Ponemang Segmental

Makahulugang tunog na inirerepresenta ng simbolo at mga titik na maaaring

katinig o patinig.
Ang Alfabetong Filipino ay binubuo ng 28 letra ngunit 21 parin ang mga
ponema hindi 28. Sapagkat magkaiba ang letra at tunog. Ang letrang F, halimbawa
,nasimulang salitang Filipino, ay nasaalfabeto. Pero wala itong makahulugang tunog,
walang kaibahan ang kafe sa kape. Iisang bagay parin ang tinutukoy maging ang bigkas
ay /kafe/ o /kape/
Ang ponema ay kinukulong sa dalawang pahilis na guhit: //.
Ponemang patinig: /a,e,i,o,u/.
Ponemang katinig: /p,t,k,b,d,g,m,n,h,l,r,s,w,y, at (?) o impit na tunog sa dulong salita.
Tinatawag na ponemang segmental ang mga makahulugang tunog na bumubuo sa
mga salita dahil bawat tunog ay isang segment o bahagingsalita. Para makabuo ngi sang
salita pinagdudugtung-dugtong ang mgatunog.
Halimbawa: salitang laban - ito ay may limang tunog na kumakatawan sa limangl etra.
Mga tunogna /l,a,b,a,n/

Ponemang Suprasegmental
Tawag sa tunog na may pagsaalang-alang sa katiyakan ng paraan ngpagbigkas.

Mga Huwaran ng Intonasyon

Tono- taas baba ng bigkas sa pantig ng isang salita.
Baba- baba ng bigkas sa pantig ng isang salita.
Diin- lakas ng bigkas ng pantig.
Antala- saglit na pagtigil sa pagsasalita.

TONO
Halimbawa: 1. Kahapon?
2. kahapon.
Ang unang pangungusap ay may mataas na tono sa hulihan. May tandang
pananong kasi ito. Maaaring nagtatanong o nagpapahayag ngpagdududa .
Ang mensahesa blg. 2 ay hindi nagtatanong. Hindi rin nagdududa. Itoy kompermasyon o
kayay pagsang-ayon. Maaring sagot sa tanong sa blg. 1.
Magkaibang kahulugan ang 1 at 2. Samakatuwid, makahulugan ang tono sapagkat
nagpapabago sa kahulugan ngpahayag.

 HABA AT DIIN
Karaniwang nagkakasama-sama sa pagbigkas ng isang pantig ng salita.
Halimbawa: ang salitang kahapon ay mayroong tatlong pantig.
Ka
ha
pon
Kung bibigkasin natin, ang pantig na ha ang mas mataas ang tono at malakas ang
pagbigkas.Kapag anghaba at diin ay nasa pantig na ka malina ang bigkas diba? Kapag
nagkaganyan baka hindi kana maintindihan ng kausap mo.
Ang tuldok (.) pagkatapos ng pantinig ay nangangahulugan ng pagpapahaba ng patinig na
sinusundan nito.
Halimbawa:
/bu.hay/ life at buhay (alive)
/sa.ya/ skirt at saya (joy)

ANTALA

Ang sandaling pagtigil sa pasasalita. Nakapagpapabago ng kahulugan ang antala.

Ang totoo, magkakalituhan kayo ng kausap mo kapag hindi mo nagamit ng wasto ang
antala sa iyong pagsasalita.
Halimbawa: heto ang isang anekdota. Tinanong ng hukom ang nasasakdal:
Hukom: Ikaw ba angpumatay?
Nasasakdal: Hindi, ako!
Sa anekdotang ito baka mahatulan tuloy ng bitay ang nasaksakdal sapagkat
malilito ang hukom sa kanyang pagtangging hindi pero umamin naman ng sabihing
ako!.
Para malinaw ang pagtanggi dapat ay tulo-tuloy ang pagsasalita ng nasasakdal
hindiako! dapat walang antala.