Distribucioni normal dhe

distribucioni standard normal

Ligjrata e gjasht

Qllimet e msimit

Pas prfundimit t ligjrats ju duhet t jeni n

gjendje q t :

Dini kakrakteristikat e distribucionit normal dhe

distribucionit standard normal t probabilitietit.

Definoni dhe kalkuloni vlern e t, gjegjsisht Z.

Prcaktoni probabilitetin se nj vrojtim gjindet n mes t
dy pikave duke shfrytzuar distribucionin normal
standard (variabln e standardizuar ose devijimin e
normalizuar)
Prcaktoni probabilitetin q nj vrojtim do t jet mbi ose
nn nj vler t dhn duke shfrytzuar distribucionin
2
normal standard.

Variablat e rastsishme
kontinuale -Shembuj
Experimenti

Variabla

Vlerat e
mundshme

rastesishme

Pesha e100 Njerzve

Pesha

45.1, 78, ...

Jetgjatsia e baterive Or

900, 875.9, ...

Shpenzimet pr ushqim shpenzimet 54.12, 42, ...

Matja e kohs n
Mes te dy arritjeve

Koha
e arritjes

0, 1.3, 2.78, ...

Funksioni i probabilitetit t
variablave t vazhdueshme
1. Formul matematikore
2. Paraqet t gjitha vlerat e x, &
Frekuencave, f(x)

f(X) - Nuk sht probabilitetit

Frekuencat
(Vlerat, Frekuencat)

f(x)

3. Karakteristikat

Siprfaqja nn lakore sht 1

Mund t gjinden probabilitet

m pak se nj vler e caktuar
.

a
Vlerat

Probabiliteti i variablave t
rastsishme t vazhdueshme
Probabiliteti sht
siprfaqja nn
lakore

P (c x d)

f(x)

c
5

1984-1994 T/Maker Co.

Llojet e distribucionit t
variablave kontinuale
Llojet e distribucioneve kontinuale

Uniform

Normal

Eksponencial

Kurdo q shohim nj lakore normale, mundemi q t imagjinojm nj

Bar-diagram brenda saj.

12 13 14 15 16

17 18 19 20 21 22

Shembull: Rezultatet e nj kuizi shkollor t 51 studentve

Nr studentve

8
7

12 13 14 15 16 17

18 19
20 21 22

Rezultatet e kuizit

Mesatarja
12+13+13+14+14+14+14+15+15+15+15+15+15+16+16+16+16+16+16+16+1
6+17+17+17+17+17+17+17+17+17+18+18+18+18+18+18+18+18+19+19+19
+19+19+20+20+20+20+20+21+21+22=867
867/51=17
Nr
studentv
e

8
7

12 13 14 15 16 17

18 19
20 21 22

Rezultatet e kuizit

12
13 13
14 14 14 14
15 15 15 15 15 15
16 16 16 16 16 16 16 16
17 17 17 17 17 17 17 17 17
18 18 18 18 18 18 18 18
19 19 19 19 19 19
20 20 20 20
2 121
22

Moda

8
7

12 13 14 15 16
10

17 18 19
20 21 22

Rezultatet e kuizit

Mediana
12,13,13,14,14,14,14,15,15,15,15,15,15,16,16,16,16,16,16,16,16,17,17,17,17,17,17,17,17,17,18,18,18,18,18,18,18,18,19,19,19,19,19,1
9,20,20,20,20,21,21,22

Nr
studentv
e

8
7

12 13 14 15 16

17 18 19
20 21 22

Rezultatet e kuizit

11

Nr studentve

Nga ky shembull mund t prfundojm se mesatarja, moda dhe

mediana do t bien n t njjtn vler n shprndarjen normale

8
7

12 13 14 15 16 17

18 19
20 21 22

Rezultatet e kuizit

12

Shprndarja normale
Shprndarja normale sht njra prej
shprndarjeve t shumta t
probabiliteteve q mund t ket
variabla e rastsishme e
vazhdueshme.
Shprndarja normale sht m e e
rndsishmja dhe m s shumti e
shfrytzuar nga t gjitha shprndarjet
probabilitare.
13

Shprndarja normale
Shum dukuri n botn reale ose jan t shprndarna
n kt form ose i prafrohen shprndarjes normale.
Pr variablat e rastsishme t cilat paraqesin
gjatsin dhe peshn e njerzve, rezultatet n
provim, peshn e paketimit t produkteve,
qndrueshmrin n vjet t ndonj objekti ( poqet
elektrike, aparatet televizive), koha q sht e
nevojshme pr t kryer ndonj pun, konsiderohet se
kan shprndarje (prafrsisht ) normale.

14

Karakteristikat e Shprndarjes normale

1. N form t ziles &
Simetrike
2. Mesatarja , mediana
dhe moda jan t
barabarta

3. Siprfaqja nn lakoren
e shprndarjes
normale sht e
barabart me 1
4. Variabla e rastsishme
ka infinit vlera

f(X)

X
Mesatarja
Mediana
Moda

15

Karakteristikat e
Shprndarjes normale
Shprndarja normale e probabiliteteve
ose lakorja normale sht n form t
ziles (lakore simetrike).
Mesatarja aritmetike e saj shnohet me
, kurse devijimi standard me .
Variabla e rastsishme e vazhdueshme
X, q ka shprndarje normale quhet
variabl e rastsishme normale.
16

Karakteristikat e Shprndarjes
normale

17

Karakteristikat e
Shprndarjes normale

18

Siprfaqja nn
lakoren normale
sht e
barabart me 1
ose 100 ashtu
si sht e
prezantuar n
figurn vijuese:

Karakteristikat e Shprndarjes
normale
Lakorja e shprndarjes normale sht
simetrike n raport me mesataren
aritmetike, ashtu si sht e prezantuar n
figurn vijuese.
Kjo do t thot se 50% e siprfaqes s
trsishme nn lakoren normale gjindet n
ann e majt t mesatares aritmetike, e
50% n ann e djatht t mesatares
aritmetike.
19

Karakteristikat e Shprndarjes
normale

20

Kjo do t thot se
s trsi50% e
siprfaqes shme
nn lakoren
normale gjindet n
ann e majt t
mesatares
aritmetike, e 50%
n ann e djatht t
mesatares
aritmetike.

Karakteristikat e Shprndarjes
normale

Mesatarja aritmetike dhe devijimi

standard jan dy parametrat e
shprndarjes normale.
Kur jan t dhn kta dy parametra,
mund t prcaktojm siprfaqen nn
lakoren normale pr cilindo qoft
interval.

21

Karakteristikat e Shprndarjes
normale
Nuk ka vetm nj shprndarje normale ,
por ekzistojn familje e tr e
shprndarjeve normale t cilat jan t
prcaktuara nga prametrat , .
Nga lvizja e tyre merr formn edhe
shprndarja normale .
Vlera e prcakton qendrn e lakores
s shprndarjes normale n boshtin
horizontal, kurse vlera e tregon
22 shprndarjen e shprndarjes normale.

Karakteristikat e Shprndarjes
normale

Tri lakore t
shprndarjes
normale me
mesatare t
njetj por me
devijim
standard t
ndryshm.

23

Karakteristikat e Shprndarjes
normale

24

Tri lakore t
shprndarjes
normale me
mesatare t
ndryshme e
me devijim
standard t
njejt.

Funksioni i probabiliteitformula matematikore

f ( x)
x

25

1
e
2

2
1 x

= Vlera e variabls s rastsishme (- < x < )

= Devijimi standard i popullimit
= 3.14159
= 2.71828
= Mesatarja e variabls s rastsishme x
Mos e mbani n mend kt formul!

Shnimi i shprndarjes
normale
X sht N (, )
Variabla e rastsishme X ka shprndarje
normale (N) me mesatare dhe devijim
standard .
X sht N(40,1)
X sht N(10,5)
X sht N(50,3)
26

Efektet e lvizjes s
parametrave ( & )
f(X)
B
A

C
X

27

Probabiliteti i
shprndarjes normale
Probabiliteti
sht nn
lakoren
normale!

P(c x d ) f ( x) dx
c

f(x)

c
28

Numr i pafundm i tabelave

Shprndarjet normale
dallohen nga mesatarja dhe
devijimi standard.
f(X)

Secila shprndarje do
t krkonte tabeln e
vet.

Q sht numr i pafundm i tabelave!

29

Numr i pafundm i tabelave

Pr fat t mir ekziston mundsia pr
shfrytzimin e nj shprndarje normale
t veant e cila na shrben si mjet i
ndrmjetm pr zgjidhjen e problemeve
praktike dhe largimin e integraleve.
Nj shprndarje e till normale quhet
shprndarja normale e standardizuar,
kurse procedura q duhet t aplikohet
patjetr quhet standardizim.
30

Shprndarja Normale Standarde

Ideja qndron n at q pr kt
shprndarje sht konstruktuar tabela e
shprndarjes normale standarde, ashtu
q pr fardo shprndarje normale reale,
prmes procedurave t standardizimit
shndrrohen n shprndarje standarde dhe
zgjedhja e problemit, gjegjsisht
probabilitetet gjinden prmes tabelave.

31

Shprndarja normale standarde

32

Shprndarja normale standarde:

Shprndarja normale me mesatare
aritmetike =0 dhe devijim standard
=1 quhet shprndarje normale
standarde.

Shprndarja normale standarde

33

Shprndarja
standarde normale
sht e prezantuar me
figurn vijuese e cila
shnohet me z. Me
fjal t tjera, njsit
pr lakoren e
shprndarjes
standarde normale
jan t shnuara me z
dhe quhen vlerat e z
ose rezultati i z.

Shprndarja normale standarde

Vlera e z ose rezultati i Z: Njsit e
shnuara n boshtin horizontal t lakores
s shprndarjes standarde normale me
shenjn Z quhen vlera t z ose
rezultatet e z .
Vlera specifike e Z jep distancn n mes
t mesatares dhe piks t prezantuar
me z n kuptimin e devijimit standard.
34

Shprndarja normale standarde

N botn reale, variabla e rastsishme e
vazhdueshme mund t ket (gjithmon )
shprndarje normale me vlera t
mesatares aritmetike dhe t devijimit
standard t ndryshme nga 0 dhe 1.
N kto raste hapi i par q duhet t
ndrmerret sht shndrrimi
shprndarjes s dhn normale n
shprndarje standarde normale
35

Kjo procedur si kemi cekur edhe m

lart quhet standardizim i
shprndarjes normale. Njsit e
shprndarjes normale ( q nuk sht
shprndarje standarde) jan t
shnuara me x.
Ne e dim gjithashtu se variabla e
rastsishme e shprndarjes standarde
normale sht e shnuar me z.
36

Shndrrimi i Vlers X n vlern Z:

Pr variabln e rastsishme x, nj
vler e caktuar e x mund t
shndrrohet n vlerat korresponduese
t z duke prdorur formuln vijuese:

37

Shndrrimi i shprndarjes normale n

shprndarje standarde normale

Shndrrimi i
Vlers X n vlern
Z: Pr variabln e
rastsishme x, nj
vler e caktuar e x
mund t
shndrrohet n
vlerat
korresponduese t
z duke prdorur
formuln vijuese:
38

Z
Ku:

x- sht vler e fardo

vrojtimi t veant
- mesatarja e shprndarjes
normale
- devijimi standard i
shprndarjes normale

Standardizimi i
shprndarjes normale
Z
Shprndarja
normale

Z sht N(0,1)
Shprndarja
normale standarde

=1

= 0

Nj tabel!

39

Shembull i standardizimit
Z

X 6.2 5

.12

10

Shprndarja
normale

= 10

= 5 6.2 X
40

Shprndarja normale
standarde

=1

= 0 .12

Gjetja e probabiliteteve
Tabela e shprndarjes
standarde normale (nj pjes)
Z

.00

.01

=1

.02

0.0 .0000 .0040 .0080

.0478

0.1 .0398 .0438 .0478

0.2 .0793 .0832 .0871

= 0 .12

0.3 .1179 .1217 .1255

41

42

Zona e hijzuar

Probabilitetet

43

Shembull
P(3.8 X 5)
Z

X 3.8 5

.12

10

Shprndarja
normale

Shprndarja
standarde normale

= 10

=1
.0478

3.8 = 5
44

X
Fusha e hijezuar

-.12 = 0

Shembull
P(2.9 X 7.1)
X 2.9 5

.21

10
X 7.1 5
Z

.21
Shprndarja

10
standarde normale
Z
Shprndarja
normale

= 10

=1
.1664
.0832 .0832

2.9 5 7.1 X
45

46

Fusha e hijzuar

-.21 0 .21

Shembull
P(X 8)
Z

X 85

.30

10

Shprndarja
normale

Shprndarja
standarde normale

= 10

=1
.5000

.3821

.1179

=5
47

=0

.30 Z

Fusha e hijezuar

Shembull
P(7.1 X 8)
X 7.1 5

.21

10
X 85
Z

.30

10
Z
Distribucioni
normal

Distribucioni
standard normal

= 10

=1
.1179

.0347

.0832

=5
48

7.1 8

Fusha e hijzuar

=0

.21 .30 Z

SHEMBULL praktik

49

T ardhurat mujore t posa

diplomuarve n nj korporat t
madhe kan shprndarje normale me
mesatare aritmetike prej = $2000 dhe
devijim standard prej = $200. Sa
sht vlera e Z pr nj t ardhur prej
x= $2200? Pr nj t ardhur prej
X=$1700?
X 2200 2000
Z

200

SHEMBULL

Pr X=$1700,

50

vazhdim

1700 2000
1,5
200

Vlera Z = 1 tregon se vlera 2200$ sht 1

mbi mesataren aritmetike prej $2000, derisa
Vlera Z=-1,5 tregon se vlera prej $1700 sht
1.5 nn mesataren aritmetike q sht
$2000.

Rndsia e distribucionit
normal
Shprndarja normale paraqet shprndarjen teorike
t probabiliteteve m t rndsishme pr kto
arsye:

1. Nj numr i madh i fenomeneve n natyr dhe

shoqri kan prafrsisht shprndarje normale.
Shembuj tipik jan: gjatsia, pesha, tensioni i
gjakut, rezultatet n testet e intelegjencs,
gabimet gjat matjeve, etj.
51

Rndsia e distribucionit
normal

52

N prgjithsi, nse numr i madh i

faktorve kan ndikim t vazhdueshm,
dhe ndikimi i do njrit prej tyre sht
shum i vogl, mund t pritet q
dukuria t ket shprndarje normale.

Rndsia e distribucionit
normal
2. Shprndarja normale mund t shrbej si
zvendsues i shklqyeshm i
shprndarjeve teorike diskrete, sidomos atij
t Poison-it dhe Binomial, pr ato vlera t
parametrave q nuk jan t dhn n
tabeln e probabiliteteve. Me fjal t tjera,
shum shprndarje teorike diskrete, n
kushte t caktuara, tentojn kah shprndarja
normale.
53

Rndsia e distribucionit
normal
3. Nga shprndarja normale jan
formuar edhe shum shprndarje t
tjera t vazhdueshme, q gjithashtu
kan rndsi shum t madhe n
analizn statistikore si jan ai i
Studenti-it, Shprndarja hi n
katror, Fisherit, etj.
54

Rndsia e distribucionit
normal
4. Shprndarja normale paraqet bazn pr
nxjerrjen e konkluzioneve pr parametra t
populacionit pr shkak t :
a) lidhjes s saj me Teoremn Qendrore
Kufitare dhe
b) pr arsye se metodat parametrike kan
supozimin e prbashkt q trsia prej nga
merret mostra ka shprndarje normale.
55