Sistemi upravljanja energijom

Racionalizacija potronje
elektrine energije

Izrada studije o racionalizaciji potronje elektrine energije

Mjerenje potronje elektrine energije i parametara mree
Projektovanje ureaja za kompenzaciju reaktivne el. energije
Projektovanje ureaja za kontrolu vrnog optereenja
Isporuka i montaa opreme, podeenje i putanje u pogon
Servis ureaja, servis i remont opremne drugih proizvoaa

KOMPENZACIJA REAKTIVNE EL. ENERGIJE

Veina elektrinih ureaja kao to su elektromotori, transformatori, prigunice, fluoroscentne svjetiljke,
elektrini vodovi i mnogi drugi, uzimaju za stvaranje magnetnog polja jalovu (reaktivnu) energiju iz mree.
aktivna energija
generator

potroa

reaktivna energija

Posljedice preuzimanja reaktivne elektrine energije

Nepotrebni trokovi za elektrinu energiju
Sistem obrauna utroene elektrine energije je takav da se uz cijenu za angaovanu snagu i cijenu za
utroenu aktivnu energiju u veoj i manjoj tarifi, zaraunava i cijena za utroenu reaktivnu energiju. Za
potroae kod kojih je cos ? < 0,71 trokovi za reaktivnu el.energiju iznose oko 16% ukupnih trokova
za elektrinu energiju.
Ugradnjom ureaja za kompenzaciju reaktivne energije ovi trokovi se svode na nulu.

Dodatno strujno optereenje opreme

Preuzimanjem reaktivne energije iz distributivne mree nepotrebno se optereuju transformator, kablovi,
sklopni elementi i ostala oprema.
Popravkom faktora snage sa cos? =0,71 na cos? =1, strujno
rastereenje opreme iznosi oko 30%.
I

Ir

Ir

Iq

vektorski dijagram struje prije i poslije kompenzacije

Ia

I=Ia

Dodatni gubici energije

Smanjenjem ukupne struje smanjuju se i aktivni gubici a time i dodatno zagrijavanje opreme. Popravkom
faktora snage sa cos? = 0,71 na cos? = 1, aktivni gubici se smanjuju oko 49%. Ovi problemi se mogu rijeiti
ugradnjom ureaja za kompenzaciju reaktivne elektrine energije tako da induktivnim potroaima to blie
mjestu prikljuenja paralelno prikljuimo odgovarajue kondenzatore.
Nain kompenzacije (pojedinana, grupna ili centralna)
kao i potrebna snaga odreuju se na osnovu
tehniko-ekonomske studije za vrijeme projektovanja.

aktivna energija

reaktivna energija

Ureaj za kompenzaciju
reaktivne elektrine energije

Sistemi upravljanja energijom

KOMPENZACIJA REAKTIVNE EL. ENERGIJE

Vrste kompenzacije
Za kompenzaciju energetskih transformatora i elektromotora obino se koristi stalni kompenzacioni
ureaj. Za grupnu i centralnu kompenzaciju reaktivne elektrine energije u elektro razvodnim postrojenjima, industrijskim i drugim proizvodnim pogonima i ustanovama gdje je optereenje promjenljivo,
koristi se ureaj sa automatskom regulacijom reaktivne energije.
Ureaj je montiran uz metalno kuite stepena zatite IP 20. Na prednjim vratima ureaja ugraen je
automatski regulator reaktivne energije. Grupe kondenzatora u pojedinim stepenima su formirane od
jednofaznih metalpropilenskih kondenzatora lonastog tipa, spojenih u trokut i opremljeni su mehanikim
zatitnim osiguraem. Kondenzatorske grupe se ukljuuju odgovarajuim sklopnim elementima i
zatiene su topljivim osiguraima.

Q(kVAr)
Reaktivna snaga
iz mree prije
kompenzacije

45
6

Reaktivna snaga
iz mree nakon
kompenzacije

Trenutna aktivna snaga P(kW)

Potpuna automatizacija
omoguava rad bez
dodatnih manipulacija.

ENERGOINVEST SUE - MJERNI UREAJI

Analizatori mree
Brojila energije
Mjerni pretvarai
Regulatori cos

Kondenzatori za popravak cos

Strujni mjerni transformatori
Analogni instrumenti
Digitalni instrumenti

Sistemi upravljanja energijom

- 50%
REDUKCIJA VRNOG OPTEREENJA
Obraun elektrine energije
Tarifni elementi na osnovu kojih se utvruju tarifni stavovi za prodaju elektrine energije su: obraunska
snaga, aktivna energija i reaktivna energija. Obraunska snaga ili vrno optereenje je najvee optereenje
koje potroa postigne u vremenu od 15 minuta u toku obraunskog perioda i mjeri se maksimetrom.
Dnevni dijagram optereenja zavisi od tehnologije rada. Odnos prosjene i maksimalne angaovane snage
moe biti tako nepovoljan da u obraunu za utroenu elektrinu energiju iznos za angaovanu snagu
premauje iznos za utroenu aktivnu energiju.
ne situacije u sistemu .

Ureaj za ogranienje angaovane snage

U modernim fabrikama oko

polovine mjesenih trokova
za elektrinu energiju odlazi na
obraunatu angaovanu snagu.

CVM R8D CPP je ureaj za ogranienje angaovane snage. On se povezuje sa impulsnim izlazom
iz mjerne grupe i kontinuirano prati potronju. Kada se optereenje priblii limitu, ureaj preuzima
kontrolne akcije kako maksimetar ne bi zabiljeio prebaaj vrnog optereenja. Ove akcije su programibilne i mogu ii od zakanjenja ukljuenja veih potroaa do direktnog iskljuenja nekih potroaa,
ukoliko to dozvoljava tehnologija proizvodnje. U praksi se pokazalo da se na ovaj nain trokovi vrnog
optereenja mogu reducirati bar za 50%.

Fiksna duina prozora

Instrument je sinhronizovan sa maksimetrom u mijernoj grupi. Integracioni
period se zavrava kada ureaj primi impuls od maksimetra.

Mjerenje broja impulsa

Akumulirana energija se mjeri brojem impulsa u integracionom periodu.
Impulse alje brojilo iz mijerne grupe ili neki drugi ureaj za mjerenje
energije sa impulsnim izlazom.

Kontrolna dejstva
Prema unijetom programu aktiviraju se ukljuenja/iskljuenja potroaa,
kako na kraju integracionog perioda ne bi dolo do prebaaja odabranog
vrnog optereenja. Broj potroaa koji se moe ukljuiti u program je
najmanje 1 a najvie 17.

Displej
Na displeju ureaja stalno je prikazano: Status relejnih izlaza, trenutna
snaga i maksimalno zabiljeeno vrno optereenje.

Alarmni relej
Preko programibilnog alarmnog releja ureaj moe da signalizira kritine situacije u sistemu.
Osim ureaja CVM R8D CPP, razvijeni su i drugi ureaji koji su novina u energetskim mjerenjima uravnoteenih i neuravnoteenih mrea. Do 128 ureaja se moe umreiti i preko RS 485 veze povezati sa
centralnim PC raunarom. Ove ureaje karakterie visoka tanost, mjerenje prave efektivne vrijednosti,
male dimenzije i jednostavna instalacija .

Sistemi upravljanja energijom

Energoinvest SUE,
Tvornika 3, Stup
71 000 Sarajevo, BiH
tel: + 387 33 637 012,
fax. + 387 33 464 054
info@sue.ba; www.sue.ba