2,
26, 64: nulla tibi cum isto cognatio, nulla
necessitudo, id. ib. 2, 5, 68, 176; cf. id. ib.
2,4,33, 72: agere mecum per cognationem quae mihi secum esset, id. Att. 12,49,
I . 3 . With gen.pers.: deorum cognationem agnoscerem non invitus (= cum dis),
Cie. N. D. 1,32,91; cf.: deorum cognatione
teneri, id. Div. 1,30,64: dictatorem propinqua cognatione Licini se apud patres excusare solitum, Liv. 6,39,4: Alexandro cognatio Bubaris non Daret tantum temporibus
pacem praestitit, Just. 7, 4,1; 12, 3 , 1 . B ,
Of animals: equorum, Plin. 8,42,64. 157:
caprarum, id. 8,50, 76, 203. <J. Of plants:
arborum, Plin. 16, 12, 23, 61: caeparum,
id. 19, 6, 33, 108: papyri cum calamis, id.
16,36,64, 157. I I . T r a n s f . , coner., kindred, relations, persons cMied by descent:
homo summae potentiae et magnae cognationis, Caes. B. G. 7, 32: hoc commune dedecus familiae, cognationis, nominis, Cie.
Cin. 6,16: cum tibi tota cognatio sarraco advehatur, id. ap. Quint. 8,3,21.. Trop.
A, In gen., relationship, association, intimate or natural connection, agreement,
kindred, resemblance, affinity (freq. and
class.): quibus (poetis) est maxima cognatio cum oratoribus, Cie. de Or. 3, 7, 27; id.
Ac. 2, 36,115: cognatio studiorum et artium, id. Verr. 2,4,37, 81; cf.: omnes artes
. . . quasi cognatione quadam inter se continentur, id. Arch. I, 2: numerus.. . nec
habebat aliquam necessitudinem aut cognationem cum oratione, id. Or. 56, 187:
numquam sibi cognationem cum praediis
esse existimavit suis, id. SulL 20, 59: an
potest cognatio propior ulla esse quam patriae? id. Phil. 5, 2, 6: cum rerum natura,
id. Div. 2,14, 33: rerum duarum, subjects,
Quint. 9, 2,105: dierum ac noctium, Plin.
cognoscens,
from cognosco,
cognoscentes:,
P. a. I.
', .
cognosco,
362
a. Shortly, quickly: coactius quid factum et eaque sint quam suavissimis vocibus, etc., cientiam naturalem, Cie. Fat. 9,19. fi
festinantius, Geli. IO, II, 8.b. Accurately, id. Or. 44, 149: haec collocatio verborum With the access, idea of hindering free mostrictly: coactius interpretari verbum, Geli. . . . quae j unctam orationem efficit, quae co- tion, to hold, keep, keep back, hinder, stay,
19,2. e. In a forced, constrained manner, haerentem, etc., id. de Or. 3, 43,172; Quint. restrain, stop, etc. (in a lit. sense in prose
Tert. Bapt. 12; id. Anim. 42 ai.
9, 4, 66. 3. r e g ., io hold together, i. e.
rare, but trop. very freq.). A. P r o p . : co(^habitatio, Onis, / . [cohabito], a remain, exist, maintain itselfi: omnibus hibete intra limen etiam vos parumper,
modis fulciendi sunt, qui ruunt nec cohae- Plaut. Mil. 3 , 1 , 1 : nec muris cohibet padwelling together, Aug. Ep. 137 fin.
possunt propter magnitudinem aegri- triis media Ardea Turnum, Verg. A. 9, 738:
inhabitator, oris, m. [id.], he who rere
dwells with any one (late Lat.), Cassiod. tudinis, Cie. Tuso. 3, 25, 61: virtutes sine carcere ventos, . M. 14, 224 : ventos in
vita beata cohaerere non possunt, nec sine antris, id. ib. 15, 346 : cervos arcu, io stop,
Var. 3, 48; Aug. Serm. I ai.
vita beata, id. ib. 5,28,80: vix haec, poet, for to kill', Hor. C. 4, 6, 34: nec Stygia
cd-hablto, are, v. n., to dwell together virtute
si undique fulciamus, jam labefacta... nixa cohibebor unda, id. ib. 2, 20, 8: tempestati(late Lat.), Hier. Ep. 101; Aug. Ep. 12 aL
in omnium nostrum umeris cohaerebunt, bus in portibus cohiberi, Auet. B. Afr. 98: cocohaerenter, adv., v. cohaereo fin.
id. Har. Besp. 27,60.H. To cling closely to
in vinculis, Curt. 6, 2, I I : Pirithoum
CO-haerentia, ae, fi [cohaereo], a co- something else, to adhere, be connected with, hiberi
cohibent catenae, Hor. C. 3,4, 80: claustra
hering, coherence, connection (rare): mun- cleave to, be in contact with, etc. A. L i t. cohibentia Janum, id. Ep. 2,1, 255: ab alidi, * Cie. . D. 2,62,155: regionum, Macr. 1. With dat.: temptanti dextera fixa est qua re, Liv. 22, 3 , 9 ; Tae. A. I, 56: sanguis
S. 5,15: mortis et vitae, Geli 6,13, I I : vo- Cuspide Marmaridae Corythi, lignoque co- spongia in aceto tincta cohibendus est,
cis, id. 15,3,6.
haesit, . M. 5,125; II, 76: nec equo mea Cela 8,4; cf. Plin. 27, II, 69, 93: alvum,
C o h a e r e o , haesi, haesum, 2, v. n., to membra cohaerent' id. Am. 1,4,9: scopulo- id. 29,3, II, 49: milites intra castra, Curt.
cling together, to be united, either of that que affixa cohaesit, id. M. 4, 553 : fructus IO, 3, 6: aquilones jugis montium, id. 8, 9,
whose parts cling together, to cohere, or of quamdiu solo cohaerent, Dig. 47,2, 63 : su- 12.B. r o p. I, Cohibere aliquid or cothat which cleaves to something else, to ad- perficies . . . quae natura solo cohaeret, ib. hibere se, to stop something (or one's self),
here. J, Of a whole as composed of parts, 44, 7, 44, I fin.: quippe turris... muris to hold in check, to restrain, limit, confine,
or of the parts of a whole, to cling together, hostium propemodum cohaerebat, Curt. 4, keep back, repress, tame, subdue (syn.: conbe united, to cohere, press or crowd together.14,11: experimentum marmorati est in sub- tineo, refreno, arceo, coerceo): motus aniA. Lit. I. In g e n . : mundus ita apte igendo donec rutro non cohaereat, Plin. mi perturbatos, Cie. Oif. 2, 5, 18 : furentis
cohaeret, ut dissolvi nullo modo queat, nisi 36, 23. 55, 177: qui cohaerent Mesopota- impetus crudelissimosque conatus, id. Phil.
ab eodem a quo est colligatos, Cia Univ. 5: miae Rhoali vocantur, adjoin, id. 5, 24, 21, 3,2,6; cf.: furorem alicujus, id. ib. 5,13,37:
omnia autem duo ad cohaerendum tertium 8 7 . - 2 .
cum and abl.: quidquid temeritatem, id. Ac. 1,12, 45: gaudia clausa
aliquid anquirunt et quasi nodum vinculum- enim sequitur quamque rem, id cohaeret in sinu tacito, Prop. 2 (3), 25,30: iras, Verg.
que desiderant, id. ib. 4: neque enim mate- cum re necessario, Cie. Top. 12, 63. 3. A. 12,314: pravas aliorum spes, Tae. A. 3,
riam ipsam cohaerere potuisse, si nulla vi With in and abl.: cohaerentis videmus in 66: ac premeret sensus suos, id. ib. 3, I I :
contineretur, id. Ac. I, 6, 24 : omni natura conchis (margaritas), etc., Plin. 9, 35, 54, bellum, Liv. 9, 29, 5 : malum, Tae. A. 6,16:
cohaerente et continuati!, id. ib. I, 7, 28: 109.4. Absol.: jamque ea (navis) quae sumptus, Arn. 2, p. 91: violentiae effrenati
nec res ulla magis primoribus ex elementis non cohaerebat, i. e. which did not collide, doloris, Geli. 12, 5, 3: altitudinem aedificioIndupedita suis arte conexa cohaeret Quam Curt. 4, 4, 7 . B . Trop., to be closely con- rum, Tae. A. 15,43: (provinciae) quae procuvalidi ferri natura, Lucr. 6,1010: solida pri- nected with, in agreement or harmony with ratoribus cohibentur, i. e. are ruled, id. H.
mordia . . . Quae minimis stipata cohaerent something else, to be consistent with: quod I, I I : non tu te cohibes ? be moderate in
partibus arte, id. 1,610; 2, 67: inter se juga illa, quae prima dicuntur, si vehementer grief, * Ter. Heaut. 5,1,46; so Sulp. ap. Cie.
velut serie cohaerentia, continuous, Curt. 7, velis congruere et cohaerere cum causa, ex Fam. 4; 6,4; Geli. 4,9,3. () With quomi3, 21.Of persons in a throng, etc.: alii eis ducas oportet, quae post dicenda sunt, nus : vix cohibuere amici, quominus eodem
extremo complexu suorum cohaerentes, Cie. Inv. 1,14,19 : si continget, etiam (id mari oppeteret, Tae. A. 2, 24. Pass.: ne
Quint 8,3, 68; so of soldiers in line of bat- quod fingemus) verae alicui rei cohaereat, flumine quidem interjecto, cohiberi quomitle: conferti et quasi cohaerentes tela vi- Quint. 4, 2, 89: ut non tamquam citharoedi nus, etc., Tae. A. 2, IO.() With infi, Calp.
brare non poterant, Curt. 3, II, 4; and of prooemium adfictum aliquid, sed cohaerens Eoi. 4, 20 (but in Cie. Tuso. 3, 25, 60; id.
two contending armies: duae quippe acies cum omni corpore membrum videatur, Cie. Caecin. 23, 66; Auet. B. G. 8, 23, prohibere
ita cohaerebant, ut armis arma pulsarent, de Or. 2,80, 325: creditis tot gentes . . . non is the true reading).2. Aliquid ab aliqua
id. 3, II, 5; of ships: binas quadriremes Ma- sacris, non moribus, non commercio linguae re or aliquo, to keep something from somecedones inter se ita junxerant, ut prorae nobiscum cohaerentes, eodem proelio domi- thing (or somebody), to ward off: manus
cohaererent, id. 4,3,14: conexis et cohae- tas esse, etc., Curt 6,3, 8: potentia male ab alieno, Plaut. Trin. 4,3,12: manus, ocurentibus aedificiis,*Tae. G. 16.2. regn., cohaerens inter Pompeium et Caesarem, los, animum ab auro gazaque regia, Cio.
to consist in or ofi be composed ofi; with abl. Veli. 2, 47, 2. 2. To be vitally connected Imp. Pomp. 23,66: effrenatas suas libidines
(rare): cum alia quibus cohaererent homi- with, to depend upon a thing; with abl.: sed a liberis et a conjugalis vestris, id. Mil. 28,
nes e mortali genere sumpserint, quae fra- ita legibus Sullae cohaerere statum civita- 76: adsensionem a rebus incertis, id. N. D.
gilia essent et caduca, animum esse ingene- tis adfirmat, ut iis solutis stare ipsa non I, I, I. Hence, cohibitus, a, um, P. a.,
ratum a deo, Cie. Leg. 1,8,24; cf.: mundus possit,Quint. II, 1,85.Hence, I, cohae- confined, limited, moderate : dicendi genus,
omnibus partibus inter se congruentibus co- rens, entis, P. a. (cohering, i.e.), being in Geli. 7,14, 7.Comp.: habitudo cohibitior,
haeret et nititur, etc., Cie. Leg. ap. Lact. 5, accord, corresponding: aptius et cohaeren- A us. Grat. Act. 27, 2.
8, IO.B, Trop. 1. Of persons united by tius, Gen. i, i, 6. *2. cohaerenter,
kindred, friendship, etc., to be near, close, adv., continuously, uninterruptedly: dimiCohibilis, e, adj. [cohibeo], abridged,
united : turpes ac perniciosos, etiamsi catum est, Flor. 2 , 1 7 , 5 . - 3 , cdhaesus, short, (only trop. and very rare):
nobis sanguine cohaereant, amputandos, a, um. P. a.,pressed together: quercus stric- oratio Herodoti,Geli. 16,19,1 dub.Adv.:
Quint. 8,3, 75: est enim mihi perjucundum ta denuo et cohaesa, Geli. 15,16,4.
cohibiliter; comp.: cohibilius conscriquod viri optimi mihique amicissimi adeo
bere aliquid, App. Mag. 36, p. 297, 35 Elm.:
cohaesistis ut invicem vos obligari putetis,
cogere fabulam, App. Flor. fin.
Plin. Ep. 7 , 7 , 1 . 2 . Of thinga a. In discdhaeres, edis, v. coheres.
cohibiliter, adv., . cohibilis.
course, to belong together, be closely connect- co-haeresco (-heresco)* si, 3, v. inch,
Cohibitio, unis, fi. [cohibeo, II.], a reed : q u a e . . . si suis quaeque temporibus . [cohaereo], to hang together, cohere (very
reddere voluero, interrumpendae sunt res rare): atomi cohaerescunt inter se, Cie. . straining, governing (post - class.): irae,
Asiae, quas . .. sicut inter se cohaerent, ita D. I, 20,54; id. Fin. I, 6,17: pituita in gula Lact. de Ira Dei, 18,3: sui, id. ib. 18,12 (but
opere ipso conjungi aptius videri potest, cohaerescent Plin. 24,15,80, 130; 20,16, in Cie. Verr. 2,3,14, 37, the better read, is
prohibitio).
Curt. 5,1, 2.b. In thought, to be consistent, 64,8 172.
agree together: em, Paululum obsoni, ipsus
cohibitus, Part. and P. a., from cohicdhaesus, a, um, Part. and P. a., from beo.
tristis, de inproviso nuptiaeNon cohae- cohaereo.
rent, i. e. cannot all be here at once, Ter. And. j
co-heres (-haeres)) edis, comm., a co- cd-hdnesto, avi, atum, I, v. a., to hon2, 2, 24: tam eras excors, u t . . . non modo I
heir, fellow-heir, Cie. Verr. 2,1,48, 127; id. or in common or abundantly, do honor to,
non cohaerentia inter se diceres, sed maxiFam. 13,46init.; 7, 2 , 1 ; Quint. 5,14,16. to honor, grace (rare, but in good prose): exme dijuncta atque contraria, Cie. PhiL 2, 8, ;
Gen. plur. coheredum, Hor. S. 2,5,107: esse sequias, Cie. Quint 15,50: funus laudatione
18: dubitandum non est quin numquam
coheres alicui, id. ib. 2, 5, 64; Petr. 76,2. pro rostris ceterisque solennibus, Tae. A. 3,
possit utilitas cum honestate contendere. |
76 : statuas. Cie. Verr. 2, 2, 69, 168 : aliIn the fem., Dig. 34, 9,16.
Itaque accepimus Socratem exsecrari soli-!
ui (perf subj. cohibessit, Lucr. quam, id. Fam. 13, I I , 3 : MEMORIAM VILco-hlbeo,
tum eos qui primum haec natura cohaerenLAE, Inscr. Orell. 5037: victoriam, Liv. 38,
tia opinione distraxissent, id. Ofl*. 3, 3, I I : 3, 444 Lachm.), itum, 2, v. a. [habeo], f. To 47,3: aliquid virtute, id. 25,16,17: patrem
non quaero jam, verumne sit: illud dico, ea, hold together, to hold, contain, confine, em- deorum, Arn. 5,172: res turpes, to call by
quae dicat, praeclare inter se cohaerere, id. brace, comprise (class.; syn. contineo): om- honorable names, id. 5,187.JJ, Meton.,
Fin. 5,27,79: animadvertisti, quam milita nes naturas ipsa (universa natura) cohibet to palliate: defluvia capitis, to prevent or
dicta, sint, quamque, etiam si minus vera, et continet, Cio. N. D. 2,13, 36; Luor. 3,441 cure the falling off of the hair (by which
tamen apta inter se et cohaerentia, id. N. sq.; 1,617 ; 1,536: (nubes) ut fumus con- the head is disfigured), Plin. 22,13,15, 34.
D. 3,1, 4: male cohaerens cogitatio, Quint. stare nequirent, Nec cohibere nives gelidas
cd-horresco, horrui, 3, v. inch, n., to
IO, 6,6: sensus inter se juncti, atque ita co- et grandinis imbres, id. 6,107 : aliquid in shudder, shake, or shiver with fear or cold:
haerentes, ne, etc., id. 7, IO, 16; 9, 4, 20; 9, se, id. 2,1031; of. Cie. Fat. 9,19: at Scyllam nisi cohorrescit corpus meum, Aug. ap.
4,63: sermo hercule familiaris et cottidiani caecis cohibet spelunca latebris, Verg. A. 3, Suet. Tib. 21.In perf.: quem ubi agnovi,
nus non cohaerebit, si verba inter nos aucu- 424: semen occaecatum, Cie. de Sen. 15,51: equidem cohorrui, Cie. Rep. 6, IO, IO: id.
pamur. have a consistent meaning, be intelli-nodo crinem, Hor. C. 3,14,22: namque ma- Att. 5, 21,12; 7 , 1 , 1 : ex quo (sudore) cum
gible, Cie. Caecin. 18,52: vix diserti adule- rem cohibent callosa (ova) vitellum, id. S. cohorruisset, id. de Or. 3, 2, 6.
scentis cohaerebat oratio, id. Cael. 7,15; and 2, 4,14: auro lacertos, to encircle, . . 9,
cohors (or core; cf. Non. p. 83,14 sq. ;
of harmony in the arrangement of words: 59: bracchium toga, Cie. Cael. 5, II : deos paconlocabuntur igitur verba, ut aut inter se rietibus, Tae. G. 9.B. Trop. (very rare): luter aspirated orthog. of MSS. chcrs; f.
aptissime cohaereant extrema cum primis sed interest inter causas fortuito antegres- the letter C, and Schneid. ad Varr. R. R. I,
sas, et inter causas cohibentis in se effi- 13, 3), rtis, fi. [Sanscr. root har, rapio; cf.
to waver with, etc.; trop.: si res lassa labat, itidem amici collabascunt, Plaut. Stich.
4,1,17.
.
I
I
,
Hence,
Collatinus,
a,
um,
together, Lucr. 3, 535 (601): ut altera (natore, Aug. Con. 4 , 1 4 fin.
vis) praefracto rostro tota collabefieret, adj., of Collatia: populus, Liv. I, 38, 2
c o l - l a u d o ( c o n i - ) , avi, atum, i, v. a.,
was dashed in pieces, Caes. B. C. 2, 6. (four times): arces, Verg. . 6, 774 Heyne:
P o e t , of the melting of metals, Lucr. 4, porta, PauL ex Fest. p. 37,10 MiilLSubst.: to praise or commend very much, extol high697 (cf collabefacto.; and labefacta, Verg. Collatini, orum, m., the inhabitants of ly (clasa): quantis laudibus Suum erum
A. 8, 390). I I . T r o p . , to overthrow, sup- Collatia, Liv. 1, 38, I (diff. from a people servus collaudavit, Plaut. Capt. 2, 3, 61 :
plant: a Themistocle collabefactus, Nep. of the same name in Apulia, Plin. 3,11,16, collegam, id. As. 3, 2, 30: alios, se, id. True.
105); and Collatinus, cognomen of L. 2, 6, 15: filium, Ter. Ad. 3, 3, 13: ab omArist. I, 2.
husband of Lucretia, since he nibus conlaudari, Cie. Fam. I, 7, 5: me,
* col-labello (coni-), are, I, . a., to Tarquinius,
form by bringing the lips together: oscu- lived there, Liv. 1, 57, 6 sqq.: penetralia, *Hor. S. I, 6, 70: collaudat! milites, Caea
of Collatinus, Ov. F. 2, 787.
B. G. 5, 2; Nep. Ages. I, I: Liv. I, 52, I;
lum, Labor, ap. Non. p. 90, 22.
Suet. Caes. 16: aliquem multum, Curt. 7, 5,
col-labor (coni-), lapsus (or labsus),
c o l l a t i c i u s ( c o n i ) or - t i n s , a, um, 38; Stat. Th. 6, 490: magis utrumque col3, v. dep., to fall together, to fall in ruins; adj. [confero], brought together, raised by
laudandum videri, etc., Cie. de Or. I, 8,30:
esp. of buildings, to fall in, fall from age contribution, mingled (post-Aug.): instrumores maiorum, Plaut Trin. 2, 2, 17: col(in the ante-Aug. period very rare; not in menta, Sen. Cona ad Marc. IO, 1: stipe,
laudo consilium et probo, id. ib. 6, 2, 24:
Cie., Hor., or Quint.). I, P r o p . , Liv. 35, App. M. 8, p. 213, 36: myrrha, Plin. 12, 16,
facta et virtutes tuas, Ter. Eun. 5, 8, 60; cf.
9 , 3 : moenia subito collapsa ruina sunt. id. 35, 69: aere, Tert. adv. VaL 12: sepultuCie. Phil. 5, II, 28: clementiam ejus, id. Att.
29,18,17; Suet. Aug. 30; id. Claud. 25; id. ra, effected by contributions, Quint. Deci. 6,
9 , 1 6 , 1 : eorum benevolentiam erga se, id.
Calig. 21: fastigium domQs collabitur, id. I I : PECVNIA, Inscr. Orell. 3730.
Verr. 2,6,62, g 161: militum virtutem, Liv.
Caes. 81: qui collapsa jacuere ruina, SiL 7,
C o l l a t i n u s , a, um, v. Collatia, IL
26, 48, 4 ai.
727: Succisis asseribus collapsus pons, Liv.
c o l l a t i o ( c o n i - ) , onis, / [confero], a
c o l - l a x o ( c o n i - ) , are, tJ. a., = rarefa44, 5, 6. postquam conlapsi cineres, Verg. bringing together, collecting.
I, P r o p . ,
A. 6, 226: eodem anno duodecim celebres of the standards in war for battle, a hos- cio, , to make loose or porous: omnia
Asiae urbes collapsae nocturno motu ter- tile meeting: signorum, Cie. de Or. I, 48, circum lateramina, Lucr. 6, 233; CaeL Aur.
Acut 3, 3, 20; id. Tard. 2,1, 20.
rae, Tae. A. 2, 47 : AEDES VETVSTATB COL210: centuriarum, for voting, id. ap. Ascon.
c o l l e c t a ( c o n i - ) , a o, fi (orig. adj., sc.
LAPSA, Inscr. Orell. 26.Of persons, to fall in Toga Cand. p. 85,18 Baiter: hyacinthoor sink down in a swoon or in death: susci- rum et auri, Plin. 37, 9, 42, 8 126. Of pecunia) [colligo]. I, A contribution in
piunt famulae collapsaque membra Marmo- money, a contribution, collection, a gratui- money: a conviva exigere, Cie. de Or. 2,57,
66 Mull.* I I , A
reo referunt thalamo, Verg. . 4, 3 9 1 : 8, ty collected together for the emperor; stipis 233; cf. Varr. L. L. 6,
584; . . 7, 826; 5 , 9 6 ; 6, 295; Tae. . 2, aut decimae, Liv. 5,25,5; 4,60, 6; 6,14,12; meeting, assemblage: virginum, Hier. Ep.
31; Suet. Ner. 42; Curt. 4, IO, 19; 7, 6, 22: Tae. G. 29; Suet. Calig. 42; id. Ner. 38; 44; 108, n. 19.
collectaculum (coni-), n- ['&]> a
8, 2, 39 ; Petr. 94 : Val. FL 7 , 1 5 2 ; Stat. id. Tit. 7; cf. Plin Pan. 4 1 , 1 Schwarz. In
AchilL 1,195; cf.: ferro collapsa, Verg. A. 4, jurid. L a t : collatio bonorum, the putting place of assembling, a receptacle, reservoir :
664.B, T r a n s f . : ossa morbo collapsa, together of the possessions/ of several, in or- aquae, Innocent. Cas. Lit. p. 230 Goes, veVerg. G. 3, 485 : collapsa tempora, oculi der to divide them equally, Dig. 37,6,1, 8 8; sicae, Cassiod. Var. 10, 30.
concavi, temples fallen in or sunken, Cels. cf. Cod. 6, 20: de collationibus, et saep.
collectaneus (coni-), a, um, adj.
2, 6: iter urinae senectute collapsum, id. I I . T r o p .
, Malitiarum, a union, com- [id.], gathered or collected together, collecta7, 26.II, T r o p . (very rare): in corrupte- bination, Plaut. Mil. 3, 3, 67: vocum, Dig. nevus (very rare): aes, Plin. 34, 9, 20, g 97:
lam suam, Plaut. True. 3, 2, 3 : ira in se 47, IO, 15, 8 4. B. A comparison, simili- Dicta collectanea, the title of a work of
ipsa collapsa, Val. Max. 6, 2, I O : in fata, tude, : collatio est oratio rem Caesar, now lost, Suet Caes. 56 (perh. his
Cod. Just. 5,14, 9.
cum re ex similitudine conferens, Cie. Inv. ', mentioned by Cie., Fam. 9,
* col-laboro (coni-), fire, v. . t to 1,30, 49; id. Fin. 2, 27, 75; id. N. D. 3, 28. 16, 4). Hence, subst.: Collectanea,
labor with or together, Tert. Poen. 10.
70; id. Div. 2,17, 38; id. Tusc. 4, 38, 84 (cf orum, ., the title of the collected works
Collabus, i, m [ c o n and -, - Quint 5, I I , 23; Hirt. B. G. 8, 8; Quint 8, of Jul. Solinus.
3, 77; 7,7, 2; Plin. 37, 9, 42, 126).C. In collectarius (coni-)) .,
[id.], a
], a comic name, Plaut. Trin. 4, 3,14.
col-laceratus (coni-), a, um, Part. philos.: collatio rationis, the analogy, Cie. money-changer, banker, cashier, Cod. Just.
[lacero], torn to pieces, lacerated: corpus, Fin. 3, IO, 33 Madv.; id. Tuso. 4,12,27; cf.: 4, 2 , 1 6 ; Symm. Ep. 10, 49 ai.
rerum saepe factarum inter se collatio,
collecte (colli-), adv.,\. I. colligo fin.
Tae. . 3, 74 fin.
collecticius (coni-)) or -tius, a,
* col-lacrimatio (coni-), finis, fi Sen. Ep. 120,3.B. In gram.: collatio se[col-lacrimo], a weeping together or very cunda, the comparative : collatio tertia, Me um, adj. [colligo], collected, gathered togethsuperlative, Fest p. 181, 28, and 286, 26 er (very rare): exercitus, gathered hastily
much, a lamenting, Cie. de Or. 2,45,190.
ulL B The comparison, collation of without selection, * Cie. Fam. 7, 3, 2: ignis,
col-lacrimo (coni and .lacrimo), texts,manuscripts,etc.
(late Lat.): aliquem fed by fuel gathered here and there, Sen. Q.
avi, 1, v. . and a., to weep together or very
much, to bewail, deplore (rare), a. Neutr.: multorum codicum vet usti orum collatione N. 7, 23, 2.
simul omnes collacrumarunt, Plaut. ap. confutare. Aug. e. Faust. 32,16.
* c o l l e c t a m (coni-)) adv. [id.], sumGeli. 1, 24, 3; Ter. And. 1,1, 82: conplexus
c o l l a t i t i u s ( c o n i - ) , a, um, v. collati- manly, briefly: redigere aliquid, Claud.
me senex collacrimavit, Cie. Kep. 6, 9, 9: cius.
Mam. Stat. An. 3,14.
collacrimantes suum patriaeque casum, Liv.
collativus
(coni-))
a,
u
m
,
adj.
[colc o l l e c t i o ( c o n i - ) , ouis, fi [id.], i,
26,14,4.b,.Ac& histrio casum suum tolatus, confero], brought or carried together, A b s t r., a collecting together. A, P r o p . :
ties collacrimavit, Cie. Sest. 58,123.
collected, combined (very rare): collativum membrorum (Absyrti),Cie. Imp. Pomp.9,22:
col-lactaneus (coni-), a [lacteo], sacrificium dicitur, quod ex collatione of- spiritQs, Peti. 98: fructuum; Dig. 9, 2, 27,
a brother or sister nourished at the same fertur, Paui. ex Fest. p. 37,13 MOll.: colla- 25: terrae. Paui. ex Fest. p. 96,17 Muli.
breast, a foster-brother or sister (post-class.); tivum ventrem magnum et turgidum dixit B. ro p., the collecting, acquiring: amicomasc., Gai Inst. 1, 39; Dig. 40, 2,13; Inscr. Plautus (Cure. 2,1,16), quia in eum omnia rum (opp. detractio), Sen. Ep. 74, 25. 2,
Orell. 2281 ai.; fem., Dig. 34, 4, 30, I ai.
edulia congeruntur, Paui. ex Fest. p. 58,17 E sp. a. In rhet. lang., a summing up of
col-lacteus (coni-), a, a foster-broth- Milii.: favor, common, joint, Macr. Somn. things said,a short repetition, recapitulation,
er,foster-sister; masc., Hyg. Fab. 224; Inscr, Scip. 116: vis, Nazar. Pan. ad Const. 18 fin. summary, , * Cie. Brut. 88,
Orell. 678; fem., Juv. 6, 307; Mart. Cup. 1, II, Subst.: collativum, .^collatio, 302; Auet. Her. 1,6,10; Quint. 4,4,2.b. In
8 6 ; 2, 11L
I., contribution in money, Cod. Th. 6, post-Aug. philos, lang., argumentation, reai c o l l a c t e u s , ,
collactaneus, 26,3.
soning, a syllogism, a conclusion, inference,
Inscr. Afr. Renier, 509.
c o l l a t o r (coni-), eris, m. [confero]. Sen. Ep. 45, 7; 85,2; Quint. 9, 2,103; Plin.
* col-laetor (coni-), ari, v. dep., to I, He who bears, brings, places together, a 2,23.21, g 85; Arn. 1,35. I I , C o e r. in
rejoice together, Tert. Idol. 14.
contributor, etc. (ante- and post-class.): medic, lang., a swelling, tumor, abscess,
symbolarum, Plaut Cure. 4 , 1 , 1 3 . T r o p . : Plin. 22, 25, 58, 8 122; 24, 4, 7, 8 13; 26,12,
collaevo (coni-)- re, v. collem
127; 27, 12, 87, 8 HO et saep.; Sen.
* collapsa (coni-), o n i s . / [collabor], salutis, Fulg. Myth. 1 , 1 ; also, one who pays 79,
a falling together, precipitation: fulminum, a voluntary contribution to the state, Cod. Ep. 68, 7; Seri b. Comp. 206.
Th. 7, 6, 5.II, One who compares, a comcollectivus (coni-), a, uin, v. colJul. Firm. Err. Prof. Relig. 21.
lect-iciua
collapsus (coni-) a, um, Part., from parer : et disputator, Aug. Ep. 147.
* c o l - l a t r o ( c o n i - ) , re, v. a., to bark
c o l l e c t i v u s ( c o n i - ) , a, um, adj. [colcollabor.
collare {nom. sing, first in Apic. 7, 5 or yelp fiercely at; trop.: philosophiam, ligo]. * I Collected, gathered together:
10
sq.), is (collyrium,
Prisc. i.e. to inveigh against, Sen. Vit. Beat. 17,1. umor, S6n. Q. N. .3, 7, 3 . H . r o p. A.
1. c o l l a t u s ( c o n i - ) , a, um, Part., In the rhet. lang. of Quint.^pertaining to a
p. 590 P.), n. [collum], a band or chain fior
syllogism, syllogistic, ratiocinative: status,
the neck, a collar; abl. collari, Lucii. ap. from confero.
Non. p. 36, 26; Plaut. Capt. 2, 2,107; nom.
2. collatus (coni-), > " S , M - [confero], Quint. 3, 6, 46; 3, 6, 66: quaestio, id. 7,1,
lang. of grammar: nomenj
plur. collaria, Varr. R. R. 2, 9 , 1 5 fin.
a bringing together (perh. only in the foli. 6 0 . B . In
I . C O l - l l g O (cold-Xjlegi,lectum, 3,v.a.
[2. lego, ore], io gathdrureollect together into
t collema, atis, ., , that a whole or to a point, to assemble, draw or
which is glued or cemented together: fruti- bring together, collect (class, and very freq.),
I, Prop.
A. In gen.
1 . O f things:
cis Niloticae, Mart Cap. 3, 225.
omnia praesegmina, Plaut. Aui. 2, 4, 34:
* col-leprosus (coni-), h m., a fel- stipulam, Ter. Ad. 5, 3, 62; cf: : omnia furlow-leper, Sid. Ep. 6, L
tim, Lucii ap. Non. p. 273, 28: radices palt colleticus. a, um, adj., = - marum, Cie. Verr. 2, 5,33, 8 87: apes in vas,
, suitable for gluing or sticking together: Varr. R. R. 2,16, 37: ossa, Tib. 3, 2, 19; cf.
reliquias, Suet. Tib. 54 fin.; id. Calig. 3:
clysteria, Veg. 1,46.
t collatis, is,
= , a plant, materiem nostram Post obitum, Lucr. 3,
847 (and Horn. II. 24,793): sparsos per colla
App. Herb. 3.
capillos in nodum, . M. 3, 170; 8, 319;
are
, v. a., to
Eun. 5,4,33: pluribus scutis uno ictu pilo- lacrimis, to melt into tears, Fronto, Nep.
rum transfixis et colligatis, fastened to one Am. 2.
another, Caes. B. G. 1,26: solum herbis colcolliquiae, v. colliciae.
ligatum, thickly overgrown, Col. 2, 17, 5:
Collis, is {dbl. reg. colle, e. g. . . I,
bitumen vulnera colligat, Plin. 35,15, 51,
698; 14,90; 14,333; 14,822; 14,836; Caes.
181; c f : colligatis vulneribus,* Suet. Tib.
B. G. I, 24; 2, 18; Sali. J. 52, 3: Aventino,
61. I f . Trop. . In gen., to unite,
Liv. 1,3, 9 et saep.; colli, Lucr. 2, 317 and
combine, connect (rare except in Cie.): ho322; Auet. Aetn. 466 ; gen. plur. collium,
mines inter se sermonis vinclo, Cie. Bep.
Tae. Agr. 37; Lact. Opif. Dei, IO), m. [cel-,
3, 2, 3: officiorum genera inter se colligata root of ex-cello, celsus; cf. calamus], high
atque implicata sunt, id. Off. I, 5,15; cf.: ground, a hill (opp. mons and campus),
(res) omnes inter se aptae colligataeque, i Lucr. 5,1373; Cie. Verr. 2,3,18, 47; Caes.
id. N. D. I, 4, 9; sententias verbis, to join B. G. 2,8; 7,19: altus, Oy. M. 15,306: aperti,
together rhetorically, id. Or. 50, 168: anno- Verg. G. 2,112: aprici, id. E. 9, 49: celsus,
rum septingentorum memoriam uno libro, id. . 8, 604: supini, id. G. 3. 555: inter Pato comprehend, comprise, id. ib. 34, 120. latinum Capitolinumque, Liv, 1 , 1 2 , 1 ; cf.
B. With the access, idea of preventing id. 5,64,3 sq.: Dianae, i. e. Aventinus, Mart.
free motion, to restrain, check, stop, hinder: 12,18,3. o e t, = mons: collis Heliconii
impetum furentis (Antonii), Cie. PhiL II, cultor. Cat. 61,1.And in plur.: colles, for
2, 4: Brutum in Graecia, i. e. to command a chain ofi mountains, Sil. 3, 420.Hence,
that he remain there for protection, id. ib. Ital. collina; Fr. colline.
11, 11, 26: se cum multis, id. Fam. 9,17,
collisio (coni), onis, fi. [collido],
2. Hence, colligite, adv., connectedly,
jointly: colligamus adhaerere alicui, Aug. dashing or striking together, a concussion,
shock: partos abjecti, Just. 11,12, 6. H,
Doct. Christ 1, 28.
T r a n s f . , of letters in a word: , ,
* c o L - l i m i t a n e u s ( c o n i - ) , a, um, peti/, non sunt integra, sed ex collisions
adj., bordering upon; with dat.: Phrygia contracta. Macr. Diff. 19, 17.
Galatiae, Sol. 40,9.
1. collisus (coni) a, um, Part., from
n - [limes],
c o l - l i m i t i u m (coni),
collido.
the boundary between two countries, Sol. 49,
2. collisus (coni-), "B, m. [collido],
6: collimitia Bomana, Amm. 15, 4,1.
a striking together, collision (very rare):
c o l - l i m i t o ( c o n i - ) , are, and c o l l l - margaritarum, Plin. 9, 35, 56, 114: denm i t o r , ari, to border upon (poet-class, and tium, Cael. Aur. Acut. '2,12.
very rare); with dat., Amm. 31,2,14; Sol.
collltus (coni-), a, um, Part., from
25.
collino.
c o l l i s i o , are, false read, for collineo,
collocatio (coni-), finis, fi [colloco],
are.
a putting together, arrangement, a setting
1. c o l l i n a , ae, / [collinus], hilly land, up, erecting, placing, collocation (except in
rhet. use, very rare). I. In g e n . : sideInnoc. de Cas. Litt. p. 224 Goes.
2. Collina, a e, fi. [id.], goddess of hills, rum, Cie. Univ. 9, 26: moenium, Vitr. 5, 3.
- r - B . Esp. in speech: verborum, Cie. de
Aug. Civ. Dei, 4, 8 (others read Collatinas
c o l - l i n e o ( c o n i - ) , avi, atum, are, v. Or. 3, 43.171; 2,13, 54: id. Or. 25, 83; 70,
a., to direct something in a straight line, to 232; Quint. 1,10, 22; cf. id. 8, prooem. 6;
aim (rare, and except in Cie. only post- 8. 3,41; 9, 4, 68; 9, 4, 89: argumentorum,
class.). I, P r o p . : hastam aut sagittam Cie. de Or. 2, 42,181: rerum, Quint. 8, 3, 8.
aliquo, Cie. Fin. 3, 6, 22: manum et oculos, I I . Esp.: filiae, an endowing, giving in
Julian, ap. Geli. 9,1, 6: oculos ad umbram, marriage (v. colloco, I. B.), Cie. Clu. 66,190.
col-ldco (coni-), avi, atum. I, . a., to
App. M. 9. p. 237; id. Flor. 23. * . To
take a right aim, Cie. Div. 2, 59,121; cf. place together, to arrange, to station, lay,
Madv. Fin. p. 382.Hence, c o l l i n e s ! t e , putt, place, set, set up, erect, etc., a thing (or
adv., in a direct line ; trop., skilfully, artis- person) somewhere (class, in prose and poetically ; in sup., Jul. Val. Aiex. M. 3,48; so try; cf.: statuo, pono,sisto). I, Lit. .
In g e n . ; constr. usu. with in and abl. (cf.
id. ib. 3, 5a
Bamsh. Gr. p. 467 sq.; Zumpt, Gr. g 489);
c o l - l i n o ( c o n i - ) , isyi, litum, 3, v. a.,
more
rarely with in and acc.; also with
to besmear, to cover over, defile, pollute:
aliquid, aliqua re (rare; not in class, prose). other, prepositions, or absol. (a) With in
I, Prop.: ora venenis, . B. Am. 351: and abl.: istam conloca erum inam in collo
tabulas cera, Geli. 17, 9,17: crines adulte- plane, Plaut. As. 3, 3, 67 : in rostris colloros pulvere, * Hor. C. 1,15, 20 (cf. Verg. A. cati, Cie. Sest. 38, 83: aliquem in cubili, id..
12, 99: foedare in pulvere crines): caeno Tuso. 2,17, 39: in navi, id. Plane. 41,97: in
collitus, Plaut. Poen. 4, 2, 4 . I I . Trop. I custodia, id. Phil. 7, 7,19; id. Par. 3, 2, 25:
pulchrum ornatum turpes mores pejus in solitudine* id. Lael. 23, 87: uno quidque
caeno collinunt, Plaut. Most. I, 3, 133; id. in loco, id. de Or. I, 35,163: Herculem in
concilio caelestium, id. Off. 3, 5, 25: legioPoen. I, 2, 96.
nes in cervicibus nostris, id. Fam. 12,23, 2;
c o l l i n u s , a, um, adj. [collis], o/ per- id. Agr. 2,27,74: legionem in eis locis hietaining to a hill, found or growing on a mandi causa, Caes. B. G. 3,1; cf.: exercihill, hilly, hill- (class.). I. In g e n . : ge- tum in hibernis, id. ib. 3, 29 fin.: me in
nus agrorum (opp. to campestre and mon- gremio Veneris, Cat. 66,56: pedem grabati
tanum), Varr. B. B. 1, 6, 2: vineae, id. ib. In collo sibi, id. IO, 23: insidias bipertito
1,6,5; CoL 12* 21,1: loca, id. 3,2,6: aqua, in silvis, Caes. B. G. 5, 32: quas (copias) in
id. I, 5, 3: vina, id. 12, 21, 4: frumentum, convalle in insidiis, id. ib. 3, 20: juvenem
Cele. 2,18.II. E s p.: C o l l i n u s , a, um, in latebris, Verg. G. 4,424 ai.: tabulas bene
., pertaining to the hills in the north- pictas in bono lumine, Cie. Brut. 75, 261;
eastern part of Rome (the Quirinal and id. Pis. 25, 61: supremo In monte saxum,
Viminal),Colline: regio urbis Collina, Varr, Hor. Epod. 17, 68: corpus in vestibulo,
L. L. 5, 45: tribus, id. ib. 5, 56; Cie. Mil. Suet. Aug. 100; Cat IO, 23: praesidia in
9, 26; Plin. 18,3,3, g 13.Hence, Porta Col- litore, Nep. Hann. ii, 4.With locat, proper
lina, the gate in Rome near the Quirinal names; of towns: classem Miseni et alteHill (called also Agonensis and Quirinalis ram Bavennae, Suet. Aug. 49: singulas coPorta; cf. Paul, ex Fest. p. 10; Fest. p. 332 hortes, Puteolis et Ostiae, id. Claud. 25: se
Miill.), Cie. Leg 2, 23, 58; Liv. 5, 41, 4; 8, Athenis collocavit, established himself, set15, 8; 22, 57, 2; 26,10, 3; 40,34,4; Ov. F. tled there, Cie. Fin. 5, 2, 4.So also with
4, 871; id. B. Am. 549: herbae, growing in adv. of place: occupato oppido, ibi praesivie vicinity ofi this gate, Prop. 4 (5), 6, 11; dium collocavit, Caes. B. G. 1,38; 7, 9: ubi
cf. turris, Juv. 6,291.
iste castra collocarat, Cie. Verr. 2,5,37, 96.
c o l l i p h i u m , i, v. colipbium.
() With in and acc.: in tabernam vasa
e oi-lique fac tus (coni-), a, um, Part. et servos, Plaut. Men. 5, 6, 27: me in arbo[liquefio], made fluid, liquefied, dissolved, rem, id. AuL 4, 8, 6: eam in lectum, Ter.
melted (very rare): glacies, Varr. B. B. 2,4, Eun. 3, 5, 45 (ipsum verbum collocant pro6: venenum in potione, *Cic. Clu. 62,173. i prium est, et ascribitur pronubis, Don.):
conliquesco (coni-), liqui,5re,v- inch.! exercitum in provinciam hiemandi gra., to become fiuid, to liquejy, melt, dissolve tia, Sali. J. 61, 2 ; cf. supra, Caes. B. G. 3,
(rare). I. Prop.: eum aurum colli quisset, I, and 3, 29; cf. also id. ib. I, 18, B. I. inVarr. ap. Non. p. 334,27 sq.: cum aes colli- fra: maxilla ubi in suam sedem collocata
quisset, id. ib. (but Neue, FormenL 2, 486, j est, Cels. 8, 7.() With simple abl.: ocuwould read collicuisset in both these pas- j los pennis, . . I, 723.() With other
sages): in pice colliquescere, Coi. 12, 22, 2: prepositions (freq. in Suet.): comites apud
igni, App. Mag. p. 306, 10. I I . r o p.: j ceteros hospites, to lodge, quarter, Cie. Verr.
2,1, 24, 63: ut ante suum fundum Miloni insidiae conlocaret, to lay an ambush
for, id. Mil. IO, 2 7 : cohortis legionarias
quattuor advorsum pedites hostium, Sali.
J. 51, 3: legiones propius Armeniam, Tae.
A. 13, 7; cf.: ipse propior montem suos
conlocat, Sali. J. 49, I: obsides super se,
Suet. Aug. 43: singulas infra se, id. Calig.
24: juxta se, id. Ner. 13: circa se, id. Tit. 9,
consulares super pulpitum, id. Calig. 54:
lecticam pro tribunali, id. Aug. 33. (e)
Absol.: sine tumultu praesidiis conlocatis:
Sali. C. 45, 2; cf. Caes. B. G. 3, 4; 4, 33: tabulis et signis propalam collocatis, Cie. de
Or. I, 35,161: columnas neque rectas, neque e regione, id. Q> Fr. 3,1,1, 2: lecticae
collocabant^, id. Phil. 5,6,18: signum Jovis, id. Cat. 3, 9, 21: sedes ac domicilium,
id. Verr. 2, 2, 3, 6 : postquam impedimenta collocata animadvertit, Liv. 44, 37,
I (cf.: constituere impedimenta, id. 44, 36,
6): chlamydem, ut pendeat apte, . M. 2,
734: collocat hasta sues, lays prostrate,
kills, Mart. 5, 65, IO: reliqua signa in subsidio (i. e. ad subsidium) artius conlocat,
Sali. C. 59,2; so, ceterum exercitum in subsidiis, id. ib. 5 Kritz N. cr.: vos, bonae
feminae, collocate puellulam (cf.B. 1. infra),
Cat. 61,184.B. E s p.
To give in marriage : filiam alicui. Tae. Agr. 9 fin.; cf.
Suet. Claud. 27; so Cie. Brut. 26, 98; Nep.
Att. 19, 4; Suet. Caes. 21; id. Aug. 64; id.
Calig. 24; id. Dom. 22 ai.: matrem homini
nobilissimo, Caes. B. G. 1 , 1 8 : aliquam in
matrimonium, Cie. Div. 1,46,104; together
with in matrimonio, Dig. 36,1,77: eam in
se dignam condicionem, Plaut. Trin. I, 2,
122: sororem ex matre et propinquas suas
nuptum in alias civitates, Caes. B. G. 1,18;
so, nuptum, Plaut. Trin. 3, 3, 7; Coi. 4, 3, 6;
Dig. 3, 2, II.Less freq. absol.: virginem,
Nep. Epam. 3, 5: filiam alicujus, id. Arist.
3, 3; cf.: in collocanda filia, Tae. A. 4, 39:
collocantis filiam, Just. 9, 6, 2. 2, Collocare pecuniam, dotem, faenus, etc., a mercantile 1.1., io give, lay out, invest, advance,
place money, a dowry, wealth, etc.: rem herilem, Plaut. Men. 5, 6, 2: in ea provincia
pecunias magnas collocatas habent, Cie.*
Imp. Pomp. 7,18; cf.: pecunias in emptiones praediorum, Dig. 17,1,2: pecunias graviore faenore, Suet. Aug. 39: curavit, ut in
eo fundo dos collocaretur, Cie. Caecin. 4,
II: nusquam posse eam (pecuniam) melius conlocari, id. ib. 5,15: duas patrimonii
partes in solo, Suet. Tib. 48; c f : duas faenoris partes in agris, Tae. A. 6, 17: pecuniam idoneis nominibus, Dig. 35, 2, 88.
Hence, b. In gen., to employ, invest money
in some way: patrimonium suum non effodit: in rei publicae salute collocavit, Cie.
Phil. 3, 2, 3: miliens sestertium ea munificentia collocatum, Tae. A. 6,45.3. (Like
the Gr. .) To lay out a dead body
in state in the vestibulum: aliquem sancte
ac reverenter in hortis Domitus, Capitol.
Anton, p. 5; v. Casaub. ad h. 1.II, Trop.
(in good prose ; most freq. in Cie. and
Quint.). A . I n s e n * acc. t o L A t o
place, set, station, dispose ofi, occupy, employ, put.
( ) With in and abl.: illum multa in pectore sup conlocare oportet, Plaut. Pers. I, I, 8: res est Ridenda in
tuto ut conlocetur, Ter. Heaut. 4, 3, I I ; 4,
3, 17: ut totos se in optimo vitae statu
exquirendo collocarent, employed, occupied
themselves, Cie. Tusc. 5,1, 2; cf.: totum se
in cognitione et scientia, id. Off. 1,44,158:
sese palam in meretricia vita, id. Cael. 20,
49: philosophiam in urbibus, id. Tusc. 5,4,
IO: in animis ego vestris omnes triumphos
meos condi et collocari volo, to be placed,
deposited, id. Cat. 3, II, 26: omne suum studium in doctrina ac sapientia, to apply,
employ, id: Q. Fr. I, I, IO, 29: spem in incerto reliqui temporis eventu, id. Quint. 26,
83: adulescentiam suam in amore et voluptatibus, to employ, spend, id. Cael. 17,39:
bonas horas male, Mart. 1,113,3: omnium
longitudinum et brevitatum in sonis judicium ipsa natura in auribus nostris collocavit, placed, Cie. Or. 51,173: in conspectu,
Quint. 7,1, 4: famam in tuto, id. 12, II, 7.
() With in and acc.: in otium se, Plaut.
Mere. 3, 2, IO: homines quattuor In soporem, to put into the sleep ofi death, id. Am.
1,1, 148. () With simple abl.: et propriis verbis et ordine collocatis, Quint. 9,
I, 7: ordine collocati sensus, id. 7, IO, 16.
1(6) With other prepositions: est et in no-
868
13
369
COLO
COLO
COLO
8, 464: studium philosophiae, Cie. Brut. 91, 3, 3 , 5 : incubare strato lectulo, Val. Max. 2, 12: in coloniam aliquos emittere, Varr. B.
B. 3,16, 29: in colonias mittere, Liv. 4, 49,
315: disciplinam, id. ib. 31, 117: aequabile 6, 8. Sup. apparently not in use.
et temperatum orationis genus, id. Off. I, I,
2. colo, avi, atum, are, v. a. [colum], to 14: coloniam collocare idoneis in locis, Cie.
3: patrias artes militiamque, Ov. F. 2, 508; filter, strain, to clarify, purifiy (post-Aug.): Agr. 2, 27, 73: condere, Veli. 1 , 1 5 , 1 . A l s o
cf.: artes liberales, Suet. Tib. 60: ingenium ceram, Col. 9 , 1 6 , 1 : mel, id. 12, II, I: vinum freq., B. M e t o n , for the persons sent for
singulari rerum militarium prudentia,Veli. sporta palmea, Pall. Febr. 27: sucum lin- the establishment of such a town, a colony,
2, 29, 5 Kritz.> Of a period of time teo, Plin. 25,13,103, 164: thymum cribro, colonists,planters; hence: coloniam deduor a condition, to live in, experience, live Col. 7 , 8 , 7 : aliquid per linteum,Scrib. Comp. cere aliquo, Cie. Bep. 2,4, 9: veteranorum,
through, pass, spend, etc.: servitutem apud 271: ad colum, Veg. 2, 28, 19: per colum, id. Phil. 2, 3 9 , 1 0 0 ; 2, 40, 102; id. Agr. I, 5,
aliquem, to be a slave, Plaut. Poen. 4, 2, 7 : Apio. 4, 2: aurum, App. Flor. p. 343, 20: 16; 2,27, 73; 2 , 3 4 , 9 2 ; id. Brut. 20,79; Liv.
nunc plane nec ego victum, nec vitam illam terra colans, Plin. 31, 3, 23, 38: faex co- 9, 28, 7 ; 9, 46, 3 ; IO, I. I ; 39, 55, 5 (bis)
colere possum, etc., Cie. Att. 12, 28, 2; and lata, id. 31, 8, 44, 9 5 . P o e t . : amnes in- and 9; Veli. 1,14 ; Suet. Tib. 4; id. Ner. 9
poet, in gen.: vitam or aevum = degere, ductis retibus, i. e. to spread out a fish-net, ai.: mittere in Aeoliam, Ioniam, etc., Cie.
Div. I, I, 3: Antium, Liv. 8, 14, 8; cf. on
to take care of life, for to live: .vitam, Plaut. Manii. 5, 193. Hence, colatus, a, um?
Trin. 3, 2, 74; id. Cas. 2 , 1 , 1 2 ; id. Bud. 1, 5, P. a., cleansed, purified (post-class.): nitor the Boman colonies, their laws and regula25: vitam inopem, Ter. Heaut. I, I, 84: ae- (beryllorum), Tert. Anim. 9 . B . T r o p . : tions, JSieb. Bom. Gesch. 2, p. 49 sq.; Madv.
vum vi, Lucr. 5,1144 and 1149. B, Cole- certiora et colatiora somniari, Tert. Anim. Opusc. Ac. p. 208 sq.; and Diet of Antiq.
C . r a s f., of colonies of bees, Varr. B.
re aliquem, io regard one with care, i. e. to 48.
B. 3,16, 9 and 29.
honor, revere, reverence, worship, etc. (syn.:
mcolobathrarius,
[],
observo, veneror, diligo).
I. Most freq. one who walks on stilts, Non. p. 115, 20.
2. Colonia, a e. fi, a name given to sevof the reverence and worship of the gods,
t COloblCUS, a , um, adj > = , erat colonial or provincial cities, but aland the respect paid to objects pertaining
ways, in the class, lang., with a more defimutilated, Firm. Math. 3 , 1 4 , 8 .
thereto, to honor, respect, revere, reverence,
nite appellation; as Colonia Agrippina or
Cod
t colobium, (colobum, i, Th. Agrippinensis,
worship: quid est enim cur deos ab homithe present Cologne.
nibus colendos dicas? Cie. N. D. I, 4 1 , 1 1 5 : 14,10,1), ., , an undergarment
coloniarius,
ii, m., and -a, a e, fi. [cohos deos et venerari et colere debemus, id. with short sleeves, Serv. ad Verg. A. 9,616.
lonia, II.], native ofi a colony, Gai Inst. 3,
t
colonos,
on,
adj.,=z,mutilatib. 2, 28, 71; cf. id. ib. I, 4 2 , 1 1 9 ; id. Agr. 2,
56; 1. 28; Ulp. Sent. 19,4.
35, 94; Liv. 39, 15, 2; Cat. 61, 48: Phoebe ed, curtailed, only in metre: versus, in
colonicus, a, um, adj. [colonus, I.]. I.
silvarumque potens D i a n a . . . o colendi which one syllable is wanting,=catalectus,
Ofi or pertaining to agriculture or husbandSemper et culti, Hor. C. S. 2 and 3; cf. . Mall. Theod. etr. 7: metrum, id. ib. 5; Marc.
ry : leges, Varr. B. B. I, 2 , 1 7 : genus ovium,
. 8,350: deos aris, pulvinaribus, Plin. Pan. Vict. p. 2504 P.
t colocasia, ae, fi. (plur.: colocasia, found upon any farm, common, Plin. 8, 47,
II, 3: Mercurium, Caes. B.G. 6 , 1 7 : Apolli72, 189; 26,10, 62, 9 6 . B . Subst.: conem nimia religione, Curt. 4 , 3 , 2 1 : Cererem orum, ., *Verg. E. 4 , 2 0 ; Mart. 8 , 3 3 , 1 3 ) , =
lonica, a e , / , a farm-house, a rustic's hut,
secubitu, Ov. A. 3, IO, 16: (deam) magis offi- or , an Egyptian bean;
Aus. Ep. 4 , 7 . I f , Pertaining to a colony:
a
magnificent
plant
of
the
lily
kind,
growciis quam probitate, id. P. 3 , 1 , 7 6 : per flamicohortes, levied from colonies, Caes. B. C. 2,
nes et sacerdotes, Tae. A. I, IO; Suet.Vit.I: ing in the lakes and marshes of Egypt,
19: decuriones, Suet. Aug. 46.
quo cognomine is deus quadam in parte ur- whose beans, roots, and even the stalks and
colonus, i, m. [colo]. I, A husbandbis colebatur, id. Aug. 70: deum precibus, stems, were considered as luxuries, and
Sen. Here. Oet. 580: testimoniorum religio- from its large leaves drinking-cups (cibo- man, tiller of the soil (opp. pastor), Cato, B.
nem et fidem, Cie. FI. 4 , 9 ; cf. id. Font. IO, 21; ria) were made, Plin. 21,15,51, 87; Col. 8, B. prooem. 2; Varr. B. B. 2, prooem. 5;
and: colebantur religiones pie magis quam 15, 4; Pall. Febr. 24, 14; id. Apr. 3, 5; cf. id. L. L. 5, 21 Mull.; Cie. de Or. 2,71, 287;
magnifice, Liv. 3 , 5 7 , 7 ; and: apud quos jux- Voss ad Verg. 1.1. (The colocasia of Virgil Hor. C. 1, 35, 6; 2 , 1 4 , 1 2 ; id. S. 2 , 1 , 35; 2,
ta divinas religiones humana fides colitur, is supposed to be the Arum colocasia of 2, 115; Verg. E. 9, 4; id. G. 1, 125; . M.
id. 9, 9, 4: sacra, . M. 4 , 3 2 ; 15,679: aras, Linnaeus. Pliny appears to confound this 1, 272; Sen. Ep. 114,25. B. E s p . , a farmer, one who cultivates another's land, Caes.
id. ib. 3, 733; 6, 208; cf. Liv. I, 7, IO; Suet. with the Nymphaea lotos of Linn.)
Vit. 2 et saep.: numina alicujus, Verg. G. I,
Colocasitis, Idis, fi., == , B. C. I, 34; Cie. Caecin. 32, 9 4 ; Col. I, 7,
30: templum, id. A. 4, 458; . M. II, 578: an island near the coast ofi Africa, Plin. 6, 1; Plin. Ep. IO, 8 (24), 5; Dig. 19, 2, 15 ai.
I I , A colonist, inhabitant of a colonial
caerimonias sepulcrorum tanta cura, Cie. |. 29,34, 172.
town, , Cie. Agr. 2, 28, 75; id. PhiL
Tuso. 1,12, 27: sacrarium summa caerimocolocynthis,
IdiSj/^KoXoKin/fliV,
the
nia, Nep. Th. 8, 4: simulacrum, Suet. Galb. colocynth or coloquintida, used as a purga- 2, 40, 102; id. . D. 3, 19, 48; Nep. Milt. 1,
1; Liv. 4 , 1 1 , 3 sq*; 9, 26, 3 and 5; Verg. A.
tive: Cucumis colocynthis, Linn.; Plin.20,
4 . - 2 . Of the honor bestowed upon men:
1, 12 ai.; Hor. C. 2, 6, 5; Veli. 1,14, 6.b
3, 8, 14; Pall. 1, 35, 9.
ut Africanum ut deum coleret Laelius, Cie.
(colus, i, , P o e t . , for an inhabitant in gen.,Verg. .
colon
or
colum,
i,
Bep. 1 , 1 2 , 1 8 : quia me colitis et magnifica7, 6 3 : 7,410. H u m o r o u s l y : catenaSer. Samio. 31,1), = (a member). I.
ns, Plaut. Cist. I, I, 23; Ter. Ad. 3, 2, 54: a
rum, Plaut. As. 2, 2, 32.
The colon or great gut (the largest of the
quibus diligenter observari videmur et coli,
1. Colophon, onis (acc. -nem, Cie. Imp.
intestines), Plin. I I , 37, 79, 2 0 2 . E s p . ,
Cie. Mur. 34, 70; cf. id. Fam. 6, IO, 7; 13,22,
as the part affected by the colic: coli tor- Pomp. 12, 3 3 ; -na, Veli. I, 4, 3; Tae. A. 2,
I; id. Off. 1 , 4 1 , 1 4 9 ; Sali. J. 10,8: poetarum
mentum, Plin. 22, 22, 37, 79: coli dolor, 54), m.,=Ko\o<piiv, one of the twelve Ionian
nomen, Cie. Arch. II, 27: civitatem, id. FI.
Scrib. Comp. 122. Hence, B. A disease towns in Lydia, situated near the sea, and
22, 52; cf.: in amicis et diligendis et colenof the colon, the colic, Plin. 20,15, 57, 162; renowned for its cavalry, now perh. Zille
dis, id. Lael. 22, 85 and 82: semper ego ple. 31, 9, 45, 1 0 2 ; Scrib. Comp. L L; Ser. or Altobosco, Mel. 1,17, 2; Cie. Imp. Pomp.
bem Bomanam militiae domique . . . colo
Samm. L L H . T r a n s f . , a member of a 12, 33; Liv. 37, 26, 5 sq.; Hor. Ep. 1,11, 3.
atque colui, Liv. 7 , 3 2 , 1 6 : colere et ornare,
verse (pure Lat. membrum), * Quint. 9, 4, II, Hence, A. Colophonius, a, um,
Cie. Fam. 5, 8, 2: me diligentissime, id. ib.
78; of a poem, Aug. ap. Don. Vit. Verg. c. 12.
adj., Colophonian : resina, Plin. 14, 20, 25,
13, 25 init.: si te colo, Sexte, non amabo,
Colona, ae> fi [colonus], a countrywom- 123 (also absol.: Colophonia, Scrib.Comp.
Mart. 2, 55: aliquem donis, Liv. 31, 43, 7:
litteris, Nep. Att. 20, 4: nec illos arte co- an, Ov. F. 4, 692 ; 2, 646; Dig. 19, 2, 54 fin.; 137 sq.): Idmon, v. . 6, 8. I n plur.:
Colophonii, orum, m., the Colophoniae,
lam, nec opulenter, Sali. J. 85, 34 Kritz. Inscr. Orell. 4644.
Hence, I. colens? entis, P. a., honoring,
Colonae, arum, fi., = / , a toum Cie. Arch. 8 , 1 9 . B . Colophoniacus,
treating respectfully; subst., a reverer, wor- in Troas, now prob. Chemali, Nep. Paus. 3, , um, adj., the same: Homerus (since the
shipper ; with pew.: religionum, Cie. Plane. 3 ; the same called Colone, es, Plin. 5, inhabitants of Colophon considered him as
33,80.2. cultus, a, um, P. a. (acc. to I.). 30, 32, 123.
their countryman; v. Cie. Arch. L1.), Verg.
colonarius, a, um, adj. [colonia], of or Cir. 64; Cels. 5 , 1 9 , 1 1 ; 6, 19,17.
A. Cultivated, tilled: ager cultior, Varr. B.
2. colophon, u o s , m ' colophon dixB. 1,2, 20: ager cultissimus, Cie. Bosc. Com. pertaining to the colonus, rustic (late Lat.):
persona,
Sid.
Ep.
5
,
1
9
:
condicio,
Cod.
Just.
erunt,
cum Siquid finitum significaretur,
12,33: materia et culta et silvestris, id. N.
Paui. ex Fest. p. 3 7 , 1 4 MulL [ = ,
D. 2, 60,151: res pecuaria, id. Quint. 3 , 1 2 : 1, 4,24.
m [colonus], the condithe summit, the top; cf. in Gr.
cognatus,
rus cultissimum, Coi. I, I, I: terra, Quint.
. Lidd. and Scott, s. v. ].
tion
of
a
rustic
(post-class.),
Cod. Th. 12,1,
5, II, 24: fundus cultior, id. 8,3, 8: cultiora
color (l d f o r m colos, l> k e arbos, d a loca, Curt. 7, 3, 1 8 . b. Subst.: culta, 33; 1 4 , 1 8 , 1 .
Coloneus, a, um, adj.,=.Kov<o, of ndos, honos, etc., Plaut. MiL 4, 4, 43; Lucr.
orum, ., tilled, cultivated land, gardens,
or
pertaining to the Attic demos Colonos , 208 ; 6,1073; Sali. C. 15, 5, acc. to Proh.
plantations, etc., Lucr. 1, 165; 1, 210; 5,
1370; Verg. G. 1 , 1 5 3 ; 2 , 1 9 6 ; 4, 372; Plin. (?): Oedipus ( ), II. pp. 1456 and 1467 P.; Plin. 13,15,30, 98;
24, 10, 49, 83 Hence, B. T r o p . , orna- Cie. Sen. 7 , 2 2 ; cf. absol.: Coloneus, the trag- 35,11, 42, 150), oris, m. [root eai-, to covmented, adorned, polished, elegant, cultivat- edy of Sophocles, App. Mag. p. 298, 6: locus, e r ; c f . : caligo, occulere, calyx], e olor, hue,
tint.
I, Lit.
A . I n g e n . : varii rerupi,
ed : milites habebat tam cultos ut argento Cie. Fin. 5 , 1 , 3.
I. colonia, ae, fi [colonus]. I. (Acc. Lucr. 2. 786: nequeunt sine luce Esse, id.
et auro politis armis ornaret, Suet. Caes.
67: adulter, Ov. Tr. 2, 499: turba muliebri- to colonus, I.) A possession in land, a land- 2, 795: aureus ignis, id. 6, 205: albus, id. 2,
ter culta, Curt. 3, 3 , 1 4 : sacerdos veste can- ed estate, a farm, Col. I I , I, 23; Dig. 19, 2, 823; cf.: color albus praecipue decorus deo
dida cultus, Plin. 16, 44, 95, 251: matrona 24, 4; 33, 7, 2 0 . B . An abode, dwelling est, Cie. Leg. 2 , 1 8 , 4 5 : purpureus conchyli,
vetita purpura culta, Suet. Ner. 32: filia cul- in gen. (cf. I. colo, I. B.), Plaut. Aui. 3 , 6 , 4 0 ; Lucr. 6,1073: Tyrios mirare, Hor. Ep. I, 6,
tior, Mart. IO, 98, 3: animi culti, Cie. Tuso. and humorously: molarum, for a mili, id. 18; . M. 4 , 1 6 5 ; IO, 261; cf. id. ii). 6, 65;
2 , 5 , 1 3 ; c f : tempora et ingenia cultiora, Ps. 4, 6, 38.Far more freq., I I , (Acc. to Verg. G. I, 452: colorem accipere, Plin. II,
Curt. 7, 8, I I : Tibullus, Ov. Am. I, 15, 28; colonus, II.) A colony, colonial town, settle- 38, 91, 225: bibere, id. 8, 48, 73, 8 193: incf. carmina, id. A. A. 3, 341: cultiores doc- ment: colonia dicta est a colendo: est au- ducere picturae, id. 35, IO, 36, g 102: color
tioresque redire, Geli. 1 9 , 8 , 1 : sermone cul- tem pars civium aut sociorum, missa ubi caerulo albidior, viridior et pressior, Plin.
tissimus, Aur. Viet. Epit. 45. Adv.: c u i " rem publicam habeant ex consensu suae Ep. 8, 20, 4: amethystinus. Suet. Ner. 32:
t e , elegantly: dicere, * Quint. 8, 3, 7; Plin. civitatis aut publico ejus populi unde pro- color in pomo est, ubi permaturuit, ater,
Ep. 5. 20, 6. Comp.: dicere, Sen. Suas. 4 fecti sunt consilio. Hae autem coloniae . M. 4, 165; Plin. 30, 2, 6, 16: bonus,
fin.; Tae. Or. 21: (sc.veste) progredi, Just. sunt, quae ex consensu publico, non ex se- Varr. B. B. 3, 7, IO: melior, Plin. 7, 6, 5,
cessione sunt conditae, Serv. ad Verg. A. I, 41: colores, oculos qui pascere possunt,
aeris alieni atque litis esse miseriam, Orae. et humanum fuisse, etc., id. Fin. 2, 25, 80: 4, 4: in domum alicujus, * Hor. C. 4,1, II:
ap. Plin. 7,32,32, 119. . In p a r t i o . ego illo usa sum benigno et lepido et comi, intromittere aliquam comissatum, * Ter.
A. An overseer, tutor, teacher, etc., of young Ter. Hec. 5,3,39 (cf id. Heaut. 5,1,39 BentL Eun. 3,1,52.Absol.: comissantium modo
persons (rare; not ante-Aug.), Verg. A. 2, N.cr.): comis et humanus, Cie. Fin. 2,25, currum secuti sunt, Liv. 3, 29, 5; "'Quint
86; 5,546; Suet. Tib. 12; Stat. S. 5, 2,60. 80; cf. Quint. 6, 2,18; Hor. S. 2, 8, 76: quis II, 3,57; Suet. Calig. 32; id. Dom. 21; Petr.
E s p. = paedagogus, a slave who accompa- Laelio comior? quis jucundior? Cia Mur. 25,1.
nied boys as a protector. Suet. Aug. 98; id. 31, 66: dum illis comis est, Plaut Trin. 2,
* comitantis, e, adj. [comitor], atClaud. 35.Far more freq., B. The suite, 1,23; so, bonis (opp. adversus malos inju- tending, accompanying, PauL NoL 10, 298.
retinue of friends, relatives, scholars, noble cundus), Tae. Agr. 22 fin.: comis erga alicomitas, atis,/ [comis], courteousness,
youth, etc., which accompanied magistrates quem, Cie. Sen. 17, 59 (aL communis, but kindness, obligingness, friendliness, affabilinto the provinces, Cie. Verr. 2, 2,10, 27 comp. id. Fin. L L Madv.): comis in amicitiis ity, gentleness (syn.: benignitas, facilitas,
sq; id. Q. Fr. 1,1,3, 11; Hor. Ep. 1, 8, 2; tuendis, id. Fin. 2, 25, 80 fin.: in uxorem, humanitas; opp. gravitas and severitas;
Suet. Caes. 42; id. Ner. 5; id. Gram. 10. Hor. Ep. 2, 2,133: senex comissimus, App. in good prose; esp. freq. in Cie.): si illius
C. The attendants of distinguished private M. II, p. 268.B. Of subjects not personal: (sc. Catonis) comitatem et facilitatem tuae
individuals, Hor. Ep. 1, 7, 76; 1,17, 52; id. comi animo, Ter. Heaut. 5,1,39: ingenium, gravitati severitatique aspexeris, Cie. Mur.
S. 1,6,102; Suet. Caes. 4.Trop.: (Cicero) Tae. A. 6,41 fin.: hospitio, Liv. 9,36,8, cf.: 31,66; id. Or. IO, 34; id. OfT. 2,14. 48; id.
in libris de Republica Platonis se comitem vinclum inter hospites comitas,Tac.G. 21 fin. de Or. 2, 43,189: Crassus in summa comiprofitetur, Plin. praef. 2 2 . D . After the Halm: sermone et congressu, id. A. 15,48: tate habebat etiam severitatis satis, Scaetime of the emperors, the imperial train, via (i.e. more), id. ib. 4,7: oculis alliciendus volae multa in severitate non deerat tamen
the courtiers, court, Suet. Aug. 16; 98: id. amor, Ov. A. A. 3, 510.Adv.: comiter, comitas, id. Brut 40,148; cf. id. Sen. 4, IO:
Tib. 46; id. Calig. 45; id. Vit I I ; id. Vesp. courteously, affably, etc. (very freq.): homo, in socios, mansuetudo in hostes, Tae. A. 2,
4; Inscr. OrelL 723; 750 ai.Hence, E. In qui erranti comiter monstrat viam, etc., En . 72; Suet. Aug. 53; 74; 98; Tae. Agr. 16;
late Lat., a designation for the occupant of ap. Cie. Off. I, 16, 51; id. ap.Varr. L. L. 7, Plin. Ep. 8, 21, I: comitas affabilitasque
any state office, as, comes scholarum, rei 89 MiilL: facere aliquid, Plaut. Poen. 3,6, sermonis, Cie. Off. 2, 14, 48 ai. . Too
militaris, aerarii utriusque, commercio- IO; id. Bud. 1,5,28: appellare unumquem- great liberality, prodigality, Plaut. Trin. 2,
que, Cie. PhiL 13, 2 , 4 : munera missa lega- 2, 52 ; 2, 2, 75; id. Rud. proL 38; Suet.
rum (hence, Ital. conte ; Fr. comte).
tis, Liv. 9, 43, 26; cf. id. 42, 24, IO; 45, 20, Oth. 3.
comesor (comestor, Gloss. Phiiox.), 8:
accipere, id. 23,33,7; Ov. F. 2, 788: Tae.
oris, m. [I. comedo], an eater, a gourmand,
comitatensis. e, adj. [comitatus], of
A. 12, 61: invitare regios juvenes, Liv. I,
Tert. adv. Marc. 1,1; Dig. 21,1,18.
IO: celebrare regis convivium, id. I, 22, or pertaining to ute dignity or office of
comestlbilis.e, adj. [id.], eatable, Isid. 57,
5 (ai. leg. comi fronte): administrare pro- courtiers (v. comes, II. D. and E.; postOrig. 17,7,9.
vinciam, Tae. H. I, 13 et saep.r maiesta- class.): munus, Cod. Th. 12,1,38: legio, ib.
cornesco, onis, f. [id.], a consuming, tem populi Romani comiter conservato, 12,36,14: fabrica, i. e. machinatio, a court
Isid. Orig. 20, 2, 2; AnthoL Lat 3, 90, 7.
i. e. willingly, in an obliging, kind manner, intrigue, Amm. 18,4, 2.
comestus, a, um, v. comedo init
1. comitatus, a> um, Part. and P. a,
a (mildly expressed) formula in treaties of
1. comesus, a> um, v. comedo init
peace. Cie. Balb. 16, 36 , cii Dig. 49, 15, 7; from comitor and comito; v. comitor.
2. comesus, iis,m- [I comedo], an eat- for which, in Liv. 38,11, 2. imperium ma- 2. Comitatus, fis, m. [comes]. I . An
ing, consuming, Isid. Orig. 20,1,1.
jestatemque populi Bomani gens Aetolo- escort, an attending multitude, a train, ret1 1 , cometes, ae> m - (Lat. access, form rum conservato sine dolo malo. Sup., inue (in sing, and plur.). A. In gen.
nom. cometa, Prud. Cath. 12, 21; acc. come- Plaut. MiL 3, 3, 66 dub. (Bitschl, comptissu- (clasa): qui cum uxore veheretur in raeda
tem, Sen. Oct. 232; cometem, Serv. ad Verg. me).Comp. apparently not in use.
muliebri et delicato ancillarum puerorumA. IO, 272; Schol. Juv. 6, 407; abl. cometa,
que comitatu, Cie. ii. IO, 28: magno comicomissabundus
(comess-),
a,
um,
Manii. I, 824), = , a comet, Plin. 2, adj. [comissor], holding a riotous procession, tatu ingredi, id. Cat. 3, 2, 6: comitatum
25, 22, 89 sq.; Sea Q. . 7,1, 6 et lib. 7 revelling, banqueting, carousing: comissa- optimorum civium desero, id. Att. 8, 3, 2:
passim; Serv. ad Verg. A. IO, 272; Cie. N. bundus temulento agmine per Indiam in- praedonis improbissimi societas atque coD. 2, 5, 14; id. Div. I, II, 18; Verg. G. I, cessit (Alexander Magnus; in regard to his mitatus, id. Verr. 2, 5, 21, 54; id. Fam. 6,
488; id. A. IO, 272; SiL 8, 638; Lue. I, 529 imitation of the procession in honor of Bac- 19,1: Pompeius comitatu equitum triginta
ai.In apposition with sidus, Tae. A. 14, chus through Asia; v.Curt 9, IO, 26), Liv. 9, ad mare pervenit, Caes. B. C. 3, 96; Quint. ~
22: 15, 47; with stella, Just. 37, 2, 2.
17,17; Curt. 5,7,IO; 9,10, 26: ubi (Athenis) I, 2, 5; 7, 2, 45: iter modico comitatu in2. Cometes, ae, m., a Greek proper comissabundi jiivenes ante meridiem con- gressus est, Suet. Caes. 31: id. Aug. 98 et
name. I. One of the Lapithae, . M. 12, ventus sapientium frequentabant, decora- saep.; Verg. A. 12,336.* 2. r a s f., of
284. i f . Father of Asterion, VaL FL I, ted, crowned, etc.,for a procession, Plin. 21, animals: multo ceterarum volucrum comitatu, Tae. A. 6, 2 8 . - 3 . Of abstr. objects:
356.
3, 6, 9.
pruna hordearia appellata a comitatu fruC d m l C g , adv., . comicus/}.
comissaliter
(cdmess-),
adv., from
gis ejus, i. e. because they ripen at the same
t comicus, a> um , adj., = , of
an adj. comissalis, not in use [id.], os in
or pertaining to comedy, comic: poeta, Cie. revelling processions, wantonly, jovially: time, Plin. 15,13,12, 41; so, virgultorum,
Id. 17, 23, 35, g 211: quid tanto virtutum
Or. 20,67: artificium, id. Rose. Com. IO, 18: cantare, Sid. Ep. 1, 5.
(opus est) si? etc.,Cia Fin. 2,34,
levitates, id. N. D. 3, 29, 72: res, the matecomissatio (cOmess-), finis, / [id.], comitatu
riai of comedy, Hor. A. P. 89: scaenae, Vitr. a Bacchanalian revel, and the succeeding 111; id. Par. 2, I, 16: utriusque causae,
5, 8: gestus, Quint. II. 3,125: senarius, id. nocturnal procession with torches and mu- Plin. 18, 29, 69, 283: ferre impetum vi9, 4,140: ad morem, id. 1,8, 3: virtus (Te- sic, a revetting, rioting, Cie. Mur. 6,13; Liv. tiorum, tam magno comitatu venientium,
rentii), C. Caes. ap. Suet Vit. Ter. 5: perso- 40,13, 3; Suet. Calig. 55; Mart. 12, 48,11; Sen. Ep. 7,6.B. In a r t i e., in the time
na, Quint. II, 3, 79; Plin. 25, II, 88, 137: GelL 1,9, 9.In plur., Cie. Cael. 15, 35: id. of the empire, an imperial escort, retinue,
auctores, Quint. 2, IO, 13.B. E sp., repre- Cat. 2, 6,10; Varr. L. L. 7, 89 Miill.; Liv. court, suite, Taa H. 2, 65; Plin. Pan. 20, 3;
sented in comedy: ut comici servi solent, 1, 57, 5; Suet Vit 13; id. Tit. 7; Sen. Ben. Dig. 49,16,13; Aus. Ep. 17; Symm. Ep. 8,
Plaut. Capt 4,1, I I : stulti senes, Caecil. ap. 6, 3 2 , 1 ; id. Cona ad Helv. 10, 9; id. Ep. 9; Aug. Ep. 129: Ostbanes exornatus comiCie. Sen. II, 36, and LaeL 26, 99; so, adu- 51,1.The tropes tempestas comissationis tatu Alexandri, honored with the right of
lescens, Cie. Rose. Am. 16, 47: Davus, Hor. and comissatio tempestatis are censured, attendance upon Alexander, Plin. 30,1, 2,
S. 2,5,91: moecha Thais, Prop. 4 (5), 5, 44: the former as too bold and the latter as 8 8; et: deici congressu et comitatu, Tae.
aurum = lupinum, lupines, used by comic too feeble, by Cie., de Or. 3,41,164.
A. 13,46.II. A company (without the acactors instead of money, Plaut. Poen. 3, 2,
comissator
(cdmess-).
oris, m. [id.], cessory idea of attendance), a band, troop,
m
2 0 . I I . Subst.: cdmiCUS,
- . An one who holds or joins in a festive proces- crowd, swarm: litterae, quaecumque erant
actor of comedy, a comedian, Plaut. Poen. sion, a reveller, Ter. Ad. 5, 2, 8; Cie. Cael. in eo comitatu, etc., Cie. Cat 3, 3,6; Caea
3, 2, 4; id. Pers. 4 , 2 , 4 ; Inscr. Grut 1089,6. 28, 67; Liv. 40, 7, 8; 40, 9 , 1 ; Quint 3, 6, B. C. 1,48; 1,51; I, 64; SalL C. 45,1; Liv.
More freq., B. A comic poet, uniter of 26; Petr. 65, 3; Mart. 9, 62,15; Geli. 4,14, 28, 22, 4; Suet Tib. 6 ai.
comedy, Cie. Or. 55,184; Quint. 1, 7, 22; 2, 4 aLII, Trop.: libellus, a book of songs
comiter, adv., . comis fin.
16, 3; 9, 3, 14;_ IO, 1, 72 ; II, 1, 38;' 12, 2, used in a comissatio, Mart. 5,16,9: comisc o m i t " * , 6rum, v. comitium, IL
22. Adv.: r.omicft, in the manner of satores conjurationis, in contempt for the
t cdmitiae, arum, v. comitium, II.
comedy: res tragicas tractare, Cie. de Or. 3, companions, participants, in the Catilinian
comitialis, e adj. [comitium, II.], o /
8, 30; cf Sen. Ep. 100, IO.
conspiracy, Cia Att 1,16,11.
or pertaining to the comitia: dies, on which
Cominium, ,.,4 town of Samnium, t comissor (on account of erroneous the comitia were held, Cie. Q. Fr. 2, 2, 3; 2,
Liv. IO, 39,5 sq., and id. 10,43,1 sq.
deriv. from comis, comedo, com mensa, 13,3; Varr. L. L. 6, g 29 Mull.; Liv. 3, II,
1. Cominius, ii) m > a Roman proper etc., often written cdmisor, commi- 3; et Paui. ex Fest p. 38,12 MQ1L; Macr. S.
name, Cie. Clu. 36,99: id. Brut. 78, 271: id. sor, commissor, comesor, cOmes- 1,16; so, biduum, Caea B. C. 1,5: mensis,
sor, commessor, commensor, eta; Cic.Verr. 2,2,52, 130: homines, toho were
Verr. 2,4,10, 24.
v. VeL Long. p. 2233; Liv. 40, 7, 5 Drak.; always at the comitia, and sold their votes,
2. Cominius, colminiana.
Quint 11, 3, 57 Spald. and Zumpt), itus, 1, Plaut Poen. 3, 2, 6: morbus, the epilepsy
cominus, comminus.
dep., = (v. Lidd. and Scott in (so called because its occurrence on the
comis, ei adj. [ etym. dub.; cf. concin- v.
day of the comitia, as ominous, broke up
nus], courteous, affable, kind, obliging, h. v.), to hold a festive procession, to revel, the consultation; cf. Fest. a v. prohibere,
make
merry;
of
young
people,
who
went
friendly, loving (class, in prose and poetry;
p. 234, 28 Mfill.; Cela 2, 1; 8, 23 ; also
on account of similarity of meaning, in MSS. about with music and dancing, to celebrate called morbus major and sacer, id. 2, 8:
a
festival,
and
finally
returned
to
one
of
very freq. interchanged with communis ;
vitio corripi, Sen. Ira, 3, IO, 3; and, subst.:
hence the readings vary in the best edd.; their companions, in order to carouse comitialis. is> comm., one who has the
cf. Liv. 25,12,9 Drak.; Suet. 2, p. 241 Wolf; anew (class.; not in Cia; c f , however, epilepsy, Plin. 20, II, 44, 114; 28, 7, 23,
Cie. Fin. 2, 25, 80 Madv.).
Of persons: comissatio and comissator): nunc comis- 83; 32, 4,14, 33 sq.; 32, 9, 37, g 112.
comes, benigni, faciles, suaves homines esse satum ibo ad Philolachetem, Plaut. Most. 1, Adv.: comitialiter, epileptically, by epdicuntur qui erranti comiter monstrant 4, 6: ad fratrem, Liv. 40, 7, 6; 40,13, 3: ilepsy, Plin. 22, 21, 29, g 59.
viam (Enn.; cf. under adv.), Cie. Balb. 16, domum, Plaut. Most 1, 4, 22: qui praeter36: illum negat et bonum virum et comem eat comissatum volo vocari, id. Stich. ,
comitialiter, adv., . comitialis fin.
dignitas, Veg. Mil. 2 , 9 : sedes. Cod. Th. 11,21, spot, stain,pollute, defile on all sides (rare but
3; also, subst., a chief, Cod. Just. 1, 33, 3 ai. class.). I. L i t . : sanguine manus, Verg.
comito, are, I, . a. (poet, collat. form E. 8, 48: sanguine suo altaria deOm, Tae.
of comi tor), to accompany, attend, follow: A. 1,39: commaculatus sanguine, Paul. Nol.
quod si Romanae comitarent castra puel- 6 , 1 6 4 . I I , T r o p . : se isto infinito ambilae, Prop. 2, 7.15; Ov. P. 2, 3,43; id. M. 14, tu,* Cie. CaeL 7,16: se cum Jugurtha mi259; 13, 55; '8, 692: funera, id. P. 1, 9, 47 scendo, Sali. J. 102,5: pia templa domosque
(Att. ap. Non. p. 85, 139, is, on account of occursu, Stat. Th. II, 752: se consortiis alithe corruption of the text. d u b . ) . P a s s . : quorum, Cod. Th. 3,12, 3: viduitatem stucomitor, ari, Plin. 9, 35,55, 110; Just. 30, pri procacitate, ib. 3,16, 2 : flagitiis com2, 4; Ov. Tr. 3, 7, 4 7 ; Lucr. 1, 9 8 . E s p . maculatus, Tae. A. 16, 32: nam praeter safreq. in part. perf.: comitatus, a, um, tellites commaculatos quis eadem volt?
accompanied, attended : (mulier) alienis vi- Sali. H. I, 41, 21 Dietscn.
ris comitata, Cie. Cael. 14, 34; so with an
* C o m - m a d e o , ere, v. n., to become
abl. added, . . 2, 441; 2, 845; 3, 215; 9, very soft: bene, Cato, R. R. 156, 5.
687; IO, 9 ; id. Am. I, 6, 33; Tib. 3, 2, 13;
Commagene (in MSS. erroneously
Plin. 21, II, 38, 65; Tae. Agr. 40; id. . Comasque), es, fi, = ^.
i.
14, 8: trecentis feminarum comitata, Curt. The noithem province ofi Syria (whose
6, 5,26; Sen. Hippo! I; Stat. Achill. 2,309. chief town was Samosata, now SamoAs adj.: quod ex urbe parum comitatus
sata Mel I, II, I; Plin. 5,12.13, 66; 5, 24,
exierit, Cie. Cat. 2, 2, 4; so, bene, id. Phil.
20, g 85; IO, 22, 28, 55; 29, 3, 13, 55;
12, IO, 25; Quint. 12, 8, 3; and hence, also,
c o m - l t i u m , i i, [locus a coeundo, id in comp.: puero ut uno esset comitatior, Cael. ap. Cie. Fam. 8, IO, I ai. Hence,
est insimul veuiendo, est dictus, Faui. ex Cie. Tuso. 5, 39, 113; so Plin. IO, 37, 52, 2. Commagenus, a, um, adj., ofi Commagene : legati, Cie. Fam. 15, I, 2: haruFest. p. 38,12 MQ1L; cf. Varr. L. L. 5, 155 109; App. Mag. I, p. 288, 29.
spex, Juv. 6, 650: galla, Plin. 16, 7,9, 27:
id.: comitium ab eo quod coibant eo coa t comes], to I regio, Tae. A. 15,12.Hence, subst.: c o m
c o m i o r , lltus>1 v
mitiis curiatis, et litium causa]. I, In
sing., the place for the assembling of the Ro- join one's self to any one as an attendant, ' macellum, i, n. (se. medicamentum), a
mans voting by the cu/rioe; situated near to accompany, attend, follow (class.; esp. remedy made there, Plin. 29, 3,13, 55; IO,
the Forum, and separated from it by the freq. after the Aug. per.): constr. with acc. 22,28, 55; cf plur. {sc. unguenta), Dig. 34,
ancient Rostra, but sometimes considered or absol., with abstr. subjects by Cie. three 2,21.And subst.: Commageni, rum,
as a part of the Forum in a more extended times (qs. comitem esse) with dat. (v. . ). wi., the inhabitants ofi Commagene, Mel. 1,2,
sense (hence, in Dion. Halic. and I, In gen. (a) With acc.: propinqui In- 5; Plin. 29,3,13, g 55; Tae. A. 2,42 ai.II,
&< /'. IN CO- dutiomari comitati eos ex civitate excesse- (Supply herba.) An unknown plant, perh.
runt, Caes. B. G. 6, 8: matrem, Luer. 2,640: Nardus Syriaca, Plin. 29, 3,13, 55.
MITIO , IN FORO, X I I . -Tab. ap. Auet. Her.
2,13, 20; Cie. Sest. 35, 75; id. Verr. 2,1, 22, patrem, Suet. Calig. IO; Curt. 3,8,12: nautas
* c o m - m a l a x o (cornu-), are, v. a.,
58; id. Brut. 84, 289; Liv. 1,36,5; 27,36, fuga, Verg. A. 4, 543: Metellum in exsili- to make entirely mild, to soften; trop.:
8; IO, 24,18; Plaut. Cure. 4,1,9 et saep.; cf. um, Suet. Gram. 3: erilem filium in scho- patrem, Varr. ap. Non. p. 82, 14; cf. Varr.
Diet, of Antiq.B. T r a n s f , any place of las, id. ib. 23: hostiam, Verg. G. I, 346: iter L. L. 6, 96 MOll.
assembly out of Rome; so of the Ephoreum alicujus, id. A. 6,112: gressum erilem, id.
com-mando, no perf., sum, ere, v. a.,
at Sparta, Nep. Ages. 4 , 2 . O . Trop.: quod ib. 8,462: currum Augusti triumpho, Suet. to chew (late Lat.): frondes myrti, Ser.
(es) esset animi vestibulum et orationis Tib. 6; id. Dom. 2 fin.: rem militarem, Samm. 36, 684: radix commansa, Marc.
janua et cogitationum comitium, App. Tae. A. II, 22. () Absol. i esp. freq. in Emp. 8.
Mag. 7, p. 278,1; so, sacri pectoris, Mam. the Aug. poets and Tae.): lanigerae cocommanducatio, Onis, fi [commanGrat. Act. ad Jul., 15.II, Plur.: c o m i t i a mitantur oves, Verg. A. 3, 660; Plin. Pan.
(access, form c d m i t i a e , Fratr. Arva! ap. 24, 3: sex milia Dalmatarum, recens delec- duco], a chewing, mastication (late Lat.):
Marin. p. 43; Gloss. Labb. p. 33), the as- tus, comitabantur, Tae. H. 3, 60; 5, I; id. olivarum, Scrib. Comp. 53 and 104.
c o m - m a n d u c o ( c o n m - ) , n o perf.,
sembly of the Romans for electing magis- G. 46: non aequo comitantes ordine, Sil. 4,
trates, etc., the comitia.The comitia were 31; Dig. 17, IO, 15, g 16.In the Obi. absol. atum, , v. a. (access, form c o m m a n d u of three kinds.
I. Comitia curiata, the of the part. pres., with the attendance of, c o ^ atus, 1, v. dep., Lucii. ap. Non. p. 81,
most ancient, voting by curiae, held in the attended by, etc., sometimes to be transla- 26; p. 123,27; p. 479,2 sq.; in trop. signif),
comitium (. I.), gradually restricted by, ted by with, together with, and with a nega- to chew much, chew to pieces, masticate: lin2. The Comitia centuriata, the proper as- tive, without: magna comitante caterva, guam, VaL Max. 3, 3, ext. 4: acinos, Plin.
In 24, 4, 6, 11; 25,13, 105, g 165 sq.; Scrib.
sembly of the populus Romanus, voting by Verg. A. 2 , 4 0 ; 11, 498; Curt. 6, 5, 11
centuries, instituted by Servius Tullius, con- plur., Nep. Att. 22, 4; Ov. M. 11, 275 ; 13, Comp. 9; 53; 165.
tinuing through the whole time of the re- 631; Tae. . 3, 41; Suet. Ner. 48: domino
c o m - m a n e o , ere, v. n., to remain somepublic, commonly held in the Campus Mar- comitante, . M. 13, 402: nupsi non comi- where constantly (late Lat.): in domo, Macr.
tius (not in the comitium, as is asserted by tante deo, without the assent, against the S. 6,8 fin.; Cod. Th. 7,8,1: aliquo loco, Aug.
many from the similarity of the name; cf. will of the god (Hymen), Prop. 4 (5), 3,16. Civ. Dei, 22,.8; Jul. Val. Rer. Gest. Alex. M.
campus, II.), Geli. 15, 27,2 sqq.; Cie. Agr. 2, B. T r a n s i to inanimate objects (cf. 1,20 Mai.
II, 27; id. Dom. 14, 38; Liv. 5, 52,15; cf. comes, I. .), () With acc.: comitatur fama
c o m - m a n i f e s t o , nre, v. a., to manifest
Cie. Leg. 3, 19, 44. 3. Comitia tributa, unionis ejus parem, etc., Plin. 9, 35, 58, together, Boeth. Arist. Top. 6, 2, p. 707.
voting by tribes, and commonly held in 121: quando comitetur semper artem dec o m - m a n i p u l a r i s , is, m., a comrade
the Forum, but in choosing magistrates, cor, Quint. 9, 4, 7; cf. also Curt. 8, 5 , 1 6 ;
freq. in the Campus Martius, convened for Claud. C. Mai. Theod. 243 ; Dig. 45, 1, 126, who is in the same manipulus, Tae. . 4,46;
the first time in the trial of Coriolanus, two 1.() With dat: (Tarquinio Superbo) Inscr. OrelL 3557.So also $ COMMANIPVITAyears after the introduction of the office aliquamdiu prospera fortuna comitata est, RI vs, ii, Inscr. Rein. 8,74.
* c o m m a n i p u l a t i o , o n i s , / [commaof tribune of the people. In them the in- Cie. Rep. 2, 24, 44: tardis enim mentibus
ferior magistrates (aediles, tribunes of the virtus non facile comitatur, id. Tuso. 5, 24, i nipulo], companionship in a manipulus,
people, qusestors), and, later, the Pontifex 68: cetera, quae comitantur huic vitae, id. Spart. Nig. 10, 6.
com-manipulo, onis, m., a comrade
Maximus also, were chosen, Cie. Leg. 3,19, ib. 5, 35, 100. () Absol.: an est aliquid
45; id. Agr. 2,11, 27; Liv. 2, 68,1; 2,60,4; per se ipsum flagitiosum, etiam si nulla co- of the same manipulus, Spart. Nig. 10, 6.
Geli. 15,27,3; cf. Diet, of Antiq.Upon the mitetur infamia? Cie. Fin. 2, 19, 60: Teu- So a l s o T COMMANIPVLVS a n d COMMANIPLVS,
comitia calata, v. I. calo. The usual 1.1. crum comitantibus armis Punica se quantis Inscr. Orell. 3557; Inscr. Grut. 651,1.
for holding such comitia is: comitia ha- attollet gloria rebus I Verg. A. 4, 48; . M.
c o m - m a r c e o , ere, v. n.; lit., to wither ;
bere, Cie. Div. 2,18, 43; freq. in all periods; 14, 235; id. F. 3, 865: comitante opinione, trop., to become wholly faint or inactive
they were designated according to the Tae. Agr. 9. I I , In p a r t i o . , io attend (late Lat.): miles, Amm. 17, IO, 1; 31,12,13.
magistrates who were to be chosen in one to the grave: (Eumenem) comitante
* c o m - m a r g T . n o , are, v. a., to furnish
them, as consularia. Cie. Verr. 1, 6 , 1 7 ; id. toto exercitu humaverunt, Nep. Eum. 13, with a parapet or railing: pontes, A m m
Mur. 18,38: praetoria. Liv. 10, 22,8: tribu- 4; id. Att. 22, 4: juvenem exanimum vano 3 1 , 2 , 2 .
nicia, Cie. Att. 1 , 1 , 1 ; Liv. 6, 39, I I : milita- honore, Verg. A. II, 52; cf.: supremum co* c o m - m a r i t u s , i, m, an associateria, Liv. 3, 51, 8: quaestoria, Cie. Fam. 7, mitentur honorem, id. ib. II, 61.
husband, Plaut. Cas. 4, 2,18.
3 0 , 1 ; cf. also: comitia consulum, Liv. 3,
t comma, atis, n. ,=. I, In gram.
* c o m - m a r t y r . y ris, ut., a fellow-mar20, 8; and: comitia fiunt regi creando, id. | A. A division of a period (in Cie. Or. 62,
tyr, companion in martyrdom, Tert. Anim.
1, 35, I: edicere comitia consulibus ere-1 211; 66, 223; Quint. 9, 4, 22, written as 55.
c o m - m a s c u l o , are, v. a. [masculus],
andis, id. 3, 37, 5: comitia conficere, Cie. Greek; pure Lat. incisum), Quint. 1, 8, 6;
Fam. IO, 36,12: differre, Liv. 6, 37,12: di- Diom. 2, p. 460 sq. P . B . A mark of punc- to make manly, firm, courageous, to invigmittere, Cie. Att. 1,14, 5: ducere, id. ib. 4, tuation, a comma, Don. p. 1742 P . I I , In orate, embolden (post-class.): animum, App.
15, 7: inire, Suet.Vesp. 5 . B . T r a n s f . , verse, the cessura, Marc. Vict. p. 2519 P.
M. 2, p. 124,32: frontem, Macr. S. 7,11.
of other elections, out of Rome, Cie. Verr. 2,
commiseratio, unis, / [commacecom-mastico, n o p e / , atum, 1, v. a.,
2, 52, 129; Liv. 42. 43, 7; Tab. Heracl. v. ro], a dissolution, maceration (late Lat.): to chew (late Lat.), Aem. Mac. 2 , 1 5 ; 4, 8.
24 s q . C . T r o p . : ibo intro, ubi de capite corporis, Ambros. in Psa. 37, 59.
t c o m m a t i c US. a, um, adj., = meo sunt comitia, i. e., where my fate is
com-macero, "ro, v. a., to soften by , cut up, divided, short (eccl. Lat.): hymdeciding, Plaut. Aui. 4, 7, 20 : Pseudulus steeping, to macerate: aliquid in aqua plu- nus, Sid. Ep. 4 , 3 : rhythmi, id. Carm. 23,450.
mihi centuriata capitis habuit comitia, id. viali, Marc. Emp. 3B fin.; Ambros. in Luc.
com-maturesco, rui, ere, v. inch, n.,
Ps. 4, 7, 134: meo illic nunc sunt capiti 5, 6.
to ripen thoroughly: ubi commaturuerit,
comitia, id. True. 4, 3, 45.
com-macesco, ere, v. inch. n., to grow Col. 12, 49, 7 Schneid. N. cr.
c d m i t i v u s , a, um, adj. [comes, II. E.], lean, Varr. ap. Non. p. 137, 3; cf. macesco,
com-rneabilis, e, adj. (perh. only in
pertaining to a chief officer (post-class.):
com-maculo, avi, atum, , v. a., ro Arn.). I Pass., that is easily passed through,
taining to the Comes Orientis (a court officer), Cod. Th. 8, 4 , 1 8 ai.
1. c o m i t i a t u s , i, m., v. comitio fin.
2. comitiatus, >".s, m. [comitium, II.],
an assembly of tiie people in the comitia (very
rare), XII. Tab. ap. Cie. Leg. 3,19, 44; Cie.
Leg. 3,4, I I : dimittere, id. ib. 2,12, 31: impedire, id. ib. 3,12, 27: ad comitiatum vocare, Varr. L. L. 5, 91 Muli. (ai. comitatum, as also in the last passage of Cie.) ;
Messala ap. Geli. 13,15, 8.
^ c o m i t i o , avi,.atum, I, v. n. and a.
[comitium]. I, To go into the comitium:
quando rex comitiavit, fas (abridged, Q
R. C. F.), an old formula in Varr. L. L. 6,
31 MQ11.; cf. Fest. p. 278, 14 id.; finienti. Praen. ap. Inscr. Orell. vol. 2, p. 386.
Hence, II. comitiatus, i, w., military tribune elected at the comitia, Ps.-Ascon. Cie. Verr. I, IO, 30.
376
commemini antequam sum natus, me miserum, id. Tuso. I, 6, 13. () With infi
pres.: non conmemini dicere, Plaut. Cure.
5 , 3 , 3 2 ; so id. Mil. 3 , 1 , 4 9 ; id. Men. 5 , 9 , 1 5 .
() With rei.-clause, Plaut. True. 4, 3, 4 .
() With gen.: conmeminit domi, Plaut.
Trin. 4, 3, 20.(e) Absol.: memini et scio
et calleo et conmemini, Plaut. Pers. 2, I.
8; id. True. I, 2 , 1 9 ; Ter. Eun. 3, 5 , 1 6 ; id.'
Phorm. 3, 2, 3 8 ; Ov. F. 3, 792. I I . In
speech, to recall to mind, mention (late
Lat.): Plato complurium Socratis sectatorum in sermonibus, quos scripsit, commeminit, Geli. 14, 3, 2.
commemoramentum (cornu-), i,
commensurabilis, e, adj. [mensuro], having a common measure, commensurable,, Boeth. I Arithm. 18, p. 1000 ai.
commemoratio, onis, / [id.], symmetry, uniformity, Boeth. Arist Top. 2, I,
p. 680.
commensuratus, a, um, adj. [id.],
equal: consonantiae, Boeth. I Mus. 29,
p. 1084.
1. commensus, a, um, Part., v. commetior.
2. commensus, fis, m. [commetior],
a due proportion or measure, symmetry (a
word of Vitr., as transi, of the Gr. ), Vitr. 1, 3, 216 praef.; 6, 2
commentariensis, is, m. [commentarius], one who takes control, has the care
of a thing; and specif., I, A registrar of
public documents, a recorder, secretary. Dig.
49,14,45, 7; Cod. Just, ly 27,1, 8. I I .
One who makes out a'list of prisoners, a
keeper of a prison, Cod. Just. 9, 4, 4; Dig.
48, 20, 6 : 48, 3, 8. H I . One who forms a
list of soldiers, Pa-Ascon. Cie. Verr. 2,1,28,
8 71.
thoroughly, meditate, think over, study, deliberate, weigh, prepare one's self mentally,
etc. (class.).
A. In g e n .
1. Absol: ut
cito commentatus est, i. e. has made up a
story, Plaut. Cas. 2, 3 , 2 7 : cum in hortos D.
Bruti auguris commentandi causa convenissemus, deliberation, Cie. Lael. 2 , 7 : magi,
qui congregantur in fano commentandi causa, id. Div. I, 41, 90.2. With acc.: te ipsum, qui multos annos nihil aliud commentaris, docebo quid sit humaniter vivere,
Cie. Fam. 7,1,5: commentari aliquid et discere, id. Fin. 6, 15. 42 : futuras mecum
commentabar miserias, id. poet. Tuso. 3,14,
29.3. With interrog. clause: ut commentemur inter nos, qua ratione nobis traducendum sit hoc tempus, Cie. Fam. 4, 6,3.
4. With de: multos mensis de populi Bouiani libertate, Cie. Phil 3,14, 36.B. I n
partio.
I. Of the oratoris preparation
for a speech (freq. and clasa). a. Absol.:
ad quem paratus venerat, cum in vilia Metelli compluris dies commentatus esset,Cie.
Fam. 12,2,1: itaque videas barbato rostro
eum commentari, Varr. ap. Non. p. 455,19:
crebro digitorum labrorumque motu commentari, Quint. II, 3, 160.b. With acc.:
ut quae secum commentatus esset, ea sine
scripto redderet eisdem verbis quibus cogitasset, Cie. Brut. 88,301: quae mihi iste visus est ex alia oratione declamare, quam in
alium reum commentaretur, id. Rose. Am.
29, 82.2. Of writings, to prepare, produce
as the result of study, write (rare): quorum
alter commentatus est mimos, Cie. PhiL 6,
13 : eo ipso anno cum commentaremur
haec, Plin. 18,25,57, g 209: Cato de militari
disciplina commentans, id. praef. g 30.
With acc., to discuss, unite upon: neque
commentari quae audierat fas erat, Geli I,
9, 4; cf.: carmina legendo commentando,
que etiam ceteris nota facere, Suet. Gram.
2. I I . r a s f. . Of the oratorical
student's practice in speaking (always with
reference to the mental exertion and preparation; cf. Jan. ad Cie. Brut 22,87): commentabar declamitans, sic enim nunc loquuntur, saepe cum M. Pisone, Cie. Brut.
90, 810: exisse eo colore et eis oculis, ut
egisse causam, non commentatum putares,
id. ib. 22, 87 fin.: magister hic Samnitium
summa jam senectute est et cottidie commentatur, id. de Or. 3, 23,86 Sorof ad loc.
B, Hence, as a modest expression for a
speaker's effort, to experiment in speaking,
attempt to speak: satisne vobis videor pro
meo jure in vestris auribus commentatus?
Cie. Fin. 5, 25,75 Orell. and Madv. ad loc.
O. To imitate, adopt the language ofi another: Achilem Aristarchi mihi commentari lubet,Plaut. Poen. proL I . B . T o meditate, puipose: si cogitaras id, quod illa tropaea plena dedecoris et risus te commentatum esse declarant, Cia Pia 40,97.
dep. [comminiscor].
sum, I, v. freq.
I. r o p., to consider
C OMM
CO
CO
minor], threatening (with dat.): comminabundus nobilibus, Tert. adv. Marc. 4,15.
comminatio, o u i s , / [id.], a threatening, menacing (rare, but in good prose): orationis tamquam armorum, * Cie. de Or. 3,
54, 206 (ci Quint. 9,1, 33): taurorum, Plin.
8, 45, 70, 181; Dig. 26,7, 7, 7.In plur.:
imperiosae, Tiro ap. Geli. 7,3,13: Hannibalis, Liv. 26,8, 3^ Tiberii, Suet. Tib. 37.
* comminativus, a, um, adj. [id.],
threatening, menacing: sensus, Tert. adv.
Marc. 2,25.
* commutator, oris, m. [id.], a threatener: ignium, Tert. adv. Gnost. 9.
COm-mingO, minxi, minctum, 3, v. a.,
to pollute, defile: lectum potus (by vomiting), *Hor. S. 1, 3, 90: suavia comminxit
spurca saliva tua, Cat. 78, 8; ci. id. 99, IO:
commictum caenum,as a term oireproach,
for a paltry, dirty fellow : commictum
caeno stercilinium publicum, Plaut. Fers.
c o m m e r c o r ( C o u m - ) , itus sum, 3, 3, 3, 3.
v. dep. (ante- and post-class, collat. form oi
com-miniscor icon-m-), mentus, 3,
commereo). I. To commit, be guilty of:
v. a. dep. [miniscor, whence also reminiscor,
me culpam conmeritum scio, Plaut Aui. 4,
stem men, whence mens, memini; ci Varr.
IO, 8: quae numquam quicquam erga me
L. L. 6, 44] (lit. to ponder careiully, to ret commer cator, oris, m., opo?, conmeritam,Ter. Hec. 3,5,36.II. To eam, flect upon; hence, as a result oi reflection;
merit (post-class.): fidem sedulitatis et vea felUtw-trader, Gloss. Lat. Gr.
ci. I. commentor, II.), to devise something by
i commerciaque, , m-> , ritatis, Geli. 1,6, 6: cultus et sacrificia, Arn. careful thought, to contrive, invent, feign.
2, p. 93.
a fellow-purchaser, Gloss. Lat. Gr.
I, (Class., oi something untrue; esp. ireq. in
C omine t acula, orum, n., rods car- Plaut.) Beperi, comminiscere,cedo calidum
commercio^ ari, I, v. dep. [commerried
by
the
fiamens,
Paul,
ex
Fest.
p.
64,17;
cium ], to trade: commerciandi licentia,
consilium cito, Plaut. Mil. 2,2,71: fabricare
ci id. p. 56,16.
Cassiod. Var. 5, 39.
quidvis, quidvis comminiscere, id. As. I, I,
c o m - m e t i o r ( c o n - m - ) , mensus, 4, v. 89: mendacium, id. Ps. 2,3,23: dolum doc
com-mercium (con-m-; ante class. ;
sometimes ^commircium; cf. Vel.Long, dep., to measure (very rare): omnes por- te, id. ib. 4,7,64: maledicta, id. Bacch. 4,9,
p. 2236 P.), ii, . [merx]. I, Commercial ticus, Plaut. Most. 3, 3, 8: agros, Col. 5, 1, 5 8 : quid agam? aut quid comminiscar,
intercourse, trade, traffic, commerce : mare 2: siderum ambitus inter se numero, Cie. Ter. Heaut. 4, 2, 7: nec me hoc commenmagnum et ignara lingua commercia pro- Univ. 9. * H , T r o p . , measure with or tum putes, Cie. Att. 6,1, 8: tantum scelus,
hibebant, Sail. J. 18, 5; Plin. 33, 1, 3, 7; by something, to proportion: negotium cum * Quint. 5, 13, 30.With relative-clause:
neque quo pacto celem probrum queo comPlin. Pan. 29; Tae. Agr. 24; Liv. 4, 52, 6: tempore, Cie. Inv. 1, 26, 39.
1. c o m m e t o ( c o r n u - ), re, v. freq. minisci, Plaut. Aui. I, I, 3 0 ; I, I, 37: iac
salis, id. 45, 29,13: commercium hominum
in locum aliquem mutui usus contrahunt, n. [commeo, II.], to go frequently, Airan. Amphitruonem ab aedibus Ut abigas quoid. 38,18,12: neque Thraces commercio fa- and Novius ap. Non. p. 89, 30 sq.: ad mu- vis pacto commentus sies, id. Am. 3, 3,
ciles erunt, id. 40, 58, I : jus commercii, lierculam, Ter. Heaut 3,1, 35.f With acc. 24 (ci. infra, P. a . ) . B . Oi philosophic AcDig. 49, 5, 6 . B . M e t o n. I. The right 01 distance: nam meus scruposam victus tion (ci. commenticius), as antith. to actual,
real: Epicurus monogrammos deos et nihil
to trade as merchants, a mercantile right: conmetat viam, Plaut Capt. I, 2,82.
commercium in eo agro nemini est, Cie.
* 2. c o m - m e t o c o n - m - ) are, i, v. agentes commentus est, Cie. N. D. 2,23, 59;
Verr. 2,3,40, 93; cf. id. ib. 2, 2, 50, 124: a., to measure thoroughly; comice: nimis so, occurrentia nescio quae, id. Fin. 4, 16,
L. Crasso commercium istarum rerum cum bene ora commetavi atque ex mea senten- 43: quaedam, id. Fat. 3, 5 . I I . In g e n . ,
Graecis hominibus non fuisse, id. ib. 2, 4, tia, i. e. with my fists, Plaut. Men. 5, 7, 30 io devise, invent, contrive : nihil adversus
tale machinationis genus parare aut corn59, 133: ceteris Latinis populis conubia Brix ad loc. (ai. commentavi).
commerciaque et concilia inter se ademe* c o m m i c t i l i s , e, adj. [commingo], ui inieci oppidani conabantur, Liv. 37, 5, 5:
runt, Liv. 8, 14, IO; 43, 5, 9; cf. Dig. 41,1, that deserves to be defiled, despicable, vile : id vectigal commentum alterum ex censo62; 30,1, 39; 45,1,34.* 2. An article of servi, Pomp. ap. Non. p. 83, 5 (Com. Bel v. ribus satis credebant, id. 29,37,4: novas litteras, Suet. Claud. 41: novum balinearum
traffic, merchandise, wares: commercia mi- 138 Bib.).
usum,id.Calig.37; Flor. 2,6,27: Phoenices,
litaria, Plin. 35,13, 47, 168; for provisions,
commictus,
a, um, Part., iram comlitteras et litterarum operas, aliasque etiam
id. 26, 4, 9, 18; cf. Front. 2, 5, 14. 3. A mingo.
artes, maria navibus adire, classe confligere,
place of trade, market-place: commercia
c o m m i g r a t i o , onis, fi [commigro], a etc., Mel. 1,12,1: excubias nocturnas vigiet litora peragrare, Plin. 37, 3, II, 45;
Claud, in Eutr. I, 58.II. In gen., inter- wandering, migration: (siderum) aliunde lesque, Suet. Aug. 30; id. Ner. 34; id. Vespi
23. 4= I . P. a.: commentus, a, um,
course, communication, correspondence, fel- alio, Sen. Cons, ad Helv. 6, 6.
c o m - m i g r o c o n - m - avi, atum, i , in pass. signi i, devised, invented, feigned,
lowship ; lit. and trop.: quid tibi mecum
est commerci, senex? Plaut. Aui.4,4,4; id. v. n., to go or remove somewhere with all contrived, fictitious: dat gemitus fictos
Bacch. 1,2, 9; id. Stich. 4 , 1 , 1 5 : mihi cum one's effects, to migrate, enter (rare, but in commentaque iunera narrat . M. 6,565:
vostris legibus Nihil est commerci, I have good prose; esp. freq. after the Aug per.): sacra, id. ib. 3, 558; 4. 37; id. A. A. I, 319:
nothing to do with your laws, id. Bud. 3, 4, huc habitatum, Plaut. Trin. 4,3,77: hue, id. crimen, Liv. 26,27,8: fraus, Paul. Sent. 5,4,
20: commercium habere cum Musis, Cie. Pera. 1,3,58; Ter. Ad. 4,5,15: huc viciniae, 8. Hence, 2 . Subst.: commentum,'
Tuso. 5, 23, 66: commercium habere cum id. And. 1,1, 43: in tuam (domum), *Cic. . A. (Class.) An invention, fabrication,
virtute, id. Sen. 12,42: dandi et excipiendi Q. Fr. 2, 3 , 7 : Bomam, Liv. 1, 34,1; 5, 53,7; fiction, falsehood: ipsis commentum plabeneficii, VaL Max. 5, 3, ext. 3 : agrorum 41,8,7; Suet. Tib. I: Antium, deinde Alex- cet, Ter. And. 1,3,20: opinionum commenta
aedificiorumque inter se, Liv. 45, 29, IO: andriam, id. Calig. 49: Athenas, Plin. 35, II, delet dies, Cie. N. D. 2, 2, 5 (cf. just before:
plebis, with them, id. 5,3, 8; 41, 24,16: lin- 40, 135: e Germania in Gallias, Tae. G. 27. opiniones fictas atque vanas): non sine aliguae, Ov. Tr. 5, IO, 35; Liv. 1 , 1 8 , 3 ; 9, 36, 6;
i com-miles, Itis, m., a fellow-soldier quo commento miraculi, Liv. 1,19,5: mixta
25,33,3: sermonis, id. 5,15, 5; cf.: loquen- (for the class, commilito), Inscr. Murat. rumorum, . M. 12, 54: animi, id. ib. 13,
3 8 . B . Since the Aug. per., sometimes, a
di audiendique, Tae. Agr. 2fin.: commercia 819,4.
epistularum, Veli 2, 6 5 , 1 : hoc inter nos
C O m - m i l l t i u m , . . [militia], com- contrivance, Liv. 29, 37, 6; Suet. Vesp. 18;
epistularum commercium frequentare, Sen. panionship in war (proh. not in use before Just. 22, 4, 3 ai. <J. Nefanda, a project,
Ep. 38, I: communium studiorum, Suet. the Aug. period). I. P r o p . , Veli 2, 29, 5; plan, Just. 21, 4, 3: callidum, Dig. 27, 9, 9.
Claud. 4 2 : sortis humanae. Tae. A 6, 19: * Quint. 5, IO, 111; Tae. A. I, 60; Flor. 4, 4, . A stratagem, in war, Flor. I, Ii, 2.
belli, stipulation, treaty, id. ib. 14, 33: belli 2 ; Just. 5, IO, 3; II, 5 , 3 ; Plin. Ep. IO, II, 2; E. A rhetorical figure, equiv. to commentollere, Verg. A. IO, 532; so, belli dirimere, IO, 18, I. . r a e i., fellowship, com- tatio, = , Vitellius ap. Quint. 9, 2,
Tae. H. 3,81.Plur.: est deus in nobis, et panionship in gen. (very rare): (studio- 107; ci. id. ib. 5,10,1.
sunt commercia caeli, Ov. A. A. 3, 549. rum), . P. 2, 5, 72; App. Flor. 3, p. 356,1;
* com-mino, are, v. a., to drive togethB. E 8 P forbidden intercourse, illicit com- Manii. 1,780.
er
: pecus gregatim, App. . 7, p. 192, 29.
merce : libidinis, Val. Max. 8, 2, 2: stupri,
1 . Com-milito, 6nis, m. I, A comCom-minor,
atus, 1, v. dep., to threaten
Suet. Calig. 36. Absol.: eum' ea mihi fuit
commercium, Plaut. True. I,
77. 2. rade, companion in war, fellow-soldier (in one with something, esp., in milit. lang., to
good
prose;
most
freq.
in
the
histt.,
esp.
threaten with an attack, to menace (in prose
In law, = collusio, Cod. Th. 3, II, 4; cf. ib.
of the post-Aug. per.), *Cic. Deiot. 10, 28; most ireq. in the histt.; not in Cie.); constr.
II, 4,1 ai.
Caesar ap. Suet. Caes. 67; August, ap. Suet. usu. alicui aliquid; rarely alicui aliqud
com-mercor (con-m-), atus, i, v. Aug. 25; C. Cassius ap. Quint. 6, 3, 90; Liv. re, aliquem, or absol.: comminando magis
dep., to trade, traffic together, buy up, pur- 3, 50, 5 and 7; Veil. 2, 59, 4; Suet. Claud. quam inierendo pugnam, Liv. IO, 39, 6: imchase (except in Sail., only ante - class.): IO: id. Galb. 20; id. Vit. I I ; Flor. 2, 20, 2. petum, Auet. B. Air. 71: obsidionem, Liv.
captivos, Plaut. Capt. proi. 26 ; I, 1, 32 : i i . r a 8 i, in gen., a comrade: caris- 31, 26, 6; 42, 7 , 5 : necem alicui, Suet. Caes.
cives, homines liberos, id. Pers. 4, 9, 12 : simus sibi, Petr. 80: di, Flor. I, II, 4; and 14: inter se, Liv. 44, 9, 7: alicui cuspide,
arma, tela, etc., Sail. J. 66, 1. Hence, for a prostitute, Elag. ap. Lampr. Elag. 26.
Suet. Caes. 62: accusationem, Dig. 5, 2. 7.
commercatus, a, um, Part, in pass.
2. c o m - m i l l t o , re, . ., to be a com- With acc. pers., Dig. I, 16, 9, 3; 1,12, I,
signif.: edulia. Afran. ap. Non. p. 28, 30.
panion in war, to fight in company ; only IO ai.Absol.: vox comminantis audita
com-mereo, Ai, Itum, 2, v. a., to merit fig.: luna quasi commilitans, Flor. 3,6, 23. est, Suet. Calig. 22 fin. Part.: commi* c o m m i n & b u n d u s , a, um, adj. [com- natus, a, um, in pass. sign ii, threatened:
fully, to deserve something ; usu. in a bad
qua contrariae quinqueremes commearent,
pass to and fro, Suet. Ner. 31; cf. Cie. Verr.
2, 5,18, 46; Tae. A. 2, 28; 4, 41: quadrigae
inter se occurrentes, sine periculo commeare dicuntur, Curt. 5 , 1 , 2 5 : spiritum a summo ore in pulmonem, atque inde sursum
in os commeare, Geli. 17, II, 3. Impers.
commeatur, we, they, etc., go, Dig. 43, 8, 2,
21 a i . O . Rarely with cognate acc. vias,
Dig. 48, IO, 27, 2 (for Plaut. Capt. 1, 2, 82,
v. 1. commeto). I I . With particular reference to the terminus ad quem, to go, come,
travel somewhere repeatedly or frequently ;
to visit a place often, to frequent: insula
Delos, quo omnes undique cum mercibus
commeabant, Cie. Imp. Pomp. 18, 55 ; cf.
Caes. B. G. I, 1; cf. Cie. Att. 8, 9, 3; Geli.
6, IO: in urbem, Ter. Hec. I, 2, 100; Plaut.
True. 3, 2, 14; Tae. A. I, 4 6 . B . T r a n s i ,
to inanim. or abstr. things: nam illaec
catapultae ad me crebro commeant, Plaut.
Cure. 3, 28: cujus in hortos, domum, Baias
jure suo libidines omnium commearent,
Cie. Cael. 16, 38: crebro illius litterae ab
aliis ad nos commeant, id. Att. 8, 9, 3; cf.
Tae. A. 4,41.
378
sense.
I. P r o p . : interrogabatur reus,
quam quasi aestimationem commeruisse
se maxime confiteretur, Cie. de Or. I, 54,
232: poenam, Ov. Tr. 2 , 4 : numquam sciens
commerui merito ut caperet odium illam
mei, Ter. Hec. 4, 2, 4 . I I . M e t o n , (with
culpam, etc.; antecedens pro consequenti;
prop, to earn, acquire, bring to or upon
one's self), to err in something, to commit
an offence or crime, be guilty of, perpetrate
(mostly ante-class.): noxiam, Plaut. Most.
5, 2, 56: aliquem Castigare pro conmerita
noxia, id. Trin. I, I, 4: culpam in se, id.
Mere. 4, 6, IO: quid ego de te conmerui
mali ? id. Aui. 4, IO, 6: neque te conmeruisse culpam, id. Capt. 2, 3, 43; so, culpam, Ter. Phorm. I, 4, 29 : commerere in
se aliquid mali, Plaut. Ep. I, I, 59; c i : quid
commerui aut peccavi? Ter. And. 1,1,112;
c i : quid placidae commeruistis oves? Ov.
F. 1,362.
mo artu, Val. FI. 4, 310 : domus plumbo 28, 31.Aliquid adversus, in, erga: comcommissa, patched, Juv. 14, 310. B. I mittere multa et in deos et in homines imp a r t i o . , to set or bring men or animals to- pie neiarieque, Cie. Verr. 2 , 1 , 2, 6; c i : in
gether in a contest or fight, as competitors, te, Verg. A. I, 231: aliquid adversus popuetc., to set together, set on (freq. in Suet.; lum Bouianum, Liv. 42, 38, 3 : aliquid
elsewhere rare): pugiles Latinos cum Grae- erga te, Cie. Att. 3, 20, 3. ( ) Commitcis, Suet. Aug. 45: quingenis peditibus, ele- tere contra legem, in legem, lege, to ofphantis vicenis, tricenis equitibus hinc et fend, sin, commit an offence : quasi cominde commissis, id. Caes. 39; id. Claud. 34: mitteret contra legem, Cie. Brut. 12, 48: in
camelorum quadrigas, id. Ner. I I ; Lue. I, legem Juliani de adulteriis, Dig. 48, 5, 39;
97: victores committe, Mart. 8, 43, 3; cf. 48, IO, 13 : adversus testamentum, ib. 34,
id. Spect. 2 8 , 1 : licet Aenean Rutulumque 3,8, 2: ne lege censoria committant,Varr.
ferocem Committas, i.e. you, describe their B. E. 2 , 1 , 1 6 : lege de sicariis, Quint. 7,1, 9.
cojitest in your poem, you bring them in con- () Absol.: hoc si in posterum edixisses,
tact with each other, Juv. 1,162: eunucho minus esset nefarium... nemo enim comBromium committere noli, id. 6, 378: inter mitteret, Cie. Verr. 2,1,43, lio.() With
se omnes, Suet. Calig. 56: aequales inter se, ut, to be guilty or be in fault, so that, to give
id. Gram. 17. "b. r o p., to bring together occasion or cause, that, to act so as that: id
for comparison, to compare, put together, me commissurum ut patiar fieri, Plaut
match: committit vates et comparat, inde Trin. 3, 2, 78: non committet hodie iterum
Maronem, Atque alia parte in trutina sus- ut vapulet, Ter. Ad. 2,1, 5: ego nolo quempendit Homerum, Juv. 6, 436; cf. Prop. 2, quam civem committere, ut morte multan3, 2 1 ; Mart. 7, 24, I. 2. T r a n s i , of dus s i t : tu, etiam si commiserit, consera battle, war: proelium, certamen, bel- vandum putas, Cie. Phil. 8, 5 , 1 5 : commitlum, etc. a. To arrange a battle or con- tere ut accusator nominere, id. Off. 2, 14,
test, to enter upon, engage in, begin, join, 50; so Liv. 25, 6, 17: non committam, ut
commence, Cie. Div. 1, 35, 77: proelii com- tibi ipse insanire videar, Cie. Fam. 5, 6 , 3 ;
mittendi signum dare, Caes. B. G. 2, 21: 3, 7, 3 ; id. A t t I, 6, I ; I, 20, 3 ; id. de Or.
cum proelium commissum audissent, id. 2, 57, 233 ; id. Off. 3, 2, 6 ; Brut. ap. Cie.
ib. 7, 62: commisso ab equitibus proelio, Fam. II, 20, I, Quint I, IO, 30; 5, 13, 27;
id. B . C . I , 40: i n aciem exercitum eduxit i Cie. Leg. I, 13, 37. More rare in a like
proeliumque commisit, Nep. Eum. 3 fin.; sense, (e) With cur or quare : Caedicius neid. Hann. II, 3; id. Milt 6, 3; Just. 2, 12, gare se commissurum, cur sibi quisquam
7; 15, 4, 22; 22, 6 , 6 : postquam eo ventum imperium finiret, Liv. 5, 46, 6: neque comest, ut a ferentariis proelium committi pos- missum a se, quare timeret, Caes. B. G. I,
set, Sali. C. 60, 2: commisso proelio, diutius 14.() With inf.: non committunt scamna
nostrorum militum impetum hostes ferre iacere, Coi. 2, 4, 3: infelix committit saepe
non potuerunt, Caes. B. G. 4, 35; id. B. C. repelli, . M. 9, 632. "b. Poenam, multam,
1 , 1 3 ; 2, 6 Kraner ad loc.: Caesar cohorta- etc., j uri d. t t, to bring punishment upon
tus suos proelium commisit, id. ib. I, 25: one's self by an error or fault, to incur,
utrum proelium committi ex usu esset, make one's self liable to it: poenam, Cie.
necne, id. ib. I, 50: I, 52; 2, 19; Nep. Milt. Verr. 2, 3, 12, 30; ci. Quint 7,4, 20; and:
5 , 3 : pridie quam Siciliensem pugnam clas- committere in poenam edicti, Dig. 2, 2, 4:
se committeret, Suet. Aug. 96: avidus com- ut illam multam non commiserit, Cie. Clu.
mittere pugnam, Sil. 8, 619: pugnas, Stat. 37, 103; Dig. 35, I, 6 pr. () Committi,
Th. 6,143: rixae committendae causa, Liv. with a definite object, to be forfeited or con5, 25, 2 : cum vates monere eum (regem) fiscated, as a penalty : hereditas Veneri
coepit, ne committeret, aut certe differret Erycinae commissa, Cie. Verr. 2,1, IO, 27;
obsidionem, Curt. 9, 4, 27.Of a drinking 2,2,14, 36; so, commissae hypothecae, id.
contest for a wager: a summo septenis cya- Eam. 13, 56, 2: commissa tibi fiducia, id.
this committe hos ludos, Plaut. Pers. 5, I, FI. 2 1 , 5 1 : merces, Dig. 39, 4^/11^ 2: manci19 : nondum commisso spectaculo, Liv. 2, pium, ib. 39,14, 6: praedia in publicum, ib.
36,1: musicum agona, Suet. Ner. 23: aciem, 3 , 5 , 1 2 : hanc devotionem capitis esse comFlor. 4, 2, 46: commissum (bellum) ac pro- missam, incurred, Cie. Dom. 57, 145. e.
fligatum conficere, Liv. 21, 40, I I ; 8, 25, 5; Also (mostly in jurid. Lat.) oi laws, judicial
31, 28,1 ai.; ci : si quis trium temporum regulations, promises, etc., that become
momenta consideret, primo commissum binding in consequence oi the iulfilment oi
bellum, profligatum secundo, tertio vero a condition as the commission oi a crime,
confectum est, Flor. 2, 15, 2 : committere etc.: in civitatem obligatam sponsione
Martem, Sili 13,155: quo die ludi commit- commissa iratis omnibus diis. a promise
tebantur. Cie. Q. Fr. 3, 4, 6 : ludos dedica- the condition of which has been fulfilled, Liv.
tionis, Suet. Claud. 2 1 : ludos, Verg. A. 5, 9, II, 10 Weissenb. ad loc.; ci.: hanc ego
1 1 3 . b . I n g e n . , to maintain a contest, devotionem capitis m e i . . . convictam esse
etc.,to fight a battle,to hold, celebrate games,
et commissam putabo, Cia Dom. 57,145: si
etc. (rare): illam pugnam navalem . . . me- alius committat edictum, transgresses, indiocri certamine commissam arbitraris? curs its penalty, makes himself liable to,
Cie. Mur. 15, 33: levia inde proelia per qua- Dig. 37,4, 3, I I ; c i : commisso edicto ab
triduum commissa, Liv. 34, 37, 7: commis- alio filio, ib. lex 8, 4: commisso per alium
so modico certamine, id. 23, 44, 5 . ( ) Ab- edicto, ib. lex IO, I ai.: statim atque comsol. (post-Aug. and rare): contra quem Sul- missa lex est, ib. 18, 3, 4, 2: committetur
la iterum commisit, Eutr. 5, 6; 9, 24; Dig. stipulatio, ib. 24, 3, 56.
9, I, I: priusquam committeretur, before
I I . To place a thing somewhere for presthe contest began, Suet. Vesp. 5. 3. I n
g e n . : committere aliquid, to begin any ervation, protection, care, etc.; to give, incourse of action, to undertake, carry on, trust, commit to, to give up or resign to, to
hold (rare): tribuni sanguine commissa trust (syn.: commendo, trado, credo; very
proscriptio, Veil. 2, 64 fin.: judicium inter freq. and class.); constr. with aliquid (alisicarios committitur, Cie. Bosc. Am. 5, II. quem) alicui, in aliquid, or absci, (a) AliIn part. perf.: egregie ad ultimum in quid (aliquem, se\ alicui: honor non solum
audacter commisso perseveravit, Liv. 44, 4, datus sed etiam creditus ac commissus,
I I ; ci. id. ib. 8; 44,6,14.4. In a r t i e., Cie. Verr. 2, 5, 14, 35 : nec illi (Catoni)
to practise or perpetrate wrong, do injustice; committendum illud negotium, sed inpoto commit a crime (very ireq. and class.). nendum putaverunt, id. Sest 28,60: qui ca(a) With acc.: ut neque timeant, qui nihil pita vestra non dubitatis credere, cui calcommiserint,"et poenam semper ante ocu- ceandos nemo commisit pedes? Phaedr. I,
los versari putent, qui peccaverint, Cie. Mil. 14,16: ego me tuae commendo et commit23, 61; ci Quint. 7, 2, 30: commississe ca- to fidei, Ter. Eun. 5, 2,47 (cf. id. And. I, 5,
vet quod mox mutare laboret, Hor. A. P. 61): ne quid committam tibi, Plaut. Most.
168: ego etiam quae tu sine Verre commi- 3, 3, 21; Ter. Hec. 2 , 1 , 15; id. And. 3, 5, 3;
sisti, Verri crimini daturus sum. Cie. Div. in cf.: his salutem nostram, his fortunas, his
Caecil. II, 35: quantum flagitii, id. Brut. 61, liberos rectissime committi arbitramur,Cie.
219 : tantum iacinus, id. Bosc. Am. 23, 65: Off. 2, 9, 33; id. Att. 1 , 1 3 , 1 ; cf. id. ib. 4:
virilis audaciae iacinora, Sali. C. 2 5 , 1 : ma- i tibi rem magnam, id. Fam. 13, 5 , 1 ; id. Mil.
jus delictum, Caes. B. G. 7.4: nil nefandum, 25,68: quia commissi sunt eis magistratus,
. M. 9, 626: neiarias res, Cie. Phil. 6 . 1 , 2 : id. Plane. 25, 61: summum imperium poscelus, id. Sull. 2, 6 ; Dig. 48, 9, 7 : adulte- testatemque omnium rerum alicui, Nep.
rium, Quint. 7, 2, I I ; 7, 3 , 1 : incestum cum Lys. I fin.: domino rem omnem, Hor. S. 2,
filio, id. 5, IO, 19 : parricidium, id. 7, 2, 2: 7, 67 : caput' tonsori, id. A. P. 301: ratem
caedem, id. 7, 4, 43; IO, I, 12; 5, 12, 3: sa- pelago, id. C. 1,3, I I : sulcis semina (corresp.
crilegium, id. 7, 2, 18: fraudem, Hor. C. I, with spem credere terrae), Verg. G. I, 223;
c i : committere semen sitienti solo, Coi. 2,
380
commiztim, v commistim.
commixtio (-mist-), o n i s , /
commodo.
Commode,
B. 3.
t
f r o m 2
, v. I. commodus, adv.
veritatem, id. ib. 19: aurem patientem culturae, as in EDgl., to lend an ear to, * Hor.
Ep. 1,1, 40; Ov. Am. 1, 8, 86; Stat. Th.4, 75
(opp. donare): ut haec a virtute donata, cetera a fortuna commodata esse videantur,
Cie. Marcell. 6,19 ai.Hence, B, Of time for
a payment, to grant, allow: ut rei publicae,
ex qua crevissent, tempus commodarent,
Liv. 23,48, IO Weissenb. ad loc.O. Commo-
. com-mdderatus, a, um, '., ^smght dare alicui, aliqud re, in aliqud re, or absol.,
into the right measure, eac<; dispositio, to please one, be kind or obliging to, to serve,
Cod. Th. 14,17,15.
favor (class.): ut omnibus rebus, quod sine
Commodianus, a , u m > V. 2. Commo- molestia tua facere possis, ei commodes,
Cie. Eam. 13, 35, 2; 13, 5 3 , 1 ; cf.: alicui
dus, III
c o m m o d i t a s , atis,/ [commodus]. I. omnibus in rebus, id. ib. 13,32,2; and: comZ)ue measure, just proportion, symmetry modare tantum ei in hac re, id. ib. 13,37
(so very rare): commoditas et aequitas fin.: si tuam ob causam cuiquam commomembrorum, * Suet. Aug. 79.B. Of dis- des, id. Fin. 2, 35,117: ut eo libentius iis
c o u r s e , / ^ ^ , suitable oratorical expres- commodes, id. Fam. 13,54: credetur; comsion,, Cie. Rose. Am. 4, 9; id. Inv. 1, 2, 3; modabo, Plaut. Fers. 2, 5,19: publice comcorresp. to commode dicere, Auet. Her. 1,1, modasti, Cie. Verr. 2,4,9, 20: illis benignis
1, I I . (Acc. to commodus, II.) Easy, un- usus est ad commodandum, id. ib, 2,4,3, 6:
restrained, free action: corporis aliqua studiis commodandi favetur, id. de Or. 2,
commoditas non natura data, sed studio et 51, 207: cui ego quibus cumque rebus potindustria parta, i. e. dexterity, sidit, Cie. Inv. ero lubentissime commodabo, id. Fragm.
1,25,36.2. Convenience, ease: id, ob com- ap. Non. p. 275,17.Hence, c o m m o d a jurists, I. A thing tent,
moditatem itineris ponte sublicio... con- t u m , i, > in
jungi urbi placuit, Liv. I, 33, 6. B. Of a loan: commodatum accipere, Dig. 13, 6,
things, fitness, convenience, a fit occasion, 3, 3; cf. the whole title 6 . 2 . A conadvantage, benefit (class.): commoditatis tract for a loan, Dig. 13, 6,1, I; 13, 6,17,
omnes articulos scio, Plaut. Men. I, 2,31: in 3; Gai Inst. 4,33.
loco opportunitas, in occasione commodic o m - m d d u l a t i o , o n i s , / , regularity,
tas ad faciendum idonea (consideranda est),
Cie. Inv. 2,12, 40; id. Off. I, 39,138; Plaut. proportion, symmetry, Vitr. 3,1,1.
c o m m o d u l e , adv. dim. [commode, v.
Poen. 4,2,94; Ter. And. 3,3,37: o Fors Fortuna, quantis commoditatibus hunc onera- commodus, adv.], at one's convenience, constis diem I id. Phorm. 5, 6 , 1 : plurimas et veniently, suitably; only Plaut., ludere,
maximas commoditates amicitia continet, Bud. 2, 5,11, and Arn. 2, p. 55.
* I. c o m m o d u l u m , i, . dim. [comCie. Lael. 7,23; cf. id.N.D.3,36,86; id. Fin. I
4,12, 29: percipere fructum aut commodi-1 modum], a small advantage or profit, Am.
tatem ex re, id. Off. 2,4,14: cum commodi- 1,p.7.
tas ju varet, Liv. 4, 60, 2 . - 2 . Of persons,
2. c o m m o d u l u m , adv. dim. [commopleasantness, complaisance, courteousness, dum, v. commodus, adv. 1. a.], according to
forbearance, lenity (only ante-class, and in convenience, suitably, fitly: obsona, Plaut.
.): vir lepidissime, Cumulate commodi- Mil. 3, 1, 155; id. Stich. 5, 4, 8 Fleck, (ai.
tate, Plaut. Mil. 4,9, 6; Ter. Ad. 4,5,76: pa- commodule).
tris, Poet. ap. Cie. . D. 3, 29, 73: viri, .
1. c o m m o d u m , i> v.commodus,
. 17,176; 16,310. b . e t . in Plaut.:
..
commoditas mea, as a term of endearment,
2. c o m m o d u m , a d v . , . I. commodus,
Plaut. Ep. 5 , 1 , 8 ; id. Men. 1,2,28; id. Poen. adv. I.
I,3,12.
I, com-mddus, a, urn, adj., that has
Commodius a, um, v. 2. Commodus, a due or proper measure; hence, I, ObII.
'
ject., complete, perfect, ofi full weight or
1. c o m m o d o , adv.,. commodus, adv. measure, fit, suitable, due, proper, etc. (mostB. 2.
ly poet.or in post-Aug.prose; most freq. in
2. commodo, avi, atum, I, V. a. [I. com- Plaut.): statura, a tall stature, Plaut. As.
modus]. I, To adjust according to a meas- 2, 3, 21: capillus, id. Most. 1, 3,98: viginti
ure, to make fit, suitable, or right, to adapt, argenti minae,/tM twenty, id. As. 3, 3,134
accommodate, put in order (ante-class, and (cf. id. ib. 3,3,144: minae bonae); id. Merc.
post-Aug.): trapetum, Cato, B. B. 135 fin.; 2, 3,101: talentum argenti, id. Bud. 5,2,31;
Col. 4, 22, 5; Cael. Aur. Tard. 4, 3 a i . B . Lucii. ap. Non. p. 266, 27 : novem cyathis
Trop.: commoda loquelam tuam, Plaut. commodis miscentur pocula, Hor. C. 3,19,
Cist. 4, 2, 75: ita praeceptorem eloquentiae 12: alimenta, Dig. 34,1,16, I: capitis va. . . se commodaturum singulis, Quint. 2, 8, letudo commodior, more firm, Cels. 8, I;
4: si te commodaveris mihi, Sen. Ben. 2, Quint. 6, 3, 77; and transi to the person:
34, 2: (arithmetica) avaritiae commodat vivere filium atque etiam commodiorem
digitos, fits, adapts, id. Ep. 88, IO: (servi) esse, to be better, Plin. Ep. 3, 16, 4. I I ,
nulli sceleri manus commodabunt, id. Ben. Subject., suitable, fit, convenient? oppor3, 20,2: operam suam Prisco ad turpissi- tune, commodious, easy, appropriate for
mum ministerium commodasse, Plin. Ep. some one or something, favorable, friend2, II, 23: orationi oculos, vocem, manum, ly to (in every period and species of comid. Pan. 71, 6.Absol: caecus claudo pede position) ; constr. with dat. or absol., rarely
commodat, Aus. Epigr. 133. I I . Commo- with ad (v. the foil.). A. Of things. %
dare aliquid (alicui), to give something to With dat. a. Of the purpose or use: cuone for his convenience or use, to give, be- rationi omnia commodiora, Liv. 30,19, 5:
stow, lend (acc. to accurate jurid. distinc- nec pecori opportuna seges nec commoda
tion, of things that are themselves, in na- Baccho, Verg. G. 4,129.b. Of the person:
tura, to be returned, while mutuum dare is hoc et vobis et meae commodum famae
used of things for which an equivalent is arbitror, Ter. Hec. 4, 2, 9: quod eritmihi
given; cf. Dig. 44. 7, 1; freq. and class.): bonum et commodum, id. Phorm. I, 2, 81:
aquam hosti, operam civi, Plaut. Bud. 2, 4, nulla lex satis commoda omnibus est (cor21 sq.; c Plin. Ep. 2,11, 23: nam meritus resp. with prodesse), Liv. 34, 3, 5: primorde me est, quod queam illi ut commodem, dia eloquentiae mortalibus, Tae. Or. 12:
Ter. Hec. 5,1, 34: quibus tu quaecumque hanc sibi commodissimam belli rationem
commodaris, erunt mihi gratissima, Cie. judicavit, Caes. B. C. 3, 85: quae sit stella
Fam. 13,48 init.: quicquid sine detrimento homini commoda, quaeque mala, Prop. 2
possit commodari, id tribuatur vel ignoto, (3), 2 7 , 4 . - 2 . Absol: hiberna, Liv. 42, 67,
id. Off. 1,16, 51: ut dando et accipiendo 8: longius ceterum commodius iter, id. 22,
mutuandisque facultatibus et commodan- 2, 2; cf.: commodissimus in Britanniam
dis nulla re egeremus, id. ib. 2,4,15 B. and transjectus, Caes. B. G. 5, 2: commodius
.; cf. Non. p. 275,15: paenulam, Quint. 6, anni tempus, Cie. Att. 9 , 3 , 1 ; cf. Ter. And.
3, 64: testes falsos, to furnish, supply, Sali 5, 2, 3: faciliore ac commodiore judicio,
C. 16, 2: manum morituro, Veli. 2, 7 0 f i n : Cie. Caecin. 3, 8: litterae satis commodae
aurutn Caelio, Cie. Cael. 13,32; cf. Quint. 5, de Britannicis rebus, id. Q. Fr. 3,1, 7, 25:
13,30: aedes ad nuptias, Auet. Her. 4,51,64: mores, id. Lael. 15, 54: commodissimum
nomen suum alicui, Cie. Verr. 2,4,42, 91; esse statuit, omnes naves subduci, etc.,
cf. Tae. A. 15, 53: vires suas aliis eas com- Caes. B. G. 5, I I . 3 . With or without dat.
modando, minuere, Liv. 34, 12, 5: sangui- pers. in the phrase commodum est, it
nem alienae dominationi, Tae. Agr. 32 Orell. pleases, is agreeable, = libet: proinde ut
N. cr.: parvis peccatis veniam, magnis se- commodum est, Plaut. Arn. 2,1, 8; 3 , 1 , 2 :
injurious, without injury or detriment: ut modus: horti, Lampr. Commod. 8: ther- rum tamen utcumque commonet locus,
regem reducas, quod commodo rei publicae mae, Spart. Nigid. 6 ai. 2. Commo- Quint. II, 2, 24.
facere possis, Cie. Fam. I, I, 3: si per com- dius, a , um, adj., the same: Nonae, Lampr.
commonitio, o n i s , / [commoneo], an
modum reipublicae posset, Romam venis- Commod. 12; cf. id. ib. i i . 3 . Commo- earnest reminding or putting in mind, an
set, Liv. IO, 25, 17. 3. Coner., ^ c o m - d u s , a, um, adj., the same: mensis, i. e. admonition, Quint. 4, 2, 51; 4, 4, 9; Cod. Th.
modatum, that which is lent, a loan: qui August, which Commodus wished to name 6, 35, IO (in Q. Cie. Petit. Cons. 14, 54 dub.).
forum et basilicas commodis hospitum, after himself, Lampr. Commod. 11.
* commonitor, Oris, m. [id.], one who
non furtis nocentium ornarent, Cie. Verr.
earnestly reminds, Symm. Ep. 7,105 dub.
commoenio, i r e > v communio.
2,4,3, 6; cf. Isid. Orig. 5,25, 1&B. Advv.:
t Commolenda (Conm-), ae,/ [com- C O m m d n i t d r i U S , a , um, adj. [commo1. commodum, adv. temp.{on\y in col- molo],
a goddess who presided over the fell- nitor], suitable fior reminding (late Lat.),
loquial lang. and post class, prose writers),
Cod. Just. 1, 3, 33.II. Subst.: c o m m o , writing for reminda. At a fit time, just in time, at the very ing of trees struck by lightning, Fratr. Arv. s u t o r i u m ,
ap.
Orell.
Inscr.
1,
p.
390;
cf.:
Addenda,
Conick, at the very moment, opportunely, seaing, a letter of instructions, Amm. 28,1,1;
sonably (= opportune, svKaiputi) ecce au- q u e n d a , and Deferunda.
Ep. 5, 21; Cod. Th. 2, 29, 2, 3; 6,
com-molior (conm-), itus, 4, v. dep. Symm.
tem commodum aperitur foris, Haut. Mil.
29, 10; Aug. Ep. 129 fin. B. T r o p . , a
(anteand
post-class,
and
very
rare);
prop.,
4, 4, 61: commodum adveni domum, id.
means of reminding, Sid. Ep. 8,11.
Am. 2,2, 37: orditur loqui, id. Trin. 5,2,12: to set in motion: commoliri tempestas fulcommonitus,a, um,Part., from commina
coeptat,
Lucr.
6,
255.
T
r
o
p
.
:
laipse exit Lesbonicus, id. ib. 2, 3,9:
moneo.
ad me venit, Cum haberem Dolabellam, menta virum commoliri atque ciere, Lucr.
com-monstro (conm-), avi, atum,
Torquatus . . . commodum egeram diligen- 6, 242 Lachm. N. cr.: dolum aut machi- 1 (old form conmonstrasso commonstranam, Caedi. Stat. ap. Cie. N. D. 3, 29, 73.
tissime, Cie. Att. 13, 9 , 1 ; Symm. Ep. 2, 47.
vero, Plaut. Ep. 3,4, 5), v. a., to show, point
b To designato a point of time that corre- T r a n s f . : nimis moleste confabricatus out something fully or distinctly (perh. only
commolitusque
est
originem
vocabuli,
has
sponds with another, or that just precedes
in Plaut.,Terence, and Cie.): si istunc hoit,just, just then, just now. (a) Absol.: ad te undertaken, Favorin. ap. Geli 3,19,3.
minem, quem quaeritas, Tibi conmonstrashercle ibam commodum, Plaut. Cas. 3 , 4 , 3 ;
1. commolltus,a, um, Part., v. com- so, Plaut. Ep. 3,4, 5; id. Poen. 5, 2, 83: paTer. Phorm. 4, 3, 9: Taurus, sectatoribus molior.
rentes meos mihi, Ter. Heaut. 5, 4, 4: hocommodum dimissis, sedebat, etc., Geli. 2,
2. coinmolltus, a , um, Part., from minem commonstrarier Mihi istum volo,
2, 2: si istac ibis, commodum obviam ve- commolo.
aut ubi habitet demonstrarier, id. Phorm.
nies patri, just meet, Plaut. Mere. I, 2,107.
* com-mollio, Ire,v- a., to soften: du- 2,1,75: aurum alicui, Cie. de Or. 2,41,174:
viam, id. ib. I, 46, 203: sedes argumento () With postquam or (more freq.) with ritias palpebrarum, Marc. Emp. 8 fin.
rum, id. ib. 2, 39,162: leges fatales ac necum in a parallel clause: postquam me micom-molo,
|U, Itum, 3, v. a., to grind
sisti ad portum cum luci simul, Commo- thoroughly, to pound (post-Aug.): (grana) cessarias, id. Univ. 12 init. With rei.:
conmonstrabo, quo facile inveniatis loco,
dum radiosus ecce sol superabat ex mari,
minutissime, Coi 12,28,1: olivam, bacam, Plaut. Cure. 4,1, 6.
Plaut. Stich. 2, 2,41: quom huc respicio ad
id. 12,50,18; cf. also Commolenda.
virginem, Illa sese interea commodum huc
commoratio, Onis,/[commoror]. I.
commdne-facio (conm-), feci, fac- A dwelling,
advorterat, Ter. Eun. 2, 3, 52: commodum
tarrying, abiding, lingering, sotum
(pass.
-fio,
-factus
sum,
-fieri),
3.
v.
a.
discesseras heri, cum Trebatius venit, Cie.
journing (so only in Cie.): villa et amoe[commoneo],
to
remind
one
forcibly
(of
someAtt. 13, 9, I: emerseram commodum ex
nitas illa commorationis est, non deversoAntiati in Appiam, cum in me incurrit Cu- thing), to put in mind, to admonish, to im- rii, is suitable for a place of residence, Cie.
rio, id. ib. 2,12, 2 B. and . (ai. commode); press upon (in good prose, most freq. in Cie.); Fam. 6,19,1: tabellariorum, id. Q. Fr. 3,1,
so with the pluperf. and a foli. cum, id. ib. constr. with acc. (personae or rei), a ret.- 7, 23 (and perh. urbana, id. Fam. 9,15, 3).
13, 19, I ; 13, 30, 2; IO, 16, I ; App. M. I, clause. ut or acc. and inf.: te propter mag- B. iu rhet. lang., a delaying, dwelling
p. 107, 15: adducitur a Veneriis Lollius nitudinem provinciae etiam atque etiam upon some important point, Auet. Her. 4,
commodum cum Apronius e palaestra re- esse commonefaciendum, Cie. Eam. 13,72, 45,58; Cie. do Or. 3,53, 202; Quint. 9,1. 27;
disset, Cie. Verr. 2, 3, 25, 61 B. and . I; cf.humorously: commonefacere aliquem 9, 2, 4. I I , T r a n s f . , an abiding place,
(Zumpt, commode): cum jam filiae nostrae monimentis bubulis, to give one a remem- dwelling (late Lat.), Vulg. Act. 1, 20; id. 3
dies natalis appeteret, commodum aderant, brance, Plaut. Stich. I, 2,6.With aliquem Esd. 1, 21; 9, 37.^
quae muneri miseratis, Symm. Ep. 3, 50. alicujus rei: cum ipse te veteris amicitiae
Auet. Her. 4, 24, 35; so,
com-mordeo, ere, v. a., to bite sharpcommodo adv. temp., = commo- commonefaceret,
quemque beneficii sui, Sali J. 49, 4; and ly or eagerly (in post-Aug. prose, and very
dum, a., just in time, seasonably, just at this pass., Cie. Verr. 2, 5, 43, 112y^Wtth ali- rare): tela ipsa, Sen. Contr. 4, 29, 2.
time (ante-class, and very rare): commodo quem de aliqud re, Cod. Th. I, I, 3: simul Trop., of abusive lang., Sen. Vit. Beat. 21, L
eccum exit, Titin. ap. Charis, p. 177 P. (i. e. commonefacit, quae ipso praesente in concom-morior (conm-), mortuus, 3,
in tempore, Charis.): commodo de parte su- cilio Gallorum de Dumnorige sint dicta, v. dep. n., to die with or at the same time
periore descendebat, Sisenn. ib.: commodo * Caes. B. G. 1,19 fin.; so with a rei. -clause, with one (mostly post-Aug.; not in Cie.);
dictitemus, Plaut. Fragm. ap. Charis, p. 174; Metell. ap. Cie. Eam. 5, 3,2: simul commo- constr. with cum, with the dat. or absol.
cf. id. ib. p. 177.3. commode, adv. a . nefecit, sanxisse Augustum, etc., * Tae. A. 6, (a) With cum: in acie cum Arunte com(Acc. to commodus, I.) Duly.properly, com- 12: illi eum commonefaciunt, ut, etc., Cie. mortuus est (Brutus), Liv. Epit. 2; Val.
pletely, rightly, well, skilfully, neatly, etc. Verr. 2, 2,17, 41.With acc. rei: istius Max. 6, 8,2.() With dat: obviam ire et
(class.): suo quique loco viden' capillus turpem praeturam, Cie. Verr. 2,4,64, 144: commori hostibus, Sali. H. I, 89 Dietsch:
satis compositust commode ? Plaut. Most. mores vetustatis,.Vito. 2,1, 5.
hostibus suis morte sua, Flor. 1,18,17; so,
I, 3, 97: commode amictus non sum, id.
tibi, Sen Ep. 77,13: simul tibi, Vulg. Mare.
com-mdneo (cornu-), Si. itum, 2, v. 14,
Fragm. ap. Geli. 18, 12, 3: saltare, Nep.
31.() Absol., Plin. 8, II, II, 32; IO,
praef. g I: legere, Plin. Ep. 5, 19, 3; cf. in a., to remind one forcibly of something, to 21, 24, 47; Vulg. Ecclus. 19, IO.Hence,
put
in
mind,
to
impress
upon,
to
bring
to
comp., id. ib. 9,34,1: multa breviter et comtitle f a comedy
Commorientes,
mode dicta, Cie. Lael. I, I; cf. id. de Or. I, recollection (in good prose); constr. (cf. ad- of Plautus, now lost, composed in imitation
moneo).
()
With
aliquem:
ut
commoneri
53,227; id. Rose. Am. 4,9; Ter. Hec. 1,2,20;
of the of Diphilus, Ter.
I, 2,33 ai.: cogitare, id. Heaut. proi. 14: au- nos satis sit, nihil attineat doceri, Cie. Fin. Ad. proi. 7, and Prisc. p. 725 P. (acc. to Att.
dire, Cie. Verr. 2, 3, 58, g 134: valere, Piin. 3 , 1 , 3 : meretricem, Plaut. Mil. 3, 3, 8: me, ap. Geli. 3, 3, 9, not genuine).|I. T r o p . :
Ep. 3, 20, I I : feceris commode mihique Cie. Verr. 2, 4, 26, 57; Quint. II, 3, 130: duo venena commoriuntur, i. e. their effects
gratum, si, etc., Cie. Att. IO, 3fin.: commo- commonitopro rostris populo, *Suet. Claud. vanish together, Plin. 27, 2,2, 5.
de facere, quod, etc., id. ib. II, 7,7; in comp.: 22; cf.: quarum (notarum) recordatio comCommoris, i s , / , a fortress in Cilicia,
commodius fecissent tribuni plebis, si, etc., moneat et quasi excitet memoriam, Quint.
id. Agr. 3 , 1 , 1 . I n medie.: commode face- II, 2, 28. () With aliquem alicujus rei: near Mount Amanus, Cie. Fam. 15,4, 9.
t commoro, are, v. commoror,
re, to do well, be beneficial, Cele. 4,12.|>. mearum me absens miseriarum conmones,
com-moror (cornu-), atus, i, v. dep.
(Acc. to commodus, II.) () Conveniently, Plaut. Rud. 3, 4, 38: grammaticos officii
suitably, opportunely, fitly, aptly, appropri- sui, Quint. I, 5, 7 : te ejus matrimonii, n. and a. (act. access, form i commoro,
ately : magis commode quam strenue na- Auet. Her. 4, 33, 44; cf.: ut hic modo me are, acc. to Prisc. p. 797 P.). I. Neutr. A.
vigavi, Cie. Att. 16, 6 , 1 : ille satis scite et commonuit anulus quod totum effluxerat, r p., to stop somewhere, to tarry, linger,
commode -tempus ad te cepit adeundi, id. Cie. Verr. 2,4, 26, 57. () With aliquem abide, sojourn, remain, stay (class.; most
Eam. II, 16,1: vos istic commodissime spe- de aliqud re: de avaritia tua, Cie. Verr. 2, freq. in Cie. (about thirty times) and in
rem esse, id. ib. 14, 7,2: explorat, quo com- I, 59, 164: de periculo, id. Part. Or. 27, 96. Quint.): Romae, Cie. Quint. 6, 23; id. Att.
modissime itinere valles transiri possit, () With aliquem aliquid: officium vo- 5,12, 3: Ephesi, id. Fam. 3, 5, 5: Asturae,
Caes. B. G. 5, 49 fin.: hoc ego commodius strum ut vos malo cupiatis commonerier, id. ib. 6,19, 2: Brundisii, Suet. Aug. 17: ibiquam tu vivo, Hor. S. I, 6, HO; cf.: con- Plaut. Ps. I, 2,17. Simply with aliquid: dem, Cie. Clu. 13, 37: hie, Quint. 4, 2, 22: ad
sumere vitiatum commodius quam inte- cum amice aliquid Commonemus, Quint. 6, Helorum, Cie. Verr. 2, 5, 36, 95 (ad Cybigrum, id. ib. 2, 2, 91; Quint. 6, 3, 54: cui I, 50: quae commonet usus, Sil. 13, 111. stra, id. Fam. 15,4, 6; B. and K. moratus):
commodissime subjungitur, id. 9, 3, 82; cf. (e) With rei.-clause: quam hic mihi sit fa- circum istaec loca, Pompon, ap. Cie. Att. 8,
id. 4, I, 76. () In a firiendly manner, cile atque utile, Aliorum exempla commo- 12, C, I: apud aliquem, Cie. Imp. Pomp. 5,
pleasantly, gently, kindly: acceptae bene et nent, Ter. And. 4,5,17; so, commonere ali- 13: apud Alyziam, id. Fam. 16,3,1: in tam
commode eximus, Plaut. Cas. 5, I, I; id. quem cur, etc., Quint. II, 2, 30; and pass.: misera vita, id. Q. Fr. I, 3,6.Absol.: Milo
Poen. I, 2 , 1 9 0 ; Ter. Heaut. 3, 2, 48. e . hoc qui venerit mi in mentem, re conmo- paulisper, dum se uxor comparat, commo(Equiv. to commodum, adv. b.) Just, just at nitus sum modo, Plaut. Trin. 4,3,47 Fleck. ratus est, Cie. Mil. IO, 28: commorandi nathe moment when, etc.; only v. 1. in the doubt- (Brix.: hoc qui in mentem venerit mi? Re tura devorsorium nobis, non habitandi loful passages cited supra, commodum, b. fin. ipsa conmonitus sum).() With ut or ne: cum dedit, id. Sen. 23, 84: quaesivit... an
ut neque me consuetudo, neque amor com- tardare ac commorari te melius esset, id.
2. Commodus, i, m., a Roman cog- moneat, ut servem fidem, Ter. And. I, 5, 45: ad Brut. I, 18, I: .paulisper consistere et
nomen ; so L. Aelius Aurelius Commodus, qui ut ordini rerum animum intendat, et- commorari, id. Rose. Com. 16,48; Suet. Tib.
Roman emperor, Lampr. Commod. I sq.; iam commonendus est, Quint. 4,1,78: com- II.Of things: commorantes menses traEutr. 8,15 ai.Hence, I . Commodia- moneo tamen, ne quis hoc cottidianum ha- here, bring in, Plin. 22, 25, 71, 147. B.
n u s , a, um, adj., of or pertaining to Com- beat, Cele. 1,3.(j) With alicujus rei: ho- Trop. (mostly with in or absol.; only onco
382
with cum): consilium diutius in armis civi tricks, etc.) in motion, Plaut. Ps. 1,1,107.
libus commorandi, Cie. Fani. 6, IO, I; Quint. P r o v . : glaebam commosset in agro decu8, 3, 46: cum singulis paene syllabis, id. 8, mano Siciliae nemo, would have stirred a
probem. 31: in componenda toga, id. 11,3, clod^ Cie. Verr. 2, 3,18, 45. B. To set in
156.Of discourse: ut haereat in eadem motion in a place, to move hither and thithcommoreturque sententia, to dwell upon, er, to shake, agitate, disturb. 1. Of things:
Cie. Or. 40,137 (quoted by Quint. 9,1, 41); magni commorunt aequora venti, Lucr. 2,
cf. id. de Or. 2, 72, 292: fortasse supervaca- 766: alas, Verg. . 5, 217; cf.: penna comneum fuerit hic commorari, Quint. 4,2,22. mota volucris, Sil. 6,"59; Sen. Agam. 633.
Absol.: ipsa mihi veritas manum infecit 2. Of persons, with se: quis sese commoet paulisper consistere et commorari co- vere potest, cujus ille (se. Roscius) vitia
git, Cie. Rose. Com. 16,48.II, Act to stop, non videat? can stir, Cie. de Or. 2, 57,233:
detain, retard one (ante- and post-class.). num infitiari potes te . . . mea diligentia
Prop.: an te auspicium conmoratum est? circumclusum commovere te contra rem
Plaut. Am. 2, 2, 58: me nunc conmoror, publicam non potuisse, id. Cat. 1,3, 7; Nep.
has foris quom non ferio, id. Ps. 4, 7, 35: Ages. 6, 3; Liv. 2, 54, 6; cf.: Lanuvii hacantharum, id. Men. I, 2, 64; Sen. Contr. 2, stam se commovisse, id. 21, 62, 4. I I .
14, IO; Isid. Orig. II, 3, 31.
Trop. A. (Acc. to I. A.) To move, drive
c o m - m o r s i t o (-sico), are, v.fireq. a., back, dislodge, refute, confute: nunc comto bitfTto pieces, App. . 7, p. 195,14. r op., minus agamus experiamurque, si possimus
cornua commovere disputationis tuae, Cie.
App. M. 10, p. 249.
Div. 2, IO, 26: si convellere adoriamur ea,
* c o m - m o r t a l i s , e, adj., mortal: na- quae commoveri non possunt, id. de Or. 2,
tura, Col. 3, 20, 4 dub.
51, 2 0 5 . B . (Acc. to I. B.) To throw into
t c o m m o s i s , i s , / , = , a gum- disorder,physical or mental; to unbalance,
my substance, the groundwork in honey-mak- unsettle,shake,disturb (rare but class.): ading, Plin. 11,7,6, 16.
flantur alii sidere, alii commoventur statis
t c o m m o t i a e Lymphae, ad lacum Cu- temporibus alvo, nervis, capite, mente,Plin.
tiliensem a commotu, quod ibi insula in 2,41,41, 108: perleviter commotus fuerat
aqu^ commovetur, Varr. L. L. 5, g 71 Mull. : . . . (postea) eum vidi plane integrum, Cie.
c o m m o t i o , onis, fi [commoveo], a Q. Fr. 2 , 5 , 2 : Bacchi sacris commota, Poet,
moving, motion. I, L i t. (only post-class.): ap. Cie. Div. 1,36,80: commotus habebitur,
vasorum, Pall. Oct. 14,5: ventris, CaeL Aur. i. e. mente captus, frantic, crazed, Hor. S. 2,
Acut. 1,13; 2, 9: capitis, id. Tard. 1,1, 41; 3,209; cf.: commota mens, id. ili. 2,3,278;
Vulg. Psa. 43, 1 5 . I I . T r o p . , a rousing, Plin.36,21,40, 152; and: commotus menexciting, agitation, commotion (cf. commo- te, id. 23,1,16, g 2 3 . 2 . To move in mind
veo, II. B.) (class.): commotionem accipi or feeling, to make an impression upon, to
volunt temporarium animi motum, sicut excite, rouse, shake, disquiet, disturb, affect,
iram, pavorem, * Quint. 5, IO, 28: commo- etc. (a) With abl.: commorat hominem
tio Suavis Iucunditatis in corpore, Cie. Fin. lacrimis, Turp. ap. Non. p. 278, 2: aliquem
2, 4,13: animi, id. Tusa 3, 4, 8.In plur. : nimia longinquitate locorum ac desiderio
animorum, Cie. Tuso. 4,28,61; and without suorum, Cie. Imp. Pomp. 9,23: aut libidine
animi, of the emotions or passions: tempe- aliqua aut metu, id. Off. 1,29,102; id. Font.
rantia moderatrix omnium commotionum, 16, 36 (12, 26): ludis, id. Mur. 19, 40: quis
id. ib. 5,14, 42; Lact. 6,15, 9; 7, IO, 2.
enim, cum sibi fingit aliquid et cogitatione
* commotiuncula, ae,/. dim. [com- depingit, non simul ac se ipse commovit
motio], a slight excitation of disease, indis- atque ad se revocavit, sentit, etc., aroused,
id. Ac. 2,16, 51: et amore fraterno et exposition, Cie. Att. 12,11 fin.
* commoto,
v. freq. a. [commo- istimatione vulgi, Caes. B. G. 1,20: adfectiveo], to move very violently, to agitate: as- bus, Quint. 9, 4, 4: docta voce, id. 2,16, 9:
cujus atrocitate, id. 6 , 1 , 3 2 : vix sum apud
sidue, Theod. Prisc. 1,8.
c o m m o tor, ris, m [id.], one who sets me, ita animus commotust metu, Spe, gauin motion (late Lat.): Liber et Libera se- dio, Ter. And. 5, 4, 34; Quint. 1,2,30: comminum commotores et emissores, Aug. Civ. mota vehementi metu mens, Lucr. 3,153.
() Absol.: commorat omnes nos, Ter.
Dei, 7,3.
1. c o m m o t u s , , um, Part, and P. a., Phorm. 1,2, 51: cum aliqua species utilitatis objecta est, commoveri necesse est, one
from commoveo.
2. c o m m o t u s , fis, m - [commoveo], a must be affected by it, it must make an immoving, agitation, Varr. L. L. 5, 71 Mull.; pression on one, Cie. Off. 3, 8, 35: nihil me
clamor iste commovet, id. Bab. Perd. 6,18:
Cael. Aur. Tard. 5,10, 95; v. commotiae.
si quos adversum proelium et fuga Galloc o m - m o v e o (conm-)> movi, motum, rum commoveret, Caes. B. G. 1,40: in com2 (contr. forms: commorunt, Lucr. 2, 766; movendis judiciis, Cie. de Or. 2,45,189; cf.:
commorat, Turp. ap. Non. p. 278, 2; Ter. commotus ab oratore judex, Quint. 6, 2, 7:
Phorm. 1. 2, 51; commorit, Cael. ap. Cie. qui me commorit, flebit, provoke, rouse,
Fam. 8 , 1 5 , 1 ; Hor. S. 2,1,45; commossem, Hor. S. 2, I, 45: Neptunus graviter comCie. Plane. 37, 90; commosset, id. Verr. 2, motus, Verg. A. I, 126: domo ejus omnia
3,18, 45; commosse, id. ib. 2, 5, 37, 96; abstulit quae paulo magis animum cujusid. Fam. 7, 18, 3), v. a., to put something piam aut oculos possent commovere, Cie.
in violent motion, to move; both of re- Verr. 2, 2, 34, 83; Quint. 12, IO, 50: dormoving from a place and backwards and miunt; pol ego istos commovebo, awake,
forwards in a place; to shake, stir (freq. arouse, Ter. Heaut. 4, 4, 8: porticus haec
in every period and species of compo- ipsa et palaestra Graecarum disputationum
sition). I, Lit. A. To remove from a memoriam quodammodo commovent, stir
place, to carry away, displace, to start, set in up, awaken, revive, Cie. de Or. 2, 5, 20.Of
motion, move: neque miser me commove- things: aes alienum, to demand, Tae. . 6,
re possum prae formidine, Plaut. Am. 1,1, 17 : commota principis domo, id. ib. 4, 52
181; id. True. 4, 3, 44: facilius est curren- init.: si umquam vitae cupiditas in me
tem incitare quam commovere languen- fuisset, ego , . . omnium parricidarum tela
tem, Cie. de Or. 2, 44, 186:. columnas, id. commossem ? provoked, Cie. Plane. 37, 90.
Verr. 2, I, 55, 145: castra ex eo loco, to () With in and abl.: qui cum ingeniis
move forward, decamp, id. ib. 2, 5, 37, 96; conflictatur ejus modi, Neque commovetur
cf. aciem, to set the line in motion, Liv. 2, animus in ea re tamen, Ter. And. I, I, 67:
65, 5; 9, 27,10:j se ex eo loco, Cie. Fin. 5, vidi enim vos in hoc nomine, cum testis
15,42: se domo, id. Fam. 9, 5, 2: me Thes- diceret, commoveri, Cie. Verr. 2,4,56, g 125:
salonica, id. Att. 3 , 1 3 , 1 : te istinc, id. Fam. in hac virgine commotus sum, i. e. in Iove,
6, 20, 3: agmen loco, to force back, cause to Ter. Eun. 3, 5,19. (3) With ex and abl.:
retreat, Sisenn. ap. Non. p. 58, 20; so, ho- nam cum esset ex aere alieno commota
stem, Liv. 9,40,9; 10, 29, 9: cervum, Verg. civitas, Cie. Bep. 2, 33, 58; Auet. B. Afr. 57,
A. 7,494: molem, Val. FI. 2, 33: nummum, 72. (e) With ad and acc.: nec sane satis
i. e. to use in business, Cie. Font. 5, II (I, I); commoveor animo ad ea, quae vis canenid. FI. 19, 4 4 : ais, si una littera commota da, Cie. ad Q. Fr. 3, 5, 4: homines ad turpe
sit, fore tota ut labet disciplina. Utrum compendium, Auet. Her. 4, 40, 52.(O With
igitur tibi litteram videor an totas paginas ut and subj.: adeone me ignavom putas, ut
commovere ? id. Fin. 4,19, 53.Sacra, 1.1., neque me consuetudo neque amor Commoto move or carry about the sacred utensils, veat neque commoneat, ut servem fidem ?
images, etc., for religious use, Verg. A. 4, Ter. And. 1,5,45: tua nos voluntas commo301 Serv.; cf. Cato, B. B. 134, 4: ancilia, vit, ut conscriberemus, etc., Auet. Her. I, I,
Serv. ad Verg. . 8, 3: tripodes, Sen. Med. I . b .
the passions, etc., to rouse, stir
786.Hence, humorously: mea si commo- up, excite, produce, generate: belli magnos
vi sacra, if I put my instruments (artifices,
um sibi te putat adiunxisse, qui cum altero barricade, intrench (class.). I, Prop.: 2,1, II, 2 ai.2. Esp.=T0 , comrem communicat, id. Rose. Am.40,116: suam castella, Caes. B. G. 1, 8; Nep. Alcib. 7, 4: munity, state: commune Latium, Ciue. ap.
causam cum Chrysogono, id. ib. 48,140: cum castra, Caes. B. G. 5, 49; Liv. 2, 32,4; 21, Fest. p. 241,18 M011.: Commune Milyadum,
iis praemium communicat,hortaturque ut, 32,11; 42,68,1: loca castellis idonea, Nep. Cie. Verr. 2,1, 38, 95: Siciliae, id. ib. 2, 2,
etc.,Caes. B. G. 7,37: civitatem nostram vo- Milt. 2,1: hibernacula, Liv. 22,32,1: prae- 46, 114; 2, 2, 59, 145; 2, 2, 63, 154:
biscum, Liv. 23, 6, 9 : causam civium cum sidium, id. 2, 49, 8: tumulum, Caes. B. C. gentis Pelasgae, . M. 12,7; cf.: commuservis fugitivis, Sali. C. 56, 5: at sua Tydi- I, 43.Tra nsf.: os arteriae, Geli. 17, II, nis Graecia, id. ib. 13, 199; and: res comdes mecum communicat acta (i. e. me soci- 6. I I , Trop., to make sure, to Strength- munis = respublica, Sisenn. ap. Non. p. 522,
um sumit actorum), . M. 13,239 : consilia en: auctoritatem aulae, Cie. Fani. 15, 4, 6 1 7 . I n commune, (a) For common
cum finitimis civitatibus, to make commori (cf. aula, II. A.): causam testimoniis, id. use, for ali, for a common object, end, adcause, to take common counsel, commune, Rose. Com. 15, 43: jus, id. Caecili; 26, 74.
vantage, etc.: metuere, Plaut. As. 2, 2, 20:
consult, Caes. B. G. 6, 2: cum plebeiis ma2. c o m m u n i o , Onis, fi [communis], a consulere, Ter. And. 3, 3,16: Tae. . 12, 5:
gistratibus, Liv. 6, II, 7; 28, 28, 5; Suet. communion, mutual participation (severalconferre, Cie. Quint. 3, 12; id. Inv. 2, 3, 8:
Calig. 56: curam doloris cum aliquo, Cie. times in Cicero, elsewhere rare). I. In vocare honores, i. e. io bestow equally upon
Fam. 5,16,5.Of discourse: homo, quocum gen.: inter quos est communio legis, inter patricians and plebeians, Liv. 6,40,18: proomnia, quae me curd aliqua adficiunt, una eos communio juris est, Cie. Leg. I, 7, 23: futura, Quint. 6,1, 7: laborare (apes), id. 5,
communicem,Cie. Att. I,18,1: ea quae di- sanguinis, id. Rose. Am. 22, 63: litterarum 11, 24.Rarely in communi: ponere liberdicerant, cum civibus suis communicare et vocum, id. Tuso. 5,2,5: sermonis, * Suet. tatem, Tae. . 13, 27.() In general, gennon poterant, id. N. D. I, 4, 8; id. de Or. I, Aug. 74: parietum, Tae. A. 15,43: victoriae, erally (in post-Aug. prose): de jure omni dis15, 66; id. Rose. Am. 40,116; Caes. B. G. 6, id. ib. 12,19: temporum alicujus, Cie. Mil. putandum, Quint. 7,1,49: Plin. 17,1,1, 9;
20 ai.; so cum jiliquo de aliqud re : Pom- 36, 100: beneficiorum, praemiorum civi- Tae. G. 27; 38; 40 ai.(7) HalvesI Sen. Ep.
peius, qui mecuin... de te communicare tatis, id. Balb. 12, 29 : visorum, id. Ac. 2, 119, 1; Phaedr. 6, 7, 3 . I I . Trop. A.
solet, Cie. Fam. I, 7, 3: is mecum de tua
That represents the common sentiment, demmansione communicat, id. ib. 4,4, 5: cum 14, 44: plures partes communione com- ocratic: qui in bello . .. suo et certorum
plecti,
id.
de
Or.
1,42,189
:
in
pristina
comcompluribus de ratione belli, Suet. Tib. 18.
hominum consilio uteretur, eum magis
(/3) Aliquid inter aliquos: cum de socie-- munione manere, id. ib. 3,19,72 : sagariam communem censemus in victoria futurum
communionem
inire,
Dig.
17,2,52.H,
In
tate inter se multa communicarent, Cie.
fuisse, etc., Cie. Fam. 4, 9, 2.B. Of manQuint. 4,15: socii putandi sunt, quos inter eccl. Lat. A, Church communion, Sulp. Sev. ners, accessible, familiar, courteous, condeHist.
Sacr.
2,
45;
2,
37
;
Aug.
in
Psa*.
57,
.
res communicata est, id. Verr. 2, 3, 20,
scending, affable (kindr. in sense with co 50: ut quibus de rebus vellemus, tu tuis, 15.Hence, B. The sacrament ofi the Lord'smis; hence in MSS. very freq. interchanged
ego meis, inter nos communicaremus, id. supper, communion: sancti altaris, Aug. Ep. with it; v. comis): simplicem et commuFam. 15, 4, 2; II, 27, 2: communicato in- 54, 6.
nem et consentientem eligi (amicum) par
ter se consilio, Liv. 8, 25, 9 (cf. a); Suet.
com-munis (comoinis, s. e. de est, Cio. Lael. 18,65; so id. Fam. 4,9,2: comDom. 7.() Alicui aliquid, or de aliqud re Baech.), e, adj. [con and root mu-, to bind; munis infimis, par principibus, Nep. Att
(in Cie. only when the other party sharing Sanscr. mav-; cf.: immunis, munus, moe- 3,1; so Eutr. 8,5; cf. communitas.Comp.,
is expressed by cum and abl.; cf. Krebs, nia], that is common to several or to all, Suet. Claud. 21 dub. (ai. comior). Sup.,
Antibarb. p. 250): quibus communicare de Common, general, universal, public (opp. Suet Vesp. 22 dub. (ai. comissimus).
maximis rebus Pompeius consuerat, Caes. proprius, that belongs to one: quod com- C.T. t. I. In rhet: commune exordium,
B. C. 3, 18 (Dinter, ex conj, quibuscum): mune cum alio est, desinet esse proprium, quod nihilo minus in hanc quam in conhisque omnium domus patent victusque Quint. 7, 3, 24; cf. id. 2, 4, 40; 7, 1, 28; 8, trariam partem causae potest convenire,
communicatur, id. B. G. 6, 23 fin.; so with 5, 6; 10, 1, 16; 12, 10, 42; 12, 3, 7; v. also equally appropriate to either side of a cause.
redditur, id. ib. 6,13: sibi communicatum tho foil.; freq. in all periods and every spe- Cie. Inv. 1,18, 26; cf Quint. 4,1, 71: Auet
cum alio, non ademptum imperium esse, cies of composition); constr. withewm, dat., Her. 1,7, II; Cie. de Or. 2, 78, 3>9"2
Liv. 22,27,8 Weissenb. ad loc.: id aut erep- inter se, or absol. I, Prop.: vetus ver- gram.: verbum, a common verb, i. e. one
tum illis est, aut certe nobis cum illis bum hoc quidem est: Communia esse ami- that has both an active and passive significommunicatum, Cie. Brut. 73, 254; cf. id. corum inter se omnia, Ter. Ad. 5, 3, 18: cation, Geli 15,13,1; Prisc. p. 787 P.: SyllaDiv. in Caecil. 4,14 Halm ad loc.; id. Yerr. vinea vulpibus et hominibus, Varr. R. R. I, ba == anceps, i. e. either long or short Don.
2, 5,2, 5; id. Rose. Am. 49,142; Mamert. 8, 5: sepulcrum Asiae Europaeque Troja, p. 1389 P.; Charis, p. 3 ib.; Diom. p. 423
Pan. Max. IO; Cie. Pis. 39, 94 Ascon.* (3) Cat. 68, 89: is fit ei cum Roscio communis, ib.: genus, of both masculine and femiAliquem aliqud re: communicabo semper Cie. Rose. Com. IO, 27; cf.: alterum nobis nine gender, Charis, p. 126 ib. et saep.
te mensa mea, Plaut. MiL 1,1,50.(e) Ab- cum dis, alterum cum beluis commune est, Hence, Advv. 1. Clasa form commusol.: nonne prius communicatum oportu- SalL C. I, 2; Nep. Timol. I, 4.Esp. freq. niter, together, in common, jointly, genit? * Ter. And. 1,5, 4; Cie. Sua 3,9: et se- in the formula Aliquid cum aliquo commu- erally (very freq.), Varr. R. R. 2, IO; Cie.
cundas res splendidiores facit amicitia et ne habere: vetustas habet aliquid commu- Off. 3, 20, 80; id. Rose. Am. 37, 108; id. N.
adversas partiens communicansque levio- ne cum multis, amor non habet, Cie. Fam.
res, id. Lael. 6,22; Quint 9, 2, 22: ut ad se II, 27, 2: cum rerum natura... quid ha- D. 2, 48,123; Nep. Pelop. 2, 2; Hor. Ep. 1,
veniat rationesque belli gerendi communi- bere potest commune. .. gallinaceum fel, 2,13; . M. 6, 262.Opp. proprie, Quint
cet, Caea B. G. 7, 63: consilia communi- id. Div. 2, 12, 29: controversia, quae com- 9,1, 23; opp. separatim, Cie. Fam. 13,12,1;
cant, id. B. C. 2, 4 fin.; et SalL C. 18, 5; munes minime cum aliis quaestiones ha- et id. Arch. 12, 32.* Comp., Diom. p. 480
P.2. c o m m u n i t u s : deos colere, Varr.
Suet. Aug. lb fin.; Plin. II, 30, 36, 108; bet, Quint 5, IO, HO: illum
nihil voQuint. 9, 2, 22. 2 . T r a n s f of things: biscum commune habentem, Sen. Const. 15, ap. Non. p. 510, 5.
c o m m u n i t a s , atis, fi [communis], i.
aliquid cum aliqua re, to join to an equal 2: sciat, se nihil mecum habere commune,
part, to unite: viri, quantas pecunias ab id. Ben. 7, 12, 2: omnia cum amico com- Community, society, fellowship (very freq.
uxoribus dotis nomine acceperunt, tantas munia habebit, qui multa cum homine, id. in Cie.; elsewhere rare): nulla cum deo
ex suis bonis cum dotibus communicant, Ep. 48,3; 74,17; id. Q. N. 2,37,2: nec habet homini, Cie. . D. I, 41, 116: condicionis,
Caea B. G. 6,19: privabo potius illum de- (pecudum natura) quidquam commune cum aequitatis, legationis cum hoc gladiatore,
bito testimonio, quam id cum mea laude caelo, Lact. de Ira Dei, 7, 4; 8, 3 ; App. de id. Phil. 6, 2, 3: et conjunctio humana, id.
communicem. Cie. Ac. 2,1, 3; id. Fam. 12, Deo Socr. 13; Varr. R. R. 3,2,9; Sen. Contr. Off. I, 44, 157: cf. id. ib. I, 44, 156: vitae
2,13.1 1 1 late Lat.: cum aliquo or alicui, 1, I, 25, B: vitium commune omnium est, atque victos, id. Fam. 9, 24, 3; id. Off. I,
to have intercourse with an inferior: ne Ter. Ad. 5,8,30; cf. Cie. Sen. II, 35; Lucr. 5, 14, 45.B. The sense of fellowship, comcum peregrinis communicarent, Just. 36, 2, 260 ; 3,326 ; 5,555: communis imperii (i.e. munity in feeling, etc.: cum omnis hone15: malis, with evil-disposed persons, Aug. Romani) fines, Cie. Balb. 5, 13 ; cf. liber- stas manet a partibus quattuor, quarum
Ep. 162: ne communices homini indocto, tas, id. Sest I, I: salus, id. ib. 6, 15: utili- una sit cognitionis, altera communitatis,
Yulg. Ecclua 8, 5.Also alicui rei, to take tas, Nep. Alcib. 4, 6: mors, naturai, Eutr. etc., Cie. Off. 1,43,152; so id. ib. I, 43,153;
and id. ib. I, 45,159 ; 3, 5, 24; 3, 33,118.
part in, Vulg. I Tim. 5,22,B. In receiving,
7, 8: verba, i. e. prose, Claud. Epig. 81, 3: I I . (Acc. to communis, II.) Courtesy, condeto share something with one, to take or receive
jus
gentium,
Nep.
Them.
7,
4
et
saep.:
viscension, affability, Nep. Milt. 8, 4.
a partito partake,participate in (also class.),
(o) Aliquid cum aliquo: ut me juves Con- tae ignarus, ignorant ofi life, i .e. of the cus- c o m m u n i t e r , adv., v. communis,
toms
of
society,
Cie.
Phil.
2,
4,
7;.
cf.:
sensu
municesque hanc mecum meam provinciadv., 1.
am, Plaut. Trin. I, 2, 153; cf.: provinciam caret, of a sense of propriety, Hor. S. 1,3,
communitio, enis, fi [I. communio].
cum Antonio, Cie. Pis. 2,5: inimicitias me- 66 Heind.; cf.: sit in beneficio sensus com- I, A b s t r., the making or preparing of a
cum, id. Fam. 15, 21, 2: qui sibi cum illo munis, Sen. Ben. 1,12, 3; id. Ep. 5, 4; 105, way ; trop. = Gr. : anne autem
rationem communicatam putat, believes 3; Quint 1, 2, 20; cf also: communium principium aut rei totius, quae agetur, sigthat he has all things in common with him,litterarum et politioris humanitatis ex- nificationem habere debebit, aut aditum
id. Rose. Am. 49,142; cf. id. ib. 48,140; id. pers, Cie. de Or. 2,17,72: communis locus, ad causam et communitionem, etc., Cie.
Div. in Caecil. 4,14; cf. id. Verr. 2, 5, 2. 5 eupliem., the lower world, Plaut. Cas. proi. de Or. 2, 79, 320.II, Coner., a fortificaZumpt; Liv. 22,27,8: haud dubitavit (Tha- 19; and for a brothel, Sen. Contr. I, 2, p. 83 tion, Vitr. IO, 13,1.
lestris) fateri ad communicandos cum rege Bip.In plur.: loca,public places, Cie. Verr. 1. c o m m u n i t u s ,
v communis,
liberos se venisse, Curt. 6, 5, 30 Vogel ad 2, 2, 46, 112; id. Fam. 13, II, 1; but loci, adv., 2.
in
philoa
lang.,
a
commonplace,
common
loc.() Absol.: primo labores et discri2. c o m m u n i t u s , a, um, Part., from
mina, mox et gloriam communicabat, Tae. topic, id. de Or. 3, 27, 106; id. Or. 36, 126; I. communio.
Agr. 8.() Alicui (late Lat.): altari Christi, Quint. 2,1,9; 2,1,11; 5,1, 3; 5,12,15; v.
* commurmuratio,ouis,/ [conamurto receive the sacrament, Aug. Ep. 162; id. locus.B.Subst: c o m m u n e , i s , . , that muro], a general murmuring, Geli. II, 7, 8.
contra Cresc. 3,36.II. In Tertull.,acc. to which is common. 1. In gen.,plur.: ut
com-murmuro, are, i. . ., or comcommunis, II., io make common, i. e. low, communibus pro communibus utatur, pribase, to contaminate, defile, Tert Spect. 17; vatis ut suis, Cie. Off. 1,7,20: paucis osten- m u r m u r o r , ari, I, v. dep., to murmur to
di gemis et communia laudas,publicity, Hor. one's self or with others (very rare). I, Act.
id. Patient. 8.
Ep. I, 20, 4; . . 13, 271In sing.: de form: clauso commurmurat ore,Sil. 15,821:
communico!, ari, v. communico init. communi aliquid consequi, Dig. 17,2,52; so (ciconiae) congregatae inter se commurI. c o m - m u n i o , ivi or ii, Itum, 4, v. a., Paul. Sent.1,18, 3: jus communi dividun- murant, Plin. IO, 23, 31, 62. I I . Dep.
to fortify on all sides or strongly, to secure, do, Cie. Fam. 7,12,2; cf. Gai Iust 4,42; Dig. form: ut scriba secum ipse commurmuro-
tus sit, Cie. Pis. 25, 61: commurmurantur v. a. [eo- (i. e. con) and emo; cf.: demo, ib.; cf. id. Hec. alt. proi. 4 and 7.II. The
, Varr. ap. Non. p. 178, 9 (Sat. Men. 64, promo]. I. To bring together, form, frame, younger Pliny humorously named a villa,
8 )
construct (Lucretian): dum perspicis om- which was on low ground, comoedia, in
commutabilis, o, adj. [commuto], nem Naturam rerum qua constet compta opp. to one on high ground, qs. lifted up on
subject to change, changeable (class.). 1 . 1 figura, Lucr. I, 950 Munro ad loc.: nunc ea a buskin, which he called tragoedia, Plin.
g e n . : cera, Cie. N. D. 3, 12, 30: haec im- quo pacto inter sese mixta quibusque comp- Ep. 9, 7,3.
comoedice, adv., v. comoedicus,
becilla et commutabilis pecunia, id. Par. ta modis vigeant, id. 3,259: quibus e rebus
t comoedicus, a, um, adj., = I, I, 7: commutabilis, varius, multiplex cum corpore compta vigeret (animi natuanimus, id. Lael. 25, 92: ratio vitae, id. Mil. ra), Quove modo distracta rediret in ordia Kos, of or pertaining to comedy, comic: ars,
26, 69: principia verbi, Varr. Ii. L. 9, 99 prima, id. 4,27.H. To care for, take care App. Flor. 3, . 16, p. 353, .* Adv.: c o Milii.II. In rhet.: exordium quod ab ad- of. . Prop., in the class, per. usu. of the moedice, as in comedy: astitit, Plaut
versario potest, leviter mutatum, ex con- care of the hair, to comb, arrange, braid, MiL 2, 2. 60; cf. PauL ex Fest. p. 61,11
traria parte dici, = commune, Cie. Inv. I, dress; absol.: amica dum comit dumque OIL
se exornat, Plaut. Sticb. 5, 4, 19: capillos,
18,26 ; so * Quint. 4,1, 71.
t comoedus, a, um, adj., = ,
Cie. Pis. II, 25; Verg. A. IO, 832: nitidum
commutate, adv. [id.], in a changed caput,
of or pertaining to comedy, comic: natio,
Tib.
I,
8,16:
caput
in
gradus
atque
er altered manner, Auet. Her. 4, 42,54.
Quint. 12, IO, 47: comas acu, id. 2, adapted to comedy, given to acting, Juv. 3,
commutatio, unis,/, [id.], a changing, anulos,
5,12: comas hasta recurva, Ov. F. 2, 560: 100.More freq., II. Subst.: comoedus, i?
change, alteration (in good prose). I. I capillos dente secto, Mart. 12,83.Transf. m., a comedian, comic actor (while histrio is
g e n . : annuae, Cie. Inv. 1, 34,59; cf.: tem- to the person: sacerdos Fronde super gale- a play-actor in gen.), Cie. Rose. Com. 11,
pestatum atque caeli, id. Div. 2,42,89: tem- am et felici comptus oliva, wreathed, Verg. 30; Quint. 6, 2,35; I, II, I; 11,3,91; 11,3,
porum, id. Tusc. 1,28,68: crebrae aestuum, . 7, 751: Tisiphone serpentibus undique 181; Juv. 3, 94; 6, 73; Plin. Ep. 1,15, 2; 3,
Caes. B. 6. 5 , 1 : magnae rerum, id. B. C. 3, compta, id. CuL 218: pueri praecincti et 1,9; Suet Tib. 47; Gai Inst. 3,212; Dig. 9,
68: ordinis, Quint. 9, I, 6: subita, Nep. compti, Hor. S. 2, 8, 70: longas compta pu- 2, 22, L
Dion, 6, I: ventorum, CoL II, 2, 94: mo- ella comas, Ov. Am. 1 , 1 , 2 0 . B . I pa rcomosus, a, um, adj. [coma], hairy,
rum aut studiorum, Cie. Lael. 21, 77: civi- t i e., to adorn, deck, ornament: corpora si
with much or long hair (rare): frons. Phaedr.
les, id. Fam. 5,12,4.II. E s p. A. In rhet. quis vulsa atque fucata muliebriter comat,
5,8,2: Phoebus, Auet. Priap. 37.Transf,
1. A figure of speech; a reciprocal opposi- Quint. 8, prooem. 19: colla genasque,
of plants, leafy: genus tithymali comotion or change, = (et Quint. Stat. S. I, 2, HO: vultus, Claud, in Eutr. 2,
sissimum, Plin. 26,8,45, 71; 16,6, 8, g 22.
9,3, 85), Auet. Her. 4, 28, 3 9 . - 2 . A change 337: vestes et cingula manu, id. VI. Cons.
com-paciscor (coup-) or .pacisin words, pronunciation, or method of treat- Hon. 5 2 5 . - 2 . T r a n s i , of things: vitta
ment, Auet. Her. 4, 42, 54 s q . B . An ex- comptos praetendere ramos, Verg. A. 8,128: c o r , pactus or pectus, 3, v. dep., to make an
change. I, Captivorum, Liv. Epit. 19. colus compta, i. e. furnished or adorned agreement, form a compact with one (only in
2. (Acc. to commuto, II. B.) Of words, a with wool, Plin. 8,48,74, 194.H. Trop., temp. perf. and partic., and rare): si sumus
conversation, conference, Claud. Quadrig. ap. to deck, adorn: Cleopatra simulatum comp- compecti, Plaut. Ps. 1,5,129: mecum matrimonio compecta sit, id. Cist. Fragm. Mai,
Geli. 17, 2, 26.
ta dolorem, Luc. IO, 83. Esp. freq. of
17, v. 11. Hence, H. P. a. as subst.:
* commutatus, iis, m. [id.] (for the rhet.ornament: non quia comi expolirique p.
compactum (coup-) or confectum
class, commutatio), a change, alteration : non debeat (oratio), Quint. 8,3,42; cf.: lin- (coup-) i? ni an agreement, only in abl.
guae orationisque comendae gratia, Geli. sing.: compacto (compecto, Cia Scaur. 5,
in commutatum venire, Lucr. I, 795.
com-muto (Coum-)> avi, ritum, i, I, 9, IO.Hence, comptus (-mtus), a, 8 B. and .), according to agreement or conv. a. I. To alter wholly, change entirely um, P. a., adorned, ornamented, decked: cert, in accordance with a previous compact,
(class.; most freq. in Cie.). A. P r o p . : juvenes ut femina compti, . . 4. 75: Afran. ap. Charis, p. 177 P.; Cie. Scaur. 1.1.;
omnia migrant, Omnia commutat natura et anima mundissima atque comptissima, id. Att. 10,12, 2 OrelL N. cr.: conpecto, Liv.
vortere cogit, Lucr. 5, 829; i, 594; 1,589 ; 2, Aug. Quant. Anim. 33.But usu. of dis- 5,11, 7.In a similar sense: de conpecto,
936: signa rerum,Cie. Fin. 5,25,74: frontem course, embellished, elegant: compta et mi- Plaut. Capt. 3, 1, 24; 3, 1, 29; id. Ps. 1, 5,
et vultum, Q. Cie. Pet. Cons. II, 42: vocem, tis oratio, Cie. Sen. 9, 28 (ai. composita): 126; and: ex compacto, Suet.Caes.20; Cod.
Suet. Tib. 71: quae commutantur fiuntque comptior sermo, Tae. H. 1,19: (Vinicius) Just. 7, 53, 3.
contraria, Cie. Off". I, IO, 31.Of fruits, to comptae facundiae, id. A. 6,15.Trans f.
com-paco, are, v. a., to bring to peace
decay, spoil, Varr. B. B. 1, 6 9 , 1 . 2 . Esp. to the person: Isocrates in diverso genere
rhet. t. t., to change one"s form ofi expres- dicendi nitidus et comptus, Quint. IO, 1,79. (eccl.Lat.): Aegyptios,Cassiod. Hist Eccl.
sion: commutabimus tripliciter, verbis, Acto.: compte (comt-), u)ith orna- 1,20 ; 8,13.
compacticius or .-tins, a, um,=
pronuntiando, tractando, i. e. vary our style, ment, elegantly, only trop.: compte disseetc., Auet. Her. 4,42,54.. r p.: ad com - rere, Sen. Ep. 75, 6: agere rem, Geli. 7, 3, compactus, agreed upon: soter, Tert. adv.
mutandos animos atque omni ratione flec- 52.* Comp.: comptius dicere, Geli. 7, 3, Val. 3L
tendos, Cie. de Or. 2, 52, 211: nihil commo* 53. Sup., Plaut MiL 3,3, 66, acc. to Bitschl
compactilis,, adj. [compactus, comtantur animo et idem abeunt qui venerant, (aL comissime).
pingo]. I. Pressed or joined together, comid. Fin. 4 , 3 , 7 ; id. Att. 16,5, 2. I I . To expact: trabes, fitted one to another, Vitr. 4,
2. como, no perf, atum, 1, v. n. and a. 7:
change something with another, to change,
postes, id. 10, 14, 2: operimentum (or
[coma].
I.
Neutr.,
to
be
furnished
with
hair.
interchange, replace, substitute, barter, trafnuts), Plin. 15, 22, 24. g 88.II. Of form,
(as
verb.finit,
only
post-class.),Paui.Nol.28,
fic L. In gen, constr. with acc. alone,
thick-set, compact; oi lions, Plin. 8,16,18,
or with inter se, cum and abl., or abl. alone, 246.But freq. cdmaus, antis, P. a. A. g 46; of bees, id. 11,18,19, g 59.
Having
long
hair,
hairy,
covered
with
hair
or absol. X. With acc. : conmuto ilico
compactio, onis,/ [compingo]. I. In
pallium, Plaut. Ps. 6,1, 36: ubi aetate hoc (poet, or in post-Aug. prose): colla equo- abstr.,a joining together: membrorum, Cie.
caput colorem conmutavit, id. Most. I, 3, rum, Verg. A. 12, 86; cf.: equus flor A et co- Fin. 5, II, 33.* I I . In conor., the things
44: coloniam, id. Aui. 3, 6, 40: locum, Ter. nante juba, Geli. 3,9, 3: equae, Plin. IO, 63, that are joined together, a structure, frame,
Eun. 5,5, 3: captivos, Cie. Off. 1,13,39; e t : 83, 180: tori, Verg. . 12,6: crines, Sil. 16, Vitr. 10,15,2 Schneid.
inter se conmutant vestem ac nomina, in- 59: saetae hircorum, Verg. G. 3, 312; cf.:
compactivus, a, um, adj. [id.], suitaterchange, Plaut Capt. proi. 37: ornamenta pellis comata villis, VaL Fi. 8,122: galea=
templorum, Suet. Vit. 5; id. Aug. 24. 2. cristata, crested, plumed, Verg. . 2, 391; ble for joining: gummi, Isid. Orig. 17,7,10.
compactum, i, n., v. compaciscor, IL
With cum and cibi. (a) Of person: (lori- et cristae, id. ib. 3, 468.B, T r a n s i . , of
* compactura, a e, fi [compingo], a
cam) secum, Just. 3, I, 8.() Of tning: growths, etc., resembling hair: stella, havgloriam constantiae cum caritate patriae, ing a radiant, hairy train, a comet, v. M. 15,joining together ; only concr., a joint,Vitr.
Cie. Sest. 16, 37: mortem cum vita, Sulp. 749: astro comantes Tyndaridae, ornament- 4,7,4.
ap. id. Fam. 4 , 5 , 3 . 3 . With pro and abl.: ed with stars, Val. FI. 5, 267: sera comans
1. compactus, a, um, v. compingo.
(litteras) D pro A, Suet. Caes. 56: vinum narcissus, that puts out leaves late, Verg. G.
2. compactus. a, um, v. compacis
pro oleo, Dig. 2, 15, S fin.- 4. With abl.: 4,122: dictamnus flore Purpureo, id. . 12, cor.
nisi oculos orationemque aliam conmutas 413: jugum silvae, leafy, Val. FI. 3, 403:
$ compaedagogrta, ae, m. {tibi, Plaut. Mil. 2, 3, 56: fidem suam et re- silvae, id. 1,429: folia, luxuriant, Plin. 13,
),
educated in the same paedagogi8,16,
59:
pinus,
Sil.
IO,
550:
humus,
Stat.
i
ligionem pecunia, Cie. Clu. 46,129: ornandi causa proprium (verbum) proprio,, id. de Th. 5, 502.II. Act., to clothe or deck with I um ; of slaves, Inscr. Orell. 2818 sq.
i compaedagogius, m-> = com Or. 3, 42,167: possessionis invidiam pecu- hair or something liiee hair (as verb, finit.
(esp. , paedagogita, Inscr. Fabr. 861, 97.
nia, id. Agr. I, 5, 14 : leve compendium only post-class.), Tert. Pali. 3.Freq.
a
fraude maxima, Auet. Her. 2, 19, 29; cf.: in the post-Aug. per.) c o m a t u s . , um,
i C o m p s a n u s , i* m-> an inhabitant
hanc esse rem, quae si sit semel judicata, P. a., having longhair : tempora, Mart 10, ofi the same milage, Inscr. Grut. 209, L
FL 7,636; and subst: comaneque alio commutari... possit, replaced, 83,13; VaL
m
compages, is (compago, inis; oro,
1. e. made good, Cie. Inv. I, 53,102: victum t u s , i -i Suet Calig. 35; Mart I, 73, 8; Stat. Th. 7,43; acc. compaginem, Sen. Ep.
vitamque priorem novis rebus, Lucr. 6, 12, 70, 9
As adj. propr.: Gallia Comata, 91,12; cibi. compagine, . M. I, 711: Cete.
1106: studium belli gerendi agricultura, Transalpine Gaul (opp. togata), Cie. Phil. 4, 7; Manii. I, 717; I, 725; I, 838),/ [root
Caes. B. G. 6, 22: mustum aere, CoL 12, 26, 8, 9, 27; Mel. 3, 2, 4; Plin. 4, 17, 31, 105; pag-; v. pango], a joining together, a con2 . 5 . Absol., to make an exchange: vin Cat. 29, 3; Lua 1, 443.Transf.: silva, nection, joint, structure (freq. and class.).
conmutemus? Tuam ego ducam et tu leafy, Cat. 4,11.
1. Prop., Lucr. 6,1070; . M. 3,30; Luc.
meam? Plant. Trin. I, 2, 21: si quid de se
t comoedia, ae, fi (gen. comoediai, 2, 487; 3, 491; Curt. 4, 3, 6; 4, 4, 12; Plin.
diceretur, non dubitaret interpellare et Plaut. Poen. proi. 51),= , a comedy 25, 8, 6, g 20; Suet. Aug. 43 et saep.Gen.
commutare, to change the subject, Suet. Tib. (cf. Varr. L. L. 9, 99 MOIL ; Paui. ex Fest. plur. compagum, Plin. 2, 2, 2, g 6 Sillig.
27.B. E s p. of speech, to exchange words, p. 39, 6 ib.), Plaut. Am. proi. 60; Cie. Off. I I . T r o p . : in Veneris compagibus haeto discourse, converse (so only twice in Ter.; 1,29,104; Quint. 6, 2,20; IO, 1, 65; Hor. A. rent, I.e. in the embraces, Lucr. 4,1109; 4,
cf. commutatio,II.): unum verbum tecum, P. 281 ai.: Plaut. As. proL 13: facere, Ter. 1201: dum sumus in his inclusi compagiTer. And. 2,4, 7: non tria Verba inter vos, And. proi. 26: agere, id. Heaut. proi. 4: le- bus corporis, bodily structures, * Cie. Sen.
id. Phorm. 4, 3, 34.
gere, Plin. Ep. 6, 21, 2: spectare, Ter. And. 21, 77; cf. Veli. 2, 127, 3; Lue. 5, 119.Se
I como, mpsi (mei), ruptum (mtum), 3, proL 27: exigere, to hiss firom the stage, id. of the body of the state. Tae. H. 4, 74 fin
COMP
COMP
COMP
taining to common pasturage: ager, a common pasture, Cie. Top. 3, 12 ; Lex Thor.;
Inscr. Orell. 3121; cf. Paul, ex Fest. p. 40,1
Mull.: jus compascui, Dig. 8, 5, 20; cf.
Quint 5,10, 85.
* compassibllis, e, # [compatior],
suffering with one, Tert. adv. Prax. 29.
c o m p a s s i o , onis,/
fellow-suffer -
ing, fellow-feeling (eccl. Lat.),Tert. Bes Cara. Tib. 66; Quint. 7, 3, 7 : ad confessionem,
4 : sententiarum, sympathy, agreement, id. Suet Claud. 15: ad pugnam, id. ib. 21: ad
ib. 3 fin.
rapinas, Luc. 7, 99: ad defectionem, Curt
* com-pastor, oris, m., a fellow-herds- 10, 1, 45: ad laqueum, Plin. 36, 5,4, 12:
ad impudicitiam, Dig. 1,6,2() With in:
man, Hyg. Fab. 187.
c o m p a s t a , a, um, Part., from com- in hunc sensum compellor iniuriis, Cie.
Fam. I, 9, 21: in eundem metum, Liv. 25,
pasco.
com-patior, passus, 3, v. dep. (late ;29,8: in socordiam, Coi. II, I, I I : in morLat.). I, To suffer with one, Tert. adv. tem, Quint. 7,3, 7: in metum, Tae. H. 2,27.
Prax. 29; CaeL Aur. Acut. 2, 16, 98. . () With ut: callidum senem callidis
To have compassion, to feel pity, Aug. Ep. dolis Conpuli et perpuli, mihi omnia ut
crederet, Plaut. Bacch. 4, 4, 4 ; Suet. Caes.
40, 29, 6; id. Coni 3, 2.
com-patriota, ae, m., a fellow-citi- I; 24; itLVesp. 2; Tae. Or. 4; Curt. 8, 8, 2.
() With infi: aliquem jussa nefanda
zen, , GlOSS. Gr. Lat.
pati, Ov. F. 3, 860: Lue. 3, 144; Suet. Tib.
c o m - p a t r o n u s , i, rn., a fellow-patron
62 ; id. Dom. 14; Curt. 5,1,35; Just. 16,5;
(Lat. of jurists), Dig. 26, 4, 3, 4 sq.; 38, 30,3; Gai Inst. 2, 237.(e) Absol.: ceteras
nationes conterruit, compulit, domuit, Cie.
IS
com-pauper, ens, m., a companion Prov. Cons. 13, 33 : aliqua indignatione
in poverty, fellow-pauper (late Lat.), Aug. compellendus. Quint. 9,4,138: ille qui aspellit, is conpellit, Plaut. Trin. 3, 2, 4 6 ;
Serm. 25 ex 50 homil. c. 3.
com-pavesco, re, v. inch, n., to be freq. in perf. part.: periculis compulsus,
thoroughly terrified, to be very much afraid :Cie. Fam. I, 9, I I ; Caes. B. C. 3, 41; Liv.
animus, Geli. 1, 23, 9; cf. Macr. S. 1, 6, 22. 27, 30, 3.
2. compello (coup-), avi, atum, i,
c o m p a v i o , i r e > - only in perf. part
pass.: c o m p a v i t u s , a, um, beaten, App. v. a. [I. compello ; cf. 2. appello, are, from
I. appello, ere, and jugare, from root of
. 7, p. 197, 24 (ai. aliter).
jungo], to accost one. I. Without implyc o m p e c c & t o r , oris, m., a fellow-sin- ing reproach, to accost, address (mostly
ner, Hier. Ep. 112, 5.
poet.): exin compellare pater me voce vicom-pecco, are, v. n., to err or commit detur his verbis, etc., Enn. ap. Cie. Div. 1,
a fault together (late Lat), CaeL Aur. Acut. 20, 41 (Ann. v. 45 Vahl.); so, aliquem, id.
2,12; id. Tard. 3,1 fin.
ap. Geli. 12, 4, 4 (Ann. v. 256 ib.): aliquem
voce, Verg. A. 5,161; and: notis vocibus, id.
c o m p a c i s c o r , V. compaciscor,
c o n f e c t u m and compectus, a, ib. 6, 499; cf. . M. 14, 839: blande hominem, Plaut. Poen. 3, 3, 72; cf. id. Stich. 2,
um, v. compaciscor,
1, 43: familiariter, id. Men. 2, 3, 23: carc o m p e d e s , una, v. compes.
c o m p e d i o (coup-) no perf., Itum, 4, mine, * Cat. 64, 24: talibus agrestem com
v. a. [compes], to fetter, shackle (mostly ante- pellat Oreada dictis, . . 8, 787; 12,585i
and post-class.).' I, Prop.: pedes corrigiis, Tauream nomine, Liv. 23,47,2; Curt. 4,13,
Varr. ap. Non. p. 28,9: servi conpediti, Cato, 20: aliquem multo honore, Verg. A. 3, 474:
verbis amicis, id. ib. 2, 372: aliquam de
B. R. 56; Plaut Capt 5,1, 24; Sen. Tranq.
stupro, to invite to unchastity, Val. Max. 6,
IO, 1; Dig. 4, 3,7, 7 ai.* I I . ro p.: re- 1,2; in like sense absol.: compellare, Hyg
bus immortalibus perniciosissimo compe- Fab. 57.II. In a hostile sense, to address
dis, Aug. Ep. 39.
one reproachfully or abusively, to reproach,
c o m p e d u s , a, um, adj. (id.], fettering, chide, rebuke, upbraid, abuse, to take te
shackling: linea (i. e. compos), Varr. ap. task, call to account (good prose). A. In
Non. p. 28,9, and p. 451, 25.
gen.: mimus nominatim Accium poetam
compellatio, onis, fi. (2. compello]. compellavit in scaena, Auet. Her. 1,14, 24:
I. In gen., aw accosting, Auet. Her. 4,15, neque aspexit mater, quin eum fratricidam
22.II, E sp. with reproach, a reprimand, impiumque detestans compellaret, Nep.
reproof, rebuke (rare), Cie. PhiL 3, 7,17; in TimoL I, 5: pro cunctatore segnem, pro
cauto timidum compellabat, Liv. 22,12,12;
plur., id. Fam. 12, 25, 2; Geli. I, 5, 2.
I. c o m - p e l l o (coup-), pali, pulsum, 3, 34, 2, 8: ne compellarer inultus, Hor. S. 2,
v. a., to drive together to a place, to collect, 3, 297; I, 7, 31; id. Ep.1,7,34.B. Es p.,
assemble (opp. expello, Cie. Pis. 7,16; to dis- jurid. 1.1., of authorities, to summon one to
pelle^, Plaut As. 3,3,149; and to aspellere, answer a charge; or of adversaries, to ar*
id. Trin. 3,2,46; class.). I. L i t of herds, raign one before a tribunal, to accuse of
flocks: tum compellendum (agnos) in gre- crime (cf. 2. appello): Q. Ciceronem comgem ovium, Varr. R. R. 2,2,18: armentum pellat edicto, Cie. PhiL 3, 7,17; id. Bed. in
in speluncam, Liv. 1 , 7 , 5 ; cf.: pecoris vim Sen. 5,12; 13,52: Nigidius minari in coningentem in saltum avium, id. 9, 31,7: gre- tione, se judicem, qui non adfuerit, compelges in unum, Verg. E. 7, 2 : pecus totius laturum, id. Att. 2, 2,3; so id. PhiL 3,7,17;
provinciae, Cie. Pis. 36, 87: haedorum gre- Cael. ap. Cie. Fam. 8, 12, 3 ; Nep. Alcib. 4,
gem hibisco (poet, for ad hibiscum), Verg. I; Liv. 43,2, I I ; Tae. A. 16, 27; SuetCaes.
E. 2,30.Also of other objects: primordia, 17.
Lucr. 2,564: homines unum in locum, Cie.
compendiarius, a, um, adj. [comInv. 1 , 2 , 2 : naves (hostium) in portum, pendium ], short, compendious, only a few
Caes. B. C. I, 58 fin.: hostes intra oppida times of ways or roads: via ad gloriam
murosque, id. B. G. 7, 65 ; so of the driving proxima et quasi compendiaria, * Cie. Off.
or forcing of enemies in a body; cf.: ad- 2, 12, 43: cf VaL Max. 7, 2, ext I . I I ,
versarios intra moenia, Nep. Ages. 5, 3 : Subst
A. c o m p e n d i a r i a , ae, / (sc.
hostem fugatum in naves, Liv. IO, 2,2: Dar- via), a short way or method; fig., Varr. ap.
danos in urbem, id. 41,19,9; Suet Vit. 15: Non. p. 202, 5; Petr. 2, 9; Sen. Ep. 119,1;
oppidanos intra munimenta, Curt. 8, II, I: cf. id. ib. 27,6: breviores etiamnum quae.
hostes in fugam, Just 4, 4. Hence fig.: dam picturae compendiariae, Plin. 35, 10,
bellum Medulliam, to turn the war thither, 36, lio.B. c o m p e n d i a r i u m , >
Liv. I, 33, 4: is (hostes) eo compulit ut locorum angustiis clausi, etc., drove them into (sc. iter), the same, sen. Ep. 73,1L
c o m p e n d i a r i o , re, v. compendium,
so close corners, Nep. Ham. 2,4: Pompeium
c o m p e n d i o , avi, iitum, I, m a. [comdomum suam, Cie. Pis. 7,16: ad monumentorum deversoria plebe compulsa, Suet. pendium ] ( eccl. Lat.). I. To shorten,
Ner. 3 8 : quam (imaginem) virga semel abridge: sermonem, Tert. adv. Marc. 4, 9;
horrida... Nigro compulerit gregi, * Hor. 4 , 1 . I I . Compendiare alicui, lit., to shorten the way ofi life fior one; hence, to kill
C. 1,24,18: ossa in suas sedes, Cels. 6,7 fin.
him, Aug. Quaest, in Hept. 7 fin.
I I . r o p. i. To bring or press toc o m p e n d i o s e , adv., v. compendiosus
gether: amores nostros dispulsos, Plaut.
As. 3,3,149: cur eam tantas in angustias fin.
c o m p e n d i o s u s , a, um, adj. [compenet in Stoicorum dumeta compellimus? Cie.
; Ac. 2,35,112.Far more freq., B. To drive, dium]. I. Advantageous (opp. damnosus),
bring, move, impel, incite, urge, compel, Coi. I, 4, 5 . I I . Abridged, short, brief,
force, constrain to something ; constr. with compendious (post-class.): verba, App. M.
ad, in, more rarely with ut, the infi. or 11, p. 268,12: iter, id. ib. 6, p. 186,12: exiabsol. (a) With ad (freq. in Suet.): ali- tus citae mortis, Prud. . 2,334.Adv.:
quem ad virtutem, Plaut. Bacch. 4,10,10: compendiose, compendiously, briefly,
ad arma, Cie. MarcelL 5,13: ad bellum, Ov. Cassiod. Var. 8, 29.In comp., Sid. Ep. 7,
M. 5,219: ad deditionem fame, Suet. Aug. 10.
14; Curt. 9,1,19: ad necem, Suet. Aug. 66;
c o m p e n d i u m , i5>n- [compendo], orig.
id. Calig. 23; id. Ner. 35: ad mortem, id. belonging to the lang. of econ., that which
publicae turpitudinem, id. Att. 7,18, 2; id. rare matronas, Suet. A u g j ^ .uxo^ggi in
Or. 69, 231: paucitatem pedum gravitatis stupro generi compertam, u&tcttcl, . Tib.
suae (se. spondei) tarditate, id. ib. 64, 216: 35.Also with the gen. of the crime: comtot amissis te unum, . H. 3, 51: pecuni- pertus stupri, Liv. 22, 57, 2; Just. II, 11,5:
am pedibus, to make up for the low price in probri, Liv. 7, 4, 4: sacrilegii, id. 32, 1, 8:
shoe-leather, Cato ap. Cie. FI. 29,72: facino- flagitii, Tae. A. 1,3; 4, I I : do his haud facira ministerio, Curt. IO, I, 2: reprehendens le compertum narraverim, give certam inalia laude compenses, * Quint. II, I, 87. formation, Sali. J. 17,2: qui ex fratre comI I . In post-Aug. poets, of a way, to shorten, perta ipsi nuntiasset, Curt. 6, 8, I I : haec
spare, save: longum iter, Sen. Hippol. 83 ex vate comperta nuntiabat, id. 7,7, 22.
(cf. pensare iter, Lue. 9, 685). Hence, In abl. absol.: comperto lege Gabinia Biet Pontum consuli datam, SalL
compensate, adv., with compensation or thyniam
H. Fragm. ap. Prisc. p. 1130 P.; so Liv. 31,
reward, Tert. Pall. 2 (ai. leg. compensati),
39, 4 and 7; 33, 5, 4; Tae. A. I, 66; 4, 36;
comparco, v. comparco.
II, 13 fin.; 14, 57.So, also, compertum
* com-peregrinus, i, ni., a fellow- habeo
and compertum mihi est, I know
stranger, Sid. Ep. 7,17 fin.
full well: quod de his duobus habuerint
comperendinatio, ouis, / [compe- compertum, Cie. Clu. 45,127; so SalLC. 2,2;
rendino Jj a deferring of the time (of trial) 22 fin.: pro comperto polliceri, as certain,
to the third way or later (post-Aug.), Sen. Suet. Ner. 31.Hence, comperte, adv.,
Ep. 97, 5; Plin. Ep. 5, 21,1; 6, 2. 6; Geli. on good authority; only Geli. I, 22, 9; and
14, 2 , 1 : Tae. Or. 38; cf. Cie. Verr. 2,1, 9, in comp., id. I, II, 12.
26. I I . Transi., in gen., delay: eine ulla
componor (conp-), iri, pertus sum,
comperendinatione, Ambros. in Lue. 1,8.
v. dep., collat. form of comperio, q. v., to
comperendinatus, ris, m. [id.], i. q. 4,
ascertain, learn, obtain certain knowledge
comperendinatio, q. v., Cie. Verr. 2, I, 9, that, etc. (rare); constr. mostly with acc.
26; id. Brut 22,87.
and inf.: dum ne ab hoc me falli comperi
comperendino, avi, fitum, i, v. a. ar, Ter. And. 5, 3, 31; Sali. J. 4 5 , 1 ; 108, 3:
[comperendinus], jurid. 1.1.; prop, of the Tae. A. 4, 20; Geli. 3 , 3 , 1 : quid comperior ?
judge, to cite a defendant to a new time App. M.2,p. 124, I I ; perf.,Tert.adv. Herm.
of trial, appointed on the third following 28.
day or later: reum, Cie. Verr. 2,1,9, 26;
com-pernis, e adj. [perna], with the
2, 1, 7, 2 0 . I I . Meton., of the party knees bent inwards, knock-kneed, Lucii ap.
which demands the deferring: ut ante pri- Non. p. 26,3; Plaut. Fragm. ap. Fest.p.375,
mos ludos comperendinem, Cie. Verr. I, II, 20 GIL; Varr. L. L. 9, 10 Mull.
34 Klotz ad loc.
* cem-perpetuus, a, um, adj., cocom-perendinus, a, uni, adj.: dies, eternal, Prud. Apoth. 339.
the third following day to which a trial
comperte, adv., v. comperio fin.
was deferred, Gai Inst. 4,15; Macr. S. 1,16,
1. compertus, a, um, v. comperio.
3; 1,16,14.
2. compertus, US, m. [comperio], ex com-pereo, >io perish together, perience,
personal knowledge (late Lat. and
ace. to Diom. 1, p. 369 P.
very rare): compertu evidentia, App. . I,
com-perio, pfiri, per tum, 4, v. a. [root p. 103 fin.
par-, of paro, pario; cf. 2. comparo, and
1. com-pes (conp-)* pedi8,/ (m, acc.
aperio, operio, etc.; by others separated
from these words and referred to root per, compedem meum, Vulg. Thren. 3, 7; plur.
of , peritus, periculum; but cf. Corse. compedes parati, Lact. Mort. Perseo, e. 21),
Ausspr. II. 410], lit., to disclose wholly, lay a (wooden)/etter or shackle, for the feet (usu.
open (a fact), without the access, idea of in plui'.). I, r o ., nom. and acc.: jubete
communicating the thing disclosed (which huic crassas conpedisinpingier,Plaut.Capt.
aperio expresses; v. aperio); to obtain a 3,5,76: ut istas conpedis Tibi adimam, id.
knowledge of a thing, to find out with cer- ib. 6,4,30; id. Men. 1,1,4; id. Pers. 2,3,17;
tamtUytpJiave or gain certain information, Ter. Phorm. 2,1,19; gen. conpedium, Plaut.
w aStertam, learn, etc. (class, in prose and Pers. 3 , 3 , 1 5 ; abl.: conpedibus levior filipoetry): certo comperi, Ter. Eun. 5 , 1 , 9: us, id. Capt. 5, 4, 28; Cato ap. Geli. II, 18,
cum indicia mortis se comperisse mani 18 ; Hor. Ep. I, 16, 77 ; Juv. IO. 182.In
festo et manu tenere diceret, Cie. Brut. 80, sing. gen. compedis, Claud, in Eutr. proi
277: hoc, Nep. Eum. 8, 4: stellarum ortus, 2 , 3 ; acc. compedem,Vulg. Thren. 3,7: abl.:
Cat. 66, 2: de amore hoc comperit, Ter. dura compede, Tib. 1,7,42: valida, id. 2, 6,
And. I, 3, 6: nihil de hoc (Suilli) consul 25; Hor. Epod. 4 , 4 ; Ov. Tr. 4,1, 5: maguft,
comperi, Cia SulL 31, 86; Sali J. 68, I: Juv. II, 80 (nom. and dat. of sing, apparentpostquam de scelere filii comperit, Nep. ly not in use). P r o v.: compedes, quas
5, 3; Suet. Dom. 6 ai.With inf. and ipse fecit, ipsus ut gestet faber, Aue. Idyll.
compensatio fconp-) foris,/ [com- Paus.
7 fin. I f . Trop., fetters, bonds, bands,
penso ;4 a weighing, balancing of several acc., Ter. And. 1,1,63: posteaquam compe- chains: corporis,Cie.Tuso.1,31,76: ipsum
rit
eum
posse
vivere,
Cie.
Rose.
Am.
12,
things'together. f. Prop., in the lang. of
Philippum compedes eas (urbes) Graeciae
business, a balancing of accounts, a render- 33: hanc gentem Clusium inde venisse appellare, Liv. 32,37,4: grata (of the chains
comperio,
l<iv.
5,
35,
3;
Quint.
1,7,
24:
diing of an equivalent, equalizing: compensaof love), Hor. C. 1, 33,14: grata compede
tio est debiti et crediti inter se distributio, ram qui contudit hydram, comperit invidi- vinctum aliquem puella tenet, id. ib. 4, II,
am
supremo
fine
domari,
*
Hor.
Ep.
2
,
1
,
Dig. 16, 2,1; so ib. 24,3,15; Gai Inst. 4, 66
24: nivali compede vinctus Hebrus, id. Ep.
sq.: mercium, an exchange, barter (opp. 12: ubi comperi ex eis qui, etc.,Ter. Heaut. I , 3 , 3 : aerias corpori imponere, of adverse
pecunia). Just. 3,2. I I . I I . T r o p (only in 1,1,69: aliquid ex multis, Cie. Clu. 68,192: winds, Varr. ap. Non. p. 28, IS. And of a
Cie.): hac usurum conpensatione sapien- ex litteris, Nep. Paus. 4, 5: per explora- hinderance in gen.: has compedes, fasces
tem, ut voluptatem fugiat, si ea majorem tores, Caes. B. G. 4, 19; 6, 28; Nep. Alcib. inquam hos laureatos, etc., Cie. Att 8, 3, 5.
dolorem effectura sit. Cie. Tusc. 5, 33, 95: 8, 6: certis auctoribus, Cie. Att. 14, 8 , 1 : B . As a female ornament of silver, Plin.
incommoda commodorum conpensatione nihil testibus, nihil tabulis, nihil aliquo 33.12, 54, 15L
gravi argumento, id. Clu. 45,126; Caes. B.
lenire, id. N. D. I, 9, 23.
C. 2, 37: a quo ut rem gestam comperit,
compes, i 4 compos, acc. to Prise.
compensationis, a, um, adj. [id.], Nep. Dat. 3 , 4 : quae ex fratre compererat 1, 2.
p. 553.
serving for compensating (late Lat.), Victor. nuntiari regi jubet. Curt. 6, 7,18: ut postea
compesco, pescul (pescitum, Prisc.
Rhet. I, p. 137; 2,p.217.
ex captivis comperit, Caes. B. G. I, 22;
887 P.), 3,. atoQmpes], to fasten together,
compensata, adv., . compenso fin. Hirt. B. G. 8,17; 8,36.Cicero, on account p.
to confine, holafncJreck, to repress, curb, recom-penso conp-) avi, atum,I,v.a., of the frequent repetition of the phrase strain
(mostly poet, or in post-Aug. prose;
to poise, weigh several things with one anoth- omnia comperi, in the trial of Catiline, not in Cie.; the words quoted as from Cie.
er; hence, in the lang. of business, to equal- was often bantered by his contemporaries; by Quint. 11,3,169: quin compescitis vocem
ize one thing xoith another by weighing, to hence: (Clodius) me tantum comperisse istam? ap. Cie. himself, Rab.Perd. 8,18,are:
balance with one another, to make good, com- omnia criminabatur. Cie. Att I, 14, 5; cf. quin continetis vocem). I, L i t . : ramos
pensate, balance against, lit. and trop. (class, Id. Fam. 5, 5, 2 With depend, question: fluentes, i. e. to clip, prune, Verg. G. 2, 370;
in prose and poetry; most freq. in Cie.); dolo an vere cunctatus, parum comperimus, Col. 5,6, I I : spatiantia bracchia, . . 14,
constr. aliquid cum aliqud re, aliquA re, Sali J. 113,1; 67,3.OS) Esp. freq. in part 630: ignibus ignes, id. ib. 2, 313: incendia,
or absol. I, In gen. (a) Cum aliqud re: perf. pass.: Oppianici facinus manifesto Plin. Ep. IO, 33 (43), 2: mare, Hor. Ep. I,
nonne compensabit cum uno versiculo tot compertum atque deprehensum, Cie. Clu. 12,16: luxuriosam vitem fructu, Coi. 4,21,
mea volumina laudum suarum, Cie. Pis. 30, 14,43: non ego haec incertis jacta rumori- 2; cf. Plin. 14, 20, 25, 124: harundinem,
75: laetitiam cum doloribus, id. Fin. 2, 30, bus adfero ad vos, sed comperta et explo- Coi. 4, 32, 5; cf.: coerceo cretam, to tread,
97: bona cum vitiis, Hor. S. I, 3, 70.() rata, Liv. 42, 13,1; cf. id. 29,18, 7; 29, 21, stamp, Titin. ap. Non. p. 245, 32: equum
Aliqud re: summi labores nostri magna 13: sintne haec investigata, comperta, pa- angustis habenis, Tib. 1,4, I I : suos ocellos,
compensati gloria. Cie. de Or. 3, 4,14; id. tefacta per me, Quint. 9, 3, 49: pecuniam Prop. 1,16,31: seditiosum civem, Quint. II,
Font. 5,13 (I, 3): damna ab aliquo aetatis ex aerario scribae viatoresque aedilicii I, 40; cf. legiones, Suet. Calig. I: multitufructu compensata, id. Verr. 2, 5,13, 33: clam egessisse per indicem comperti, dis- dinem, id. Caes. 16. I I . Trop., to supo vix ullo otio compensandam hanc rei covered, Liv. 30, 39, 7: compertus adulte- press, repress, restrain, check, etc.: seditio'
nem exercitus verbo uno, Tae. A. I, 42: Hier. adv. Hei . 2.* Sup.: uti Platone, B. compitalia, ium and lorum (cf. Chahostiles motus per legatos, Suet. Tib. 37: App. Mag. p. 316, 22.
ris. p. '41 sq. P.; Prise, p. 744 ib.: compitasitim multa unda, Ov. AI. 4,102: maledicta
liorum, Cie. Pis. 4, 8 OrelL N. cr.), n., a fesc o m p i t u m , compitum.
hinc aufer; linguam compescas face,Plaut.
* compilatio, onis,/ [compilo], Iit., tival, annually celebrated at cross-roads
Poen. 5, 2, 75; cf. querellas. *Lucr. 3, 954
a raking together, pillaging, plundering; (compita) in honor of the Lares, soon after
Lachm.: tristitiam, . M. 9, 396: clamohence, conor., sportively of a collection of the Saturnalia, on a day appointed by the
rem, Hor. C. 2, 20, 23: risum, id. S. 2, 8, 63;
documents, a compilation : Chresti, Cie. praetor (cf. conceptivus, II.), Varr. L. L. 6,
and: vino dolores, Tib. I, 2,1: animam fre 25 MOIL ; cf. Geli. 10, 24, 3; Macr. S. 1, 7
Fam. 2,8,1.
nis et catena, Hor. Ep. I, 2, 63: mentem,
fin.; Cato, R. R. 5,4; 57,2; Cie. Att. 2 , 3 , 3 ;
c
o
m
p
i
l
a
t
a
e
oris,
m.
[id.],
a
plunderer:
id. C. I, 16, 22 : scelera, Quint. 12, I, 26:
Plin. 36, 27, 70, 204; PauL ex Fest. p. 40,
ardorem (together with temperavit vim veterum, an epithet of Virgil (on account 3, and Fest. p. 257,1 Mull.
suam), Tae. Agr. 8: mores dissolutos vi, of his imitation of Homer, Ennius, etc.),
compitum (competunt, Varr. L. L.
Phaedr. I, 2, 12.() With inf.: cave ma- acc. to Hier. praef. Hebr. Quaest, in Genes.,
6, 25 MiilL), i, . (mostly inplur.; in sing.,
lum et compesce in illum dicere injuste, and Isid. Orig. 10,44.
com-pllo, iiyi? atum, 1, v. a., to snatch Cato, R. R. 5, 4; Varr. L. L. 6, 43 Mail.,
cease, forbear, Plaut. Bacch. 3, 3, 59.
together and carry off, to plunder, pillage, and in Non. p. 94, 27; Liv. 27, 4,12; Fest.
competens, v. competo fin.
Gil.; Dig. 8,10,12, 3; Tert Test
competenter, adv--> competo fin. rob (rare but class.). I, r o p., with acc. p. 174,71
fin.Access, form compitus, i
competentia, ae> f- [competo] (post- of person or thing robbed: aedes, Plaut. As. Anim.
m., Varr. and Caecil. ap. Non. p. 196, 9 sq.)
class.), a meeting together, agreement: mem- 2, 2, 6: fana, Cie. . D. I, 31, 86: si malui
[competo], a place where several ways meet,
brorum inter se, symmetry, Geli. I, I, 3; cf. compilari quam venire, id. de Or. 2,66, 268:
a cross - way, cross - road. Cie. Agr. 1, 3, 7;
Macr. Somn. Scip. 1,19, 21.II, Es p., of consulem, exercitum, provinciamque, id.
Liv. 34,2,12; Verg. G. 2,382; Prop. 4 (5), 1,
the stars, conjunction, aspect: nasci ad Verr. 2,1,13, 35: hortos, id. Phil. 3, 12,
23; 4 (5), 3,57; Ov. F. 1,142; 2,615; 5,140;
eandem competentiam (se. siderum), Geli. 30: templa omnibus ornamentis compilata,
Liv. 43,7, IO: totum oppidum ostiatim,Cie. Hor. S. 2, 3, 26; 2, 6, 50; id. Ep. 1, 1, 49:
14, I, 26; Macr. Somn. Scip. I, 6, 24 ai.
Verr. 2,4, 24, 53: ne te (servi) compilent compita Larum (Romae) CCLXV., Plin. 3,
c o n g e l a t i o , onis, f. [id.] (late Lat.). fugientes, Hor. S. I, I, 78: ipsum (Jovem), 5,9, 6 6 . B . Trop. (with allusion to the
I, An agreement, Sid. Ep. 2, 9 . I I , A ju- Phaedr. 4, II, 2.With acc. of thing taken: fable of the Choice of Hercules), Pera. 5,35.
dicial demand, Cod. Th. 2, 2 3 , 1 . I l l , Ri- ubi vir compilet clanculum, quicquid do- I I , M e t o n . : stomachi, Tert. Res Cara.
valry, Ambros. de Elia, 21, 79.
mist, Plaut. Men. 4,1,2.B, With aliquem, 60.Of aw altar raised at cross-roads, Grat.
competitor, ris, m. [id.], a rival, to cudgel or beat soundly, App. . 7, p. 196, Cyn. 483; Inscr. Grut 107,1 aL
competitor (in good prose); in gen., Cie. 8; 9, p. 218,7. I I . Trop.: sapientiam, Cie.
c o m p l a c e o , placui and placitus sum,
Off. 1,12, 38; id. Plane. 4, 9; id. Att I, I, I; Mur. II, 25: Crispini scrinia, Hor. S. 1,1,121. 2, v. n. (except in Col., only ante- and post1.eom-pingO (conp-)> pegi, pactum, class.). I, To be pleasing at the same time,
Liv. 6, 41, 2; 37, 57,15; Quint. 3, 7,2; 7,1,
29; 9, 2, 97; Suet. Caes. 13; 19; Dig. 50, 2, 3, v. a. [eon-pango]. I, fo join or unite to please also: postquam me amare dixi,
3, 8 2 . I I . Es p., plaintiff, Cod. Th. IO, several parts into one whole, to put together, complacitam tibi, Ter. And. 4,1, 21: ut et
frame, make by joining, compose (in verb, tibi et Gallioni nostro complacuerat, * Coi
9,2.
* competitrix, leis, / [competitor], a finit, mostly in post-Aug. prose). . ro p.: 9, 16, 2; cf. Geli. 17, 9, 4 . I I , To be very
roboreis axibus compingitur solum, Col. 6, pleasing to: Veneri haec complacuerunt,
female competitor, Cie. Mur. 19,40.
navem iisdem tabulis (opp. dissolvo), Plaut. Rud. 3, 4, 22: hoc deo complacicom-peto (conp-), ivi or ii, Itum, 3, 19,1:
Dig. 45. I, 83; cf.: Argo compacta manu tumst, id. ib. 1,3, 3; cf. Geli. 18, 3 , 4 : ejus
v. a. and . (first common since the Aug. per.; Palladia, Sen. Med. 365 : PONTEM, Inscr.
sibi complacitam formam, Ter. Heaut. 4, 5,
very rare before that time; not found in OrelL 39: casam male, Mart. 12, 72: caput
25; cf. App. M. 4, p. 157; Nemea Cyn.12.
Cie., and perh. not in the poets). I, Act., tenuissimis ossiculis, Geli. 6 , 1 , 1 ; Vitr. IO,
to strive after something in company or to- 2,14: crepidas sibi, App. Flor. 9 ai.: verbum Hence, complacitus, a, um, P. a,
gether (post-class, and very rare): unum unum ex multitudine et negotio, Geli. II, pleased, favorable: Musae,Mart.Cap.2, 119;
locum, Just. 13,2,1: unam speciosam (pu- 16,4: Graece nescio quid ais te compegis- comp.: deus, conplacitior, Vulg. Psa. 76, 8.
ellam), Aur. Vict. vir. 111. 59: bona, Cod. Th. se, quod ut aeque pauca scripta, placeat
* Com "placo, are, v. a., to conciliate
IO, 10, 27, 6 . I I , Neutr., to meet or come tibi, Front. Ep. ad . Caes. I, 6. In part. greatly: sibi judices, Tiro ap. GelL 7, 3,13.
together. A. Lit (very rare): ubi viae perf.: quid tam compositum tamque con* complanator, ris, m., one who
competunt, tum in compitis sacrificatur, pactum et coagmentatum inveniri potest? makes leva, App. Mag. p. 277,12.
Varr. L. L. 6, 25 Cili.: ubi recti angulo- Cie. Fin. 3,22,74; cf. id. Univ. 8 med.: fistucom-plano, avi, Etum, 1, v. a., to make
rum conpetant ictuus, Plin. 2,18,16,1 80: la disparibus septem cicutis, Verg. E. 2,36: even, level, or plain (rare). I, P r o p . : tersi cacumina harundinum in unum compe- trabes, id. A. 12,674: membra animantum, ram tabula, manibus, pedibus, Cato, R. R.
tunt, Coi 4,17,1; cf. id. 2 , 2 , 9 . B . Tr o p. framed together, Lucr. 5,919; cf. under P. . 151, 3: montium juga, Suet Calig. 37: laI, Of time, to coincide, agree, meet, to hap- B . Trop. (post-class.): falsa de Christo, cum, id. Caes. 44: opera, Auet B. Alex. 63:
pen, etc.; constr. with cum, the dat., in, Arn. 1, p. 34: fabulas ignominiosae de diis, domum, to make even with the ground, to
or absol.: tempora reputantibus initium id. 4, p. 148.II, Compingere aliquem or pull down, raze, Cie. Dom. 38,101. * H ,
finemque miraculi cum Othonis exitu com- aliquid aliquo, to confine, lock up, put, con- Trop.: complanare et mollire aspera, dura,
petisse, Tae. H. 2, 50fin.: fasti adeo turba- ceal (several times in Plaut. and Cie., elsewh. i. e. to render tolerable, Sen. Prov. 5,9.
ti, ut neque messium feriae aestati, neque rare).
Prop.: aliquem in carcerem,
i com-plantatio, finis,/, = vindemiarum auctumno competerent, Suet. Plaut. Am. 1 , 1 , 3 ; id. Men. 5, 5,39; cf.: ipCaes. 40: si competant coitus lunae in no- sam (Rheam) in vincula, Aur. Vict. Vir. Ili ret/air, a planting, Vet. Gloss.
vissimum diem brumae, Plin. 16, 39, 74, I: se in Appuliam, Cie. Att 8, 8,1: aurum
com-planto, no perf-, itum, I, . .,
191; 18, 26, 63, 232; cf. impers.: si ita atque argentum ubi omne conpactum fuit? to plant together (late Lat); only trop.,
competit, ut idem ille, qui sanare potest, Plaut. Rud. 2, 6, 6 2 . B . T r o p . : quae pa- Vulg. Rom. 6, 5; Ambroa Abrah. 2, 11, 80
disserat, Sen. Ep. 7 5 , 6 . - 2 . Of other things, rentis tam in angustum tuos locum com- fin.: virtutibus, id. Ep. 42 fin.
to agree or coincide xoith something, to an- pegeris, Plauti. Rud. 4, 4,103: in judicia et
com-platonicus, i, ni., a feUow-Plaswer to it: tanto Othonis animo nequa- contiunculas, tamquam in aliquod pistri- tonist, Sid. Ep. 4,1L
quam corpus aut habitus competi it, Suet. num, detrudi et compingi, Cie. de Or. I, II,
* com-plaudo, ore, v. n., to applaud
Oth.12.Hence, absol., to be qualified, com- 46: aufer, utere (palla), vel tu vel tua uxor,
petent, appropriate, fit, suitable, to corre- vel etiam in loculos compingite, keep it, together, Paui NoL 18,8.
complecto, ire, v. complector fin.
spond : neque animo neque auribus aut thrust it into your pockets, Plaut. Men. 4, 3,
complector (conp-), plexus, 3, v. dep.
lingua conpetere, Sali. H. I, 88 Dietsch; 17 Ritschl . cr. Hence, compactile,
Tae. A. 3, 46: dux velut captus animi non a, um, . . of figure or form, compact, (in signif. mostly coinciding with amplec?
lingua, non auribus competere, id. H. 3, thick-set, thick, firm (freq. in post-Aug. tor), prop., to entwine around a person or
73: aut assumere in causam naturas, qua prose): compacto corpore et robusto, Plin. thing (cf. amplector; class, in prose and pocompetent, aut mitigare, qua repugna- Ep. 7, 24, I: boves, Col. 6,1, 2: compactis etry). I, L i t. a. Of persons, to clasp, embunt, Quint. 4, 1,17: ut vix ad arma ca- firmisque membris, * Suet. Vesp. 20: cru- brace, as an expression of affection, (a) With
pienda aptandaque pugnae competeret ribus, Coi. 6,1, 3; 6, 37, 6: compacta et to- acc.: vidi et illam et hospitem Complexum
atque ausculantem, Plaut. Mil. 2,6,53: adanimus, Liv. 22, 5, 3: ei loci situs ita rosa cervice, Pall. Mart. II, 2.
currit; mediam mulierem complectitur,Ter.
competit, Coi. 8,17, 3 : cf. id. 9, I, I; 9, 6,
I: si cujusquam neptium suarum compe2. com-pingro, pinxi, 3, v. a., to paint And. 1,1,106: tum ille artius puellam amteret aetas, Suet. Aug. 31; CoL I, 6, 23; et over; only trop.: Aristarchi ineptiae, qui- plexus, Cie. Div. 1,46,103: viri corpus, Lucr. 4,
id. 2, 8, 4; 2,18, 2; 2, 20, 4; 4, 29 fin. 3 , bus aliena carmina compinxit, disguised, 1193: (adulescentem) complexus osculatusque dimiserit, Cie. Att. 16, 5, 2: suum maTo belong, be due to: actionem competere covered, Sen. Ep. 88,39.
in equitem Romanum, Quint. 3, 6, I I : mihi
* com-pingnesco, ^ v- inch. ., to ritum, . M. 12, 428: nepotes, Verg. A. 6,
adversus te actio competit. Dig. 19, I, 25: thicken to a solid substance, Tert. Anim. 25. 786: aliquem conplexa tenere, Cie. Font 21,
47 (17, 36); cf. Stat S. 2,1,121. Of parts
poena competit in aliquem, App. M. IO,
c o m p i t & l a r i s , e, V. compitalis.
of the person: dextram euntis, Verg. A. 8,
p. 243,40: hereditas competit alicui, Eum.
c o m p i t a l i c i u s or -tins, a, um, adj. 558; . M. 6,494; cii Curt 6,7,8: infirmis
Pan. Const. 4: libertas servo competere potest, Just. Inst I, 5, L Hence, I. c o m - [compitalis], of or belonging to the compita- membra lacertis, . M. IO, 407: genua, in
petens, entis, P. a. a. Corresponding to: lia: dies, Cie. Att. 7, 7,3: ludi, id. Pis. 4, 8; supplication, Quint. 6,1,34: pedes alicujus,
personae rebus, App. Flor. 16: ratio ety- Suet Aug. 31: ambulationes, Cie. Att 2,3, 3 Lue. IO, 89.() With inter se: nosque inter nos esse conplexos, Cie. Div. I, 28, 58:
mologiae cum sententia vocabuli, Geli. 19, fin.
compitalis, e, '. [compitum], of or conplecti inter se lacrimantes milites coe13, 3.Comp., Auet. Pan. Maxim, et Const.
7b. Competent, legal: judex, Dig. 2,1,19: pertaining to the cross-ways: Lares, Varr.
pisse, Liv.7,42, 6; Verg. A. 5,766. With
tribunal, ib. 3,3,35, 2 . - 2 . competen- L. L. 6, 25 MOIL; Suet. Aug. 31 (qui com- in vicem, Quint. 7, IO, 17. (5) Absol: net e r , adv., suitably, properly, becomingly pita servant, Ov. F. 2, 615; cf. id. ib. 6,140 queunt conplecti satis, Plaut. Cure. 1,3,32:
Subst
(post-class.): consulere alicui, Dig. 24,3,22: sq.) II.
A. t compitales, Phr. Conplectere. Di. Lubens, id. True. 2,
punire, ib. 22, 5, 16.* Comp.: disserere, ium, m., priests of the Lares compitales: 4,19: contineri quin conplectar non queo,
COMPIT. LAR. AVO., Inscr. OrelL 3958 sq. id. Men. 5, 9, 65; id. MiL 4, 8, 19; Prop. I,
M. a. (e) With cum and abl., Pl aut. Am. ap. Non. p. ili fin.; cf. Prise, p. 797 P.b. omnia variis terrentium ac paventium voX J, 134.b. In gen., grasp, clasp, seize, complector, ) in pass. signif. I invidio- cibus complet, Liv. 5, 21, II.-e. Of odors,
tncircle, surround, compass, enclose: (vitis) sa fortuna complecti, Cie. Fragm. ap. Prisc. etc.: omnia primo motu ac spiritu suo,
claviculis suis quasi manibus quicquid est p. 793 P.: quo uno maleficio scelera omnia vini, unguenti, corporis odore complesset,
nacta complectitur, Cie. Sen. 15, 52: (orbis complexa esse videantur, id. Rose. Am. 13, Cie. Verr. 2,3,12, 31; et Veg. Vet. 1,17, 3.
caelestis) extimus, qui reliquos omnis com- 37 (but in Cie. Tusc. 5,14,40, and id. Fin. 3, 4 Transi., to cover, overwhelm: Diaplectitur, i<L Rep. 6, 17, 17: complexi ter- 12,41, the best read, is completur).
nam (i. e. simulacrum) coronis et floribus,
ram maris, . M. 8, 731: ubi mollis aman - [compleo], that 1. e. to deck, adorn, Cie. Verr. 2,4, 35, 77:
complementum,
h
racus illum (Ascanium) Floribus et dulci
vortentibus Telebois telis conplebantur
conplectitur umbra, Verg. A. I, 694: vestis which filis up or completes, a complement corpora, Plaut. Am. I, I, 95. 5, To fill,
(rare;
only
fig.):
numerorum
(inania
quaecomplectens undique corpus, Cat. 64, 307:
sate with food or drink : multo cibo et
spatium, to mark out around for military dam verba), * Cie. Or. 69,230: omnium ac- potione, Cie. Tuso. 5, 35, 100: se flore Licusationum,
that
gives
them
their
full
weight,
purposes, Caes. B. G. 7, 72; Auet B. G. 8,
beri, Plaut Cist. 1,2, 8: haec avis scribitur
74; cf. of ploughing around. . M. 15,619: Tae. A. 3,38: accusationis, Cod. Th. 9,24,3. conchis se solere conplere, Cie. N. D. 2,49,
aliquem obsidione, Veil. 2,51,1 et saep.: cacom-pleo (conp-), e vi, etum, 2 (contr. 124. . r o p. O, To supply fully, furput digitis cruentis, . . 3, 727: manibus forms: complerunt, complerint, complerat, nish abundantly: exercitum omni copia,
eminentia saxa, Curt. 7, II, 15: dextera im- complesse, etc., for compleverunt, etc., very Caes. B. C. 2, 25 fin B. To fili with any
pendentes ramos, id. 9, 5,13. Of grasping often), v. a. [pleo, whence suppleo, plenus], notion, story, desire, humor, passion: coman adversary in fight: quoad stans com- to fill up, fill full, fill out (class, in prose and pleti sunt animi auresque vestrae, me . . .
plecti posset atque contendere, Nep. Epam. poetry).
L i t., of material objects. A. obsistere,etc., Cie. Agr. 3jl, 3: reliquos (mi2, 4: qui cum inter se complexi in terram In gen.,with acc. of place, vessel, etc., lites) bona spe, Caes. B. C. 2, 21: aliquem
ex equis decidissent... non prius distracti filled, (a) Alone: hostes fossam complent, gaudio, Cia Fin. 5, 24, 69: taedio, Quint 8,
sunt, quam alterum anima relinqueret, in Caes. B. G. 5, 40; Auet. B. Hisp. 16; Tae. 6, 14: animos robore, Lue. 5, 412: omnia
contention, id. Eum. 4, 2.J I, Trop. A. H. 2, 25: tune aut inane quicquam putes luctu, Sali C. 51, 9: omnia terrore, Liv. 34.
Of sleep, to seize upon, enfold; sopor fessos esse, cum ita conpleta et conferta sint om- 9,13: cuncta pavore. Curt 3,13, IO ai. With
complectitur artus, Verg. . 2,253; c: me nia, ut, etc., Cie. Ac. 2, 40, 125: metu, ne gen.: aliquem erroris et dementiae, Plaut.
artior somnus conplexus est, Cio. Rep. 6, compleantur navigia, Liv. 41,3,2: deducunt Am. I, 2, 9: aliquem flagitii et formidinis,
IO, IO.B, To embrace something intellect socii navis et litora conplent, Verg. A. 3,71: id. Men. 5, 5, 3 . C . To make complete or
ually as a whole, to comprehend, understand:
conplebant Lai dos aedes (amatores), Prop. 2, perfect, to finish; of a promise, to fulfil it:
aliquid cogitatione et mente, Cie. Or. 2, 8; 6,1: corpora quae loca complerent, occupy lustrationem (annuam) menstruo spatio
cf. id. Fam. 5,17, 4: deum et divinum ani- space, Lucr. I, 522: legiones cum loca Cam- (luna), Cie. N. D. 1,31,87; cf. Verg. A. 5,46:
mum cogitatione, id. Tusc. I, 22, 51: omne porum complent, id. 2, 324: milites com- his rebus completis legiones reduci jussit,
caelum totamque cum universo mari ter- plent murum, Caes. B. G. 7, 27: vigiles do- Caes. B. C. 3, 46 (Dinter, ex conj., compararam mente, id. Fin. 2,34,112; cf. Quint. 12, mum Flavii complevere, Tae. H. 3, 69; id. tis): nocturnum erat sacrum, ita ut ante
I, 25; 12, 2, 17: animo proxima quaeque A. 15,33: scrobem ad medium, Coi. Arb. 4, mediam noctem conpleretur, Liv. 23, 35,
meo, Ov.Tr. 1,3,70: rei magnitudinem ani 5: non bene urnam, . M. 12, 616: vascu- 15: studia, Geli. 13, 5: conplent ea beatismo, Cie. de Or. I, 5,19; Quint. IO, 6, 3; IO, la, Quint. I, 2, 28: paginam, to fili out, write simam vitam, Cie. Fin. 6, 24, 71; cf. id. ib.
6, 6 ai.; cf. without acc.: cum conplector full, Cie. Att 13, 34 fin.: speluncas, of the 3,13, 43; id. Tuso. 5,16. 47: summam proanimo, quattuor reperio causas, etc., Cie. winds, Lucr. 6,197. (/3) With abl. of ma- missi, id. Verr. 2,3,49, g 116: rerum humaSen. 5, 15. Without mente, animo, etc.: terial, etc.: fossas sarmentis et virgultis, narum sorte completa, Curt. IO, 6, 6 ai.
perlicies ut ego ista innumerabilia compleo Caes. B. G. 3, 18: totum prope caelum... 2. Of time, to finish, complete: Gorgias
tens nusquam labar? Cie. Ac. 2,35,114: to- humano genere conpletum est, Cie. Tusc. centum et septem conplevit annos, Cie.
tum genus judiciorum, id. Verr. 2, 2, 12, I,12, 28: mundum animorum multitudine, Sen. 5, 13: cum VIL et LXX. annos comg 32: formam animi magis quam corporis, id. Div. 2,58,119: bestiis omnium gentium plesset, Nep. Att 21, I: Corvinus centesito consider, Tae. Agr. 46: aliquid memoria, circum conplere, Liv. 44,9,4: naufragorum mum annum complevit, Val. Max. 8,13,1;
Cie. Div. 2,71,146; Quint 2,7,3; and with- trepidatione passim natantium flumen con- Lact. Op. Dei, 4,3; cf.: sua fata, Ov. Tr. 4,
out memoria, id. II, 2, 36. O. To compre- pleverunt, id. 42, 62, 6: Hispanias Gallias 10,77: sua tempora, id. M. 15,816: quinque
hend a multitude of objects in discourse or Italiam monumentis ingentium rerum, id. saecula vitae suae, id. ib. 15, 395: materna
in a written representation, to comprise, 30, 28, 4: quos (gradus) ubi accusator con- tempora, i. e. the time of pregnancy, id. ib.
express, describe, represent, explain; with citatis hominibus complerat. Cie. Clu. 34, 3. 312; cf. id. ib. II, 311: semel quadrigis,
acc. and abl. or adv.: omnia ali cujus facta 93: munus Apolline dignum libris, Hor. Ep. semel desultore misso, vix unius horae temoratione, Cie. Verr. 2, 4, 26, 57: omnium 2, I, 217: late loca milite, Verg. A. 2, 495: pus utrumque curriculum conplebat, Liv.
rerum memoriam breviter libro, id. Brut. naves serpentibus, Nep. Hann. II, 6: am- 44,9,4.Hence, completus,*, um , P. a.
3,14: orator autem sic illigat sententiam phoras plumbo, id. ib. 9,3: statuas aeneas * A . Prop., filled fuit, fuit: alveus Tiberis
verbis, ut eam numero quodam complec- pecunia, id. ib. 9, 3: horrea messibus, Lue. ruderibus, * Suet Aug. 30. B , r o ., comtatur et astricto et soluto, id. de Or. 3, 44, 3,66: complentur moenia et tecta maeren- plete, perfect: completus et perfectus verbo175: omnia una comprehensione, id. Fin. 5, tium turba, Tae. A. 3,1: Palatium multitu- rum ambitus, Cie. Or. 50,168.Cowp., Geli.
dine et clamoribus complebant, id. ib. 14, I, 7, 20.
9, 26: plura semel, Quint II, I, 66: pauca 61: virgultibus et cratibus et corporibus
completi), onis, f. [compleo] (postpaucis, id. 8, 3, 82; et id. 7, 3, 29: senten- exanimis complere fossas, id. ib. 4, 51; cf.
tiam his verbis, id. 3, 6, 13. Esp. with also : et terrae.. , stirpium renovatione class. ). I. A filling, Paul, ex Fest. p. 105,
sententia, to sum up in a formal vote or de- complentur, Cie. N. D. 2, 51, 128. () 2 MAII.; Jul. Ep. Nov. e. 66, 234.II. A
cree (of speeches in the Senate): causas With gen.: conviviumque vicinorum cotti- filling up, fulfilment: sanctae prophetiae,
complectar ipsi sententia, in the motion or die conpleo, Cie. Sen. 14, 46: cum comple- Aug. Ep. 161.
decree itself, Cie. Phil. 14, II, 29: sed ut ali- tus jam mercatorum carcer esset, id. Verr.
completlvus, a, um, adj. [id.], serving
quando sententia complectar, ita censeo, 2,5, 57, 147: quae causa... ararum con- for filling up, completive (late Lat.): parid. ib. 14, 14, 36. Hence, 2. In philos, pleverit urbis, Lucr. 6, 1162. B. Esp. ticula, Prisc. p. 1026 P.
lang., to draw a conclusion, make an infer- I, In milit lang. a. To make the army, a
*complet or, oris, m. [id.], one who fills
erice, Cie. Inv. 1,40,73; Auet Her. 2,29,47; legion, etc., of a full number, to complete,
cf. complexio.JJ, To embrace from love, fiU up: legiones in Itinere, Caes. B. C. 1, up, afulfiUer: legum (Jesus), Juvenc. in
Matt. 2,12, v. 574.
to love, value, honor; to be addicted to, to care
25: cohortes pro numero militum complet,
completdrium, H> v- [id.], a service
for; with acc. and abl.: aliquem honori- Sali C. 56,1; Nep. iit 6,1: legione combus et beneficiis suis, Cie. Prov. Cons. 16, pleta per maniplos, Sil. 8,119.b. To man, containing prayers at the close of the day
38; et: eum beneficio, id. Plane. 33,82: ali fili with men: classem Romanam sociis (eccl. Lat.): completorii hora, Hymn, de
quem summa benevolentia, id. Fam. 6,14, navalibus, Liv. 24, II, 9: naves colonis pa- Pass. Domin,
I: hunc omni tua comitate, id. ib. 7, 5, 3: storibusque, Caes. B. C. I, 56; cf.: has (nacompletus, a, um, v. compleo, P. a.
omnes caritate cives, Liv. 7,40,3: aliquem ves) sagittariis tormentisque complevecomplex, piscis, adj. [complico], closely
arta familiaritate, Plin. Ep. 3, Ii, 5 ai. runt, id. ib. 2,4: naves bis denas aut plures, connected with one, confederate, participant
Without abl.: hominem, Cie. Fam. 2, 6, 4. Verg. A. II, 327 Serv.2. To fill, impreg- (late Lat.): dii consentes et complices, i. e.
Absol.: da te homini; complectetur, Cie. nate: alias (mulieres), Lucr. 4, 1249; 4, agreeing, Arn. 3, p. 123 (v. consentes).
Eam. 2, 8, 2: quos fortuna complexa est, 1275.-3. Transi., of light, sound, etc. With gen., Cod. Th. 6,4,21; Ambros. Off. 3,
id. Laci. 15,54: philosophiam, id. Brut. 93, (freq.). a. To fill with light, make full: 4; Prud. Ham. 614.
322; et: artes ingenuas, . P. 1,6,9: cau- ut cuncta sua luce conpleat (sol), Cie. Rep.
complexio (conp-), onis,/. [complecsam eam, Cie. Phil. 5,16,44; cf id. Att 16, 6,17,17: mundum sua luce, id. N. D. 2, 46,
15,3: otium, id. ib. 2,6,1.B. To embrace, 119: terras larga luce, id. ib. 2,19, 43: or- tor] (Ciceron.), a combination, connection. I,
1
include: cari sunt parentes, cari liberi, pro- bem (luna), Tib. 2, 4, 18: lunae se cornua . I* gen: (atomorum),Cie.Fin.
pinqui, familiares, sed omnis omnium cari- lumine complent, Verg. A. 3, 645: quod ma- 1,6,19.Of the zodiac, App.de Mundo, p. 57,
tates patria una complexa est, Cie. Off. I, ria ac terras omnis caelumque rigando 37. -r B. Es p., in late Lat., for a physical
17,87: licet haec omnia complectatur ever- Conpleat (sol), Lucr. 5,595.-b. To fili with constitution or habit: bona. Firm. Math. 5,
111 gen., combinasio, Quint. 8, 3, 69; 2, 15, 13. , (Causa sound, cause to resound, etc., to fill, make 9. I I . Trop.
pro effectu.) To take into possession, to seize,full: omnia clamoribus, Lucr. 4,1014: om- tion, association: cumulata bonorum, Cie.
lay hold of, to make one's self master of nia vocibus, id. 5, 1065: nemus querellis, Tuso. 5, IO, 28. B . E s p. I. Of discourse:
(rare): (philosophiae) vis valet multum, id. 2, 358; et: nemus timenda voce, Hor. brevis totius negotii, comprehension, comcum est idoneam complexa naturam. Cie. Epod. 6,9: aera tinnitibus et murmure, Ov. prisal. Cie. Inv. I, 26, 37: mira verborum,
Tuso. 2,4,11: facultatem aliquam, id. Fam. M. 14, 537: atria ululatu, id. ib. 5,153: atria id. Phil. 2, 37, 95. 2. . t. a. In rliet.
(a) A period: longissima est igitur com10, 12, 5; Liv. 44, I, 12: plures provincias fremitu, id.' ib. 5,3 et saep.: fremitu aequo- plexio verborum, quae volvi uno spiritu
ra,
Prop.
2,16
(3,
8),
37:
aures
(sonus),
Cie.
complexus sum quam alii urbes ceperunt,
Rep. 6,18,18; cf. id. Agr. 3,1,3: caelum cla- potest, Cie. de Or. 3,47,182: nec acervatim
Curt 6,3,4.
more, Sen. Here. Oet. 798: aures sermoni- multa frequentans una complexione devinj&r *a. Act. coilat form compacto, bus, Claud. Cons. Proh. et Olyb. 31: clamor ciet, crowd into one period, id. Or. 25, 85.
() A rhetorical figure, according to which
ere: quando convenit complecti te, Pompon.
390
post-Aug. prose): complodere manus scae- tenses, ium, m., the people of Compitum,
nicum est, Quint. II, 3,123; so Petr. 18,7; Plin. 3, 3,4, 24.
20, 5; Sen. Ira, 1 , 1 , 4 ; App. M. 9, p. 235,33.
c o m p e l l a t u s , a, um, adj. [compluc o m p l o r a t i o (conp-)> onis, f. [com- vium, II. ], fashioned like a compluvium,
ploro], a Loud, violent complaint, lamenta- 1.e. square (rare): species jugationis, Varr.
tion, esp. by several persons (several times
R. R. 1,8, 2: vites, Plin. 17, 21, 35, 164.
in Liv., elsewhere rare; not ante-Aug.): lacompluvium,
n. [compluit, I.],
mentabilis mulierum, Liv. 3,47, 6; cf. id. 1,
41,6; 26,29,2 ; 40,9,7; 41,11,5; Just. 11,9, quadrangular open space in the middle of
13; Geli. 10,3, 7.Of one person: sororis, I a Roman house, which collected the rain-water fiouring from the roofs and conducted it
Liv. 1,26, 3."b. With obj.-gen..t a loud, vioto a basin (impluvium) placed below, Varr.
lent bemoaning, bewailing of: fletus . . . et L. L. 5, 161 Mull.; Paul, ex Fest. p. 108,
conploratio sui patriaeque fregere tandem 14 ib.; Varr. R. R. 1, 13, 3; Vitr. 6, 3, 1;
virum, Liv. 2,40,9: rei acerbae, Geli. IO, 3,13. * Suet. Aug. 92 ; cf. impluvium, II. .
c o m p l o r a t u s (conp-) iis, m. [id.], Hence, U. e t ., quadrangular supi. q. comploratio, a loud, violent moaning, port for vines, Col. 4, 24,14 Schneid. JV. cr.;
lamentation, etc., esp. of several persons 4, 26, 3; cf. compluviatus.
(only in Liv.): familiarum, Liv. 22, 55, 7;
c o m - p o n d e r a n s , antis, adj. [ponde23, 42, 5: justo conploratu prosequi morro], weighing: pari lance, App. Trism. p. 89,
tuos, id. 25,26,10.
com-ploro (conp-), avi, atum, , v. a.,
com-pOno (conp-), posui (COMPOSEI.
to bewail, lament together loudly or violent- VERVNT, C. I. L. 1,199, 2), positum (compoly (rare, and not ante-Aug.): penates, Ov. stus, Plaut. Mil. 4, 7,21 Lorenz; Verg. A. 1,
Tr. 1,3,95: cum vivi mortuique promiscue 249: Lucii. ap. Cie. de Or. 3,43,171; Varr
complorarentur, Liv. 22, 55, 3; cf. id. 5, 39, ap. Sen. Ep. 56, 6), 3, v. a., to put,place, lay,
4: desperata et complorata respublica, id. bring or set together, to unite, join, connect,
22, 53, 4 ; 37, 7, 4; Geli. 7, 5, 6 : nondum collect, aggi'egate, compose, to order, arrange,
morte complorati, Cie. Dom. 37, 98.Im- adjust, etc. (class, and very freq.). I. In
pers.: comploratum publice est, Flor. 2, gen., of different objects. A. To bring
15,8.
into union, gather, collect, put together. 1,
compldsus, a, um, Part., from com- Of things in gen.: aridum lignum, Hor. C.
plodo.
3,17,14: composita fronde, Prop. 1, 20,22:
c o m p l u i t , ore, v. imperi. * I. Neutr., uvas in tecto in cratibus, Cato, R. R. 112,2:
to flow together, in raining: qua complue- in quo (loco) erant ea conposita, quibus rex
bat compluvium (dictum), Varr. L. L. 5, te numerare constituerat, Cie. Deiot. 6 , 1 7 :
161 Muli.II. Act., to rain upon; hence, (amomum) manipulatim leniter componi
as a pass.: compluor, complutus sum, fii, tur, Plin. 12,13,28, 48: amphoras in culto be rained upon (late Lat.), Aug. Gen. 1, leum, Caio, R. R. 113,2: ligna in caminum,
23; Sol 10, 15.
id. ib. 37, 5.J>. To bring into contact, fit
com-plures (conp), a, and (mostly together, join: quid . . . in operibus manu
ante-class.) ia; gen. ium (cf. Geli. 5, 21, 6; factis tam compositum tamque compacCharis, pp. 56 and'100 P.; Ter. Phorm. 4,3,6 tum et coagmentatum inveniri potest? Cia
Don.), adj^ more than one, not a few, several, Fin. 3, 22, 74: cum poclo bibo eodem, am.
very many; as adj. or subst., wholly with- plector, labra labellis conpono, Lucii. ap.
out comp. force (freq. and class.). I, Adj. Non. p. 260, 28: tum latus conponit lateri
(a) Nom.: complures consules, Cie. Fam. et cum pectore pectus, id. ib. p. 260, 3 0 :
IO, 6, 3: Volcani, id. N. D. 3, 22, 55; Nep. conponens manibusque manus atque ori
Epam. 4 fin. ai.: mulieres complures, Ter. bus ora, Verg. A. 8,486: Mercurio Sais fen
Ad. 2,x2, 22: fana compluria, Cato ap. Don. tur Virgineum conposuisse latus, Prop. 2,
I. I.: nova, Ter. Phorm. I. I.: genera, Cie. 2,12; cf. caput, Tib. 1,5,8.Hence, of broFragm. ap. Don. 1. I.: scyphorum paria ken limbs, etc., med. 1.1., to set: ossa, Cela
complura, Cie. Verr. 2, 2,19, 47; so, gene- 8, IO, 2: jugulum, id. 8, 8, 8 et saep.e.
ra ambiguorum, id. de Or. 2,26, 111 (ai. plu- E s p., to pack up for a journey, etc.: omnia
ra) : loca, Liv. 40,45, 3: sacella publica, id. composta eunt quae donavi, Plaut. Mil. 4,
40,51, 8.() Gen.: vita excellentium viro- 7,21: i ergo intro et compone quae tecum
rum complurium, Nep. Epam. 4 fin. () simul Ferantur, Ter. Hec. 4 , 3 , 5 : dum tota
Dat.: ut compluribus tonsoribus operam domus raeda componitur una, Juv. 3, IO.
daret, Suet Aug. 79.(6) Acc.: servos com- 2. Of persons: is (Saturnus) genus indoplures, Ter. Heaut. I, I, 13; eo, menses, id. cile ac dispersum montibus altis CompoPhorm. 3, 2, 35: dies, id. Hec. 1,2, HO; Cie. suit, Verg. A. 8, 322: et tabula una duos
Fam. 2 , 8 , 2 : alios, * Hor. S. I, IO, 87. (e) poterit componere amantes, Prop. 2, 26,33
Abl.: ratibus compluribus factis, Caes. B. (3, 22,13); cf. II. C. 5. infra.B. To set in
G. I, 8 Oud. N. cr.; 8, 14 ib. et saep. opposition. I. To bring together in hostil() Sup.: buceta complurima, Geli. II, I, ity, to oppose, to couple, pair, match in com
i HertzII. As subst. (a) complures, bat (cf. compositio, III.); esp. of gladiators,
Ium, m. and./;, several, many persons, etc. : etc.: Samnis, spurcus homo, cum PacideiaGraecis institutionibus eruditi, Cie. . D. I, no conponitur, optimus multo Post homi4, 8; Nep. Timol. 5, 2: (ea) compluribus nes natos gladiator qui fuit unus, Lucii
narravit, Sali. C. 23,4: mandata ad complu- Sat. ap. Non. p. 257,18; cf. Cie. Opt. Gen. 6,
res dare, Suet. Tib, 12: complures hostium, 17: Rupili et Persi par pugnat, uti non
Hirti. B. G. 8, 48. () complura, ium, Compositum melius cum Bitho Bacchius,
n., many things: complura ne posui qui-1 Hor. S. I, 7, 20 Orei! ad loc.: staturam hadem, Caeci! ap. Cie. Fam. 6,7, 3: ejusdem bere Threcis cum Threce conpositi, Sen.
generis complura, Caes. B. C. 2,12 fin.
Q. N. 4, praef. 8; and in gen.: si quis cacompluriens (conp-, -ies), adv- sus duos inter se bonos viros composuerit,
Quint. 2,17, 34: cuive vir&m mallem me[complures], several times, many times, often met componere, Sit IO, 70: componimur
(only ante - class.), Cato ap. Paul, ex Fest. Vecordi Decio, id. II, 212: hunc fatis, id. I,
p. 59, 19 Mull.; id. ap. Geli. 5, 21, 15 sq.; 39: cum ventis, pelagique furentibus undis
id. ap. Non. p. 87, 15 sq.; Plaut. Pers. 4, 3, Composuit mortale genus, Lue. 3,196; and
65 (quoted by GelL and Non. L L).
fig.: pergis pugnantia secum Frontibus adcompluscule, adv., v. compascui! versis componere, Hor. S. 1 , 1 , 1 0 3 : ecce
par deo dignum, vir fortis cum fortuna
fin.
mala conpositus, Sen. Prov. 1 , 2 , 9 : non illa
compascui! (conp-), ae, a, adj. dim.
[complures], a good many, not a few, several (rhetorice) secum ipsa componitur, Quint.
(ante- and post-class.): dies, Plaut. Rud. 1, 2,17, 33; and of a judicial contest: accita
2,43; Ter. Hec. 1, 2,102: verba. Geli. 7, II, Epicharis et cum indice composita, con6; 7 , 1 8 , 2 2 . G e l i . praef. 15.* Adv. : firmed, Tae. A. 15, 51; 16, I O . 2 . To opcompluscule, pretty often, Geli. 17,2,15. pose by way of comparison, to compare,
* compotor, oris, m. [compluit, II.], contrast, (a) With acc. and dat.: quid est,
he who gives rain, who waters, Aug. Serm. cur componere ausis mihi te aut me tibi ?
Att. ap. Non. p. 257, 15 (Trag. Rei. v. 147
Div. 8, 3.
nec divis homines componier aeCompletum, In., a town of the Car- Rib.):
quomst, Cat. 68,141: composita dicta evolpetani in Hispania Tarraconensis, now AI- vunt, Quae cum componas, dicta factis discala de Henarez, Prud. . 4,43.Hence, crepant, Att. ap. Non. p. 260, 21 (Trag. Rei.
adj.: Complutensis, e, of or belonging v. 48 Rib.): si parva licet conponere magto Compitum, Complutensian: ager, PauL nis, Verg. G. 4, 176: parvis conponere
Nol. Carm. 32,605.As subst.: Complu- magna solebam, id. E. I, 23; . M. 5,
216: audes cladi componere nostrae, Nympha, tuam ? id. ib. 15,630: divinis humana,
Aus. EcL I, IO. () With acc. and cum:
ubi Metelli dicta cum factis conposuit, Sali
J. 4 8 , 1 : causam suam cum causa adversarii, Quint. 7, 2, 22.
I I . In p a r t i o . A. Of the parts of a
whole, or of a whole as made up of parts.
1. To bring together, compose, compound,
make up, mix, construct, (a) With ex:
exercitus ejus conpositus ex variis gentibus, Sail. J. 18, 3: genus humanum ex
corpore et anim& conpositum, id. ib. 2,
I: liber ex alienis orationibus compositus, Cie. Div. in Caecil. 14, 47: antidoton . . . ex multis atque interim contrariis
quoque inter se effectibus, Quint. I, IO, 6:
ex quo (umore) componi debet (medicamentum), Cele. 6, 7 , 1 fin. () With abl.:
mensam gramine, SiL 15,51.() With acc.
alone : medicamentum, Coi 6, 4 , 1 ; Scrib.
Comp. IO. 2 E e p., of buildings, etc., to
construct, build: qui cuncta conposuit, i. e.
the Creator, Cie. Univ. 13: urbem, Verg. A.
3,387: illa (templa) deis, Ov. F. 1,708 Burm.
ad loc.: aggere conposito tumuli, Verg. A.
7, 6: deletas Thebas, Prop. 2, 6, 5.-3, Of
words, to compound: vitilitigatores ex vitiis et litigatoribus, Plin. praef. 32: verba
composita (opp. simplicia), Quint. I, 5,3.
<4. Of writings, speeches, etc. a. To compose, write, construct (very freq.): leges,
Lucr. 4, 966 : compone hoc, quod postulo,
de argento: de reliquo videro, Cie. Verr. 2,
4, 16. g 36: quartum librum, id. de Or. 2,
55, 224: libros, id. Fam. 16, 20; Plin. Ep. 9,
9 , 1 : libellos, Quint. 12, 8, 5: actiones, Cie.
Att. 6,1, 8; Quint. II, 3, 68: argumentum,
Cie. Att. 15, 4, 3: edictum eis verbis, id.
Verr. 2,1, 45, 116: edictum eorum arbitratu, id. ib. 2,1, 46, 119: artes, books of
instruction, id. Brut. 12,48; id. Ac. 2,13,40:
artificium, id. de Or. 2,19,83: commentarium consulatis mei, id. Att. 1,19,10; Quint.
1,8,19: quarum (litterarum) exemplum, Cie.
Agr. 2, 20,53: quandam disciplinae formulam, id. Ac. I, 4,17: stipulationum et judic i u m formulas, id. Leg. 1,4,14: interdictum, id. Caecin. 21, 69: poema, id. ad Q. Fr.
3 , 1 , 4 ; cf. Hor. Ep. 2,1,77; Ov. Tr. 5,12,60:
senatus consultum, Cie. Fam. IO, 22,2: testimonium, id. Att. 15,15,1: verba ad religionem deorum immortalium, id. Dom. 47,
124 : de judicialibus causis aliqua, Quint.
3, 6 , 1 0 4 : aliquid de ratione dicendi, id.
prooem. I: quae de ortu vitaque Scapulae
composita erant, Tae. A. 16, 14: Apion..
inmortalitate donari a se scripsit ad quos
aliqua conponebat, Plin. praef. 25: carmen,
Cie. Mur.12, 26: carmina, Tae. Or. 12; id. A.
3,49: epistulas, id. ib. 2,70: litteras nomine
Marcelli, Liv. 27, 28, 4; Tae. A. II, 20: orationem habere ad conciliandos plebis animos conpositam, Liv. I, 35, 2: blanditias
tremula voce, Tib. 1 , 2 , 9 1 : meditata manu
verba trementi, . M. 9,521: versus, Hor.
5. I, 4, 8: mollem versum, Prop. I, 7. 19:
cantus, Tib. I, 2, 53 : in morem annalium,
Tae. Or. 22: orationes adversus aliquem,
id. ib. 37: litteras ad aliquem, id. A. 15, 8;
14,22: probra in Gaium, id. ib. 6 , 9 ; 14,50:
multa et atrocia in Macronem, id. ib. 6, 44
(38) et saep.b. T r a n s i , of the subjects,
etc., treated, to write about, treat, celebrate:
tuas laudes, Tib. 4,1, 35: res gestas, Hor.
Ep. 2, 1, 251: tempora Iliaca, Veil. 1, 3, 2:
bellum Troicum, id. I, 5, 3: Juli Africani
vitam componendo, spem hominibus fecisti plurium ejus modi librorum, Tae. Or.
14: veteres populi Romani res, id. A. 4,32:
Neronis res, id. ib. I, I; II, I I . - B , From
the notion, of closing. I, To put away, put
aside, put in place : armamentis conplicandis, conponendis studuimus, i. e. folding up the sails and lowering the masts,
Plaut. Merc. 1, 2, 80: (tempus) ad componenda armamenta expediendumque remigem, Liv. 26, 39, 8: vela contrahit malosque inclinat et simul armamenta componens, etc., id. 36, 44, 2: arma, Hor. C. 4,14,
52: tristes istos conpone libellos,put aside,
Prop. I, 9 , 1 3 . 2 . To store up, put away,
collect: n e c . . . Aut conponere opes norant
aut parcere parto, Verg. A. 8, 317: ego conposito securus acervo Despiciam dites, Tib.
I, I, 77; so fig.: condo et compono quae
mox depromere possim, Hor. Ep. I, 1,12.
So esp. to preserve, pack, put up fruits,
meat, etc., for future use: pernas, Cato, R.
R. 162,12: tergora (suis), CoL 12,55,2: sic-
catos coliculos, id. 12,9,1: caepam in fidelia, id. 12, IO, 2: herbas, id. 12,13,2: poma,
id. 12, 47, 5 : olivas, Pall. Nov. 22, 5 : herbam olla nova, Scrib. Comp. 60: faenum,
Dig. 19,2, II, 4: fructus in urce&xapsellis, ib. 33,7,12, L 3 . Of the aStiCSW remains of the dead, to actfust, lay out, to collect and inum, inter, bury: tu mea conpones et dices, ossa, Properti, Haeo tua sunt,
Prop. 2,24,35 (3,19,19): cinerem, Ov. F. 3,
547: cinerem ossaque, VaL FL 7, 203: sic
ego conponi versus in ossa velim, Tib. 3,2,
26. Hence, in gen., of persons, to bury:
q u e m . . . prope cognatos conpositum cineres, Cat. 68, 98: omnes composui (meos),
Hor. S. 1,9,28: compositi busta avi, Ov. F.
5, 426: Pisonem Verania u x o r . . . T. Vinium Crispina filia composuere, Tae. H. 1,47:
componi tumulo eodem, . M. 4,157: toro
Mortua componar, id. ib. 9, 504: alto Conpositus lecto, Pers. 3 , 1 0 4 : aliquem terra,
SiL 9,95.4. To lay at rest, compose, quiet.
. Of things: omnia noctis erant placida
composta quiete, Varr. Atac. ap. Sen. Contr.
3,16: cum mare compositum est, Ov. A. A.
3, 259: aquas, id. H. 13, 136: fessum tumentes Composuit pelagus ventis patientibus undas, Lue. 5, 702. b. Of persons:
nec vigilantibus, sed etiam quiete compositis, Quint. II, 2, 5: ubi jam thalamis se
conposuere, Verg. G. 4,189: defessa membra, id. ib. 4, 438: si bene conpositus somno vinoque jacebit, Ov. Am. 1 , 4 , 5 3 . 5 . To
end strife, confusion, etc., to compose, pacify, allay, settle, calm, appease, quiet? tranquillize, reconcile, etc., that which is disturbed or at variance, a. With personal
object: aversos amicos, Hor. S. 1, 5, 29:
ceteros clementi^, Tae. . 12, 55: comitia
praetorum, id. ib. 14, 28; id. . I, 85: juvones concitatos, Quint. I, IO, 32; cf.: barbaram animos, Tae. A. 14,39: gentem, Sil. 17,
356.Esp. of the mind: prima (pars philosophiae) conponit animum, Sen. Ep. 89,
9; argumentum conpositae mentis, id. ib.
2,1; Cele. 3,18; 81L II, 352: mentem somno, id. 3,162: religio saevas componit mentis, id. 13, 317. b. Of places, countries,
etc.: C.-Caesar componendae Armeniae deligitur, Tae. A. 2 , 4 : Campaniam, id. H. 4 , 3 :
Daciam, id. ib. 3, 53. e. Witn abstr. or
indef! objects: si possum hoc inter vos
conponere, Plaut. Cure. 5, 3,23; cf.: vides,
inter nos sic haec potius cum bona Ut
componamus gratia quam cum mala? Ter.
Phorm. 4, 3, 17: gaudens conponi foedere
bellum, Verg. A. 12,109; eo, bellum, Sali
J. 97,2; Nep. Hann. 6,2; id. Alcib.8,3; Veli
2,25,1: Asin. ap. Cie. Fam. 10,33,3: bella,
Tae. A. 3,56: cum vellet pro communi amico controversias regum componere, Caes,
B. C. 3,109: uti per colloquia omnes controversiae componantur, id. ib. 1,9 fin.: curas, Verg. A. 4,341; SiL 12,682: lites, Verg.
E. 3,108: seditionem civilem, Suet. Caes.
4: statum Orientis, id. Calig. i: Romanus
Ardeae turbatas seditione res . . . composuit, Liv. 4, IO, 6; 3,53,1: legatorum res et
bello turbatas, id 45,16,2: res Germanicas,
S u e t V i t 9 : discordias, Tae. H. 4,50: compositis praesentibus, id. A. I, 4 5 : odia et
certamina, id. ib. 15, 2.Less freq. transi.,
with the result as object: pacem componi
volo Meo patri cum matre, Plaut. Mere. 5,
2,113: si pax cum Carthaginiensibus componi nequisset, Liv. 30,40,13: at me conposita pace fefellit Amor, Prop. 2 , 2 , 2 : pax
circa Brundusium composita, Veli. 2 , 7 5 , 3 :
pacem cum Pyrrho, Just. 18, 2, 6; cf. D. 2.
infra. d. Absol.: coheredes mei conponere et transigere cupiebant, Plin. Ep. 5,
I, 7; and so impers. pass.: posteaquam id
quod maxime volui fieri non potuit, ut
componeretur, Cie. Rose. Am. 47,136: Pompei summam esse . . . voluntatem, ut componeretur atque ab armis discederetur,
Caes. B. C. 3, 16. C. Hence, to set right,
to set in or restore to the proper place or
condition, to adjust, etc.
In g e n . , to
arrange, adjust, order, set in order: aulaeis se superbis Aurea sponda, of one's attitude on a couch, Verg. A. 1,697: ad ictum
militaris gladii conposita cervice, Sen. Cons.
Mare. 26, 2: diductis aedificia angulis vidimus moveri iterumque conponi, id. Q. N.
,30,4: si ad rem pertinet, quomodo caelo
adfecto conpositisque sideribus quodque
animal oriatur, Cie. Div. 2,47,98: tibi enim
gratias agebat, quod signa componenda suscepisses, id. Att. 4, 9, I . 2 . Es p., mi lit.
Ut, etc., Plaut. Poen. 3f B,29: quin jam vir- siti, Quini 6, 2, 9: supercilium (opp. erec* compositicius or -tins, a, um,
ginem Despondi: .res compositast, Ter. Ad. tum), id. II, 3,74: repetitio eorum (civium) adj. [compositus], compound, Teri Anim. 9.
4, 7,17: ita causa componitur, ut item pa- labefactabat compositam civitatem, Flor. 3,
compositio (conp-): finis, fi [comlaestritae Bidini peterent ab Epicrate here- 23, 3 . D , Compound, composite, made up
pono]. I. A putting together, compoundditatem, Cie. Verr. 2,2,22, 54: societatem of parts (opp. simplex): verba, Quint. 1, 5,
ing, connecting, arranging, composition, adpraedarum cum latronibus conposuisse, 3; 1, 6,38; 7,9,5: voces, id. 1,5,65; et id.
justment, etc. A. Prop.: unguentorum,
Sali. H. 4, II Dietsch: crimen ab inimicis 1,5,9; 2,12,3.Hence, subst.: composiCie. . D. 2, 58,146: membrorum, id. ib. I,
Romae conpositum, Cie. Verr. 2,3,61, 141: tum (conp)? i* that which is agreed,
18,47.Fi g.: varia sonorum, Cie. Tuso. I,
conpositis inter se rebus, Sali. J. 66, 2: ita an agreement, compact, etc.; only abl. in
18, 41: rerum, id. Off. I, 40,142: magistraconposito dolo digrediuntur, id. ib. Ili, 4: the phrases, (a) Ex composito, according to
tuum, id. Leg. 3, 5,12 : medicamentorum,
conposito jam consilio, Liv. 3, 53, 3: ceteri agreement, by agreement, in concert, Sail. H.
Sen. Ep. 8, 2: remediorum, id. Ben. 4, 28,
proditores ea quae composita erant ex- 2,12 Dietsch: tum ex composito orta vis,
4.Hence, 2. Esp., conor., in medic.lang.,
spectabant; convenerat autem, etc., id. 25, Liv. I. 9, IO; 5,14, 2: 36, 25, I ; 40, 48, 4 ;
a compound, mixture, Cois. 5, 26 fin.; 6, 6,
9, 8: sub noctem susurri Composita repe- Suet. Claud. 37; Tae. H. 4,66.() De com16; Plin. 23, 8, 77, 149; Veg. I, 17, 16.
tantur horft, Hor. C. 1,9,20: ictum jam foe- posito, by agreement, App. Mag. 1, p. 273;
Thus the title of a writing of Scribonius:
dus, et omnes Conpositae leges, Verg. A. 12, and, () More rarely in the same sense,
Compositiones medicae. B. Trop. V
315: compositis notis, Tib. 1,2,22: crimen composito alone, Ter. Phorm. 5,1, 29; Nep.
A connection, coherence, system: discipliac dolum ultro, Tae. H. I, 3 4 : proditio- Dat. 6,6; Verg. . 2,129.Hence also adv.:
nae, Cie. Fin. 3, 22, 7 4 . - 2 . drawing up
nem, id. ib. 2,100: seditionem, id. ib. 4,14: Composite (conp-):171 an orderly, regin writing, composition: juris pontificalis,
insidias, id. ib. 5, 22; id. A. 12, 54; 13, 47: ular, or skilful manner, orderly, regularly,
Cie. Leg. 2,22,65.1>. , a proper
pacem componere, v. B. 5. supra.() with properly (class, but rare; not in Quint):
connection in style and position of words,
rei.-clause: cum summa concordia, quos di- ambulare, Col. 6, 2, 5: indutus, Geli. I, 5, 2:
arrangement, disposition: compositio apta,
mitterent, quos retinerent, composuerunt, composite et apte dicere, Cie. Or. 71, 236:
Cie. de Or. 3, 62, 200: tota servit gravitati
Liv. 40, 40,14. () With inf.: ii, secretis composite, ornate, copiose eloqui, id. de Or.
vocum aut suavitati, id. Or. 54,182; cf. id.
conloquiis conponunt Gallos concire, Tae. I, II, 48: composite atque magnifice casum
Brut 88, 303 ; Auet. Her. 4. 12, 18: lege
A. 3, 40.[S) Pass. impers.: ut domi com- reipublicae miserati, Sali C. 51, 9: bene et
Ciceronem: conpositio ejus una est, pedem
positum cum Marcio erat, Liv. 2,37,1.(e) composite disseruit, id. ib. 52. Comp. :
servat lenta. Sen. Ep. 100, 7; 114,15 ; in
With ut and subj.: compositum inter ipsos compositius cuncta quam festinantius ageQuint, very freq.; cf. the 4th chap, of the
ut Latiaris strueret dolum, Tae. A. 4, 68 ; rent, Tae. A. 15, 3. %
9th book: De compositione.H, A laying
cf. P. a. substo 3.
to feign, infor preservation, a laying up of
* comportatio (conp-), 5nis,/[com- together
veni, d^msc^Sonirive, in order to deceive or
fruits, Coi 12, 26, 6 ; 12, 51, 1; in plur.:
porto],
a
bringing
or
carrying
together,Yitr.
delude, etc.: composita dicta, Att. ap. Non.
rerum auctumnalium, id. 12, 44, 1. B.
p. 260, 22 (Trag. Rei. v. 47 Rib.): ne tu istic U 3 l
Trop., a peaceful union, an accommoda*
hodie malo tuo conpositis mendaciis Advecom-portidnalis, e, .: comporti- tion of a difference, an agreement, compact:
nisti, Plaut. Am. 1,1,211: nec bene mendapacis, concordiae, compositionis auctor esse
ci risus conponitur ore, Tib. 3,6,35 (3,7,3): onales termini, the limits between the boun- non destiti, Cie. Phil. 2, IO, 24; id. Rose.
sed vobis facilest verba et conponere frau- daries of possessions, Aggen. ap. Goes. p. 51; Am. 12, 33 ; Caes. ap. Cie. Ati 9, 13, A, I;
des, Prop. 2,9, 31: insidias in me conponis cf. ib. p. 254.
Caes. B. C. I, 26; I. 32; 3,15 fin.; Dig. 28,
com-porto (conp-)
atum, ,v.
inanes, id. 2,32 (3,30), 19: compositas insi16, 6 . H I . A bringing together or matcha.,
to
bear
i
carry,
or
bring
together,
to
coldias fatoque evitatas ementitur, Tae. A. 13,
ing of combatants: gladiatorum, Cie. Fam.
47: si haec fabulosa et composita viden- lect (class.): nobis opus est rebus exquisi- 2, 8, L
'
tur, id. Or. 12; id. Agr. 40: quae ut augen- tis, undique collectis, arcessitis, comportacompositivus, a, um, adj. [comdae famae composita, sic reliqua non in tis, Cie. de Or. 3, 24, 92: eo frumentum ex
positus, compono], suitable for uniting,
obscuro habentur, id. A. 15,16; cf.: vetu- Asia, Caes. B. C. 3,42: frumentum ad mare
compositive, Mart. Cap. 9, 945.
statem, ut cetera, in majus conponentem in Graeciam, Liv. 36, 2,12: frumentum ex
composite, compono, P. a. fin.
agris
in
loca
tuta,
Cie.
Ati
5,18,2:
huc
frualtores Jovis celebravisse, exaggerating,
compositor (conp-), oris, m. [comSali. H. 3, 60 Dietsch.Part. perf. with in mentum, Sali. J. 47, 2: arma in templum
pono], an orderer, arranger, disposer, maker
and acc., pretending, assuming the appear- Castoris, Cie. Pie. IO, 23; cf.: aquam in
(rare): inventor aut compositor aut actor,
ance or expression: (Domitianus) paratus arcem, Caes. B. C. 3,12: ad aggerem caespiCie. Or. 19, 61: anni, id. Leg. 2,12, 29 (ai
simulatione, in adrogantiam compositus tibus conportandis. id. B. G. 3, 25: aurum,
compositio): operum, Ov. Tr. 2, 356: juris,
audiit preces, Tae. Agr. 42: is in maestiti- argentum domum regiam, Sali. J. 76, 6:
Cod. Just. 6.28,4 historiae Cumanae, Fest
am compositus, id. H. 2 , 9 ; 1,54: in secu- emptas citharas in unum, Hor. S. 2,3,104:
p. 266, 26 Milii.: melodiae, Cassiod. Hist
eo
commeatus
e
civitatibus,
Liv.
25,
27,1:
ritatem, id. A. 3,44.Rarely with ad: tunc
EccLl, 2 fin.
compositus ad maestitiam, Tae. A. 13,20. semper recentes praedas, * Verg. A. 9, 613:
Hence, P. a.: compositus (-postue) res, Hor. Ep. 1,2, 50.
compositura (contr. composturae
com-pos (conp-) pStis, adj. [potis], Cato, R. R. 22, 3). ae, f. [ id. J, a joining toa, um. A. Well-arranged, ordered, or constituted, orderly, regular: quae (injuria) having the mastery, control, ov power over a gether, connection (very rare, and only antedum foris sunt, nil videtur mundius, Nec thing, master of, partaking of, possessing, class.). I. P r o p . : olei, Cato, L L: oculomagis compositum quicquam nec magis participating or sharing in, guilty of, etc. rum, a connection, commissure, Lucr. 4,327.
elegans, Ter. Eun. 5, 4, 13: admiratus sum (very freq. and class.); constr. usu. with I I . Trop., of discourse, connection, syn. . . ^ litterularum, quae solent tuae gen., more rarely with abl., or absol. (a) tax: partium orationis, Sinn. Capito ap.
compositissimae et clarissimae esse, Cie. With gen.: animi, of a sane mind, * Ter. GelL 5, 20, 2.
Ati 6, 9 , 1 : acrior impetu atque animis Ad. 3, 2,12: mentis, Cie. Phil. 2, 38,97; id.
compositus, a, am, Part and . a.,
quam compositior ullo ordine pugna Alit, Pis. 20, 48; . M. 8, 35; Quint. 11, 3, 77; from compono.
Liv. 28,22,13: intellegitur, etiamsi non ad- Tae. A. 15,70; SuetVesp. 5: territum et vix
* com-possessor, oris, m., a jointjecero, conpositum ordinatumque fore ta- mentis suae compotem opprimere, Curt. 6,
possessor,
Teri Idol. 14.
3,16:
nec
satis
compotem
mentis...
defelem virum, Sen. Vit. Beat. 8, 3: composita
c o m p o s t u r a e ae, v. compositura,
et quieta et beata respublica, Tae. Or. 36. runt, id. 3, 5, 4: sui, Liv. 8,18,12; Cele. 5,
compostus, a, um, v. compono init
Of writings: quare in his quoque libris 26,13: Curt. 4,12,17: rationis et consilii,
com-pdtatio, onis, fi, a drinking toerant eadem aliqua... omnia vero compo- Cie. N, D. 2,13, 36; cf. id. de Or. 1,48, 210:
sitiora et elaborata, Quint. I, pr. 8; cf.: libertatis, Plaut. Capi proi. 41: patriae, id. gether, as transi, of the Gr. (perh.
illa quae curam fatentur et ficta atque ib. 3. 4, 89 ; Liv. I, 32, 7: ejus doni, id. I, only in Cie.), Cie. Sen. 13, 45; id. Fam. 9,
composita videri etiam volunt, elaborate, IO, 7: hujus urbis, Cie. Sest 69,146: belli- 24,3.
id. 8, pr. 2 3 . T r a n s i , of the orator cae laudis, Liv. 30,1, 5: spei, id. 29, 22, 5;
compftt&tor, oris, m., collat. form of
himself: si aut compositi oratoris bene Suet Tib. 5: voti, having obtained or grati- compotor, a drinking-companion (late Lai),
fied
one's
wish,
Hor.
A.
P.
76;
.
.
A.
1,
structam collocationem dissolvas permuAmbros. de Job et Dav. 3, 5,17.
tatione verborum, Cie. Or. 70, 232. B. 486; Liv. 7,40, 6; Suet. Aug. 28; id. Calig.
$ competens, entis, adj., having powFitly disposed for any purpose, prepared, 13; Sen. Hippo! 710 ; Curt. 9, 9 fin.; et
apt, fit, adapted, qualified, suitable, ready : votorum, Suet Aug. 58. () With abl.: er with one, an epithet of Diana, Inscr. Grui
perficiam ut nemo umquam paratior, vigi- qui essent animo et scientia compotes, Cie.
compotio (conp-), Ivi, Itum, 4, v. a.
lantior, compositior ad judicium venisse de Or. 1,48,210: corpore atque animo, Liv.
videatur, Cie. Verr. I, I, I I ; so, equus bene 4, 40, 3: mente, Verg. Cui 189: praeda in- [compos], to make partaker of (only antenatura compositus, Auet. Her. 4, 46, 59. genti, Liv. 3, 70,13.() Absol.: vix com- and post- class.); constr. with acc. pers. and
With cui or in and acc., or with dat.: arte pos (se. mentis) Imilce, SiL 4,808.B. Re- abl. or gen. rei. a. Act.: me piscatu novo,
quadam ab juventa in ostentationem (vir- ferring to misfortune or guilt, sharing in, Plaut. Rud. 4, 2, 6: aliquem praedae, App.
tutum) compositus, Liv. 26,19, 3 Weissenb. participating in, confederate in, etc. (ante- de Deo Socr. proi. p. 366, 20: aliquem voti,
ad loc.: alius historiae magis idoneus, alius class. and post-Aug.). (a) With gen.: mise- id. . II,p. 267,34.b. Pass., to become parcompositus ad carmen, Quint. 2, 8, 7 : ae- riarum, Plaut Ep. 4,1, 32: probri, Naev. taker of, to obtain, become master of: locis,
que in adulationem compositus (sacerdos), ap. Non. p. 456, 25 (Trag. Rei. v. 6 Rib.): Plaut. Rud. 1,3, 22 (i. e. to come into; cf.
Curt. 4, 7, 26: (Attici) non maxime ad ri- culpae, Plaut True. 4,3,61: sceleris, Quint. the same, v. 7: laborem hunc potiri): visu,
sum compositi, Quint. 6, 3,18: natura at- 12, 1, 7.(/3) With abl.: magnis et multis auditu ejus, Teri adv. Valent II.
que arte compositus alliciendis etiam Mu- malis, Ati ap. Non. p. 521, 27 (Trag. Rei. v.
com-potor, oris, m., a drinking-comciani moribus, Tae. H. 2,5.O. Quiet, peace- 36 Rib.). I I . T r a n s i . , of the thing: panion, pot-companion, Cie. Phil. 2,17, 42;
ful, undisturbed, calm, composed, unimpas- compote voto, Sen. Agam. 364.
5, 8, 22.
sioned, etc.: ut peractis quae agenda fuecom-poscens, entis, Part. [posco], decom-pdtrix (conp-), icis,/ [comporint salvo jam et composito die possis ibi manding at the same time, Mart. Cap. 6, tor], a female drinking - companion, Ter.
manere, Plin. Ep. 2,17, 2: lenis et nitidi et p. 136 Grot. dub. (Kopp, g 425, Deliacos And. I, 4, 5; Sid. Ep. 2, 9.
compositi generis amatores, Quint. IO, 1,44: poscens artus); Not. Tir. p. 58.
* com-praecido, 3, v. a., to cut off at
actio, id. II, 3, HO: aetas, mature, sedate,
composite, adv., v. compono, P. a. the same time: alteram lineam (altera),
Tae. A. 13,1: adfectus mites atque compoHyg. Limit p. 177 Goes. dub.
fin.
i com-pracs, praedis, m., a joint-sure- of a missile: quantum impulsa valet com- ime cognitionem et istam , quam,
prehendere lancea nodo, Sil. 4,102.8. Of ut dixi, verbum e verbo exprimentes comty, Paul, ex Fest. p. 39, IO Mail.
reach of a surgical instrument: si viti prehensionem dicemus, cum ipsam per se
com-pransor, oris, m., a companion the
in a banquet, a boon companion, Cio. Phil. um in angusto est, quod comprehendere amat, etc., Cie. Ac. 2,16, 31; cf. id. ib. I, II,
modiolus possit, Cele. 8,3 init.II, Trop. 41 et saep.In plur.: cogitationes compre2, 39,101.
To comprehend by the sense of sight, to hensionesque rerum, Cie. Fin. 3,15,49.2
comprecatio, finis, / [comprecor], a A,
perceive, observe, see (very rare): aliquid The power to unite and grasp as a whole
common or public imploring of a deity: visu, Sil. 3,408; and without visu: compre- things which belong together: quanta . . .
sollennis deorum, Liv. 39, 15, 2 ; plur.: hendere vix litterarum apices, Geli. 13, 30, consequentium rerum cum primis condeum inmortalium, Geli. 13, 22,1.
IO.B To comprehend something intellect- junctio et comprehensio esset in nobis,
com-precor (conp-), "tus, ari, v. dep.ually, to receive into one's mind, to grasp, Cie. N. D. 2, 59, 147 Schoeni, ad loc.B.
(lit. to worship a deity with all the usages perceive, comprehend; with abl.: si quam In rhet. I, Expression, style, Cie. Or. 58,
belonging thereto; hence, in gen.), to pray opinionem jam mentibus vestris compre- 198.2. E s ., a period: ut comprehensio
to, supplicate, implore (mostly an te-class, hendistis: si eam ratio convellet, si oratio numerose et apte cadat, Cie. Or. 44, 149;
and rare; not in Cie.): constr. alicui, ali- labefactabit, etc., if any opinion has already cf. id. Brut. 44, 162 ; 8, 34; 37, 140 OrelL
quem, aliquid, or absol.: Jovi mola salsa, taken root in your mind (the figure taken . cr.; Quint. 9, 4,124; 9,115,121 et saep.
Plaut. Am. 2, 2,108: deos, Ter. Ad. 4, 5, 65 from the rooting of plants; v. supra, I. B.
comprehensivus, a, um, adj. [comand 70: caelestium fidem, Cat. 64, 191. 3.), Cie. Clu. 2,6: omnes animo virtutes, id. prehendo], comprehensible, conceivable (late
Absol., to pray, supplicate: abi intro et Balb. I, 3; id. N. D. 3, 25, 64: animo haec Lat.): definitione, Boeth. Defin. p. 660.
conprecare, Plaut. Mil. 2, 4 , 4 1 : Cythereia, tenemus comprehensa, non sensibus, id.
* comprehenso, are, v. freq. a. [id.],
comprecor, ausis Assit, . M. IO, 640; 12, Ac. 2,7,21 sq.: omnia animis et cogitatione,
to embrace: suos, Claud. Quadrig. ap.Prise,
285; 14, 379.With dat. otpers., to impre- id. FI. 27, 66; c id. de Or. 2, 31,136: alip. 797 P.
cate, wish for a person: tunc mortem com- quid mente, id. N. D. 3, 8, 21: aliquid mecomprehensus or comprensa,
precantur sibi, Sen. Ep. 99,16: iratum prin- moria, id. Tusc. 5, 41, 121: qualis animus
cipem alicui, Plin. Ep. 4, 25, 2; so absol., sit vacans corpore, intellegere et cogitati- a, um, Part., from comprehendo,
comprendo, ore, v. comprehendo,
Plin. Pan. 2 fin.
one comprehendere, id. ib. I, 22,50: aliquid
com-presbyter, eri, m., a fellowcom-prehendo (conp-; also com- certis signis, Coi 6, 24, 3: aliquid experiprende, very freq. in MSS. and edd.; cf. mentis assiduis, Pali 2, 13, 8. Without presbyter, Aug. Ep. 228.
Quint, , 5,21. in MSS. also comprae- abl.: esse aliquid, quod conprehendi et
compressi, adv.; v. comprimo, P. a.
hendo and compraendo, v. prehendo), percipi posset. Cie. Ac. 2, 6, 17; 2, 6, 18: fin.
virtutum
cognitio
confirmat
percipi
et
condi, sum, 3, v. a., to lay hold of something on
compressio (conp-), onis, / [com
all sides; to take or catch hold of, seize, prehendi multa posse, id. ib. 2,8,23; I, II, primo], a pressing together, compression.
grasp, apprehend; to comprehend, comprise 42.C. To comprehend or include in words; I , Prop.
A . I n g e n . : aurum compres(class, in prose and poetry). I. Prop. A. to comprise in discourse or in writing, to sione coactum, Vitr. 7, 8, 4; OTOS. 7, 6.
In gen.: quid (opus est) manibus, si nihil express, describe, recount, narrate, etc.: bre- With gen.: ventris, Geli. 16, 3: musculocomprehendendum est? Cie. .D. 1,33,92: viter paucis comprendere multa, Lucr. 6, rum, Scrib.Comp.84.B. Esp., I, An em(vulva) non multo m^jor quam ut manu 1082; c: breviter comprehensa sententia, bracing: artae amantem, *Plaut. Ps. 1,1,64
comprehendatur, Cele. 4, I fin.: cum (for- Cie. Fin. 2, 7, 20; Quint. 9, 3, 91: compre- 2 . Copulation, Arn. 2,93; Hyg. Fab. 187;
fex) dentem comprehendere non possit, id. hendam brevi. Cie. de Or. I, 8, 34: perinde Tert. adv. Marc. 4, 3 4 . H , Trop., of dic7,12,1: mordicus manum eorum (elephan- ac si in hanc formulam omnia judicia con- tion, the compression of an expression, Cie.
torum), Pl in. 9,15,17, 46: morsu guttura, clusa et comprehensa sint, id. Rose. Com. Brut. 7, 29; v. Ellendt. ad h . l . . supLue. 4, 727: nuces modio, Varr. R. R. 1 , 7 , 3 : 5,15: (Cato) verbis luculentioribus et plu- pression, repression: bellorum civilium,
naves, to join one to another, fasten together, ribus rem eandem comprehenderat, id.Att. Oros. 7, 6: corporalium cupiditatum, Am
Liv. 30, 10, 5; cf.: oras vulneris suturae 12,21,1: ipsa natura circumscriptione qua- bros. in Psa. 48, Serm. 19, 19.
comprehendunt, Cels. 7, 4, 3: comprehen- dam verborum comprehendit concluditque
compresso, no perf, atum, 1, v. freq
dunt utrumque et orant, Caes. B. G. 5,31: ter sententiam, id. Brut 8, 34: in ea (terra) . [id.], to press, oppress (late Lat), Tert
frustra comprensa manus e Attigit imago, enim et lapis et harena et cetera ejus gene- contr. Gnost. 3; Porphyr. ad Hor. S. 2, 3.
Verg. A. 2, 794; cf. aures, Tib. 2, 5, 92: nisi ris sunt in nom i an do com prehensa, Varr. 173.
quae validissima (ovis), non comprehenda- R. R. 1 , 9 , 1 : emplastra quoque,quae supra
compressor (conp-), oris, m. [id.],
tur (se. stabulis) hieme, let none but the comprehensa sunt, Cele. 6, 27,3; so absol.:
strorigest be kept in the winter, Col. 7, 3,16 ad veterum rerum nostrarum memoriam one who compresses (in mal. part.), MySchneid.: naves in flumine Volturno com- comprehendendam impulsi sumus, Cie. th ogr. Vatic. 1 , 1 8 ; Plaut Argum. AuL 2, 7.
1 . compressus, a, um,Part, and P. a.t
prehensae, assembled together, put under an Brut 5, 19: aliquid dictis, . M. 13, 160:
embargo, Liv. 26, 7 , 9 ; so id. 29,24,9; Suet. quae si comprendere coner, id. Tr. 5, 2, 27. from comprimo.
2. compressus, m * [comprimo], a
Tib. 38; id. Calig. 39: ignem, to take, catch, 2 . P o e t : aliquid numero, to number,
Caes. B. G. 5,43; and in a reverse constr.: enumerate : neque enim numero compren- pressing together, compression (only in abl.
ignis robora comprendit, Verg. G. 2, 305; dere refert, Verg. G. 2, 104; Ov. A. A. 2, sing.). I, In gen.: semen tepefactum vacf.: opera flamma comprehensa, Hirt. B. G. 447; e t : numerum quorum comprendere pore et compressu suo diffindit (terra),*Cie.
8,43; and: avidis comprenditur ignibus ag- non est, id. Tr. 5, II, 19. B, To compre- Sen. 15,51: pennarum, Plin. II, 28,34, 98.
ger, . . 9, 234: loca vallo, Front 2, II, hend any one in affection, to bind to one's II Es p., em embracing, copulation, Plaut
7: and absol.: comprehensa aedificia, Liv. self, to put under obligation, to embrace Am. proi 109; id. Ep. 4 , 1 , 1 6 ; id. True. 2,
26, 27, 3 . B . I a r t i e. I. To attack, with kindness (rare; mostly in Cie.): mul- ,17; Ter. Ad. 3,4, 29; Macr. S. 6,19.
seize upon in a hostile manner, to seize, lay tos amicitia, tueri obsequio, etc., to have
com-primo (conp-), pressi, pressum,
hold of, arrest, catch, apprehend: aliquem many friends, Cie. Cael. 6 , 1 3 : adulescen- 3, v. a. [premo], to press or squeeze together,
tem
humanitate
tua,
id.
Fam.
13,
15,
3:
pro moecho Comprehendere et constrincompress (very freq and class.). I, I
gere, Ter. Eun. 5,5,23; 5,1,20: tam capita- quod omnibus officiis per se, per patrem, gen.: (corpora) inter se compressa teneri,
lem hostem, Cie. Cat. 2 , 2 , 3 : hominem, id. per majores suos totam Atinatem praefec- Lucr. 6,454: dentis, Plaut. Ps. 3,1,21: cum
Q. Fr. 1,2,4, 8 14: nefarios duces, id. Cat. 3, turam comprehenderit, id. Plane. 19. 47. plane (digitos) compresserat pugnumque
7,16: Virginium, Liv. 3, 48,6; et id. 1,41, B. To shut in, include (late Lat.): spiritum fecerat, Cie. Ac. 2, 47, 146; e t : compressa
I: praesidium Punicum, id. 26,14, 7: hunc in effigiem, Lact. 4 , 8 , 9 : elementorum figu- in pugnum manus, Quint. 2, 20, 7; II, 3,
comprehenderant atque in vincula conje- rae humana specie comprehensae, id. 2, 104: (oculos) opertos compressosque, id. II,
cerant, Caes. B. G. 4, 27; 5, 25: in fuga, id. 6, L
3, 76: compressa palma, with the clinched
ib. 5, 21. Barely of disease: comprehencomprehensibilis (conp-), e, adj. hand. Plaut Cas. 2, 6, 53: compressam forsus morbo. Just. 23, 2 , 4 ; c f : comprehensi [comprehendo], that can be seized or laid cipe lingua, . M. 6, 656: labra, * Hor. S.
pestifera lue, id. 32. 3, 9.Of places, to oc- hold of (very rare; proh. first used by Cie.). I, 4, 138: tamquam compressa manu sit
cupy, seize upon: aliis comprehensis colli- I, Prop.: comprehensibile et solidum cor- (terra), Lucr. 6, 866: manibus dorsum
bus munitiones perfecerunt, Caes. B. C. 3, pus, Lact. 7,12, 2.As subst.: compre- boum, Coi. 2, 3 , 1 : murem, Phaedr. 4,2,14:
46 finOf things, to intercept .'-epistuhensibile, is , (opp.incomprehensible), ordines (aciei), to make more dense, Liv. 8,
las, Just. 20, 5 , 1 2 . 2 . To seize upon one,
Tert. ApoL 4 8 . I I , r p. * A . Percepti- 8,12: versus ordinibus, to write closely, .
to apprehend him in any crime: fures, Cat.
Am. I, II, 21: mulierem, to lie with, Plaut.
62,35.With inf.: qui interesse concenti- ble by the senses, evident: comprehensibilia Aui. proi. 30; Ter. Hec. 4,1,57; 5,3, 30; id.
bus interdictis fuerint comprehensi, Cod. oculis foramina, Sen. Q. N. 6, 2 4 , 1 . * B . Phorm. 5, 9, 29; Liv. I, 4, 2 ai.Hence the
Th. 16, 4, 5 . Hence, b. T r a n s i , to the Perceptible to the mind, conceivable, intelli- equivocation in Plaut. Am. I, I, 192; id.
crime: nefandum adulterium, to discover, gible : id autem visum, cum ipsum per se Rud. 4, 4, 29 sq.; id. True. 2, 2, 6.Also of
detect it, Cie. 'Mil. 27, 72: res ejus indicio, cerneretur, comprehensibile, feretis haec? the treading of a peacock, Col. 8, II, 6.
Id. Clu. 16, 4 7 . - 3 , of plants, to take root; Nos vero, inquit, quonam enim modo - Pro v.: compressis manibus sedere, with
of a graft: cum comprehendit (surculus), / diceres? etc., *Cic. Ac. I, II, 41: the hands folded, i. e. to be unemployed, at
Varr. R. R. 1, 40 fin.; so, in gen., Col.-3, 5, natura non comprehensibilis, Cois. I pr. leisure, Liv. 7,13, 7; cf.: compressae tenu1; 5 , 6 , 1 8 ; Pall. Jan. 13, 6 . - 4 . Of women, 46: causae, Arn. I, p. 37.
isse manus, Luc. 2, 2 9 2 . I I , Esp. with
to conceive, become pregnant, ^ concipere:
comprehensio (conp-), onis,/ [id.], the access, idea of restraining free motion.
si mulier non comprehendit, etc.,Cels. 5,21 a seizing or laying hold of with the hands. A, To hold back, hold, keep in, restrain;
fin.5 Of a space, to contain, comprise, I, r o p. A. in gen. (very rare): ingres- prop.: animam, to hold one's breath, Ter.
comprehend, include: ut nuces integras, sus, cursus, sessio, comprehensio, Cie. . D. Phorm. 6, 6, 28: manum, to keep off, id.
quas uno modio comprehendere possis, I, 34,94; et id. Ac. 2, 4 7 , 1 4 5 . B . Es p., Heaut. 3, 3, 29: linguam alicui, to silence
Varr. R. R. I, 7, 3: circuitus ejus triginta a hostile seizure, arresting, catching, appre- him, Plaut. Am. 1,1,192; cf. I. supra, and id.
et duo stadia comprehendit. Curt. 6, 6, 24. hending : sontium, Cie. Phil. 2, 8, 18.. Mil. 2, 6, 88: aquam (opp. inmittere), Dig.
. In late medic, lang., of medicines, to Trop. .
philos, lang., of a mental 39, 3,1, I: tela manu, Stat. Th. 11, 33: aicombine: aliquid melle, Veg. Art. Vet. 6, 27, comprehending, perceiving; and in coner., vum, to check a diarrhoea. Cele. 1,10; 6,18,
1; Scrib. Comp. 88; 227 ai.7. Of the range a comprehension, perception, idea, transi, of 7; so, stomachum, to bina, make costive, id.
394
the Gr. *?: mens amplectitur max- 4, b fin.; and transf. to the person: si mor-
bue aliquem compresserit, id. praei., (15, 6): de aliqua re, Dig. 4, 8,13: in arbi- rification (late Lat.): tres compurgationes,
Trop. I. Of passions, dispositione, inten- trum, ib. 44,4,4; 4,8, 21 ai.. To prom- i. e. by fire, air, and water, Mythogr. Lat 3,
tione, actions, etc., to restrain, hinder, check,
ise at the same time (very rare): eisque spo- 6,18.
repress, curb (very freq.): vocem et ora- lia peremptorum hostium comprom Utens,
* C O m - p u r g O , are, v. a., to purify com*
tionem, Plaut. Ps. 1, 4, 16: gressum, Verg. Cassiod. Hist. Eccl. 6,1.
pletely: visum, Plin. 20,13,50, 127.
A. 6, 389: consilium, Plaut. Merc. 2, 3, 6:
* e om-pr o vinealis, e, adj., born in * computabis, e, adj. [computo],
comprimere atque restinguere incensam il- the same province, Sid. Ep. 7, 7.
that may be computed, computable : impenlius cupiditatem, Cie. Pie. 25,69; cf. id.Cael.
Compsa, ae,./ a town of the Hirpini indium, Plin. 19,8,41, 139.
31, 25: conatum atque audaciam furente
computatio, onis, f. [id.], a computhominis, id. Phil. IO, 5, II: Clodii conatus Samnium, now Coma, Liv. 23,1,1; Veli. 2,
furoresque, id. Oif. 2,17, 68; cf. Liv. 3,38,7: 63, 3.Hence, Compsanus (Cons-), ing, reckoning; a computation (poet-Aug.).
a,
um,
adj.,
of
or
pertaining
to
Compsa:
amor compressus edendi, Verg. A. 8,184: triI. In gen., Sen. Ep. 84,7; id. Ben. 7,10,4;
bunicios furores, Cie. Mur. II, 24: ferocita- ager, Liv. 24,44,8: Trebius, id. 23,1,1; cf. Plin. 2,108,112, 247 ; 6,33,38, 206; Plin.
Cie.
Verr.
2,5j
61,
160
and
164.In
plur.:
tem tuam istam, id.Vatin. 1,2: seditionem,
Pan. 38, 3; * Quint. 1,10, 35 aiII. S eLiv. 2, 23, IO: motus, id. 1,60,1: multi te- Compsani (Cons-) rum, m., the in- c i f., the reckoning of avaricioue men, close
mere excitati tumultus sunt compressique, habitants of Compsa, Plin. 3, II, 16, g 105. reckoning, niggardliness, parsimony, Sen.
compte, adv., v. L como, P. a. fin.
id. 26, IO, IO: plausum. Cie. Deiot. 12, 34:
Ben. 4,11,2; Plin. 17,22,35, g 192.
comptionalis, v. coemptionalis,
exsultantem laetitiam, id. Top. 22, 86: voce
c o m p u t a t or, oris, m. [id.], a computmanuque Murmura, . M. I, 206: conscicomptor, oris, m. [I. como], one who er, reckoner (post-Aug.): diligentissimi, Sea
entiam, to silence, Cie. Fin. 2,17,64 et saep. adorns; only trop.: fabricarum, Cassiod. Ep. 87, 5 ai
2 . Transf. to the person: non ego te Var. 4,51.
com-puto (conp-)? avi, atum, i, v. a.
conprimere possum sine malo? Plaut. Rud.
* comptulus, a, um, adj. dim. [comp- I. To sum up, reckon, compute. /V. Prop,
4,4,81: ac sedare exasperatos Ligures, Liv.
(mostly poet-Aug.): id si computare quem
42, 26, I; cf. id. , 45, 7: cujus adventus tus, I. como], luxuriously decked: juvenes, piget, brevioribus numeris idem discat,
Pompeianos compressit, Caes. B. C. 3, 65: Hier. Ep. 128, n. 4.
Quint. I, IO, 43: digitis rationem, Plaut. Mil
I . comptus, a, tun, v. i. como, P. a.
comprime te, nimium tinnis, Plaut. Cae. 2,
c Suet Dom. 4: annos, quibus vixi* 2. comptus, >m- [coemo = conjun- 2,2,51;
3, 32: vix comprimor, quin involem illi
mus, Quint. 12, II, 19; cfJuv. 10,249: diurna
go;
cf.
Lachm.
ad
Lucr.
2,1061;
Munro
ad
in oculoe, id. Moet. 1,3, 46.G. With the
tantum tempora, Quint. 12, II, 19: latitudiaccess. idea of withholding evidence or Lucr. 1,950], a band, tie (= coemptio): qui nem Asiae, Plin. 6,33,38, g 209.() With a
knowledge (= supprimo), to keep to one's comptu coniugioque Corporis atque animae rei.-clause: computare quantum Curius aut
self, keep back, withhold, suppress, concealconsistimus pariter apti, Lucr. 3, 845.
Fabricius in triumphis tulerint, Plin. 9, 35,
(rare, but in good proee; moet freq. in Cie.):
3 comptus, r,s> m- I1 como], an or- 58,
g 118: computare quid studia referant,
frumentum, Cie.Att. 5,21,8: annonam, Liv. nament for the hair or head, a head-dress, Quint 1,12,17.() Absol.: praesens com38,35,5: multa, magna delicta, Cie. Att. IO, Lucr. 1,88; Afran. ap. Paul, ex Fest. p. 40,9 putarat, pecuniam imperarat, * Cie. Phil 2,
4,6: orationem illam, id. ib. 3,12,2: famam fili; cf. ib. p. 63,13.
37, 94: digitis, Plin. 34, 8,19, g 88: uxoris
captae Carthagine ex industria, Liv. 26,51,
compugnantia, a e , / [compugno], a mortem, Sen. Ben. 5,17, 4. () With cum
II. Hence, compressus, a, um, P. a., fighting together (late Lat.): inter se con- and cibi.: valetudinem cum somno, Plin.
pressed together, i. e. close, strait, narrow : trariorum aerum, Isid. Orig. 5, 35, 8.
praef. g 18.B. Trop.: facies tua comcalculus orie compressioris, Cela 2, II; so
Com-pugno, are, v. n, 2. To fight or putat annos, shows, reveals thy age, Juv. 6,
in comp., Plin. 16,10,19, 49; 17,11, 16,
199: plures conputant quam oderunt, have
g 80.2. Costive: venter, Cela 1, 3: ai- contend together (post-class.), Geli. 12, 5, 3; an eye to their interests, rather than to their
vus, id. 3, 6: morbi, connected with costive 14, 5, 4: 14, 5 fin.; Sulp. Sev. de Vita 8. hatred, Sen. Ep. 14, 9 . H , To reckon in
ness, id. praefAdv.: compresso. 1, Mart. 14.II. To combat together: amari- with, or in addition to (in jurid. Lat): fetudinem,
Veg. Art. Vet. 1,13,6.
In a compressed manner, briefly, succinctly:
I
tus pecorum fructibus, Dig. 23, 3, 10; cf.:
compulsamentum, I, n - [compulso], aliquid
compressius loqui (opp. latius), Cia Fin. 2,
in fructum, ib. 24,3,7.
, 17. 2. Pressingly, urgently: compres- an impelling; trop., an exhortation, Fulg.
com-putresco (conp-),trili, 3,t>. inch,
sius violentiusque quaerere, GelL I, 23, 7; Myth. 3, &
cf. aer. S, I, 6
computatio, finis, / (id.], (hostile) n., to become wholly putrid, to putrefy, rot
(very rare; not in Cie.): Cass. Hem.ap. Plin.
pressing together, a contest, contention (late
27, g 86; Col 5,10,7: Plin. 32. 7, 23,
* comprobatio, anis, / [comprobo], Lat.), Tert. Apol 21; 38; Fulg. Myth, praef. 13,13,
67 (Sillig, conputuere).Per tmesin: ar
approbation, approval, Cie. Fin. 5, 22,62. fin.
pereunt conque pubescunt, Lucr. 3,343.
* comprobator! oris, m. f id.], an ap- compulsio, 6nis, fi [compello]. I. An tuscomputus,
^ m [computo], a compuurging,
constraint,
compulsion,
Dig.
36,
I,
prover, Cie. Inv 1,28,43.
lation (late Lat.), Firm. Math. 1, 12 fin.;
14,
g
I
eqq.
I
I
.
A
dunning,
Cassiod.
Var.
com-probo (conp-), avi, atum, i,v. a.
Auet ap. Goes. Agrim. p. 236.
X, S u b j e c t , to approve wholly of some 12,10.
comte = compte, v. L como, P. a. fin.
thing, to assent to, sanction, acknowledge compulso, are, v. freq. [id.]. I . To
COmtuluS, i, v. comptulus.
(class and very freq., esp in prose): istam press or strike violently (post-class, and
I comtus, a, um, = comptus, a, um,
tuam sentent.am laudo vehementissime- rare), App. M. 7, p. 197,16.H, To contend v. L como, P. a.
que comprobo, Cie. Imp. Pomp. 24, 69: de- or fight together, Tert ApoL 20; cf. compul2. comtus, fis, v. 2. comptus.
cretum consulum, id. Att. 16,16, D, 14 sq.: sat^.
compulsor,
oris,
w.
[id.]
(late
Lat).
orationem omnium assensu, Liv. 5,9,7; cf.
* comula, ae, f. dim. [ coma ], pretty
Suet. Aug. 68; 53: consensu potius erudi- I, L i t., a driver (of cattle), Pall. Jun. 2, 3. hair: bessalis, Petr. 58,5; Commoti 60,1L
torum quam puerorum amore comprobari, I I Transi., one who asks or forces to a
Comum, i, .,= , a considerable
Quint. IO, 1,130 et saep.: has comproba ta- payment, an exactor of money, A mm. 22, 6, torni in Gallia Transpadana, the birthplace
bulas, Cie. Caecin. 25,72: ne domeeticie qui l ; Cod. Th. 8,10, 3 and 4; 11, 7,15.
of the younger Pliny, now Como, Liv. 33,36,
dem exemplie docti numen deorum com
I compulsus, a,um,Part., from com- 14; Plin. Ep. 1, 3,1; Just 20, 5, 8; Plin. 3,
probabimus? id. N. D. 2, 3, 7; Nep. Hann. pello.
g 124; rebuilt by Caesar; hence also
3, I . I I . Obj e c t , to prove, establish, at* 2. compulsus, fis, m [compello], a 17,21,
called Novum Comum (), Suet
test, make good, show, confirm, verify some-(hostile) striking together, App. . 8, p.203,6.Caes. 28.Hence, II. Comensis,e, adj.,
thing to others as true, good, excellent, vir
Compulteria, ae,/, little town in of or pertaining to Comum: ager, Liv.
tuoue, etc.: ut beneficium verbis initum Samnium, Liv. 23, 39,6; 24,20, 5.
33, 36, 9.Absol.: in Comensi, Plin. 2,103,
nunc re comprobee, Ter. And. 5,1, 5; c
c o m p u n g o , onis, fi [compungo]. J, 106, g 232.Subst.: Comenses, ium, m.,
Plaut Poen. I, 2,94: nec hoc oratione so
Ium, sed multo magis vita et factis et mo L i t, a puncture: ligni, Ambros. in Psa. the inhabitants of Comum, Liv. 33, 36, 9;
ri bus conprobavit, Cie. Fin. 1,20,65: patris 118, Serm. 3, 8.II. Trop., the sting of and id. 33, 37,10; and, aca to the later ap
dictum sapiens temeritas filii comproba- conscience, remorse (eccl. Lat), Sal v. adv. pel, NovocOmensis, Cia Fam. 13,35, L
con, i cum fin.
vit, id. Or. 63,214: comprobat hominis eon Avar. 4,8 ai.
COmpunctOrius,a, um, adj. [ id.], ad- cOnabllis, e , adj. [conor], laborious,
Silium fortuna, Caea B. G. 5, 58 fin.; et
* Cat. 61, 62: rem alicujus testimonio, Cia monitory, hortatory (eccl Lat): sermo, Sid. difficult (late Lat.): conabiles atque laboriVerr. 2, 2, 48, 119; cii: indicio conproba- Ep. 6, 6.
vomitus, Cael Aur. Acut. 3,1,4.
coniunctus, a, um, Part., from com- osiconamen,
to, Sali. C. 50,1: perceleri (servi) interitu
inis, . [ id.], an effort, exerpungo.
esse ab hoc comprobatum venenum, the
tion, struggle (poet): alarum, Lucr. 6,836:
com-pungO
(conp-),
nxi,
netum,
3,
quality of the poison was tested. Cie. Cael
eundi, id. 6, 326: magno conamine, . .
v. a, to prick or puncture severely, to sting. 3, 60; et id. ib. 8,366; id. F. 4,325; Luc. 4,
24,58.
I
I
Prop,
(rare
but
class.):
collum
dolone,
compromissarius,*, um, adj. [com287.In plur.: conamina mortie, . M.
promissum], pertaining to arbitration: ju- Phaedr. 3,6,3: aculeis urticae, CoL 8,14,8: IO, 390; Lucr. 6,1040.H, C o e r., a supacu,
Cels.
6,18,9:
barbarus
compunctus
noport, prop: conectit (infane), adiutis ali.
dex, an arbitrator, umpire, referee chosen
by contending parties (jurid. Lat), Dig. 4, tis Threiciis, branded, Cie. Off. 2,7,25: (co- quo conamine nervis, . M. 15,224.
lores) qui compungunt aciem lacrumare8,41; 26,5,4. &
* c o n a m e n t u m , i? n- [conamen], an
qua cogunt, dazzle, Lucr. 2, 420; cf. of heat
compromissum, ^n., a mutual prom- and cold: sensus corporis, id. 2, 432 (for instrument for uprooting a plani, Plin. 19,
ise to abide by the award of an arbiter, Cia Sen. Ep. 88, 39, v. compungo). , Trop. 2, 7, g 27.
Rosa Com. 4,12; id. Verr. 2, 2, 27, 66; id. in gen.: (dialectici) ipsi se compunconatio, finis, fi [conor], an undertakFam. 12, 30; Dig. 4, 8,1 sq.From
gunt suis acuminibus,prick themselves withing, endeavoring, an effort, endeavor, atcom-promitto (conp-), misi, mis- their own stings, Cie. de Or. 2, 38,158.B. tempt (post-Aug. and rare), Sen. Q. N. 2,12,
sum, 3 (contr. form conpromesise = con- In late Lat. compungo to be goaded by the 1; Cael Aur. Tard. 2,9.
promisisse, S. C. Bacch. v. 14), v. a., jurid. stings of conscience, to feel remorse, Lact. 4, conatum, i, usu. in piur.: conata,
11 in lawsuits, to promise mutually to abide18,14; Sulp. Sev. Dial 3,13; et com punc- Orum, ., . conor.
by the decision of an arbiter: tribunicii tio.
conatus, '~s, [conor]. |. Abstr.,
candidati ^promiserunt, Cie. Q. Fr. 2, 14
computatio, 5nis,/, a complete pu- an effort, exertion, struggle, endeavor: ne
395
ista hercle magno jam conatu magnas nugas dixerit. Ter. Heaut. 4,1, 8: quo majore
conatu studioque aguntur, Cie. Quint. 14,
47: omnem sui tribunatus conatum in
meam perniciem parare, id. Fam. 5, 2, 6:
Genucius ad hostes magno conatu profectus, Liv. 7, 6, 9: in ipso conatu rerum circumegit se annus, i.e. just as the affair was
well begun, id. 9,18,15 Weissenb. ad loc. :
vixdum inchoatis rebus in ipso conatu gerendi belli, id. 32,28,4.B, T r o p . , an impulse., inclination, tendency: dedit natura
beluis et sensum et appetitum, ut altero conatum haberent ad naturales pastus capessendos, altero secernerent, etc., Cie. N. D.
2,47,122: nulla est ullo in genere laus orationis, cujus in nostris orationibus non sit
aliqua si non perfectio, at conatus tamen
atque adumbratio, id. Or. 29,103: se ad hostes contulit conatumque iracundiae suae
morte sedavit, id. Brut. IO, 4 2 . I I . Coner., an attempt, effort, undertaking, enter
prise, endeavor. \a) Sing. : alii, si perrumpere possent conati.. . telis repulsi hoc
conatu destiterunt, Caes. B. G. I, 8 fin.:
principem esse ad conatum exercitus conparandi, Cie. Phil. IO, II, 24: hac ego religione non sum ab hoc conatu repulsus, id.
Or. II, 36: si in me impetum facere conabitur. .. ejus conatum refutabo, id. Har.
Resp. 4, 7 : Icarus primo statim conatu
decidit, Suet. Ner. 12: a conatu resistendi
deterritus se dedidit, Nep. Dat. 4, 5, {)
Plur.: compressi tuos nefarios conatus,
Cie. Cat. I, 5, II : perditi, id. Ofl'. I, 30,109:
quod conatus adversariorum infregissent,
Caes. B, G. 2, 21: aut opprimet hominem
aut omnis ejus motus conatusque prohibebit, Cie. Cat. 2,12, 26: multis frustra conatibus captis, Liv. 3, 5, 6; 9, 4, I; 21, 29, 5:
conatibus alicujus accedere, Suet. Oth. 4:
in mediis conatibus aegri Succidimus, Verg.
A. 12,910: obstare conatibus nostris, Ov. R.
Am. 683; Auet. B. Alex. 9; cf.: optimi et
clarissimi, Cie. Fam. 12, IO, 2: generosi,
Quint. 2, 4, 4: crebri parvique, id. 8, 5, 29:
ingentes adversus Germaniam, Tae. Agr.
13: vibrare nudis conatibus hastam, SiL
13,161: conatus alicui us supra vires, Scrib.
Comp. 10L
t eo nandi tum coalitum, sicut conangustatum dicitur, Paui. ex Fest. p. 65, 8
Muli.
concaco, " > atum, I, v. a., to defile
with ordure, to fill with defilement: totam
regiam, Phaedr. 4,17, I I : se, Sen. Apoe. 4
fin.: catillus concacatus, Petr. 66.
con-caedes, ium (Sing. abl. concaede,
concalfactorius,
us.
V. concalfactori-
39 6
locus ille animi nostri, stomachus ubi ha- sero, id. ib. 4, 38; 13,30; the same: concessit superis ab oris, Verg. A. 2, 91; cf.: vita
bitabat olim, concaluit, Cie. Att. 4,16, IO.
concameratio, onis, fi [concamero], per auras concessit ad Manes, id. ib. 10 820.
a vaulting; a vault, Vitr. 2, 4; 5, IO; Plin. 2 . With dat. or absol., prop. qs. to go out
of the way for one (on account of his wishes,
I I , IO. IO, 22; Dig. 32,31 ai.
or his superior power or excellence), i.e. to
concamero, vi> situm, i , V. a., to vault yield
to, submit, give way to, adapt one's self
or arch over: templum, Plin. 34, 14, 42, to. a. To yield or submit to power or com 148. In part. pass.: sudatio, Vitr. 5,11, pulsion : ut magnitudini medicinae doloris
2; Suet. Aug. 90; Inscr. Orell. 3033: uvae magnitudo concederet, Cie. Tusc. 4, 29, 63:
pensili concameratae nodo, suspended from certum est, concedere nomini nato nemini,
a vault or arch, Plin. 14,1, 3, 16.
Plaut. Cas. 2, 4, 15 : neque nox quoquam
* con-candesco, candui, ere, v. inch, concedit
die (i.e. diei), id. Am. 1,1,120 (cf.
n., to glow, be inflamed, Manii. 1, 874 ex id. ib. 1,3,48): cedant arma togae, concedat
conj. (Codd. excanduit),
laurea linguae, Cie. pogt. Off. I, 22, 77 (cf. id.
Concani, orum, m . , = ^, a sav- Pis. 30, 74, and Quint. II, I, 24): bellum ac
age people of Cantabria in Hispania Tarra- tumultum paci atque otio concessurum, id.
conensis; sing., collect.: Concanus, Hor. C. Pis. 30,73: voluptatem concessuram dignitati, id. Fin. 3 , 1 , 1 : injuriae, Sali. J. 14, 24:
3,4,34 ; Sil. 3,361.
t concapit, a corrupt word, and diffi- obsidioni, i. e. permit, Tae. A. 13, 40: operi
cult of explanation: in the XII. Tab. in a meo concedite, . M. 8, 393; id. F. I, 222:
passage in Fest. p. 365 MGll.; cf. Dirks. Ue- naturae, i. e. to die, Sali. J. 14,15; so, fato,
Plin. Pan. II, 3: fatis magnis, Val. FI. 1,554:
bersicht, etc., p. 433 sq.
aut hostibus aut civibus de vicconcaptivus, i, m, a fellow-captive, apparebat
toria concedendum esse, Liv. 4, 6, 6; cf. so
Hier. Ep. 119; Vulg. Rom. 16, 7.
impers.: postquam concessum propemoc o n c a r n a t i o , onis, fi [ concarno ], dum de victoria credebant, id. 8,60, 4.b.
uniting with flesh, incarnation, Tert. Mon. To give place to in excellence, dignity, rank,
9 fin.
etc., io yield to, to give precedence: me
concarno, &re, v. a., to unite or clothe amantissimum tui, nemini concedentem,
with flesh, to incarnate (post-class, and very Cie. Fam. IO, 3, 2 ; so id. ib. 4, 3 , 1 ; 4, 3, 4:
rare), Tert. Cam. Christ. 20; Veg. Art. Vet. etsi de cupiditate nemini concedam, id. Att.
2,22,3.
12,47, 2: sese unis Suebis concedere, Caes.
concastigo, _> v. a., to chastise se- B.G.4,7: intestati ejus viri concedere, Liv.
verely, to punish (ante- and post-class.): ho- 6, 6, 7: aetati, Sali. J. II, 4; id. H. Fragm.
minem probe, Plaut. Bacch. 3, 3, 94; 5,2, 1,17; cf. so impers.: Sulla, cujus facundiae,
56 ; id. Trin. 1,1, 4; M. Aur. ap. Fronto Ep. non aetati a Manlio concessum, id. J. 102,4:
vigenti Silio, Tae. A. 3, 43: seniori Sentio,
ad M. Caes. 1,9.
concatenate, onis, / [concateno], a id. ib. 2, 74: ut vix Apronio illi de familiconnecting, joining (late Lat.). I. Lit., aritate concedere videatur, Cie. Verr. 2, 2,
Cassiod. Var, 12,19.II. Trop. a. ^ con- 44, 108: Antario Varoque de gloria, Tae.
catenation, sequence: temporum,Tert. ApoL H. 3, 64: nemini in illa causa studio et eu
19: causarum. Aug. Civ. Dei, 3.30."b. Men- piditate concedere, Cie. Deiot. IO, 28: nec
tis (i.e. constrictio), fettering, binding, Cael. amore in hanc patriam nobis concedunt,
Tae. A. II, 24: nec, si muneribus certes,
Aur. Tard. 3,2,15.
Iollas, Verg. E. 2, 57.With acc.
concateno, no perf, Titum, 1, f. a, to concedat
link or bind together, to connect (late Lat.), of quantity (cf. 3. infra): magistro tantulum de arte, Cie. Rose. Am. 40,118: alicui
Lact. 3,17; Min. Fel. 17, 2.
in desperatione, id. Att. 14,18,3.
con-catervatus, a, um, adj. [cater- quicquam
C. To yield, submit to one's will, comply
va], heaped or crowded together: copiae,
with one's wishes: ut tibi concedam, neque
Amm. 29,5, 38: manipuli, id. 31,43, 2.
tuae libidini advorsabor, Ter. Hec. 2, 2, 3:
concavitas, atis,/ [concavus], a hol- matri meae, id. ib. 3, 5,28: concessit senalow, cavity (late Lat.), CaeL Aur. Tard. 2,1, tus postulationi tuae, Cie. Mur. 23, 47: ju14.
risconsultis concedi, id. Caecin. 24, 67.
concavo, no perf, atum, 1, v. a. [ id.], Impers.: Caesar... concedendum non puto make hollow, to hollow out, make round tabat, Caes. B. G. I, 7. d. Like />
(very rare): bracchia in arcus, to curve, rivi, to assent to, concede to: nunquamne
bend, v. M. 2,195; cf. manus, Nemee. EcL hodie concedes mihi Neque intelleges, etc.,
3,49: concavat! nidi, CoL 8,5,1L
Ter. Pborm. 5, 3, 22 (credes, consenties,
concavus, a, um, adj., hollow, con- Ruhnk.): stultum me fateor, liceat concecave ; arched, vaulted; bent, curved: cym- dere veris, Hor. S. 2,3,305 (cf. in Gr. bala, Lucr. 2, 619; c: concava aera, . pel Ttj eiy). e. To assent to, grant,
. 4,30: loca terrae, Lucr. 5,1255: altitudi- pardon, allow, etc.: quos (judices) alienis
nes speluncarum, Cie. N. D. 2,39,98: saxa, peccatis concessuros putes, quo facilius ipVerg. G.4,49: vallis, . M. 8,334: bracchia sis peccare liceat, Cie. Verr. 2,3,96, 223:
Cancri, id. ib. IO, 127; 15, 369: jugula, Cie. poetae non ignoscit, nobis concedit, id. de
Fat. 5, IO: manus (opp. plana), Sen. Ep. 56, Or. 3, 51,198: dicto concedi, id. Rose. Am.
ludentes, Plin. II, 37, 61, 162: folia, id. I , 3 : cui (vitio) si concedere nolis, Hor. S.
16,24,38, 92: aqua, swelling, Ov. Tr. I, II, 1,4,140 ; cf. id. ib. I, 3, 85. Hence (et
20: puppis, id. F, 4, 276: vela, id. H. 6, 66: cedo, II. A. 3 .fin.), 3. Act, with acc. (and
ulcus, Scrib. Comp. 238.II. Subst.: c o n - dat.) aliquid alicui, a. To grant, concede,
cava, orum, n., hollow places, hollows (post-allow; to consign something over to, to reclass.), Claud. III. Cons. Hon. 47; Lact. 7, sign, yield, vouchsafe, confirm to. etc. (very
26.
freq. in all perr. and species of composiconcedo, cessi, cessum, 3, v. . and a. tion) : illum mihi aequius est quam me illi
(a strengthened cedo, and corresp. with it quae volo concedere, Plaut. Cas. 2, 3, 47: si
in most of its signiff.); lit., to go, walk; nunc de tuo jure concessisses paululum,
hence, I. Neutr., with reference to the ter- Ter. Ad. 2, 2, 9: partem octavam pretii,
minus a quo, to go or walk away from a Plin. Ep. 8 , 2 , 3 : date hoc et concedite puplace, to depart, retire, withdraw, remove dori meo, ut, etc., Cie. Verr. 2, I, 12, 32;
from (in lit. signif. rare but class.). A. I c Ter. Hec. 2,2,16: alicui primas in diceng e n . : concedite atque abscedite omnes, do partis, Cie. Div. in Caeci! 15,49: amicis
de via decedite, Plaut. Am. 3, 4, I; so ab- quicquid velint, id. Lael. II, 38: neque quicsol., Ter. Eun. I, 2, 102; id. Hec. 4, 2, 21; quam illius audaciae, id. Caecin. 35, 103:
et: ipsae concedite silvae, farewell, Y&tg. doctrinam alicui, Quint. II, I, 89; cf.: artes
E. IO, 63.With prep.: a foribus, Plaut. tibi. Cie. Quint. 30, 93: intellegentiam, pruMost. 2,1, 82: abs te, id. Pera. I, I, 51: ab dentiam, Quint. 12,1,3: principatum impeoculis alicujus, Cie. Cat. 1,7,17: superis ab rii maritimi Atheniensibus, Nep. Timoth.
oris, Verg. A. 2,91: ex aedibus, Ter. Hec. 4, 2, 2; cf. id. Dion, 6, 3; Suet. Aug. 66; id.
4, 57.With abl. only: oculis, Plaut. Ep. Tib. 4; Prop. 2 (3), 15,37; cf.: tempus quie5,2,16: caelo, Verg. A. IO, 215: solio, Sil. 3, ti, aut luxuriae, Sali. J. 61, 3: tempestivum
628.With adv.: hinc, Plaut Ps. 1,5,158; pueris ludum, Hor. Ep. 2, 2, 142 : libertaTer. Eun. 1,2,126; id. Heaut. 3, 3 , 1 L B . tem his, Caea B. G. 4,15 fin.: vitam alicui,
E s p. I. r e g n. (= cedo, II. A. 2 ),to pass Suet. Caes. 68; id. Aug. 13; 16: crimen graaway, disappear, vanish, in Tae. (with and tiae, i.e. to accuse or inform against for the
without vita), to depart from life, die: tu- sake of favor, Cie. Rosa Com. 6,19: peccamor et irae Concessere deum, Verg. . 8, ta alicui, to pardon him, id. Verr. 2, 1, 49,
41: vita, to die, Tae. A. 1,3; 3,30; 6, 39; 12, 128: delicta, Suet. Ner. 29.Pass.: Sici39; 14, 51; and absol.: quandoque conces- liam nimis celeri desperatione rerum eon*
omnes in gentem nomenque imperantium and of the blending of sweet odors, Plin. 12,
concessere, were merged in, passed over into, 19,42, 86 (Sillig, conceptum).
Sail. J. 18,12; so, in paucorum potentium
conceptaculum, i, [concipio],
jus atque dicionem, id. C. 20,7; cf.: in di- that which receives something, a receptacle
cionem, Liv. 38,16, 9 : in dominationem, (post-Aug. and rare). I. Prop., Plin. 2,
Sali. H. Fragm. 3, 22 Geri: in deditionem, 45,44, 115: sanguinis, Geli. 18,10,9; Front
Liv. 28,7,9; 39,2,4; 42, 53,7: in Tyrias le- Aquaed. 22 ai.*H. Trop.: superbia aliges, SiL 15,6: in condiciones, Liv. 2,33,1: ubi conceptaculum, sed hic (sc. in superciin sententiam, id. 32,23,12; 32,36, 8: Tae. liis) sedem habet, Plin. II, 37, 51, 138.
A. I, 79 fin.; cf.: in illos, assent to, yield to
conceptio, onis, f. [id.]. I. Prop.
them, Cie. Fragm. ap. Aug. contr. Avid. 3,7:
i,A comprehending; hence, coner., a cirin partes, Tae. . 2,1.
cuit, compass: summa omnium naturae recon-celero, avi, fitum, I, v..a. (a rum (mundus), the system of the universe,
strengthened celebro; rare but class.). I, Vitr. 9, 4, 2: tota mundi, id. 6, I, 6 . B .
To resort to in multitudes or frequently, to Aquae, a collection, reservoir, Front. Aquaed.
frequent: variae volucres loca aquarum 66; 67; 71; 73 ai.O. A conception, a becomConcelebrant, Lucr. 2,345: convivia et pas- ing pregnant, Cie. Div. 2,22,50; Plin. 22,22,
sim et tributim, Q. Cie. Pet. Cons. II, 44. 40, 83; and imbrium (as fructifying the
b . Of actions, to pursue or prosecute vigor- earth), Vitr. 8 praef. I I . Trop. i i , A
ously : studia per otium, Cie. Inv. 1,3, 4. composing,drawing up of juridical formulas
Ca Aliquid aliqud re, or absol., to fill, an- Cie. Inv 2, 19, 58; Dig. 3, 5, 46; 12, 2, 34;
imate, enliven, cause to abound with any 24, 3, 56; 48, 2, 3 ai. Hence, B. Bei, an
thing: suavi cantu concelebra omnem hanc expression, GelL 11, 13, 9. C. In late
Plateam hymenaeo, Plaut. Cas. 4,3,2: levia gram., a syllable, Charis, p. 1 P.
carmina cantu, Lucr. 5,1381: alma Venus
conceptiones, , adj. [conceptio],
quae terras concelebras, who hast filled
with life, id. 1, 4. I I , Meton. A. To pertaining to conception : fatum, Fulg.
celebrate a solemnity in great numbers, to Myth. 2, 8; sol, Firm. Math. 7,1.
conceptivus, a, um, adj. [concipio].
celebrate, solemnize: diem natalem, Plaut.
Ps. 1, 2, 32; cf.: dies carnificum, id. As. 2, * I. That is conceived: fides et dilectio non
2, 45: funus, Liv. 8, 7, 22: at jam quoque substantia animae sed conceptiva, Tert
rem (sc. triumphum) populus Romanus Res Cara. 40.II. That is ordered, directomnium studio omni visendam et concele- ed; so only feriae, in. the Roman ritual,
brandam putavit, Cie. Imp. Pomp. 21, 61 those festivals that were not fixed for a cerOrelL .cr.: spectaculum, etc., Liv. 1,9,7: tain day, but were celebrated annually on
dapes, Ov. F 4,354.B, To honor, praise, days appointed by the priests or magistrates,
extol: genium choreis, Tib. 1,7,49.C. To movable festivals. Such were the Compipublish abroad,make known: summae vir- talia, Paganalia, Sementivae, Latinae, etc.,
tutis concelebrandae causa Graii... monu- Varr. L. L. 6, 26; Macr. & 1,16; cf. PauL
mentum statuerunt, Cie. Inv. 2, 23, 70: ru- ex Fest. p. 62,15 Milii.
morem, Q. Cie. Pet. Cons. 13, 50: multis
concepto, are, v. freq. a. [id.] (late
indu locis sermonibu' concelebrarunt, Lu- Lat.). I, To conceive, become pregnant,
cii. ap. Non. p. 275, 2: fama ac litteris vic- Arn. 4, p. 141. - I I . To conceive in mind :
toriam, Caes. B. C. 3, 72 fin.
majora, Amm. 31,10, 5.
conceptum, i, ., v. concipio, I. B. fin.,
con-cellita, ae, m. [cella], he who and
II. B. fin.
dwells with one in a celi, a cell-mate, Sid.
1. conceptus, a, um, Part., from conEp. 8 , 1 4
cipio.
c o n c e l o , avi, I, v. a., to conceal care2. conceptus, fis, m. [concipio]. I.
fully (perh. only in GelL); errores, Geli 15,
A collecting, gathering : (Tiberis) noveno2 , 5 ; 11,9, 2.
rum conceptu dierum navigabilis, after the
con-cenatio -caen-, - c o e n - \ o n i s , water had been stopped nine days, Plin. 3,5,
fi, a supping together, companionship at 9, 53. B . C o e r., a collection, conflux :
table; transi, of cvvbnnvov (like compota- conceptus aquarum inertium vasti, Sen. Q.
tio of ), Cie. Sen. 13,45; id. Fam. N- 5 , 1 5 , 1 . I I . A taking, catching: cami9,24,3.
ni, i.e. a taking fire, Suet. Vit. 8. B. I n
concentio, 5nis,/ [concino], a singing ar t i e. I, A conceiving, pregnancy : hotogether, harmony (very rare): clarissima minum pecudumve, Cie. Div. 1,42,93: cf.:
(catervae), Cie. Sest. 55,118; id. Tim. 8,24; Caeli latu Terraeque conceptu generati editique, id. Tim. II med.: accelerant cochleApp. de Mundo, p. 71,20.
commentor, ris, m. [id.], one who sings ae, Plin. 30, 14, 43, 126. b . T r a n s f . ,
with others in a chorus (late Lat.), , of plants, a budding, sprouting: conceptus
id est germinatio, Plin. 17, 2, 2, 13: satoGloss. Isid. 7,12, 28.
rum, id. 17,18, 30. 134.2. Coner., the
v
concenturio, are, - a.; lit., to as- foetus: a se abigere, Suet. Dom. 22: leposemble by centuries ; hence, humorously, ris utero exemptus, Plin. 28, 19, 77, 248.
in Plaut., to collect, bring together, to pre- O Trop., a conceiving in the mind;
pare in gen.: dum concenturio in corde conor., a thought, purpose : animi, Firm.
sycophantias, Plaut. Ps. I, 5,159: epistulae Math. 6,12.
illae mihi Concenturiat metum In corde,
con-cerno, ore, . a., to mix, mingle
id. Trin. 4, 2,160 Brix ad loc.
together (as in a sieve, in order to separate
concentus* s> w [concino], sounds by
sifting): carni, Aug. Conf. 5,10fin.
blending harmoniously together, symphony,
con-cerpo, psi, ptum, 3, v. a. [carpo],
harmony, harmonious music (class.). I.
Prop.
A. In g e n . : ille s o n u s . . . qui to pluck, puti, or tear in pieces, to rend
acuta cum gravibus temperans varios ae- (rare). I. P r o p . : epistulas, Cie. Att. 10,
quabiliter concentus efficit, Cie. Rep. 6,18, 12, 3: librum, Liv. 38, 65, I I ; cf. Geli. 4,18,
18 : concentum servare, id. Fin. 4, 27, 75: 12; cf. litteras, Suet. Ner. 47: folia coronae
vocis lyraeque, . M. II, I I : avium, Cie. concerpta, Plin. 21, 3, 9, 13: linteolum,
Leg. I, 7, 21; Verg. G. I, 422 (quoted in lint, id. 28,15, 61, g 216; 31, 9, 45, 100.
Quint. 5, 9, 16); c: et tepidum volucres I I . Trop. (acc. to carpo, II. B. b. a), to
concentibus aera mulcent, Ov. F. 1,155: tu- abuse, revile, censure: Curionem ferventisbarum ac cornuum, Liv. 9, 41, 17; Quint. sime, Cael. ap. Cio. Fam. 8, 6,5.
concerra and concerro, cong.
I, IO, 14; cf. signorum, id. 9, 4, II (ai. conconcertatio, uis, / . [concerto], a
gestu. id. IO, 7, 16; v. Spald., Wolf, and
Zumpt, dub.): rauci, Stat. Th. 6, 227. 2. strife of words, a disputation, dispute, conMeton., of a choir singing in harmony, troversy (several times in Cio.; elsewhere
Cie. de Or. 3, 80,196. B . . I a r t i e., a rare): contentiones concertationesque in
concordant acclamation of people in a the- disputando pertinaces, Cie. Fin. I, 8, 27;
atre, Plin. Pan. 2, 6; 46, 2. I I . Trop., e t : concertationum plenae disputationes,
concord, agreement, harmony, unanimity id. de Or. I, 43, 194: concertationis stu(also class.): qua ex coniunctione naturae dium, id. Div. I, 30,62: imitatur disputanet quasi concentu atque consensu, quam di prudentiam concertatio captatioque ver Graeci vocant, etc., Cie. Div. 2, borum, a love of disputation (the
14, 34; cf. actionum, id. Off. 1,40,145; and: of the sophists), id. Part. Or. 23, 81: jejuna
omnium doctrinarum, id. de Or. 3, 6, 21: verborum, id. de Or. 2, 16, 68 : magistravirtutis, Tae. G. 3: omnium laudum, Plin. tuum, id. Sest. 36, 77: sententiarum circa
Pan. 4, 6: nunc age, quid nostrum concen- aegros (of the physicians at the sick-bed),
tum dividat audi, *Hor. Ep. 1,14, 31. Of Pl in. 29,1, 5, 8 II; ef. id. 20,18, 76, 200.
concertativus, a, um, adj. [id.],
the harmony of colors, Plin. 37, 6, 24, 2 91;
397
Col. 12, 50, 8; Hor. C. 2, 7, 23; id. S. 1,3,14 refervens falsum crimen in purissimam et
a i . = cunnus, Plaut. Rud. 3,3,42; Fulg. castissimam vitam collatum statim concidit et restinguitur? Cie. Rose. Com. 6, 17:
Myth. 2,4.
c o n c h a t u s , a> um, adj. [concha], shell- macie, to shrink together, shrivel up, . H.
formed : cauda, Plin. 10, 20, 22, 43: pa- 21, 215: illas assumere robora gentes, Concidere has, id. M. 15, 422; cf.: concidit aurietum spatium, id. II, 51,112, g 270.
* c o n c h e u s , a, um, adj. [id.], of or per- guris Argivi domus, Hor. C. 3, 16, I I : qua
taining to a shell-fish: baca, a pearl, Verg. concidit Ilia tellus,Verg. A. II, 245: eodem
anno, quo Carthago concidit,Veli. 1,13: juum
1
* concertatorius, a, >
[W, Cui. 67 dub. (proh. a gloss; v. Sillig . cr.). dicum vocibus fractus reus et una patroni
t
c
o
n
c
h
i
c
l
a
,
ae,
fi
dim.
[contr.
from
pertaining to controversy or disputation,
omnes conciderunt, Cie. Att 1,16,5; cf. id.
controversial: genus (dicendi), Cie. Brut conchicla, from conchis], the boiled bean, ib. g IO: ecquis umquam tam ex amplo
Apic. 6, 4; cf. Petr. 66, 7. Hence, con- statu concidit ? id. ib. 3, IO, 2: malas cau83,287.
con-certo, avi, atum, 1, v. a., to con- chiclatus, a, um, adj., prepared with sas semper obtinuit, in optima concidit, id.
tend with any one zealously or warmly (rare beans: pullus, Apic. 5, 4.
ib. 7, 25 med.: concidit (Phocion) maxime
t c o n c h i s , i s , / , = *, a kind of uno crimine, quod, etc., Nep. Phoc. 2, 4 ;
but class.; cf. aemulor). I. In g e n . : te
bean
boiled
with
the
pods,
Mart
13.
7;
Juv.
audio nescio quid concertasse cum ero, Ter.
Tae. A. 16, 21; cf.: Tiberii saevitia, id. ib.
Ad. 2, 2, 3: pro explorato habebat, Ambio- 3, 293; 14,131; cf. Apic. 5, 4.
16, 29: hostes concidunt animis, are disrigem proelio non esse concertaturum,
t c o n c h i t a , ae, 1.,= | [], heartened, Hirt. B. G. 8,19; et Cie. Div. 2,
* Caes. B. G. 6, 5: de regno, Suet. Aug. 21: a catcher of shell-fish, Plaut Rud. 2, 2, 5.
58,119: scimus Romae solutione impedita
aves nandi velocitate concertant, Coi 8,15,
c o n c h u l a , ae, / dim. [concha], a small fidem concidisse, failed, was prostrated, id.
4. o e t., with dat.: triclinia templis con- shell-fish (very rare), Cels. 2, 29; Val. Max. Imp. Pomp. 7,19; cf. id. ib. 7,19fin.: opes
certant, Manii. 6, 507. I I . Es p., to disPersarum, Tae. . 12, 13: senatus auctori8 , 8 , 1 ai.
pute, debate (only so in Cie.):.(Pompeius) |
$
conchyliatus,m.
[conchylium], tas, Cie. Att 1,16, 7; cf.: imperii majessaepius cum hoste conflixit, quam quis- j
tas, Nep. Pelop. 2 , 4 ; Cie. Or. 43, 148: artiquam cum inimico concertavit, Cie. Imp. j a purple dyer, Inscr. Donat. 315, 8.
ficia, id. Ac. 2, 47, 146: praeclara nomina
c
o
n
c
h
y
l
i
a
t
u
s
,
a,
um,
adj.
[id.].
I.
Pomp. IO, 28 : cum aliquo verbo uno, id. ;
artificum, id. Verr. 2, 4,6, g 12: omnis feroAtt. 3,12, 2: cum Apolline de tripode, id. i Of a purple color: peristromata, Cie. Phil. cia, Liv. 28, 26,14: bellum, Tae. H. 2, 67 aL
N. D. 3,16, 42: cohortantes super cenam i 2, 27,67: vestis, Plin. 9,39,64, g 138; Suet.
2. con-cido, cldi, cTsum, 3, v. a.
Caes. 43: lana, Petr. 64, 4; Marc. Emp. 9.
de nobilitate generis, Suet. Calig. 22.
[caedo], to cut up, cut through, cut away,
I
I
.
Clothed
in
purple:
relictis
conchyliatis
c o n c e r t o r , ari, I, v. dep.; collat. form j
cut to pieces, to bring to ruin, destroy, etc.
of concerto, q. v. (late Lat), Vulg. Sap. 15, cum illo seminudo loquor, Sen. Ep. 62, 3.
(class, in prose and poetry). I. Prop.
conchyll-legulus,
i,
>.
[id.],
a
col9; id. Ecclus. 38, 29.
A. In g e n . : nervos, Cie. FI. 30, 73: corlector of shell-fish, Cod. Th. II, 7, 15; 13, pus in partes, Petr. 141, 2: vitulum Ajax,
* concessatio, 5nis, f. [concesso], a
I,9.
id. 69 fin.: ligna. . F. 2, 647: agrum
stopping, delaying, Col. II, 1,16.
c o n c h y l i u m , , , = . I.
concessio, onis, f. [concedo, I. B. 3.], A shell-fish, a testaceous animal, in gen., umidiorem fossis, Plin. 18,6,8, g 47: concian allowing, granting, conceding, permis- Plin. 9, 29, 46, g 86; Cie. Div. 2, 14, 33. dere et cremare naves, to break up, Liv. 38,
sion, leave (rare, but in good prose). I, I I I . S e e i f. A. An oyster, Cie. Pis. 27, 39,2: essedum argenteum, Suet.nClaud. 16:
g e n . : agrorum, Cie. Agr. 3, 3, I I ; Tae. . 67; Hor. Epod. 2,49; id. S. 2,2, 74; 2,4,30; haec minute, Coi. 12, 22.B. I p a r t i e.
3, 73: praemiorum, Plane. ap. Cie. Fam. IO, 2, 8, 27; Cele. 2, 18.2. A kind of puiple 1. To cut to pieces, for to beat severely,
8, 3: concessio, ut peculiare aliquid in fun- shell-fish: color conchyli, Lucr. 6, 1074; cudgel soundly: aliquem virgis, Cie. Verr.
do pascere liceat, Varr. R. B. I, 17, 7: ve- Cat. 64, 49 Sillig . cr.; Col. 8,17, 9; Vitr. 2,1,47, 122: loris, Juv. 6, 413: pugnis, id.
stra, Cie. Att. 3, 2 4 , 1 : competitorum, id. 7 , 1 3 . B . M e t o n . a. Purple color, pur- 3, 300 2. To cut to pieces in war, to cut
Tog. Cand.Fragm. 5 (8,5, p. 21 B. and .). ple, Cie. Verr. 2, 4, 26, 8 59; Plin. 9,36,60, down, destroy, kill: hi novissimos adorti
B. A yielding, retiring : legis, Tert. adv. g 127 sq. I). Purple garments, purple, magnam multitudinem eorum fugientium
I conciderunt, Caes. B. G. 2, I I : eos inopiMarc. 5,13. I I , Esp., in rhet., a figure Quint. 1, 2, 6; Juv. 3, 81; 8,101 ai.
nantes adgressus magnam partem eorum
of speech, concession: cum aliquid etiam
1 . Con-Cldo, cidi, 3, v. n. [cado], to fall concidit, id. ib. 1,12; so Cie. Prov. Cons. 4,
iniquum videmur causae fiducia pati,
* Quint. 9, 2, 51. 2. Jurid. 1.1, a plea of together, to fall down, to tumble to the ground9; id. Att. 5,16,4; Nep. Dion, IO, I; id. Dat.
confession and excuse or mitigation: con- (class, in prose and poetry). I, In gen., 6, 6; id. Hann. 3 , 4 . 3 . In maL part. (cii
cessio est, per quam non factum ipsum of buildings: conclave illud concidit, Cie. caedo, I. B. 3.), to lie with, Pompon, ap. Non.
probatur ab reo. sed ut ignoscatur, id peti- de Or. 2,86,353: navis veluti terrestre ma- p. 166,2; hence caede, concide, in a double
tur, Cie. Inv. 2, 31,94; I, II, 15; Auet Her. chinamentum, Tae. A. 14, 6: turris terrae sense as an address to gladiators, Cie. Verr.
motu, Suet Tib. 74; cf.: urbs acerbissimo 2, 3, 66, g 155 Zumpt; cf. Lampr. Elag. 10.
1,14, '4.
concidat incendio conflagrata, Auet. Her. 4, I I . Trop. A. Of discourse, to divide
c o n c e s s i v u s , a, um, adj. [concedo], 8,12 Of other objects: omne caelum, Cie. minutely, dismember, render feeble: nec
pertaining to concession, concessive (late Rep. 6, 25, 27: ipse et equus ejus ante sig- minutos numeros sequens concidat delumLat), Serv. ad Verg. A. 10, 33 ; Diom. num Jovis concidit, id. Div. 1,35,77: (alces) betque sententias, Cie. Or. 69,231; cf.: (sunt
p. 390 P.
infirmas arbores pondere adfligunt atque qui) infringendis concidendisque numeris
con-cesso, avi, 1, v. a., to cease, leave una ipsae concidunt, Caes. B. G. 6,27: pinus in quoddam genus abjectum incidant, id.
off, desist (ante- and post-class.. and very bipenni Thessala, Phaedr. 4 , 7 , 7 : ad terram ib. 69, 230; so also Quint praef 24; cf.
rare): lavari aut fricari, Plaut. Poen. 1, 2, pondere vasto, Verg. A. B, 448: sub onere, id. 3,11, 21; 5,10, 91; 11,3, 63 ai.B. To
9: quid ego hic properans concesso pedi- Liv. 24,8,17: pronus in fimo, Verg. A. 5,333 strike down, to prostrate, ruin, destroy, anbus, lingua largior? id. As. 2, 2, 24; Front. ai. I I . r e g . . To fall down faint or nul, by word or deed: omnem auctoritaEp. ad . Antonin. Aug. I, 2.Oi things lifeless, to fall in battle or combat (et cado, tem universi ordinis, Cie. de Or. 3,1,4: Anas subjects: concessavit praeceptum, Tert I. B. 2.): concidit, et sonitum simul insuper tonium decretis vestris, id. Phil 6, II, 28:
Fug. Pers. 6.
arma dederunt, Enn. ap. Macr. S. 6,1 (Ann. Vatinium arbitratu nostro, to annihilate,
1. c o n c e s s u s , a, um, Part., from v. 396 Vahl.): paene in cursu concidi, Plaut id. Q. Fr. 2 , 4 , 1 ; cf.: Sevius adlisus est, ceconcedo.
Ep. 2, 2, 16: vi morbi coactus concidere, teri conciduntur, are condemned, id. ib. 2,4,
2. c o n c e s s u s , us, m. [concedo], a per- Lucr. 3, 488; cf.: accesserat ad religionem, 6: Timocraten totis voluminibus, to conmitting, conceding, concession, permission, quod consul concidit, et parte membrorum fute, id. . D. I, 33, 93: testamentum, to
leave (in good prose, but used only in abl. captus, etc., Liv. 41, 16, 3 ; IO, 29, 7 ; cf. revoke, Dig. 28, 4,1.* 2. In Plaut., to desing.): Caesaris concessu, Caes. B. G. 7,20: Lucr. 6,759: Entellus concidit, ut quondam ceive, cheat, defraud: em istic homo te
datur concessu omnium huic aliquis ludus cava concidit... pinus,Verg. A. 5,448; Ov. articulatim concidit, Plaut. Ep. 3, 4, 62
aetati, Cie. Cael. 12, 28: concessu et bene- M. 7, 538: sanus bibit, statim concidit, Ritschl.Hence, concisus, a, um, P. a.
ficio illius, id. Fam. 4, 6, 3 : concessu et Quint. 4, 2, 54; cf.: concidere epoto poculo, (in acc. with II. .), divided, broken up,
munere deorum, id. Tim. 14 fin.: ipsorum id. 5,13,15; and: ad primum gustum, Suet. short, concise: sententiae, Cie. Brut. 17,66:
inter ipsos, id. Brut 21, 84: fratrum, Tae. Ner. 33: deficientibus viribus; id. Tib. 73: concisae et angustae disputationes, id. de
A. 12, 44.
par quoddam (gladiatorum) mutuis ictibus, Or. 2, 14, 6 1 : brevitas, id. ib. 3, 53, 202 :
t c o n c h a , ae, fi=. I. A bivblve id. Claud. 34 ; cf . . 5, 77 : Dido usa brevia illa atque concisa. Quint. IO, 7, IO;
shell-fish, mussel, Plaut Bud. 2,1, 8; 2,1,15; manu, id. H. 7,196: sparo percussus, Nep. cf. thus with brevis, id. 6, 4, 2; and (opp.
Lucr. 2, 374; Verg. G. 2, 348; Plin. 9,33, 52, Epam. 9 , 1 : in proelio, Cie. Tuso. I, 37, 89: perpetuus) id. 2,20, 7; 2. 21,13; Cie. de Or.
g 102: legere, Cie. de Or. 2, 6, 22; Suet vitio adversariorum, Nep. Ages. 5, 2.Of 2, 80, 327.Transi, of the orator ThraCalig. 46: cavae, . . 4, 725: marinae, game: multaeque per herbas Conciderant symachus, Cie. Or. 13,40.Comp.: insonueid. ib. 15, 264: viles, Hor. S. 2, 4, 28: unio- illo percutiente ferae, . H. 4. 94
Of rit vox tubae longior atque concisior, Vulg.
num, Suet Ner. 3 1 . B . In p a r t i o . J,, victims, to be slaughtered or slain, to fall: Jos. 6, 5. Adv.: c o n c i s e , bi-iefiy, conA pearl-oyster, Plin. 9, 35, 54, 107 sq. vitulus... propter mactatus concidit aras, cisely: (philosophia) non tam est minute
Hence, b. M e t o n . , a pearl: lucida, Tib. Lucr. 2, 353; Tib. 1, 2, 62; . . 8,764; IO, atque concise in actionibus utendum, etc.,
2,4,30; cf. Prop. 3 (4), 13,6; . . IO, 260; 272; hence also of Iphigenia, Lucr. 1, 99. Quint. 12, 2, I I : ululare, Vulg. Num. IO, 7.
id. Am. 2, II, 13.2. The purple-fish, Lucr. B. Trop. (cf cado, II.), to lose strength,
c o n c i e n s , ntis, ' [ cf - inciens], preg2, 50.1; . . 10, 267.II. A mussel-shell, value, etc., to fall to the earth, to be overLucr. 4, 937; Cie. . D. 2,48,123: ostrea in thrown, to fail, be defeated, to decay, perish, nant, full : terra aquarum, App. de Mundo,
conchis suis, Ov. F. 6, 174. Hence, B. fall, to go to ruin, waste away, cease; of 23, p. 67.
Meton. lc A snail-shell, Col. poet. IO, the wind, to fall, subside, go down: concicon-cieo, civi, citum, 2 (from the ac324.b. The Triton's trumpet, inform like dunt venti, Hor. C. 1, 12, 30; Lucr. 4, 509. cess. form c o n c i o , * re concit, Lucr. 6,410:
a snail-shell, Verg. A. 10, 209; . . 1,333; Of a flame: jam illa flamma, quae magna concibant, Tae. H. 5,19: conciret, id. A. II,
Plin. 9, 5, 4, g 9; the trumpet of Misenus, congerie convaluerat, diductis quibus ale- 19: concirent, id. ib. 3, 38 fin.: concire, id.
Verg. A. 6,171.2. Of objects in the form batur, concidet, Quint. 5, 13, 1 3 ; cf. in a ib. 3,40; 12,15: conciri, Liv. 25. 27,9: conof a mussel-shell, a, -4 vessel for holding figure: nonne, ut ignis in aquam conjectus cita, Lucr. 2, 267; Val. FI. 2, 460; Lue. 5,
oil, unguents, salt, etc., Cato, B. B. 13, 2; continuo restinguitur et refrigeratur, sic 597; cf. cieo and the other compounds),
c o f t c
C o t t o
CONO
B:fies the counsel in abstracto that is taken 6, 437; et : vis (venti) hiatum, id. 6, 584: Palilia, Tib. 2,5,88: laetos dies, Hor. C. 4,2,
in sach an assembly. The meanings, how- munusculum tibi, Trebon. ap. Cie. Fam. 12, 41: majore plectro Caesarem, id. ib. 33:
ever, often pass over to each other; hence 16,3: consuetudo amorem, Lucr. 4,1279: ali- stridor lituum clangorque tubarum Non pia
in MSS. and edd. a freq. confusion of the quid controversiae, Afran. ap. Non. p. 433, concinuit cum rauco classica cornu, Lue.
two words; cf. consilium), Caes. B. G. 1, 30 31: quantum mali, Phaedr. 2, 4, 25: mul- I, 238.B. Esp. (acc. to cano, II. e.), to
fin.; cf. id. ib. 7, I: (opiniones), quae in tum mihi negotii concinnabis, Sen. Ep. 117, ting prophetically, prophesy (very rare): nisenatu, quae apud populum, quae in omni I. B. With a qualifying adj. in Plaut,
coetu concilioque proferendae sunt, Cie. and once in Naev., = reddere, to make, graque funestum concinit omen avis, Prop.
Fin. 2, 24, 77: inire, Plaut. Capt. 3, I, 33: render, cause to be something: qui me in- 2 (3), 28,38: tristia omina, Ov. Am. 3,12, 2.
habere, id. Mil. 3,1, 3: convocare, Caes; B. sanum verbis concinnat suis, Plaut. Capt. Hence, concinens, entis, P. a., harG. I, 40; 2, IO: 3, 3: vocare, Verg. A. IO, 3, 4, 69: lacrumantem ex abitu concinnas monizing, harmonious, Arn. 3,123.Comp.,
2: cogere, id. ib. II, 304: dimittere, Caes. tuam uxorem, id. Am. 1,3,31: homines de- Claud. Mam. Stat. Anim. 2, 5.
1. c o n d o , ire, v. concieo.
B. G. 1,18; I, 33 ai.; Cie. Leg. 2,12, 31 ai.: lirantes, id. ib. 2, 2, 96: liberis orbas oves,
2 . condo, and its derivv., concidtransferre Lutetiam, Caes. B. G. 6, 3: in id. Capt. 4, 2, 38: tranquillam viam, id.
posterum diem differre, Curt. 6, II, 9: dare Stich. 2, I, 13: annonam caram e vili, id. nabundus, concionalis, etc., v. under
legatis, Liv. 43,17, 7: indicere, id. I, 60, 4: Fragm. ap. Varr. L. L. 7, 66: numquam contio, contionabundus, contionalis, etc.
constituere diem concilio, Caes. B. G. I, 30: erit alienis gravis, qui suis se concinnat leconcipilo, avi, I, , a. [concipio], to
Messene ab Achaeis, quod concilii eorum vem, id. Trin. 3,2,58: vastam rem hostium, seize, take, catch (only in the foil, exs.):
recusaret esse, oppugnari coepta est, i. e. a Naev. ap. Non. p. 90, 30 dub. (ai. vastat).
concipilavisti dictum a Naevio pro corrimember of the Achaiam, league, Liv. 36, 31, con-cinnus, a, um, adj. [etym. dub.; puisti et involasti, Paul, ex Fest. p. 62, 6:
I: concilio excesserunt, id. 32, 22,12: sanc- acc. to Non. p. 43, 21, and p. 69, 30. from quem ego offatim jam jam concipilabo,
tum Patrum, * Hor. C. 4, 5,4 et saep. B. cinnus],/%, skilfully put together ov joined,
Plaut True. 2, 7, 61.
A close conjunction, i. e. union, connection well
adjusted, beautiful (class.; esp. freq. in; con-cipio, cepi, ceptum, 3, v. a. [ca(esp. freq. in Lucr.): coetu concilioque Nil Cie. of discourse). I, O b j e e t , r o p.: pio], to take or lay hold of, to take to one's
facient (primordia rerum), etc., Lucr. 2, sat edepol concinna est (virgo) facie,'Plaut. self, to take in, take, receive, etc. (class, in
920: materiai concilium, id. 1,618: in con- Pera. 4, 3, 77: Samos (= venusta, elegans), prose and poetry).
I, Prop. A, In
cilium coire, id. 2, 664 sq.; cf. id. I, 772: I, pretty, Hor. Ep. I, II, 2: tectorium, Cie. Q. gen.: nuces si fregeris, vix sesquimodio
1081; 2, 666.Transi, a bond of union, Fr. 3,1,1, g I: helicis folia angulosa et con- concipere possis, Varr. B. R. I, 7, 3: trustie: hoc mihi tecum concilium manebit, cinnior (for , in Theophr. . um latius, quo concipiat aquam, id. L. L. 5,
. M. I, 710.2. A sexual union, coition: P. 3, 18), Plin. 16, 34, 62.J 148: heluo, ele- 118 ii ii.; cf. Lucr.6,503; and: concipit
corporalia, Arn. 2, 64; cf.: primordia quae gant, Cie. Pis. IO, 22. B. Trop., of dis- Iris aquas, draws up, . . I. 271: madegenitali Concilio possent arceri, Lucr. 1,183. course, beautiful, elegant, polished, neat, facta terra caducas Concepit lacrimas, id.
() (As an incentive to this.) The blossom striking, etc.: (oratio) concinna, distincta, ib 6, 397: imbres limumque, Coi Arb. IO,
of the plant iasione, Plin. 22,22,39, 82.
festiva, etc., Cia de Or. 3, 25,100: 3.Of water, to take up, draw off, in a pipe,
concinens, ntis> Pr > concino fin. ornata,
non tam graves et severae quam etc.: Alsietinam aquam, Front. Aquaed. 11;
coniuentia, ae, fi [concino] (post- sententiae
concinnae et venustae, id. Brut. 95, 325; 5 sqq.Pass., to be collected or held, to gathclass. for concentus), musical harmony, con-cf.: concinnae sententiae (opp. probabiles), er : pars (animae) concipitur cordis parte
cord, Macr. Somn. Scip. 2, 2 fin.; 2,3.II, id. Or. 19, 65; and: concinnae acutaeque quadam, Cie. . D. 2, 65, 138: ut quisque
r p., in archit., symmetry: architectoni- sententiae, id. Brut. 78, 272: versus, Hor. (umor) ibi conceptus fuerit, quam celerca, Sid. Ep. 8,4; Claud. Mam. Stat Anim. 21. Ep. 2,1, 74: sermo, id. S. I, IO, 23: reditus rime dilabatur, Coi. I, 6, 6.Hence, con
* c o n - c i n e ratus, a, um, adj. [cinis], ad rem aptus et concinnus, Cie. de Or. 3,53, i copta, orum, n. subst., measures of fluids,
203: transgressio verborum, id est hyper- capacity of a reservoir, etc.: amplius quam
sprinkled with ashes, Tert. Pud. 13.
baton, Quint. 9, 3, 91.2, Transi, to the in conceptis commentariorum, i. e. the meascon-pingo, ore, v. a., to gird, surround person: alii in eadem jejunitate concinnio- ures described in the registers. Front. Aquaed.
completely, Theod. Prise. 4,1.
res, id est, faceti, florentes etiam et leviter 67; 73.Of the approach of death: cum jam
* concinnaticius or -tins, a, um, ornati, Cie. Or. 6, 20; Nep. Epam. 5,1: con- praecordiis conceptam mortem contineret,
adj. [concinno], skilfully prepared: mensu- cinnus et elegans Aristo, Cie. Fin. 5, 5,13; Cie. Tuso. 1,40,96: ventum veste, Quint. II,
la, App. M. 2, p. 119.
ef. also of the painter Nicophanes: elegans 3,119; cf.: plurimum ventorum, Plin. 16,31,
concinnatio, tinis,/ [id.] (post-class.). et concinnus (pictor), Plin. 35, IO, 36. g 11L 57, g 131; and: magnam vim venti,Curt. 4,
I, In economics, an adjusting, preparing: I I . S u b j e c t . ( = commodus,II.): con- 3,2: auram, id. 4,3,16; cf. . M. 12, 569:
aquae marinae, Auet. Lemmat. ap. Cato, R. cinnus alicui, suited to, fit, appropriate for; aera, id. ib. I, 337: ignem, Lucr. 6, 308; so
. 106.II, Transi., a making, compos- of persons, suiting one's self to, courteous, Cie. de Or. 2, 45,190; Liv. 21,8,12; 37, II,
ing : epistulae, Aus. Ep. 17; cf. id ib. 7 and pleasing, etc. (rare): viris Venus ut con- 13; . . 15, 348.Of lime slaked: ubi
cinnior esset, * Lucr. 4, 1276: concinnus terrena silices fornace soluti concipiunt ig16: metrorum, Mar. Vict. p. 2547 P.
concinnator, oris, m. [id.] (post-Aug.). amicis, Hor. S. I, 3, 50. * B . Concinnum 1nem liquidarum aspergine aquarum,Ov.M.
I, An arranger, disposer: capitum et ca- est=commodum est: age, age, ut tibi max- 7, 108 ai.; cf.: lapidibus igne concepto,
pillorum, a hair-dresser, Coi I, proqem. g 5. ime concinnum est, it is pleasing, agreea- struck. Vulg. 2 Macc. IO, 3: flammam, Caes.
II, A maker, contriver, author, inventor: ble, Plaut Mil 4, 2, 33. Adv. J, In the B. C. 2, 14: flammas, . M, I, 255; cf. of
causarum, an advocate, Dig. 1,16, 9: con- form concinne, fitly) beautifully: con- the flame of love: flammam pectore, Cat
cinnatores atque inventores tantarum de- cinne et lepide vestita, Plaut. Ep. 2,2,38. 64, 92: ignem, . . 9, 520; IO, 582: valiformitatum (poetae), Arn. 4, 149: crimi- Of discourse, elegantly, neatly, etc., Cie. dos ignes, id. ib. 7,9: medicamentum venis,
de Or. 2,19,81; id. N. D. 2,27,69; id. Bosc. Curt.3, 6, II: noxium virus, Plin. 21,13,44,
num, Sid. Ep. 3,13.
16, 49.I Comp.: eloqui, Aus. Grat, g 74: morbum, Coi. 7, 5, 14: in ea parte
concinni, adv., . concinnus, adv., L Com.
Act ad Gratiam 8: saliunt aquae, Fronto nivem concipi, is formed, Sen. Q. N. 4, 2,1.
concinnitas, atis, fi [concinnus], a de Orat I, p. 242 Mai. Sup. of the adj. Of disease: is morbus aestate plerumque
neat, elegant, or skilful joining of several and adv. apparently not in use. 2
concipitur, Coi 7,5,14: si ex calore et aestu
things (in good prose, but rare). J. I ge n.: the form concinniter, Geli 18, 2.
concepta pestis invasit, id. 7, 6, 2 . B . In
concinnitates colorum, GelL 2, 26, 4: non
parti e. I, To take or receive (animal or
est ornamentum virile concinnitas, a too
con-cino, cinui, no sup., 3, v. n. and vegetable) fecundation, to conceive, become
carefully arranged dress, Sen. Ep. 115, 3: a. [cano]. I, Neutr., to sing, play, or sound pregnant, (a) Absol.: more ferarum puvitare concinnitatem, Suet. Aug. 86. H, together, in concert- or harmoniously (class.).
tantur Concipere uxores, Lucr. 4, 1266;
Esp., in rhet, beauty of style, produced by . Prop.: ubi (chorus) certis numeris ac Varr. R. R. 2, 1, 17: cum concepit mula,
a skilful connection of words and clauses, pedibus velut facta conspiratione consensit Cie. Div. 2, 22, 60: ex illo concipit ales, Ov.
Cie. Or. 44, 149 ; 49, 164 sq.; id. Brut 83, atque concinuit, CoL 12,2,4: concinere tra- M.10,328 etsaep.: (arbores) concipiunt vagoedo pronuntianti, to accompany, Suet riis diebus et pro sua quaeque natura, Plin.
287 ; 95,325 (not in Quint),
concinniter,^., v. concinnus, adv., 2. Calig. 54: cornua ac tubae concinuere, Tae. 16,25, 39, g 94.() With acc.: ut id, quod
* concinnitudo, inis,/ [concinnus], A. I, 68; cf.: concinunt tubae, Liv. 9,32,6; conceperat, servaret, Cie. Clu. 12, 33: Per= concinnitas, II., beauty of style. Cio. Inv. and: ubi signa concinuissent, id. 30,5,2. sea, quem pluvio Danae conceperat auro,
Also without the idea of concert: concinit . M. 4, 611: aliquem ex aliquo, Cie. Clu.
I,18,25.
olor, . H. 7, 2. B . r o p., to agree II, 31; Suet. Aug. 17 ; id. Claud. 27: ex
concinno, avi, Etum, v. a. [id.], to join albus
adulterio, id. Tib. 62: de aliquo, . M. 3,
fitly together, to order, arrange appropri- together, harmonize, -accord, : omniately, to set right, adjust: concinnare est bus inter se concinentibus mundi partibus. 214: alicujus semine, id. ib. IO. 328: ova
apte componere, Paul, ex Fest p. 38, 1 Cie. N. D. 2, 7, 19: videsne ut haec conci-, (pisces), Plin. 9, 51,75, g 165. o e t: conMOIL (cf. compono, IL B.; mostly ante- nant? id. Fin. 5,28, 83: faxo, ne juvet vox cepta crimina portat, i. e. fetum per crimen
class. and post-Aug.; most freq. in Plaut; ista veto, qua nunc concinentes collegas conceptum, . M. IO, 470 (cf. id. ib. 3,268):
not in Ter., Cie., or Quint; in Cie. Oecon. nostros tam laeti auditis, Liv. 6, 35, 9: ita omnia, quae terra concipiat semina, Cie. N.
Fragm. 7,p. 474 OrelL, the words proh. be- fit ut nulli duo concinant, Plin. 3,1,3, g 16: D. 2, IO, 26: frumenta quaedam in tertio
long to Col.; v. Coi 12, 2, 6). I, Prop.: Stoici cum 'Peripateticis re concinere vi- genu spicam incipiunt concipere, Plin. 18,
vinum, Cato,R. R 114; 115: et commodare dentur, verbis discrepare, Cie. N. D. I, 7,16 7, io, g 56.Subst.: conceptum, i, -,
trapetum, id. ib. 1Z5fin.: pallam, Plaut. Men. Orei! If. cr.. ci., to cause to sound to- the fetus: ne praegnanti medicamentum,
quo conceptum excutitur, detur, Scrib. Ep.
5,1,33; cf.: cetera, quae refectionem desi- gether, in concert or harmoniously, to make
a se abiderant, Coi. 12, 3,9: tantas struices patina- concordant sounds, to sound, singn of, cele- ad Callist. p. 3: coacta conceptum
In 0v.id> merias, Plaut. Men. I, I, 26: auceps aream, id. brate in song, magnijy, etc. A. I gen.: gere, Suet. Dom. 22. * b.
As. I, 3, 64: vultum, to adorn, Petr. 113, 5: haec cum pressis et flebilibus modis, qui ton., of a woman, to unite herself in marcadaver App. M. 7, p. 199.B. Trop.: in- totis theatris maestitiam inferant, conci- riage, to marry, wed: Dea undae, Concipe.
genium, to form, cultivate, Sen. Ep. 7, 6. nuntur, Cie. Tuso. I, 44, 106: ite, concinite Mater eris juvenis, etc., . . II, 2 2 2 . - 2 .
in modum: Io Hymen, etc., Cat. 61, 123; Concipere furtum, in jurid. Lat., to find out
II, Meton., in gen., to "prepare, cause, Suet Calig. 6: carmina nuptialia, Cat. 61, or discover stolen property, Just. Inst. 4,1,
occasion, produce : livorem scapulis tuis, 12: carmina, id. 65,13: laudes Iovi, Tib. 2, 4; cf.: penes quem res concepta et
Plaut. True. 4, 3,19: lutum, id. Rud. 1,2, 8: 5, IO: aelinon, Ov. Am. 3, 9, 24: sua festal
venti Vis fervorem mirum in undis, Lucr.
400
venta est, Paul. Sent. 2, 31, 6; Geli. II, 18, jam tenuit, ut mente concepta sensus vo9 sq.; Gai Inst. 3, 186.II. Trop. A. caremus, Quint. 8, 5, 2; cf. id. 5, IO, 4.
To take or seize something by the sense of
concise, adv., . 2. concido, P. a. fin.
sight, to see, perceive (cf. comprehendo, II.
concisio, ouis, / . [2. concido], prop., a
.): haec tanta oculis bona concipio,Plaut. cutting; hence, I. Lit., a cutting to pieces,
Poen. 1,2,65.Far more freq., B. To per- destruction, Vulg. Joel, 3,14.II. T r a n s i .
ceive in mind. I. In gen., to comprehend A. A mutilation, "Vulg. Phil. 3, 2 B . In
intellectually, to take in, imagine, conceive, rhet., a separating of a sentence into short
think: agedum, inaugura nerine possit, divisions or clauses, Cie. Part. Or. 6,19.
quod nunc ego mente concipio, Liv. I, 36,
* concisor, oris, m. [id.], one who cuts
3; so, aliquid animo, id. 9,18, 8; cf.: imadown
or fells: nemorum, Coripp. 4, 22.
ginem quandam concipere animo perfecti
* concisor ius, a, um, adj. [id.], suitoratoris, Quint. I, IO, 4; cf. id. 2,20,4; 9,1,
19 ai.: quid mirum si in auspiciis imbecil- able for cutting: ferramentum, Veg. Art.
li animi superstitiosa ista concipiant? Cie. Vet. 1, 56, 31.
Div. 2, 39, 81: quantalibet magnitudo hoconcisura, a e , f . [id.], / I . A dividminis concipiatur animo, Liv. 9,18,8 Drak. ing, distributing: aquarum, Sen. Ep. 100,
ad loc.: de aliquo summa concipere,Quint. 6 . * I I , A hollow, chink, cleft, Plin. 34, 8,
6, prooem. 2: onus operis opinione prima 19, 63.
concipere, id. 12, prooem. I: protinus conconcisus, a, um, v. 2. concido, P. a.
cepit Italiam et arma virumque, conceived
concitamentum, [concito], an
the plan of the iEneid, Mart. 8, 5 6 , 1 9 . 2 . incentive, Sen. Ira, 3, 9, 2.
In p a r t i e., to understand, comprehend,
concitate, adv., . concito, P. a. fin.
perceive: quoniam principia rerum omniconcitatio, onis, fi [concito], Iit., a
um animo ac mento conceperit, Cie. Leg. ' hastening, quick movement: remorum, Liv.
1, 22, 59: quae neque concipi animo nisi 44, 28, IO. I I . Trop. A. In gen., an
ab iis qui videre, neque, etc., Plin. 36,15,! exciting or rousing up; esp., of the pas24, 124: fragor, qui concipi humani mente sions, an emotion of mind, affection, pasnon potest, id. 33, 4, 21, 73: concipere sion (in good prose; most freq. in Cie. and
animo potes; quam simus fatigati, Plin. Ep. Quint.): sapientem ab omni concitatione
3, 9, 24.With acc. and inf: quod ita ju- animi, quam perturbationem voco, semper
ratum est, ut mens conciperet fleri opor- vacare, Cie. Tusc. 5, 16, 48; c i : concitatere. id servandum est, Cie. Off. 3, 29,107 : tiones vehementiores animi, id. Q. Fr. I, I,
forsitan et lucos illic concipias animo esse, 13, 39: quaedam animi, id. Div. 1,18, 34:
. M. 2, 77: concepit, eos homines posse animorum (i. e. ira), Liv. 9, 7, IO: mentis,
jure mulceri, Veli. 2, 117, 3; Cele. 7 praei. Cie. Div. 2, II, 27; and absol., Quint. I, II, 12;
fin.O. To receive in one's self, adopt, 2, 8, I I ; 7,4, 31: IO, 1,114; II, 3,146 (opp.
harbor any disposition of mind, emotion, misericordia), id. I, IO, 25.B. C o ner., a
passion, evil design, etc., to give place to, sedition, a tumuli: plebei contra patres confoster, to take in, receive; to commit (the citatione et seditione nuntiata, Cie. Brut.
figure derived from the absorbing of liq- 14, 56; ci crebrae (multitudinis), Caes. B.
uids; hence): quod non solum vitia conci- C. 3,106 fin.
piunt ipsi, sed ea infundunt in civitatem,
concitator, oris, m. [id.], one who exCie. Leg. 3.14,32: inimicitiae et aedilitate
et praetura conceptae, Caes. B. C. 3,16; so, cites or rouses, a mover, exciter (rare): belli,
mente vaticinos furores, . M. 2,640: ani- Hirt. B. G. 8,38; Tae. H. 3,2: turbae ac tumo ingentes iras, id. ib. 1,166: spem, id. multQs, Liv. 25, 4, IO: concitator et instiib. 6, 554; cf.: spemque metumque, id. F. mulator seditionis, Cie. Dom. 5, I I : taber1,485: aliquid spe, Liv. 33,33,8: amorem, nariorum, id. ib. 13: absol.: multitudo
. M. IO, 249: pectore tantum robur, Verg. concitata ipsum concitatorem antecessit,
A. II, 368: auribus tantam cupiditatem, Sen. Ira. 3, 2,4.
concitatrix, lete, / [concitator], that
Cic.Verr. 2, 4, 45, 101 ai.: re publici violanda fraudis inexpiabiles concipere, id. which excites or stirs up (very rare): VeneTusc. I, 30, 72: malum aut scelus, id. Cat. ris (eruca), Plin. 19, 8, 44, 154; and adj.:
2, 4, 7: scelus in sese, id. Verr. 2,1, 4, 9: concitatricem vim habet satyrion, id. 26,
flagitium cum aliquo, id. Sull. 5, 16. D. IO, 62, 96.
To draw up, comprise, express something in I. concitatus, a, um, Part. and P. a.,
words, to compose (cf. comprehendo, II. C.): from concito.
*2. concitatus, fis, m. [concito], =
quod ex animi tui sententia juraris, sicut
verbis concipiatur more nostro, Cia Off. 3, concitatio, impulse, Sid. Carm. 23, 365.
29,108: vadimonium, id. Q. Fr. 2,13 (15), 3:
concito, avi, atum, I, v. freq. a. [ conjusjurandum, Liv. 1,32,8; Tae. H. 4, 41; cf.: cieo], to move violently, to put in violent or
jurisjurandi verba, id. ib. 4, 31; and verba, quick motion, to stir up, rouse up, excite,
Liv. 7, 5, 5: edictum, Dig. 13, 6 , 1 : libellos, incite, shake. I. Prop, (thus most freq.
ib. 48,19,9: stipulationem, ib. 41,1,38: ob- in the poets and histt.): artus, Lucr. 3,292;
ligationem in futurum, ib. 5, I, 35: actio- 3, 301: equum calcaribus, Liv. 2, 6, 8; ci :
nem in bonum et aequum, ib. 4,5,8: foedus, equum in aliquem, Nep. Pelop. 5, 4: conciVerg. A. 12,13 (id est conceptis verbis: con- tant equos permittuntque in hostem, Liv.
cepta autem verba dicuntur jurandi formu- 3, 61, 8: equos adversos, id. 8 , 7 , 9 ; ci also
la, quam nobis transgredi non licet, Serv.): under P. a.: naves quanta maxima celeriaudet tamen Antias Valerius concipere tate poterat, id. 36,44, 4; c i : classem consummas (of the slain, etc.), to report defi- citatam remis, id. 30, 25, 8 : 37, II, IO: nanitely, Liv. 3,5,12.T. t, df the lang. of re- vem remis, Curt. 4, 3, 2: in alteram (naligion, to make something (as a festival, vom) quinqueremis eadem concitata, id.
auspices, war, etc.) known, to promulgate, 4, 4, 7: agmen, . M. 14, 239: omne nedeclare in a set form of words, to designate mus, id. F. 1,436: ieras, id. ib. 2, 286: tela,
formally: ubi viae competunt tum in com- Liv. 34, 39, 3: eversas Eurus aquas, . H.
petis sacrificatur: quotannis is dies (se. 7, 42; c i : mare aeriore vento, Curt. 4, 3,
Compitalia) concipitur, Varr. ii L. 6, 25 17: graves pluvias, Ov. F. 2, 72: se in hoMuli.: dum vota sacerdos Concipit, . M. stem, Liv. 8, 39, 7; c i : se in Teucros alis
7, 594: sic verba concipito, repeat the fol- (Alecto), Verg. A. 7, 476: se in fugam, to
lowing prayer, Cato, B. B. 139, I; 141, 4: take to flight, Liv. 22,17, 6; c i : se iuga in
Latinas sacrumque in Albano monte non aliquem locum,VaL FI. 3,383.II. Trop.
rite concepisse (magistratus), Liv. 5,17, 2 (class, and very ireq. in prose and poetry).
(cf. conceptivus): auspicia, id. 22, I, 7 : A. Aliquem, to rouse, urge, impel one to
locus quibusdam conceptis verbis finitus, any act, feeling, etc., to move strongly, to
etc.,Varr. L. L. 7, 8 Muli.: ut justum con- infiuence, stir up, instigate, etc.; constr.
ciperetur bellum, id. ib. 5, 86 ib. So of with acc. pers. and ad, in, adversus, the
a formal repetition of set words after an- inf. and absol. (a) With ad and a subst.,
other person : senatus incohantibus primo- gerund, or gerundive: concitari ad studiribus jus jurandum concepit, Tae. H. 4,41: um cognoscendae percipiendaeque virtuvetus miles dixit sacramentum.. et cum tis, Cie. de Or. I, 47, 204; c i : concitatus
cetera juris jurandi verba conciperent^ etc., ad philosophiam studio, id. Brut. 89, 306:
id. ib. 4,31: verba jurationis concipit, with judicem ad fortiter judicatum. Quint. 6,
acc. and inf.,he takes the oath, that, etc., 1, 20: victum ad depellendam ignominiMacr. S. 1,6, 30.Hence, conceptus, a, am, id. 1,2,24: nos ad quaerendum, id. IO,
um, P. a., formal, in set form: verbis con- 2, 5: omnem Galliam ad nostrum auxiliceptissimis jurare, Petr. 113, 13. Hence, um, Caes. B. G. 7, 77: multitudinem ad
absol.: mente concepta, things apprehend- arma, id. ib. 7, 42 fin.; ci.: cessantes ad
ed by the mind, perceptions: consuetudo arma, * Hor. C. I, 35,16: colonias ad au-
14
v. concieo.
citatio, an inciting, spurring on; impetuosily, haste: equi, Claud. Mam. GenethL
Maxim. 8.
conciuncula, . contiuncula.
Con - Civis, is m-> a fellow - citizen,
transi, oi (late Lat.), Tert. adv.
Mare. 6,17; id. Res Cam. 41.
c o n c l a m a t , n t i s > -P and P. a. oi conclamo.
401
conclamatio, o n i s , / [conclamo], a coop, etc., that may be locked up. (a) Sing., propositis, nec esse consequens, id. de Or.
loud, shouting or calling of many persons Ter. Heaut. 5,1, 29; Cie. Bosc. Am. 23, 64; 2,53, 215: ex rebus concessis concludi quod
together, a shout (rare; not in Cie.): uni- id. de Or. 2, 86,353; * Hor. S. 2, 6,113; Col. velis, id. Fin. 2,1, 3.With acc. and infi:
versi exercitas, Caes. B. C. 2, 26: tot mili- 12,2, 2 ai.Abl. conclavi, Ter. Eun. 3,5,35; deinde .concludebas, summum malum esse
um sub gladio gementium, Sen. Clem. 1,12, Liv. 39,14, 9. () Plur., Plaut. Most. 3, 2, dolorem, etc., Cie. Fin. 2,19, 63; cf. id. Ac.
157; Cie. Verr. 2, 4, 26, 58; * Suet. Aug. 2, 26, 83. Absol.: concludere hoc modo:
2; in plur., Tae. A. 3, 2; id. H. 4,1.
8,1,3 ai.
si sunt di, etc., Cie. Div. 2,49,101: ea sumunt
conclamatus, a, um, Part. and . a., 72; Vitr. 1. L; Col.
i conclave, to nail together, , ad concludendum, quorum iis nihil concefrom conclamo.
* conclamito,
v.fi-eq. [conclamo], Gloss. Gr. Lat.
ditur, id. ib. 2, 49,103; Quint. 3, 9, 2; 5, IO,
to call, cry out loudly: tota urbe, Plaut.
con-clericus, i, m., a fellow-clergy- 3; IO, 1,106; 12,2,25.Hence, P. a.: c o n Merc. 1,1,51.
clusus, a, um, confined, closed, in comp.:
man, Jul. Epit. Nov. c. 115, 475.
con-clamo, avi, atum, 1, v. n. and a.,
conducenter, v. concludo.^,
locus conclusior, Hyg. Astr. 4, li.Subst.:
to cry or call out together. I. (Con subject.)
con-cludo, si, sum, 3 (part. perf. so- conclusum, i, n. (acc. to II. D.), a conTo call or cry out together or in a body rtist. conclausa semina, Col. 3,12, 2), . a., clusion in a syllogism, Cie. Fin. 3, 8, 27.
(hence often joined with omnes, universi, to shut up closely, to close up, enclose, confine.
Advv. I, concedentem by consequence,
pariter, omnes pariter, Liv. 34, 61, 8; Curt I. Prop, (class, in prose and poetry), con- consequently, Booth. Arist. Elench. Soph. 1,
5,13, 5; 8, II, 22; IO, 17, 3), to shout, esp. str. with in and aqp., with adv. and absol. 10, p.744.* 2. concluse (acc. to II. e.),
in approbation or assent (class, in prose (not with in and abl., for the true read., Cie. with periods rhetorically rounded, harmoniand poetry). A. In g e ., with acc. and Univ. 3 fin.) is inclusit): in vincla besti- ously : concluse apteque dicere, Cie. Or. 53,
inf: cum vos universi, una mente atque am nequissimam, Plaut Bud. 3,1,18; cf.: 177.
voce, iterum a me conservatam esse rem bestias delectationis causa, Cie. Fin. 5, 20,
conclusio, onis, f. [concludo]. I , A
publicam conclamastis, Cie. PhiL 6, I, 2; 56 Madv.: eos concludit, magnam homishutting up, closing (rare, not in Cie.). A
Caes. B. G. 3,18; id. B. C. I, 7; Tae. A. I, 8; num multitudinem, id. Verr. 2, 4, 24, 54:
A b s t r.: palpebrarum, Cael. Aur. Acut. 2,
ducendum ad sedes simulacrum... concla- quia enim in cavea si forent Conclussi iti3 and IO.2. Inmilit. lang., a hostile shutmant, Yerg. A. 2, 233 ai.With acc.: quod dem ut pulli gallinacei, Plaut. Cure. 3, 80:
ting in, a siege, blockade: diutina, Caes. B.
Mithridates se velle dixit, id sutores et zo- conclusam hic habeo uxorem saevam, Ter.
C. 2,22; so Nep. Eum. 5, 7.In plur., Vitr.
narii conclamarunt, Cie. FI. 7,17: victoriam Phorm. 5, I, 17: aliquem in fenestram,
5, 9 fin. * B . C o n e r . : portuum, an ensuo more, Caes. B. G. 5,37: laetum paeana, Plaut. Cas. I, 44: me in cellam cum ilia,
closure, Vitr. 5 , 1 2 . I I , (Acc. to concludo,
Verg. A. IO, 738 ai.With ut: tum suo Ter. Ad. 4, 2,13; cf.: in aediculam, Plaut.
more conclamaverunt, uti, etc., Caes. B. G. Ep. 3,3, 21: illum aliquo, Ter. Eun. 4,3,25: 11. B. and D.; freq. in Cie. and Quint.) A
5, 26 fin. So with simple subj.: concla- locum sulco, Verg. A. I, 425: at tu conclu- conclusion, end; in extrema parte et conmantibus omnibus, imperaret quod Vellet, sas hircinis follibus auras . . . imitare, Hor. clusione muneris ac negotii, Cie. Q. Fr. I, I,
Caes. B. C. 3, 6; cf. : igitur, conclamant, du- S. 1,4,19: piscina conclusa porticibus. Suet. 16, 46. B. The conclusion of a discourse,
ceret quo videretur, Curt. 4,1,29.Absol.: Ner. 31: Tigris et Euphrates Mesopotami- peroration : conclusio est exitus et deterconclamat vir paterque, Liv. I, 58,12: ad am ab utroque latere concludunt, Curt. 5, minatio totius orationis, Cie. Inv. I, 62, 98:
quorum casum, cum conclamasset gaudio I, 15: vulnera cera, Val. FI. I, 479: venti tum autem alii conclusionem orationis et
exercitus, id. 1,25,6; Tae. A. 3,74.Poet.: procella conclusa, Lucr. 6, 125: concluso quasi perorationem collocant, id. de Or. 2,
planctu conclamat uterque Isthmos, Stat. loco, id. 4, 458: primordia conclusa, id. 3, 19, 80; Auet. Her. 2, 30, 47; cf.: peroratioTh. 6,13. B. I a r t i e. I, Concla- 569: suave locus voci resonat conclusus, nem conclusionem alii vocant. Quint. 6,1,
mare ad arma, milit. 1.1., to call to arms, Hor. S. 1,4,76: conclusa aqua (opp.: proflu- I; cf. also id. 8, 5,13. C. In rhet. lang., a
to give the signal for an attack, Liv. 3, 50, ens amnis), Cie. N. D. 2, 7,20; cf.: longe ali- period, Cio. de Or. 2, 8, 34; 3, 44, 174; id.
11; 7,12,3; 10,32,9; 41,26,2 ai. 2 . Con- am esse navigationem concluso mari atque Brut. 8,33; id. Or. 50,169; 51 init.; Quint.
clamare vasa, to give the signal, before in vastissimo, Caes. B. G. 3, 9: coagmentis 9, 4, 22; 9, 4, 57; 9, 4,123 et saep.I). In
breaking up, for packing, i. e. to give the ad centrum respondentibus fornices con- philos., the conclusion in a syllogism, the
order for decamping (ellipt. for conclama- cluduntur, Vitr. 6, 8, 4: statio conclusa at- consequence: conclusio est, quae brevi arre, ut vasa colligantur), Caes. B. C. I, 66. que munita, Dig. 50,16,59.b. H u m o r - gumentatione ex eis, quae ante dicta sunt
In the same sense without vasa, id. ib. I, o u s l y : non placet qui amicos intra dentis aut facta, conficit, quid necessario conse67, and id. ib. 3,75.II, To call together, to conclusos habet, Plaut. Trin. 4, 2, 64.II, quatur, Auet Her. 4, 30, 41; Cie. Inv. I, 29,
call to one's help (very rare): socios, Ov. Trop. A. To include, compress, restrain, 44 and 45; id. Div. 2,49,103; Quint. 5,14,
M. 13, 73: duros agrestes, Verg. A. 7, 504. comprise: omnia fere, quae sunt conclusa I; 5,14, 20; 7, 3,(14; 5, IO, 2; 6, IO, 7; 9, 3,
H I , (Con intens.) Of a single person, nunc artibus, dispersa et dissipata quon- 98 Cornif.; Geli 2,8,8.
conclusiuncula, ae, / dim. [concluto call or cry out loudly or violently, to dam fuerunt, Cie. de Or. I, 42,187: fortuna
shout, exclaim (class.). A. In g e n . : ubi tot res, in unum conclusit diem, Ter. Eun. sio, II. D.], a trifling or captious conclusion,
abit, conclamo: Heus quid agis tu, etc.? 5,8,17: ut ab ilia excludar, huc concludar, a sophism: fallaces (= ), Cie.
Plaut. Mil. 2,2, 22; id. Men. 5, 9, 94: Italiam i. e. I shall be fettered by this marriage, id. Ac. 2,24,75: contortulae quaedam et minuprimus conclamat Achates, Verg. A. 3, 623: And. 2, 3,12 (ex ferarum translatione con- tulae conclusiunculae, id. Tusc. 2,18,42.
hei mihi I conclamat, . M. 6, 227 ; 7, 843: cludar dixit, Don.); id. Hec. 4,4, 80: conconclusive, adv. [concludo, II. D.], in
capta castra conclamavit, Tae. H. 3,29 fin.: cludere jus civile in parvum et angustum form of a conclusion, conclusively, Cassiod.
Ariovistus conclamavit, quid ad se veni- locum, Cie. Leg. 1,5,17; id. de Or. 1,61,260; Inst Div. Litt I med.
rent, etc., Caes. B. G. I, 47 fin.: deos om- id. Caes. 22, 63: uno hoc volumine vitam
* conclusura, a e, fi [concludo], a joinnes, to call upon, invoke, Sen. Oedip. 974: excellentium virorum complurium, Nep. ing, connection: fornicationis, Vitr. 6, 8,3.
saxa querelis, to fili with cries, Mart. 9, 46, Epam. 4 fin.; cf.: in hanc formulam omnia
I. conclusus, a, um, Part., from con5.Absol.: conclamat virgo, cries out, Ov. judicia, Cie. Bosc. Com. 5,15: eidem et infi- cludo.
M. 4, 691; 10, 385; Quint 2, 2,12 ai. B . nitam largitionem remittebas et eundem
* 2. conclusus, os, m, [concludo], a
Esp., with aliquem (mortuum), 1.1. in the in angustissimam formulam sponsionis shutting up: corporis, Cael. Aur. Tard. 1,4,
lang. of religion; of the dead, to call repeat- concludebas? id. ib. 4,12: istum locum in 77.
edly by name, and lament him seven (acc. unam speciem, Quint. 6 , 2 , 1 . B . (Cf. clauconcoctio, onis, / [concoquo], digesto others, eight) days, until his burial (cf. do, I. B.) To end, close, conclude: facinus
tion (not in Cie.), Cele. I, 8; 3,22; Plin. II,
Serv. ad Verg. A. 6, 218; Schol. Luc. 2, 23; natum a cupiditate, auctum per stuprum,
37, 79, 200; 20, 5, 20, 42 a i I n plur.,
Diet. Antiq. p. 459, a.): ut ex maestis paulo crudelitate perfectum atque conclusum,
Plin. 20, 5,18, 37; 27, 7, 28, 48.
ante domibus, quae conclamaverant suos, Cie. Verr. 2, 2, 34, 82: (ancipites variique
concoctus, a, um, Part., from concoprocurreretur in vias, Liv. 4, 40, 3: cum casus) exitu notabili concluduntur, id. Fam.
corpora nondum conclamata jacent, Lue. 2, 5,12,5: provincia in qua laus equitans, in- quo.
con-coenatio, v. concenatio.
23: post conclamata imperatoris suprema, tegritatis, facilitatis ad extremum ludorum
* con-colona. a e, fi [colonus], she who
i. e. after this cry, Amm. 30, IO, I: partem voluptate concluditur, id. Mur. 20, 41: viconclamare tori, Stat. S. 2, 6, 5. "b. In tam, Aug. Serm. 322. E s p., of letters, inhabits the same town or house with one, a
g e ., to bewail, complain ; cf.: videris im- speech, the written or spoken treatment of female feUow-citizen or fellow-inhabitant,
mensis, conclamata querelis Saxa, Mart. 9, any subject, etc.: epistulam, Cie. Att. 9,10, Aug. Ep. 169.
con-color, coloris, adj. gen. omn. (post45, 5.e. Prov.: jam conclamatum est, 5: crimen decumanum, id. Verr. 2, 3, 69,
it is all over, all is lost, Ter. Eun. 2, 3, 57 163: ad illa redeamus eaque ipsa conclu- class. access, form of the fem. concolora,
Don. Hence, . conclamat, ntis, damus aliquando, id. Lael. 26,109: perora- Carystos, Mart Cap. 6, 659 fin.; cf. id. 1,
P. a. (post-class.), noisy: conclamantissi- tionem, id. Or. 35,122. C. In rhet., of dis- 80), of the same color (poet and in postmus fons, Sid. Ep. 2,2.B. conclama- course, to close rhythmically, to round off: Aug. prose; most freq. in Ov.; perh. first
t u s , a, um, P. a. (post-class.). A. Pub- verborum ordinem alias alia terminatione, used by him). ( a ) With dat.: concolor est
lished abroad by crying out, i. e. known, cele- Cie. Or. 59, 200: sententias, id. ib. 69, 230; illis, . . II, 500: populus festo, of the
brated : conclamatissimus primipilaris, Sid. cf. id. Brut. 8, 34; concludam si potero La- same hue with the festival, i. e. clothed in
Ep. 6 , 1 : condamatissimae declamationes, tine; Graecum enim hunc versum nostis white, id. F. I, 80: lingua lanae, Coi. 7, 3 , 1 :
id. ib. 8, 3 . B . (Acc. to III. B.) Lamenta- omnes, id. Fin. 2, 32,105: sensum non ex- oculi corpori, Plin. 8, 33, 51, 121: auro,
ble, unfortunate: res, Serv. ad Verg. A. 2, pleto numero, Quint. 9, 4,122; cf. id. 9, 4, Stat. S. 4, 7, 16: fluctibus, Mart. Cap. 6,
233: frigus, Macr. S. 7, 5, 26.
123 and 125: verbum acuto tenore (just g 659.() Absol.: candida per silvam cum
conclausus, a, um, v. concludo init. before: acuto sono finiant), id. I, 5, 26: ver- fetu concolor albo Procubuit sus, Verg. A.
i conclamatae dicebantur, quae sub sum, Hor. S. 1 , 4 , 4 0 . D . In philos. 1.1., to 8, 82; so, umerus, . M. 6, 406: flos, id. ib.
eadem erant clave, Paul, ex Fest. p. 58,1 fill. conclude, infer, make an inference, to argue, 10, 735: cicatrix, Plin. 28,9,37, 139.With
demonstrate; with acc.: singulas argumen- dat.: Christo, Ambros. in Lue. 5, 23.II,
conclave, is {gen. plur. heterocl. con- tationes, Cie. Or. 35.122; cf. argumentum, Like, similar, App. . 5, p. 166, IO.
* con-colorans, antis, adj. [color], of
c l a v i u m , Vitr. 6, 3, 8: conclavium, id. 7, id. Ac. 2,14, 44; Quint. 5,13,60: argumen9), n. [clavis: conclavia dicuntur loca, quae tum ratione, Cie. Or. 40,137: quomodo effi- the same color, Tert. Pud. 8.
concolores, a, uin, . concolor init.
una clave clauduntur, Paui. ex Fest. p. 39, 9 ciatur concludaturque ratio, id. Fin. 1,7,22:
Milii.; cf. Don. ad Ter. Eun. 3,5,35], a room, id quod concludere illi velint, non effici ex
con-cdmitor, atus, ari, i, v. dep., to atchamber, dininghall, cage for animals, stall,
tend^ accompany (late Lat., except in part.
402
perf., v. infra): concomitando tuos, Yen. um concordia,quam vocant ,Quint. 1,9,18], of the same mind, united, agreeing,
Carm. 8, 7,183: Astris Caesario concomi- I, IO, 12; cf. thus discors (rerum), vescor nai concordant, harmonious (class, in prose and
tante suo, id. ib. 8, 6, 157.Part perf. in , . . 1,433; Hor. Ep. 1,12,19: poe- poetry). I. Of persons: novem Jovis conpass. sense: * c o n c o m i t a t u s , um, ac- tae discordia concordo mundum consta- cordes filiae sorores, Naev. Bell. Punic. 1,3;
companied : quibus concomitata, Plaut. Mil. re dixerunt, Lact. 2, 9, 17: rerum agenda- cf., as an epithet of the Parcae, Verg. E. 4,
4, 3, IO Brix adjoc.
rum ordo et, ut ita dicam, concordia, Cie. 47: bene convenientes concordesque cum
* con-copulo, are, v. a., to join, unite : Fin. 3,6,21: quia (temperantia) pacem ani- viris, Afran. ap. Non. p. 394, 2 (Com. Bel. v.
argentum auro, Lucr. 6, 1077 (ai.: auro au- mis adferat et eos quasi concordia quadam 53 Bib.); cf.: ne secum quidem ipse conplacet ac leniat, by a certain equanimity, cors, Liv. 4, 2, 6: tum concordibus juncti
rum).
id. ib. 1,14, 47: Sirenum, the harmonious animis, id. 6,6,18; Tae. A. II, 37: credo ea
con-cdquo, coxi, coctum, 3, v. a. I. singing, Petr. 127 ai.
gratia concordes magis fore, Ter. Hec. 4, 3,
To boil or seethe together (very rare): sal et
ae, nom. propr. I, The I I : ut multo fiat civitas concordior, Plaut
nitrum suipburi concoctum in lapidem vertitur, Plin. 31, IO, 46, 122: odores, Lucr. goddess of Concord, Gr. ', to whom Aui. 3, 5, 7: cum concordissimis fratribus,
2, 853: (spondyli) perturbati concoctique, several temples were dedicated at Rome, Cie. Lig. 2,5.With dat. (post-Aug.): mulSen. Ep. 95, 28: remedia, Macr. S. 7,16,23. usually after civil strife; the oldest was tum ante repetito concordem sibi coniu I I . To digest (class., esp. in prose). . founded by Camillus, A.U.C. 386, and re- gem,Tae. A. 3,33 initII, Of things: aquis
Prop.: cum stomachi calore concoxerit newed by Tiberius and Livia, A.U.C. 762, rursus concordibus se totum junxit (Niconchas, Cie. N. D. 2, 49,124; so Lucr. 4, Ov. F. 1, 639 sqq.; Suet Tib. 20; a second Ius), Plin. 5, 9, IO, g 53: frena, Verg. A. 3,
631; Cie. . D. 2, 54,136 ; 2,54,55; id. Fin. was consecrated by Cn. Flavius after the 542: torus, Prop. 4 (5), 5,6: sonus, . M. 5,
2,20,64; Cele. 3,22; Sen. Ben. 4,39,3; Plin. Samnite war, Liv. 9, 46, 6; Plin. 33,1, 6, 664: anni, id. ib. 8,708: fata, Pers. 5.49: regII, 53,118, 283; Quint. 8, 4,16; Cat. 23, 8 19; cf. Liv. 40,19, 2; third by Opimius num, Liv. 1,13,8: amicitia et caritas, Cie.
ai.: mirifice concoquit brassica, promotes after the disturbances led by the Gracchi, Univ. 5 med.; cf. pax, . M. 1,25: moderadigestion, Cato, B. B. 156,1. 2 . Transi, Aug. Civ. Dei, 3,25; the Senate frequently tus et concors civitatis status, Cie. Leg. 3
to other objects, to prepare, ripen, mature met in one of these, probablythe first, Cie. 12,28: censura, Liv. 42, IO, 4: discordia,
(freq. in Plin., esp. of the bringing to matu- Phil. 2,8,19; Sail. C. 46, 4; cf. also Varr. L. Manii. I, 141: insania, equal, Sil. 4, 100.
rity of a tumor, and the like): terra accep- L. 5, g 73 Mfill.; Cie. . D. 2, 23, 61; 3,18, concorditer, adv., harmoniously, amica?
tum umorem concoquens, Plin. 18, II, 29, 47; Liv. 9,46. 6; 22, 33,7; Ov. F. 2, 631; 3, bly: alternum seritote diem concorditer
HO (coquens, Sillig): omnem sucum in 881; 6, 91; Tae. . 3, 68 ai.II. Of per- ambo. Enn. ap. Charis, p. 177 P. (Ann. v. HO
surname of the emperor Vi- Vahl.): inter se congruunt, Plaut Cure. 2,2,
venenum, id. 22,22,46, 94: tumida, Cato, sons. .
B. B. 157, 3: dura, Plin. 22, 24. 50, 107: tellius, Suet. Vit 15 fin.B. The name of 14: concorditer et amore vixit cum Julia,
tussis et duritias, id. 24,8, 36, g 54: suppu- a female slave, Dig. 40, 5,40 init.HI. The Suet Tib. 7: dulces exigit annos, . M. 7,
Roman 752. Comp.: concordius bellum gerere,
rationes, id. 21,19,74, 127 a! < B. r o p. name of several towns, esp., A.
I. Like Engl, digest, = to endure, suffer, colony in the Venetian territory, now Con- Liv. 4,45,8. Sup.: quicum concordissime
put up with, brook, tolerate (rare, but in cordia, Mel. 2,4,3; Plin. 3,18,22, g 126; Aur. vixerat, Cie. Bab. Perd. 5,14; Inscr. Grut.
good prose): ut ejus ista odia non sorbe- Vict. Epit. 16, . . town in Lusitania, 1260, IO.
* con-crasso, are, v. a., to thicken,
am solum, sed etiam concoquam, Cie. Q. now La Guarda, whose inhabitants are
mm, m., Plin. 4, make thick: liquida, Cael. Aur. Tard. 4,3,62.
Fr. 3,9, 5: ut quem senatorem concoquere called
22,
35,
g
118.C.
-4
town
in
Gallia
Belgica,
civitas vix posset, regem ferret, Liv. 4,15,
COn-Creatus, a> um > adj., created to7: tres plagas, Petr. 105, 5: sicco famem near the modern Weissenburg, Amm. 16, gether (eccl. Lat.): diabolus sanctis angelis,
ore, id. 82, 5: (i. e. probare), Cie. 12,58 aL
Claud. Mam. Stat Anim. 3,7; et Vulg. EccL
Fam. 9, 4 med.2. To revolve in mind,
1,16.
I.
c
o
n
c
o
r
d
a
n
s
,
e,
adj.
[concordia],
think upon, weigh, to reflect maturely upon,
* con-crebresco, brQi, 3, v. inch. n., to
of
or
pertaining
to
concord
or
union
(late
to consider well: tibi diu deliberandum et
become frequent, increase, gather strength:
concoquendum est, utrum, etc., Cie. Bosc. Lat.): vincla, Firm. Math. 6,32.
i 2 . C o n c o r d a n s , is, m., a priest of cum levis alterno Zephyrus concrebruit
Com. 15,45 Orell. N. cr.: clandestina conEuro, Verg. Cir. 24.
silia, to concoct, devise, Liv. 40, II, 2: conco- Concordia, Inscr. Orell. 1165; 2384.
con-credo, didi, dltum, 3, v. a. (antequamus illa: alioquin in memoriam ibunt,
COUCOrdis, e > v concors init.
class. f o r m a m , c o n c r e d u o , Plaut. AuL
non in ingenium, Sen. Ep. 84,7: cum multa
* concorditas, atis, fi [ concors ], ==
percurreris, unum excerpe, quod illo die concordia, concord. Pac. ap. Non. 88,20 (Trag. 3, 6, 49; hence perf. concredui, id. Cas. 2,
8,43; cf. credo), to intrust, consign, comma
concoquas, id. ib. 2,4: sive concoquitur seu Bel. v. 188 Bib.).
to, commendo (class.; very freq. in Plaut.;
maturatur recordatio, Quint. II, 2,43.
in Cie. perh. only twice; never in Quint),
concorditer, adv., v. concors fin.
* e o n e or (labilis, e, adj. [concordo],
concordo, avi, atum, I, v. . and a. [con- (a) With acc. and dat: mihi avus hujus coneasily according, harmonizing, Censor, de cors]. I. Neutr., to agree together, to be credidit Thesaurum auri, Plaut. Aui. proL
Die Nat IO, 4.
united, be of one mind, to harmonize (rare 6; cf.: aurum tuae fidei, id. ib. 4, 2, 8: auconcordatio, ouis, f. [ id.], = concor- but class.). A. Of persons: concordare cum rum alicui, id. ib. 3, 6, 45; id. Bacch. 4, 9,
dia, concord, unanimity (late Lat.), Vulg. aliquo, *Ter. Phorm. 2, 3, 86. Absol.: ne 141; id. Men. 5,1, 2: rem et famam suam
Ecclus. 22, 27; 27, 23.
tunc quidem fratres concordare potuerunt, alicui commendare et concredere, Cie. Quint.
i c o n c o r d s , ^ [from an obsol, con- Just. 27, 3, 7; cf. id. I, IO, I: Dig. 24,1, 32, 20, 62: famam mortui, fortunas vivi alicui
cordo = concors], concordantly, in harmo- g 1 9 . B . Of things: animi (sanitas) dici- commendare atque concredere, id. Bosc.
ny, Inscr. Orell. 4517.
tur, cum ejus judicia opinionesque concor- Am. 39,113: gnatum ventis, * Cat 64,213:
vites teneriores calido caelo, CoL 3, I, 7:
I. concordia, ae,/ [concors],an agree- dant, *Cic. Tuso. 4,13,30: concordet sermo aliquid meae taciturnitati, Plaut Trin. I, 2,
ing together, union, harmony, concord (opp.cum vita, *Sen. Ep. 75,4: caput cum ge- 105: nugas alicui, * Hor. S. 2,6,43.() With
discordia, Sail. J. 10, 6; Sen. Ep. 94,46; opp. stu, * Quint. II, 3, 69: carmina nervis, Ov. in and acc.: capram in custodelam simiae,
bellum, Lucr.l, 457; opp. repugnantia, Plin. M. I, 518: concordant modi, id. ib. IO, 147: Plaut. Mere. 2,1, 9; cf. the foli.() With29, 4,17, g 61; freq. and class, in prose and concordantes inter se iracundia et volup- out dat.: hoc, quod modo concreditumst,
poetry), f. Or persons: redigere aliquem in tas, App. Dogm. Piat. I, p. II, 32.* I I . Act, Plaut. Poen. 4, 2, 104. () Without acc.:
antiquam concordiam alicujus, Plaut. Am. to bring into union: matrimonium bene concludam tibi, Plaut Bud. 4,4,83: in ma1, 2,13; c i : redire in concordiam, id. ib. concordatum dirimere, concordant, Dig. 48. num concredere, id. Pera. 3, 3, 36: alicui
3, 3, 7: conjunctio atque concordia, Cia 5 , l l , g l L
(sc.: munera laetitiae), Prop. I, IO, II.
Verr. 2, 3, 9, 23: conspiratio atque conc o n c o r p o r a l i s , e, adj., of or belongc o n c r e d u o , . concredo init
cordia omnium ordinum ad defendendam ing to the same body or company (late Lat.):
* c o n c r e m a t o , (inis,/ [concremo],
libertatem, Lentulus ap. Cie. Fam. 12,15,3: gentes,Vulg. Eph. 3, 6.Subst: concorequites concordia coniunctissimi, Cie. Clu. poralis, m a comrade, Amm. 21,12,15; burning up, conflagration, Fulg. Myth! 1,16.
55,152 : de equestri concordia, de consen- 28,5,7.
* c o n c r e m e n t u m , U n- [concresco],
sione Italiae, id. Att. 1,14, 4; Liv. 4, 43, II:
concorporat^), onis,/. [concorporo], a mixture, App. Mag. p. 306, 6.
quorum perpetuam vitae concordiam mors a union, harmony (eccL Lat.), Tert. adv.
con-cremo, avi, atum, , v. atto burn
quoque miscuit, id. 40, 8,15: de reconcili- Marc. 4,4; id. Baptism. 8.
up, consume (perh. not before the Aug.
anda concordia agere, id. 41,25, 2: concor* concorporificatus, a, um, adj. per.): vivos igni, Liv. 3,53, 5; cf. id. 9.12,
diam confirmare cum aliquo, Cie. PhiL 13, [concorporo-facio], united in one body, in- 8: hostilia arma subdito igne, id. 8, 30, 8:
1,2: ut (dissensiones) non reconciliatione corporated, Tert. adv. VaL 23.
urbem igni, id. 6,33, 4: omnia tecta, id. B,
concordiae, sed internicione civium dedicon-corporo, avi, atum, i, v. a., to 42, 2: domos, id. 21,14, 4: duas naves fulcatae sint, id. Cat. 3, IO, 25: agi deinde de
minis ictu, id! 41,9,5: commentarios, Suet
concordia coeptum, Liv. 2,33,1: aliquos in unite in one body, to incorporate (except in Calig. 15: epistulas, id. Oth. IO: quantum
pristinam concordiam reducere, Balb. ap. Pliny the elder, only in late Lat.): aliquid cinnamomi, Plin. 12, 18, 41, 83: urbes,
Cie. Att 8,15, A, I: ad concordiam hortare, cum melle, Plin. 22, 24, 63, g 113: vitiligi- Sen. Ep. 9,19: funebres rogos, Sen. HippoL
Quint 6,1, 50; et: concordiam suadere, nes, id. 27,12, 90, g 112: scopuli concorpo- 1216,
Suet. Oth. 8: ordinum concordiam disjunx- rat), Amm. 22, 8, 15: concorporat^ ecclec o n c r e p a t ^ , finis, fi [concrepo], a
it, Cie. Att. 1,18,3: si Caesar ejus asperna- siae, Tert Pud. 15: medicamen concorporanoise, rattling: scamnorum, Arn. 2, 73.
retur concordiam, his friendship, alliance, l i s Marc. Emp. 36.
* c o n c i p i t o , are, v. freq. n. [id.], fo
Veli. 2,65,1: Temporis angusti mansit concon-cors (ante-Class, concordis, e,
cordia discors, i. e. feigned friendship, Luc. Caeci! Stat. ap. Prise, p. 726 P.; cf. Prise, rattle or sound much or loudly: virgarum
1,98; cf. II. infra.B. Poet., meton, (ab- p. 764 ib.), cordis (abl. usu. concordi, Cie. concrepitat fragor, Prud. . II, 56.
sto*. pro concr.), an intimate friend: et cum Univ. 5 med.; Prop. 4 (5), 5,6; . . 1,25; 5,
con-crepo, pui, pitum, l, v. n. and a.
Pirithoo, felix concordia, Theseus, . M. 8, 664; Sil. 16,381; Suet. Caes. 19; Sen. Agam. I. Neutr., to rattle, creak, grate, sound, re803.II. Of inanim. and abstr. things: vo- 781 ai: Concorde, acc. to Prise, p. 764 P. sound, clash, make a noise, etc. (class.): focum, Coi 12, 2, 4 (acc. to Cie. Oecon.); cf.: Plur. neutr.: concordia, Verg. A. 3, 642; ris concrepuit hinc a vicino sene, Plaut.
concordia sociata nervorum, Quint. 5, IO, SiL 13, 650; Pera. 5, 49), adj. [cor: aliis cor Mil. 2, 1,76: foris, id. Bacch. 2, 2, 56; 4, 2,
124: concordia quam magnes cum ferro ipsum animus videtur: ex quo excordes, 28: ostium, id. Men. 2,2,73; 3,2, 57; *Ter.
habet. Plin. 34,14,42, 147: illa dissimili- vecordes concordesque dicuntur, Cie. Tusa And. 4,1,58: scabilla concrepant, aulaeum
2. Concordia,
Concordienses,
403
or solid matter : species quaedam deorum, nere concubitus, Cie. N. D. 1,16, 42; so Liv.
quae nihil concreti habeat, nihil solidi, Cie. 4, 2, 6; . . 4, 207; 6, 541 ai.; * Hor. .
N. D. I, 27, 75. Esp. (se. gelu), hard or P. 398; Suet. Aug. 94; id. Tib. 44: concubistiff frost: nec semine jacto Concretum tusque tuos furtim, Tib. 2, 5, 53.Of anipatitur radicem adfigere terrae, Verg. G. 2, mals, Verg. E. 6, 60 ; id. G. 3, 130 ; Coi 8,
318 Bib. Forbig.; cf. Hildebr. ad App. M. I, 15, 7 ai.
p. 455. (By others concretum is made
c o n c u b i u m , >., V. concubius.
acc. of 2. concretus. The common reading
concubius, a, um, adj. [ concubo ], of
is concretam, se. gelu, the root stiffened by
frost; cf. Forbig. ad loc.)Comp.: semen or belonging Io lying in sleep, or to the time
concretius, Lucr. 4,1240: spuma lactis con- of sleep. I. As adj. only in the connection
cretior, Plin. II, 41,96, 239: ossa concreta, concubia nocte (rarely: nocte concubia,
t1., solid bones, i. e. without marrow, id. 7, nocte in concubia, noctu concubia; v. the
foli), at the time of the first sleep, in the
18,18, 78.Sup. and adv. not in use.
first sleep, Sisenn. ap. Non. p. 91, 22 (primi
concretio, (~)nisj fi [ concresco ]. I. somni, Non.); Cie. Div. 1,27, 57; Liv. 25, 9,
Abstr., compacting, uniting, condensing, 8} Tae. H. 3,69; Just. 22,8,8: nocte concucongealing (opp. liquor), Cie. Univ. 14 init.: bia, Tae. A. I, 39: nocte in concubia, Plin.
individuorum corporum concretio, id. . 29, 6, 34, 110: noctu concubia, Enn. ap.
D. I, 25, 71: prava corporis, Firm. Math. Macr. S. I, 4 (Ann. v. 170 Vahl.). I I . As
I, 3: substantiarum, Tert. Anim. 52. II, siibst.: c o n c u b i u m , ii n ( s c tempus),
Coner., materiality, matter: (deus) mens that part of the night in which the first sleep
* concrescentia, a e , / [concresco], soluta quaedam et libera segregata ab omni falls upon men: si ante lucem occupias
concretione mortali, Cie. Tuso. 1,27, 66 ^ cf. . . . concubium sit noctis prius quam, etc.,
a condensing: aquarum, Vitr. 8,3,18.
Plaut. Trin. 4, 2, 44: concubium appellacon-cresco, crevi, cretum, 3 (inf. perf. Lact. I, 5.
1. concretus, a, um, Part. and P. a., runt, quod omnes fere tunc cubarent, Varr.
sync, concresse, . M. 7,416), v. n., to grow
L. L. 6, 7 Mfill.; cf. id. ib. 7, 78 ib.;
together; hence with the prevailing idea from concresco.
of uniting, and generally of soft or liquid
2. concretus, fi 8 ; m [concresco], con- Censor, de Die Nat. 24; Macr. S. I, 3 fin.;
substances which thicken; to harden, con- densation : albicantis suci, Plin. 12,16, 35, Serv. ad Verg. A. 2, 268. Hence, B. ==/
dense, curdle, stiffen, congeal, etc. (very 70.Also Verg. G. 2, 318 Voss, Wunderl. concubitus, coition (perhaps only in the
foli. exs.), Enn. ap. Non. p. 342, 23 (Trag. v.
freq., and class, in prose and poetry). I, ad loc.; but cf. concresco, P. a. fin.
Prop.: concrescunt semina (opp. extenucon-criminor, a tus, i, v. dep. ., to 241 Vahl.)^Gell. 9, IO, 4.
antur), Lucr. 4, 1261; 6, 626; cf.: concre- make bitter accusations, to complain: ad(con-cubo, are, needlessly assumed by
scunt subitae currenti in flumine crustae, vorsum aliquem, Plaut. Mil 2, 2, 87.
some as present for the perf. tenses of
Verg. G. 3, 360; opp. liquere, Cie. Univ. 14:
con-crispo, no perf, atum, 1, v. a. concumbo, q. v.)
rigido concrescere rostro Ora videt, to stif- (very rare, and only in part. pres. and perf).
conculcatio, onis, / [ conculco ], a
fen into a hard beak. . . 5, 673 ; cf.:
Aconteus Gorgone conspecta saxo concre- I, To curl, to give a curling, undulatory mo-treading under foot, stamping upon, Plin.
vit oborto, id. ib. 5, 202 (cf. also saxoque tion to: concrispati cincinni, Vitr. 4,1, 7: 8.18, 26, g 68: fructuum in area, Dig. 3, 34,
oculorum induruit umor, id. ib. 5, 233) : umores (se) concrispantes, id. 8,1,1.* H, 14, 1.
* conculcatus, fis, m- [conculco, IL
quo pacto pluvius concrescat in altis Nubi- To brandish, of a weapon: tela, Amm. 16,
B.], prop., a trampling upon; hence trop.,
bus umor, Lucr. 6, 495; cf. id. 6, 250: im- 12,36.
con-crispus, a, um, adj., curled (late an object of contempt: conculcata esse alibres gelidis concrescunt ventis, . M. 9,
cui, Tert Bes Cam. 22.
220: (aqua) neque conglaciaret frigoribus Lat.), Isid. Orig. 19, 22, 20.
c o n - c u l c o , avi, atum, 1, v. a. [calco],
COn-cruciflgO, are, v. a., to crucify
neque nive pruinaque concresceret, etc.,
Cie. N. D. 2, IO, 26: gelidus concrevit fri- together: aliquem alicui, Sid. Ep. 6,1; Am- to tread under foot, to crush or bruise by
treading. ' * I , Prop.: vinaceos in dolia
gore sanguis,Yerg. A. 12, 905: cum lac con- bros. Sacram. 6, 2, 8.
crevit, Coi. 7, 8, 3; cf. . M. 12, 436: con* e on-crucio, are, v. a., to torment, picata, Cato, B. B. 25. More freq., I I .
r op. (cf. calco, I. B.). A. To tread down,
cretos sanguine crines, stuck together or rack, torture severely, Lucr. 3,148.
trample upon in a hostile manner, to abuse :
clotted, Verg. A. 2, 277; cf.: concreta sancon-crustatus,
a,
um,
adj.,
entirely
istum semper illi ipsi domi proterendum
guine barba, . M. 14, 201.With in and
acc.: crystalli modo glaciari et in lapidem covered with a crust, incrusted (late Lat.), et conculcandum putaverunt, Cie. FI. 22,
53: adversarios tuos, Hier. in Isa. 14,51,14:
concrescere, harden into, Plin. 36,22,45, 161;Amm. 17, 7,11; 30, 6, 5.
* concubitio, onis, / [concubo], a miseram Italiam, Cie. Att. 8, II, 4 . B . To
cf.: aer. .. tum autem concretus in nubis
cogitur, Cie. N. D. 2,39,101.II. Meton. lying or reclining upon: dura lecti, Cael. tread under foot, i. e. to despise, treat with
contempt: nam cupide conculcatur nimis
A. To take form, to grow, increase: de ter- Aur. Acut. 2, 37,193.
ante metutum, Lucr. 5,1140: lauream, Cie.
ris terram concrescere parvis, Lucr. I, 840:
concubina, ae, v. concubinus.
terra in ipsa taetro concrescere odore bitu* c o n c u b i n a s , e, adj [concubinus], Pis. 35, 61: pontificem a pedisequis conculcari, id. Dom. 42, HO: disice et conculca ista
men, id. 6, 807; Verg. E. 6, 34; cf.: indaga- lascivious: illecebrae, Sid. Ep. 9, 6 fin.
quae extrinsecus splendent, Sen. Ep. 23, 6.
tio initiorum unde omnia orta, generata,
m
concubinatus, US) - [><1]. L Union
concreta sint, Cie. Tuso. 5, 24, 69; I, 24, 56: of a man with an unmarried woman (usu.
con-cumbo, cubui, cubitum, 3, v. n.
valles, quae fluminum alluvie et inunda- of a lower social grade than himself), con- I. L i t., to lie together, lie in numbers (very
tionibus concreverint, Coi. 3, II, 8.With cubinage (opp. matrimonium on the one rare): Evandri profugae concubuere boves,
ex: omne corpus aut aqua aut aer aut ignis hand, and adulterium or stuprum on the Prop. 4 (5), 1,4.II. To lie with (for sexual
aut terra est, aut id quod est concretum ex other; not in Cie.): emere aliquam in con- intercourse). A. In tempp. pres. (rare).
aliqua parte eorum, composed, formed of, cubinatum sibi, Plaut. Poen. proi. 102 : in (a) With dat.: Cinyrae, . . IO, 338.()
Cie. . D. 3,12, 30; so id. ib. 3,14, 34; Tae. concubinatum alicui dare (opp. in matri- Absol.: concumbunt Graece, Juv. 6, 191:
. 13, 57.2. Trop.: illud funestum ani- monium), id. Trin. 3,2, 64; cf. Dig. 25, 7,1; dicet... quibus verbis concumbat quaeque,
mal, ex nefariis stupris, ex civili cruore 48, 5, 13. * . Adulterous intercourse: id. 6, 406: mulier oppressa concumbent!
concretum (ai. conceptum), Cie. Pis. 9, 2L nuptarum, i.e. with the betrothed, Suet. Ner. nulla voluntate consenserit, Aug. Civ. Dei,
B . (Con iniens.) To grow strong, to rise 28.
1.19. B . In tempp. perf. (referred by some
by growing, etc. (so very rare): (lana) quanconcubinus, i,
and concubina, to a present concubo, which is not found),
to prolixior in pecore concrescit, tanto, etc.,
() With cum: num aiunt (Eam) tecum post
Coi 7, 3, IO (but in Lucr. 5, 833, the best a e, fi [concubo], one who lives in concubi- duobus concubuisse mensibus, Ter. Hec. 3,
nage
(cf.
concubinatus),
a
concubine
(male
reading is claresco; v. Lachm.).Hence,
33; Cie. Fat. 13, 30: cum viro, id. Inv. I,
concretus, a, um, P. a. (acc. to I.), or female), a less reproachful designation 3,
29, 44: cum matre, . M. 7, 386: cum vegrown together, concrete, compound, con- than paelex (cf. Dig. 5,16,144). a. Masc. stris viris, id. A. A. 3, 522; Dig. 1,6, 6.()
(not in Cie.), Cat. 61, 130 sq.; * Quint. 1, 2,
densed, hardened, thick, hard, stiff \ curdled,
With dat.: Egeriam justo concubuisse Nucongealed, clotted, etc. (class.): dubitare_non8; Plin. 8,45,70, 180; Curt. 10,2,27; Suet. mae, Ov. Am. 2, 17, 18: nudae deae, Prop.
possumus quin nihil sit animis admixtum, Galb. 22; Tae. A. 13, 21; Mart. 6, 22.Far 2 (3), 15,16.
nihil concretum, nihil copulatum, nihil co- more freq., |>. Fem., Plaut Ep. 3, 4,30; id.
* con-cumulatus, a, um, Part. [cuagmentatum, nihil duplex, Cie. Tuso. I, 29, Mil. 2,1, 62; 2, 3,66 ai.; 2,5, 6; 2, 6, 68; id.
71; I, 27, 66: aer crassus et concretus, id. Merc. 4, 4,17; id. Stich. 4,1, 56; * Cie. de mulo], heaped up, accuimdated: cena in
Or.
1,40,183;
Tae.
.
1,72
et
saep.;
cf.
Dig.
verticem, Teri. Virg. Vel. 7 fin.
ib. 1,18, 42; Lucr. 1,1018; 5,467 sq.: aer
(opp. fusus, extenuatus), Cie. N. D. 2, 39, 25, 7: de concubinis.
concupio, G r e > v - n - t o be very desirous,
* c o n c u b i t u s , e, adj. [concubitus], to long much for ; as verb finit, (late Lat.),
101; cf.: pingue et concretum esse caelum,
id. Div. I, 57, 130 : umores (opp. acres), id. pertaining to coition, Tert. ad Nat. 2, II.
Commod. 64, 4. Hence, con-cnpiens
N. D. 2, 23, 59: spuma, . M. 4, 537: lac,
* concubitio, onis, fi [concubo], = entis, P. a., very desirous, warmly desiring,
Verg. G. 3,463: in sanguine, . M. 13,492: concubitus, coition, Hyg. Astr. 2,12.
coveting (only in the foil, exa); with gen.:
mare, Plin. 4, 16, 30, 104 : nix concreta
concubitor, oris, m. [id.], a bedfellow regni, Enn. ap. Cie. Div. 1, 48,107.With
pruina, Lucr. 3, 20: concreta et durata gla- ( = concubinus ; concubitor, , inf., Capitol. Max. 13,3.
cies, Liv. 21, 36, 8 ; cf.: concreta frigora Gloss.; eccL Lat.), Salv. 7, p. 251; Vulg. I.
c o n c u p i s c e n t i a , ae, / [concupisco],
canti pruina, stiffened by the hoary frost, Cor. 6, IO.
an eager aesire, longing. concupiscence (late
Verg. G. 2,376: gelu, Curt. 8,4. o e t., of
concubitus, fis, m. [id.]. I. A lying
light: cum claram speciem concreto lu- together; in gen. (very rare), for sleeping. Lat.), Tert. Bes Cam. 45, id. Anim. 16 ai.;
mine luna abdidit, thick, i. e. dimmed, Cie. Varr. L. L. 7, 78 MfilL; at dinner, reclin- Hier. Ep. 63,1; Paul. Nol. Ep. 30, 3.
concupiscentibus, e, adj. [concupipoet. Div. I, II, 18: nanus et ipse suos bre- ing, Prop. 4 (5), 8, 36 (cf. concubo. I.): denviter concretus in artus, shortened, Prop. 4 tium, a firm, close shutting together of the scentia], full of desire (late Lat), Aug. Civ.
(5), 8, 41: dolor, benumbing, tearless, . P. teeth, CaeL Aur. Acut. 2, 10; 3, 6. Far Dei, 1, 25 /n.Hence, adv.: concupi2, II, 10.'-Subst.: c o n c r e t u m , h , firm more freq., I I . Copulation, coition (in sing. scentialiter, lustfully, Aug. Peccat Mer.
and plur.): ficti (deorum) cum humano ge- 2,9; 2,28.
* concupiscenti viis, a, um, adj. plinae causa concurrit, Caes. B. G. 6, 13 ; currant, vel in diversum ambiguitate du[concupisco], passionately desiring, transi, cf. Quint. I, 2,16: ad eum magnae copiae, cantur, Quint. 12, 2,15 : cum dolore, Sen.
Sali. C. 56, 5: ad eum homines omnium Cons, ad Helv. 2 : concurrit illinc publiof , Tert. Anim. 16.
ordinum corruptissimi, id. H. I, 48, 7 ca, hinc regis salus, Sen. Oedip. 830. B.
concupiscibilis, e, adj., worthy to he
Dietsch : ad curiam, Cie. Bab. Post. 7, 18 Of abstract objects (occurrences, circumlonged for, very desirable (eccL Lat.), Hier.
(corresp. to convolare ad Bostra); Liv. 4, stances, points of time, etc.), to meet, conQuaest, in Paral. I, I.
60, I; Suet. Tit. I I : domum tuam cuncta cur, fall out at the same time, happen: mulc o n c u p i s c i t ! v u s , a, um, adj.,con- civitas, Cie. Verr. 2,1, 31, 80 : ad arma ta concurrunt simul, Ter. And. 3, 2, 31; so,
cupiscentes, passionately desiring, Hier. milites, Caes. B. G. 3, 22 fin.; so id. ib. 5, concurrunt multae opiniones, id. Heaut. 2,
in Ezech. 1,1,7.
39fin.: ad non dubiam mortem, Cie. Tusc. 2, 3 : tot verisimilia, id. Ad. 4, 4, 19 : res
con-cupisco, cupivi or cupii, itum, 3, 1, 37, 89: ad auxilium sociae, Lue. 3, 663: contrariae, Cie. Fin. 5, IO, 28: ista casu, id.
v. inch. a. [cupio], to long much for a thing, signum dedit, ut ad me restituendum Bo- Div. 2, 68,141: quae ut concurrant omnia,
to be very desirous of, to covet, to aspire to, uiani concurrerent, Cie. Mil. 15,39: omnes optabile est, id. Off. 1,14,45: saepe concurstrive after (clasa 'n prose and poetry), (a) concurrerunt ad Perdiccam opprimendum, runt aliquorum bene de me meritorum inWith acc.: quid concupiscas tu videris: quod united together, Nep. Eum. 3, I; id. Phoc. ter ipsos contentiones, id. Plane. 32, 78: si
concupiveris certe habebis, Ant. ap. Cie. Phil. I 2,5: ad aliquem audiendum, Suet. Caes. 32. quid tale accidisset, ut non concurrerent
5,12, 33: credo enim vos . . . non pecuni- Impers.: concurritur undique ad com- nomina, that the reciprocal accounts do not
am . . . non opes violentas... sed carita- mune incendium restinguendum, Cie. Phil. meet, become due on the same day, id. Att
tem civium et gloriam concupivisse, Cie. IO, IO, 21: concurrendum ad curiam puta- 16,3,5; cf.: sponsalia in idem tempus. Dig.
Phil. 1,12, 29: signa, tabulas, etc., id. Par. re, id. Bab. Post. 7,18 : cum ad arma con- 3, 2, 13: concurrit actio legis Aquiliae et
6, 3, 49: domum aut villam, Sali. C. 51, 33: curri oporteret, Caes. B. G. 2, 20: ex proxi- iniuriarum, to have place together, to be cotribunos plebis, Liv. 3, 67, 7: eandem mor- mis castellis eo concursum est, id. ib. 2,33: incident, ib. 9 , 2 , 6 . 2 . P r e g n . , to accord,
tem gloriosam, Cie. Div. 1,24,51; Quint. 5, concursum ad curiam esse, Liv. 4, 60, I: agree with (in jurid. Lat): concurrit cum
13, 6: loquendi facundiam, id. 12, IO, 16: Suet. Calig. 6; Quint. I, 2,16.* b. Poet., veritate, Dig. 29, 2, 30: cum summa, ib. 29,
eloquentiam, Tae. Agr. 21: dominationem, to run in attendance upon, to accompany: 30, 53.
Suet. Caes. 30: triumphum, id. Vesp. 12: est quibus Eleae concurrit palma quadric o n c u r s a t i o , onis,/ [concurso]. I, A
majora, Nep. Paus. 1 , 3 : nihil desiderabile, gae, as it vrere, follows him on foot, accom- running together, a disorderly meeting:
Cie. Fin. 1,16,53: nihil mihi, Plane. ap. Cie. panies, Prop. 3,9 (4,8), 17.B. Trop. = con- cum multa concursatione (populi), Cia
Fam. IO, 9, 3: perniciosum quicquam, id. fugere, to run for refuge or help, to take ref- Brut 69, 242; Tae. . 6,17. B. ro p.:
ib. IO, 8 , 2 ; Cie. Quint. 21,69; * Hor. Epod. uge (rare): ad C. Aquilium, Cie. Quint. 16, inventus est ordo in stellis... cedo tandem
3,19; Quint. 1,2, 6; 12, II, 23: cum est con- 53 B. and .: nulla sedes, quo concurrant, qui sit ordo aut quae concursatio somniocupita pecunia, Cie. Tuso. 4, II, 24; 4,6,12: Cie. Att. 8, 3, 4: ne darem perditis civibus rum ? what coincidence ? i. e. what concert
concupiscendus honos, id. Fam. 15, 6, 2: hominem, quo concurrerent, id. Ep. ad Brut. of motion that can express a design? Cie.
aliquid alicui concupiscendum relinquere, 2, 2, 3: interea servitia repudiabat (Cati- Div. 2,71,146. H. A running upon, pushLiv. I, 56, 7; Curt 7, 8, 13; Plin. II, 6, 5, lina), opibus coniurationis fretus, SalL C. ing against one another: concursatio in
15: aliquid intemperanter, Nep. Att. 13, 56, 5; Just. 19,1, 9. 2. Of words, as un- obscuro incidentium aliorum in alios in4. () With inf.: quid erat, quod concu- der military command: ante enim circum- certum fecerat, an, etc., Liv. 41, 2, 6 . H I ,
pisceret deus mundum signis et luminibus scribitur mente sententia confestimque A running about, going to and fro, etc.:
tamquam aedilis ornare ? Cie. N. D. 1,9,22: verba concurrunt, quae mens eadem .. . quid ego hujus lacrimas et concursatioobmutescere, id. Fin. 4, 3, 7: ducere Sassi- statim dimittit, ut suo quodque loco re- nes proferam ? Cie. Verr. 2, I, 30, 75
am in matrimonium, id. Cili. 9, 26; Nep. spondeat, Cie. Or. 59,200.II. To run upon Zumpt ad Ioc.: et in Albania et Seplasia
Lys. 2, 2; Petr. I l i : Nero virtutem ipsam one another, to meet or dash together (class.). quae concursatio percunctandum, quid,
exscindere concupivit, Tae. A. 16, 21: esse A. Of corporeal objects.
I. I g e n . : etc., id. Agr. 2,34, 94: puerorum illa consimiles, Quint. 2,9,2: videri Atticorum imi- concurrunt nubes ventis, Lucr. 6,97; cf. id. cursatio nocturna, id. Dom. 6 , 1 4 : Libonis
tatores, id. 12, IO, 14: prodire in scaenam, 6,116: ne prorae concurrerent, Liv. 37.30, et Hypsaei non obscura concursatio et conSuet. Ner. 20; id. Claud. 34; id. Calig. 37. 4 (ai. pror; cf. Weissenb. ad loc.); cf. id. tentio, id. Fam. I, I, 3: (mulierum) concur(7) With acc. and inf.: discerpi senatorem, 44, 42, 6; Luc. 3, 663: mediis concurrere in satio incerta nunc hos nunc illos sequenSuet. Calig. 28. (<5) Absol. (rare): fingebat undis (montes, viz., the Symplegades), Ov. tium, Liv. 5, 40, 3; cf. id. 35, 49, 9: decemet metum, quo magis concupisceret, Tae. M. 7, 62 ; cf. id. Am. 2, II, 3 : concurrere viralis, a travelling over the provinces, Cie.
H. I, 2 1 ; I, 52: abiit jam tempus, quo montes duo inter se, Plin. 2. 83, 85, 199: Agr. 1,3,8: concursationes ad divitias eunposses videri concupisse, id. ib. 2, 76: his actor cum stetit in scaena, concurrit dexte- tium sapiens securus laetusque ridebit,Sen.
domos villas patefecimus non concupiscen- ra laevae (viz., in applauding), Hor. Ep. 2, Ep. 17, 9 . 2 .
milit. lang., the skirmishtibus, id. G. 41: quamvis ista non adpetat,
1, 205 : labra concurrunt, draw together, ing of light-armed troops, Liv. 30, 34, 2;
tam grate tamen excipit quam si concupiclose, Sen. Ep. II, 2: os concurrit, id. Ira, 3, Curt. 8, 14, 13. B. Trop., an anxious,
scat, Plin. Ep. 3, 2, 6. . r a s f., of
15,1; id. Ben. 2 , 1 , 3 : os, Quint IO, 7 , 8 ; II, troubled restlessness, anxiety: exagitatae
things (very rare): (faba) aquas in flore
3,
121. T r a n s i , of letters and words: mentis, Sen. Ep. 3, 5.
maxime concupiscit; cum vero defloruit,
aspere
concurrunt litterae, Cie. de Or. 3, 43,
c o n c u r s a t o r , oris, m. [id.], one who
exiguas desiderat, Plin. 18,12, 30, 120.
172 (opp. diduci); so id. Or. 45,154.Hence, runs hither and thither; in milit. lang., a
c o n c u p i t o r , oris, m. [concupisco], one 2. In p a r t i o . , milit. 1.1., to rush together skirmisher (opp. statarius; rare, perh. only
who longs eagerly for or covets something in hostility, to engage in combat, to join bat- in Livy): concursator et vagus pedes, Liv.
(late Lat.), Firm. Math. 8,22 fin.
tle, to fight (most freq. in the histt.); constr. 31,35,6: levis et concursator hostis, id. 27,
c o n c u p i t a e , a, um, Part., from concu- inter se, cum aliquo, adversus, in, contra 18,14.
aliquem, alicui, and absol. (a) Inter se:
pisco.
* concursatione, a, um, adj. [concon-curator, oris, m., a joint-guardi- concurrunt equites inter se, Caes. B. C. 2, cursator], of or pertaining to skirmishing :
25; so Liv. 26, 51, 4; 29.18, IO; Suet Oth. pugna, a skirmish, Amm. 16,9,1.
an, Dig. 26,10,3; Just Inst 1,24, 1.
12; Verg. G. I, 489; id. A. IO, 436.(/3) Cum
t con-curialis, is, m., one of the same
c o n c u r s i o , bnis, / [concurro, II.], a
aliquo: cum hoc concurrit ipse Eumenes,
curia, Inscr. Fea Fast. Cons. p. 23, n. 46.
Nep. Eum. 4 , 1 ; so Liv. 8, 8,15; Veli. 2, 70, running or meeting together, a concurrence,
* COn-CUTO, are, v. a., to care for suita- I; Suet. Oth. IO; . M. 13, 87.() Adver- concourse (several times in Cie.; elsewhere
bly, attend to, Plaut. Bacch. 1, 2, 23.
sus, in, or contra aliquem: recenti milite rare). I, In gen.: atomorum, Cie. Ac. I,
c o n - c u r r o , curri, cursum, 3 (perf. adversus fessos longo itinere concurrerat, 2, 6: ut (corpora) concursionibus inter se
redupl. concucurrit, Flor. 4, 2, 33 Duker Liv. 35,1, 6 Weissenb. ad loc.: in aliquem, cohaerescant, id. Fin. I, 6, 17: stellarum,
N. cr.: concucurrisse, Cato ap. Prise, p. 901 Sali. J. 97, 4; Just. 4,1, IO: equites contra Geli. 14, I, 29: crebra vocum, Cie. Or. 44,
P., and Suet. Caes. 15; cf. Liv. 1, 12 Oud., tantam multitudinem audacissime concur- 151; cf.: crebrae vocalium, Auet. Her. 4,
and Ind. Flor. s. h. v. Duker), v. . I, To runt, run upon, against, etc., Auet. B. Afr. 12,18: fortuitorum, Cie. Top. 20, 76. ,
run together (of several persons), to come or 6.(3) Alicui (freq. in the poets): audet vi- E sp., in rhet, a figure of speech, consisting
assemble together in multitudes, to rush or ris concurrere virgo, Verg. A. I, 493; IO, 8; of an emphatic repetition of the last words
flock together in crowds (very freq., and . M. 5, 89; 12, 595 ai.: quibus (equitibus) of a sentence, Gr. : concursio et
class.). A. Prop. 1, Absol.: tota Italia cum inpigre, Numidae concurrissent, Liv. impetus in eadem verba, Cie. de Or. 3, 54,
concurret, Cie. Q. Fr. 1, 2, 5, 16 : video 24,15, 7 Weissenb. ad loc.(e) Absol.: re- 206 (quoted by Quint. 9 , 1 , 33); cf. Auet
hac tempestate concurrisse omnis adversa- pente Antonius in aciem suas copias de Her. 4,14, 20.
rios, Cato ap. Prisc. IO, p. 901 P.: concur- vico produxit et sine mora concurrit, Galb.
con-curso, are, v. freq. n. and a. I.
runt jussu meo plures uno tempore librarii, ap. Cie. Fam. IO, 30, 3: cum infestis signis To come violently together, to rush together,
Cie. Agr. 2,5,13: cum omnes, ut mos est, concurrunt, Sali. C; 60,2; so Liv. 6, 7, 6; 8, clash: concursare,coire et dissultare vicisconcurrerent, id. Verr. 2, 6, 26, 65: licet 7, 9 ai.; Tae. A. 6, 35; id. H. 2, 42; Suet. sim (semina), Lucr. 3,396.Far more freq.
concurrant omnes plebei philosophi, nihil Claud. 21: ex insidiis, Liv. 9,25,8; 2, II, 9: and class., , To go to and fro, run about,
tam eleganter explicabunt, etc., unite, id. mutuis vulneribus, Sen. Suas. 7,14.Impers. rush hither and thither, travel about (cf.
Tuso. I, 23, 55 : multi concurrerant, Nep. pass.: ubi propius ventum est, utrimque commeo), f j , Neutr.: nunc hinc, nunc
Dion, IO, I; Sali. J. 60, 6: concurrite, con- magno clamore concurritur, Sali. J. 53,2; so illinc, Lucr. 2, 215: Titurius trepidare, concurrite, cives, Val. Max. 4,1,12.Impers.: Liv. IO, 40,13; Hor. S. I, I, 7. rans f.: cursare, etc., Caes. B. G. 5, 33 : concursacontionem inprimis advocari jubet; sum- adversus has concurrentis belli minas, le- bant barbatuli iuvenes, Cie. Att. I, 14, 5:
ma cum expectatione concurritur, Cie. Leg. gati vallum murosque firmabant, Tae. H. 4, dies noctesque, id. Bosc. Am. 29, 81; Liv.
2, 5, 1 3 . 2 . Designating the place from 22 init. b . Not in war; in the jurists, to 4, 6,9; 5, 8, 8: circum tabernas, Cie. Cat. 4,
which, or the place or purpose to or for make the same claim, enter into competition 8,17: per viam, Liv. 9,24,12: cum concurwhich: non solum qui in urbe erant, sed xoith: si non sit, qui ei concurrat, habeat sant ceteri praetores, to travel about (coretiam undique ex agris concurrerunt, Nep. solus bonorum possessionem, Dig. 37,1, 2: resp. with tempus in itineribus consumePelop. 3, 3 : undique gentes, Lue. 3, 321: in hereditatem fratri concurrere, ib.5,2,16: re), Cie. Verr. 2, 5, 12, 29 ; and impers.
concurrunt laeti mi obviam cupedinarii in pignus, ib. 20, 4, 7: in pignore, ib. e. pass.: in his administrandis rebus quam
omnes, Ter. Eun. 2, 2,25: ad hos (se. Drui- Trop. (rare): in tanta causarum varietate maxime concursari jubet, Caes. B. G. 5, 60.
des) magnus adulescentium numerus disci- cum alia colligantur vel ipsa inter se con- 2 . In milit. lang., to skirmish: in proe-
406
saep.: hunc hominem Veneri absolvat, sibi I * con-deSertor, oris, m., a fellow-de- lig. 35: fuit intactis quoque cura condicione
condemnat, for his own benefit, Cie. Verr. 2, serter, Tert. Carn. Chr. 1.
super communi, solicitude concerning their
2,8, 22; cf.: illum libertum illi patrono HS.
c o n d i c i o (in many MSS. and edd. in- common condition or circumstances, Hor.
X. milia condemnare, i. e. to pay him, Gai
Ep. 2,1,152; Cie. Cat. 3,1, 2; Sen. Ot. Sap.
Inst. 4,46.Pass, with kindr. acc.: quasi ei, correctly conditio, and hence falsely de- 31,1; Quint. Deci. 308 ; Lact. 3, 28, 5 . B ,
rived
from
condo;
cf.
2.
conditio),
finis,/
qui magna fide societatem gererent, arbiOf things, a situation, condition, nature,
trium pro socio condemnari solerent, in an [condico], an agreement, stipulation, condi- mode, manner: quae consuerint gigni gigtion,
compact,
proposition,
terms,
demand.
arbitration on the partnership, Cie. Quint.
nentur eadem Condicione, Lucr. 2, 301:
3, 13: quidquid hereditario nomine con- I, Prop, (a) Absol.: alicui condicionem agri, Cie. Agr. 2, 21, 57: frumenti, Plin. 24,
demnatus esset, Gai Inst. 2, 262.And in ferre, to offer terms, Plaut. Bud. 5, 3, 51; 17,101, 158: aliquam vitae sequi, mode or
jurid. formulae, also in act. with acc. of that cf. id. ib. 4, 3, 91 sq.; id. Mil. 4, 1, 6 ; id. manner of living, Cie. Bab. Post. 7, 16:
to or in which one is condemned or mulct- Men. 4, 2, 24; Liv. 37, 45, 13 a i : cognitis earum (frugum) cultus et condiciones traed: judex, ei condemnat, certam pecuniam suis postulatis atque aequitate condicionum dere, id. Div. 1,51,116 B. and .; cf.: haec
condemnare debet, Gai Iust. 4, 52; 4, 48: perspecta, Caes. B. G. 1,40; Cie. Caecin. 14, vivendi, Hor. S. 2, 8, 65: diversa causarum
usuras usurarum, Dig. 42, I, 27.() With 40: non respuit condicionem, Caes. B. G. inter ipsas, Quint. IO, 2,23: duplex sjus disacc. and gen.: aliquem ambitus, Cie. Clu. 1, 42 ; so Cie. Cael. 6, 14: ne si pax cum ceptationis, id. 7, 5, 2 : litium, id. 5, I, 3;
36, 98; Suet. Caes. 9: aliquem capitis, capi- Romanis fieret, ipse per condiciones ad sup- cf. id. IO, 1,36: vel temporum vel locorum,
tally, Cie. de Or. I, 54, 233; Suet. Dom. I I : plicium traderetur, Sali. J. 61 fin.: condi- id. 12, IO, 2 et saep.
iniuriarum, Cic.Verr. 2, 2, 8, 22: pecuniae ciones pacis,quas adfertis, si accepero, Curt.
* c o n d i c i o n a l i s , e, adj. [condicio],
publicae, id. FI. 18, 43: rerum capitalium, 4, II, 19: posse condicionibus bellum poni,
Sali. C. 36,2: sponsionis, Cie. Caecin. 31,91: Sali. J. 112,1: dum de condicionibus tractat, conditional: persecutio,Tert. adv. Gnosi. 9.
condicionalis (condit-), e, adj.
voti, obliged to fulfil his vow (because his Nep. Eum. 5 fin.: his condicionibus conwish was granted), Titin. ap. Non. p. 277, posita pace, Liv. 2, 13, 4: aliquot populos [id.], with a condition attached, conditional,
6 (Com. Rei. v. 153 Rib.); Turp. ib. (Com. aut vi subegit aut condicionibus in societa- with conditions (freq. in the jurists): datio,
Rei. v. 128 ib.): cf.: damnare voti, Liv. tem accepit, id. 9,15, 2: ex qua condicio- Dig. 34,4,9: creditores, ib. 50,16,54: servi,
IO, 37,16.() With acc. and abl.: aliquem ne, in consequence of, id. 23, 35, 9 : sub Cod. Just. 10,1,7 et saep.: criminatio, Tert.
eodem crimine, Cie. Fam. 2, I, I: actioni- condicionibus eis pacem agere, id. 21,12, adv. Jud. 13 fin. condicionaliter,
bus famosis, Dig. 3, 2, 6, I sq.: capitali 4: accipe sub certa condicione preces, Ov. adv., conditionally (opp. pure, simpliciter):
poena, Suet. Dom. 14: certa pecunia, to a F. 4,320 : sub condicione, conditionally, Liv. concepta causa, Dig. 25, 1,17; cf. ib. 46,3,
certain sum, Dig. IO. I, 3; cf.: minori pecu- 6, 40, 8 Weissenb. ad loc.; usu. without a 98, g 5 ai.
nia, ib. 27,3, 20.(i) Acc. and de aliqud re: prep.: ea enim condicione acceperas, Cie.
con-dico, x i , Otum, 3, v. a. I. To talk
aliquem de alea, Cie. Phil. 2, 23,56: de am- Tuso. I, 39, 93: eadem condicione, id. Div. a thing over together, to agree upon, to conbitu, Suet. Caes. 41. --, (e) Acc. and ad ali- 2, 44, 93; id. Or. 71, 235; id. Verr. 2, 3, 6, cert, to promise (most freq. as publicists'
quid: aliquem ad metalla, et munitiones 12; Sali. J. 79, 8: ista quidem condicione, 1.1.): condixit pater patratus populi Bouiaviarum aut bestias, Suet. Calig. 27; cf.: ad id. de Or. 2,7, 27: nulla condicione, id.Verr. ni Quiritium patri patrato priscorum Latibestias, id. Claud. 14 fin.: ad mortem, Tae. 2,1,62, 137: ulla condicione, id. FI. 18,43: norum, etc., old form ap. Liv. 1,32, I I : staA. 16,21; Lact. 6,23, 20: ad pecuniam, Dig. his legibus, his condicionibus erit quis- tus condictusve dies cum hoste, Cincius ap.
26, 9, 5. () Acc. and in aliquid: in an- quam tam stultus, etc., id. Verr. 2, 3, 29, Geli. 16,4,4; Plaut Cure. 1,1, 5; cf.: quotliam, Suet. Tib. 51: in solidum, Dig. 27, 3, 8 70. () With ut or ne: fert illam condi- niam pactum atque condictum cum rege
21: in certam quantitatem, ib. 46,1, 45. cionem, ut ambo exercitus tradant, Cael. populi Bomani perfide ruperat, Geli. 20,1,
(r\) Acc. and ut: condemnatus, ut pecuniam ap. Cio. Fam. 8,14, 2: ea accepisse condici- 54: sic constituunt, sic condicunt, Tae. G.
solvat, Dig. 42,1,4.B. r a s f., in gen., one, ut, etc., Auet. Her. 4, 24, 34: hac con- I I : inductas. Just. 3, 7,14: tempus et loto condemn, to accuse ofi charge with; to dicione, ut, etc., Cie. Rose. Com. 13, 38; cum coeundi, id. 15, 2, 16 : rupta quiete
blame, disapprove: vestra amatis; ceteros Phaedr. 4, 5, 8; Suet. Galb. 15; id. Vit. 15: condicta, the truce, Anam. 20,1,1: in diem
causa incognita condemnatis, Cie. N. D. 2, iubere ei praemium tribui sed ea condicio- tertium, Geli. IO, 24,9: in vendendo fundo
29, 73: factum iudicio amicorum, id. Pie. ne, ne quid postea scriberet, Cie. Arch. IO, quaedam etiam si non condicantur prae17,39; id. Prov. Cons. IO, 25: sceleris gene- 25 B. and . : permisit ea sola condicione, standa sunt, Dig. 18,1,66.* 2. rop.: cum
rum suum, id. Fam. 14,14,2: aliquem iner- ne, etc., Suet Tib. 26: fecit pacem his con- hanc operam (scribendi) condicerem, oblitiae, id. de Or. I, 38,172: aliquem summae dicionibus : ne qui, etc., Nep. Thras. 3, I; gated myself to it, i. e. undertook it, Plin.
iniquitatis, Caes. B. G. 7, 19; Cael. ap. Cie. so Liv. 23, 7, I; Suet Tib. 13 aL( ) With praef. g 6 Jan.Hence, B. Esp. 1. To proFam. 8 , 1 , 1 : Gabinii litteras quadam nota si (rare; not in Cie.): librum tibi ea con- claim, announce,publish: condicere est diatque ignominia condemnastis, Cie. Prov. dicione daret, si reciperes te correcturum, cendo denuntiare, Paul, ex Fest. p. 64, 16
Cons. IO, 25.II. To urge the condemnation Caecin. ap. Cie. Fam. 6, 7, 4; Suet Caes. Mfill.; cf.: sacerdotes populi Bomani cum
of a person, to effect it, to prosecute (rare): 68; id. Claud. 24; id. Vit 6.() With dum condicunt in diem tertium, diem perendini
ego hoc uno crimine illum condemnem ne- (rare): jam vero ista condicione, dum mihi dicunt, Geli. IO, 24, 9 . - 2 . Condicere alicui
cesse est, Cie. Div. in Caecil. IO, 30; id. Verr. liceat negare, etc., Cie. de Or. I, 22,101. ad cenam or cenam, fo engage one's self as
2, 5, 69, g 177; id. Bosc. Com. 9, 25 ai.: tan- Also trans subject., free choice, option: guest at an entertainment: ad cenam aliquo
to apud iudicem hunc argenti condemna- quorum condicio erat, who had their choice, condicam foras, Plaut. Men. I, 2, 16; id.
bo facilius, Plaut. Most. 5,1, 50: Fannium ] Plin. 36, 5, 4, g 20. From the conditions Stich. 3,1,38: seni cenam ea lege condixit,
Caepionem . . . reum maiestatis apud iu- made in marriage, B E s p . , marriage, Suet. Tib. 42; cf.: velut ad subitam condicdices fecit et condemnavit, Suet. Tib. 8; id. match; sometimes, by meton., = the per- tamque cenulam invitare, i e. without preVit. 2; Dig. 23, 3, 33; cf. damno.
son married (freq. and class.). X. In an vious preparation, id. Claud. 21. Absol.:
honorable sense, in foli: condicio uxoria, nam cum mihi condixisset, cenavit apud
* condensata, finis, fi [condenso], a Cie. LaeL IO, 34; usu. alone: tu condicio- me in mei generi hortis, Cie. Fam. 1,9,20:
condensing, condensation, CaeL Aur. Acut. nem hanc accipe; ausculta mihi, Atque ad balneas, Tert. adv. Uxor. 2 , 4 . - 3 , In the
eam desponde mihi, Plaut. Aui 2, 2,60; so jurists: condicere aliquid alicui, Iit., fo give
3,18,187.
c o n d e n s o , are (access, form * con- id. ib. 3, 5, 2; id. Stich. I, 2, 61: ut eam in notice that something should be returned;
d e n s a , ere: quia se condenseat aer, se dignam condicionem conlocem, id. Trin. hence, fo demand back, make a formal claim
Lucr. I, 392; cf. denseo = denso), v. a. [con- I, 2,122: hanc condicionem si quoi tulero of restitution (from any one): rem, Dig. 39,
densus], to make very dense, to condense, to extrario, Ter. Phorm. 4,1,13: aliam quae- 6, 13: pecuniam alicui, ib. 12,1, I I ; or for
press close together (rare; not in Cie.): oves rere, Cie. Phil 2, 38, 99: condicionem filiae satisfaction: quia extinctae res, licet vindise congregant ac condensant in locum quaerendam esse, Liv. 3, 45, I I ; Nep. Att. cari non possunt, condici tamen furibus et
unum, Varr. B. B. 2, 3, 9: aciem, Auet. B. 12,1: alicui deferre, Suet. Caes. 27; id. Aug. quibusdam aliis possessoribus possunt, Gai
Afr. 13; Coi. 2,18,6: condensari, id. 7 , 8 , 4 : 63; Plin. Ep. I, IO, 8; 1,14, 9; Mart. 3. 33; Iust 2, 79; cii id. 4, 5, and . condictio and
humus condensata subsidit, id. 4, I. 7; 4, 5,17; Just II, 7,8.Hence, in the jurists, condicticius. H. In late Lat., fo assent
the formula of separation : condicione tua or agree unanimously, = consentire, Tert
17,8.
non utor, I will not have you, Dig. 24,2, 2. Anim. 8; id. adv. Marc. 2,2; id. Coron. 11.
e o n - d e n s u s , a > u m , adj., very dense, 2 . IQ a bad sense, an amour, the relation
condicticius- or tins, a , um, adj.
close, thick (mostly poet; most freq. in of lover or mistress: accepit condicionem,
[condictio],
of or pertaining to a demand
Lucr.; not in Cie.): condensa contexteque dein quaestum occipit, Ter. And. I, I, 52;
magis (corpora), Lucr. 4, 57: condensa at- c i : quae tibi Condicio nova, luculenta, fer- of restitution: actio, Dig. 12, 1, 24; 12, 2,
que arta nubila, id. 6, 466; cf. id. 6, 102: tur per me, id. Mil. 4,1, 6; and hence, me- 13, g 2 ai.
condictio, finis, / [condico]. I, In
conciliatu, id. I, 575; 2,100: agmine, id. I, ton. , a lover, paramour: habeo hortos . . .
606: acies, Liv. 26, 5, 13: puppes litore, hinc licet condiciones cottidie legas, Cie. the lang. of religion, the proclamation of a
Verg. A. 8, 497: columbae, id. ib. 2, 516: ar- Cael. 15, 36; Suet. Aug. 69; Capitol. Anton. festival, acc. to Serv. ad Verg. A. 3, 117
bor, Plin. IO, 73, 94, 202; cf.: vallis arbo- Phil. 19; Lampr. Elag. 5, 8.. In gen., (without voucher); cf.: condictio, in diem
ribus, thickly covered, Liv. 25, 39, I: con- the external position, situation, condition, certum ejus rei quae agitur denuntiatio,
dens! ruunt, Sil. 14,639: arma, id. I, 365.
rank, place, circumstances (very freq. and Paul, ex Fest. p. 66 Muli. H, In jurid.
c o n - d e p s o , depsui, 3,u a., to knead to- class.). A. Of Persons: est haec condicio Lat., a formal claim of restitution, Gai
gether (ante-class.), Cato, B. B. 40, 2; so id. liberorum populorum, etc.,Cie.Plane. 4, I I : Inst. 4, 18 sq.; Dig. 12, 6, 30 ai.
c o n d i g n e , adv., v. condignus fin.
ib. 76, 2; Pompon, ap. Non. p. 39,13 (Com. condicio infirma et fortuna servorum, id.
Bel. v. 86 Rib.).
Off. 1,13, 41; cf.: tolerabilis servitutis, id.
c o n - d i g n u s , a u m , adj., wholly deservcon-descendo, ore, no perf, 3, v. ., Cat. 4, 8,16: condicione eo meliore est se- ing, very worthy (very rare; mostly antenex quam adulescens, id. Sen. 19, 68: hu- and post-class.), (a) Absol.: condignum
to stoop, let one's self down, to condescend
mana, id. Tusc. I, 8, 15: ista condicio est
(eccl. Lat.): alicui, Cassiod. Var. 11,16; id. testium, ut quibus creditum non sit ne- donum, quali'st qui donum dedit, Plaut
Am. 1, 3, 39 sq.() With abl.: dum conAmie. 8, 4: ad alicuius inscitiam, Ambros. gantibus, eisdem credatur dicentibus, id.
dignam te sectaris simiam, Plaut. Mil. 2, 6,
Cant. Cantio. 6, 9.
Bab. Post. 12, 35: alia oratoris, Quint. 10,3, 25; Geli. 3, 7,1.() With dat.: ultio concon-descensio, finis,/, condescension 8; 3,8,37: alicuius condicio vitaque, id. 3,8, digna crimini, Cod. Th. 9, 28, I ; cf. Non.
(late Lat.): seu demissio Jesu Christi, Cod. 50: abiectae extremaeque sortis. Suet. Ca- p. 35,1. (i) With gen.: providentiae diviJust. 6, e. de S. Trinit
nae condignus exitus,A pp. . IO, p. 244,21,
Adv.: condigne, verV worthily, (a) Ner. 20 : pacem oculis, Sil. 7, 462. Far Somn. Scip. I, I I . I I . A female builder,
Absol.: condigne iacere, Plaut. Men. o, 5,8; more freq., () With inf: ego istuc aliis founder, etc. (post-class.): Bomae, Poet,
id. Aui. 3, 4, 6: condigne atque recte loqui, 1 dare condidici, Plaut. Ps. 4, I, 34: merum ap. Philarg. Verg. E. 1, 20 ; Tert. Spect. 7:
Geli. 1, 6, 4: condigne et eum decore depin- bibere, id. Curo. I, 3, 4; 4, 3, 2; id. Poen. 3, Karthaginis, id. Apri. 50: Athenarum, Eum.
gere, id. 14, 4 , 1 . ( ) With abl.: condigne 1, I I : mihi paulo diligentius supplicare, Pan. pro Instaur. SchoL 9 , 4 . H I . Trop.,
te cubare, Plaut. Cas. I, 43; id. Capt. I, I, Cie. Plane. 5, 13; * Quint. I, 9, 2: foris pa- of things: paupertas omnium civitatum,
39. Comp. and sup. are not in use.
sci, Coi 7,3,19: pauperiem pati, Hor. C. 3, App. Mag. 18, p. 285: praestantissima po3. * () With a relative-clause: condi- tentia caeli ac terrae conditrix, Lact. I,
condimentarius, a, um, adj. [condi- 2,
scere qui pecuniae fructus esset, Cie. Quint. 5, 6.
mentum], of or pertaining spices or sea- 3,12.B. Tra i) sf., of inanim. subjects: ut
1. conditura, ae, / [condo], a presoning: caepae, Plin. 19, 6,32, 105: genus, (flagellum) paulatim condiscat suis radiciparing, making: vitreorum (vasorum),
id. 19, 8, 50, 165. H . Subst.: condi- bus ali, Coi. 4, 15, 3; so id. 3, IO, 16; Plin.
Petr. 51, 5; cf. lsid. Orig. 16,16, 6.
mentarius, m-i one who Prepares or 21, 5, II, 24.
2. conditura, a e, / [condio]. I. A
sells spices; trop.: omnium haereticorum
conditaneus, a, um, adj. [condio], of preserving of fi-uits, Col. 12, 48,1; 12, 49,
(Platonem), Tert. Anim. 23.
fruits, etc., suitable for pickling or preserv- 3: olivarum, id. 12, II, 2. I I . A seasoncondimentum, i> [condio] (rare; ing, pickled : olea, Varr. B. R. 1,24,1 (quot- ing,
Sen. Ira, 3, 15, I; Coi. 12, 19,1.()
most freq. in Plaut. and Cie.), spice, season- ed in Non. p. 94, 9 sq.): ostreae, Apic. 9, 6: In conor., a condiment, spice, Dig. 33, 6,
ing, Plaut. Cas. 2,3,3sq.; id. Ps. 3, 2, 31 sq.: pisces, id. 9 fin.
9 pr.
cibi, Cie. Fin. 2,28,90: arida, Col. 12, 51, 2:
* c o n d i t i o n i s or - t i u s , a, um, adj.
1. conditus, a, um, Part., from condo.
viridia, green herbs used in seasoning, id. 12,
2. conditus, a, um, Part., from con8, 1. I I . T r o p . : condimentum postre- [condo], laid up, preserved: cibaria, Col. 8,
dio.
mum Fabulae plausus,. Plaut. Poen. 5,6, 33: 8,2 (Schneid. conditiva).
3. conditus, f>s< m - [condo], a prepar1. conditio (condition, etc.), v. conoptumum aerumnae est animus aequus, id.
ing, founding, establishment (post - class.):
Rud. 2, 3, 71 (but the verse Plaut. Trin. 2, dicio, etc.
2. conditio, onis,/. [condo], a making, Thebarum, Censor, de Die Nat. 4 fin.; so
2, 87, is proh. spurious; cf. Ritschl . cr.):
amicitiae suavitas quaedam sermonum at- creating ; and, meton., a thing made, a App. Mag. 24, p. 289. I I . A concealing,
que morum, Cie. Lael. 18,66: omnium ser- work (eccl. Lat.), Prud. Ham. 19; Tert. Ha- hiding: consilia altiore conditu texit, Aus.
Prof. 15,17.
monum facetiae, id. de Or. 2,67,271; Quint. bit. Mul. 8; id. Spect. 2 ai.
* 4. conditus, us, m. [condio], a pre6, 3, 19: humanitatis, Cie. Q. Fr. I, I, 7,
3. conditio, onis, / [condio]. I . A
21: condimenti fortasse non nihil, utili- preserving of fruits, etc.: amurcae, Yarr. serving of fruits, Col. 2, 22, 4.
tatis certe nihil (voluptas) habebit, id. Oif. R. R. 1, 61. In plur., Varr. R. R. 1, 61 (for
con-do, didi, dltum, 3, v. a. [con- =
8,33,120.
Cie. Div. 1,51,116, v. condicio, II. B.).II. cum, and 2. do], lit., to bring, lay, or put
condio, or Ii, Itum, 4, v. a. [an ac- A spicing, seasoning .flavoring: suci, Varr. together (very freq. in all periods and specess. form from condo, q. . II., and cf. com- L. L. 5, 109: vini, Col. 12,53,1.In plur.: cies of composition). I. With the access,
pono, II. B. 2.] (orig. belonging to econ. ciborum, Cie. . D. 2,58,146.
idea of uniting, to put or join together into
lang.). I, To put fruit in vinegar, wine,
a whole, to form, fashion, produce, make by
c o n d e m n a b i t i s , condicionalis.
spices, etc., to preserve, pickle: oleas albas,
together. A. Prop., of the foundcondicionalis and -aliter, v. con joining
Cato. B. B. 117: lactucam (corresp. with dicionalis.
ing of towns or states, to found, establish:
componere), Col. 12, 9, 3; 12, 7, 5: corna,
Romam, Enn. ap. Vari. B. B. 3, I, 2, and
conditivus, a> um> adj. [condo], suit- Suet.
pruna, id. 12, IO, 2: caules vitium in aceto
Aug. 7 fin. (Ann. v. 494 Vani.): oppiable for laying up or preserving, laid up,
et muria, Plin. 14, 19, 23, 119 ai. 2.
da, Varr. L. L. 5, 142; Hor. Ep. 2, I, 8:
preserved (rare; not in Cie.): olea, Cato, B.
Transi, a. Unguenta, to make fragrant,
urbem, Lucr. 5,1107; Cie. Cat. 3,1, 2; Sali.
R. 6 . 1 ; Macr. S. 2,16: mala, Cato, R. R. 7,
Cie. de Or. 3, 25,99.b, To embalm a dead
C. 6, I; Liv. I, 19, I; Suet. Aug. 18; 47;
3; Varr. R. R. I, 59,1: cibi, Coi. 7, 9, 9; cf.
body: mortuos (Aegyptii), Cie. Tuso. I, 45,
Just. 2, 4, 15; 2, 15, I: arces, Verg. E. 2,
also conditicius.Subst.: conditivum,
108.II. Of food, to make savory, to season,
61: locum, Hor. S. I, 6, 92: colonias. Veli.
i, n., a tomb, Sen. Ep. 60, 4; 82, 2; Inscr.
spice: cenam, Plaut. Ps. 3,2,21: meas escas,
1,15; Just. 16, 3, 7: civitatem, Cie. Bep. I,
Orell. 4511.
id. ib. 3, 2, 41: fungos, helvellas, herbas
7,12: regna, Just. 2,1 init.: i imperium PoeI conditor, oris, m. [id.], a maker, norum, id. 19,1,1.Hence, often ante and
omnes ita, ut nihil possit esse suavius, Cie.
Fam. 7,26,2: jus male conditum, Hor. S. 2, j builder,framer, establisher, founder, author, post Bomam conditam, before and after the
8, 69 : vinum, Dig. 33, 6, 9; cf.: quis non j compiler, etc. I. Prop, (class.; most freq. fou/ndation of Rome, Cie. Tusc. I, I, S; cf.
videt, desideriis omnia ista condiri? Cie. | in the poets and prose writers after the Liv. praef. 6 ai. () Transi, to the inTuso. 5,34, 97.Hence, 2. As subst.: c o n - Aug. per.), (a) With gen.: Romanae arcis, habitants : Bomanam gentem, Verg. A. 1,
ditum, i? ( sc vinum), aromatic wine, Verg. A. 8, 313: oppidum magnum, cujus 33: genus hominum, Just. 2, 6,11.Hence,
spiced wine, Plin. 14,16,19, 103; Pall. Oct. conditor, SalL J.89,4: simulacra infantium mid.: optato conduntur Thybridis alveo,
19; id. Febr. 32; Cael Aur. Tard. 3, 5 ai. conditorum urbis, i. e. Romulus and Remus, they settle, Verg. A. 7, 303 (condi .proprie diLiv. IO, 23, 12; cf.: casa illa conditoris cuntur, qui sibi statuunt civitatem. ConB. r p., to cultivate, ornament; to make
peasant or agreeable; to soften, temper, nostri, id. 5, 53, 8; cf. of the founders of duntur ergo; sedem stabilem locant, Serv.).
etc. (freq. in Cie.): duo sunt, quae condiant states, . . 4, 566; 14, 849; *Hor. . . b. Of the erecting, building of other
orationem: verborum numerorumque ju- 394; Quint. 2,16, 9; 3, 2, 4 ai.; Suet. Aug. things, to make, construct, build: aram,
cunditas, Cie. Or. 55, 185; cf Quint. 12, IO, 7: 98 Bremi ai.: tanti regni Cyrus, Just 2, Liv. 1, 7, 11; 28, 46, 16: sepulcrum, Hor.
38; and 6,3,40: vitia, to set off,\ Cie. Clu. 26, IO: historiae, Ov. Ib. 522; Poet. ap. Quint Epod. 9,26: moenia,Verg. A. 1,276; . M.
72: hilaritate tristitiam temporum, id. Att 8, 3, 29: Bomani anni, i. e. author of the 3,13; 14, 775; Just. 2,12, 4 . c . Of writ12, 40, 3: gravitatem comitate, id. Sen. 4, Fasti, . F. 6, 21: scientiae medicorum, ten productions, to compose, write, celebrate,
IO; cf. id. Mur. 31,66: aliquid natura aspe- Sen. Ep. 95, 20: pessimorum carminum, write or treat of, describe: SIVE CARMEN
rum pluribus voluptatibus, Quint. 5, 14, Curt. 8, 5, 8: legum atque jurium, Plaut CONDIDISSET, Fragm. X I I . Tab. ap. Cie. Rep.
35: urbanitatem ambiguitate, id. 6, 3, 96. Ep. 3, 4, 86; cf.: legum lator conditorque 4,10,12; so, carmen, Lucr. 5, 2; Hor. S. 2,
Bomani juris, Liv. 3, 58, 2: ejus sacri, id. I, 82; id. Ep. 1, 3, 24; id. A. P. 436; Liv.
Hence, conditus, a, um , P. a. A.
39, 17, 7: Bomanae libertatis, id. 8, 34, 3; 27, 37, 7; 31, 12, 10; Quint. 10, 1, 66 et
(Aea to II. A.) Seasoned, savory: conditio1,42,4: mundi, Sen. Ep. 119,15; id. Phoen. saep.: poema, Cie. Att. 1,16,15: longas Ilira facit haec supervacanei etiam operis
655.Rarely,() Absol.: .Sicinium ...con- adas, Prop. 2, I, 14: bella, Verg. E. 6, 7:
aucupium atque venatio, Cie. Sen. 16, 56:
ditorem Veios sequantur, i. e. who advises Caesaris aeta, Ov. Tr. 2, 336: proelia, Stat.
sapor vini, Coi 12, 20, 7 . B . Trop. (acc.
a removal to Veii, , Liv. 5, 24, I I : Th. I, 8: festa numeris, Ov. F. 6, 24: alteto II. B.), of discourse, polished, ornamentconditorum, parentum, deorum numero no- rum satirae genus, Quint IO, I, 96: aliqua
ed : sermo, Poe't. ap. Cie. Att. 13, 52,1: nibis eritis, id. 7, 30, 19: sacrificium quod in hac materia, id. 3,1,19: prosam oratiomium condita oratio, Quint. II, 3, 182.
Aeneae conditori feriunt, id. 40, 4, 9: hu- nem, Plin. 5, 29, 31, 112: historiam, id.
Comp.: oratio lepore et festivitate condimilis, writer, author, Tib. 4, I, 4. In a 12, 4, 8, 18; cf.: aliquid annalibus, id. 2,
tior, Cie. de Or. 2, 56, 227; id. Brut. 29, HO.
sarcastic pun: ipse conditor totius negotii
Of the speaker: nemo suavitate condi- Guttam aspergit huic Balbo (with allusion 9, 6, 43: praecepta medendi, id. 26, 2, 6,
tior, Cie. Brut. 48, 177.Sup. and adv. not to the meaning of condo, to lay up fruits, IO: laudes alicujus, id. 22,13,15, 35.
Rarely, () Absol.: si etiamnum Homero
In use.
cf. the foil.), Cie. Clu. 26,71.. Condi- condente Aegyptus non erat, Plin. 13, 13,
condiscipula, a e , / [condiscipulus], a t o r , nom. propr., a rural deity who pre- 27,
8 8 . B . ro p., io establish, found, to
female school-fellow, Mart 10, 35,15; App. sided over the laying up of fruits, ace. to be the author of, to produce, make: jusjuServ. ad Verg. G. I, 2L
M. 9, p. 224 ai.
randum, Plaut. Rud. 5,3,18: aurea saecula,
condiscipulatus, fis, m [id.], comVerg. A. 6, 793: collegium novum, Liv. 6,
2.
conditor,
oris,
TO.
[condio],
one
who
panionship in school (very rare), Nep. Att.
52, I I : morem, Plin. 11, 37, 55, 150: nova
prepares
a
thing
in
a
savory
manner,
a
5, 3; and Just 12, 6, 17 fin.; Inscr. OrelL
fata,Verg. A. 10, 35: aeternam famam ingeseasoner (very rare): ciconiarum, Poet. ap. nio suo, Phaedr. 3, proi. 53; so, nomen me7392.
condiscipulus, i,-wl-> a school-mate, Schol. Hor. S. 2, 2, 49. n
morandum, Sil. 4, 37: militarem discipliconditorium, ii, - [ condo ], a place nam artemque bellandi, Flor. I, 3,1: somcompanion at school, Cie. Tusc. 1,18,41; id.
Att 5,19, 3; Nep. Att. 1, 3; Sen. Ep. 66; where any thing is laid up, a repository niorum intellegentiam (Joseph), J ust 36, 2,
Quint. 1, 2, 26; 2, 2, 12; Suet. Ner. 22; id. (post-Aug.). I. In g e n . : tormentorum 8.Of the gods: portenta sua, to fulfil, acmuralium, Amni. 18, 9, I. H. S p e c i f . complish, Sil. 16,126.Impers.: natura reVit. 14; Plin. Ep. 1,19,1.
place for preserving a dead body or rum conditum est, ut, etc., Dig. 19, 5, 4.
con-disco, didici, 3, v. a. * I. To learn A,
with or in company with one: ex his, qui the ashes of the dead, a coffin, Suet. Aug. 18; I I . With the access, idea of carefulness, to
id. Calig. 52; Plin. 37, 2, 7, 1 9 . B . A
mihi Athenis condidicere, App. Flor. 3, . 18,
put away, to lay, put, or place somewhere
tomb, sepulchre, in gen., Plin. Ep. 6, IO, 5;
p. 362, 8. H. To leam carefully, eagerfor preservation, etc.; to lay up, store or
Petr. I l l , 2; 112, 3; Inscr. Orell. 2473.
treasure up (opp. promo). A. ID gen.
ly, or well, to learn thoroughly (rare but
conditrix, leis, / [I. conditor]. I. She 1. Prop, (a) Aliquid: pecuniam, Cie.
class, in prose and poetry), (a) With acc. ;
modos, Hor. C. 4,11, 34: crimen a teneris who lays to rest (late Lat.): luna mortali- Clu. 26,72: frumentum, id. . D. 2, 63, 157;
annis,. . 4,25: genera plausuum, "'Suet um corporum et auctor et conditrix, Macr. Hor. Ep. 2,1,140: condere et reponere fruc-
408
tus, Cie. . D. 2,62,166: agri multa efferunt, in silvis armatum militem condidit, Curt. dignitate o m n i . . . vanissimae genti conquae . . . mandentur condita vetustati, id. 8,1, 4 ; cf.: ibi Dahas condidit, id. 7, 7, 32: donetur, id. Scaur. 22, 45; cf.: seque viib. 2, 60,151; cf. id. Brut. 4,16; Varr. B. B. (Danai) nota conduntur in alvo, concealed tamque suam reipublicae, Sali. J. 79, 9:
I, 62; Auet. B. Afr. 65: vinum, Varr. B. B. themselves, Verg. . 2, 401: fera murmura, suum dolorem ejus voluntati ac precibus,
1, 13: cf. Mart. 13, 111, 2; Verg. E. 3, 43; Prop. 4 (5), 4,61: iram, Tae. A. 2,28.With Caes. B. G. I, 2 0 . B . E sp., fo give a debt
Hor. Ep. 1,1,12: aliquid proprio horreo, id. cibi.: his mensibus pisces jacent speluncis to one, i.e. to remit, acquit from. I, Prop.:
C. I, I, 9: Sabinum testa levi, id. ib. I, 20, conditi, Plin. 9,16, 24, 56: huic sollertia pecunias creditas debitoribus, Cie. Off. 3,
3: pressa mella puris amphoris, id. Epod. est inanium ostrearum testis se condere, 22, 78.More freq., 2. Trop. a. To par2,15: messem, Tib. I, I, 42: fruges, Paui. id. 8, 31, 51, 98: luna condita tenebris, tior, remit an offence: ut crimen hoc nobis
Sent. 2 , 8 , 2 (0) With the designation of Tae. A. I, 28: aliquid alvo, to swallow, Sil. condonetis, Cie. Mil. 2, 6: uti Jugurthae
the place (most fTeq. by in and acc.): mi- 6,199.5. Poet. a. To thrust or strike scelus condonaretur, Sali. J. 27, 2 . b . TO
nas viginti in crumenam, Plaut. True. 3,1, in deep, to plunge (cf. abscondo): ensem in pardon, refrain from punishing a crime
9: mustum in dolium, Varr. B. B. I, 65,1: pectus, . . 13, 392: digitos in lumina, out of regard or favor: meam animadvercineres in urnas, Suet. Calig. 15: barbam in id. ib. 13,561; 12,295 ; 5,423: ensem totum sionem et supplicium, quo usurus eram in
auream pyxidem, id. Ner. 12; c id. ib. 47: alicui in adverso pectore, Verg. A. 9, 348: eum, remitto tibi et condono, Vatin. ap.
legem in aerarium, id. ib. 28: libri in sacra- telum jugulo, . M. 13, 459 ; Sen. Oedip. Cie. Fam. 5, IO, 2: alterius lubidini malerium conditi, Geli. 1,19, IO; cf. the foli.: te 1037; cf. pass.: nihil tam facile in corpus facta condonare, Sali. C. 62, 8: tres fratres
in pistrinum, Plaut. Ps. I, 5, 120; cf.: ali- quam sagitta conditur, Cele. 7, 5, n. 2.() non solum sibi ipsis, neque his tot ac taliquem in custodiam, Liv. 31, 23, 9; Tae. H. Trop.: stimulos caecos in pectore, . M. bus viris, neque nobis necessariis suis, sed
4, 2: aliquem in carcerem, to thrust into I, 727.b. To hide by sailing away, to lose etiam rei publicae condonaveris, Cie. Lig.
prison, imprison, Cie. Verr. 2, 5, 29, 76; sight of: navita condit urbes, Val. FI. 2, 12,36: non sibi ac defensioni suae condoLiv. 26,16, 6; 29, 22, 7; 30, 21, 5; 45, 42, 5: 443; cr. abscondo.Hence, I. c o n d i t u s , natum esse Oppianicum, id. Clu. 39, 109:
aliquem in vincula, id. 23, 38, 7; 26, 34, 4. a, um, P. a., close, secret, deep (rare): prae- datus est tibi ille, condonatus est ille, id.
With adv.: argentum intro, Plaut. Ps. I, cordia!, Hor. S. 1,4, 89: oculi, deep set, Plin. Plane. 31, 75; id. Fam. 13,73,2: filium sibi,
3,120; id. True. 5,28: sortes eo, Cie. Di v. 2, II, 37,63, 141.2. condita, orum, ., Liv. 3,12,8: unum tot Claudiis deprecanti41,86 Orell.iV. e?.With in and abl.: litte- the laid up store (late Lat.), Cod. Th. 7, 4, bus, id. 3, 68, 3: Divitiaco fratri (se. Dumras publicas in aerario sanctiore, to keep, 3; Dig. 32,95 ai
norigem), Caes. B. G. 1,20 fin.JJ, Aliquem
lay up, Cie. Verr. 2,4,63, 140: se (aves) in
aliquid or absol., to present one with someconddce-facio,
feci,
factum,
3,
v.
a.
foliis, Verg. G. 4, 473: novissimo die dein
thing (only in the foil. exs.): si quam (rem)
(argyritis condunt in plumbeo vase, Plin. [condoceo], to train, teach, instruct, disci- debes, te condono, Plaut. Bacch. 5, 2, 24;
33,6,35, 109.With abl.: condidit (libros pline (rare): beluas, Cie. . D. 2,64,161; cf. so id. Pers. 5, 2, 36: argentum, quod habes,
Sibyllinos) duobus forulis auratis sub Pala- elephantos, Auet. B. Afr. 27: tirones gladi- I condonamus te, Ter. Phorm. 5,8,54: aurum
tini Apollinis basi, Suet. Aug. 31; Scrib. atores, id. 71: animum, ut, etc., Cie. Tusc. aliquem, Afran. ap. Non. p. 497, 29. Pass,
Comp. 145.With locat: id domi nostrae, 5,31,87.
con-doceo, Oui, etum, 2, v. a., to exer- impers., with acc. of thing: habeo alia multa
Cie. Verr. 2,2,2, 5; cf.: ut ei jam explocise,
train, instruct (very rare; perh. only quae nunc condonabitur, Ter. Eun. proi. 17.
ratus et domi conditus consulatus viderecon-dormio, fro, v. ., to fall quite
in
the
foil, exs.): (milites) equo uti frenato,
tur, i. e. he was sure of it, id. Mur. 24,49.
Auet. B. Afr. 19 dub. (ai. condocefecerat or asleep (very rare), * Suet. Aug. 78; Curt. 6,
2, ro p.: teneo omnia; in pectore condi- constituerat): Mi. Fac modo, ut condocta 10,14 (acc. to Madv. ad Cie. Fin. 5, 4,11);
ta sunt, Plaut. Ps. 4,1, 31: mandata corde tibi sint dicta ad hanc fallaciam. Co. Quin Hyg. Fab. 125; Capitol. Ver. 4. .
memori, Cat. 64, 231: tu, qui omne bonum edepol condoctior sum, quam tragoedi et
con-dormisco, dormivi, 3, v. inch.
in visceribus medullisque condideris, Cie. comici, Plaut. Poen. 3, 2, 3 sq.
[dormio], to go entirely to sleep, to fall
Tuso. 5,9,27: in causis conditae sunt res fucon-doctor, oris, m., a fellow-teacher asleep; only in Plaut. Cure. 2, 3. 81; id.
turae, lie, are contained, id. Div. I, 56,128.
Bud. 2, 7, 13; id. Mil 3, 2,13; in perf, id.
(eccl. Lat.), Aug. Confi I, 9 fin.
Hence, B. Es p., I. In econom. lang.,
Most. 2, 2, 65.
c
o
n
d
o
c
t
a
S
,
a,
um,
Part.
and
.
.,
.
to preserve, pickle (for which the access,
condrilla and c o n d r y l l a , another
condoceo.
form condio, Ire, became prevalent): lene o n d o l e o , ere, v. ., to feel severe orthography for chondrille, q. v.
tiscum in acetum (cf. just before, oleae
C o n d r u s i , orum, m., = , a
quomodo condiantur), Cato, B. B. 117: Acus pain, to suffer greatly (eccl. Lat.). I, Uniin orcas, Coi. 12, 15, 2: fructum in cados, versum corpus,Tert.Poen. 10.B. Trop.: people in Gallia Belgica, on the right bank
Plin. 13, 4, 9, 48: corna in liquida faece, animo, Hier. Ep. 112, . 12.II. To suffer of the Mense, in the region of Lutlich and
. M. 8, 666: oleum, Suet. Caes. 5 3 . - 2 . with another, to feel another's pain ; with Namur, near the modern Condroz, Caes.
In medic, lang., to set: ossa, Cels. 8, 23: dat: qui non condolent proximis suis, sed B.G. 2,4; 4, 6; 6,32.
c o n d u c e n t e r , adv., v. conduco fin.
calcem, id. 8, 22: articulum, id. 8, 2 4 . - 3 . potius eos irrident, Aug. in Job, 19, 13;
conducibilis, , adj. [conduco, II.],
To inter, bury (et compono, II. B. I. e.): Vulg. Ecclus. 37, 5; ib. Heb. 5, 2.
con-ddlesco, lui, 3, v. inch. . [doleo], advantageous, profitable, expedient (several
mortuos cera circumlitos, Cie. Tuso. I, 45,
108 : aliquem sepulcro, id. Leg. 2, 22, 56; to feel severe pain, to suffer much, to be in times in Plaut., elsewhere rare): (consiliVerg. . 3, 67; . . 7, 618; 8, 235: ossa pain or distress, to ache. I. Prop, (rare, um) ad eam rem, Plaut. Ep. 2,2, 76: repeparentis terra, Verg. . 5, 48; so, aliquem but class, in prose and poetry; most freq. riamus aliquid calidi conducibilis consili,
terra, Plin. 7,54,55, 187: corpora defuncto- ui temp.perf.): mihi de vento miserae con- id. ib. 2,2,71: istuc facinus mihi, id. Bacch.
rum in lapide sarcophago, id. 36, 17, 27, doluit caput, Plaut. True. 2, 8, 2 ; so in 1, I, 18 ; id. Cist. I, I, 80: conducibile et
131: fraternas umbras tumulo, Ov. F. 5, perf: latus ei dicenti, Cie. de Or. 3, 2, 6: utile, id. Trin. I, I, 3; cf. id. ib. 1,1,14.
451; so id. M. 14, 442; Val. FI. 5,198: ossa pes, dens, id. Tusc. 2,22, 52: homines, quo- *C(rmp., Auet. Her. 2,14, 21; Sid. Ep. 6,1.
peregrini ripa. . M. 2, 337: in Tomitana rum alter ne condoluisse quidem umquam
Con-duco, xi> etum, 3, v. a. and . I,
condar humo? id. P. 3,1,6: inhumatos Ma- videtur, id. ib. I, 18, 41: tentatum frigore Act, to draw, bring, or lead together, to asnes, Lue. 9,151: Alexandrum intemperan- corpus, * Hor. S. I, I, 80: admonitu matris, semble, collect (class, in prose and poetry).
tia bibendi... condidit, brought to the grave, Ov. Tr. 5. 3, 32: natura (hominem) condo- A, In gen 1. Of persons (esp. freq. of
Sen. Ep. 83, 23: patrem, Phaedr. 4, 4, 30: lescere dicerent, Cie. Ac. I, IO, 38: ad suspi- the collecting, assembling of troops in any
fulgura publica condere, Juv. 6, 587, v. ful- tionem tactus condolescunt (ulcera), Sen. place): milites de castellis ad castra, Sigur; cf.: Aruns dispersos fulminis ignes Ira, 3, 9, 5 . * H , To suffer or sympathize senii. ap. Non. p. 514,7: populum in forum,
Colligit et terrae maesto cum murmure with: anima corpori laeso... condolescit Varr. ib. p. 274, 20: exercitum in unum locondit, Lue. I, 606 sq.Ii. Poet., of time, Tert. Anim. 5.
cum, Caes. B. G. 2, 2: eo copias omnes, id.
to pass, spend, live through, bring to a close: * c o n - d d m o , are, v. a., to tame com- B. C. 3,13 fin.: copias suas, id. B. G. 6, 31
saecla vivendo, Lucr. 3,1090: longos soles pletely, to curb, check; trop., Prud. Cath. 7, init.; et auxilia, Liv. 30, 21, 3; 23, 13, 8:
cantando, Verg. E. 9, 52: cum referetque 98.
dispersas suorum copias, Tae. H. 4,71: virdiem condetque relatum, i. e. morning and
* c o n d o n a t i o , onis, fi [condono], gines unum in locum. Cie. Inv. 2,1, 3: omevening, id. G. 1,458: diem collibus in suis, giving away: bonorum possessionumque, nis clientes suos eodem, Caes. B. G. I, 4:
Hor. C. 4,5,29: diem, Stat. Th. IO, 54; Plin. Cie. Verr. I, 4,12.
milites in unum, Sali. J. 51, 3; cf. Tae. A.
Ep. 9, 36, 4; id. Pan. 80 fin.; Macr. Somn.
Con-dono, avi, atum, I, v. a. I. Ali- 4, 47. 2. Of inanimate objects: vineas,
Scip. I, 20fin.: noctem, Sil. 4, 482.In re- quid (aliquem) alicui, to give something to Cie. Phil. 8, 6, 17: nubila, . . I, 572 ai.
spect to lustrum, v. 2. lustrum, I. 4. one, to present, deliver up (in good prose; B. Es p., I, Intens., to connect, unite,
ra s f., to conceal, hide, secrete, suppress: most freq. in Cie.; not in Quint.).
In by bringing together, = cogo, colligo, a.
Sibyllam quidem sepositam et conditam gen. 2. Prop.: pallam, Plaut. Men. 4,2, Prop, (so several times in Lucr.,elsewhere
habeamus, u t . . . injussu senatus ne legan- 94: pateram tibi, id. Am. I, 3, 38: apothe- rare): partes in unum, Lucr. 1,398; 3,633;
tur quidem libri, Cie. Div. 2, 54,112: quic- cas hominibus nequissimis, Cie. Phil. 2,27, cf. id. 1, 651; 6, 968; Vitr. 8,1 fin.: cortice
quid sub terra est in apricum proferet 67: omnia certis hominibus (corresp. with ramos, . . 4, 375: lac, to coagulate, curaetas, Defodiet condetque nitentia, Hor.Ep. dare), id. Agr. 2, 6, 15: facultas agrorum dle, Col. 7, 8 , 1 : conducere musculum aut
I, 6, 25: lumen, Lucr. 4, 434; so, lunam suis latronibus condonandi, id. Phil. 5, 3, 6 laxare, to contract, Cael. Aur. Tard. 2,1, n. 8:
(nubes), Hor. C. 2,16, 3: aliquid jocoso fur- Wernsd.iV. cr. (cf. Zumpt, Gram. 661): he- ubi sunt nervi, interiores conducunt memto, id. ib. I, IO, 8: vultus, . M. 2, 330; reditatem alicui (praetor), to adjudge, id. bra, Plin. II, 37, 88, 218: vulnera cera, to
cf.: vultum aequore, id. ib. II, 255: enses, Verr. 2,1,41, 105.2. Trop., to give up, close wp,Val. FI. 1,479 ai.b. Trop.: proto sheathe, Hor. Epod. 7, 2: ferrum, Phaedr. surrender, deliver up, sacrifice, devote, bringpositionem et assumptionem in unum, Cie.
5, 2, 8: gladium, Quint. 8, prooem. 15: as an offering: aliquid dicioni, judicio po- Inv. I, 40, 73; cf. Quint. 5, 14, 9: omnia
scuta latentia, Verg. A. 3, 237: oculos, to testatique alicujus permittere et condo- probra in deorum maledicta, Arn. 4, p. 146:
close, shut, Ov. Tr. 3, 3, 44 (but oculi con- nare, Cie. Agr. 2, 15, 39: aliquid potentiae dies adeo conductus, i. e. short, Sol 22.
diti, v. P. a. infra); so, lumina, Prop. 4 (5), alicujus, id. Fam. 5, 18, 2: consuli totam 2. T. t. of the lang. of business, to hire,
II, 64: se in viscera (terrae), . M. 2,274: Achaiam, id. Dom. 23, 60: aliquem cruci, take on lease, to farm (correlative of locare:
se sub lectum. Suet. Calig. 51.Mid., Plin. Plaut. Bud. 4, 4, 26: omnes inimicitias rei cf. Dig. 19, 2 , 1 ; very freq. and class.). a.
8, 57, 82, g 223: nocte... aliquot Numida- publicae, Cie. Phil. 6, 18, 60: ne patiamini, To hire for one's use, to hire, rent, employ ;
rum turmas medio in saltu condiderat, i. e. M. Caelium libidini muliebri condonatum, of things: aedes aliquas mini, Plaut. Merc.
placed in ambush, Liv. 27, 26, 8; so, hostis id. Cael. 32, 78: ut M. Aemilius cum sua 3,2,17; Suet. Tib. 35; cf.: domum in Pala-
tio, Cie. CaeL 7,18; id. Q. Fr. 2, 3, 7: horiam, id. Fam. 16,18, 2: qui colonus habuit
conductum de Caesennia fundum, id. Caecin.
32,94: habitationem in annum, Dig. 19, 2,
19: ad certum tempus, ib. 19, 2 , 1 4 : insulam, ib. 19, 2, 3 0 : conduxi domum a te,
Sen. Ben. 7, 5, 2: nummos, to borrow, Hor.
S. 1,2, 9; cf. pecuniam, Juv. II, 46.Esp.,
of persons: ille qui me conduxit, ubi conduxit, abduxit domum, Plaut Trin. 4,2, I I :
cocum, id. Ps. 3, 2, IO and 15; id. Aui. 2,
4 , 1 : fidicinam, quae cantaret sibi, id. Ep.
2,3, IO: meretricem, id. Bacch. 5,1, I I ; cf.
id. Am. 1,1,131; Nep. praef. g 4; and poet.:
torum, Ov. Am. 1,10,44: consulem vestrum
ad caedem faciendam, Cie. Prov. Cons. 4, 9:
praeceptores publice, Plin. Ep. 4,13, 6: choragum, Suet. Aug. 70: homines, Caes. B. G.
2, I; so, militem (the Gr. ?/7), to
hire soldiers, Curt. 3, I, I; 3, 9, 2 ai.; cf.
the foil, subst.With ut or quin: aliquem
uti taceat, to hire, bribe, employ, Cato ap.
Geli. 1,15, IO; cf.: tribus non conduci possim libertatibus, quin, etc., could not be
hired, Plaut. Cas. 2, 8,68; cf. Lucii. ap.Non.
p. 274, 21: mercede aliquem, Cie. Off. 2, 6,
22: mercede diurna conductus, Hor. S. 2,
7,18: pictorem magno pretio, Cie. Inv. 2,
1, Ii Subst. (a) c o n d u c t i , Orum, m.,
hirelings, mercenary soldiers, Hor. . P. 431;
Nep. Dat 8, 2 ; cf. Liv. 30, 7, IO; 30, 21, 3 ;
23,13, 8 ai.Hence, poet.: bella conducta,
carried on by mercenary troops, Sil. 5,196.
() c o n d u c t u m , i, , any thing hired,
esp. a house, dwelling, etc., Cie. Clu. 62,175;
Sen. Ben. 7 , 6 , 3 ; Petr. 9 , 4 ; Dig. 9 , 3 , 1 ; cf. :
locati conducti, ib. 19, 2 tit.: actio ex conducto, an action upon a lease or contract, I
ib. 19,2,19, g 4 and 8 ai.b. To undertake \
any service (building, transportation, the'
customs, etc.), to contract for, farm: caedundum illum (agnum) ego conduxi, Plaut.
Aui. 3, 6,31; cf.: caedundos agnos, id. Capt.
4, 2, 39: redemptor, qui columnam illam
de Cotti conduxerat faciendam, Cie. Div.
2, 21,47: locare faciendum quod ego conduxeram, Dig. 19, 2, 48; so, mulierem vehendam nave, ib. 19, 2, 19: aliquem docendum, ib. 19, 2,13, 3; 13, 6 , 1 9 : praebenda, quae ad exercitum opus essent,
to undertake the supplies, Liv. 23, 48, I I :
vectigalia, to farm, Cie. Att. 1,17, 9; Liv.
43,16,2: tabulas in Italiam portandas, Veli.
1,13, 4; so, portorium, Cia Inv. 1,30,47 ai.
I I . Neutr., to contribute to something by
being useful, to be of use or profitable, to
profit, serve, etc. (syn.: convenit, utile est;
class.; used only in the '3d pers. of the
sing, and plur.); constr. with in, ad aliquid, the dat.,or absol. ( a ) With in: quod
tuam in rem bene conducat, Plaut Cist. 3,
4; so, maxime in rempublicam, Sisenn.
ap. Non. p. 274, 29: in commune, Tae. A. 2,
38.(/3) With ad: ad ventris victum,Plaut
Capt. 4,3, 6: ad vitae commoditatem, Cie.
Off. I, 3, 9.( 7 ) With dat. (so most freq.):
huic aetati non conducit latebrosus locus,
Plaut. Baccb.1,1,22: maxime rei publicae,
Cie. Prov. Cons. I, I; id. Off. 3, 27, 101: neque homini infanti iojuste facta conducunt,
id. Fin. 1,16,52 ; Coi 9 , 1 , 3 : omnibus, Cie. I
Bep. I, 32, 4 9 : tuae laudi, id. Fam. 13, 48: i
nostris rationibus, id. Att. I, I, 2: maxime sibi, Quint. II, 1,12: alvo citae (vinum),
Plin. 23,1,23, 41: proposito, Hor. A. P. 195
et saep.: imbres non conducunt vitibus,
Plin. 17,2,2,8 14.(d) Absol: dubitare non
possumus, quin ea maxime conducant, quae
sunt rectissima, Cie. Fam. 5,19, 2: conducere arbitror talibus auris tuas vocibus undique circumsonare, id. Off. 3,2,5.Hence,
. . as subst.; v. I. C. 2. fin. supra.
Adv.: c o n d u c e n t e r , becomingly, fitly,
Geli. 16,12, 4.
(vectigalium), Liv. 43,16, 2: tota renuntiata est, Cie. Verr. I, 6,16 Zumpt (B. and .
condicio).
c o n d u c t i t i u s , a> um, v. conducticius,
c o n d u c t o r , oris, m. [conduco], one who
hires a thing, a lessee, farmer, tenant, a contractor (rare, and mostly absol.): (histrionum), Plaut. As. proi. 3: (pecoris), Cato, B.
B. 150,2: (agri), Caes. B. C. 3 , 2 1 ; Coi. 3,13,
12; cf. Plin. Ep. 7 , 3 0 , 3 : (aedificii), Cato, B.
E. 14, 3: operis, Cie. Q. Fr. 3,1, 2, 8 5: sacrae arae, Val. Max. 8,12, ext. I: Dig. i o , 7,
40, 8 5; Inscr. Orell. 46; 4324; cf. Gai. Inst.
3,145.
c o n d u c t o r i s , leis, / [conductor], she
who hires or rents a thing, Cod. Just. 3, 3,
10; 4, 65, 24 ; 5,12,18.
I. c o n d u c t u s , a, um, Part., and cond u c t u m , conduco, I. B. 2. a. fin.
* 2. c o n d u c t u s , iis, m. [conduco], a
contraction: oculorum, Cael. Aur. Acut. 2,
15, 95.
* c o n - d u l c o , are, v. a., to sweeten, Vulg.
Ecclus. 27, 26; 40j 18.
i c o n d i t i u s , i, m., v. condylus,
c o n d u p l i c a t i o , uis, fi [conduplico],
a doubling (very rare); humorously, for
embracing, * Plaut. Poen. 6, 5,18 (cf. id. Ps.
5,1,16).As a figure of speech, a repetition of the same word, = ,
Auet. Her. ^4, 28, 38.
c o n - d u p l i c o , avi, I, v. a., to double
(ante-class.): cibum, Varr. B. B. 2, 4, 15:
divitias, Lucr. 3, 71: primordia rerum, id.
1,712: quod boni promeritus Aleris, conduplicaverit, * Ter. Phorm. 3, 2, 31: tenebrae
conduplicantur, Pac. ap. Cie. Div. I, 14, 24
(Trag. v. 412 B i b . ) . H u m o r o u s l y : corpora, of a loving embrace (cf. conduplicatio), Plaut. Ps. 5 , 1 , 1 6 .
a plant: Saponac o n d u r d u m , i
ria vaccaria, Linn.; Plin. 26, 5,14, 8 26.
* con-dftro, are, a., to harden, to
make very hard: ferrum, Lucr. 6, 969.
* c o n d u s , i m [condo], one who lays
up (provisions), opp. promus, Plaut. Ps. 2,
2,14.
t c o n d y l o m a , ^faiS, ., = ,
a swelling in the parts about the anus, Cels.
6,18, 8; 7, 3 0 , 2 ; Scrib. Comp. 224 and 225
aL; Plin. 21,20, 83. 8 143 aL
t c o n d y l u s (t c o n d i t i u s , Paul, ex
Fest. p. 38,14 Mull.), i, m., ^. * I.
The knob or knuckle of a joint; esp. plur.,
the fist: complicatis in conditos digitis,
Mart. Cap. 1, 8 88. * . ( j o i n t of a
reed; hence meton.) A reed, Mart. 5,78, 30
d u b . * m . = anulus, PauL ex Fest. 1.1.
c o n e c t o (less correctly, c o n n e c t o ,
v. Bitschl, Opusc. IL 448 sq.; GelL 2,17. 8),
nexili, nexum, 3, v. a. [necto], to tie, bind,
fasten, or join together, to connect, entwine,
link together (class.; most freq. in part,
pass, and the trop. signif.;; constr. with
cum, inter se, the dat. x or absol. I. L i t . :
id (palliolum) conexum in umero laevo,
folded, gathered, Plaut. Mil. 4, 4, 42: omnia inter se conexa et apta, Cie. . D. 2,
38, 9 7 : omnia omnimodis, Lucr. 2, 700:
terrestria membra marinis, id. 2, 704; 2,
712; 3, 691: illae (apes) pedibus conexae
ad limina pendent, Verg. G. 4, 257; cf. Sil.
2, 220: crines, Prop. 2, 5, 23: nodos, . M.
12,430: bracchia in genibus digitis conexa
tenere, id. ib. 9, 311: naves validis utrimque trabibus, Tae. H. 2,34: Mosellam atque
Ararim facta inter utrumque fossa, id. A.
13, 53 ; cf.: Adiabenis conectuntur Carduelim Plin. 6,15,17,8 44: lata alvus (navium)
sine vinculo aeris aut ferri conexa, Tae. H.
3, 4 7 : ferreae laminae serie inter se conexae, Curt. 4, 9, 3. I I . T r o p .
A. I p
g e n . : amicitia cum voluptate conectitur,
Cie. Fin. I, 20, 67; Quint. 8, 3, 77: ita sunt
inter se conexa et indiscreta omnia, id. IO,
I, 2; 5,14, 32; cf. * Suet. Tib. 43: membra
historiae, Quint. 94,129 ai.: quod discrimini patris filiam conectebat, to implicate,
involve, Tae. A. 16,30; cf. id. ib. 16,32: causam dolori meo, id. ib. 3,12; id. H. 1,65.
B. Es p., I. In discourse, to connect with
what precedes,join to, etc.: facilius est
enim apta dissolvere quam dissipata conectere, Cie. Or. 71, 235: illud non est in
uno verbo translato, sed ex pluribus continuatis conectitur, id. de Or. 3,41,166: inter
se pleraque conexa et apta, id. Part. Or. 39,
137; Quint. IO, 1 , 2 : verba lyrae conectere,.
To Join in bringing forward, to propose Capitolii in L. Vestinum confert, i. e. as- 2, 5, 64, g 166; Liv 28, 40, I I : confessio,
unitedly (as a law; cf. fero, II. B. 8. b.): cur signs to, charges xoith, Tae. . 4,53: in uni- nibus suis, Cie. Cat. 3, 6, 15. With gen.
enim non confertis, ne sit conubium divi- us salutem collata omnium vota, Plin. Pan. subj.: illorum, Cia Verr. 2, 5, 40, 103:
tibus et pauperibus, Liv. 4, 4, 9 Weissenb. 23,5.(6) With erga: commemoratio be- inimicorum, id. Bed. Quir. I, I: omnium,
nevolentiae ejus, quam erga me a pueritia Veli. 2, 43: illa Ciceronis, Quint II, I, 44:
ad loc.
. (Con intens.) To bear, carry, convey, contulisses, Cie. Eam. IO, 5, I. 3. With adversarii, id. 4, 4, 4; cf. ipsorum, Plin. 9,
direct a thing somewhere (in haste, for pro- aliquid ad or in aliquem, or aliquid, to re- 7, 6, g 18 aL : extera corporum indubitatas
tection, etc.);.and conferre se, to betake or fer or ascribe something to a person or confessiones habent, i. e. proofs of the healturn one's self anywhere, to go (very freq. thing as its possessor, author (in a good, ing power (of assafoetida), id. 22, 23, 49,
and class.). A. Prop. I, In gen. (a) and freq. in a bad sense), to attribute, im- 103.With de and abl.: immo si actionem
With the designation of the goal: quo me pute, assign, ascribe to one, to lay to the stultissimasque de se, nefarias de patre
miser conferam ? Gracch. ap. Cie. de Or. 3, charge of: species istas hominum in deos, confessiones audisses? Cael. ap. Cie. Fam.
56,214: qui cum se suaque omnia in oppi- Cie. . D. I, 27, 77: res ad imperium de- 8, 8 , 2 : ipsorum de somno piscium confesdum Bratuspantium contulissent, Caes. B. orum, Lucr. 6, 54: permulta in Plancium, sio, Plin. 9,7,6, g 18.With abstr. subjects:
G. 2,13: se suaque eo, id. ib. 3, 28: se sua- quae ab eo numquam dicta sunt, conferun- ea confessionem faciunt, non defensionem,
que in naves, Nep. Them. 2,7 aL: iter Brun- tur . . . Stomachor vero, cum aliorum non Cato ap. Geli. 7, 3,15. I I . Esp. A. As
disium versus, Cie. Att. 3, 4 med.; cf.: iter me digna in me conferuntur, Cie. Plane. a fig. of speech, Quint 9, 2,17; 12,1, 33.
eo, Brut. ap. Cie. Fam. II, 13,4: suas ratio- 14, 35; id. Fam. 5, 5, 2: mortis illius invi- B. In eccL Lat. I. A creea, avowal of
nes et copias in illam provinciam, id. Imp. diam in L. Flaccum, id. FI. 17, 41: suum belief: fidei, Greg. . Ep. 7,6: nostra, Vulg.
Pomp. 7 , 1 7 : legiones in mediam aciem, timorem in rei frumentariae simulationem Heb. 3, 1. 2. An acknowledgment of
Auet. B. Alex. 39; Auet. B. Afr. 60: quos angustiasque itinerum, Caes. B. G. I, 40: Christ, (a) In gen., Vulg. Bom. 10,10.
eodem audita Cannensis clades contulerat, sua vitia et suam culpam in senectutem, () Esp., an acknowledgment of Christ
Liv. 23,17, 8: parentes illuc, Tae. A. 4, 46: Cie. Sen. 5,14: hanc ego de re publica dis- under torture; and hence, transf., torture,
se Bhodum conferre, Cie. de Or. 3, 56, 213: putationem in Africani personam et Phili suffering for religion's sake, Lact. Mort
se Laodiceam, Lent. ap. Cie. Fam. 12,14,4: contuli, id. Att. 4,16, 2.So esp.: culpam Pera. I init.
se Colonas, Nep. Paus. 3, 3: quo se lusa in aliquem, Plaut. Am. 2, 2,156; Ter. Eun.
confessor, eris, m. [confiteor] (only in
acies, Liv. 9,16,1 ai.: se ad Tissaphernem, 2, 3, 97; Cie. Att. 9, 2, a, I: causam in ali- eccL Lat. opp. negator), a confessor of
Nep. Alcib. 5, 2; so, se ad Pharnabazum, quem, id. ib. 12, 31, I; Liv. 5, II, 6 ; cf.:
Christianity, a martyr, Lact. Mort. Pera.
id. Con. 2 , 1 : se in fugam, Cie. Caecin. 8, causam in tempus, Cie. de Or. 3, 61, 228.
35; Sid. Ep. 7,17 ai.
4e.
To
transfer
to
a
fixed
point
of
time,
fix,
22: sese in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20;
confessorius, a, um, '. [confessor];
Plaut. Bacch. 3,1,7 (cf.: conicere se in pe- assign, refer, appoint, put off, defer, postdes, Ter. Phorm. 1,4,13).Of things: pitu- pone (cf. differo): Carthaginis expugnatio- in the jurists, of or pertaining to confesita eo se umorve confert, Cele. 2,12.() nem in hunc annum, Liv. 27, 7, 5: in po- sion or acknowledgment: actio, Dig. 8,5,2;
Absol.: pulcre haec confertur ratis, is borne sterum diem iter suum contulit, Brut. ap. 8, 5, 4; 9, 2, 23; 9, 2, 25 ai.
confessus, a, um, Part., from confiaway, Plaut. Bacch. 4, 6, 27. 2. Esp., in Cie. Fam. II, 13,3: omnia in mensem Mar. M. (cf. abeo, II.): aliquem in aliquid, to tium, Cie. AU. 6,1, 24: aliquid in ambula- teor.
con-festim, adv. [kindr.with festinus,
change into, transform to something: ali- tionis tempus, id. Q. Fr. 3, 3, I: eam pecuquem in saxum, . M. 4, 278: versos vul- niam in rei publicae magnum aliquod tem- festino, from fero], immediately, speedily,
tus (poet. circumlocution for se) in hanc, pus, id. Off. 3, 24, 93: quod in longiorem urithout delay, forthwith (class, in prose
id. ib. 9, 348: corpus in albam volucrem, diem conlaturus fuisset, Caes. B. G. 1,40fin.: and poetry): abi ad thensaurum jam conid. ib. 12,145.B. Trop. 1 . I n g e .,to alicujus consulatum in annum aliquem, festim clanculum, Plaut. Trin. 3, 3, 69: rem
bring, turn, direct something to ; and con- Plin. Pan. 61.Barely of place: idoneum administrandam arbitror sine ulli mora et
ferre se, to turn, apply, devote one's self to, locum in agris nactus . . . ibi adventum confestim gerendam, Cie. Phil. 5, 12, 3 1 :
etc.: quo mortuo me ad pontificem Scae- expectare Pompei eoque omnem belli rati- confestim aut ex intervallo aliquid consevolam contuli, Cie. Lael. I, I: (Crassus) cum onem conferre constituit, Caes. B. C. 3, 81 qui, id. Inv. I, 28, 43 ; 2, 12, 42 : sequi,
initio aetatis ad amicitiam se meam con- fin. 5, To bring on, cause, occasion, in- Sisenn. ap. Charis, p. 176 P.: insequi, Lucr.
tulisset, id. Brut. 81,281; id. Fam. II, 29,2: duce: pestem alicui, Coi. I, 5, 4: cando- 4, 340 (315); Quint. 4, 2, 54 : se subsequi
(cohortes) jubet, Caes. B. G. 4,32; cf. id. ib.
qui se ad senatus auctoritatem, ad liberta- rem mollitiamque, Plin. 35,15, 50, g 175.
5,18; Liv. 44, 3, 2 et saep.: huc advolavit,
tem vestram contulerunt, id. Phil. 4, 2, 5;
con-ferrflimino
(-ferumine),
ure,
Cie. Clu. 67,192: ad eam, id. Phil. 2,31,77;
id. Ac. 1,9,34: se ad studium scribendi, id.
v. a., to cernent, to solder together, Plin. 27, Liv. I, 32, I I ; 2, 7,12 et saep.: alacres adArch. 3, 4: se ad studia litterarum, id. ib.
orant. Verg. A. 9,231; * Hor. Ep. I,
7,16; cC Suet. Gram. 24: meus pater eam 8,45, g 69.
conferte, adv., v. confercio, P. a. fin. mittier
12, 9: Pandatariam festinavit, Suet. Calig.
seditionem in tranquillum conferet (the
^ [confertus, . 2.], in a
confertim,
15; Coi. 2, IO, 16: ut Hostus cecidit, configuro taken from the sea when in commotion), Plaut. Am. 1,2,16: verba ad rem, compact body, closely; in milit. lang., of festim Bomana inclinatur acies, Liv. 1,12,
to bring words to actions, i.e. to pass from marches, battles, etc. (very rare): sese re- 3; cf. Suet. Aug. IO.Cf. upon this art
words to deeds, Ter. Eun. 4, 6, 4; id. Hec. 3, cipere, Sail. J. 50, 5: et pugnant et cedunt, Hand, Tura. II. p. 103 sq.
1,17: suspitionem in Capitonem, Cie. Bosc. Liv. 31, 43, 3; 21, 8, 9 Weissenb. ad loc.
(con-festinatio, a false read, for cum
Am. 35,100: ut spes votaque sua non prius
confertus, a , nm, Part. and P. a., from festinatione, App. M. 10, p. 233.)
ad deos quam ad principum aures confer- confercio, q. v.
X confeta sus, a sow offered in sacret, Tae. A. 4,39: lamentationes suas etiam
con-fe rumino, v. conferrumino.
rifice with all her young, Paui. ex Fest
in testamentum, id. ib. 15,68.More freq.,
Conferva, a e , / [conferveo], a kind of p. 57, 21 MfilL (cf. Verg. A. 8, 43).
in partio., 2 With the access, idea of ap- water plant (so called on account of its
Confestim, conficio init.
plication or communication, to devote or healing power), Plin. 27, 8,45, g 69 (in App.
apply something to a certain purpose, to Herb. 59 called consolida).
* con-flbula, ae, f , a wooden double
employ, direct, confer, bestow upon, give,
cramp, clincher: ligneae, Cato, B. B. 12.
conferve-facio,
ere,
.
a.
[
id.
],
to
lend, grant, to transfer to (a favorite word
conficiens, entis, v. conficio, P. a.
with Cie.), () With dat.: dona quid ces- make glowing or melting: aes aurumque,
conficio, feci, iectum, 3 (perf. subj.
sant mihi Conferre? Plaut. Men. I, 2, 20: Lucr. 6, 353 (Lachm. conferve facit).
Plant True. 4, 4, 39 ; in pass.,
tibi munera, Prop. 2,3,25: Nep. Ages. 7,3:
con-ferveo, ere, v. ., to seethe, boil to- confexim.
victoribus praemia, Suet. Calig. 20: puellae gether {very rare), j. In gen., Pall. 1,35, besides the regular form conficior, freq.,
quinquaginta milia nummum, Plin. Ep. 6, 13.If, In medic, lang., of broken limbs, but not in Cie., in acc. with fio, fieri: confit, Plaut Trin. 2,4,7; Lucr. 4,291; Coi 2,16,
32, 2: fructum alio, Ter. Eun. 3,1, 60; Dig. to heal, grow together, Cels. 8, IO, 1 aL
I; Plin. 6,23,26, g 103; 31,7,40, g 83; Macr.
37, 6,1, g 24.() With ad and acc.: hosticonfervesco, ferbui (cf. ferveo, and
les exuvias ornatum ad urbis et posterum Prise, p. 866 P.), 3, v. inch. n. [conferveo], to 5. 1,14,13; id. Somn. Scip. 2, 3; I, 2: confiunt, Lucr. 4,738; Arn. 7,219: confiat, Coi
gloriam, Tae. A. 3, 72 : Mithridates omne begin to boil, to become heated, grow hot (perh.
I, 8, 12; Lucr. 4, 929 Lachm.: conflant,
reliquum tempus non ad oblivionem vete- not ante-Aug.). I. In gen.
Prop.:
ris belli, sed ad comparationem novi con- aer conclusus versando confervescit, Vitr. Imp. Leo, Cod. 2, 7, I I : confieret, Balb. ap.
tulit, Cie. Imp. Pomp. 4, 9: omne studium 5, 3; 2, 6,4: granum, si tegulis subiaceat, Cie. Att. 8,15, A, 3; 9,7, A, I ; Liv. 5, 60,7:
atque omne ingenium ad populi Bomani confervescere, Plin. 18, 30, 73, g 302 ai. confierent, Suet Caes. 20; Arn. 2, 73: congloriam laudemque celebrandam, id. Arch. B. r o p.: mea cum conferbuit ira, * Hor. fieri, Lucr. 2,1069; 5,889; Caes. B. G. 7,58;
9,19; id. Fam. IO, 1 , 3 : omnem meam cu- S. I, 2, 71.II. In medic, lang., of broken Sulp. ap. Cic.Fam.4,5,1; Verg. A. 4,116; v.
ram atque operam ad philosophiam, id. ib. limbs, to heal, grow together: si quando Forbig.ad loc.; Tae. A. 15,59; cf. Neue, For4, 3, 4: omnem tuum amorem omnemque ossa non contabuerunt, Cels. 8, IO, 7; cf. ment. II. p. 611), v. a. [facio]. I. To make a
thing completely ready, to make, prepare,
tuam prudentiam... confer ad eam curam, id. 8, IO, I ; 8, 8, 7.
bring about, complete, accomplish, execute,
id. Att.7,1,2: animum ad fodiendos puteos,
Confessio, onis, fi [confiteor], a con- etc. (except in Quint., freq. in all periods
Auet. B. Alex. 9: ad naturae silae non vitiosae genus consilium vivendi omne, Cie. fession, acknowledgment. I. In gen. (in and species of composition). A. L i t 1,
Off. 1,33,120: orationem omnem ad mise- good prose; esp. freq. in Cie. and Quint.), In gen.: nisi cottidiano sesquiopus confecericordiam, id. Lig. I, I.() With in: om- with gen. obj.: errati sui, Cie. Div. I, 17, ris, Plaut. Capt 3,5,67; cf. pensum, id. Merc.
nes curas cogitationesque in rem publicam, 33: ignorationis, id. Ac. 1,12, 44; c: insci- 2,3, 81; id. Pera. 2 , 4 , 1 : eme lanam, unde
Cie. Off. 2 , 1 , 2 : diligentiam in valetudinem tiae suae, Quint 2, II, 2: captae pecuniae, pallium conficiatur, id. Mil. 3, I, 93 ; cf.:
tuam, id. Fam. 16, 4, 4: praedas ac manu- Cie. Cin. 53,148: culpae, Liv. 21,18, 6; 36, anulum, pallium, soccos su& manu, Cie.
bias suas non in monumenta deorum im- 27, 6: paenitentiae, Quint II, I, 76: vitio- de Or. 3, 32,127: vestem, id. Verr. 2,4, 26,
mortalium, neque in urbis ornamenta con- rum, Tae. A. 2, 33: facinoris, Suet Tib. 19. g 59; Suet Aug. 73: ligna ad fornacem, to
ferre, sed, etc., id. Agr. 2, 23, 60 : in eos, In plur.: cum ad vos indicia, litteras, make ready, prepare for, Cato, B. B. 16; cf.:
quos speramus nobis profuturos, non dubi- confessiones communis exitii detuli, Cie. conficere atque contexere villos ovium,
tamus officia conferre, id. Off. 1,15, 48; so, Sest. 69,145.With acc. and inf.: ea erat Cie. N. D. 2, 63, 158: aurum et argentum,
plurimum benignitatis in eum, id. ib. 1,16. confessio caput rerum Bomam esse, Liv. I, Plin. 35,12, 45, g 157: frumenta (with mo50; id. Lael. 19, 70: curam restituendi 45, 3 ; so id. 2, 7, 7 ; 42, 47, 8 ai.With lere), id. 7, 66, 57, g 191: tabulas litteris
pron. pers.: sua, Cie. Verr. 2, 4, 47, g 104; Graecis, to write, draw up, Caes. B. G. 1,29;
ef.: libros Graeco sermone, to compose, divinam conficere possit? id. Div. 2, 57,
write, Nep. Hann. 13.2; and librum Graece, 117.In part. perf: sicut fortis e q u u s . . .
id. Att. 18, 6: tabulas, Cie. Verr. 2, I, 23, senio confecto' quiescit, impaired, weak 60: orationes, Nep. Cato, 3, 3: illam par- ened, Enn. ap. Cie. Sen. 5 , 1 4 ; and so very
tem superiorem orationis, Cie. de Or. 2, 28, freq.: confectus senectute, Cie. Bab. Perd.
121: nuptias, Ter. Heaut. 5, I, 22 ; Suet. 7, 21: aetate, Sali J. 9, 4; Cat. 68, 119:
Claud. 26: bellum, Caes. B. G. I, 54; Sali. aevo, Verg. A II, 85: senecta, Ov M, 6, 37:
C. 51, 5; Vatin. ap. Cie. Fam. 5, IO, 3; Liv. cum corporis morbo tum animi dolore,Cie.
21,40, I I ; so, duella, Hor. Ep. 2,1, 254 ai.; Mur. 40, 86; cf. id. Fin. I, 12, 41; id. Att.
cf. proelium, Sali. C. 6 1 , 1 : tantum facinus, II, II, I: multis gravibusque vulneribus,
Cie. Bosc. Am. 28, 7 6 ; cf. caedem, Nep. Caes. B. G. 2, 25; 3, 5; Sali. J. 60, 7: cura,
Dion, IO, I: legitima quaedam, id. Phoc. 4, Ter. And. 2,1, 4: dolore, Cat. 65,1.With2: residua diurni actus, Suet. Aug. 78: man- out abl.: ut fessos confectosque aggrediar
data, Cie. Plane. II, 28; id. Phil 9, 3, 6; id. tur, exhausted, Liv. I, 23, 9; cf.: confectus
Q. Fr. 2, 12 (14), 3; Sali. J. 12, 4: omnibus et saucius, Cie. Cat. 2, II, 24: artus, Lucr.
rebus magna cura, multa opera et labore 3, 947: ego te hic hac offatim conficiam, to
confectis, Cie. Att. 16, 16, B, 8: ad eas res cut in jpieceg. PlwU,. True. 2, 7, 52: Atheniconficiendas biennium sibi satis esse du- enses, to^suoaue, rfep. Lys. I, I , so, provincere, Caes. B. G. I, 3: negotium, id. B. C. I, ciam, Cie. Inv. 2,37, 111; Liv.26, 21, 2; 28,
29; Cie. Att. 1,16, 5: quibus rebus confec- 28, 7 ; 40, 28, 8 ; 41, 12, 3 ; c Cie. Imp.
tis, Sali. C. 4 6 , 1 ; Nep. Pelop. 3 , 3 ; Caes. B. Pomp. IO, 28; Liv. 27, 5, 3; 40, 35, 4: duos
G. 1 , 1 3 : confecto legationis officio, id. B. hostium exercitus, id. 2, 40, 13: me (sica
C. 3,103. 2. E s p . a. In the lang. of illa) paene confecit, killed, Cie. Mil. 14, 37:
business, to settle, close a bargain, finish, alterum Curiatium, Llv. I, 25, IO; cf. sauetc.; absol.: tu cum Apella Chio confice de cium, id. 42, 16, I: Caligulam vulneribus
columnis, Cie. Att. 1 2 , 1 9 , 1 : quod si mihi triginta. Suet. Calig. 5 8 : maximam vim
permisisses, confecissem cum coheredibus, serpentium (ibes), Cie. N. D. I, 36,101; so
id. Fam. 7, 2, I: de Acutiliano negotio of the killing of animals, Suet Claud. 21;
quod mihi m a n d a r a s . . . confeceram, id. id. Dom. 19; Lampr. Com. 13 ai.; cf. conAtt. I, 5, 4 . b . Of space or distance trav- fector, II.; and in mal. part., Suet. Ner. 29
ersed, to pass over, accomplish, traverse, go (v. the passage in its connection). B.
over, make, accomplish: iter, Cie. Att. 4,14, T r o p . : conficere aliquem verbis, Plaut. Ps."
2; Caes. B. G. 2,12; Nep. Ages. 4, 4 ai.; c f : 1 , 5 , 4 9 : (captivos) omnibus notis ignomitertiam partem itineris, id. Eum. 8, 6; and niisque, Liv. 2 2 , 6 1 , 9 : lectio non cruda sed
poet.: nos immensum spatiis confecimus multa iteratione mollita et velut confecta,
aequor, Verg. G. 2,541: cursum, Cie. Att. 5. Quint. IO, I, 19 : sidus confectum, its in12, I; Verg. A- 5, 362: cursum vitae, Cie.' fluence has ceased, it has set, Plin. 16, 23,
Tusc. 3 , 1 , 2 : cursus annuos conficit sol, id. 36, g 87; 18, 25, 57, g 2 0 7 . H I . In g e n . ,
N. D. I, 31, 87; 2, 20, 52: longam viam, id. to prepare, provide, procure, to bring toSen. 2, 6: celeritate incredibili longissimas gether, = colligo: virginem, Quam amabat,
vias, Suet. Caes. 57.Barely of space occu- eam confeci sine molestia, Ter. Eun. 5, 4 , 6
pied: tecta facturi, ut mille passuum con- Buhnk.; so, centurias, to secure their votes,
ficiatur, Cie. Att. 4, 16, 8 ( 1 4 ) . B . T r o p . Q. Cie. Pet. Cons. 5 , 1 8 : cf.: suam tribum
I. In gen., to produce, cause, make, bring necessariis suis, Cie. Plane. 18, 45: hortos
about, effect: sollicitudines mihi, Ter. And. mihi, id. Att. 12, 37,2: bibliothecam, id. ib.
4, I, 26: geminas nuptias, id. ib. 4, I, 50; I, 7 fin.: exercitum difficili rei publicae
cf.: aliquid mali gnato, id. Heaut. 5, 3, I: tempore, id. Imp. Pomp. 21, 61: exercitus
pacem, id. ib. 5, 2, 45: motus animorum, maximos, id. Att. 8, II, 2; cf.: armata miCie. de Or. 2, 79, 324.With two accs.: lia centum, Caes. B. G. 2, 4: (serpentum)
animum auditoris mitem et misericordem, magnam multitudinem (just before, colliCie. Inv. I, 55, 106: reditum alicui, fo pro- gere), Nep. Hann. IO, 5: erat ei de ratiuncucure, id. Fam. 9,13, 4. Also absol., to be la apud me pauxillulum nummorum, id ut
efficient, to accomplish a direct result, be an conficerem: confeci, Ter. Phorm. I, I, 4:
active cause (philos. 1.1.): aliae causae ip- permagnam pecuniam ex ilia re, Cie. Verr.
sae conficiunt, aliae vim aliquam ad confi- 2,1, 52, g 138 ; cf.: conficiendae pecuniae
ciendum afferunt, Cie. Part. Or. 26, 9 3 . - 2 . rationes, id. FI. 9, 20. Hence, c o n f i c i Of time, to complete, finish, end, spend, pass: e n s , entis, P. a. (acc. to I.), effecting, causcum sexaginta annos confecerit, Cie. Tuso. ing, producing, efficient (rare, and only in
1,38,92: centum annos, id. Or. 52,176: diem, Cie.): causae, Cie. Part. Or. 26,93: corporis
Plaut. Trin. 3 , 3 , 7 8 : tum denique judicetur bonorum conficientia ( beatusne fuerit, cum extremum vitae diem ), productive of physical good, id. Fin.
morte confecerit, Cie. Fin. 3, 22, 76: annu- 5, 27, 81 Madv.: civitas conficientissima
um tempus, id. Att. 15, 15, 4: omnem vi. litterarum, very carefully noting down every
tae suae cursum in labore corporis atque thing, id. FI. 19, 44.
in animi contentione (just before: ut in
amore et voluptatibus adulescentiam suam
confictio, Onis,/ [confingo], an inventcollocaret), id. Cael. 17,39: annuum munus, ing, fabricating: criminis, Cie. Bosc. Am.
id. Fam. 2, 12, I: biennium, id. Quint. 12, 13, 35.Absol.: conlationis argumentatio,
40: suas horas (somnus), Sil. 4, 89: aequi- Cael. Aur. Acut. 1,11, 81.
noctium, CoL 2, 8, 2; cf. brumam, id. 9,14,
* conficto, are v. freq. a. [id.], to coun12; Plin. 18, 26, 63, g 232: commissum ac terfeit, feign, Naev. ap. Varr. L. L. 7, g 107
profligatum bellum, Liv. 8, 25, 5; Flor. 2, Milii.
1 5 , 2 . - 3 . In philos, lang., to bring forward
c o n f i c i o r , oris, m. [id.], he who fabrias proved, to show, deduce: conclusio est,
quae ex eis quae ante dicta sunt, conficit, cates a thing, a fabricator (late Lat.): falsi,
quid necessario consequatur, Auet. Her. 4, PauL NoL 21, 4.
confictus, a , nm, Part., from confingo,
30,41 fin.: Cie. Inv. I, 31, 53; hence, conficior, to follow logically (from something), and from configo.
to be deduced; with ex: cum id perspicucon-fldejussor, oris, m., a joint-sureum sit, quod conficiatur ex ratiocinatione, ty (jurid. Lat.), Dig. 2,14, 23 ai.
Cio. Inv. 1, 40, 72; so Quint. 5 , 1 4 , 9 ; 5,14,
COn-fidelis, is, m., a fellow-believer
22; 9, 4, 69; and absol., Cie. Inv. 1, 47, 87 , (eccL Lat.), Cassiod. Hist. Eccl. 9, 3.
ai.. T r a n s i t o diminish, lessen, weakc o n f i d e n s , entis, v. confido, P. a.
^ra^/m object; to sweep away, destroy, TciU,
C o n f i d e n t e r , adv., v. confido, P. a.
<fwear out, consume. A. P r o p . : dentes intimi escas conficiunt, grind, Cie. . D. 2, fin.
confidentia, a e , / [confidens]. I. A
54, 134; so Liv. 2, 32, 10; Plin. II, 37, 61,
g 160; cf. cibos, to digest, Cie. . D. 2, 55, firm trust in a thing, confidence (thus very
137; Plin. II, 37, 68, 180 ai.: ignes Confi- rare): scapularum. Plaut. As. 3, 2,3.With
cerent vulgo silvas, arbusta cremarent, acc. and inf.: confidentiast inimicos meos
Lucr. I, 905; cf.: conficere, omnia igni, fri- me posse perdere, Plaut. Ps. 2, 4, 73.
gore, id. I, 536: patrimonium suum (cor- Absol.: occidit spes nostra: nusquam staresp. with dissipare), Cie. FI. 36, 90: sapi- b u l u m ^ confidentiae, Plaut. Most. 2,1, 3.
ens si fame ipse conficiatur... vir bonus, I I . As a quality or habit, self-confidence,
ne ipse frigore conficiatur, etc., id. Off. 3, 6, boldness; in a good and bad sense (class.).
29.With acc. and inf.: ipse conficior ve- A. In a good sense (cf. fiducia): confidennisse tempus cum possim, etc.. Cie. Att. IO, tia omnis orationis, Naev. ap. Non. p. 262,
18,3: nihil est opere et manu factum, quod 24; cf.: duas sibi res, quominus in vulgus
non conficiat et consumat vetustas, id. et in foro diceret, confidentiam et vocem,
Marcell. 4, I I : quae vetustas est, quae vim defuisse. Cie. Bep. 3, 30, 42 ; cf. Non. ib.;
Plaut. Am. 5 , 1 , 2 ; id. Capt. 4, 2, 25; 4 , 2 , 3 2 ; I
415
fluo, I. B.
refuge or succor, take refuge in or with confusa venit vox inque pedita, id. 4, 562
(class, in prose and poetry). . r o p.: ad sq.: censeo omnis in oratione esse quasi
me nocte prima domum, Ter. Hec. 5, 3, 25; permixtos et confusos pedes,Cie. Or. 67,195:
cf.: ad aliquem, Cie. Off. 2,12, 41; id. Tusc. particulae primum confusae postea in or5,2,5; Verg. A. 1,666; Nep. Them. 8,3; id. dinem adductae a mente divina, id. Ac. 2,
Iphicr. 3, 2: huc, Ter. Hec. 3, 3, 24: in na- 37, 118: signa et ordines peditum atque
ves, Caes. B. C. 3, 9: in arcem, Curt. 3,1, 6; equitum, Liv. 9,27, IO: jura gentium, id. 4,
9, 8, 12: in aram, Cie. Tusc. 1, 35, 85; cf.: I, 2: priora, Quint IO, 5, 23: ordinem disciad aram, Ov. Tr. 5, 2, 44: Peliae ad limina plinae, Tae. H. 1,60; cf.: ordinem militiae,
supplex, id. . 7, 299: ad ipsos deos, id. ib. id. ib. 2,93: lusum, Suet. Claud. 33: annum
8, 688: ad fana deorum, Gai Iust. I, 53; (together with conturbare), id. Aug. 31 et
Dig. I, 6, 2: ad vestras manus, ad vestra saep.: foedus, io violate (, Horn. II.
arma, Curt. 6, 9, 24: Phylen, Nep. Thras. 2, 4, 269), Verg. . 5, 496; 12, 290: summa
I: Perusiam, Suet. Aug. 14.II, Trop., to imis, Curt. 8, 8, 8 : imperium, promissa,
take refuge in, have recourse to (esp. freq. in preces confundit in unum, mingles together,
Cie.): ad opem judicum, Cie. Font. 11, 23; . . 4, 472 : jura et nomina, id. ib. IO,
cf.: ad florentes Etruscorum opes, Liv. I, 346: fasque nefasque, id. ib. 6,585: in chaos,
2,3: ad meam fidem, Cie. Div. in Caecil. 4, id. ib. 2, 299: mare caelo, Juv. 6, 283 (cf.:
I I : ad clementiam tuam, id. Lig. IO, 30: ad caelum terris miscere, id. 2,25): ora fractis
preces, Quint. 6,1, 4; II, 3, 63; Plin. Ep. 8, in ossibus, i. e. to disfigure the features,
19,1: ad artes patrias, Ov. F. 1,572 ai.: cu- make them undistinguishable, . M. 5, 58;
jus (philosophiae) in sinum, Cie. Tuso. 5, 2, Sen. Troad. 1117; cf.: omnia corporis linea5: in tuam fidem, veritatem, misericordi- menta, Petr. 105, 10; Just. 3, 5, 11; and
am, id. Quint. 2, IO: quasi ad aram in ex- vultus, Luc. 2,191; 3, 758; Stat Th. 2, 232:
silium, id. Caecin. 34,100: neque tu scilicet oris notas, Curt. 8, 3,13: si irruptione fluEo nunc confugies: Quid mea, etc.? to take minis fines agri confudit inundatio, Dig.
refuge, i. e. excuse yourself with, Ter. Heaut. 19, 2,31: ossa Non agnoscendo confusa rec o n f r a g u s , a, um, adj. [confringo] 4, 5, 45; cf.: an illuc confugies, Cie. Verr. liquit in ore, . M. 12,251: vultum Lunae,
(post-Aug.; poet, for confragosus), rough, 2, 3, 83, g 191: Epicurus confligit illuc, ut io cloud, obscure, id. ib. 14, 367.Of disorrugged, uneven: dumeta densis arboribus, neget, etc., id. Fin. 2, 9, 28: habebam quo dered health: neque apparet, quod corpus
Luc. 6,126; Vah FI 3, 581.Subst.: con- confugerem, ubi conquiescerem, id. Fam. 4, confuderit, Cele. 3, 6, 3 . b . Trop., of infraga, orum, ., a rough place, thicket: 6,2: confugiet ad imprudentiam, stultitiam, tellectual confusion, to disturb, disconcert,
silvae, Stat Th. 4, 494. Comp., sup., and adulescentiam, Auet Her. 2,3, 5.Impers.: confound, perplex (freq. after the Aug. per.;
confligitur aliquo, Lact. Inst. Div. I, 2,9; id. perh. not in Cie.): audientium animos, etc.,
adv. not in use.
Mort. Perseo. 33, 5.
Liv. 45,42j 1; 34,50,1: cum confusa memo3 n io
con-fremo, ui; > - i sound aloud,
ria esset, id. 5, 50, 6: nos (fulmina), Quint.
n - [confugio], a place
c
o
n
f
u
g
i
u
m
,
,
resound, to murmur loudly, etc. (poet, and
8, 3, 5; Plin. Ep. 3, IO, 2: me gravi dolore
of
refuge,
a
refuge,
shelter
(poet,
and
rare),
rare): confremuere omnes, . . I, 199;
(nuntius), id. ib. 6. 5,1; Quint. 1 , 1 2 , 1 : inStat S. 1,6, 72: confremit et caelum e t . . . Ov. Tr. 4,5, 6; 6, 6, 2; Stat. Th. 12,604.
tellectum, Pl in. 21, 18, 70, 117: inmitem
confni, c o n f u t u r u m , etc., v. con- animum imagine tristi, Tae. H. I, 44: Alexcircus, SiL 16, 398: collis, Stat. S. I, 4,14.
con-frequento, no per/, itum, I, v. a., sum.
ander pudore confusus, Curt. 7,7,23: illum
con-fulgeo, ere, v. n., to shine bright- ingens confundit honos inopinaque turbat
to visit frequently or in great numbers, to
frequent (post-Aug. and rare), Col. 9, 13, ly, to glitter, glisten (very rare; perh. only gloria, Stat. Th. 8, 283; Juv. 7, 68: diligen13; Inscr. OrelL 2417; 4414: harenas, Prud. in the foil exs.): aedes confulgebant,Plaut. tiam monitoris confundit multitudo, Coi.
Am. 5, 1, 15; 5, 1, 44: lucida confulgent 1, 9, 7 . I I . To diffuse, suffuse, spread over
. I, 7.
* c o n f r i c a m e n t u m , i, [confrico], ; alti carchesia mali, Cinna ap. Isid. Orig. 19, (rare). A, P r o p . : cibus in eam venam,
quae cava appellatur, confunditur, diffuses
something for rubbing: dentium, a denti- 2, IO.
* con-fultus, a, um, adj. [fulcio], press- itself, Cie. . D. 2, 55, 137 : vinum in ea
frice, Cael. Aur. Tard. 2, 4, 78.
ed together (= confertus, conglomeras): (vasa), Coi. 12, 28fin.: cruorem in fossam,
* confricati^, onis,/ [id.], a vigorous
corpora, Lucr. 2,98 Lachm. N. cr.
Hor. S. I, 8, 28. 2. P o e t , to throw in
rubbing, friction ; trop., Aug. Conf. 4, 8.
con-fundo, fudi, fusum, 3, v. a. I. To great numbers: tela per foramina muri,
con-frico, avi, atum, 1, v. a., to rub
pour, mingle, or mix together (class, in prose SiL 14, 333.B. T r o p . : aliquid in totam
vigorously, to rub in (belonging to econom.
and poetry). A. P r o p . : una multa jura orationem, Cie. de Or. 2,79,322: vim quanand medic, lang.). I, Prop.: caput atque
(cocos), Plaut. Most. 1, 3,120; cf.: jus con- dam sentientem atque divinam, quae tote
os suum unguento, Cie. Verr. 2,3, 25, 62:
fusum sectis herbis, Hor. S. 2,4, 67: (vene-1 confusa mundo sit, id. Div. 2, 15, 35: rosa
os sale trito, Coi. 7, IO, 3: boves, id. 2 , 3 , 1 :
num) in poculo, cum ita confusum esset ut ingenuo confusa rubore, suffused with, etc.,
confricatis dentibus atque gingivis, Plin.
secerni nullo modo posset, Cie. Clu. 62,173; j Col. poet. 10, 260.Hence, confusus, a,
29, 2, 9, 31: faciem sibi, * Suet. Claud. 8
Dig. 6,1,3, 2: cum ignis oculorum cum eo um, i 3 , . (acc. to I. B. 2.), brought into disfin.: oculum, Veg. Art. Vet. 3. 20, I
* I I . igne, qui est ob os offusus, se confudit et con- order, confused, perplexed, disorderly (class,
M e t o n . : genua, i. e. to touch the knees in tulit, Cie. Univ. 14: cumque tuis lacrimis in prose and poetry): ruina mundi, Lucr.
earnest entreaty, Plaut. As. 3, 3, 80.
lacrimas confundere nostras, . H. 2, 95: 6,607; cf. natura, id. 6, 600: vox, id. 4,562;
Confringo, fregi; fractum, 3, . a. [fran- confundere crebroque permiscere mel, ace- 4,613; cf.: oratio confusa, perturbata, Cie.
go], to break in pieces (class, in prose and tum, oleum, Plin. 29, 3, II, 50: omnia de Or. 3,13, 60: stilus, Quint. I, I, 28: verpoetry). I. P r o p . : hirneam, Cato, R. R. arenti r