Dobruca’daki Türkçe Yer Adlarının Anlam ve Yapılarına Göre Tasnifi
 

 
«A Study on Turkish Place Names in Dobrogea»
 

 
by Sinan Uyğur
 

Source:  
Journal of Black Sea Studies (Karadeniz Araştırmaları), issue: 18 / 2008, pages: 127­141, on  
www.ceeol.com.
 

The following ad supports maintaining our C.E.E.O.L. service 

 
Sinan Uyur, “Dobruca’daki Türkçe Yer Adlarnn Anlam ve Yaplarna Göre Tasnifi”,
Karadeniz Aratrmalar, Say: 18, Yaz 2008, s.127-141.

Dobruca’daki Türkçe Yer Adlarnn

Anlam ve Yaplarna Göre Tasnifi

Sinan Uyur

Özet
Türkler Dobruca’y tarihin ilk dönemlerinden beri yurt edinmiler ve bu
corafyaya isim vermilerdir. Bu adlarn bir ksm Romen ve Bulgar kültür
politikalarna ramen hâlâ varln sürdürmektedir. Yer adlar bir milletin
kültürünün somutlam halidir. Dolaysyla Dobruca’daki yer adlar incelenerek
Türk kültürü ve düüncesinin eilimleri tespit edilmeye çallmtr. Ayn zamanda
bu çalmann sonucu, Anadolu’daki yer adlaryla Dobruca’daki yer adlar arasnda
bir karlatrmay salayaca için önemlidir.
Anahtar Kelimeler: Yer adlar, Dobruca, Dobruca’daki Türkçe yer adlar,
Romanya, Bulgaristan.

Türkler, tarih boyunca geni corafyalara yaylarak buralar idare etmekle

kalmam, ayn zamanda buralara ad da vererek mekana damgalarn
vurmulardr. Bugün haritalarda gördüümüz Türkçe yer adlar, uzun yüzyllar
içerisinde olumu ve günümüze ulamtr. Her ad bu milletin mazisiyle
istikbali arasnda bir köprü olmasnn yan sra, aziz hatralarnn, tecrübelerinin
somutlam hâlidir. Ancak üzülerek görmekteyiz ki bugün Türk siyasî tesirinin
azald, zayflad alanlarda, Türklemi corafyalarn adlar deitirilmeye
balanm ve bu adlar yok olmaya terk edilmilerdir.
Adlar, özellikle yer adlar, bir milletin mekanla ilgili düünce arka plann,
hayata bak açsn göstermeleriyle, onlarn karakterini ortaya koymaktadr. Ayn
zamanda bu adlar geni corafyalara yaylm bir milletin bu yerlerde varlnn
bir delili olma nitelii tadndan ehemmiyet arz etmektedir1. Bu nedenlerle,
yer isimleriyle pek çok bilim dal uramakta, kendi disiplinleri çerçevesinde
onlar deerlendirmektedir.

Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elmek: akhiskali@gmail.com.
1 Gülensoy, Tüncer, Türkçe Yer Adlar Klavuzu, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 1995, s. IX.
Sinan Uyur

Konumu itibariyle Dobruca bölgesi, Türklerin asrlardan beri urad,

hayat alan bulduu bir yer olmutur. Türklerin buray skitler döneminden
itibaren iskan ettiini, gerek yer isimlerinden, gerekse skitlerden kalma
arkeolojik kalntlardan anlamaktayz. Daha sonra Hunlar, Avarlar ve Bulgarlarla
süren Türk yerleimleri, özellikle X. yüzylda artarak Kuman, Peçenek ve Uzlarla
younlamtr. Bütün bu dönemlere ait pek çok yer ad mevcuttur. Bugün
Dobruca’da Köstence ve Tulça vilayetlerine bal iki köyün ad Peceanaga’dr.
Bu ad bölgede tarihin tozlu sayfalarna karm bir Türk boyunun aziz hatrasn
yaatmaktadr. Bunun gibi Comana ismi de köy ismi olarak kullanlmakta ve
bize yine yok olup gitmi Kumanlar hatrlatmaktadr. Fakat bu Türk boylar
gelip geçici olmu, bölgede kalclk salayamamlardr. Dobruca’da kalc Türk
yerleimleri ancak Osmanllarla salanmtr. Bölgenin 15. yüzylda tamamiyle
Osmanllarn eline geçmesi sayesinde corafya Türklemeye balamtr. Bunda
Osmanllarn fethettii yerlerde sürdürdüü iskan siyasetinin önemli bir yeri
vardr. Anadolu’dan buraya Türkmen airetleri göçürülerek yeni yerleim yerleri
kurulmu, eski yerlekeler ihya edilerek Türk yerleimciler buralarda iskan
edilmitir2.
Bölgede Türk idaresi be yüz yla bali uzun bir dönem devam etmi,
1876’da Osmanl Devleti'nin Rusya’ya Plevne’de yenilmesiyle sona ermitir. Bu
tarihten sonra bölgenin uzun yllar sava alan olmasnn yan sra, Ruslarn bask
ve yldrma politikasnn da etkisiyle göç, bu sefer Dobruca'dan Anadolu’ya
doru yön deitirmitir. 1935-1937 tarihleri arasnda ise Romanya ile Türkiye
arasnda ikili bir anlamann yaplmasyla Türklerin büyük bir ksm anavatana
dönme yönünde irade göstermitir. Bölgede Türk nüfusu iyiden iyiye azalnca
dede topranda kalmaya karar verenler, bir zamanlar ezici çounluu tekil
ediyorlarken, bundan sonra aznlk durumuna dümülerdir3.
Göçle birlikte Türklerin mekanla ilgili kültürel deerleri de birer birer yok
olmaya yüz tutmu, camiler yklm, mezar talar sökülmü, bunlardan daha da
önemli olarak onlarn varlnn delili yer isimleri, Romenler tarafndan ya
tamamiyle deitirilmi ya da Romen söyleyiine uydurularak telaffuz edilir hale
gelmitir. Bugün burada yaayan soydalarmz arasnda da ne yazk ki Romence
yer isimleri revaçta gözükmektedir ve yer isimleriyle beraber pek çok kültürel
deerin, etkinin de yok olup gittii ortadadr.
Miladî 1863 (H. 1280) tarihli bir haritaya dayanak yaptmz aratrmada
bölgedeki yer isimlerinin bugünkünden ne kadar farkl olduu bariz bir ekilde
gözükmektedir. Bu haritada 350’den fazla Türkçe yer adnn varl bize
Osmanlnn son döneminde bölgedeki Türk yerleke ve nüfusunun miktarn ve
bölgedeki tesirimizi ortaya koymaktadr.

2 Doru, Halime, "Osmanl Devleti'nin Rumeli'de skân Siyaseti ve Sa Kolun skân",

www.balkanlarnet/index.php?ind=revixs&op=entry-view&iden=20.
3 Ülküsal, Müstecib, Dobruca ve Türkler, Türk Kültürü Aratrmalar Enstitüsü Yaynlar, Ankara,

1966, s. 28-34.

128
 Dobruca’daki Türkçe Yer Adlar

Anadolu’daki yer adlaryla Dobruca yer adlar arasnda önemli paralellikler

vardr. Hatta Anadolu’nun herhangi bir ksm haritadan kesilip Tuna ile
Karadeniz arasnda kalan corafyaya yaptrlm gibidir dense yeridir. Ana
yurdun yer adlarn Türkletiren zihniyet Dobruca’da da varln sürdürmü,
eski adlar birer birer Türkçeletirilmitir. Bunlardan en ilginçlerinden biri
bugünkü shakça’nn addr. Daha Nogay Han zamannda ele geçirilip Bizans'a
kar Kpçaklarn yerletirildii bu uç kalesine, bu konumu nedeniyle bölgedeki
Nogay ve Tatar Türklerinin atalar olan Kpçaklarn dilinde bekçi manasna
gelen “Sakç”4 ismi verilmitir. Ancak Osmanl döneminde bölgeye gelen
Türkmenler, Tatar ve Nogay Türklerinin kullandklar bu ismi anlayamayarak,
buraya shakça ismini yaktrmlardr. Her ne kadar bugün burada shak Baba
diye bir ahsn mezar varsa da ve buna atfen bu yöreye bu ismin verildii
rivayet ediliyorsa da, bu durum halkn mekan anlamlandrma eyleminden baka
bir ey deildir. Bunun aksine, Osmanl Türklerinin Dobruca’dan Anadolu’ya
göçüyle beraber, artta kalan ve ekserisini 1856’dan sonra Krm’dan Dobruca’ya
gelmi olanlarn oluturduu Tatar ve Nogay Türkleri, Türkiye Türkçesiyle
verilmi yer adlarn kendi lehçelerine göre yorumlamlar ve mevcut adlar
ksmen deitirmilerdir. “Kara Köy, dris Köyü” gibi sonu “köy” ile biten
adlarda, bu kelime “kuyusu” haline girmi ve böylece bu yer adlar Tatar
Türkçesinde anlam kazanmtr. Türkçedeki “+CA” ile yaplm yer adlar yine
Tatar ve Nogay Türkçesine göre bir söyleyi tarz kazanarak Asan örneinde
görüldüü gibi “+” halini almtr.
Anadolu’da olduu gibi Dobruca’da da yer isimleriyle ilgili halk etimolojisi
örneklerine rastlamak mümkündür. Tekirgöl’le ilgili anlatlan bir efsanede
Tekirgöl isminin nereden geldii üzerine halkn muhayyilesi i bandadr. Bu
efsanenin ba kahraman ihtiyar Tekir adnda bir zattr. Tekir, vücudundaki
ilikleri, arlar ve gelimemi adalelerini bu göldeki su ve siyah çamurla
iyiletirmi. Dolaysyla Karadeniz'in hemen kenarndaki bu göle bahsedilen
olaya atfen bu ad verilmitir.5
imdilerde tatil mekan olarak revaçta olan Mamaya’nn adyla ilgili de
Anadolu’da pek çok benzeri bulunan bir efsane anlatlmaktadr. Bu efsanenin
konusu, Lia ve Costea Lisandru'nun kzlar ile Babada Paasnn Babada-
Köstence arasnda sk sk yolculuk yapan olu Enver arasndaki ak ve onlarn
ackl sonlardr. Tulça’dan Köstence’ye Enver gelip giderken Lia ve Constea
Lisandru'nun çiftliinde mola veriyormu. Ayn çiftlikte Zekeriya isminde bir
Türk de çalyormu. Enver bir ziyaretinde Lia'nn kzn görmü ve ak olmu.
Lia’nn kzn kaçrmaya karar vermi. Kz deirmenin yanndaki gölden kaykla
kaçrrken kayk su almaya balam ve kayk batnca gölde boulmak üzere olan
Lia’nn kz “Mama6 Lia!”, “Mama Lia!” diye barp yardm isterken, Enver de
“Mamaya, Mamaya!” diye barm. Kz boulunca Enver akln oynatm. Kzn

4 Karlatrmal Türk Lehçeleri Sözlüü, I. C., Kültür Bakanl Yaynlar, Ankara, 1992, s. 58-59.
5 Nuredin, bram, Dobruca'daki Müslüman Topluluu Manevî Hayatndan Sayfalar, Ex Ponto,
Constanta, 2002, s. 20.
6 Romence "anne" anlamndadr.

129
Sinan Uyur

cesedini kucana alarak, gölün hemen yanndaki Karadeniz’in içine yürümü ve

gözden kaybolmu. Olaydan sonra buraya Mamaya ad verilmi. Paa bu ackl
olayn ardndan deniz boyuna bir deirmen yaptrm. Zamanla bu deirmenin
etrafnda köy olumu. Maalesef Ceauescu'nun sistemli politikas sonucu bu
köy yok edilmitir.7
Yukardaki örneklerde de görülecei üzere, Türkler gittikleri yerlerin
ismilerini kendi kültürleri çerçevesinde deitirmeye ve anlamlandrmaya
eilimlidirler. Yer adn ya tamamen ortadan kaldrp yeni bir ad koymular, ya
kendi söyleyilerine uydurmular, ya o yerin adn Türkçedeki yapca ve
söyleyiçe en yakn ada çevirmiler, ya da anlayamadklar yer adlarn zamanla
yoruma tabi tutarak efsaneler eliinde kullanmlardr. Ama en çou bizzat yeni
adlar oluturarak, evvelce göç etmi olduklar yerlerin isimlerini yeni yerletikleri
yerlere vermilerdir8. Anadolu’da Orta Asya balantl yüzlerce ismin
bulunuunun altndaki sebep ite budur. Dobruca’ya gelen Türkmenler de
Anadolu’da yaadklar corafyalarn isimlerini beraberlerinde getirerek yeni
yurtlarna ad yapmlardr.
Biz bu çalmamzda “Avrupada Osmanl Mimarî Eserleri I”9de sunulan,
yukarda bahsedilen harita bata olmak üzere, Köstence Tarih ve Arkeoloji
Müzesinde sergilenmekte olan, yer adlarnn Romen adlaryla deitirilmesinden
evvel hazrlanm, Romen imlasyla yazl Köstence haritasn temel aldk.
Bunlarn dnda bölgeyle ilgili tarihî malumatlar kendisine borçlu olduumuz
Evliya Çelebi’nin "Seyahatname"si, Müstecip Ülküsal’n "Dobruca ve Türkler",
"Krm Yollarnda Bir Ömür" adl kitaplar, Nuredin bram’n "Dobruca'daki
Müslüman Topluluu Manevî Hayatndan Sayfalar" adl eseri taranm ve ad
geçen haritalardaki yer adlar ikmal edilme yoluna gidilmitir. Adlar tespit
edildikten sonra yer adlar biliminin tasnif kurallarnca, adlar evvela anlamlarna
göre snflandrlm, daha sonra da yer adlarn oluturan yaplar ele alnarak
bölgede yer ismi verme gelenei topluca deerlendirilmitir.
Corafyaya ad vermede her ulusun kendine mahsus bir eilimi olduu
görülmekledir. Ancak benzer çevrelerde yaamamz ve ortak ihtiyaçlarmz
nedeniyle anlamca birbirine yakn yer adlar mevcuttur. Bundan dolay baz
aratrmaclar insanlarn verdikleri ortak yer isimlerinin mantn aratrarak
genel bir sonuca ulamak istemilerdir. Buna göre, yer ad vermede yerleim
yerinin kurulduu zamanki durumu ve konumunun, orada bulunmu, egemenlik
sürmü ünlü bir kimsenin, çevredeki yaygn mesleklerin, göl veya akarsularn
etkili olduu tespit edilmitir.10 Ancak çalmamzda, u ana kadar yaplan
snflandrmalar deerlendirilerek, karma bir snflandrmann Dobruca yer adlar

7 Nuredin, Age., s. 19-20.

8 Yurtsever, Erk, Asya’daki Türkçe Corafî Adlar Derlemesi Tamga, Türk Dünyas Aratrmalar Vakf,
stanbul, 1993, s. 17.
9 Ayverdi, Ekrem Hakk, Avrupa’da Osmanl Mimari Eserleri Romanya Macaristan, I. C., stanbul

Fetih Cemiyeti, stanbul, 2000, s. 5.

10 Aksan, Doan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, 3. C., Türk Dil Kurumu Yay., Ankara,

1998, s. 107.

130
 Dobruca’daki Türkçe Yer Adlar

için daha uygun olacana karar verilmitir. Yer adlarnn saysnn az olmas
nedeniyle örnei az olan gruplar bir üst grub içine toplanmlardr. Yer adlar
tespit edilip abece srasna konduktan sonra ayn ad tayan pek çok yer adnn
bulunduu görülmü11, tasnifte tekrara yer vermemek için bunlar birer kez
yazlmlardr. Kökenleri tespit edilemeyen veya yabanc bir dile ait yer isimleri
ise çalmamza mevzu tekil etmediinden ele alnmamtr. Ancak bunlardan
Türkçeletirilmi, Türk etimolojisine uydurulmu yer adlar verilmitir12.
Burada unu da zikretmek yerinde olacaktr ki 1876'dan sonra Dobruca'nn
el deitirmesi ve Türklerin bu bölgeden sürekli Anadolu'ya göç etmeleriyle
birlikte yer adlar da deitirilmeye balanmtr. Ancak eski yer adlarnn halk
arasnda, özellikle belli bir ya üzeri Türk aznlk arasnda rabet görmesi, bu
adlarn ölmelerini, ortadan kaldrlmalarn geciktirmitir. Bugün haritaya
baktmzda Romen idaresi tarafndan yer adlar ekseri Gelincik=Mireasa,
Bülbül=Ciocirlia örneklerinde görüldüü gibi anlamca denkleriyle, nadiren Tatar
Murad (Tatar Murfat)=Basarabi, Karatay=Nisipari örneklerinde olduu gibi
farkl bir adla deitirilmilerdir. Bu deiiklik daha ziyade Köstence'de meydana
gelmi, Tulça'ya sirayet etmemitir. Bu nedenle haritalarda Tulça'ya bakldnda
burada Türk nüfusunun bugün yok denecek kadar az olmasna ramen, yer
adlarnn büyük ksmnn Türkçe olduu görülmektedir. Dobruca'nn
Bulgaristan tarfnda ise durum Romanya'dakinin ayndr.
ANLAMLARINA GÖRE YER SMLER
A) TABATA VE FZKSEL KOULLARA DAYANAN SMLER:
1. Çevreyle ilgili olanlar:
a) Yerin yapsna ve konumuyla ilgili yer adlar:
Altn Tepe Buruncuk Karalar Sar Köy
Aa Kargalk Çukur Ova Kargal Ova Sar Yurt
Aa Murad Han Çukurköy Karl Sarp Kara Aaç
Baba Da Demir Tepe Karvan Ova Serincek
Bala Çamurlu Gökçe Delik Kzl Burun Ta Burun
Ba Kla Göl Ba Laz Ova Tilki Adas
Ba Pnar Göller Köy Malçova Topal Ova
Be Tepe Harman Kuyu Mansur Ova Yanklca
Bey Bucak Hendek Kara Kuyusu Meydan Köyü Yass Köy
Boaz Köyü Hrs Ova Moç Ova Yukar Çamurlu
Boazck Kaburga Orta Köy Yukar Kargalk
Bucak Kara Burun Pek Bucak Zîr Çamurlu

11
Dört tane Yeni Köy, üç tane Kara Köy, iki tane Ba Pnar vs...
12Hrsova'nn eski ad Carsium olmakla birlikte Osmanl döneminde Türkçelemi, imdilerde ise
Romence Hrova olarak telaffuz edilmektedir. Mamaya'nn efsanesi yukarda verilmitir.

131
Sinan Uyur

b) Su kaynaklaryla ilgili yer adlar:

Ac Göl Çayrl Göl Kerti Pnar Pnarck
Ak Pnar Çelik Dere Kör Çeme apl Göl
Akarca Çermikli Koyun Pnar Sar Göl
Ali Bey Çay Denizler Küçük Ak Pnar Selim Kuyusu
Aspaca Pnar Derin Göl Küçük Kaynarca Susuz
Bahri Gölü Geçer Dere Kurt Çeme Ta Pnar
Bal Pnar Göl Ba Kurt Pnar Tekir Göl
Ba Pnar Göl Pnar Kuru Mahalle Tekye Deresi
Bayram Pnar Hendek Kara Kuyusu Kuruca Tertip Pnar
Bey Pnar nan Çeme Kuyucuk Yek Pnar
Büyük Ak Pnar Kalayc Deresi Murgöl
Büyük Kaynarca Kap Pnar Nazarlk Gölü
Çay Bey Kara Sular Nebi Kuyu

c) Maden ve talarla ilgili yer adlar:

Altn Tepe Kalayc apl Göl Tuzla

Ay Demir Kalayc Deresi Sarca Ta Tuzluca
Çelik Dere Kireçli Ta Al
Demir Tepe Kireçlik Ta Burun
Demirli Kumluk Ta Pnar

2. Bitkilerle ilgili yer adlar:

Armutlu Ekincik Kavaklar Pelit
Ay Orman Elmal Kzl Çal Sar Mee
Büyük Kara Aaç Fndkl Koruca Sarp Kara Aaç
Budayl Gürgencik Kozluca Soanlk
Çatal Orman Gürgenli Küçük Kara Aaç Turpçular
Çayr Mahalle Hardall Kütüklü Uzunca Orman
Çayrl Göl Kara Orman Kuru Orman
Dokuz Aaç Kara Pelit Mee Mahallesi
Dutlu Köyü Karaaaç Orman Köy

3. Hayvan ve hayvanclkla ilgili yer adlar:

Aa Kargalk Büyük Kargal Kara Tay Nalband
Aslan Köy Dana Köyü Kargal Ova Nalclar

132
 Dobruca’daki Türkçe Yer Adlar

At Köy Deste mal Kartal Sagîr Bülbül

Atmaca Deveci Kebir Bülbül ahinci
Aygr Ahmed Eek Köyü Kokarca Sungurlar
Bahri Gölü Ester Koyun Pnar Ta Al
Balabanca Filci Koyunlu Köy Tayca
Balabanlar Horozlar Küçük Kargal Teke
Balk Kara Kaz Köy Kurt Çeme Tilki Adas
Baraklar Kara Kediler Kuzgun Zebil
Be Al Kara Kurt Malçova

B) NSANLARA VE TOPLULUKLARA DAYANAN ADLAR:

1. Fiziksel yaay ile ilgili yer adlar:
a) Yap, yap malzemeleri, kaplar, giyim kuam vb. ile ilgili yer
adlar:
Akça Kap Eski Saray Kapc Küçük Palanga
Ala Kap Gügümlü Karvan Ova Kuyucu
Baltac Hamaml Kakç Palas
Be Al Harman Kiremit Papuççu
Büyük Dâr Hasr Köyü Kla Sabanca
Çiftlik Kad Kla Konak Tabaklar
Çuvalca Kalas Köseleci Ta Al
Davarck Kapakl Köstekceler Ters Kondu
Diran Kula Kap Pnar Kovanlk Urbac

b) Askerlik ve savala ilgili yer adlar:

Aknc Çavu Mahallesi Kanl Çukur Nalband
Azaplar Emir Köy Kara Tay Nalclar
Baltac Kad Kla Kla Nazif Paa
Ba Kla Kale Köy Küçük Palanga Paa Kla
Bayrak Kaleci Köy Küçük Seymen Topçu
Beylik Kamalar Mahmuz Topçular
Büyük Seymen Kanl Malkoç Toprak Hisar

2. Duygusal yaay ile ilgili adlar:

a) Duyular:
Ac göl Garabet Kokarca irin
Büyük Tatlcak Hayran Köyü Küçük Tatlcak

133
Sinan Uyur

b) Aile bireyleri:
Baba Da Dokuz Olu Kzlar
Bayram Dede Gelincik Kocalar
Be Ol Hatun Kocal

c) Din ve inanla ile ilgili adlar:

Adam Kilisa Hac Köy Kara Fakih Ramazan Köy
Ali Fakih Hac Ömer Koucu ah Veli
Baba Da Hac Sadk Küçük I'yd Satlm
Cafer Fakih Hacca Melekler Sofular
Çelebi Köyü Haclar Mustafa Hac Tanr Verdi
Dorular Hadi Çelebi Nazarca Tekye Deresi
Dokuz Sofu Hasan Fakih Nazarlk Gölü Tekye Köyü
Dursun Baba Hoca Köy Omur Fakih Tol Fakih
Eskici Baba Hocalar Pir Veli Tol Sofu
Garabet slam Cafer Pîrî Faki Veli Köyü
Gorlu Kad Kla Pirli Cami Mallesi
Hac Ayvaz Kad Köy Put Ba
Hac Kabil Kad Mir Rahman

3. Kiilerin varlklar ile ilgili adlar:

a) nsan bedeniyle ilgili adlar:
Ak Ba Diran Kula Kanl Kzl Burun
Ak Kadnlar Ho Kadem Kara Burun Kulaklar
Buruncuk Kaburga Karagöz Köyü Put Ba

b) Rütbeler, mevkiler ve insan ilgilendiren sfatlar:

Adil Bey Çavu Mahallesi Kad Kla Kzl Murad
Ak Kadnlar Çelebi Köyü Kad Köy Kör Ahmed
Ak Ba Deli Oruç Kad Mir Köse Abdi
Ali Bey Deli Yusuf Kalfa Köseler
Ali Bey Çay Delice Kalfa Köyü Murad Han
Ali Fakih Dokuz Sofu Kara Abdullah Osman Fakih
Ali Kalfa Dursun Baba Kara Ali Paa Kla
Aa Murad Han Eskici Baba Kara Durmu Reziller

134
 Dobruca’daki Türkçe Yer Adlar

Aziziye Genç Mahalle Kara Ibil Sar Musa

Bayram Dede Güler Köy Kara Kal Sar Yusuf
Bey Bucak Habip Bey Kara Mehmetler Tol Faki
Bey Davut Hadi Çelebi Kara Murad Tol Sofu
Bey Pnar Hatun Kara Ömer Topal Ova
Beylik Hdr Bey Köyü Kara Yusuf Uzunlar
Cafer Faki Isa Bey Kavgac Yusuf Hanlar

c) Ekonomik faaliyetler ile ilgili adlar:

Aknc Çoban Köyü Kalayc Pazarl
Ali Kalfa Demirci Kalayc Deresi Pazarlk
Arabac Deveci Kasap Köyü Sabanc
Arabaclar Düüncü Kakç ahinci
Açlar Dülger Koucu Tefçi
Balc Ebe Köy Köseleci Terzi Köyü
Baltac Eskici Baba Kuyucu Terzi Veli
Bazargan Filci Malçova Urbac
Bekçi Maazas Hamamc Nalband Yastkçlar
Beylik Hocalar Nalclar Yazclar
Çkrkç Kad Köy Papuççu
Çoban Isa Kad Mir Pazarck

d) nsan adlar:
Abdullah Hamzaca Karagöz Köyü Nusret
Adil Bey Hamzalar Kasm Omurca
Ali Bey Hasan Fakih Kasmca Osman Faki
Ali Bey Çay Hasanca Kerem Köyü Osman Mahallesi
Ali Faki Hasanlar Kerimler Osmanca
Ali Kalfa Hasm Dede Kobadin Pir Veli
Aa Murad Han Haydar Koçiler Pîrî Faki
Aygr Ahmed Haydar Köy Kör Ahmed Ramazan Köy
Bayram Dede Hdr Bey Köyü Köse Abdi Recep Köyü
Bey Bucak Hüseyince Küçük Ahmed Rus Cafer
Bey Davut brahim Mahalesi Mahmudca aban
Bilaller dris Köyü Mahmudiye ahinler
Cafer Faki sa Bey Mahmut Köyü Saidiye
Caferler shakça Malkoç Salimler

135
Sinan Uyur

Çay Bey skender Köyü Mecidiye Sar Musa

Çoban Isa slam Cafer Meryem Köyü Sar Yusuf
Deli Oruç smail Mürsel Köy Satlm
Deli Yusuf smailce Müstecip Selim Kuyusu
Dobruca Kamerler Murad Tatar Murad
Duranlar Kara Abdullah Murad Han Terzi Veli
Dursun Baba Kara Ali Muslu Tol Faki
Habip Bey Kara Durmu Muslu Bey Tol Sofu
Hac Ayvaz Kara Ibil Mustafa Hac Türk Murad
Hac Kabil Kara Mehmetler Nasrettin Urum Bey
Hac Ömer Kara Murad Nazarca Veli Köyü
Hac Sadk Kara Ömer Nazif Paa Yunuslar
Hadi Çelebi Kara Yusuf Nesim Mallesi Yusuf Hanlar

4. Göç hareketleriyle ilgili yer adlar:

Anadol Köy Eski Saray Kebir Kervan Yeni Mahalle
Ata Köy Kara Eski Küçük Seymen Yenice
Büyük Seymen Karagöz Köyü Maçin Yenice Köy
Edil Köy Karamanlar Sagîr Kervan
Eski Köy Karamanl Yeni Köy

5. Millet, boylarla ilgili yer adlar:

Acem Çft Köyü Moldvan Peçenega Tekir Göl
Arap Köyü Karagöz Köyü Rum Köyü Türk Murad
Araplar Karamanlar Rus Cafer Ulah Köyü
Arnavutlar Laz Mahalle Tatar Murad Urum Bey
Çerkes Köyü Laz Ova Tatar Peçenega

YAPILARINA GÖRE YER ADLARI:

1. Sfat tamlamas eklinde olanlar:
Ac Göl Deli Oruç Kara Mehmetler Pek Bucak
Adil Bey Deli Yusuf Kara Murad Pir Veli
Ak Kadnlar Demir Tepe Kara Ömer Pîrî Faki
Ak Pnar Derin Göl Kara Orman Rus Cafer
Ak Ba Deste Mal Kara Pelit Sagîr Bülbül
Akça Kap Dokuz Aaç Kara Sular Sagîr Kervan
Ala Kap Dokuz Oul Kara Yusuf ah Veli

136
 Dobruca’daki Türkçe Yer Adlar

Ali Bey Dokuz Sofu Kara Aaç apl Göl

Ali Faki Dursun Baba Kara Tay Sar Göl
Ali Kalfa Eski Köy Kargal Ova Sar Köy
Altn Tepe Eski Saray Kebir Bülbül Sar Mee
Aa Kargalk Eskici Baba Kebir Kervan Sar Musa
Aa Murad Han Geçer Dere Kerti Pnar Sar Yurt
Aa Murad Han Genç Mahalle Kzl Burun Sar Yusuf
Ay Orman Gökçe Delik Kzl Çal Sarca Ta
Ay Demir Güler Köy Kzl Murad Sarp Kara Aaç
Aygr Ahmed Habip Bey Kör Ahmed Ta Al
Bal Pnar Hac Ayvaz Kör Çeme Ta Burun
Bala Çamurlu Hac Ömer Köse Abdi Ta Pnar
Ba Kla Hac Sadk Koyunlu Köy Tatar Murad
Ba Pnar Hadi Çelebi Küçük Ahmet Tekir Göl
Bayram Dede Has Köy Küçük Ak Pnar Ters Kondu
Be Al Hasan Fakih Küçük Kara Aaç Tertip Pnar
Be Tepe Hasm Dede Küçük Kargal Terzi Veli
Bey Bucak Hendek Kara Kuyusu Küçük Kaynarca Tol Faki
Bey Davut Ho Kadem Küçük Palanga Tol Sofu
Büyük Isa Bey Küçük Seymen Topal Ova
Büyük Ak Pnar slam Cafer Küçük Tatlcak Toprak Hisar
Büyük Dâr Kanl Çukur Kuru Mahalle Türk Murad
Büyük Kaynarca Kara Abdullah Kuru Orman Uzunca Orman
Büyük Seymen Kara Aaç Malçova Yal Çatalca
Büyük Tatlcak Kara Ali Moç Ova Yass Köy
Cafer Faki Kara Burun Murad Han Yek Pnar
Çatal Orman Kara Durmu Murgöl Yeni Köy
Çay Bey Kara Eski Muslu Bey Yeni Mahalle
Çayr Mahalle Kara Fakih Mustafa Hac Yenice Köy
Çayrl Göl Kara bil Nazif Paa Yukar Kargalk
Çelik Dere Kara Kal Omur Fakih Yusuf Hanlar
Çoban sa Kara Kaz Köy Orta Köy Zîr Çamurlu
Çukur Köy Kara Kediler Osman Faki
Çukur Ova Kara Köy Para Köy
Daha Ayaz Köyü Kara Kurt Paa Kla

137
Sinan Uyur

2. Belirtisiz ad tamlamas eklinde olanlar:

Adam Kilise Diran Kula nan Çeme Mee Mahallesi
Ali Bey Çay Dutlu Köyü skender Köyü Meydan Köyü
Anadol Köy Ebe Köy Kad Kla Mürsel Köy
Arap Köyü Edil Köy Kad Köy Nazarlk Gölü
Aslan Köy Emir Köy Kalayc Deresi Nebi Kuyu
Aspaca Pnar Eek Köyü Kale Köy Nesim Mallesi
At Köy Göl Ba Kaleci Köy Orman Köy
Ata Köy Göl Pnar Kalfa Köyü Osman Mahallesi
Baba Da Göller Köy Kap Pnar Pirli Cami Mallalesi
Bahri Gölü Hac Köy Karagöz Köyü Put Ba
Bayram Pnar Harman Kuyu Karvan Ova Ramazan Köy
Bekçi Maazas Hasr Köyü Kasap Köyü Recep Köyü
Be Ol Haydar Köy Kerem Köyü Rum Köyü
Bey Pnar Hayran Köyü Koyun Pnar Selim Kuyusu
Boaz Köyü Hendek Kara Kuyusu Kurt Çeme Tekye Deresi
Çavu Mahallesi Hdr Bey Köyü Kurt Pnar Tekye Köyü
Çelebi Köyü Hdr Bey Köyü Laz Mahalle Terzi Köyü
Çerkes Köyü Hrs Ova Laz Ova Tilki Adas
Çft Köyü Hoca Köy Mahmut Köyü Ulah Köyü
Çoban Köyü brahim Mahallesi Mansur Ova Veli Köyü
Dana Köyü dris Köyü Meryem Köyü

3. Ad + CA eklinde olanlar:
Balabanca Hamzaca Köstekçeler Sarca
Çuvalca Hasanca Kozluca Sarca Ta
Davça Hüseyince Kuruca Tayca
Defçe Ikilice Mahmudca Tuzluca
Delice shakça Nazarca Yal Çatalca
Dobruca smailce Omurca Yanklca
Ekizce Kasmca Osmanca Yenice
Hacca Koruca Sabanca Yenice Köy

4. Fiil + (A)rCA eklinde olanlar:

Akarca Büyük Kaynarca Kokarca Küçük Kaynarca

138
 Dobruca’daki Türkçe Yer Adlar

5. Ad + CIk eklinde olanlar:

Boazck Ekincik Kuyucuk
Buruncuk Gelincik Pazarck
Davarck Gürgencik Pnarck

6. Ad + CAk elinde olanlar:

Büyük Tatlcak Küçük Tatlcak Serincek

7. Ad + lI eklinde olanlar:
Armutlu Elmal Karamanl Pazarl
Bala Çamurlu Fndkl Kargal Ova Pirli Cami Mahallesi
Büyük Kargal Gorlu Karl Tuzluca
Budayl Gügümlü Kireçli Yanklca
Cercenli Gürgenli Kocal Zîr Çamurlu
Çermikli Hamaml Koyunlu Köy
Demirli Ikilice Kozluca
Dutlu Köyü Kapakl Kütüklü

8. Ad + sIz eklinde olanlar:

Susuz

9. Ad + lIk eklinde olanlar:

Aa Kargalk Karanlk Kumluk
Beylik Kireçlik Pazarlk
Çiftlik Kovanlk Soanlk

10. Ad + lAr eklinde olanlar:

Araplar Haclar Kerimler Siyahlar
Arnavutlar Hamzalar Kzlar Sofular
Açlar Hasanlar Kocalar Sungurlar
Azaplar Hocalar Koçiler Tabaklar
Balabanlar Horozlar Köseler Topçular
Baraklar Kamalar Köstekçeler Turpçular
Bilaller Kamerler Kulaklar Uzunlar
Caferler Kara Mehmetler Melekler Yastkçlar
Davulcular Kara Sular Mevsimler Yazclar Yunuslar

139
Sinan Uyur

Denizler Karalar Reziller Yusuf Hanlar

Dorular Karamanlar ahinler
Duranlar Kavaklar Salimler

11. Ad + lA eklinde olanlar:

Ba Kla Kad Kla Kla Tuzla

12. Ad + CI eklinde olanlar:

Aknc Demirci Kakç ahinci
Arabac Deveci Kavgac Tefçi
Arabaclar Düüncü Kirac Topçu
Açlar Eskici Baba Köseleci Topçular
Balc Filci Kuyucu Turpçular
Baltac Hamamc Nalclar Urbac
Çkrkç Kalayc Papuççu Yastkçlar
Davulcular Kapc Sabanc Yazclar

13. Ad + iye eklinde olanlar:

Aziziye Mahmudiye Mecidiye Saidiye

14. Osmanlca terkip eklinde olanlar:

Abdullah Engüz-i Zîr Nasrettin
Engüz-i Bâlâ Kobadin

15. Ad + Ø eklinde olanlar ve dierleri:

Atmaca Haydar Kuzgun Pelid
Balk smail Maçin Rahman
Bayrak Kaburga Mahmuz aban
Bazargan Kalas Malkoç irin
Bucak Kalfa Müstecip Teke
Dülger Kartal Murad Zebil
Ester Kasm Muslu
Garabet Kiremit Nusret
Hatun Konak Palas

140
 Dobruca’daki Türkçe Yer Adlar

Abstract
Turks have settled in “Dobruca” since the first period of the history and they named this
geography. In spite of Roman’s and Bulgar’s culture policy, a lot of this names have lived still.
Toponims is the concretized state of the nation. So, by reseaching the toponims in the
“Dobruca”, It was studied to determine the tendencies of the Turk’s culture and opinion. At
the same time, the result of this studing is important to provide compraring between toponims
in the Anatolia and Dobruca.
Key Words: Toponims, Dobrogea, Turkish Toponims in the Dobrogea. Romania,
Bulgaria.

KAYNAKLAR
AKSAN, Doan, Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim, 3. C., Türk Dil Kurumu Yay.,
Ankara, 1998.
AYVERD, Ekrem Hakk, Avrupa’da Osmanl Mimari Eserleri Romanya Macaristan, I. C.,
stanbul Fetih Cemiyeti, stanbul, 2000.
DORU, Halime, "Osmanl Devleti'nin Rumeli'de skân Siyaseti ve Sa Kolun skân",
www.balkanlarnet/index.php?ind=revixs&op=entry-view&iden=20.
GÜLENSOY, Tüncer, Türkçe Yer Adlar Klavuzu, Türk Dil Kurumu Yay., Ankara,
1995.
Karlatrmal Türk Lehçeleri Sözlüü, I. C., Kültür Bakanl Yaynlar, Ankara, 1992.
NUREDN, bram, Dobruca'daki Müslüman Topluluu Manevî Hayatndan Sayfalar, Ex
Ponto, Constanta, 2002.
ÜLKÜSAL, Müstecib, Dobruca ve Türkler, Türk Kültürü Aratrmalar Enstitüsü
Yaynlar, Ankara, 1966.
YURTSEVER, Erk, Asya’daki Türkçe Corafî Adlar Derlemesi Tamga, Türk Dünyas
Aratrmalar Vakf, stanbul, 1993.

141