Predavanje 13 Livenje PDF

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment
T-13.
OBRADA METALA LIVENJEM
Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi
CILJEVI UENJA:
1.
2.
3.
4.
Razumete proces obrade metala livenjem.

Pojmovno odredite livenje u kalupima u pesku.
Objasnite livenje u kalupima od koljki.
Shvatite mehanizme livenja u kokilama i pod
pritiskom.
5. Objasnite ciljeve centrifugalnog livenja.
6. Planirate livenje isparljivim modelom.
Strana
1
2
3
4
5
6
LIVENJE U KALUPIMA U PESKU

LIVENJE U KALUPIMA OD KOLJKI
LIVENJE U KOKILAMA
LIVENJE POD PRITISKOM
CENTRIFUGALNO LIVENJE
LIVENJE ISPARLJIVIM MODELOM
199
200
201
202
203
204
Obradu metala livenjem u kalupima u pesku

procesi kod kojih se rastopljeni metal uliva u upljinu kalupa, u
njemu ovrava i dobija oblik gotovog predmeta - odlivka.
Primenjuje se za izlivanje: kuita, blokovi motora, postolja
maina, cevovodi, glave cilindara.
Predmeti dobijeni livenjem predstavljaju poluproizvod koji se
naknadno obrauje obradom skidanjem strugotine da bi se dobio
zavrni oblik i dimenzije.
Polazni materijal za livenje u kalupima u pesku je rastopljeni
metal:
sivi liv (SL), elik, laki i obojeni metali.
Tokom livenja olova, kalaja, cinka, vatrootpornih elika mogu se
pojaviti neke tekoe.
Opis procesa livenja u kalupima u pesku:

1. vlana smea pesak - vezivni materijal se sabija oko
modela u kalupu;
2. model se uklanja i rastopljen metal se uliva u upljinu
kalupa; nakon ovravanja metala, kalup se rastavlja i
vadi odlivak;
3. kalupovanje moe da bude runo ili mainsko;
4. obavezno se predviaju ulivni sistem (za ulivanje
rastopljenog metala) i napojnik (za snabdevanje
rastopljenim metalom tokom ovravanja);
5. modeli mogu da budu: drveni ili metalni (sve ee i od
vste plastike), jednodelni ili rastavljivi, sa ili bez jezgara.
Livenje u kalupima u pesku
Osnovne karakteristike procesa livenja su:

1. produktivnost: od 1-60 kom/h, zavisno od veliine odlivka,
2. priprema procesa: nekoliko dana do nekoliko nedelja,
3. veliki je gubitak materijala (20-50%), ali se otpadak moe
iskoristiti,
4. koristi se i za pojedinanu i maloserijsku (drveni modeli),
srednje serijsku i veliko serijsku proizvodnju (metalni
modeli),
5. trokovi alata: niski,
6. cena opreme: niska
7. trokovi radnika: umereni do visoki, rad je naporan,
8. naknadna obrada: po pravilu ide ienje odlivka i
mainska obrada.
Konstrukcione karakteristike dobijenog predmeta:

1. veoma sloeni predmeti,
2. vano je pravilno oblikovanje ulivnog sistema i
postavljanje podeone ravni,
3. dodaci za mainsku obradu: 1,5-6 mm,
4. teina odlivaka: od 20 g do 400 t,
5. kvalitet povrine: lo, srednja povrinska hrapavost: 3,2-50
m Ra,
6. ostvarene tolerancije mera: od 0,5 mm do nekoliko mm,
zavisno od dimenzija odlivka i vrste materijala.
Strana
1
2
3
4
5
6

LIVENJE U KOKILAMA
199
200
201
202
203
204
Osnovne karakteristike procesa livenja u kalupima

od koljki su:
1. produktivnost: od 1-60 kom/h, zavisno od veliine odlivka,
2. priprema procesa: nekoliko dana do nekoliko nedelja,
3. veliki je gubitak materijala (20-50%), ali se otpadak moe
iskoristiti,
4. koristi se i za pojedinanu i malo serijsku (drveni modeli), srednje
serijsku i veliko serijsku proizvodnju (metalni modeli),
5. trokovi alata: niski,
6. cena opreme: niska
7. trokovi radnika: umereni do visoki, rad je naporan,
8. naknadna obrada: po pravilu ide ienje odlivka i mainska
obrada.
Konstrukcione karakteristike dobijenog

predmeta:
veoma sloeni predmeti,
vano je pravilno oblikovanje ulivnog sistema i postavljanje
podeone ravni,
dodaci za mainsku obradu: 1,5-6 mm,
teina odlivaka: od 20 g do 400 t,
kvalitet povrine: lo, srednja povrinska hrapavost: 3,2-50 m
Ra,
ostvarene tolerancije mera: od 0,5 mm do nekoliko mm, zavisno
od dimenzija odlivka i vrste materijala.
Strana
1
2
3
4
5
6

LIVENJE U KOKILAMA
199
200
201
202
203
204
Livenje u kokilama ili gravitaciono livenje.
Polazni materijal za livenje u kokilama je rastopljeni

metali:
legure bakra, aluminijuma, magnezijuma.
Opis procesa livenja u kokilama:

1. kokila je metalni kalup (moe i grafitni), bez podele ili sa
vertikalnom/horizontalnom podelom;
2. rastopljen metal se pod dejstvom gravitacione sile uliva u
prethodno zagrejani kalup - kokilu, gde ovrava;
3. kokila se tada otvara i odlivak se izbacuje.
Primena pri izlivanju:

klipa, klipnjaa, glava cilindra i zupanici.
Livenje u kokilama
Osnovne karakteristike procesa livenja u kokilama su:

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
produktivnost: od 5-100 kom/h,

priprema procesa: nekoliko nedelja,
iskorienost materijala visoka, malo je otpadnog materijala,
koristi se za veliko serijsku proizvodnju; najmanje koliine su
500-1000 komada,
trokovi alata: srednji,
cena opreme: srednja,
trokovi radnika: niski do srednji,
naknadna obrada: mala do srednja.
Konstrukcione karakteristike dobijenog predmeta su:

1. sloenost oblika ograniena mogunou lakog vaenja iz
kokile,
2. dodaci za mainsku obradu: 0,8-1,5 mm,
3. teina odlivaka od 100 g do 300 kg, najpovoljniji su mali
odlivci do 5 kg,
4. kvalitet povrine dobar, srednja povrinska hrapavost: 0,86,3 m Ra,
5. ostvarene tolerancije mera: od 0,25 mm do nekoliko mm,
Strana
1
2
3
4
5
6

LIVENJE U KOKILAMA
199
200
201
202
203
204
Polazni materijal za livenje pod pritiskom

rastopljen metal, najee laki i obojeni metali:
je
legure cinka, aluminijuma, magnezijuma, olova, kalaja i bakra.
Realizacija procesa:
rastopljeni metal pod pritiskom dovodi u metalni alat (kalup) za
livenje, gde ovrava. Posle ovravanja metala alat se otvara
i odlivak se izbacuje.
Primena:
izlivanje elektro-delova (razvodne kutije, utinice), delovi za
igrake, delovi za nametaj, kuita menjaa, delovi motora,
delovi pumpi, slika
Livenje pod pritiskom
Karakteristike livenja pod pritiskom su:

1. produktivnost: do 200 kom/h,
2. priprema procesa: nekoliko meseci,
3. iskorienost materijala visoka, otpadni materijal se
moe pretopiti,
4. koristi se za velikoserijsku proizvodnju; najmanje
koliine su 10.000 komada,
5. proces je sloen, visoka temperatura topljenja nekih
metala moe izazivati tekoe u procesu i poveano
habanje alata,
6. trokovi alata: visoki,
7. cena opreme: visoka,
8. trokovi radnika: niski do srednji,
9. naknadna obrada: mala.

1.
2.
3.
4.
5.
sloenost oblika - velika,

vano je pravilno postaviti podeonu ravan,
mehanike osobine - dobre,
teina odlivaka: od 10 g do 50 kg, obino do 5 kg,
kvalitet povrina odlian, srednja povrinska hrapavost:
0,4-3,2 m Ra,
6. ostvarene tolerancije mera: od 0,05 mm do 1 mm,
Strana
1
2
3
4
5
6

LIVENJE U KOKILAMA
199
200
201
202
203
204
Polazni materijal za centrifugalno livenje je

rastopljeni metal:
SL, elik, laki i obojeni metali, staklo, plastika i keramika.
Nain realizacije livenja:
rastopljeni metal se uliva u metalni kalup koji se obre.
Pod dejstvom centrifugalne sile metal se rasporeuje po
unutranjoj povrini kalupa i ovrava.
Osa obrtanja moe da bude:
qhorizontalna (za duge odlivke)
qvertikalna (za kratke odlivke).
Primenjuje se za livenje:
cevi veih dimenzija, doboi konica, remenice, topovske cevi,
aure, prstenovi, valjci, leajevi, zupanici, kouljice cilindra
motora, posude pod pritiskom.
Centrifugalno livenje
Karakteristike ovog procesa su:

1. produktivnost: i do 50 kom/h,
2. priprema procesa: nekoliko nedelja,
3. iskorienost materijala visoka, jer nema ulivnog kanala i
napojnika,
4. koristi se za velikoserijsku proizvodnju, ali moe i za
manje serije,
5. trokovi alata: srednji,
6. cena opreme: srednja do velika,
7. trokovi radnika: niski do srednji,
8. naknadna obrada mala, obavezna obrada unutranjih
povrina.
Konstruktivne karakteristike dobijenog predmeta:

1.
2.
3.
4.
5.
sloenost oblika ograniena,

dodaci za obradu: 1,5-6 mm,
dobre mehanike osobine,
veliina odlivka: od =0,25 m do =1,8 m,
kvalitet povrine dobar, srednja povrinska hrapavost:
1,6-12,5 m Ra,
6. ostvarene tolerancije mera: od 0,1 mm do 1 mm,
zavisno od dimenzija odlivka.
Strana
1
2
3
4
5
6

LIVENJE U KOKILAMA
199
200
201
202
203
204
Polazni materijal za livenje isparljivim modelom je

rastopljeni metal:
svi metali, ukljuujui i legure plemenitih i radioaktivnih metala.
Nain realizacije:
kalup koristi da oblikuje model od voska u zahtevani oblik.
Votani model se oblae keramikom masom.
Pri livenju vosak isparava, a liveni metal popunjava upljinu
keramikog kalupa. Da bi se izvadio odlivak, kalup se mora
razbiti.
Primena pri izlivanju:

lopatica turbina, delovi maina alatki, delovi automobilskih i
avionskih motora, kuita pumpi, figurice, nakit; pogodno je
tamo gde je teka i skupa mainska obrada.
Livenje isparljivim modelom
Osnovne karakteristike procesa livenja isparljivim

modelom su:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
produktivnost: preko 1000 kom/h,

priprema procesa: nekoliko nedelja,
iskorienost materijala visoka,
obino se koriste modelni sklopovi ("grozdovi") za
mnogo malih odlivaka,
koristi se i za malo serijsku i za veliko serijsku
proizvodnju,
trokovi alata: srednji, zavise od sloenosti alata,
cena opreme: niska do srednja,
trokovi radnika: visoki,
naknadna obrada mala.

1. veoma sloeni oblici, mogu se odliti i navoj i sloene
unutranje povrine,
2. dodaci za obradu: 0,3-2 mm,
3. velika vrstoa odlivka,
4. teina odlivaka: od 0,5 g do 100 kg, najpovoljnije do 5 kg,
5. kvalitet povrine: dobar do odlian, srednja povrinska
hrapavost: 0,4-6,3 m Ra,
6. ostvarene tolerancije mera: od 0,1 mm do 0,5 mm,
zavisno od dimenzija odlivka.
HVALA NA PANJI

Predavanje 13 Livenje PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Predavanje 13 Livenje PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Razumete proces obrade metala livenjem.

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

LIVENJE U KALUPIMA U PESKU

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Obradu metala livenjem u kalupima u pesku

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Opis procesa livenja u kalupima u pesku:

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Livenje u kalupima u pesku

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Osnovne karakteristike procesa livenja su:

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Konstrukcione karakteristike dobijenog predmeta:

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

LIVENJE U KALUPIMA U PESKU

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Osnovne karakteristike procesa livenja u kalupima

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Konstrukcione karakteristike dobijenog

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

LIVENJE U KALUPIMA U PESKU

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Livenje u kokilama ili gravitaciono livenje.

Polazni materijal za livenje u kokilama je rastopljeni

Opis procesa livenja u kokilama:

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Primena pri izlivanju:

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Osnovne karakteristike procesa livenja u kokilama su:

produktivnost: od 5-100 kom/h,

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Konstrukcione karakteristike dobijenog predmeta su:

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

LIVENJE U KALUPIMA U PESKU

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Polazni materijal za livenje pod pritiskom

legure cinka, aluminijuma, magnezijuma, olova, kalaja i bakra.

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Livenje pod pritiskom

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi

Osnovne akademske studije Studijski program - Inenjerski menadment

Karakteristike livenja pod pritiskom su:

Tehniki sistemi 2011. Duan B. Regodi