Professional Documents
Culture Documents
Chapter 3 Physics
Chapter 3 Physics
>
47
;=kS ,dhl
l
48
l%shdldrlu 3'1
A yd B ys lU
s ,
q a mir
q e i lr 3'3 rEmfha
fmkj
a d we;s mrm
s :h inkO
a lrkk
a ' A iy B
w;rg wdudk 36 ka lhl fl .la ^3 cm
la muK& fhd mm:h im
Q K lrkk
a ' ,s
myk ,
a hs fidais lrkk
a ' bkm
a iq 3'3 rEmfha
lf
a jk m ,s myk yryd yj
q ;a l
s ula
lrkk
a ' ^;;
s a b fLdfjka lf
a jk m& ;k
= S
lhg l=ula is f oehs kslaIKh lrkak
AB
3'3 rEmh - ,dhlfha l%shdj
fmkah yels mm:h
fjd m%udKh
m%Odk iah
L - ij
N - Wik
S
ksfjfiys
iemhqu
imQKfhka u ika lsug fuu
iah Nd; flf'
49
mekakq iah
,s iemhqf i iy WiSk
/yeka mekakq iahg inkaO lr
we;' f iah yryd l%shd;aul jk
.Dyia: mm:fha fldgilska ,sh
ldka N+.; jQ .i f iah
iajhxl%Sh j jD; fuka ,s iemhqu
ika f' thska wk;=re je<eflhs'
iss;s mm: kh
fn fmh'
3'7 rEmh - ,sh fn yef Wmdx.
L N
3'6 rEmh - mekakq iah
fn fmh
ksfjfia O fldgiaj, we;s myka
mm: iy flfjks mm: i`oyd
iemhqu fnod ykq ,nkafka fn
fmh u`.sks' tla tla mm:j,g
i lh, ,dhlhla fyda is`.s;s
mm: `khla yryd ilr we;'
ia fol
ia ;=k
flfjkh
s
fol=re fmakqj
L - icSj
N - WodiSk
E - .;
;k
= l
a r
= e fmk
a j
q
50
1/1'13
1'0
11
r;= / l
7/0'50
1'5
15
r;= / l
7/0'85
24
r;= /l
7/1'04
31
r;= /l
7/0'67
fld<
Nd; lrk
wjia:d
51
fn fmh
,s grh
mekakq
iah
B1
B2
B3
S1
S2
S3
PB
fiajd
js,dhlh
m%Odk iah
S - ia
B - n,n
a
PB - flfjks
!
!
!
!
!
!
!
l%shdldrlu 3'2
isyska ksfl%da l orhl 2 cm
la .lene,a,la f.k th 3'12 rEmfha
fmkajd we;s m h<s fldaIhlg yd
h;=rlg inkaO lrkak' ;;amr 30la
muK h;=r jid (on) ;nd l orh
iamY lrkak' Tng l=ula fka o @ th
WKqiq fyda isis,a fyda f o@
uk:
a h
c,h
WIK
A ;j
a udkh
lrh
orh
3'13 rEmh - Odrdf ;dmk M,h wOHhkh
l< yels mm:hla
l%shdldrlu 3'4
l%shdldrlu 3'3 ys Nd; l< WmlrKfha
orh bj;a lr tA fjkqjg tu l
orfha u 4 cm la . lene,a,la fhdokak'
uk:
a h ie'hq' l%shdldrlu 31'2 cm lh ;=<ska
hejQ Odrdju fuu l%shdldrlf o 4 cm
lh ;=<ska heh yel' h;=r jid c,h
c,h
WIK
A ;j
a udkh uka:fhka l<Ukak' kd 5 l
ld,hlg miqj c,fha WIaK;ajh
lrh
ukskak' fuu WIaK;ajh l%shdldrlu
orh
3'3 ys m<uq mshjfrys WIaK;ajh yd
3'14 rEmh - Odrdf ;dmk M,h wOHhkh ii|kak'
l< yels ;j;a mm:hla
= V ^fjda,a&
= I ^wemshr&
= R ^&
= t ^;;amr&
2
= VIt = I 2 Rt = V t ^cQ,a&
R
,s mkao n,anh
ikakdhlhl . je jk g
m%;sfrdaOh fjkia jk whqre my;
i|yka l%shdldrlfuys fhfuka
wjfndaO lr.; yels h'
lsUq,a miqre
55
l%shdldrlu 3'6
lsUq,a miqre A iy B ys msysgk m fmkajd we;s mm:h inkaO lrkak'
mm:h imQK lsug Tng wdudk 30la jQ 30 cm la muK . ksfl%da
lhla wjYH f' lh u; miqre lsgqfjka ;nd ,s myfka ma;sh
kslaIKh lrkak' by; miqre wE;g p,kh lrkak' ,s myfka ma;sh
by; wjia:dj yd ii|kak'
fuys miqre <x lrk g ,s myfka ma;sh je jk nj;a wE;a lrk
g ma;sh wvq jk nj;a Tng fmfkkq we;' ikakdhlhl . je jk g tys
m%;sfrdaOh je jk neka myfka ma;sh wvq jk w;r ikakdhlfha . wvqjk
g g m%;sfrdaOho wvq jk neka n,Anfha ma;sh je f'
ikakdhlfha yrialv j.M,h je jk g m%;sfrdaOh fjkia jk whqre
fidhd n,uq'
l%shdldrlu 3'7
by; mm:hg ^3'15 rEmh& Nd; l<
lh u; 20 cm l mr;rhlska miqre ;nd
,s myfkaa ma;sh n,kak' yrialv
j.M,h fo.=Khla lr .ekSug ksfl%da
lfha ;j;a ijiu lene,a,la miqre
w;rg tl;= lrkak' by; wjia:df
myfka ma;sh yd ii`okak'
.s,a ;dmlh
,s fmdarKqj
,s bia;slalh
,s fla;,h
,s fgdaiagrh
,s Wk
n,n
a h
wefkdv
a h
lef;dv
a h
oHq;a foHh
3'18 rEmh - oHq;a foH ykd
.ekSug Nd; lrk WmlrKh
57
Tli
a c
s ka
re
ng
yhv
s c
% ka
m,
a ek
bf,lafg%dav
c,h
3'19 rEmh - c,fha oHq;a fokh i|yd
Nd; lrk WmlrK
0'1la
olj
a
d
k
s
joH;djhlk
s a
lef;dv
a h
fidhd.kk
a ' kd 30l muK ld,iu
S djla
fldm i,af*a ;<
= wemh
s r 0'5l muK Odrdjla imhkk
a '
djKh
bf,lf
a gd%v
a bj;a lr mf
% ifuka h<d tla
tla
bf,lf
a
gd
%
v
a
fhys
kj
il
a kO
a ,nd.kk
a '
3'20 rEmh - CuSO4 oHq;a fokh
i|yd Nd; lrk WmlrKh
58
fuys f,dayuh jia;=j ;Uj,ska wdf,am we;s nj Tng l.; yels h'
oHq;a fokh uska tla f,dayhla u; ;j;a f,dayhla wdf,am lsu
oHq;af,daydf,amkh f,i yekaf'
Tn is l< l%shdldrlu 3'12ys ;U wdf,am lsug iudk wdldrhlska
wvx.= fjda,agdudkhl lef;davh jYfhka fhfuka f,day yej, wdf,am
l< yels f' fudag r: iy nhsisl,a i`oyd fl%dah wdf,am lrkafka o fuu
f,daydf,amk l%ufhks'
fkd,fha fnod u i|yd h'
59
l%shdldrlu 3'13
3'22 rEmfha fmkajd we;s m mm:fha
lh ud,sud lgqjg by<ska w,a,kak'
;;amr lsysmhla iah ;o lrkak'
Odrdj .,k g ud,sud lgqj kslaIKh
lrkak' Odrdf Ydj m%;sj; lr ud,sud
lgqf W;al%uKh kej; kslaIKh
lrkak'
fldI
a h
ud,u
s dj
3'22 rEmh - wZig
a mlI
a Kh i|yd
wegju
q
re ;yvqjg fyda
lvishlg fyda
hka ;nd we;s
p
q nlh
fmd;a
3'23 rEmh - oKav pqnlhla wjg pqnl
lf
a I;
a h
%
60
l%shdldrlu 3'14
oKav pqnlhla u; lvishla
fyda ;=kS re ;yvqjla fyda
;nkak' lvish fyda re ;yvqj
fyda u; hlv l=vq ;=kS ;gqjla
iqrejd fifuka ;gq lrkak' Tf
kslaIK igyka lr.kak'
Odrdf Yd,;ajh
ma,diala
ngh
3'25 rEmh - oHq;a
pqnlhl m%n,;dj
fidhd ne,Su i|yd
q
lvodis la,sma wegju
l%shdldrlu 3'15
! kQ,a T;k m,
a di
a la nghla f.k th jgd mjrKh l< ;U l wdudk 30 la
yd ^30swg) fmdgj,a 50la T;kk
a '
! .e,j
a khi
s a l w,a 2l lene,j
s ,g lmd tj
A dhk
s a lene,s ly
s m
s hla
ngh ;<
= ;nkk
a '
! o`.rfha w.j
% , mjrKh bj;a lr ^weu fld<hla fyda my
s h
s la Nd;fhk&a tla
tla w.% rEm igyfkys lf
a jk m mm:hg inkO
a lrkk
a ' ^3.25 rEmh&
! mm:fha i
a h jid o`.rfha tl fl<jrla wi,g lvis l,
a m
s a f.ktkk
a '
! .e,j
a khi
s a l uk
s a fkdje t,,
a h
s yels Wmu lvis l,
a m
s a ixLHdj
.Kka lrkk
a '
! flda I .Kk je lr by; l% s h dldrlu kej; lrka k '
tfuka u fojkj
q o`.rfha fmdgj,a .Kk 100 olajd je lr m<uq
l%shdldrlu kej; lrkak' .e,ajkhsia l je m%udKhla ngh ;=<g
we;= lr m<uq l%shdldrlu kej; lrkak'
fkd,fha fnod u i|yd h'
61
fuys orh ;=<ska .,k Odrdj o" orfha fmdgj,a .Kk o" uD hlv
yrh o je jk g pqnl lafIa;% m%n,;dj je jk nj fuhska meye,s f'
fuys fldaI .Kk o" orfha fmdgj,a .Kk o yrfha .e,ajkhsia l .Kk
o je lrk g t,a,sh yels la,sma ixLHdj iEu g u m<uq wjia:djg jvd je
jk nj fmfka' t,a,sh yels la,sma ixLHdj je jkafka oHq;a pqnlfha lafIa;%
m%n,;dj je jQ g h' fldaI .Kk je jk g orh ;=<ska .,k Odrdf
Yd,;ajh o je f' tu ksid orh ;=<ska .,k Odrdj o" orfha fmdgj,a
.Kk o uD hlv yr ixLHdj o je jk g oHq;a pqnlfha lafIa;% m%n,;dj
je jk nj fuhska meye,s f'
oHq;a pqnl M,fha Nd;
oH;
q fha p
q nl M,h kf
s jfia ,s WmlrKj, fndfyda g Nd; flf'
th ludka; lafIa;%fha o WmlrKj, Nd;hg f.k we;'
,s iSkqj
ik
S q kdolh
oH;
q a
p
q nlh
wdOdrlh
kq
f,dy
a
mh
X
inkO
a l
bial=remamqj
uD hlvh
h
ik
S j
q
3'26 rEmh - ,s iSkqjl ieleiau'
mm: k
weiaj,g we;= jQ l=vd jdfka" hlv wxY= bj;a lsug frday,aj, Nd;
f' jdfka iy wn,s hlv bj;a lrk fUlrj, o oHq;a pqnl
fhdod.kS'
rl:kj,
62
;U
lh
negh
Lr
q m p
q nlh
i
a h
3'27 rEmh - Odrjla /f.k hk
ikakdhlhla u; n,h
b
c
fldhf
q grh a
d
im
a Yl
we;,
s s
3'29 a.
3'29 a rEmh - ir, Odrd fudagrh
63
j w;
lfha
p,;
s h
lh
i|yd
ud.h
f.;
=
lgqj
a fmdfrdmm
a h
mjrKh l< ;U l
c
3'30 rEmh - ir, Odrd fudagrhla
ksudKh lsu
p
q nlh
we;<
= g
p,kh f'
(a)
Odrdjla .,hs'
p,khla
fkdue;'
(b) Odrdjla fkdue;
bj;g
(c)
p,kh f' Odrdj reoaO Ydjg
.,h's
3'31 rEmh - oHq;a pqnl fm%arKh
65
l%shdldrlu 3'19
3'32 a rEmfha lafjk m iDcq
l lene,a,la (AB) ueo x
.e,ajfkdagrhlg inkaO lr
p
q nl lf
a I;
a h
% yryd lh by<g
p,kh lrka k ' lh my<g
p,kh lrka by; l%shdldrlu
kej; lrka k ' by; tla tla
wjia:df mm:h Nd;fhka
.e,ajfkdagrfha W;al%uK Ydjg
wkqj Odrdf Ydj fjkia jk
whqre fidais lrkak'
(a)
(b)
ixf .e,ajfkdagrh
3' 32 rEmh
wdrlI
a ;
s m;
% f
s rdO
a h
Tn okakjd o @
fm%a; Odrdf .,dhkafka th
we;s lrk fjkig mgyeks
jk whqka nj f,kaia kue;s
oHd{hd iska fidhd.kakd ,'
th f,kaia kshuh f' fm%A;
oH;
q a .dul n,h mm:h ^orh&
yd ne we;s pqnl lafIa;%h
fjkiaf YS>%;djg iudkqmd;sl
*erf kue;s oHd{hd iska
fidhd.kakd ,'
th *erf kshuh k f'
on/s,a,
^lf
a I;
a h
% &
udmge,
s ,
a
^p,;
s h&
ue,
s ,
a
^fm
a% ; Odrdj&
ir
q ;
3' 33 rEmh
p
q nlh
orh uD
hlv yrhla
u;
3' 34 rEmh - nhsisl,a vhskfudaj
l o`.rh u`.k
s a p
q Nl lf
a I;
a h
% lemS
hk m l o`.rhla wi, N%uKh
l< yels pq nlhla nhsisl,a
vhk
s fudj
a l wvx.= j we;' tg o`.rfha
w.% yryd fm%a; oHq;a .dul n,hla
fm%arKh f' pqnl lafIa;%h m%n, jk
m o`.rh uD hlv udOHhla jgd T;d
we;'
l%shdldrlu 3'20
m<uq j nhsisl,a vhskfudajla n,anhlg inkaO lr th fifuka iy
f.fhka N%uKh lr n,anfha ma;sh kslaIKh lrkak' nhsisl,a
vhskfudaj ueo x .e,ajfkdagrhlg inkaO lr th fifuka
lrljkak'wegrfha W;al%uKh kslaIKh lrkak'
vhskfudaj f.fhka N%uKh lrk g fm%a; oHq;a .dul n,h je jk
ksid n,anfha ma;sh je jk w;r th fifuka N%uKh lrk g fm%a; oHq;a
.dul n,h wvq jk ksid n,anfha ma;sh wvq f'
fojeks wjia:df .e,ajfkdagrfha W;al%uKh fomig is jk nj Tng
kslaIKh l< yels f' vhskfudaj lrlef fm%a; oHq;a .dul n,fha
Ydj udre jk neka fm%a; Odrdf Ydj o udre jk nj fuhska meye,s f'
f wdldrfhka bhg yd miqmig hk m m%;sj; jk Odrdjlg m%;Hdj;l
Odrdjla ^alternating current -AC& hehs lshkq ,ef'
67
fm%arK orh
fm%arK (induction coil) orh hkq wvq fjda,ah;djlska je fjda,ah;djla
,nd.; yels Wml%uhls' th uD hlv l udOHhla jgd t;+ m%d:l o`.rh
jYfhka ykajk fmdgj,a ishhlska muK hq;a >kl mjdrl ;U l
o`.rhlska o" m%d:lh jgd t;+ fmdgj,a oyia .Kklska hq;a oa;Shsl orhlska
o iuka; h' ;=kS m%d:lh fldaIj,ska iuka; welshqf,agrhlg inkaO
lr we;' th ;;amrhg Yd, jdr .Kkla Odrdj we;s-ke;s lrhs' tuk
s a p
q nl
id%jh p,kh lrh's o
a ;h
s l
s o`.rfha je oH;
q a .dul n,hla fmr
a% Kh f'
fmr
a% K o`.rh md%fhd.
a l
s j Nd;hg .kk
a d wji:
a d fidhd n,kk
a '
oa;Shsl orh
uD hlv yrh
ie - levq
WmlrKh
md%:l o`.rh
mKdulh
mKdulhla (transfomer) hkq p,H fjda,ah;djla tla;rd w.hl isg
;j;a w.hlg m;a lsug Nd; lrk Wml%uhls' tk wvq w.hl isg je
w.hlg fyda je w.hl isg wvq w.hlg h' th uD hlv ixjD; udOHhla jgd
t;+ m%d:l orhlska o" oa;Shsl orhlska o hqla; h'
m%d:l orh ;=<ska m%;Hdj;l Odrdjla .uka lrk g we;s jk pqnl
lafIa;%h oa;Shsl orh yryd o .uka lrhs' oa;Shsl orh yryd pqnl
lafIa;%h fjkiajk neka tu orfha w.% yryd p,H m%;Hdj; fjda,ah;djla
fm%arKh f'
l%shdldrlu 3'21
mjdrl ;U l wdudk 30la yd ^30 swg & fmdgj,a 100 la muK tla
f*du
a rhl md%:lo`.rh jYfhka T;kk
a ' wfkla f*du
a rfha mjdrl ;U l
^30 swg& fmdgj,a 200la muK oa;Shslh jYfhka T;kak'
3.36 rEmfha lf
a jk m U yevfha uD hlv yrhl ndyq ;<
= g o`.rh we;
=
lrkak' U yevfha yrfha ndyq u; I yevfha uD hlv ndyqj ;nkak'
m%d:l o`.rfha w.% m%;Hdj;l Odrd fjda,agrhlg yd nhsisl,a
vhk
s fudj
a lg;"a o
a ;h
S l
s o`.rfha w.% ;j;a m;
% Hdj;l Odrd fjd,
a
a grhlg;a
inkO
a lrkk
a ' nhi
s l
s ,a vhk
s fudj
a f.fhka lrljd fjd,
a
a grj, mdGdxl
igyka lr.kak'
fmdgj,a 200la iys; o`.rh m%d:lh jYfhka o" fmdgj,a 100lska hq;a o`.rh
oa;Shslh jYfhka o Nd; lr l%shdldrlu kej; lrkak'
68
o
a ;h
S l
s
orh
uD yrh
md%:l
orh
m%;Hdj; Odrd
fjd,
a
a grh
nhi
s l
s ,a vhk
s fudj
a
wNHdi
1' ^w& oH;
q h ikk
a hkh lrk jhla i|yd Nd; lrk ;dlI
a l moh lu
= la o@
^wd& oHq;h imhk wdldrh wkqj bf,lafg%dav" wefkdavh iy lef;davh f,i
k flf' fuh meye,s lrkak'
^we& oHq;a fokh i|yd Nd; lrk WmlrKh l=ula o@
^wE& oHq;a foHhla ;=<ska oHq;h .uka lrkafka flfia o@
^b& oHq;a fok l%shdj,sfha ;ekam;a jk f,dayfha ialkaOh flfrys r|d
mj;sk idOl fudkjd o@
fkd,fha fnod u i|yd h'
69
2' Bys we;s jia;=jla ;U wdf,am lsu i|yd Nd; lrk WmlrKhla rEmfha
laf'
^w& A ys we;s jHh l=ula o@
A
B
^wd& C jh l=ula o @
^we& negfha Ok w.%hg i l< hq;af;a l=ula o@
C
^wE& oHq;a fok l%shdj,sfhka miq lef;davfhys iy wefkdavfhys Tng
kslaIKh l< yels fjkial fudkjd o@
3'
l=vd Ndrhla tieug Nd; l< yels ,sfhka l%shd lrk wdoY ,Sjrhl
ie,eiaula by; rEmfha la f'
^w& th l%shd;aul jk wdldrh mshjfrka mshjr ia;r lrkak'
^wd& negfha w.% udre l< g ,Sjrfha l%shdld;ajhg l=ula is f o@
^we& tu ,Sjrh u Nd;fhka je Ndrhla tieh yels l%uhla fhdackd lrkak'
th flfhka meye,s lrkak'
4'
oHq;a pqnlhl m%n,;dj Odrdj u;
n,mdk wkaou YsIHhka fofokl= iska
wkafIKh lrk ,' Tjqkaf.a m%;sM,
j.=f olajd we;'
Odrdj (A)
Ndrh (N)
0
0
0'5 1'0 1'5 2'0 2'5 3'0 3'5 4'0 4'5 5'0
0'2 0'8 1'6 3'0 5'4 10'0 13'6 14'6 14'9 15'0