Professional Documents
Culture Documents
(VNMATH - COM) - TranNamDung SohocDinhly&Baitoan
(VNMATH - COM) - TranNamDung SohocDinhly&Baitoan
N p1 1 . p2 2 ... pt
1
khng nguyn vi mi n > 1.
n
1. Cho p l s nguyn t, p > 3. Chng minh rng vi mi s nguyn dng x, 1 < x < p1, tn ti duy nht s nguyn dng y < p sao cho xy 1 (mod p), hn na y x.
2. (nh l Wilson) Chng minh rng p l s nguyn t khi v ch khi (p-1)! + 1 chia ht
cho p.
3. (nh l Fermat)
a) (Chng minh quy np) Chng minh rng nu p l s nguyn t v a l s nguyn th ta
c ap a chia ht cho p.
b) (Chng minh ng d) Cho p l s nguyn t, (a, p) = 1. Chng minh rng vi mi x
thuc E = {1, 2, , p-1} tn ti duy nht y thuc E sao cho ax y (mod p). T suy ra
ap-1 1 mod p.
c) (Chng minh t hp) ng trn c chia thnh p cung bng nhau. C bao nhiu
cch t p cung bng a mu. Hai cch t c coi l ging nhau nu c th thu c t
nhau qua mt php quay.
Vi s nguyn m > 1, ta gi (m) l s cc s nguyn dng nh hn m v nguyn t cng nhau vi m.
Ta ni {a1, a2, , as} l mt h thng d thu gn m-u-l m nu vi mi s nguyn x nguyn t cng
nhau vi m, tn ti duy nht ch s i {1, 2, , s} sao cho x ai (mod m).
Ch l nu {a1, a2, , as} l mt h thng d thu gn m-u-l m khi v ch khi s = (m), (ai,m) =
1 vi mi i = 1, 2, , s v ai aj (mod m) vi mi i j ( u tin y hiu l khng ng d).
4. nh l Trung hoa v s d
1. a) Hy tm s nguyn dng N nh nht sao cho N chia 2 d 1, chia 3 d 2, chia 4 d
3, chia 5 d 4, chia 6 d 5, chia 7 d 6, chia 8 d 7, chia 9 d 8.
b)* Hy tm s nguyn dng N nh nht sao cho N chia 3 d 1, chia 5 d 2, chia 7 d 3,
chia 9 d 4, chia 11 d 5.
2. Cho m1, m2, , mn l cc s nguyn dng i mt nguyn t cng nhau. t M 1 =
m2mn. Chng minh rng x1 M 1 ( m1 ) l nghim ca h phng trnh ng d
x 1 (mod m1 )
x 0 (mod m )
...
x 0 (mod mn )
3. (nh l Trung hoa v s d)
Cho m1, m2, , mn l cc s nguyn dng i mt nguyn t cng nhau, a1, a2, , an l
cc s nguyn bt k. Chng minh rng h phng trnh ng d sau lun c nghim
x a1 (mod m1 )
x a (mod m )
2
2
...
x an (mod mn )
Hn na, hai nghim bt k ca h khc nhau mt bi s ca M = m1m2mn.
4. Tm s d trong php chia 192012 cho 70.
5. Xt a thc P(x) = (2x + 1)(3x + 1). Chng minh rng mi n nguyn dng, tn ti x
nguyn P(x) chia ht cho n.
6*. Chng minh rng vi mi s nguyn dng N tn ti N s nguyn dng lin tip m
mi s u chia ht cho bnh phng ca mt s nguyn t.
7*. Cho p l s nguyn t. Chng minh rng tn ti mt bi s ca p sao cho 10 ch s
tn cng ca n i mt khc nhau.
5. Cc hm s hc
Mt hm xc nh trn tp hp cc s nguyn dng c gi l mt hm s hc.
Hm s hc f c gi l nhn tnh nu vi mi cp s nguyn m, n m (m, n) nguyn t cng nhau th
f(mn) = f(m)f(n).
Ngi ta quan tm n tnh nhn tnh, v nu f nhn tnh th tnh f(n) vi mi n, ta ch cn bit cch
tnh f(p) vi p l s nguyn t.
Nu n l s nguyn dng bt k, ta gi (n) l s cc c nguyn dng ca n, (n) l tng cc c
nguyn dng ca n v (n) l s cc s nguyn dng < n v nguyn t cng nhau vi n.
( p ) 1, ( p ) 1 p ... p
p 1 1
, ( p ) p p 1 .
p 1
3. (nh l Euclid Euler) Chng minh rng s chn n l s hon ho khi v ch khi n =
2m-1(2m-1), trong m l s nguyn dng sao cho 2m 1 l s nguyn t.
4. Chng minh rng vi mi s nguyn dng n ta c
n
n
;
k 1 k
a) ( k )
k 1
k 1
k 1
n
k
b) (k ) k
(d ) 0
d |n
f (d )
6. (Cng thc nghch o Mobius) Xt hm s hc f v xt F (n )
. Ta c cng
d |n
thc
n
f (n) (d ) F
d |n
6. Bc theo m-u-l
Cho m l s nguyn dng > 1, a l s nguyn sao cho (a,m) = 1. Theo nh l Euler th a (m) 1 (mod
m). Nh vy tp hp cc s nguyn dng k sao cho a k 1 (mod m) l khc rng. Gi h l s nguyn
dng nh nht tha mn iu kin a h 1 (mod m). Ta gi h l bc ca a m-u-l m v k hiu l h =
ordm(a).
1. Cho (a, n) = 1 v h l s nguyn dng nh nht sao cho ah 1 (mod n). Khi vi
mi s nguyn dng m sao cho am 1 (mod n) ta c m chia ht cho h.
n
p 6 q 6 cho 6.(12)n.
7*. Cho n > 1, a > 0 l cc s nguyn v p l s nguyn t sao cho ap 1 (modpn). Chng
minh rng a 1(mod pn1).
7. Cng thc Legendre v ly tha ca p trong n!
Vi mi s thc x, ta gi [x] l s nguyn ln nht khng vt qu x (c l phn nguyn x). Hm phn
nguyn c nhng ng dng quan trng trong s hc. Mt trong nhng tnh cht c bn thng dung,
l: Cho k l mt s nguyn bt k, khi trong n s nguyn dng u tin, c ng [n/k] s chia ht cho
k.
p ( n! )
d)
x
m
x
mn
3. Chng minh rng tch ca n s nguyn lin tip lun chia ht cho n!
4. (APMO 2001) Tm s nguyn N ln nht sao cho s cc s thuc tp hp {1, 2,, N}
v chia ht cho 3 bng s cc s thuc tp v chia ht cho 5 hoc 7.
5. Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho (n-1)! khng chia ht cho n2.
6. Chng minh rng vi mi s nguyn dng n 3, tch (2n-1)(2n-2)(2n 4)(2n-2n-1)
chia ht cho n!.
7. Chng minh rng C nk l s l vi mi k = 0, 1, 2, , n khi v ch khi n c dng 2m 1.
8. nh l Lagrange, nh l Wolstenhome, nh l Lucas
1. Cho p l s nguyn t l t f(x) = (x+1)(x+p-1)
a) Chng minh rng pf(x) = (x+1)f(x+1) xf(x)
b) Gi s f(x) = xp-1 + a1xp-2 + + ap-2x + ap-1. T ng thc trn, hy suy ra rng
i
pai C pj 1j a j
j 0
( y a0 = 1)
1
1
...
2
p 1
chia ht cho
p2.
p 1
3
b) Chng minh rng nu p > 3 l s nguyn t, th C2 p 1 1 (mod p )
(1 x ) p 1 x p
(mod p )
(mod n )
(1 x ) n
m 0
i 0
Cnm x m (1 x p )ni
i
(mod p )
1 1
1 2
2) ...
3)
1
0 (mod p 3 )
p 1
1 1
1
2 ...
0 (mod p 2 )
2
2
1 2
( p 1)
C pkpn Ckn Mp 2
b) Chng minh rng vi mi s nguyn t p 5 v s nguyn dng n, k ta c
C pkpn Ckn Mp 3
6. Chng minh rng vi n > 1
n
n 1
C22n1 C22n
7. (Vietnam TST 2010) Gi Sn l tng bnh phng cc h s sau khai trin ca (1+x)n.
Chng minh rng 1+S2n khng chia ht cho 3.
9. Phng trnh Pell
1. a) Chng minh hng ng thc (a2+db2)(x2+dy2) = (ax+dby)2 + d(ay-bx)2 = (ax-dby)2 +
d(ay+bx)2
b) Chng minh hng nu phng trnh x2 dy2 = 1 c t nht mt nghim nguyn dng
th n c v s nghim nguyn dng.
2. (nh l v cu trc nghim ca phng trnh Pell loi 1). Cho d l s nguyn dng
khng chnh phng. Xt phng trnh x2 dy2 = 1 (1). Gi s (a, b) l nghim nguyn
dng nh nht ca (1) ( (x, y) < (x, y) x < x hoc x = x, y < y, ta gi nghim ny
l nghim c s).
Xt hai dy s {xn}, {yn} xc nh bi x1 = a, y1 = b,
xn+1 = axn + dbyn, yn+1 = bxn + ayn.
a) Chng minh rng vi mi n nguyn dng th (xn, yn) l nghim ca (1).
b) Chng minh rng nu (x, y) l nghim nguyn dng ca (1) v x > a th
x = ax dby, y = bx ay cng l nghim nguyn dng ca (1)
c) Chng minh rng nu (x, y) l nghim ca (1) th tn ti n sao cho x = xn, y = yn.
Cho d l s nguyn dng khng chnh phng. Xt phng trnh dng Pell x2 dy2 = k vi k l s
nguyn khc 0.
t S = { (x, y) (N+)2| x2 dy2 = k} (2) v gi (a, b) l nghim c s ca phng trnh Pell tng ng
x2 dy2 = 1. Nghim (x0, y0) thuc S c gi l nghim c s ca (2) nu khng tn ti (x, y) S sao
cho
x = ax + Dby
y = ay + bx
Gi S0 l tp hp tt c cc nghim c s.
6. (PTNK 2003) Tm tt c cc s nguyn dng k sao cho phng trnh x 2 - (k2-4)y2 = 24 c nghim nguyn dng.
7*. a) (nh l v cu trc nghim ca phng trnh dng Ax 2 By2 = 1) Cho phng
trnh Ax2 By2 = 1 (*) vi A v AB khng chnh phng. Gi (a, b) l nghim nh nht
ca phng trnh Pell kt hp x 2 ABy2 = 1. Gi s phng trnh (*) c nghim v (x 0;
y0) l nghim nh nht ca n th (x0; y0) l nghim duy nht ca h phng trnh
a = Ax2 + By2, b = 2xy.
b) (p dng, Vietnam TST 2009) Cho a, b l cc s nguyn dng khng chnh phng
sao cho a.b cng khng chnh phng. Chng minh rng t nht mt trong hai phng
trnh
ax2 by2 = 1 v ax2 by2 = 1.
khng c nghim nguyn dng.
10. Phng trnh Markov v phng php bc nhy Vi-t.
1. Cho k l s nguyn dng. Xt phng trnh nghim nguyn dng
x2 + y2 + z2 = kxyz (1)
a) Chng minh rng nu (x, y, z) l nghim nguyn dng ca (1), th (x, y, kxy
z) cng l nghim nguyn dng ca (1).
b) Chng minh rng nu (x0,y0, z0) l nghim ca (1) sao cho x0 y0 z0 v x0 +
y0 + z0 nh nht th ta c z0/x0y0 k/2.
c) Chng minh rng phng trnh (1) c nghim nguyn dng khi v ch khi k =
1 hoc k = 3.
2. Xt phng trnh x12 + x22 + + xn2 = kx1x2xn (1). Ta s ni nghim (x1, x2, , xn)
ca (1) l nghim c s nu x1 x2 xn v x12++ xn-12 xn2 2xn kx1xn-1.
a) Chng minh rng nu (1) c nghim th (1) c nghim c s.
b) Chng minh rng nu n > 2, v (x 1, x2, , xn) l nghim c s ca (1) th x 1
xn-2 2(n-1)/k.
c) Chng minh rng nu x1 x2 xn l cc s nguyn dng bt k tho mn
iu kin 1 < xn2 x12++ xn-12, th t s R = (x 12++ xn2)/x1x2xn khng vt qu
(n+3)/2.
p 1
s chnh
2
c nh
Gi s p l mt s nguyn t l, a l s nguyn khng chia ht cho p. K hiu Legendre
p
a
p 1
2
a
b
b) Nu a b th p p
a b
ab
c) p p p
a
d) p 1.
a
s
ln hn p/2 th p (1) .
Hng dn: Trong cc thng d dng b nht ni trn, gi s u1, u2,, us l cc thng d ln hn p/2, v1,
v2,, vt l cc thng d b hn p/2. Hy chng t rng
{p-u1,p-u2,,p-us,v1,v2,,vt} = {1, 2, , (p-1)/2}
p 1
2
trong T ( a, p ) ja
p
j 1
( 1)
p
p 1 q 1
.
2
2
6. Chng minh rng 2 chnh phng modulo p khi v ch khi p 1 (mod 8).
7**. (Euler) Chng minh rng phng trnh 4xyz x y t2 = 0 khng c nghim
nguyn dng.
12. Bi tp tng hp 1
1. (i hc Vinh 2009) Gi s m; n l hai s nguyn dng tho mn n/d l s l vi d =
(m; n): Xc nh (am + 1, an - 1) vi a l s nguyn dng ln hn 1.
2. (i hc s phm HN 2009) Cho cc s nguyn dng a; b; c; d tha mn ac + bd chia
ht cho a2 + b2. Chng minh rng (c2 + d2, a2+ b2) > 1.
3. Gi S(n) l tng cc ch s ca s nguyn dng n. Chng minh rng ta c cng thc
n n n
S ( n ) n 9
...
10 100 1000
a 1 b 1
a b.
a b c
3 th abc l lp phng
b c a
ca mt s nguyn.
Hng dn: Hy chng minh vi mi p nguyn t th vp(abc) chia ht cho 3.
13. Bi tp tng hp 2
1. (Vit Nam 2003, bng B) Hi c tn ti hay khng cc s nguyn x, y, u, v, t tha mn
iu kin sau
k 2 k
k n 1
n
n2
l mt s nguyn.
5. (IMO 2003) Tm tt c cc cp s nguyn dng (a, b) sao cho s
a2
2ab 2 b 3 1
l s nguyn.
6. (IMO 2007) Cho a, b l cc s nguyn dng sao cho 4ab 1 chia ht (4a 2-1)2. Chng
minh rng a = b.
7. Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho tn ti s nguyn m sao cho 2n 1 l c
ca m2 +9.
8. Tm tt c cc s nguyn dng n sao cho tn ti cc s nguyn l x 1, x2, , xn tha
mn iu kin x12 + x22 + + xn2 = n4.
Hng dn: Trc ht hy tm iu kin cn bng cch xt theo m-un 8. Sau tm iu kin bng
cch xy dng nghim.
12*. Gi pn l s nguyn t th n. t S n
k 1
1
. Chng minh rng lim Sn = .
pk
[1]. on Qunh, Trn Nam Dng, H Huy Khoi, ng Hng Thng, Nguyn Trng
Tun, Ti liu chuyn ton Gii tch 12, NXB GD Vit Nam, 2012.
[2]. Nguyn Vn Mu, Trn Nam Dng, ng Hng Thng, ng Huy Run, Mt s vn
s hc chn lc, NXB GD, 2008.
[3]. Trn Nam Dng (ch bin), Li gii v bnh lun thi cc trng v cc tnh nm
hc 2009-2010, Ebook, 2010.
[4]. T sch Ton hc v Tui tr, Cc bi thi Olympic Ton Trung hc ph thng Vit
Nam (1990-2006), NXB GD 2007.
[5]. Victor Shoup, A Computational Introduction to Number Theory and Algebra, Ebook.
[6]. D.O. Shklyarsky, N.N. Chentsov, I.M.Iaglom, Selected Problems and Theorems in
Elementary Mathematics, Mir Publishers Moscow 1979.
[7] Amir Hossein Parvardi, Lifting The Exponent Lemma, ArtofProblemSolving.com