1. 1.

Ang Pinagmulan ng Kabihasnang Mesoamerica Sinasabi ng mga siyentipiko na ang mga

nangangasong tao ng Asya ang napadpad sa kontinente ng North America. Noong isang tuyong
lupain pa ang Bering Strait, nagsilbi itong tulay sa dalawang kontinente sa nakalipas na 30,000
taon at 12, 000 taon.
2. 2. Ang BERINGIA LAND BRIDGE 18,000-20,000 years ago.
3. 3. Ang Mapa ng Mesoamerica Rehiyon sa pagitan ng Sinaloa River Valley sa Gitnang Mexico at
Gulf of Fensoca sa katimugan ng El Salvador at pinalilibutan ng iba pang mga anyong lupat
tubig tulad ng Ilog Panuco at Santiago, Baybayin ng Honduras, Gulod ng Nicaragua at tangway
ng Nicoya sa Costa Rica. Sa kasalukuyan, saklaw ng Meso-america ang malaking bahagi ng
Mexico, Guatemela, Belize at El Salvador. Sa lupaing ito, ang malaking pagkakaiba sa elebasyon
ng lupa at dalas ng pagulan ay nagdudulot ng ibat ibang uri ng klima at ekolohiya sa ibat ibang
uri ng klima at ekolohiya. Pabago-bago ang panahon sa rehiyong ito.
4. 4. ANG MGA PAMAYANANG NAGSASAKA (2000 1500 B.C.E.) Nagtanim ng mais at iba
pang mga produkto sa matabang lupain ng Yucatan Peninsula at kasalukuyang Veracruz noong
3500 BCE. Noong 1500 BCE nagsimula silang manirahan bilang mga pamayanan. Naidagdag
rin sa kanilang karaniwang kinakain ang isda at karne ng hayop. Nagkaroon ng politikal at
panlipunang kaayusan noong 2000-900 BCE Nagkaroon ang maliliit ngunit makapangyarihang
pamayanan ng mga pinuno. Nagkaroon ng ilang angkang nangingibabaw sa aspektong
ekonomiya, pampolitika at panrehiyo.
5. 5. ANG MGA OLMEC (1500 500 BCE) Pinakakilala sa mga bagong tatag na lipunan ng mga
pamayanang magsasaka. Kauna-unahang kabihasnang umusbong sa Central America at
maaaring maging sa buong America. Olmec ay nangunguhulugang rubber people . Silay
gumamit ng mga dagta ng punong Rubber o Goma. Yumabong sa rehiyon ng Gulf Coast at
lumawig hanggang Guatamela. May sistema ng irigasyon na nagbigay daan upang masaka ang
kanilag lupain. Mayroong sariling sistema ng pagsulat at nakakagawa ng mga kalendaryo,
ngunit hindi pa ito lubusang nauunawaan ng mga eksperto. Nauunawaan na ang konsepto ng
zero sa pagkukuwenta.
6. 6. Ang Mesoamerican long count Calendar na gumagamit ng konsepto ng Zero. Ang larong poka-tok na namana ng iba pang sibilisasyon sa Mesoamerica
7. 7. ANG MGA OLMEC (1500 500 BCE) Kilala sa paglililok ng mga anyong ulo sa mga bato
na hango sa kanilang mga pinuno Ang pinakamalaking ulong lilok ay may siyam na talampakan
at may bigat na 44 libra. Gumawa ng mga templong hugis-piramide na nagsisilbing lugarsambahan Naniniwala at sinasamba ng hayop na Jaguar bilang isang espiritu na nagpapakita
ng lakas, katusuhan at kakayahang manirahan kung saan man. Ang San Lorenzo at La Venta
bilang sentro ng kalakalan ng Olmec. Mayaman sa mga mineral tulad ng Jade, Obsidian at
Serpentine. Sila ay humina at bumagsak sa hindi malamang paraan. Sinasabing dahil ito sa
pagbabago ng kanilang kapaligiran o di naman kayay sa pagsakop ng ibang pangkat.
8. 8. Ang tinatawag na Colossal Head ng mga Olmec. Ang mapa ng Olmec kung saan makikita ang
San Lorenzo at La Venta
9. 9. ANG MGA TEOTIHUACAN (200 750 CE) Teotihucan ay nangangahulugang Tirahan ng
Diyos ng lingwaheng Nahuatl Matatagpuan sa Lambak ng Mexico Pinakamalaking lunsod sa
Mesoamerica na nagsusukat ng 12.95 sq. meters. Nagkaroon ng monopolyo ng mahahalagang
produkto tulad ng cacao, goma, balahibo at obsidian. Matagupay na pinamunuan ng mga
dugong bughaw sa pamamagitan ng pagkontrol sa ekonomiya, pag-angkop sa relihiyon at
pagpapasunod ng pwersahan. Pinakamahalagang diyos ay si Quetzalcoatl ang Feathered Serpent
God. Na tinatawag na Diyos ng Kabihasnan, Diyos ng Hangin at ang kumakatawan sa puwersa
ng liwanag at kabutihan. Noong 600 CE, mabilis bumagsak ang lungsod matapos salakayin ng

10.
11.

12.
13.
14.

15.
16.
17.

18.
19.

ilang tribo sa hilaga. Ang paghina ng lugar ay maaring dulot ng matinding tagtuyot at pagkasira
ng kalikasan
10. Isang Obsidian at si Quetzalcoatl
11. Kabihasnang Maya (1000 900 CE) Namayani ang kabihasnang Maya sa Yucatan
Peninsula, ang rehiyon sa timog Mexico hanggang Guatemala Lungsod: Uaxactun, Tikal, El
Mirador at Copan Nakamit ng Maya ang rurok ng kanyang kabihasnan sa pagitan ng 300 CE at
700 CE Katuwang ng mga pinuno ang kaparian sa pamamahala Halach Uinic o Tunay na
Lalaki ang tawag sa mga Pinuno na nagpapalawig sa kanilang pagsamba sa mga Diyos May
mga maaayos na kalsada at rutang pantubig ang mga Estado May pagkakahati ang mga tao sa
lipunan: Mariwasa at Mahirap Ang Sentro ng bawat lungsod ay ang mga pyramide
12. HALACH UINIC MAYAN GODDESS OF THE MOON
13. La Danta Stepped Pyramids of The Mayans
14. KABIHASNANG MAYA (100 900 CE) Sa larangan ng ekonomiya, kabilang sa mga
produktong pangkalakal ay mais, asin, tapa, pinatuyong isda, pulot-pukyutan, kahoy at balat ng
hayop. Nagtatanim sila sa pamamagitan ng pagkakaingin. Ang pangunahing pananim nila ay
mais, patani, kalabasa, abokado, sili, pinya, papaya at cacao. Pagkatapos ng ikawalong siglo
(800 CE) ang ilang mga lungsod ay nilisan , ang paggamit ng kalendaryo ay itinigil, at ang mga
estruktura ay tuluyang bumagsak. Sa pagitan ng 850 CE at 950 CE, ang karamihan sa mga sento
ng maya ay inabandona at iniwan. Nanatili pa ng ilang siglo ang mga lunsod ng Chichen Itza,
Uxmal, Edzna at Copan. Ngunit ang lunsod lamang ng Mayapan ang namayani hanggang sa
magganap ang isang pagaalsa noong 1450. Hindi parin lubusang maipaliwanag ang pagbagsak
ng kabihasnang ito.
15. The Role of Agriculture in the Mayans Livelihood
16. Paglisan ng mga Mayan na sinasabing dahilan ng pagkasira ng kalikasan, pagbasak ng
produksiyon ng pagkain o paglaki ng populasyon,
17. Umusbong sa Central Mexico at ang pangunahing lungsod ay ang Tula. Pinaniniwalaang
nagmula sa kulturang Teotihuacan. Ang wika ng Toltec ay Nahuatl na ginamit din ng Aztec at
kasalukuyang isa sa official language ng Mexico. Lumawak ang imperyo sa pamamagitan ng
paggamit ng pwersang militar at sinaklaw ang mga bahagi ng Mexico at Guatamela. Ang kaunaunahang hari at tagapagtatag ng Tula ay si Chalchiuh Tlatonac. Sinalakay sila ng mga Aztecs
upang kuhanin ang kanilang materyales galing sa kanilang kabisera. Ang mga kaalaman ukol sa
mga Toltec ay mula sa mga alamat na hango sa mga sumunod na kabihasnan at batay sa mga
panulat ng mga Aztecs. Ang mga pinuno ay bumuo ng isang kaisipan na sila ay Diyos.
Sinamba ng mga Toltec ang kanilang mga pinuno at ito naman ay ng namana ng mga Aztec.
Ang imperyo ay winasak ng mga Chitimerc atbp pangkat. Sa pagbagsak ng imperyo, nalugmok
ang Gitnang Mexico sa kaguluhan at digmaan. Ang mga Toltec (1000 13000 CE)
18. STATUES OF THE MIGHTY TOLTEC WARRIORS CHALCIUH A TOLTEC LEADER
19. KABIHASNANG AZTEC (1325 1521 CE) Mga nomadikong tribo, ngunit hindi matukoy
ang pinagmulan. Unti-unti silang tumutungo sa Lambak ng Mexico sa pagsapit ng 1ka-12 na
siglo. Ang salitang Aztec ay nangangahulugang Isang nagmula sa Aztlan. Isa itong mitikong
lugar sa Hilagang Mexico. Noong 1325, itinatag nila ang pamayanan ng Tenochtitlan, isang
maliit na isla sa gitna ng lawa ng Texcoco. Ang lawang ito ay matatagpuan sa Lambak ng
Mexico. Nasakop nila ang ibang tribo sa Gitnang Mexico kaya naman naging mahalagang
Sentrong pangkalakalan ang Tenochtitlan. Nakabatay sa pagtatanim ang ekonomiya ng Aztec.
Ang lupa sa paligid ng mga lawa ay mataba subalit hindi lubos na malawak para sa buong
populasyon. Upang madagdagan ang lupang tinataniman, tinabunan ng lupa ng mga Aztec ang
mga sapa at lumikha ng mga chinampas, mga artipisyal na pulo na kung tawagin ay mga

floating garden sa gitna ng lawa. Mais ang kanila pangunahing tanim. Ang iba pa ay patani,
kalabasa, abokado, sili at kamatis. Nagaalaga rin sila ng mga pabo, aso, pabo at gansa. Umaasa
sila sa mga diyos at sa puwersa ng kalikasan. Isa rito ay si Huitzilopochtli, ang diyos ng araw at
kay Tlaloc, ang diyos ng ulan. Naniniwala sila na dapat bigyan ng alay ang mga diyos na ito.
Nag-aalay sila ng mga tao na kadalasan ay sarili nilang bihag. Pagsapit ng 1500 CE nagsimula
ang malawakang kampanyang militar at ekonomiko ng mga Aztec. Ang nagbigay daan nito ay si
Tlacaelel , isang tagapayo at heneral.
20. 20. KABIHASNANG AZTEC (1325 1521 CE) Ang paninindak at dahas ay isa sa mga naging
kaparaanan upang makontrol at pasunod ang iba pang mga karatig lugar nito. Ang mga nasakop
na lungsod ay kinailangan ding bigyang ng tributo o buwis. Dahil rito, naging sentrong
pangkabuhayan at politikal sa Mesoamerica mula sa Pacific Ocean hanggang sa Gulf of Mexico.
Ang mga Aztec ay mahuhusay na inhenyero, nakagawa rin sila ng mga kanal, aqueduct, mga
dam, gayundin ng sistema ng irigasyon, liwasan at mga pamilihan. Sa pagsapit ng ika-15 siglo,
tinatayang 300,000 katao na ang populasyon ng Tenochtitlan. Sa pagdating ni Hernando Cortes,
na nanumo sa eskspedisyong Espanol natigil ang pamamayani ng mga Aztecs. Inakala ni
Montezuma II na ang pagdating ng ga Espanol ang sinasabing pagbalik ng kanilang diyos na si
Quetzalcotl dahil sa mapuputing kaanyuan ng mga ito. Noong 1521, tuluyang bumagsak ang
Tenochtitlan. Dahil ito sa pang-aalipin, digmaan, labis na paggawa, pagsasamantala at sa small
pox na dala ng mga Espanyol. Nabawas sa kabuuang katutubong populasyon ng Mesoamerica
ng 85%-95% sa loob ng 160 taon.

May ilang kabihasnang umusbong sa Mesoamerica. Isa na dito ang May

a . Nagpakitang gilas sila sa arkitektura at patunay na rito ay ang mga gusali
a t istrukturang itinayo nila. Naipamana rin nila ang mga liwasan, piramide at
templos a m g a p a n g k a t n g t a o n g s u m u n o d s a k a n i l a s a M e s o a m e r i c a . N a k a l i k h a a n
g kaparian nila ng sistema ng pagsulat gaya ng hieroglyphics. Ginamit nila ito sapagtatala
ng angkan o genealogy at sa pagtataya ng kalendaryo na may 365 na araw.
Ang Mayan Calendar

Isa rin a ng Aztec sa mga umusbong sa Mesoamerica. Mataas ang kaalaman nilahinggil sa
inhinyeriya, arkitektura, sining, matematika at astronomiya. Isa sila sa mga kauna-unahang
taong nagpahalaga sa edukasyon. Ang mga kabataan ay nagaaral ng karunungang sibika, kasaysayan at relihiyon. Ang kanilang lungsod na Tenochtitlan
ay sinasabing ang pinakamalaking lungsod noong ika-16 na siglo.

Ang pamayanang Aztec

Aztec
temple na hugis piramide

Malaking baga y ang pag-usbong ng mga kabihasnan sa Mesoa merica.

M a r a m i silang naging kontribusyon na tumulong din sa kasalukuyang panahon gaya nga ngmga
kalendaryo, piramide, suspension bridge, at pati na ang konsepto ng zero. Maraming
inobasyon at kaalaman na nagmula sa kanila. Sa aking palagay ay
dapatp a n a t i n g i s u l o n g a n g p a g - a a r a l s a m g a b a g a y g a y a n i t o
d a h i l d i t o n a t i n matutuklasan kung saan marahil nagmula ang ating mga kas
a l u k u y a n g m g a kaalaman.

Transcript of Aralin 9- Ang Mga Kabishanan sa Mesoamerica

at South America
Mga Unang Ugnayang Asya-Amerika
Sa panahon ng pinakahuling Ice Age, natakpan ng mga Glacier ang malaking
bahagi ng North America at Europe.
^Bering Strait- matatagpuan sa pagitan ng Asya at North America na
sinasabing isang dating tuyong lupain na tila nagsisilbing tulay sa dalawang
kontinente.
^Sa pagkatunaw ng mga glacier at pagkawala ng mga tulay na lupa sa Asya,
naputol ang ugnayan ng mga tao sa Amerika mula sa iba pang mga
kabihasnang umusbong sa iba't-ibang panig ng daigdig.
HEOGRAPIYA NG MESOAMERICA
- galling sa katagang meso na nangangahulugang gitna
- lunduyan ng mga unang kabihasnan sa America
- isa sa mga lugar na unang pinag-usbungan ng agrikultura
- sa kasalukuyan, ang rehiyong ito ay may malaking populasyon
ANG MGA OLMEC
ANG MGA TEOTIHUACAN
-itoy nangangahulugang tirahan ng Diyos
-isa sa mga dakila at pinakamalaking lungsod
Piramide,Liwasan at Lansangan
-nagbibigay ng karangyaan,kadakilaan at kapangyarihan sa lungsod
Dugong Bughaw o Nobility- matagumpay na namuno sa malaking bahagdan
ng populasyon
*Quetzalcoatl
-feathered Serpent God
-Diyos ng hangin na kinatawasn ng pwersang kabutihan at liwanag
-pinakamahalagang Diyos ng Teotihuacan
*Bumagsak ang lungsod dahil sa ilang mga tribo sa hilaga na sumalakay at
sumunog sa lungsod
KABIHASNANG MAYA
-sumibol sa Yucatan Peninsula
-ilan sa mga pamayanang Maya ay ang Uaxactun,Tikal, El Mirador at Copan
Halach Uinic itoy mga tunay na lalaki na namumuno katuwang ang mga
kaparian
-wala pang lubos na paliwanag ukol sa sanhi ng pagbagsak nito

ANG MGA TOLTEC

-umusbong sa Central Mexico na kauna-unahang gumamit ng puwersang
Militar
-pinaniwalaang nagmula sa kulturang Teotihuacan
*Nahuatl- wika ng mga Toltec
*Tula- ang pangunahing lungsod ng Toltec
- sinalakay ng mga Aztec upang kunin ang mga materyales nito para sa
sariling kabisera
*Chalchiuh Tlatonac- kauna-unahang hari at tagapagtatag ng Tula
*Chitimitec- winasak ang imperyo ng mga Toltec pagkatapos ng 1300 taong
pananatili
KABIHASNANG AZTEC
Aztec- ay mga nomadikong tribo na ang orihinal na pinagmulan ay hindi
tukoy. Sila ay mga mahuhusay na inhenyero at tagapagtayo ng estruktura.
Aztlan- isang mitikong lugar sa hilagang Mexico.
Chinampas- mga artipisyal na pulo na kung tawagin ay mga floating
garden sa gitna ng lawa.
Huitzilopochtli- ang pinakamahalagang diyos ng Aztec.
Tlacaelel- ang nagtaguyod ng pagsamba kay Huitzilopochtli
Hernando Cortes- ang namuno sa ekspedisyong Espanyol na nanakop sa
Mexico.
HEOGRAPIYA NG SOUTH AMERICA
Hilaga: Amazon River
Timog: mga prairie at steppe sa Andes Mountains
Kanluran: mga tuyot na disyerto
-Dahil sa magandang topograpiya ng Andes, dito nabuo ang mga unang
pamayanang naging sentrong panrelihiyon sa Gitnang Andes
KABIHASNANG INCA
-ang katagang inca ay nangangahulugang imperyo
*Manco Capac- sa pamumuno niya, bumuo ang mga Inca ng maliliit na
lungsod-estado
*Francisco Pizarro- sa pagdating niya, lumawak ang lupain ng Imperyong
Inca
*conquistador- mga mananakop na Espanyol na nagdala ng epidemya ng
smallpox
Sa kabila ng katapangan ng mga Inca, hindi nila nagawang manaig sa

bagong teknolohiyang dala ng mga dayuhan tulad ng mga baril at kanyon

MESOAMERICA
-nangangahulugang rubber people dahil sila ang kauna-unahang taong
gumamit ng dagta ng mga punong goma
-Ito ang unang kabihasnang umusbong sa Central America
-naglililok ng mga anyong ulo mula sa bato
-sinasamba ang espiritu ng Jaguar
*Pok-a-tok
-ritwal ng mga Olmec na kahalintulad ng larong Basketball. Maraming
isinasakripisyong manlalaro pagkatapos nito.
*San Lorenzo at ang La Venta- dalawa sa mga sentrong Olmec
Sinasabing humina at bumagsak ito dahil sa pakikipaghalubilo sa mga
sumakop sa kanila.