Download as doc, pdf, or txt
Download as doc, pdf, or txt
You are on page 1of 89

Ngy dy: ..

CN BC HAI. CN THC BC HAI V HNG NG THC A2 A


A./ Kin thc c bn:
1. Cn bc hai
- nh ngha: Cn bc hai ca s thc a l s x sao cho x2 = a
- Ch :
+ Mi s thc a > 0, c ng 2 cn bc hai l 2 s i nhau: s dng: a , s m: a
+ S 0 c cn bc hai l chnh n: 0 0
+ S thc a < 0 khng c cn bc hai (tc a khng c ngha khi a < 0)
2. Cn bc hai s hc
- nh ngha: Vi a 0 th s x a c gi l cn bc hai s hc ca a. S 0 cng c
gi l cn bc hai s hc ca 0
- Ch : Vic tm cn bc hai s hc ca 1 s khng m c gi l php khai phng
- nh l: Vi a, b > 0, ta c:
+ Nu a < b a b
+ Nu a b a < b
3. Cn thc bc hai
- Cho A l 1 biu thc th biu thc A c gi l cn thc bc hai ca A ; A c gi l
biu thc ly cn hay biu thc di du cn
- A c ngha (hay xc nh hay tn ti) A 0
4. Hng ng thc A2 A
- nh l : Vi mi s thc a, ta c : a 2 a
- Tng qut : Vi A l biu thc, ta c :

A nu A 0
-A nu A<0

A2 A

B./ Bi tp p dng
Dng 1 : Tm cn bc hai, cn bc hai s hc
* Phng php :
- Vit s cho di dng bnh phng ca mt s
- Tm cn bc hai s hc ca s cho
- Xc nh cn bc hai ca s cho
Bi 1 : Tm cn bc hai ca cc s sau : 121 ; 144 ; 324 ;

1
; 3 2 2
64

LG
+ Ta c CBHSH ca 121 l : 121 112 11 nn CBH ca 121 l 11 v -11
+ CBHSH ca 144 l : 144 122 12 nn CBH ca 121 l 12 v -12
+ CBHSH ca 324 l : 324 182 18 nn CBH ca 324 l 18 v -18
1
+ CBHSH ca
l :
64

2
1
1
1
1
1
1
nn CBH ca
l v
64
8
8
64
8
8

+ Ta c : 3 2 2 2 2 2 1 2 1 2 1(vi 2 1 0) nn CBH ca 3 2 2 l
2

v 2 1
Dng 2 : So snh cc cn bc hai s hc
* Phng php :

2 1

- Xc nh bnh phng ca hai s


- So snh cc bnh phng ca hai s
- So snh gi tr cc CBHSH ca cc bnh phng ca hai s
Bi 2 : So snh
a) 2 v 3
b) 7 v 47
c) 2 33 v 10
d) 1 v 3 1
e) 3 v 5- 8
g) 2 11 v 3 5
LG
a) V 4 > 3 nn 4 3 2 3
b) V 49 > 47 nn 49 47 7 47
c) V 33 > 25 nn 33 25 33 5 2 33 10
d) V 4 > 3 nn 4 3 2 3 2 1 3 1 1 3 1
e) * Cch 1: Ta c:

3 2

3 8 5 3 5 8

8 3

* Cch 2: gi s
3 5 8 3 8 5

3 8

52 3 2 24 8 25

2 24 14 24 7 24 49

Bt ng thc cui cng ng do bt ng thc u tin ng


g) Ta c:

2 3

2 11 3 5

11 5

Dng 3: Tm iu kin cn thc xc nh:


Bi 3: Tm iu kin ca x cc biu thc sau xc nh
a)

2
1
x
3
5

b) x 2 2

c)

1 x
2x 3

LG
cc cn thc trn c ngha th
a)

2
1
2
1
3
x 0 x x
3
5
3
5
10

b) Ta c: x 2 2 0, x x 2 2 xc nh vi mi x
1 x 0
1 x 0
1 x
0
hoc
2x 3
2x 3 0
2x 3 0
x 1
1 x 0
3

+ Vi
3 x
2
2x 3 0
x 2

c)

x 1
1 x 0

+ Vi
3 x 1
2x 3 0
x 2
3
Vy cn thc xc nh nu x hoc x 1
2
5
3x 5 0

3x 5 0 x

3 x4
d) 2

x40 x 4
x 4 0

Dng 4 : Rt gn biu thc


Bi 4: Rt gn cc biu thc sau:

A xc nh A 0
d ) 3x 5

2
x4

a) A 4 2 3 4 2 3
b) B 6 2 5 6 2 5

a) Cch 1 : A
Cch 2 :
b) B

c) C 9 x 2 2 x ( x 0)
d) D x 4 16 8 x x 2 ( x 4)
LG

3 1

3 1

3 1 3 1 2 3

A2 4 2 3 4 2 3 2 (4 2 3).(4 2 3) 8 2 16 12 8 2.2 12
A2 3

5 1

5 1

5 1 5 1 2 5

c) C 3x 2 x 3x 2 x 3x 2 x 5 x (vi x 0)
2

d) D x 4 16 8 x x 2 x 4 (4 x) 2 x 4 4 x x 4 x 4 2( x 4) (vi x 4)
Dng 5 : Tm Min, Max
Bi 5 : Tm Min
a) y x 2 2 x 5

x2 x
1
4 6

b) y

LG
a) Ta c : x 2 x 5 ( x 1) 4 4 x 2 x 5 4 2
vy Miny = 2. du = xy ra khi v ch khi x 1 = 0 => x = 1
2

x2 x
35 35
x2 x
35
35
x 1

b) Ta c :

4 6
36 36
4 6
36
6
2 6
x 1
x 1
1
35
vy Miny =
. Du = xy ra khi v ch khi 0 x
2 6
2 6
3
6

**************************************************
Ngy dy: ..
VN DNG CC H THC V CNH V NG CAO
TRONG TAM GIC VUNG
A./ Kin thc c bn
Cho tam gic ABC vung ti A, ng cao AH sao cho ta c :
AH h, BC a, AB c, AC b, BH c ' , CH b ' khi :
1) b 2 a.b' ;

c 2 a.c '

2) h 2 b' .c '
3) b.c a.h
1
1 1
4) 2 2 2
h
b c
2
5) a b 2 c 2 ( Pitago)

b
c

c'

b'
C

H
a

B./ Bi tp p dng
Bi 1 : Tm x, y trong cc hnh v sau
a)

+ ta c :
BC AB 2 AC 2 ( Pitago)
BC 42 62 52 7, 21

+ p dng nh l 1 :

AB 2 BC.BH 42 52.x x 2, 22

Hay y = BC x = 7,21 2,22 = 4,99


x

AC 2 BC.CH 62 52. y y 4,99

y
C

b)

- Xt tam gic ABC vung ti A. p dng


nh l 1 ta c :

AC 2 BC.CH 122 18. y y 8


x BC y 18 8 10

12

y
C

H
18

c)

* Cch 1 :
AH2 = BH.CH = 4.9 = 36 => AH = 6
Theo Pitago cho cc tam gic vung AHB;
AHC ta c:

x BH 2 AH 2 42 62 52
4

9
H

y CH 2 AH 2 62 92 117
C

* Cch 2: p dng nh l 1 ta c:
AB 2 BC.BH ( BH CH ).BH (4 9).4 52
AB 52 x 52
AC 2 BC.CH ( BH CH ).CH (4 9).9 117
AC 117 y 117

d)

p dng nh l 2, ta c:
AH 2 BH .CH x 2 3.7 21 x 21

p dng nh l 1. ta c :
AC 2 BC.CH ( BH CH ).CH

y
x

y 2 (3 7).7 70 y 70

7
C

e)

( y x 2 CH 2 21 49 70)

Theo Pitago, ta c :
BC AB 2 AC 2 y 132 17 2 458

p dng nh l 3, ta c :
13

AB. AC BC. AH

17

13.17 458.x x
B

221
10,33
458

H
y

g)

p dng nh l 2, ta c :

AH 2 BH .CH 52 4.x x

Theo Pitago cho tam gic AHC vung ti H,


ta c :

y
5

y AH 2 CH 2 52 6, 252 8

52
6, 25
4

( DL1: y 2 BC.x (4 6, 25).6, 25 y 8)

Bi 2 : Cho tam gic ABC vung ti A, c cc cnh gc vung AB = 15cm, AC = 20cm.


T C k ng vung gc vi cnh huyn, ng ny ct ng thng AB ti D. Tnh AD
v CD
LG
900 , CA BD . Theo nh l 3, ta
D
BCD, C
c : CA2 AB. AD 202 15. AD AD
x

Theo Pitago trong tgic ACD vung ti A, ta


2

80
100
c : CD AD CA 202
3
3

A
20

15
B

80
3

Bi 3: Cho hnh ch nht ABCD c AB = 60cm, AD = 32cm. T D k ng thng vung


gc vi ng cho AC, ng thng ny ct AC ti E v AB ti F. Tnh di EA, EC,
ED, FB, FD
LG
Xt tam gic ADC vung ti D, ta c: AC AD 2 CD 2 322 602 68
AD 2 322 256

Theo nh l 1: AD AC. AE AE
AC
68
17
2

60

Theo nh l 1, ta c:
CD 2 AC.CE CE

E
32

CD 2 602 900

AC
68
17

Theo nh l 2, ta c:
D

DE AE.EC ...

480
17

AD 2
544
...
DE
15
256
256
644
FB AB AF 60

Theo Pitago: AF DF 2 AD 2 ....


15
15
15

Xt tam gic DAF, theo nh l 1: AD 2 DF .DE DF

Bi 4: Cho hnh vung ABCD. Gi E l mt im nm gia A, B. Tia DE v tia CB ct


nhau F. K ng thng qua D vung gc vi DE, ng thng ny ct ng thng BC
ti G. Chng minh rng:
a) Tam gic DEG cn
b) Tng

1
1

khng i khi E chuyn ng trn AB


2
DE
DF 2

LG

D
(cng ph vi D
)
a) Ta c: D
1
3
2
xt ADE v CDG ta c :

1
D

AD DC ( gt )

D1 D3 cmt ADE CDG g .c.g

A C 900
DE DG DEG cn ti D
1
1

b) v DE = DG
2
DE
DG 2
1
1
1
1

ta c :
2
2
2
DE
DF
DG
DF 2

xt tam gic DGF vung ti D, ta c :


1
1
1

(nh l 4)
2
2
CD
DG
DF 2
1
V
khng i khi E chuyn ng trn AB,
CD 2
1
1
1
1

suy ra tng
khng i
2
2
2
DE
DF
DG
DF 2

khi E thay i trn AB


*******************************************************
Ngy day: ..
CC PHP TNH V CN BC HAI
A./ Kin thc c bn :
1. khai phng mt tch. Nhn cc cn bc hai
a) nh l : a; b 0, ta c: a.b = a. b
b) Quy tc khai phng mt tch : Mun khai phng mt tch cc s khng m, ta c th
khai phng tng tha s ri nhn cc kt qu vi nhau ( a; b 0, ta c: a.b = a. b )
c) Quy tc nhn cc cn bc hai : Mun nhn cc CBH ca cc s khng m, ta c th
nhn cc s di du cn vi nhau ri khai phng kt qu ( a; b 0: a. b = a.b )
d) Ch :
- Vi A > 0 ta c :

A2 A

- Nu A, B l cc biu thc : A; B 0 ta c: A.B A. B


- M rng : A.B.C A. B . C ( A, B, C 0)
2. Khai phng mt thng. Chia cc cn bc hai
a) nh l : a 0, b 0 ta c:

a
a
=
.
b
b

b) Quy tc khai phng mt thng : Mun khai phng mt thng

a
, trong s a
b

khng m v s b dng, ta c th ln lt khai phng s a v s b, ri ly kt qu th


nht chia cho kt qu th hai ( a 0, b 0 ta c:

a
a
=
.)
b
b

c) Quy tc chia hai CBH : Mun chia CBH ca s a khng m cho s b dng, ta c th
chia s a cho s b ri khai phng kt qu ( a 0, b 0 :

a
a
=
)
b
b

A
A
=
B
B

d) Ch : Nu A, B l biu thc : A 0, B 0 :
B./ Bi tp p dng :

Dng 1 : Tnh
Bi 1 : Thc hin php tnh
2

24 1
49 81 1
7 9 1
a ) 1 .5 .0, 01
. .
. .
25 16
25 16 100
5 4 10

7 9 1
63
. .
5 4 10 200

b) 2, 25.1, 46 2, 25.0, 02 2, 25(1, 46 0, 02) 2, 25.1, 44 (1,5.1, 2) 2 1,5.1, 2 1,8


25 169
(5.13) 2 5.13 13
.

10 10
102
10
2

c) 2,5.16,9

d ) 117,52 26,52 1440 (117,5 26,5).(117,5 26,5) 1440 144.91 144.10


144(91 10) 144.81 (12.9) 2 108

Dng 2 : Rt gn cc biu thc


Bi 2 : Tnh gi tr cc biu thc
a ) A 0,1 0,9 6, 4 0, 4 44,1

1
9
64
4
441

10
10
10
10
10

1
3
8
2
2
35 35 10 7 10

10
2
10
10
10
10
10
10

b) B

c) C

2 3 7
2 3 7
6 14
2

2
2 3 28
2 32 7
2( 3 7)

3 5 4 3 3 5 4 3
3 5 3 5

4 3 4 3
4 3 4 3

12 3 3 4 5 15 12 3 3 4 5 15 24 2 15

16 3
13

Bi 3 : Rt gn cc biu thc
2
a) 9 x 5 x 5 3 x 5 3 x 5

b) x 2 . x 2 x 0 x . x 2 x 2 x x x 2
2

c)
d)

108 x 3
12 x

x 0

13 x 4 y 6
208 x 6 y 6

108 x 3
9 x 2 3 x 3x
12 x

13 x 4 y 6
1
1
1
1

x 0; y 0
6 6
2
208 x y
16 x
4 x 4 x 4 x

Dng 3 : Chng minh


Bi 4 : Chng minh cc biu thc sau
a ) 6 35 . 6 35 1
VT (6 35).(6 35) 36 35 1 VP

b) 9 17 . 9 17 8
VT (9 17).(9 17) 81 17 64 8 VP
c)

2 1 9 8

VT 2 2 2 1 3 2 2

VT VP

VP 3 2 .2 3 2 2
2

d)

4 3

49 48

VT 4 2 12 3 7 2 22.3 7 4 3

VT VP

VP 7 42.3 7 4 3

e) 2 2 2 3 3 1 2 2

6 6 9

VT 4 2 6 6 1 4 2 8 6 6 9 VP
g ) 8 2 15 8 2 15 2 3
VT

5 2.

5 2. 5. 3 3 5 3
3 5 3 5 3 2 3 VP
2

5. 3 3

5 3

5 3

Dng 4 : Gii phng trnh


Bi 5 : Gii cc phng trnh sau
a ) 2 2 x 5 8 x 7 18 x 28

1 2

dk : x 0

2 x 5.2. 2 x 7.3. 2 x 28 13 2 x 28 2 x

28
784
392
2x
x
tm
13
169
169

1
9 x 45 4 2
3
1
2 4( x 5) x 5 9( x 5) 4 dk : x 5 0 x 5
3
1
2 x 5 x 5 .3 x 5 4 2 x 5 4 x 5 2 x 5 4 x 9 tm
3

2
x

3x 2 0
3


2

3x 2
x 1 0
x 1 x
3x 2

3
c)
3
(3) k :
3x 2 0

x 1
2
x 1


x
x 1

3
x 1 0
x 1

3x 2
11
9 ... 6 x 11 x
Ta c (3)
tha mn
x 1
6
4

5x 4 0
4
x
5x 4

d)
2 (4) k :
5 x
5
x2
x20
x 2
b) 4 x 20 x 5

(4) 5 x 4 2 x 2 5 x 4 4 x 2 ..... x 12 tha mn

Bi tp : (bt ng thc Cauchy) : Cho 2 s a v b khng m. Chng minh rng


ab
ab . Du ng thc xy ra khi no ?
2

LG
* Cch 1 :
+ v a 0; b 0 a ; b xc nh
+ ta c :

a b

0 a 2 ab b 0 a b 2 ab

ab
ab
2

+ du ng thc xy ra khi v ch khi a = b


* Cch 2 : ta c

a b

0 a 2 2ab b 2 0 a 2 b 2 2ab a 2 2ab b 2 4ab

a b 4ab a b 2 ab
2

ab
ab
2

*******************************************************
Ngy dy: ..
T S LNG GIC CA GC NHN
A. Kin thc c bn
1. nh ngha : Cho ABC (00 900 ) ta nh ngha cc t s gia cc cnh AB, BC,
CA ca tam gic ABC vung ti A nh sau :
AC
;
BC
AC
tg
;
AB
sin

AB
BC
AB
cot g
AC

cos

Huyn
i

* Nhn xt : t nh ngha ta thy :

+ t s lng gic ca 1 gc nhn lun dng


1

+ cot g tg ; tg .cot g 1

+ 0 < sin, cos < 1

2. T s lng gic ca 2 gc ph nhau


- nh l : nu 2 gc ph nhau th sin gc ny bng cosin gc kia, tg gc ny bng cotg
sin cos ;
tg cot g ;

gc kia. Tc : nu 900 th ta c :

3. Bng cc t s lng gic ca cc gc c bit

300

cos sin
cot g tg

450

600

2
2
2
2

3
2
1
2

T s lng gic
Sin

1
2

Cos

3
2

tg

1
3

Cotg

1
3

* Nhn xt :
- Da vo bng trn ta thy :
sin 1 sin 2 ; tg1 tg 2
.
cos 1 cos 2 ; cot g1 cot g 2

0
0
vi 0 1; 2 90 v 1 2

Tc l :
+ gc ln hn th c sin ln hn, nhng li c cosin nh hn
+ gc ln hn th c tg ln hn, nhng li c cotg nh hn
Hay ta c th pht biu : 00 900 th :
+ sin v tg ng bin vi gc
+ cosin v cotg nghch bin vi gc
4. Cc h thc c bn
sin
;
cos
cos
2 cotg ;
sin

tg

tg.cot g 1;

sin 2 cos 2 1

B. Bi tp p dng
Bi 1 : Cho bit sin = 0,6. Tnh cos, tg v cotg
+ ta c: sin 2 cos 2 1 cos 1 sin 2 1 0, 62 0,8
sin

0, 6

+ tg cos 0,8 4 ;
Bi 2:
1. Chng minh rng:
a ) tg 2 1

cotg

cos 0,8 4

sin 0, 6 3

1
1
; b) cotg 2 1
; c) cos 4 sin 4 2 cos 2 1
2
2
cos
sin

2. p dng: tnh sin, cos, cotg, bit tg = 2

LG
1. a) ta c:
sin
sin 2
sin 2
2
tg 2

tg

1
cos
cos 2
cos 2
sin 2 cos 2
1
tg 2 1

2
cos
cos 2
cos 2
cos 2 sin 2
1
2

VP
b) VT cot g 1 2 1
2
sin
sin
sin 2
tg

c)

VT cos 4 sin 4 cos 2 sin 2 . cos 2 sin 2 cos 2 sin 2

cos 2 1 cos 2 cos 2 1 cos 2 2 cos 2 1 VP

2. Ta c:
tg 2 nn a 22 1
1
tg 2 cotg ;
2

1
1
1
cos 2 cos
;
2
cos
5
5

1
1
5
4
2 5
1
b 1

sin 2 sin
2
2
sin
sin 4
5
5
2

Bi 3: Bit tg = 4/3. Tnh sin, cos, cotg


LG
+ ta c: tg = 4/3 nn cotg =
+ m tg 2 1

1
9
3
cos 2
cos ;
2
cos
25
5
2

3
4
+ mt khc: sin cos 1 sin 1 co s 1
5
5
Bi 4: Dng gc trong cc trng hp sau:
1
2
a ) sin ;
b) cos ;
c) tg 3;
2
3
2

d ) cot g 4

LG
a)* Cch dng
- dng gc xOy = 900 . Ly on thng lm
n v
- trn Oy ly im B sao cho OB = 1
- v cung trn tm B, bn knh bng 2, cung
ny ct Ox ti A
- ni A vi B BAO cn dng
* Chng minh:
- ta c: sin sin BAO

OB 1

pcm
AB 2

B
2

b)* Cch dng


- dng gc xOy = 900 . Ly on thng lm
n v
- trn Ox ly im A sao cho OA = 2
- v cung trn tm A, bn knh bng 3, cung
ny ct Oy ti B
- ni A vi B BAO cn dng
* Chng minh:
- ta c: cos cos BAO

tg tg OBA

y
B

OA 2

pcm
AB 3

c) * Cch dng
- dng gc xOy = 900 . Ly on thng lm
n v
- trn Ox ly im A sao cho OA = 3
- trn Oy ly im B sao cho OB = 1
OBA cn dng
* Chng minh: - tht vy, ta c:
OA 3
3 pcm
OB 1

1
O

d) * Cch dng
- dng gc xOy = 900 . Ly on thng lm
n v
- trn Ox ly im A sao cho OA = 4
- trn Oy ly im B sao cho OB = 1
OAB cn dng
* Chng minh: - tht vy, ta c:
cotg cotg OAB

B
1

OA 4
4 pcm
OB 1

Bi 5: Cho tam gic ABC c AB = 5; BC = 12; AC = 13


a) CMR tam gic ABC vung
b) Tm t s lng gic ca gc A v gc C
LG
2
2
2
2
2
2
a) Ta c: AB BC 12 5 169 13 AC AB 2 BC 2 AC 2
theo nh l Pytago o, suy ra tam gic ABC vung ti B
b)
A
- v A C 900 A; C l 2 gc ph
nhau
- do :
5
12
;
13
12
tgA cot gC ;
5

5
13
5
cot gA tgC
12

sin A cos C

13

cos A sin C

C
B

12

*********************************************************
Ngy dy: .
BIN I N GIN BIU THC CHA CN THC BC HAI
A. Kin thc c bn
1. a tha s ra ngoi du cn
A B ( A 0; B 0)

A2 B A B

A B ( A 0; B 0)

2. a tha s vo trong du cn
A 0; B 0 : A B A2 B
A 0; B 0 : A B A2 B

3. Kh mu ca biu thc ly cn : A.B 0; B 0 :


4. Trc cn thc mu
a) B 0 :

A
A B

B
B

b) A 0; A B 2 :

C A mB
C

A B2
AB

A.B
B

C
C

A B

c) A, B 0; A B :

Am B

A B

* Ch :
- cc cn bc hai ng dng l cc cn bc hai c cng biu thc di du cn
- biu thc lin hp: 2 biu thc cha cn thc c gi l lin hp vi nhau nu tch ca
chng khng cha cn thc
- quy tc trc cn thc mu: mun trc cn thc mu ca 1 biu thc ta nhn t v
mu ca biu thc vi biu thc lin hp ca mu
B. Bi tp p dng
Dng 1: a nhn t ra ngoi, vo trong du cn
Bi 1: a nhn t ra ngoi du cn
a ) 125 x x 0

5x

.5 x 5 x 5 x

b) 80 y 4

4y

2 2

c) 5 1 2

.5 4 y 2 5

1 2 . 5

d ) 27 2 5

2 1

g)

3 10
5 1 3

3 10

5 1 3

2 5 0
2 10 3
2 10 3
2

2
10 9
10 3 10 3 . 10 3

5 2 .3. 3
2

2 0

2 5 . 3.32
e)

3 1
2

30

Bi 2: a tha s vo trong du cn v so snh


a) 3 5 v 5 3
ta c:
3 5 32.5 45

do 75 45 75 45 5 3 3 5

5 3 5 .3 75
2

b) 4 3 v 3 5
ta c:
4 3 42.3 48

do 48 45 48 45 4 3 3 5

3 5 32.5 45
c) 7 2 v 72

ta c: 7 2 7 2.2 98 do 98 72 98 72 7 2 72
d) 5 7 v 4 8
ta c:

10 3

5 7 52.7 175

do 175 128 175 128 5 7 4 8

4 8 4 .8 128
2

Bi 3: a nhn t vo trong du cn v rt gn
2a
a 2
a2

a) 2 a

2a a 2

2 a 0

x
0 x 5
25 x 2
x 5 x

x 5 x

5 x . 5 x

x 5 0

5 x

3a
0 a b
b a2

c) a b

2a a 2

a2

b) x 5

3a a b
b a
2

3a b a

3a b a

b a . b a

a b 0

b a

Dng 2: Thc hin php tnh v rt gn biu thc


Bi 4: Thc hin php tnh
a ) 125 4 45 3 20 80 ... 5 5 12 5 6 5 4 5 5 5
b) 2

27
48 2 75
3
4
2 5
7

... 2.
3
3 .
3 ...
3
4
9 5 16
2
3
5 4
6

c) 2

9
49
25
3 1
1 5 1
7 1
7 2

... 2. .
7.
.
...
.

8
2
18
2 2
3
6
2 3 2
2

d ) 5 20 3 12 15

1
4 27
5

52 4 2 5.2 5 3.2 3 15.

10 5 6 3 3 5 12 3

5 4 . 5 4

9 13 5 18 3 3 13 5 17 3

2 3

e) 7 4 3 28 10 3

1
5 4.3 3
5

5 3

2 3 5 3 7

Bi 5: Rt gn biu thc vi gi thit cc biu thc ch u c ngha


a)

x xy y

b)

c)

x y

x y . x xy y
x y

a ab
b ab

x 0; y 0

xy

a; b 0

yy x .

x y

xy x xy y xy x 2 xy y

b
a

a b
b

x 0; y 0

xy

xy .

x y .
xy

x y

a
b

x y .

x y x y

x y

d ) A x 2 2 x 2 x 2 2 x 2 x 2

x 2 2 x 2 .

x2 2

2 2

x 2 .

x 2 2 x 2 .

x2 2

2 x2

x 2 .

2 2

x2 2

x2 2

- nu x 2 2 x 2 2 x 4
A x2 2 x2 2 2 x2
- nu x 2 2 x 2 2 x 4
A x2 2 x2 2 2 2

Dng 3: Trc cn thc mu


Bi 6: Trc cn thc mu
a)

12. 3 3
12. 3 3
12

2. 3 3
93
3 3
3 3 . 3 3

8.

b)

52

c)

14

10 3

5 2

52 .

14.

5 2

10 3

10 3 .

8.

5 2
5 4

10 3

2 . 2
2 . 2

8.

14.

5 2

10 3
10 3

2.

10 3

d)

7 3 5 11 . 8 3 7 11 168 49 33 40 33 385 9 33 217


7 3 5 11

192 539
337
8 3 7 11
8 3 7 11 . 8 3 7 11

e)

3 5 2
3 5 2 2

2 5 3 2
2 5 3

30 9
2

5 3 2
5 3

10 4 10 12 18 5 10

20 18
2

Bi 7: Trc cn thc mu v thc hin php tnh


a)

5
4 11

1
6
7 5

2
3 7
7 2

5. 4 11

3 7

6.

7 2

4 11 . 4 11 3 7 . 3 7 7 2 . 7 2
5. 4 11 3 7 6. 7 2
7 5 5. 4 11 3

16 11

7 5
2
7

6.

7 2

97
74
2
5
2
3
3 7 7 5
4 11
2 7 2 4 11 4 7 2 7 4 4 11 3 7
2

7 5
2

4
3
2
3 1

6
5 2
5 2
32

b)

5 2

5
52

3 . 52

2.

32

5 2 18.

54

34

5 2 12.

3 2 3 1

6
26 5 8 2 13 3 59

3 1
6

5 2 5 2 . 5 2 3 2 . 3 2
2 3 . 5 2 2. 3 2
3 1 4 5 2

3.

5 2 .

5 2 2.

32

3 1
6

8 5 8 2 18 5 36 12 3 24 3 1
6

***********************************************************
Ngy dy: ..
RT GN BIU THC CHA CN THC BC HAI.
N TP I S - CHNG I
A. Kin thc c bn
rt gn biu thc c cha cn thc bc hai, ta cn vn dng thch hp cc php
bin i bit
B. Bi tp p dng
Bi 1: Tnh

a) 3 2 2 6 4 2

5 3 29 12 5

b)

5 62 5

2 2

2 1
5 3

5 1

2 1 2 2 2 2 1

5 3

5 3 2 5 3

5 5 1 1

c) 6 2 5 29 12 5 6 2 5 2 5 3 9 3
d ) 2 5 13 48 2 5 13 4 3 2 5
2 42 3 2

3 1

3 1

2 5 2 3 1

2 3 1 1 3

Bi 2: Thc hin php tnh, rt gn kt qu


a) 2 20 45 3 18 3 32 50 4 5 3 5 9 2 12 2 5 2 5 16 2
b) 32 0,5 2

1
1
1
2
1
17
10

48 4 2
2
3
2 4 3 ...
2
3
3
8
2
3
4
4
3

1
1
4,5 12,5 0,5 200 242 6 1 24,5
2
8

c)

1
9
25 1
9
49
2

102.2 112.2 6

2
2
2 2
8
2
1
3
5
3
7

2
2
2 5 2 11 2 6.
2
2
2
2
2
4
2

3 7
1 3 5
5 11 6.
4 2
2 2 2

13
2
2

3
2
3
2
6 2
4
. 3
12

3
2
3
2
2
3

6
6 2 6 . 6 2 3
3
2

d )

1
6. 2 3 3
6

Bi 3: Chng minh ng thc


a b
a b
2b
2 b

2 a 2 b 2 a 2 b ba
a b

a)

Bin i v tri ta c:
a b
a b
2b
a b
a b

2 a 2 b 2 a 2 b ba 2 a b
2 a b

VT

a b
2

a b

4 b

a b

a b

a b

a b

a b

4b

a 2 ab b a 2 ab b 4b

a b

2b

a b

a b .

a b

4 ab 4b
a b

2 b
VP
a b

2 3 6
216
1
3

3
2
8 2
6

b)

Bin i v tri ta c:

2 3 6
216
1 6 2 1 6 6 1
VT

.
.
3
3 6
82
6 2 2 1

1
3
1
3

2 6
.

6.

VP

2
2
6
6
2

Bi 4: Cho biu thc A

a b

4 ab

a b

a b b a
ab

a) Tm iu kin A c ngha
b) Chng t rng gi tr ca biu thc A khng ph thuc vo a
LG
a) k: a > 0; b > 0; a khc b
b) ta c:

a b

4 ab

a b

a 2 ab b

a b

ab
a b b a a 2 ab b 4 ab

ab
a b

a b

a b

a b

2 xx

a b

ab

a b a b a b 2 b
x 1

:
Bi 5: Cho biu thc B
x 1
x x 1
x x 1
a) Tm k xc nh
b) Rt gn biu thc B

a b

LG

a) k: x 0; x 1
b) Ta c:

2 xx
1
x 1

x x 1
x
x

1
x

2 x x x x 1 x x 1
.

x 1
x 1 x x 1

2 xx

x 1 x x 1

1
x 1
:
x 1 x x 1

x 1 1
1
.

x 1 x 1 x 1

x 3 x

x 3

9 x

x 2

Bi 6: Cho biu thc C 1

x 9

2 x 3 x x x 6
a) Tm k C c ngha
b) Rt gn C
c) Tm x C = 4
LG
a) k: x 0; x 4; x 9
b) Ta c:

x 3 x
x 3
x 2
9 x
C 1
:

x 9 2 x 3 x x x 6

x x 3 3 x
x 2
9 x
:

x 2
x 3
x 3
x 3
x 2
x 3

2
2

3 x 3 x x 2 9 x
9

2
9 x
x
x

x

:
1
:

x 3
x 3
x 2
x 3
x 2
x 3

x 2

3
.
x 3

x 2

x 3

3
x 2

3
3
11
121
4 x 2 x x
4
4
16
x 2

x
x 9 3 x 1 1

Bi 7: Cho biu thc D


:

3 x 9 x x 3 x x

c) C = 4

a) Tm k
c) Tm x sao cho D < -1

b) Rt gn
LG

a) k: x > 0; x khc 9
b) Ta c:

3 x

x 9 3 x 1

:
9 x
x

3
x


1
x
x9

3 x

x
3

x
3

3 x 1
x

x 3

1
x

x 3 x x 9 3 x 1 x 3
2 x 2
3 x 9
:

:
3 x 3 x
x x 3
3 x 3 x
x x 3
3

x 3

3 x 3 x 2

c) D 1

x 3
x 2

3 x
2 x 4

3 x
1 3 x 2 x 4 x 4 x 16
2 x 4

x 40

********************************************************
Ngy dy: ..
H THC V CNH V GC TRONG TAM GIC VUNG
A. Kin thc c bn
1. Cc h thc
* nh l: Trong 1 tam gic vung, mi cnh gc
C
vung bng:
- Cnh huyn nhn Sin gc i hoc Cosin gc k
a
b
- Cnh gc vung kia nhn Tang gc i hoc Cotg
gc k
(trong tam gic ABC vung ti A, BC = a; AB = c;
B
AC = b, ta c:
A
c

b a.sin B a.cos C

c a.sin C a.cos B

b c.tgB c.cot gC
c b.tgC b.cot gB

2. p dng gii tam gic vung


* Gii tam gic vung: l tm tt c cc yu t ca mt tam gic vung (cc cnh, cc gc)
nu bit trc 2 yu t trong c t nht 1 yu t v cnh v khng k gc vung
* Mt s trng hp gii tam gic vung thng gp
a) Bit 2 cnh gc vung
- Tnh cnh huyn (theo Pi-ta-go)
- Tnh mt gc nhn (tg hoc cotg)
- Tnh gc nhn cn li (2 gc ph nhau)
b) Bit cnh huyn v 1 gc nhn
- Tnh gc nhn cn li (2 gc ph nhau)
- Tnh cc cnh gc vung (h thc v cnh v gc h thc (1))
c) Bit cnh gc vung v gc nhn k
- Tnh gc nhn cn li
- Tnh cnh gc vung cn li v cnh huyn (h thc v cnh v gc h thc (1); (2))
B. Bi tp p dng
Bi 1: Cho tam gic ABC vung ti A, bit tgB

4
v BC = 10. Tnh AB; AC
3

4
3

- tgB B 53007'
10

- theo h thc v cnh v gc trong tam gic vung


AB BC cos B 10.cos 53007 ' 6

AC BC.sin B 10.sin 53007 ' 8

Bi 2: Cho tam gic ABC cn ti A; AB = AC = 17; BC = 16. Tnh ng cao AH v gc


A, gc B ca tam gic ABC
A1 A2

+ tam gic ABC cn, c AH BC

BC
BH CH 2 8

A
12
17

+ xt tam gic AHC, vung ti H


- ta c: AH AC 2 CH 2 17 2 82 15

17

- mt khc: sin A2
B

C
16

CH 8
A2 A1 28004' A 2A2 560 08'
AC 17

+ xt tam gic AHB vung ti H, ta c:


B 900 A1 900 280 04' 61056'

Bi 3: Cho tam gic ABC c AB = 11, ABC 380 ; ACB 300 . Gi N l chn ng
vung gc k t A n BC. Tnh AN; AC
- xt tam gic ANB vung ti N, theo h thc v cnh v
A
gc trong tam gic vung ta c:
AN AB.sin B 11.sin 380 6, 77

11
300

380
N

- xt tam gic ANC vung ti N, theo h thc v cnh v


gc trong tam gic vung ta c:

AN AC.sin C AC

AN
6, 77

13,54
sin C sin 300

Bi 4: Cho tam gic ABC vung ti A, ng cao AH. Bit BH = 9; HC = 16. Tnh gc B,
gc C?
- xt tam gic ABC vung ti A, theo h thc v cnh
A
v ng cao trong tam gic vung , ta c:
AH 2 BH .CH 9.16 144 AH 12

- xt tam gic AHB, vung ti H, ta c:


AH 12
B 530 7 '
BH
9
- m B C 900 C 36053'
tgB

16

Bi 5: Cho tam gic ABC c B 600 , cc hnh chiu vung gc ca AB v AC ln BC


theo th t bng 12 v 18. Tnh cc gc v ng cao ca tam gic ABC
- xt tam gic AHB vung ti H
A
B 600 A 300 BH

1 2

1
AB
2

AB 2 BH 2.12 24
AH AB 2 BH 2 242 122 20,8

- xt tam gic AHC, theo h thc lng

600
B

12

18

AH 20,8

C 490 06'
HC
18
A 1800 B C 70054'
tgC

- theo h thc v cnh v gc, ta c:


HC AC.cos C AC

HC
18

27,5
cos C cos 490 06'

Bi 6: Cho hnh thang ABCD, c A D 900 , y nh AB = 4, y ln CD = 8,


AD = 3. Tnh BC, B, C ?

- k BH vung gc vi CD, suy ra AD = BH = 3;


AB = DH = 4, do : CH = 8 4 = 4
- xt tam gic BHC vung ti H, ta c:

BC BH 2 CH 2 32 42 5
BH 3
sin C
C 370
BC 5

- v ABCD l hnh thang nn:


B C 1800 B 1800 C 1800 370 1430

Bi 7: Gii cc tam gic vung sau, tam gic ABC vung ti A bit:
a) a = 18; b = 8
B
0
b) b = 20; C 38
3
4

c) tgB ; c 4

a) a = 18; b= 8
AC 8
B 230 23' C 900 230 23' 63037 '
BC 18
AB BC.sin C 18.sin 63037 ' 16,1
b) b = 20; C 380
sin B

C 380 B 520 ;

AB AC.tgC 20.tg 380 15, 6;

AC
20

25, 4
sin B sin 520

BC

3
4

c) tgB ; c 4
3
AC ABtgB 4. 3;
BC AB 2 AC 2 32 42 5
4
c 4
sin C 0,8 C 53008' B 36052'
a 5

*********************************************************
Ngy dy:
N TP HNH HC CHNG I
A. Kin thc c bn
1. Cc h thc v cnh v ng cao trong tam gic vung
Cho tam gic ABC vung ti A, ng cao AH sao cho ta c :
AH h, BC a, AB c, AC b, BH c ' , CH b ' khi :
1) b 2 a.b' ;

c 2 a.c'

2) h 2 b ' .c '
3) b.c a.h
1
1 1
4) 2 2 2
h
b c
2
5) a b 2 c 2 ( Pitago)

b
c

c'

b'
C

H
a

2. nh ngha cc t s lng gic ca gc nhn


Cho ABC (00 900 ) ta nh ngha cc t s gia cc cnh AB, BC, CA ca tam
gic ABC vung ti A nh sau :
C

AC
sin
;
BC
AC
tg
;
AB

AB
cos
BC
AB
cot g
AC

Huyn
i

3. Mt s tnh cht ca cc t s lng gic


sin cos ;
tg cot g ;

- Nu 900 th ta c :
- Cho 00 900 . Khi
+ 0 < sin, cos < 1
+ sin 2 cos 2 1
sin

cos

cos sin
cot g tg

+ tg cos ;cot g sin ;cot g tg ; tg .cot g 1


4. Cc h thc v cnh v gc trong tam gic vung
- Cho tam gic ABC vung ti A, BC = a; AB = c;
AC = b, ta c:

b a.sin B a.cos C

c a.sin C a.cos B

b c.tgB c.cot gC
c b.tgC b.cot gB

B. Bi tp p dng
Bi 1 : Chng minh rng : vi l gc nhn tng ng trong tam gic ABC, A 900 th:
a ) cos 4 sin 4 2 cos 2 1
b) sin sin .cos 2 sin 3
c) tg 2 sin 2 .tg 2 sin 2
d ) cos 2 tg 2 .cos 2 1

sin .sin

LG

a ) VT cos sin . cos sin cos sin 2 cos 2 1 cos 2 2 cos 2 1 VP


2

b) VT sin . 1 cos 2

sin 3 VP

sin 2
c) VT tg .(1 sin ) tg .cos
.cos 2 sin 2 VP
2
cos
2


sin 2
cos 2 sin 2
2
d ) VT cos 2 . 1 tg 2 cos 2 . 1

cos

.
1 VP

cos 2
cos 2

Bi 2 : Cho tam gic ABC, bit AB = 21 ; AC = 28 ; BC = 35


a) Chng minh rng tam gic ABC vung
b) Tnh sinB, sinC, gc B, gc C v ng cao AH va tam gic ABC
LG
a) ta c:

AB 2 AC 2 212 282 1225


BC 35 1225
2

2
2
2
BC AB AC do theo

nh l o ca nh l Pi-ta-go tam gic ABC vung ti A


b)

B
H
21

AC 28

0,8 B 530
BC 35
AB 21
sin C

0, 6 C 37 0
BC 35
sin B

35

28

Xt tam gic AHB vung ti H, p dng h thc v cnh v gc


trong tam gic vung ta c:
AH AB.sin B 21.sin 530 21.0,8 16,8
(hoc AH.BC = AB.AC)
Bi 3: Gii tam gic vung ti A, bit
a) a = 12; B 420
b) b = 13; c = 20
LG
- ta c:
C
C 900 B 900 420 480
AB BC.cos B 12.cos 420 9

12

AC BC.cos C 12.cos 480 8

420
B

- ta c:

13

20

BC AB 2 AC 2 202 132 23,85


AC 13
tgB

0, 65 B 330
AB 20
C 900 B 570

Bi 4: Cho tam gic ABC c B 600 cc hnh chiu vung gc ca AB, AC ln BC theo
th t bng 12; 18. Tnh cc cnh, cc gc v ng cao ca tam gic ABC
LG
+ ta c: BC = BH + CH = 12 + 18 = 30
+ xt tam gic AHB vung ti H
A
- ta c : AH BH .tgB 12.tg 600 12 3
- mt khc :
1 2
BH
12

24
cos B cos 600
A1 900 B 900 600 300
BH AB.cos B AB

+ xt tam gic AHC vung ti H, ta c :

600
B

12

18

AC AH 2 CH 2 ... 756 27,5


AH 12 3

C 490
HC
18
0
0
+ xt ABC, tc: A 180 B C 71
tgC

***********************************************************
Ngy dy: ..
HM S BC NHT. TH CA HM S y ax b a 0
A. Kin thc c bn
1. nh ngha hm s bc nht
- Hm s bc nht l hm s c cho bi cng thc y ax b a 0 , trong a, b l cc
s cho trc
2. Tnh cht ca hm s bc nht : Hm s bc nht y ax b a 0 xc nh vi mi x
thuc R v c tnh cht sau :
a) ng bin trn R, khi a > 0
b) Nghch bin trn R, khi a < 0
3. th ca hm s y ax
- th ca hm s y ax l 1 ng thng i qua gc ta O
- Cch v
+ Cho x 0 y a A 0; a
+ ng thng i qua gc ta O v A(0 ; a) l th hm s y = ax
4. th ca hm s y ax b a 0
- th ca hm s y ax b a 0 l 1 ng thng
+ Ct trc tung ti im c tung bng b
+ Song song vi ng thng y = ax nu b khc 0; trng vi ng thng y = ax nu b = 0
- Ch : th ca hm s y ax b a 0 cn c gi l ng thng y ax b a 0
b c gi l tung gc ca ng thng
* Cch v : 2 bc
- Bc 1 : Tm giao ca th vi 2 trc ta
+ Giao ca th vi trc tung : cho x 0 y b A 0; b
+ Giao ca th vi trc honh : cho y 0 x

b
b
B
;0
a
a

- Bc 2 : V ng thng i qua 2 im A ; B ta c th hm s y ax b a 0
B. Bi tp p dng
Bi 1 : Cho hm s y f x

1
x 3 . Tnh f(0) ; f(1) ; f(-1) ; f(2) ; f(-2) ; f(8)
2

LG
- Lp bng gi tr tng ng ca x v f(x)

x
f x

1
x3
2

-2

-1

-4

7
2

5
2

-1

Bi 2: Biu din cc im sau trn mt phng ta ? A(-3; 2), B(1; 4), C(-5; 0), D(0; 3),
E(-1; -4)
LG
y
B

4
D 3
A

2
1

C
-5

-1
O

-3

-2

-4

Bi 3: Tm m hm s sau l hm s bc nht?
a ) y m 4 x 2009

c) y

m2
x4
m2

a ) ...... m 4 0 m 4
3
b) ...... 2m 3 0 m
2
m 2 0 m 2
m2
c) ......
0

m2
m2 0 m 2

b) 2m 3 x 2m 1
d ) y 3 m .x 5 3 m

LG

d ) ...... 3 m 0 3 m 0 m 3

Bi 4: Cho hm s y = (m 5)x + 2010. Tm m hm s trn l


a) hm s bc nht
b) hm s ng bin, nghch bin
LG
a ) ...... m 5 0 m 5

b) hm s ng bin m 5 > 0 m > 5


- hm s nghch bin m 5 < 0 m < 5
2
Bi 5 : Cho hm s y m 5m 6 x 2 . Tm m
a) hm s trn l hm s bc nht
b) hm s ng bin, nghch bin
c) th hm s i qua im A(1 ; 4)
LG
m2 0
m3 0

2
a) hm s cho l hm s bc nht m 5m 6 0 m 2 m 3 0

m20

m3 0

2
b) hm s ng bin m 5m 6 0 m 2 m 3 0

m20

m 3 0

m2
m3
m2
m3

m3
m2

*) hm s ngh.bin
m 2 5m 6 0 m 2 m 3 0

m20

m3 0


m20

m 3 0

m2
m3
m2
m3

2m3
ko tm

c) v th hm s i qua A(1 ; 4) nn :

4 m 2 5m 6 .1 2 m 2 5m 4 0 m 1 m 4 0
m 1 0 m 1

m4 0 m 4

Bi 6 : V tam gic ABO trn mt phng ta Oxy. Bit O(0 ; 0) , A(2 ; 3), B(5 ; 3)
a) Tnh din tch tam gic ABO
b) Tnh chu vi tam gic ABO
LG
y

S ABO

b) xt tam gic AOD v tam gic BOD. Theo Pita-go ta c:

1
2
1
9
.3.3
2
2

a) SABO AB.OD trong OD = 3; AB = 3

5E

OA OD 2 AD 2 32 22 13

OB OD 2 BD 2 32 52 34
Chu vi: CABO AB AO BO 3 13 34

Bi 7: Cho hm s y = (m-1).x + m
a) Xc nh m th hm s ct trc tung ti im c tung bng 2
b) Xc nh m th hm s ct trc honh ti im c honh bng -3
c) V th ca 2 hm s ng vi gi tr ca m va tm c cu a) v b) trn cng mt
phng ta Oxy
LG
a) hm s y = (m-1).x + m c tung gc b = m
- v th hm s ct trc tung ti im c tung bng 2, nn m = 2
- hm s c dng : y = x + 2
b) v th hm s ct trc honh ti im c honh bng -3, nn tung ca im ny
bng 0, ta c : 0 m 1 3 m 2m 3 m
1
2

- hm s c dng : y x

3
2

c)
x
y=x+2

0
2

-2
0

3
2

1
3
x
2
2

3
2

-3
0
8

f x =

3
2

x+

3
2

-15

-10

-5

gx = x+2

10

15

-2

-4

-6

-8

Bi 8 : Cho cc hm s : y = x + 4 ; y = -2x + 4
a) V 2 th hm s trn cng mt phng ta
b) 2 ng thng y = x + 4 ; y = -2x + 4 ct nhau ti C v ct trc honh theo th t ti A
v B. Tnh chu vi v din tch ca tam gic ABC
LG
a) V 2 th hm s trn cng mt phng ta
* Bng cc gi tr ca x v y l :
+) hm s y = x + 4
x
0
-4
y=x+4
4
0
+) hm s y = -2x + 4
x
0
2
y = -2x + 4
4
0
8

f x = x+4

g x = -2x+4

A
-20

-15

-10

-5

-4

10

-2

-4

-6

1
2

1
2

b) SABC AB.CO trong AB = 6; CO = 4 SABC .6.4 12


xt tam gic vung AOC v tam gic vung BCO. Theo Pi-ta-go, ta c:
AC OA2 OC 2 42 42 4 2
BC OB 2 OC 2 22 42 2 5
Chu vi: CABO AB AC BC 6 4 2 2 5

*****************************************************

Ngy dy: .
S XC NH NG TRN. TNH CHT I XNG CA NG TRN
A. Kin thc c bn
1. nh ngha ca ng trn: ng trn tm O, bn knh R, k hiu: (O; R) l tp hp
cc im cch O mt khong bng R
2. V tr tng i ca 1 im i vi ng trn: Cho (O; R) v 1 im M trong cng 1
mt phng
- im M nm trn (O) OM = R
- im M nm bn trong (O) OM < R
- im M nm bn ngoi (O) OM > R
3. S xc nh ng trn
- nh l: Qua 3 im khng thng hng ta v c 1 v ch 1 ng trn
- Ch :
+ tm ca ng trn i qua 3 im khng thng hng l giao im ca cc ng trung
trc ca tam gic ABC. ng trn i qua 3 im khng thng hng A, B, C c gi l
ng trn ngoi tip tam gic ABC ay tam gic ABC ni tip ng trn
+ khng v c ng trn no i qua 3 im thng hng
+ chng minh nhiu im cng nm trn 1 ng trn, ta chng minh cc im y cng
cch u 1 im c nh. im c nh y l tm ca ng trn, khng cch u y l
bn knh ca ng trn
B. Bi tp p dng
Bi 1: Cho tam gic ABC vung ti A. Trn AB, AC ln lt ly cc im D, E. Goik M,
N, P, Q ln lt l trung im ca DE, EB, BC, CD. CMR: 4 im M, N, P, Q cng thuc
1 ng trn
LG
A

D
M
E
N

+ Xt tam gic EDB, ta c:


ME MD
MN l ng trung bnh ca EDB, suy ra MN // = B (1) hay MN//AB
NE NB

+ Xt tam gic BCD, ta c :


QC QD
PQ l ng trung bnh ca tam gic BCD, suy ra PQ // = BD
PC PB

+ T (1) v (2) => MN // = PQ => t gic MNPQ l hnh bnh hnh


+ Xt tam gic CDE, ta c :

(*)

MD ME
MQ l ng trung bnh ca CDE, suy ra MQ // CE => MQ // AC
QD QC

(2)

MQ / / AC

0
+ Ta c : MN / / AB MQ MN M 90
m AC AB

(**)

+ T (*) v (**) => t gic MNPQ l hnh ch nht, gi O l giao im ca MP v NQ


=> OM = ON = OP = OQ => 4 im M, N, P, Q cng thuc 1 ng trn
Bi 2 : Chng minh nh l sau :
a) Tm ca ng trn ngoi tip tam gic vung l trung im ca cnh huyn
b) Nu 1 tam gic c 1 cnh l ng knh ca ng trn ngoi tip th tam gic l
tam gic vung
LG
A

B
B

V tam gic ABC ni tip ng trn tm O


Xt tam gic ABC vung ti A. Gi O l
c ng knh BC => OA = OB = OC
trung im ca BC => OA = OB = OC (v
=> OA = BC
AO l trung tuyn ca tam gic) => O l
=> tam gic ABC vung ti A
tm ca ng trong ngoi tip tam gic
ABC
Bi 3 : Cho tam gic ABC nhn, v ng trn (O ; BC) ct cc cnh AB, AC theo th
t ti D v E
a) Chng minh rng : CD vung gc vi AB ; BE vung gc vi AC
b) Gi K l giao im ca BE v CD. Chng minh rng : AK vung gc vi BC
LG
A

E
D
K

a) Theo bi 2, tam gic BCD v tam gic BCE c cnh BC l ng knh => tam gic
BCD vung ti D (=> CD vung gc vi AB) v tam gic BCE vung ti E (=> BE vung
gc vi AC)
b) Xt tam gic ABC, ta c :
BE AC

CD AB
K l trc tm ca tam gic ABC => AK vung gc vi BC
m BE CD K

Bi 4 : Cho tam gic ABC, gc A > 900. Gi D, E, F theo th t l chn cc ng cao k


t A, B, C. Chng minh rng:
a) Cc im A, D, B, E cng nm trn 1 ng trn

b) Cc im A, D, C, F cng nm trn 1 ng trn


c) Cc im B, C, E, F cng nm trn 1 ng trn
LG
F
E
A

a) gi M l trung im ca AB
1
2
1
xt tam gic AEB, E 900 MA ME MB AB
2

xt tam gic ADB, D 900 MA MB MD AB

(1)
(2)

t (1) v (2) => MA = MB = MD = ME => cc im A, D, B, E cng nm trn 1 ng


trn
b) gi N l trung im ca AC
xt tam gic ADC vung ti D v tam gic AFC vung ti F, ta c: DN, FN ln lt l
trung tuyn ng vi cnh huyn BC => NA = ND = NC = NF => A, D, C, F cng nm
trn 1 ng trn
c) gi I l trung im ca BC
(chng minh tng t)
Bi 5: Cho tam gic ABC c AB = AC ni tip ng trn tm O, ng cao AH ca tam
gic ct ng trn (O) ti D
a) Chng minh rng AD l ng knh ca ng trn tm O
b) Tnh gc ACD
c) Cho BC = 12cm, AC = 10cm. Tnh AH v bn knh ca ng trn tm O
LG
A
a) + v AB = AC => tam gic ABC cn ti A, m AH
vung gc vi BC => AH l ng trung trc ca BC =>
AD cng l trung trc ca BC (1)
+ do tam gic ABC ni tip ng trn tm O => O thuc
O
ng trung trc ca BC (2)
+ t (1) v (2) => O thuc AD => AD l ng knh ca
B
C
H
ng trn (O)
D
b) theo bi 2 tam gic ACD ni tip ng trn (O) c
0
AD l ng knh => gc ACD = 90
1
2

1
2

c) + v AD BC BH CH BC .12 6 cm
+ xt tam gic AHC vung ti H, ta c: AC 2 AH 2 CH 2 AH 102 62 8 cm
+ xt tam gic ACD vung ti C, p dng h thc v cnh v ng cao trong tam gic
vung ta c: AC 2 AD. AH AD
R

1
1
AD .12,5 6, 25cm
2
2

AC 2 102

12,5cm => bn knh ca ng trn (O) l


AH
8

*******************************************************

Ngy dy:
H S GC CA NG THNG.
NG THNG SONG SONG, NG THNG CT NHAU
A. Kin thc cn bn
1. Gc to bi ng thng y = ax + b (a khc 0) v trc Ox
- Gc to bi ng thng y = ax + b (a khc 0) v trc Ox l gc to bi tia Ax v tia
AT, trong A l giao im ca ng thng y = ax + b vi trc Ox; T l im thuc
ng thng y = ax + b v c tung dng
8

T
2

A
-15

-10

-5

10

15

-15

-10

-5

y=ax+b

10

15

y=ax
y=ax

-2

-2

-4

-4

-6

-6

-8

-8

y=ax+b

Trng hp a > 0
Trng hp a < 0
0
0
- vi a > 0 0 90 , a cng ln th cng ln
- vi a < 0 900 1800 , a cng ln th cng ln
2. y = ax + b (a khc 0) th a c gi l h s gc ca ng thng
'
'
'
'
3. Vi 2 ng thng d : y ax b v d : y a x b a; a 0 , ta c:


d d a a


d d a.a 1

d / / d ' a a ' ; b b'


'

d d ' a a' ; b b'

'

'

'

- Ch : khi a khc a v b = b th 2 ng thng c cng tung gc, do chng ct


nhau ti 1 im trn trc tung c tung l b
B. Bi tp p dng
Bi 1: Xc nh h s gc k ca ng thng y = kx + 3 k trong mi trng hp sau:
2
3

a) ng thng song song vi th hm s y x


b) Ct trc tung ti im c tung bng 2
c) Ct trc honh ti im c honh bng 3
LG
2
3

2
3

2
3

a) V t y = kx + 3 k song song vi ths y x k ptt c dng: y x

7
3

b) V ths y = kx + 3 k ct trc tung ti im c tung l b = 3 k, m theo gi thit


ths ct trc tung ti im c tung bng 2 nn 3 k 2 k 1 ptt c dng: y = x+2
c) V t y = kx + 3 k ct trc honh ti m c honh bng 3, nn tung ti im
ny bng 0
ta c : 0 3k 3 k k

3
3
9
ptt c dng : y
x
2
2
2

Bi 2 : Cho hs bc nht : y = ax 4

(1). Xc nh h s a trong mi trng hp sau

a) ths (1) ct ng thng y = 2x 1 ti im c honh bng 2


b) ths (1) ct ng thng y = -3x + 2 ti im c tung bng 5
LG
a) Gi M l giao im ca ths (1) v t y = 2x 1 => ta im M tha mn ng thi
c 2 t trn
- tung ca im M l y = 2.2 1 = 3 => M(2 ; 3)
- vid ths (1) i qua im M(2 ; 3), nn ta c : 3 = 2.a 4 => a = 7/2
b) Gi N l giao im ca ths (1) v t y = -3x + 2 => ta im N tha mn ng thi
c 2 t trn
- honh ca dim N l 5 = -3x + 2 => x = -1 => N(-1 ; 5)
- v ths (1) i qua N(-1 ; 5), nn ta c : 5 = a.(-1) 4 => a = - 9
Bi 3 : Cho hs : y = -2x + 3
a) V ths trn
b) Xc nh hs c th l t i qua gc ta v vung gc vi t y = -2x + 3
c) Tm ta giao im A ca t y = -2x + 3 v t tm c cu b)
d) Gi P l giao im ca t y = -2x + 3 vi trc tung. Tm din tch tam gic OAP
LG
a) V ths y = -2x + 3
x
0
3/2
y = -2x + 3
3
0
=> ths y = -2x + 3 i qua 2 im P(0 ; 3), Q(3/2 ; 0)
8

fx = -2x+3

P
g x =
2

3
5
-15

-10

1
2

A
H

-5

6 3
5 2

10

-2

-4

-6

b) t qua gc ta O c dng y = ax (a khc 0)


- v y = -2x + 3 v y = ax vung gc vi nhau nn : -2a = 1 => a = -1/2
1
2

=> hs c dng : y x
1
2

c) tm ta giao im ca y = -2x + 3 v y x
- gi A l giao im ca 2 t trn => ta im A tha mn c 3 t trn
1
2

- honh im A l nghim ca pt : 2 x 3 x x
1 6
2 5

- tung ca im A l : y .

3
5

Vy giao im A ca 2 t trn c ta : A(6/5 ; 3/5)

6
5

15

1
2
1 6
9
. .3 (vdt)
2 5
5

d) SAOP AH .OP trong : AH = 6/5 ; OP = 3


S AOP

BTVN:
Bi 4 : Cho hm s : y

m 1
xm2
m 1

(1)

a) Vi gtr no ca m th (1) l hsbn?


b) Vi gtr no ca m th (1) l hs ng bin?
c) Vi gtr no ca m th ths (1) i qua im A(1; 2)?
LG
a) hs (1) l hsbn

m 1 0
m 1
0
m 1
m 1
m 1 0

b) hs (1) ng bin

m 1 0
m 1

m

m 1
m 1
0

m 1 0
m 1
m 1

m 1
m 1 0

c) v ths (1) i qua A nn ta im A tha mn hs (1), ta c:


m 1
m 2 2( m 1) m 1 m 1 m 2 m 2 2m 1 0
m 1
m 1 2
2
m 1 2 0 m 1 2 m 1 2 0
m 1 2
2

Bi 5:
a) V t cc hs sau trn cng mt phng ta :
y = 2x
(1); y = 0,5x
(2); y = - x + 6
(3)
b) Gi cc giao im ca cc t c pt (3) vi 2 t c pt (1) v (2) theo th t l A v B.
Tm ta ca 2 im A v B
c) Tnh cc gc ca tam gic OAB
LG
a) v t
8

A
4

D
F

-15

-10

-5

-2

-4

-6

- ths (1) i qua im O v C(1; 2)


- ths (2) i qua im O v D(2; 1)
- ths (3) i qua im E(0; 6) v F(6; 0)

10

15

b) Tm ta im A v B
- honh im A tha mn pt: 2x = -x + 6 => x = 2
Thay x = 2 vo (1) ta c y = 4 => A(2; 4)
- honh im B tha mn pt : 0,5x = -x + 6 => x = 4
Thay x = 4 vo (2) ta c y = 2 => B(4 ; 2)
c) ta c :

OA 22 42 20

OA OB OAB cn ti O

OB 2 4 20

Ta li c : AOB AOx BOx


trong :
tan AOx

4
2 AOx 630 26' ;
2

AOB 630 26' 26034' 36052'

2 1

BOx
26034'
4 2
0
0
'
180 36 52 71034'
A B
2

tan BOx

**************************************************

Ngy dy:
V TR TNG I CA NG THNG V NG TRN.
A. Kin thc c bn
1. V tr tng i ca ng thng v ng trn.

Gi OH =d l khong cch t tm O n ng thng a.


a; a ct (0) 2 im chung d<R
b; a tip xc (0) 1 im chung d = R
c; a khng giao (0) khng c im chung d >R
2. Du hiu nhn bit tip tuyn ca ng trn
ng thng a l tip tuyn ca tr (O ; R) d = R (d : l khong cch t tm O
n a)
Nu t a i qua 1 im ca tr v vung gc vi bn knh i qua im th t a l
1 tip tuyn ca tr
3. Tnh cht hai tip tuyn ct nhau
Nu 2 tip tuyn ca tr ct nhau ti mt im th :
- im cch u hai tip im
- tia k t im i qua tm l tia phn gic ca gc to bi hai tip tuyn
- tia k t tm i qua im l tia phn gic ca gc to bi hai bn knh i qua 2 tip
im
4. ng trn ni tip tam gic
- tr ni tip tam gic l tr tip xc vi 3 cnh ca tam gic
- tm ca tr ni tip tam gic l giao im ca 3 ng phn gic ca cc gc trong tam
gic
4. ng trn bng tip tam gic
- tr bng tip tam gic l tr tip xc vi 1 cnh ca tam gic v tip xc vi phn ko di
ca hai cnh cn li
- tm ca tr bng tip tam gic l giao im ca 2 ng phn gic cc gc ngoi ti hai
nh ca tam gic
- mi tam gic c 3 tr bng tip
B. Bi tp p dng
Bi 1:
Cho ng trn tm 0 v im I nm trong (0)
C / m rng dy AB vung gc vi OI ti I ngn hn mi dy khc
i qua I
Gii:
GV hng dn : V dy CD bt k qua I (Khc dy AB )
A
O
ta c/m AB <CD
Mun so snh hai dy ta so snh iu g ?
( Ta so snh hai khong cch t tm n 2 dy ;C Dng
H tnh
K
D
B

cht trong tam gic vung th cnh huyn l cnh ln nht )


Bi 2 : T 1 im A nm bn ngoi tr (O), k cc tip tuyn AB v AC vi tr (B ; C l
cc tip im). Qua im M thuc cung nh BC, k tt vi tr (O), tt ny ct cc tt AB, AC
theo th t ti D v E. Chng minh rng chu vi tam gic ADE bng 2.AB
LG
Theo tnh cht 2 tt ct nhau, ta c :
B
D
DM = DB
(1) ;
M
EM = EC
(2)
A
O
Chu vi tam gic ADE l :
E
C
CADE AD AE DE AD AE DM EM (3)
T (1) ; (2) v (3) :
CADE AD AE DB EC AD DB AE EC AB AC 2 AB (v AB = AC)
Bi 3 : Cho tr (O), im I nm bn ngoi tr (O). K cc tt IA v IB vi tr (A, B l cc
tip im). Gi H l giao im ca IO v AB. Bit AB = 24cm ; IA = 20cm
a) Tnh di AH ; IH ; OH
b) Tnh bn knh ca tr (O)
LG
- Theo tnh cht ca 2 tt ct nhau, ta c:
A
IA = IB = 20cm; IO l phn gic ca gc
AIB
- Tam gic IAB cn ti I, c IH l phn
H
gic => IH cng ng thi l ng cao
I
O
v
l
g
trung
tuyn
AH BH
B

1
1
AB .24 12cm
2
2

- Xt tam gic AHI vung ti H

ta c : IH 2 IA2 AH 2 202 122 162 IH 16cm (theo Pytago)


- Xt tam gic AIO, vung ti A, p dng h thc v cnh v g cao trong am gic vung
ta c :
AH 2 122
AH HI .HO HO

9
HI
16
AO 2 IO.OH IH OH .OH 16 9 .9 225 AO 15cm
2

Bi 4 : Cho na tr (O ; R) g knh AB. Gi Ax, By l cc tia vung gc vi AB (Ax, By


v na tr cng thuc na mp c b l AB). Ly M thuc Ax, qua M k tt vi na tr, ct
By ti N
a) Tnh gc MON
b) CMR : MN = AM + BN
c) CMR: AM.BN = R2
LG

a) - theo tc ca 2 tt ct nhau, ta c:
O
1 AOH ; MA MH
O
1
2
2
O
1 BOH

O
; NB NH
3
4
2

- ta c:

y
N

(1)

O
1 AOH BOH

MON
O
.1800 900
2
3
2
2

b) do MN = MH + NH (2)
=> t (1) v (2) : MN = MA + NB
c) Xt tam gic MON vung ti O, theo h
thc v cnh v g cao trong tam gic vung,
ta c :

2 3 4
B

OH 2 MH .NH AM .BN
2
AM .BN R
m OH R

BTVN.
Bi 5: Cho tr (O; R) v 1 im A nm cch O 1 khong bng 2R. T A v cc tt AB, AC
vi tr (B, C l cc tip im). g thg vung gc vi OB ti O ct AC ti N, g thg vung
gc vi OC ti O ct AB ti M
a) CMR: AMON l hnh thoi
b) thg MN l tt ca tr (O)
c) Tnh din tch hnh thoi AMON
LG
a) + v AB, AC l 2 tt ca tr (O)
B
AB OB; AC OC
+ m ON OB; OM OC

Nn AB // ON, AC // OM => t gic AMON l


Hnh bnh hnh
(1)
+ mt khc : A1 A2 (tc 2 tt ct nhau)
(2)
+ t (1) v (2) => t gic AMON l hnh thoi
b) + v AMON l hnh thoi MN OA
(3)
1
2

1
2

+ mt khc : HO AH OA .2 R R

1
2

N
C

(4)

+ t (3) v (4) => MN l tt ca tr (O)


c) + xt tam gic ABO, vung ti B ta c : sin A1

OB R 1


A1 300
OA 2 R 2

+ xt tam gic AHM vung ti H, ta c :


3
3 2R 3
MN 2.MH 2.R.

3
3
3
2
1
1 2R 3
2R 3
.MN . AO .
.2 R
(vdt)
2
2
3
3

MH AH .tan A1 R.tan 300 R.

+ do : SY AMON

********************************************************

Ngy dy: .
N TP I S + HNH HC
I. I S

Bi 1: Thc hin php tnh


a) 50 3 45 2 18 5 20 5 2 9 5 6 2 10 5 2 5

b)

8 2 2 3 2
2
8 2 2 23 2
2

3 2
2
1 2
3 2 3 2
28 14 2

2 3

7 7
1

.
1

c)

2 3
2

2 1 2

1 2 1 2

1 7 . 1 7 7 1 . 7 1 7

3 1 7

2 1 7 . 1 7 2

5 3

10 2 3 2 2 5 3 10 2 3 4 5 6 10 2 5 2.2. 5 4 10 2
10 2

5 2 10 2 5 4 6 2 5 5 2 5 1

5 1

5 1

x2
x 1
x 1

x x 1 x x 1 x 1

Bi 2: Cho biu thc B 1:


a) RG biu thc B
b) So snh B vi 1

LG

a) k: x 0; x 1 . Ta c:

x2
x 1
x 1

B 1:

x 1 x x 1 x x 1
x 1
x 1

x2
x 1
1
1:

x 1
x 1 x x 1 x x 1

1:

1:

x2

x 1 x

x 1 x
x 1 x x 1

1: x 2 x 1 x x 1
x 1 x x 1
x . x 1
x
x
1:
1:

x 1
x 1 x x 1 x x 1

x 1 .

x x

x 1

b) xt hiu:
x x 1
x x 1 x x 2 x 1
B 1
1

x
x
x
B 1 0 B 1

12 7 1 6

10 2 3 2 29 12 5 10 2 3 2 20 2.2 5.3 9 10 2 3 2

d)

2 2 4 2 2 2 3 2 2 1

7 7 1
3 21
1
.

3
1 7

x 1
x

x 1
x

5 2

2. x 2 x 1

x x 1 x x 1

Bi 3: Cho biu thc: P


x x
x x

x 1

a) RG bth P
b) Tm x P < 0
c) Tm x nguyn P nguyn
LG
a) k: 0 < x #1. Ta c:
x x 1 x x 1

x
x x

x 1

PZ

x 1 x x 1

2.

x 1

c) Ta c: P

x 1

x 1
0 x 1 0 vi
x 1

b) P 0

x 1

x 1

x 1

x 1 2. x 1
x 1
:
2 x.


x
x 2. x 1
x 1

x 1
x

x 1 x x 1

2. x 2 x 1

x 1

x 1

x 1
x 1

x 1 0 x 1 x 1 0 x 1

x 1 2
2
1
x 1
x 1

2
Z 2M x 1 x 1 (2), m (2) = 1; 2
x 1

) x 1 1 x 2 x 4 tm

) x 1 1 x 0 x 0 tm
) x 1 2 x 3 x 9 tm
) x 1 2 x 1 loai

Bi 4: Cho bth: P

3
3
:
x 1
x

x 1
x 2

x 2
x 1

a) k?
b) RG bth P
c) Tm x nguyn P nguyn
LG

a) k: x 0; x 1; x 4
b) Ta c:
P

x 2
x x 1
x 2 x 1
x 2 x 1 x 2
3
.
3
x
x x 1
3 x 3

x 1

x 1

x 1

c) Tm x nguyn P nguyn

x 2

x 1

x 1 x 4
x 2

x 1

x 2
x

2
Z x U (2) 1; 2
x

) x 1 x 1 loai
) x 2 x 4 loai
) x 1 loai
) x 2 loai

Bi 5: Thc hin php tnh


M 6 2 2. 3

2 12 18 128 6 2 2. 3

M 6 2 2. 3

2 12

4 2

6 2 2. 3

M 6 2 2. 3 2 3 4 6 2 2. 3

3 1

M 6 2 2. 2 3 6 2. 4 2 3 6 2.
M 62 3 2 42 3

3 1

2 12 18 8 2
2 2 3 4 2

6 2 2. 3 3 1

3 1

6 2.

3 1

3 1

Bi 6:
a) Vi gtr no ca m th hsbn: y 4m 3 x 5 ng bin
b) Vi gtr no ca m th hsbn: y 2m 5 x 14 nghch bin
LG
3
4
5
b) hsnb 2m 5 0 m
2

a) hsb 4m 3 0 m

Bi 7: Tm gtr ca m ng thng: y m 3 x m 1, m 3 v ng thng


y 2 m x 3, m 2 ct nhau ti 1 im trn trc tung
LG
- Xt y m 3 x m 1, m 3
(1)
Ta c: a = m 3; b = m + 1
- Xt y 2 m x 3, m 2
(2)
Ta c: a = 2 m; b = - 3
- th (1) v th (2) ct nhau ti 1 im trn trc tung khi v ch khi
a a '

'
b b

m 3 2 m 2m 5

m 4

m 1 3
m 4

Bi 8 : Cho 2 hsbn : y m 3 x 1
th 2 hs trn l 2 g thg
a) Song song ;
b) Ct nhau ;
c) Trng nhau

v y 1 2m x 5

LG
Xt (1), ta c : a = m + 3 ; b = -1

2 . Vi gtr no ca m th

Xt (2), ta c : a = 1 2m ; b = 5
a a '

a) (1) // (2)

'
b b

m 3 1 2m
2
3m 2 m
3
1 5

b) (1) ct (2) a a ' m 3 1 2m 3m 2 m

2
3

m 3 1 2m m

3 khng tn ti m tha mn
c) (1) trng (2)

'
1 5
b b
1 5
2
Bi 9 : V th 2 hs sau trn cng 1 h trc ta : y x 2 (1); y 2 x 2 2 . Gi A ; B
3
a a '

l giao im ca (1) v (2) vi trc honh ; v giao im ca 2 g thg l C. Tm ta


giao im A, B, C. Tnh din tch tam gic ABC
LG
* Bng cc gi tr ca x v y :
x
0
-3
x
0
-1
y 2x 2
2
2
0
y x2
2
0
3

2
3

* th hs y x 2 (1) i qua im A(-3 ; 0) v im C(0 ; 2). th hs y 2 x 2 (2) i


qua im B(-1 ; 0) v im C(0 ; 2)
8

fx = 2x+2
4

g x =

2
3

x+2

A
-15

-10

-5

-3

B -1

10

15

-2

-4

-6

* din tch tam gic ABC l :


S ABC

1
1
AB.CO .2.2 2 (vdt)
2
2

Bi 10 : Cho x ab 1 a 2 1 b 2 ; y a 1 b 2 b 1 a 2 . Hy tnh y theo x, bit (ab>0)


LG
Ta c :

x 2 ab

1 a 1 b
2

a 2b 2 2ab 1 a 2 1 b 2 1 a 2 1 b 2

2a 2b 2 2ab 1 a 2 1 b 2 a 2 b 2 1

y 2 a 1 b2 b 1 a 2

a 2 1 b 2 2ab 1 a 2 1 b 2 b 2 1 a 2

2a 2b 2 2ab 1 a 2 1 b 2 a 2 b 2

Do : y 2 x 2 1 y x 2 1
II. HNH HC : (n tp v tnh cht ca 2 tt ct nhau)

Bi 1 : Cho na tr (O ; R), ng knh AB, v cc tip tuyn Ax, By v na mp b AB


cha na tr. Trn Ax, By ly theo th t M v N sao cho gc MON bng 900. Gi I l
trung im ca MN. CMR :
a) AB l tt ca tr (I ; IO)
b) MO l tia phn gic ca gc AMN
c) MN l tt ca tr ng knh AB
LG
a) CMR : AB l tt ca (I ; IO)
x
y
- ta c: AM // BN (cng vung gc vi AB) => t
N
gic ABNM l hnh thang
AO BO
- xt hnh thang ABNM, ta c:
IO l
MI NI

ng trung bnh ca hnh thang ABNM


=> IO // AM // BN
- mt khc: AM AB IO AB O AB l tt ca
tr (I; IO)
b) CMR : MO l tia phn gic ca gc AMN
- v AM // IO => AMO = MOI (so le trong)

(1)
1
2

- tam gic MON c O = 900, OI l trung tuyn OI IM IN MN => tam gic IMO
cn ti I => IMO = IOM
(2)
- t (1) v (2) => MOI = AMO = IMO => MO l phn gic ca AMN
c) CMR: MN l tt ca tr knh AB
- k OH vung gc vi MN
(3)
- xt tam gic MAO v tam gic MHO, ta c:
A H 900

MN : chung
MAO MHO CH GN => OA = OH = R (cnh tng ng)
AMO HMO

=> OH l bn knh ca tr tm O knh AB


(4)
- t (3) v (4) => MN l tt ca tr knh AB
Bi 2: Cho tr (O), im A nm bn ngoi tr. K cc tt AM, AN vi tr (M, N l cc tip
im)
a) CMR: OA vung gc vi MN
b) V knh NOC. CMR: MC // AO
c) Tnh di cc cnh ca tam gic AMN, bit OM = 3cm; OA = 5cm
LG

a) ta c: OM = ON (= bn knh)
AM = AN (tnh cht 2 tt ct nhau)
=> AO l trung trc ca on thng MN
=> OA MN
b) gi H l giao im ca MN v AO
- v OA MN =>MH = NH
- xt tam gic MNC, ta c:

ON OC
HO l g trung bnh ca tam
MH NH

gic MNC => HO // MC hay MC // AO


c) xt tam gic AMO, M = 900, theo Pytago ta c : AM A O 2 OM 2 52 32 4
=> AM = AN = 4cm
- mt khc, p dng h thc v cnh v g cao trong tam gic vung AMO, ta c:
MA.MO 4.3

2, 4cm
OA
5
MN 2.MH 2.2, 4 4,8cm
Bi 3: Cho tam gic ABC, A = 900, g cao AH, v tr (A; AH), k cc tt BD, CE vi tr
MA.MO MH .OA MH

(D, E l cc tip im khc H). CMR:


a) 3 im D, A, E thng hng
b) DE tip xc vi tr knh BC
LG
a) theo tc 2 tt ct nhau, ta c:
- AB l phn gic ca DAH => A1 = A2
- AC l phn gic ca EAH => A3 = A4
- m DAE = A1 + A2 + A3 + A4 = 2( A2 + A3) = 2.900 = 1800
=> 3 im D, A, E thng hng
b) gi M l trung im ca BC
B
- xt tam gic ABC A = 900, c AM
1
2

l trung tuyn AM BC

(1)

- ta c: BD // CE (cng DE) => t


gic BDEC l hthang
- xt hthang BDEC, ta c :
AD AE
AM l ng trung bnh
MB MC

M
1 2
A

3
4

ca hnh thang BDEC => MA // CE,


m CE DE => MA DE
(2)
E
- t (1) v (2) => DE tip xc vi
ng trn (M) ng knh BC
Bi 4: Cho trn (O), im M nm bn ngoi trn. K tip tuyn MD, ME vi trn (D,
E l cc tip im). Qua im I thuc cung nh DE, k tip tuyn vi trn, ct MD v
ME theo th t ti P v Q. Bit MD = 4cm. Tnh chu vi tam gic MPQ
LG

- Theo tnh cht 2 tt ct nhau, ta c:


MD = ME; PI = PD; QI = QE
- Chu vi tam gic MPQ bng:
MP + PQ + MQ = MP + PI + QI + MQ
= (MP + PD) + (QE + MQ)
= MD + ME = 2.MD = 2.4 = 8cm

I
O

M
Q
E

Bi 5: Cho trn (O; 2cm), cc tt AB v AC k t A n trn vung gc vi nhau ti A


(B, C l cc tip im)
a) T gic ABOC l hnh g? V sao?
b) Gi M l im bt k thuc cung nh BC. Qua M k tt vi trn, ct AB v AC theo
th t ti D v E. Tnh chu vi tam gic ADE.
c) Tnh s o gc DOE?
LG
a) T gic ABOC c 3 gc vung nn l HCN, m
li c 2 cnh k l OB v OC: OB = OC nn n l
Hnh vung
b) Tng t BT4, ta c chu vi tam gic ADE bng:
O
8cm
B
3
1
c) Theo tnh cht tip tuyn ta c:
2
4

O
1 MOB

O
1 MOC

O
; O
1
3
2
4
2
2
1
O
1 MOB

O
MOC
.900 450
1
2
2
2
0

DOE
45

Bi 6: Cho trn (O; 5cm) im M nm bn ngoi trn. K cc tt MA, MB vi trn (A,


B l cc tip im). Bit gc AMB bng 600.
a) CMR: tam gic AMB l tam gic u
b) Tnh chu vi tam gic AMB
c) Tia AO ct trn C. T gic BMOC l hnh g? V sao?
LG
a) theo tnh cht 2 tt ct nhau, ta c: MA = MB, do
A
tam gic AMB cn ti M
+ mt khc: AMB 600
O
1
Nn tam gic AMB l tam gic u
M
2
b) theo tch 2 tt ct nhau, ta c:
B

M
1 AMB 300
M
1
2
2

+ m MA l tt nn MAO
900 => tam gic MAO vung ti A
300 AO 1 MO MO 2. AO 2.5 10 cm
+ xt tam gic MAO vung ti A c M
1
2

Theo Pytago: MA MO 2 AO 2 102 52 75 5 3


+ Chu vi tam gic AMB bng: MA + MB + AB = 3.MA = 3.5 3 15 3
c) Tam gic AMB u c MO l phn gic nn MO cng ng thi l ng cao ca tam
gic MO AB (1)

+ Tam gic ABC c trung tuyn BO bng


BC AB

1
AC nn tam gic ABC l tam gic vung ti B
2

(2)
+ T (1) v (2) BC / / MO , do t gic BMOC l hnh thang
**********************************************************

Ngy dy: 08/01/2013


GII H PHNG TRNH BNG PHNG PHP TH
A. Kin thc c bn
1. Quy tc th
- t mt trong cc phng trnh ca h biu din x theo y (hoc y theo x)
- dng kt qu th cho x (hoc y) trong pt cn li ri thu gn
2. Cch gii h phng trnh bng phng php th
- dng quy tc th bin i h phng trnh cho c 1 hpt mi trong c 1 pt 1 n
- gii pt 1 n va tm c, ri suy ra nghim ca hpt cho
B. Bi tp p dng
Bi 1: Gii cc hpt sau bng phng php th
2x y 4

b )
hpt v nghim
y
x

2
x4
x 2 y 6 0
e)

y5
5x 3 y 5 0

3 x 2 y 5 x 11
a)

2 x y 3 y 19
2x y 6
x4

3 x 5 y 22 y 2

d)

109

2
x

7
y

106
i)

12 x 11 y 3 y 45

53
1
1
x3
x y20
m
4
) 3

y4

5 x y 11

x y 1
x2

3x 2 y 8 y 1

h)

x 6 y 17 x 5
l)

5 x y 23 y 2

3x 2 y 2
c)

5x 4 y 1

2 x 3 y 8

g)

5 x 2 y 1

x 5
13
y
2
x 1
y 2

13x 15 y 48
x9

k)

2 x y 29
y 11

1
1
x 10
x y 0

6
n) 5
y 12
5 x 4 y 2

Bi 2: gii cc hpt bng phng php th

5x y 5

a)

3 1

2 3 x 3 5 y 21

x 2
2 3 x 5 y 2 6 15
b )

y 3

3 x y 3 2 3

x 3
y 5

x 2 y 5 5

c)

e)

x 2 5

5 x y 5 2 5 y 5

5 2 x y 3 5

x 2 y 6 2 5

x 2y 7
x 7
d )

2 x 7 y 2 7 7
y 7

x0

y 3 5

4 2 x y 3 3 x 2 y 3 48

f )

3 3 x 4 y 3 4 4 x 2 y 9 48

5 x 2 y 45
x7

25 x 20 y 75 y 5

4x 9 y 8
x
g)

8
x

3
y

5
5
y

3
x

2
y

y 1
6 x y 8 2 x 3 y

2 2 x 1 1,5 3 y 2 6 x

h)

11,5 4 3 x 2 y 5 x

29
10
21
y

10

2 x 3 y 0,5

3 x 0,5 2 y 5

Bi 3: Tm cc gi tr ca m, n sao cho mi hpt n x, y sau y

2mx 1 n y m n 1

a) hpt

m 1 x m n y 3

2
9

c nghim (2; 1); p s: m ; n

1
3

2 x m 1 y m 2n 1
c nghim (-3; 2); p s: m 1; n 1
nx 1 m y 3

b) hpt

3mx n 1 y 93

c) hpt

nx 4my 3

m 2 x 5ny 25

d) hpt

2mx n 2 y 5

c nghim (1; -5); p s: m 1; n 17


c nghim (3; -1); p s: m 2; n 5

Bi 4: Tm a, b trong cc trng hp sau:


a) g thg d1: ax + by = 1 i qua cc im A(-2; 1) v B(3; -2)
b) g thg d2: y = ax + b i qua cc im M(-5; 3) v N(3/2; -1)
c) g thg d3: ax - 8y = b i qua cc im H(9; -6) v i qua giao im ca 2 ng thng
(d): 5x 7y = 23; (d): -15x + 28y = -62
d) t d4: 3ax + 2by = 5 i qua cc im A(-1; 2) v vung gc vi t (d): 2x + 3y = 1
p s
a 3
a)
;
b 5

8
a 13

b)

b 1

13

c)

56
3 ;
b 120
a

5
a

7
d)
b 5

****************************************************************

Ngy dy: 11/12/2012


V TR TNG I CA HAI NG TRN.
TIP TUYN CHUNG CA HAI NG TRN
A. Kin thc c bn
1. Ba v tr tng i ca hai tr
Xt tr (O; R) v (O; r) vi R r ; OO ' d , ta c:
a) Hai tr ct nhau
- s im chung: 2
- h thc: R r < d < R + r
b) hai tr tip xc nhau
- s im chung: 1
- h thc:+ tip xc trong: d = R r > 0
+ tip xc ngoi: d = R + r
c) hai tr khng giao nhau
- s im chung: 0
- h thc:+ 2 tr ngoi nhau: d > R + r
+ 2 tr ng nhau: d < R r
+ 2 tr ng tm: d = 0
2. Tnh cht ng ni tm
- nh l:
a) Nu 2 tr ct nhau th 2 giao im i xng vi
A
nhau qua ng ni tm, tc l ng ni tm l
ng trung trc ca dy chung (OO l ng trung
O
trc ca dy AB)
B
b) Nu 2 tr tip xc nhau th tip im nm trn

ng ni tm (A thuc OO )

O'

A
O

O'

3. Tip tuyn chung ca hai ng trn


- nh ngha: tip tuyn chung ca 2 tr l g thg tip xc vi c 2 tr
d2

d1

d2

d1; d2 l tip tuyn chung ngoi: tip tuyn


chung ngoi khng ct on ni tm

d1

d1; d2 l tip tuyn chung trong: tip tuyn


chung trong ct on ni tm
B. Bi tp p dng

Bi 1: Cho ng trn (O; 4cm) v ng trn (O ; 3cm) ct nhau ti 2 im phn bit A;


B bit OO = 5cm. T B v 2 ng knh BOC v BOD
a) CMR: 3 im C, A, D thng hng
b) Tam gic OBO l tam gic vung
c) Tnh din tch tam gic OBO v din tch tam gic CBD
d) Tnh di cc on thng AB; CA; AD
LG
a) CMR: C; D; A thng hng
B
+ ta c: tam gic ABC ni tip tr (O) c BC lm
knh => tam gic ABC vung ti A => A1 = 900
4
3

+ li c: tam gic ABD ni tip tr (O ) c BD lm


H
O
O'
knh => tam gic ABD vung ti A => A2 = 900
5
+ do CAD = A1 + A2 = =1800
1 2
=> 3 im C, A, D thng hng
D
C
A
b) CMR: tam gic OBO l tam gic vung
+ ta c: OO 5 25; OB O B 4 3 25. OO OB O B 25
=> tam gic OBO vung ti B ( theo nh l o ca nh l Pytago)
c) Tnh din tch tam gic OBO v din tch tam gic CBD
ta c:
'2

'

'2

'

1
1
S OBO' OB.O ' B .4.3 6 cm 2
2
2
1
1
S OBD CB.DB .8.6 24 cm 2
2
2

d) Tnh di cc on thng AB; CA; AD


+ ta c: OO l g trung trc ca AB (theo tnh cht on ni tm)
1
AB hay AB 2.BH
2
+ xt tam gic OBO, B = 900, theo h thc v cnh v ng cao trong tam gic vung
OB.O ' B 4.3

2, 4 cm
ta c: OB.O ' B HB.OO ' BH
OO '
5
BH OO ' v BH

=> AB = 2. BH = 2 . 2,4 = 4,8 cm


+ p dng nh l Pytago cho tam gic vung:
ABC , A 900 AC BC 2 AB 2 82 4,82 6, 4 cm
ABD, A 900 AD BD 2 AB 2 62 4,82 3, 6 cm

Bi 2 (tng t BT76SBT/139): Cho tr (O) v (O ) tip xc ngoi ti A, g thg OO ct


tr (O) v (O) ln lt ti B v C (khc A). DE l tt chung ngoi (D thuc (O), E thuc
(O)), BD ct CE ti M
a) CMR: DME = 900
b) T gic ADME l hnh g? V sao?
c) MA l tt chung ca c 2 tr
d) MD.MB = ME.MC
LG
a) ta c : O1 = B1 + D1 (gc ngoi ca tam gic), m B1 = D1 (tam gic cn)

D
12
1

E
1

3
1

2
1

1
O'

2B
B
1O

O
(1)
1
1
1
1
2
' C
E
(gc ngoi ca tam gic), m C1 = E1 (tam gic cn)
+ li c : O
1
1
1
' 2C
'
C
1O
O
(2)
1
1
1
1
2
' 1 .1800 900
C
1 O
O
+ t (1) v (2) B
(theo tnh cht hnh thang)
1
1
1
1
2
2

BMC
900 hay DME
900

b) + tam gic ABD nt tr (O) c AB l knh => tam gic ABD vung ti D
=> ADB = 900 => ADM = 900
+ tam gic ACE nt tr (O) c AC l knh => tam gic ACE vung ti E
=> AEC = 900 => AEM = 900
+ t gic ADME c : ADM = DME = AEM = 900 => t gic ADME l hnh ch
nht
c) + gi I l giao im ca AM v DE => tam gic IAD cn ti I => A2 = D3 (3)
+ do tam gic OAD cn ti O nn suy ra: A1 = D2
(4)
0
+ t (3) v (4) => A1 + A2 = D2 + D3 = 90 (tnh cht tt ti D) => MA vung gc
vi AB ti A => MA l tt ca tr (O) v cng l tt ca tr (O)
Bi 3: Cho tr (O) v tr (O) tip xc ngoi ti A, BC l tt chung ngoi ca c 2 tr (B, C
l cc tip im). tt chung trong ca 2 tr ti A ct BC ti M
a) CMR: A, , C thuc tr (M) ng knh BC
b) ng thng OO c v tr ntn i vi tr (M; BC/2)
c) Xc nh tm ca tr i qua O, M, O
d) CMR: BC l tt ca tr i qua O, M, O
LG
a) theo tnh cht 2 tt ct nhau, ta c:
MA MB MC

1
BC tam gic ABC vung ti
2

A => a nm trn tr c knh BC. Hay 3 im A,


B, C thuc (M; BC/2)
b) v (O) v (O) tip xc ngoi ti A => A thuc
OO => OO vung gc vi MA ti A thuc (M;
BC/2) => OO l tt ca tr (M; BC/2)
c) theo tnh cht tt ct nhau, ta c:

O
A

O'

1
1

'

BMO
AMO AMB; CMO
AMO ' AMC
2
2
1
1
AMO AMO ' AMB AMC .1800 900
2
2

=> tam gic OMO vung ti M => tm ca tr i qua 3 im O, M, O l trung im I ca


cnh OO
d) + t gic BOOC l hnh thang vung v c BO // CO (cng vung gc vi BC)
+ Xt hnh thang BOOC, ta c:

BM MC
OI IO

'

MI l g trung bnh ca hthang BOOC

=> IM // OB, m BC OB => IM BC => BC l tt ca tr i qua 3 im O, O, M


Bi 4(BTVN): Cho tr (O) knh AB, im C nm gia A v O. V tr (O) knh BC
a) xc nh v tr tng i ca tr (O) v (O)
b) k dy DE ca tr (O) vung gc vi AC ti trung im H ca AC. T gic ADCE l
hnh g? V sao?
c) gi K l giao im ca DB v (O). CMR: 3 im E, C, K thng hng
d) CMR: HK l tt ca tr (O)
LG

a) ta c: OO = OB O B > 0 => (O) v (O) tip


D
xc trong ti B
b) + v AB DE ti H => DH = EH
K
+ xt t gic ADCE, ta c :
2 3
DH EH

AH CH Y ADCE l hnh thoi


AC DE

c) ta c :
1

OD OA OB AB ADB vung D AD BD

1
'
'
'
O C O K O B BC CKB vung K CK BD

O'

1
E

=> AD // CK
(1)
+ m ADCE l hnh thoi nn AD // CE
(2)
+ t (1) v (2) => C, K, E thng hng (theo Tin clit)
d) + v KH l trung tuyn ca tam gic DKE vung ti K => HD = HK = HE => tam gic
HKE cn ti H => K1 = E1
(*)
+ m E1 = B1 (cng ph vi BDE)
(**)
+ t (*) v (**) => K1 = B1
(3)

+ mt khc: B1 = K3 (tam gic O KB cn ti O)


(4)
+ t (3) v (4) => K1 = K3
+ do K 2 K3 900 K1 K 3 900 HK O ' K HK l tt ca tr (O)
**************************************************************

Ngy dy: ..
GII H PHNG TRNH BNG PHNG PHP CNG I S
A. Kin thc c bn
1. Quy tc cng i s: gm 2 bc
- Cng hay tr tng v 2 pt ca hpt cho c pt mi
- Dng pt mi y thay th cho 1 trong 2 pt ca h (gi nguyn pt kia)
2. Tm tt cch gii h phng trnh bng phng php cng i s
- Gii theo quy tc: Nhn bng, i i, cng, chia
Thay vo tnh nt n kia l thnh
- Ngha l:
+ nhn cho h s ca 1 n trong hai phng trnh bng nhau
+ i du c 2 v ca 1 pt: h s ca 1 n i nhau
+ cng v vi v ca 2 pt trong h, rt gn v tm 1 n
+ thay vo tnh nt n cn li
B. Bi tp p dng
Bi 1: Gii cc h phng trnh sau bng phng php cng i s

1
x 19

5x 2 y 1

3x 5 y 3

a)

x 1
2 x 3 y 2
b )

y0
3 x 2 y 3

12
19

2
y

3
d )

x y 1

y4

3x y 8
x3
c)

7 x 2 y 23 y 1

Bi 2: Gii h phng trnh bng phng php cng i s


x 2
2x 2 3y 5

a)
9
3
3 2x 3y
y

2
2

29

x 8
5 x 2 y 3 y 1
c)

2
x

3
x

5
y

12

y 33

40

1
x
e)

4
5 y x 5 3x 2 y
y 1
6 x y 8 2 x 3 y

x 5
3 5 x 4 y 15 2 7
b )

7
y
3 x 2 y 3

2
4 x 5 y 1 2 x 3
d )
h v nghim
B
3
7
x

5
2
y

3
x

3
1

2 2 x 1 3 y 2 6 x x

2
2
g )

3
23 4 3 x 2 y 5 x

y
2

i 3: Gii hpt bng phng php cng i s


x 1 2 x 2 2 9 y

a)

y 3

y 2

x 5

y3
5x

b )

7 x 5 x 6 y

2
2
2 y 6 y 4x
2

x0
y4

Bi 4: xc nh a, b th hs y = ax + b i qua 2 im A v B trong cc trng hp sau:


a) A(4; 3), B(-6; -7). p s: a = 1; b = -1
b) A(3; -1), B(-3; -2). p s: a = 1/6; b = -3/2
c) A(2; 1), B(1; 2). ap s: a = -1; b = 3
d) A(1; 3), B(3; 2). p s: a = -1/2; b = 7/2

x 1 y 2 2 x y

3
4
5
Bi 5: Tm m nghim ca h phng trnh:
cng l nghim ca
x

3
y

2y x
4
3

phng trnh: 3mx 5y = 2m + 1

x 1 y 2 2 x y

4 x 9 y 10 x 11
3
4
5

- ta c:

15 x 28 y 3 y 6
x 3 y 3 2y x
4
3
- thay x = 11; y = 6 vo phng trnh ta c: 3m.11 5.6 2m 1 31m 31 m 1

Bi 6 : Tm m ng thng (d) : y = (2m 5)x 5m i qua giao im ca 2 ng


thng (d1) : 2x + 3y = 7 v (d2) : 3x + 2y = 13
LG
- gi A l giao im ca ng thng (d 1) v (d2). Ta ca im A l nghim ca hpt :
2x 3y 7 x 5

=> A(5 ; -1)

3 x 2 y 13 y 1

- v g thg (d) i qua im A nn ta im A tha mn th (d). thay x = 5 ; y = -1 vo


(d) ta c : 1 2m 5 .5 5m 5m 24 m

24
5

Bi 7 : Tm m cc ng thg sau y ng quy :


(d1) : 5x + 11y = 8 ; (d2) : 4mx + (2m 1)y = m + 2 ; (d3) : 10x 7y = 74
LG
- gi A l giao im ca ng thng (d 1) v (d3). Ta ca im A l nghim ca hpt :
5 x 11y 8
x6

=> A(6 ; -2)

10 x 7 y 74 y 2

- 3 g thg trn ng quy th g thg (d 2) phi i qua im A, tc ta im A tha mn


th (d2). thay x = 6 ; y = -2 vo (d2) ta c : 4m.6 2m 1 . 2 m 2 19m 0 m 0
******************************************************
Ngy dy:
GII BI TON BNG CCH LP H PHNG TRNH
A. Kin thc c bn
gii bi ton bng cch lp h phng trnh ta thc hin theo 3 bc sau :
- bc 1 : lp hpt (bao gm cc cng vic sau)
+ chn n v t iu kin thch hp cho n)
+ biu din cc i lng cha bit theo n v cc i lng bit
+ lp hpt biu th tng quan gia cc i lng
- bc 2 : gii hpt va lp c bc 1
- bc 3 : kt lun : so snh nghim tm c vi iu kin t ra ban u
B. Bi tp p dng
Dng 1: Ton tm s
- Ta phi ch ti cu to ca mt s c hai ch s , ba ch s vit trong h thp phn.
iu kin ca cc ch s .
Bi 1: Tm hai s bit rng 4 ln s th hai cng vi 5 ln s th nht bng 18040, v 3 ln
s th nht hn 2 ln s th hai l 2002.

LG

- gi s th nht l x, s th hai l y x, y N

5 x 4 y 18040 x 2004

3 x 2 y 2002 y 2005

- theo bi ra, ta c :

Bi 2. Tm mt s t nhin c hai ch s, bit rng s gp 4 ln tng cc ch s ca n.


Nu vit hai ch s ca n theo th t ngc li th c s mi ln hn s ban u 36 n
v.
LG
- gi s t nhin cn tm c dng: ab a, b N ;0 a, b 9
ab 4(a b)

- theo bi ra, ta c:

ba ab 36

a4
ab 48
b8

Bi 3. Tm mt s c hai ch s. Bit rng nu vit thm s 1 vo bn phi s ny th c


mt s c ba ch s hn s phi tm 577 v s phi tm hn s nhng vit theo th t
ngc li l 18 n v.
LG
- gi s t nhin cn tm c dng: ab a, b N ;0 a 9;0 b 9
ab1 ab 577

- theo bi ra, ta c:

ab ba 18

10a b 64 a 6

ab 64

a b 2
b4

Bi 4. Tm mt s c hai ch s, bit rng tng hai ch s ca n nh hn s 6 ln v


thm 25 vo tch ca hai ch s s c s vit theo th t ngc li vi s phi tm.
LG
- gi s t nhin cn tm c dng: ab a, b N ;0 a, b 9

4a 5b

- theo bi ra, ta c:

ab 25 ba
ab 25 ba

ab 6 a b

25
a 4 loai
5

a b
b 5
4

b 2 9b 20 0
a 5 thoa man
b 4

- vy s cn tm l : 54
Dng 2: Ton lm chung, lm ring
- Ta coi ton b cng vic l 1 n v, nu gi thi gian lm xong cng vic l x th trong
mt n v thi gian lm c

1
cng vic .
x

* Ghi nh : Khi lp pt dng ton lm chung, lm ring khng c cng ct thi gian, nng
sut v th i gian ca cng 1 dng l 2 s nghch o ca nhau.
Bi 1: Hai vi nc chy cng vo 1 b khng c nc th trong 6 gi y b. Nu vi th
nht chy trong 2 gi, vi th 2 chy trong 3 gi th c

2
b. Hi mi vi chy bao lu
5

th s y b?
LG
* lp bng
TGHTCV

V1
x

V2
y

C 2 V
6

Nng sut 1h
Nng sut 2h

1
x
2
x

Nng sut 3h

1
y

1
6

3
y

2
5

1 1 1
x y6
x 10

* ta c hpt:
y 15
23 2
x y 5

Bi 2: Hai t cng lm chung cng vic trong 12 gi th xong, nhng hai t cng lm
trong 4 gi th t (I) c iu i lm vic khc , t (II) lm nt trong 10 gi th xong cng
vic. Hi mi t lm ring th trong bao lu xong vic.
* lp bng
T 1
T 2
C 2 t
TGHTCV
x
y
12
Nng sut 1h
1/x
1/y
1/12
Nng sut 4h
4/12 = 1/3
Nng sut 10h
10/y
1 1 1
x y 12
x 60

* ta c hpt:
y 15
1 10 1
3 y

Bi 3: Hai vi nc cng chy vo 1 bn khng c nc. Nu vi 1 chy trong 3h ri


dng li, sau vi 2 chy tip trong 8h na th y bn. Nu cho vi 1 chy vo bn
khng c nc trong 1h, ri cho c 2 vi chy tip trong 4h na th s nc chy vo bng
8/9 bn. Hi nu chy 1 mnh th mi vi s chy trong bao lu th y bn?
* lp bng
Vi 1
Vi 2
C 2 vi
Thi gian chy
x
y
1h
1/x
8/9
4h
4/x
4/y
3h
3/x
1
8h
8/y
3 8
x y 1
x9

* ta c hpt:
y 12
144 8
x x y 9
3
b. Nu vi th nht
10
4
chy trong 3 gi, vi th hai chy trong 2 gi th c hai vi chy c b. Tnh thi gian
5

Bi 4: Hai vi nc cng chy vo mt b cn trong mt gi c

mi vi chy mt mnh y b .
* lp bng
Vi 1

Vi 2

C 2 vi

TGHTCV
Nng sut 1h
Nng sut 2h
Nng sut 3h

x
1/x

y
1/y
2/y

3/10
4/5

3/x

1 1 3
x y 10
x5

* ta c hpt:
y 10
32 4
x y 5

Dng 3. Ton chuyn ng


Bi 1. Qung ng AC qua B di 270km, mt xe ti i t A n B vi vn tc 60km/h ri
i t B n C vi vn tc 40km/h, tt c ht 6gi, Tnh thi gian t i qung ng AB
v BC.
* Lp bng
Thi gian
Vn tc
Qung ng
x
AB
60
60x
y

BC

40

40y

* Ta c h phng trnh:
60 x 40 y 270
y9

Bi 2. Mt t v mt xe p chuyn ng t hai u mt qung ng sau 3 gi th gp


nhau. Nu i cng chiu v xut pht ti cng mt im, sau 1 gi hai xe cch nhau 28km.
Tnh vn tc xe p v t bit qung ng di 180km
* S :

XM

Gnhau

XD

XM

XD

* Lp bng:
Xe p
Xe my

t (i ngc chiu)

x
y

3
3

S (i ngc
chiu)
3x
3y

t (i cng
chiu)
1
1

S (i cng
chiu)
x
y

x 16
3 x 3 y 180 x y 60

y 44
x y 28
x y 28

* Ta c h phng trnh:

Bi 3: 1 t i q AB vi vn tc 50km/h, ri i tip q BC vi vn tc 45km/h. Bit tng


chiu di q AB v BC l 165km v thi gian t i q AB t hn thi gian t i q BC
l 30ph. Tnh thi gian t i trn mi q?
Gi thi gian t i trn AB, BC ln lt l x, y
3
50 x 45 y 165

2
Ta c h phng trnh:
1
x

2
2

Bi 4: 1 ca n xui dng 1 qung sng di 12km, ri ngc dng qung sng mt


2h30ph. Nu cng trn qung sng y, ca n xui dng 4km ri ngc dng 8km th ht
1h20ph. Tnh vn tc ring ca ca n v vn tc ca dng nc?
- gi v ca n l x, v dng nc l y (km/h; x > y > 0)
- v xui: x+y
- v ngc: x-y

12
x y

- ta c hpt
4
x y

12
5

x y 2
gii h ta c x = 10 ; y = 2 (tmk)
8
4

x y 3

Bi 5: Mt ca n chy trn sng xui dng 84 km v ngc dng 44 km mt 5 gi. Nu ca


n xui dng 112 km v ngc dng 110 km th mt 9 gi.Tnh vn tc ring ca ca n v
vn tc ca dng nc.
- gi x, y ln lt l vn tc ring ca ca n v vn tc ca dng nc (km, 0 < y < x)
- vn tc xui ca ca n: x + y
- thi gian xui dng 84km l: 84/x+y
- thi gian xui dng 112km l: 112/x+y
- vn tc ngc ca ca n: x - y
- thi gian ngc dng 44km l: 44/x-y
- thi gian ngc dng 110km l: 110/x-y
- theo bi ra ta c h phng trnh:

84
x y

112
x y

44
5
x y
1
1
t x y a; x y b
110
9
x y

Dng 4. Ton lin quan ti yu t hnh hc.


- Ta phi nm c cng thc tnh chu vi; din tch ca tam gic, hnh thang, hnh ch
nht, hnh vung, nh l Pi-ta-go.
Bi 1: 1 HCN c chu vi 80m. Nu tng chiu di thm 3m, tng chiu rng thm 5m th
din tch ca mnh t tng thm 195m2. Tnh chiu di, chiu rng ca mnh t
Gi chiu di l x, chiu rng l y
x 30
2 x y 80

y 10
x 3 y 5 xy 195

Ta c hpt

Bi 2: 1 tha rung HCN, nu tng chiu di thm 2m v tng chiu rng thm 3m th
din tch tng thm 100m2. Nu cng gim c chiu di v chiu rng i 2m th din tch
gim i 68m2. Tnh din tch ca tha rung ?
Gi chiu di HCN l x
Gi chiu rng HCN l y
x 2 y 3 xy 100

Ta c hpt

x 2 y 2 xy 68

x 22
y 14

Dng 5. Ton nng sut


* Ch :
- Nng sut (NS) l s sn phm lm c trong mt n v thi gian (t).
- (NS) x (t) = Tng sn phm thu hoch

Ngy dy: ..
CC GC VI NG TRN
A. Kin thc c bn
1. Gc tm. S o cung
a) nh ngha gc tm: Gc c nh trng vi tm ca trn gl gc tm
b) S o cung:
- S o ca cung nh bng s o ca gc tm chn cung
- S o ca cung ln bng hiu gia 360 0 v s o ca cung nh (c chung 2 mt vi cung
ln)
- S o ca na tr bng 1800

c) Tnh cht ca s o cung: Nu C l mt im nm trn cung AB th s AB =s AC +s CB


2. Lin h gia cung v dy
a) nh l 1: Vi 2 cung nh trong mt trn hay trong 2 trn bng nhau:
- 2 cung bng nhau cng 2 dy bng nhau
- 2 dy bng nhau cng 2 cung bng nhau
b) nh l 2: Vi 2 cung nh trong 1 trn hay trong 2 trn bng nhau:
- Cung ln hn cng dy ln hn
- Dy ln hn cng cung ln hn
3. Gc ni tip
a) nh ngha: Gc ni tip l gc c nh nm trn trn v 2 cnh cha 2 dy cung ca
trn . Cung nm trong gc gi l cung b chn
b) nh l: Trong 1 trn s o ca gc ni tip bng na s o ca cung b chn
c) Cc h qu: Trong mt trn
- Cc gc nt bng nhau chn cc cung bng nhau
- Cc gc nt cng chn 1 cung hoc chn cc cung bng nhau th bng nhau
- Gc nt (nhr hn hoc bng 900) c s o bng na s o ca gc tm cng chn mt
cung
- Gc nt chn na trn l gc vung
4. Gc to bi tia tip tuyn v dy cung
a) nh ngha: Gc to bi tia tip tuyn v dy cung l gc c nh ti tip im, mt
cnh l tip tuyn v cnh cn li cha dy cung
b) nh l: S ca gc to bi tia tip tuyn v dy cung bng na s o ca cung b chn
c) nh l o: Nu B Ax c nh nm trn trn, mt cnh cha dy cung AB, c s bng
na s cung AB cng dy v cung ny nm bn trong gc th cnh Ax l 1 tia tip
tuyn ca trn
d) H qu: Trong 1 trn, gc to bi tia tip tuyn v dy cung v gc ni tip cng chn
1 cung th bng nhau
5. Gc c nh bn trong trn. Gc c nh bn ngoi trn
a) Gc c nh bn trong trn
- nh l: S ca gc ..... bng na tng s ca 2 cung b chn
b) Gc c nh bn ngoi trn

- nh l: S ca gc ..... bng na hiu s ca 2 cung b chn


B. Bi tp p dng
Bi 1: Cho (O) v 1 im M c nh khng nm trn trn. Qua M k 2 ng thng,
ng thng th nht ct trn (O) ti A v B, ng thng th hai ct trn (O) ti C v
D. CMR: MA.MB = MC.MD
LG
* TH1: im M nm bn trong trn (O)
A
- Xt tam gic MAC v tam gic MDB, ta c:
C
M
(i nh)
M
1
2
1

(gc nt chn cung BC)


CAM
BDM
M
O
2

C
D

MAC : MDB ( g .g )
MA MC

MA.MB MC.MD
MD MB

* TH2: im M nm bn ngoi trn (O)


- Xt tam gic MAD v tam gic MCB, ta c:
(chung)
M
B
(gc nt chn cung AC)
D
1
1

MAD : MCB ( g .g )
MA MD

MA.MB MC.MD
MC MB

=s DB

Bi 2: Trn mt trn ly lin tip ba cung: AC, CD, DB sao cho s AC =s CD


=600. hai ng thng AC v BD ct nhau ti E, hai tip tuyn ca trn ti B v C ct
nhau ti T. CMR:

a) AEB BTC
b) CD l tia phn gic ca gc BCT?
LG
E

1
2

1
1 1800 600 600
a) Ta c: AEB AB CD
2

1
1

CD
DB

BTC
BAC
BDC
AB AC

2
2
1
1800 600 600 600 600
2

Do : AEB BTC
1
300 (gc to bi tia tip tuyn v dy
b) Ta c: C1 CD
2

cung)
1 DB
300 (gc ni tip)
C
2
2

. Do CD l phn gic ca gc BCT


C1 C
2

Bi 3: Cho tam gic ABC ni tip trn (O), tia phn gic ca gc A ct BC D v ct
trn M.
a) CMR: OM vung gc vi BC
b) Phn gic ca gc ngoi ti nh A ca tam gic ABC ct (O) N. CMR ba im M, O,
N thng hng.

c) Gi K l giao im ca NA v BC, I l trung im ca KD. CMR: IA l tip tuyn ca


trn (O)
LG
x
A

3
2
1

1
D2 H

BM
CM
BM CM
a) Ta c: A1 A
2
BM CM
OM l trung trc ca BC OM BC
OB OC
1

Ax 1 .1800 900
BAC
C
b) Ta c: MAN
2
2

m MAN
l gc ni tip v MAN
900 MN l ng knh. Do M, O, N thng hng

c) Do MAN
900 DAK
900 DAK vung ti A

do

m IK = ID => IK = IA = ID => tam gic IAD cn ti I


IAD
D
1

IAD D2
D D

2
1

(1)

Mt khc: tam gic OAM cn ti O OAM


(2)
OMA

OMA

OMA

OAM
D
IAO
D
T (1) v (2) IAD
(3)
2
2
OMA

900 (4)
Do tam gic MHD vung ti H (theo a) D
2

T (3) v (4) IAO


900 IA l tip tuyn ca trn (O)
Bi 4: Cho na trn tm O ng knh AB. Gi C, D thuc na trn (C thuc cung
AD). AD ct BC ti H, AC ct BD ti E. Chng minh rng:
a) EH vung gc vi AB
b) V tip tuyn vi trn ti D, ct EH ti I. Chng minh rng: I l trung im ca EH
LG
E
1
I
C

1
2

2
H
1

a) Ta c: ACB 900 (gc nt chn na trn) AC BC

ADB 900 (gc nt chn na trn) AD BD


AE BC

Xt tam gic EAB, ta c: BE AD


H l trc tm ca tam gic EAB EH AB
m AD BC H
B
(cng ph F
); D
B
(cng chn cung AD)
b) Ta c: H
2

D
IHD cn ti I => IH = ID
H
(1)
2
2
B
900
E
1

D
900 E
D
IED
Mt khc: D

cn ti I => ID = IE
1
2
1
1

m B
2

(2)

T (1) v (2) => IH = IE => I l trung im ca EH


Bi 5: Cho (O), t im M nm ngoi trn (O) v cc tip tuyn MC, MD vi (O) (C, D
l cc tip im). V ct tuyn MAB khng i qua tm O, A nm gia M v B. Tia phn
gic ca gc ACB ct AB E
a) CMR: MC = ME
b) DE l phn gic ca gc ADB
c) Gi I l trung im ca AB. CMR 5 im O, I, C, M, D cng nm trn mt trn
d) CMR: M l phn gic ca gc CID
LG
C

M
I

a) + ta c: BCE
ACE (gt)

(cng chn cung AC)


CBA
MCA

BCE
CBA
ACE MCA
hay BCE
CBA
MCE
(1)

+ mt khc: BCE
(tnh cht gc ngoi ca tam gic)
CBA
CEM

+ t (1) v (2) MCE CEM MCE cn ti M => MC = ME

(2)

b) + v MC v MD l cc tip tuyn => MC = MD, m MC = ME => MD = ME => tam

gic MDE cn ti M MED


(1)
MDE
MDA
ADE

+ mt khc: MED B1 BDE (tnh cht gc ngoi ca tam gic)


(2)

BDE

ADE B
+ (1); (2) MDA
(3)
1

(cng chn cung AD)


B
+ li c: MDA
(4)
1

+ (3); (4) ADE BDE


DE l phn gic ca gc ADB

c) + do MC, MD l cc tip tuyn ca (O) OCM


ODM
900 4 im O, C, D, M
thuc trn c ng knh OM (*)
+ li c: I l trung im ca AB IO AB (nh l ng knh v dy) => IO vung gc
vi IM => tam gic IOM vung ti I => 3 im I, O, M thuc trn c ng knh OM
(**)

+ (*) v (**) => 5 im 0, I, C, M, D cng nm trn mt trn


d) + Xt trn i qua 5 im: O, I, C, M, D c ng knh OM, ta c:
1

CIM
sd CM
2
1

DIM
sd DM
2

gc nt

gc nt

CIM DIM IM l phn gic ca gc CID

sd DM

m CM DM sd CM

Bi 6: Cho tam gic ABC nhn ni tip trn (O), ng cao AH ct trn D. K ng
knh AE. CMR:
a) BC song song vi DE
b) T gic BCED l hnh thang cn
LG
A

O
H
B

C
D

a) Ta c: BC vung gc vi AD (gt)
(1)
0

+ m ADE 90 (gc nt chn na trn) => DE vung gc vi AD


(2)
+ T (1) v (2) suy ra BC // DE (cng vung gc vi AD)
b) HTC = HT + 2 gc 1 y bng nhau (hoc 2 ng cho bng nhau)
(Ch : Hnh thang c 2 cnh bn bng nhau cha chc l HTC (VD: Hnh bnh hnh
l hnh thang c 2 cnh bn bng nhau nhng khng l HTC))
+ do BC // DE suy ra t gic BCED l hnh thang
(1)

+ li c: BC // DE sd BD sdCE (2 cung b chn gia hai dy song song th bng nhau)


D sdDE
sdCE
sdDE
sd BE
sdCD
BE CD (lin h gia cung v dy) (2)
sd B
+ t (1) v (2) suy ra t gic BCED l Hnh thang cn.
*************************************************************
Ngy dy: ..
HM S y ax a 0 . TH HM S y ax a 0
A. Kin thc c bn
2
1. Tnh cht hm s y ax a 0
a) Tnh cht:
Nu a > 0 th hm s nghch bin khi x < 0 v ng bin khi x > 0
Nu a < 0 th hm s nghch bin khi x > 0 v ng bin khi x < 0
b) Nhn xt:
Nu a > 0 th y > 0 vi mi x khc 0; y = 0 khi x = 0. gi tr nh nht ca hm s l y = 0.
Nu a < 0 th y < 0 vi mi x khc 0; y = 0 khi x = 0. gi tr ln nht ca hm s l y = 0.
2
2. Tnh cht th hm s y ax a 0
2

th hm s y ax a 0 l mt ng cong i qua gc ta v nhn trc Oy l


trc i xng. ng cong c gi l mt Parabol vi nh O.
Nu a > 0 th th nm pha trn trc honh, O(0;0) l im thp nht ca th.
Nu a < 0 th th nm pha di trc honh, O(0;0) l im cao nht ca th.
B. Bi tp p dng
Bi 1: Cho hm s y 5 x 2
2

1
2

a) Lp bng tnh gi tr ca y vi cc gi tr ca x ln lt bng: -2; -1; ; 0;

1
; 1; 2
2

b) Vi gi tr no ca x th hm s nhn gi tr tng ng bng: 0; -7,5; -0,05; 50; -120


LG
a) Bng cc gi tr tng ng ca x v y l:
1
1
x
-2
-1
0
1
2

y 5 x

-20

-5

2
5

2
5
4

-5

-20

b)
+ Vi y = 0 ta c: 5 x 2 0 x 2 0 x 0
+ Vi y = -7,5 ta c: 5 x 2 7,5 x 2 1,5 x 1,5
+ Vi y = -0,05 ta c: 5 x 2 0, 05 x 2 0, 01 x 0,1
+ Vi y = -7,5 ta c: 5 x 2 50 x 2 10 pt v nghim
+ Vi y = -7,5 ta c: 5 x 2 120 x 2 24 x 2 6
2
2
Bi 2: Cho hm s y m m x . Tm gi tr ca m :
a) Hm s ng bin vi mi x > 0
b) Hm s nghch bin vi mi x > 0
LG
2
Ta c: a m m m. m 1
m 0

m 1 0

a) Hm s ng bin vi mi x > 0 a 0 m. m 1 0

vy m > 1 hoc m < 0 th hm s ng bin vi mi x > 0


b)
Hm
s
nghch
bin
vi
a 0 m. m 1 0

m 0

m 1 0

m0

m 1 0

m
0
m 1
m0
m 1

m0

m 1 0

mi

m
0
m 1
m0
m 1

m 1
m0

>

0 m 1
0 m 1
khng m


Bi 3: Cho hm s y ax 2 . Xc nh h s a trong cc trng hp sau:

a) th ca n i qua im A(3; 12)


b) th ca n i qua im B(-2; 3)
LG
a) V th hs i qua im A nn ta im A tha mn hs, ta c: 12 a.32 a

4
3

b) V th hs i qua im B nn ta im B tha mn hs, ta c: 3 a. 2 a


2

3
4

Bi 4: Cho hm s y ax 2
a) Xc nh h s a, bit rng th hm s i qua im A(2; 2)
b) V th hm s vi gi tr ca a va tm c
LG
a) V th hs i qua im A nn ta im A tha mn hs, ta c: 2 a.22 a

1
2

1
2

b) Vi a = ta c hm s sau: y x 2
14

12

10

fx =

1
2

x2

-15

-10

-5

10

15

-2

Bi 5: Cho hm s y 0, 4 x 2 . Cc im sau y, im no thuc th hm s, im no


khng thuc th hm s: A(-2; 1,6), B(3; 3,5), C( 5 ; 0,2)
LG
PP: mun kim tra xem 1 im thuc hay khng thuc th hs ta lm nh sau: thay
honh ca im vo hm s, nu gi tr ca hs bng vi tung ca n th im
thuc th hs; nu gi tr ca hs khng bng vi tung ca n th im khng thuc
th hs.
- im A(-2; 1,6)
2
Thay x = -2 vo hm s ta c: y 0, 4 2 1, 6 , do im A thuc th hs
- im B(3; 3,5)
Thay x = 3 vo hs ta c: y 0, 4.32 3, 6 3,5 do im B khng thuc th hs
- im C( 5 ; 0,2)
Thay x = 5 vo hs ta c: y 0, 4. 5 2 0, 2 do im C khng thuc th hs
2

1
2

Bi 6: Cho 2 hm s y x 2 v y = 2x 2
a) V th 2 hm s trn trn cng 1 mt phng ta
b) Tm ta giao im ca 2 th
LG
a) V th

14

12

10

fx =

1
2

x2

g x = 2x-2
6

-15

-10

-5

10

15

-2

1
b) pt honh giao im ca 2 th: x 2 2 x 2 x1 x2 2
2

thay x = 2 vo 1 trong 2 hs ta c: y = 2.2 2 = 2. Vy ta giao im ca 2 th l


M(2; 2)
Bi 7: Cho hm s y ax 2
a) Xc nh a bit rng th hm s ct ng thng y = -3x + 4 ti im A c honh
bng -2.
b) Vi gi tr ca a va tm c, v th 2 hm s trn cng mt phng ta
c) Tm ta giao im ca 2 th
LG
a) tung ca im A l: y = -3.(-2) + 4 = 10. Vy ta im A(-2; 10)
v th hs y ax 2 i qua im A nn ta im A tha mn hs, ta c: 10 a 2 a
2

5
2

5
2

. Khi hs c dng: y x 2
b) v th 2 hs trn cng mt phng ta
10

hx =

5
2

x2
4

qx = -3x+4

-10

-5

10

15

20

-2

-4

-6

5 2
4
x 3 x 4 x1 ; x2 2
2
5
4
4
8
4 8
+ Vi x1 y1 3. 4 ta im A( ; )
5
5
5
5 5
+ Vi x1 2 y1 3. 2 4 10 ta im B(-2; 10)
Bi 8: Cho hm s y ax 2

c) pt honh giao im ca 2 th:

a) Xc nh a bit rng th hm s ct ng thng y = -2x + 3 ti im A c honh


bng 1.
b) Vi gi tr ca a va tm c, v th 2 hm s trn cng mt phng ta

c) Tm ta giao im ca 2 th.
LG
a) tung ca im A l: y = -2.1 + 3 = 1, do ta ca im A l A(1; 1)
v th hs y ax 2 i qua im A nn ta im A tha mn hs, ta c: 1 a.12 a 1 .
Khi hs c dng: y x 2
b) v th 2 hs trn cng mt phng ta
14

12

10

gx = -2x+3

fx = x2
2

-15

-10

-5

10

15

-2

c) pt honh giao im ca 2 th: x 2 2 x 3 x1 1; x2 3


+ Vi x1 1 y1 2.1 3 1 ta im A(1; 1)
+ Vi x1 3 y1 2. 3 3 9 ta im B(-3; 9)
Bi 9: Cho 2 hm s (P): y x 2 v (d): y = 2x + 1.
a) V trn cng mt phng ta th 2 hm s trn
b) Xc nh ta giao im ca (P) v (d)
c) Tm hm s (d1): y = ax + b bit rng th ca n i qua im A(-2; -1) v song song
vi (d).
LG
a) v th 2 hs
6

qx = 2x+1

-15

-10

-5

10

15

-2

-4

h x = -x2

-6

-8

-10

b) pt honh giao im ca 2 th: x 2 2 x 1 x1 x2 1


2
+ Vi x1 1 y1 1 1 ta im A(-1; -1)
c) v (d1) // (d) nn a = 2. khi (d1) c dng: y = 2x + b
mt khc (d1) i qua A nn ta ca A tha mn (d1), ta c: -1 = 2.(-2) + b => b = 3
vy hm s (d1): y = 2x + 3
Bi 10: Trn cng 1 mt phng ta , cho Parabol (P): y x 2 v ng thng (d):
y x 2

a) V (P) v (d)
b) Tm ta giao im ca (P) v (d)
c) Tm hm s (d1): y = ax + b bit rng th ca n song song vi (d) v ct (P) ti im
M c honh bng 2
LG
a) v th
14

12

10

rx = x2
2

s x = -x+2
-15

-10

-5

10

15

-2

b) pt honh giao im ca 2 th: x x 2 x1 1; x2 2


2
+ Vi x1 1 y1 1 1 ta im A(1; 1)
2

+ Vi x1 2 y1 2 4 ta im A(-2; 4)
c) v d1 // d nn a = -1, do d1 c dng: y = -x + b
+ tung ca im M l: y = 22 = 4. Ta im M(2; 4)
+ mt khc d1 i qua M nn ta c: 4 = -2 + b => b = 6
Vy pt d1: y = -x + 6
2

*************************************************************
Ngy dy: ..
PHNG TRNH BC HAI MT N
A. Kin thc c bn
2
1. nh ngha: pt bc hai mt n l pt c dng: ax bx c 0 a 0
n; a, b, c l cc s cho trc.
2. Cch gii

(1), trong x l

x0
x0

a) Khuyt c (c = 0): pt (1) tr thnh: ax bx 0 x ax b 0


xb
ax

c
b) Khuyt b (b = 0): pt (1) tr thnh: ax 2 c 0 ax 2 c x 2
(2)
a
c
- nu 0 th pt (2) v nghim, suy ra pt (1) cung v nghim
a
c
c
- nu 0 x
a
a
2
c) y : ax bx c 0 a 0
2

Cng thc nghim

Cng thc nghim thu gn

b 2 4ac

+ Nu 0 th pt c 2 nghim phn bit:


b
b
; x2
2a
2a

0
+ nu
th pt c nghim
b
x1 x2
2a
+ nu 0 th pt v nghim
x1

' b'2 ac

+ Nu ' 0 th pt c 2 nghim phn bit:

b ' '
b ' '
x1
; x2
a
a
'
kp: + nu 0 th pt c nghim
b '
x1 x2
a
'
+ nu 0 th pt v nghim

kp:

d) Cho pt: ax bx c 0 a 0 . iu kin phng trnh:


- V nghim: 0 ( ' 0 )
- Nghim kp: 0 ( ' 0 )
- C 2 nghim phn bit: 0 ( ' 0 ) hoc a.c < 0
2

' 0

- C 2 nghim cng du:

x1.x2 0

' 0

- C 2 nghim cng du m: x1.x2 0

x x 0
1
2

' 0

- C 2 nghim cng du dng: x1.x2 0

x x 0
1
2

' 0

- C 2 nghim khc du:

x1.x2 0

3. H thc Vi-t v ng dng

b
x1 x2

a
2
- nh l: Nu x1; x2 l 2 nghim ca pt ax bx c 0 a 0 th
c
x .x
1 2 a

- ng dng nhm nghim ca h thc Vi-t:


2
+ nu pt ax bx c 0 a 0 c a b c 0 th pt c 2 nghim l: x1 1; x2

c
a

2
+ nu pt ax bx c 0 a 0 c a b c 0 th pt c 2 nghim l: x1 1; x2

c
a

uv S
th suy ra u, v l nghim ca pt: x 2 Sx P 0 (iu kin tn ti u, v l
u.v P

+ nu

S 2 4P 0 )

B. Bi tp p dng
Bi 1: Gii cc phng trnh sau:
a) 5 x 2 6 x 0
c) 8 x 2 5 x 0
e) 2 x 2 42 0

6
x1 0; x2
5

5
x1 0; x2
8

b) 2 x 2 1 0

d ) 2 x 2 3x 0

x
1

21; x2 21

2
2
; x2
2
2

3
x1 0; x2

2
x1

Bi 2: Gii cc phng trnh sau:

a) 3x 2 4 x 1 0
c) x 2 6 x 55 0

1
x1 1; x2
3

b) x 2 10 x 39 0

x1 11; x2 5

d ) 3 x 2 x 70 0

x1 3; x2 13

14
x1 5; x2
3

1
x1 2; x2
2

e) 2 x 2 5 x 2 0

Bi 3: Gii cc phng trnh sau:


2
a) 2 x 1 2 x 1 x 3 1 5 x 2 6 x 7 0 pt v nghim
10
2

2
b) 4 x 1 2 x x 6 1 0 14 x 20 x 0 x1 0; x2
7

11

2
c) 3x 1 x 2 20 3 x 5 x 22 0 x1 2; x2
3

15

2
d) x 4 4 x 3 3 0 4 x 19 x 15 0 x1 1; x2
4

Bi 4: Chng t rng vi mi m cc phng trnh sau lun lun c 2 nghim phn bit.
2
a) x 2 1 m x m 0
2

1
3
Ta c: ... m m 1 m 0, m , do enta dng vi mi m nn pt c 2
2
4

'

nghim phn bit vi mi gi tr ca m


b) x 2 mx m 2 1 0
'
2
2
2
Ta c: ... m 4 m 1 ... 5m 4 0, m , do enta dng vi mi m nn pt c 2
nghim phn bit vi mi gi tr ca m
2
Bi 5: Cho pt mx 2m 1 x 2 0 . Tm m pt c nghim kp
Pt c nghim kp:
m0
m0
a0
3 2 2
3 2 2

m1
; m2

2
2
3

2
2
2
2
2
; m2
0
4m 12m 1 0
m1

2
2
2
x2 2x m 0
1 ;
2 . Vi gi tr no ca m
Bi 6: Cho 2 pt sau: x mx 2 0

th 2 pt trn c 1 nghim chung


m2 2

'
2
- k pt (1) c nghim l: 1 m 8 0

m 2 2

(*)

- k pt (2) c nghim l: '2 1 m 0 m 1 (**)


- t (*) v (**) suy ra c 2 pt c nghim th m 2 2
- gi s x0 l 1 nghim chung ca 2 pt trn, ta c :
x02 mx0 2 x02 2 x0 m

0 mx0 2 2 x0 m 0 m 2 x0 m 2 x0

khc 2 do m 2 2 )
- thay x0 = 1 vo (1) hoc (2) ta c: 12 m 2 0 m 3
Vy m = -3 th 2 pt trn c 1 nghim chung
Bi 7: Tm m 2 pt sau c nghim chung?
x2 m 4 x m 5 0
x2 m 2 x m 1 0

1
2

m2
1 (v m
m2

m 2 2 2

2
- k pt (1) c nghim l: 1 m 4m 4 0

m 2 2 2

- k pt (2) c nghim l: 2 m 2 0, m

(*)

(**)
m 2 2 2

- t (*) v (**) suy ra c 2 pt c nghim th

m 2 2 2

(***)

- gi s x0 l nghim chung ca 2 pt trn, ta c :

x02 m 4 x0 m 5 x02 m 2 x0 m 1 0 m 4 m 2 x0 4 x0 2
- thay x0 = 2 vo (1) ta c: 4 (m 4).2 m 5 0 m 1 (tha mn (***))

Vy m = 1 th 2 pt trn c nghim chung.


Bi 8: Tm m 2 pt sau c nghim chung?
2 x 2 mx 1 0
mx 2 x 2 0

1
2

- k pt (1) c nghim l: 1 m 2 8 0, m
- k pt (2) c nghim l: 2 1 8m 0 m

(*)
1
8

- t (*) v (**) suy ra c 2 pt c nghim th m

(**)
1
(***)
8

- gi s x0 l nghim chung ca 2 pt trn, khi :


2 x02 mx0 1 mx02 x0 2

0 m 2 x02 m 1 x0 3 0

1
8
2 m 2
m 1 5 m
3
m 1 5 m
2m 4
phn bit: x01 2 m 2 m 2 ; x02 2 m 2 2 m 2 2 m 2 1

3
x01
thay
vo
(1)
ta
m2
2
3
2
3
2.
1 0 18 3m m 2 m 2 0 m 2 m 7 0 (phng
m.
m2
m 2
nghim v c m 27 0 )
- thay x02 1 vo (1) ta c: 2.12 m.1 1 0 m 1 (tha mn (***))

2
Ta c: m 2 10m 25 m 5 0 m 5 5 m (v m ), nn pt c 2 nghim

c:
trnh v

Vy m = -1 th 2 pt trn c nghim chung.


Bi 9: Cho pt x 2 4 x m 1 0
a) xc nh m pt c nghim
b) Tm m pt c 2 nghim tha mn: x12 x22 10
LG
'
'
a) Ta c: ... 3 m . Pt c nghim 0 3 m 0 m 3
x1 x2 4
x1.x2 m 1

b) vi m 3 gi s pt c 2 nghim l x1 ; x2. theo Vi-t ta c:

(*)

li c: x12 x22 10 x1 x2 2 x1 x2 10
(**)
2
thay (*) vo (**) ta c: 4 2 m 1 10 m 2 (tha mn iu kin)
2

Bi 10: Cho pt 3x 2 5 x m 0 . Xc nh m pt c 2 nghim tha mn x12 x22


Ta c: ... 25 12m

5
9

Pt c 2 nghim 0 25 12m m

25
12

(*)

5
x1 x2
(1)

25

3
vi m
gi s pt c 2 nghim l x1 ; x2. theo Vi-t ta c:
12
x .x m
2
1 2 3
5
5
5
5
1
li c: x12 x22 x1 x2 x1 x2 x1 x2 x1 x2
(3)
9
9
3
9
3
5

x1 x2 3 x1 1

kt hp (1) v (3) ta c h phng trnh:


2 thay vo (2) ta c
x x 1 x2 3
1 2 3
2 m
1. m 2 (tha mn k (*))
3 3
Bi 11: Cho pt x 2 2mx 2m 1 0

a) Chng t rng pt c nghim x1, x2 vi mi m


2
2
b) t A 2 x1 x1 5 x1 x2
* CMR: A 8m 2 18m 9
* Tm m A = 27
c) Tm m pt c nghim ny bng 2 ln nghim kia
LG
2
2
a) ta c m 2m 1 m 1 0, m , do pt c 2 nghim vi mi gi tr ca m
x1 x2 2m
(*)
x1.x2 2m 1

b) + vi mi m pt c nghim x1, x2. theo Vi-t ta c:


t A 2 x12 x12 5 x1 x2 A 2 x1 x2 9 x1 x2
2

(**)

thay (*) vo (**) ta c: A 2 2m 9 2m 1 8m2 18m 9 => pcm


2

+ vi A = 27 suy ra 8m 2 18m 9 27 8m 2 18m 18 0 m1 3; m2

3
4

c) gi s x1 = 2.x2, kt hp (*) ta c:

4m
4m

x1 3
x1 3
x1 2 x2
x1 2 x2

2m
2m

x1 x2 2m 3 x2 2m

x2

2
3
3

x1.x2 2m 1 x1 .x2 2m 1
2
4m 2 m
8m 18m 9 0
3 . 3 2m 1

3
2

gii pt 8m 2 18m 9 0 m1 ; m2

3
4

***************************************************
Ngy dy: .
CC GC VI NG TRN T GIC NI TIP
A. Kin thc c bn: T gic ni tip
1. nh ngha: T gic c 4 nh nm trn trn gl t gic ni tip

2. Tnh cht: Trong 1 t gic ni tip tng s o cc gc i din bng 1800


3. Du hiu: chng minh mt t gic ni tip trn ta chng minh:
- T gic c 4 nh nm trn trn
- T gic c tng 2 gc i din bng 1800
- T gic c 2 gc bng nhau cng nhn xung 1 cnh
B. Bi tp p dng:
Bi 1: Cho tam gic ABC vung ti A, im M nm trn AC, trn ng knh CM ct
BC ti E, BM ct rn ti D
a) CMR: t gic BADC ni tip
b) DB l phn gic ca gc EDA
c) CMR 3 ng thng BA, EM, CD ng quy
B
E

1
O
2

1
D

a) ta c: BAC
900 (gt)

BDC
900 (gc nt chn na trn)
Suy ra t gic BADC nt trn ng knh BC
(cng chn cung ME)
b) ta c: C1 D
1
(cng chn cung AB)
v t gic BADC nt C1 D
2

D1 D2 DB l phn gic ca gc EDA


c) gi s AB ct CD ti K
CK BK

xt tam gic KBC, ta c: BD CK M l trc tm ca tam gic KBC KM BC


CA BD M

mt khc ME BC (gc nt chn na trn), suy ra thng KM v ME trng nhau


do 3 thng AB, EM, CD ng quy ti K
Bi 2: Cho tam gic ABC c 3 gc nhn. ng trn tm O ng knh BC ct AB ti E,
ct AC ti F. Cc tia BE c CE ct nhau ti H. CMR:
a) AH vung gc vi BC
b) Gi K l giao im ca AH v BC. CMR: FB l phn gic ca gc EFK
c) Gi M l trung im ca BH. CMR: t gic EMKF nt

F
1
2
H

M1 2
2

a) ta c: BEC
900 (gc nt chn na trn) CE AB

BFC
900 (gc nt chn na trn) BF AC
CE AB

xt tam gic ABC, ta c: BF AC H l trc tm ca tam gic ABC AH BC


BF CE H
F
(cng chn cung HK)
F
1800 t gic CKHF nt C
b) xt t gic CKHF, c: K
1

mt khc: C1 F1 (cng chn cung BE)


, do FB l phn gic ca gc EFK
suy ra F F
1

K
(cng chn cung HE)
E
1800 t gic BKHE nt B
c) xt t gic BKHE c K
1
1

m: B1 C2 (cng chn cung EF)


C
(cng chn cung HF)
mt khc, do t gic CKHF nt K
1
2
K
C
K

suy ra B
(1)
1
1
2
2

xt tam gic BEH, c:

900
E
BM HM ME BME cn ti M
BM HM

(tnh cht gc ngoi ca tam gic)


2B
do EMF
(2)
1

2K
EKF

2K
t gic EMKF nt
t (1) v (2) EMF
1
2
Bi 3: Cho trn (O), im A nm bn ngoi trn. Qua A k 2 tip tuyn AB, AC vi
trn (B, C l cc tip im). M l mt im trn dy BC, thng qua M vung gc vi
OM ct tia AB v AC ln lt ti D v E. CMR:
a) Cc t gic: BDOM; ECOM nt
b) M l trung im ca DE
D
1

B
1M

O
1
C

a) xt t gic BDOM, ta c:

DMO
900 (gt)

DBO
900 (tnh cht tip tuyn)

1
E

Suy ra 4 im B, D, O, M nm trn trn ng knh DO, do t gic BDOM nt


xt t gic ECOM, ta c:

OME
900 (gt)

OCE
900 (tnh cht tip tuyn)

Suy ra OME
OCE
1800 do t gic ECOM nt
D
(cng chn cung MO)
b) v t gic BDOM nt nn B
(1)
1
1
(cng chn cung MO)
t gic ECOM nt nn C1 E
(2)
1
C
(v tam gic OBC cn ti O)
m B
1
1
E
, do tam gic ODE cn ti O, li c OM DE (gt), do
t (1), (2) v (3) suy ra D
1
1
OM l ng cao ng thi l ng trung tuyn ng vi cnh DE => MD = ME. pcm
Bi 4: Cho trn (O) v (O) ct nhau ti A v B (O v O thuc 2 na mt phng b AB).
Qua B k ct tuyn vung gc vi AB ct trn (O) C, ct trn (O ) D, tia CA ct (O)
I, tia DA ct (O) K.
a) CMR: t gic CKID nt
b) Gi M l giao im ca CK v DI. Chng minh 3 im M, A, B thng hng
M
K

I
A
O'

O
C

a) v ABC 900 AC l ng knh ca (O)


ABD 900 AD l ng knh ca (O)

Ta c: CKA
900 (gc nt chn na trn (O))

DIA
900 (gc nt chn na trn (O ))

Do : CKA
DIA
t gic CKID nt ng trn ng knh CD
CI MD
b) xt tam gic MCD, ta c: DK MC
CI DK

A l trc tm ca t.gic MCD MA CD (1)

m AB CD
(2)
t (1) v (2) suy ra 3 im M, A, B thng hng. pcm
Bi 5: Cho trn (O) ng knh AB, M l 1 im trn trn; C l 1 im nm gia A v
B. qua M k thng vung gc vi CM, thng ny ct cc tip tuyn ca (O) k t A v B
ln lt ti E v F. CMR:
a) Cc t gic: AEMC, BCMF nt
b) Tam gic ECF vung ti C

E
1
M

1
2
A

1
C

2
B

900 900 1800 , m gc A v gc M l 2 gc v tr i


a) xt t gic AEMC c: A M
din, do t gic AEMC nt
chng minh tng t ta cng c t gic BCMF nt
(cng chn cung MC)
b) v t gic ACME nt A1 E
(1)
1
t gic BCMF nt B1 F1 (cng chn cung MC)
(2)
ta c: AMB 900 (gc nt chn na trn) A1 B1 900
(3)
t (1); (2) v (3) E1 F1 900
F
900 ECF

900 ECF vung ti C


xt tam gic ECF, c: E
1
1
Bi 6: Cho tam gic ABC nhn nt trn (O), c 2 ng cao BB v CC
a) CMR: t gic BCBC nt
b) Tia AO ct trn (O) D v ct BC I. CMR: t gic BDIC nt
c) Chng minh OA vung gc vi BC
A

B'
I
O
C'

'C BC
'C 900 t gic BCBC nt
a) xt t gic BCBC c BB
b) ta c: ACB ADB (cng chn cung AB)
(1)

mt khc do t gic BCB C nt BC ' B ' ACB 1800 (2)

' B ' ADB 1800 hay BC


' I IDB

t (1) v (2) BC
1800 , suy ra t gic BDIC nt
c) ta c: ABD 900 (gc nt chn na trn) C ' BD 900
do t gic BDIC nt C ' BD C ' ID 1800 C ' ID 900 AO B 'C '
Bi 7: Cho hnh vung ABCD. Gi M, N l 2 im ln lt trn 2 cnh BC v CD sao cho

MAN
450 . AM v AN ct ng cho BD ti P v Q. Gi H l giao im ca MQ v NP.
CMR:
a) T gic ABMQ nt
b) Tam gic AQM vung cn
c) AH vung gc vi MN

A
1
450

B
2

P
M
H

Q
1
2
D

a) v ABCD l hnh vung c BD l ng cho, nn BD l phn gic ca gc ABC


B
1 .900 450 B
QAM

B
450 t gic ABMQ nt
1
2
2
2
b) v t gic ABMQ nt ABM AQM 1800 900 AQM 1800 AQM 900 MQ AN
A 450

xt tam gic AQM, c:


AQM vung cn ti Q
AQM 900

c) ta c: DB l ng cho ca hnh vung ABCD nn DB l phn gic ca gc ADC


D
1 .900 450
D
1
2
2

450 t gic ADNP nt


D
t gic ADNP c DAN
2
0
0
ADN APN 180 90 APN 1800 APN 900 NP AM
MQ AN

Xt tam gic AMN, ta c: NP AM H l trc tm ca tam gic AMN AH MN


MQ NP H

****************************************************************
Ngy dy:..
PHNG TRNH QUY V PHNG TRNH BC HAI
A. Kin thc c bn:
1. Phng trnh trng phng.
4
2
- dng tng qut: ax bx c 0 a 0
2
- cch gii: dng phng php t n ph, t x t t 0 . Khi ta c pt: at 2 bt c 0
(y l pt bc hai mt n)
2. Phng trnh cha n mu: Cc bc gii
- Tm k xc nh ca pt
- Quy ng mu thc c 2 v ca pt, ri kh mu
- Gii pt va nhn c
- Kt lun: so snh nghim tm c vi k xc nh ca pt
3. Phng trnh tch.
- dng tng qut: A x .B x ... 0
A x 0

- cch gii: A x .B x ... 0

B x 0

B. Bi tp p dng:
Bi 1: Gii phng trnh.
a) x 4 5 x 2 6 0

b) 4 x 4 3 x 2 1 0

c) x 4 29 x 2 100 0

d ) x 4 13 x 2 36 0

Bi 2: Gii phng trnh.


a)

1
3
1
2

2 x 1 x 1 4

c)

30
13
7 18 x
2
3
2
x 1 x x 1 x 1

Bi 3: Gii phng trnh.

a ) x 2 3 x 1 x 2 3x 2 2

2x 1
x 2 8x2 3

18 x 6 3 x 1 9 x 2 1

d)

7
x 4 3 x 2 38

2
x 1 2x 2
x 1

b) x x 2 6 x 2 x 1
2

d ) 2 x 2 3 10 x 3 15 x 0

c) x 5 x 2 x 7 x 7 12 x 23
2

b)

e) x 3 5 x 2 x 5 0

Bi 4: Tm m pt n x sau c 4 nghim: x 4 6 x 2 m 0
(1)
2
2
t x t t 0 . Khi pt (1) tr thnh: t 6t m 0
(2)
pt (1) c 4 nghim th pt (2) phi c 2 nghim phn bit dng
' 9 m 0

t1 t2 6 0 0 m 9
t .t m 0
1 2

Bi 5: Tm m pt c 2 nghim: x 2 m 1 x m 3 0
(1)
2
2
t x t t 0 . Khi pt (1) tr thnh: t 2 m 1 t m 3 0
(2)
pt (1) c 2 nghim th pt (2) phi c 1 nghim dng (hay c 2 nghim tri du)
4

1 m 2 m 3 0

m 3 0
t1.t2 0

'

m 3m 4 0

m3 0

3
7
m 0 m m 3
2
4

m3
m3

Bi 6: Cho pt: mx 2 m 3 x m 0 (1). Vi gi tr no ca m th pt c 4 nghim?


2
2
t x t t 0 . Khi pt (1) tr thnh: mt 2 m 3 t m 0
(2)
pt (1) c 4 nghim th pt (2) phi c 2 nghim dng phn bit:
4

am0

m0
m0
m 3 m 0

3
3

6
m

m0

2 m 3
2
2
0 m3
t1 t2

0 3 m 0
m
t1.t2 1 0

'

***************************************************************
Ngy dy:
GII BI TON BNG CCH LP PHNG TRNH H PHNG TRNH
A. Kin thc c bn:
- cc bc gii bi ton bng cch lp pt (hpt): 3 bc

B. Bi tp p dng:
Bi 1: Tm 2 s bit tng ca chng bng 17 v tng cc bnh phng ca chng l 157.
Gi s th nht l x (x < 17)
S th hai l: 17 x
2
Theo bi ra ta c pt: x 2 17 x 157 ... 2 x 2 34 x 132 0 x1 11; x2 6
Vy 2 s cn tm l: 11 v 6
Bi 2: Hai t nh c trong thng u bt c 590 tn c, thng sau t 1 vt mc 10%,
t 2 vt mc 15%, do cui thng c hai t bt c 660 tn c. Tnh xem trong thng
u mi t bt c bao nhiu tn c.
* Cch 1: lp pt
Thng u
Thng sau
x
x 10%.x
T 1
590 x
T 2
590 x 15%. 590 x

Ta c pt: x 10%.x 590 x 15%. 590 x 660 ...x 370


Vy t 1: 370 tn c; t 2: 220 tn c
* Cch 2: lp h pt
Thng u
Thng sau
x
x 10%.x 1,1x
T 1
y
y 15%. y 1,5 y
T 2
.
x y 590
x 370

1,1x 1,5 y 660 y 220

Ta c hpt:

Bi 3: Ly 1 s c 2 ch s chia cho s vit theo th t ngc li th c thng l 4 v


d 15. nu ly s tr i 9 th c 1 s bng tng bnh phng ca mi ch s . Tm
s ny?
Gi s cn tm l xy x, y N ;0 x, y 9
S vit theo th t ngc li l: yx
V ly xy em chia cho yx c thng l 4 v d 15 nn ta c:
xy 4 yx 15 2 x 13 y 5
(1)
Ly xy tr i 9 c 1 s bng tng bnh phng ca mi ch s, nn ta c:
xy 9 x 2 y 2 10 x y 9 x 2 y 2
(2)
2 x 13 y 5

T (1) v (2) ta c hpt:

10 x y 9 x y
2

...

x9
xy 91
y 1

Bi 4: hai vi nc cng chy vo 1 ci b sau 1 thi gian th y b. Nu vi 1 chy 1


mnh th lu hn 2h mi y b so vi c 2 vi, vi 2 chy 1 mnh th phi lu hn 4,5h
mi y b so vi c 2 vi. Hi nu chy 1 mnh th mi vi chy bao lu mi y b?
C 2 vi
Vi 1
Vi 2
x
x 4,5
x

2
TGHTCV
1
1
1
1h chy c
x
1

x2

2
Ta c pt: x 2 x 4,5 x ... x 9 x 3
Nghim tha mn l x = 3

x 4,5

Bi 5: 1 cng nhn phi hon thnh 50 sn phm trong 1 thi gian quy nh. Do ci tin k
thut nn mi gi tng nng sut thm 5 sn phm v th ngi y hon thnh k hoaahj
sm hn thi gian quy nh l 1h40ph. Tnh s sn phm mi gi ngi phi lm theo
d nh.
S sn phm mi gi lm
TGHTCV
x
50
D nh
x
50
x5

x5

Thc t
. Ta c pt:
50 50
5

..... x 2 5 x 150 0
x x5 3
x1 10; x2 15

Nghim tha mn l x = 10
Bi 6: 1 chic thuyn khi hnh t bn sng A. sau 2h40ph mt ca n chy t A ui theo
v gp thuyn cch bn A 10km. Hi vn tc ca thuyn, bit rng vn tc ca n hn vn
tc ca thuyn l 12km/h.
S
V
T
10
x 12
Ca n
10
Thuyn

10

x 12
10
x

.. ta c pt:
10
10
8

30 x 12 30 x 8 x x 12 .... 8 x 2 96 x 360 0
x x 12 3
x1 3; x2 15

Gi tr tha mn l x = 3
Bi 7: khong cch gia 2 bn sng A v B l 30km. 1 ca n i t A n B, ngh 40ph B,
ri li tr v A. thi gian k t lc i n lc tr v A l 6h. Tnh vn tc ca ca n khi
nc yn lng, bit vn tc dng nc l 3km/h.
V
S
T
x
Nc yn lng
30
x3
xui
30
Ngc

x 3

30

x3
30
x3

Ta c phng trnh:

30 2 30
30
30 16
3

6

8 x 2 90 x 72 0 x1 12; x2
x 3 3 x 3
x 3 x 3 3
4

Bi 8: 1 phng hp c 360 gh c xp thnh cc dy v s gh trong mi dy u bng


nhau. Nu s dy tng thm 1 v s gh trong mi dy tng thm 1 th th phng hp c
400 gh. Tnh s dy gh v s gh trong 1 dy lc ban u.
S dy
S gh trong 1 dy S gh ca c phng
y
xy
x
Ban u
y 1
x 1
Sau khi thay i
x 1 y 1

xy 360

xy 360

Ta c hpt: x 1 y 1 400


x y 39

x, y l nghim ca pt bc hai:

t 2 39t 360 0 t1 24; t2 15

Vy: - Nu s dy gh bng 24 th s gh trong mt dy l 15


- Nu s dy gh bng 15 th s gh trong mt dy l 24.
Bi 9: 1 xung my xui dng 30km, v ngc dng 28km ht 1 thi gian bng thi gian
m xung my i 59,5km trn mt h yn lng. Tnh vn tc ca xung khi i trn h yn
lng, bit rng vn tc ca nc l 3km/h
V
S
T
x
59,5 119
Nc yn lng
59,5

xui

x3

30

Ngc

x 3

28

2x
30
x3
28
x3

.. Ta c pt:
119
30
28

119 x 3 x 3 2 x.30. x 3 2 x.28. x 3


2x x 3 x 3
3 x 2 12 x 1071 0 x 2 4 x 357 0 x1 17; x2 21

Bi 10: 1 lm trng d nh trng 75ha rng trong mt s tun l. Do mi tun trng


vt mc 5ha so vi k hoch nn trng c 80ha v hon thnh sm hn 1 tun. Hi
mi tun lm trng d nh trng bao nhiu ha rng?
1 tun trng c s ha
TGHTCV
x
75
K hoch
x
80
x5

x5

Thc t
.. Ta c pt:

75 80

1 x 2 10 x 375 0 x1 15; x2 25
x x5

Bi 11: 1 ca n xui t A n B cch nhau 24km, cng lc cng t A n B 1 b na


tri vi vn tc dng nc l 4km/h. Khi n B ca n quay tr li v gp b na ti im
C cch A l 8km. Tnh vn tc thc ca ca n.
A

Gi vn tc thc ca ca n l: x (km/h; x > 4)


Vn tc xui: x + 4 (km/h)
Vn tc xui: x - 4 (km/h)
Thi gian xui t A n B:

24
(h)
x4

Qung ng BC: 24 8 = 16 (km)

16
(h)
x4
8
Thi gian b na i t A n C: 2 (h)
4

Thi gian ngc t B n C:

Ta c pt:

24
16

2 2 x 2 40 x 0 x1 0; x2 20
x4 x4

BI TP V NH:
Bi 1. Hai thnh ph A v B cch nhau 50km. Mt ngi i xe p t A n B. Sau
1gi 30pht mt xe my cng i t A v n B trc ngi i xe p 1 gi .Tnh vn tc
ca mi ngi bit vn tc ca ngi i xe my bng 2,5 ln vn tc ngi i xe p .
* Lp bng
Qung ng
Vn tc
Thi gian
Xe p

50

Xe my

50

2,5x

50

50

50
x
50
2,5.x

* Ta c phng trnh: x 2,5.x 2 1 , nghim x = 12


Bi 2: Mt t i t Hi Phng v H Ni, ng di 100km, ngi li xe tnh rng nu
tng vn tc thm 10 km/h th v n H Ni sm na gi. Tnh vn tc ca t nu
khng tng.
* Lp bng
Qung ng
Vn tc
Thi gian
100
Khng tng
x
100/x
100

Tng
* Ta c phng trnh:

x + 10

100/x + 10

100 100
1

x
x 10 2

Bi 3. Mt t i qung ng AB di 840km, sau khi i c na ng xe dng li 30


pht nn trn qung ng cn li, xe phi tng vn tc thm 2km/h n B ng hn.
Tnh vn tc ban u ca t .
+ Gi vn tc ban u ca t l x (km/h, x > 0)
+ Thi gian i ht qung ng AB theo d nh l:
+ Na qung ng u t i ht:

840
(h)
x

420
(h)
x

+ Vn tc ca t trn na qung ng cn li l: x + 2 (km/h)


420
(h)
x2
840 420 1 420


........... x1 40; x2 42
+ Theo bi ra ta c phng trnh sau:
x
x
2 x2

+ Thi gian ca t trn na qung ng cn li l:

Bi 4. Qung sng t A n B di 36km, mt ca n xui t A n B ri ngc t B v A


ht tng cng 5 gi. Tnh vn tc thc ca ca n bit vn tc dng nc l 3km/h
V thc
V nc
V xui
V ngc
S
t
Xui
x+3
36/x+3
x
3
36
Ngc
x3
36/x-3
* ta c pt sau:

36
36

5 x 15; x 0, 6
x 3 x 3

Bi 5. Lc 7 gi mt t i t A n B. Lc 7gi 30 pht mt xe my i t B n A vi
vn tc km vn tc ca t l 24km/h. t n B c 1 gi 20 pht th xe my mi
n A. Tnh vn tc ca mi xe , bit qung ng AB di 120km.
* lp bng
V
S
T
t
x
120
120/x
Xe my
x-24
120
120/x-24
- thi gian xe my i nhiu hn t l:
- ta c pt:

4 1 5
( h)
3 2 6

120 120 5

x 2 24 x 3456 0 x 72; x 48
x 24
x
6

Bi 6: Mt ngi i on ng di 640 km vi 4 gi i t v 7 gi i tu ha .Hi vn


tc cu t v tu ha bit rng vn tc cu tu ha hn vn tc cu t l 5 km/h.
* lp bng
V
T
S
t
x
4
4x
Tu ha
x+5
7
7(x+5)
* ta c pt : 4x + 7(x + 5) = 640 => x = 55
Bi 7. Mt ca n xui t A n B, cng lc mt ngi i b i t dc b sng v hng
B. Sau khi chy c 24km, ca n quay tr li v gp ngi i b ti C cch A l 8km.
Tnh vn tc ca ca n khi nc yn lng , bit vn tc ngi i b v vn tc dng nc
u bng 4km/h
Ton nng sut
* Ch :
- Nng sut (NS) l s sn phm lm c trong mt n v thi gian (t).
- (NS) x (t) = Tng sn phm thu hoch
Bi 1. Hai cng nhn phi lm theo th t 810 v 900 dng c trong cng mt thi gian.
Mi ngy ngi th hai lm c nhiu hn ngi th nht l 4 dng c. Kt qu ngi
th nht hon thnh trc thi hn 3 ngy, ngi th hai hon thnh trc thi hn 6 ngy.
Tnh s dng c mi ngi phi lm trong mi ngy.
* Lp bng
Tng s sn phm cn lm
Mi ngy lm c
TGHTCV
Ngi 1
810
x
810/x
Ngi 2
900
y
900/y
yx4

2
* Ta c h phtrnh: 810 3 900 6 x 34 x 1080 0 x1 20; x2 54 , sau tm y
x
y

Bi 2. Hai i cng nhn, mi i phi sa mt qung ng di 20km, trong mt tun c


hai i lm tng cng c 9km. Tnh xem mi i sa c bao nhiu km trong mt
tun, bit thi gian i I lm nhiu hn i II lm l mt tun .
* Lp bng
Tng s qung ng phi
Mi tun lm c
TGHTCV
sa
i 1
20
x
20/x
i 2
20
9x
20/9 x

* Ta c phtrnh:

20 20

1 x 2 49 x 180 0 x 45; x 4
x 9 x

Bi 3. Mt i cng nhn d nh hon thnh cng vic vi 500 ngy cng th. Hy tnh
s ngi ca i, bit rng nu b sung thm 5 cng nhn th s ngy hon thnh cng
vic gim 5 ngy .
* Lp bng
Tng s ngy cng
S cng nhn
TGHTCV
Lc u
500
x
500/x
Sau khi b sung
500
x+5
500/ x + 5
* Ta c phtrnh:

500 500

5 x 2 5 x 500 0 x 25; x 20
x
x5

***************************************************************
Ngy dy: .
N TP HNH HC
Bi 1: T 1 im M ngoi (O), v 2 tip tuyn MA, MB vi trn. Trn cung nh AB
ly 1 im C. V CD vung gc vi AB, CE vung gc vi MA, CF vung gc vi MB.
Gi I l giao im ca AC v DE, K l giao im ca BC v DF. CMR:
a) T gic AECD nt; t gic BFCD nt
b) CD2 = CE.CF
c) T gic ICKD nt
d) IK vung gc vi CD
A
2

1
I

1
2

1
2
K 1C
1 22
F
B

a) Ta c: AEC ADC BDC


BFC
900 (gt)
+ xt t gic AECD, ta c: AEC ADC 1800 , m 2 gc ny v tr i nhau suy ra t gic
AECD nt

+ xt t gic BFCD, ta c: BDC


BFC
1800 , m 2 gc ny v tr i nhau suy ra t gic
BFCD nt
b) ta c: A1 B1 (cng chn cung AC)
(cng chn cung CD)
+ do t gic BFCD nt F1 B
1
Suy ra: F1 A1
(1)
(cng chn cung CE)
+ do t gic AECD nt A1 D
(2)
1

T (1) v (2) suy ra: F1 D


1
1
Mt khc: A2 B 2 (cng chn cung BC)
+ do t gic AECD nt A2 E 2 (cng chn cung CD)
Suy ra: E 2 B 2
(3)
B
(cng chn cung CF)
+ do t gic BFCD nt D
2
2
A

T (3) v (4) suy ra: E 2 D


2
2
Xt tam gic CDE v tam gic CDF, ta c:
F

D
1
1
E D

CDE : CFD g .g

(4)

CD CE

CD 2 CE.CF
CF CD

D
ACB B
A
1800 (tng cc gc ca
IDK
ICK
D
c) Xt t gic ICKD, ta c: ICK
1
2
1
2

tam gic ABC), m ICK ; IDK l 2 gc v tr i nhau, suy ra t gic ICKD nt


(cng chn cung CK), m D
A
(cmt)
d) ta c t gic ICKD nt I1 D
2
2
2

Suy ra I1 A2 , m I1 ; A2 l 2 gc v tr ng v nn IK // AB, li do AB vung gc vi


CD, nn IK vung gc vi CD
Bi 2: Cho tam gic ABC cn ti A nt trn (O), im D thuc tia i ca tia AB, CD ct
(O) ti E, tip tuyn ca (O) ti B ct EA F. CMR:
a) T gic BFDE nt
b) FD // BC
D
1

2
A
1
2

O
2
B

1
C

E
(cng b vi E
)
a) ta c: B
1
1
2

m B1 C1 (do tam gic ABC cn ti A)


C

suy ra: E
(1)
1
1
mt khc: E 2 C1 B 2 (cng chn cung AB)
(2)
B
2 nh B, E cng nhn xung cnh DF di 2 gc bng nhau,
t (1) v (2) suy ra E
1
2
suy ra t gic BFDE nt
(cng chn cung BF), m E2 = B2 = C1 = B1, suy ra
b) do t gic BFDE nt E 2 D
1
D1 = B1 (2 gc v tr so le trong) => FD // BC
Bi 3: Cho hnh vung ABCD, im M thuc cnh AD. V trn (O) ng knh MB, ct
AC ti E (khc A). Gi l giao im ca ME v DC. CMR:
a) Tam gic BEM vung cn
b) EM = ED

c) 4 im B, M, D, K thuc cng 1 trn


d) BK l tip tuyn ca (O)
A

B
2

1
O

1
2

1
C

2
K

a) v t gic ABEM nt => BAM + BEM = 1800 => 900 + BEM = 1800
=> BEM = 900
(1)

Mt khc: A1 = A2 (tnh cht ca hnh vung) => s cung BE = s cung ME =>


BE=ME
(2)
T (1) v (2) suy ra tam gic BEM vung cn ti E
b) xt tam gic BCE v tam gic DCE, ta c:
CE: chung
C1 = C2 (tnh cht ca hnh vung)
CB = CD (gt)
Do BCE DCE (c.g.c) => BE = DE (cnh tng ng)
(3)
T (2) v (3) => EM = ED (= BE)
(4)
c) ta c:

M
900
K
1
1
D
900
D
1

K1 D1 EDK cn ti E => ED = EK

(5)

D
EDM cn do EM ED
M
1
2

(4) v (5) => EB = EM = ED = EK => 4 im B, M, D, K thuc cng 1 trn c tm E

d) do t gic BKDM nt (E) MDK


MBK
1800 ........ MBK
900 BK BM BK l
tip tuyn ca trn (O)
Bi 4: Cho tam gic ABC cn ti A c cnh y nh hn cnh bn ni tip trn (O). Tip
tuyn ti B v C ca trn ln lt ct tia AC v tia AB D v E. CMR:
a) BD2 = AD.CD
b) T gic BCDE nt
c) BC // DE

1j
2

1 C

1
2

1
2

a) ta c: A1 = B2 (cng chn cung BC)


xt tam gic ABD v tam gic BCD, ta c:

A1 B
AD BD
2

BD 2 AD.CD
ABD : BCD g .g
: chung
BD CD
D
1

b) ta c:

1 sd AC sd BC

E
1

D 1 sd AB sd BC

D1 E1 2 im D v E cng nhn xung cnh BC di 2


1
2


m AB AC sd AB sd AC

gc bng nhau => t gic BCDE nt


C
(gt), m t gic BCDE nt => BED = C1 (cng b vi BCD)
c) ta c: B
1
1
do B1 = BED (2 gc v tr ng v) => BC // DE
Bi 5: Cho t gic ACBD nt trn (O), 2 ng cho AB v CD vung gc vi nhau ti I.
trung tuyn IM ca tam gic AIC ct BD K, ng cao IH ca tam gic AIC ct BD N.
a) CMR: IK vung gc vi BD
b) Chng minh N l trung im ca BD
c) T gic OMIN l hnh g? Ti sao?
1
2

1
2

d) Chng minh OM BD; ON AC


C
1
M
O
H
A

I
N
D

a) ta c: B1 = C1 (cng chn cung AD)


(1)
+ do IM l trung tuyn ca tam gic AIC => IM = MA => tam gic MAI cn ti M =>
A1= MIA
+ m MIA = KIB (i nh) => KIB = A1
(2)
0
T (1) v (2) => B1 + BIK = C1 + A1 = 90 => IKB = 900 suy ra IK vung gc
vi BD
b) ta c: CIH = DIN (i nh), m CIH + C1 = 900, do : DIN + C1 = 900
+ m C1 = B1 suy ra: DIN + B1 = 900 (*)
+ mt khc: DIN + BIN = 900 (**)
(*) v (**) suy ra: B1 = BIN => tam gic BIN cn ti N => NB = NI
(3)
+ li c:
IDN + B1 = 900
DIN + B1 = 900
Do : IDN = DIN => tam gic NID cn ti N => NI = ND
(4)
(3) v (4) => NB = ND => N l trung im ca BD
c) ta c: M, N ln lt l trung im ca AC v BD => OM vung gc vi AC; ON vung
gc vi BD
=> OM // IN (cng vung gc vi AC); ON // IM (cng vung gc vi BD)
Do t gic DMIN l hnh bnh hnh (v c cc cnh i song song)
d) v t gic OMIN l hnh bnh hnh => OM = IN; ON = IM
1
2

1
2

1
2

1
2

m IN BD; IM AC nn OM BD; ON AC

You might also like