1-11 Elektrik Direnç Kaynağı

IIW No:1.
11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Blm 1
GR
Elektrik diren kayna, metallerin iinden geirilen elektrik akmna kar gsterdii diren
nedeniyle retilen s sayesinde gerekletirilen bir eritme kaynak yntem grubudur. zellikle
ince sa ileyen endstrilerde youn bir uygulama alan mevcuttur. rnein bir binek
otomobil gvdesinde yaklak 5000 nokta kayna mevcuttur. Aada byle bir otomobil
gvdesi gsterilmitir.
Bir otomobil gvdesindeki diren nokta kaynaklar

BLM 2
Elektrik Diren Kaynak Yntemlerinin Snflandrlmas
2.1. Akm iletme trne ve kaynan yaplna gre snflandrma
Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

Bu ders notlarndaki metin ve resimlerin, tamamnn ya da bir ksmnn, GEVin yazl izni olmakszn elektronik, mekanik, fotokopi ya da
herhangi bir kayt sistemi ile oaltlmas yaymlanmas, sunumlarda kullanlmas ve depolanmas yasaktr.
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 12. Basnl aln kayna

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 14. ndktif basn kayna

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
2.2. Akm trne ve akm ve kuvvetin zamanla deiimine gre snflandrma

No.
Akm
iletim
tr
1.2.1
1.2.2
1.2.3
1.2.4
Kondktif
1.2.5
1.2.6
1.2.7
Akm tr ve akm ve
kuvvetin zamanla deiimi
Aklama
Diren kaynak yntemi

(rnek)
Srekli akm
(doru veya alternatif akm)
Kesintili akm
Faz kaydrmal alternatif
akm
Srekli akmla kaynak (doru

akm veya alternatif akm)
Kesintili akmla kaynak (doru
ve alternatif akm)
Faz kaydrmal alternatif akmla
kaynak
Diren basn kayna;

rnein: diren diki kayna
Diren diki kayna
mpuls eklindeki doru

akm
(Diren) nokta kayna,

kabart kayna
Akm artrml ve/veya akm

azaltmal kaynak
mpuls eklindeki doru akmla

kaynak;
Bir kondansatrn boalm
srasnda; Kondansatr boalmal
kaynak, Kondansatr boaltma
kayna
Akm arttrarak ve/veya akm
azaltarak kaynak
Akm ve/veya kuvvet

program
ebeke frekans
(dk frekans)
(50 Hz veya 60 Hz)
Akm ve/veya kuvvet

programyla kaynak
ebeke frekansyla kaynak
(Dk frekans kayna); ebeke
frekans kayna
Orta frekansla kaynak, kondktif

veya indktif orta frekans
kayna
Yksek frekansla kaynak;
kondktif veya indktif yksek
frekans kayna
1.2.8
Kondktif
veya
Orta frekans
(100 - 10.000 Hz)
1.2.9
indktif
Yksek frekans (10.000den

byk, en sk 100.000 Hz)
Kondktif diren basn

kayna
(Diren) nokta kayna,

kabartl kaynak, diki
kayna, yakma aln kayna
(Diren) nokta kay., kabartl
kaynak, diki kay., disk
transformatr kay., kayc
kontak kay., yakma aln kay.,
basnl aln kay., diren
eritme kayna
Disk transformatr kay.,
Kayc kontak kay.,
ndktif basn kayna
ndktif basn kayna

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
BLM 3
DREN KAYNAK BLGESNDE ISI RETM
3.1. Genel
Bir iletkenden geen elektrik akm, bir s retir. Bir akm devresinde mevcut temas
direnleri de bir s etkisi oluturur. Elektrik akmnn bu s etkisi, diren kaynaklarnn
esasn oluturur. ekil 4.1de gsterildii gibi, nokta kaynanda iki sa malzeme temas
halinde bulunmaldr. 1 no.lu elektroddan akan elektrik diren ss iin gerekli Is kaynak
akm, FE elektrod kuvveti ile tanr. Elektrodlar arasnda retilen s miktar Q, Joule
kanununa gre W elektrik iine eittir.
ekil 3.1. Diren nokta kayna.

1 elektrodlar; 2 kaynak paralar (salar); Is: kaynak akm; Us: kaynak gerilimi;
FE : elektrod kuvveti
t sresinde yaplan i
Ohm kanununa gre
Alternatif akmda
W = u i t (W.s)dir.
u = i R olduundan, W = i2 R t (W.s) yazlabilir.
i = Imaks. Sin t
olduundan, t sresinde yaplan i: W = I2 R t
(W.s)
yazlabilir.
I, alternatif akmn efektif deeridir.
Sins eklindeki alternatif akmda
I = Imaks / 2 dir.
1 W.slik elektrik ii, 1 Jlk bir s miktarna kar gelir. Diren kaynanda retilen s, bu
nedenle
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
= Is2 RG ts (J) dir. (Joule kanunu)
Is
RG
ts
= Kaynak akm (A)

= Toplam diren ()
= Kaynak sresi (s) dir.
Diren kaynann temel kanunu olarak da tarif edilebilen Joule kanunu, s miktar, kaynak
akm, toplam diren ve kaynak sresi ile tarif edilebilir.
Kaynak akmnn, kaynak sresinin ve elektrod kuvvetinin doru belirlenmesi halinde, kaynak
yaplacak paralar arasndaki kaynak metalinde gerekli kaynak ss retilir. Ancak retilen
snn tm kaynak noktasn oluturan kaynak metalinde kullanlmaz. Bir ksm, ar
snmaktan su soutmasyla korunan elektrodlara akar. Bir ksm ise souk paraya doru
akar. Ayrca uzun kaynak sreleri uygulamalarnda, ma da nemli bir s kayb aracdr.
ekil 4.2de diren kaynanda s enerjisinin kullanm gsterilmitir.
ekil 4.2. Diren kaynanda snn dalm

a) Nokta kayna; b) Yakma aln kayna; c) Diren kaynanda s bilanosu.
1: retilen toplam s; 2: Kaynak ss; 3: Esas metale iletilen s;4: Elektrodlara iletilen s; 5:
evredeki havaya iletilen s
ekil 4.3de ise Joule kanununa gre s dengesi gsterilmitir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
letilen s
Qiletilen = I2 . R . t
Kaybolan s
ekil 4.3. Joule kanunu Bir nokta kaynann s dengesi

3.2. Kaynak metalinin direnci
Joule kanununda akland gibi, s retimi ve dolaysyla kaynak noktasnn kalitesi,
toplam diren RT olarak da adlandrlan, elektrodlar arasnda mevcut direnlerin tmnden
etkilenir. Toplam diren (ekil 4.5), aadaki gibi ifade edilir.
Transformatr
ekil 4.5. Kaynak devresindeki elektriksel direnler.

dE: elektrod ucunun ap;
RK: temas direnci;
RSt: malzeme direnci
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Malzeme direnci RSt ve

Temas direnleri RK (yani RG = RSt + RK .
Malzeme direnleri, kaynak metalinin kendisini oluturur. Temas direnleri ise, birbirine
temas eden tm yzeylerdir; yani:
st elektrod - st sa temas yzeyi
st sa - alt sa temas yzeyi ve
Alt sa - alt elektrod temas yzeyidir.
Elektrodlarn direnci genellikle ok dktr ve bu nedenle, belirli unsurlara dikkat edildii
takdirde kaynaa etkileri yoktur:
Malzeme direnci ise aadakilere baldr:
1. Kaynak yaplacak paralarn retildii malzemenin fiziksel zellikleri.
2. Kaynak metalindeki akm yolunun bykl ve ekli.
3. Akm yolunun scakl.
Elektrik diren kaynanda direnlerin birbirine gre bykl ve dolaysyla s retimi
dalm ematik olarak ekil 4.6da gsterilmitir.
Scaklk
dalm
st
elektrod
st para
Alt para
Kaynak ekirdei
Alt elektrod
Elektriksel
diren
ekil 4.6. Elektrik diren kaynanda direnlerin ve retilen snn genel dalm.
Saf metallere kyasla alamlar daha yksek dayanma sahiptir. Refakat elemanlarnn dnda
alam elemanlar ilavesi, saf metalin zgl elektriksel direncini ykseltir. Ancak bu etki,
artan scaklkla azalr; bu ekilde bir saf metal ile onun alamnn zgl elektriksel direnleri
arasndaki fark, yksek scaklklarda azalr ve pratik olarak hesaba katlmayabilir.
eliklerdeki karbon orannn zgl elektriksel dirence etkisi ekil 4.6da gsterilmitir.
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Karbon ierii
ekil 4.6. eliklerin karbon orannn elektriksel zgl dirence etkisi.

Elektriksel zgl diren, saf demirde 0,10 mm2/m ve % 1,2 karbonlu elikte ise 0,15
mm2/m dir. eliklerdeki elektriksel zgl direnci nemli oranda etkileyen bir unsur da,
silisyum ieriinin arttrlmasdr. Teknik metallerin elektrik direnci, souk ekil verme ile
veya su verme (sertletirme) ile ykseltilebilmektedir. Ancak ounlukla uygun bir sl ilem
uygulayarak ilk deerine getirilebilir.
Bir elektrik iletkeninin malzeme direnci aadaki eitlikle belirlenir:
l
RSt = -----A
()
Burada:
(mm2/m) : zgl elektriksel diren
l (m)
: iletkenin uzunluu ve
A (mm2)
: iletkenin kesiti dir.
Nokta kaynanda genellikle silindirik bir akm yolu mevcuttur. Bu durumda bu eitlik:
2s
RSt = -----------d2250
()
halini alr. Burada

2s
: akm yolunun uzunluu

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
s (mm): sa kalnl
d (mm): akm yolunun apdr.
Bu rnekte akm yolunun ap, elektrod ucunun apdr. Elektrodun temas eden ap
bydnde, diren klecektir. Nokta dayanmnn ayn kalabilmesi iin, elektrod ucunun
apndaki bymenin ok kk deerlerde kalmas gerekir. Byk deiimlerde, elektrod
ucunun tralanarak ayn kaliteye getirilmesi gerekir.
Scakln artmasyla, zgl elektriksel diren ve dolaysyla metalsel akm yolunun malzeme
direnci de byr. Saf metalin 800 Cdeki zgl elektriksel direnci, oda scaklndaki
deerinin yaklak 10 katna kar (ekil 4.7).
ekil 4.7. Saf demirin zgl elektriksel direncinin scaklkla deiimi.

zgl elektriksel direncin scaklkla deiimi, aadaki eitlik uyarnca gerekleir:
T = RT [1 + (T - 20) ]
Burada:
T (mm2/m) : Bir T (C) scaklndaki zgl elektriksel diren
RT (mm2/m)
: Oda scaklndaki zgl elektriksel diren
(1/C)
: Scaklk katsays
Tablo 1de, baz metalsel malzemelerin RT ve deerleri verilmitir.

Tablo 4.1. Oda scaklnda zgl elektriksel diren ve scaklk katsays deerleri

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Paralar arasnda, kaynak ilemi iin gereken snn retimi, sadece Joule kanunu ile ifade
edilen I, R ve tye bal olmayp, ayrca birletirilecek paralarn zelliklerine ve ynteme
zg koullara baldr.
Belirli bir kaynak akmnn, belirli bir sre iinde rettii s miktar:
- Parann ve elektrodun sl iletkenlikleri ne, ve
- Elektrod ile para yzeyleri arasndaki temas direnci ne baldr.
3.3. Temas Direnci
Temas direnci (veya gei direnci), bir akmn birinden dierine akt, iki iletken arasndaki
diren olarak tarif edilir. ki metal yzeyi bir temas kuvvetiyle birbirine doru bastrld
zaman, birden ok sayda noktas temasa geer. Bu ilem, temas kuvvetinin byklne
bal olan plastik deformasyonla salanr. Bu ekil deitirme ilemi srasnda yeni temas
noktalar ortaya kar. Bu noktalar, ya plastik ekil deitirme ile ya da elastik ekil
deitirme ile oluurlar. Temas direncinin aklamas iin ekil 4.8 yardmc olacaktr.
Temas direnci RK , tepe ve ukur direnlerinin toplamdr:
RK = RH + RE
Tepe direnci, temas malzemesinin yzeyindeki, oksit tabakas, slaklk tabakas veya baka
yabanc kaplamalardan ileri gelir. Bu yabanc tabakalar, belirli bir kalnl atklarnda,
akma kar dk diren gsterdiklerinden, tpk metalsel bir temas gibi davranan, yar
metalsel bir temas alan olutururlar.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 4.8. Temas yzeyinin aklamas.

A : grnr temas yzeyi; A0 : gerek temas yzeyi; aE : temiz (yabanc maddeleri
iermeyen) her bir temas yzeyi; AE : temiz (yabanc maddeleri iermeyen)
toplam temas yzeyi; aH : kirli (yabanc maddeyle kapl) her bir temas yzeyi; AH
: kirli (yabanc maddeyle kapl) toplam temas yzeyi; aE = AE ; aH = AH
Tepe direnci, sadece grnr temas yzeyi Ann byklne deil, ne yazk ki, gerek
temas yzeyi A0n byklne de baldr.
Metalsel bir temas, sadece, grnr temas yzeyi Ann belirli noktalarnda olutuundan,
akm da sadece bu noktalardan akar. Bu olay, akm yolunun daralmasna yolaar; bu da ukur
direnci RE olarak adlandrlr. Bu diren, iki temiz metalsel temas arasnda ortaya kar.
Kaynak balantsnn olumas iin en nemli koul, iletim srasnda birim zamanda retilen
s miktardr. rnein bakrn ok yksek sl iletkenlii, elektrik diren kaynak kabiliyetinin
ok kt olmasn balca nedenidir. Ayrca elik gibi malzemelerin sl iletkenliklerinin
byk olmasnn sonucu oluan hzl souma, sertleme ve atlak oluumuna neden olur.
Elektrod-para yzeyi arasndaki temas yzeyinde s retiminin dk tutulabilmesi ve
sonuta elektrodun yzeye yapmamas iin byk s iletimli veya suyla soutulan
elektrodlar gerekir.
3.3.1. Temas Direnci ve Kaynak Parametreleri
Temas direnci,
a) Yzey przllne
b) Elektrii ya hi iletmeyen ya da ok az ileten pas, ya, gres veya boya gibi yzey
tabakalarna
baldr.
Yzey przll, kaynak ileminin banda, akmn tm temas yzeyi zerinden deil,
gerek temas yzeyi denilen sadece belirli ksmlardan akmasnn nedenidir. ekil 4.9da de
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
gsterildii gibi, elektrod kuvveti arttka, plastik deformasyon artar ve temas direnci der.
Dk elektrod kuvvetlerinde temas direncinin ok byk bir aralkta dald grlmektedir.
Bu nedenle dk elektrod kuvvetleri uygulandnda, kaynak akmnn farkl deerlerinde,
her bir kaynak noktasnn dayanm da birbirinden ok byk farkllklar gstermektedir.
Benzer bir eliki, oksit gibi malzeme yzey tabakalarnn davrandr. Yeteri kadar yksek
elektrod kuvvetleri, elektrod ucunun formu da uygun olduu takdirde (rnein hafife kresel
ulu elektrodlar) ince oksit tabakalarn ezebilmektedir. Ancak bu durumda yzeyde derin
elektrod izleri olumakta ve elektrodun anmas da artmaktadr. ou durumda yzey
tabakalarnn uzaklatrlmas gerekir. Bu ilem:
- Mekanik yntemlerle (fralama, talama vs.)
- Fiziksel-kimyasal yntemlerle (rnein redkleyici ortamlarda tavlamayla)
Temas direnci
yaplabilmektedir.
Elektrod kuvveti
Dalma band
ekil 4.9 Nokta kaynanda elektrod kuvvetinin temas direncine etkisi

Kaynak blgesindeki snma olay zerine dier bir etki de, temas direncinin hi olmamasdr.
ekil 4.10da, kaynak ilemi srasnda direncin deiimi gsterilmitir.
Kaynak sresinin ilk periyodunda temas kprleri, yksek akm younluu nedeniyle byk
bir hzla erime scaklklarna ular; temas direnci klr ve birleir. Akmn akt metal yol
iinde scaklk yava yava ykselir ve bu nedenle diren de ykselir. Balangta temas
direncinin, kaynak blgesinin snmas zerine olan byk etkisi, belirli bir sre sonra temas
ve malzeme direnlerinin e zamanl etkimeleri nedeniyle ortadan kalkar ve sonuta byyen
malzeme direnci kalr. Bu noktaya ne zaman ulalaca, belirli bir elektrod kuvvetinde temas
yzeyinin durumuna, malzemenin plastisite zelliklerine ve sl iletkenliine, ayrca kaynak
akmnn byklne baldr.
Daha nce de akland zere, bir kaynak noktasnn olumas iin sa-sa arasndaki temas
direncinin, elektrod-sa arasndaki temas direncinden daha byk olmas gerekir.
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
Elektriksel diren
ELEKTRK DREN KAYNAI
Zaman
ekil 4.10. Nokta kaynanda elektriksel direncin teorik deiimi.

tV : n tutma sresi; ts : Kaynak sresi; tS : Son tutma sresi
Temas direnci
Ancak bu durum, kresel ulu elektrodlarn kullanlmas ve kaln salarn kayna durumunda
geerli deildir (ekil 4.11). Bunun nedenleri, malzemenin fiziksel zelliklerinde ve artan
kalnln plastik ekil deiimini snrlamasnda yatar. Elektrod ile sa yzeyi arasndaki
temas alannn bykl, malzemenin dayanmna baldr. Malzemenin dayanm arttnda,
zellikle kresel ulu elektrodlar kullanmnda, temas yzeyi klr. Sonuta malzememalzeme arasndaki temas direnci deimezken, elektrod-sa arasndaki temas direnci artar.
Elektrod kuvveti
ekil 4.11. Temas direncinin elektrod kuvvetiyle deiimi.

X10CrNi18 8; Her sacn kalnl 5 mm; Elektrod ucu kresel;
1: Elektrod-sa temas direnci; 2: Sa-sa temas direnci.
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Kk bir temas direncine ramen, salar arasnda, hatasz bir nokta kayna yaplmas
mmkndr. Elektrod-sa arasnda oluan istenmeyen deerlerdeki snma, suyla soutulan
elektrodlara akacandan, kaynak blgesindeki s miktarn snrlayacaktr.
3.3.2. Temas Direnci ve Yzey Durumu
Oksit tabakalar, kaynak akmnn geiine kar bir diren gsterir ve bu diren o derece
byk olabilir ki, akmn geii imkansz hale gelebilir. Ancak yine de bir akm geii
salanacaksa, bu oksit tabakasnn paralanmas gerekir. Kresel ulu elektrodlarla bastrarak
oksit tabakas paralanabilir ve elektrod-sa temas yzeyi bytlebilir (ekil 4.12).
ekil 4.12. Dz ve kresel elektrod ularnn kullanm.

Bu tabaka ne kadar inceyse, o kadar ok atlak oluturulabilir. Bu ilem, elektrod-sa temas
direncinde bir azalmaya yolaar ve daha iyi bir akm ak salar. Dz ulu elektrodlarn
kullanlmas halinde ise, oksit tabakas da paralanmadan sala birlikte bastrlr.
Sa-sa geiinde ilk temas, yzeyde temas eden przlerden olacaktr. Bu durumda oksit
tabakas, yeteri kadar yksek bir basnla ezilip paralanmaldr. Kaln oksit tabakalar,
yksek elektrod kuvvetlerinde dahi paralanamayabilir. Bu durumda oksit tabakasnn
kimyasal yntemlerle veya fralama ve talama gibi mekanik yntemlerle uzaklatrlmas
gerekir.
Dalama (yzeyin kimyasal yntemlerle temizlenmesi) srasnda yzey durumu deimez.
Ancak ukur direnci deimemesine ramen, tepe direncinin azalmas nedeniyle temas direnci
bir miktar azalr. Mekanik yzey hazrlama srasnda ise, tepe direnci azalr ve ukur direnci,
yzeyin yeni ekline gre deiir; yani azalr veya oalr. Elektrodlarn mr, kaynak edilen
salarn yzey durumlarna son derece baldr. Nokta kaynanda, sa yzeyinin kirli
olmasna bal olarak elektrod-sa temas direncinin yksek olmas halinde, elektrodun sa
yzeyine yapmas olay ok sk grlr. Bu alamlanmadan, tepe direncini dk tutarak ve
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
temas alann mmkn olduu kadar byterek ve bu sayede yerel scaklk ykselmelerine
izin vermeyerek kanlabilir.
Dalama ile kaynak ilemi arasndaki sre, mmkn olduunca ksa tutulmaldr. Aksi halde
oksit tabakas tekrar oluur ve temas direncini tekrar ykselterek zellikle hafif metal
balantlarnda nokta dayanmn drr (ekil 4.13).
Temas direnci
ekmemakaslama
Elektrodsa
Nokta
N / Nokta
ekme-makaslama dayanm
Sa-sa
Bekleme sresi
ekil 4.13. ekme-makaslama dayanmnn ve temas direnlerinin, dalamadan sonraki

bekleme sresiyle deiimi.
Q = I2 R t
sahiptir.
rnek:
Joule kanununa gre, retilen Q s miktarnda I kaynak akm en byk etkiye

Akm iki katna karlrsa ( I2 = 2 I1)
Q1 = I12 R t
Q2 = I22 R t = (2I1)2 R t = 4 I12 R t
Q2 = 4 Q1
Is 4 katna kmaktadr.
Kaynak parametrelerinin deerlerindeki deiimler arasndaki iliki ekil 4.14.te

gsterilmitir. Grld zere, zaman ve basn sabitken kaynak akmndaki % 10luk bir
azaltma, retilen sda % 19luk bir azalmaya kar gelmektedir. Akm ve basn sabitken
kaynak sresindeki % 10luk bir azalma ise, retilen sda % 10luk bir azalmaya yol
amaktadr. Ancak akm ve zaman sabitken kaynak basncnda % 10luk bir azalma, diren
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
arttndan dolay retilen sda % 5lik bir artmaya neden olmaktadr. Dolaysyla, akm veya
zamandaki bir azaltma, kaynak ssnda azalmaya yol aarken, basntaki bir azaltma, kaynak
ssnda artmaya neden olmaktadr. Bu sonulardan, Akm ve zaman sabit tutuluyorken
basn neden azaltlmamaktadr? sorusu sorulabilirdi ve dolaysyla daha ksa zamanda ve
daha dk akmda ayn kaynak ss retilebilir sonucuna ulalabilirdi. Ancak iyi bir kaynak,
doru elektrod basncna baldr.
% 100
% 100
AKIM
ISI
ZAMAN ve BASIN SABT
% 100
% 100
ZAMAN
ISI
AKIM ve BASIN SABT
% 105
% 100
% 100
BASIN
ISI
AKIM ve ZAMAN SABT
ekil 4.14. Kaynak parametrelerinin her birinde yaplacak % 10luk bir azaltmann retilen
kaynak ssna etkileri.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Dk basn aa daki hatalara neden olur:

-
erimi metalin fkrmasna
daha kt metal yzey koullarna
ar elektrod anmasna, ve
her iki sata oluacak ekirdek katlamasnn azalmasna.
Bir alternatif akm devresinde bir U sekonder geriliminde akm :

U
I=
R2 + 2 L2
forml ile belirlenir. Burada:

R = (temas direnci de dahil) sekonder devredeki toplam omik diren.
= devre frekans 2f (f:ebeke frekans)
L = toplam indktivitedir.
Sabit sekonder gerilimde:
a) Diren ve indktivite arttka kaynak akm azalr.
b) Sekonder blge (Pencere akl) bydke ve iindeki manyetikleebilen malzeme
bydke indktivite nemli oranda artar.
Yksek bir kaynakl balant kalitesine ancak, kaynak akmnn mmkn olduu kadar sabit
kalmas durumunda ulalabileceinden, (dk) direncin ve indktivitenin de mmkn
olduu kadar sabit olmas gerekir.
Kaynak akmnn balantnn temel zelliklerinden biri olan ekme-makaslama dayanmna
etkisi, ekil 4.14te gsterilmitir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ekme makaslama dayanm
ELEKTRK DREN KAYNAI
Kaynak akm
Srama oluumu,
gzenek.
ekil 4.14. ekme-makaslama dayanmnn kaynak akmyla deiimi

3.4. Kaynak Sresinin Etkisi
Is retim miktar, ar elektrod snmas ve hzl ypranma olmakszn yeterli dayanma sahip
kaynaklar retmelidir. retilen toplam s, kaynak sresiyle orantldr. Esas olarak s, kaynak
noktasn evreleyen esas metale ve elektrodlara doru yaylr. ok az ise radyasyonla
kaybolur. Bu kayplar, kaynak sresi ve metal scakl arttka oalr ancak temelde kontrol
edilebilirler.
ekil 4.15te kaynak blgesindeki scakln ve direncin seviyesi gsterilmitir.
Bir nokta kayna ilemi srasnda uygun bir akm younluunda erime scaklna
ulaabilmek iin minimum bir sre gerekir. Eer akm devam ederse, kaynak ekirdeinin yer
ald 4 dzlemindeki scaklk erime scaklnn ok zerine kacak ve i basn, erimi
metalin evreye fkrmasna yol aacaktr. retilen gazlar ve metal buharlar da metal
zerrecikleriyle birlikte salr. Eer para yzeyleri kirli ve przl ise, gazlar ve metal
zerrecikleri 2 ve 6 dzlemlerine de salabilir.
Ar uzun kaynak sreleri, esas metal ve elektrodlar zerinde, ar bir akm miktar gibi etki
yapar. Ayrca snn tesiri altndaki blge de byyerek esas metal yzeyine kadar ulaabilir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Diren
Scaklk
ekil 4.15. Kaynak blgesinde diren ve scakln lekli olarak gsterimi.

ou durumda uzun bir kaynak aralnda, s kayplar, s girdisine eitlenir; scaklk
bylece kararl hale gelir. Dier tm koullarn sabit kalmas halinde, kaynak sresi ile nokta
kaynann ekme-makaslama dayanm arasndaki iliki ekil 4.16da gsterilmitir.
Kaynak zaman
ekil 4.16. ekme-makaslama dayanmnn kaynak sresiyle deiimi.

Belirli bir durumda, kaynak sresi ile kaynak akm, birbirini tamamlayabilir. Toplam s, ya
kaynak akmn ya da kaynak sresini ayarlayarak deitirilebilir. Is transferi zamann bir
fonksiyonudur ve uygun ekirdek boyutunun oluumu, akmdan bamsz olarak belirli bir
sre gerektirir.
Kaln paralar nokta kayna yaparken, elektrod basnc kesintisiz olarak srdrlrken
kaynak akm genelikle ksa darbeler (impulslar) ekilde uygulanr. Akmn darbeli
uygulanma nedeni, sy sa paralar arasnda tedrici olarak retmektir. Kayna
gerekletirmek iin gerekli akm iddeti, eer s darbe sresi ok uzunsa, fkrmaya
oluturacak ekilde, metali ok hzl eritebilir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
3.5. Isl Denge

Isl denge, erime derinlii (nfuziyet) her iki parada da eit olduu zaman oluur. Nokta ve
diki kaynaklarnn byk ksm, eit sa kalnlklarna uygulandndan ve ayn alam, ayn
elektrod boyutu ve ekli kullanldndan, sl denge bu durumda kendiliinden oluur. Ancak
pek ok uygulamada da paralarda retilen s dengesizdir.
Isl denge aadaki faktrlerden etkilenir:
1. Birletirilen metallerin izafi elektriksel ve sl iletkenlikleri
2. Birletirme blgesinde paralarn izafi geometrileri
3. Elektrodlarn sl ve elektriksel iletkenlikleri
4. Elektrodlarn geometrileri.
Yksek
iletkenlie
Yksek
direnli
elektrod
Yksek
iletkenlie
sahip
sahip
Dk
iletkenlie
sahip alam
Dk
iletkenlie
sahip alam
(A) - Yksek iletkenlie sahip alama kar daha kk yzey alanl elektrod
(B) - Yksek iletkenlie sahip alama kar yksek elektrik direncine sahip elektrod
(C) - Bdeki gibi. Ek olarka, dk iletkenlie sahip alama kar daha byk elektrod
yzeyi ilavesi
(D) - Yksek iletkenlie sahip parann kalnln arttrma.
ekil 4.17. Farkl elektriksel iletkenlie sahip metalleri nokta kayna yaparken
balantdaki s dengesini arttrmann tipik yollar.
Eer kaynak yaplacak paralarn kimyasal bileimleri veya kalnlklar veya her ikisi de
birbirinden farklysa, stma dengesiz olacaktr. Dengesizlik, ou durumda para tasarmn,
elektrod malzemesini ve tasarmn veya (kabartl kaynakta) kabart formunu deitirerek
giderilebilir. Ayrca kabul edilebilecek kayna retecek en ksa kaynak sresini ve en dk
akm iddetini uygulayarak sl denge oluumu arttrlabilir. ekil 4.17, 4.18 ve 4.19da sl
dengenin oluturulma alternatifleri gsterilmitir.
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Yksek Isl ve elektrik iletkenlik

Dk
Farkl ktlelere sahip elektrodlarla farkl malzemelerin nokta kayna
Yksek
Isl ve elektrik iletkenlik
Dk
ekil 4.18. Farkl malzeme ve farkl ktlelere sahip elektrodlarla sl dengenin salanmas
Trafo sargs
Trafo sargs
Kaynak ekirdei
Kaynak ekirdei
Kondansatr impuls kaynayla Cu ve

Kondansatr impuls kayna ile Cu ve
FeNi 42nin kayna.
FeNi42nin kayna
Elektrod kutuplamas: WMo (-); CuCr1 (+)
Elektrod kutuplamas:WMo (+); CuCr1 (-)
ekil 4.19. Farkl malzemelerin kaynanda kutuplama eklinin deitirilmesiyle sl dengenin
salanmas.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
3.6. Elektrik Diren Kaynanda Kaynak ekirdeinin Oluumu

3.6.1. Tanm
Elektrik diren kayna, iki veya daha fazla metal parann bir nokta halinde birbirine
birletirilmesidir. Kaynak ilemi, birletirilecek paralar basn altnda birarada tutarak ve
basn noktasndan bir elektrik akm geirilerek yaplr. Noktadan geen akm, metal eritir ve
basn, akm kesildikten sonra da srdrlrse, erimi metal katlaarak bir kaynak ekirdei
oluturur. Bu ekirdein boyutu ve yaps, kaynan dayanmn belirler.
Elektrod kuvvetinin Kaynak akmn

Uygulan
geii
Tutma (dvme)
sresi
Elektrodlarn
kaldrl (l sre)
ekil 4.21. Elektrik diren nokta kaynanda kaynak ilem aamalar

3.6.2. ekirdein Oluumu
Oluan ekirdein boyutu, elektrod yzeyine, retilen sya ve uygulanan basnca baldr.
Daha kaln paralar halinde, ekirdek apnn da, orantl bir ekme-makaslama dayanm
oluturmak zere bymesi gerekir. ekil 4.20, kesilmi, parlatlm ve dalanm bir kaynak
ekirdeinin bytlm grntsn gstermektedir.
ekil 4.20. Bir kaynak ekirdeinin kesiti.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
BLM 4
3 mmye Kadar eliklerin Nokta Kaynanda Konstrksiyon ve Hesaplama
4.1. Giri
Bu blmde, statik ve dinamik zorlanan nokta kaynakl balantlarn ekillendirilmesi ve
hesaplanmas iin tavsiyeler verilmitir.
Bir yap elemannn nokta kaynak kabiliyeti (ekil 6.1), uygun bir imalat akna dikkat
edildii takdirde nokta kaynayla bir malzeme balants yaplabilmesi demektir. Burada
nokta kaynakl balant, zellikleri ve bulunduu konstrksiyona etkileri bakmndan nceden
belirlenen artlar yerine getirmelidir.
Kaynak kabiliyeti faktre baldr:
a) Malzeme (kaynaa uygunluk)
b) Konstrksiyon (Kaynak emniyeti) ve
c) malat (Kaynak yaplabilme olana)
Bu faktrn tm, kaynak kabiliyeti zerinde eit etkiye sahiptir.
ekil 6.1. DIN 8528e gre yap elemannn kaynak kabiliyeti

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 6.2de diren nokta kaynana uygunluk, bir kaynak dzeneindeki girdi ve kt
faktrleri araclyla gsterilmitir.
ekil 6.2. GRD ve IKTI taraflaryla, imalat yntemi olarak nokta kayna
Konstrksiyon asndan, Konstrksiyon Emniyeti zel bir neme sahiptir. (Konstrksiyona
bal) kaynak emniyeti, daha ok malzemeye ve biraz da imalata baldr.
Konstrksiyonda ayrca, kaynak yaplabilme olanana da dikkat edilmelidir. Dier bir
deyile mevcut kaynakl balant, seilen imalat artlar altnda uygun ekilde imal
edilebilmelidir.
Kaynaa uygunluk, bir malzeme zelliidir. Bir malzeme, kimyasal, metalurjik ve fiziksel
zellikleriyle belirli artlara uygun bir kaynakl balant oluturabiliyorsa, kaynaa uygun
demektir.
4.2. Balantnn Konstrksiyonu
Nokta kaynakl konstrksiyonlar, prifllerden, yass salardan veya bunlarn
kombinasyonundan oluabilir. Nokta kaynakl balantlar kuvvet iletmek iin, kuvvet tamak
iin veya paralarn pozisyonlanmas iin kullanlabilir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
4.3. Kaynakl Balantlarn Zorlanma Trleri

Kaynakl balantnn ekline gre, ekme-makaslama, ayrma, ama veya burulma olabilir
(ekil 6.3).
ekil 6.3. Nokta kaynakl balantlara etkiyen saf gerilmeler

a) ekme-makaslama, b) Ayrma, c) Ama, d) Burulma
Nokta kaynakl balantlar, mmkn olduunca ekme-makaslama trnde zorlanmaldr; zira
bu zorlanma eklinde bir kaynak noktasyla en byk kuvvet tanabilmektedir. Saf ayrma,
ama veya burulma zorlamalarndan, konstrktif nlemlerle kanlmas gerekir.
4.4. Birletirme Trlerinin Gsterimi
Diren kaynandaki birletirme trleri ekil 6.4te gsterilmitir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
a) Tek sral tek kesitli
c) ift sral artmal kesitli
b) ift sral tek kesitli
d) ift sral ift kesitli
ekil 6.4. Birletirme trleri

v : kenar uzakl; b: bindirme; dp: nokta ap; e: nokta aral;
f: nokta sras
Boyut iaretleri DIN 1912 Ksm 6da aadaki gibi gsterilmitir:
v = kenar uzakl b = bindirme boyu; dL = ekirdek ap (kesitte llen); dP = nokta ap; e
= nokta aral; f = nokta sra aral; g = kaydrma; hL = (kesitte llen) ekirdek
ykseklii, (farkl kalnlklarda salarda diki nfuziyet derinlii geerlidir); l = diki
uzunluu; n = bir nokta srasndaki kaynak noktas says; t = sa kalnl; z = Kesintili
dikilerde iki diki uzunluu arasndaki uzaklk
ekirdek ap dL, erimi malzemenin kesitinde llen aptr. Tecrbi deerlere gre nokta
ap dP, ekirdek apndan 1,15 kat daha byktr. Bu oran, kaynak artlarna, malzemeye,
sa kalnlna, elektrod ucuna ve tahribatl muayene trne baldr.
Makaslama krnda: nokta ap, yapm blge (ekil 6,5-bdeki halka) hari, krk
yzeyinin ortalama apdr. Dmelenme ve kark krlmada nokta ap, dmelenmi orta
kntnn esas yzeyinin apdr (ekil 6,5-c ve 6,5-d).

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Erimi
malzeme
Krk yzeyi
Yapma
blgesi
Halka blgesi
a) Kaynakl nokta
b) Makaslama kr
c) Dmelenme krlmas
d) Kark krlma
ekil 6.5. Nokta lleri

4.5. Kaynak Noktalarnn Dzeni
Tek sral ve tek kesitli balantlarda statik ekme-makaslama kuvveti halinde esas
malzemenin dayanm, e > 3,5 . dL seilmise tam kullanlabilir.
Dinamik zorlama halinde, Nokta aral e > 4 . dL olduunda, ekme-makaslama kuvveti
maksimuma ulaabilir.
Nokta aral e < 8 ... 10 (s1 + s2) iin, yanal akmlarn etkisi ihmal edilmemelidir. Kk
nokta aralklarnda eit ekirdek aplarna erimek iin ikinci noktada akmn ykseltilmesi
gerekir. Akmn bir ksm, bir nceki noktadan akar ve kaynak iin kullanlamaz. Bu nedenle
bir nokta srasnda 2.noktada, kk aralklarda ve sabit ayar datalarnda daha dk ekirdek
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ap elde edilir. ok sral olanlarda ise, tek kesitli balantlar, e 5 . dL iin sa dayanm
kadar dayanm verirler.
ekirdek ap olarak Tablo 6.1deki deerler, doru deerler olarak alnabilir.
Tablo 6.1. ekirdek ap dLnin sa kalnlna bal olarak seimi.
Nokta ap dp, ekirdek ap dLden daha byktr.
Sa kalnl
ekirdek ap dL
t
mm
mm
kk
orta
Byk
0,5
2,5
3,5
5,5
0,8
3,1
4,5
7,0
1,0
3,5
5,0
8,0
1,25
3,9
5,5
9,0
1,5
4,3
6,1
10,0
2,0
5,0
7,0
11,0
2,5
5,5
8,0
12,5
3,0
6,1
8,5
14,0
3,5 1)
6,5
9,5
15,0
1)
3,5mm iin deerler ekstrapolasyonla elde edilmitir. Tecrbi deerler yoktur.
Kenar uzakl v (ekil 6.6), hibir zaman 1,25 . dL den kk olmamaldr; zira yanal
fkrma oluumundan ve dolaysyla kaynak balantsnn ani dayanm dnden
kanlamaz.
a) yi
b) Kt
ekil 6.6. Kenar uzakl v.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Bindirme boyu b, ekil 6.4 ve 6.6da verilmitir ve b = 2 . v
formlyle hesaplanr.
ift sral balantlarda bindirme boyu b = f + 2 . v ile hesaplanr.

Nokta sras aral, dik al veya apraz olarak, f e ile seilir.
Kaydrma ls
g=e/2
olmaldr.
4.6. nt Akm (Kaak Akm)

Kaynak noktalar birbirine yakn oluturulduunda, kaynak akmnn bir ksm nceki kaynak
noktalarndan akar. Bu akm ksm, kaynak oluturmaz. Ayn ayar deerleriyle kaynak yaplan
ayn sradaki ikinci kaynak noktas, ncekinden daha kk ekirdek apna sahip olur (ekil
6.7).
Top
nt
nt
Top
Top
nt
nt
Top
ekil 6.7. nt akmnn oluumu

Ayn ekirdek apna ulaabilmek iin, ikinci noktada akmn ykseltilmesi gerekir.
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Kaynak kontrol niteleri, ikinci ve daha sonraki noktalar iin, uygun bir program seimi
araclyla akm deerini gereken dzeye karan baz programlara sahiptir.
Yap elemanndan yksek kalite taleplerinin olmad durumlarda, aadaki nokta aralklar
mevcutsa, yanal (nt) akmnn etkisi ihmal edilebilir
(ekil 6.4).
e > 8 ... 10 (h1 + h2).
Farkl kalnlkta paralarn bakr altlkla tek taraftan kaynanda, kaln olan parann kaynak
yaplan tarafta olmas gerekir (ekil 6.8).
Uygun
Uygun deil
ekil 6.8. Tek taraftan nokta kaynanda bakr altlkla kaynak uygulamasnda uygun olan
ve olmayan para dzenleri.
4.7. Konstrktr in Nokta Kaynak Teknii pular
Ek olarak, konstrksiyon srasnda nokta kaynak ynteminin aadaki zelliklerine de dikkat
edilmelidir.
4.7.1. Yanal (nt) akm (ekil 6.9), sadece kaynak yaplm noktadan deil, sa paralarnn
temas noktalarnda veya elektrod ile sa arasnda da olabilir. Sa paralarnn temas
yzeylerinde kesme apaklar (kymklar) olmamaldr.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 6.9. Yanal (nt) akm olaslklar

a) Elektrod gvdesi ile sa arasnda yanal akm
b) Merkezleme piminde yanal akm (hatal fikstr dzeni)
c) Katlanm satan yanal akm (konstrksiyondan doan)
Yanal akmn byklne bal olarak kaynak ekirdeinin bykl azalr. Bu nedenle
kaynak yerlerinin dzeni ve ekillendirilmesi, yanal akmdan kanlacak ekilde
oluturulmaldr.
- Nokta kaynak makinasnn penceresindeki (kollar arasndaki aklk) demir ktleler,
(zellikle alternatif akmda) nokta kaynak dzeneinin sekonder devresiyle indktif
etkileime girerek kaynak akmnn bykln azaltrlar. Bu nedenle yap elemanlarnn
konstrksiyonu ve yardmc konstrksiyonlar, kaynak penceresinde manyetikleebilen
malzemelerin bulunmas halinde, bunlarn ktlelerinin mmkn olduu kadar kk ve sabit
olacak ekilde tasarlanmaldr.
- Konstrksiyonlar mmkn mertebe kk yaplmaldr; ksa, dz ve basit ekilli kollar,
elektrod tutucular ve elektrodlar kullanlmaldr. Sa yzeyine, sadece dz elektrodlarla
byk basnlar uygulanabileceinden, kaynakl balantlarn kalitesi ancak bu artlarda
yksek olabilir. Kt ulalabilirlie sahip konstrksiyonlar, zel ekillendirilmi kollar
gerektirir (ekil 6.10 ve ekil 6.11). Bu tip elektrodlarla ancak dk basnlar uygulanabilir.
Ek olarak zel ekilli elektrodlarn maliyetleri de yksek olur ve su soutma artlar ktleir;
ou kez ulaabilirlikleri de snrldr. Dolaysyla kaynak kalitesi dk olur.
ekil 6.10. Kanlmas gereken elektrod kollarna iki rnek.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 6.11. Yaylanan ve kayan elektrodlar, zayf kaynak kalitesine neden olur.
- ok kesitli birletirmelerde, ince sa mmkn olduu kadar kaln salarn arasna
konmaldr.
1:3 ten byk sa kalnlk farkllklarndan mmkn olduu kadar kanlmaldr. Ayn
durum, 4ten fazla san birletirilmesi iin de geerlidir.
- i bo cisimlerin iindeki kaynaklarda makinann kollarnn ve elektrod tutucularnn
boyutlarna dikkat edilmelidir. Bir sra halinde kaynak yaplacak yap elemanlarnda, kaynak
srasnn tespitinde, hi boluk oluturmayacak ekilde bir tasarma dikkat edilmelidir (ekil
6.12).
Kt
Kt
yi
yi
ekil 6.12. Boluklardan kanmak iin nerilen kaynak sralar.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ok kk nokta aralklarnda, yanal (nt) akm olasl nedeniyle her kaynak

noktas zel kaynak parametreleriyle kaynak yaplmaldr (ekil 6.13).
Kt
yi
ekil 6.13. ok kk nokta aralklarnda yanal akmdan kanma

-
Dz nokta yzeyli kk paralarda, ok kk nokta aralklar durumunda kabartl

nokta kayna tercih edilmelidir.
4.7.2. Kaynak Yerine Ulalabilirlik in Minimum ller

Kaynak yerine ulalabilirliin salanmas iin yap elemannn salamas gereken minimum
ller ekil 6.14te verilmitir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 6.14. Ulalabilirlik iin minimum ller

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
4.8. Kaynakl Balantlarn ekillendirilmesi

Bu blmde, balantlarn ekillendirilmesinde iyi ve kt rnekler gsterilmitir.
4.8.1. Kaynak Yerinin Ulalabilirlii
ekil 6.15te, kaynak flanlarnda, elektrodlarn ulaabilirliinin iyi ve kt rnekleri
gsterilmitir.
Kt
yi
ekil 6.15. Kaynak flanlarnda kaynak elektrodlar iin kt ve iyi ulalabilirlik rnekleri

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
4.8.2. Elektrodlarn Etkime Yzeyi

ekil 6.16da elektrodlarn etkime yzeyleri iin iyi ve kt rnekler gsterilmitir.
Kt
yi
ekil 6.16.. Elektrodlarn etkime yzeyleri iin kt ve iyi rnekler.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
4.8.4. Kaynak Noktasnda Burulma Zorlamasndan Kanma

ekil 6.17de, kaynak noktasnda burulma zorlamasndan kanmak iin nokta saysnn
oaltlmas nerilmitir.
ekil 6.17. ki kaynak noktasyla burulma zorlamasndan kanma.

4.9. Kaynakl Balantnn Bykl, ekli ve Tr
Balantdan beklenenlere gre nokta kayna, ayn para kalnlnda bile farkl byklk,
ekil ve trlerde olabilir. ekil 6.18 ila 6.21de bununla ilgili baz ipular verilmitir.
Tek sa kalnl
En byk
Ortalama
En kk
ekirdek ap
ekirdek ap
ekirdek
kalnl
ekil 6.18. Sa kalnlklar ve yaygn kaynak ekirdek aplar

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 6.19. Kaynak ekirdeinin kesitinin muhtemel ekilleri.

a) Mercek eklinde simetrik
b) Kre eklinde simetrik
c) Silindirik ekilde simetrik
d) Muz formunda asimetrik
e) Eit sa kalnlnda simetrik
f) Farkl sa kalnlnda simetrik
g) Eit sa kalnlnda asimetrik
ekil 6.21. Elektrod izinin kesitteki ekli
4.10. Kaynak Ayar Deerleri Kavramlar

Kaynak parametreleri olarak kaynak sresi, kaynak akm ve elektrod kuvveti daha nceden
tanmlanmtr. Bunlarn deikenleri ise aada verilmitir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Diren nokta kaynana uygunluu etkileyen faktrler
Elektrodun
yapmas
Srama
Galvanizli ince salarn nokta kayna karakteristik blgeleri.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Nokta Kaynakl Balantlarn Muayenesi

1. Giri
Diren nokta kaynakl balantlarn muayene yntemlerinde, basit atlye deneyleri ile standart
muayene yntemleri sz konusudur. Her bir yntem farkl bilgi salar ve muayene
dzenekleri arasnda da byk farklar mevcuttur. ekme-makaslama deneyi dnda, bugne
kadar diren nokta kaynakl paralar iin bir muayene yntemi standartlatrlmamtr. Bu
kaynaklarn ayn boyutlu paralarla deerlendirilmesini saladndan, diren nokta kaynak
balantlar iin muayene standard bu nedenle nemli bir ihtiyac karlamtr.
Diren nokta kayna ve dolaysyla bundan tretilen kavramlar, bu blmde nokta kayna
olarak kullanlmtr.
Nokta kaynakl numunelerin davran, nokta kaynakl yap elemanna bal olduundan
aadaki hususlara dikkat edilmelidir:
- Kaynak artlar sabit olmaldr (manyetikleebilen eliklerde malzemenin sekonder
pencereye dalma derinlii de sabit olmaldr)
- Malzeme ayn tabakadan veya ayn rulodan kullanlmaldr.
Pratikte, sabit artlarn oluturulmas ok g olduundan, kaynakl numune ile kaynakl yap
eleman arasnda farkl sonular elde edilebilmektedir. Bu glklerin banda, gereken
artlardan sapmalar (salarn birbirine uyumu, yanal akm, yzey durumu, salarn mekanik
zellikleri) gelir. Bu nedenle kalite konusunda son gvence, sadece yap elemannn
muayenesiyle salanabilir.
2. Mekanik Muayene Yntemleri
2.1. Koparma, Syrma ve Ayrma Deneyleri
Koparma, syrma ve ayrma deneyleri, nokta kaynakl balantlarn zelliklerini
deerlendirmek iin kullanlan en basit atlye deneyleridir. Burada en ok, tek veya seri
noktal kaynak balantlar basit muayene dzeneklerinde veya belirli l deerlerine sahip
olmayan bir obje ile dorudan doruya krlmaya zorlanr (ekil 1 ve Tablo 1).

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Kama
a)
ekil 1. Nokta kaynakl balantlara uygulanan basit atlye deneyleri

a) Koparma deneyi
b) Syrma deneyi
c) Ayrma deneyi

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Tablo 1. Atlye deney yntemlerine bak.

Yntem
Koparma
deneyi
Numune lleri
Genilik B 5 dp
Yapl
Kriterler
ekil 1aya uygun ekilde Krlma tr,
ekme deneyi makinasnda Nokta ap 1)
malattan
gelen kopartlr.
para veya numune
zerinde
Syrma deneyi Sa kalnl s 3 ekil 1bye uygun ekilde, Krlma tr,
mm
gerilme tamayan salarn Nokta ap 1)
B 5 dp
syrlmas
Syrma yarap 30 mm
Ayrma deneyi 1 mm Sa ekil 1cye uygun ekilde, Krlma tr,
2)
ounlukla
kaynan
kalnl 3 mm
Nokta ap 1)
B 5 dp
yanndan, genellikle keski ile
malattan
gelen ayrma; s = 0,75 mm .... 1 mm
para veya numune iin - malzeme zelliklerine de
zerinde
bal olarak - salar, muayene
dmelenmeyle sonulanarak
tatminkar olmayacak tarzda,
sadece yar ak kalabilir.
1)
Atlye deney yntemlerine gre elde edilen krlma tr ve nokta ap, muayene
yntemi nedeniyle ve kaynak noktasna bal zorlamalara gre farkl sonular verebilir.
Bu nedenle nokta apnn ifadesinde muayene yntemi birlikte anlmaldr. llen dp
nokta ap, dL ekirdek apndan farkldr. s = 0,88 iin ksa sreli kaynak artlarnda
rnein dL = (0,8..1,2) dp oran elde edilir (dp, burma deneyinden elde edilir.
2)
Otomobil endstrisindeki yap elemanlarnda keski ile yaplan yaptrma kayna
nn kontrolu iin de geerlidir.Muayene srasnda atlama tehlikesi vardr.
Krlmann tr (dmelenme veya makaslama) ve krlan kaynak kntsnn veya kesilen
yzeyin bykl, balantnn dayanm iin deerlendirme kriterleridir. Kesme
krlmasnda nokta ap dp, yapma blgesi de dahil krk yzeyinin ortalama apdr veya
dmelenme krlmasnda dmelenen kntnn ortalama apdr.
ekirdek ap dL ise, kesme sonucu llen erimi kaynak ekirdeinin apdr. Nokta ap,
Tablo 1in 1) ile gsterilen dip notunda akland gibi, belirli bir sapma ile ekirdek apn
verir.
Kaynaklarn kesilebildii belirli ap blgesinin stnde (dL > 5s* ) dmelenme olabilir.
(Yumuak, alamsz eliklerde s=3 mm). Gei blgesinde genellikle kark krlma
grlr. Bu muayenelerin sonular, sadece muayene koullarnn tekrarlanabilir olmas
durumunda birbiriyle karlatrlabilir. Mmkn olan en sabit muayene koullarnda,
ykleme hzna, kama asna, kaynak noktasnn kenardan uzaklna, numune geniliine,
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
bindirme boyuna, sa kalnlna, syrma yarapna, muayene kuvvetinin ynne, keskinin

eklinin amaca uygunluuna dikkat edilmelidir. Tablo 1e gre numune lleriyle syrma
deneyine bir rnek, muayene keskisiyle birlikte ekil 2de gsterilmitir. ekil 3 ise, muayene
keskisinin boyutlarn vermektedir.
Syrma paras
30 mm
ekil 2. Deney dzenei iin tespit edilmi llere sahip syrma muayenesi.
Kenarlar R=2 mm ye
Kenarlar R=2 mm ye
ekil 3. Muayene keskisinin boyutlar.

a) Nokta ap 8 mm iin muayene keskisi
b) Nokta ap 13 mmye kadar olanlar iin muayene keskisi
Malzeme: 45WCrV7
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Kaynakl paralarn muayenesi ve ayar deerlerinin kontrol amal basit atlye deneyleri,
hzl ve ucuz muayene sonular gibi byk avantajlara sahiptir. Sorunlar ise, dayanm
davran bakmndan hatal niceliksel sonular vermeleri ve ounlukla kesin olarak
tanmlanamayan ve sabit olmayan deney sonularna dayanmalardr.
2.2. ekme-Makaslama Deneyi
ekme-makaslama deneyi, nokta kaynakl balantlarda numunelerde ekme-makaslama
kuvvetinin elde edilmesini salar (ekil 4).
ekil 4. ekme-makaslama deneyi.

a) Serbest ekme-makaslama deneyi
b) Takviyeli ekme-makaslama deneyi.
ekme-makaslama deneyinde pratie yakn zorlama tr ve deney sonularnn dar dalm
nedeniyle sabit ve optimum kaynak koullarnda yaklak % 1 ila % 4 arasnda olan deiim
katsays, serbest ekme-makaslama deneyinin, bir nokta kaynann statik dayanm
davrannn gvenilir bir muayenesini salar. Serbest ekme-makaslama deneyi iin
numunenin oluturulmas, deneyin yaplmas ve sonularn deerlendirilmesi, DIN 50124te
tanmlanmtr. Numune genilii hem sa kalnlna hem de kaynak ekirdek apna gre
belirlenir. ekme-makaslama numunesinin serbest ucu, ekme makinasna sktrlr - sa
kalnlnn artmas durumunda (> 3,0 mm) bir kar takviyenin kullanlmas tavsiye edilir ve krlncaya kadar yklenir. ekme-makaslama zorlamasnn yannda, kaynakl balants,
artan bir saf ekme zorlamasna da maruz kalr. Bindirme blgesinde numunenin
deformasyonu ekil 5te gsterilmitir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Fkayma
Fekme
Fsaf ekme
ekil 5. Artan ykleme halinde ekme-makaslama deneyindeki zorlama.

Serbest ekme-makaslama deneyinde elde edilen en yksek kuvvet, saf ekme-makaslama
kuvvetinin olmad durumdur. Nokta kaynakl balantnn zorlanmasnn balangcnda ilk
olarak elastik, daha sonra da plastik ekil deiimi meydana gelir. Bu durum, ekil 6daki
kuvvet-uzama diyagramnda grlebilir.
Fmaks : En yksek kuvvet

FS : Akma kuvveti
l
: Uzama / genleme
lmaks : ekme-makaslama krlma uzamas
: Akma uzamas
lS
ekil 6. Kuvvet-uzama diyagram (ekme-makaslama deneyinde)

ekme-makaslama deneyinde, kaynak noktasnn kenarlarnda oluan en byk gerilme
tepeleri ve plastik ekil deiimi, sadece kuvvet hatlarnn ynne deil ayn zamanda
geometrik ve metalrjik entik etkisine de baldr. Plastik ekil deiimi, ilk olarak gerilme
tepelerinin en byk olduu, kaynak noktas evresinde balar (ekil 7).

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 7. ekme-makaslama zorlamasnda kuvvet hatlarnn dalm

kaynak noktasndaki gerilme tepeleri.
Statik zorlama halinde oluan bu gerilme tepeleri, balantnn dayanmn etkilemez. Burada
dayanm, iletme srasnda kalc ekil deiimi oluturmayan dayanm olarak tarif edilir.
ekil 8de gsterilen, ekme-makaslama deneyinde rastlanan krlma trleri, malzemenin
dayanmna, sa kalnlna, kaynak ekirdeinin veya kaynak noktasnn apna, numune
geniliine, kenar mesafesine ve bindirme boyuna baldr.
.
ekil 8. ekme-makaslama deneyindeki krlma trleri

a) Sa yrtlmas
b) Nokta ekseninden yrtlma
c) Makaslama (kesme) krlmas
d) Dmelenme krlmas
e) Nokta evresinden yrtlma.
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Ykleme F
Dikkat edilmesi gereken nokta, mevcut bulgulara gre, muayene hzna en yksek kuvvetin
nemsiz ancak akma kuvvetinin nemli oranda etki yaptdr. Bu nedenle en yksek
kuvvetin belirlenmesinde 10 mm/daklk bir maksimum muayene hz, akma kuvvetinin
belirlenmesinde ise 5 mm/daklk bir maksimum muayene hz almamaldr.
Serbest ekme-makaslama deneyinin doruluu, krk deerlendirilmesiyle ve akma
kuvvetinin belirlenmesiyle arttrlabilir. DIN 50124e gre ekme-makaslama deneyi srasnda
sonu olarak sadece ekme-makaslama kuvveti elde edilmesine ramen, kuvvet-uzama
diyagramnn izilmesiyle akma kuvveti de llebilir. Burada 0,2 akma snrnn tespit
yntemi uygulanabilir (ekil 9).
Uzama l
ekil 9. Nokta kaynakl 1 mm kalnlndaki St 14 05 elik sac ile yaplan ekmemakaslama deneyinde elde edilen kuvvet-uzama diyagram.
Diyagram, farkl kaynak datalaryla oluturulan kaynak noktalarnn farkl ekil deitirme
davranlarn gstermektedir. Farkl ekil deitirme davranlar, akma kuvveti / ekmemakaslama kuvveti oran iin eriler olarak da deerlendirilebilir (ekil 10).

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Krlma ekli
Akma kuvveti FA
ek.-mak. kuv. FS
Oran
Dmelenme
Makaslama
Makaslama
Dmelenme
ekirdek ap dL
Dmelenen kaynak noktas
ekil 10. Kaynak ekirdek apna bal olarak akma kuvveti / ek.-makas. kuvveti oran. 1,0
ve 3,0 mm kalnlnda yumuak elik salardaki nokta kaynakl balantlar.
2.2. Saf ekme Deneyi
Saf ekme deneyi, nokta kaynakl balantnn, birleme yzeyine dik ynde zorlanmas
halindeki dayanmnn tespiti iin uygulanr (ekil 11).

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 11. Saf ekme deneyi iin numune ve deney dzenei

Bu deney sonucu elde edilen sonular, kaynak ekirdeinin apna, malzemeye, para
kalnlna ve kaynak sresine baldr.
2.4. Burulma Deneyi
Burulma deneyi, nokta kaynakl balantn ekil deitirme kabiliyetini verir (Sa kalnl
0,5 mm). ekil 12de, muhtemel bir deney dzenei verilmitir (Kenar boyu 4. ekirdek
ap). ekil 13te ise nokta kaynakl balantlarn burulma deneyinde elde edilen sonulardan
bazlar gsterilmitir.
ekil 12. Nokta kaynakl balantlarn burulma deneyi iin deney dzenei

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 13. Burulma deneyi sonucunda rastlanan krlma trleri

a) Makaslama krlmas
b) Dmelenme krlmas
c) Dmelenme krlmas
deiik krlma tr arasndaki farkllklar unlardr:
a) Her iki san birleme yzeyinden kesilmesi (makaslama krlmas)
b) Kaynak ekirdeinin sata kalmas (dmelenme krlmas)
Krk yeri: kaynak ekirdei / ITAB geii
c) b) gibi ancak krk yeri: ITAB/Esas metal geii.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
BLM 5
DREN KAYNAK HATALARI
Diren kaynak hatalar, standartlarda, tm diren kaynak yntemleri (diren nokta kayna,
diren kabart (projeksiyon) kayna, diren diki kayna ve yakma aln kayna iin olmak
zere alt grupta toplanmaktadr:
1.Hata grubu: atlaklar
2.Hata grubu: Boluklar ve gzenekler
3.Hata grubu: Kat kalntlar
4.Hata grubu: Birleme hatalar
5.Hata grubu: ekil hatalar
6.Hata grubu: Dier hatalar
Tablo 7.1de standartlara gre hatalarn sra numaralar, tanm, aklamalar ve rnek ekilleri
gsterilmitir.
Tablo 7.1. Diren kaynak hatalarnn standart gsterimleri.
Sra
No.:
Tanm
Aklama
Gsterim (rnek)
1.Hata grubu: atlaklar

(Taneleraras veya taneii atlak ilerlemesi, srasyla i veya tharfiyle
harfiyle; para yzeyine kan atlak k harfiyle gsterilir;
1.00
1.101
atlak
Genellikle iki boyutlu

uzanan, snrl malzeme
ayrlmas. Tek veya
kmelenmi halde olabilir.
Aadaki ekilde ayrt
edilirler.
Boylamasna Kaynak dikii ynnde
atlak
uzanan atlak.
1.1011
Kaynak dikiinde
1.1013
Isnn Tesiri Altndaki

Blgede (ITABda)
1.1014
Etkilenmemi esas metalde
ITAB

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.102
Enine atlak
Kaynak dikii eksenine dik

uzanan atlak
1.1023
Etkilenmemi esas metalde
1.1024
Kaynak birleiminde
1.1100
ekirdek
ortasnda
atlak
ounlukla yldz eklinde.
1.200
ekirdek
evresinde
atlak
ounlukla virgl eklinde.
1.1300
Birletirme
dzleminde
atlak
ekirdek evresinde
ynlenmi halde.
1.1400
ITABda
atlak

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.1500
Etkilenmemi
esas metalde
atlak
1.1600
Yzey atla Kaynak ekirdeinin

zerindeki elektrod dalma
izi blgesinde, veya diki
blgesinde para yzeyinde
atlak.
1.1700
Kanca
atlak
1.200
Yma apa blgesinde

atlak.
2.Hata grubu: Boluklar (Gzenekler)

Boluk
(Gzenek)
1.201
Gaz boluu
(Gzenek)
Kaynak dikiinde,
ekirdekte veya ITABda
gaz dolu boluk (gzenek)
(ITABdaki gaz
kalntlarnn konumu ilave
sra numarasyla gsterilir.)
1.2011
Gzenek
Kre eklinde gaz boluu

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.2012
niform
dal
gzenek
ok sayda kk
gzenekler.
1.2013
Gzenek
kmesi
Yerel kmelenmi gzenek.
1.2016
Gzenek
Tek veya birka tane, farkl
hortumu
dzlemde hortum eklinde
(Kurt oyuu) gzenek.
1.202
Bzlme
boluu
(Lunker)
1.300
Kat
kalntlar
Dzensiz olumu boluk
3.Hata Grubu: Kat kalntlar

ekirdekte veya diki
ekseninde kat yabanc
madde kalntlar

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.303
Oksit
kalntlar
Tek veya birka tane

rastlanabilen, ekirdekte
veya diki ekseninde
metalik olmayan ince
(oksit) kalntlar.
1.304
Yabanc
metalik
kalntlar
Curuf
kalntlar
Kaynak metalinde yabanc

metalik paracklarn
bulunmas
Tek veya kmelenmi
halde, kaynak dikiinde
veya ekirdeinde curuf
kalntlar
Artk eriyik
kalntlar
Kaynak dikii iinde kalan

ve iinde yabanc metal
olan son eriyik
1.305
1.306
1.400
1.402
1.403
4.Hata Grubu: Birleme hatalar

Birleme
Birleme yzeyinde hi
(erime) hatas veya yetersiz birleim
Birleme
Paralarn, birleme
(erime)
yzeyinde birbiriyle hi
yokluu
kaynak olmamas
Yetersiz
Paralarn birleme
erime
yzeyinde birbiriyle ksmen
veya yetersiz kaynak
olmas

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.404
1.500
Yetersiz
kaynak
olmu folyo
Para ile folyo arasndaki

birlemenin yetersiz olmas
5.Hata Grubu: ekil hatalar

ekil hatalar Kaynakl birleimin
eklinin, belirlenenden
sapmas
1.501
Yanma oluu
1.502
Ar diki
taknl
Gereken
l
1.507
Kenar
kaymas
Kaynak yaplan paralarn

paralellikten sapmas.
1.508
Asal kayma Kaynak yaplan paralarn

izin verilmeyen bir a
oluturmas.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.520
Distorsiyon
Kaynakl parann ekil ve

boyut olarak olmas
gerekenden sapmas
Gereken l
Gereken l
1.521
ekirdek
veya kaynak
dikii boyut
hatas
ekirdek veya kaynak

dikiinin belirlenen
boyuttan sapmas
Gereken l
Gereken l
1.5211
Yetersiz
ekirdein ok yass
ekirdek
olmas veya aln dikiinin
kalnl veya ok dar olmas
diki
genilii
Gereken l
Gereken l

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.5212
Ar
ekirdein ok kaln
ekirdek
olmas veya aln dikiinin
kalnl veya ok geni olmas
ar diki
genilii
Gereken l
Gereken l
1.5213
ok kk
ekirdek apnn sapmas
ekirdek ap
Gereken l
1.5214
Ar byk ekirdek apnn sapmas

ekirdek ap
Gereken l
1.5215
Asimetrik
ekirdek
veya
asimetrik
diki
ekirdek veya kaynak

dikiinin ekil ve/veya
boyut olarak asimetrik
olmas

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.5216
Yetersiz
ekirdek
derinlii
Birletirilen paraya gre

birletirme yzeyinden
llen diki derinliinin
gerekenden dk olmas
Gereken l
1.5222
Tek taraftan
tamamen
erimi
kaynak
noktas
Kaynak blgesinde
malzemenin fkrmasyla
tek tarafta olumu delik.
1.523
Tamamen
erimi diki
veya kaynak
ekirdei
Kaynak blgesinde
malzemenin fkrmasyla
tamamen olumu delik.
1.524
ITABn ar
genilemesi
1.525
Salarn ar Kaynak yaplan paralar

ayrlmas
arasndaki araln, izin
verilenden ok yksek
olmas.
Yzey hatas Kaynak yaplacak parann
kaynaktan sonraki
yzeyinin, izin verilen
durumdan sapmas
ukurcuk
Para yzeyinde ekirdek
blgesinde yerel ar
ukurlama
1.526
1.5261

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.5262
Yzey krateri Elektrod izinin evresinde

apak veya halka eklinde
malzeme ykselmesi
1.5263
Elektrod
Para yzeyinde yapm
malzemesinin elektrod malzemesi
yapmas
1.5264
Elektrod
dalma hatas
zin verilmeyen derinlikte

elektrod dalma izi
1.52641 Ar byk
elektrod
dalma izi
ap olarak ok byk
1.52642 Ar derin
elektrod
dalma izi
ok derin
1.52643 Dengesiz
elektrod
dalma izi
1.5265 Folyo
yzeyinin
erimesi
1.5266 enelerin
neden olduu
yerel erime
Derinlik ve/veya ap olarak

dengesiz (eit deil)
1.5267
ene izleri
Akm kontak yerlerinde

para yzeyinin erimesi
Para yzeyinde, enelerin

mekanik olarak oluturduu

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
hasar
1.5268
1.527
1.528
Hasarl
kaplama
Sreksiz
kaynak
Yetersiz kaynak yaplm

diki. rnein: ok geni
nokta aral veya ok
kk nokta ap.
Kenar
kaymas
Dikiin kaymas
1.529
Folyo
kaymas
Her iki folyonun karlkl

kaymas
1.530
Eilmi
balant
Kaynakl paralarn kaynak

blgesinde eilmesi
Gereken deer
1.600
6.Hata Grubu: Dier hatalar

Dier hatalar 1. ila 5. Hata gruplarna
girmeyen hatalar.
1.602
Srama
1.610
Temper rengi Kaynak noktas veya dikii

(grnr
blgesinde oksitlenmi
oksit filmi)
yzey
1.611
Boyut hatas
Para yzeyinde yapm

malzeme damlacklar
Gereken boyuttan sapma

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
1.612
Malzeme
fkrmas
Kaynakl paralarn
arasndan malzemenin
basn altnda fkrmas;
ayrca srama

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
BLM 6
Alamsz eliklerin Kabart (Projeksiyon) Kayna
6.1. Kabart Kaynann Esaslar
Kabart kayna, elektrik akmnn ve kuvvetin, birletirilecek paralara dz ve byk ll
elektrodlarla tand bir diren basn kayna yntemidir. Kabart ekli, birletirme
blgesinde bir akm younlamas etkisi yapar. Kabart, kaynak srasnda elektrod kuvveti ve
akm sayesinde snarak byk lde yeniden dzleir ve kaynak blgesinde zlmez bir
balant oluturur. Is etkisi, ksmi direnlerin (R1 ila R7) toplamyla ve akmn karesiyle
orantldr (ekil 1).
ekil 1. Kabart kaynanda ksmi direnler.

R1 ve R2
Elektrod direnleri
R3 ve R4
Elektrod-elik sa temas direnci
R5 ve R6
elik sa malzeme direnci
R7
elik sa - elik sa temas direnci
Kaynak ekirdeinin oluumunda sadece R5, R6 ve R7 direnleri gerekli s miktarn retir.
Kaynak yaplacak paralar arasndaki R7 temas direnci, kabart formundan, bask kuvvetinden
ve paralarn yzey durumundan etkilenir.
Kaynan balangcnda R5 ve R6 malzeme direnleri nispeten kk olduundan temas
blgesinde ar snmann yol at sramadan kanmak iin, R7 direncinin temiz sa
yzeyi ve yksek bask kuvveti ile uygun snrda tutulmas gerekir.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Dier ksmi direnlerin, s kaybna ve anmaya yol amamas iin mmkn olduu kadar
dk tutulmalar gerekir.
Elektrodlarn soutulmas gerekir. Elektrodlarn ve para yzeylerinin temiz olmasna da
dikkat edilmelidir.
Oluan snn bir ksm, s iletimi yoluyla kaybolur. Byk ksm ise soutulan elektrodlara
iletilir. Artan sa kalnlyla bir ksm da paraya yaylr. Is kayb zellikle uzun kaynak
srelerinde nemli hale gelir. Yetersiz kaynak akmlar sadece kaynak sresinin uzatlmasyla
dengelenebilir.
Bu nedenle doru ayar parametreleri (akm, kaynak sresi, elektrod kuvveti), tatminkar bir
kabart kayna birletirmesini gerekletirmek iin en nemli faktrlerdir. Kaynak yaplan
kabart, mercek eklinde bir kaynak ekirdei oluturur. Kaynak ilemine bal olarak deien
bir ITAB (Isnn Tesiri Altndaki Blge = Heat Affected Zone (HAZ) = Wrmeeinflusszone
(WEZ) oluur. Bu blgede malzeme zellikleri deimi ancak kaynak olmamtr.
6.2. Kabart Kaynann zellikleri
Kabart kayna, tipik bir seri retim yntemidir. Kaynak ekipmannn yapsna ve gcne
gre elektrodlarn bir alp kapanmasnda bir veya birka kabart ayn anda kaynak
yaplabilir. Kabartlara akm iletimi, iki veya tek tarafl olabilir.
Kabart kaynanda: - tek kabart kayna; - oklu kabart kayna (ekil 2)

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
st takm (st elektrod)
Paralar
ebeke
Kabart
Alt takm (alt elektrod)
Kaynak transformatr
Sekonder iletken empedans
ebeke
Kabart
ekil 2. oklu kabart kaynann ematik grn ve prensip emas.

ayrca
- tek impulslu kaynak
- ok impulslu kaynak
- akm ykselmesiyle kaynak
- kuvvet programyla kaynak
- kuvvet-akm programyla kaynak
trleri mevcuttur.
6.2.1. Kabart Kaynann Karakteristikleri
- ekirdek ap dp (tahribatl muayene ile elde dilen, ortalama nokta ap)
- ekirdek kalnl hL (birleme dzlemine dik llen, kaynak ekirdeinin en byk
kalnl.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Kabart kaynanda kaynak noktasnn oluumu
Balang durumu
Akm yok. Elektrod kuvveti
uygulanm. Salar
arasndaki aralk 1 mm.
1.periyot sonu
Salar arasndaki aralk
0,25 mm.
4.periyot sonu
Salar arasndaki aralk 0,12 mm.
10.periyot sonu
Bu aama, ekirdein
olmad son kaynak aamas.
6.periyot sonu
12.periyot sonu
ekirdek olumaya balam.
16.periyot sonu
nerilen kaynak sresi
2.periyot sonu
8.periyot sonu
14.periyot sonu
Salar arasndaki aralk 0 mm
20.periyot sonu
Bu aama, artan kaynak sresiyle
ekirdek boyutunun da arttn gsteriyor.
6.2.2. Kabartnn Deformasyonu (Yeniden Dzlemesi)

Bir malzeme ksmnn deformasyonuyla oluturulan kabart, kaynak ilemiyle yeniden
dzletirilir. Bu deformasyon, sacn tek tarafnda yani kabartnn oluturulduu tarafta
meydana gelir. Dier para tarafndaki yzey ok az miktarda deiir. Salarn bu blgede
deiimi, rnein sonradan yaplan bir laklama ileminin bozulmasna yolaar.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
6.2.3. Dayanm
Bir kaynakl balantnn dayanm davran, krlmayla sonulanan bir zorlama deney ile
anlalabilir. ekme-makaslama deneyi, titreim deneyi, ayrma deneyi, burulma deneyi,
iyap incelemesi gibi tm tahribatl deneyler uygulanabilir.
Kabartl kaynak balantsnn hesaplanmasnda genellikle ekme-makaslama deneyinin
sonular kullanlr.
6.2.4. Parametreler
Kaynak makinasnda en az parametrenin deeri ayarlanr:
Elektrod kuvveti, Kaynak akm ve Akm sresi.
Belirli malzemeler, para kalnlklar ve yzeyleri, ilave ayarlar gerektirir. Bunlar arasnda
akm ykselmesi, akm aralk sresi, akm impuls says, n ve son tavlama ve akm-kuvvet
programnn deerleri saylabilir.
Dier parametreler unlardr:
Kabartnn geometrisi, kabart says, kabartlarn dzeni, makinann elektriksel iletme
davran.
Elektrod Kuvveti
Elektrod kuvveti temas direncini ve dolaysyla kabart kaynanda s retimini etkiler.
Kabartnn geometrik ekline, malzeme kalnlna, kaynak yaplacak kabart yzeyine ve
saysna gre belirlenir. Gerekenden daha byk bir elektrod kuvveti veya elektrodun
gerekenden daha sert inii, kaynak akm etkimeden nce kabarty dzletirebilir.
Kaynak Akm
Kaynak akm, kaynakl balantnn oluumunda en nemli parametredir. Is retimi, kaynak
akmnn karesiyle orantl olarak artar. Akm iddeti olarak elektrik akmnn efektif
deeri geerlidir. Kaynak akmnn belirlenmesinde, kabartnn ekli, para kalnl, yzey
durumu ve ayn anda kaynak yaplacak kabart says gznne alnr. Gerekli dayanm
deerine ulaabilmek iin, kaynak akm, elektrod kuvvetine ve kaynak sresine bal olarak
optimize edilir.
Akm Sresi
Akm sresi, kaynak akmnn paradan akt sredir. Genel olarak periyot cinsinden llr
(50 Hzlik bir ebek frekansnda 1 Periyot 0,02 saniyedir.)
6.3. elik Salarn Kabart Kaynanda Kabartlarn Oluturulmas
Bu blmde DIN 8519a gre dairesel kabartlar, uzun kabartlar ve halka kabartlarn
oluturulmas verilmitir.
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
6.3.1. Dairesel Kabartlar
Kabart ap
Sa kalnl
1.Sra
Kabart ykseklii
Istampa ap
2.Sra
6.3.2. Uzun Kabartlar
Sa kalnl
s
Kabart boyu
Kabart genilii
Kabart ykseklii

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
6.3.3. Halka Kabartlar
Sa kalnl
Kabart ap
6.4.4. Doal Kabartlar

Yuvarlak paralarn birbiriyle veya salarla birletirilmelerinde, akmn younlamasna
yolaan nokta veya izgi eklinde temas blgeleri oluur. Kabart formlar genellikle yuvarlak
ve uzun kabart trndedir (ekil 14).
ekil 14. Doal kabartlarn kullanlma

rnekleri.

IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
6.5. Kaynak Makinalar

Kabart kaynanda sadece tek fazl alternatif akm makinalar kullanlmaldr. Zira bu tr
makinalarn ebekeye balanma ihtimalleri, yerel ebekenin davranna baldr. Yksek
ebeke yklenmelerinde ise, ya doru akm ya da frekans dntrcl ok fazl balant
gerekir. Mikroteknikteki kaynak uygulamalarnda ise kondansatr boalmal impulslu doru
akm makinalar kullanlmaktadr. ekil 15, 16 ve 17de deiik makina konstrksiyonlar
verilmitir.
ekil 15. Kuvvetli takm

halinde,
C-ereve kabart presinde
kuvvet dalm
ekil 16. Alternatif akmda akmn dalm.

Akm iddeti, dtan ie doru azalmaktadr.
ekil 17. Doru akmda akmn dalm. Uzun

yol ve dolaysyla byyen diren nedeniyle
akm dalm da doru azalr.

GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

6.6. Kabart Kaynanda Kaynak Hatalar ve Nedenleri
No
1
2
Hata tr
Yetersiz
dayanm
Nokta
ilerinde
boluklar
ve
sramalar
Yanma
lekeleri,
gzenekler
veya
yzeyde
derinlemel
er
Noktann
evresinde
atlaklar
Malzemeni
n elektrod
tarafndan
alamlanm
as veya
tersi
Kaynak
akm
Hatann muhtemel nedenleri (Deiik kombinasyonlar da

mmkndr)
Elektrod
kuvveti
ok byk
ok
kuvvetli;
uygun
olmayan
program;
akm
ykselmesi
yok
ok
kuvvetli
Akm
sresi
ok
ksa
ok
uzun
ok
uzun
ok
kuvvetli
ok
uzun
ok zayf
Kabart
Elektrod
ok
kk
ls
hatal
yzeyi
bozuk
akm altnda
kapanyor
veya
alyor;
almas
ok yava
ok kk
ls
hatal
kt
soutma;
kt yzey;
uygun
olmayan
malzeme
kt
ok kk
uygun
olmayan
malzeme;
kt
soutma
kt
ok kk;
uygun
olmayan
program
Sa
yzeyi
kt
Dier
Kt
uygun
olmaya
n n
tutma
sresi;
uygun
olmaya
n
malze
me
uygun
olmaya
n n
tutma
sresi

Bu ders notlarndaki metin ve resimlerin, tamamnn ya da bir ksmnn, GEVin yazl izni olmakszn elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir
kayt sistemi ile oaltlmas yaymlanmas, sunumlarda kullanlmas ve depolanmas yasaktr.
77/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
7. BLM
Diren Kaynak Elektrodlar ve Elektrod Malzemeleri
1. Genel
Kaynak elektrodlar, akm geirmeye yarayan elektrik iletkenleridir. Malzemeye kaynak akmn ve
elektrod kuvvetini (veya yma kuvvetini) tarlar. Elektrod malzemelerinin ekilleri, boyutlar ve
sl iletkenlikleriyle ve soumalaryla, kaynak ilemindeki s bilanosunu etkilerler.
Elektrod malzemelerinden beklenen zellikler ok eitlidir. Beklenen yaygn zellikler:
- iyi bir elektrik iletkenlik
- yksek bir sl iletkenlik
- yksek bir normal ve scakta sertlik
- yksek bir tavlanma direnci
- yksek bir yumuama scakl
- kaynak yaplan malzemeyle dk bir alam oluturma eilimi
- kolayca ilenebilmedir.
Bu farkl ve ksmen birbiriyle elien zelllikler, sadece bakr ve bakr alamlar tarafndan
salanabilmektedir. Tm koullarn ayn anda yksek olmas mmkn deildir. nemli elektrod
malzemeleri ISO 5182 (DIN 44759) de standartlatrlmtr.
Elektrodun direnci dk olduunda, iyi bir elektrik iletkenlii mevcut demektir. Diren,
elektrodun malzemesinin dnda elektrodun ekline de baldr. Isl iletkenlik de, elektrodun
malzemesinin dnda ekline ve ktlesine, ayrca soutma borusunun byklne ve
konumuna da baldr.
Msaade edilen st alma scaklnda da Brinell sertliinin
azalmamas, yksek bir esas (oda scakl) ve scakta sertlik olduunu gsterir.
Scakta sertlik, bir elektrodun dayanma sresini belirleyen kriterlerden biridir. Tavlanma
direnci, sabit scaklktaki belirli bir ortamda sertlik deerinin hangi sabit scaklklarda

78/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

deimediini gsterir. Bu sertlik deerleri, yumuama scaklna ulaana kadar sabit
tutulabilir (ekil 1).
Yumuama scaklna ulaldnda, sertlik deerleri aniden der. Elektrod temas yzeyinin
alma scakl bu durumda yksek deerlere ular. ok noktal sra kaynaklarda bu husus
zellikle nemlidir (ekil 2).
Elektrod malzemesinin kaynak yaplan malzemeyle alamlanma eilimi, zellikle yksek
scaklklarda elektrod ucunda nemli hale gelir. Yksek malzeme-elektrod temas direnci
nedeniyle elektrik iletkenliinin dmesine bal olarak artar. Kalay, kurun, inko,
kadmiyum, alminyum, bakr, nikel, krom ve gm gibi metalik iletken kaplamalar, kaynak
srasnda elektrod ucunda ortaya kan yksek scaklklarda bakr veya bakr alam
elektrodlarla kuvvetli ekilde alam yapma eilimine sahiptir. Bu bakmdan kaynak srasnda
elektrod ucundaki zgl yzey basncnn artmasna dikkat edilmelidir; zira temas direnci
byr ve ilave snma ortaya kar. Alamlanma eilimi, ksa akm sreleriyle, yeterli elektrod
soutmasyla, uygun ve sabit elektrod kuvvetleriyle ve doru seilmi elektrod malzemesiyle
azaltlabilmektedir.

79/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
Brinel sertlii
ELEKTRK DREN KAYNAI
E-bakr (karlatrma)
Tavlanma scakl
Brinell sertlii
ekil 1. Deiik elektrod malzemelerinin tavlanmaya dayanm
E-Bakr
ekil 2. Deiik elektrod malzemelerinin scakta sertlii

80/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

2. Kullanlan Elektrod Malzemeleri ve ncelikli Uygulamalar
Malzeme: Bakr-Krom-Zirkonyum CuCrZr (Yksek dayanml yalanma sertlemesi uygulanm
elektrod alam)
Uygulama: zellikle yksek nokta sral nokta kaynanda. Tm eliklere zellikle alaml ve
paslanmaz eliklere, ayrca kapl ve galvanizli eliklere uygundur.
Malzeme:
Bakr-Krom-Zirkonyum
CuCrZr
(yalanma
sertlemesi
uygulanm
elektrod
malzemesi)
Uygulama: Nokta, kabart ve aln kaynanda. Karbonlu eliklere, galvanizli salara, pirin,
bronz ve nikele uygun. Baz alminyum alamlarna uygun.
Malzeme: Bakr-Krom-Zirkonyum CuCrZr (zel, yalanma sertlemesi uygulanm elektrod
malzemesi)
Uygulama: Diki kaynanda. Yksek derecede yklenebilir ve atlama oluumuna kar geni
lde direnli. Tm elik trlerine ve kapl salara uygun.
Malzeme: Bakr-Kobalt-Berilyum CuCoBe (Yksek dayanml yalanma sertlemesi uygulanm
elektrod malzemesi; orta derecede elektrik iletkenliine sahip ve zellikle yksek sertlikte.
Uygulama: Nokta, diki, kabart ve aln kaynanda. Dk iletkenlie sahip alaml, yksek
dayanml ve paslanmaz eliklere ayrca nikel alamlarna uygun.
Malzeme: Bakr-Nikel / Bakr-Berilyum CuNi /CuBe (Orta derecede elektrik iletkenliine sahip,
zellikle yksek sertlikte yksek dayanml, yalanma sertlemesi uygulanm elektrod
malzemesi.
81/102
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

Uygulama: Nokta, diki, kabart ve aln kaynanda. Dk iletkenlie sahip alaml, yksek
dayanml ve paslanmaz elik trlerine ve ayrca nikel alamlarna uygun.
Malzeme: Bakr-Zirkonyum (Yksek elektrik iletkenliine ve yksek yumuama scaklna
sahip souk sertletirilmi elektrod malzemesi.
Uygulama: Alminyum esasl malzemelere ve bronzlara uygun.
Malzeme: Selenyum-Bakr-Gm SeCuAg (saf bakrn iletkenliine sahip ancak ayn zamanda
yksek yumuama scaklna sahip souk sertletirilmi elektrod malzemesi)
Uygulama: Alminyum alamlarnn nokta kaynanda.
lave bilgiler ISO 5182de verilmitir.
3. Nokta Kayna Elektrod ekilleri
Elektrodun ekli, kaynak yaplacak paraya baldr. Genellikle dz, bklm ve ift bklm
nokta kayna elektrodlar mevcuttur (ekil 1 ve 2)
ekil 1. Dz, bklm ve ift bklm ekil 2. Kresel ve dz temas yzeyleri

elektrod ekilleri
alma yzeyleri

82/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

ekil 2de gsterilen d1 elektrod ap, kaynak akmnn iletilebilecei ve elektrod kuvvetinin
tanabilecei byklkte seilmelidir. alma yzeyi, elektrod ve para arasndaki ve d2 apna
bal temas yzeyidir. Bu ap, genellikle 4...10 . h
deerinde seilir. (h = tek sacn kalnl).
Kresel ulu elektrodlarda ise, kre yarap 30 ila 200 mm olabilir. Ancak belirli kaynak
ilemlerinde 30 mmnin altnda da olabilir.
Elektrod aplaryla ilgili deneyimler aada verilmitir:
r < 20 mm kk yarap:
Kk paralar ve kk nokta aplar, sa kalnl < 0,5 mm
r = 20 ila 50 mm arasnda orta yarap:
5 mmye kadar sa kalnlklar iin. Yeterli dayanma sahip kk kaynak ekirdekleri oluturur.
Yap eleman ama eklinde zorlanmayacaksa uygulanabilir. Curufsuz yzeylerde ortalama mre
sahiptir.
r = 50 ila 200 mm arasnda byk yarap:
0,5 mmden kaln salar iin. Kk ekirdek aplarna uygun deildir. Yeterli dayanma sahip
kaynak ekirdekleri retir. Dayanm yksektir.
0,8 ile 5 mm arasndaki sa kalnlklarnda endstriyel seri retimde 75 mmlik standart yarap en
uygun deerdir.
4. Elektrodlarn mr
Elektrodlarn mr, elektrod ucu tekrar ilenmeden yapabildii, kaynak kalitesi bozulmadan yani
teknolojik deerlerinin ayn kald ve nokta yzey grnlerinin bozulmad kaynak saysdr.
83/102
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

Tablo 4.3te elektrod mrne etkiyen faktrler ve etkime durumlar gsterilmitir.
Tablo 4.3. Elektrod mrne etkiyen faktrlerin etkime durumlar
Faktr
Elektrod mr
Sertlik (scakta, soukta)
Arttrr
Elektrod malzemesinin iletkenlii (elektrik,
Arttrr
s)
Elektrod malzemesinin yumuama scakl
Arttrr
Elektrod malzemesinin soutulmas
Arttrr
Statik elektrod basma kuvveti
nce arttrr sonra

azaltr
Dinamik elektrod basma kuvveti
Azaltr
Kaynak yaplan malzemenin sertlii (scakta,
Azaltr
soukta)
Alamlanma eilimi
Azaltr
Elektrodun srekli scak kalmas
Azaltr
Elektrodun paraya dalma derinlii
Azaltr
Elektrod ve malzeme yzeyinin temizlii
Arttrr
Elektrod ucunun tralanmas
Arttrr
Elektrod mr, kaynak nokta sayclar yardmyla (Adm fonksiyonu) arttrlabilir.

Elektrodlar, artan kaynak saysyla anr. Elektrod yzeyi byr ve akm younluu azalr.
Dolaysyla kaynak ekirdei klr.

84/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

Kaynak nokta saycsyla, yeni elektrodun akm deerine eit akm retilir. Nokta saycs,
elektrodun anma miktarna uygun ekilde akm salayarak nokta ekirdeinin ayn boyutta
kalmasn salar.
ISO 5182 - Diren kaynak ekipmanlarnda kullanlan elektrodlar ve yardmc dzenekler iin
malzemeler
Bu standart, paraya akm ve kuvvet iletiminde kullanlan elektrod ve dier paralar iin kullanlan
malzemelerin zelliklerini vermektedir.
Bu standartta kullanlan yumuama scakl, iki saatlik etki sresi sonunda, teslim artlarnda oda
scaklnda llen sertlik deerinin maksimum % 15i kadar bir d oluturan maksimum
scaklk anlalr.
1. GRUPLAR
A Grubu - Bakr ve bakr alamlar
Bu gruptaki malzeme trleri unlardr:
Tip 1: Yksek elektrik iletkenliine ve ortalama sertlie sahip yalanmayan malzemeler. ekilmi
malzemeler dayanmlarn, retimleri srasnda souk ekil deitirme yoluyla kazanmlardr.
Tip 2: Mekanik zelliklerini, sl ilemle veya sl ilem + souk ekil deitirme kombinasyonu ile
kazanm, Tip 1e gre daha yksek sertlie sahip alamlar.
Tip 3: Tip 1. ve 2. ye gre daha dk elektrik iletkenliine sahip ancak 2.tiptekinden daha yksek
mekanik zelliklere sahip yalanabilen alamlar.
Tip 4: Ya souk ekil deitirme ya da sl ilemle belirli zellikler kazandrlm alamlar. Bu tip
alamlar, yalandrlamaz.
B Grubu - Sinter metaller
Bu grup, sinterleme ile retilmi alt tip malzeme ierir:
Tip 10 ve 11: Bakr ve tungstenden sinter metaller
Tip 12: Bakr ve tungstenkarbrden sinter metaller
Tip 13: Molibdenden sinter metaller
Tip 14: Tungstenden sinter metaller
Tip 15: Gm ve tungstenden sinter metaller.
2. zellikler
Malzemeler, Tablo 2de verilen artlar salamaldr.

85/102
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Grup
Tip
Numara
aretleme
Cu-ETP
Malzemeler
retim
Normal bileim
1)
(deerler mm
%
cinsindendir)
Cu(+Ag)
min 99,90
Sertlik
HV30
dak.
Elektrik
iletkenlik
(MS/m dak.
ekme 25
85
56
ekme < 25
Dvme
Dkme
90
50
40
56
56
50
Yumuama
scakl
C /dakika.
150
CuCd1
Cd 0,7-1,3
ekme < 25
Dkme
Dvme
90
95
90
45
43
45
250
CuCr1
Cr 0,3-1,2
ekme 25
ekme< 25
Dvme
Dkme
125
140
100
85
43
43
43
43
475
CuCr1Zr
Cr 0,5-1,4
Zr 0,02-0,2
ekme 25
ekme< 25
Dvme
130
140
100
43
43
43
475
CuCo2Be
Co 2,0-2,8
Be 0,4-0,7
ekme 25
ekme< 25
Dvme
Dkme
180
190
180
180
23
23
23
23
475
CuN2Si
Ni 1,6-2,5
Si 0,5-0,8
ekme 25
ekme< 25
Dvme
Dkme
200
200
168
158
18
17
18
19
500
CuNi1P
Ni 0,6-1,2
P 0,16-0,25
ekme 25
ekme< 25
Dvme
Dkme
130
140
130
110
29
29
29
29
475
CuBe2CoNi
Be 1,8-2,1
Co-Ni-Fe
0,20-0,60
ekme 25
ekme< 25
Dvme
Dkme
350
350
350
350
12
12
12
12
300
CuAg6
Ag 6-7
Dvme 25
Dvme
25 ila 50
140
40
120
40
Dvme
170
Dkme
170
220
240
300
150
420
140
17
16
12
17
17
29
400
CuAl10Fe5Ni5
Al 8,5-11,5
Fe 2,0-6,0
Ni 4,0-6,0
Mn 0 - 0,2
W75 Cu
Cu 25
10
W78 Cu
Cu 32
11
WC70 Cu
Cu 30
12
Mo
Mo99,5
13
W
W 99,5
14
W65 Ag
35 Ag
15
1) Normal bileim sadece bilgi iindir. Malzemeler, Tabloda verilen zelliklere uygun hazrlanmaldr.
1000
1000
1000
1000
1000
900

86/102
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

Tavsiye edilen uygulamalar
Malze
me
A 1/1
Nokta
kayna
Alminyumun
kayna iin
elektrodlar
A 1/2
Alminyum ve
kapl eliklerin
kayna iin
elektrodlar
(inko, kalay,
alminyum,
kurun)
A 2/1
Alamsz
eliklerin
kayna iin
elektrodlar,
elektrod
tutucular,
kapslleri ve
balklar.
A 2/2
Alamsz ve
kapl eliklerin
kayna iin
elektrodlar
A 3/1
Paslanmaz ve
sya dayankl
eliklerin
kayna iin
elektrodlar,
yk tayan
elektrod
tutucular,
kapslleri ve
kollar.
Diki
kayna
Alminyum
un kayna
iin disk
elektrodlar
Alminyum
un kayna
iin
elektrodlar.
Kapl
eliklerin
kayna iin
disk
elektrodlar
(inko,
kalay,
kurun vs.)
Alamsz
eliklerin
kayna iin
elektrodlar
Alamsz ve
kapl
eliklerin
kayna iin
disk
elektrodlar
Paslanmaz
ve sya
dayankl
alamlarn
kayna iin
disk
elektrodlar
Kabartl
kaynak
-
Byk
yzeyli
kabartl
kaynak
takmlar
Kabartl
kaynak
takmlar
veya
elemanlar
Aln
kayna
-
Alamsz
eliklerin
kayna
iin gergi
eneleri
veya
ekipmanla
r
Dier
Yk tamayan
akm ileten
elemanlar,
lamel bandlar
eliklerin veya
demird
metallerin
yksek frekans
diren kayna
iin elektrodlar
Alamsz
ve alaml
eliklerin,
sya
dayankl
ve
paslanmaz
eliklerin
kayna
iin gergi
eneleri
veya
ekipmanla
r
-
ddetli
yklenen, akm
ileten paralar.
B snfnn
malzemelerind
en sinter
elektrodlar iin
esas
malzemeler.
Yksek
gergi
kuvvetleri
nde
kaynak
iin gergi
eneleri
veya
ekipmanla
r
Yk tayan,
akm ileten
paralar

87/102
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
A 3/2
A 4/1
A 4/2
A 4/3
Malze
me
A 4/4
iddetli
yklenen
elektrod
tutucular,
kapslleri ve
kollar.
Elektrod
tutucular ve
eik elektrod
kollar
Ekstrem
mekanik
zorlamalar
altndaki
elektrod
tutucular ve
kapslleri
-
Nokta
kayna
Elektrod
tutucular
Elektrod
kapslleri ve
laynerleri
Yk tayan,
akm ileten
paralar
Elektrod
kapslleri ve
laynerleri
iddetli yk
tayan, akm
ileten paralar
Ekstrem
mekanik
zorlamalar
altndaki
disk elektrod
tutucular.
ok yksek
elektrod
kuvvetleri
altndaki
kabartl
kaynak
takmlar ve
ekipmanlar
-
Yakma
aln
kayna
iin uzun
gergi
eneleri.
Kabartl
kaynak
Kabart
takmlar ve
levhalar
Aln
kayna
-
Dier
Alamsz
eliklerin
kayna iin
ekipman.
ddetli
yk
altndaki
alamsz
eliklerin
kayna
iin
ekipmanla
r
-
Scak perinler
veya s
eanjrleri iin
ekipmanlar
Yksek sl
zorlama
altndaki
alamsz
eliklerin
kayna iin
disk
elektrodlar.
B 10
Diki
kayna
Dk
elektriksel
yklemeye
maruz
elektrod
kapslleri ve
laynerleri
-
B 11
Scak perinler
veya s
eanjrleri iin
ekipmanlar

88/102
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
B 12
B 13
B 14
B 15
Yksek
iletkenlie
sahip bakr
esasl
malzemelerin
kayna iin
ekipmanlar
Yksek
iletkenlie
sahip bakr
esasl
malzemelerin
kayna iin
ekipmanlar
-
Paslanmaz
eliklerin
kayna iin
ekipmanlar
eliklerin
kayna
iin kk
kaynak
eneleri
veya
ekipmanla
r
-
Scak perinler
veya s
eanjrleri iin
ekipmanlar
Scak perinler
veya s
eanjrleri iin
ekipmanlar;
direnle sert
lehimleme iin
ekipmanlar
Scak perinler
veya s
eanjrleri iin
ekipmanlar;
direnle sert
lehimleme iin
ekipmanlar
eliklerin
yksek frekans
kayna iin
elektrodlar
Bindirme Salarn Elektrik Diren Diki Kayna

DIN 1910 Blm 2ye gre diki kayna, diren basn kayna yntemidir. Akm ve kuvvet, disk
eklindeki bir ift elektrod araclyla veya bir disk elektrod ile bir rs veya dz elektrod tarafndan
tanr. Paralarn birbirine bastrlan yzeyleri, basn altnda yeterli derecede stldktan sonra
kaynak yaplr. Kaynak noktalar arasndaki mesafeye gre szdrmaz dikiler veya kesintili dikiler
(diki nokta kayna) retilebilir.
Nokta kaynak makinalarnda da szdrmaz dikiler retilebilir ancak bunun iin her noktadan sonra
parann hareket ettirilebilmesi iin elektrodlarn birbirinden ayrlmas gerekir. Diki kaynanda,
dnebilen elektrodlar yardmyla bu dezavantajn stesinden gelinmitir (ekil 1).

89/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Elektrod
Para
Elektrod
ekil 1. Diki kaynann emas.

Disk ifti, paraya ubuk elektrodlar gibi sadece kk bir yzeyden temas eder; bu nedenle akm,
snrl bir malzeme kesiti zerinden bir diskten dierine akar. Diskler malzemenin gerekli ilerleme
hzna uygun bir hzda dndrlr. Nokta kaynayla diki retimine gre, disk elektrodun toplam
dairesel yzeyinin bykl nedeniyle son derece dk elektrod anmas gerekleir. Ayrca
malzeme dk seviyede sl yklenir ve elektrodun kalkp inmesi iin zaman harcanmadndan
kaynak hz da son derece yksektir.
Aada diki kayna ile ilgili hususlar verilmitir.
Kre yarap
ekil 2. Disk elektrodlarn kesitleri

90/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Soutma
Disk elektrodlar, uygun ekilde soutulmaldr. Bu durum zellikle galvanizli veya kalayl salarn,
yumuak salarn, alminyum ve magnezyum alamlarnn kaynanda nemlidir; zira bu
malzemeler disk elektrodla alam oluturabilir.
Elektrodlarn soutulmas, byk aplarda elektrodun mili zerinden, kk aplarda da bir su
banyosu araclyla gerekletirilir. lk durumda, soutma suyu kural olarak bir su datcsyla,
elektrod milinin flanna veya elektrodun iindeki bolua iletilir (ekil 3). Bir su banyosu
araclyla soutmada, suyun beslenmesi, alttan veya stten olabilir.
ekil 3. Bir halka eklindeki diki kayna elektrodunun soutulmas

ve altrlmasna rnek.
Tahrik Trleri
ou durumda iki elektrodun sadece biri tahrik edilir ve dier elektrod, paraya srtndnden
dnmek durumunda kalr (ekil 4).

91/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 4. Tek ve ift tarafl disk elektrod tahrii.

a) Tahrik diski ve ift tarafl yataklanm kayc disk.
b) Tahrik edilmi (1) diski ve tek tarafl yataklanm (2) diski.
Tahrik Sistemleri
ekil 5te gsterildii gibi disk elektrodlarn hz, bir elektromotorun tahriiyle kademesiz
ayarlanabilen bir sistem zerinden ayarlanabilir.
ekil 5. Disk elektrodlarn tahrik trleri.

92/102
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

A: Bir sonsuz vida ile tahrik
B: Br srtnme rulosu ile tahrik
a: Sonsuz vida
b: Mafsall mil
c: Tahrik motoru
d: Srtnme rulosu
e: anjman
Akm ve Kuvvet Program
Hafif metal alamlarnda olduu gibi, zor kaynak yaplabilen malzemelerin birletirilmesi iin,
deiik akm ve kuvvet programlar uygulanabilir. ekil 6da bunun bir rnei gsterilmitir.
F: Elektrod kuvveti
I : Kaynak akm
Zaman t
ekil 6. Kademeli diki kaynanda bir akm ve kuvvet program rnei.

Akmn letimi
ekil 7de deiik akm iletim trleri gsterilmitir. lkinde kaynak akm, kaynak yaplacak
paralara gre dzenlenmi iki ift tarafl disk elektrod tarafndan tanr. kinci durumda ise akm,
disk elektroddan arada bulunan malzeme zerinden bir bakr altla akar. nc durum ise indirekt
kaynak olarak adlandrlr. Disk elektrodlar, paralarn ayn tarafnda bulunur ve akm, bir
elektroddan dierine, kar yze yerletirilen bir bakr altlk zerinden akar. Seri bal iki
transformatrler sekonder devredeki indktif empedans azaltlabilir.

93/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 7. Diki kaynak makinalarnda deiik akm iletim trleri.

a) Disk elektrodlar kar karya
b) Disk elektrod bakr tablaya kar
c) Bakr tabla zerinde ift diki kayna
d) Seri bal iki transformatr ile ift
diki kayna (Push-pull dzeni).
Kaynak akmnn dnen elektrod milleri zerinden geii, ya mil yata zerinde ya da ayr bir akm
beslemesiyle gerekletirilir. Kayc bir yatak (genellikle bronz) zerinden akm tanmas,
konstrktif olarak basittir ancak yksek yatak anmas szkonusudur. Ayrca elektrod kuvvetinin
deimesi, akm gei orann da deitirir; bu durumda dk elektrod kuvvetlerinde akm geiinin
ayn kalmas salanamaz.
Temizlik ve Diki Profili
Tralama takmlarnn yaps, kaynak makinasndaki elektrodlarn yzeyine yapm yabanc
maddelerin uzaklatrlmasn salar ve diki profili dzeltilebilir. Bu ilem, ya periyodik zaman
aralklaryla ya da makinaya monte edilerek srekli olarak yaplabilir.

94/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

Disk Elektrodla Diki Kayna Ekipmanlar
Disk elektrodla diki kayna, genellikle stasyoner (sabit) kaynak makinalaryla yaplr. Baz
durumlarda, zellikle ayrlabilen paralarn kaynanda, diki kaynak penseleri de kullanlmaktadr.
Makina Yaps
Diki kaynak makinasnn genel yaps, nokta kaynak makinasna benzer. Nokta kaynak
elektrodlarnn yerinde disk gvdeli elektrodlar kullanlr. Yeni diki kaynak makinalarnda ise
basnl hava ile alan elektrod kuvvet reticileri mevcuttur.
Yaplarna gre boyuna diki (ekil 8) ve enine diki (ekil 9) makinalar mevcuttur. Ayrca gezici
(hareketli) diskli makinalar da bulunmaktadr. ekil 10da zel tipler verilmitir.
ekil 8. Boyuna diki makinalarnn alt kol dzenlerine rnekler.

a) Byk apl borular ve salar iin iletken olmayan malzemeden yaplan,
byk elektrod diskli ve besleme gl alt kol.
b) Kk apl boru gvdeleri iin kk disk elektrodlu alt kol.
c) Ayrlabilen paralarn kayna iin ayarlanabilen alt kol.

95/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 9. Enine diki makinalar iin disk

gvdeleri.
a) Kk yaraplarn kayna iin kk
alt disk elektrod.
b) Yksek kenarlarn kayna iin
segman disk.
c) Oyuklu disk elektrodlar
d) Eik alt kollu elektrod dzeni
e) Dz ekili modifiye edilmi paralar
iin bklm alt kol.
f) Ayrlabilen paralarn kayna iin
ayarlanabilen alt kol.
g) ki kaynak dikiinin ayn anda kayna
iin ift diskli kafal.
ekil 10. Disk elektrodlu diki kayna iin zel makinalar.

a) Kayc kzakl makina
b) Hareketli elektrodlu boyuna diki makinas

96/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

Kaynak Akm Tr
Kaynak ilemi iin gerekli enerji reteci olarak ounlukla, tek fazl veya fazl olabilen alternatif
ebeke akm kullanlr.
Tek fazl ebeke balants
Kk veya orta akm kna sahip kaynak makinalar, genellikle tek fazl ebekeye balanr.
Makinalarn basit yaps ve kontrolu, fazl ebekenin asimetrik yklenme ve zellikle byk
glerde ve kol aklklarnda, olumsuz olarak etki yapan byk bir sekonder empedans oluturma
dezavantajlarna sahiptir.
fazl ebeke balants
fazl makinalar, alternatif akm ebekesinin fazndan enerji alr ve bu nedenle simetrik bir
ebeke yklemesi oluturur. lave bir stnl de, dk frekansl akm impulslar (frekans
dntrme makinalar) veyahutta doru akmla (doru akm makinalar) altrlabildiinden,
sekonder empedansn kk olmasdr. Ancak fazl makinalarn teknik yaplar ve yatrm
maliyetleri, tek fazl makinalardan olduka daha yksektir.
Kontrol
Kontrol, belirli bir programla yaplr. Diki makinalarnda ksa akm sreleri, kesin bir zaman
snrlamasn gerektirir ve kaynak diki kalitesinin sabit kalmasn salar.
ekil 11de elektronik zamanlayclarla akm sresinin kontrol gsterilmitir.
Kaynak makinas
Kontrol nitesi
ekil 11. Elektronik zamanlayclarla akm sresinin kontrolu

97/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

G ayar
G ayar, zellikle zor kaynak yaplabilen metallerin ilenmesinde, faz kaydrmasyla kademesiz
olarak gerekletirilebilir (ekil 12).
ekil 12. Faz kaydrma ile g ayar.

a) Yaklak 30 lik elektriksel tetikleme sre noktas
b) Yaklak 120 lik elektriksek tetikleme sre noktas.
Akm evrim program
ou kaynak ilemi, bir akm evrim programna ihtiya gsterir. Bu ilem elektronik kontrol
niteleriyle etkin olarak gerekletirilebilir. Akm sresi ve akm aral, periyodik olarak senkron
atelenebilir (ekil 13).
ekil 13. Diki kaynanda akm deiiminin osilogram.

Akm sresi: 6 p ve aralk sresi 1 p.
Diki Formlar
Diki kaynayla bindirme veya aln birletirmeler yaplabilmektedir.
Bindirme Diki
Bindirme dikite, salarn birbiri zerine en az sa kalnlnn 4 ila 6 kat uzunlukta bindirilmesi
gerekir. Akmn geiiyle, her ik sacn arayzeyinde mercek eklinde bir erimi blge oluur. Bu
blge daha sonra katlaarak iki sac birbirine balar. Kaynak ekirdeinin genilii b iin,
98/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

b = 2s + 2 mm
forml yaklak bir deer salar.
Burada s = tek sacn kalnl (mm) dr.

Bindirme dikilerin disk elektrodla diki kaynandan beklenen artlar, malzemelerin kesilerek
hazrlanmas nisbeten basit olduundan, dk seviyelidir. Ayrca bindirme diki, en sk rastlanan
diki formudur. Bindirme dikiin dezavantajlar, diki blgesindeki kalnln, sacn genel
kalnlnn iki kat olmas (ikinlik blgesi oluturmas), baka bir paraya kuvvet nakli srasnda
kuvvet aknn bozulmas ve iki sacn temas noktasnda kaynak yaplmam bir araln kalabilmesi
(entik etkisi, aralk korozyonu) durumlardr.
Nokta aralklarnn seimiyle, bindirme dikilerde diki nokta (ekil 14) ve szdrmaz dikiler (ekil
15) olarak birletirmeler elde edilebilir.
ekil 14. Diki nokta balants.

a=
1000 . v (tp - ts)

60
Burada a= Nokta aral; V= kaynak hz (m/dak); tp=akm aralk sresi;

ts= akm sresidir.
ekil 15. Bindirme kaynak yaplm szdrmaz diki.

99/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
Tel Elektrodla Bindirme Diki, Folyolu Bindirme Diki ve Ezme Kayna

Tel elektrodla bindirme diki ynteminde, tayc diskler ile paralar arasnda her iki yzeyde
elektrod olarak bakr teller, sabit hzla beslenir (ekil 18b). Bu sayede elektrod yzeyinin yeni
kalmas salanr.
Folyolu bindirme dikite ise, elektrodlar ile para yzeylerinin arasna ayn tr bir folyo band
beslenir (ekil 18c).
Ezme kaynanda ise birletirilecek paralar, tek sa kalnlnn 0,8 ila 1,5 kat uzunlukta stste
bindirilir ve kaynak srasnda bu blm ezilerek birletirilir (ekil 18d).
ekil 18. Disk elektrodla diki kaynanda alma ekilleri ve diki oluturma yntemleri.
a) Bindirme diki
b) Tel elektrodla bindirme diki
c) Folyolu bindirme diki
d) Ezme kayna

100/102
IIW No:1.11
GEV - ATB
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI

Diki Kaynanda Kaynak Parametrelerinin Etkileri (Tablo 1)
Tablo 1. Disk elektrodla diki kaynanda kaynak parametreleri arasndaki iliki.
Sa kalnl
Arttka
G
Arttka
Nokta aral
Arttka
Disk genilii
Artar
Elektrod kuvveti
Artar
Akm iddeti
Artar
Artar
Azalr
Akm sresi
Artar
Azalr
Akm aral
Azalr
Azalr
Kaynak hz
Azalr
Azalr
Artar
ekil 19. Diki kaynayla balant oluturma

ihtimalleri.
a) Alternatif akmla szdrmaz diki
b) Alternatif akmla diki nokta
kayna.
c) Doru akmla szdrmaz diki.

101/102
GEV - ATB
IIW No:1.11
Revizyon No:001
Tarih :09.03.2009
ELEKTRK DREN KAYNAI
ekil 20. Alminyum malzemelerin diki kaynanda kuvvet-yol diyagram ve makroyapnn

grn

102/102

1-11 Elektrik Direnç Kaynağı

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1-11 Elektrik Direnç Kaynağı

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

IIW No:1.

ELEKTRK DREN KAYNAI

Bir otomobil gvdesindeki diren nokta kaynaklar

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

ekil 12. Basnl aln kayna

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

ekil 14. ndktif basn kayna

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

2.2. Akm trne ve akm ve kuvvetin zamanla deiimine gre snflandrma

Diren kaynak yntemi

Srekli akmla kaynak (doru

Diren basn kayna;

mpuls eklindeki doru

(Diren) nokta kayna,

Akm artrml ve/veya akm

mpuls eklindeki doru akmla

Akm ve/veya kuvvet

Akm ve/veya kuvvet

Orta frekansla kaynak, kondktif

Yksek frekans (10.000den

Kondktif diren basn

(Diren) nokta kayna,

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

ekil 3.1. Diren nokta kayna.

olduundan, t sresinde yaplan i: W = I2 R t

ELEKTRK DREN KAYNAI

= Is2 RG ts (J) dir. (Joule kanunu)

= Kaynak akm (A)

ekil 4.2. Diren kaynanda snn dalm

ekil 4.3de ise Joule kanununa gre s dengesi gsterilmitir.

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

ekil 4.3. Joule kanunu Bir nokta kaynann s dengesi

ekil 4.5. Kaynak devresindeki elektriksel direnler.

ELEKTRK DREN KAYNAI

Malzeme direnci RSt ve

ELEKTRK DREN KAYNAI

ekil 4.6. eliklerin karbon orannn elektriksel zgl dirence etkisi.

: iletkenin kesiti dir.

halini alr. Burada

: akm yolunun uzunluu

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

ekil 4.7. Saf demirin zgl elektriksel direncinin scaklkla deiimi.

: Oda scaklndaki zgl elektriksel diren

Tablo 1de, baz metalsel malzemelerin RT ve deerleri verilmitir.

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

Kaynak Teknolojisi ve Tahribatl/Tahribatsz Muayene Eitim Aratrma, Uygulama Merkezi

ELEKTRK DREN KAYNAI

ekil 4.8. Temas yzeyinin aklamas.

ELEKTRK DREN KAYNAI