Sadraj:

1.UVOD ..................................................................................................................................... 3
2.DISCIPLINE U STRELJATVU ........................................................................................... 4
3.STAVOVI U STRELJATVU ............................................................................................... 5
3.1.Ravnoteni poloaj........................................................................................................ 5
3.2.Problem ravnotee kod ovjeka .................................................................................... 5
3.3.Sigurnost ravnotenog poloaja .................................................................................... 6
3.4. Stav sa paralelno postavljenim stopalima .................................................................... 6
4. STOJEI STAV U STRELJATVU ..................................................................................... 8
4. LEEI STAV U STRELJATVU ....................................................................................... 9
4. KLEEI STAV U STRELJATVU.................................................................................. 11
6.1. Dranje oruja u stavu................................................................................................ 13
6.2.Dranje oruja sa jednom rukom ................................................................................ 14
6.2.Dranje oruja sa dvije ruke........................................................................................ 15
6. ZAKLJUAK ...................................................................................................................... 16

1. UVOD
Streljatvo je sport u koje se koritenjem razliitih tipova puaka i pitolja gaa u pokretne,
nepokretne i letee mete. Ovaj sport ne treba mjeati sa streliarstvom, sportom u kojem je
takoe cilj pogoditi metu, ali ovaj put korienjem oruja kao to su luk i strijela i samostrel.
Streljatvo je standardni sport u programu modernih Olimpijskih igara. ISSF (Svjetska
sportska streljaka federacija) danas broji preko 160 zemalja lanica i spada u najrairenije
sportove.
Ovo je jedan od najstarijih sportova, jer su se jo u starom i srednjem vjeku odravala
tamienja od gaanja prakom do luka i strele. Sportsko gaanje lukom i strijelom
(streliarstvo) odrava se i danas i veoma je polularno u nekim zemljama, naroito u SAD.
Pronalaskom vatrenog oruja poela su se odravati takmienja u gaanju vatrenim orujem.
Poznato je da se jedno od prvih takmienja odralo u vajcarskoj u XV vijeku sa tadanjom
pukom arkebuzom. Bilo je veoma popularano i u Rusiji. Streljatvo kao moderan sport
razvio se tek u XIX vijeku. Osim pukom od 1890 godine poelo je i gaanje pitoljem. Ve
na 1.Olimpijskim igrama u Atini 1896. streljatvo je bilo na programu takmienja. Tada se
gaalo pitoljem slobodnog izbora sa 25 m i 50 m, revolverom sa 25 m i vojnikom pukom
na 200 m i 300 m. Od tada takmienje u streljatvu je ostalu o programu Olimpijskih igara i
danas. Discipline su mjenjane nekoliko puta.

2. DISCIPLINE U STRELJATVU
Pravila i discipline u ovom sportu propisuje Meunarodna streljaka federacija, ili krae ISSF
(od engleskog naziva Internationa Shooting Sport Federation). Iako je streljatvo bilo u
programu jo na prvim modernim Olimpijskim igrama u Atini 1896. godine, ISSF je osnovan
tek 1907. godine pod nazivom Union International de Tir (UIT), da bi dananji naziv preuzeo
1998.
U tablici su prikazane najrairenije streljake discipline, s oznakom koje od njih se nalaze u
olimpijskom programu i od kada.

Disciplina

OI - muki

OI - ene

Puka
300 m VK puka
19001972 (trostav)

300 m Standardna puka

1952 (trostav),
50 m MK puka
1984 (trostav)
1912 (leei stav)
10 m Zrana puka
1984
1984
Pitolj
50 m Pitolj
1896

25 m Pitolj - brza paljba

1896

25 m Standardni pitolj

25 m Pitolj

1984
10 m Zrani pitolj
1988
1988
Samarica
Trap
1900
2000
Dupli trap
1996
19962004
Skeet
1968
2000
Pokretne mete
50 m Pokretna meta
19922001

10 m Pokretna meta
19922004

3. STAVOVI U STRELJATVU
3.1. Ravnoteni poloaj
Povrina oslonca
U biomehanikim istraivanjima najee se upotrebljava termin povrina oslonca. Ako se
sastave sve granine dodirne take tijela uokvirie se povrina oslonca koju najee
nazivamo poligon oslonca. (slika br. 1)

Slika br. 1. Povrina oslonca

3.2. Problemi ravnotee kod ovjeka

Ako elimo da sprijeimo padanje tijela, moramo ga poduprijeti u jednoj ili vie taaka. Tijelo
poduprto u jednoj taci bie u ravnotei samo onda ako je taka podupiranja u teitu ili na
vertikalnoj pravoj koja prolazi kroz njegovo teite.
Poloaj i stavovi, koje zauzima ovjek za vrijeme tjelesnog vjebanja, na radnom mjestu, na
vojnoj obuci i sl. mogu da budu u svim vrstama ravnotenog poloaja.
Prema poloaju teita i oslonca, razlikujemo tri vrste ravnotee:
1. stabilna ili postojana ravnotea,
2. labilna ili nepostojana ravnotea, i
3. indiferentna ili neprekidna ravnotea.
4

3.3. Sigurnost ravnotenog poloaja

Svako tijelo u labilnoj vrsti ravnotee ostae u ravnotenom poloaju sve dotle, dok vertikalna
teina linija prolazi kroz bilo koju taku povrine oslonca. Dakle, izrazite razlike u sigurnosti
ravnotenog poloaja mogu da postoje samo kada se radi o sigurnosti ravnotenog poloaja u
labilnoj vrsti ravnotee. Ta sigurnost zavisi prvenstveno od dva mehanika faktora:
a) ako se taka teita tijela sputa,
b) ako se povrina oslonca poveava.

Po stabilnou tijela podrazumijeva se njegov otpor protiv preturanja. Taj otpor je upravo
srazmjeran sa teinom tijela i irinom povrine oslonca, a u obrnutoj je srazmjeri sa visinom
teita iznad povrine oslonca. Prema tome, to je ugao sigurnosti vei bie i sigurnost
ravnotenog poloaja u labilnoj vrsti ravnotee vea.
ivotna praksa nam otkriva da razna tijela (boce, svetiljke i sl.) koja treba da stabilno lee na
podlozi, moraju da imaju iroga podnoja i sa veom teinom.

3.4. Stav sa paralelno postavljenim stopalima

U normalnom uspravnom stavu uzdune ose stopala su meusobno postavljena po uglom od
60 u prosjeku. Taj se ugao moe nazvati uglom prirodne divergencije stopala. Neosporno je
da je dinamika bila primarni faktor koji je diktirao formiranje konstitucije, pa prema tome i
poloaj prirodne divergencije tijela. Meutim ukoliko istovremeno oslanjanjem na oba stopala
treba savladati veliki otpor, odnosno veliki teret, prilikom kojeg savladavanja dinamika ima
sporedni znaaj, onda se stopala najee postavljaju u paralelnu poziciju. Paralelna pozicija
stopala u izdrajima ima svoje prednosti (slika br. 2).
Statika prednost je u tome to su u tom poloaju najoptereeniji spoljanji uzduni svodovi
stopala, a oni su vri od unutranjih. Time se smanjuje, odnosno otklanja mogunost
sputanja unutranjih svodova (ravni tabani).

Poveanje povrine oslonca u sagitalnoj ravni prilikom postavljanja uzdunih osa stopala iz
divergentnog u paralelni poloaj.

Slika br. 2. Stav sa paralelno postavljenim stopalima

Sa mehanikog aspekta paralelna pozicija uzdunih osa stopala omoguava poveanje

povrine oslonca u segitalnoj ravni.

4. STOJEI STAV U STRELJATVU

U stojeem stavu strijelac na liniji zauzima odbrambeni iskorani stav ili taktiko (akcijski)
stav.
Kada se nalazi u odbrambeno iskoranom stavu, noge su u liniji rairene u irini ramena,
blago savijene u koljenima, lea i glava su ispravljene sa ispruenim rukama u visini oiju u
kojim drimo vatreno oruje. Da bi se postigla prava vrstina u dranju pitolja i da bi se
stekla bolja kontrola prilikom izvoenja gaanja, pridodaje se i aka slabije ruke. Ona ima
ulogu da, kao pomoni dra, uini oruja stabilnijim i preciznijim prilikom izvoenja
gaanja. Kaiprstom, srednjim, domalim i malim prstom lijeve ruke (pridodate ruke)
obuhvatamo prste desne (glavne ruke) koji se nalaze ispod branika obarae. Palac stoji
paralelno sa palcem desne ruke i malo je ispod njega. Prilikom obuhvatanja ake u kojoj se
nalazi rukohvat pitolja, moramo voditi rauna o tome da pridodati prsti budu pravilno
postavljeni i da ne utiu na ve postojei hvat (slika br. 3).

Slika br. 3. Stojei stav u steljatvu

U taktiki (akcijskom), tzv. Weaver stav; Strijelac na liniji nalazi se u iskoraku lijeve noge
koja je u koljenu blago savijena, ispravljenih lea i glave sa ispruenim rukama u visini oiju
u kojima dri vatreno oruje, koje moe da dri sa jednom ili dvije ruke. Dobar stav treba,
prije svega da obezbjedi to veu stabilnost, tako da se sistem tijelo striejlca-oruje prilikom
nianjenja i okidanja ne pomjera, pravilan stav treba da bude i udoban. Strijelac treba da
izabere i usvoji takav stav za gaanje koji odgovara proporcijama njegovog tijela i koji mu
obezbjeuje najbolju stabilnost sa najekonominijim utrokom psihofizike energije.

5. LEEI STAV U STRELJATVU

Strijelac na liniji za gaanje nalazi se u leeem stavu na tlu i rukama koje su savijene u
laktivima oslonjen je na tlo, istovremeno drei vatreno oruje gdje prednji i zadnji nian
podeava u visini oiju i time ispunjava osnovne preduslove za efikasno gaanje mete.
Strijelac mora da zna ravnomjerno da povlai obara. Kao drugo, okidanje se mora izvriti za
vrijeme disajne pauze u potpunom skladu sa nianjenjem. Prema tome, da bi se postigao
eljeni pogodak, strijelac treba da izvri red ravnomjerno povlaenje obaraa (uz kontrolu
disanja) i nianjenje, ne odvojeno, ne izolovano jedno od drugog, ve strogo meusobno
usaglaeno.

Slika br. 4. Leei stav u strljatvu

Slika br.5. Primjer provjere leeeg stava po pravcu. Puka usmjerena desno od
nianske take, trup i noge treba premjestiti u desno ne pomjerajui lakat lijeve ruke

Slika br.6. primjer provjere leeeg stava po visini. Puka usmjerena visoko iznad
nianske take, tijelo treba pomaknuti naprijed ne pomjerajui oba lakta

6. KLEEI STAV U STRELJATVU

Stav za gaanje moe se definisati kao poloaj tijela prilikom pucanja iz vatrenog oruja.
Kleei stavovi se dijele na sljedee:
a) srednje kleei stav,
b) visoko kleei stav, i
c) brzo kleei stav.
U kleeem stavu strijelac na liniji moe da zauzme tri naina tj.stava za gaanje, i to:
Kleei stav na oba koljena, gdje strijelac na liniji klei na oba koljena, trupom tijela
nagnutim blago nazad, sa ispruenim rukama u visini oiju u kojima dri vatreno oruje sa
jednom ili obadvije ruke.
Kleei stav sa sputenim koljenom, strijelac na liniji zauzima stav tako to jednom nogom
tj.koljenom sputa se na tlo, dok je druga noga savijena pod devedeset stepeni u koljenu u
odnosu na tlo gdje se strijelac nalazi, lea i glavu dri dri ispravljenog poloaja, dok su ruke
ispruene u visini oiju, u kojima se dri vatreno oruje, sa jednom ili obadvije ruke.

Slika br. 7. Kleei stav u streljatvu

10

Kleei stav sa podignutim koljenom, strijelac na liniji zauzima stav tako to jednom nogom u
koljenu oslonjen je na tlo gdje se nalazi dok je druga noga u koljenu savijena i tako oslonjena
na tlo, na koljenu je laktom oslonjena pomona ruka (slabija ruka) draa vatrenog oruja
(jaa ruka).

Slika br. 8. Srednje kleei stav u steljatvu

Kao primjer upotrebe kleeeg stava u policijskim strukturam pojasnit u izvoenje jedne
vjebe sa treninga gaanja iz vatrenog oruja.
Kod ovog zadatka, gaalo se sa udaljenosti od 7 metara, sa 2 okvira po 5 metaka uz brzu
zamjenu okvira u vremenskom intervalu od 35 sekundi. Smatra se da bi daljina trebalo da
iznosi 7 metara, da stav bude kleei, gaanje sa 2 okvira po 4 metka. Ispred strijelca
policijskog slubenika, trebalo bi postaviti barikadu u visini od 150 cm i 70 cm, gdje bi na
znak pitaljke policijski slubenik potegao oruje iz futrole, ubacio metak u cijev, priao
zaklonu, ispalio dva metka stojei preko barikade visine 150 cm zatim klekao iza barikade
visine 70 cm takoe ispalio dva metka izvrio zamjenu okvira, ubacio metak u cijev ispalio
dva metka kleei zatim ustao i ispalio dva metka stojei preko barikada. Po zavretku izvri
bezbijednu provjeru oruja i isto vrati u futrolu. Kod navedenog zadatka policijski slubenik
uvjebava koritenje barikade - zaklona, promjenu visine i stava prilikom gaanja. (slika br.9)

11

Poligon za izvoenje ove vjebe je prikazan na sljedeoj slici.

Slika br. 8. Meta

Mnogo je poeljnije koristiti samo vrh prsta prilikom okidanja. Strunjaci koji se bave
streljatvom, veoma dobro znaju zato je vrh prsta tako djelotvoran na meti:

bolja osjetljivost,
lake moemo doi do konice (ako je tako pozicionirana),
preciznije je i bre,
radi bolje po hladnom vremenu kada koristimo rukavice,
mnogo je lake povui okida pravo nazad.

6.1. Dranje oruja u stavu

Pravilno dranje kratkog vatrenog oruja ima ogroman znaaj za samo gaanje. Svaka
promjena u jaini (sili) obuhvata oruja, odnosno rukohvata, prstima ake, dubini postavljanja
rukohvata u aku, izmjeni rasporeda prstiju i dlana u odnosu na rukohvat ili samo drugim
nainom stezanja, ima jak utjecaj na preciznost gaanja. Zato vrhunski strijelci kau da je
pravilno i jednoobrazno obuhvatanje oruja pola uspjeha u gaanju kratkim orujem.
Kratko vatreno oruje je tako dizajnirano da se sa njim moe izvoditi gaanje bilo da se dri u
jednoj ili obje ruke. Zbog preciznosti, zadravanja poloaja i kontrole amortizacije trzaja,
dvoruni stisak se smatra najefikasnijom metodom dranja oruja.

12

Slika br. 9. Dranje oruja u stavu

6.2. Dranje oruja sa jednom rukom

Kada se u hvatu pitolja sa jednom akom aktiviraju i ostale funkcije ruke kao to su: zglob
ake, podlaktica, zglob lakta, nadlaktica i zglob ramena, onda govorimoi o jednorunom
dranju pitolja.
Kod jednorunog dranja pitolja veoma je vano da svi elementi ruke podjednako i
sinhronizovano uestvuju u hvatu oruja. Ukoliko jedan ode elemenata nije u svojoj pravilnoj
funkciji dolazi do greke u dranju pitolja.
Na primjer: nedovoljno uvren zglob ake, miii podlaktice previe stegnuti, rame je
izdignuto vie nego to je potrebno, ruka je previe savijena u laktu, ruka je previe ispruena
naprijed, itd.
Tetive i miii sa zglobovima ruke omoguavaju ruci rad u svim pravcima: gore, dole, lijevo,
desno. Svako usmjeravanje oruja ka nekom cilju ve uslovljava formiranje odreenog stava.
Jednoruno dranje oruja se maksimalno primjenjuje u izvoenju policijskih radnji i to
posebno u kretanju, pretravanju i sl.

13

Slika br. 10.Dranje oruja sa jednom rukom

6.3. Dranje oruja sa dvije ruke

Kada se jednorunom hvatu pridoda i druga (slabija) ruka onda nastaje dvoruni hvat ili
dvoruno dranje oruja. Da bi se postigla prava vrstina u dranju pitolja i da bi se stekla
bolja kontrola prilikom izvoenja gaanja, jednostranom hvatu se pridod pridodaje i aka
slabije ruke.
Ona ima ulogu da, kao pomoni dra, uini oruja stabilnijim i preciznijim prilikom
izvoenja gaanja. Kaiprstom, srednjim, domalim i malim prstom lijeve ruke (pridodate
ruke) obuhvatamo prste desne (glavne ruke) koji se nalaze ispod branika obarae. Palac stoji
paralelno sa palcem desne ruke i malo je ispod njega. Prilikom obuhvatanja ake u kojoj se
nalazi rukohvat pitolja, moramo voditi rauna o tome da pridodati prsti budu pravilno
postavljeni i da ne utiu na ve postojei hvat.
Dranje pitolja sa dvije ake nazivamo dvostrani hvat oruja.
Prava vrstina dranja pitolja nastaje kada ruku u kojoj se nalazi pitolj guramo napred, a
pridodatom vuemo nazad.
Nepravilno postavljanje ake pridodate ruke moe izazvati greke u hvatu i samim tim e se
postii suprotan efekat od oekivajueg.

14

6. ZAKLJUAK
Stavovi ili pozicije za gaanje imaju veliki znaaj za postizanje dobrih rezultata. Da bi
strijelac postigao dobar rezultat treba da ima takav stav koji mu omoguava da nianjenje i
okidanje pravilno izvri. Dobar stav treba strijelcu da obezbijedi to veu stabilnost, tako da
se tijelo prilikom nianjenja i okidanja ne pomjera. Strijelac je duan da prema svojim
osobenostima odabere i usavri za sebe najugodniju varijantu stava.
Da bi strijelac postigao dobar rezultat, treba da usvoji takav stav koji mu omoguuje da
nianjenje i okidanje pravilno izvri. Stav koji e mu, prije svega, obezbjediti to veu
stabilnost, tako da se sistem tijelo strijelca-oruje, prilikom nianjenja ne pomjera. Stavovi
za gaanje imaju veliki znaaj za postizanje eljenih rezultata. Pored toga, poto strijelac na
vjebama gaanja ispali srazmjerno veliki broj metaka, pravilan stav treba da bude i udoban.

15

Literatura:
1. olakhodi, E., Rao I. (2011). Metodologija naunoistraivakog rada u
kineziologiji. Mostar
2. Plan i Program namjenskog usavravanja za policijske slubenike Jedinice za zatitu
linosti i objekata, broj 12/1-02 od 03.01.2007
3. Sportsko streljatvo. Beograd. (1988)
4. http://www.wikipedia.org
5. http://www.forumnvo.org.yu

16