Professional Documents
Culture Documents
(Elektri̇k Motorlari Gmyo) PDF
(Elektri̇k Motorlari Gmyo) PDF
(Elektri̇k Motorlari Gmyo) PDF
Stator Sarglar: Tek katl sarglarda, nceden bir sarg makinasnda hazrlanm ve
izole edilmi sarg paketleri ak oluklara tek tek yerletirilir. Byk gerilimli statorlarda
ak oluklu sa paketleri kullanlr. Yar ak oluklara sarglar zel kalp yada ablonlar
yardmyla tek tek denmektedir. Tam kapal oluklar iine, teller statorun aln
tarafndan balayarak, ipliin ineye geirildii gibi tel tek geirilir. Sonra bu teller sarg
haline getirilir .Olduka ural bu tr
2- Endvi
zerinde kollektr
mil
endvi sarglar
bulunmaktadr. Endvi, kalnl 0,30 0,70 mm. arasnda deien dinamo sandan
yaplr. Dinamo salar istenen ekil ve lde preslerle kesildikten sonra tavlanr ve
birer yzeyleri yaltlr. Yaltma ileminde kat, lak kullanlr veya oksit tabakas
oluturulur.
3-Kollektr ve fralar
Doru
akm
makinelerinde
kollektr,
endvide
Fralar, makinenin akm iddeti ve gerilimine gre sert, orta sert ve yumuak
karbon veya karbon bakr alamndan yaplr.
4-Yataklar ve kapaklar
Doru akm makinelerinde, kendi kendine yalanan bilezikli tip metal yataklar
veya bilyah yataklar kullanlr. Metal yataklar sessiz a-lr, fakat fazla bakm
gerektirirler. Bilyah yataklar ise, grltl almakla beraber, bakmlar ok
kolaydr.
Yataklarda meydana gelen anmalar srtnmelere, komitasyonun bozulmasna
ve byk arzalarn domasna neden olabilir.
Yataklar, boru eklindeki gvdenin iki yanna balanan kapaklar zerine
yerletirilmitir. Kk makinelerde kapaklar kaln salar pres-edilerek yaplm
olabilir. Fakat genellikle dkm kapaklar kullanlr.
Doru akm makinelerinde yukarda saydmz ksmlardan baka ayaklar,
balant klemensi, tama kancas, vantilatr gibi yardmc paralar bulunur.
ve
ularna
doru
akm
kayna
Kutuplar arasna birtek iletken yerine birok bobin yerletirip bobin ular
kollektre balanrsa, sistemin dzgn dnmesi salanr. Bu sistemin DA dinmosundan
bir fark yoktur. Bir dinamo dndrldnde elektrik enerjisi retir .Makinaya DA
enerjisi uygulandnda ise dner.
Manyetik alan iinde dnen endvinin iletkenleri, bu alann kuvvet izgileri
tarafndan kesilir. Manyetik alan iinde dnen ve iletkenleri kuvvet izgileri tarafndan
kesilen endvi zerinde e.m.k endklenir. DA motorunun endvisine U gerilimi
uygulayalm. N kutbu altndaki iletkenlerden giri (+), S kutbu altndaki iletkenlerden
k (.) ynnde bir akm gesin. Akmn ynne gre endvi sola dner. Bu hareket
ynn sol el kaidesi ile bulabiliriz. Ayn zamanda endvide endklenen emkide
dinamolarda olduu gibi sa el kaidesi ile bulabiliriz.ekilde iletken iindeki iaretler
uygulanan gerilimin ynn ve zerlerindeki iaretlerde oluan gerilimin ynn
gstermektedir. Oluan gerilimin yn uygulanan gerilime ters ynde
ve onu
I =U-Ez /R
eklinde bulunur.
(Sabit)
Ez.......Zt emk
R.........Motorun i direnci (Sabit)
(d/d)
Volt
Yol verme direnci srg kolu, kademeli direnlerin bal olduu maden kontaklar
zerinde gezer. Yol verme direncinin L M R ile gsterilen ucu vardr. Bunlardan L
ucu, ebekenin pozitif veya negatif ucundan birine, R ucu endvinin A ucuna, M ucu da
nt uyartm sargsnn C ucuna balanr.
A
L
M
A
R
s
M
B
nt motorda uyartm
kutup
(endktr)
sargs endviye
paralel balanmtr .
Motorun
ar akm
ekecektir. Bunu nlemek iin motor yolverme direnci LMR reostas kullanlarak
ilk
kalknma annda dk akm ekilmesi salanr. Zt emk deeri arttka diren devreden
karlarak uygulanan gerilim deeri arttrlr. Motorun devir says QST reostas ile
ayarlanr. TS Direncinin deeri kldke uyartm sargsna uygulanacak gerilim
artacandan , oluturaca manyetik alanda artacaktr. Kutup manyetik alannn
artmasna bal olarak endvi daha byk gle dndrlerek devir says arttrlacaktr.
2 ) SER MOTORLAR
uygulanmaz.
Uygulansa
bile
ok
enderdir.
Seri motorlarda endvi akmnn tm uyar
sargsndan
geer.
Bu
nedenle
endvi
akm
Devir ynn deitirmek iin endvi veya sarglarndan geen akmn ynn
deitirmemiz yeterlidir.
zerinden
(Bilekelendirilmi)
bir
yaplr.
motorda,
Eklemeli
seri
sargnn
olarak
ana
kuvvetlenmektedir.
alann
manyetik
aks
Seri sargnn manyetik alan nt sargnn manyetik alann zayflatacak ekilde seri
sarg balanrsa, bu motor karmal, kar bilekelendirilmi,Ters kompunt motor
olur. ayet dnme ynn deitirme ilemi srasnda balantlar yanl yaplrsa,
istemeden bir eklemeli kompunt motor, karmal kompunt motor oluturulmu olur.
Bunun sonucu bileke alan zayflayaca iin, yklenme annda devir says ykselir.
karmal kompunt motorlarn daima kendi balarna devir ykseltmeye kar eilimleri
vardr, kararsz olduklarndan uygulamada kanlmaktadr.
Eklemeli kompunt motorlar nt motorlaryla ilk
ekme momentinin karlanamad yerlerde, rnein:
vinlerde kullanlr. 12 kWn stndeki dtan uyarmal
bir motorda ya da bir nt motorda yardmc bir sarg
bulunuyorsa, bunlar seri/nt motor gibi bir tutum
gsterir. Bu tr motorlara yardmc bir seri sarg
denmesinin
nedeni,
yklenme
annda
endvi
veya
yn
endviden
geen
deitirilirse
ENDV REAKSYONU
Endvi manyetik alannn, kutup manyetik alanna gsterdii tepkiye endvi
reaksiyonu denir. Endvi reaksiyonunun kelime anlam, endvinin tepki gstermesidir.
kutuplarn yan ksmndaki demir kesiti yarya drlm olur.Endvi alannn etkisi
sonunda, kutup ayaklarnn yar ksmlarnda alan ylmas olduunu biliyoruz. Bu
ksmlarda demir kesitini yarya indirdiimiz iin, ufak bir alan art doymann meydana
gelmesine neden olur. Bylece kutbun bu blmndeki alan art nlenir.
Kutup ayaklarna oluklar almadnda (a), oluklar aldnda (b) endvi alannn durumu.
ekilde kutup ayanda oluk olmayan makinede endvi alan ksa yoldan devresini
tamamlar. b de ise, kutuplar zerine oluklar ald zaman, endvinin dourduu
kuvvet izgileri ok daha uzun bir yol katetmek zorundadr.
Yukarda yaplan aklamalardan anlalaca gibi, endvi alannn etkisi tamamen
yok edilememitir. Bu metodun da en byk sakncas, deiik yklere gre ayar
olanann bulunmamasdr. Kk ykler iin birka oluk yeterlidir. Fakat byk ykler
iin daha fazla oluk amak gerekir. Bu nedenle bu metot daha ok sabit ykl makineler
iin kullanldr.
c Yardmc kutup kullanmak :
Yardmc kutuplar, ilerde de greceimiz gibi, daha ok komitasyonu kolaylatrmak
iin kullanlr. Bunun iin bu kutuplara komitasyon kutuplar da denir. Fakat zellikle fra
altlarndaki blgelerde endvi alannn etkisini ok etme bakmndan ok faydaldr.
Yardmc kutuplarn yararn yle aklayabiliriz:
Endvinin meydana getirdii alan normal olarak ntr ekseni dorultusundadr.Eer biz
bu blgedeki alana eit ve ters ynde bir alan meydana getirirsek, iki alan birbirini yok
edeceinden, endvi alannn etkisi ortadan kalkar. Bu ii yardmc kutuplar yapar.
KOMTASYON
Aadaki ekilde, bir halka endvinin fra alt blgesi ele alnmtr. imdi,
endviyi yava yava dndrelim ve a, b, c durumlarnda meydana gelen olaylar
inceleyelim. Burada halka endvinin aln nedeni, halka endvide olaylarn daha kolay
anlalmasdr. Halka endvi iin anlatlanlar, aynen tambur endvi iin de geerlidir.
ekil a da, a-b ve c-d bobinlerinden geen kol akmlar 3 numaral dilime gelmekte
ve buradan fraya geerek d devreye gitmektedir. D devreye giden endvi akm kol
akmlarnn toplam olup;
Ia = 2 . ic dir.
ekil b de 3 ve 4 numaral kollektr
dilimleri fra tarafndan ksa devre
edilmitir. Bu anda c bobini de ksa
devre edilmi olur. Dolaysyla N kutbu
altndaki bobinlerden geen ic akm c
bobininden gemeden ve 4 numaral
dilim zerinde d devreye gitmek ister.
a - b bobinlerinden geen ic akm yine 3
numaral dilimden fraya ve oradan d
devreye gemektedir.
Endvi biraz daha dndnde ekil
c elde delir. Bu durumda fra, yalnz 4
numaral dilime basmaktadr. c bobini
ksa devre halin-den kurtulmutur ve S
kutbu etki alanna girmeye balamtr.ni
an-da c bobini, a ve b bobinleri ile seri
bal
duruma
bobinlerinden
geer.
gelen
Artk
ic
ab
akm,
dikkat
bu
edildiinde,
durumda
olmadna gre),
etkilerini
ortadan
kaldrm
oluruz.
Bunu
salamak
iin
fralar,
olan
bobinimiz,
hi
bir
alan
etkisinde
olmadndan,
zerinde
c bobini donusun
ters yonune
kaydirilmis
nasil emk
olusuyor?lenz
kanun...
Fralar yardmc kutuplarn hemen altna dsen bobinleri ksa devre ederler.
Yardmc kutbun akm, endvi alan ile oranl bir akm olmaldr. nk, a k m n yn
deitirmesi anndaki ksa devre olan bobinde meydana gelen e.m.k. endvi akm ile
oranldr. Bylece yardmc kutuptan geecek olan endvi akmnn ksa devre
halindeki bobin zerinde endkleyecei e.m.k,
zendkleme e.m.k. ine eit olabilir. Yk akm ne olursa olsun, iyi ayarlanm bir
yardmc kutup ile ksadevre bobinindeki zendkleme e.m.k. ine eit ve ters ynde
br emk. meydana getirebilir. Bylece her yk akmnda komtasyon kolaylatrlm
olur.
Endvi
reaksiyonunda
kullandmz
yardmc
kutupla,
komitasyonda
KW olur.
BG olur.
Eb.Ia = Pe = Me . n
yazlabilir.
0,975
Eb = 2p. 1 . Z . 10-8. . n deeri yukardaki formlde yerine
60 2a
konursa
2p. 1 . Z . 10-8. . n . Ia = Me . n
60 2a
0.975
Me = . 2p . Z . 10-8. Ia . 0.975
2a . 60
Formldeki sabit deerlerin tmne Km ( moment sabitesi) dersek;
Km = 2p . Z . 10-8. 0.975
2a . 60
Me = Km . .Ia
Formle gre bir doru akm motorunun endvisinde meydana gelen moment,
kutuplarn manyetik alan ve endviden geen akmla doru orantldr. Motor
yklendiinde devir saysnn ve buna bal olarak zt E.M.K.(Eb) azaldn ve endvi
akm (Ia) nn arttn biliyoruz. Son formlden anlalaca Iann artmas, endvide
meydana gelen momenti arttrr. Bylece motorun gc artan yk karlar.
Problem -1 :
Endvi basit paralel sarlm 650 Volt'luk 2 kutuplu, 3000 devirli bir nt motorun,
endvisinde 21 oluk ve her oluunda 20 iletken vardr. Kutuplarndaki manyetik ak
3.106Maxwel dir. Endvi direnci 0,3 .Tam ykte zt e.m.k. Eb = 630 V olduuna
gre;
a ) Motorun tam ykte endvisinde meydana gelen momenti hesaplaynz? (Me= ? )
b ) Motorun tam ykte endvi gcn hesaplaynz? ( Pe= ? )
zm:
a) Motorun tam ykte endvisinde meydana gelen momenti Tam ykte zt
e.m.k. Eb = 630 V olduuna gre;
Ia = U Eb = 650 630 = 66,6 A
Ra
0,3
Me = . 2p . Z . 10-8. Ia . 0.975 = 3.106.2. 420. 10-8. 66,6. 0,975
2a . 60
2.60
Me = 13,63 kg.m
b) Motorun tam ykteki gc iki yolla bulunur.
1- Moment yardmyla
Pe = Me . n = 13,63 . 3000 = 41938 W
0,975
0,975
2- Elektriki olarak
Pe = Eb. Ia = 630 . 66,6 = 41958W.
Problem - 2:
Bir nt motorun etiket bilgileri unlardr : Drt kutuplu, 80 kW, 440V,
1500d/d , = % 89,5 dir. Buna gre nominal gcnde motor milindeki dndrme
momentini hesaplaynz.
zm :
Me = Pe . 60 = 80000 . 60 = 509,5 N.m
2. . n
2.3,14. 1500
Problem - 3:
2 BG gcnde, devir says 1500 d / d olan bir nt motorun endvi ap 26
cmdir.
E . Ia . 60
2 . . n
olarak yazlablr.
olarak yazlablr.
Formlndeki ifadelerde;
Pv : Makineye verilen g (w)
Pa : Makineden alnan g (w)
Ptk : Makinede kaybolan g (w)
: Verimdir.
Problem - 3:
Verimi % 88 olan bir makinenin, makineden alnan gc 1200 W olduuna gre;
makineye verilen ve makinede kaybolan gc hesaplaynz.
zm:
a) Verim = = Pa ise
Pv
Pv = Pa = 1200 = 1363 W
0,88
Problem - 4:
Makinede kaybolan g 600 W alnan g ise 7100 W tr. Buna gre makineye
verilen gc ve makinenin verimini hesaplaynz.
zm :
a) Pv = Pa + Ptk = 7100 + 600 = 7700 W
b) Verim = = Pa = 7100 = 0,92 => = %92
Pv
7700
-;
a) Daha ucuzdur.
b) Bakma az ihtiya gsterirler.
c) almas srasnda elektrik ark meydana gelmez.
d) Bir ve fazl olarak yaplrlar.
e) Birka Watt dan 3500 kW 'a kadar gte imal edilmektedir.
f) Momentleri yksektir.
e) Frekans deitirilerek istenilen devir says elde edilebilir
ASENKRON MOTORLAR LE DORU AKIM MOTORLARININ
KARILATIRILMASI
1 - Maliyet bakmndan asenkron motorlar daha ucuzdur.
2 - Asenkron motorlar bakma az ihtiya gsterirler. Doru akm motorlarnda ise
srekli bakma ihtiya duyulur. ( Kollektr, fralar ve yataklar srekli arza
yapabilecek paralardr.)
3 - Asenkron motorlarnda alma srasnda elektrik ark meydana gelmez. Doru
akm motorlannda ise alma srasnda kollektr dilimleri ile fralar arasnda
kvlcmlar kar.
4 - Asenkron motorlarn devir saylar ykle ok az bir deime gsterirler. Bu nedenle
sabit devirli motorlarn snfna girerler.
5 - Gelien teknoloji sayesinde frekans deitiricilerle asenkron motorlarn devir
saylan deitirilebilmektedir. Bunun sonucu olarak asenkron motorlarn kullanm
alan artmtr.
tip motorun lleri, ayn gteki baka tip motorlarn llerinde kktr. Deiik
yklerdeki hz reglasyonu ok iyidir. Fiyatnn ucuzluu, yaplnn salaml ve
istenilen alma zelliine sahip oluu yznden bu tip motorlar sanayide ok
kullanlr.
1 - Mil
9 - Montaj aya
2 - Motor kapa
10 - Ta ma hal kas
3 - Rulmanlar
4 - I yatak kapa
5 - Rotor
6 - Stator sarglar
14 - D yatak kapa
7 - Gvde
15 - Fan
8 - Stator
16 - Fan kapa
b - Rotor
c - Yataklar ve dierleri
meydana gelir. Silisyumlu saclar zel kalplar yardmyla preste baslr. Bu saclar daha
sonra preslenerek paketlenir. Stator sarglar, stator sac demetindeki oluklara yletirilir.
arastir
Bilezikli
asenkron
motorlara
rotoru
sargl
asenkron
motorda
c - Bilezikler ve fralar
b Rotor
d - Yataklar ve dierleri
yaplr. Fralar, tayclar zerindeki yaylarn basnc ile bileziklere skca temas eder.
Fra tayclar uygun bir durumda skca tespit edilmitir
d - Yataklar ve dierleri : Elektrik makinalarnn en nemli paralarndan biri de
yataklardr. Yataklar, ok arza yapan ve bakm isteyen ksmdr. Yataklarda meydana
gelen anmalar, srtnmelerle en byk arzalarn domasna neden olur. Bu
paralardan baka:
-Kapaklar,
-Ayaklar,
-Balant klemensi,
-Tama kancas,
-Vantilatr
bilezikli
b) gen bal
devreye balants
NDKSYON PRENSB
" Dnen bir manyetik alan ierisinde bulunan iletkenlerde gerilim indklenir."
Bir rotorun dnebilmesi iin gerekli artlar:
1- Rotor iletkenlerinden bir akmn gemesi
2- Rotor iletkenlerinin dnen bir manyetik alan ierisinde bulunmas gerekir
Normal olarak asenkron motorlarda stator ile rotor arasnda herhangi bir elektriki ba
yoktur. Rotor dardan bir kaynak tarafndan beslenmez. Statorda dardan
dndrlmez. Statorlar daimi mknatsl yaplmaz. Asenkron motorlarda dnen daimi
mknatsn grevini stator sarglarna uygulanan fazl akmn meydana getirdii
"dner alan" yapar.
MANYETK DNER ALANIN OLUMASI:
Dner alan: Asenkron motorlarda stator sarglarna uygulanan fazl akmn
meydana getirdiini alana dner alan denir.
Statordaki 6 olua, aralarnda faz fark bulunan bobin yerletirilmi ve fazl
ebeke bal bir asenkron motorda fazl dner alann oluumunu, aadaki ekilde
grld gibi inceleyebiliriz.
sarglarnda
fazl
alternatif
dner
bir
akm,
manyetik
stator
alan
bir
akm
geeceini
biliyoruz.
stator
kutuplar,
rotor
kutuplarn etkileyecek ve " Ayn kutuplar birbirini iter, zt kutuplar birbirini eker"
prensibiyle rotoru saat ibresi ynnde dndrecektir.
fazl akm ile alan asenkron motorlar kendi aralarnda farkl trlere ayrlr.
Bu farklar rotorlarn eitli yaplarda olmasndan ileri gelmektedir.
SENKRON HIZ - ASENKRON HIZ - KAYMA
Senkron hz : Dner alann devir saysna senkron devir veya senkron hz denir.
Senkron hz ns ile gsterilir.
ns = 120 . f
forml ile hesaplanr.
2p
Asenkron hz : Rotor hzna asenkron hz veya asenkron devir says denir.
Asenkron hz nr ile gsterilir. Asenkron hz rotor ucundan turmetre ile leriz. Rotorun
devir says (nr), hibir zaman dner alann devir saysna (ns) ulaamaz. Bu nedenle
rotorun hzna senkron olmayan manasna gelen asenkron hz denir.
Kayma : Bir asenkron motorda kayma iki ekilde ifade edilir.
1 - Devir cinsinden kayma : Senkron hz ile rotor hz arasndaki farktr.
n = ns - nr
(d / d)
2 - Yzde cinsinden kayma : Senkron hz ile rotor hz arasndaki fark senkron hza
oranna denir.
s = ns nr = dir
ns
Bu formllerde
s
: Kayma
% s : % Kayma
n
: Devir cinsinden kayma
ns : Senkron hz
nr
: Rotor hzn
f
: ebeke frekans
2p
: Makinenin ift kutup saysn ifade eder.
%s = ns nr . 100
ns
Problem 1 :
4 kutuplu bir asenkron motor 50Hz. 220V luk ebekeye balandnda motor
bo alrken turmetre ile ltmz rotor hz 1450 d/d dr. Buna gre senkron hz
ve % cinsinden kaymay hesaplaynz.
zm :
Senkron hz ns =120 . f = 120 . 50 = 1500d/d bulunur.
2P
4
Kayma % s = ns nr . 100 = 1500 1450 = % 3 olarak kayma hesaplanr.
ns
1500
Problem2 :
2 kutuplu bir asenkron motor 50Hz. 220V luk ebekeye balandnda motor
bo almada rotor hz nr = 2950 d/d olduunda ve ykl almada rotor hz nr =
2850d/d olduuna gre;
a) Senkron hzn
b) Bo almada % cinsinden kaymay
c) Ykl almada % cinsinden kaymay hesaplaynz.
a)
b)
c)
Problem 3:
Dner alan hz 1500 d/d. Frekans 50 Hz olan sargl rotorlu asenkron motor bo
almada rotor hz
b)
kent-akm ebekesinden
akmlar
geliigzel ekilemez. Aksi halde hat stnde byk gerilim dmeleri ortaya kar. Bu
nedenle fazl motorlarn akm ebekesine nasl balanaca, yresine gre Enerji
retim kurumunun (TEK) teknik artnamelerinde belirtilir. ok yksek anma gleri
olan sistemlerin akm ebekesine balanabilmesi iin Kurumdan zel bir izin gereklidir.
Ancak, kendilerine zg trafo istasyonlar olan endstri kurulularnn ayrcal vardr.
YOLVERME YNTEMLER
1-DREK YOL VERME:
Asenkron motorlara yol vermenin en kolay ekli direkt yol verme yntemidir. Bu
tip yol verme, motorun stator sarg ular bir alter zerinden direkt olarak ebekeye
balanr. Genellikle ebeke voltaj kuvvetli olan lkelerde ve enerjisini kendi reten
tesislerde kullanlr. Asenkron motorlar devreye girerken nominal akmnn 4-8 kat
kadar fazla bir akm, bal olduklar ebekeden ekerler.
???
Ksa devre rotorlu motorlarn kalknma anndaki yol alma momentleri dk, yol
alma akmlar ise byk deerdedir. Bu durum, gerek alma yerleri gerekse
santraller iin elverili deildir. Byk gl ksa devre rotorlu motorlara yol vermede
baz zel koullarn yerine getirilmesi gerekir. Asenkron motorlara direk yolvermede
motorun yksz, yol almasn salamak iin, motor miline santrifj kaplin konabilir.
Bylece motora bota yol verilmi olur. Motor belirli bir devir saysna ktktan sonra
santrifj kaplin aracl ile i makinesi balanr.
Torna, matkap, freze gibi i tezgahlarnda, ilk anda tala verilmediinden, motor
yksz olarak yol alr. Fakat bir asansr veya vin motoru ykl olarak yol almak
zorundadr. ekil ada motor ykl iken direk yolvermede, ekil bde kaplinle yol
vermede akm ve devir says deiim erileri grlmektedir.
(a)
(b)
ekil ada i makinesine direk balanm bir motor, daha ge yol almakta ve
uzun sre devreden yksek akm ekmektedir. ekil bde ise santrifj kaplinle yol
almada; motor bota yol aldndan, ok ksa bir sre iin fazla akm eker. Fakat
hemen normal devrine eritii iin yol alma akm der. Bylece devreden uzun sre
yksek akm ekilmemi olur.
ekilde
grld
gibi,
asenkron
motorun
devre
rotorlu
asenkron
motorlarn
dk
gerilimle
almas
(yol
almas)
transformatrl
dk
yada altrlan
yol
verme
makine
darbesini
vericilerde
motorun
gerilimini
drmek
besleme
hatlar
yol verme
iin
motorla
arasnda
oto
devresine seri balanr. Sonra C alteri kapatlarak motora normal ebeke emk'i
uygulanr. A alteri alarak oto trafosu tamamen devre d braklr. Bu yol verme
ileminde motor akm hi kesilmez.
fazl oto trafo ile asenkron motora ilk kalknmada uygulanan gerilim normal
motor geriliminin %50, %70 veya %80'i gibi dk bir gerilimdir. Ksa devre asenkron
motorun ekecei kaldrma akm, direk yol vermede ekecei kalknma akmnn
%50, %70 veya %80'i kadar olur.
5- YILDIZ-GEN YOL VERME
Bir asenkron motorun gen alma gerilimi, ebeke gerilimine eitse yldz gen yol verebilir. Bu yol verme, Yldz - gen alter veya kumanda devresi ile
yaplarak uygulanabilir. En ekonomik kalk akmn drme yntemi olduundan
kk gl motorlarda ok kullanlr. Asenkron motor nce yldz balanarak dk
gerilimle altrlr. Motor normal devrine ulanca gen balanarak almasna
devam eder
yol
verme
yksek
kalknma
akmlarn
nlemek
iin
balanma
sresinin
altrlr
ve
devreye
balanan
Kontrol nitesi
R
S
T
3 Faz
Besleme
Dorultucu
Ara Devre
Evirici
AC motor
Bir asenkron motorda hz (n), statora uygulanan gerilimin frekans (f), motorun
kutup says (2p) olmak zere ;
n = 120 . f / 2p .d/d
eklinde bulunur.
Softstarter
Motor
Bu artlar salanrsa, yol vermede tm direnler devrede iken yol alma akm
dk, dndrme momenti maksimumdur. Nominal ykn zerindeki yklerde hz
yava yava artar. Bu tip motorlarn rotor sarglarna bir veya daha ok kademeli
yol verme direnci balanr. Yol verme srasnda bu direnler uygun zaman
aralklaryla devreden karlar. Yol vermenin sonunda rotor sarg ular ksa devre
edilir.
Bu
devrede
balatma
rlesi enerjilenir. M kontaklar kapanr. ki kademe rotor direnci ile motor yol almaya
balar. Ayarlanan sre sonunda ZR1 zaman rlesinin ak konta kapanr ve A
kontaktr devreye girer. G devresinde kapanan A kontaklar, yol verme
direnlerinin bir kademesini karr. Kumanda devresinde kapanan A konta ZR2
zaman rlesini enerjilendirir. Bu rle belirli bir sre sonra ak kontaklarn kapatarak B
kontaktrn altrr. G devresinin kapanan B kontaklar, rotor direnlerini
devreden karr ve rotor sarg ularn ksa devre eder.
Kumanda devresinde normalde kapal olan B konta alarak grevini
tamamlayan ZR1 ve ZR2 zaman rlelerini ve A kontaktrn devreden karr. ZR2
zaman rlesi devreden karnca, B kontaktr zerinde bulunan kapal kontan
aar. Ancak B kontaktr mhrleme kontan kapatm bulunduundan srekli
almasna devam eder. Bylece rotoru sargl asenkron motor iki kademeli diren ile
yol alm olur.
FAZLI ASENKRON MOTORLARIN DEVR YNNN DETRLMES
fazl asenkron motorlarn devir ynleri iki fazn yerini deitirerek yaplr.
2
2
0
Ia
Ic
C
Ic
Ia
2
2
0
normal
gsterilmitir.
ebeke
frekans
Nominal
iin
ebeke
Etikette
zerinde yldz balant ve gen balant iin gerekli fazlar aras gerilim deerleri
gsterilmitir. Bu gerilim deerleri uygulandnda ebekeden ekilecek olan nominal akm
deerleri de yldz ve gen balant iin gsterilmitir. Etiket zerinde gsterilen akmlar
hat akmlardr.
BG olur.
kg.m
n2
(wr
Formllerde;
U : Fazlar aras gerilim (Volt)
I : Hat akm (Amper)
: Motorun g katsays.
Problem :
Etiketinde; 3 fazl
= 0,83
n=1400d/d, f=50 Hz. yazl ve yldz bal olan motorun verimini bulunuz.
zm : Motor yldz balandna gre; gerilim 380 volt ve hat akm
6,7Amperdir. Etiketteki g, motordan alnan g olup 3kW'tr.
= Pa =
Pv
= %82
Pa
3000
1,73 . 380 . 6,7 . 0,83
= 0,82
Motor Anma
Gc
Kw
0.06
0.09
0.12
0.18
0.25
0.37
0.55
0.75
1.1
1.5
2.2
3
4
5.5
7.5
11
15
18.5
22
30
37
45
55
75
90
110
132
160
200
250
315
Ps
1/12
1/8
1/6
1/4
1/3
1/2
3/4
1
1.5
2
3
4
5.5
7.5
10
15
20
25
30
40
50
60
75
100
125
150
180
220
270
340
430
1500 D/dak
Termik Rle
Sigorta
Sigorta
Bakl
Anma Akm
Ayarlama
Buonlu
Buonlu
Sigorta
snrlar
A
0.19-0.29
0.27-0.4
0.37-0.55
0.5-0.75
0.67-1
0.9-1.3
1.2-1.8
1.6-2.4
2.2-3.3
3-4.5
4-6
5.3-8
7.3-9
8-12
11-16
12-24
20-32
24-45
24-45
32-63
50-90
70-110
70-110
120-155
140-170
150-300
150-300
150-300
200-400
315-630
Normal
A
0.8
1.25
2
2
2-4
4-6
4-6
6-10
10
10-20
16-20
16-20
20
25-35
35
50-63
63
Gecikmeli
A
--2
2
2
4
4-6
4-6
6
10
10-16
16
16
20-25
25
35-50
50
A
0.22
0.32
0.44
0.61
0.78
1.12
1.47
1.95
2.85
3.8
5.4
7.1
8.8
11.7
15.6
22
29
37.5
43.5
58
70
85
104
140
168
205
245
290
360
450
570
A
-------6
6
10
10-16
16
16
20-25
25
35-50
50
63-80
63-80
80-100
100-160
125-160
160
200-250
224-250
250-315
315
355-400
425-500
500-630
630
'
niversal motorlarn devirleri D.A seri motorlarnda olduu gibi ykle deiir.
Botaki devir saylar ok yksektir. Devirleri 15000 -20000 d/d kadar kar. Bota
devir saysn snrlayan srtnme ve rzgr (vantilasyon) ykdr. Kk gl
motorlarn endvi aplarnn 3-5 cm gibi kk olmas yksek devir saysnn
santrifj etkisini azaltr.
niversal motor D.A.la altnda devir says-yk karakteristik erisi, A.A.da
altndaki devir says-yk karakteristik erisinden biraz dk olur. Baz
motorlarda A.A ve D.A devir-yk erileri birbirini keser. Ykle devir saysnn
deimesi D.A. da:
a) Motor yklendike endvi ve endktr direnlerinde den gerilimlerin artmas devir saysn azaltr
b) Motor yklendike endviden geen yk akmnn sebep olduu endvi
reaksiyonu hava aralndaki manyetik aky azaltr. Bu da devir saysnn
azalmasna sebep olur.
Yk altnda aldan br niversal motorun devir says, motora uygulanan
gerilimi deitirerek ayarlanr. Bir niversal motorun yalnz endvisinin
ularn veya yalnz endktrnn ularn deitirerek, devir yn deitirilir.
niversal motorun devir ynnn deitirilii aadaki ekillerde grlyor.
makinelarnda,
sa
kurutma
makinalarnda,
elektrikli
tra
YAPISI:
Ana sarg ile yardmc sarg paralel balanr ve bir fazl A.A uygulanr.
Yardmc sargnn devresine seri olarak bir santrifj anahtar balanmtr. Motor
altktan sonra, devir says belirli bir deere ulatnda, santrifj anahtar
alarak yardmc sargy devreden karr. Motor yalnz ana sarg ile almasna
devam eder.
Yardmc sargl motorun rotoru fazl asenkron motorlarda olduu gibi,
ksa devre rotorlu (sincap kafesli rotor) dur.
b)
ALIMA
PRENSB:
Aadaki ekilde grld gibi, stator oluklarna 90 faz farkl olarak iki faz
bobini yerletirdiimizde iki kutuplu iki fazl en basit sarg elde edilmi olur. (U-X)
birinci faz sargsnn, (W-Z) ikinci faz sargsnn ular olsun. ekil (a) da iki fazl
sinsoidal emk'lerin deilim erileri grlyor. Stator sarglarna iki fazl alternatif
akm uyguladmzda, birinci faz sargsndan A faznn akm, ikinci faz
sargsndan da E faznn akm (A dan 90 geride) g eecektir. Statorun iki faz
sargsndan geen 90 faz farkl A ve B faz akmlar nn meydana getirecekleri
manyetik alanlarn ynlerini, muhtelif anlardaki A ve B faz akmlarnn ynlerine
gre bulalm.
f
(1) annda A faz pozitif, B faz ise negatiftir. (1) nolu ekilde, birinci faz
bobininin U ucundan A faznn akm giriyor X den de kyor, ikinci faz bobininin
W ucundan B faznn akm kyor, Z ucundan giriyor. Faz bobinlerinden bu
anda geen akmlarn ynlerine gre, bobinlerin meydana getirdii manyetik
alann ynleri ve statordaki kutuplar ekilde grlyor.
2,
3,
anlarnda
stator
sarglarndan
geen
akmlarn
ynlerini
statorun iki faz bobininden geen iki fazl alternatif akmn bir periyotluk
deimesinde (1,2,3,4 anlarnda) statorda meydana selen (N S) kutuplarnn
bir devir yapt ekilde grlyor.
ki fazl stator sarglarndan geen iki fazl alternatif
(ksa devreli)
endklem
dnmeye balar.
Aadaki ekilde yardmc sargl asenkron motorun balan grlyor.
Ana sargdan geen Iy ve yardmc sargdan geen Ia akmlar arasnda 900
ye yakn faz fark meydana getirebilirsek, ana ve yardmc sargdan geen bu
akmlar dner alan meydana getirebilir.
Ana sarg ile yardmc sargdan geen akmlar arasnda 900 ye yakn faz fark
meydana getirebilmek iin unlar yaplr:
1) Ana sargnn sarm says fazla ve tel ap kaln seilir. Bu arada yardmc
sargda ince telden az sarml olarak sarlr. Ana sargnn Ra etkin direnci kk,
Xa reaktif direnci ise byk olacandan, ana sargdan geen akm ( I a ) gerilimden
900 ye yakn geri kalr (mesel 800).
Kondansatrler
genelinde
motorlar
zerine
monte
edilirler.
Yalnz
yolvermede ksa bir zaman iin devrede kalacak olan kondansatrler genellikle
'Elektrolitik' kondansatrlerdir. Elektrolitik kondansatrler uzun zaman devrede
kalrlarsa patlarlar.
3) ift Kondansatrl Motor :
ift kondansatrl bir fazl asenkron motorun balant emas aadaki
gibidir. ilk kalknmada daha byk kapasitede kondansatre ihtiya vardr. Motor
normal devrine ulatnda daha kk kapasiteli kondansatr yeterlidir. Startta
ksa bir zaman iin kullanlan elektrolitik kondansatrleri daimi almada
kullanamayz. Bunun iin daimi olarak devrede kalacak olan yal katl
kondansatr C1, yardmc sargya direk baldr. Santrifj anahtarla elektrolitik
kondansatr (C2) birinci kondansatre paralel baldr.
emk
b) almas
Yardmc kutuplu motorun bir kutbunu ele alarak,
alan ile ayn yndedir. Bu durumda bakr halkann bulunduu kutup, yzeyinde
manyetik alann younluu artar. Bylece, manyetik aknn ekseni bakr halka (yardmc
kutup) tarafna doru kayar.
Kutup bobininden pozitif yarm periyotluk akm geince, N kutbu meydana geldi ve
manyetik ak kutup yzeyinde bakr halkaya doru kayd. Bobinden akmn negatif
yarm periyodu geerse, S kutbu meydana gelir ve manyetik ak gene kutup yzeyinde
kutbun br tarafndan bakr halkaya doru kayar. u halde, akm yn deitirdike kutup
deiiyor (N ise S kutbu oluyor)
4. RELKTANS MOTOR
Relktans motorlar yaplar bakmndan yardmc kutuplu motorlara benzerler.
Statorlar sa paralarndan paketlenerek yaplmlardr. Yardmc kutuplu (glge
Kutuplu) motordaki kntl kutuplardaki bakr halkalar yerine, kutup yzeylerinin bir
ksm hava aral fazla olacak ekilde oyulmutur. Ortadaki rotor ile kutuplar
arasnda kutbun bir ksmnda hava aral ok kk, dier ksmnda ise hava
aral byktr. Hava aral byk olan ksm manyetik aknn geiine byk
diren gsterir. ok kk olan hava aral ise manyetik aknn geiine daha
kk manyetik diren (relktans) gsterir.
karlarlar.
Dolaysyla,
kutuplarn
manyetik
aklar,
kutup
motorlarn
kalknma
(start)
momentleri
yardmc
kutuplu
SENKRON MOTORLAR
alma ekli:
Akm ebekesinden alnan fazl akm motor
statoru iinde manyetik bir dner alan oluturur.
Statorda oluan dner alan rotorun kutuplar zerine
etkir. Rotorun kutuplar stnden hzl bir ekilde
geen
dner
alan
kutuplar
stnde
kuvvetler
letme Karakteristikleri:
Senkron motorlar yol aldktan sonra
dner alann devir saysnda dnne
devam eder. Motor yklendii zaman, rotor
arknn kutuplar ile dner alann kutuplar
arasndaki mesafe byr. Bu durumda rotor
ark yk as kadar dner alandan; yani,
kendi yksz haldeki durumundan geri kalr
Yk
rnek: 720 Hzlik bir adm frekans ile komuta edilen bir adm motorunda adm as 7,50
olduuna gre dakikadaki devir saysn bulunuz.
Adm motorunun rotoru, zerinde eneler bulunan bir srekli mknatstr. Mil
ekseni ynnde srekli mknatslandrlm olan bu rotor, stator iinde en kk
manyetik direnci gsterecek ekilde durur. Bu nedenle motor skunet durumunda iken
srekli bir tutucu momentinin etkisi altndadr Bu tutucu moment iletme anndaki
dndrme momentinden byk olabilir.
Stator alan tam bir devir yaptnda, rotor zerinde bulunan enelerden dolay
rotor ark yalnzca yarm ene boyu kadar dner. ene ve kutup says ne kadar ok
olursa, rotorun dnmesi yani adm as o kadar kk olur. Genellikle, stator alannn
tam bir devri iin 48-200 adm gerekli olmaktadr.
500 Wlk bir gce kadar yaplan adm motorlar takm tezgahlarnn ok duyarl
ayarlar iin kullanlmaktadr. (rnein: radyal matkabn dalma derinlii vb.)
STEP MOTORLARIN ZELLKLER
Sadece step hatas vardr.
SERVO MOTORLAR
1 d/dlk hz blgelerinin altnda bile
kararl alan, hz moment kontrol yapan
yardmc
motorlara
veya
akm
bilezikler
1. DC Servo motorlar :
Alan
Sargs
Hata
Sinyali
DC
Amp .
Yk
Yukardaki ekilde alan kontroll servo motor prensip emas grnmektedir. Bu tip
kontrol normal bir nt motorun alan akmn deitirmek suretiyle yaplan kontroldr.
Alan akm yoksa manyetik alan meydana gelmez
meydana gelen torkda sfrdr. Motora uygulanan alan akm dorudan doruya hata
ykseltecinden elde edilir. Endvi akmnn sabit olmasndan dolay meydana gelecek
tork, manyetik ak ile deiir. Yani T = k . . Ia dr.
Eer manyetik alann polaritesi ters evrilirse, motorda ters dner, kk gl servo
motorlarda alan akmnn kontrol bu yntemle yaplr.
2. AC Servo Motorlar:
Bu tip motorlar genellikle iki fazl sincap kafesli indiksiyon tipi motorlardr. Fra ve
kolektr olmadndan arza yapma ihtimalleri azdr. ki fazl ve fazl olmak zere
iki tipte incelenir.
ki fazl servo motorun; statorunda eksenleri arasnda 900 lik elektriksel a olan
referans ve kontrol sargs olmak zere iki adet sarg vardr. Rotoru ise sincap kafesli
sarg tar.
Vcm.Sinwt
Rotor
Referans Sargs
AC servo
Amplifikatr
Kontrol
Sargs
Vref.Cos wt
Kare dalga AC
referans beslemesi
UYGULAMALAR :
1) fazl asenkron motorun kesik ve srekli altrlmas g ve kumanda devresi
INVERTERLER
Motor Srcleri Hakknda Genel Bilgi
Motor srcs motorlarla ile ilgili tm kontrol ilemlerini gerekletirilebildiimiz
cihazdr. Motorun devir says, kalk sresi, duru sresi, devir yn kontrol gibi
ilemler gerekletirilebilir. Doru akm motorlar, servo motorlar, step motor ve
asenkron motorlar iin farkl srcler kullanlmaktadr.
Micromaster
motor
srcleri
ise
asenkron
motorlarn
kontrolnde
kullanlmaktadr. 0,12 KWdan 250 KWa kadar asenkron motorlarn kontrol ilemi
gerekletirilebilir.
Kontrol
ilemindeki
en
nemli
zellik
devir
saysnn
saysnn
deitirebildii
ift
devirli
dier
ismiyle
dahlander
motorlar
bulunmaktadr. Ancak bunlarla sadece iki farkl devir elde edilebilmekte ve devir ayar
hassas ekilde yaplamamaktadr.
Asenkron motorun devir ayarn hassas bir ekilde gerekletirebilmek iin motor
srcleri kullanlmaktadr. Frekans deerini deitirerek devir ayar
hassas ekilde
gerekletirilebilmektedir.
Micromaster motor srclerinin faz girili modelleri olduu gibi tek faz girili
modelleri de bulunmaktadr. Yani bir faz faza evrilebilmektedir.
Mikroilemci kontrolldr. htiya duyulan ayarlar parametre listesi kullanlarak
yaplabilir.
Micromaster motor srclerinin genel zellikleri u ekilde sralanabilir.
Micromaster motor srcsnn bilindii gibi bir faz girili ve faz girili modelleri
mevcuttur. Aadaki emalarda balantlar gsterilmitir.
M
Bir faz girili Micromaster balant emas
M
faz girili Micromaster balant emas
Micromaster n Panelleri
Micromaster n panelleri ile srcnn ve motorun durumu izlenebilmekte ve parametre
giri k ilemleri gerekletirilebilmektedir. eit n panel bulunmaktadr. Bunlar :
1- SDP ( alma durumu gsterge paneli )
Standart olarak micromaster cihaz ile gelmektedir. zerinden herhangi bir programlama
ilemi gerekletirilememektedir. Yalnzca gsterim amaldr. alma durumu ve arza
durumlar hakknda bilgi verir.
Dme
Grevi
altrma dmesidir.
Durdurma dmesidir.
Dk devir frekansnda
motorun altrlmas
Aklama
Srcnn k vermesini salayarak
motoru altrr. Fabrika ayarlarnda bu
dme aktif deildir. Parametre ayarlarndan
P0700= 1 yaplmaldr.
Srcnn kndaki sinyali keserek
durdurma ilemini gerekletirir. Bu
dmenin de aktif olabilmesi iin P0700= 1
yaplmaldr.
Motorun o an alm olduu devir ynnn
tersi ynde almas iin kullanlr. Bu
dmenin de aktif olabilmesi iin P0700= 1
yaplmaldr.
Srcnn knda sinyal yokken motorun
dk devir frekansnda altrlmasn
salar. Dmeden elimizi ektiimizde motor
durur.
Fonksiyon dmesi
Parametre eriim
dmesi
Deer artrma
Deer azaltma
yararlanlarak
gerekletirilmektedir.
Parametre
listesinde
yer
alan
P0010=30.
P0970=1.
SM
KULLANICI
SEVYES
1
3
2
1
1
1
2
2
1
1
3
2
2
1
1
1
1
1
1
2
2
2
almaya hazr
almaya hazr
almaya hazr,
almaya hazr
almaya hazr
almaya hazr,
almaya hazr
almaya hazr,
almaya hazr,
almaya hazr,
almaya hazr
almaya hazr
Devreye alma
alma
alma
alma
alma
alma
P0100
NO
SM
Devreye alma
Muhtemel Ayarlar:
0 Avrupa [kW], frekans (fab.de .) 50 Hz
1 Kuzey Amerika [hp], frekans (fab.de .) 60 Hz
2 Kuzey Amerika [kW], frekans (fab.de .) 60 Hz
P0205
NO
SM
Devreye alma
SM
KULLANICI
SEVYES
2
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Motor tipini semek iin kullanlan parametredir. Micromaster motor srcleri senkron
ve asenkron motorlar kumanda edebilirler. Seim iin aadaki parametreler girilebilir.
1
2
Asenkron motor
Senkron motor
P0304
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
1
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Motorun fazlar arasndaki gelirimi belirlemek iin kullanlr. Yalnzca motor hzl devreye
alma modundayken deitirilebilir. Bu deer motor etiketinden okunarak uygun deer
seilmelidir.
P0305
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
1
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Nominal motor akmdr. Yalnzca motor hzl devreye alma modundayken deitirilebilir.
Nominal akm deeri motor etiketinde gsterilmitir. Bu deer inverter akmna
bamldr. nverter akmnn renilmesi iin r0209 iersine baklabilir.
Eer asenkron motor kontrol edilecekse tanmlanacak maksimum deer r0209
iersinde belirtilen inverter akmn aamaz. Senkron motorlar iin ise bu deer iki katna
kadar kabilir.
Minimum deer ise inverter akmn 1/32si olarak tanmlanabilmektedir.
P0307
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
1
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Nominal motor gcn tanmlamak iin kullanlr. Yalnzca hzl devreye alma
modundayken deitirilebilir.
P0308
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
2
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Mot
orun
etik
etin
de
SM
KULLANICI
SEVYES
2
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Motor plakasnda yazl olan motor veriminin % olarak girilmi olduu yerdir.
P0310
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
1
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Motor etiketinde yazl olan nominal frekansn girilmesi iin kullanlr. Yalnzca hzl
devreye alma modundayken deitirilebilir.
P0311
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
1
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Motor etiketinde yazl olan nominal devir says girilir. Yalnzca hzl devreye alma
modundayken deitirilebilir.
P0310 veya P0311 deitirildiinde ift kutup says otomatik olarak yeniden hesaplanr.
P0700
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
1
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr
SM
KULLANICI
SEVYES
1
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr
Frekans set deeri kaynan seer. Tek bir kaynaktan seim yaplabilecei iki
kaynaktan da seim yaplabilir.
0
1
2
3
4
5
6
7
Eer iki basamakl olarak tanmlanacak olursa set deeri bu iki deerin toplamdr.
rnek
12 Analog giriten alnan set deeri ile motor potansiyemetresindeki set deerinin
toplamn set deeri olarak belirler.
P1080
SM
KULLANICI
SEVYES
NO
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr,
alma
Frekans set deerine baklmakszn motorun alaca minimum motor frekansn [Hz]
belirler. Cihaz min. frekansn altndaki geileri rampa sreleri itibar ile en ksa srede
geecektir. Gei haricinde min. frekans altnda srekli almaya izin verilmez
P1082
SM
KULLANICI
SEVYES
NO
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr
Frekans set deerine baklmakszn motorun alaca maksimum motor frekansn [Hz]
belirler. Motor frekansnn maksimum deeri P1082, pals frekans P1800 ile snrldr.
P1082 parametresi aada gsterildii gibi anma deerinin drlme karakteristiine
baldr:
P1120
SM
KULLANICI
SEVYES
NO
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr,
alma
P1121
SM
KULLANICI
SEVYES
NO
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr,
alma
Yumuatma kullanlmad zaman motorun max. motor frekansndan durana kadar olan
yavalama sresidir. Duru rampa sresini ok ksa deer olarak belirlenmesi cihazn
ar akmdan dolay devreden kmasna neden olabilir.
P1135
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr,
alma
OFF3 Hzl durma komutu iin maksimum frekanstan durua kadar ki sreyi tanmlar.
P1300
SM
KULLANICI
SEVYES
NO
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr
Motorun hz ile inverter tarafndan salanan gerilim arasndaki ilikiyi ifade eder.
0
1
2
3
4
5
6
19
20
21
22
23
P1500
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr
Tork set deerinin kaynan seer. Aadaki tabloda, ana set deeri birler
basamandaki deerlerden (rn. 0 - 7), ilave set deeri ise onlar basamandaki
deerlerden seilir
0 Ana set deeri yok
2 Analog set deeri
4 BOP zerinde USS balants
5 COM zerinde USS balants
6 COM zerinde CB balants
7 Analog set deeri 2
20 Ana set deeri yok + Analog set deeri
22 Analog set deeri + Analog set deeri
P1910
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
2
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr
Mot
or
bilgil
erini
SM
KULLANICI
SEVYES
3
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma, almaya hazr
SM
KULLANICI
SEVYES
1
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Ekran Ayarlar
Micromaster motor srclerinde ekran ile ilgili eitli seenekler bulunmaktadr.
Bunlar ekranda grnmesini istemi olduumuz bilgiler ekran aydnlatmas gibi
seenekleridir.
Src Ekran
Src ekran r0000 iersinde saklanr. Bu parametre iersinden saklanan deer P0005
ile tanmlanr.
Ekran Seimi
Src ekran yani r0000 parametresinin iersindeki deeri seilmesi iin P0005
parametresi kullanlr. En fazla tercih edilen parametreler aada listelenmitir.
21: Aktel frekans
25: k gerilimi
26: DC bara gerilimi
27: k akm
Ekran Modu
Ekranda hangi parametrenin hangi durumda gsterileceini P0005 parametresi ile
tanmlanr. Ayar seenekleri aada listelenmitir.
0
1
2
3
4
Ekran Aydnlatmas
Herhangi bir tua baslmazsa ekran aydnlatmasnn bir sre sonra snmesini
veya devaml aydnlk kalmasn salayabiliriz. Bu ilem iin P0007 tanmlanr. Ayarlar
aada listelenmitir.
P0007: 0
P0007: 1 2000
Parametre no
P701
P702
P703
P704
P705
P706
P707
P708
Klemens no
5
6
7
8
16
17
3-4
10 - 11
Parametre no
P0731
P0732
P0733
Klemens no
18,19,20
21,22
23,24,25
Anlam
Src hazr
Src almaya hazr
Src alyor
Src hatas aktif
OFF2 aktif
OFF3 aktif
Ama (switch on) nlemesi aktif
Src ikaz aktif
Set deeri sapmas/aktel deer
PZD kontrol (Proses Veri Kontrol)
Max. frekansa ulald
kaz: Motor akm snr
Motor freni (MHB) aktif
Motor ar yk
Motor dnme yn saa
Inverter ar yk
DC fren aktif
Akt.(aktel) frek. f_act > P2167 (f_off)
Akt. frek. f_act > P1080 (f_min)
Akt. akm r0027 >= P2170
Akt. frek. f_act > P2155 (f_ )
Akt. frek. f_act <= P2155 (f_ )
Akt. frek. f_act >= set deeri
Akt. Vdc r0026 < P2172
Akt. Vdc r0026 > P2120
PID k r2294 == P2292 (PID_min)
PID k r2294 == P229 (PID_max)
k
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
1 Kapal
1 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
1 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
1 Kapal
0 Kapal
1 Kapal
0 Kapal
1 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
0 Kapal
deerini tanmlar. Eer 2 deeri seilirse 1. analog giri, eer 7 seilirse 2. analog
giri tanmlanm olur. Frekans set deeri bu girilerden gelen sinyale gre tespit edilir.
Analog girilerin says r0750 parametresi ile tanmlanr.
rnek : Motorun aktif frekansn harici potansiyemetre ile birinci analog giriten
ayarlanmasn salayacak parametre ayarlarn ve balantlar gerekletiriniz
Bu ilem iin P1000 parametresinin 2 deerine ayarlanmas gerekir. Ayrca birinci
analog girie ekildeki gibi potansiyemetre balanmaldr.
0
1
Akm k
Gerilim k
ndisli Deikenler
Bu deikenler bir micromaster motor srcsne bir anda 3 program birden ykleme
olana tanr. Dardan gnderilecek basit girilerle tm programn deimesini
salayabilir.
ndisli deikenlerde iki adet veri seti mevcuttur. Bunlar:
1- Src veri seti
2- Kumanda veri seti
Src veri seti srcnn genel ayarlaryla ilgili parametreleri tanmlar. rnek olarak
src frekansnn minumum maksimum deerleri gsterilebilir.
Kumanda veri seti ise src kumandas ile ilgili ayarlar tanmlar. rnek olarak set
frekansnn girilecei sinyal kayna gsterilebilir.
Src Veri Seti Tanmlanmas
P0820 Bir src veri seti semek iin Bit 0n okunaca kumanda kaynan seer.
722.0 = Dijital giri 1 (P0701in 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.1 = Dijital giri 2 (P0702nin 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.2 = Dijital giri 3 (P0703n 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.3 = Dijital giri 4 (P0704n 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.4 = Dijital giri 5 (P0705in 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.5 = Dijital giri 6 (P0706nn 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.6 = Dijital giri 7 (analog giri 1 zerinden, P0707nin 99a ayarlanmasn gerektirir)
722.7 = Dijital giri 8 (analog giri 2 zerinden, P0708in 99a ayarlanmasn gerektirir)
P0821 Bir src veri seti semek iin Bit 1in okunaca kumanda kaynan seer.
722.0 = Dijital giri 1 (P0701in 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.1 = Dijital giri 2 (P0702nin 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.2 = Dijital giri 3 (P0703n 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.3 = Dijital giri 4 (P0704n 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.4 = Dijital giri 5 (P0705in 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.5 = Dijital giri 6 (P0706nn 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.6 = Dijital giri 7 (analog giri 1 zerinden, P0707nin 99a ayarlanmasn gerektirir)
722.7 = Dijital giri 8 (analog giri 2 zerinden, P0708in 99a ayarlanmasn gerektirir)
P0810 Bir kumanda veri seti semek iin Bit 0n okunaca kumanda kaynan seer.
722.0 = Dijital giri 1 (P0701in 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.1 = Dijital giri 2 (P0702nin 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.2 = Dijital giri 3 (P0703n 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.3 = Dijital giri 4 (P0704n 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.4 = Dijital giri 5 (P0705in 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.5 = Dijital giri 6 (P0706nn 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.6 = Dijital giri 7 (analog giri 1 zerinden, P0707nin 99a ayarlanmasn gerektirir)
722.7 = Dijital giri 8 (analog giri 2 zerinden, P0708in 99a ayarlanmasn gerektirir)
P0811 Bir kumanda veri seti semek iin Bit 1in okunaca kumanda kaynan seer.
722.0 = Dijital giri 1 (P0701in 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.1 = Dijital giri 2 (P0702nin 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.2 = Dijital giri 3 (P0703n 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.3 = Dijital giri 4 (P0704n 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.4 = Dijital giri 5 (P0705in 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.5 = Dijital giri 6 (P0706nn 99a ayarlanmasn gerektirir, BICO)
722.6 = Dijital giri 7 (analog giri 1 zerinden, P0707nin 99a ayarlanmasn gerektirir)
722.7 = Dijital giri 8 (analog giri 2 zerinden, P0708in 99a ayarlanmasn gerektirir)
Masastnden
Siemens
Program altrldktan sonra al ekran karmza gelir. Buradan yeni bir parametre
Dosyas oluturmak iin File Mensnden New seeneine tklanr.
Hata ve Alarmlar
Hata kodunu resetlemek iin aadaki yntemden biri kullanlabilir:
1. Srcnn enerjisini kesip tekrar veriniz.
2. BOP veya AOP zerindeki butonuna basnz.
3. Dijital Giri 3 zerinden (fabrika deeri)
Hata
F0001
Ar Akm
Muhtemel Sebepler
Motor gc (P0307)
inverter gcne(r0206)
uygun deil
F0002
Ar Gerilim
k
OFF2
OFF2
OFF2
F0004
Inverter Ar
Scaklk
Havalandrma yetersiz
Ortam scakl ok
yksek.
OFF2
F0005
Inverter I2T
Inverter ar yklenmi.
Kullanm oran ok
yksek.
Motor gc (P0307)
inverterin g
kapasitesini (r0206)
ayor.
OFF2
Motor ar yklenmi
OFF1
F0011
Motor Ar Scaklk
Hata
Muhtemel Sebepler
F0015
Motor scakl
sinyal kayb
OFF2
F0020
ebeke faz yok
F0021
Topraklama hatas
OFF2
F0023
k hatas
OFF2
F0024
Dorultucu ar
scaklk
Yetersiz havalandrma
Fan almyor
Ortam scakl ok
yksek.
OFF2
F0030
Fan almyor
Fan almyor
OFF2
F0041
Motor bilgileri
tanmlamas arzas
OFF2
ulald.
Alarm deeri =2: Tanmlanm
stator direnci 0.1%.den az ya da
100%.den byk.
Alarm deeri =3: Tanmlanm
rotor direnci 0.1%.den az ya da
100%.den byk.
Alarm deeri =4: Tanmlanm
stator reaktans 50%.den az ve
500%.den byk
Alarm deeri =5: Tanmlanm
ana
reaktans 50%.den az ve
500%2den byk
Alarm deeri =6: Tanmlanm
rotor sresi sabiti 10 ms.den az ya
da 5 s.den byk
Alarm deeri =7: Tanmlanm
toplam kaak reaktans 5%.den az
ya da 50%.den byk
Alarm deeri =8: Tanmlanm
stator
kaak reaktans 25%.den az ya da
250%.den byk
Alarm deeri =9: Tanmlanm
rotor kaak endktans 25%.den
az ya da 250%.den byk
Alarm deeri = 20:
Tanmlanm IGBT gerilimi 0.5
V.dan az ya da 10V.dan
byk
Alarm deeri = 30: Akm
kontrolr
gerilim snrnda
Alarm deeri = 40:
Tanmlanm veri
setinde tutarszlk, en az bir
tanmlama
almyor
Yzde deerleri empedans
zerine kuruludur
Zb = Vmot,nom / sqrt(3) /
Imot,nom
F0085
Harici hata
OFF2
F0452
Kay hatas
algland
OFF2
Alarmlar
Muhtemel Sebepler
A0501
Akm snr
A0502
Ar gerilim snr
A0503
Dk gerilim snr
A0504
Inverter ar
scaklk
A0511
Motor ar scaklk
I2T
Motor ar yklenmi.
" Yk kullanm oran ok yksek.
A0512
Motor scaklk
sinyal kayb
A0521
Ortam ar scaklk
A0523
k hatas
A0922
nverterde yk yok
A0923
Sola JOG ve Saa
JOG fonksiyonlarnn her ikisi birden
altrlmak
isteniyor
A0952
Kay arzas tespit
edildi
Eer motor srcsnn zerinde motor durumu gsterge paneli varsa bu kez
alma durumlar ve hatalar ledlerin yanp snme durumuna gre tespit edilir. Aadaki
tabloda bu durumlar listelenmitir.
Yeil
LEDLER
sar
Ekran ncelii
Snk
Snk
Snk
Yanyor
Yanyor
Snk
13
nverter alyor
Yanyor
Yanyor
14
Snk
Yanp
snyorR1
Yanp snyorR1
Snk
Yanp snyorR1
Yanyor
Yanyor
Yanp
snyorR1
Yanp snyorR1
Yanp
snyorR1
11
Yanp snyorR1
Yanp
snyorR2
6/10
Yanp snyorR2
Yanp
snyorR1
12
Yanp snyorR2
Yanp
snyorR2
Yanp snyorR2
Yanp
snyorR2
MICROMASTER PARAMETRELER
NO
SM
KULLANICI
SEVYES
DEVREYE ALINABLECE
DURUM
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma
Devreye alma