Professional Documents
Culture Documents
Trí tuệ Do Thái - Eran Katz PDF
Trí tuệ Do Thái - Eran Katz PDF
Li gii thiu........................................................................................................................................................................ 5
Chng 1: Mt bui t tp ti qun Caf Ladino ................................................................................................. 8
Chng 2: B n v s thng thi ca ngi Do Thi ..................................................................................... 18
Chng 3: Li tin tri ca Frankel .......................................................................................................................... 35
Chng 4: Tr thng minh ca ngi sng st .................................................................................................. 51
Chng 5: Ti sao ngi Do Thi lun tr li mt cu hi bng mt cu hi khc? ........................ 66
Chng 6: S sng to ca ngi Do Thi .......................................................................................................... 74
Chng 7: Hy tm cho mnh mt thy o siu ng ................................................................................... 80
Chng 8:Lun lun ghi nh v khng bao gi lng qun .......................................................................... 95
Chng 9: Nhng ghi chp k diu ca thy Dahari.................................................................................... 110
Chng 10: K ngh ca tr thng minh ........................................................................................................... 127
Chng 11: Hp nhm v s ci thin tr nh ca Jerome ....................................................................... 148
Chng 12: Hp nhm v s ci thin tr nh ca Jerome ....................................................................... 172
Chng 13: Lm th no nh c nhng vic cn lm, cc loi danh sch v cc cu chuyn
ci ............................................................................................................................................................................................. 199
Chng 14: Phng php hc ngoi ng v cc thut ng ...................................................................... 211
Chng 15: Khun mt thin thn ...................................................................................................................... 228
Chng 16: Jerome bc thy ca tr tu Do Thi ....................................................................................... 249
Nguyn tc ca tr tng tng: ...................................................................................................................... 255
Nguyn tc ca ngi sng st ......................................................................................................................... 256
Nguyn tc ca s hiu bit ............................................................................................................................... 257
Nguyn tc v vic nng cp .............................................................................................................................. 258
Nguyn tc v ngun cm hng ....................................................................................................................... 259
Tin bn quyn ca cun sch ny c dnh tng cho Qu T Thin Sao Bin
do Hoa hu Th gii ngi Vit Ng Phng Lan sng lp, ng thi l ch tch
qu.
ERAN KATZ
D n 1.000.000 ebook min ph cho di ng
To ebook: T Hi Triu
Pht hnh: http://www.taisachhay.com
Li gii thiu
(cho bn ting Vit)
Qu bn c thn mn!
Cun sch m bn ang cm trn tay l kt qu ca mi nhn duyn k ng
gia Cng ty Sch Alpha v tc gi ca n l Eran Katz - mt nh vn, hc gi
ngi Israel, cng l ngi ni ting vi k lc Guines v kh nng nh li c
mt dy s c n 25 ch s sau khi c nghe ch mt ln.
Eran Katz n Vit Nam hi u nm 2009 vi bn tho bng ting Anh ca
hai cun sch: Secret of a Super Memory v Jerome Becomes a Genius, xut bn
bng ting Hebrew (ngn ng chnh thc ca Israel) v c dch ra nhiu th
ting trn th gii. ng mong mun hai bn tho ny c dch v xut bn bng
ting Vit.
Nhiu nh xut bn v cng ty sch, nh sch c ting Vit Nam nng nhit
cho n ng. Nhng cui cng, ng chn Alpha Books. V ng ngh Cng ty
chuyn phn ln tin bn quyn ca hai cun sch ny cho Qu Sao Bin ca Hoa
hu ngi Vit Ng Phng Lan - mt qu t thin nhm gip tr em v
nhng ngi c hon cnh c bit kh khn Vit Nam.
Cun Jerome Becomes a Genius (vi ta ting Vit Tr tu Do Thi) l cu
chuyn k v mt chng trai Do Thi tn l Jerome. G trai ny c ci v b ngoi,
ni theo cch ca ngi Vit Nam chng ta, l kh "lc cc, sng "lng bng", n
mc "l lng". Gn nh lc no anh ta cng din c mt chic qun b bc phch,
vi loi o phng in nhng hnh th k d v nhng cu khu hiu nghe rt
chng tai m anh ta ang hng hi qung co v tip th. Anh ta cng rt ham m
th thao, c bit l mn bng .
Th nhng, tri vi ci v b ngoi bun ci , anh ta may mn c c mt
ng lc phn u tht c bit, da trn mt v c cc tng nh a bn
gia anh ta vi hai ngi bn thn - mt l Itamar Forman, gio s i hc; mt l
tc gi, nh vn Eran Katz ca chng ta. Trong vng ba nm, Jerome s tch cc
lm n c mt ti sn tr gi 50 triu -la, ng thi theo hc mt kha Qun
tr kinh doanh v thi ly bng Thc s, nhng theo cch thc m nhng ngi Do
Thi thng lm.
"Anh l din gi bui sng nay h?", anh ta ni, na khng nh, na d hi.
"Phi." Ti ngh n nhng lo lng ca mnh v ch ca bi pht biu, vy
nn ti quyt nh ni s qua cho anh ta v ch ti sp trnh by.
"Nghe c v rt th v y," anh ta ng vin ti.
"Cm n. Ti cng ch mong c th," ti tr li khi cnh ca thang my m ra
tin snh.
"Chc chc l th ri," Brown ni chc nh inh ng ct khi chng ti cng
nhau ra khi thang my. "Nhng ngi Do Thi cc anh l nhng ngi thc
s rt thng minh.
Ti mm ci khi cho tm bit, ri hai ngi i v hai pha khc nhau.
C th nhng nhng hon cnh khc, ti s cm thy mt cht phn bit
chng tc trong nhng li anh ta ni, nhng Jim Brown gy cho ti n tng rng
anh ta l mt ngi tt v chn thnh. Anh ta khng phi l ngi u tin ni
nhng li vi ti, v ti cng chng phi l ngi Do Thi u tin c nghe
li khen . Ti i do loanh quanh trong tin snh, cm gic hi l lm. Tn su
trong tm tr mnh, c mt iu g vn khin ti khng yn - mt iu g rt
kh nm bt m ti khng th chm n c. Trong lc tip tc suy ngm v
iu , ti i n mt kt lun rng, v c bn, by gi ti c hai mi quan
tm:
1. Ti sao ai cng ni nh vy v ngi Do Thi?
2. Lm th no tm c chnh xc ch n sng trong vng hai mi pht
ti?
Bi nhng thi thc ca ci d dy lun c t ln hng u trong anh
sch u tin nn ti nh gt qua mt bn b n v "Nhng ngi Do Thi thng
minh." Ti c cm gic rng vo lc by ri sng nh th ny, mt tch c ph
c v mt chic bnh sng b s tt cho k nng thuyt trnh ca ti hn nhiu
so vi li gii cho mt thc mc nho nh v trit hc.
Mt tun sau cuc gp vi Jim Brown, nh thng l, ti li gp Itamar v
Jerome ti qun Caf Ladino. Sng th su no cng vy, c 10 gi l chng ti
hn nhau qun c ph nh b, quen thuc ny, mt ci l t xu trn bc tng
rng ln, mt gc khut nm trong mt ng nh khu Nahlaot ca Jerusalem. Rt
t ngi bit n qun c ph tuyt vi ny. Jerome pht hin ra n t hi hn
tht hay khng i chng na. Ngi Scotland keo kit, ngi Mexico li bing,
ngi Thy S nghim khc, ngi Nht lu c, ngi c m phm..
"Xem no," Itamar ni tip, "cn g na khng nh... , ngi Italia th sao nh?"
'"Ngi Italia l nhng ngi tnh tuyt vi," Jerome pht biu.
"Cn ngi Php?" Itamar vn tip tc.
"Ngi Php cng l nhng ngi tnh tuyt vi," Jerome thng thi khng
nh.
"C dn tc no khng khin cu ngh n chuyn trng hoa lng nhng khng
h?", ti hi Jerome.
"C ch, hn tr li. "Ngi Polak[4]. T khng th tng tng ra cnh h
trn ging." Ba chng ti cng bt ci khc khch khi ngh n cnh . Vn
y l mc d cuc tho lun l v ch cc mu hnh c trng, cu nhn xt
ny vn cho thy Jerome l ngi thch phn bit chng tc v khoi chm bim.
"Ti sao nhng con ch Ba Lan li c mi tt?", Jerome tip, v sau mt vi
giy im lng, "Bi v chng ui theo nhng chic xe ang u!" Hn ph ra ci
lm chng ti ci theo.
Trong my pht sau , chng ti lao vo nhng trn ci nghing ng khi c
ba thay nhau k chuyn ci v cc dn tc khc nhau, mi cu chuyn li khin
ngi kia nh n mt cu chuyn ci i loi nh th. Dn dn, chng ti cn
ht nhng cu chuyn v ngi im lng, c gng ly li hi sau nhng trn ci
mt l. Mt ln na - 'hnh nh' nhng "ngi Do Thi thng minh" khng c s
nhy cm vi nhng nt c trng ca cc dn tc khc v t chiu chung mnh
bng vic ci ct. Nu ch n gin l k cc cu chuyn theo mt mch thng
nht th nh... nhng ng ny bn ta li k chuyn a ci a, giu ct.
Liu bn c ci khng nu mt nhm nhng g ngi Ty Ban Nha ph ln ci
trc nhng cu a v chuyn ngi Do Thi vim mng ti?
Jerome nghch chic tch c ph ca hn, nhn chm chm vo nh kiu
ang nm m gia ban ngy. Ti mn m gi ng, cn Itamar ht gp li dui
chn trong khi dn mt vo cp v chng gi mi buc vo qun.
"V chuyn nhng ngi Do Thi thng minh," Itamar ln ting, a chng ti
tr li vi ch ang d. "tht th v," cu ta tip tc trm ngm. "T phi tm
chu u... hay... thm ch chng ta c th ch cho sinh vin Harvard cch t ton
im A bng chnh nhng k thut bin Marahal ca Praha hay Gaon ca
Vilna[6] thnh nhng hc gi Torah v i!
"Nu chng ta ni n nhng phng php c hiu qu th ti sao li phi b
hp chng trong khun kh bc tng ca nhng trng o ch? Ti sao tt c
mi ngi li khng p dng nhng phng php ch? Cc cu c hiu iu t
mun ni khng? Chng ta c th bt m nhng b mt ca b c Do Thi!" Cu ta
kt thc suy ngh ca mnh bng mt sng kin, mt iu ang bt u si sc ln
trong tm tr mnh.
S kch ng ca Itamar bt u nh hng n ti. C mt iu g trong
nhng iu cu ta ni thc s rt c o. l kiu tng m bn s t hi
chnh mnh, "Lm sao m mnh li khng ngh ra sm hn nh?"
Mt lc sau, Jerome bung ra mt cu lm chng ti ct hng.
"Xin li nh, nhng chnh xc th 'chng ta' m bn mnh ang ni n l ai
vy? Vi tt c lng t trng, t chnh xc khng phi l ng c vin thch hp cho
v tr ng tc gi u y. u tin, t va im qua c k thi SAT[7].
Th hai, tr khi c phng php no pht trin tri thc hng ti vic
kim mt c bn gi, cn nu khng, t ch hng th vi cun sch ca cc cu
u," Jerome ni huch tot. Roi ngay lp tc, hn ni thm "d vy, t sn sng
gip cc cu tip th ti th trng Carribe. Bit u k hoch ny li gip v kinh
doanh qun o ca t y pht t th sao. N s nhc ngi ta nh rng ngi
Do Thi l nhng ngi cc k sng lng... i loi nh th." Hn ci t mn ra
v rt ng tnh.
"Cu ni g y nh, Eran?" Itamar hi ti. "Cu c mun thc hin tng ny
khng?"
"Nghe c v th v lm, ti tr li. "Thc s rt hp dn," Ti khng th kim
ch c.
Itamar thu xp my th lt vt ca cu ta v ra hiu cho bi bn em ha
n n cho chng ti. "n th su tun sau, t s tm hiu c s hnh thnh
b n v ngi Do Thi thng minh. T c mt vi gi thuyt v s b n ny." Cu
ta nguch ngoc vi dng ra mt t khn n nh, nht n vo ti bn ca chic
cp da v ko gh ng dy. "Xin li nhng t phi i y. T c hn vi nha s"
cu ta gii thch.
Ti li nh n ln gp c Lippman.
"M cn cha k n nh, chng ta ang ni n loi ngi Do Thi no? Gc
c? Gc Ty Ban Nha? Do Thi chnh thng? Ci cch? M? Nga? Chng l tt c
u l nhng nh khoa hc kit xut sao? S khc bit y ln lm. Theo nh t
bit th cu hi ai thng minh hn ai l mt cu hi hon ton khng hp l. Mc
ch ca t l hiu c ti sao ngi Do Thi, vi t cch l mt con ngi c
th, li c cho l ng thng minh, v lm th no m iu b n, hay c trng
ny, li c gn vi h. Cu bit ngi ta thng ni y, 'khng c la lm sao
c khi. Ci khi c th a t n vi mt s tht c th no . mi l ci
t mun tm hiu, Itamar kt lun suy ngh ca mnh v quay tr li vi vic sc
so ng giy t.
Qua khe mt, ti thy Jerome ang c mc tin th thao di gm bn.
Kh thn Jerome. Cuc tho lun nho nh ca chng ti khng h ly c ca
hn mt cht xu hng th no. Nhn ra mnh b "bt qu tang," hn gp nhanh t
bo li v n ngay ngn trn bn.
"Cc cu c bit Real Madrid mua Louis Figo vi gi nm mi su triu
-la khng?" Hn c phn bua v iu thu ht s ch ca hn hn cuc i
thoi bn bn.
"Th th hi qu , phi khng?" ti tr li, ging pha cht ngc nhin.
Itamar nhn mt ln v nhn Jerome v khng ng tnh.
"Chng ta ang ni v mt iu rt th v, v y l ci khin cu mt tp
trung h? Mt cu th bng B o Nha kim c hng triu -la ch v hn
ta bit cch mt qu bng sao? Nim ham hc hi tri thc ca cu nm u
vy?"
Jerome ci tot n tn mang tai. "Itamar ! Cu bit Louis Figo l ngi B
o Nha c y! T sc nng ri!"
Itamar lic mt nhn li v ci ngng nghu. "T tnh c xem mt cht hi
Euro 2000," cu ta th nhn.
n ti cn phi ngc nhin v iu ny. Ti khng bao gi ngh Itamar c th
xem mt trn bng ; cu ta lc no cng ln ting phn i th thao.
"iu quan trng y l," Itamar ni li dng suy ngh va b t on ca
mnh trong khi rt mt trang ra khi ng giy t, "ngi Do Thi lc no cng
"H sng to ra Cha." Fabio khng bit t ch no bng nhin xut hin.
C ba chng ti nhn anh ta chm chm v bn khon khng hiu anh ta t
nhin n t ch no v lm sao m anh ta bit chng ti ni v chuyn g. Anh ta
c c iu chng ti ang ngh v quay qua Itamar, "Anh mun bit ngi Do
Thi sng to ra ci g v ngun gc tr tu ca h, ng khng?" anh ta ni bng
ging Achentina.
", ng," Itamar lm bm, vn cn kinh ngc.
" l iu m ba ngi tho lun c sng nay, ng khng?"
Ba chng ti cng gt u nh nhng bn tr con nghch di va b bt qu
tang ti trn. mt kha cnh no , ti cn cm thy hi xu h. Chng ti
khng ni chuyn kiu nhng cuc ni chuyn m ngi 'bnh thng' hay ni
trong lc ung c ph sng th su. Thm ch lc ny, ni v i tuyn u kim
Israel c khi cn khng lm ti xu h bng.
"Ngi Do Thi c tr tng tng c bit," Fabio tip tc trong khi ta
ngi vo chic my tnh tin bn cnh quy thu ngn. "H pht trin khi nim
v Cha vi hnh thc hin ti. Thi ca h, khi nim khng tn ti. Thi ,
ch c cc pha-ra-ng v nhng v thn nhng khng phi dnh cho ngi Do
Thi! H c kiu cha khc." Anh ta gi ngn tr ln tri. "Ti mun ni vi cc
anh rng h to ra Cha. Mi th bt ngun t ."
Ti nhn Itamar v mim ci, "Bingo[12]!"
"Bingo!" Itamar ci p li, y mn nguyn.
Jerome m ly hai chng ti v hn h, "Th qui no m bn mnh li khng
ngh n iu ny nh? Ai m ngh... ngi Do Thi li pht minh ra Bingo ch!"
ngh n, nhng tng c th lm xoay chuyn thc ti. 'Hnh nh tin tri', gio
s Joseph Cao gi nh vy. V tin tri l g?"
"Hnh nh tng tng tr thnh thc t," ti bt ra, cm thy s kch ng
tro ln t khm ph ny.
"Gio s Joseph Cao khng phi l ngi duy nht ni v tr tng tng t
quan im tin tri. Gio s Judah Ha-Levi, khi bn v tr tng tng ca ngi Do
Thi cng ni vi nh vua Kurazim rng, 'hnh nh tin tri c tnh r rng hn
l logic.' S tng tng, theo ng, khng ch mnh hn thc ti, n cn mnh
hn c logic. Ni cch khc, mt iu khng logic c th tr nn logic vi s
h tr ca mt tr tng tng sng to!"
"Rt ng," Itamar ni. "Mt ngi bnh thng sng thi Trung i, v d
th, liu c dm m n mt ngy t chn ln mt trng khng? Ch sau hng
ngn nm, hng vn nm nhn chm chm ln mt trng, tng tng xem trn
th no, th nhn loi mi tm ra c phng php hin thc ha gic m
."
"Mt v d khc," Fabio ni thm. "Hy ngh n mt ngi sng thi c i,
ngi tng tng mnh c th chuyn hnh nh ca chnh mnh n mt ni
cch hng dm ng."
"Ti vi," Itamar p.
"Ti vi, radio, my fax..."
"Chnh xc," Jerome xen vo ph ha lm chng ti kh ngc nhin. " c ai
tng tng tng an Mch ginh c cp bng chu u cha?" Cu ta lc
u hoi nghi.
Mt s im lng nng n rt xung chng ti. Tt c chng ti cng nhn chm
chm vo Jerome vi nhng khun mt hoi nghi. Khng phi v chng ti khng
tin rng an Mch ginh cp chu u. Ch n gin l chng ti khng tin vo tai
mnh na.
"Khng hn l mt v d hay lm," Itamar ni.
"Albert Einstein cng th nhn rng ch vi s gip sc ca tr tng
tng, ng y mi sng to ra thuyt tng i." Ti nh li mt cun sch mnh
c v c a cuc tho lun tr v vi ch ban u ca n. "Trong cun t
truyn ca mnh, Einstein nhc n hnh nh m t ng pht trin nn
tng tng siu phm khng, hay n gin ch l h dng tr tng tng ca
mnh theo mt cch khc? Ti cng chng hiu r cu hi mnh t ra na."
Fabio tr li ngay lp tc, c nh th anh ta on trc c cu hi vy.
"D nhin," anh ta p li, "ngi Do Thi pht trin mt tr tng tng cc k
sng to bi v h khng cn la chn no khc na.
Ngi Do Thi, hn bt c dn tc no khc, bit rng ch c tr tng tng
mi c th cu c h thot khi hon cnh ca mnh. Ch vi s h tr ca tr
tng tng, h mi thm nhp c vo tri tim tn nhn ca nhng k p bc
v thuyt phc chng i x vi mnh tt hn, v ch c s gip sc ca tr tng
tng, h mi c th vt qua c nhng ro cn m nhng dn tc khc t
ra vi h. V thm ch nu tt c nhng n lc ny khng mang li cho h thc t
tt p hn th t nht tr tu ca h s a h t thc t h khc n vi vng
quc tinh thn vt xa khi thc t ."
"Cc anh xem b phim ca Php tn l La-Boom cha? N kh ni ting
trong thanh thiu nin thp k 80. Nh khng?"
"C ch," Jerome tht ra vui v trong khi ti ang c gng hiu xem Fabio
ang dn n u.
"M C L THC TI CA TI," Jerome bt u go ln giai iu quen
thuc. Ti bng nh n rp ht ba phng Haifa. N lun ng c, cht hp,
y bn tr con mi la tui, v tt c chng ti cng nhau ht vang giai iu
ny vi kh th ht nh khi ht nhng bi ht trong chng trnh The Hocky
Horror Picture Show.
"Anh c mnh va ni g khng?" Fabio hi Jerome.
"M c l thc ti ca ti, Itamar nhc li.
"Ngi vit li bi ny rt c th khi ang ngh n nhng mi tnh trong
sng tr con v nhng hnh nh p . Ngi vit nn li ca c th khng h
ngh n s c s dng lm khu hiu ca Viktor Frankl[13] trong nhng ngy
ng phi Tri Auschwitz. Khng c n mt hnh hi ca con ngi, khng c g
gi tr, i rch v m yu trong thc ti ca nhng ci l v bung kh, Viktor
Frankl chng c g ngoi mt th - tr tng tng. ng vit nn mt cun
sch chn tht n lnh lng c tn l Con ngi i tm ngha cuc sng (Man's
search for meaning).
'Ti c cun ri," Itamar cn mi v au n.
"Mt li sng i hi chng ta lun phi vn ng," ng gii thch. "Cu bao
gi th gi taxi New York cha? Vic ny i hi phi c mt kho lo nht
nh, kh nng ng bin v c cch suy ngh sng to na".
"Hay y," ti ci.
Ti hon ton nghim tc. Ai m ngh ch cn ng bn ng, vy vy mt
cnh tay l c th khin mt chic taxi vng che xch ngay li th ngi
hon ton khng thc t cht no. Mt ngi New York thc th s vch ra hn
mt k hoch vy taxi, gm c: anh ta i n ch no, phi ng ng bn
no, v a im tt nht vy c mt chic taxi - thng th l trc ca
khch sn hoc ca hng mua sm.
Cuc sng thnh th c mt mc d di i hi ngi ta phi pht trin s
kho lo mang tnh cht sng cn. Ti mun ni n yu cu phi phn ng tc
th trong nhng tnh hung cng thng, vi nhng hon cnh bin i khng
ngng ca cuc sng thnh th. iu ny lun ng vi bt c ngi dn thnh
th no. vi ngi Do Thi th kh nng suy ngh v phn ng thm ch cn
phi nhanh hn nhng ngi khc bi v h l thiu s. Nhng dn tc thiu s,
d l ai i chng na, c mt li th d dng nhn thy so vi phn ng dn s
cn li - s thiu tin nghi, cm gic tm b; mt gic quan m h phi u tranh
t c v bo v s mnh ca mnh. Nhng kh khn trong cuc sng mt
mi trng khc nghit gp phn pht trin tr thng minh mang tnh cht sng
cn ny. Cng ging nh v d v chic taxi New York, ngi ta lc no cng
phi ngh trc hai bc. L mt dn tc thiu s, ngi Do Thi lun phi nh
gi ng v th v hiu r nhng im mnh ca mnh khi pht trin mt chin
lc ct cnh trong nhng thi im thun li v sng st trong nhng giai
on cc k cam go. B quyt c n giu trong mc tip thu ci mi cao v
kh nng thch ng vi nhng hon cnh thay i vi tc chng mt.
Nhng kinh nghim cay ng dy cho h rng s mnh ca h l khng bao
gi c tn hng s thoi m. Khng thoi mi v khng c g m bo v ti
chnh. Bt c ai phi thch nghi vi nhng ni au v mt tnh cm u tr nn
cnh gic v n mi trng xung quanh mnh hn. Ngi Do Thi lm quen
vi nhng a im h n ging nh cch m mt con chut lm quen vi mt
con mo nh. Nhn tin, iu ny khng ch p dng vi ngi Do Thi. N cng
ng vi bt c ngi dn no quyt nh phi 'nhp gia ty tc. y l mt
trong nhng l do gii thch cho vic ti sao t l sinh vin ngi Trung Quc
thnh cng ti cc trng i hc ca M li cao n vy."
Ti ngh v nhng iu ng ni nhng khng hiu ti sao mi th i vi ti
vn m m lm. "OK, ng l cuc sng thnh th buc chng ta phi suy ngh
"Cng bnh thng. Cu y c thu nhp n nh. Nhng khch hng thng
xuyn. S khng th lm giu c bng ngh , nhng nh ng ni, cu ta thy
thoi mi. Ngh kim sng m."
"Nu cu ta thoi mi vi s mnh ca mnh th chng c g ni na,"
Samuel bt u, "nhng nu cu ta mun c nhiu hn, cu ta s phi thay i."
"Hn c ngh ra vi sng kin mi nhng ch ch g."
"Cu ta lm vic u?" Samuel hi.
"Jerusalem."
"V cu ta suy ngh tt c nhng iu u?"
" Jerusalem, d nhin l th ri," ti ci khc khch v s l bch ca cu hi.
Samuel lc u. "Cu c bit ti sao chng ta ngi y khng?" ng hi, ri tip
lun, "bi v s thua cc ca mt anh chng sng Jerusalem vi nm ri. V
ti sao anh ta li thua? Bi v anh ta cm thy qu thoi mi v quen thuc vi
thnh ph ca mnh n ni mt c kh nng nhn thy mi vic."
"Chnh xc l ng mun dn ti n u y?" ti mm ci ngng ngng.
"Cc gic quan ca cu b cn ht ri!" ng quay tr li vi ch ang ni.
"Cu khng cn thy nhng iu mi m na. Cu khng cn kh nng suy ngh
mt cch sng to v nhng iu mi m na. Khi mt ngi mt ni qu lu
th anh ta s t to ra cho mnh nhng hng ro v nhn thc Anh ta khng c
s khch l bi v anh ta bit mi th; chng cn g mi m di bu tri ny
na nn nhng gic quan ca anh ta b cn i. Anh ta cn phi i lang thang v
thay i a im."
"C phi ng nh ni rng hn cn phi m mt vn phng na Tel Aviv
chng?"
"Nu lm c th th tt qu nhng cng chng cn n mt bc i xa n
vy. Ch cn cu ta ng no mt ch khc l ri. S logic ng sau vic 'lang
thang' chnh l thc t rng vic i n mt ni khc c th tc ng n chng ta
theo mt cch rt c bit.
"Nhng nghin cu c thc hin trong phng th nghim trn loi chut
cho thy s khc bit rt th v gia nhng con chut sng trong mt chic lng
c i v nhng con thng xuyn di chuyn t ni ny sang ni khc.
"Nhng con chut 'lang thang' thng xuyn gp c nhng mi trng
'bo b, nhng tc nhn kch thch lun thay i - chi, vt gy ting ng, nh
sng, cc loi mi, nhng con chut ny th hin mt tr thng minh vt tri
hn hn. Sau khi nhng con chut cht, ngi ta thc hin mt phn tch su
hn v pht hin ra rng no ca chng pht trin hn trn nhiu phng din
nht nh, v no, chng hn, dy hn v y hn so vi nhng con chut khng
c cc kch thch, hm lng ca mt s loi enzyme cng cao hn, ng gii thch,
nghe c v rt chuyn nghip.
"Ti chng hiu g nhng iu ng ni, nhng c v n cng kh thuyt phc
y," ti a tay y nh cp knh ln, chng t s quan tm ca mnh.
"Ngoi nhng kch thch c th nhn thy c mt ni mi," ng tip tc,
"c th cn kch hot nhng c ch phng v cn thit bng cch mi gia cc gic
quan, tng cng kh nng tip thu v thc y s sng to, tt c nhng th ny
nhm mc ch gip ta i mt vi hon cnh mi. Ci ny th khng cn phi c.
N thuc v t nhin ri, Ai i nc ngoi v u bit n cm gic . Ly cu
lm v d chng hn. Khi cu quay tr v Israel sau khi nc ngoi mt thi
gian, c ng l cu cm thy mnh tng tri hn khng? Cu cm thy mnh
c thm nhiu kinh nghim sng v thy c nhng iu mi m. Cu thy mnh
thng minh v kho lo hn, ng khng?"
"ng bit ht nhng th ri," ti mm ci ngng nghu.
"Lng t tn ca cu cng cao ln," ng tip, "bi v cu thy rng nu ta
London hay Paris sun s n vy th lm sao Givatayim hay Netanya li c th
c chuyn g kh khn c ch?! Khi cu quay tr v t nc ngoi, cu thy
mnh 'v i hn' v tnh thn v tr lc. Bng nhin mi th khc i mt cht."
"Vy tc l, khi ta cm thy mnh tr nn 'nh b', ta cn phi n mt ni no
khc trong vi ngy," ti c tm li nhng iu ng ni.
"Chnh xc," ng khng nh. "Ai cng tri qua mt thi k vi cm gic b mc
kt, v dng hay nhm chn. Khi , ngi ta c t ng lc c gng hn.
Tng lai ng nh m mt, nh mt c xe sa ly m chng c con nga no
ko n ln c."
'ng, chnh l ci cm gic ."
"Tr thng minh ca con ngi l nh sng ca Cha tri, thm nhp vo ni
y cng ca mi th. -Thnh ng Rp
"Cu c bit cu chuyn Adam v Eva b trc xut khi vn a ng khi Eva
xi gic Adam cn mt ming to cm khng?"
"C ch," ti tr li.
"Hy k cu chuyn vi mt hc sinh trng o v ti chc chn mt iu
l cu hc sinh s nhy dng ln... ai bo l tri to ch?"
", phi ri, Jerome mm ci. "Tht ra n l 'mt tri hi t cy tri thc."
"Chnh xc, v cc nh hin trit cho rng 'tri' rt c th l nho hoc sung
v chng ta bit rng sau Adam v Eva ph y mnh l sung." Samuel mm
ci.
"Cng ging nh hp en y nh," Jerome ni to suy ngh ca mnh.
T ch thy lin quan g ht," ti ni.
"Ci hp thc ra u phi mu en. N mu da cam m, cho d tm,"
Jerome cho chng ti mt v d v mt iu chng ti c tng mnh bit
trong khi thc ra khng h bit.
"Chung quy li, ti mun gii thch cho thc t rng vic hc hnh ca ngi
Do Thi da trn nhng cu hi, nghin cu, tranh lun v xem xt chiu su,
chiu rng ca mi vn . Phng php ny l mt th ti sn c ng gp rt
ln vo tr tu v kh nng rt ra nhng kt lun chnh xc ca ngi Do Thi.
ng quay qua Jerome. "Trc khi cu bc vo mt s kin mi, m phn cng
vic lm n hay n gin ch l n thm mt ch no mi l, hy a ra
nhng cu hi. Bng cch ny, cu c th bin mt tnh hung nan gii vi hng t
th khng bit thnh mt iu quen thuc vi cm gic mnh c th kim sot
c mi th. Gia tri thc v s t tin c mi quan h rt mt thit."
in thoi ca Jerome bt u chung. Hn lc tung tt c cc ti tm
chic in thoi. Hn va tm thy th chung ngng ku. Hn nhn chm chm
vo mn hnh.
"S my b chn. Tuyt tht, v trong na ting ti mnh s phi bn rn
ngh xem c th l ai c." Hn tt in thoi.
"Lc quan ln no," ti ni.
"Chnh xc," Samuel ng . "V chnh l iu ngi Do Thi mun lm. Cho
d h i n u v trong thi i no i chng na, h vn lun gi mt u c
ci m c th nhn ra li th ca tt c nhng iu h thy. Bt c iu g li
cun h, h u tip thu, bt u t nhng th n gin, nh nht nht nh qun
o, c, mn n, n nhng quan im v tr tu ca nhng nn vn ha khc."
"Hu ht con ngi u khng ci m vi nhng tng mi," ti p li.
Nu ta lng nghe hai ngi trong mt cuc i thoi, ta s thy rng ai cng
ch lng nghe chnh mnh, v khon ny th chnh ti cng th."
"Tt c chng ta u vy, Samuel tha nhn. "Quan im v ci ti lun l
ng nht v s tht ca chng ta lun l s tht tuyt i nht. chnh l vn
...
"Nhn vo ngnh y khoa m xem," ng tip tc. "Phi mt hai mi nm, mt
loi thuc mi c a n cng chng. Ch mt nm nm pht trin mt loi
thuc nhng phi mt mi lm nm thuyt phc cc bc s th loi thuc ."
"Hy gi mt u c ci m," Jerome kt lun.
"Mt ci u ci m gip tit kim thi gian, tin bc v cng sc. Ngi ta
chng cn phi i u xa tm kim nhng tng mi, ch cn ci xung, nhn
bn di nhng ci c sn v c gng ci tin, nng cp n hoc s dng n theo
nhng cch khc. Th l .
"Vy... chng hn, ti khng cn phi pht minh ra mt chic o lm bng len
si thp," Jerome a. "Ti c th tip tc bn b su tp ban u ca mnh
nhng iu chnh v thay i vi ba nt."
"Nhn tin, khch hng ca cu l ai?" Samuel hi. " ti l th trng cho sn
phm ca cu l g?"
"V c bn, c hai thnh phn chnh. Th nht l m ti v hai b bn thn
nht ca m ti. H l nhng khch hng u tin. Thnh phn cn li... m, thc
ra th... Ti on chc ch c mt thnh phn thi." Jerome nhe rng ci. "a
thi. Thng l cc em tui teen, thanh nin hai my, hc sinh trung hc v nhng
khch hng hi in r khc."
"V cu kim sng nh ngh ny h?"
"Cng tm. Thng th ngy no cng c ngi hi ti h c th c chm
tay vo mt chic o nh th ny u." Hn ch vo chic o hn ang mc.
Hai tun sau khi tr v t Paris, Jerome v ti cng nhau n khun vin
trng i hc Hebrew. Jerome cn phi ng k hc k tip theo cn ti th
mun dnh vi gi nghin cu trong th vin ca trng.
Chng ti xe gn k tc x Resnick. Jerome ly mt chic ti th thao mu
en ra khi thng xe, khoc ln vai v bt u tin n pha nh hnh chnh.
"C g trong ti th?" ti hi khi thy chic ti c v kh nng.
"Lt na cu s thy," hsn th hn hn khi chng ti leo ln nhng bc cu
thang ca khu nh nhn s chnh trong khun vin ca trng.
Nhn xung quanh, ti nh li nhng nm thng ti p ca thi sinh vin. i
qua nhng lp hc xa kia ti lng ngi v tri qua nhng k thi t nhin
khin ti bng khung. Khng hiu ti sao khun vin trng i hc Hebrew
lun gi cho ti nh n khu Mt th gii nh b (It's a small world after all)
Disneyland. T khun vin trng, bn c th thy ngn ni Olives gn , ng
Jerusalem, ngi lng Isawivah v cc im cng thng v chnh tr khc. Khun
Vin trn ngp nhng con ngi tr tui ang tn hng thi thanh xun ca
cuc i, lng y nim lc quan v mt tng lai ti sng ang ch i pha
trc sau khi h nhn c tm bng i hc.
Cch b tr khun vin cho ngi i do cm gic mnh ang nc ngoi bi
v mc ch ca ngi thit k l lm cho n trng nh mt sn bay. C nhng
hnh lang di, ti vi nhng ng r ra nhng li i thm ch cn di v ti hn
dn ti nhng khu lp hc. Ch cn thiu mi h thng loa thng bo, "Chuyn
bay s 415 i Madrid. ang lm th tc ti Khu G, Nh Nhn s."
Chng ti n 'L ng, trung tm ca khun vin, Jerome t chic ti
xung nn hoa v ly ra mt chic ti nha kh rng trng nh kiu b ca
bp b Barbie. Hn ly mt chic o nh khong bng bn tay in mt trong nhng
hnh thit k ni ting ca hn - hong t Charles gi u cho n hong Elizabeth,
Mt sau in tn v a chi ca hng ca Jerome.
Nghe qua cuc tr chuyn ngn ca h trong tin snh, ti bit c rng Lisa
l sinh vin nm th hai khoa gio dc v nghin cu v Do Thi. C ang trong
k tc x Idelson, chung phng vi bai ngi na v lm vic bn thi gian chm
sc mt ph n tn tt French Hill, khu dn c ngay cnh trng i hc.
Lisa th bit c rng Jerome ang sng trong mt cn h khu Nachlaot,
rng thng ti hn s theo hc mt chng trnh i hc v qun tr kinh doanh
v hn c cng vic kinh doanh qun o kh pht t. Hn cng ni thm vi c
rng hn ang d nh khai trng mt chui ca hng thi trang dnh cho cng
ng tn gio trong vng b chim ng. Ti dm m bo 100% rng hn ch
mi ny ra tng mi giy trc khi chia s n vi Lisa.
"i, ti xin li. Php lch s thng thng ca ti u mt ri nh? y l bn
tt ca ti, Eran." Jerome hng v pha ti. "Cu y c gia nh ri," hn ni, c
tnh nhn mnh s khc nhau c bn gia hn v ti. Hn khng mun Lisa mc
sai lm khi ngh n mt ci ui tim nng.
Lisa mm ci lch s. Ti mun ni mt cu g tht hi hc nhng tt c
nhng g thot ra khi ming ti ch l mt cu yu t v cc k km n tng,
"Rt vui c gp c."
Jerome nh ra mc ch ca cuc gp v rt chic phong b ra, a cho Lisa.
"Bc Samuel ca c gi y," hn mm ci.
Lisa cn thn m chic phong b, lic nhn vo bn trong v rt ra mt tm
thip nh. C c tm thip, n mt n ci nng hu v cho n vo li bn trong
chic phong b.
"Sut na th ti qun a cho c. Tr nh ca ti khng c tt lm," hn t
v c li.
"Ti nghe ni c tng lm nghin cu v tr nh ca ngi Do Thi hay i
loi th," ti gi chuyn.
"ng vy," c gt u xc nhn.
"Tht tt l c khng phng vn ti cho bi nghin cu ca mnh. Ti l mt
ngi Do Thi c tr nh t hi," Jerome ni.
"ng ni chc chn th," c ni v mm ci.
"T 'nh' xut hin khng di 172 ln trong kinh Torah," c mm ci, "Ni
v ng lc, cc anh c ngh i vi mt ngi theo o th cn ngun ng lc
no v i hn mt mnh lnh trc tip t Cha khng? chnh l mt trong
nhng l do khin ngi Do Thi pht trin mt tr nh tuyt vi n vy. Nh s
hc ni ting Josephus Flavius tng kt nhng ng c pht trin tr nh ca
ngi Do Thi rt hay nh th ny: Chng ta (ngi Do Thi) c trch nhim dy
Kinh thnh cho con chu mnh chng c th bit c nhng nguyn tc v
nhng cu chuyn v t tin, chng i ng con ng m t tin ta v ta
i... v chng khng th ni rng mnh khng bit."
"A ha! mi chnh l vn y!" Jerome tht ln.
"Ci g c?" Lisa hi ngc nhin.
"Nhng b m Do Thi, u cng th, u lo s rng mt ngy no nhng
a con mnh, hon ton trng thnh, s v nh v phn nn, 'Sao hi xa m
khng ni vi con rng c nhng 613 li rn dy?! Hm qua con va n mt chic
bnh kp tht mui hai tng. Kho con phi phm n 38 iu rn khc nhau mt
ri."
Lisa ci v nhn Jerome v t m. Jerome thy nh mt nn quay i
ch khc ngay. Hn hi mt v cn mi. Lisa quay sang ti, v ti hiu c
khonh khc lng tng gia hai ngi nn chia s vi c mt n ci thu hiu,
thng cm. S hai ngi bn h cht v ngi mt nn ti ngi thng li, lm mt
nghim tc v ni, "Josephus l ngi Do Thi phi khng?" Ti tha bit ng y
l ngi Do Thi nhng lc , ti chng ngh ra c iu g khc.
"ng vy. Tn Do Thi ca ng y l Yosef Ben- Mathias. Cc anh c bit gc
ca t 'tc l' trong ting Do Thi khng?"
"C mun ni l t masoret vi cc gc m s r h?" ti tr li.
'T ny thc ra bt ngun mt t ting Arcadi musru c ngha l nm chc mt
th g v th ra. Ni cch khc, truyn t qu kh n cc th h tng lai,
l nn tng c bn c t do."
"Hay tht, ti ngc nhin.
"Th cc anh c bit gc ca t 'Ivri' khng?"
"C ch. Ivri - ah, v, r. C ngha l qu kh, nhng cng c ngha l 'truyn
li'," ln ny th l Jerome tr li.
"C," c tr li e thn. "C thi gian ti tng lm hun luyn vin th lc."
Jerome nhn c y ngng m. Lisa gi ngn tr ln v ch vo hn. "Ni cch
khc, nu anh mun nh mt th g , anh phi c nim tin vo tr nh ca
mnh v da vo tr nh ," c n mt n ci nng hu.
"Ti bt u tin vo Cha ri y." Hn tip tc nhn chm chm vo c gi,
y xc ng.
"H s dng nhng phng php g?" ti hi v mc ch chuyn mn ca
ring mnh.
", c nhiu lm," c vui v quay tr v ch tho lun ca chng ti.
"Nhng nu ni v tr nh tp hp ca dn tc Do Thi, c hai knh chnh: nghi l
v cu nguyn.
"H nh thi gian t chc l Qu hi v l Lu tri bng cch quan st chu k
nng nghip t nhin hng nm ca ma xun v ma gt hi. Mc ch ca
nhng ngy l ny l nhc ngi Do Thi nh n s kin h c gii phng
khi ch n l ti Ai Cp v bn mi nm lang thang khp sa mc sau , cng
nh ngy l Shavout tr thnh mt ngy nhc ngi Do Thi nh n vic tip
nhn Torah trn ni Sinai. Nhng s kin ny c duy tr trong ba n ngy l
Qu hi hay l qu u ma. Anh c nh g v ba n ngy l Qu hi khng?" c
hi Jerome.
Jerome nhn ra rng chng ti s khng ni chuyn v k Olympic va qua
nhng vn mun to n tng tt. Hn ngc ln nhn trn nh v ngm ngh.
"m, ti nh my bi ht, bn cu hi, cu chuyn v bn ngi con trai... Ti
nh v Thy Eliezer v nhng ngi ng ta Bnei Brak khc, i loi th... Tt
nhin, c mt ci bn v nhng mn n tuyt ho. l phn quan trng nht ca
bui l, nhn t c bn trong mi ngy l ca ngi Do Thi."
"Nhn t c bn?
"R l th. Ngy l no ca ngi Do Thi ch nh nhau; bn chng c git
chng ta. Chng ta chin thng. No n thi..."
"Tuyt nhi!" Lisa ngc nhin. "Th anh c nh mn n c bit no khng?"
"... C bnh khng men, c ng, ng ty, trng... khoai ty, c gefilte, bnh
hnh nhn, nc nho cho bn tr v ru cho ngi ln, tht g, nc st to, tri
cy..."
Lisa xua tay v mm ci. "Ti khng hi l m anh hay chun b mn g. ti
l nhng mn n m sch Haggadah ni n kia."
"Thc ra, chng ti thng t chc nh b ngoi."
"M thi, thy cha, anh nh c bao nhiu th m thm ch cn chng !
Anh cng nhc n nhng im quan trng v c bn nht ri. Anh nh c
nhng iu ny bi v mi nm anh u tham gia vo nghi l . Anh ng mt
vai trong 'v kch. B anh hoc ng anh, nhng ngi ch l, l din vin chnh v
bt c ai c mt phn ca bn Haggadah u ng mt vai ph. Ai cng thuc
lng li bi ht. Ngi t tui nht trong nghi l lun bit mnh phi chun b ht
'bn cu hi' v ri i tm ming bnh. ng khng?"
"Thc ra m ti mi l ngi ch l."
"Tht h?" Lisa ngc nhin.
Jerome gt u. "Ging m ti trm hn ging ng ti."
Lisa nhn Jerome y hoi nghi. "Anh a ng khng?"
"ng ti chun b c gefilte, ra bt v th ba no ng cng i chi bi bridge
cu lc b ph n a phng... Xin li nh," hn ci khc khch. "C ni ng.
Ti ni a y."
"iu quan trng," Lisa li mt, "l anh ng mt vai tr tch cc trong nghi
l, mt nghi l vi mc ch nhc ngi ta nh n cu chuyn v cuc di c khi
Ai Cp. C th ngi Do Thi khng th t mnh nh tt c s kin ny. Kh nng
ghi nh ca mt nhm ngi s tt hn nhiu. Ti on chc l anh cha c
nhng cun sch lch s ni v cuc di c khi Ai Cp nhng anh bit kh r cu
chuyn ny bi v nm no anh cng tham gia vo vic ti hin nghi l . S
tham gia chnh l mt yu t gp phn to nn tr nh. Con ngi nh tt hn khi
h l mt phn trong , nht l khi c lin quan n cm xc.
"ng l ti nh nhng iu lin quan n ba n ngy l nhng c ai bo
l ti nh cu chuyn lch s u?"
"Theo nh i tt?"
"Phi," Itamar p. "Mi nhm u c quy nh v trang phc rt nghim ngt
Nh Gur Hasid chng hn, h phi i tt Kusak v cho ng qun vo trong tt, nh
kiu qun i y. Beiz v Viznich th li i giy li, khng dy, tt di, o khoc
mu en bng cng mt chic tht lng lng lng bn hng v mt chic m
Shtrairnmel."
"Th ngi kia th sao?" ti ch mt anh thanh nin ang bc nhanh sau
chng ti.
"T on anh ta thuc dng Litai. Anh ta i m Kanitch gia c np gp v
mt chic o khoc hin i."
"ng y sng y," Itamar chi mt chic ca mu xanh, sn bt u trc
v gii thch. Mt li i lt dn chng ti n li vo ta nh hai tng gia.
Ta nh c xy bng loi vng trng rt thng dng Jerusalem, mc d
qua nm thng trng n xn i rt nhiu. Cu thang c v khng c quan
tm lm, n ti tm n mc gn nh khng c ni bng tn trn cnh ca. Dng
ch "M. Dahari - Hc gi Torah" c vit trn mt trong nhng hp th c k, r
st, sp sa bong ra khi bn l.
Chng ti ln tng v g ca cn h s bn. Mt ngi ph n thp b, gy g,
n mc gin d ra m ca cho chng ti. "Mi vo," b hi ci ngi cho chng
ti.
Phng khch kh n gin. Mt chic gh di vi nhng chic gi ta mu
xm c t cnh mt chic bn g mu nu sng. Mt bc tng treo y
nhng bc tranh tn gio, mt chic ba hamsa[15] v nhiu vt mang tnh tm
linh khc. Thng sang bn l nhng gi sch n tng cht y nhng cun sch
v tn gio.
Mt ng gi, nh th v gy g y nh v o o bc vo phng.
"Cho mng!" ng gm ln cng mt n ci. Thy Dahari c mt i mt
sng, nng hu, b ru di, trng tinh v mt c bt tay cht n kinh ngc.
m Jerome bt u khi v gio s nhanh tay tm ly tay hn v dng c
hai tay ng lc lc. "Ti ngh chc thy xem nhiu phim ca Bruce Lee lm."
"Mt chic Waterman gi 100 -la y," hn gii thch, ging hi bi ri. "B
ti tng, b ti l mt ngi am m nhng chic bt."
"Cu c th tip tc dng n nu cu thch nhng cu cn phi thay i loi
mc, dng mu en y, ng dng mu xanh." V gio s a bn tay phi ra,
mun bo Jerome a cho ng chic bt. Jerome nh min cng t chic bt
vo bn tay nhn nheo ca ng. ng cm bt, xoay xoay, chm ch xem xt n t
nhiu gc ri mi a tr li cho Jerome. Sau , ng ch vo tp giy ghi nh
v ni thm, "thay bng giy mu trng nh, ng dng giy mu vng."
V gio s ngi ta vo gh v bt u gii thch. "Chuyn k rng Moses vit
nn kinh Torah bng 'mt ngn la mu en bn trn ngn la mu trng. Chnh
v th m ngy nay kinh Torah mi c vit bng mc en trn giy da trng.
Nhng ngi chp kinh Torah khng c php chp kinh bng ch mu. Khng
c dng mu xanh, mu vng hay bt c mu no khc. Ch c dng mu
en - th mu en c bit dnh cho vic chp kinh. Quy nh v vic ny rt
nghim khc, n ni nu qua thi gian, mc en b phai i thnh mu khc th
cun Torah cng s khng dng c na."
"Mc chp kinh th c g c bit?" ti t m.
N tn ti mi mi. Nc khng th ra tri, nh nng mt tri khng th lm
m i. N tn ti vnh cu.
"Th loi mc lm bng ci g?" ti tip tc.
"Hi th th khc g bo Coca-Cola tit l cng thc b mt ca h. Chng ta
ang ni n mt b mt c truyn t th h ny qua th h khc, t nhng
ngi chp kinh Torah th k ny n nhng ngi chp kinh Torah th k
khc."
"Nhng thy bit khng, hnh nh ti c u v cng thc lm nn
loi mc c bit ny, Itamar xen vo. "Nguyn liu lm mc ly t cy
Cancantom v tro ca mt loi cy, by gi ti khng th nh ra loi cy l g."
"ng vy, v gio s xc nhn trc s ngc nhin ca chng ti. "Ti cng
bit nhng cht lm nn Coca-Cola." ng mm ci. "Mt cht cy coca, vani v
qu. Nhng, cc anh thy ai ch bin Coca-Cola ti nh cha?"
Itamar khoanh tay v gt u, v hiu . Cu ta cng c vt chn cho rng
ch ngi nhng khng c.
"Th v tht," Itamar nhn xt. "Paul Sheele, ngi pht trin nn h thng
c hiu s dng ha, cng nhc n iu ny - tc ng ca khong trng
gia cc dng ch i vi ti liu ang c c.
"Ngi ta tng ni n nhng con ch mu trng khc trong khong trng
sinh ra t nhng con ch mu en. Theo Zohar th mi ch ci u c hai mt:
mt chnh thng, tc l hnh mu en v mt khng chnh thng, hnh mu trng
to ra t nhng ng vin trong ca hnh mu en. Hai mt ny, khi kt hp vi
nhau, s tr nn mnh m hn nhiu."
ng ho nh ri tip tc. " ti mun ni y l ch tho s rt kh hiu, v
nu cc ch ci ng ring r, khng dnh vo nhau th vn bn s r rng, d
hiu hn."
"Phi ," ti tn thnh. "Nhiu ln chnh ti cn chng gii m c nt ch
tho ca mnh!"
"V mc ch ca chng ta l hiu ngay lp tc ch khng phi nh vt
vi nhng con ch v tn thi gian v ch," v gio s tm li trong lc vi tay rt
mt cun sch t trn gi xung.
"Bng ch ci Do Thi," ng m cun sch v ch vo nhng t trn trang giy,
"ch hnh vung xut pht t ch vit ca ngi Sy-ri t nm ngn nm trc
Cng nguyn. N tri qua nhiu thng trm cho n khi tr thnh ting Do
Thi c s dng Israel ngy nay. Thnh cng ca loi ch ny l nhng ch
ci mi, n gin v d c hn.
"Thay i mt kha cnh c bn nh vy ca cuc sng, mt kha cnh c mi
lin h vi truyn thng dn tc khng ch l mt nhim v i hi s can m.
Nhim v cn cha ng c mi nguy him na. Ci cch h thng ch vit l
mt bc i rt mo him, c th gy bin ng cho c mt dn tc. Nhng bc
i c thc hin bi v cc nh hin trit mun c mt cch vit thc t
hn, thc cht l hiu qu hn thay cho cch vit m h c sn. Ch vit ca
ngi Asyric bay bm hn ch ci ca ting Do Thi trc y. Nhng nh hin
trit lm p mt cht nhng ch ci n gin v thc s hi lng vi din
mo mi ca chng. Nhiu nm sau ny, cc nh nghin cu nhn thy rng b
ch mi, tng t nh nhng ch ci n gin, d c hn cc b ch khc."
''Ni ngn gn, ch p bao gi cng thu ht mt ngi c hn, Itamar tm
li. "N lm cho ngi ta mun c."
php khi
"Mi sinh vin u c mt ngi bn hc chung trong sut thi gian hc hnh,
nghin cu. Lc cn nh, h c ghp chung vi mt ngi no . Khi
trng thnh, h c trch nhim t i tm cho mnh mt ngi bn hc thch hp
nht."
"Nhng 'Hevrutah' ny lun i theo cp, ch khng phi ba hay bn ngi,
ng khng?" ti tham gia.
"Lun lun theo cp," v gio s tr li.
"Nguyn l ch o ca vic hc cp i l khi bn hc vi mt ngi bn, bn
s lm r nhng vn v b sung cho nhng vn . Bn hc t bn mnh v
ng thi dy ngi na. Mt Hevrutah tt l mt ngi c kh nng to nn
mi quan h trong c hai bn cng c li. Vic la ht, go tht m cc cu nhn
thy y chnh l phng php ng no hiu qu nht. H tranh lun vi nhau,
khc nghit vi nhau l mang li kt qu tt nht cho ngi kia. Phng php
hc ny em n mt mc suy ngh v hc tp rt su sc, thy Dahari gii
thch.
"Tht th v, Socrates[18] cng tng ni v iu ny," Itamar b sung.
"Socrates ni rng sinh vin khng th tip nhn c ti a cc thng tin m
gio vin hoc mt ngi no dy cho anh ta. Tri thc chi tch ly v tr tu ch
pht trin khi sinh vin t mnh x l thng tin. Ni cch khc, Socrates cho
rng vai tr ch thc ca mt nh gio dc l khch l sinh vin t mnh suy ngh
" l s khc bit gia l thuyt v thc hnh," thy Dahari nhanh chng gii
thch. "Cch hiu qu nht hc tp v lm ch mt vn mi l tri nghim
n mt cch ch ng. Ta c th hc c mi th l thuyt ta mun v k thut
quay tr li ch ban ny. "u ngng, lng thng, mt nhn thng. Khng phi
khu hiu u, l mt thc t v mt sinh l hc y!"
Itamar ng dy v ra hiu cho Jerome. "y, cu th nh... lm theo li t,"
cu ta bt u. " tay ra hai bn sn."
Jerome b cc nc xung, thng ngi li v tay sang hai bn.
"Tt. By gi, ngng u ln v nhn ln ngn cy."
Jerome lm theo.
"Ci i."
Jerome, c v thch th tr ny, lm ngay.
"Ri, ni to nh, vn ci nguyn nh th, Ti thy tht kinh khng. Tm
trng ti ang rt t hi."
Jerome nut nc bt, ht mt hi tht su gi nguyn n ci trn mi, v
trong lc duy tr ci ming ci, hn c m ming, "Ti thy tht kinh..." ri ph
ln ci.
"Thy cha, Itamar ci. "Cu khng lm c u."
"Khng th lm c, Jerome th trong lc ly tay lau nc mt.
"Tm trng cu khng th ti t c nu cu buc mnh phi gi c th
mt t th vui v v mt phong cch lc quan. Mi s thay i v sinh l u dn
n thay i v tinh thn," Itamar nhp mt ngm nc.
"T khng t ngh ra ci y u, cu ta tip tc. "C mt s hc thuyt ni
v vn ny. Khi trng thi v th cht i xung th mc nng lng v kh
nng suy ngh cng i xung theo. iu ngc li cng ng - khi ta thy vui v,
bay 'trn tng my th chn' nh ngi ta vn ni, th trng thi cng nh
hng n cch suy ngh ca ta."
"Nhng c ng trong khi hc tp hay cu nguyn khng ch gip tp trung v
gia tng lng oxy ln no m cn ci thin tm trng v lm ton b qu trnh
hc tp hiu qu hn. Ni cch khc, hc hnh v suy ngh mt cch hiu qu,
ta phi c tm trng tht tt, cu ta kt lun.
"Bn phi sng vui v," Jerome ht tong ln, "bn phi sng, phi sng tht
vuiiiii
"Mt bi ht rt hay, ltamar nhn xt. "ng l t cha bao gi ngh n bi
ht . Bn phi sng vui v. Khng phi l 'Bn cn sng vui v' hay 'Bn nn
sng vui v. Bi ht ni r rng 'Bn phi sng vui v.PHI. Tht chnh xc.
Ngi Do Thi phi sng vui v. Chng ta khng c la chn no khc." Cu ta
ngi xung v ngm ngh.
Thy Dahari rt ra mt cun sch mu c trang tr bng nhng hnh v
rt p v bt u lt cc trang sch. ng dng li mt trang v mm ci. "Cn
g n nhng d n nghin cu ln lao ch, khi chng ta c nhng li khuyn
sng sut ca gio s Nahman th k XVI?" ng a cun sch cho Itamar.
"Ci g vy?" Itamar hi.
"Mt cun sch v o c ca gio s Nahman. c trang i."
Itamar hng ging. "Nhng iu nhy v nhng c ng ca c th s nh
thc nim vui trong bn. V khi bn cng vui v th kh nng tr tu ca bn cng
tr nn vng chc."
"Tuyt vi," Itamar xoa trn. "y chnh l im mu cht ca nhng g ti
va ni."
"Ch mt im na," thy Dahari ni trong lc m mt trang khc v a
cho Itamar xem. 'Ni to gip to nn s ho hng v sn sinh ra sc sng trong
tt c cc c quan ca c th. N cng dn ta n iu cn bn ca ton b qu
trinh - ni to. Cuc tho lun ca chng ta bt u chnh im ny."
"Ti xem li cun sch mt cht c khng?" Itamar hi vi bn nng ca
mt ngi va khm ph ra mt iu g tht v i. Cu ta lt lt cc trang
sch.
"Cu c cm i. Ti cn mt bn na nh."
Schneiderman ng dy tm thng rc b v lon soda. Khng tm thy nn
anh ta n ln tng v ly tay lau ming. "iu ngc li cng ng," anh ta
lm bm. "S gin d, ni s hi, ni lo lng v nhng tc nhn tiu cc khc cng
lm hn ch kh nng tr tu ca con ngi."
"Hm nay chng ti c rau bina cun v bnh filo, m pasta st liu en v ht
tiu, sung nhi kem kaymak, mt ong v h trn. Tt c u c ch bin trong
cn bp thun o ca ti."
"Cu thch th mn g?"
Schneiderman, c v vn hi thiu thoi mi, ch gi mt cc nc m cng
ni lp.
"Mt cc nc! S la chn hon ho!" Jerome ku ln ho hng. "Fabio, anh
bn tt ca ti i, hy mang n cho chng trai tr ny mt cc nc v tnh vo
ha n ca ti nh."
"Anh tt bng qu," Fabio ci.
"Cu c th gi mn g n." V gio s c gi cu sinh vin la chn.
Fabio ghi li nhng th mi ngi gi v quay i. Itamar ni cho
Schneiderman nghe v qun Ladino, v Fabio v nhng iu c bit ca qun.
Schneiderman im lng lng nghe, thnh thong xen vo mt vi cu hi ri li im
lng. Ni ny v c khung cnh ny u l lm vi cu; cu thy kh th gin.
"Vy, nh trng cho php cu ra ngoi vi ting h?" Jerome hi.
"Vng," cu lm bm. "Thy ni y l mt l do chnh ng ra ngoi."
"Jerome bt u vic hc ca mnh, ti ni. "V cu y ang phi i mt
vi mt vn khng bit nn lm th no. Cu y va mun hc thnh ti nhng
li khng mun hc qu nhiu v phi nh i bng thi gian cho nhng ln ngi
qun c ph hay i loanh quanh mi ch mt t."
"ng vy , Jerome xc nhn. "Chng hn, nu ti m ngi y hc c,
Caf Ladino ny, th tht l l tng." Hn ta ngi vo gh v th di thn
tht.
rng l linh thing hn gio ng. Vy, ti sao li khng hc ni linh thing
hn?"
"Gii php cho vn ca cu nm ngay trong chnh vic pht trin s t tin
v tm kim cm gic thanh thn, tp trung vo suy ngh," v gio s ni. "Ri cui
cng cu s tm c cch i mt c vi cun sch ."
"Vy thy tc l ch cn ngi thin v lm nhm cu thn ch 'Jerome , my
rt thng minh v thnh t' sao?"
V gio s mm ci v nhn sang Joseph Hayim.
"u tin, qun ht nhng th lm cu khng tp trung vo vic hc i. Trong
cun sch ni v tr nh cn a ra mt li khuyn l nn ra tay trc khi hc
bi v khi ra tay th mi th xu xa cng theo i lun. Cun sch gii thch
rng nu ta i v sinh, ct mng tay hay s tay s chn xong m khng ra tay th
ta s qun mt nhng g mnh ang hc. Ta cn phi cm thy thoi mi v trong
sch trc khi ngi xung hc. Nu ta c cm gic c th mnh cn bn thu, nga
ngy, ta s b phn tm."
"Th v tht," Itamar nhn xt.
"Ni tm li, Jerome , cu cn phi tm ra nhiu hn, mt thng mt ln l
hi t y, ti v vai hn.
"Cu cn thot khi mi yu t gy nhiu bn ngoi" v gio s tip tc. "Rt
dy in thoi ra. Nu nng, hy bt iu ha ln. Pha trc mt tch c ph v n
mt cht g cho m bng, ci ny s rt tt cho vic hc hnh. Sau ..." ng
dng li mt cht nhp mt ngm c ph. Cha kp ni tip th Jerome hi
ngay cu m ti cng ang nh thc mc.
"Thc n gip hc tt hn , c phi th khng?"
Khi tri tim mt ngi lo cho dinh dng ca bn thn, ngi s qun mt
vic hc hnh. Ly v d n gin th ny, anh s khng th ngi im c nu ci
bng cn co bi v cn i cng l mt yu t gy nhiu. N lm chuyn hng
s ch ca anh v khin anh khng th tp trung c."
"Ti ngh, thc ra cng khng c g kh hiu, Itamar ngt li hn. "Trong
bnh m, lng trng v c c cha cht lecitin, khi vo c th cht ny s
chuyn ha thnh kolin. Mt s nghin cu chng minh c rng nhng cht
ny c th lm tng 25% kh nng tp trung v ghi nh ca con ngi. Trong mt
ong c glucose, cht ny cng vi axit glutamid l nhng cht duy nht m no b
c th chuyn ha thnh nng lng. Trong trng c amino axit, t cht ny no
sn xut ra norphinefrin, mt cht c vai tr quan trng trong vic hc tp v ghi
nh ca no, c tc dng gim stress. Cn du liu th sao nh?" Cu ta ngm ngh
v nhn chng ti. "Mi ngi c mun nghe gii thch v mn ny khng?"
"Chc chn l c ch," v gio s khch l trong khi Jerome v ti vn cn ang
bn khon khng bit Itamar ly nhng thng tin t u.
"Qu trnh lo ha ca no chu tc ng ca cc gc t do, v tr nh l mt
trong nhng th b nh hng bi qu trnh lo ha ca no, cu ta bt u
gii thch. "Trong thc n c cng nhiu cht bo khng bo ha th kh nng loi
b cc gc t do cng ln. Nu n thng tin dinh dng trn bao b cc loi
thc n, mi ngi s pht hin ra rng du liu cha lng cht bo khng bo
ha gp tm ln liu thng! l l do v sao du liu thi tt cho tr nh cn
liu thng li c tc dng ngc li."
V gio s v i. "Tuyt vi!" ng rt tha mn vi bng chng khoa hc m
Itamar va cung cp.
Jerome ci vi Itamar, "Tht khng th tin c. Nh vo mn sung nhi
mt ong cu gi y h. Hay l h v tnh b vo thm cht protin axit
khng bo ha... Tht ng kinh ngc, Itamar !" Hn ct mt ming tht v b vo
ming. "Th m t hi n gi t c ngh cu l mt gio s khoa hc chnh tr
y..."
Itamar chnh li t th ngi.
"V cuc th nghim nho nh ca chng ta nn t nghin cu mt cht," cu
ta nhn. "Ch nu khng thi t cng chng my hng th vi ha hc u." Cu ta
hi ci u.
"Taliban chc cng l mt loi gc t do y, Jerome nhn xt.
"C mt iu ta cn nhn mnh y, v gio s ct l Jerome, "l khng bao
gi c n qu no. Ci g cng va phi thi. ng hc khi bng i, nhng cng
ng hc khi no qu. Mt sinh vin thng minh m ch no cng n th mi
iu hc c s b tri i ht. Sau mt ba n, khi bng vn cn ang cng v
"Chng c g to tt."
"V mt ln t khng tr li tin khi ngi ta a nhm tin tha."
"Khng sao."
"Mt ln t li xe cn vo mt con mo."
"Chuyn vn thng xy ra m."
"V mt con ch na."
"Chuyn cng thng m."
"V mt con chim cnh ct."
"Cu cn vo mt con chim cnh ct h?"
"C th l mt con chim o di, t cng khng nh r lm." Hn ci. "Cu
c bit con chim khng, Josik?"
"D sao, Itamar ni tip, pht l Jerome, "cu c th t ngh ra li cu nguyn
hoc cu thn ch ca chnh mnh, mt cu m cu thc s tin rng s mang n
cho cu nim vui, s hng khi v ng c bt u thc hin k hoch cu
vch ra. N s gip cu i ng hng. C th m xem."
Jerome ci mt mnh v nhn ln tri, hnh nh hn ang ngh v iu g ,
"Hay y," hn ni. "T s ngh v iu ny."
"Cn mt chuyn na," v gio s ni thm. "C th cc cu thy rng
nhng ngi Do Thi sng o thng vit hai ch ci 'B"H' u trang."
"B'ezrat Hashem - c ngha l 'vi s gip ca Cha," Jerome chng t hc
vn uyn bc ca hn.
"y cng l mt hnh thc tuyn b nh, v gio s cho chng ti xem
trang giy ca chnh ng,
"Khi ta vit ch B"H ln trang giy, ta thc s chun b tinh thn lm mt
vic tht quan trng, thing ling v lm vic , ta phi dnh ht sc mnh.
cu xin s gip ca Cha, ta khng th lm qua loa, i khi c, ng
"Nh trang th thao y. Khng nht thit phi l tin tc thi s, ti ni thm.
"Mt tp truyn ngn... hoc
"c ri, t hiu ri m. Bt u bng mt th tht th v."
"B no con ngi, cng ging nh bt c loi c no khc, cn phi bt u
chu trnh hot ng ca n mi cch t t. Cu khng th no chy nc rt khi
va mi ra khi ging c, cng nh ng c mt chic xe cn phi lm nng
trc khi cu phng ra ng," Itamar gii thch.
"Hy dnh khong mi lm, hai mi pht cho vic khi ng ri mi
chuyn sang nhng th cu cn phi hc cho bui hc ngy hm sau."
"By gi ta s bn n chuyn lm sao i mt vi nhng cun sch chn
ngt, kh nhn," v gio s ni tip.
'Ti ra tai nghe ri y," Jerome ho hng.
ng ngi im lng mt lt sp xp li cc suy ngh ca mnh.
"Vic u tin ta phi lm khi c gng gii quyt mt vn kh l ngh v
nhng li ch m ta s nhn c t vic nghin cu ti liu . V cu phi
phn bit c u l li ch tht v u l li ch gi."
Jerome trng c v cc k bi ri.
"Li ch thc s m cu c th nhn c t vic theo hc qun tr kinh doanh
l g? l nhng kin thc v cng c s gip cu thnh cng trong vic kinh
doanh ca mnh, ng khng?"
"ng vy... iu th qu r ri," Jerome tr li, bt u hi kh chu.
"Nhng ti phi lm g khi gp mt ch hoc mt chng c th no m ti
khng h c mt cht hng th no? ti l, nh thy vi ti u hiu, khng
phi bi hc no trn lp cng lin quan n cng vic kinh doanh ca ti. Ti
thc s khng th tm thy ch li trong mi th mnh c c."
"Cu c th c gng tm ra nhng im ph hp," v gio s vn khng khng.
"T s ly mt v d cho cu d hiu," Itamar xung phong. "Nu cu hc v ti
chnh chng hn, i vi cu ng l mt ch chn cht, th cu hy ngh
n li ch thc s cu c th nhn c nu cu nm c s khc nhau gia
'Li sut thc t v 'Li sut danh ngha. C c nhng kin thc nh th,
khng ngn hng no c th li dng s thiu hiu bit ca cu khi cu cn n
mt khon vay na."
Jerome gt u hiu .
"Trong cng ng ngi theo o Do Thi chnh thng cn c mt ng lc
khc n lc thnh cng trong hc tp v tr thnh mt sinh vin xut sc -
l 'sc p t nhng ngi bn hc," v gio s gii thch. "Ngoi s ngng m,
nhng sinh vin c thnh tch ni tri cn c nhiu la chn trong vic tm ngi
ph n ca cuc i mnh hn. Ngy xa, mt sinh vin xut sc ca mt thy o
thm ch cn c th chn mt c con gi ca thy lm v. Ngay c ngy nay cng
th, cc gia nh kh gi trong cng ng lun tm kim nhng chng r l cc
sinh vin thng minh, ni tri. l vinh d cho c sinh vin v gia nh cu ta.
C gng hc tp chnh l mt bn phn v bn phn ha hn mang li mt s
kt i c kh nng m bo cho ngi hc mt tng lai thnh t vi mt v tri
cao trong x hi."
"Vy, thy o m c nhng c con gi xinh p th cng c nhng sinh vin
xut sc, Jerome a.
"Hin nhin l vy ri," v gio s ci ln.
Jerome nhn cu sinh vin, Khng km c, hn but ming hi. "Cu thch
sao hn h Josik, mt c nng xinh p hay mt c nng giu c?"
Schneiderman bng mt. Cu ta gi gi trn. "Quan trng nht l c y phi
l mt ngi v tt v mt ngi m tt i vi con ci chng ti."
"Ni cch khc - xu th sao," Jerome khng dng c.
"Thi, b i." Itamar c lm cho Jerome im lng.
"Th cn chuyn 'Ci vi tnh' th sao? Trong th gii ca thy c khi nim
khng?" Jerome cht vn v gio s.
"Tinh yu s hnh thnh theo thi gian," ng tr li v mm ci. "C mt cu
chuyn th ny. Mt b mi n mt gia nh Do Thi. 'Ti khng cn n s gip
ca b, ngi Do Thi ni. 'Ti s ci ngi no ti yu, ch v tnh thi. 'Th
ti cng nhn danh tnh yu y, b mi khng khng. 'Chng ta ang ni n c
con gi c nht ca mt ngi cc k giu c. ng bc c y khng c con. Tt c
gia sn ca ng ta s thuc v c y. B d ga ca c y cng lm di chc
Hiu ng Brita
"Tm li," cu sinh vin ni, quay tr li vi ch ca chng ti, "ta ghi nh
tt nht nhng iu mang tnh l lng, phi thng. Nhng iu rt c hiu qu
i vi tr nh bi v chng c hiu qu i vi tri tim."
"S kch ng," Itamar gii thch, "tc ng n tr nh."
"Chc chn ri. Mc kch ng v hng th m tm hn ta cm nhn c nh
hng n hiu qu ca vic ghi nh. Mc hng th hay au n, tc l quy
m ca n tng, quyt nh liu mt s kin no c ghi du n mi trong tri
tim chng ta hay khng."
Jerome a tay ra hiu bo Schneiderman dng li mt cht. "i mt lt,"
Jerome li ra phn tm tt m trc hn cho v gio s xem. "Bt tru tng
i mt cht nh. Chng hn, lm th no nh c nhng th ny nu dng
phng php cu va ni?"
"Xem no." Schneiderman cm tp giy v chm ch xem xt. "y l nhng g
anh ghi chp c t mt bi lun hay mt cun sch no ng khng?"
"Mt bi vit v vic qun l ti chnh trong nhng cng ty mi," Jerome gii
thch.
"OK. Vy by gi anh phi nhn vo phn tm tt ny v hiu c nhng iu
thit yu: chnh v ch . Ly mt t giy khc, hay dng l ca t giy ny
lun cng c, vit ra mt hoc hai t i din cho ch , mt t anh c th
tng tng ra. T phi tht ni bt, bt mt v khin tm hn anh b kch
ng, ho hng v truyn cho anh mt nim mong mun, mt ni kht khao thc
s ghi nh n.
"Hng th h ngi Do Thi trn khp th gii ny t chc Ba ti ngy l
Qu hi m khng cn n cun kinh cu nguyn Hagadah, anh bit ti sao h
nh c tt c nhng li cu nguyn khng?''
"Bng nhng t ch o," Jerome on.
"Chnh xc," Schneiderman tr li v bt u lit k mt s t chnh. "Li cu
nguyn, ra tay, ng ty, chuyn k, ra tay, bnh khng men, bnh kp... v cn
nhiu nhiu na."
", ti nh c ht nhng ci ," Jerome ni.
Tr chi zigzag
Tuyt vi," Schneiderman tht ln, thn phc trc kh nng p dng nhanh
chng ca Jerome.
"Vy tip nh," Jerome ho hng. "S 7 l g?"
"7 l mt tun," Itamar on.
"ng, nhng tun th tng tng kh lm. Vy nn, ta s hnh dung ra bn
k hoch lm vic hng tun."
"8 l g nh?" Jerome bn khon.
"Anh ngh n ci g?" cu sinh vin hi, c hng Jerome n cu tr li ng.
"S 8 khin ti ngh n... m... tm -la m Eran n ti." Hn v vo vai ti.
Ri trong khi nhn sang ti v ci ng ngn, bng nhin mt hnh nh hin ln
trong u hn.
"S 8 l ci knh!" hn reo ln v ch vo mt ti.
"9 thng sinh ra mt em b," ti ni.
"Chnh xc," hn thn phc. "S 9 s l mt ph n mang bu."
"10?"
"Mi iu rn."
Mi ngi bng nhin im lng. Ch c ting bc chn chng ti vng ln trn
nn gch.
C cng ni n mt phng php khc, Lisa." Jerome nh li.
"ng vy," Lisa tr li. "Phng php a thch ca ti."
Phng php ch ci
ra, aleph, c biu tng l mt con thuyn. Mi ngi hiu ti ch?" C dng li
chc chn l tt c u ang theo dng suy ngh ca mnh.
"Ri ti tm mi lin h gia bt nh du v con thuyn. Ti tng tng l
mnh ang t mu cho mt con thuyn, mt con thuyn khng l mu trng c
t mu bng nhng chic bt t hon. Mi ngi tha bit s mt bao nhiu lu
mi xong, ng khng?"
"ng l c mng," Jerome ni, tt c chng ti u c chung suy ngh nh vy.
"C ln, hi cn trong qun i, ti gy mt rc ri nho nh, tay thng s
bt ti sn c ci hng ro m ch dng bn chi nh rng. Tht hi hng. C m
lm th th chc chn l kit sc," Jerome ci khng khc.
"Ti ch t mu vm thuyn thi. Cng khng n ni t lm." C ci li vi
Jerome.
"Sau , ti m ngn beth ra, ngn ny c biu tng l mt ngi nh v ti
phi lin h n vi mt ci cp ng ti liu. Ti tng tng ra nh mnh, vi
hng ngn chic cp giy, vung vi khp ni, khp cc phng. n ni khng cn
ch m bc na. Ngn th ba, gimmel, l mt con lc . Mn th ba ti cn mua
l bt xa. Mi ngi c ngh ra mi lin h no gia mt con lc vi mt ci
bt xa khng?" C dng li xem tr tng tng a chng ti n u.
Jerome nhn c vi v mt kinh hi. "Khng th tin c!" Hn p tay ln
ngc. "C... lm vy vi mt con lc sao?"
Lisa mm ci v gt u. "Ti lm th tht y."
"C ty trng c mt con lc sao?" Itamar nhy vo cuc khu chin.
"Anh in ?" c gi ku ln. "Ch mng chn n thi," c ni thm bng ging
du i mt cht.
"Hay tht y, Itamar lm bm vi chnh mnh.
"ng l ph n," ti tru. "Chng g n ng no li ngh n vic bin nc
ty trng thnh sn mng c."
"Cu y ni cng ng, c bit y," Jerome ng . "Chnh ti cng tng
tng tng ty trng ui lc ."
Khng ai ni mt li no.
"Nhng chic cp ng ti liu," cu ta gt u. "Nhng chic cp giy vung
vi khp nh."
'Tip theo l g?" ti hi.
", ci ny d m, ng khng?" Jerome th th.
Hai chng ti nhn Itamar.
"Cu ni ng," cu ta ci toe tot. Nhng trc khi Itamar kp ni thm li
no, Jerome thi vo sn cu ta.
"Gimmel l con lc . Chng ta lau tai n bng hai chic bt ch, phi khng
no?"
Itamar sng s mt lt nhng ri nh li l mnh ang ni chuyn vi ai. "C
ny c y, nhng t tin l t thy mt con la t nhng chic mng chn t
y nc ty trng. T khng qun nhanh th u."
Itamar m ti ly ra mt cun s v gp n lm i.
"Nu mi ngi khng phin, ti mun ghi vi iu v nhng th chng ta ni
hm nay," cu ta ni.
B su tp chuyn ci ca Schneiderman
Fabio ly mt chic khn bng trng lau ly ru. Lau xong, anh ta t p
chic ly xung chic gi g treo bn trn quy bar.
"C chuyn g th?" ti hi trong lc ci o khoc.
Bn kia khong sn, ti thy Jerome ang ta vo mt chic bn trn, khoa tay
rt hng trong khng kh. Ngi cng hn l anh bn hc, Itzik Ben-David. Jerome
ng cao hn anh ta khong hn 30 phn nhng Itzik vi b vai rng, khng th
gi l nh b c. Thc ra m ni, vi ci kiu vy tay ca Jerome th ngi ta s
ngh rng hn ang ku gi ngi ti tr gip mi ng.
"Bn h ang hc y ?" ti hi.
"ng ra phi th," Fabio gii thch km mt n ci. Trc lc anh n, h
cn chi vt tay y."
"Vt tay h?"
"Phi. Lc ti mang cho h tr mt ong... C phi chnh anh bo mt ong gip
ngi ta hc tt khng nh?" Anh ta tho tp d v treo ln mc.
"Cu sinh vin trng o ni th, ti gii thch, "v Itamar cng cho l vy."
"m." Anh ta cho ci lc mi, sch vo my pha espresso. "D sao, ti thy
Jerome ln ting n chuyn gi v ngn sch tin t ca Israel."
"Anh ni nghim tc y ch? Hn m li ni v ngn sch tin t ca Israel
trong lc vt tay sao?"
"Anh ta khng ni m l go tht trong au n c," Fabio gii thch. "Itzik
tm ly cnh tay Jerome v hi ci g nghe nh l... dng tin... chi ph g ...
cn Jerome th go li v vic bo h v cc b trong chnh ph. t nht, l
nhng th ti nghe c. Anh t n m xem i." Anh ta t tch c ph ln khay
v hi h i ra sn.
"Vy l Yiddish ra i sau Ladino phi khng?" Itamar t m hi. "V cng l
t tng kt hp ting Do Thi vo ngn ng a phng - nhng ln ny l
ting c."
"ng vy,' Fabio xc nhn. "Nhng, c th anh s rt ngc nhin khi bit
rng Yiddish c tui i lu hn nhiu so vi Ladino."
"Tht sao?" Itamar hon ton sng st. "Ti c ngh l Yiddish c pht trin
vo khong th k XVII."
"Cun sch bng ting Yiddish c nht ngy nay cn gi li c l t th k
XIII," Fabio tit l. "Nhung hu ht cc hc gi tn rng ngi Do Thi bt u ni
ting Yiddish t th k XI, l nhng ngi Do Thi ri khi min nam nc
Php n nh c ti thung lng Rhine."
"Vy ci tn 'Yiddish' chnh xc ngha l g?" Itzik hi.
"u tin, ngn ng ny c gi l 'Ashkenazi- Talk'. Sau ny, ngi ta mi
i thnh 'Yiddish' - 'Yid', hay trong ting Do Thi l 'Jid' c ngha l Do Thi. V
Deutch hay l c. Ni cch khc, n c ngha l ting Do Thi-c. Vn l dn
dn ting Yiddish ngoi l mt ngn ng, n cn tr thnh mt chin lc na."
Anh ta vung tay trong khng kh, c tm ra t tht chnh xc din t mnh.
"Yiddish chng kin qu nhiu bo lc, nc mt ni au, nhng cuc tn
st v bi kch. N tr thnh mt th ngn ng trn y tnh cm v c mt linh
hn ca ring mnh. N phn chiu tm hn v tnh cm ca ngi Do Thi, ni
au v s phin mun, hnh phc v ting ci, bn nng sng ca h... Thm ch
ngy nay, mc d ngn ng ny ang dn dn bin mt, n vn lm thc tnh
nhng cm xc su lng nhng con ngi cn gi ngn ng , v nhiu ngi
cn cho rng c nhng quan im, cm xc v tng nht nh ch c ting
Yiddish mi din t c. Ti mun ni n nhng t c bit bt ngun t tm
hn ca ngn ng ny v khng th tm c t tng ng trong th ting
khc." Anh ta ng ngi ta vo gh v mm ci.
"Trc y, ngi Do Thi no cng ni ting Yiddish. Cho d ngi Nga,
c, New York hay Buenos Aires i chng na, ngi vn c th giao tip
vi nhng ngi Do Thi khc. Trong cng vic lm n, nh, ch, ngi ta ch
ni ting Yiddish thi. Chng bao lu sau, c mt nn vn hc ting Yiddish c
o n r. Ngy nay, ngi ta vn cn c bn dch nhng tc phm ca nhng
tc gi v i nh Shalom Aleichem, Isaac Beshivas Singer, Y. L. Peretz v
Mendele. Nhng v kch c son v trnh din bng ting Yiddish. Hng lot
bo, tp ch vit bng ting Yiddish c xut bn.
"Ti ngh shikar chc c lin quan ti shikor trong ting Do Thi c ngha l
say," Itamar b sung.
"ng ri," Fabio khng nh. "Cu ny ni v mt ngi lun lm nhng vic
vo thi im khng thch hp. Mi ngi bit ngi ta gi v i tu in ngm
Brooklyn l g khng? Ting Yiddish y, khng phi ting Ty Ban Nha nh," anh
ta mm ci.
Jerome cn mi ri but ming ni ba, "Una matbeah de subvay ( 'Matbeah' trong ting Do Thi ngha l ng xu)." Hn ci toe tot v ra hiu thc ra hn
khng bit l g.
Xut sc!" Fabio reo ln, r rng l rt ngc nhin.
"Sao c? Ti ni ng h?"
"Gn ng hon ton. Anh cho thm mt t ting Ty Ban Nha vo . Ting
Yiddish thc ra phi l 'De subvay matbeah"
"Oa!" Jerome sung sng reo ln. "Nhng sao chng ta li ni n nhng th
ny? Ti c bao gi bo l mun hc ting Do Thi c u. Ti nh anh dy ting
Ty Ban Nha c m!"
"Khng sao," Fabio tr li. "Anh ch cn lm theo ng cch nh th thi. Lt
na ti s ch cho. Nhng u tin anh ta li cm bt ln v ngm ngh.
"Ngi M v ngi c bit rng nhng t ting Do Thi thm nhp vo
ngn ng ca h, ti y l nhng t rt ph bin nh amen, Sabbath hay
nhng t i loi nh th. Trong ting Do Thi ca chng ta cng vy, c hng
ngn t xut pht t nhng ngn ng khc c a vo nhng cuc tr chuyn
hng ngy."
"Nh nhng t c ui - tziah chng hn, nh conceptziah, coordinatziah,
assotiatziah, optziah, integratziah[32]," Itamar ly v .
"Quay li vi ting Yiddish mt cht," Fabio ngh. "Nhn m xem, chng ta
bit c bao nhiu t ting c ch nh nghe mt vi cu ting Yiddish thi.
Nhng t ny tr thnh nhng cm t mang tnh cht thnh ng trong ting
Do Thi m chng ta tr chuyn hng ngy. Nh cu, 'T hai gi n bn gi
ng gi ti nh. Ti s schlaff shtunda - c ngha l ti s chp mt mt lc.
Schlafen trong ting c c ngha l ng."
"Tisch ting c l ci bn," Itamar nhn xt. Trong cng ng nhng ngi
Do Thi chnh thng c mt ba n ngy l c tn l tish."
"V khng c qun t bagel (bnh vng) na, Jerome xen vo.
Tt nhin ri. Bnh vng l mt pht minh v m thc ca ngi Do Thi
nhng t ny pht sinh t mt t ting c beugal, c ngha l 'bnh m trn."
"Ny, cc cu c bit cu chuyn v ngi ngoi hnh tinh v chic bnh vng
khng?" Jerome hi.
Khng thy ai tr li nn hn k lun.
"Mt ngi ngoi hnh tinh p xung tri t v t chn xung Brooklyn.
Hn bt u i loanh quanh v thy mt ca hng bnh vng. Hn ng bn
ngoi v nhn chm chm vo trong qua ca knh, t m trc khung cnh ang
din ra trc mt. Khng hiu chuyn g nn hn bc vo trong. 'Hy ni cho ta
bit, hn bo vi ch tim ngi Do Thi, 'nhng ci bnh xe nh nh ta thy t
bn ngoi l ci g th?' 'y khng phi l bnh xe, ngi ch tim gii thch. '
l bnh vng. n. y, th i. ng ta a cho ngi ngoi hnh tinh mt chic
bnh vng. Hn cn mt ming v bt u nhai. Ri hn ni vi ng ch tim, 'ng
bit khng, ta thc s ngh ng lm bnh rt ngon y. Hn nut ming bnh y
ho hng. 'Nhng ta cho ng mt li khuyn nh... s tuyt hn na nu cho
thm pho mt v c hi ln trn y!'"
Fabio ph ln ci. "Hay tht!" Anh ta reo ln v nhp mt ngm c ph na.
"Mi ngi bit khng, phng vin Charles Rappaport c ln ni, 'Ti ni
c mi th ting, tt c u l Yiddish." Fabio mm ci. "Anh ta ni ng.
"Bng cch s dng h thng ting Do Thi, ta c th hc cch ni c n c
mi th ting khc nhau. Trong ting Yiddish c khong 4000 t ting Do Thi
cn Ladino c khong 800 t. Ti sao ti li ni iu ny? L bi v t Thi bo
New York tng thc hin mt iu tra v s t ng lp li trn bo. Ni cch
khc, h dng t bo ca mnh m xem c khong bao nhiu t ting Anh m
ngi c buc phi bit. Kt qu l mt ngi cn n khong 600 t. Vy tt c
nhng g ta phi lm c th hiu c bt c ngn ng no l hc khong 600
t trong ngn ng ."
Fabio li cm bt ln v vit g ra giy.
" hc c 600 t," anh ta tip tc ghi ra nhng con s, "ta phi hc mi
ngy 20 t, ngy no cng th trong vng 30 ngy. Hay ni cch khc, ch trong
cho cc nh phn phi v cc cng ty nhp khu. Chi n thng 10, nhng thit k
ca ti mi xut hin trong cc ca hng. S khng d dng g, v li cn c hng
t nhng nhn hiu cnh tranh na. C hng ngn nh sn xut nh ti ang
ginh git th phn ."
Jerome rt mt tp danh thip ra t trong ti o. Hn o o mt lt v
quay sang v gio s. "D sao i na, mun m bo vic kinh doanh sun s, ti
cn phi kim tra xem cn phng php Do Thi no gip ti ghi nh tn v
khun mt ca mi ngi khng. Ti cn nh c, chng hn, hn rt ra mt
chic danh thip t trong tp v nhn mt lt, "Phillip Vestica, BPL t Gent, B
Ti khng th nh c anh chng ny trng th no na!"
V gio s g nh ngn tay ln bn v nhn Joseph Hayim Schneiderman. Mc
d trn khun mt cu sinh vin hin r s ho hng nhng ng vn quyt nh
s ni trc. "Vua Solomon c mt ngn b v, v ng phi nh ht tn ca h,"
ng mm ci. "Chc chn nhng cun sch linh thing ca chng ta phi truyn
li phng php nh tn v khun mt ch."
"Chng ta s bt u vi gi thuyt rng tn ca mt ngi l ti sn gi tr
nht ca ngi ." V gio s nghing ngi v pha Jerome. "C i mnh, ta lun
mong mun tn mnh s c ni bt. Mt ci tn ni bt c th mang n s bt
t. Vua Solomon thng thi tng ni rng, 'Mt ci tn hay cn tt hn du
qu. Tn ca chng ta cho thy ta l ai v chng ta li danh ting g, tt hay
xu. c Cha ni vi David, 'Ta ban cho con mt ci tn v i, ging nh
tn ca nhng con ngi v i trn th gii ny. Cn vi Abraham, Ngi ni, 'ta
s to nn mt dn tc v i v ban phc tn con tr thnh mt ci tn v
i." ng ni n ri ng ngi ta vo thnh gh, hon thnh li m u m
chc hn ng chun b t trc.
"Chnh v vy, chng ta phi tip cn tn ca mt ngi vi lng tn trng cao
nht! Hu ht chng ta u mc ti v thc t rng chng ta khng ti nhng
iu n gin nht m y chnh l tn ca mt ngi. Con ngi gp g nhau
hng ngy v ch vi pht sau khi chia tay, ta khng cn nh tn ngi mnh
va gp na. Ta ngh, 'i mt lt. Anh chng tn l g y nh?"' ng v v tay
vo trn.
"Chng ta cn phi sp xp li nhng u tin ca mnh, Trc khi gp mt
ngi, ta phi c mong mun bit tn ngi . Ta phi c gng ht sc nh
tn ca h bi v ci tn chnh l ti sn gi tr nht ca mt con ngi!"
Ti rt thch cch tip cn vn ca v gio s nhng c mt cu hi bng
nhin ny ra trong u ti v vic ti sao thc t chng ta li khng hay tn
", nhng h nh l Katan (b nh) hay Bueno (tt)," ng gii thch. "Khi
ngi Do Thi b y khi nhng ni khc nhau, mt s ngi cng ly tn ca
ni . Th nn chng ta mi c nhng h nh Alkalia - t thnh ph Ecola, Ty
Ban Nha. Spinoza - t Espinosa, Toldeno - t Toledo, Tzan'ani - t Tzan'a
Yemen."
"Th cn nhng h kiu chu u ca ngi Do Thi Ashkenazi nh
Rosenbaum hay Goldsmith th sao?" Itzik li hi.
V gio s ch vo Itamar. "Ti xin chuyn cu hi ny cho mt ngi
Ashkenazi tr li."
"Ti ch ba phn t Ashkenazi thi," Itamar tha nhn, "nhng ti bit cu tr
li cho cu hi .
"Cng tng t nh th thi, nhng n tn th kXVIII ngi Ashkenazi mi
pht trin h. V c bn, ngi ta buc phi thm h vo tn mnh. Trc thi
gian , ch tr mt s trng hp ngoi l cn tn ngi cha vn c dng lm
h, nh ta ni khi ny."
"Ti sao li th?" Jerome ngt li. "Sao h khng mun c mt ci h thc s
ch?"
Itamar x mt gi ng b vo tch c ph, khuy nh.
"H thy thoi mi. l mt cch d dng khng lt vo con mt d xt
ca nhng k thch tn cng h," cu ta gii thch. "Cho n khi c ngi mun h
thng ha mi th. Vic ny bt u t sc lnh ca Joseph II, vua nc o, vo
nm 1787. Mt o lut na vo nm 1809 lp li tng tng t. C hai ch d
ny u bt ngi dn Do Thi Franfurt v Baden phi c h nh Php,
Grusia v Nga.
"Mc ch ca cc nh chc trch l t chc dn s nhm thu thu v thc
hin ch qun dch vi ngi Do Thi. Hay ni cch khc l kim tin t ngi
Do Thi. Ngi c tn c coi l 'hay hn th phi tr nhiu tin hn, cn ngi
c tn 'xu' hn th phi tr t hn!"
"Tn th no th c gi l hay?" ti thc mc.
"Rosenthal, Diamon, Edelstein. Nhng ng ch li l nhng ci tn c coi
l thuc tng lp thp," cu ta ci. " l nhng ci tn c to ra t b no
bin thi, xu xa ca bn quan chc chnh ph theo t tng bi Do Thi.
"Ti hnh dung c y mang mt vng hoa hng trn u. Th nht, vng hoa
ny s si m u c y... m c y rt cn hi m bi v nh cu ni, tc c
y ngn m. Th hai, c y cao, lng ly, rc r, nh mt n hong vy," Jerome
miu t. " l l do v sao c y c mang vng hoa hng trn u, nh kiu
mt chic vng min vy."
"Th cn nhng ci tn khng phi Do Thi th sao?" Itamar nu ra mt cu
hi c v cn kh hn.
Tn v nhng ch ci u
Cm gic hn hoan trn ngp ci nhm nho nh ca chng ti. Chng ti chc
mng i bn tr v nng cc mng hnh phc ca h.
Khi chng ti tm bit, mi ngi i mt ng, Jerome, Lisa v ti cng nhau v.
"Cu sp ly v!" ti reo ln v v vai hn. "Ai m tng tng c ch?!"
"Phi, t sp ly v," Jerome p, chnh hn c v cng ngc nhin.
"Nhng c y l dn nhp c m!" ti nhc li ng cu m trc y ti
nghe t ming hn.
", t bit ch, hn ci khc khch v lc u. "Nhng c y l ngi tt,"
hn nhc li cng chnh cu m ai trc y ni, mt ni khng xa nh ga
Gare du Nod Paris l my.
Vi mt tinh thn phn chn, ti thong th bc v pha xe mnh. Ngay trc
khi r tri xung con ng, ti quay li nhn i tnh nhn tr ang chm ri bc
xa dn.
"C gi nhp c v tn lp d mu m lm c ri," ti ngh. "Ai bo l mt
ngi Do Thi phi tn gio v mt ngi sng o th khng th hp nhau ch
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Khi hc, hy lt cng vi con sng ca ti liu hc tp. Khi nng
lng cn, hy ngh gii lao v cho u c thnh thi hon ton.
11.
Hy tm tt nhng khi nim, chnh bng nhng t ch o c th
gip khi ng tr nh ca bn sau ny.
12.
Hy to ra mt chui cc t ch o bng mt cu chuyn lin
tng.
13.
Hy sp xp cc thng tin mt cch logic - theo nhm v theo th t
thi gian, v.v...
14.
Hy s dng nhng t vit tt, nhng biu tng lp v biu
tng song song.
15.
[1]
[2]
[4]
[5]
[6]
[7]
[8]
[11]
tui.
[14]
[16]
thnh.
Hm ni su nht th gii hin nay, c to ra bi sng Colorado (M) t
hng triu nm v trc.
[17]
[18]
Thc phm c cp chng nhn kosher l nhng thc phm tun theo
lut l ca ngi Do Thi.
[19]
[20]
c coi l ngy l linh thing nht trong nm. Trong ngy ny, ngi Do
Thi phi nhn i v cu nguyn c ngy mong nhng ti li ca mnh c
tha th.
[21]
[22]
[23]
[25]
[26]
A loan (mt khon vay) v alone (mt mnh, c n) c cch pht m ging
nhau.
[27]
Theo Kinh thnh, con thuyn c Noah ng theo mnh lnh ca Cha
cu sng nhn loi. Trn con thuyn c gia nh ca Noah v cc cp ng vt i
din ca mi loi.
[28]
[29]
[30]
[33]
[35]
[36]