Stone Inscriptions of Ten Soldiers

You might also like

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 121

trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

trdEkdifiHtwGuf
b0ESifh&if;+yD; xkqpfcJh&onfh
ausmufpmrsm;

3
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ykHESdyfrSwfwrf;

xk w f a 0umv
rwfv/ 2010 ckEpS ?f

apmif a &
1000 / yxrt}udr?f

xk w f a 0a&;
rk;d ukwpf uf0idk ;f pmaywku
d ?f

jzef @ csd a &;


jrefrmjynforl sm;? h

rsufESmzkH;'DZkdif;
oD[armifarmif

twG i f ; pmrsuf E S m zG J @ pnf ; r_ h


ausmrf if;xku
d /f aersK;d

4
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

rmwd u m

- xkwfa0olwkd@&J@ pum; ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
7
- aus;Zl;wifv$m ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
9
1? ±k&Sm;jyef pDeD,mwpfOD;&J@ ueOD; tawG@t}uHK ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
11
2? 'Drdkua&pDeJ@ wyfrawmf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
16
3? 'Drdkua&pDudk &efvkyf ppfacgif;aqmif&J h twGif;o±kyf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
18
4? tm%m&Sifukd umuG,fae&wJh wyfrawmf&J h tjzpfqdk; ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
20
5? &ydkifcGifhrsm; epfemqHk;&_H;aewJh wyfrawmfom;rsm; ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
23
6? 'Drdkua&pDEdkifiH&Sd ppfrlxrf;rsm;&J@b0 ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
26
7? EdkifiHtusKd;/ jynfoltusdK;udk trSefo,fydk;Edkifonfh 'Drdkua&pDusifhpOf ○ ○ ○ ○ ○ ○
28
8? EkdifiHa&;ESifh 'Drdkua&pD. t"dy`m,f ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
31
9? 'Drdkua&pD tpkd;&yHkpHrsm; ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
35
10? avmuygvw&m;eJ@ 'Drdkua&pD ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
38
11? zGJ@pnf;yHktajccHOya'eJ@ jynfolvlxk ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
40
12? qifjzLrsufESm qifrJr=unhf0Hh ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
42
13? z,f'&,feJ@ wyfrawmf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
44
14? wkdif;&if;om;vlrsdK;pkrsm;eJ h wyfrawmf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
46
15? vlxkacgif;aqmif rsdK;qufopfrsm;ESifh 'Drdkua&pDEdkifiH ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
48
16? ppftm%m&Siftdkwpfpk vufatmufrS vGwfajrmufa&; wyfrawmfY wm0ef&dSonf 50
17? jynfolvlxkudk a&vdk vvdk usifh&rnfh wyfrawmf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
53
18? wyfrawmf jyKjyifajymif;vJa&; ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
56

5
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

9? ±k&Sm;odk@ ynmawmfoif ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
58
20? wdkif;jynftay: wu,fcspf=uyg ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
61
21? om; (3) om;eJ@ wdkif;&if;om;jynfolrsm; vufwGJ=u ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
64
22? [dkwpfp'Dwpfp wyfwGif;tufuJGprsm; ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
69
23? a¹rGwdkif; tqdyfr&Sd ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
73
24? tm;vHk;aumif;ygonf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
76
25? cGufaysmuf ppfAdkvfrsm;ESifh ra&&maom avwyf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
79
26? oifwef;rsm;/ tr_rsm;ESifh vkH;vnfcsmvnfvdkufaeaom t&m&Sdrsm; ○ ○ ○ ○ ○ ○
82
27? cGufaysmuf ppfAdkvfrsm;eJ@ tem*gwf wyfrawmf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
84
28? wpfckwnf;aom wyfrawmf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
86
29? wpfOD;wnf;ydkif wyfrawmf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
88
30? wyfrawmf t}uD;tuJrsm;xHodk@ ay;pm ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
90
31? a&wyf&J@ qHkrSwf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
93
32? pepfqdk;atmufu wyfrawmfom;rsm;udk,fpm; ay;pm ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
96
33? ig;=uif;qDjzifh ig;=uif;a=umf ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
100
34? 0ÉfaºuG;*,ufxJu wyfrawmfom;rsm; ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
103
35? rodcsifa,mifaqmifraeygeJ@ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
106
36? cg;oD;wJh b0jzwfoef;r_ wpdwfwa'o ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
109
37? ESvHk;om;todeJ@ aus;Zl;qyf=unfhyg ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
111
38? jzpf&yfrSef udk,fawG@ “jzwf (8) jzwf” ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
114
39? rGef;=uyfr_rsm;eJ h arSsmfvifhaewJh tajymif;tvJ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
116
40? ppfr_xrf;a[mif;wpfOD;ESifh 'Drdkua&pD ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
118

6
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

xkwfa0olwkd@&J@ pum;

urBmay:rSm&SdwJh b,fEdkifiHrSmrqdk wyfrawmfw&yf vdktyfygw,f?


jynfolawG&JΠtouftdk;tdrfpnf;pdrfudk umuG,fapmifha&Smufzdk@/ tcsKyftjcmtm%mESifh
vGwfvyfa&;udk umuG,fapmifha&Smufzdk@/ jynfolvlxkudk tvkyftau|;ðyzdk@ wyfrawmfw&yf trSefwu,f
vdktyfygw,f?
usaemfwdk@EdkifiHrSm&SdwJh wyfrawmfqdkwm wcsdefwkef;u 'DvdkwyfrawmfrsKd;jzpfygw,f?

‘+Adwdo#e,fcsJŒorm;udk jrefrmhajray:u wdkufxkwfcJhwJh/ *syefzufqpfawGudk jrefrmhajray:u


armif;xkwfcJhwJh/ uGefjrLepfygwD/ jynfol@ta&;awmfyHkygwD/ wdk@Armtpnf;t±Hk; pwJh tJ'Dumvu
jrefrmjynfEdkifiHa&;udk OD;aqmifae=uwJh EdkifiHa&;tzGJ@tpnf;}uD;rsm;ESifh vufwGJwdkufyGJ0ifcJhwJh/ jynfolawGESifh
zGJ@pnf;/ jynfolawGESifh vufwGJ/ jynfolawGudk rm;rm;rwfrwf OD;aqmiftumtuG,fay;cJhwJh/ tifrwef
*k%fa&mifajymifcJhwJh ordkif;’ 'DwyfrawmfrSm &SdcJhzl;w,f?

1945 ckESpf/ =o*kwfv 10/ 11/ 12 &ufae@rsm;rSm usif;yðyvkyfcJhwJh Armhwyfrawmf wdkif;rSL;rsm;


tpnf;ta0;u tpnf;ta0;t+yD;rSm E_d;aqmfpmwapmif xkwfjyefcJhygw,f? 'DE_d;aqmfpmrSm æ
“u|Ek f y f w d k @ wyf r awmf o m;tm;vH k ; onf v nf ; aumif ; / jref r mEd k i f i H v G w f v yf a &;twG u f
pG e f @ pG e f @ pm;pm; aqmif & G u f c J h o l t aygif ; wd k @ onf v nf ; aumif ; / Tr# tyif y ef ; cH / tqif ; &J t epf e m
taota=ucHum óud;yrf;aqmif&GufcJhonfrSm vufwqkyfr#&Sdaom vlwpk. aumif;pm;r_udkom
vnf;aumif;/ u|Ekfyfwdk@. udk,fa&;udk,fwm wdk;wufr_udkomvnf;aumif;/ &nf&G,frSef;qvsuf aqmif&Guf
vkyfudkifcJh=uonfr[kwfbJ jrefrmEdkifiH vlxktaygif; vGwfvyfa&;twGuf &nfpl;vsuf vkyfudkifcJh=uonfh
ta=umif;udk acgif;aqmifrnfh yk*~dKvfrsm;ESifh EkdifiHol§om;taygif;wdk@tm; txl;av;eufpGm azmfjyvdkufay
a=umif;” vdk@ twdtvif; azmfjyxm;ygw,f?

'g[m “e,fcsJŒqef@usifa&;/ zufqpfawmfvSefa&;/ trsKd;om;vGwfajrmufa&; ppfyGJawGxJrSm


wyfrawmfom;awG/ jynfolawG touf/ aoG;/ ac|;ESifh udk,fvuft*F gawG pGef@v$wfay;qyfcJh=uwm[m
wae@us&if 'Dvdk ppftkyfpkwpku wdkif;jynfudk xifwdkif;}uJ+yD; pdefpDjrcs,fvkyfEdkifapzdk@ r[kwfbl;” qdkwm
Adv
k cf sKyfatmifqef; acgi;f aqmifwhJ Armhwyfrawmf wdik ;f rSL;}uD;rsm;ESihf wyfrawmfom;wdik ;f u tav;teuf
E_d;aqmfaxmufjycJhwm jzpfygw,f?

7
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

'gayr,fh æ
'Dae@ 'DE_d;aqmfpmtwdkif; opPmrwnf=uawmhyg?
Advk cf sKyfrLS ;}uD;oef;a&$ tygt0if ppftyk pf x
k yd o
f ;D wpku 'Dordik ;f 0if E_;d aqmfpmudk opPmazmufc=hJ u
yg+yD? olESifh ppftkyfpkxdyfoD;wpk ºuG,f0csrf;om xif&mpdkif;Edkifa&;twGuf/ wdkif;jynf&JŒ b¾mESifh ºuG,f0r_
rSefor#udk twif;vk,l/ twif;armifydkifpD;Edkifzdk@twGuf wyfrawmfwckvHk;udk ckwHk;vkyf/ toHk;cs/ xm;&mae/
ap&mvkyf b0 wGef;ydk@cJhyg+yD?

'DvdkESifh æ
“ausmif;om;awGudk ypfowf/ oHCmawmfawGudk ypfowf/ tjypfrJhjynfolawGudk ypfowf” pwJh
uH}uD;xdkufEdkifavmufwJh jypfr_awGudk vufr&GH@pGm usL;vGefae=uwJh wyfrawmftjzpf/ vlxktay:
Adkvfuscsifwdkif; Adkvfus/ apmfum;csifwdkif; apmfum;aewJh wyfrawmfb0udk usqif;cJh&yg+yD?

usaemfwdk@ tvGefESajrmwo jzpf&ygw,f?


*k%fa&mifajymifwJh wyfrawmfordkif;udk vGrf;w,f?
b,fvdkjyefvnfq,fwif=urvJ/ 'gudk t+rJpOf;pm;aerdw,f?

tm;wufp&maumif;wJh tcsufwckuawmh æ wyfrawmfxJrSm wdkif;cspfjynfcspfpdwf&SdwJh


wyfrSL;wyfom;awG &Sdaew,fqdkwJh tcsufygyJ?
AdkvfcsKyfatmifqef; jzpfapcsifwJh “vlxkw&yfvHk;u cspfciftm;udk; wefzdk;xm;aewJh wyf”tjzpf
olwdk@wyfrawmfudk olwdk@ jyefvnfq,fwifcsif=uw,f?

wyfrawmfom;awG[mvnf; vlxkESifhtwl tcGifhta&;[lor# qHk;±_H;ae=uwmudk olwdk@


axmufjy=uw,f?
olw@kd [m vlxEk iS t
hf wl wom;wnf; &yfwnf+yD; olw@kd a&m/ vlxu
k ykd g zdEydS af pmfum;/ toa&zsuf
aewJh ppftm%m&Sifpepfudk wckrusef z,f&Sm;zsufodrf;ypfzdk@ oEMdXmefðyae=uw,f?

'Dvdk wyfrSL;wyfom;awGtwGuf usaemfwdk@ *k%f,lw,f?


olwdk@&ifxJu pum;awGudk usaemfwdk@ av;eufw,f?
olwdk@ b0ESifh&if;+yD; xkqpfcJh=uwJh ausmufpmawGudk usaemfwdk@ tav;tjrwfðyw,f?

wyfrawmfom;awG tygt0if jrefrmjynfow l &yfv;kH vGwaf jrmufz@kd twGu/f *k%af &mifajymifcw


hJ hJ
wyfrawmf ordkif;udk jyefvnfq,fwifEdkifzdk@twGuf 'Dpmpk[m wpHkw&m oufa&mufr_aumif; jzpfapygvdrfh
r,fvdk@ usaemfwdk@ ar#mfvifhw,f?
'Dar#mfvifh,Hk=unfr_rsm;ESifh 'Dpmpkudk xkwfa0jzpfygw,f?

pma&;ol/ pmzwfolwdkif;udk av;pm;cspfcifpGmjzifh æ


xk w f a 0ol r sm;
24 - 2 - 2010

8
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

aus;Zl ; wif v $ m

“pnf;vk;H jcif;&J@tiftm;” 0ufbq


f u
dk rf S aqmif;yg;rsm;ukd a&G;cs,/f pkpnf;/ xkwaf 0ay;aom 'Dru
dk a&pD
tiftm;pk &Jabmf&Jbufrsm;tm;vkH;ukd txl;aus;Zl;wif&Sdygonf?

T “trdEkdifiHtwGuf b0ESifh&if;+yD; xkqpfcJh&onfh ausmufpmrsm;” pmtkyf xGuf&Sda&;tjyif


jzef@a0a&;wGifyg yg0ifulnDolrsm; tm;vkH;ukdvnf; jynfwGif;jynfyrS 'Drkdua&pDvkdvm;ol t&m&Sd/
t&mcH/ t=uyf/ wyfom;rsm;u *k%fjyKrSwfwrf;wifyga=umif; av;pm;pGm azmfjytyfygonf?

pnf ; vk H ; jcif ; &J @ tif t m; 0uf q k d u f t zG J @


www.photayokeking.org
admin@photayokeking.org, photayokeking@gmail.com

9
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

10
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

½k&mS ;jyef pDe,


D mwpfO;D &JU ueOD; tawGt
U BuKH
armif a usmif ; om;
(±k&mS ;jyef wyfrawmft&m&Sw
d pfO;D )

xdk@a=umifh ta&G;cH&aom t&m&Sdrsm;rSm


2001 ck E S p f / arv. reuf w pf c k w G i f
rnf o nf h E d k i f i H r S e f ; rod & ao;cif u wnf ; u
&efukefjrdKΠEdkifiHawmfumuG,fa&; wuUodkvf0if;rS
0rf;tom}uD; omcJh&onf? ,ck ynmawmfoif
rSefvkHum;i,f (4) pD; wef;pDxGufvmcJhonf? um;
ta&G;cH&aom t&m&Sd 200 eD;yg; &Sdygonf? xdk
ay:wGif rsufESmndêK;i,fpGmjzifh vdkufygvm=uaom
t&m&Sdrsm;udk wyfrawmf trSwf (2) ppfaq;±kH
ol r sm;um; ppf b uf / t&yf b uf r S t&m&S d r sm;/
}uD;wGif aq;ppfygonf? toJa&mif tom;0g bDawG
uxd u rsm; jzpf = uygonf ? 4if ; wd k @ tm;vk H ;
pDawG vmrajymeJ@? tm;vkH;atmif/ tm;vkH; aumif;
tb,fa=umifh rsufESmrsm; romr,m jzpfae&yg
ygonf? tJ²² tJ aq;usaom t&m&Sd tcsKdŒvnf;
oenf;? oifwdk@ ,kHcsifrS ,kHygvdrfhrnf?
&SdcJhygonf? rSwfrSwf&& ajymjy&&if AdkvfrSL;}uD;ESifh
txuf t qih f & S d t&m&S d r sm;. om;wcsKd @ awmh
xdkolwdk@onf 'kAdkvfcsKyfrSL;}uD; armifat;
aq;usygonf?
. pum;jzifh qdk&vSsif wyfrawmfrS csD;ajr‡mufjcif;
cH&aom ±k&Sm;EdkifiHodk@ ynmawmfoif apv$wfcH&
xdkaq;usaom t&m&Sdrsm;rSm aq;us
onfh tnw& t&m&Sdrsm; jzpf=uygonf? EdkifiH&yf
onfqdkaomfvnf; rsufESmrsm;rSm 0if;yaeygonf?
jcm;odk@ ynmawmfoif oGm;&jcif;onf raumif;yg
useft&m&Sdrsm;rSm ±kwfw&uf em;rvnfEdkifatmif
vm;? aumif ; ygonf ? tvG e f a umif ; ygonf ?
jzpf=u&onf? aq;atmift&m&Srd sm;udk 'kAv kd cf sKyfrLS ;
ynmawmfoif a&G;cs,yf rHk mS xufjrufx;l c|eo f nf[k
}uD; armifat; trSL;jyKaom wyfrawmfavhusi@f a&;
,lqaom t&m&Sdrsm;udk acgif;acguf a&G;cs,fcJhjcif;
t&m&SdcsKyf/ ppfaxmufcsKyf/ EdkifiHjcm;a&;0ef}uD;ESifh
jzpf y gonf ? ta&G ; cH & aom t&m&S d r sm;rS m
ody`HeJ@ enf;ynm 0ef}uD;rsm;u =o0g'rsm; ay;=u
udk,fhudkudk,f r,kH&J&Jjzifh taysmf}uD; aysmfcJ@&ao;
ygonf? 'kAv kd cf sLyfr;lS }uD; armifat; pum;ajymaepOf
onf ? wyf r awmf t &m&S d rsm;ud k wcsd e f u
±k&Sm;EdkifiHodk@ oGm;&rnf+zpfa=umif;ESifh xdkEdkifiHwGif
a&cHajrcHaumif;onfh w±kwf/ tdENd,/ ygupPwefwdk@
ok H ; pG J & ef wpf v ud k a':vm (100) ay;rnf [ k
vdk EdkifiHrsm;odk@ jynfy ynmawmfoif apv$wf
rdef@rdef@}uD; ajymvdkuf&m atmufwGif t[kwfrSwfI
avh&Sd&m EdkifiHjcm;vpmaiG weifh}uD; &=uojzifh
em;axmif ae=uaom t&m&Sdrsm;xHu “[m”
jrefrmEdkifiHodk@ jyefa&mufvmygu wdkufcef;av;
qd k o nf h pd w f y suf v uf y suf 0k e f ; ueJ toH = uD ;
wpfckavmufawmh 0,f,lEdkif=u ygonf?
xGufvm=u ygawmhonf? Adkvfarmifat;vnf;
tajctae raumif;rSe;f odI csucf si;f yif ol@taeESihf

11
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

a':vm (50) ESifh wyfcsKyf}uD;wdk@rS a':vm (50) ajymqd k o G m ;avonf ? ±k & S m ;Ed k i f i H r S ynm&S i f
xyf+yD; rkef@zdk;ay;ygrnf[k tarmwum qufajym trsKd ;orD;rsm;udk yef;uk;H a¹cG+yD; jrefrmEdik if o H @kd t&ac:
um ac|;odyfvdkuf&ygonf? vm&ef wyf c sKyf } uD ; ES i f h 'k c sKyf } uD ; wd k @ u trS m
yg;vdu
k +f yD; xduk o hJ @kd pGr;f aqmifEikd o
f nfh t&m&Srd sm;udk
xdktcsdefu t&m&Sdrsm;om a=umufI xdkufxdkufwefwef *k%fjyKOD;rnf[kvnf; xyfqifh
+idraf ecJyh gvsS if a':vm (100) ESihf ±k&mS ;wGif acG;vk;H vk;H ajymvdkufygao;onf?
jzpf = u&rnf y if ? xd k v pmud p P +yD ; onf E S i f h
Adkvfarmifat;vnf; csufcsif; vpfoGm;awmhonf? em;axmifaeaom t&m&Srd sm;. pdw"f gwf
rsm;onf w[kef;[kef;awmufaeaom rD;udk a&jzifh
usef&Sdaeonfh AdkvfcsKyfrsm;u tajctae avmif ; vd k u f o uJ h o d k @ +id r f u soG m ;=u&onf ?
udk quf+yD; xde;f odr;f oGm;onfrmS Edik if aH wmftaejzifh tqihftwef;&Sdaom t&m&Sdtrsm;pk. pdwfxJwGif
tck t&m&S d r sm;ud k trsm;}uD ; ajr‡ m uf p m;xm; awmh igwdk@oGm;&rnhf c&D;onf tb,favmuf
a=umif;/ wyfcsKyf}uD;uvnf; apwem b,favmuf usufoa&,kwf+yD; tr*Fvm&nf&G,fcsufrsm;ESifh
xm;a=umif;ESifh ,ck ±k&Sm;EdkifiHwGif EsL;uvD;,m; zk H ; v$ r f ; aeygwum;[k cH , l e m;vnf o G m ;=ujyD ;
vufeuf xkwfvkyfEdkifa&;twGuf ynmawmfoif wufºuGjcif; uif;rJhpGmjzifh ,l}uKH;r& jzpfcJh=u&yg
oGm;&awmhrnfjzpfa=umif; ajym=uygonf? xdkodk@ onf? Adv k cf sKyf}uD;rsm;. xd*k % k , f zl ,
G &f m c&D;pOfwiG f
ajym=u&mwGif odyH`eJ@ enf;ynm0ef}uD; OD;aomif;rSm 4if;wdk@. aqGrsdK;om;csif; aq;ust&m&Sdrsm; ryg=u
tqd k ; qk H ; jzpf j yD ; 0ef = uD ; wpf O D ; ES i f h ravsmf n D p G m onfukd cyfa&;a&;awmh oabmaygurf cd =hJ uygonf?
pum;tqif h t wef ; ok H ; E_ e f ; yk H atmuf w ef ; us Tokd@jzihf 'kwd,AdkvfrSL;}uD;wpfOD;u ausmif;om;
vSonf? acgif ; aqmif t jzpf OD ; aqmif v suf ±k & S m ;Ed k i f i H /
armfpudk+rdKŒ&Sd wuUodkvftoD;oD;odk@ a&muf&SdcJh=u
olajymoGm;&mwGif EsLuvD;,m;vufeuf ygonf? trdEkdifiHrS ‘wm’xGufuwnf;u EdkifiH
ykdifqdkifa&;twGuf cdk;p&m&Sdwm cdk;zdk@vdka=umif;/ wumrS &dyfrdrSmpkd;I ckd;a=umifckd;0Suf xGuf&onfh
udk,fwkdif rxkwfvkyfEdkifygu &onfhenf;ESifh 0,frnf jzpfpOfvnf; }uKHawG@&ao;onf?
jzpf a =umif ; / xd k @ tjyif EsL;uvD ; ,m;puf ± k H
wnfaqmufjcif;onf tvGef aiGukefa=u;us rsm; armfpudk a&muf+yD; aemufwpf&ufwGif
aoma=umifh wdkif;jynfu T'kuQudk cg;pnf;cH&rnf ausmif ; rS t jyef ±k & S m ; qd k ; oG r f ; vl i ,f w pf p k u
jzpfa=umif;/ rdrdwdk@taeESifh tiwfcHI }udK;pm;rnf jrefrmjynfwGif b,folrS armfr=unfh&Jaom ppfAdkvf
jzpfa=umif; pdefatmifrif;avoHESifh ajymqdkoGm; 100 avmuf u d k tom;vG w f vrf ; ray:wG i f
ygonf ? wuf a &muf a om t&m&S d r sm;tm;vH k ; aqmf y avmf w D ; cJ h y gonf ? uG J o l u G J / vJ o l v J E S i f h
od=uygonf? wu,fhudk tr*Fvm ausmif;zGifh&ufjzpfavonf?
rdrdwdk@ta=umif;udk jynfywGif wpfckwnf;aom
Todk@ }udK;pm;&jcif;rSmvnf; wyfcsKyf}uD; tm;udk;&mjzpfonfh jrefrmoH±kH;rS oHtrwf}uD;
u pwkwˆ jrefrmEdkifiHawmfudk wnfaxmifvdkI a[mif; OD;wifpdk; (,cif vyc 'kwdkif;rSL;) tm;
jzpfa=umif;/ EsLuvD;,m;vufeuf ydkifqdkifcJhygu wdkif=um;=uygonf? oHtrwf}uD; OD;wifpdk;onf
ta&SŒawmiftm&SwiG f ppfa&;t& tiftm;t}uD;qk;H owif;=um;=um;csif; ausmif;om;tdyfaqmifodk@
jzpf v m+yD ; ,d k ; ',m;ud k v nf ; ajcaxmuf j zif h tajy;a&mufvmum jrefrmausmif;om;rsm;udk
yg;±kdufrnfjzpfa=umif; ponfjzifh rdkufrdkuf±kdif;±kdif; rdkufrdkuf±kdif;±kdif; qJygawmhonf?

12
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

tajzu jrefrmausmif;om;rsm; rae jrefrmoH±kH;ESifh n‡dE_dif;+yD; aq;ukoay;oifhygonf?


wwf rxdkifwwfI ,ckvdkjzpfonf[k aumufcsuf jref r moH t rwf } uD ; uvnf ; rod u sd K ;u|H j yK+yD ;
csjcif ; jzpf y gonf ? ausmif ; om;acgif ; aqmif tm;vkH;aumif;ygonf[k vpOf Report a&;jcif;rsdK;
'kw, d Adv k rf LS ;}uD;crsm }uD;aumif}uD;rm; t&G,u
f srS rvkyfoifhyg? ausmif;om;rsm; tvGef epfemvSyg
uav;awGa&SŒwGif tckvdk tqJcH&I rsufESmrSm eD&J onf?
aeygawmhonf? ol@udk =unfhI usefausmif;om;
rsm;rSm tm;wkH@tm;em jzpfcJh=u&onf? tqdkyg od k @ aomf oH t rwf } uD ; OD ; wif p d k ; onf
'kwd, AdkvfrSL;}uD;onf Ph.D bGJ@,l&ef vdkufygvm ausmif;om;ta&;xuf ±k&Sm;wuUodkvfESifh vuf0g;
jcif;jzpf+yD; ynmOm%f}uD;rm;jcif;/ atmufvufi,f ±kdufum aiG&ayguf zefwD;jcif;udkom tav;xm;yg
om;rsm;tay:wGif iJhnêmjcif;wdk@a=umifh ±k&Sm;a&muf onf? ±k&Sm;wuUodkvfrsm;onf yk*~vduausmif;rsm;
jrefrmausmif;om;wdk@u av;pm;cspfcif=uygonf? jzpf + yD ; wpf c sd K Πpmoif c ef ; rsm;wG i f vl y if r &S d y g?
(xd k ' k A d k v f r S L ;}uD ; onf ,ck t cg wyf r awmf r S vlr&Sd&jcif;rSm wpfcsdKΠDepartment rsm;onf
xGufoGm;&+yD jzpfygonf? tb,fha=umifhqdkaomf vl}udKufenf;aoma=umifh jzpfonf? Ttcsufudk
ppfAv kd w f efrhJ ynmawmfveG ;f aoma=umifh jzpfonf?) tcG i f h t a&;,l + yD ; oH t rwf } uD ; OD ; wif p d k ; u
wuUov kd f tm%mydik rf sm;ESihf yl;aygi;f um vlr&So d nfh
±k&mS ;wGif aepOfumvwpfavSsmufv;Hk wGif Department rsm;wGif jrefrmausmif;om;rsm;udk
jref r moH t rwf } uD ; . wm0ef r J h r _ a =umif h ±k & S m ; xdk;xnfh+yD; yGJca':vm &,lygonf? (OD;wifpdk;onf
qdk;oGrf;vli,frsm; ±kdufESufr_udk jrefrmausmif;om; a':vmpk&mwGif ausmif;om;rsm;=um;Y tvGef
rsm; tvl;tvJ cH=u&ygonf? tcsKd@qdkvSsif em;&Guf emrnf}uD;onf? oHtrwf}uD;jzpfygvsufESif@ xrif;
udk "g;jzifh tvSD;cH&jcif;/ y,fy,fe,fe,f t±kdufcH& csufjcif;udk wpf}udrfom ol@trsdK;orD;udk vkyfcdkif;
aoma=umifh oGm;tkHwpfckvkH; u|wfxGufoGm;jcif;/ onf? eHeufu csufxm;onfh xrif;=urf;ESifhom
ajratmufvrf;ul;rsm;wGif 0dik ;f ±ku d cf &H jcif; ponfw@kd npmudk pm;ckid ;f ygonf? pm;onft h cgwiG vf nf; aps;
rSm aemifq&kd if t±k;d pif;qk;H owif;rsm;om jzpfomG ;cJh taygq;Hk =uufom;udo k m awmcsuf csuaf y;;onf?
&onf? xdkuJhodk@ 'kuQrsm;tjyif &moDOwk qdk;&Gm;r_
'%fa=umifh zsm;em+yD; aq;±kHwifcH&vSsif wifjy=u
aomfvnf; vufrcHay? ppfom;qdkwm cdkif;wmvkyf/ xd k @ a=umif h ol @ uawmf E S i f h ol @ orD ; rS m
au|;wmpm;/ cHrajymeJ@ qdo k nfh OD;aESmufrphJ um;jzifh b,ftcsdef=unfh=unfh rJrJajcmufajcmufESifh vlrrm
wkH@jyefonf? rauseyfonfh ausmif;om;trsm;u ±kyfaygufaeonf? orD;udk ±k&Sm;wGif ausmif;wuf
xdkuJhodk@ remcHvSsif ±k&Sm;q&m0efrsm;u wDbDvdkvdk/ aeaom DSTA 1 Intake rS wpfa,mufEiS hf armfpudk
uifqmvdkvdk a&m*grsm;[kqdkum xdkausmif;om;udk wGif vufxyfay;&mwGif r*FvmyGJvm ausmif;om;
jrefrmjynfodk@ jyefydk@wwfygonf? rsm;tm; a':vmom vufzGJ@&rnf[k rn‡mrwm
ajymygonf? (jyef{nfhcHonfh tpm;taomufu
xdkodk@ jyefydk@cH&aom ausmif;om;aygif; aygifrkef@tnHhpm; wpfvkH;ESifh tcsKd&nf wpfcGufom
rnfrsS &+dS yD; wyfrawmfrS xkwyf ,fc&H jcif;vnf; renf; jzpfygonf?) OD;wifpdk;onf ynm. oabmw&m;udk
vSawmha=umif; od&ygonf? TonfrSm tE W&m,f vnf; vHk;0em;rvnfay? xdk@a=umifh jrefrmEdkifiHu
rsm;vSaom a&'D,dk "gwfcGJprf;oyfjcif;rS &&Sdaom uGefjyLwmESifh ausmif;+yD;vmolonf ±k&Sm;wGif
a&m*grsm;om jzpfygonf? trSefjzpfoifhonfrSm ±lyaA'udk bGJ@vGef,l&ef jzpfvmonf? "mwkaA'ESifh
ausmif;taejzifh a&m*g&aom ausmif;om;rsm;udk +yD;vmolu uGefjyLwmudk bGJ@vGef,l&ef jzpfvm

13
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

onf ? um;armif ; ol u d k av,mOf a rmif ; cd k i f ; +yD ; / vnf; ajzp&mrvdkyg? ESpfukefonftxd aeyg[k


av,mOfarmif;oludk qdkufum;eif;cdkif; ouJhodk@ wm;&S m =uygonf ? ol w d k @ pd w f x J w G i f jref r m
tukef tdk;eif;cGufeif; jzpfukef=uonf? ausmif;om; tcsOaf v;rsm;xHrS ausmif;vc r&vSsif
tvGef epfemoGm;rnfudk pdk;&drf[ef wlygonf? ynm
ausmif;om;rsm;u tusdK;ta=umif;udk awmfoif ausmif;om;rsm;twGuf jrefrmtpdk;&
w&m;0ifwrsdK;/ wdk;wdk;wrsdK; wifjyum jrefrmjynf xHu jrufjrufuav; &aeovdk ±k&Sm;udk zm;ae&wJh
jyefrnf[k txGef@wufonf? xkdtcg OD;wifpdk;u tm%m&SifawGuvnf; vufodyfxdk;um ±k&Sm;tm;

b,ftpGefqkH; rsufrSefeJ@ yk*~KdvfrSm oHtrwfa[mif; OD;wifpkd;jzpfonf

jyefcsifvSsifjyef olwm0efr,l[k wm0efrJhpum; qdkcJh vl r d k u f i S m ;coabm ay;&wmrsd K ; jzpf y gonf ?


avonf? aemufqkH;wGif trSefw&m;udk jrwfEdk;+yD; tdk;eif;cGufeif; bmom&yfudk bGJ@vGefrajymESifh?
rw&m;wmudk acgi;f ik@H rcHonfh ausmif;om;wcsK@d trd yg&*l b G J @ vd k c sif v S s if v nf ; &ygonf ? pmoif E S p f
Edik if H jyef=uonf? TuJo h @kd w&m;vufvw G f vkycf sif ukefonftxdom ae&efvdkygonf?
wdkif; vkyfaeaom ppftm%m&Sifrsm; }uD;pdk;&m
wyfrawmfwGif vHk;0rae/ axmifuscsifvnf; us/ odk@aomf jrefrmausmif;om;tcsdKΠtrSef
±k&Sm;rS a0;vSsif +yD;a&m[k qkH;jzwfum ausmif;om; w&m;udk qkyfudkifI jrefrmjynfokd@ jyef=uygonf?
tcsKŒd cH0efcsuv f ufrw S f xd;k +yD; jyef=uonf? wu,f
jrefrmjynf jyefa&mufaomtcg xkH;pHtwdkif; ppfckH±kH;
qd k v S s if ±k & S m ;wG i f q uf a e+yD ; td k ; eif ; cG u f e if ;
zG@J I jyefvm&aom ta=umif;&if;udk ppfaq;ygonf?
bmom&yfrsm;udk bGJ@&onftxd oifEdkifygonf? tjzpf r S e f u d k wif j yaomf v nf ; oH t rwf } uD ;
OD;wifpdk;u }udKwifI zufpfESifh owif;ydk@csufrSm
ausmif ; tm%myd k i f r sm;u jyef r nf h jyefoGm;aom ausmif;om;rsm;onf wyfrawmfudk
ausmif;om;rsm;udk bG@J ay;ygrnf? rjyefygEiS ?hf pmar;yGJ tmcH+yD; trde@f ukd remcHa=umif;/ xdo
k rl sm;udk axmifcs

14
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

xkwfy,foifha=umif; pojzihf ociftm;& u|efyg;0 EsL;uvD;,m;puf±kH wnfr,fqdkawmh tem*wfu


avoHjzifh 'kAdkvfcsKyfrSL;}uD; armifat;xH wifjy awmf a wmf & if a v;p&mygyJ w J h ? [k w f u J h ? jzpf E d k i f
xm;+yD; jzpfygonf? okd@aomf Adkvfarmifat;wynfh avmufygonf?
ppfppf OD;wifpdk;rSm ol@apwemol tusdK;ay;um
tem;ay; cH&+yD;yg+yD? pmoifcsdefwGif ±k&Sm;ausmif;om;rsm;vdk
usm;ukwfusm;cJ r}udK;pm;bJ Adkvfavmif;b0uvdk
xd k @ a=umih f ±k & S m ;rS jyef v m=uaom vpfvSsif vpfovdk tdyf=uonfrSm jrefrmausmif;
ausmif;om;rsm; uHraumif;=uay? odk@aomfvnf; om;rsm;om &S d y gonf ? wu,f } ud K ;pm;onf h
xd k o l r sm;ud k u|ef a wmf av;pm;csD ; usL;ygonf ? ausmif;om;rsm;vnf; &Sdygonf? wcsKd@ ausmif;om;
rwGef;vSefEdkif olrsm;rSm ,cktcg qkyfvJpl; pm;vJ&l; rsm;vnf ; ,ck t cg ta=umif ; trsd K ;rsd K ;a=umif h
b0wGif a&muf ae=uonf? ±k&mS ;rS wwfa,mifum; wyf r awmf u d k ausmcd k i f ; oG m ;=u+yD jzpf y gonf ?
bGJ@wpfvkH;udk ydkufum vkyfief;cGifESifh a0;EdkiforSs ,cktcgwGif EsLuvD;,m;vufeufudk xkdxdkaom
a0;atmif t}uHtzefvkyf+yD; wyf&if;wyfzGJ@rsm;odk@ ynm&Sifrsm;ESifh xkwfvkyf&ef pOf;pm;ae=uaom
oGm;&ef }udK;pm;ae=u&onf? ±k&Sm;wGif aepOfu tm%m±l;wpfpk. tem*wfudk apmifh=unfh±kHom
q&m wpfa,muf ajymykHrSm rif;wdk@ t&nftcsif;eJ@ &Sdygawmhonf? Ô

15
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

'Dru
dk a&pDeYJ wyfrawmf
Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

u|efawmfwkd@ jrefrmhwyfrawmf}uD;xJwGif qd k o l wyf r awmf u muG , f a &;OD ; pD ; csKyf v k y f o l


'Dru
dk a&pD/ vl@tcGit fh a&; paom toHrsm;udk =um;& Akdvfoef;a&$. vufcsufyifjzpfygonf? 4if;onf
rSm tvGefa=umuf=uonf/ rkef;onf? xkdokd@aom ,cif pdw"f mwfppfqifa&; t&m&Sd (Psychological
pum;vH k ; rsm;ud k r=um;csif ? ok d @ aomf xk d Warfare Officer) vkyfcJhzl;onf? 'gayrJh xufxuf
Democracy eJ@ Human Rights t"dy`m,fukd jrufjrufawmh r&Sd? tawG@t}uHK awmh &Sdonf? 4if;
aocsmrodovdk cHvnf; rcHpm;zl;&ay? “[if;. tm%m&Sifjzpfcgp tpG,frxGufao;I bDvl;rSef;
t&omudk ZGe;f rod”ouJo h @dk yif? 'Dru
dk a&pD qkw
d meJ@ rod=uao;? wyfrawmftwGif;Yyif jynfolokd@
ywfouf+yD; taemufEkdifiHrsm;u jrefrmEkdifiHudk “18 tm%mjyefv$Jay;rnf[k ,Hk=unfqJ &Sd=uonf?
&mpk” uJhokd@ e,fcsJ‹csifI e,fcsJ@vufopf0g'Drsm;
ypfvw $ v
f u kd af om pum;vH;k [lIom wvGeJ m;vnf tm%modrf;+yD;aemuf pdwf"mwfppfqif
aeonf? 'Duae@ wyfrawmfxJu rsdK;qufopf a&;ynm (Psy-War) Y tvGefawmfol jyef=um;a&;
t&m&Sd§ppfonfrsm; rajymESihf/ ,ae@ wyfrrSL; 'k0ef}uD; vkyfcJhaom AkdvfrSL;}uD;(a[mif;) odef;pdefESihf
Level/ rqvacwfarG; t&m&Srd sm;yifvsS if aocsmpGm owif ; xk w f j yef a &; tzG J @ acgif ; aqmif Ad k v f r S L ;
em;rvnf=u? aocsmpGm em;vnf&efvnf; rpl;prf; ausmfqef; wkd@udk wm0efay;I pdwf"mwfppfqifa&;
=uacs? t}uD;tus,f vkyfcJh=uonf? wyfrawmftwGif;Y
Psy-War enf;jytqifh oifwef;ESihf wkdif;tqihf
'Drkdua&pDta&;/ vl@tcGihfta&;wkd@ukd wkdufyGJ0if pnf;&Hk;a&; rGrf;rHoifwef;rsm; zGihfI
pl;prf;avhvm em;vnfzdk@ }udK;pm;avhvmolrsm;&J @ pdwf"mwfppfqifa&; jyKvkyfcJh=uovdk uujynfXme
tcGihftvrf;udkvnf; ydwfqkd@xm;onf? wyfrawmf zGJ@pnf;yHkudk pdwf"mwfppfqifa&; pum;vHk; jznhfpGuf
twGi;f Y BBC/ VOA/ RFA/ DVB paom toHvi$ hf wkd;csJ@+yD; ±kyfjrifoH=um; Zmwfvrf;rsm;Y 'Drkdua&pD
Xmersm;rS xkwv f i$ o
fh nhf a&'D,dk em;axmiforl sm;ESihf qef@usifa&; Zmwfvrf;rsm; &dkuful;um 0g'jzef@
onf? owif;pmapmifrsm;Y emrnf0Sufrsm;jzihf
0uf b f q k d u f = unf h o l r sm;ud k v nf ; &_ w f c syd w f y if /
wm;jrpfxm;onf? 'Drkdua&pDESihf vl@tcGifhta&;. a&;om;um vlxkudk 'Drkdua&pD qef@usifa&;0g'
t&omukd cHpm;zl;=uolrsm; r[kwf=uaomfvnf; jzef@=uonf?
'Drkdua&pDawmh vmrajymeJ@/ &efoljzpfoGm;rnf?
bma=umihf 'Dvdkjzpfae&ovJ[k qifjcif oHk;oyfrd a':atmifqef;pk=unftygt0if
onf? ,ae@ udk,hfudkukd,f EdkifiHawmft}uD;tuJ[k twdkuftcH tzJG@tpnf;rsm;udk umwGef;/ ±kyfajymif

16
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

rsm;jzih f oa&mf a vS m if a jymif xnh f = uonf ? vl}uD;wpfOD;u uav;i,fudk o&J}uD;qkd+yD; ajcmuf


tar&duefoH&Hk;a&S@wGif “jynfytm;udk; ykqdef±kd;/ vSef@xm;jcif;” ESihf wlayawmhonf?
jynfwGif;a&;udk pGufzufwJh jynfyEkdifiHrsm;tm;
qef @ usif = u” qk d a om +cd r f ; ajcmuf o a,mif xk d t cg wyf r awmf o m;rsm;onf
pmom;rsm; yg0ifonfh qdik ;f bkwf rsm;tm; “ay:wif” ppftm%m&Si}f uD;rsm; tyif;oGi;f aq;xk;d xm;aom
axmif=uonf? ppftm%m&Sifwkd@onf 'Drdkua&pD tyifukd pm;aumif;aomufz, G f xifI rpl;prf;awmh
qkdonfudk ±kyfqkd;atmif a=umufvef@zG,fjzpfatmif bJ o'<gpdwfoufoufjzihf pm;rd=uonf? 'Drdkua&pD
trsdK;rsdK; wifjy 0g'jzef@cJh=u&m tawmfxda&mufr_ udk igwkd@twGif;usus od&efrvdk (odzkd@vJ r}udK;pm;)/
&SdcJhonf? A±kwfokuQ 'Drdkua&pD/ aZmufxkd;rkd;arSsmf 'Dru
dk a&pDqw dk m raumif;qk;d yg;/ wk@d Eidk if t H wGuf vH;k 0
'Drkdua&pD[k tykwfcsum emrnfwyfypfvkduf=u roih f a wmf / e,f c sJ @ vuf o pf r sm;. e,f c sJ @ &ef
ao;onf? 'Drkdua&pD&&ifyJ jynfaxmifpk +ydKuGJ pum;vHk;/ 'Drdkua&pDatmfol 'dk@&efol[k rSm;,Gif;pGm
ra,mif/ z,f'&,fuikd &f ifyJ cGx J u G f wdik ;f &if;om;rsm; xif j rif v m=uawmh & m 'D r k d u a&pD a wmif ; qk d o l
&Sdovdkvdk zefwD;ay;=uonf? e*dkurS rqvacwfY jynf o l v l x k E S i h f wyf r awmf w d k @ tjrif r wl & mrS
arG;I rqv0g'jzef@r_ atmufYom }uD;jyif;cJh=u+yD; qef@usib f uf jzpfvm=uonf? xk@d tjyif wyfrawmf
Ekikd if aH &;tjrif vH;k 0 &Sio
f efciG rfh &So
d rl sm;udk 'Drudk a&pD om;rsm;. wyfz@JG pw d Ef iS fh aygi;f rdaomtcg wyfrawmf
t"dy`m,f/ tESpfom&rsm;tm; pl;prf;avhvmcGihf onf 'D r d k u a&pD qef @ usif a &;tif t m;pk r sm;
r&Sad pbJ tqk;d jrif qef@usib f uf&a_ xmihrf S oGwo f iG ;f jzpfoGm;awmhonf? Ô
cJh=uonf? “o&Jqdkwm bmrSef; rodrjrifzl;aom

17
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

'Dru
dk a&pDudk &efvyk f ppfacgi;f aqmif&UJ twGi;f o½kyf
AkdvfrSL;ausmfausmfcdkif

wpfcsdefu z,f'&,frludk wyfrawmfu jzpfonf? wyfrawmfom;rsm;ESihfvnf; oufqdkif


rvdkvm;ovdk ,ck 'Drdkua&pDudk rvdkvm;r_ jzpfvm onf? wyfrawmfom;rsm;. wyfjyify rdb/ aqGrsdK;
onf? aoaocsmcsm ar;vSsifawmh ajcajcjrpfjrpf om;csif ; / ol i ,f c sif ; rsm;ES i h f v nf ; qk d i f o nf h
rod? =um;yif r=um;zl;aom olrsm;yif aw@G&zl; EkdifiHa&;udpP jzpfI 'Dae&mrSmawmh udk,fydkifOm%fESihf
onf? xkdokd@ wyfrawmftwGif;Y rSm;,Gif;onfh pl;prf;avhvmum owdxm;qifjcifoihfonf? EdkifiH
pdw"f mwf toGi;f cH&jcif;onf Ekid if aH &;Y wyfrawmfEiS fh a&;onf }uD;rm;us,fjyef@+yD; wkdif;jynftwGuf
jynfov l x l k xdyw f udk jf zpfae&jcif; ta=umif;wpf&yf ta&;}uD ; vS o nf ? ppf a &;onf Ed k i f i H a &;xJ r S
jzpfygonf? wyfrawmfom;rsm;udk ar;cGef;xkwfvdk wpd w f w a'oom jzpf o nf ? Ed k i f i H a &;onf
onfrSm ukd,fudk,fwkdif aumif;pGmrod/ rcHpm;zl; ppf a &;xJ r S wpd w f w a'o r[k w f a y? 'gud k
aom t&mudpw P pfcu k kd ppftm%m&Sirf sm;ajymwkid ;f &Sif;&Sif;vif;vif; em;vnfxm;&ayrnf?
rsufpdpHkrSdwfum rpl;rprf;/ rqifrjcif raumif;jrif
jcif;/ zifyw d f jiif;qkad ejcif;rsm;onf oihaf wmfr_ &Syd g&@J rd r d w d k @ . aus;Zl ; &S i f t ppf j zpf a om
vm;? ydEo JM ;D (od@k ) 'l;&if;oD; qkwd m ql;awGe@J u/G txJ rd b jynf o l r sm;ES i h f ouf q k d i f a eI rw&m;aom
rSmvJ tqdyf&SdrSm aocsmw,f? rpm;eJ@ qkdvSsif trdef@/ ppfa&;ppf&m r[kwfonhf trdef@rsdK;ukdrl
udk,fwdkif rpl;prf;ravhvmbJ/ rodbJ/ [kwfrSmyJ/ 'g rdrdwdk@ ukd,fydkiftodOm%f/ owdjzihf qifjcifoHk;oyf
raumif;wJh toD;}uD;uG/ rpm;=ueJ@vdk@ ajymae=u oihfonf? a&$0ga&mif awmfvSefa&;uJhokd@ tjzpf
rSmvm;? aoaocsmcsm pOf;pm;=unfh =uapcsifyg tysufrsdK;wGif wyfrawmfom;rsm; taeESifh 0denf;
onf? ppfr_a&;&m udpP&yf rsm;wGifawmh ppfom;qdk vG w f vk y f o ih f v S s if vk y f & rnf ? vuf e uf i ,f
onfrSm trdef@udk ajr0,frus emcH& ayrnf? enf;ynmvdk ajymif;&if; tjypf/ usnftdrf tHrus/
usnu f ef@vef@c/H usnf “t” pojzihf qifajcay;um
odk haomf ,ck 'Drkdua&pDawmif;qkdonhf a&S m if E d k i f o nf ? jynf o l v l x k u d k o m umuG , f
udpPonf EdkifiHawmfukd tE W&m,fusa&mufrnhf apmifha&Smuf&rnf?
ppf a &;ppf & mud p P vH k ; 0r[k w f ? jynf o l v l x k E S i h f
oufqikd af om us,jf yef@ta&;}uD;onhf Edik if aH &;udp/P vuf e uf u k d i f &ef o l r sm; r[k w f y gbJ
jynfo@l tm%mESifh oufqidk af om udpjP zpfonf? Edik if H jynfol vlxx k J ypfcwfcikd ;f onft h rde@f ? &[ef;oHCm
awmf. tm%mydkif&Sif tppfonf jynfolvlxkom rsm;ukd ¶kdufESufqJqkd ypfcwfckdif;onhf trdef@rsdK;ukd
jzpf o nf ? ol @ tm%mol jyef a wmif ; jcif ; om jywfjywfom;om; qef@usif&ef vdkonf? wpfb0

18
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

omru b0oHo&m tqufqufEiS fh qkid af om udpP ppfwyfudk toHk;cs+yD; wkdif;jynftm%m


jzpfonf? “wyfrawmforkid ;f / wyfrawmf*% k o
f u d mQ / (jynf o l @ tm%m)ud k vk , l c sKyf u d k i f x m;aom
tpOftvm”ESiq fh idk af om udpv
P nf; jzpfonf? ,cif ppftm%m&Sif (,leDazmif;0wfrsm;) wpfpkonf
qdkAD,ufwyfrawmf/ xkdif;wyfrawmfwkd@udk erlem rnfonfhudpPrqdk tusdK;ukdom ajymwwfonf?
,loihof nf? olw@kd onf tm%m&Sit f wGu/f rw&m; ta=umif;w&m;udk b,fawmhrSrajym? ta=umif;
r_twGuf jynfolvlxkbufokd@ aoewfajymif;udk w&m;ukv d nf; taotcsm pOf;pm;qifjcifjcif;vnf;
rvSnhfcJh=uay? qdkAD,ufwGif ppfwyfu rESdrfeif;I r&Sd? rwwfomI ta=umif;w&m;udk ajym&vSsif
qkdAD,uf +ydKuGJjcif;r[kwf? ol@orkdif;ESihfol &Sdonf? vnf; tm%m&Siw f @dk udk rxdcu
kd af tmif rrSerf uefEiS fh
tm%m&Sifpepf usqHk;jcif;/ uGefjrLepfpepf usqHk; tay:,Hom vdrn f majym=uonf? xkpd pftm%m&Sif
jcif;om jzpfonf? rsm;a=umihf jrefrmhEikd if aH &; “wkid yf wf”ae&jcif; jzpf.?
ta=umif;w&m;ukd rSefuefpGm avhvmajz&Sif;vdkuf
vSsif EkdifiHa&;rSm vG,fulpGm &Sif;vif;oGm;Ekdifonf?
t&m&m ajzmifhjzL;oGm;Ekdifonf? EdkifiHwumESifh
,SOfum wdk;wufzGH@+zdK;oGm;Edkifrnf?

ppftm%m&Sifrsm;u pnf;pdrftm%m
,pfrl;+yD; rdrdwkd@om jrefrmEdkifiHwGif tawmfqHk;/
twwfqHk;[k b0ifjrihfum b,fawmhrS EdkifiHa&;udk
ajyvnf a tmif aqmif & G u f c sif = uonf r [k w f ?
Adkvfoef;a&$ =unhfyg? aoonftxd tm%m&Sif
vkyfcsifonf? “igaorS ighae&m&rnf” [kyif rqkd?
“igao&ifawmif ighae&m ig,loGm;rnf” qkdaom
vl p m;yif ? Ek d i f i H a &;ajyvnf I 4if ; wk d @ tm%m
jynfolbuf &yfwnfwJh xkdif;ppfwyfukd
vuf v $ w f & rS m pk d ; &d r f o nf ? jynf o l @ tm%m
jynfolu }uKdqkdaeykH
ouf a &muf a om 'D r k d u a&pD vk y f x H k ; vk y f e nf ;
(usihfpOf) udk ta=umuf}uD; a=umuf=uonfrSm
,ck tm%m&Sifrsm;twGuf jynfolvlxk ppftm%m&Sifwdk@. twGif;o±kyfyif jzpfonf?
udk ypfcwfowfjzwfaom ppfwyfrSm urBmay:wGif
xifxif&mS ;&Sm; w±kwEf iS fh jrefrm ESpEf idk if o
H m &So
d nf? “tm%m&Si&f v dS sS if jynfov l x
l Yk tm%m
&Sufp&maumif;vSonf? rSefuefaom todOm%f r&Sd/ 'Drkdua&pD r&Sd”/ “jynfolvlxkY tm%m&SdvSsif
&SdvSsif xdk,kwfrm±kdif;pkdif;aom vlowfr_/ &mZ0wfr_ 'Drdkua&pD&SdvSsif tm%m&Sif r&SdEkdif”? xkd@a=umihf
rsKd ;ukd usL;vGe&f rJ nfr[kw?f tu,fpifppf vlowfr_ ,leaD zmif;0wf tm%m&Sif Akv d o f ef;a&$w@dk 'Dru
kd a&pD
udk ay:ay:xifxif jyKvkyfjcif;jzpf./ ppf&mZ0wf ukd &efvyk af ejcif; jzpfonf? 'Dru kd a&pDukd a=umufae
aumifrsm;tjzpf a&muf&Sdap.? =ujcif;jzpfonf? ppfwyfudk toHk;cs tumtuG,f
,l+yD; tm%m&Sif toufqufzkd@ tuGufqifum
etz zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'ukd twif;t"rR
twnfjyKaejcif;jzpfonf? Ô

19
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

tmPm&Siu
f dk umuG,af e&wJh wyfrawmf&UJ tjzpfq;dk
Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

ppftm%m&Sifrsm; ajymovdk EkdifiHa&;/ vlvlcsif; tESdrfcH/ tzdESdyfcH b0rS jynfolvlxk}uD;


pD;yGm;a&;/ ppfa&;/ tkyfcsKyfa&;qdkonfh tjrif (4) &yf ud k , f w k d i f tm%m&d S a paom/ jynf o l @ tm%m
jynhfpHkygonfqkdvSsif wyfrawmfrSxGufI 'Drdkua&pD
usihfpOft& a&G;aumufyGJwGif 0ifa&muf ta&G;cHEkdif
=uonf? 4if;wdk@ t&nftcsif;&SdvSsif jynfolvlxku
a&G;aumufwifajr‡mufrSm aocsmonf? xkdokd@vnf;
4if;wkd@ owdWr&Sd=u? v$wfawmfrSm wyfrawmft&m&Sd
rsm;taeeJ h 25µ ,lxm;aomfvnf; pdwfrcsao;bJ
}uH@zGH@awGudk trmcHxm;um ygwD (3) ygwD zGJ hpnf;
csKyf u d k i f u m ta&G ; cH & ef jyif q if a e=uygonf ?
v$wfawmfrSm ppfwyfudk trmcHjyKum tm%mudk
tvG,fwul csKyfudkif+yD; vlrkdufqefqef vkyfae
jcif;om jzpfonf? wyfrawmfonf jynfolvlxk
tcGet f crsm;jzihf aexkid f pm;aomufa&;/ use;f rma&;
ponfh tcGihfta&;rsm; pHpm;ae&onhf jynfol@
0efxrf;rSsom jzpfonf? jynfolvlxktay: ydkI
opPm&Sd&rnf? jynfolvlxk. taptyg;om jzpf&
rnf ? xk d @ a=umih f wyf r awmf o nf Ed k i f i H a wmf
OD;aqmifr_tcef;Y tcsdeftwdkif;twm wpfckom
ygoifyh gonf? Edik if aH &;rSm ygvv kd sS if ,leaD zmif;c|w+f yD; bmomw&m;ukdif;¶_dif;wJh xkdif;ppfwyf
0efxrf;b0 pGef@um 0ifa&muf,SOf+ydKif¶Hkom&Sdonf?

wu,f a wmh 'D r d k u a&pD q k d o nf r S m ouf a &muf a paom usih f p Of u d k }ud K ;pm;zef w D ;
vkyfxHk;vkyfenf;wpfckom jzpfonf? jynfolvlxl. wnfaqmufcJh=ujcif;om jzpfonf? xkd@a=umifh
tm%m oufa&mufaom usihfpOfjzpfonf? vlwdk@ jynfol@tm%m oufa&mufapaom pepfwpfckrSm
onf ajr&Sifya'o&mZfacwf/ oufOD;qHydkifacwf/ b,fEdkifiHu vmonfjzpfap usihfoHk;tyfonf?
u|eyf ikd af us;ykid af cwf ponfh acwfrsm;udk jzwfoef;+yD; jrefrmEdkifiHrSm 'Drkdua&pDusihfpOf rusihfoHk;EdkifIom

20
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

aoqkdao&/ &Sifqdk&Sifae&aom tm%m&Sifpepfqkd; jynf o l o k d @ jyef v nf t yf E S i f ; &ef }ud K ;yrf ; &mwG i f


&Sdae&jcif; jzpfayonf? &ufpuf=urf;=uKwfaom wyf r awmf o nf jynf o l v l x k E S i h f yl ; aygif ; yg0if
vufeufudkif tm%m&Sifwpfpk &SdaeI 'Drkdua&pDr&Sd vufwGJoihfonf? tm%m&Sifpepfukd umuG,fae
qdwfokOf;&jcif; jzpfonf? “'Drkdua&pDonf jrefrm aom/ tm%m&Sifudk OD;xdyfyef wyfrawmf rjzpfoihf
EdkifiH/ jrefrmjynfolvlxk/ jrefrmhwyfrawmf tm;vHk; awmh a y? 'D r k d u a&pD q k d a om pum;vH k ; rS m
twGuf tvGef vdktyfaeonf”? oufOD;qHydkif jynfolvlxk. =oZmtm%monf tkyfcsKyfa&;Y
tm%m&Sifpepfqdk; &Sdaeoa&G@ jrefrmjynfolvlxkESihf tjynfht0 &Sdaponhf vkyfxHk;vkyfenf; (odk@r[kwf)
jrefrmhwyfrawmf ydI k ydI
k edru
hf sqif;&J pkwjf ywfowf vkyfudkifaqmif&Gufr_ yHkpHudk emrnfay; uifyGef;wyf
aerSm jzpfonf? xm;jcif;om jzpfonf?

bkef;}uD;awGu jyefuefawmh&wJh jrefrm ppfwyfESifh &J

'Drdkua&pD awmif;qkdqENjyr_rsm;/ vlxk vl r sm;wG i f [k d v l / 'D v l [ k rajymbJ


awmfveS t f ºkH uGrr_ sm;/ vufeufuikd f awmfveS af &;rsm; armifoef;a&$/ r}udKif}udKif[k emrnfwyf ynwfay;
vnf; qufvuf&adS erSm jzpfonf? tm%m&Sirf sm;u um ac:a0:&ouJhokd@ jzpfonf? a=umufvef@p&m
4if;wkd@ tm%mwnf+rJzkd@ ppfwyfudk toHk;cs ypfcwf pum;vHk;/ t"dy`m,frJhonhf/ tESpfom& r&Sdonhf
owfjzwfcidk ;f aerSmvnf;jzpfI wyfrawmfEiS fh jynfol pum;vHk; r[kwfacs? t"dy`m,f tESpfom& jynhf0
pdw0f rf;uG=J u&ayOD;rnf? uk, d w
fh ikd ;f &if;om; nDtudk onf? jynfolvlxkonfom t&Sifocif jzpfonf?
rsm;tcsif;csif; wkdufcdkufae=u&OD;rSm jzpfonf? 'Drkdua&pD vkyfxHk;vkyfenf;a=umihf oufOD;qHydkifr&Sd?
Tjy\emtm;vH;k ajyvnfapa&;onf ppftm%m u|ef p epf r &S d ? tm%m&S i f r&S d ? vuf e uf u d k i f I
&Sifukd z,f&Sm;ypfrSom +yD;qHk;Edkifayrnf? xkd@a=umihf ta=umufw&m;jzihf t"rR cdkif;aprnhf tzGJ@r&Sd? &J/
'D r d k u a&pD &&S d a &;ord k i f ; (od k @ ) jynf o l @ tm%m ppfom; jrifvSsif a=umufae&wm r&dS? }uH@zGwf/ pGrf;

21
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

tm;&Si/f t&H rD;owfyif a=umufae&wmrsKd ;/ Oya'rJh vkyfenf;vkyf[ef jzpfojzihf vdkufemusihfoHk;oihf


{nh f p m&if ; ppf / jcif a xmif v S e f c H & wmrsd K ; r&d S ? onfom jzpfonf? rnfonhfEdkifiHrS ay:xGef;vm
c&D;a0;oGm;+yD;vkd@ rdbtdrf/ ukd,fhtdrfukd,fh,m onf qdkonfrSm t"du r[kwfyg? Oyrmwpfckjzihf
jyefvm&ifvnf; &yfuGufaumifpDukd owif;ykd@&ef qkyd grnf? jrefrmjynfonf ,Ofaus;aom/ Ak'b < mom
rvkd/ w&m; Oya'pdk;rdk;r_ tjynfht0 &Sdonf? vlwkdif; xG e f ; um;aom wk d i f ; jynf [ k qk d & mwG i f Ak ' <
w&m;Oya'ukd av;pm;vdkufem&onf? bmomonf tdE, dN Y pwif xGe;f um;cJoh nf? oD[Vdk f
(ac: ) oD&dvuFmY xGef;um;cJhonf?
'Drdkua&pDwGif orRwonfyif w&m;pGJqkd
cH&Edik o f nf? ay;tyfcx H m;&aom vkyu f ikd af qmif&uG f xkdrS jrefrmjynfokd@ Ak'<omoem a&muf&Sd
Ekid rf _ twkid ;f twmudk ausmv f eG vf yk u
f ikd yf gu jynfol xGef;um;cJhonf? tdENd,rS pwifapumrl opPmxkduf
vlxkrS vGwfvyfpGm a0zefajymqkdjcif;/ z,f&Sm;jcif; ojzihf (trSew f &m;udk jzpfapojzif)h jrefrmwk@d vufcH
jyKEkid o f nf? “jynfov l x l o
k nf Oya' abmiftwGi;f usihfoHk;=u&onf? jrefrmhenf; jrefrmh[ef vkyfI r&
rS vGwv f yfpmG a&;om;jcif;/ ajymqkjd cif;/ awG;ac: jcif;/ paumif ; ? tm%m&S i f r sm;u pnf ; urf ; &S d a om
qENjyjcif; pojzihf vGwfvyfpGm aqmif&GufEkdifr_ 'D r k d u a&pD v k d @ uif y G e f ; wyf v k d u f = uao;onf ?
tjynfht0 &Sdonf?” rw&m; zrf;qD;/ ypfcwf/ owf uk d , h f E k d i f i H uk d , h f v l r sd K ;twG u f oih f a wmf + yD ; /
jzwfjcif;/ rw&m; uef@owfcsKyfcs,f wm;jrpfjcif;rsm; tusdK;&SdvSsif vufcH usihfoHk;=u&rnf jzpfayonf?
jyKvkyfI r&? zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'rSmvnf; etzonf trSefwu,f pdwfxm;rSef+yD; apwem
jynfov l xl }k uD;uyif a&;qG+J yD; jynfov l x l }k uD;uyif tjynfht0&SdcJhvSsif 'Drdkua&pD vkyfenf;vkyf[efudk
twnfjyK ay;xm;&onf? zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccH avhusihfjyKpk ysdK;axmifay;EkdifonfrSm tESpf (20)
Oya'yg twkdif; jynfolvlxk}uD;u av;pm;pGm cef@&Sd+yD; jzpfvdrfhrnf? 1988 ckESpfarG; vli,frsdK;quf
vdkufem=u&onf? wpfqufyif 'Drkdua&pDukd aumif;pGm od&Sdem;vnf
usihfoHk;rnhf rsdK;qufrsm; jzpfavmufay+yD?
jynfolvlxk}uD;u vGwfvyfpGm a&G;cs,f
wifajr‡mufEkdifcGihf &Sdonf? tusOf;csHK;I wifjy&vSsif “T tESpf (20) cef@onf wkdif;jynft
,ae@ jrefrmEdkifiH ppftm%m&Sif tkyfcsKyfyHkESihf &mE_ef; wGuf vGefpGm qHk;¶H_;epfemcJh&ay+yD?” ,ckrl jynfol@
jynfh qef@usifbuf jzpfygonf? emrnf ynwfonf tm%m oufa&mufr_ r&S/d ppftm%m&Si. f &ufpuf
t"dur[kwfbJ vkyfxHk;vkyfenf; tESpfom&om ,k w f r maom tm%muom jynf o l v l x k a y:
t"du jzpfonf? xkd@a=umihfvnf; ,ae@urBmwGif oufa&mufaeI jynfolvlxkrSm udk,hftm%m
'Dru
kd a&pD0g' xGe;f um;&jcif; jzpfonf? Tusipfh Ofudk tvkcHxm;&onfhtjyif oufOD;qHydkifacwf/ ya'
'Drdkua&pD[k emrnfray;bJ tjcm;emrnf ay;xm; o&mZfacwf/ aus;ydik u f |eyf idk af cwf/ zufqpfacwfrsm;
vS s if v nf ; t"d y ` m ,f t ES p f o m& jynh f 0 aom odk@ jyefvnf a&muf&Sd 'kuQcHae=u&onf? Ô

22
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

&ykid cf iG rhf sm; epfemqk;H ½I;H ae&wJh wyfrawmfom;rsm;


Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

wef z k d ; rJ h wk d ; jr‡ i f h v pmrsm;rS m tm%m&S i f r sm;.


aus;Zl;&Siftjzpf txifcHvdkr_ESihf pnf;¶Hk;vdkr_a=umihf
om jzpf.?

trSefpifppf xkdokd@ wkd;jr‡ifhay;jcif;rSm oJxJ


a&oGefudpPom jzpfa=umif; tm%m&Sifrsm; od+yD;jzpf
.? wu,fawmh jynfolvlxkwpf&yfvHk; at;csrf;
om,m0ajymygrS/ wkd;wufzGH@+zdK;ygrS jynfol@0efxrf;
rsm; b0vnf; wkd;wufzGH@+zdK;EkdifrSmjzpf.? a&jrihfrS
=umwifh Edik yf grnf? wyfrawmfvnf; acwfrt DS iftm;
awmifw h if;vmygrnf? vltiftm;/ vufeuftiftm;
b,favmuf jznhfwif;jznhfwif; acwfrSDtiftm;&Sd
aom wyfrawmf jzpfrvm? ,cifu w±kwf/ tdENd,
rSvGJI ywf0ef;usif EkdifiHrsm;udk *±krpkdufaomfvnf;
,ck b*Fvm;a'h&SfrS a&a=umif;pdefac:r_udk xdyfwkduf
r&ifqkdif&JwJh jzpfpOfu oufaojyaeonf? 2002
xkt
d m%m&Sif pepfa=umihf jrefrmh Edik if aH &;/ ckESpf wmcsDvdwf+rdK@ay: xkdif; F-16 wkdufav,mOf
pD;yGm;a&;/ vlr_a&;/ tusihfp&dwW/ w&m;pD&ifa&; jzwfysHjyjcif;u av,mOfypfzkd@ ajrjyifrS a0[ifypf
tbufbufrS qkwf,kwf ysufpD;+yD;&if; ysufpD;ae 'Hk;ysHrqkdxm;ESihf F-7 w±kwwf u dk af v,mOf r,SOEf ikd f
onf? zGH@+zdK;wkd;wuf&ef rnfonhftcgrSs vrf;prjrif vd@k Power uGmaer_rSm odomvSygonf?
Ed k i f ? xk d qk w f , k w f y suf p D ; ed r f h u sr_ r sm;onf
wyfrawmfYvnf; }uHKawG@cHpm;ae=u&ygonf? ppf vlwpfO;D csi;f 0ifaiG=unhv f sS if vlO;D a& (65)
tm%m&Sifwpfpkom vkyfydkifcGihf/ cHpm;cGihf aygif;pHk &&Sd oef;&Sdaom xkdif;onf GDP per capita (PPP) $
cHpm;/ pHpm;ae=u+yD; t&m&S/d t&mcH/ t=uyfwyfom; 4000/ vlOD;a& (153) oef;&Sdaom b*Fvm;a'h&Sf
tm;vHk;rSm wefzkd;rJh aiGpuULrsm;pGm oHk;pGJI vpmrsm; onfyif $ 500 cef@EiS fh vlO;D a& oef; (50) cef@&dS jrefrm
ukd wkd;jr‡ifhay;xm;aomfvnf; awmufajymifr_r&Sd/ onf $ 239 cef@om &Sad yonf? Government Type
=uyfwnf;oxuf =uyfwnf; vmae=u&onf? onf ppftpk;d & (Military Junta) yHpk H jzpfonht f jyif

23
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ppftm%m&Sif}uD;rsm;. EkdifiHa&;/ pD;yGm;a&; pGrf;&nf taetxm;a=umihf rjrifI tav;rjyKrdonfukdyif


nHhzsif;r_a=umihf jzpfonf? ppftm%m&Sifrsm;udk z,f tvGef rcHr&yfEidk jf zpfum ta&;,lco hJ nf? xdAk v
dk cf sKyf
&Sm;+yD; Ekid if aH &;pepf ajymif;vJEidk rf S zG@H +zdK;wk;d wufaom wkdif;rSL;jzpfvmonhf tcgrSmvnf; ppf&mxl;cef@
EkdifiH jzpfygrnf? EdkifiHESihf jynfolvlxk zHG@+zdK;wkd;wufrS wkd;jr‡ifhcsdefrsm;wGif t+idK;}uD;pGm ESdyfuGyfwwfonfudk
wyfrawmfvnf; wkd;wufygrnf? a&jrihfvSsif =um awG@&.? xk@d twl vkyyf ikd cf iG tfh m%m ykrd vkd monfEiS fh
wihfonhf oabmjzpfonf? trSs tm%m&Sifjzpfvmum ppfacgif;aqmifb0
aysmufuG,fvm=uonhf t&m&Sd}uD;rsm; rsm;pGm &Sdyg
4if;tjyif t&m&Sd/ ppfonfrsm;taeESihf onf? ok@d aomfvnf;yJ Om%fynmxufjrufI tjrif
wyfwiG ;f tajctaersm;udv k nf; jyefo;kH oyf=unfah p us,af om av;pm;zG,af umif;onhf q&morm;rsm;
vdkygonf? qENaz:xkwfyJG('gbm)wGif vGwfvGwf ESihf pDeD,m}uD;rsm; &Sdonfukdvnf; todtrSwfjyKyg
vyfvyf wifjyEdkif=u&J@vm;? 'gygyJuGm[k ajym=u& onf?
onfr[kwfygvm;? wkdifpma&;om; wifjyEdkifcGihf r&Sd?
'kuQa&mufEkdifojzihf ypfpmudpP ay:aygufvmonf? Oya't& Ed_if;qcsifhcdsefr_ rjyKawmhbJ
tr_wpfckjzpfvmvSsif tjrifuwfyk'fr/ yk'fr (65) t+idK;taw;/ rmefrmet& tm%mjzihf tjypfay;
ppfpnf;urf; azmufzsufr_onf rnfokd@rSs tjypf&Sm cJh=uonfvnf; &Sdonf? owfrSwf+yD;om; jypf'%f
r&ygu tcsdefra&G; ta&;,lEdkifonhf yk'frjzpfaom rsm;udk w&m;¶Hk;OuUÏu zwfjy vufrSwfxkd;jcif;om
a=umihf tenf;ESihftrsm; jypf'%fpD&ifcHae&ygonf? &Sdonf? pmcsKyfcsKyfqkdI ppfr_xrf;aqmif=uaomf
yk'fr (65) jzpfapumrl Oya'a=umif;t& w&m;cH vnf; pmcsKyfoufwrf; jynhfaomfvnf; tvG,f
bufrS t&m&Sx d m;ay;aomfvnf; tusKd ;cHpm;cGirfh &? wul wyfrS xGufcGihfray;? +cdrf;ajcmufcHxm;&onf?
tcsK@d usawmh wyfom;opf b,fEpS Of ;D pkaqmif;ay;rS
ppfw&m;¶Hk;jzihf ta&;,lcH&aom tr_ &rnf[k tnpfcH&onf? pnf;rsOf;pnf;urf;/ Oya'
95µ rSm uGif;vHk;u|wfvGwfajrmufzkd@ tvm;tvm t& aqmif&GufEkdifcGihf/ tusdK;cHpm;cGihfvnf; vHk;0
rjrifyg? jypfr_pGyfpJGcsufudkvnf; tr_}uD;onfxuf r&&Sd=u? wyfxJ0ifcsdefwGifvnf; ppfr_xrf;Oya'udk
}uD;atmif vkyfEkdiforSs qGJxnhfyk'frrsm; wyfum *Gif vufrSwfom xkd;=u&.? rnfolrSs ta&;w,l r&Sif;
qifavh&Sd.? csrSwfrnhf jypf'%frSmvnf; tm%m&Sd jyonhftjyif vufrSwfa&;xdk;oluvnf; trSef
ol. }udKwifowfrSwfay;onhftwdkif; ppfw&m;¶Hk; wu,f rodem;rvnfacs?
rsm;u zwfjy¶Hkom jzpfonf? Ttusihfqkd;rsm;rSm
ppftm%m&Sirf sm; jynfo@l tm%mudk vk,o l rd ;f yku
d f 4if;tjyif a,musFm;vkyfolwpfOD; ppfr_
I ppftkyfcsKyfa&; pwif&mrS e,fbufw&m;¶Hk;rsm; xrf;vkyfonfESihf ZeD;/ rdom;pkwpfckvHk; ,ck rsuf
Yyg ul;pufoGm;awmh.? T tusihfysuf tusihfqkd; arSmufacwf wyfrawmfY u|efjzpf&awmhonf?
rsm;a=umihf w&m;pD&ifa&;pepfwpfcv k ;kH ysuqf ;D ae+yD tajymuawmh wyf r d o m;pk / &J a r? wu,h f
jzpfonf? jynfolvlxkrS tm%mjyefvnf v$rf;rkd; wu,fu v,fpdkuf/ aumufpdkuf/ vkyftm;ay;
EkdifrSom ('Drkdua&pD &&SdrSom) w&m;rSswaom aygif;pHk vkyfcdkif;wm[m vufawG@ trSefwu,f
w&m;pD&ifa&;/ Oya'jyKa&;/ tkyfcsKyfa&;udk jyefvnf jzpfaewmawGrdk@ vufvGwfpy,f vspfvsL¶_zdk@ roifh
wnfaqmufEkdifrnf jzpfonf? yg? ,ae@wyfrawmf atmufajcwGif ppfum;rsm; &Syd g
vSsuf tusdK;cHpm;cGihf aumif;pGmr&? "mwfqDom
Ak d v f c sKyf w pf O D ; qk d v S s if wyf r rS L ;b0u xkwfa&mif;ae=u+yD; vlrrmrsm;udk aq;ay;cef;rS
t&m&Sw
d pfO;D onf 4if;0ifvmcsed w f iG f ausmay;vSsuf

24
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ppfaq;¶kH/ aq;wyfokd@ vrf;avSsmufoGm;cdkif;onf? ajym&vSsifawmh wyfrawmfrSm rjzpfoihfwmawG


b,folrS wkdifI r&? jzpfae&wm rsm;pGm &Sdonf? t+rD;tarmuf rwnfh
wm rsm;pGm &Sdonf? Todk@jzpf&aom wyfwGif;
wyfrawmfom;rsm;onf ppfa&;ppf&m ppf tajctaersm;rSm tm%m&Sipf epfEiS fh vH;k 0 oufqidk f
avhusihfr_eJ@ roufqkdifaom xif;ckwf/ rD;aoG;zkwf/ onf? rif;pdwfayguf ¶l;oGyfae=ujcif;ESihf oufqkdif
k /f ppftm%m&Sif ,=wmtwGuf =uufqyl if/ onf? tu,fI jynfolvlxk tm%m&Sdaom pepf
tkwzf w
a&mfbmyif pkduf/ opfqdrhfyifpkduf ponfh vkyfief; ('Drkdua&pDpepf) udk ajymif;vJEdkifygu 'Drkdua&pD
rsm;jzihf tcsdefukef=u&onf? bmrSajymcGihfr&Sd? usih f p Of w G i f pnf ; urf ; &S d r _ / w&m;rS s wr_ / Oya'
vpmudk oabmwlnDr_r&SdbJ twif; pkaqmif;cdkif; v$rf;rdk;r_/ pepfwus&Sdr_/ vl@ tcGihfta&; jynhf0r_rsm;
onf? bmrSrajymEdkif? “cGihf”ESihfqkdifaom vkyfxHk; &So
d jzihf jynfovl x
l }k uD;omru wyfrawmftwGi;f &Sd
vkyfenf; tcGifhtvrf; &Sdaomfvnf; “cGihf”ray;=u t&m&S d / ppf o nf / ppf r _ x rf ; rsm; tm;vH k ; vnf ;
- ponfjzihf tcGifhta&;rsm; ydwfyifcHxm;=u&.? xkdtusdK;aus;Zl;udk &&SdcHpm;Ekdif=uayvdrhfrnf? Ô

25
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

'Dru
dk a&pDEidk if &H dS ppfrx
I rf;rsm;&JU b0
Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

'Drkdua&pD usihfoHk;aom EdkifiHrsm;wGif rsm; r&SdI rsufESmi,fp&m rvdk? ('Drkdua&pD r&SdvSsif


ppfwyftygt0if jynfolvlxktm;vHk; zGJ@pnf;yHk awmh t&ifqHk; &ifqdkif&rnfrSm &,u tm%m&Sif
tajccHOya'yg Oya'/ pnf;urf;rsm;udk wduspGm ti,fpm;av;rsm;jzpfonf r[kwfvm;) t&m&Sd}uD;
vdkufemusihfoHk;=u&ovdk rdrd tusdK;cHpm;cGihf &SdvSsif rsm; jzpfcJhvSsifawmh [ef@pm;/ a[mufpm; Edkifao;
vnf; a=umufp&mrvdk awmif;Edkif/ pHpm;Ekdifonf? onf? ppfwyfjyifywGif &Sdaom rdbaqGrsdK;rsm;vnf;
vGwfvyfpGm wifjyajymqdkEkdifonf? Oya'tusdK; 'Drkdua&pD t&om cHpm;Ekdifonf? jynfol@tm%m
cHpm;cGifh tjynft h 0 &So
d nf? ukvor*~rmS 'Dru dk a&pD &Sdaom usihfpOfjzpfI ‚if;wkd@vnf; tm%m&Sdonf?
EkdifiHrsm;rS apv$wfaom wyfrawmfom;rsm;rSm
tusK;d cHpm;cGi/fh epfemcGirfh sm; jynfwiG ;f rSm xrf;aqmif ,ck wyfjyifywGif &Sad om wyfrawmfom;
onfxuf ykdrdk tcGihfta&; ay;=uonf? ol&Jaumif; wkd@. rdb/ aqGrsdK;om;csif;/ taygif;toif; rdwfaqG
rsm;ozG,f }udKqkd=uonf? jynfwGif;rSm xrf;aqmif rsm;udk ar;=unhfyg? ¶Hk;jyifuEMm;qkdvSsif roGm;&J=u?
&mwG i f v nf ; wm0ef a usEk d i f a p&ef ryl r yif / rnfolrSvnf; roGm;csif? [dkvlua[muf/ 'Dvlu
ra=umifhrus oufomacsmifcsda&; jynhfpHkaumif;rGef a[muf tm;vHk;udk a=umufae&.? ,kwfpGtqHk;
atmif pDpOfay;onf? owfrSwf ppfr_xrf;csdef t&G,f taygufapmihfukdyif a=umuf&.? TudpPrSm &ifem
a&mufolrsm; jiif;qkdcJhyguvnf; rkd[mruftvD p&m aumif;vS.? 0efxrf;[lorSs jynfolvlxk.
uJhokd@ wduspGm tjypfay; axmifcscJhonf? tcGeftcrsm; &&SdcHpm;=u&jcif; jzpfonf? EkdifiHawmf
twGuf vkyfief;aqmifwmrsm;ukd jynfolvlxku
'Drdkua&pDEdkifiHwGif ppfr_xrf;rsm;onf ‚if;wk@d u, kd pf m; vkyu
f ikd af qmif&u
G Ef ikd &f ef wm0efay;cH
(ppfa&;ppf&m udpPrS vGJI) rdrd. tcGihfta&;twGuf =u&olrsm;om jzpfonf? 0efxrf;rsm;ukd,fwkdif
rdrdyGihfvif;pGm wifjyta&;qdkEdkifonf? rw&m;r_rsm; jynfolvlxkxJrS jynfolyif jzpfonf? rqvacwfY
rcHpm;&? ppfa&;ppf&mr[kwaf om uk, d af &;uk, d w
f m yif jynfol 0efxrf; a&G;cs,af vhusiafh &; tzGJ q h o
dk nf
udpPrsm;wGif cs,fvS,fjcif; rcH=u&? 'Drdkua&pD &SdcJh+yD; jynfolvlxktwGuf tusdK;jyKaom 0efxrf;
EdkifiHwGif ppfr_xrf; rsm;b0rSm pdwfcsrf;ajr@p&m aumif;rsm; &&Sd&ef &nf&G,fcJhonf? “tm%m&Sif
aumif;vSa=umif; avhvmawG@&SdEdkifayonf? rdrd aygufpav;rsm; arG;xkwfjcif;r[kwf?” 0efxrf;[l
,leaD zmif;c|wI f jyifya&mufvsS ivf nf; xk'd rD u
dk a&pD onf jynfol. taptyg;/ u|efozG,fjzpfonf?
t&omudk jynfol vlxkwpfOD;taeESihf &&SdcHpm;Ekdif
onf? e,fbuf tm%m&Sirf sm;/ ppfbuftm%m&Sif

26
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

jynf o l v l x k . =oZmtm%m ouf rdrdomvSsif ppfwyftm;udk;jzihf wyfxJY &SdI jyify


a&mufaom vltcGihfta&; jynhf0+yD; vGwfvyfr_&Sd tajctaeud k rod j cif ; jzpf a yonf ? rd r d w yf u
onhf 'Drkdua&pD EdkifiHrsm;. 0efxrf;rsm;udk awG@}uHK xGufvSsifvnf; }uHK&ayOD;rnf? TonfrSm jynfol
cHpm;vSsif rdrdEdkifiH 0efxrf;rsm;ESihf tD;ESihfeHom/ a&ESihf tm%m&Sdaom 'Drkdua&pDusihfpOf r&SdI jzpfayonf?
qDuJhokd@ uGmjcm;vSonfukd odjrifEkdifonf? tpkd;&
0efxrf; qko d nfrsm;ukd awG yh if rawG ch siaf wmh? “&J” 'Drdkua&pDta=umif; rnfolrSs rajymjy
jrifvSsif tvdkvkd a=umufae&onf? &,u udk vnf; odEdkifaom enf;vrf;&Sdygonf? jynfwGif;Y
omru t&efrD;owf/ }uH@zGH@ tukefvHk;udk a=umuf xkwfae=uaom owif;pm/ *sme,f/ r*~Zif;/ ±kyf&Sif
ae&onf? ae&mwum vmbfay;ae&onf? {nhf rsm;udk aocsmpGm =unhf+yD; oHk;oyf=unhf&if EkdifiH&yf
pm&if; wdkif&ifawmif aiGay;&+yD; {nhfpm&if;ppfqdk+yD; jcm;ESihf rdrdEkdifiH ynma&;/ vl@tcGihfta&;/ pD;yGm;a&;/
jcifaxmifvSefwmudkvnf; cHae&.? olcdk;u vl[pf vlr_a&;/ EkdifiHa&;/ ppfa&;/ tkyfcsKyfa&;/ vGwfvyfI
w,f qdkovdk jzpfaeonf? ,kwfpGtqHk; jynfol w&m;rSswaom a&G;aumufyGJrsm;/ vl}uD;vlaumif;
vl x k r S m t&H & J q k d a om qd k u f u m;orm;uk d y if qefaom vkyf&yfrsm; pwmawGudk Ed_if;,SOf=unhfyg?
a=umufae&onhf tajctae/ b0qkd;rsKd;ukd 'Duae@ rdrdwdk@EkdifiH. tpp t&m&m nHhzsif;edrfhusyHkrsm;udk
ezl;awG@ 'l;awG@ }uHKawG@ae=u&&Sm+yD? ta=umif;udpP wa&;a&; odvm&ayvdrhfrnf? Ô
&SdvSsif b,fol@wkdifI b,fol@ tm;udk;&rvJ rod?

27
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

Ekid if t
H usK;d ? jynfot l usK;d ukd
trSeo
f ,fy;dk Ekid of nfh 'Dru
dk a&pDusiphf Of
Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

wyfrawmfom;rsm; tygt0if jynfol tus,f t 0ef ; rS m jynf e ,f (50) ES i h f


jynfom;wdk@ xkdokd@EkdifiHa&; tjrifus,fus,fESihf a'o}uD ; wpf c k tygt0if 9,826,630 sq.km
(includes only the 50 States and District
=unf¶h o
_ ;kH oyfwwfa=umif; etz ppftm%m&Si}f uD;
Columbia) &Sd.? vlOD;a& - 303˜ 824˜ 640 (2007
rsm; odoGm;vSsifyif pme,fZif; rSeforSs ydwfyifcH&
est) &Sd.? tcsdK@jynfe,fonf jrefrmjynfwpfckvHk;
rnfrSm rvGJay? xkwfyif xkwfa0&Jawmhrnf r[kwf
xuf }uD;+yD;/ xkda'orS xGufaom qefpyg;onf
yg?
jrefrmvlxktm;vHk;ukd aumif;pGm au|;arG;xm;Edkif
onf qkdonfudkrl wifjy=uonfr[kwf? EdkifiHESihf
okd@aomf wpfckawmh owdjyK&ayrnf?
vlO;D a& tcsK;d tqt& &SEd ikd o f nhf jypfrt _ ajctaeudk
ppftm%m&Sifwdk@. Psy-War ynmjzihf 0g'jzef@
odaptyfonf? jynfe,f (50) ausmf jzihf zGJ@pnf;
aqmif;yg;rsm;tm; 0g'jzef@csif r_id ;f wdu k cf sivf eG ;f I "rR
xm;onfh tar&dueftaejzifh xkdjynfe,f/ vlxk
pmapmif/ tm;upm; *sme,frsm;Yyif xnhfoGif;ae
tcsKd ;tqESifh xkjd ypfr(_ wEdik if v H ;kH )avmufawmh &Sad y
jcif;udku rlrrSefIjzpfa=umif; odtyfonf? 'Drkd
vdrfhrnf? ‚if;EdkifiH}uD;rsm;. rzG,fr&m r*~Zif;/
ua&pDEkdifiHrsm;. owif;qkdvSsif ppftm%m&Sifpepf
pmapmif/ ±kyf&Sifrsm;ukdawmh 'Drdkua&pD&vSsif 'Dvdkjzpf
ES i h f qef @ usif b uf j zpf I az: jy&rS m aorwwf
oGm;rnf[k +cdrf;ajcmufjy=uonf? TudpPonf
a=umufonf? tar&duefqv dk sS if tedÏm¶Hrk sm;udo k m
'D r d k u a&pD u sih f p Of E S i h f rqk d i f ? ‚if ; wd k @ . rl v AD Z
a&G ; xk w f a zmf j y=uonf ? aumif ; a=umif ; rsm;ud k
,Ofaus;r_yHkpHESihfom qkdifonf? vltrsm;. vufcH
rajym&J? tar&duefwGif wpfae@ bmjypfr_ b,fESpfr_
usihfoHk;r_ESihfom qdkifonf?
&Sdonf? wpfESpf b,frSs&Sdonfudkawmh olwkd@ ajym
rnf? okd@aomf xkdtar&duefjynf. tus,ft0ef;/
‚if;tjyif 'Drkdua&pDonf tm&S vlaer_
jynfe,frsm;/ vlOD;a&wkd@udk tcsdK;tq xnhfrajym/
p¶dkuf/ "avhxHk;pH/ ,Ofaus;r_rsm;ESihf tH0if*Gifusr&Sd
rodcsifa,mifaqmifjcif;rsKd;vnf; jzpfrnf? Oyrm
[k q d k u m od r f ; oG i f ; jyef o nf ? 'D r k d u a&pD o nf
wifjyygrnf? tar&duef. Government Type rSm
taemufEdkifiHxkwf tm&SESihf roihfonhf wifoGif;
Constitution onf BASED FEDERAL
ukefwpfckr[kwf/ jynfolvlxk tkyfcsKyfa&; enf;pepf
REPUBLIC; STRONG DEMOCRATIC
TRADITION jzpfonf?
ppfppf jzpfonf? jynfolvlxkESihf ywfoufaom udpP
t00ukd jynfolvlxku pDrHtkyfcsKyf vkyfudkifaom
pepfjzpfI ppftm%m&Sifwdk@ vkdcsifovdk jyKjyif

28
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ajymif ; vJ usih f o H k ; Ek d i f o nf ? tm%m&S i f r &S d I jynf}uD;wGifrl bmomw&m;. aumif;rGefaom


uef@owfcsKyfcs,fr_rsm; r&Sd? etzatmfaeovdk tqH;k trrsm;atmufwiG f &Syd gv#uf avmueDwrd sm;/
“pnf;urf;&SdI pepfusaom” 'Drdkua&pD[k atmfae bk;d olawmf OD;Ek qH;k rpmrsm;/ ,Ofaus;r_rsm; &dyS gvsS uf
p&m rvd k a cs? xd k o d k @ atmf j cif ; rS m 'D r k d u a&pD acwfpepfq;kd . 'g%cf suaf =umihf yg;pyfroS m urBmrSm
toHaumif;[pfum w&m;0if tm%m&Sif vkyfEkdif t,Ofaus;qHk;[k qkdEkdif=uawmh.? vufawG@ESifh
a&;om jzpf o nf ? Tok d @ ppf t m%m&S i f w k d @ . E_dif;,SOf =unfh=uygukef?
pnf;urf;&Sad om 'Dru dk a&pD acgi;f pOfwyfvu dk jf cif;jzifh
Ek d i f i H w umwG i f jynf o l v l x k od u Q m usatmif urBmh 'Drkdua&pDEdkifiHrsm;okd@ xGufcGmvm
vkyfvkdufovkd jzpfoGm;onf? 'Drkdua&pD usihfpOf onfEiS fh u|eaf wmfw@kd vrl sKd ;rsm; t&if awG@}uHK&onf
onf pnf ; urf ; &S d + yD ; jzpf o nf ? Etiquette ac: rSm 'Dru dk a&pDEiS fh rxdawG@z;l I jyKjyif,&l aom tusifh
avmu0wf&Sd+yD; jzpfonf? jynfolvlxkudk,fwdkif qk;d rsm; jzpf.? Etiquette enf;yg;jcif;/ Oya' rodjcif;/
oabmwlvufcH+yD;rS pDrHcef@cGJxm;I pepfuse+yD; pnf;urf;ukd vpfovdk azmufwwfjcif;/ uwdrwnf
jzpf.? Oya'udk vltrsm; em;vnf oabmayguf jcif;/ tcsdef rav;pm;jcif;/ Free ¶dkuf tD;av;qGJjcif;
um av;av;pm;pm; vdkufem aqmif&Guf=u+yD;om; rsm;ukd renf;azsmuf=u&onf? wvGJqHyif aumif;
jzpfonf? Oya'pdk;rdk;r_&Sdovdk vltrsm; vlyDopGm jcif;/ av}uD;avus,f ajymjcif;/ AdkvfcsKyfatmifqef;
vGwfvGyfvyfvyf ta=umufw&m;r&Sd v_yf&Sm;/ rdef@=um;ovdk Arm˜ Armcsif;qkd cscsif=uw,fqkdwJh
vkyfudkifaexkdif oGm;vmEdkif=uonf? etzvdk txl; twkdif; Zmr%Dusihf usihf=ujcif;/ (vlowfr_rsm;yif
atmfae&ef rvdk? jzpf=ujcif;)/ uk, d of d uk,
d w f wf ud, k q f &m}uD;rsm;yif
vk y f v k d j cif ; / b0if j rih f j cif ; ES i h f 0d k i f ; 0ef ; yl ; aygif ;
urBmwGif t,Ofaus;qHk; wkdif;jynf[k vkyfaqmifwwfr_ enf;yg;jcif;/ wpfOD;ausm wpfOD;
aºuG;a=umfaeaom &[ef;oHCmowf etzuJhokd@ "m;ESihfxkd; tusihfqkd;rsm; &dSjcif;/ aiGukdomjrif+yD;
yg;pyfu bk&m;bk&m;/ vufu um;,m;um;,m; wpfO;D ESiw fh pfO;D apmif;ajrmif;jrifjcif;/ av;pm;r_ ray;
r[k w f ? 'D r k d u a&pD E k d i f i H r sm;wG i f uav;rsm;yif Edik jf cif;ESifh twif;tzsi;f wkwjf cif; paom olrsm;Edik if H
pnf;urf;&S. d ? vlusi0fh wf (Etiquette) ukd em;vnf wGif rawG@&onhf p¶dkuftusihfrsm;ukd jyif=u&ao;
.? xkd@a=umihf urBmay:wGif ‚if;wkd@udk,f ‚if;wkd@ onf?
EdkifiH}uD;om;[k armfºuGm;Edkif=u.?
xd k t usif h q d k ; rsm;rS m wyf r awmf x J u
y&dw&f w G v
f sS if a&qlaom csi;f awmifwef; ppftm%m&Si}f uD;vnf; ydik q f ikd yf gonf? vGwv f yfpmG
omoemjyK q&mawmf “OD;OwWrom&” . uHESihf ajymqkda&;om;cGihf/ a0zefydkifcGihf/ zJG@pnf;EdkifcGihf paom
uH.tusKd ; (od@k ) a&qly&dwaf wmf w&m;acG§pmtkyf vl a er_ b 0 0ef ; usif r sm;ud k 'D r k d u a&pD p epf j zih f
wkd@ukd zwf¶_em;axmifvdkufyg? qGpfZmvefEdkifiH. jyefvnf&,l+yD;rSom 'Drdkua&pD tavhtusihfukd
pnf;urf;&Sdr_/ uav;utp vl@usihf0wf odr_rsm;udk i,fpOfuav;b0rS pwifjyKjyif ajymif;vJ,+l yD;rSom
tenf;tusOf; jrnf;prf; =unhfEdkifonf? yef;+cH vSsif p¶dkuftusihfrsm; aysmuf+yD; EdkifiH}uD;om; yDo
twGi;f uav;rsm;yif yef;rcl;=u? we*FaEG vltrsm; aom vlrsdK;tjzpf jyefvnf a&muf&SdEdkifayawmhrnf?
. tm;vyf&ufwGif tdrftjyif t0wfvSrf;jcif;/ aemifrsdK;qufrsm;wGif rlvwef;rSpI 'Drkdua&pD
t0wfcgoH qlnHoHrsm; rjyK=u+cif; ponfjzifh twk tavhtusihf/ vl@tcGihfta&;/ Oya'/ avmu0wf
,lp&m rsm;pGm&Sdonf? tm%m&Sif}uD;/ tm%m&Sif rsm;ukd tqihfqihf txufwef;ausmif;xdwkdif ydk@cs
av;rsm; cs,fvS,fcHae&aom u|efawmfwkd@ jrefrm aqG;aEG;oihfayonf?

29
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

Edik if o
H m;wkid ;f vl@prG ;f tm; t&if;tjrpfrsm; twGufvnf; vdktyfonf? 'Drdkua&pD ta=umif;udk
jzpfI pufr_vufr_ESihf pkdufysdK;a&; ynm&yfrsm;udk vnf; avhvmtyfonf? od&SdrS vdkcsifrnf? vdkcsifrS
vnf; oif=um;avhusihf ay;xm;oifh.? txuf &,lcsifpdwf &Sdrnf? &,lcsifrS &atmif vkyf,l=uay
wef;ESihf ausmif;xGufonhfwdkif pufr_ txufwef; vdhrfrnf?
ausmif;tqihf/ pdkufysdK;a&; txufwef;ausmif;
tqifh/ pufr_vufr_§pkdufysdK;a&; twwfynm/ 'Dru dk a&pDa&; }udK;yrf;aeaom rdbjynfol
Etiquette vl@tcGihfta&;ESihf Oya'todrsm; &Sdae rsm;udk wyfrawmfonf umuG,fapmihfa&Smuf=u&
vSsif tqihftwef; todynm jrihfrm;onhf EkdifiH rnf? rESdrfeif;oihfay? xkdolrsm;udk ESdrfeif;jcif;onf
tjzpf a&muf&SdapEdkif+yD; urBmwcGif b,foGm;oGm; rdrdukd,fudk tm%m&Sifpepfqkd;atmufY qkd;usdK;
EdkifiH}uD;om;tjzpf wihfw,f *k%f,lEdkifrnfjzpfay qufvufcHpm;ae&ef jyKaejcif; jzpfonfudk owdjyK
onf? oihfygonf? ukd,hfvnfyif;udk,f }udK;uGif;pGyfjcif;ESihf
wlygonf? rdrdukd,fwkdifvnf; 'Drkdua&pDa&; }udK;yrf;
Todk@ jzpfvm&efrSm tm%m&Sifpepfudk r_udk tm;ay;oihfovdk t[ef@twm; jzpfaeaom
zsufodrf;+yD; 'Drkdua&pD EkdifiHa&mufvmrS jzpfEkdifvdrhf ppftm%m&Sifqkd; wpfpkudkvnf; z,f&Sm;ypfEdkifa&;
rnf? tcsKyftm;jzihf qkd&aomf 'Drdkua&pD[k ac:qkd pnf;pnf;vHk;vHk;ESihf }udK;yrf;oihfonf? 'Drkdua&pD
aom jynfolvlxk tusKd;twGuf jynfolvlxk &&Sdjcif;a=umifh 'kd@wm0efta&;oHk;yg; rxdcdkufEkdif?
udk,fwdkifu jynfol@tm%mudk tjynfht0 toHk;jyK jynfaxmifpk r+ydKuGJEdkif/ wkdif;&if;om; pnf;vHk;
I aqmif&u G af om usipfh Of/ jynfo@l tm%m jynfoYl nDnw G rf _ r+yKd uJEG ikd /f tcsKyftjcmtm%m wnfwchH ikd +f rJ
wnfaom usihfpOfonf ,ae@urBmwGif vufcHxGef; r_ rxdcdkufEdkif? ppftm%m&Sifrsm; 0g'jzef@csufonf
um;aejcif;onf todOm%f uif;rJhaoma=umihf ckwf&mwvGJ/ &S&mwjcm;om jzpfygonf?
r[kwf? 'Drkdua&pD usihfpOf pwifvmolrsm;onf
ppftm%m&Sif Akdvfoef;a&$vdk OD;aESmufr&Sdolrsm; xk d @ a=umif h 'D r d k u a&pD E d k i f i H a wmf } uD ;
r[k w f ? jynf o l v l x k t usd K ;ud k trS e f w u,f ppftm%m&Siaf tmufY r&Sb d J vGwv f w G v f yfvyfEiS fh
aqmif&GufEkdif+yD;/ jynfolvlxku tm%mydkifaom ay:xG e f ; vma&;twG u f wyf r awmf o m;rsm;
a=umihfom urBmwGif acwfpm;jcif;jzpfonf? ,ck wwyfwtm; }udK;yrf;yg0ifoihaf =umif; wifjyvdu k &f
jrefrmEdik if w
H iG vf nf; 'Dru
kd a&pDusipfh Of tvGef vdt
k yf ygonf? Ô
aeonf? jynfolvlxktwGufomru wyfrawmf

30
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

Ekid if aH &;ESihf 'Dru


dk a&pD\ t"dyg¶ ,f
Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

“Ekid if aH &;qko
d nfrmS u|Eyfk w
f @dk ae@pOfEiS t
fh rSs vl@avm [l a om trsKd ; om;acgif ; aqmif } uD ; Ad k v f c sKyf
uwG i f awG @ }uH K ae&aom ud p P y if jzpf a yonf ? atmifqef;. aemufxyf pum;wpfcGef;rSmvnf;
wenf;tm;jzihf qkad omf Ekid if aH &;qko d nfrmS vl@upd [ P k rSefuefvGef;.? ,ae@ u|efawmfwdk@ vufawG@usus
qkd&ayrnf? u|Ekfyfwkd@ pm;r_aomufr_/ aer_xkdifr_/ tjzL/ trJ ,SOfwGJ oHk;oyfEkdif=uygonf?
oGm;vmr_ tpkpkonf EkdifiHa&;yif jzpf.? u|Efkyfwkd@
onf Ekid if aH &;udk rqifjcif/ rawG;awmrdapumrl Ekid if H vlom;tm;vH;k . ta&;udp/P Edik if w
H pfcv
k ;kH
a&;onf u|Ekfyfwdk@ESihf t+rJwap qufoG,fae.” udpP/ EdkifiHwumESihf oufqkdifaom udpPvnf; jzpfI
EdkifiHa&;rSm us,fajymvGef;vSygonf? vlom;wkd@.
Ak d v f c sKyf a tmif q ef ; ta&;udpPrsm;udk aqmif&Gufae=u&ojzihf jynhfpHk+yD
[lI r&Sdyg? oufOD;qHydkifacwf/ aus;ydkifu|efydkifacwf/
¶d;k om;&Si;f vif;vSonfh Adv k cf sLyf. Edik if aH &; ajr&Sifya'o&mZfacwfrsm;ukd ausmfjzwf+yD; vlwdk@
qdkaom t"dy`g,fudk vlwdkif; em;vnfapvdkygonf? ta&;twGuf }uHpnfawG;awm&if; qkd&S,fvpf/
u|efawmfwdk@ jrefrmEkdifiHom; tm;vHk;onf ae@pOf uGefjrLepf/ t&if;&Sif ponfh pepftrsKd;rsKd;vnf; ay:
EkdifiHa&; vkyfudkifae=u&ygonf[k qkdvSsif rSm;rnf xGuv f mcJyh gonf? ok@d aomf vlom;wk@d twGuf b0if
rxif? okd@ayr,fh trsm; odae=uonfrSm EdkifiHa&; rusEkdifao;yg?
pum;vHk;rsm; ajym+yD; wkdif;jynftkyfcsKyfa&;/ EkdifiH
wuma&;&mrsm;udk ywfoufvkyfudkifrSom EkdifiHa&; avmb/ a'go/ arm[ESihf “ig” [laom
[k owfrSwfae=ujcif;yif? 'dXdwdk@ v$rf;rdk;xm;aom vlom;wkd@. tawG;tac:
om jzpfI bk&m;a[mvdk xm0& rSefuefjcif; r&SdEdkif?
“EkdifiHa&;onf vlr_a&;rSsom jzpfonf? ol@acwf ol@tcsdeftcg ol@tajctaewpf&yfYom
Ekid if aH &;udk u|Eykf wf @dk em;rvnfEikd pf &m r&Sad cs?” wef vufcHEkdif.? xkdtxJrS ESpfaygif; (2000) ausmf
zdk;&SdvSonfh AkdvfcsKyfatmifqef; pum;yifjzpfonf? tqihfqihf wkd;wufrGrf;rH+yD; vltrsm; vufcHvm
xk@d a=umihf “Edik if aH &;” qko d nhf pum;vH;k ESifh “Edik if aH &; aom 0g'rSm “'Drkdua&pD0g'”yifjzpf.? tb,f
orm;” [k ac:a0: jcif;udk ra=umuf&ef vdkygonf? a=umihq f adk omf vltrsm; aumif;usKd ;ukd yk*K~d vfp/JG qEN
Edik if t
hH a&;udk pdwaf umif; apwemaumif;ESifh vkyjf cif; pGJrsm; rygbJ aqmif&Gufay;Edkifaoma=umihf jzpf.?
onf rGefjrwfaom vlr_a&;vkyfief; jzpf.? “EdkifiHa&; u|eaf wmf aqmif;yg;rsm; a&;vmawmh b0a[mif;u
udk npfywfatmif vkyaf eolrsm;om npfywfonf” rdwaf qGrsm;/ tcsKd @aemifawmf}uD;rsm;u apwemESifh

31
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

today;.? ppfom;§ppfom;a[mif;awG EkdifiHa&; “u|efawmfwkd@[m 'Drkdua&pD0g'udkom


vkyfvSsif omrefvlrsm;xuf ydkI tjypf}uD;Ekdifonf acwfpm;atmif vkyf&r,f? tJ'D 0g'rsKd;t&om
[l.? EdkifiHa&;t"dy`m,fudk oabmaygufatmif vGwfvyfwJh ArmEkdifiH xlaxmifEkdifatmif }udK;pm;&
avhvm=uapcsifyg.? r,f? 'grsKd;rvkyfEkdif&if u|efawmfwkd@ jrefrmjynfu
vlawGvnf; epfemr,f? u|efawmfwkd@wkdif;jynfukd
u|efawmf EdkifiHa&; wufºuGv_yf&Sm;ol vnf; urBmu =unhfaevkd@ r&wJhwae@ *syefeJ@
awmhr[kwyf g? rw&m;r_rsm;/ &ufpuf,w k rf mvGe;f r_ *smr%D 0dkif;+yD; tESdrfcH&ovkd tESdrfcH&r,fqkdwmukd
rsm;/ etz. tm%m&Sifpepf oGwfoGif;r_ESihf jynfol owd&Sd=uyg? 'Drkdua&pD0g'uom vGwfvyfa&;eJ@ qD
vlxkbufrS rcHcsifr_rsm;a=umihf u|efawmfhrSmvnf; avSsmfw,f? 'D0g'om +idrf;csrf;a&;udk tm;ay;w,f”
wm0ef&adS eonf[al om tvdv k kd toda=umihf wwf tJ'D AdkvfcsKyfpum;twdkif; u|efawmfwdk@vlrsKd;
EdkiforSs aqmif&Guf&ef }uH&G,fcJhjcif;om jzpfygonf? u|efawmfwdk@wdkif;jynf tckawmh AdkvfcsKyfajymovdk
'Drdkua&pD&vSsif 'dk@wm0efta&;oHk;yg;ukd xdcdkufEkdif tESdrfcHb0 a&mufcJhyg+yD?
onf/ jynfaxmifpk +ydKuGJEdkifonf [laom olwkd@.
pk;d &drrf u_ kd av;pm;ovdk 'Dru kd a&pDEiS fh xku d pd P a=umif; 'Drdkua&pD. oabmt"dy`m,fudk trsKd;
usK;d qufpyfru _ v kd nf; &Si;f vif; wifjycsiaf oma=umihf rsKd; zGihfqkdxm;aomfvnf; tajccH oabmw&m;rSm
Todk@ aqmif;yg;rsm;udk a&;om;wifjy&jcif; jzpf.? twlwlyif jzpf.? 'Drdkua&pDonf - vltrsm;
aqmif;yg;rSsomjzpfI +yD;jynhfpHkjcif;awmh r&SdEkdifacs? twGuf vltrsm;u tkyfcsKyfjcif;/ jynfolvlxk
(Demo)/ tkyfcsKyfjcif; (Croatia) EdkifiHtm%mudk
xk@d jyif Ekid if aH &;orm;[k udv k edk eD ,fcs@J acwf jynfolvlxku xdef;csKyfvSsuf vGwfvyfaom a&G;
rS ,ae@wkdif tqkd;jrifbufrS tajymcHvm&ojzihf aumufyGJpepfjzihf tpkd;&zGJ@pnf;jcif; (Democracy)
Edik if aH &;pum;vH;k ESifh jynfov l xl uk a0;uGmcJ&h ovdk ponfjzihf EdkifiHa&;a&;&m udpPt00Y jynfolvlxk
ppftm%m&Siw f @kd . t=urf;zuf ESyd u f yG rf r_ sm;a=umihf }uD; tm%moufa&mufr_ &Sdapjcif; oabmobm0
EdkifiHa&;orm; qkdolwkd@udkvnf; taygif;toif; ukd azmfjy=u.? jynfolwpfOD;csif;u tm%m&Sdovdk/
rvk y f & J o nf t xd jzpf v mcJ h = uonf ? Ak d v f c sKyf jynf o l v l x k } uD ; wpf & yf v H k ; u tm%m&S d o nf ?
atmifqef; rde@f =um;csurf sm;udk =unhyf g? vlwidk ;f Edik if H xkd@a=umihf tm%m&Sifr&Sd/ tm%m&Sifpepf r&Sd/
a&;[lonhf EdkifiHESihfywfoufaom ta&;t&m/ udpP rw&m;trdef@ r&Sd/ tm%mvufeufESihf tEdkifusihf
rsm;udk wpfenf;wpfzHk vkyfudkifae=uI vlwkdif;onf tkyfcsKyfol r&Sd?
EkdifiHa&;orm; jzpfygonf? EkdifiHa&; wufºuGv_yf&Sm;
ol[k rnfonhftcsdefu pac:=uonfudk rodaomf jynfolvlxktwGuf jynfolvlxku tkyf
vnf; 2004 ckESpfcef@u Voice of Burma pmapmif csKyfjcif; (okd@) vltrsm;twGuf vltrsm;u tkyfcsKyf
wGif EdkifiHa&;orm;[k rac:bJ EdkifiHa&; wufºuG jcif;qk&d mY xko d @dk jynfov l v l x
l k trsm;§tm;vH;k u
v_y&f mS ;olrsm; (od@k ) tjcm; oihaf wmfovdk ac:a0:ay; tkyfcsKyfonhfoabm yg0ifap+yD; jynfolvlxkwpf&yf
=uyg&ef t}uHjyKwifjycJhzl;ygonf? vltrsm;udk,f vHk;u jynfolvlxkwpf&yfvHk;twGuf udk,fpm;
pm; udk,fusdK;pGef@ v_yf&Sm;ae=uolrsm;udk wufºuG wm0ef,lrnhf tzGJ@udk oabmwl a&G;cs,fay;=u
v_yf&Sm;olrsm;[k ac:a0:onfrSm tvGefyif oihfjrwf onf? xkdtzGJ@u jynfolvlxkwpf&yfvHk; ukd,fpm;
vSygonf? jynfol@qENt& jynfolvlxk (odk@) EkdifiHawmfukd tkyf
csKyfay;&.? xkt d zG@J rmS Edik if aH wmfwiG f jynfov
l x
l uk
wm0efay; tyfcHxm;&aom tjrihfqHk; jynfol@

32
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

0efxrf;tzGJ@ jzpf.? xkdtzGJ@}uD;udk tpkd;& (Govern- ,ae@ pwif taumiftxnfaz:rnhf t}uD;wef;


ment) [k ac:qkad yonf? rsKd;qufrsm;uvnf; pHerlemjy jzpfoihf.? AdkvfcsKyf
}uD;a[mif; ol&wifOD;onf jynfolvlxka&m wyfr
Edik if aH wmfrmS us,jf yef@onht f wGuf xyfrH awmfuyg cspfcifav;pm;r_udk cHcJh&onhf yk*d~Kvfjzpf
I a'orsm;/ tpdwftydkif;rsm;udk tkyfcsKyfr_ vG,ful onhftjyif Oya'/ EdkifiHa&;/ ppfa&;wdk@wGif tawG@
ap&ef cJGjcrf;um tqihfqihf tkyfcsKyfa&;pepfukd azmf t}uHK rsm;jym;ol jzpfonf? pdwfapwem aumif;rGef
aqmif=uonf? jynfe,frsm;/ wkdif;rsm;/ +rdK@e,frsm;/ +yD; wyfrawmfY &Jabmf&b J ufrsm;ukd om;orD;ozG,f
&yfuGufrsm;/ aus;&Gmrsm;[lI tqihfqihf &Sdonf? apmihfa&SmufEdkifr_a=umihf wpfcsdefu wyfrawmfom;
tpkd;&tzJG@rsm;onf 0efxrf;rsm;om jzpfI jynfol tm;vHk;. zcifozG,f jzpfcJhonfudk ,ae@ wyfr
vlxktusKd;ukd tpGrf;ukef aqmif&Gufay;=u&.? awmf rsKd;qufopfrsm; rodEkdifcJh=u? ppftm%m&Sif
aqmif&Guf&mwGif jynfolvlxk qENt&om aqmif }uD;rsm;. rvdkwrm zHk;zdxm;r_rsm;ukd wyfrawmf
&Guf&.? jynfolvlxk. oabmqENudk ausmfvGefI om;rsm;tm; trSeftwdkif; odjrif=uapcsifygonf?
r&? okd@aomf jynfolvlxktwGif;wGif qENoabm
xm;rsm; trsKd;rsKd; &SdEkdif=uonf? xkd@twGuf trsm;pk a':atmifqef;pk=unfonfvnf; vlxk
qENudk OD;pm;ay;&aom yHkpH jzpfvm&.? u|efawmf }uD;wpf&yfvHk;u vufcHonhf t&nftcsif;&Sdaom
yGihfyGihfvif;vif; a&;&vSsif “vlrsm;vSsif acs;rsm; acgif;aqmifaumif; jzpf.? xkdyk*~dKvf}uD;rsm;onf
onf” [laom jrefrmtcsK@d vufo;kH pum;rSm tjrif jrefrmh'Drkdua&pDa&;Y aumif;pGm toGiful;ajymif;
usOf;+yD; toHk;rusaom tajymjzpfonf? tm%m ay;Edkifonfukd ,ae@ rsKd;qufopf wyfrawmfom;
&Sif pdwf"mwfudkvnf; azmfjycsifwm jzpfonf? rsm; oabmayguo f ihaf e+yD jzpfonf? ppftm%m&Sif
jynfolvlxk trsm;pk qENudk taumiftxnf azmf rsm;. r[kwfrw&m; odrfzsif;pGm ESdrhfcsajymqkd 0g'
jcif;onfom rSefuefonf? jzef@r_rsm;udk azmufxGif; =unhf¶_wwfzkd@ vdkaeay
onf? wzufowf ¶_jrifaejcif;udk qifjcifzkd@ vdkyg
Tonf y if “'D r k d u a&pD ” jzpf o nf ? onf ? ppf t m%m&S i f r sm;onf 'D r k d u a&pD u k d
okd@aomf jynfol@qENudk tav;xm;&rnfjzpf&m a=umuf&GH@onf? ,ae@ ‚if;wkd@. &ufpuf,kwfrm
jynfolvlxkbufrSvnf; vdktyfcsufrsm; &Sdvmyg vGef;r_rsm;a=umihf ykda=umufae&onf?
onf? EdkifiHa&;Y tjrifus,fjcif;/ wufºuGjcif;/ urBmh
a&;&mrsm;Y pdwf0ifpm;I A[kokw rsm;jym;jcif;/ “'Drkdua&pD&SdvSsif tm%m&Sif r&SdEdkif/
ynmt&nftcsif; jrifhrm;jcif;ESihf tawG;tac:/ tm%m&Sif&SdvSsif 'Drkdua&pD r&SdEdkif”? xdk@a=umifh
tusipfh m&dw/W avmu0wf (Etiquette) ac: avmu ppftm%m&Sifpepfudk w&m;0if owfrSwfEdkif&ef jyif
eDwdrsm; em;vnf vdkufemusihfoHk;jcif;/ oabmxm; qifaejcif; jzpfonf? 'Drdkua&pD vkdvm;olrsm;udk
}uD;jcif;/ pdw&f n S o G Ef ikd f tykwfcsenf;/ ao;odrfapenf; ponhf [pfwvm
f nf;cHjcif;ESifh yl;aygi;f aqmif&u
jcif;/ apwem aumif;ovkd pdwfaumif;vnf; &Sdzk@dvdk pdwf"mwf ppfqifa&; enf;rsm;jzihf 0g'jzef@ ¶_wfcsae
jcif; ponhf t&nftcsif;rsm; jynhf0zkd@ vkdonf? jznhf jcif;om jzpfonf? 'Drkdua&pD azmfaqmifay;Ekdifonhf
qnf;zkd@ vkdonf? xkdyk*~dKvf}uD;rsm;onf tm%m&Sifrsm;uJhokd@ xm0&
tm%m&,l xm;rnho f rl sm; r[kwI f ppftm%m&Sif
u|eaf wmft h jriftm;jzihf vmrnhf rsK;d quf rsm; 0g'jzef@ovdk a':atmifqef;pk=unfonf EdkifiH
opfrsm;udk aumif;aumif; avhusihfynmay;jcif; jcm;om; wpfOD;ukd vufxyfcJhrdjcif;jzihf EkdifiHawmf
(Education) udk i,fpOfuyif vkyf&rnf jzpfovkd/ ta&;Y yg0if y wf o uf & ef cG i h f r jyKEd k i f q k d o nf r S m

33
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

t"dy`m,frJhaom qifajcqifvufrSsom jzpfonf? tm%m&Sipf epfukd zsuo f rd ;f +yD; 'Dru


dk a&pD
,ck olr. trsKd;om; uG,fvGef+yD;oGm;csdefwGif Ekid if H xlaxmifEidk yf grS T rormr_/ jcpm;r_/ &rf;um;r_
ykdIawmif ‘axmuf’jyp&m jzpfaeonf? rsm;/ Oya'txuf tEdik t f xuf usirfh r_ sm; yaysmuf
Ekid af yawmhrnf? “'Dru dk a&pD” qko
d nfrmS qk&d , S v
f pf
ta=umif;jyjcif;ESifh tm¶Hv k aJ$ ejcif;om jzpf pepf/ uGefjrLepfpepfwdk@uJhokd@aom pepfqdkonfh
onf? ppftm%m&Sifwdk@ ESdyfuGyfxm;aom xkdyk*d~Kvf (-ism)wpf&yf r[kwfyg? pepf(-ism) qkdonfrSm
rsm;onf 'Drkdua&pD oabm/ 'Drkdua&pD wefzdk;ukd rl0g' a&;&mrsm;/ oabmw&m;rsm;/ ‚if;rl0g'rsm;
aumif;pGm odem;vnfxm;=uolrsm; jzpf.? jynfol@ t& taumiftxnf azmf&rnhf pD;yGm;a&;pepfrsm;/
qEN . ta&;ygyH k u k d od x m;=uol r sm; jzpf . ? tkyfcsKyfa&;pepfrsm; yg0ifonf?
wkid ;f jynftwGuf apwemaumif;ESifh aqmif&u G rf nhf
olrsm;om jzpfonf? 'Dru dk a&pD vkyef nf;usipfh Oft& txl;ojzihf uGefjrLepfpepfonf 'Drkdua&
xkdyk*~dKvfrsm;onf jynfolvlxk qENoabmxm;udk pD (odk@) jynfolvlxk tkyfcsKyfr_yHkpHukd vufcHEkdifonhf
ausmfvGefI r&Ekdifacs? xkdyk*~dKvfrsm; &SdpOftcsdefwGif pepfr[kwf? yg;pyfu jynfol@tm%mqkdaomfvnf;
'Drkdua&pDEdkifiHtjzpf tqifajyajy ul;ajymif;Ekdif&ef tjyif;pm; tm%m&Sifpepf yHkpHwpfrsKd;om jzpfonf?
,ae@ wyfrawmfom;rsm;onf jynfolvlxkESihf yl; wcsdefu Auy (ac: ) Armjynf uGefjrLepfygwD
aygif;yg0ifI tm%m&Sifwpfpkudk wkdufzsufay;&ef (epfjzL) ESihf uGefjrLepfygwD (Armjynf) (epfeD) wkd@rSm
wm0ef&Sdaeonfukd oabmayguf em;vnfoihfyg qkdAD,uf/ w±kwf/ tdENd,uGefjrLepf =oZmcH+yD; yHkwl
onf? tm%m&Sifqkd; Akdvfoef;a&$ vGefoGm;vSsif ul;cszl;onf? vdkufem taumiftxnf azmfcJhzl;
aumif ; vmrnf [ k a wmh ajymr&yg? tm%m&S i f onf? jzKwf/ xkw/f owfvrf;pOf/ tazu om;owf/
topfrsm; ay:aygufvmayvdrfhOD;rnf? om;u tazowf “bmoma&;onf bde;f ” [laom
armfpw D ;kH 0g'udk vdu
k ef m+yD; ouFe;f rsm; xrdecf sKyf 0wf
jynfolvlxkrSmvnf; qif;&JwGif; eufo zl;onf? Ak'<qif;wk ±kyfyGm;awmfrsm; ¶dkufcsdK; zsufqD;
xuf euf+yD;/ t&H&Jqkdaom qkduUm;orm;/ pGrf;tm; um vrf;cif;zl;onf?
&Sif vlrdkufrsm;/ tvkyfvufrJh uavuacs t&HrD;
owfrsm;rStp tm%m&Sif todkif;t0dkif;rsm;udkyg xkda=umihf jynfolvlxkonf teDa&mif
a=umuf&GH@&r_ oHo&mwGif epfrGef;aeygOD;rnf? aemif rajy ESihf yef;a&mifyif vufrcHcJh=uacs? qkdAD,uf
wufvmrnhfol[k cef@rSef;aom Akdvfa&$ref;onf tm%m&Sif “pwmvif” u w±kwfuGefjrLepf armfpD
ol.nD “Adkuf}uD;” qdkonhf &JrSwfwrf;0ifonfh wke;f udk cseaf u&Sw d rf sm;tm; eefpjD rpf wbufurf;xd
ol t m; vk y f c sif & mvk y f umuG , f a y;xm;onf ? om wkduf&ef !¸ef=um;ovkd/ armfpDwkef;uvnf;
xdkAdkuf}uD;onf ol@ZmwdY opfarSmifcdkum;rsm;ukd Auyrsm;udk !¸ef=um;csufrsm;ay;onf? ‚if;wkd@
vlru kd *f %
dk ;f zG@J um aiGawmif; zsu hJ jl zpf+yD; ,cktcg tusKd;pD;yGm;twGufom jzpf+yD;/ uGefjrLepfpepf
H sco
wkdufrsm;/ um;rsm;/ r,m;i,frsm;ESihf }uD;yGm;ae¶HkrSs twGuf r[kwfonfrSm xif&Sm;onf? xkda=umihf
ru e,fajrtm%mydkif qkdolrsm;u pD&ifqHk;jzwf& pepfrsm;onf yHkwlul;csI r&ovdk xm0& ukd;uG,f
rnhf udpPrsm;udkyif ol@tm; tpD&ifcH wifjy+yD;rS ,Hk=unf&ef rvdkay? Ô
aqmif&Guf&onftxd jzpfaeav+yD?

34
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

'Dru
dk a&pD tpk;d &ykpH rH sm;
Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

'Drkdua&pD 0g'rSmrl pepf (-ism) wpf&yf qufvuf+yD; 'Dru dk a&pD&mZ0iftusO;f udk


r[kwfacs? vkyfxHk;vkyfenf; wpfck jzpfonf? usihfpOf tenf ; i,f azmf j yvd k y gonf ? *&d + rd K @}uD ; rsm;Y
wpfck jzpfonf? jynfolvlxktwGuf taumif;qHk; c&pfawmfray:rSD ESpfaygif; 4500 (BC 400 to BC
jzpf&ef zefwD;aeonhf vlr_a&;usihfpOfwpfck jzpf 500) cef@up+yD; “atoif 'Drkdua&pD” (Athenion
onf? tm%m&Siu f kd tvdrk &S?d jynfov
l x
l o
k nfom Democracy) udk pwifEkdifcJh=uonf? *&dwkd@onf
y"me? jynfol@tusdK;om t"dujzpfonf? jynfol ,Ofaus;r_/ tawG;tac:rsm;Y tvGefjrihfrm;ae+yD
vlxku pkaygif;I aumif;pGm yg0ifaqmif&GufEdkif=u jzpf+yD; 'Drkdua&pDonf EdkifiHa&;pepfudk &nf!¸ef;=u
onf? xkd@a=umihf 'Drkdua&pD usihfpOfrSm ESpfaygif; onf? vl@tzGJ@tpnf;twGif; jynfolvlxk. tusKd;
(2000) ausmfonhfwkdif &Sifoef}uD;xGm;vmjcif; udk tpGrf;ukef aqmif&GufEkdif&ef &nf&G,fcJh=uaomf
jzpfonf? vnf; vl@tcGihfta&; t"dy`m,fudk/ zGJ@pnf;pka0;jcif;
rsm;udk aumif;pGm raz:Edik af o;ovdk zG@J pnf; pka0;jcif;
'Drkdua&pDonf vlwdk@ vdktifrsm;ESihftnD rsm;ukd tvGef xdef;csKyfcJh.? rJay;EdkifcGihf r&Sdaomol
taumif;qHk; jznhfqnf;ay;Edkif&ef tqihfqihf jyKjyif rsm;jym;.?
ajymif;vJ wk;d wufrrG ;f rH&if; &Siof efvmcJ&h .? vlw@dk .
wkd;wufr_/ vkdtifqEN rsm;jym;r_ESihftwl 'Drdkua&pD xk@da=umihf vlxkwpf&yfvHk;wGif tm%m
onf +yD;jynhfpHkEdkifjcif; r&SdEdkifao;acs? “Armjynf trSerf &S=d uao;acs? vlwpfO;D csi;f pDtwGuf vGwv f yf
vGwfvyfa&;&wJhtcg wkdif;oljynfom;awGomvSsif cGifh (Civil liberties) ukd tpk;d &u umuG,af y;Ekid f
t"du vdkvm;+yD; wkdif;jynf wnfaxmifcsifw,fqkd jcif; r&Sd? “EkdifiHzGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'” awmh
&if 'Drkdua&pDpepft&rS jzpfEkdifr,f? 'Drkdua&pD &S d y gonf ? ok d @ twG u f vpf b &,f rusaom
t&if ; cH y J ? qk d & S , f v pf 0 g'/ uG e f j rLepf 0 g' 'Dru
dk a&pD (Liberal Democracy) rvGwv f yfaom
qkwd mawG[m pifppfawmh 'Duae jzmxGuo f mG ;wm 'D r k d u a&pD [ k ac:+yD ; rl & if ; 'D r d k u a&pD jzpf o nf ?
yJ? b,f[mrS 'Drdkua&pD rppfao;bl;? EdkifiHa&;wif wkduf¶dkuf'Drkdua&pD[kvnf; ac:a0:=uygonf? xkdrS
ru/ pD;yGm;a&;yg ygrS 'Drkdua&pD ppfEdkifr,fvkd@ 'Drkd wjznf;jznf; acwfpepf tajctaersm;tay: vdkuf
ua&pD oabmw&m;awGudk vdkuf&Sm+yD; vkyfae=u +yD; wkd;wuf jyKjyifajymif;vJum 'Drkdua&pD vkyfxHk;
jcif;om jzpfw,f” AkdvfcsKyfatmifqef;. 'Drkdua&pD vk y f e nf ; rsm; acwf p m;vmcJ h j cif ; jzpf . ? tcsKd @
oabmw&m;rsm;rS m rS w f o m;p&mrsm;ES i f h o m 'Drdkua&pDpepf[k ac:a0: wifpm;vmcJh=uonf?
jynfhESufaeayonf? ,ae@ 'Drkdua&pDEdkifiH}uD;rsm;onf ae@csif;ncsif;

35
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

'Drkdua&pDenf;pepfrsm;ukd usihfoHk;cJh=ujcif;r[kwfbJ 1? wk d u f & d k u f 'D r k d u a&pD (Direct


ESpfaygif;rsm;pGm wjznf;jznf; jyKjyifajymif;vJ&if;/ Democracy)
wkd;wuf&if;ESihf pwifcJh=u&.? 2? rJqENe,fajrtwGif; aexkdifol rSeforSs
yg0if§qHk;jzwfEkdifatmif txl; OD;pm;ay;
+AdwdefEkdifiHqkdvSsif ESpfaygif; &mpkESpfausmfcJh xm;onhf 'Drkdua&pD (Participatory
+yD;jzpfonf? jynfolESihf tpkd;& oabmxm;&ihfusuf Democracy)
+yD; 'Dru
dk a&pDudk aumif;rGepf mG usio fh ;kH Edik jf cif;a=umihf 3? jynfolvlxktwGuf ydkrdkaumif;rGefaom
zGJ@pnf;yHk tajccHOya' r&SdbJ Magna Charter ac: rl0g'rsm; cs+yD; usifhoHk;Edkifzkd@ wkduf¶dkuf 'Drkd
jynfolESihf tkyfpkd;ol bk&if/ rSL;rwfrsm;u oabmwl ua&pDEiS fh ud,
k pf m;jyK 'Dru dk a&pD pepfEpS cf k
pmcsKyf csKyfqkdum tkyfcsKyfcJhonfrSm ,ae@wkdifyif rSswpGm a&maESm usihfoHk;onhf 'Drkdua&pD
jzpfygonf? (Deliberative Democracy)
4? qk&d ,
S f 'Dru
dk a&pDEiS fh wl§rwl tjiif;yGm;r_
ygvDrefpepfjzihf tkyfcsKyfojzihf ygvDref 'Drkd &Sdaeonhf qkd&S,fvpfyHkpHyg 'Drkdua&pD
ua&pD[k ac:onf? (Democratic Socialism)
5? ud,
k pf m;jyK 'Dru
dk a&pD (Representative
'D r k d u a&pD tpk d ; & yH k p H r sm; Democracy)
(u) 0ef}uD;csKyfOD;aqmif ygvDref
qk&d ,
S f 'Dru
dk a&pD (Social Democracy)/ 'Drkdua&pD
vpfb&,f 'Drkduu&pD (Liberal Democracy)/ (Parliamentary System)
jynfol@'Drkdua&pD (People's Democracy) ponf (c) orRwOD;aqmifaom pepf
jzihf rdrEd ikd if t
H oD;oD;ESifh udu k nf aD om Edik if aH &; tawG; (Presidential System)
tac:rsm;ESihf txl;jyKxm;aom 'Drkdua&pDrsm;/ (*) orRwESihf 0ef}uD;csKyfwdk@
rsm;jym;vSaom yHkpHtrsdK;rsdK; yg0ifonhf vlxk}uD;ESihf tm%mcGJa0 usihfoHk;aom
udkufnDatmif rGrf;rHxm;aom uGefqdkpDa&;&Sif; 'Dru
dk a&pD (Semi-President-
'Drkdua&pD ponfjzihf &Sd=uaomfvnf; atmufyg ial System)
tajccHrl (2) &yfuawmh yg0if+rJjzpfonf - (C) +AdwdefuJhokd@ 0ef}uD;csKyf
OD;aqmif ygvDref 'Drkdua&pD
tajccH r l (2) &yf ? ? yxrrlrSm jynfolvlxk}uD; (Westminster System)
twG i f ; &S d vl w k d i f ; ud k , f p D Y (Ed k i f i H ) tm%mud k (i) uae'g uJhokd@ bufrvdkuf
wlnDrSswpGm qufpyfxm;&rnf (odk@) yg0ifusihfoHk; ygvDref 'Drkdua&pD
EdkifcGihf &Sd&rnf? 'kwd,rlrSm jynfoljynfom;wkdif; (Consensus Governm-
urBmu vufcHxm;aom (odk@) urBmhukv or*~. ent)
vl@tcGihfta&; a=unmpmwrf;yg vl@tcGihf ta&;ESifh 6// vlxku a&G;cs,f wifajr‡mufaom
vGwfvyfr_udk cHpm;Ekdifap&rnf? EdkifiHawmft}uD;tuJ(Head of State) &S/d
qHk;jzwfcsufrsm;udk w&m;pD&ifa&;rS
xkdokd@ tajccHrl (2) &yf jynfhpHkap+yD; tjrihfqHk; jzpfaom jynfol@ygvDrefpepf
urBmu vufcHusihfoHk;aeaom 'Drkdua&pD tpkd;& (Republican- ism Democracy)
yHkpHrSm (8) rsdK;cef@ cGJjcm;Edkifonf -

36
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

7// vlxku vlxkudk,fpm;vS,frsm;udk usus aqmif&GufEdkifjcif;ESihf vGwfvyfpGm a&;om;/


rJay;a&G;cs,f wifajr‡mufcGihf &Sdaomfvnf;/ ajymqk/d pnf;¶H;k / azmfxw k cf iG rfh sm;onf T uk, d pf m;jyK
Edik if H a&;&mrsm;Y yg0ifq;kH jzwfciG fh rjyKaom 'Drdkua&pDtwGuf tvGefvdktyfonf? jynfolvlxk
'Dru dk a&pD (Totalitarian Democracy) u Edik if aH &;tod jrifrh m;+yD; aumif;pGm qifjcifo;kH oyf
rJ q EN a y;Ek d i f & ef jzpf o nf ? 'D r d k u a&pD u sif h p Of u k d
8// tcGefaumufjcif;/ umuG,fa&;ESihf usihfoHk;&mY at;csrf;wnf+idrfpGmjzihf nDwlnDrSs
vHk+cHKa&;/ w&m;pD&ifa&; tm%mrSsESihf aygif;zufaexkdifjcif;/ Oya'a&S@arSmuf tcGihfta&;
jynfolvlxktay: apmfum;r_ rjyKEdkif nDrSsjcif;/ epfemqHk;¶_H;r_rsm;udk wifjyawmif;qkdydkifcGihf
apjcif;rSsom tm%m uef@owfay; &Sdjcif;ESihf w&m;Oya't& cHpm;ydkifcGihf§&ydkifcGihfrsm;udk
xm;aom yHkpH (Monarchism) wkd@ tpkd;&u av;pm;vdkufem usihfoHk;jcif;/ vlwpfOD;
jzpfonf? csi;f pD. vGwv f yfciG rfh sm;/ vl@tcGit fh a&;rsm;/ yk*v~ ud
vlr_a&;tzGJ@tpnf; u¾rsm;ESihf zGJ@pnf;cGihfrsm;
rnfokd@yifjzpfap tajccHrlESpf&yfESihf jynhfpHk vkyfxkH;vkyfenf;rsm;/ tkyfcsKyfa&;/ usihf0wfrsm;
ap+yD;/ tkyfcsKyfa&;/ Oya'jyKa&;/ w&m;pD&ifa&; ponfwkd@jzihf wnfaqmufxm;=uonf? txl;
tm%moH;k &yfurkd l rSswatmif xde;f odr;f aqmif&u G rf _ ojzihf w&m;Oya'pkd;rdk;r_rSm tpkd;&ESihf jynfolvlxk
(Check and Balance;;;) ukdawmh wdwdusus tay: oufa&muf&.?
jyXmef ; aqmif & G u f = u&onf ? tpk d ; &onf
jynfolvlxkudk wm0efcHay;&onf? jyÏmef;xm;onhf Oya'rsm;ukd tpk;d &a&m/
jynfolvlxkuyg av;av;pm;pm; vdkufemusihfoHk;
trSwfpOf (1) rSvGJI udk,fpm;jyK 'Drdkua& =u&.? Tod k @ qd k v S s if 'D r d k u a&pD o nf vl w d k i f ; /
pDyHkpH jzpf.? a&G;aumufyGJrsm; ta&;}uD;+yD; t+ydKif wyfrawmfom;wdkif;twGuf tvGefyif vdktyfvSay
tqkdifjzpfjcif;/ w&m;rSsw rSefuefjcif;/ vufawG@ a=umif; &Sif;&Sif;vif;vif; odEdkifavmufayonf? Ô

37
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

avmuygvw&m;eJY 'Dru
dk a&pD
AkdvfrSL;ausmfausmfcdkif

Tae&mwGif A[kokwtaeESihf 0ef}uD; r&dSaom EkdifiHrSm vljzpf&jcif;onf a*G;oif;cHxm;


csKyfa[mif; OD;Ek. 'Drdkua&pDoabmw&m; (7) csuf &aom EG m ;ES i h f twl w l j zpf o jzih f 'D r d k u a&pD u d k
ukd a&S;OD;pGm wifjyvdkufygonf? EdkifiHwpfEdkifiHonf zsufqD;olrSeforSstm; rkcs cHcs&rnf [lI jzpfonf?
vlwpfpkydkif ypPnf; r[kwf/ EdkifiHol EkdifiHom;tm;vHk; ‚if;tjyif 'Drdkua&pD EdkifiHrsm;udk tuJjzwfEkdifatmif
ydkifqdkifonf? wkdif;wmaom enf;udkvnf; jyoxm;cJhygonf?
tpkd;&u jynfolvlxkudk b,fvdk tkyfcsKyfovJ?
xkd@a=umihf EdkifiHol/ EkdifiHom; trsm;pku wk d i f ; ol j ynf o m;rsm; vl . rl v tcG i h f ta&;
=unf=unfjzLjzL a&G;aumufwifajr‡mufcH&onhf b,favmuf&SdvJ? xkdtcGihfta&;rsm; xdyg; vmygu
yk*v ~d f (od@k ) tzG@J uomvSsif Ekid if u
H dk tkycf sKyfEidk o
f nf? jynfolvlxku bmvkyfEdkifovJ? pm;0wf aea&;
tkyfcsKyfonhftcg xifovdk t&rf;tkyfcsKyfvdk@ r&bJ b,f a vmuf jrif h v J / ed r f h v J ? jynf o l v l x k .
jynfolvlxku =unf=unfjzLjzL a&G;cs,f ay;xm; udk,fpdwfESpfjzm csrf;omr_ b,fvdk&SdvJwkd@ jzpfonf?
onhf trwfrsm;u a&;qGt J wnfjyKxm;aom Oya'
t&om tkycf sKyf&rnf? t&G,af &mufow “wu,fh 'Drdkua&pDqkdwm EdkifiHa&; oabmw&m;
l ikd ;f rJay;ydik f
cGihf &Sd&rnf? jynfolvlxktrsm;pk. axmufcHr_ r& t& jynfolawG&J@tusdK;twGuf jynfolawGu
aom tpkd;&tzGJ@onf tvkdtavSsmuf &mxl;rS wifajr‡mufwJh jynfolawG&J@ tpkd;& jzpf¶HkeJ@ r+yD;ao;
E_wfxGufay;&rnf? bl;? tJ'D tpk;d &[m jynfoal wG&@J vufiif; pD;yGm;a&;
tqihftwef;udk tcGihfta&; wef;wl&EkdifwJh tajc
jynfolvlxkonf *k%foduQm&Sdonhf vl taexd jr‡ihfwifEdkifatmif aqmif&Gufay;rS wu,hf
rsm;vdk aexkdifEdkifatmif vGwfvyfpGm a[majymcGihf/ 'Drdkua&pDtxd wufvSrf;Edkifr,f”
udk;uG,fcGihf/ pD;yGm;&SmcGihf/ zdESdyfcsKyfcs,fr_rsm;ukd Oya'
t& wdkufzsufydkifcGihf/ ckcHykdifcGifh tp&Sdaom jynfol Ad k v f c sKyf a tmif q ef ;
vlxk. arG;&myg tcGihfta&;rsm;ukd cdkifcdkifvkHvHk
tmrcHxm;aom Oya' &Sd&rnf? T t"dutcsuf AdkvfcsKyf.rdef@cGef;udk zwf¶_avhvm=unfh
rsm;udk vufcHEdkifaom oabmw&m;onf w&m; yg?
rSswjcif;/ vGwfvyfjcif;/ nDrSsjcif;wnf; [laom
avmuygv w&m;rsm;udk tajccHxm;jcif;jzpf+yD; ,ae@ jrefrmEdkifiHwGif pD;yGm;a&; tqifh
Toabmw&m;rSm 'Drdkua&pDjzpfonf? 'Drdkua&pD twef;udk wef;wlr&Edkif? xdyfydkif; ppftm%m&Sifrsm;

38
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

uom csKyfuikd +f yD; Edik x hf ufp;D eif; w&m;vGwf jyKrlum oihaf vSsmaf yvdrrhf nf? 'Dru
dk a&pDusiphf Oft& tm%m
ud,
k u f sKd ;rSv&JG if jynfov l xl rk suEf mS udk vH;k 0 r=unfh [lorSs jynfolvlxkxHrS qif;ouf&atmif jyKvkyf&
aoma=umifh wyfrawmfwGif;rSmyif atmufajcY avonf?
qif;&JwGif;eufvSayonf? 'Drkdua&pDonf jynfol
vlx. k tm%m ouf0ifvy_ &f mS ;atmif usio fh ;kH aom jynfol@qEN oabmxm;omvSsif y"me
enf;vrf; jzpf.? Edik if aH wmftqihf tkycf sKyfciG &fh o dS rl sm; usonf? 'Dru dk a&pDwidk ;f jynfrsm;Y qENjyjcif;qko d nf
(odk@) tpkd;&/ jynfe,ftpkd;& ponhf tkyfcsKyfa&; rSm xkd tkycf sKyfa&;0efxrf;rsm; (od@k ) tpk;d &u tajccH
tm%m usih f o H k ; Ed k i f o l r sm;onf jynf o l v l x k r S Oya'udk csK;d azmufonf (od@k ) vkyyf ikd cf iG u
fh kd ausmvf eG f
wm0efay;tyfcHxm;&aom 0efxrf;rsm;om jzpf=u vkyfonf (odk@) jynfol@qENudk vpfvsL¶_onf[k
onf ? 'D r k d u a&pD usih f p Of t & Ed k i f i H a wmf t m; xifjrif,lqvSsif jynfolvlxk. rlv tcGihfta&;
trSefwu,f OD;aqmifolrsm;rSm jynfolvlxkom t& Oya'abmiftwGi;f rS qENoabmxm; xkwjf yef
jzpf&.? jynfolvlxk. qENt&om xkd jynfol@ =ujcif;om jzpfonf? “Oya'abmif ausmv f eG f qENjy
0efxrf; tqihq f ihuf taumiftxnfazmfay;&jcif; t"du±k%f;jzpfaprSom Oya'ESihftnD t"du±k%f;
jzpf.? xkd@a=umihf tm%mydkiftppftrSefrSm jynfol ESdrfeif;cGifh&Sd.” xkdt"du±kef; ESdrfeif;a&;Oya'rSm
vlxkom jzpfayonf? vnf; jynfov l x
l uk tajccHOya'Y ay;tyfxm;jcif;
t&om jzpfonf? 'Drkdua&pD &ihfusufaom EkdifiH}uD;
“tpkd;&qkdwm jynfolvlxkqENeJ@ udkuf rsm;. ygvrD efvw $ af wmfrsm;Y trwfrsm; &efjzpfavh
nDr,fh wkdif;jynftusdK;ukd aqmif&Gufzkd@ tcsdefuef@ r&Sdaomfvnf; tcsKd@ygvDrefrsm;Y trwfrsm; &efjzpf
owf apcdik ;f xm;wJh opPmt&dq S ;kH jynfo@l 0efxrf;yJ” avh&Sd=uojzihf ppftm%m&Sifrsm;u ygvDrefpepf
a':atmif q ef ; pk = unf . xd k r d e f @ =um;csuf o nf qkd;uGufrsm;tjzpf axmufjycsif=u.?
tvG e f rS e f u ef v S a yonf ? od k @ rS o m wd k i f ; jynf
twGuf tusdK;&Sdatmif aqmif&GufEdkifayawmhrnf? vGwv f yfpmG a0zefciG /fh vGwv f yfpmG qENjyK
Edik if aH wmf OD;aqmifrt _ cef;u¾Y wyfrawmfyg0ifa&; cGihfrsm;rSm 'Drkdua&pD vkyfxHk;vkyfenf;jzpf.? trwf
qkdonfrSm 'Drkdua&pDoabmt& t"dy`m,f vHk;0r&Sd rsm; &efjzpfjcif;rSm vlrsdK;p¶dkufESihfvnf;aumif;/ ygvD
acs? OD;aqmifr_tcef;u¾rSm jynfolvlxk. u¾ refwGif; Oya'ESihfvnf;aumif;/ 'Drkdua&pD qkd+yD;
jzpfonf? Edik if aH wmftqihf tpk;d &wm0ef xrf;aqmif wvGJqHyifaumif;r_rsm;om oufqkdif.? vl}uD;
rnho f rl sm;/ tqihjf rihq
f ;kH 0efxrf;yif OD;aqmifru _ ¾ vlaumif;qefjcif;/ &ihu f sujf cif;rsm; &Szd @kd v+kd yD; ud,
k x
f d
r[kwfacs? vufa&muf jyKrljcif;rsm;udkrl wm;jrpfzkd@vdk.? txl;
ojzihf rdrdwkd@ jrefrmvlrsdK;pdwf"mwfa=umihf ykdI vkd
jynfolvlxk w&yfvHk;. vdktifqENESihf onf? T vGwfvyfpGm qENazmfxkwfjyo a0zef=u
tnD jynfolvlxk tusdK;pD;yGm;twGuf taumif jcif;onf ,ae@ etz ppftm%m&Sirf sm;tm; jynfol
txnfazmf aqmif&Gufay;&rnhf tm%moHk;&yfukd vlxku raumif;qkd;0g;ESifovdk ESifxkwfyHk/ qENjy
pepfwus pDrHcef@cGJ oHk;ydkifcGihfjyKxm;onfh tqihfjrihf yHkESihfawmh vHk;0 uGJjym;onf? Ô
qHk; jynfol@0efxrf;u¾ qkdvSsifawmh toHk;tE_ef;

39
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

zGpUJ nf;ykt
H ajccHOya'ESihf jynfov
l x
l l
Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

'Drkdua&pD vkyfxHk;vkyfenf;t& vGwfvyf xktd cg rdrwd @kd . ud,


k yf ikd t
f m%mESifh tcGifh
pGm pka0;cGihf/ +idrf;csrf;pGm qENjycGihf/ ajymqkd a0zef ta&;tcsKd@udk xkdtpkd;&odk@ ay;tyfvdkuf&onf?
aqG;aEG;cGi/fh a&;om;xkwaf 0cGi/fh zG@J pnf;wnfaxmifciG /fh xdk@a=umifh vufwef; xkd;ay;Ir&? xkdolrsm;onf
owif;pm rD'D,mrsm; vGwfvyfcGihf ponfwkd@udk tm%m&Sif/ oufOD;qHydkifrsm; jzpfoGm;Edkifonf?
vnf; txufyg enf;rSDI odoihfonf? xkd vGwfvyf pnf;rJhurf;rJh vkyfEdkifonf? xkd@a=umihf Oya'uef@
pGm qkdonfh pum;rSm 'Drkdua&pDY pnf;rJhurf;rJh owf/ owfrSwfcsufrsm;jzihf jyÏmef;twnfjyKay;
Oya'rJhjcif;rsKd;udkvnf; rqdkvdk? tajccHOya't& vkdufonf? TonfrSm “zGJ@pnf;yHk tajccHOya'”
Oya'abmiftwGif;rS jynfolvlxk. vkyfydkifcGihft& jzpfonf? Ttcsufudk =unhfvSsif zGJ@pnf;yHk tajccH
om jzpf.? xkdokd@ qkdvSsif jynfol@tm%m b,fvdk Oya'onf jynfolvlxktm;vHk;ESihf oufqkdif+yD;/
ouf a &muf a prnf e nf ; ? vl w k d @ onf wpf O D ; jynfolvlxk (odk@) jynfolvlxku ay;tyfaom
wpfa,mufwnf;/ wpfrdom;pkwnf; aeIr&yg? udk,fpm;vS,fu wm0ef,l a&;qGJ=u&rnf?
xkd@a=umihf &yfuGufaus;&Gm +rdK@jyEdkifiHrsm; wnf
aqmuf+yD; pkpnf; aexdkif=u& onf? jynfolvlxku ausauseyfeyf vufcH
twnfjyKay;&rnfrSm aocsmvSonf? jynfol@qEN
nD!Gwfjcif;onftiftm;/ pnf;vHk;jcif; yg0if=u&rnf? ,ck etzu udk,hfbmom udk,fa&;/
onftiftm; qko d uJo h @dk vlrsKd ;aygi;f pH/k wkid ;f &if;om; ukd,hftajccHOya' ukd,fvkyf/ udk,hfbmomudk,f
aygif;pHk pkpnf;aexkdif=u&onf? xkd@a=umihf trsm; twif;t"rR twnfjyKjcif;rSm 'Drkdua&pD vkyfenf;
qEN oabmxm;rsm;/ trsm;. &ydkifcGihf/ vkyfydkifcGihf/ vkyf[efr[kwfa=umif; wyfrawmfom;wkd@ oabm
qEN oabmxm;/ "avhx;kH pH ,Ofaus;r_rsm;udv k nf; aygufEkdif+yD jzpfonf? xkd@a=umihf zGJ@pnf;yHk tajccH
todtrSwfjyK&onf? }uD;rm;us,f0ef;aom e,f Oya'onf jynf o l v l x k E S i h f Ed k i f i H a wmf t wG u f
ajra'oudk apmihfa&SmufI vHk+cHKr_ay;&ef/ wkd;wufI tonf;ESvHk;yrm y"meusvSa=umif; awG@&ayrnf?
om,m0ajymaom EkdifiHwpfckjzpf&ef/ vltrsm; pm;
0wfaea&; zlvrkH u _ kd ajz&Si;f Edik &f ef/ Oya' pd;k rd;k r_ay;&ef jynfolvlxkonf Oya' oabmw&m;
&nf&G,fcsuf trsKd;rsKd;jzihf Twm0efrsm;udk vlxk rsm; em;vnfjcif;/ ynm&nf jrihrf m;jcif;/ Ekid if aH &;tod
ud,k pf m; xrf;aqmifay;rnho f rl sm; (od@k ) 0efxrf;rsm; ynm A[kokw rsm;jym;jcif;/ pdwfxm; &ihfusufI
(odk@) tpkd;&ukd a&G;cs,fcef@tyf wm0efay;=u&onf? oabmxm; rSefuefjcif;/ yl;aygif;vkyfudkif aexkdif
aygi;f oif;wwfjcif; ponfjzihf jynh0f aezk@d vdak yonf?

40
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

xk@d a=umihf +yD;cJah om aqmif;yg;rsm;Y tESpf rif;}uD;/ &Jrif;}uD; paom rk;d rjrif avrjrif rmef0ihaf p
(20) cef@ 'Drkdua&pD oabmw&m;rsm; jynfolvlxk rnhf pum;vHk;rsm; roHk;oifhay? zGJ@pnf;yHk tajccH
okd@ etzrS ynmay;r_ rjyKcJhjcif;udpPESihf aemif Oya' qko d nfrmS Edik if aH wmf zG@J pnf;r_EiS fh tajccH&rnhf
rsKd;qufrsm;wGif rlvwef;rSpI avhusihfynmay; Oya'rsm;udk owfrSwf twnfjyK jyÏmef;xm;jcif;
oif=um;arG;jrL=uzk@d ta=umif;ukd a&;om;wku d w
f eG ;f jzpfonf?
cJhjcif;jzpfygonf? Oya'qkdygu jrefrmvlxkonf
vlqkd;vlrkdufrsm;twGuf[kom tvkdvkd oGm;jrif=u tajccHOya'udk avhvmvSsif EdkifiHawmf
onf? a=umuf&G@H=uonf? vd k t yf c suf t & ygvD r ef (Parliament) ac:
v$wfawmf zGJ@pnf;r_/ EdkifiHawmftpkd;& trsKd;tpm;/
[pfwvm/ armfpDwHk;/ pwmvif/ crmeD EdkifiHawmf zGJ@pnf;yHk/ jynfolvlxktwGuf vl@tcGihf
yd@k aygt
h pk;d &/ etz ppftm%m&Sif ponfjzifh Edik if o ta&;ESihf tajccH tcGihfta&;rsm;udk t"du tajccH
H m
uG J j ym;rnf ? jynf o l v l x k pd w f q if ; &J r _ r S m awmh a&;qGJ=uygonf? ygvDref (odk@) v$wfawmfudk tar&d
twlwlyif jzpfonf? tm%m&Sifwkdif;u tm%m uefY uGefu&uf (Congress)/ *syefY 'dkif;,uf
wnf+rJa&;ESihf olwdk@tusKd;pD;yGm;twGuf Oya' (Diet) [k ac:onf? v$wfawmfYvnf; wckwnf;
qkdonfudk vGJrSm;pGm toHk;jyKcJh=uaoma=umihf jzpf xm;aom wpf&yf v$wfawmf (Uni-Cameral
onf? jynfolvlxku Oya'A[kokw/ todynm Parliament) ESihf v$wfawmfESpfckxm;aom ESpf&yf
r&Sdaoma=umihfvnf; jzpfonf? etz Oya'qkd+yD; v$ w f a wmf (Bi-cameral parliament) [l I
vd k o vd k tEd k i f u sih f / trd e f @ rsm; xk w f a ejcif ; uk d ud, k Efh ikd if EH iS u
fh ,
dk f nDatmif xm;=uonf? v$waf wmf
vufawG@ jrifEdkifonf? trSefawmh “tajccHOya' rSm Ekid if aH wmf Oya'jyKa&;wm0efudk xrf;aqmifonf?
qko d nfrmS jynfov l xl . k &ydik cf iG /fh cHpm;ydik cf iG fh ponfh
tcGihfta&;trsKd;rsKd; yg0if&+yD;/ tkyfcsKyfa&; 0efxrf; Edik if aH wmfwpf&yfY tkycf sKyfa&;/ w&m;pD&if
rsm;twGuf vkyfydkifcGihfudk uef@owf jyÏmef;ay;xm; a&;/ Oya'jyKa&; tm%moHk;&yf &SdonhftwGuf
jcif;” jzpfonf? jzpfonf? txufv$wfawmfwGif jynfe,ftpkd;&
(odk@) jynfe,fygvDrefrsm;u ta&twGufwl a&G;
wenf ; tm;jzih f tk y f c sKyf r nh f o l E S i h f cs,f apv$wfaom udk,fpm;vS,frsm; yg0ifonf?
tkyfcsKyfcHolrsm;t=um; “rl” wpfck nd‡E_dif;owfrSwf atmufv$wfawmfY a'otoD;oD;rS vlOD;a&ESifh
oabmwl = u&jcif ; om jzpf o nf ? Tae&mwG i f rJqENe,ftoD;oD;rS vlO;D a&ay: rlwnf+yD; rJqENe,f
“tm%mydkif” [k roHk;vkdyg? tm%mydkiftppfrSm toD;oD;rS jynfolvlxku pdwf}udKufa&G;cs,fay;
jynf o l v l x k o m jzpf o nf ? emrnf y nwf t ay: aom ud, k pf m;vS,rf sm; yg0ifonf? xku d ,kd pf m;vS,f
om,m,pfrl; rmefwufwwfaom p¶dkuf&Sdolrsm; rsm;tm; a&G ; cs,f r J a y;aom a&G ; aumuf y G J u d k
twGuf aemifwGif pum;vHk; a&G;cs,foHk;oihfonf? taxGaxGa&G;aumufyGJ [lI ac:qkdavonf? Ô
Oyrm- qdyfurf;tm%mydkif qkdaom pum;vHk;rsKd;/

41
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

qifjzLrsuEf mS qifrrJ Munf0h hH


Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

EdkifiHawmftpkd;& zGJ@pnf;&mwGif orRw ppftm%m&Sirf sm;u Ekid if aH &;tjrifrsm;udk


OD;aqmifaom tpk;d &(orRwOD;aqmif 'Dru dk a&pD) ESifh ydwfyifxm;jcif;/ rD'D,m/ pmay e,frsm;Y csKyfcs,f
0ef}uD;csKyf OD;aqmifaom tpk;d & (0ef}uD;csKyfO;D aqmif xm;jcif;rsm;/ EdkifiHa&; v_yf&Sm;wufºuGolrsm;udk
'Drkdua&pD) [lI urBmY ESpfrsKd; usihfoHk;vsuf&Sdonf? a=umufvef@I rw&m; jypf'%frsm; csrSwfaejcif;wdk@
pepftvdkuf tm;omcsuf/ tm;enf;csuf trsKd;rsKd; rS m rd r d E d k i f i H u d k urB m h t v,f Y 0if r qef @ apbJ
&S=d uqJ jzpf+yD;/ tcsK@d Eikd if rH sm;u ud,
k Efh idk if EH iS fh avSsmn
f D acsmufxJwGef;csaejcif;om jzpfayawmhonf? v$wf
atmif yHkpHajymif;vJ wDxGifaygif;pyf usihfoHk;r_rsm; awmf udk,fpm;vS,frsm;onf tkyfcsKyfa&;tm%m/
vkyf=uonf? trsm;tm;jzihf orRwpepfY orRwukd Oya'jyKa&; tm%mrsm;udk jynfolvlxkudk,fpm;
jynfolvlxku wkduf¶dkuf a&G;cs,f wifajr‡muf+yD;/ usihfoHk;I Oya'jyKjcif;rsm; aqmif&Guf=urnfjzpf&m
tar&duefY orRw a&G;cs,af &;tzG@J =um;cHxm;um/ EdkifiHtwGuf/ jynfolvlxktwGuf udk,fpm;vS,f
tm%moHk;&yf oD;jcm;pDjyK+yD; tkyfcsKyfa&;tm%mudk a&G;cs,fjcif;onf tvGefta&;}uD;onf r[kwfyg
om orRwukd ay;tyfxm;avonf? tm%m&Sif avm? tajccHOya' a&;qG&J mwGif wpfO;D wpfa,muf/
rjzpf a pa&;twG u f xd e f ; nd ‡ r _ (Check and tzGJ@tpnf;wpfck/ vufeuf tm;udk; ta=umuf
Balance) pepf vkyfxm;jcif; jzpf.? 0ef}uD;csKyfpepf w&m;jzihf a&;qGJr_rsm;onf w&m;r0ifacs? jynfol
Y ygvDref(v$wfawmf)u 0ef}uD;csKyfudk a&G;cs,f+yD; vlxk. vdkvm;csufqENrsm;onf zGJ@pnf;yHk tajccH
0ef}uD;csKyfu ygvDrefxJu tpkd;&tzGJ@wGif ygrnhf Oya'Y tjynfht0 yg0if&rnfom jzpfonf?
0ef}uD;rsm;udk a&G;onf? ygvDrefonf tpdk;&tzGJ@udk
a&G;cs,Ef idk +f yD; t,Htk =unfr&St d qdk wifoiG ;f jzKwfcs odk@rSom jynfolvlxkrS tm%m trSef
Edkifonf? wu,f qif ; ouf v mrnf jzpf o nf ? zG J @ pnf ; yH k
tajccH Oya't&om jynfolvlxku a&G;cs,fay;
xkd@a=umifh jynfolvlxkonf v$wfawmf vdkufaom tkyfcsKyfa&;tm%m usihfoHk;Edkifolrsm;
udk,fpm;vS,frsm;udk a&G;cs,f&mwGif rSefuefpGm a&G; (tpkd;&)u vdkufem usihfoHk;ay;&ayrnf? tpkd;&
cs,fEkdifzkd@ ta&;}uD;onf? rSefuefpGm a&G;cs,fEdkif&ef [lonf tm%mydkifr[kwfacs? tm%mydkifonf
rSm jynfolvlxkbufuvnf; EdkifiHa&;todtjrif jynfolvlxkom jzpf&rnf? TonfrSm 'Drkdua&pD
us,fjyef@I A[kokw rsm;jym;r_/ EdkifiHa&; tod vkyfxHk;vkyfenf; jzpfonf?
pdwf"mwf Edk;=um;r_rsm; &Sdae=u&rnfjzpfonf?

42
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ok@d aomf a'oqkid &f m tkycf sKyfa&;tzG@J rsm;


zGJ@pnf;yHk tajccHOya'rsm; a&;qGJ+yD;ygu (od@k ) a'oqkid &f m tpk;d &rsm;ok@d aumif;rGerf sS waom
vnf; jynfolvlxkwpf&yfvHk; od&Sdap&ef &Sif;vif; tm%mrsm; cGJa0ay;xm;ygu wjynfaxmifpepf[k
wifjyjcif;/ a=unmjcif;/ rD', D mrsm;rS xkwv f i$ w
fh ifjy qkdaomfvnf; jynfaxmifpkoabm ouf0ifygonf?
jcif;/ bmompum; toD;oD;jzihf a&;om;jyefqdk jzef@csd vlrsK;d pkrsm; rsm;jym;pGm&Sad om Edik if rH sm;Yrl jynfaxmif
jcif; ponfwdk@udk rysufruGuf jyKvkyfay;=urS 'Drdku pkpepfukd oHk;pGJ=uonf? Oyrm =opa=w;vsEdkifiH.
a&pD vkyfenf;vkyf[ef rSefuefayrnf? okd@rSom tpkd;&yHkpH (Government Type) rSm Federal
jynfolvlxku t}uHjyKwifjy jyifqifjcif;/ y,fzsuf Parliamentary Democracy jzpfI tar&duef
jznhpf u
G jf cif;/ twnfjyKjcif;rsm; jyKvkyEf ikd =f uayrnf? (Government Type) rSm Constitution-based
federal republic, strong democratic tradition
TrS s qk d v S s if etzppf t m%m&S i f r sm; jzpf+yD;/ ±k&Sm; (Government Type) rSm Russian
bma=umihf 'Dru dk a&pDudk a=umuf&@HG rsurf ek ;f usK;d ae& Federation jzpfonf?
ovJ/ jynfolvlxktwGuf 'Drdkua&pD vkyfxHk;vkyf
enf;rSm b,favmuf ta&;}uD;ovJ/ jynfolvlxk jynfaxmifppk epfudk Union (ok@d ) United
twGuf Edik if aH &;todOm%f jrihrf m;&ihu f surf _ tb,f States (od@k ) Federal (odk@) Federation ponfjzihf
rSs ta&;ygovJ/ vGwfvyfpGm a&;om; ajymqkd azmf pkaygi;f zG@J pnf;xm;aom§ jynfaxmifpt k "dym` ,f &,l
xkwfcGihf/ zGJ@pnf;cGihf/ +idrf;csrf;pGm qENjycGihf/ a&;om; um trsKd;rsKd; ac:a0:oHk;pGJ=uonf? t"dy`m,frSm
xkwfa0cGihf ponfh tcGihfta&;rsm;/ jynfolvlxkY jynf a xmif p k y if j zpf I (Union) ,l e D , H a c:ac:
&Sdoihf/ r&Sdoihf qdkwmudk wyfrawmfom;wkd@taeESifh (Federal) zuf'&,fac:ac: tac:ta0:onf t"d
ta=umif;tusKd ; qufpyf jrifEidk =f uay+yD? wyfrawmf ur[kwf/ omrnomjzpfonf? Tpum;vHk;rsm;udk
om;wdk@taejzifh trSefwu,f wdkif;cspfjynfcspf &J&JawG; &J&JajymEkdif&rnf?
pd w f " gwf & S d y g vS s if 'D r d k u a&pD E d k i f i H a wmf u d k
xl a xmif o if h y gjyD ? jref r mh ' D r d k u a&pD t a&;ud k zuf'&,fudk r=um;&J/ roHk;&J jzpfaeonf
tm;ay;ulnDoifhay+yD? rSm ppftm%m&Sifrsm;yif jzpfonf? ta=umif;&if;
&SmazGonht f cg zuf'&,fukd jynfaxmifpk +ydKuGaJ &;rl
,ae@ ppftm%m&Sifwdk@. 'Drdkua&pDudk tjzpf ta=umif;jy+yD;/ ygvDreftpkd;&acwf 0ef}uD;
vSnfhzsm;aer_tm; em;vnf=u&ayrnf? EdkifiHawmf csKyf OD;EkqrD S Akv d cf sKyfae0if; OD;aqmifaom ppfaumifpD
zG@J pnf;r_ yHpk H (State Formation) rSm Edik if aH wmf pwif u tm%modrf;cJhzl;aoma=umihf jzpfonf? qifjzL
yHkpHcs&ef tajccHtkwfjrpftqihf jzpf.? yHkpH ESpfrsdK;om rsufESm qifrJr=unhf0Hh qdkovkd etzppftm%m&Sif
&S d o nf ? wjynf a xmif p epf (Unitary) ES i h f rsm;uvnf; rsuEf mS ajymifajymif/ t&Surf phJ mG jynfol
jynfaxmifpkpepf (Federal) qkd+yD; zGJ@pnf;=uonf? vlx. k tm%mudk qufvuf odr;f ydu k x
f m;I ,ae@
wjynfaxmifpepfudk t"dutm;jzihf vlrsKd;wpfrsKd; xufwkdif zuf'&,fqkdaom pum;udk roHk;pJG&Jacs?
wnf;om &Sdonhf EdkifiHrsm;u oHk;pGJ.? A[kdtpkd;&Y 'Drdkua&pDusihfpOfESihf jynfaxmifpkrSmvnf; jrefrm
om tcsKyftjcmtm%m tjynft h 0 &So d nf? tqihf Ek d i f i H t zk d @ ta=umif ; tusKd ; quf E G , f a eonf ?
qihaf om a'oE W& tkyfcsKyfa&;tzGJ@rsm;u vdkufvH tm%m&Sifwdk@u wyfrawmftwGif;Y zuf'&,f[l
taumiftxnfazmf aqmif&u G =f u&+yD; tm%moH;k onf jynfaxmifpk+ydKuGJa&; [laom tjrifudk ¶dkuf
pGJr_ vGefuJygu tm%m&Sifrsm; ay:aygufvmEkdif oGif;xm;onfrSm tvGefrSm;,Gif;onf? Ô
onf?

43
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

z,f'&,feYJ wyfrawmf
Ad k v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

rsKd;qufopfrsm; todºuG,f tjrifus,f ua&pDenf;us aqG;aEG;=ujcif;om jzpfonf? 0ef}uD;


apzdk@ z,f'&,feJ@ywfoufwJh wifjycsufudk 'Dpm csKyf OD;Ek udk,fwkdifa&; twˆKy`wWdjzpfaom “wmaw
tkyfrSm qufvuf wifqufvdkufygw,f? ta[mif; paeom;” pmtkyfY yg0ifaom tcsufrsm;udk =unhf
udk topf rjzpfapcsifaomfvnf; orkdif;pmrsufESm vSsif cGx
J u G af &; &nf&,G cf suf ryg0ifa=umif;/ jynfe,f
t& trSefw&m;udkawmh ajymqkd vufcH=u&ayrnf? acgi;f aqmifrsm;ESifh OD;Ek rnfrsS &if;ES;D u|r;f 0if+yD; rnfrsS
1962 ckESpfY 0ef}uD;csKyf OD;Eku jynfaxmifpk jrefrm yGifhvif;a=umif;ESihf OD;Ek. apwemudk awG@jrifEdkifyg
EdkifiHudk ydk+yD; pnf;vHk;oxuf pnf;vHk;apcsifaom onf?
apwema=umihf zGJ@pnf;tkyfcsKyfyHk tajccHOya'udk
vkdtyfovkd jyifqif&ef oihfawmfaom tqkdrsm; “tpnf;ta0; +yD;wJhtcg &Srf;jynfe,f
wifoGif;zkd@ jynfe,facgif;aqmifrsm;udk uruxjyK OuUÏ pyfcGefrsKd;eJ@ u,m;jynfe,fOuUÏ pyf0Àwkd@
pwif zdwfac:cJhjcif; jzpfygonf? [m 0ef}uD;csKyfeJ@twl 0if'grD,m0if;twGif; 0ef}uD;
csKyf aetdrfodk@ vdkufvm=uw,f? pyfcGefcsKdu p+yD;
jynfe,facgif;aqmifrsm; taeESihf wpfOD; 0ef}uD;csKyfudk 'Dvdk ar;w,f”
csi;f (od@k ) tzG@J vu
kd f w}udrwf cgrsS TudpP awmif;qkd
jcif;/ t}uHjyKjcif;yif r&SdcJhacs? jynfe,f&awmhrnfh “0ef}uD;csKyf/ u|efawmfwdk@eJ@ ywfoufwJh
rGef/ &cdkif acgif;aqmifrsm;/ csif; txl;0daoowdkif; aumv[mv owif;awGudk =um;+yD;+yDvm;”
acgif;aqmifrsm;/ &Srf;/ ucsif paom jynfe,facgif;
aqmifrsm;u awmif}uD;Y }udKwif aqG;aEG;+yD;/ t}uH “=um;+yD;+yD”
jyKaqGaEG; wifjy=ujcif;jzpfonf? xkdwifjycsufudk
zuf'&,frl [kac:onf? “'Daumv[mv owif;awGudk r,HkygeJ@
0ef}uD;csKyf”
t=urf;zsi;f yg0ifaom tcsuf (3) csurf mS
Armjynfrudk jynfe,fwpfck owfrw S af y;&ef/ vlrsKd ;pk “pdwfcsaeyg csKd/ u|efawmf 'gawGudk r,Hk
v$waf wmfEiS fh jynfo@l vw $ af wmfukd tm%mwl owf ygbl;”
rSwfay;&ef? vlrsKd;pkv$wfawmfY jynfe,f/ wkdif;
trwfOD;a& nDwlnDrSs jzpf&efwkd@ jzpfonf? cGJxGuf “u|efawmfwkd@ 0ef}uD;csKyfudk t=uyfudkif
rnfqkdaom pum;vHk; wpfvHk;rSs ryg0ifacs? 'Drkd csif&if 1948 ckeJ@ 1949 ckESpfawGwkef;u t=uyfudkif

44
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

Ekdifygw,f? tJ'Dwkef;uvnf; t=uyfrudkifcJhzl;bl;? u|efawmf awG;=unhfw,f? aemuf+yD;awmh bm


aemifusawmhvnf; wcgrS rudkifcJhzl;bl;” twG u f 'D v d k rrS e f o wif ; jzef @ aew,f q k d w m
u|efawmf pOf;pm;vdk@ r&bl;” Tonfudk =unhfvSsif
“csKdwkd@udk u|efawmf ,Hkygw,f” xkdtcsdefu tqkdjyKaqG;aEG;cJhaom zuf'&,frlonf
wkdif;&if;om;csif; ydkrdk cspf=unfa&;ESihf ,Hk=unfr_ yGm;
“aus;Zl;wifygw,fcifAsm;” rsm;apa&; jzpf a omf v nf ; cG J x G u f a &;rl t jzpf
aumv[mv xkwfolwkd@uvnf; xkwfae=uonf
“u|efawmf xifwmuawmh csKdwdk@ 'Dudk rSm bma=umihq f odk nfukd orkid ;f u jyqkcd +hJ yD; jzpfonf?
vmwm[m u|eaf wmf&h @J zdw=f um;csut f & vmw,f
qkw d mudak wmhaumv[mv v$iw fh o
hJ al wG rodb;l eJ@ okd@aomfvnf; wbufu ta=umif;jy
wlw,f” p&m jzpfavmufatmif jynfov l x
l k awGa0p&m jzpf
avmufatmif tajctaersm;uvnf; &Sad eonfukd
“tJ'gawmh aocsmygw,f” awG@&.? ya'o&mZf qef@usifa&; wkdufyGJ0ifaeol
rsm; &Sdaeaomfvnf; ya'o&mZf apmfbGm;tcsKd@
“u|ef a wmf w k d @ buf u tqd k j yKcsuf tm%m&,lvrkd /_ uGejf rLepfpepf }uD;xGm;rvmapa&;
wpf&yf wifoGif;&rSm jzpfayr,fh tJ'Dvdk wifoGif;¶HkeJ@ twGuf qDwkd;ppftkyfpku jrefrmEdkifiH &Srf;jynfe,f
0ef}uD;csKyfu u|efawmfwdk@tvkdudk vkdufavsmw,f ta&S@ydkif;/ awmifydkif;/ u,m;/ u&if/ weoFm&D
vdk@ rajymqkdEdkifygbl;? tcktqkdjyKcsufu aemufxyf wavSsmuf wyfjzef@xm;+yD; w±kwf armfpDwkef;uGefjrL
aqG;aEG;&OD;r,fh udpPwpf&yf jzpfygw,f” epfrsm;udk wkdufaeonhf csefau&Sdwf w±kwftpkd;&
wyfrsm;tm; 0ifa&mufulnDaer_/ qDwkd;ppftkyfpkudk
“tJ'ge@J ywfoufv@dk wckck vkyEf idk &f ifawmh rSD+yD; EkdifiHa&; tjrwfxkwfvkdolrsm; &Sdr_ESihf zqyv
aumif;ygw,f? rvkyfEdkif&ifvnf; udpPawmh r&Sdyg uGJ+yJum tcsif;csif; aqmfae=ur_/ ppfwyftwGif;
bl;? ab;z,fxm;vdu k f ¶Hak ygAh sm” “u|eaf wmht f aeeJ@ qkd&S,fvpf ppfAkdvfrsm; xdyfydkif;Y }uD;pkd;aer_ paom
awmh 0ef}uD;csKyf&J@ qHk;jzwfcsuftwkdif; vdkufemygh ta=umif;w&m;rsm;udkvnf; pDppfawG@&SdEdkifayonf?
r,f” rsKd;qufopf aemifvmaemufom;wdk@ od&SdrSwfom;
um trdjrefrmEdkifiH tusKd;twGuf o,fydk;aqmif
OD;Eku “wckawmh&Sdw,f csKd&J@? 'Daumv &GufEdkif=uygap? Ô
[mvawG u d k b,f o l a wG jzef @ aewmvJ q k d w m

45
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

wkid ;f &if;om;vlrsK;d pkrsm;eJY wyfrawmf


Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

ordkif;a=umif;udk jyef=unfhvSsif awmfvSef okd@aomf +AdwdoSsudkvkdeD vufatmuf


a&;aumif p D r S 1962 ck / rwf v (2) &uf a e@ ESpfaygif;wpf&meD;yg; aecJh=u&csdefwGif awmifay:
tm%modrf;yGJonfom yxr trSm;ESihf tu,fI ajrjyef@ oGm;vmqufqHa&;udk Oya'jzihf wif;wif;
ta=umif;jyovdk@ rSefuefcJhyguvnf; EdkifiHawmf usyfusyf uef@owfcsKyfcs,f cHcJh&r_/ EkdifiHa&;/ vlrsKd;
wnf+idraf tmif jyKvkyI f tm%mudk jyefvjJ$ cif;rjyKbJ a&;/ bmoma&;t& aoG;cGt J yk cf sKyfc&H r_/ vGwv
f yfa&;
xm0& odrf;ydkufum ppftm%m&Sifpepf xlaxmif &,l+yD;aemuf vlrsKd;pkrsm; txiftjrif vGJrSm;I
vkdufjcif;onf 'kwd, trSm;om jzpfacsonf? tcsif;csif; jy\emrsm; ay:aygufcJh+yD; oHo, }uD;
jrefrmhenf; jrefrmh[ef qkd&S,fvpfpepf qkdonfrSm xGm;vmcJhr_rsm;/ txl;ojzifh etzppftm%m&Sifwkd@
vnf; rl0g'taeESihf ±kyfjyaumif;atmif uGefjrLepf wkid ;f &if;om; pnf;vH;k nD!wG af &;udk pdw&f if;apwem
ysufrsm; jzpfaom pma&;q&m udkudkarmif (ac: ) aumif;jzihf rSeu f efpmG tifwu dk tf m;wku d f aqmif&uG f
OD;cspfvd_if/ OD;apmOD; wkd@. EdkifiHa&;ynmrsm; &,l+yD; &rnhftpm; pdwf0rf;uGJjym;a&;ukdom odompGm
ygwD y d k i f ; taeES i h f Ak d v f & J x G É f / ocif w if j rwk d @ u vkyfaqmifaer_rsm;a=umifh wjynfaxmifpepfonf
oHk;pJGum a&;qGJcJh=ujcif; jzpfonf? jzpfEdkifp&m r&Sdao;acs?

xl;jcm;onfrmS jrefrmhq&dk , S v
f pf vrf;pOf ppftm%m&Sifrsm; jyKr_yHkrsm;rSm pOf;pm;
ygw. D aumif;rGeaf om oabmw&m;usr;f [k cs;D usL; wwf v S s if oH o ,&S d p &m tcsuf j zpf . ? ‚if ; jyif
=u&onhf “vlESihf vl@ywf0ef;usif tnrn oabm jrefrmEdkifiHwGif wkdif;&if;om; vlrsKd;pkrsm; rsm;jym;+yD;
w&m;” usrf;onf bmomrJh uGefjrLepf}uD;rsm;u vlrsK;d pk}uD;rsm;Yvnf; vlrsK;d pki,fav;rsm; &Sad o;jyef
Ak'<w&m;awmfrsm;rS rZÆdryÉdy'g usihfpOf/ yÏmef; &m vlenf;pkrsm; tcGihfta&;twGuf xda&mufpGm
a'\emawmfrS a=umif;usKd;qufEG,fr_ oabm aqmif&GufEdkifzkd@ jynfaxmifpk zGJ@pnf;jcif;onfom
w&m;rsm;udk xkwf,loHk;pGJxm;jcif;yif jzpfonf? t"dym` ,f &Sad yrnf? od@k aomf ,ae@txd ppfreS o f nfh
jrefrmEdkifiH taeESihf udkvdkeDe,fcsJ@rsm; vufatmuf jynfaxmifpk zGJ@pnf;r_rsKd; r&Sdao;ovdk 'Drdkua&pDudk
rusa&muf cJhvSsif wkdif;&if;om;vlrsKd;pkrsm; tm;vHk; rsufuG,fjyKxm;I wkdif;&if;om;vlrsKd;pkwdk@t=um;
pnf;pnf;vHk;vHk; wufnDvufnD &SdcJhvSsif tcsif;csif; oHo,om }uD;xGm;aeayonf?
oHo,ryGm;bJ ,H=k unfcspcf ifr_ &Sad ecJ=h urnf qkvd sS if
tiftm;&Sdaom wjynfaxmifpepfudk xlaxmifEdkifcJh 1947 ck / arv zqyvnD v mcH Y
p&m ta=umif;&Sdonf? trsKd ; om;acgif ; aqmif Ak d v f c sKyf a tmif q ef ; u

46
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

“wjynfaxmifpepf wnfaqmufrvm;/ 'grSr[kwf jynfov l x


l k tm;vH;k yg0if+yD; ndE‡ i_d ;f aqG;aEG; oabm
jynfaxmifpk pepf wnfaqmufrvm;” [k pwif wl csrSwf&rnf” jzpfonf? 'Drkdua&pD oabmt&
ar;jref ; cJ h + yD ; / “u|ef a wmf w k d @ [m wk d i f ; &if ; om; jynf o l v l x k q EN o nf o m y"me jzpf o nf ?
vl e nf ; pk a wG & J @ tcG i h f t a&;ud k umuG , f z k d @ jynf a xmif p k p epf u k d taumif t xnf azmf & Y
oih f a wmf p G m xd e f ; csKyf =uyf r wf x m;wJ h (Federal) zuf'&,f qko d nfuv kd nf; awG@&ayrnf?
jyÏmef;csuaf wGe@J jynfaxmifpw k pfpk xlaxmif&r,f? “zuf'&,f”rSm a=umufp&m r[kwfyg?
'gayrJh u|eaf wmfw@dk [m yl;aygi;f +yD; vJusomG ;wmrsK;d
rjzpf a p&bJ pk p nf ; nD ! G w f r _ e J @ }uh H } uH h c d k i f wef;wlnDrSsr_ &Sda&;onfom t"duusyg
x&yfwmrsKd;jzpfatmif owdjyK=u&r,f” [kvnf; onf? Tonfudk txl; owdxm;&rnfjzpf+yD;/
apwemrSefpGm tqkdjyKcJhygonf? a=umufp&m aumif;onfrSm xkd “rl” udk wifjya&;
om;aom olrsm;om jzpfonf? “rl” . aemufu, G f
TrS s qk d v S s if zuf ' &,f q k d o nf jynf Y t}uHqkd; Om%fqkd;rsm; &Sdr_/ ckwHk;vkyfI cGJxGuf&ef
axmifpk +ydKuGJa&;r[kwf/ 'dk@wm0ef ta&;oHk;yg;udk }uHpnfr_wkd@om jzpfonf? a&S;ya0o%Dumvuyif
vnf; xdcdkufp&m r&Sda=umif; ,ae@ wyfrawmfom; wkdif;jynfae&mtESH@ vlrsKd;pkaygif;pHk jzef@usufaexkdif
taygif; pdwfcs,Hk=unfEdkifavmufyg+yD? trSefawmh vSsuf&Sdaom jrefrmEdkifiHuJhokd@aom wkdif;jynfY rnf
wjynfaxmifjzpfap/ jynfaxmifpkjzpfap wef;wl olrsS tarGcqJG if;I rjzpfovdk tcGit fh a&; rnDrsS jcif;/
nDrSsr_udk jzpfap+yD; tm%mudk aumif;pGm jzef@a0Ekdif wef;wlnDrSsr_ r&Sdjcif;wkd@vnf; &SdaevSsif rjzpfEkdifay?
jcif; qdkonfh tESpfom&onfom t"du jzpfay
onf? jynfaxmifqadk omfvnf; a'oqkid &f m tkycf sKyf r,H k o uF m jzpf j cif ; / rk e f ; wD ; jcif ; rsm;
a&;tzG@J (jynfe,ftpk;d &)rsm;ok@d tm%mrsm; aumif; azsmuf I ±k d ; om;rS e f u ef a om pd w f a pwemES i h f
f sS if jynfaxmifpk oabmom “wdkif;jynftwGuf” [laom OD;wnfcsuf wpfck
pGm jzef@a0cGaJ y;xm;Edik v
jzpf.? wnf;udo
k m pGu
J ikd u
f m nDn!D wG ! f w
G f wnfaqmuf
oGm;=u&rnf jzpfonf? ,ae@ wkdif;&if;om; tzGJ@
jynfaxmifqkdaomfvnf; jynfe,ftpkd;& tpnf;rsm;&Sd acgif;aqmifydkif;onfvnf; urBmESihf
rsm;ok@d aumif;pGm tm%mjzef@a0 cGaJ y;xm;r_ r&Sv d sS if ,SOfI tjrifus,fvm+yD; jzpfonf? acgif;aqmif
vnf; wjynfaxmifoabmom ouf0ifonf? rsKd;qufopfrsm;rSm acwfynmwwfrsm; jzpf=u+yD;
‚if;tjyif owdjyK&efrSm tm%mcGJa0r_ rsm;vGef;vSsif urBm&h mG (Globalization) ukd em;vnf=u+yD; jzpf.?
A[kdtpkd;& tm;enf;+yD; rvdkvm;tyfaom jy\em pnf;vHk;nD!Gwfa&;/ wef;wlnDrSsa&;/ 'Drkdua&pDESihf
rsm; &SdEdkifovdk/ A[kdtpkd;& csKyfudkifr_ rsm;vGef;u wkdif;jynfwpfckvHk;twGuf yl;aygif;aqmif&Gufa&;
vnf; tm%m&Sifp¶dkuf 0ifEkdifjcif; ta=umif;w&yf qkdaom tawG;tac:rsm; &Sd=uonfudk olwkd@pum;
jzpfayonf? jynfaxmifpkpepfukd “wkdif;&if;om; rsm;u az: jy+yD;=uav+yD? Ô

47
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

vlxak cgi;f aqmif rsK;d qufopfrsm;ESihf 'Dru


dk a&pDEidk if H
Ak d v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

'Drkdua&pDpepfwGif vuf&SdtzGJ@rsm;xuf
u|efawmfwdk@taeESifh rsufuef;rsdK;cspfrsm;
jynfolvlxk. qENonf t"dujzpfonfudkvnf;
vkyfaeI r&awmhyg? tar&duefjynfaxmifpkuJhokd@
vufc&H ayrnf? Ekid if aH wmftm; aumif;pGm OD;aqmifr_
pHjy 'Drudk a&pD zuf'&,f Ekid if }H uD;yifvsS if pwifz@JG pnf;
ay;EdkifpGrf;&Sdygu rnfonhfvlrsKd;pkrqkd EdkifiHawmf
umpu zuf'&,fjzpfaomfvnf; jynfolvlxktm;
orRw§0ef}uD;csKyf ae&mY cef@tyfjcif; cH&ayrnf?
vHk; wpdwfw0rf;wnf; jzpfvm+yD;/ ynma&;/ pD;yGm;
Armwkdif;&if;om;r[kwfI rjzpf&[k r&SdEdkifacs?
a&;/ EdkifiHa&;/ vlr_a&;rsm; wnf+idrfI aumif;rGef
wcsed f u Edik if aH wmforRw pyfa&$ou
kd /f ref;0if;armif/
wk;d wufvmaom tcsed Yf jynfaxmifpq k adk omfvnf;
qrm; 'l ; 0g; qif 0 g;aemif (&nf & G , f + yD ; ) wk d @
jynfe,frsm; tm%m&Sdr_udk rysufapbJ A[kdtpkd;&
&SdcJhzl;ygonf?
tm%mudkvnf; wjynfaxmif[k urBmu xifrSwf
&avmufatmif xm;&Sad pcJo h nfukd wkid ;f &if;om;tzG@J
xkd@twl jynfe,ftpkd;&rsm;vnf; jynf
acgif ; aqmif r sm; tygt0if jynf o l v l x k } uD ; u
e,ftwGuf oihaf wmfI jynfov l x
l u
k a&G;cs,yf gu
awG@jrif=u&rSmjzpfygonf?
&Srf;jynfe,ftpkd;&rSm ucsif/ u,m;/ u&if/ csif;
vlrsKd;pkrsm; jzpfEkdifovdk &cdkifjynfe,ftpkd;&rSmvnf;
trsKd;om; 'Drdkua&pDtzGJ@csKyf. wkdif;&if;
rGef/ Arm/ &Srf;/ ucsif/ u&if jzpfEdkifonf? &cdkifjynf
om;vlrsKd;rsm;ta&;ESihf pyfvsOf;I xm;&Sdaom
e,frkd@ &cdkifvlrsdK;/ &Srf;jynfe,frdk@ &Srf;vlrsdK;[k owf
oabmxm;udk A[kokwtjzpf wifjycsifygonf?
rSwfI r&ay? TonfrSm 'Drkdua&pD jzpfonf?
jynfaxmifpk jrefrmEdik if aH wmfonf tm&Stv,fyikd ;f
jynfolvlxk. qENoabmxm; y"me jzpfonf?
ukef;ajcrS qif;oufaygufzGm;vm=uonhf wkdif;&if;
t&nftcsi;f ukd t"duxm;aom vlra_ &;pepfvnf;
om; vlrsKd;/ rdom;pk0ifrsm;jzihf aygif;pyfzGJ@pnf;xm;
jzpfonf? tar&duefEikd if YH ,ae@ zcif uifnmvlrsK;d
aom Edik if w
H pfEikd if H jzpfygonf? ucsi/f u,m;/ u&if/
ESifh rdcif tar&duefrS arG;aom rpPwm tkb d m;rm;u
csif;/ Arm/ &cdkif/ &Srf; tp&Sdonhf wkdif;&if;om; vlrsKd;
orRwjzpfvmonfudk twk,l jrifawG@Ekdifonf?
rsm;/ vlrsdK;pkrsm;. trdajronf jrefrmEdkifiHomvSsif
urBmw0Srf;vHk;u *k%f,lcsD;usL; axmyem jyK=u&
jzpfayonf?
onf ? 'D r k d u a&pD usih f p Of u d k aumif ; pG m
&ih f u suf a om oabmxm;rsm;ES i h f
odk@jzpf&m vlrsKd;wpfrsKd;ESihfwpfrsKd;/ vlrsKd;pk
jyKpk y sKd ; axmif E d k i f c J h = uIom Ttajctae
wpfpkESihfwpfpkwkd@onf tjyeftvSef ,Hk=unfr_ &Sd=u
jzpfay:vm&jcif;jzpf.?
48
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

&ef wef;wl&nfwl qufqH=u&ef ta&;}uD;ayonf? rlvwm0efudk jyefvnf xrf;aqmif&ayvdrfhrnf?


vlrsK;d }uD; vlrsK;d i,f [laom jy\emrsm;/ awmifay: EdkifiHwpfEdkifiHwGif wyfrawmfwpf&yfom &Sd&rnfrSm
ajrjyef @ [l a om tpG J t vrf ; rsm;ud k t+yD ; tyd k i f trSefyif jzpfonfudk vufcH=uygonf? tcsdefrsm;pGm
azsmufzsu+f yD; jynfaxmifpw k pfct
k wGi;f rS ayguzf mG ; r&Sdawmh+yDjzpfI Twm0efudk jywfjywfom;om;
vmaom nDtudk wkid ;f &if;om;rsm;tjzpf pG+J rJpmG cH,l &,l&ef vkdtyfaeay+yD?
tyfayonf? Toabmxm;udk vufawG@ taumif
txnf azmfay;rnfh 'Drdkua&pDudk wnfaqmufrnf xkd@a=umifh ppftm%m&Sifwpfpk z,f&Sm;
jzpfaom trsKd;om; 'Drkdua&pDtzGJ@csKyfudk wdkif;&if; a&;/ wkdif;jynfudk 'Drdkua&pDEdkifiHtjzpf aumif;pGm
om; jynfolvlxkw&yfvHk;u ,Hk=unfpGm wcJeuf toG i f u l ; ajymif ; ay;Ed k i f & ef t wG u f OD ; wif O D ;
axmufcHrJ ay;cJh=uygonf? (AdkvfcsKyf}uD;a[mif; ol&wifOD;)ESihf a':atmifqef;
pk=unfwdk@ OD;aqmifaom EdkifiHa&;ygwDESihf qufpyf
od k @ aomf v nf ; ppf t m%m&S i f w d k @ u yl;aygi;f aqmif&u G af &;/ xkad cgi;f aqmif}uD;rsm;. ab;
tm%mudk vufeuftm;udk;+yD; odrf;ydkufxm;onf tE W&m,f vHk+cHKa&;/ jynfolvlxk. tm;ay;axmuf
rSm ,ae@wikd yf if jzpfonf? etzu jrefrmjynfow l @kd cHr_ &&Sda&;ESihf &yf&GmvHk+cHKa&; ponfwkd@udk r[mAsL
onf 'Dru dk a&pDEiS fh rxku d w f efao;[laom pum;ESifh [mwpf&yf a&;qGJI tjrefqHk; taumiftxnfazmf
tjrifrSm tm%m&Sifrsm;. tm%m qufvuf &ef wkdufwGef;vdkayonf? jynfolvlxktaeESihf
ydik q
f idk f odr;f ydu
k x f m;Edik af &;twGuf ta=umif;jycsuf vnf; &[ef;oHCmawmfrsm; uHaqmifcJh=uonhf
rSsom jzpfonfudk ,ae@rsKd;qufopf wyfrawmf enf;wl ppftpk;d &udk pkaygi;f uHaqmif=uzd@k tcsed w f ef
om;taygif; odapcsifygonf? ,ae@ rsKd;qufopf +yD jzpf.?
wyfrawmfacgif;aqmifrsm;taeESifh rSefuefaom
vrf;udk a&G;cs,f=u&ayawmhrnf? ppfwyfudk jynfolESifh aoG;cJGxm;aom ppf
tm%m&Sifwpfpk&JŒ twGif;o±kyftm; uGufuGuf
rvGJraoG ppftm%m&Sifwpfpkudk z,f&Sm; uGi;f uGi;f od+rif=u+yD; wyfrawmf(=unf;§a& §av)
um wkdif;jynfodk@ tm%m jyefvnf tyfESif;&ayvdrfh t&m&S d § t&mcH / t=uyf § wyf o m;rsm;taejzif h
rnf? toGiful;ajymif;umvwavSsmuf xkdrsKd;quf jynfolvlxkESifh yl;aygif;zdk@ tcsdefusa&mufae+yD
opf wyfrawmfacgi;f aqmifrsm;u Edik if aH wmf wnf+ird f jzpf a =umif ; wif j yvd k u f & ygonf ? xd k @ xuf y d k I
a&;twGuf tcef;u¾wpfckrSs tcsdeftwdkif;twm ppftm%m&Siftdkwpfpk vufatmufrS vGwfajrmuf
w&yftxd yl;aygif;yg0if wm0ef,lay;+yD; wyfrawmf a&; wyfrawmfY wm0ef&Sdonf? Ô

49
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ppftmPm&Sit
f w
dk pfpk vufatmufrS vGwaf jrmufa&;
wyfrawmfü wm0ef&odS nf
Ad k v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

“awmfveS af &;qdw k m t=urf;ywrf; wdu k cf u


kd wf hJ udpP jynfolvlxkudk &efolvdk@ jyefjrifaeol awGawmif
udkrS awmfvSefa&;vdk@ qdkvdkwmr[kwfbl;/ vuf&Sd jzpfae&yg+yD?
pHepfa[mif;udk awmfvSef+yD; pHepfopf bGm;ueJ
ay:aygufvmwmudk qdkwmyJ” u|efawmf wifjycJhwJh jynfolŒarwWmudk
cH , l E d k i f w J h “jynf o l Œ wyf r awmf ” b0qd k w mud k
Ad k v f c sKyf a tmif q ef ; Adkvfoef;a&$eJ@ taygif;tyg ppftm%m&Sifwpfpk
vufatmufrSm wyfrawmf&Sdaeoa&G@awmh b,f
1988 ckrwdkifrD umvtxd wyfrawmf aomtcgrS jyef&=urSm r[kwfyg? ajr}uD; vufcwf
onf jynfov l xl &k @J arwWmudk tawmftwef cH,El ikd f &ifom vJGoGm;ygrnf? 'Dpum;u vHk;0 rvJGyg? wyfr
cJh=uygao;onf? 'gawmif EdkifiHa&;t& jynfolvlxk awmfudk jynfolvlxkESifh &efoltjzpf xdyfwdkufjzpf
taeESifh cHpm;csufawG trsm;}uD;&Sdaeonfh tcsdef oGm;atmif zefw;D cJo h ol nf ,kwrf m¶dik ;f pdik ;f aumuf
jzpfygonf? a&SŒwef;u jyefvmvSsif &yfrd&yfz/ +rdKŒol uspfvGef;aom “Adkvfoef;a&$” onfom t"du
+rdKŒom;rsm;u udk,fh&JŒ om;orD;/ tudkarmifawG w&m;cH jzpfygonf? jynfolvlxkudk &efoltjzpf
tdrfjyefvmovdk 0rf;yef;womjzifh yef;ukH;rsm;pGyf tjrifajymif;oGm;atmif ppfwyfudkomru pokH;vkH;/
}udKqdkcJh=uaom jrifuGif;[m warSsmfwac: owd& tusOf;OD;pD;Xme/ jynfxJa&;upvdk@ 0efxrf;rsm;udkyg
p&m jzpfc&hJ ygonf? u|eaf wmfw@kd rsupf x d wJ iG f xdjk rif rusef pdw"f gwpf pfqifa&; enf;rsm;udk ok;H pJcG /hJ aoG;cGcJ hJ
uGif;udk ,ae@xd vGrf;arm jrifa,mifaeqJyif jzpfyg ygonf?
onf?
wu,fawmh Adkvfoef;a&$. pdwf"gwfppf
'Dae@ tajctaet&yf&yfudk zefwD;EdkifcGifh qifa&; enf;vrf;rsm;onf tvGefatmufwef;us
vufxJrSm&Sdaeaom pDeD,m t&m&Sd}uD;rsm;/ oli,f aom enf;vrf;rsm;om jzpfygonf? vlom;rsm;.
csi;f rsm;ESihf ausmif;qif;bufrsm; aumif;aumif;od=u jzLpifaom/ vGwfvyfrSefuefpGm pOf;pm;qifjcif arSsmf
ygonf ? 1988 ck aemuf y d k i f ; t&m&S d p pf o nf jrifwwfaom pdwu f kd ajymif;vJomG ;apygonf? ud, k hf
awmfawmfrsm;rsm;uawmh od[efrwlyg? olwdk@ EdkifiHudk umuG,fzdk@ EdkifiHcsif; ppfjzpf&ifom okH;oifh
uawmh tJ'DtcsdefrSm uav;b0 (odk@) 'dk@ta&;rSm aom enf;vdk@om tusOf;csKyf ajym&rSmjzpfygonf?
yg0if z l ; ol a wG o m jzpf y gvd r f h r nf ? tck a wmh jynfov l x l . k pdw/f todtjrif/ wyfrawmfom;rsm;
ppf w yf x J r S m OD ; aES m uf taq;cH & +yD ; tcsKd Πqd k ESifh 0efxrf;toD;oD;.pdwf todtjrifrsm;udk Psy-

50
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

War enf;rsm;ESihf ok;H pJ+G yD; tawG;tac: ajymif;vJap uvnf; &ifxJrSm xm0& uAsnf;xdk; rSwfwrf;wif
jcif;onf tvGef ,kwfrmvGef;vSygonf? =urSmyg?

tajymif;vJc&H olu ud, k uhf u


kd ,
kd f ajymif; tvsOf;oifhvdk@ wifjy&&if tcsKd@aom
vJaew,f qdkwmudkvnf; rodvdkufbJ cHvdkuf&wm u|efawmfwdkΠjrefrmvlrsKd;rsm; onf;cHwwfykHu
rsKd; jzpfygonf? “wyfrawmfeJ@ 0efxrf;awG[m tpdk; th H = oavmuf y gonf ? orD ; awmf u d k pd e f a wG
&wpf&yfeJ@ jynfolvlxk xdyfwdkufjzpfvm&if b,f c&pfprwf opfyifvdk qifxm;w,f ajymawmh 'gu
olŒtay: opPm&Sd&rvJ” qdk+yD; ar;cGef;xkwfum jrefrmtpOftvm om;orD;udk qif=uwmyJwJh?
“jynfolvlxktay: opPm&Sdzdk@vdka=umif;” oifwef; Adkvfoef;a&$&JŒ aumufuspf&ufpufrSKawG ajymawmh
wpfckrSm ydk@cscJhwJh enf;jywpfOD;onf tckawmh &Jwyf igwdk@vnf; ol@ ae&ma&muf&if olŒvdkyJ vkyfrSmyJwJh?
zJG@rSm t&m&Sd}uD; jzpfvm+yD;aemuf jynfolvlxkudk cH,cl suaf wG tawG;tac:awG tvGef ae&mvGrJ mS ;ae
ESdyfuGyfaewJhol jzpfaecJhyg+yD? =uyg+yD? 'gudkokH;oyf=unf@vSsif u|efawmfwdk@wawG
wdkif;jynfudk jyefvnfwnfaqmuf&mrSm tajccH
ppftm%m&Sifrsm; csrSwfaom ay:vpD jzpfwJh pdwf"mwf/ pnf;urf;/ ynma&;/ bmoma&;
wdik ;f onf olw@kd . ud, k uf sKd ;pD;yGm;ESihf tm%mudk csKyf txdef;tuGyfawGudkvnf; rsm;rsm;avhusifh ynm
udkifxm;Edkifa&;rSm t"du jzpfygonf? ,ck Adkvf ay;oifhw,fqdkwm rarh=uapcsifyg?
oef;a&$. ajymqdk vkyfudkifaeorSs tm;vkH;onf
v,fjyif qifoGm;aeovdk &Sif;aeygonf? ppfwyfudk ppfacgif;aqmifawGtaeESifh wyfrawmf
vk;H 0 csKyfuikd x
f m;jcif;rSm ppfwyfukd cspv f eG ;f vd@k / wdik ;f tay:rS m awmif apwem rS e f u ef y g&J Πvm;?
jynfudk cspfvGef;vdk@ r[kwfwm aocsmvGef;vSyg wyfrawmf (=unf;§ a&§av) wyfrawmfom;rsm;.
onf? qif;&J=uyfwnf; 'kuaQ &mufaeaom tajctaeawG
onf wyfcsKyf}uD;. vkyfykHudkifykH/ apwem rrSefuef
em*pfrkefwdkif;0ifcsdef aoa=uysufpD; 'kuQ ykHudk jyoaewmjzpfygonf? 'D&mxl;udk 'Dtouf
twd a&mufaeaom jynfolvlxktay: jyKrlcJhonfh t&G,fxd rpGef@bJ tm%m&Sif vkyfaewmudku ol@&JŒ
vl,kwfrm.pdwfudk urBmuawmif odjrifcJhyg+yD? rrS e f u ef a om pd w f x m;jzpf y gonf ? a&wyf E S i f h
vl}uD;vlaumif; r[kwfwmudkvnf; odcJh+yD;=uyg+yD? avwyfwdkŒonfvnf; 'Dtm%m&Sifpepf &dSaeoa&G@
olwdk@u r&Sufwwf=uayr,fh wyfrawmfom;awG }uD;xGm;wdk;wufrvmEdkifa=umif; oabmayguf
tzdŒk &Supf &m aumif;vSygonf? apwDawG wnfjy+yD; =urSmjzpfygonf?
bmoma&; vkyfygw,fqdkwmxuf bk&m;pum;udk
em;axmifwmu ydkaumif;ygonf? bk&m;uvnf; Adkvfoef;a&$ESifh tm%m&Sifwpfpkonf
'gudkyJ csD;usL;rSm jzpfygonf? olw@kd .tm%m wnf+rJa&;twGuf enf;vrf;aygi;f pkH
okH;pJGum usm;uefxm;=uygonf? ykHrSefenf;rsm;u
tvum;&xm;aom pdefawGxJu em*pf awmh “&ef o l j yenf ; ” jzpf y gonf ? 'D e nf ; ud k
'kuQonfawGudk pdefwpfvkH;zdk; vSLzl;ygovm;? wdkif; tm±kHv$JzdkŒESifh wyfudk pkpnf;zdkŒ tokH;jyKjcif; jzpfyg
jynft}uD;tuJvkyf&if jynfolvlxkESifh EdkifiHtusKd; onf? jynfwGif;aomif;usef;r_/ aomif;usef;ol/
udk apwemygyg aqmif&GufwmurS ukodkvfvnf;& olyek q f w
kd mawGEiS hf wdik ;f &if;om; vufeufuikd rf sm;udk
0rf;vnf;0rSm jzpfygonf? jynfolvlxkESifh wkdif;jynf !¸ejf yygonf? wu,fawmh ta=umif;&if;udk &SmazG
&Sif;vdkuf&&if tapm}uD;xJu +yD;jywfEdkifaom udpP

51
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

jzpfygonf? 'Dvdk r&Sif;jcif;onfvnf; r&Sif;csifvdk@ wu,f a wmh tm%m&S i f r sm;onf


r&Sif;wm/ tm%mudk qkyfudkifxm;csifvdk@ r&Sif;wm olwdk@. t}uHtpnf/ olwdk@. trSm;/ tm;enf;csuf
om jzpfygonf? rsm;/ udk,fusKd;pD;yGm; umuG,faeonfrsm;udk trsm;
rjrif a tmif zk H ; uG , f v d k u f j cif ; om jzpf y gonf ?
ppf t m%m&S i f r sm;u wd k i f ; &if ; om; wyfrawmfatmufajcrS t&m&dS/ ppfonfrsm; T
vufeufudkifrsm;. olykefxjcif; qdkaom vwfw y&d,m,fudk rjrifEdkifcJh=uyg? Oyrmqdk&vSsif rSsm;ypf
avmtjrif “tusKd;” ay:rSmom vufnd‡K;xdk;jycJhyg aom rkqdk;udk &efol[k rjrifbJ rSsm;wHudkom &efol
onf? aemufawmh jynfyppf arSsmfrSef;ygonfwJh? xif+yD; vdkufae=uovdk jzpfaeygonf? aemufqkH;rSm
jynfyppftwGuf jynfyu usL;ausmfrnfh &ef bmrS awmh tm%m&Si}f uD;rsm; xd;k jyxm;aom &efoo l nf
r&Sdyg? usL;ausmfvm&ifvnf; &ifqdkifEdkifpGrf; trSef jynfolvlxkom jzpfaeygawmhonf? ppfwyfudk
wu,f r&Sdyg? ppfwyfudk pGrf;&nfwdk;wufatmif vnf; cg;ydkufaqmif csKyfudkifEdkifzdk@ jynfolvlxkbuf
vkyfae=u&wmawmh EdkifiHwdkif;&JŒ ykHrSef orm;¶dk;us ygroGm;zdk@ “avS}uD;ay: avSi,fqifh” tcGifhxl;cH
tvkyf jzpfygonf? ppfwyf vlwef;pm;wpf&yfudk arG;xkwfvdkuf=uyg
onf? Ô

52
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

jynfov
l x
l u
k dk a&vkd vvkd usi&hf rnfh wyfrawmf
Ad k v f r S L ;ausmf a usmf c d k i f

“ppfwyfonf jynfolvlxkeJ@ roufqdkif/ ,ae@ wyfrawmftm; jyef+yD; cJGjcrf;pdwf


jynfolvlxk&JΠtxufu/ jynfolvlxk qdkwm ppf jzmvdkufvSsif udk,fusKd;pD;yGm;ESifh tm%mtwGuf
wyfavmuf todtjrife@J Edik if cH sppf w
d f r&S/d Edik if aH wmf rl0g'awGudk csrSwfaeaom tm%m&Siftdk}uD;wpf
udk umuG,af ewm ppfwyfyJ &Sw d ,f/ tm%m jynfol oduk Ef iS hf atmufajcu ud,
k uhf u
kd ,
kd f igw@kd Edik if aH wmf
vlxkvufxJ a&mufoGm;&if EdkifiH +ydKuJGoGm;r,f/ udk umuG,faeygw,f[k ¶dk;¶dk;om;om;xif+yD; rsuf
ppfwyfuom xdef;csKyfxm;rS &r,f? ppftm%m&Sif aphvnfum wm0efxrf;aqmifaeaom wyfrawmf
awG[m 'ga=umifh touf}uD;wmawmif aumif; om;xk}uD;udk (2) ydkif; uJGjym;pGm awG@ae&ygonf?
aumif; tem;r,lEdkifbJ wdkif;jynf}uD;twGuf apw
emAvmAGeJ@ ae@rtm; nrem; oem;pzG,faumif; tm%m&SifESifh ppftm%m&Sifrsm; &Sdae
atmif vkyfaqmifae=u&w,f? ppfwyfu b,f oa&GΠwkdif;jynfESifh wyfrawmfwGif TuJhodk@ tjzpf
awmhrS jynfolvlxkudk tm%mjyeftyfvdk@ r&bl;? qd;k rsm; &Sad eOD;rSmyif jzpfygonf? wyfrawmfEiS jhf ynfol
jynfolvlxkvufxJ tm%mv$JwmeJ@ jynfwGif;ppf &efolozG,f xif+yD; a0;uGmae=u&OD;rnf? jynfol@
jzpfr,f? wdkif;&if;om; vufeufudkifawG wdkuf=u arwWmudk cH,lEdkifrnfh jynfolŒwyfrawmf jyefjzpfvm
r,f? jynfe,fawG cJGxGufr,f” qdkaom rSm;,Gif; rSmr[kwfay? Ttajctaersm;udkvnf;aumif;/
onfh tawG;tac:rsm;tm; ppfwyfxJwGif ¶dkufoGif; 'Dae@ EdkifiHESifh jynfolvlxk. qif;&JrJGaw 'kuQa&muf
xm;cJh=uygonf? ,ck 0efxrf;awGyg rusefap& +yD; edrfhusaeaom todtjrif/ tawG;tac:/ tusifh
atmif ¶dkufoGif;xm;jyefygonf? pm&dwWrsm;udkvnf;aumif; jyefvnf+yD; aumif;rGef
wd;k wufatmif xlaxmif=urnfqv kd sS if T raumif;
wdkufyJG0if pnf;±kH;a&;oifwef;ausmif;ESifh qdk;0g; ppftm%m&Siftdk}uD;wpfpkudk &onfhenf;ESifh
tjcm; wyfwGif;oifwef;rsm; qdkwmawGonfvnf; z,f&mS ;&ygawmhrnf? raumif;aom tem ydik ;f jynf
TuJhodk@ trdkufarSmifawG oGwfoGif;ay;aeaom ykwfawGudk azmufxkwfovdk okwfoifypf&ygawmh
ae&mrsm; jzpfaeygonf? wyfrawmfwGif Tausmif; rnf?
rsm;onf 0efxkyf0efydk;}uD; wpfckyrm jzpfae&yg
onf? acwfpum;ESihf ajym&vSsif “ppfwyf&ŒJ cs;D xky”f ppftm%m&Sirf sm;tm; z,f&mS ;wduk x
f w
k f
yg? &ef enf
; vrf
; rsm;pG
m &S y
d gonf
? taumif;qk
;
H uawmh
“rwdkuf&bJ atmifyJG&wm” jzpfygonf? Ttajc
taeudk zefwD;EdkifcGifhonf ppfwyf. vufxJrSmyif

53
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

&Sdygonf? AdkvfcsKyfatmifqef;wdk@ acwfuvdk jynfy vGwfajrmufa&;twGuf u,fwifapmifha&Smufzdk@


xGuf/ ppfynmoif/ vlolvufeuf pkaqmif;zdk@ rvdk 'Dae@ wyfrawmf&JΠwm0efom jzpfaey+yD? wm0ef
awmhyg? vltiftm;/ vufeuftiftm;/ cJ,rf;tif auszdkΠvdkaeyg+yD?
tm; tpp wyfqif+yD; toifhtaetxm; &Sdaeyg+yD?
TuJhodk@ tcsdeftcg/ tcGifhtvrf; jynfh0
urBmESifh jrefrmhEdkifiHa&; tajctaeu aeaom tcgor,rSm wyfrawmftaeESifh u,f
vnf; u,fwif&SifrsKd;udk vufcH arSsmfvifhaeaom wifr_ rjyKcJh&if aemif b,fawmhrS jynfolvlxk.
tcsdef jzpfygonf? TtcsdeftcgrsKd; t+rJ r&Edkifyg? &ifciG x f J jyefa&mufz@kd r&Sad wmhyg? jynfoŒl arwWm cH&zd@k
ig u,fcsifvdkufwmqdk+yD; u,fcsifwdkif; u,fvdk@r& r&Sdawmhovdk jynfolvlxkt=um; rsufESmi,fae
yg? ,ck u,fcsifvSsif u,fEdkifaom tajctae =u&rSm jzpfygonf? wyfrawmf. w&m;aom ppf
tcGifhta&; tjynfht0 &Sdaeyg+yD? u,fwif&Sifrsm; qdkonfrSmvnf; &SdawmhrSm r[kwfyg? wyfrawmf
twGuf ywf0ef;usif &moDOwku om,maeyg+yD? taeESifh udk,fh&JΠ&nf&G,fcsufu bmqdkwmawmif
odEdkif=uawmhrSm r[kwfyg? jynfolvlxkr&SdbJ wyfr
acwf t quf q uf Ad k v f } uD ; 0if ; Ak d v f / awmf r&SdEdkifvdk@ jzpfygonf? jynfolvlxk. axmufcH
Akv k }f uD; tk;H ausmjf rifh ponfjzifh csu/f tm;ay;r_rsm; r&Sb
d rf LS ; 0if;Ekid af usm/f Adv d J atmifyrGJ qifEikd vf @kd yJ jzpfyg
vlodwma&m rodwma&m jynfolbuf &yfwnfcsif onf? wdkif;jynfwpfckwGif jynfolvlxkom y"me
aom ppf o m;aumif ; rsm; ay:xG u f c J h z l ; ygonf ? usygonf? jynfolvlxkonf wyfrawmfom;rsm;.
tawG@t}uKH rsm;pGmudk oifcef;pm,l+yD; wdus trdtzrsm;vnf; jzpfygonf? jynfolvlxk. om;
vSsifjref aocsmpGm aqmif&Gufzdk@ vkH+cKHr_&Sd&SdESifh orD ; awG u yJ wyf r awmf o m;awG / 0ef x rf ; awG
jywf j ywf o m;om; aqmif & G u f E d k i f z d k @ om vd k y g jzpfvm=uonf r[kwfygvm;?
awmhonf?
“ppfatmif&maom ta=umif;}uD;rsm;”
wyfrawmfom;rsm;onf wdkif;jynfESifh rSm jynfolvlxk. yg0ifaxmufcHtm;ay;r_ yg0ifae
jynf o l v l x k t wG u f touf p G e f @ aqmif & G u f & ef a=umif; wyfrawmfom;wdkif; odem;vnf=uygonf?
t"dXmef jyKxm;olawG jzpfygonf? a&SŒwef;wGif &ef “jynfov l x l u
k kd a&vdk vvd”k qufq&H r,f qdw k myJ
olESifh wdkuf+yD; wdkufyJGuswmudk ra=umuf=uyg/ &Sdygonf? ppfonfawmfusifh0wf (60) xJu jynfol
a&SŒwef;ppfajrjyif r[kwfaomfvnf; aemufwef;rSm vlxt k ay: jyKusi&hf rnfh usi0fh wfuv kd nf; vufawG@
a&m wdkif;jynfESifh jynfolvlxktusKd;twGuf aqmif usifhEdkif=uzdk@ vdktyfygonf? t}uD;tuJtay: awmf
&Guf&if; usqkH;rSmudk a=umufaezdk@ vdkygovm;? wnfhrSefuefpGm opPmapmifhzdk@yJ ygygonf? awmfwnfh
rS e f u ef p G m qd k + yD ; xnf h a &;xm;jcif ; onf tvG e f
tajctae zefwD;EdkifcGifh vuf0,fa&muf t"dy`g,f&dSygonf? t+rJ opPm&Sd&r,f[k rqdkvdkyg?
&S d a eaom wyf r awmf r S pD e D , mt&m&S d } uD ; rsm;/ t}uD;tuJonf azmufvJGazmufjyef jyKvmvSsif
ausmif;qif;bufrsm;/ oli,fcsi;f rsm;udk txl; wdu k f 'guakd wmh opPmapmifah e&r,f[k rqdv k xkd m;yg? tck
wGe;f vdyk gonf? jynfoŒl om;aumif;rsm; ay:xGe;f vm ppftm%m&Siftdk}uD;rsm; wdkif;jynfESifh jynfolvlxk
zdk@ vdktyfaeyg+yD? tcsdeftcg usa&mufaeyg+yD? tay: azmufvJGazmufjyef jyKaecJh=uaom tajc
wyf r awmf o m; tm;vk H ; ud k =unf ; §a&§avyg taerSm wyfrawmfonf jynfolvlxkESifh wdkif;jynf
rusef wdkufwGef;vdkygonf? jynfolvlxkESifh EdkifiH tay:udkom opPmxm;&rnfh tcsdefjzpfa=umif;
awmf}uD;udk ppftm%m&Sifwpfpk vufatmufrS wyfrawmfom;wdkif; od&Sdem;vnfxm;&ygrnf?

54
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

rSm vkH;0 wm0ef&Sdaea=umif; xyfrHtoday; wdkuf


jynfolvlxkESifh wdkif;jynfudk opPmxm;+yD; wGef;vdkufygonf? =unf;§a&§av wyfrawmfom;
u,fwifapmifha&Smuf&efrSm =unf;§a&§av wyfr tm;vkH; “jynfolomtrd/ jynfolomtz” aqmif
awmfom;taygif;. wm0ef jzpfaeyg+yD? wyfrawmf yk'fudk udkif+yD; jynfolŒarwWm cH,lrnfh om;aumif;
rsm;b0udk jyefvnf cH,lEdkif=uygap? Ô

55
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

wyfrawmf jyKjyifajymif;vJa&;
Lt.comet
(±k&mS ;jyef wyfrawmft&m&Sw
d pfO;D )

atmufajcppfom;rsm;qdkaom toHk; &ygonf ? xk d @ tjyif wyf & if ; wpf & if ; Y &S d & rnf h
tES K ef ; u Ad k v f r S p I &J a bmf t xd yg0if y gonf ? zG J @ pnf ; yk H (W.E) t& tif t m;rS m 700 OD ; cef @
tb,f a =umif h q d k a omf Ad k v f } uD ; jzpf o G m ;ygu &S d & rnf q d k a omf v nf ; tck vwf w avm&S d a om
Adkvf}uD;rsm;rSm wyf&if;. OD;/ a&;/ axmuf (ppfqif tiftm;rSm 150 OD; &Sdaom wyf&if; 50 &if;cef@
a&;/ tkyfcsKyfr_eJ@ oufqdkifaom ppfa&;eJ@ ppfaxmuf &SdrnfqdkvSsifyif tawmfuav; uHaumif;aom
udpP&yfrsm;) ponfrsm;udk udkifwG,fajz&Sif;&aom wyf & if ; rsm;[k ajym&rvd k jzpf a eyg onf ?
t&m&Srd sm;jzpfonfh tm;avSsmpf mG tcsK@d t&m&Srd sm;rSm wyf & if ; rS L ;rsm;onf v nf ; rd r d t d w f u 'f x J o d k @
vmbfpm;rSLrsm;udkyg yl;aygif;yg0ifI }uHpnf=u& xnfhvdkuf&aom aiGrsm;rSm =um&SnfrcHyg? tb,f
aom t&m&Sdrsm;tjzpfodk@ a&muf&SdoGm;+yD; ‚if;wdk@ a=umihfqdkaom wyfrwck. vufatmufY wyf&if;
onfvnf; rdrd. tdwfu'fxJokd@om xnfhaom 10 &if;&Sdygonf?
olrsm; b0odk@ a&muf&SdoGm;ygawmhonf?
wyf&if;rSL;rsm;onf wyfrrSL;. tdrfodk@
u|efawmfwdk@EkdifiH&Sd ppfonf (ppfonfqdk wpfvvSsif qef 1 tdwEf iS hf qDy;kH 1 yH;k yHrk eS f ay;=u&yg
onfrSm AdkvfcsKyfrSL;}uD;rS &Jabmftxd oHk;E_ef;aom onf? Tonfum; yHkrSef qufo&aom quforSL
ppfoHk;pum; jzpfygonf) tiftm;rSm 4 odef; &Sdonf rsKd;jzpf+yD; ppfqifa&;umvrsm;Y wyfrrSL;xHodk@ oGm;
[k trsm;jynfolawGudk a=ujimxm;aomfvnf; a&mufum a=u;}uD; quforSLrsKd;vnf; jyKvkyf=u&
uu(=unf;)wGif trSefwu,f&Sdaom ppfonftif jyefygonf? xkdodk@jyKvkyfjcif;rsm; r&Sdygu ,if;wyf
tm;rSm 2 odef;ausmfrSsom &Sda=umif; od&ygonf? &if;onf qdk;oGrf;vSaom ppfqifa&;e,fajrodk@
xkd@tjyif trSefwu,f ajrjyif(wyf&if;)wGif&Sdaom a&muf&SdoGm;&ygonf?
tiftm;rSm 2 odef;yif rjynfhyg?
tb,fodk@aom ta=umif;a=umifh uu wcsKdŒaom wyf&if;rSL;rsm;rSm rdrd&Jabmf
(=unf;)pm&if;wGif 2 odef; &Sdonf[k azmfjyxm; rsm;tm; oem;csifoa,mif &Sdaomfvnf; wu,fh
oenf;qdkaomf atmufajc wyf&if;rsm;onf rdrd vufawGŒwGifrl rdrd.toufESifh rdrd. pnf;pdrfrsm;
wyf&if;twGif;Y &Jabmfrsm; xGufajy;rSLrsm;udk &mxl;tm%mrsm; qufvuf &Sifoef&eftwGuf
csucf si;f ta=umif;r=um;bJ &Jabmfrsm;. vpmrsm; wyf&if; pm&if;Z,m;rsm;xJrS aiGrsm;udk toHk;jyKI
udk wyf&if;rSL;rsm;xHodk@ qufo=u&aoma=umifh wyfrrSL;rsm;udk qufoae=u&ygonf? wyf&if;rSL;
ppfonftiftm; xdkodk@ uGm[csufrsm; jzpfay:vm rsm;onf TuhJodk@aom quforSLrsKd;udk jyKvkyf=u

56
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ouJhodk@ wyfrrSL;rsm;onfvnf; wdkif;rSL;rsm;ESifh usifh0wfqdkaom pmyk'frsm;onf pmxJYom&Sd+yD;


txufAv dk cf sKyf}uD;rsm;xHo@dk tvm;wl quforSLrsK;d tjyifb0wGif xdkrludk rltaeeJ@omxm;I vlawGu
rsm;udk jyKvkyf=u&ygonf? xkd@twl tcsKdŒwyf&if;rSL; vk y f c sif & mud k o m vk y f a e=uaom ppf w yf .
rsm;onf wyfrrSL;rsm;ESifh oifwef;wpfywfpOfwnf; oabmw&m;rsm;ud k trsm;jynf o l od & S d a p&ef
qif;rsm; jzpfaeygu ‚if;wyf&if;onf rnfhonfhudpP a&;om;vdkuf&ygonf?
udkrS *±krpdkufbJ ,if;wyf&if;rSL; tdwfu'fxJokd@om
aiGrsm; 0ifoGm;onfh b0odk@ a&muf&jyefygonf? jynfolvlxktay:wGif rqdkxm;eJ@ &Jabmf
&Jbufrsm;tay:awmif t+rD;usuf t+rD;pm;/ acgif;
xdkwyf&if;rsm;wGif &Sdaom &Jabmfrsm;rSm usuf acgif;pm;/ EdkifxufpD;eif; tawmrowfEdkifwJh
um; oem;p&mtaumif;qHk;b0 jzpf=u&ygonf? avmb&Sif ppftm%m¶l;awG acgi;f aqmifaeaom 'D
&Jabmfrsm;onf olwdk@. pdwfxJwGif pGJaeaom cH,l jrefrmEdkifiHuawmh evHrxlEdkifwm bmrSrqef;yg? 'D
csufwpfckrSm xrif;pm; opPmqdk&mwGif yg0ifaom ppfacgif;aqmifawG ta=umufqHk;uvnf; wyf
tcsufyifjzpfygonf? ,if;tcsufrSm “EdkifiHawmfrS twG i f ; u vl a wG buf a jymif ; rS m ud k o mjzpf v d k @
au|;aom xrif;udk pm;I Ekid if aH wmf.opPmudk apmifh tifeft,f'D Adkvf}uD; 0if;xdefudkawmif jyefrv$wf
od ¶ d k a oygrnf ” qd k a om tcsuf y if j zpf y gonf ? &JbJ jyefqGJvdkuf wmudku oufaojyvdkufygonf?
&J a bmf r sm;. pd w f x J w G i f & S d a om tcsuf r S m
wyfrawmfrS olwkd@udk xrif;au|;xm;onf qdkonfh a¹rGa¹rGcsif; ajcjrif qdkovdk azmufjyefae
pum;&yfyif jzpfygonf? wyfrawmfrS xrif;au|; aom etzta=umif;udk wyfrawmfom;rsm;tm;vH;k
xm;aoma=umihf txuft}uD;tuJrsm; cdkif;aom od&Sdem;vnf+yD; jzpfI jynfolvlxkeJ@ yl;aygif;um
udpP[lorSsudk rjiif;y,fbJ t&mtm;vHk; vkyfay; ppftm%m&Sipf epfukd tjrpfruseaf tmif +zdKcGi;f =u&ef
aom &Jabmfrsm;. b0rSm wu,fyif oem;p&m wdkufwGef;E_d;aqmfvdkuf&ygonf? wqufxJrSmyif
aumif;vSygonf? wyftwGi;f udk pnf;±k;H v_y&f mS ;=uyg&efEiS hf bufajymif;
vmaom wyfrawmfom;rsm;udk vufurf; }udKqd=k u
wyfrawmftwGi;f Y jynforl sm;udk ajymqdk yg&ef 'Drdkua&pDbufawmfom;rsm;tm; arwWm&yfcH
&mwGif usifh0wf 60 udk tajccH+yD; ajymqdk=uaom wifjytyfygonf? Ô
a=umif h jynf o l t rsm;rS m txif } uD ; =uayr,f h

57
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

½k&mS ;okYd ynmawmfoif


od k ; xd e f ;
(wyfrawmf t&m&Sw
d pfO;D )

omrmef ppfAdkvfwpfa,muf taeeJ@ EdkifiH 1988 aemufydkif;rSm w±kwfEkdifiHodk@ ynm


jcm;odk@ ynmawmfoif oGm;a&mufzdk@&mrSm rqv awmfoifomG ;cJah om wyfrawmf t&m&Srd sm; &Scd ahJ omf
ppftm%m&Sifacwf umvu }uKHawmifh}uKHcJ tcGifh vnf; !¸ef=um;a&;rSL; ±kH;rsm;ESifh ynmonf wyfzJG@
ta&;wpf&yfyif jzpfygw,f? rsm;om (Oyrm - wifhum;/ oHcsyfum/ tajrmuf/
qufo, G af &;/ a&wyf/ avwyf pwJh wyfrsm;rS t&m
tar&duefEikd if eH @J tqifajycJph Ofu tar&d &Sdrsm;om) oGm;a&mufcJh&+yD; omref ajcvsifwyfu
uefEdkifiHodk@ oifwef;oGm;wuf &zdk@udk t&m&Sd awmf t&m&Sdrsm;tzdk@ tcGifhtvrf; enf;yg;ao;a=umif;
awmf r sm;rsm;u awG@&ygw,f?
usm;uk y f u sm;cJ od k @ &mwG i f ±k & S m ;
}udK;pm;oif,l ajz EdkifiHodk@ oGm;a&muf
qdck =hJ u&+yD; &Sm;&Sm; ynmawmfoif&rnfh
yg;yg; a&G;cs,f cH& tpD t pOf pwif
um Armh w yf r csd e f r S m awmh ppf
awmfwpfcv k ;Hk tae wuUodkvf ausmif;
eJ @ OD ; a& tenf ; qif;csdefrSp+yD;
i,fom apv$wfcJh omref ajcvsifwyf
&ygw,f? rdrd od& rS m wm0ef xrf ;
oavmuf Adkvf aqmifzdk@ rvdkawmh
rSL;tqif&h dS t&m&Sd bJ t&m&Sd axmifeJ@
ok H ; OD ; (Ak d v f r S L ; csDum EdkifiHjcm;odk@
uufpdef/ AdkvfrSL; jref r mh w yf r awmf r S t&m&S d r s m ; oG m ;a&muf o if = um;aewJ h quf v uf ynm
oef ; atmif e J @ ausmif;rsm;teuf wcktygt0ifjzpfwJh MEPIH ausmif; qnf;yl;Edkif&ef
Ad k v f r S L ; jr+id r f ; ) oGm;a&mufcGifh
wdk@om a&G;cs,fcH&um cufcufcJcJ oGm;a&muf tajctae &Sdvmygw,f?
cJh&w,fvdk@ od&Sd&yg w,f?
ynmawmfoif t&m&SdwpfOD;&JΠvpmudk
a':vmaiG jzifh ay;ovdk tqifhjrifh enf;ynm tyg

58
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

t0if EsLuvD;,m; ynm&yfxd oif,lzdk@&Sdwmrdk@ vSrnfenf;aygh? (wu,fwrf; xdkolrsm;rSm ppfwyf


wyfrawmf t&m&Sdwdkif; v_yfv_yf&G&GeJ@ pdwful;,OfcJh wGif apmpD;pGm acsmifx;kd cH&rnfo
h rl sm; tpaw;cHrsm;
=uayr,fh vpmaiGawG jynfwGif;rSm ±kwfw&uf jzpfa=umif; xdkpOfu rnfolrSs r&dyfrd=uao;yg)?
tqaygi;f rsm;pGm wd;k ay;vdu
k rf a_ =umifh vufawG@e,f
y,frSm EdkifiHjcm; ynm awmfoifawG[m rSef;csufeJ@ wu,fvnf; ±k&mS ; ynmawmfoif oGm;&
ESrf;xGufrudkuf jzpfcJh&a=umif; odcJh&ygw,f? rnfh tcGifhta&;tm; u|efawmfwdk@ &&SdcJhygonf?
xl;jcm; onfu ,cifu ±k&mS ;od@k a&muf&o dS mG ;aom
'ghtjyif aqmif;yg;&Sif wyfrawmft&m&Sd tzJG@rsm;onf ±k&Sm; tajccH bmompum;udk oif
odk;xdef;u ±k&Sm;odk@ oGm;a&muf ynmoif=um;ol =um;&jcif;r&SdbJ ±k&Sm;EdkifiHodk@ wdkuf¶dkuf xGufcGm&yg
rsm;rSm apmpD;pGm acsmifxdk;cH&olrsm;/ tpaw;cH&ol onf? xdk@twGuf ±k&Sm;wGif bmompum; tcuf
rsm; jzpfoGm;&ykHawG/ ±k&Sm;ynmawmfoiftzJG@wGif tcJa=umifh oifcef;pmrsm; oif,&l mwGif tcuftcJ
vl}uD;om;orD;rsm; yg0ifrvm&jcif;twGuf tHh=o rsm; &Sv
d monft h wGuf aemufyikd ;f wGif ±k&mS ;od@k ynm
zG,f&m awG@&Sd&ykHawG/ ±k&Sm; ynmawmfoif oGm;ol awmfoif oGm;&ef a&G;cs,fxm;onfh olrsm;tm;
rsm;rSm usD;vef@pmpm;ESifh aexdkif+yD; ynmoif,lae a&S;OD;pGm jyifOD;vGifwGif ±k&Sm;bmompum;udk (7)
=uyk H a wG / ppf t m%m&S i f a wG [ m ±k & S m ;rS m vcef@ }udKwif oif=um;=u&ygonf?
EsLuvD;,m; ynm&yfudk oGm;oifcdkif;+yD; urBmrSm
Super Power EdkifiHwpfckjzpfzdk@ jzwfvrf;uae xdk@a=umifh u|efawmfwdk@ ±k&Sm; ynmawmf
}uHpnfaer_tm; okH;oyfxm;ykHawGudk wifjyvdkufyg oif oGm;&rnfh tokwfonfvnf; jyifOD;vGif (ppf
w,f? ±k&Sm;a&muf nDawmf t&m&Sdrsm;twGuf wuUodkvf pmay - 2) Y ±k&Sm;bmompum;tm;
trSwfw& wifqufvdkufa=umif;eJ@ wdkif;jynfudk (7) v oif=um;cJh&ygonf? u|efawmf wufcJh&aom
wu,fcsp=f uapvdak =umif; aqmif;yg;&Sirf S qENjyK&if; oif w ef ; rsm;wG i f tqd k y g ±k & S m ;bmompum;
“pnf;vH;k jcif;&JŒtiftm;” wGif ay;ydk ah &;om;xm;jcif; oifwef;onf tawmfyif aysmf&$ifp&maumif;aom
jzpfygw,f? pdwfcsrf;ajr@p&maumif;aom tvGefw&m ouf
awmifhoufom&Sdaom oifwef;[k qdk&ayrnf?
u|efawmfwdk@ ppfwuUokdvfwufaepOf
twGi;f rSmyJ “±k&mS ;od@k ynmawmfoifomG ;jcif;” qdw
k hJ ±k&Sbmompum; oifwef;. wpfae@wm
a0g[m&wpfck[m tawmfav;udk acwfpm;vmcJhyg jzwfoef;r_av;udk wifjyygtkH;rnf? u|efawmfwdk@
w,f? udk,fh&JŒ b,f Guardian ujzifh ±k&Sm;udk taejzifh tdyf,mxcsdef oD;oef@ owfrSwfxm;jcif;
a&mufomG ;+yD/ b,fou l jzifh oGm;&awmhrnf pojzifh r&SdcJhyg? reuf (8) em&D pmoifcef;odk@ a&mufvSsif
tm;uspzG,f =um;odcJh& ajymjy=u&if; txif}uD;cJh &yg+yD? (8) em&DrS (11) em&Dtxd pmoif+yD;vSsif
=u&ygonf? xrif;pm;zd@k &m pm;&dyo f mod@k jyef&ygonf? xrif;pm;
aomuf&eftwGuf (1) em&D tcsed af y;ygonf? xrif;
xdpk Ofwek ;f u ±k&mS ;od@k ynmawmfoifomG ; pm;&mwGif xl;jcm;onfu ppfwyf. b,foifwef;
zd k @ ta&;ud k tawmf y if arS s mf v if h c J h r d = uygonf ? ausmif;wGifrS r}uKHcJh&aom “0ufom;wkH;}uD; vuf
tawmfvnf; ¶l;oGyfrdonf? ‚if;twGufyif pmudk oD;qkyo f ¾mef” ESihf =uufom;qdv k sS if aygiq
f kd aygi/f
vnf; ydk}udK;pm;rdonf[k xifonf? u|efawmfwdk@ &iftyk q f kd &iftyk /f tawmfu
h kd aumif;aumif;rGerf eG jf zifh
tawG;rsm;wGifawmh ppfAdkvfb0ESifh EdkifiHjcm; ynm au|;ygonf? yef;uefqdkvSsifvnf; aºuGyef;uefESifh
awmfoif oGm;&ygu tb,frSs *k%f,lp&m aumif;

59
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ZGef;/ cuf&if;ESifh prwfususudk pm;aomuf=u&yg ±k&mS ;rS jyefvmvSsiaf &m igw@kd &ŒJ t&m&Sb d 0
onf? udk b,fvkd jzwfoef;&rnfenf;/ raocsm§ ra&&mr_
rsm;pGmESifh u|efawmfwdk@ tJ'Dumvudk jzwfoef;cJh=u
xrif ; pm;aomuf + yD ; onf E S i f h pmoif &ygonf?
aqmifodk@ jyef/ (12) em&DrS (2) em&D tcsdefxd pm
qufoif/ +yD;vSsif wef;jzKwf/ usefonfhtcsdefu ‚if;oHo,rsm;udk yd+k yD; cdik vf okH mG ;aponfh
udk,fhtcsdefjzpfonf? jyifOD;vGif+rdKŒxJyJ avSsmufvnf tcsurf mS u|eaf wmfw@kd ±k&mS ;bmompum; oif,al e
rvm;/ rE Wav;odk@yJ ta&;ay: oGm;vnfrnfvm;/ pOftwGif; ±k&Sm;rS aemifawmf}uD;rsm; jyefa&mufvm
vGwfvyfpGmyif oGm;vmEdkifygonf? aom=umae@rsKd; onfESifh }uKHcJh&ygonf? ‚if;ESifhw+ydKifeuf “ody`HESifh
qdkvSsif vm;¶d_;/ rlq,f wuf+yD; qdkifu,f “u,f&D” okawoewyf”tm; zJG@pnf;vdkufum ±k&Sm;rS jyef
cscsifcs/ wevFmae@ reuf (8) em&D jyefa&mufvSsif a&mufvmaom t&m&Sdrsm;tm; ‚if;wyftwGif;odk@
&+yDjzpfonf? ,ck ±k&Sm;bmompum; oifwef;wGif oGwfoGif;vdkufygawmhonf? ±k&Sm;jyef t&m&Sdrsm;udk
qd k i f u ,f p D ; cG i f h r&S d a wmh [ k =um;od & ygonf ? ‚if;wd@k . rdcifwyf&if;rsm;jzpfaom ajcvsi/f ajcjrefEiS hf
u|ef a wmf oif w ef ; wuf p Of u qd k i f u ,f p D ; cG i f h vuf±kH;wyfrsm;odk@ ydk@aqmifjcif; r&Sdawmhyg?
&ygonf? xdk@a=umifh ±k&Sm;bmom pum;oifwef;
wpfae@wm jzwfoef;r_rsm;onf vuf&Sd tajctae ‚if;wdk@onf wyfrawmfrS apmpD;pGm t&yf
tcsed t f cgEiS hf tenf;i,f uGmjcm;aumif; uGmjcm;Edik f bufodk@ tydk@cH&aom t&m&Sdi,frsm;b0odk@ a&muf
ygonf? jcif;rvS a&mufc&hJ ygawmhonf? toH;k csc/H tpaw;cH
b0rsm;od@k a&muf&cdS =hJ u&ygawmhonf? xdt k csed uf srS
'D=um;xJ ud, k q
hf &mrESiyhf ikd v hf ikd +f yD; oabmaygufonf? qufvuf zwf¶_=uygukef?
f sS if cGiw
wevFm/ t*F g pmoifcsdefrsm;udkf zsufum &efukef-
awmif}uD; c&D;udk tvnftywfyif xGufEdkifacsay odk@&mwGif xl;jcm;onfum; ‚if; ±k&Sm;
onf? ‚if;uJo h @kd cGiwhf ikd &f mwGif em;vnfrE_ iS jhf zpfonf? ynmawmfoif tzJG@rsm;wGif vl}uD;om;orD;rsm;
pmoifcsdef vl &Sd§r&Sdtm; ausmif;±kH;rS wdkuf¶dkufppf yg0ifrvmjcif;yif jzpfygonf? u|efawmfwdk@ irf;irf;
aq;jcif; r&Sdyg? q&mrrsm;rS ysufuGufpm&if; wifrS wuf oGm;csifvSaom ±k&Sm;tm; tb,fa=umifh
om ta&;,ljcif;jzpfI udk,fhq&mrESifhom udk,f vl}uD;om;orD;rsm; roGm;csif&oenf;/ aemufuG,f
ydkifEdkifygu vkyfcsif&mvkyf jzpfonf? rdrdwdk@taeESifh rSm bmawG jr‡Kyfuu G &f adS eoenf;? ar;cGe;f aygi;f rsm;pGm
±k & S m ;oG m ;rnf h & uf u d k o m ouf a wmif h o uf o m ar;p&m jzpfvmygonf? vl}uD;om;orD; qdkolrsm;
vufcsKd;+yD; apmifhae±kH jzpfygonf? onf igwdk@udk cdkif;zdk@/ *kwfcGpD;zdk@ tm%mydkifae&mrsm;
qDodk@ csDwufoGm;=u+yDqdkwm tckawmh twdtus
xdktcsdefrSpI ±k&Sm;odk@ ynmawmfoif od&SdcJh&yg+yD? Ô
oGm;&jcif;onf tcGifhta&;wpf&yf [kwf.§ r[kwf
.udk pwif oHo,0ifvmcJh&onf?

60
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

wkid ;f jynftay: wu,fcspMf uyg


od k ; xd e f ;
(wyfrawmf t&m&Sw
d pfO;D )

ppftm%m&Sirf sm;onf “t&m&Srd sm; ±k&mS ; “EsLuvD ; ,m; vuf e uf a wG x k w f + yD ;


a&mufoGm;jyefawmhvnf; ‚if;wdk@. vkH+cKHa&;udk urBmh Super Power EdkifiHwpfck jzpfcsifvdk@vm;”
umuG,fay;r_/ wm0ef,lr_ wpfckrSr&SdcJhyg? ±k&Sm;wGif
*wkH;*dk%f;[k ac:aom vlrdkuf*dk%f;rsm; tvGef acwf vSsyfppfrD; xkwfvkyfzdk@qdk&ifawmh olrsm;
pm;onf? ±k&Sm; ynmawmfoifoGm;olrsm;rSm usD; EdkifiHoGm;+yD; EsLuvD;,m;ynm&yfudk oGm;oifae
vef@pmpm;ESifh aexdkif+yD; ynmoif,lae=u&onf? p&m rvdkyg? udk,fhEdkifiHrSmxGufwJh obm0"gwfaiG@
tb,frSs qdk;oenf;qdkvSsif ±k&Sm;odk@ PHD oGm; awmif ESpfaygif; 200 avmuf vSsyfppfrD;ay;vdk@ &yg
wufaeonfh 'kAdkvfrSL;}uD;wpfa,mufudkyif xdk*wkH; onff? tJ'Do,HZmwawGudkawmh wjcm;EdkifiHawGudk
*dk%f;rS ¶dkufvdkufI aq;±kHyif wufvdkuf&ao;onf? a&mif;+yD; EsLuvD;,m;ynm&yfu vSsyfppfrD;twGuf
xdok @kd tzdEydS cf /H tESyd pf ufcaH e&onfukd ±k&mS ;tpd;k &rS pufr_xGef;um;zdk@twGuf oGm;oifae&wmyg qdk&if
aomfvnf;aumif;/ jrefrmtpd;k &rSaomfvnf;aumif; awmh 'g ta=umif;jycsufoufoufom jzpfaeyg
umuG,af y;r_ wpkw H &m r&Scd yhJ g? 'gukd ±k&mS ;a&mufae vdrfhrnf? vHk;0 rcdkifvkHyg? vufrcHEdkifyg?
aom t&m&Sdrsm; todqkH; jzpfayvdrfhrnf?
'gjzifh bma=umifh ±k&Sm;udk EsLuvD;,m;
±k&Sm;a&muf t&m&Sdrsm;taeESifh “bmrS ynm&yf oGm;oifae&wmvJ´ ¶dk;¶dk;av; pOf;pm;
rjzpfygbl;/ udk,fhwdkif;jynftwGuf udk,fvkyfwmyJ/ =unfhyg? urBmrSm Super Power EdkifiHwpfckjzpfzdk@
tepfemcHEikd &f rSmayg”h vd@k ajymr,fo
h rl sm; &Sv jzwf v rf ; uae }uH a ewmud k awG @ &ygvd r f h r nf ?
d mvSsif
vnf; ‚if;tawG;tac:rsm;udk rSefrrSef jyefvnf “cifAsm;u udk,hfEdkifiH Super Power jzpfwm EsL
qifjcifokH;oyf=uapcsifygonf? uvD;,m; ydik q f ikd w
f mudk *k%rf ,lb;l vm;´ r&csib
f ;l
vm;´ ” vdk@ u|efawmfhudk ar;yg/ u|efawmfuvnf;
“igwdk@ 'DEsLuvD;,m;ynm&yfudk oif jyefajzygrnf? “odyfudk jzpfcsifwmaygh/ EsLuvD;,m;
=um;ae&wm bmtusKd;tjrwftwGufvJ´” vufeuf odyfudk ydkifcsifwmaygh”vdk@ jyefajz&ayvdrfh
rnf?
“vSsypf pfr;D azmazmoDoD ok;H Edik af tmifv@kd
vm;´” 'gayr,fh tajctae tcsdeftcgawGu
odyfudk apmvGef;aeygonff? tJh'Dvdk EsLuvD;,m;
vufeufawG xkwfvkyfzdk@twGuf jrefrmjynfrSm

61
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

pD;yGm;a&; taqmufttkaH wG cdik rf mae+yDvm;´ Edik if H ovm;/ jrefrmjynfoal wG csr;f csr;f omomeJ@ vlwef;
jcm; 0ifaiGawG 'va[m &ae+yDvm;´ jynfwGif; aph aeEdkifwmudk jrifcsifovm;qdkwm pOf;pm;wwf
ukefxkwfvkyfr_ pGrf;tm;awG odyfudk jrifhrm;ae+yD rnf[k xifygonf?
vm;´ jrefrmjynfolawG&JŒ wpfOD;csif; 0ifaiGawG
jrifhrm;cdkifrmae+yDvm;´ 'gawGudk jyefvnf okH;oyf& u|ef a wmf h oabmxm; ajymygrnf ?
ygrnf? 'Dar;cGef;awGudk rSefrSefuefuef ajz=unfh=u “u|efawmfuawmh jynfolawG csrf;csrf;omomeJ@
prf;apcsifygonf? pdak jyaewmudk t&ifjrifcsiw f ,fAsm/ tJ'h v
D kd tqifu h kd
a&muf+yD;rS EsLuvD;,m;udpPudk qufaqG;aEG;=u&if
tJh'gawG r+yD;jynfhpkHbJeJ@ EsLuvD;,m; raumif;bl;vm;”
vuf e uf u d k c snf ; xk w f z d k @ }ud K ;pm;aer,f q d k & if
jrefrmjynfolawG qif;&JwGif; eufoxuf eufoGm; tck a vmavmq,f r S m jref r mjynf u
vdrfhrnfrSm vl+ydef;awmif odaeygonf? jynfol@ xGufaewJh obm0"gwfaiG@/ a&eHawGudk wpfjcm;EdkifiH
b¾mawG tukefvkH; tJ'DEsLuvD;,m; pDrHudef;xJ rsm;tm; tukefra&mif;bJ jrefrmwpfEdkifiHvkH; 24
rSm epfjrKyfoGm;rSm taotcsmyif jzpfygonf? em&D vSsyfppfrD;&atmif vkyfr,f/ 24 em&D vSsyfppfrD;
&&if pufr_ukefxkwfvkyfief;awG wdk;csJŒvkyfEdkifr,f/
aemufwpfcku jyifyurBmeJ@ tqufjywf rGefjynfe,f &wemobm0"gwfaiG@rS vSsyfppfpGrf;
+yD; jrefrmjynf}uD; txD;useq f efomG ;rSm ordik ;f ADved f tifudk &efukef+rdKŒawmf rD;vif;zdk@ tokH;cszdk@ rajymeJ@
jzpfoGm;rSmudka&m rpdk;&drf=ubl;vm;[k ar;prf;csifyg "mwfaiG@xGuf&SdwJh rGefjynfe,f armfv+rdKif+rdKŒu
onf? wu,fhudk wdkif;jynftay: cspf=uprf;apcsif ausmif;om;awG pmar;yJGajzcsdefrSmawmif rD;rrSefwJh
ygonf ? wjcm;r=unf h e J @ / ajrmuf u d k & D ; ,m;ud k y J jzpfpOf awG@&awmh &ifemzdk@ aumif;ygw,f? ,ck &&Sd
=unfhyg? EsLuvD,m;vufeufawG ydkifqdkif+yDvdk@ vmwJh &cdik jf ynfe,f a&$*ufprf S obm0"mwfaiG@awG
a=ujim+yD; urBmrSm vlru kd }f uD;vkyzf @kd }udK;pm;aeonf?f udkvnf; &cdkifjynfe,f rD;vif;zdk@xuf w±kwfudk
wu,fvnf; ajrmufudk&D;,m;udk twdkif;twm a&mif;pm;zdk@ }uHpnfae=ujyefyg+yD? pdwful;,Of EsL
wpfckxd urBmu apmifh=unfh owdxm;vm&wJh uvD;,m; enf;pepfawGtwGuf aiGa=u;tukefcHrJh
tqifhudk a&mufvmygonff? tpm; tqihfjrifh enf;pepfawGeJ@ armfawmfum;
xkwfvkyfwJh enf;ynmawG 0,fr,f/ puf±kHawG
odk@aomf ajrmufudk&D;,m; jynfolawGudk axmifr,f/ av,mOfawGudk xkwfvkyfr,fqkd&if
=unf h v d k u f = uyg? qif ; &J i wf j ywf + yD ; iwf a owJ h jynfolawGtwGuf tvkyftudkif tcGifhtvrf;awG
vlawGawmif &Sad e=u&ygonf? Edik if u H EsLuvD;,m; ay:rvmbl;vm;?
vufeuf ydik af omfvnf; jynfoal wGu tJ'h D EsLuvD;
,m;awGudkrS pm;aomufvdk@ r&wmrdk@ iwfae=u& tJ ' D p uf ± k H a wG u ae xk w f v k y f & &S d w J h
wm jzpfygonf? b,favmufxd qd;k ovJq&kd if ud&k ;D ypP n f ; awG u d k wjcm;Ed k i f i H a wG u d k wif o G i f ; r,f ?
,m; ppf+yD;vdk@ wpfEdkifiHpD uJGoGm;wJh nDtpfudkcsif; tenf;qk;H awmh ud, k jhf ynfoal wG aps;E_e;f oufouf
awmif wratxJu arG;ayr,fh vlaer_ tqifh omomeJ@ ud, k jhf ynfwiG ;f u xkww f hJ tqifjh rifh um;
twef;usawmh odyfudk uGmjcm;oGm;cJh&yg+yD? awGudk pD;Edkifr,f? vlaer_vnf; jrifhvmr,f? jynfol
awGqu D tcGeaf wGukd wdwu d sus aumufr,f? tJ'D
tJ'Dawmh ±k&Sm;a&muf t&m&Sdrsm;taeeJ@ jynfol@b¾mawGeJ@ pufr_taqmufttkHawGudk
pOf;pm;=unfhapcsifygonf? urBmrSm vlrdkufvkyfcsif wd;k cs@J wnfaqmufr,f/ uJ æ r&d;k &Si;f bl;vm;? jrefrm

62
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

jynf wdk;wufzdk@qdkwm tck u|efawmfu um; xkwf tJ'aD wmh ±k&mS ;ynmawmfoif nDtpfurkd sm;taeESihf
vkyfr_wpfckudkyJ Oyrm ay;xm;wmyg/ tjcm; pufr_ udk,fvkyfae&wJh tvkyf[m jynfolawG aumif;usdK;
uk e f x k w f v k y f i ef ; awG u trsm;}uD ; yg? quf p yf twG u f v m;/ ppf w yf acgif ; }uD ; yd k i f ; wpf p k & J Œ
pOf;pm;=unfhEdkifygw,f? wefcdk;tm%m }uD;xGm;a&;twGufvm; qdkwm
jyefpOf;pm;=uygvdk@ ajym=um;csifygonf?
tck[mu tJ'Dvdkr[kwfbJ EsLuvD;,m;
xkwfzdk@csnf; twif;pdkif;jyif;aeawmh jrefrmjynf}uD; nD a wmf r sm;taeeJ @ tajzwpf c k a wmh
qif;&Joxuf qif;&JoGm;rSm ajr}uD;vufcwf rvJGyg xGufvmygvdrfhrnf? “wyfrawmfonf jynfol@
yJ? tJ'D EsLuvD;,m; xkwfvkyfzdk@ pDrHudef;twGuf twGuf” qdkwJh cH,lcsufav; tajccH+yD; pOf;pm;cJh&if
uk e f u saiG [ m av,mOf p uf ± k H tck w pf & mru aygh ? jynf o l @ twG u f v d k @ rpOf ; pm;&if wd k i f ; jynf
wnfaqmufwJh tm;eJ@ oGm;nDaeygw,f? twGuf qdkwmvnf; pOf;pm;wwfrSm r[kwfyg? tJ'D
wdkif;jynfxJrSm/ jynfolxJrSm udk,fh&JΠrdb/ aqGrsdK;
'gvnf; EsLuvD;,m;udk &§r& qdkwm armifErS / oli,fcsi;f a&mif;&if;/ ,kwpf t G qH;k ud, k &hf ŒJ
raocsmyg? &rvm;qdkwJh arSsmfvifhcsufeJ@ udk,fu rsKd;qufopf &ifaoG;av;awGvnf; ygvmOD;rSmrdk@
ud,k Ehf ikd if &H @J obm0"mwfaiG@awG/ o,HZmw twGi;f udk,fhudk,fudkawmh av;pm;=u+yD; rSefuefjrifhjrwfwJh
xGufawGudk tvum;eD;eD; a&mif;ay;ae&ygonff? tawG;tac:/ t,ltqawG arG;=u&atmifvdk@
rdat;u em+yD;&if; emae&wJh tjzpfrsdK;udk od=uap wdkufwGef;vdkuf&ygonf? Ô
csif y gonf ? vl + yd e f ; awmif em;vnf E d k i f y gonf ?

63
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

om; (3) om;eJY wkid ;f &if;om;jynforl sm; vufwMJG u


Lt.comet
(±k&mS ;jyef wyfrawmft&m&Sw
d pfO;D )

u|efawmfwdk@EkdifiHrSm jzpfay:aewJh tajc ausmif ; om;awG t aeeJ @ Ed k i f i H w umeJ @ ,S O f + yD ;


taeay: rlwnf+yD;awmh 'Dacgif;pOfeJ@ u|efawmf a&; todOm%f ºuG,f0olawGyDyD rdrdEkdifiHrSm ynma&;
om;vkdufygw,f? u|efawmf tck ajymjycsifwJh om; tqihftwef; edrf@us+yD; t&G,fra&mufrDS ausmif;u
(3) om;qdw k muawmh trsm;jynfoal wG od+yD;om; xGuf+yD;awmh tjyifrSm pD;yGm;&Sm ±kef;uefae&&SmwJh
yg? bk&m;om; oHCm/ ausmif;om;eJ@ ppfom; qdkwJh rdrdwdk@eJ@ touft&G,f wlnDolawGudk ukd,fcsif;
om; (3) om;yg? wdik ;f &if;om;qdw k muawmh jynfol pmemaomtm;jzifh 'Drdkua&pDqdkwJh yef;wdkifudk
awGuae jzpfvmwmrdk@vdk@ jynfolvdk@yJ oHk;vdkuf&yg avSsmuf vSrf;wJhae&mrSm tm;vHk; yg0ifqifE$J=uzdk@udk
w,f? tJ'D om; (3) om;awGtaeeJ@ jynfolawG u|efawmfhtaeeJ@ urf;vSrf;zdwfac:ygw,f?
tm;vH;k pnf;vH;k nD!w G rf _ &Szd @kd twGuf OD;aqmifra_ y;
&ef vdktyfaeygw,f? tJh'D om; (3) om;uvnf; ppfom; &Jabmf&Jbufrsm; cifAsm; -
rd r d w d k @ yg0if & r,f h ae&m/ tcef ; u¾awG u ae ppfom;awGuvnf; trSm;eJ@trSefudk a0zefydkif;jcm;
jynhfjynfh00 yg0if=u+yD;awmh tm%m&SifawGudk wwfzdk@ vdktyfvmyg+yD? bmvdk@vJqdkawmh u|efawmf
qef@usif=ur,fqdk&if u|efawmfwdk@wawG arSsmfvifh wdk@ jrefrmEkdifiHu ppftm%m&SifawG&J @ cdkif;wmvkyf/
aewJh 'Drdkua&pDyef;wdkifudk ra&mufr&Sdbl;qdkwm ,Hk ac:&ifvm/ cHrajymeJ@ qdkwJh “c” oHk;vHk;udk wGifwGif
=unf=uapcsifygw,f? oHk;+yD; wzufowfqefwJh trdef@awGudk rdrdtod
Om%feJ@ rdrd pOf;pm;zkd@vkd&mrSm tckvuf&Sd jrefrmEkdifiH
bk&m;om; &[ef;oHCm t&Sifbk&m; wkd@ rSm jynfolawG b,favmuf cufcufcJcJ aeae=u&
bk&m; - w,f/ rdrd0rf;pmudk rdrd b,favmufawmif ±kef;uef
&[ef;oH,mawG taeeJ@vnf; +yD;cJhwJh 2007 ckESpf/ +yD;awmh &SmazGae=u&w,f qdkwmawGudk enf;enf;
pufwifbmv a&$0ga&mifawmfvSefa&; vSKyf&Sm;r_rSm av;jzpfjzpf pOf;pm;+yD;awmh tajz&Sm=uapcsifyg
OD;aqmifyg0ifovdkyJ aemufwpf cg xyfrHjzpfyGm;r,fh w,f? ppfom;awG&J@ t"du xrif;&Sifu jynfolawG
awmfvSefa&; tpDtpOf rSmvnf; ,cifwkef;uvdkrsKd; yg? jynfoal wGqu D tcGetf aumufawGe@J aumufcH
wufºuGpmG yg0if zd@k udk wynfah wmftaeeJ@ wku
d w
f eG ;f +yD;awmh vcqdk+yD; jzef@cGJay;vdkufwmyg? tJ'Dawmh
avSsmufxm;yg&apbk&m;? rdrwd @kd wkid ;f oljynfom;awG tcuftcJawG jzpfay:ae
wmawGudkvnf; vpfvsL¶_zdk@ raumif;ygbl;? ppfwyf
ausmif ; om; nD t pf u k d armif E S r rsm; t}uD;tuJ vufwpf0g;pm ppftm%m&SifawG&J@
cifAsm; - xkdifcHkawG wnf+rJzdk@udk atmufajcppfom;awGu

64
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

yg? vufeufuikd f wkid ;f &if;om;awGtaeeJ@vnf; yg0if


toufeJ@&if;+yD;awmh tcsif;csif; wkdufcdkufay;ae& wdkufckduf=uyg? vufeufrJh wdkif;&if;om;awGtaeeJ@
wmudku t&rf; oem;ygw,f? 'DvdkrsKd;awG rjzpfzdk@ vnf; rdrdwdk@ wwfEkdifwJh tiftm;eJ@ bk&m;om;/
twGuf u|efawmfhtaeeJ@ &Jabmf&JbufawG tm; ausmif;om;/ ppfom;/ wdik ;f &if;om;/ jynfojl ynfom;
vHk;udk ppfom;pum;eJ@ ajym&&if “wyfrawmf orkdif; qdkwJh om; (5) om; yl;aygif;ppfqifa&;rSm yg0if=uzdk@
a=umif; aumif;zkd@twGuf aoewfajymif;0 ajymif; u|efawmhftaeeJ@ vufwGJzdwfac:yg&ap?
jyefjyefvSnhfzdk@” tcsdefwef+yDvkd@ wdkufwGef;&if; om;
(3) om; vSKyf&Sm;r_rSm yg0ifvSKyf&Sm;=uzkd@ wm0ef&Sd jynfoljynfom;rsm; cifAsm; -
a=umif; ajym=um;vdkygw,f? jrefrmEkid if aH wmfrmS aexkid =f uwJh jynfojl ynfom;awG
taeeJ@ rdrdwdkif;jynfu xGufwJh o,HZmwawG[m
wdkif;&if;om; nDtpfudk armifESrrsm; EkdifiHawmfudk tkyfcsKyfaewJh tkyfcsKyfol vlwef;pm;
cifAsm; - wpfckwnf;u ydkifqdkifwJh t&m r[kwfa=umif; em;
wdkif;&if;om;awGbufuvnf; jyefpOf;pm;zdk@ tcsdef vnf=uyg? 'Dru dk a&pDqw
kd m vlwikd ;f vlwikd ;f rSm vGwf
wef y g+yD ? bmud k v nf ; qd k a wmh u|ef a wmf w d k @ &J @ vyfr_awG rsm;pGmeJ@ aexkdifvdk@&wmudk 'Drkdua&pDvdk@
vG w f v yf a &;zcif } uD ; Ad k v f c sKyf a tmif q ef ; u ac:ygw,f? rdrdEkdifiH[m rsm;pGm csrf;omygw,f?
jynfaxmifpk jrefrmEkdifiHawmf qdk+yD; jrefrmEkdifiHudk rdrdwkd@EkdifiHrSm wGif;xGuf o,HZmwawG[m b,f
±kyfvHk;az:ay;cJhygw,f? 'gayrJh tck etzppftpdk;& awmhrS rukefEkdifwmudk ppftm%m&SifawGu olwdk@
vufxufrSm wkdif;&if;om; vlrsKd;wpfpkxJrSmawmif &ydkifcGifhvdk@ xifaewJh “t&rf;rSm;wJh tawG;tac:”
jyefvnfoifjh rwfz@kd cufcaJ tmif aoG;cGx J m;cJyh gw,f? udk awmfvSef=uyg?
'Dvdk aoG;cGJtkyfcsKyfaewJh etz ppftm%m¶l;awGudk
jrefrmEkdifiHrSm aexkdif=uaom wkdif;&if;om; vlrsKd;pk u|efawmfwdk@ wkdif;jynfrSmqdk&if uav;
awG tm;vHk;u yg0if+yD;awmh qef@usif wdkufckduf=u awG[m touf 10 ESpfausmfwmeJ@ vrf;ab;rSm

65
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

yd k u f q H v d k u f a wmif ; wJ h ol a wG &S d o vd k a&cJ a & u|efawmfwdk@&J@ zcif AdkvfcsKyfatmifqef;


a&mif;&wJh uav; awGvnf; &Syd gw,f? b,fEidk if rH mS rS [m ppfwyfukd bma=umifh xlaxmifwmvJ qdw k mudk
r&S d b l ; vd k @ rajymyg bl ; ? tjcm;tjcm;aom tck tkycf sKyfaewJh ppftm%m¶l;awGu rodcsiaf ,mif
wkdif;jynfawGrSmawmh jrefrm jynfrSm jzpfysufaewJh aqmifae=uwmyg? AdkvfcsKyfatmifqef;om touf
uav;OD;a&&J@ 100 yHk yHk&if 1 yHkavmufyJ &Sdygw,f? &SifvSsuf &Sdr,fqdk&if ODoef;a&$wdk@q&m OD;ae0if;
UNICEF uk v or*~ u vnf ; jref r mEk d i f i H u d k awmif cg;udkif; tav;jyKae&rSmyg? tckvuf&Sd
tenf;tusOf; axmufyHhcJhygw,f? tJh'D aiGawGu tkyfcsKyfaewJh ppftm%m¶l;awGuawmh b,fuae
b,frmS oGm;oH;k aewmvJqw dk mudk pm&if; rjyEdik b
f ;l b,fvdk tacsmif&Ekdifr,f qdkwmudkyJ wGuf+yD;awmh
jzpf a eygw,f ? jref r mEk d i f i H r S m ppf t if t m; awG tkyfcsKyfae=uwmyg? 'Dvdk oabmxm;aewmudk
wdk;csJ@aew,f? ppfwyfudk crf;em;xnf0gatmif u|ef a wmf w d k @ taeeJ @ b,f v d k r S vuf c H E d k i f p &m
vkyf+yD;awmh b,foleJ@ wdkufrSmvJ? jrefrmjynfudk ta=umif;r&Syfd gb;l ? tck ppfwyfrmS &Gwq f akd ewJh opPm
b,fEidk if u H vmwdu k rf mS rd@k v@kd v?J tckvkd wd;k wufae (4) csufqdkwmu AdkvfcsKyfatmifqef;udk,fwdkif
wJh acwf}uD;xJrSm jrefrmEkdifiHrSm ppfwyftiftm; pOf;pm;+yD;awmh a&;xm;wmawG jzpfygw,f? tck
enf;w,fvdk@ oabmxm; =unfhvdkuf=u&atmif? ppftm%m&SifawG vkyfaewmu 'DopPm (4) csufeJ@
b,fEkdifiHu vmwkdufrSmvJ? tjcm;tjcm;aom qef@usib f uf jzpfaeygw,f? tm%m&Siaf wG ajymae
EkdifiHawGu jrefrmEkdifiHudk vdkcsifvGeftm;}uD;vdk@ wJh jynfytm;udk; ykqdef¶dk;qdkwm vufawG@usawmh
vmwkduf+yD qdk&ifawmif b,fEkdifiHu vufcHrSmvJ? tm%m¶l;awGuom aygufazmfawGudk tm;ukd;+yD;
pOf;pm;=unfah yg?h ppfwyfqw kd m r&S&d if rjzpfayrJh rvdk ‘zm;’ae=uwmyg? w±kwu f kd tm;xm;vd@k w±kwEf idk if H
tyfbJ tiftm;wdk;csJ@+yD; tuef@towfr&Sd aiGa=u; u a&'gpcef;udkawmifrS jrefrmEkdifiH ajray:rSm ay;
oHk;pGJcGifhawmh r&Sdoifhyg? 'ga=umifh aemufxyf wuf aqmufwm b,fvdkvkyf+yD; aumif;EkdifrSmvJ?
vmrJh ppftm%m¶l;awG r&dS&atmif tcktcsdef[m
tm;vHk; pnf;vHk;nD!Gwfr_&dSzdk@ ta&;}uD;aeygw,f? tckvuf&dS twdu k t
f cHv@dk ajymajymaewJh
twdkuftcHawGuvnf; b,folurS twdkuftcH
ppf t m%m&S i f a wG [ m ppf w yf u d k jzpfcsifaewm r[kwfygbl;? jynfolawGbufuae
ta=umif;jyK+yD; Edik if w
H umu vufeufc, J rf;awGukd &yfwnf+yD; jynfol@tusKd;ukd =unfh+yD;awmh twdkuf
rwefwq aiGa=u;rsm;eJ@ ay;0,f&mrSm olw@dk tusK;d tcH vkyfae=uwmyg? rdrdwk@di,fi,fav;uwnf;u
pD;yGm;twGuf tdwfxJ xnhfwmudkawmh jynfolawG aecJhwJh wdkif;jynfudk b,folu cGJoGm;csifrSmvJ? 'Dvkd
rajymeJ@ ppfwyf wyfrawmfom;awGawmif rodvu kd f cHpm;csurf sK;d udk cHpm;wwfwmu ±k&mS ;a&muf t&m&Sd
&ygbl;? Oyrm- oef;a&$&J@ arG;pm;om;vdk@ ac:wJh awG tm;vH;k cHpm;wwfygw,f? rdrad rG;zGm;&m Ekid if rH mS
OD;awZtaeeJ@ pD;yGm;buf tusKd;tjrwf yGJcawGudk rae&bJ olrsm;EkdifiHawGrSm oGm;ae+yD; twdkuftcH
Percentage tvdu k f wkid ;f jynfb¾maiGqu D vnf; vkyfae&wmu b,fvdkrS raumif;ygbl;?
aumif;/ vufeufa&mif;csaewJh EdkifiHawGqDrSvnf;
aumif; ESpfzufpvHk;rS yGJc&,lvdkufwmrkd@ wyfrawmf urBmrSm rdrwd ikd ;f jynf&@J Ekid if o
H m; cH,x l m;
eJ@ wkdif;jynf[m rsm;pGm epfemcJh&ygw,f? OD;awZu olawG tm;vH;k [m rdrEd idk if o H m;yg? ppftm%m¶l;awG
OD;oef;a&$ rdom;pk&@J pD;yGm;a&;udk vkyu f ikd yf yhH ;dk aewJo
h l uawmh wdkif;jynfrSm&SdwJh tjcm;tjcm;aom vlrsKd;pk
jzpfygw,f? olwdk@ tdwfuyfxJa&mufwJh ydkufqHawG awG tm;vHk;udkawmif aoG;cGJtkyfcsKyfr_qdkwJh pepfeJ@
ukd jynfolawG&J@ trSefwu,f vdktyfcsuftm; tkyfcsKyfxm;ygw,f? +yD;awmh ydkufqHeJ@ tm%m&SdrS
jznfhqnf;ay;vdkuf&if b,favmufaumif;rvJ? jrefrmEkid if rH mS vlvyk v
f @kd &r,fqw kd hJ yHpk u H dk jrefrmEkid if H

66
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

rSm ¶dkufxnfhxm;wmuvnf; 'Dvdk toHk;ruswJh ao;vm;? ±k&Sm;rSm oifwef;wufaewJh t&m&SdawG


ppftm%m&l;awGygyJ? qdk&if ydkodrSmaygh? bmvdk@vJqdkawmh olrsm;EkdifiHrSm
EkdifiHul;vufrSwfeJ@ aeaewJh olawGawmifrS {nfh
bma=umif h v J q d k a wmh Oyrm - pm&if;wkid w f mawG rvky&f bJ at;at;aq;aq; oGm;
abmvH k ; upm; t&rf ; aumif ; wJ h aumif a v; vmvdk@ &ygw,f? ±k&Sm;a&muf t&m&SdawGtaeeJ@
wpfa,muf&SdcJhw,f? 'Daumifav;u rGefvlrsKd; rdrdwdkif;jynfeJ@ jynfyEdkifiHawG b,favmufawmif
jzpf+yD; t&rf; qif;&Jygw,f? tJ'Dawmh wdkif;&if;om; uGm[csufawG&Sdw,f/ olrsm;EkdifiHawGu b,fvdkyHkpH
vnf; jzpf+yD; t&rf;qif;&Jawmh ol@udk abmvHk;yGJrSm vJ/ rdrdEkdifiHu b,fvdkyHkpHvJqdkwmudk udk,fawG@rdk@
0ifupm;zdk@ vHk;0 oabmrwlcJhygbl;? ol@tpm; csifhcsdefpOf;pm;=unfh=uaygh?
ydkufqHcsrf;omwJh vlwpfa,mufu 0ifupm;oGm;
ygw,f? tJ'Dvkd tao;tzGJrsKd; atmufajcrSm jzpf rdrdEkdifiHrSm ppfwyfu tkyfcsKyfaewJh tcsdef
ysuf a ewmawG u d k ppf t m%m¶l ; awG u rod c sif rSm oHCmawG +idrf;csrf;pGm qENjywmudk ppfwyfeJ@ &J
a,mif aqmifay;ae=uygw,f? +yD;awmh ppfwyfqdk awGu yl;aygif;+yD;awmh twif;wdkufzsufwm bm
wmuvnf; zmcs/ 0&rf;ajy;/ olckd; pwJh raumif;wJh a=umifhvJ? +yD;awmh ppfwyfrSm wm0efxrf;aqmifae
vlawGudk pkxm;wJh ae&mwpfckvdk jzpfaewmudk wJh ppfom;awGu Ak'<bmom0ifawG r[kwfvdk@vm;?
ppftm%m¶l;awGu od&ufeJ@ vpfvsL¶_xm;ygw,f? ppfwyfrSm wm0efxrf;aqmifaeolawG trsm;pk[m
odw,fqdkwmu av;vywf tpnf;ta0;wpfckrSm Ak'b < mom0ifawGygy?J 'Dvkd Ak'b < mom0ifawG jzpfae
oef;a&$udk,fwdkif qlylajymqdkcJhwmyg? ppfwyfrSm +yD;awmh olw@kd taeeJ@ oHCmawGukd ¶du k Ef uS wf mawG
qdk&if atmufajcppfom;awG/ &JabmfawGudk =unfh udkawmif vkyf&Jatmif b,folawGu ajr‡mufyifhay;
r,fqdk&if b,favmufawmif ajrZmyif jzpfrSef;rod aewmvJqdkawmh ppftm%m¶l;awGyJ jzpfygw,f?
jzpfae=uwmudk =unfh+yD; t&rf; oem;rdygw,f? oHCmpufxuf tm%mpufu ydk}uD;w,f qdk+yD;
wyf&if;wpf&if;rSm wyfa&;Akdvf}uD;vkyfolu &Jabmf awmh vufatmufi,fom;awGukd ajym+yD; ¶du k Ef u
S rf _
awG&J h ac|;eJpmawGudk wyf&if;rSL;eJ@ aygif;pm;ae=u awGeJ@ oHCmaoG;awGudk ajrusatmif vkyfcJh=uyg
wm awG@&ygw,f? wyfaxmufAdkvf}uD;uvnf; w,f? ppftm%m&SifawG[m t&rf;udk wukd,
&JabmfawG&J h t0wftpm;awGudk ajymr,fqdk&if af umif; qefwhJ tm%m¶l;awG jzpfygw,f? ppfwyfrmS
csy0f wfwefqmawGukd wyf&if;rSL;eJ@aygi;f +yD; cd;k pm;ae tk y f c sKyf a ewJ h ol w k d @ awG & J @ om;orD ; awG u d k
=uygw,f? 'Dvdk ppfwyf&J h jzpfysufaewJh tajctae =unfhvdkufprf;yg? olwdk@awG b,fvdkaeae=uvJ
trSeu f kd ppftm%m¶l;awGu rodcsiaf ,mif aqmifae qdkwmudk =unfh=unfhyg?
=uygw,f?
rdrdeJ@ eD;pyfwJh olawG&J@ todkif;t0ef;awG
'Drdkua&pDqdkwmu vlwdkif;vlwdkif;rSm udk =unf=h unfah yg?h ppftm%m¶l;awG&@J om;orD;awG
vGwv f yfpmG touf&iS yf ikd cf iG hf &Sw
d ,f/ &ydik cf iG &hf w dS ,f? [m jynfoal wG&@J &ydik cf iG ahf wG tm;vH;k udk vuf0g;}uD;
tck jrefrmEdkifiHrSm vl 5 a,mufpk+yD; vrf;avSsmuf tkyf+yD; udk,fusKd;twGuf oHk;jzKef;aewm vHk;0
&ifawmif zrf;qD;r_awG &Sw d ,fqakd wmh b,fvv kd yk +f yD; obm0ruswJh vkyf&yfawGyg? EkdifiHudk tkyfcsKyfw,f
H m;jzpf qdkwmu udk,fusdK;pD;yGm;udk &Sm+yD;awmh ukd,fhaqGrsKd;
aumif;Ekid rf mS vJ? +yD;awmh jrefrmEkid if rH mS Ekid if o
+yD;awmh rdrdtdrfuae+yD; tbGm;tdrfudk oGm;tdyfr,f awG aumif;pm;zdk@twGufvdk@rsm; ppftm%m¶l;awG
qdk&ifawmif tbGm;tdrfa&muf&if &yfuGuf¶Hk;udk xifae=uvm; rodygbl;? tckvdkrsKd; ppftm%m¶l;
oGm;+yD;awmh oef;acgipf m&if; wdik &f w,f? uJ aumif; awG&@J vky&f yfawGukd rESpjf rdK@aom rsK;d cspjf refrm vlrsK;d

67
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

awGtaeeJ@ 2010 ckESpfudk u|efawmfwdk@&J@ wdkufcdkuf ppftm%m¶l;awG jyKwfusatmif u|efawmfwdk@eJJ@


a&;ESpftjzpfeJ@ usef&pfatmif om; (3) om;eJ@ wkdif; twlvufwGJvdk@ wdkufcdkuf=uygpdk@vdk@ wdkufwGef;
&if;om; jynfolawGtm;vHk; vufwGJum rdrd&Sd&m a&;om;vdkuf&ygw,f? Ô
ae&m/ rdrw
d wfEikd w
f b
hJ ufu tm;vH;k yg0if=u+yD;awmh

68
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

[kw
d pfp 'Dwpfp wyfrawmftufupJG rsm;
a0[if
(jynfwiG ;f rS wyfrawmf(av)t&m&Sw
d pfO;D )

wyfrawmfxJu tqifrajyr_rsm;pGmudk avhusihfay;cJhwmvm;/ avhusifhcHcJh&wm


'Dae&muae wyfrawmfom;awGeJ h jynfoal wGqu D kd vm;/ tusiq hf ;kd udk vufqifuh rf;ay;cJw h mvm;awmh
ajymjycsiyf gw,f? 'grv S nf; “a¹rGwikd ;f tqdyrf &Sb d ;l ” rawG;vdak wmhygb;l ? u|eaf wmfw@kd Adv k af vmif;b0rSm
vkd@ vufcHtm;ay;=urSmyg? t&ifu u|efawmf[m vpmawG rwdk;ao;ygbl;? 'gayr,fh vpm b,f
pmpDpmukH;udkawmif trSwf&atmif b,fvdk a&;& avmuf & ovJ qd k w mawmh rrS w f r d a wmh y gbl ; ?
rSe;f rodcohJ yl g? oli,fcsi;f wcsKŒd pmpDpmuk;H +ydKifyaGJ wG bmvd@k vJ qkad wmh vufrw S yf x
J ;kd +yD; vpmu vufxJ
0if+yD; qk&w,f qdw k t
hJ cg b,fvkd a&;&wmygvrd v hf @kd ra&mufwm rsm;vdk@yg? First year twGufu ydkqdk;
ar;rdv@kd t[m;cHc&hJ zl;ygw,f? tckawmhvnf; &ifxJ ygw,f? wyfcJG taqmifppf/ tvSLaiG/ wyf&if;pm
u qENeJ@ tjzpfrSefudk csa&;rdwJhtcg aqmif;yg; apmif/ wyfcJGtm;upm;/ wyf&if;*|rf;bm; pwJh udpP
wpfyk'fawmh jzpfvmcJhyg+yD? awGtwGuf rsm;pGm jzwfvdkufwmrSm wcgw&H udk,f
u jyefawmif trf;&ygao;w,f? wu,fyg/ r,Hkr&Sd
ppfwyfxu
J ppfAv kd wf ikd ;f &mxl;/ tm%m/ =uygeJ@?
pnf;pdrfawGeJ@ jynfhpkHaewm r[kwfovdk tjcm;
tqifh (t&mcHAdkvf rS &Jabmfopf) wdkif;vnf; iwfr Second year eJ@ Senior One ac: wwd
ae=uygbl;? bma=umifhygvJ? ppftm%m&Sifpepf ,ESpfrSmawmh tusKd;ta=umif; jyefar;&Jvm+yDjzpf
a=umifyh g? 'Dpepf[m wef;wl&nfwl tcGit hf a&; r&&Sd vd@k Final Year Appointment (wyfcrGJ LS ;§wyfprk LS ;
ygbl;? AdkvfcsKyfawG vkyfydkifcGifh&SdolawGeJ@ eD;pyf&m tjzpf wm0efay;+yD; Adkvfavmif;tcsif;csif; t&m&Sd
ppfAdkvfawG/ tjcm;tqifhawG twGufawmh ppfwyf tpm; tkyfcsKyfol) awGu u|efawmfwdk@vpmaiGudk
qdkwm okcbkH}uD;yg? GE vdk@ac:wJh aqmufvkyfa&; rjzwf&Jawmhygbl;? vuf&Sd wyfrawmf&J@ raumif;wJh
tif*sifeD,mwyfu wyf=uyf}uD; wpfa,muf&J@ tpOftvmjzpfwJh ae&m&&if vkyfcsifwmvkyf+yD;
yd k i f q d k i f r _ [ m omref Ad k v f r S L ;}uD ; wpf a ,muf & J @ r[kwfrcHwwfolrsm;/ trSefw&m;udk cspfjrwfEdk;ol
ydkifqdkifr_eJ@ nDw,fqdkwm wyfxJu vlwdkif; odaewJh rsm;tm; &mxl;}uD;olrsm;u =unhfr&jcif;[m tJ'D
udpPyg? 'gayr,fhvnf; t¶dk;pJGae+yDjzpfwJh Armhwyfr rSmuwnf;u pcJhwmygyJ? tJ'DjzwfaiGawG bmvkyf
awmf&JΠxkH;pHtwdkif; igvnf; 'Dvdk ae&ma&muf&if vJv@kd ar;p&m&Syd gw,f? u|eaf wmfvnf; Final year
cHpm;&rSmyJqdkwJh tawG;eJ@yJ rvkyf/ r¶_yf/ rjyKwf ae a&mufrSyJ odygw,f?
=u&ygw,f? ae&meJ@ vkyyf ikd cf iG hf udp[ P m Advk af vmif;
b0rSmuwnf;u pcJhwmyg?

69
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ti,f b 0rS m wk e f ; u F inal Year &aejcif;onfyif }uD;rm;aom qkvmbf}uD;wpfcu k ;kd ?


Appointment awG[m tcsi;f csi;f odycf sp=f uwmyJ? b,f o l a &mif ; a&mif ; 0,f p m;vd k @ &aewmu
Outpass xGuf&ifvnf; twlwl/ pm;awmhvnf; &S,fyJaygh?
twlwlyJ? ,leDazmif;qdkvnf; rwfaewmyJ? vpm
vnf; ydkwJhtjyif tdrfawmif ydk@Edkifao;w,fqdkwm Final year ta&mufrSmawmh tJ'Dq&m
odaewmyJ? wu,fuawmh tJ'gawG[m Adkvf }uD;udk u|efawmf ar;=unfhrdygw,f? oifwef;csdef/
avmif;tcsif;csif; jzwfckwfxm;wJh aiGawGyg? &mcdkif oifwef;ae&mrSm rkef@a&mif;cGifhudk b,fvdk&ygovJ
E_ef;wcsKd@udkawmh Appointment jzpfa&;twGuf qdkawmh vufeufi,fXmerSL;qDu ygrpf&vdk@ayghwJh?
rpwJh CI (enf;jycsKyf) eJ@ tJ'Dtcsdefu DSA rSm tJ'tD wGuf bmay;&ovJqakd wmh &mcdik Ef e_ ;f eJ@ ay;&
emrnftvGef}uD;wJh SI (Senior Instructor) wmayghwJh? u|efawmfu udk,fhq&m}uD;awG tqif
AdkvfrSL; jrifhvGifqDudk yo&ygw,f? 870 (tdyf qJAif; ajyatmif tvum; ay;a&mif;w,f rSwfaewmvkd@
ZD;¶dk;) vdk@ wyfxJrSm ajymajymaewJh *g&0w&m; xm; ajymawmh/ Adkvfavmif;&,f ppfwyfrSm Issue xkwf
wwfr_udkvnf; tJ'Dtcsdefuwnf;u avhusihfay; ay;wJh ,leDazmif;awmif wyfaxmufrSm 0efaqmif
wm cHcJh&wmyg? p&dwaf y;+yD;rS xkwv
f @kd &wmwJah v? r=umcif ausmif;
qif;+yD;&ifawmh ppfwyfta=umif; armif&if 'Dxufydk
ppfwyfxJ 0ifvdkufwmeJ hq&maumif;udk odvmygvdrfhr,fwJh? tcktcsdefrSmawmh ppfausmif;
qnf;uyfwwfjcif;udkvnf; wwfajrmufcJh&ygw,f? }uD;rsm;rSm q&m}uD;rsm;omr[kwfbJ t&m&SdawG
tckawmhvnf; 'gawG[m DSA &JΠtdyf,m0ifykHjyif awmif pm;0wfaea&;twGuf Adv k af vmif;rsm;udk rke@f
awG jzpfoGm;yg+yD? Adkvfavmif;tcsif;csif; tkyfcsKyfr_&JΠa&mif;ae=u&yg+yD?
qdk;&Gm;wJh tdyfr&aom nrsm;pGmudk ta=umif;jyKvdk@
Adkvfavmif;tcsif;csif; tjypfay;r_udk uef@owfzdk@ axmifESifhcsDwJh Adkvfavmif; aps;uGuf}uD;/
t&m&Sdrsm;u tkyfcsKyfr_ 0if,l&mrS Final year xdrk w
S zef t&m&So d ifwef;om; aps;uGu}f uD;eJ@ jyifO;D
Appointment rsm; ae&mudk t&m&Sdrsm;u trSm; vGif+rdKŒ[m vufnd‡K;xdk;rvJGaom enf;jyt&m&Sd
r&Sd&atmif udkifwG,fay;aeyg+yD? vpmuvnf; wcsK@d w@kd usupf m;&m ajr,mjzpfaeay+yD? tvsO;f oihf
wdk;ae+yDjzpf&m u|efawmfwdk@acwfuvdk ,leDazmif;p vdk@ ajymjyygtHk;r,f? u|efawmfwdk@ tywfpOfrSm
zd;k avmuf ruawmhbJ qdik u f ,fz;kd / GSM zd;k avmuf avwyf u wyf = uyf } uD ; wpf a ,muf & J Πom;
jzwfEdkifaeyg+yD? ygvmygw,f ? u|ef a wmf u vnf ; avwyf u d k
pdwf0ifpm;olrdk@ r=umc% avwyfta=umif;awG
DSA ESihf DSTA rS enf;jyt&m&Srd sm;wGif ol @ ud k ar;jzpf y gw,f ? ol u vnf ; avol & J a wG
pmayESihf avhusiahf &;Xme (2) ckrS t&m&Sd tcsi;f csi;f udk arSmifcdkacwfrSm &[wf,mOfeJ@ ypPnf;o,fykHawG/
E_id ;f ,SO=f unfvh u
kd yf g? jyifO;D vGi+f rdKŒxJu omref t&yf av,mOfqDudk b,fvdkcsef+yD; b,fvdk xkwfa&mif;ykH
om;yif cJGjyEdkifygvdrfhr,f? w+ydKifwnf;yJ ppfonf awGutp u|efawmfhudk ajymjyygw,f?
awG&JŒ b0wcsKdŒudkvnf; odcJhoavmuf ajymjyyg
r,f? u|efawmfwdk@ yxrESpf ppfynmoifaecsdefrSm av,mOfqD tjyifukd rxkwrf D av,mOf±Hk
q&m}uD;wpfa,mufu rkef@a&mif;ygw,f? yxrESpf eHab;u a&ajrmif;xJrmS tdwaf wGxm;+yD; oGecf sxm;
Adkvfavmif;b0rSm tcsdefwdkif; rtm;&ovdk tcsdef &a=umif;/ +yD;rS qmvmtdwfvdk tdwfawGeJ@ pufbD;
wdik ;f vnf; qmaewwfwmudk r&Suw f rf; 0efcyH g&ap? ay: wif+yD; 'dkifudk ydk@&a=umif;/ 'dkifqdkwmuvnf;
tJ'w D ek ;f uawmh bmrS rpOf;pm;Edik yf gb;l ? 0,fpm;cGihf axmufvSrf;a&;eJ@ ruif;&mruif;a=umif;awGyJ jzpf

70
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

a=umif;/ 'Dvkd o,fydk@ay;wJhtcg ppfonfawGu yd k a wmif y d k a ea=umif ; awG Π&yg awmh w ,f ?


tvSnfhus vkyf&wmjzpf+yD; &Jabmfwdkif;[m Carry arS m if & D y sKd ; wmeJ @ &d y f o mab;rS vrf ; av; [m
vkyfcsifol rsm;aevdk@ jzpfa=umif;/ qDa&mif;&aiGudk wrm&eH @ tpm; qD e H @ av;rsm; oif ; aeovd k
tkyfrSL;ESifh tkyfpufr_vufr_ t&m&Sd (EO) u cJ, G l pufbD;udk,fpDjzifh vl;vm;acgufjyef pnfum;aeyg
a=umif;/ ysHoef;a&;u 60µ eJ@ ppfonfrsm;bufu awmhw,f? ol@t&yfESifh ol@Zmwfrdk@ rxl;qef;=uay
40µ &a=umif;/ oufqdkif&m pcef;rSL;/ tkyfcsKyfa&;/ r,fh tckrS a&mufvmwJh u|efawmfwdk@uawmh xl;
wyf&J/ ava=umif;xdef;arSsmfpif pwmawGudkvnf; qef;aewmayg?h ocifrsK;d a[h 'd@k ArmyJ =um;zl;cJah yr,fh
em&Dtjynfh rysHwmawG/ qDcdk;xkwf&m vrf;a=umif; olc;kd rsK;d a[h 'd@k Armvd@k x+yD; aºuG;a=umfcsipf w
d af wmif
vk+H cKHr_ pwmawGtwGuf cJaG 0ay;&a=umif; olajymjycJh aygufrdyg&J@? ar;=unfhrdawmh 'DvdkyJ toufquf+yD;
&mrSm u|efawmfvnf; xl;qef;tHhzG,f jzpfaecJhyg &Smau|;ae=u&wmyJ/ rxl;qef;ygbl;wJh?
w,f?
avwyfrSm &p&mvrf;[m 'gyJ&Sdwmudk;?
ol@taruvnf; ol@qD zkef;qufwdkif; *dwfvnf;r&Sd/ opfuGufvnf;r&Sd/ vnfyif;n‡pfp&m
tazu Duty tiSm;apmih+f y;D rif;udk ausmif;xm;ay; e,fajrvnf;r&Sd/ olrsm;rsuf&nfeJ@ udk,fhtwGuf &Sm
cJhwm }udK;pm;/ t&m&Sdjzpf&if aus;Zl;jyefqyfvdk@ ajym wmr[kwfbJ avol&Ju toufESifh&if;+yD; qDtrsm;
w,fqdk&m u|efawmfrS Duty tiSm;apmifhw,fqdk }uD; csefvdk@ ajrjyifta&muf qif;vmay;ovdk pufr_
wm bmvJ[k ar;=unfyh gw,f? avwyfxrJ mS tjyif t&m&Sd ppfonfawGuvnf; tjyifta&muf qDxw k f
xG u f tvk y f v k y f o l r sm; &S d a =umif ; / py,f , m/ ay;/ useftkyfcsKyfa&;t&m&Sd ppfonfawGuvnf;
aqmuf v k y f a &; pwJ h jyif y tvk y f r sm; vk y f y gu ab;&efr&Sd&atmif ulnDay;eJ@ avwyf&J@ okH;em;nD
vpmxuf ydw k hJ 0ifaiG&=ua=umif;/ tJ'v D kd tvkyaf wG }wd*HykHtwdkif; ysHoef;a&;§pufr_vufr_§tkyfcsKyfa&;
oGm;vkyo f rl sm;&J@u, kd pf m; Duty udk vlpm;xd;k tiSm; oH;k ck[m bufnn D D v_y&f mS ;+yD; ormtmZD0eJ@ &Sio
f ef
apmif=h u&a=umif; od&&dS ygw,f? tJ'aD wmh u|eaf wmf ae=u&wmqdkyJ?
u vkH+cKHa&;tjrifeJ@ aoewfudka&m vlpm;xdk;+yD;
xkwfvdk@ &vdk@vm;vdk@ ar;&m olu &Dygawmhw,f? tif; 'Dvdkqdkawmhvnf; [kwfovdkvdk
awmh &Sdom;? aemifvmaemufom;awGvnf; tpOf
ightaz&J h avwyfrSmu uif;apmihf&if tquf 'DvdkyJ vkyf=u&ayawmhraygh? tif; acwfrSD
aoewf rxkwf&ygbl;wJh? u|efawmfvnf; xl;qef; zGH@+zdK;wdk;wufygwJh 'dk@wyfrawmfuG? uJ 'guawmh
tHhzG,f aemufwpfckudk =um;&jyefygw,f? wefzdk;rsm; xm;ygav? uif;apmihfwm wcsKd@wyfawGu aoewf
pGmaom av,mOfrsm;&Sd&m avwyfrSm uif;wm0ef vnf ; rygbl ; ? wcsKd Πwyf u sawmh aoewf y g+yD ;
apmifw h m aoewf rxkw&f bl;wJ/h tjyifxu G f tvkyf usnfqH xkwfray;xm;bl;? wckckjzpf&if bmvkyfrSm
vky+f y;D uif;tiSm; apmifch ikd ;f w,fqykd /J qDawG a&mif;+y;D vJ / cJ e J @ xk r S m vm; qd k a wmh 2 csuf &S d w ,f w J h ?
Edik if aH wmf ypPn;f awGukd ud, k u
f sK;d &Sm pm;ae=uw,f? vufeuftpkHtvif rxkwfay;xm;awmh Duty
tiSm;apmifhwJh olawGtwGuf ydktqifajyw,fwJh?
igavwyf x J a&muf & if a wmh irl;awG aoewfeJ@ jy\em&SmwJhtr_/ vufeufeJ@
awG @ =uao;wmaygh v d k @ aw;xm;vd k u f r d y gw,f ? ppfajy;r_vdk tr_awGudk &Sif;p&m rvdkawmhbl;ayghwJh?
r,k H w 0uf ,k H w 0uf e J @ avwyf u d k u|ef a wmf 'gvnf; [kwjf yefa&m? +yD;awmh ajymao;w,f/ b,f
wu,f a&mufvmcsdefrSm awmh “[kwfyghrvm; olurSvnf; avwyfudk 'kuQray;ygbl;uGm/ “88”
armifumvka&” vd@k awG;xif xm;cJo h rSs [kw¶f rkH u

71
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

rSmuwnf;u tapmqHk;xGuf qENjyvdk@ jynfolawG 'gayr,fh wm0efuswJh wm0efrSL; t&m&SdeJ@vnf;


u cspf+yD;om;ygwJh? Duty tiSm;apmifhcu wdkuf¶dkuftcsdK; usao;w,f
q&m wuUov kd b f ek ;f Edik &f @J avoHe@J ajym& vdk@ qdkygw,f? b,fvdkvJqdkawmh uif;t+rJppfwJh
&ifawmh “u|eaf wmf armifa0[if bmrsm; wwfEikd yf g wm0efrLS ;t&m&Sd udw k u
d srsm;&J@ wm0efuswhJ &ufrmS
OD;rnfvJ” aygh? 'geJ@ Duty tiSm;apmifhwJh udpPbuf qdk&ifawmh ykHrSefaps;xuf ydkay;&w,fwJh? rSwfom;
vSnfh+yD; pyfpk&ygawmhw,f? t&ifuawmh tiSm; p&m av;ygaemf? aemufaqmif;yg;rsm;rSm ysHoef;a&;
apmifhc wpf&ufudk usyf 200§300 yg/ vpmawGwdk; tkyfawG&J@ 40§60µ udpPawGudk xyfajymjyxm;yg
awmh usyf 1000 uae 2000 txd jzpfoGm;w,f w,f ? 'D a vmuf q d k & if b J ppf w yf x J u wu,f h
wJh? wyfcJG 3 cJG&Sd&if 3 &ufwpf}udrf Duty usawmh b0awGudk pmzwfolawG odcGifh&+yD; xl;qef;aom
tiS m ;vd k u f w J h o l a wG yd k + yD ; wG u f a jcud k u f w ,f ? pum;awG =um;&ovdk jzpfaeavmufyg+yD? od+yD;
om; nDaemifrsm;ua&m u|efawmhfwifjycsufrSm
vdkaeao;&if xyfjznfhay;=uapvdkygw,f? Ô

72
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

a>rwkid ;f tqdyrf &Sd


a0[if
(jynfwiG ;f rS wyfrawmf(av)t&m&Sw
d pfO;D )

wyfrawmfxJu tqifrajyr_ rsm;pGmudk qufajym&&if avol&JrSmvnf; xdyfqkH;


'Dae&muae qufvuf ajymjycsifygw,f? 'grSvnf; rSm &Sdwmcsif;twlwl Fighter +yD;rS o,f,yl @kd aqmif
“a¹rGwdkif; tqdyfr&Sdbl;” vdk@ vufcHay;=urSmygvdk@ a&; av,mOfarmif;oleJ@ &[wf,mOfarmif;olrsm;
tpcsD+yD; u|efawmfh0ef;usifu tydkif;tp rsm;pGmudk vdk@ tqifhcJGxm;wmyg? &mxl;ae&may;&ifvnf; 'D
pkpnf;EdkiforSs azmfjyay;aecJhwmyg? udk,fhaygif udk,f Role twdik ;f yJ pOf;pm;ygw,f? xl;xl;qef;qef; 'kAv kd f
vSefaxmif;w,fyJ qdkqdk 'DvdktjzpfrsKd;awGudk odoifh csKyf } uD ; ausmf o ef ; eJ @ Ad k v f c sKyf jrih f a qG w d k @ [m
olawG[m wyfrawmfom; nDaemifrsm;eJ@ jynfol Transport Pilot uae OD;pD;csKyf wufjzpfcJh=u+yD;
awGom jzpfygw,f? tJ'DumvawGrSm omwlnDrSs qufqHcHcJh&ayr,fh
at;ae0if;wdk@udpPeJ@ q&mjrihfaqG jyKwfum vuf&Sd
'grS tem*gwf EdkifiHawmfrSm wyfrawmf&JΠOD;pD;csKyf F-7 avol&J Adv k cf sKyfjrwf[ed ;f wufvmcsed f
Image udk jyifqifEkdifrSmyg? ppfwyfxJu q&marG;/ rSmawmh Fighter rS Fighter jyefjzpfvmygawmh
wynfharG; tcef;quf Zmwfvrf;awGxJrSm avwyf w,f? ydkqdk;wmu udkjrwf[def;[m udpP awmfawmf
vdk “q&m”vdk@ w&m;0ifac:aewJh tzJG@tpnf; rsm;rsm;udk odatmif vkyfxm;ovdk wifjyorSsudk
twGufuawmh rxl;qef;ygbl;? umuG,fa&; OD;pD; vnf; awmf±kHeJ@ vufrcHolyg? tem;rSm&SdwJh OD;pD;
csKyf(av) tqufquf[m Fighter Pilot awGjzpf+y;D t&m&Srd sm;[m tawmf owdxm;+yD; vkyu f ikd &f ovdk
Role cJ&G mrSmvnf; Fighter Pilot [m xdyu f yJ jzpf &mxl;wd;k jr‡iahf &;/ Edik if jH cm;oifwef; apv$waf &;/ ae&m
ygw,f? avwyfrSm t&m&Sdcsif;wl&if avol&Ju csxm;a&; pwJh udpPtawmfrsm;rsm;udk olukd,fwdkif
OD ; pm;ay;jzpf + yD ; puf r _ v uf r _ t &m&S d ( EO)) u pDpOfol jzpfygw,f? odk@aomfvnf; AdkvfcsKyfrSL;}uD;
aemufuyg? pufvuft&m&SdrSmvnf; B.E bJGŒ& cdkif;wdkif; rvkyfbJ av,mOfxkwf&ef rvG,fa=umif;
puf v uf t&m&S d + yD ; rS vS s yf p pf § csd e f c G u f t &m&S d / acgif;rmpGm jiif;aewJh tcsufESifhyif avol&Jrsm;u
a&'D , d k § a&'g t&m&S d / vuf e uf t &m&S d a wG u ol@udk }udwf+yD; aus;Zl;wifae=uygw,f? quf+yD;
aemufrSmyg? 'D tpOftvm[m OD;usKd;ae+yDjzpf+yD; ysHoef;a&;tkyfawG&JŒ 40§60µ udpPawG ajymjy
,ck DSTA qif; B.E bJ@G &csi;f rSmawmif Propulsion ygr,f? avwyfqdkwm qDa&mif;+yD; toufqufae
& Flight Vehicle &vmwJ h Aeronautical wmvd k @ tjcm;wyf z J G Πrsm;u qd k & if avwyf u
Engineer rsm;u OD;pm;ay;jzpf+y;D Mechanical, EP, jyefajymr,fh pum;awmh &Sdygw,f?
EC rsm;u aemufrSmyg?

73
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

“b,fo@l tw d x f uJ rS E_u d ,
f w
l mr[kwb f ;l ” vd@k jzpf udkjrwf[def;u ol@aus;Zl;&Sifrsm;jzpfvdk@ wa=umif;/
ygw,f? 'DvdkrS r&yfwnf&if avwyfxJu ppfAdkvf 'Dav,mOfeJ@rS toufrquf&if avwyfysufzdk@om
a&m ppfonfa&m rdom;pk0ifawGyg iwfaozdk@yJ &Sdyg &Sad wmhwmu wa=umif;a=umifh Upgrade vky&f ef
awmhw,f? qDa&mif;aiGrS ay;oifhwmay;+yD; usef jyifaeygw,f?
onfukd tkyrf LS ;ESihf tkyf E.O a0pkc&GJ ygw,f? tkyrf LS ;
,lwJh 60µ [m avol&Jrsm;twGuf jzpfygw,f? odk@aomfvnf; F-7 Over Haul Plant
,cif avol&J enf;yg;pOfuawmh tkyfrSL;/ 'ktkyfrSL;/ tajcwnf&m av,mOfweG ;f xkw&f efom wwfEikd w f hJ
0g&ifhavol&J/ avol&Jti,frsm; tpOfvdkuf a0yHkus r*Fvm'kH&Sd ,cif jyKjyifxdef;odrf;a&;avwyf ,ck
&=uygao;w,f? av,mOfxkwfvkyf jyifqifa&; XmecsKyfudk umuG,f
a&;ypPnf; xkwfvkyfa&; t&m&SdcsKyf±kH;&J @ av,mOf
tckawmh qDaps;usaeovdk “63” av puf±kHab;ae&mjzpfaom &Srf;wJav,mOfuGif;ab;
,mOfarmif; oifwef; (DSA 41 qif;rsm;) paom av odk@ a&$Œzdk@ AdkvfcsKyfrSL;}uD;u trdef@ay;aeyg+yD? DI
ol&Jtiftm;uvnf; rsm;vm/ tkyfrSL;rsm;uvnf; u av,mOfxw k rf ,fq&kd if avwyfu bmqufvyk f
ra&&maom olwdk@tem*wftwGuf tom;ukef rSmvJ/ 'Dav,mOfuakd &m b,fou l prf;armif;rSmvJ/
pkaqmif;ae=u&m AdkvfrSL;tqifhrsm;awmif ykHrSef ,cif&Sd+yD;om; F-7, MiG-29 av,mOfawGu 2009
tm&au r&=uawmhyg? usef 40µ udk &&SdwJh tkyf tukerf mS oufwrf;ukef ae+yDjzpf&m bmqufvyk rf mS
E.O uawmh pufr_vufr_t&m&SdeJ@ ppfonfrsm; vJ/ &[wf,mOfawGuvnf; ysHEdkifwmu Mi-17 yJ
twGuf xyfrH cJGa0ay;&ygw,f? EdkifiHawmfu xkwf &Sd+yD; ol@udkvnf; em*pfrSm wtm;okH;cJhvdk@ vnfyif;
ray;EdkifwJh uGefysLwm/ rdwWLpuf pwJh ±kH;okH;ypPnf; tpf+yD; qef@wiifiif jzpfaeyg+yD? 'Dvdk av,mOf
awG/ tyef;ajzzd@k wDA/GD pavmif; pwmawGukd qDxw k f oufwrf;awG ukeaf eovdk av,mOf cJ,rf;awGxu J
EdkifpGrf; &Sdoavmuf 0,f,lEdkifay&m qDpm;rsm;aom rok H ; &uf v d k @ tvS = unf h x m;wJ h Missile awG /
av,mOftkyf[m ydkcsrf;omw,fvdk@ avwyfrSm 'k;H usnaf wGua&m vk+H cKHr&_ &dS ŒJ vm;/ 'DvufeufawGukd
qdkprSwf jyK=u&ygw,f? aoaocsmcsm odolawGa&m avwyfxJrSm &Sdygao;
&J@vm;/ 'gawGu ar;oifw h hJ ar;cGe;f rsm;pGmxJu wcsK@d
,cifu udkjrwf[def; tkyfrSL;vkyfcJhwJh &Srf; avmufyJ &Sdygao;w,f?
wJrS trSwf (5) tkyf[m wcsdefu tcsrf;omqkH;
jzpfc+hJ yD; ,ckq&kd ifawmh txl; av,mOftyk v f @kd ac:qdk uJ... ypPnf;awG +yD;awmh vlawGbuf
aom trSwf (18) tkyf (MiG-29) tkyu f tcsr;f om vS n f h & atmif ? avol & J i ,f b 0rS m t¶l ; xcJ h w J h
qk;H jzpfvm+yD; avol&w J ikd ;f twGuf Laptop wpfv;Hk aqmify'k af v;&Syd gw,f? “BIRDS & FOOL ARE
pD xkwfay;xm;um avwyfrSm wpfckwnf;aom FLY. BECAUSE I FLYIENVYNO MEN ONE
Internet udk 0,f,l wyfqiftokH;jyKEdkifwJh tkyf EARTH” wJh? olrsm;xuf xl;vdk@ ysHaewmygaygh?
vnf;jzpfygw,f? avwyfxrJ mS &Sw d hJ Hour ukev f vk k 'gayr,fh tckacwfrSm 'DvkdysHoef;r_rSm ¶l;oGyfolawG
av,mOfrsm;&J@ a&SŒa&;udk ajymjyygt;kH r,f? A-5 rsm; &Sdygao;&JŒvm;/ pm;0wfaea&;twGuf ylyifae&wJh
[m w±kwfwyfrawmf PLA-Air Force wGif rokH; twGuf av,mOftay:rSma&m ,k=H unfr_ &Syd gao;&JŒ
awmhbJ Nan Chang &Sd puf±kHa&SŒ av,mOfuGif; vm;/ pm;0wfaea&;twGuf ylyifae&wJt h wGuf av
wavSsmufrSm 'Dtwdkif;ypfxm;wJh Write out av ,mOfarmif;&&if +yD;a&mqdkwJh b0rSm aysmfydkufaeol
,mOfawGukd jrefrmavol&rJ sm;u owdaW jymifajrmuf rsm;udk vufcsKd;a&vdk@awmif &aeyg+yD?
pGm armif;ae=ujcif; jzpfygw,f? F-7 rsm;udkawmh

74
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

rd r d a rmif ; &rJ h av,mOf tay:rS m a&m rsm;/ rdrdoGm;vdk&m wyfudk qdkif&mydkif&meJ@ }udK;pm;&if
,k=H unfr_ &Syd gao;&JŒvm;/ Hour Extension eJ@ wuf aemufq;Hk rS qif;ayr,fh ae&maumif; a&mufEikd w f m
ae&wmvm;/ rysHwm =um+yDjzpfwJh ykHrSefr[kwfwJh ud k od a e&wmawG a =umif h avwyf & J @ oabmud k
ppfaq;rawG@&SdEdkifaom csKdŒ,Gif;csufrsm; &Sdaeaom aemausaeay+yD? ppfonfrsm;ua&m? avwyfxJudk
av,mOfrsKd;udk armif;&if; ysufusoGm;wJh F-7 u &Jabmfopfb0rS p0ifcJh+yD; tqifhqifh }udK;pm;vmol
Adv
k rf LS ; oef@aZmfvif;vdk tjzpfrsKd ; }uHKEdik w f hJ av,mOf rsm;tzdk@ [dkykef;pufr_ausmif;qif; 'Dyvdkrm wyf=uyf
rsKd;vm;/ wckckjzpf&if ckefxGufvnf; acgif;jywf§ av }uD;rsm;u ae@csif;ncsif; yckH;csif; ,SOfvmcJhyg+yD?
xD;ryGib hf J aoEdik w f hJ av,mOfrsK;d vm;/ 'gawGukd qef;
ppfzdk@ vdkaeyg+yD? ajrjyifu tif*sifeD,m t&m&SdawG tqifw h ;kd jr‡iahf &;rSm 'Dyvdrk m wyf=uyf}uD;
rSmvnf; av,mOf bD;acguf r0ifEikd af tmif wyf&r,fh rsm;onf tqifhwlvSsif OD;pm;ay;jzpfonf[k qdkvm
Pin wyf§rwyf rppfxm;olawG/ yJGpm;vkyf/ csJ'dkif jyef&m tawGŒt}uKH&adS om ,cif&+dS yD; ppfonfrsm;u
udkif/ abmyJGavmif;/ pifwifoGm;zdk@avmufyJ pdwf0if bmvkyfEdkifygrvJ? ppfwyfxkH;pH tqifh}uD;olu wm
pm;olawG avwyftvkyfuvJG&if usefwm tukef 0ef,lpwrf;rdk@ rod§rwwfvnf; wm0ef,laya&mh
vkyfw,fqdkwJh olawG rsm;vmovdk oufqdkif&m aygh? eydkvD,ef[m jrif;cGmoHwpfacsmif; u|wfvdk@
vSsyfppf§csdefcGuf/ a&'D,kd§a&'g/ vufeuf paom ppf¶;H_ onf[k =um;zl;cJyh gw,f? av,mOfrmS rlvD wpf
vkyfief;rS t&m&Sdrsm;uvnf; jzpfvmrS jzpfovdk acsmif; u|wfcJhygrl/ rawmfwqrsm; tJ'Dav,mOf
jyifwmayg[ h k aygah ygah wG;um aeomovdk aeaecJ=h u [m wyfcsKyf}uD;pD;wJh Mi-17 qifjzLawmf}uD; jzpfcJh
onfrSm =umcJhyg+yD? aomf æ/ tawG;qdkwm pdwf&J@ap&m/ a&mufvdk&m
a&mufEdkifygaomfaum? 'Davmufqdk&if ppfwyfxJu
olwdk@udkvnf; tjypfrqdkomyg? avwyf wu,fhb0awGudk jynfolawG odcGifh&+yD; xl;qef;wJh
xJ pa&mufuwnf;u awG@jrifae&wJh pufr_vufr_ pum;awG =um;&ovdk jzpfaeavmufyg+yD? od+yD;
ausmif;rSm acsmifx;kd cHxm;&wJh enf;jyrsm;&J@ aysmuf om; nDaemifrsm;ua&m u|efawmfhwifjycsufrSm vdk
qkH;cJhaom tdyfrufrsm;ta=umif;/ oif¶dk;!¸ef;wrf; aeao;&if xyfjznfhay;=uygukef? Ô
om &Sd+yD; wu,froifjzpfbJ ukefqkH;oGm;wJh tcsdef

75
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

tm;vkaH umif;ygonf
a0[if
(jynfwiG ;f rS wyfrawmf(av)t&m&Sw
d pfO;D )

avwyfxJu tjzpftysuf rsm;pGmtm; a0[if. wifjycsufrsm;udk wdkuf¶dkufaomfvnf;


jynfolxH wifjyaeaom a0[ifudk avwyfxJu aumif;/ oG,f0dkufaomfvnf;aumif; apmifh=unfhae
b,folvJvdk@ odcsifolawG rsm;vmovdk odaewJh =uonfom jzpfygonf? avwyfrS t&m&Sd 90µ cef@
t&m&Sed @J ppfonftcsK@d twGuf pnf;vk;H jcif;tiftm; rSm u|efawmf. wifjycsufrsm;tay: pdwf0ifwpm;
0ufbq f 'kd rf mS bmawG topfwifxm;jyef+yDvJ qdw k m apmif=h unfzh wf¶=_ u+yD; wd;k wd;k wdww f w
d f aqG;aEG;vm
[m E_ w f q uf p um;wpf c G e f ; jzpf v maeyg+yD ? r_rsm;onf aumif;aom vuQ%mtjzpf u|efawmf
udk,fhaygifudk vSefaxmif;+yD; avwyf oduQmcsaewm 0rf;omrdygonf? odk@aomfvnf; 'DtqifhrSsjzifh av
[k qdkol&Sd ovdk 'Dhxufqdk;wmawG &Sdao;wmudk wyf}uD; aumif;rvmEdkifovdk EdkifiHawmfESifh jynfol
avS s mh a vS s mh a ygh a ygh rsm;twG u f v nf ;
av; a&;aew,f / aumif;usKd; aqmif
a&;wJo h ul kd av;pm;yg &GufEdkifrnf r[kwfyg?
w,f/ igwdk@vnf; a&; trSefw&m;udk &J&J0hH0Hh
csif a yr,f h a=umuf azmfxkwf&rnf jzpf
w,f [ k qd k o l r sm; ovdk trSefvrf;udk
vnf; &Sda=umif; awG@ vnf; avSsmuf&J=u&
vm&ygonf? Com- ygrnf? ar;p&mawmh
ments rSm 0ifa&;csif &Sdygonf? trSefvrf;
=uaomfvnf; Gmail avSsmufEdkif&ef vuf
Account wpfcv k yk &f efyif cufcaJ e=uaom avwyf wJGac:,lrnfhol/ OD;aqmifac:,lrnfholrsm;bufu
rS nD a emif r sm;tzd k @ r0H h r &J jzpf a e=uygonf ? awmh tqifoifh&Sdzdk@ vdkygonf?
aemufa=umif;r&Si;f bJ IP Address rSwqifh axmuf
vSrf;a&;rS ajc&mcHEdkifonf[k +cdrf;ajcmufpum; nDaemifwpfOD;ajymovdk wyfxJrS t&m
qdkolrsm;a=umifhvnf; a=umufae=u&ygonf? &Sd§ppfonfrsm;onf etzvufatmufwGif tqif
ajyojzifh +idrfaejcif;r[kwfyg? uef@owfcsKyfjc,fr_
wu,fawmh umuG,fa&;OD;pD;csKyf(av) rsm;/ enf;ynm tcuftcJrsm;/ ta=umufw&m;rsm;
tygt0if avwyfrS nDaemifrsm;pGmonf olwdk@ tjyif rnfol@udk tm;xm;,kH=unf vufwJG&rnf
&ifxJrS pum;rsm;pGm jzpf&yfrsm;pGmwdk@ yg0ifaom rodjcif;rsm;a=umifhom jynfolESifh raygif;pnf;rdjcif;

76
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

jzpfygonf? u|efawmf. &nf&G,fcsufrSm avwyfrS jzpfygonf? vdkif;cef;uusOf;/ trdk;urvkH/ a& rD;


tpjyKum wyfrawmfom;rsm;tm;vkH; jynfolESifh rdv†mpepf raumif;vSsif udk,fxludk,fxjyif paom
eD;uyfvmap&ef jzpfygonf? usefnDaemifrsm;tae xkH;pHrsm;a=umifh aumif;rGefaom vdkif;cef;&&Sda&;
ESifhvnf; rdrdpGrf;EdkiforSs yl;aygif;aqmif&Gufay;yg&ef twGuf ,ckvdk vmbfay;vmbf,lr_rsm; jzpfvm&yg
arwWm&yfcHtyfygonf? ,ckaqmif;yg;wGif avwyf awmhonf? wdk;csJ@zJG@pnf;aom ajcvsifwyfrsm;wGif
wGif;rS pm;0wfaea&; jy\emwcsKdŒudk &ifzGifhygrnf? t&m&Sdrsm;yif 0g;cif;/ "edrdk; wJwef;vsm;jzifh aeae
rnfonfhwyfrawmfESifhrS rwlaom jrefrmhwyfr =u&aom jrefrmhwyfrawmf}uD;tzdk@ edrfhusvSaom
awmfwiG f avwyfppfonfrsm; vdik ;f cef; avSsmuf&mY ppf o nf r sm;. aexk d i f r _ tcif ; tusif ; onf
yif vmbfay;=u&ygonf? tjcm;aom wyfz@GJ rsm;wGif ajym&rSmyif &Sufzdk@ tvGefaumif;vSygonf?
awmh rodyg? ajymif;a&$Œa&muf&o dS nfjzpfap/ vdik ;f cef;

vpfvyfIjzpfap rdrd&,lvdkaom vdkif;cef;ae&m +rdKŒESifhuyf+yD; aeae&aom avwyfom;


twGuf aqmufvkyfa&;wm0efcH t=uyf}uD;ESifh wdk@tzdk@ rdrdtdrfodk@ {nfhonfvmrSmudkyif &Sufrdyg
}udKwif vuf0g;¶dkuf ay;urf;pGef@}uJ vdkif;0ifxm;&yg onf? 10 ay/ 20 ay tcef;usO;f av; aqmufxm;&
onf? ovdk tdro
f mudv k nf; ud, k x
f u
l ,
kd x f aqmuf=u&
ygonf? wcgw&H pnf;§aumf (ac: ) wyfwiG ;f pnf;¶H;k
xdk@aemuf vdkif;cef;ae&mcsxm;a&;bkwf a&;aumfrwDrS ppfaq;a&;0ifrnfqu kd m rdrt
d pDtpOf
(ac: ) tkyfcsKyfa&;rSL;ESifh wyfa&;rsm;/ wyfwm0efcH jzifh aqmufxm;onfrsm;udk zsufay;&jyefygonf?
t&mcHAdkvfrsm;jzifh tqifhtvdkuf/ vdkif;tvdkuf tdkrif; a[mif;EGrf;aeaom vdkif;cef;rsm;udk zsufodrf;
ae&mcsay;aom tcgwGif }udKwif ay;urf;xm;ol cGifh usonfhwdkif rzsufao;bJ topfaqmufcGifh
twGuf taumif;qkH; vdkif;cef;udk vSnfhywf &&Sdapyg usonfh bwf*sufaiGrsm;/ jyifqifp&dwfrsm;onf
onf? wyfrSL;/ wyfa&;rsm;ESifh tqifajyolrsm;u vnf; tkycf sKyfa&;wyfrLS ;/ aqmufvyk af &;0efaxmuf
oifh&moifh&m &=u+yD; omrefppfonfrsm;tzdk@rl rsm;ESifh avwyfpcef;rSL;wdk@. tdwfxJodk@om a&muf
a&G;bkd@ useftcef;rsm;om &=uygonf? 'Dvdkjzpf& ukef=uygonf? ppfonfrsm;. vdkif;cef;rsm;om
jcif;rSm wyfwGif; vdkif;cef;rsm;. wnfaqmufykH r[kwfyg? t&m&Sdvdkif;rsm;vnf; xdkenf;wlpGm jzpfyg
pepfrusjcif;ESifh jyifqifxdef;odrf;r_ r&Sdjcif;u pjcif;

77
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

onf? rD;vdkif;/ a&vdkif;/ oG,fwef;r_ tm;vkH;onf trSefwu,f om,mEdkifygrnfavm? wyfrdom;pk


rdrdp&dwfjzifhom jzpfygonf? rsm;taeeJ@ &duQmE_ef;xm; avSsmhay;vmr_a=umifh
,cifvdk aps;r&awmhovdk ukefaps;E_ef; }uD;jrifhr_
trd;k tum&Sad om tdrt f vGwf wpfv;Hk udk a=umifh vpmuvnf; ravmufiSEdkif=uawmhyg?
om cHpm;&&Sdovdk jzpfaeygonf? tdrfaxmifonf wyfrawmf pnf;¶Hk;a&;aumfrwDawG pnf;urf;xdef;
rsm;omr[kwfbJ vlysKd&dyfomonfvnf; xdkenf; odr;f a&;awG&ŒJ rlrmS rdom;pk0ifawG tvkyt f udik f &&Sd
vnf;aumif;yif? aomuf&ef xkwfay;onfqdkaom a&; aqmif&u G af y;&ef[k yg&adS omfvnf; vufawG@rmS
Army Rum rSm wyfodk@yif a&mufrvmyg? &dyfom tvky&f mS ay;zd@k xuf tJ't D pnf;ta0;awG oifwef;
tydkaqmif;a=u;[kqdkum wpfvvSsif tenf;qkH; awGeJ@wif rdom;pk0ifawGrSm &Sd+yD;om; tvkyfawmif
3000 usyf xyfaqmif;pm;&onfhwdkif tom;[if; cGifh,l&vGef;vdk@ jyKwfvkvk jzpfae=uolawG &Sdygonf?
wpfeyfyif tEdkifEdkifyg? a&rD;udpPvnf; tqifajyap
&ef pkaygi;f ajz&Si;f =u&ygonf? 'gbm (ac: ) qEN azmf rdom;pk ppfynmoifwef;upvdk@ oif
xkwfyJGrsm;wGif tcuftcJudk wifjy&ef }udK;pm;rdol wef;aygif;pkHudk wifjyvdk@aumif;atmif zGifhaewmrSm
onf r=umrD wyfajymif;a&$Œjcif; (odk@r[kwf) pdkufysKd; vlukefvdk@ 2 cg 3 cgru wufae=u&vnf; zGifhaeqJ
a&;§ arG;jrLa&; vkyif ef;rsm; &S&d mod@k acsmifx;kd cH&jcif; yif jzpfygonf? 'Djzpf&yfawGukd avwyf&@J acgi;f aqmif
jzpfygawmhonf? ydkif;uawmh wpGef;wp odavmufygonf? odk@aomf
vnf; wyfcsKyf}uD;&J@ om;rufawmf AdkvfrSL;csKyf
&duQmu'faygifjcif;/ vpm}udKwifa&mif; odef;Edkifudk,fwdkif r*Fvm'kHavwyfpcef; XmecsKyfrSL;
jcif;/ Duty tiSm;apmifjh cif; paom enf;vrf;rsm;jzifh taeeJ@ &Sdaeavawmh etzrSm ti,fqkH;xJygwJh
ppfonfrsm;. pm;0wfaea&; jy\emrsm;udk ajz&Si;f udkjrwf[def;vnf; EdkifiHawmft}uD;tuJ rsufESmndK
ae&jcif;udk Edik if aH wmft}uD;tuJ[k uifyeG ;f wyfxm; atmif b,fvkyf0HhyghrvJ? ‘tm;vHk;aumif;ygonf’
olrsm; od&Sd&ef rnfolrSs rwifjy&Jyg? wyf&if;&HykHaiG yJaygh?
odef;rnfrSs&Sdonf/ wyfoufom acsmifcsda&;twGuf
rnfrSs axmufyHhEdkifonf/ pnf;§aumfudpPrsm; rnfrSs nDaemifrsm;cifAsm; æ u|efawmfhtaeeJ@
atmifjrifonf paom av;vywfwdkif;wGif rsufESm odjrif=um;orSs jynfolxHwifjy&if; wyfwGif;u edrfh
&&efom On Paper Work rsm;jzifh *k%f,lwifjyae usaom b0rsm;pGmudk azmfxkwfay;cJhyg+yD? tjcm;
=uaomfvnf; wu,fwrf;wGif wifjy=uonfh T aom odjriforSs b0rsm;udkvnf; nDawmf/ aemif
jzpfpOfrsm; trSefr[kwfyg? awmfwdk@rS qufvuf ajymjyay;=uygOD;Asm? Ô

trSm;wifjyol/ trSm;udk vufcHolESifh


trSefw&m;udk jrwfEdk;olwdk@. avmu}uD;onf

78
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

cGuaf ysmuf ppfAv


dk rf sm;ESihf ra&&maom avwyf
a0[if
(jynfwiG ;f rS wyfrawmf(av)t&m&Sw
d pfO;D )

u|efawmfhacgif;pOfav;u ±kdif;rsm;aer uJ æ cGufaysmufwm bmudk qdkygovJ/


vm;yJ? 'gayr,fhvnf; wu,fcHpm;ae&olrsm; avwyfxJrSm t&m&Sdtkyfpk}uD; (2) ck &Sdygw,f? av
udk,fwdkifu 'DvdkyJ olwdk@udk,folwdk@ ac:ae=uyg ol&JeJ@ pufr_vufr_yg? avol&J trsm;pku DSA
w,f? w±kwfum;awGxJuvdk ar;&&ifawmh 'Dvdk qif;awGyg? tvkyfoifeJ@ OTS qif; tywfpOf (2)
tjzpfrsKd;awG &SdcJhw,fvm;vdk@aygh? [kwfuJh wu,f ck avmufuawmh tenf;pkayg?h avol&rJ mS Fighter,

yg? &Sdygw,f? vloufao/ ypPnf;oufaoawGeJ@yg? Transport, Helicopter qdk+yD; uJGjym;ovdk pufr_


“u|efawmfwdk@ rw&m; cHae&ygw,f” vdk@ atmfp&m vufr_rSmvnf; 1999 rSm DSTA tywfpOf (1)
ae&mr&Sdovdk/ wifjyjyef&ifvnf; tjrifuyfyk'fr rqif;ciftxd OTS qif; BE bJG@a&m/ BSC bJGŒ&yg
yk'fr (65) wyf+yD; a&a&vnfvnf ESdyfuGyfcH&rSmrdk@ ac:+yD; tif*sifeD,m/ vSsyfppfESifh csdefcGuf/ a&'D,dk§
ZeD;r,m;/ orD;om; iJhn‡mum “ikH;ql vlrod” a&'g/ vufeuf qdk+yD; (4) XmecJGygw,f? OTS qif;
wd w f w d w f a v;yJ &if z G i f h & S m =u&ygw,f ? wm0ef tawmfrsm;rsm;[m avwyfudk rvmvdkygbl;? ppf
t&SdqkH;qdkwJh avwyfOD;pD;csKyfuawmifrS pOf;pm; vuf±kH;a&G;cs,f&mrSm qENrjyKaomfvnf;bJ cJGwrf;cs
ray;wm/ b,f o l u igwd k @ tjzpf u d k rsuf p d x J ac:,ljcif;cH&olrsm;[m 1995 rSmqif;wJh OTS – 91
xm;rSmvJvdk@ qdk=u&Smygw,f? tywfpOfrSm tawmfrsm;cJhygw,f? avwyfudk vm
79
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

owif;ydk@csdefrSm tJ'Dt&m&Sdrsm;[m avwyf ,leD tqifw h ;kd ray;awmh” [k jzpfygw,f? avwyfxw J iG f


azmif;awmif tqifoifh r&Sad o;vd@k tpdr;f 0wfe@J jzpf tawGŒt}uKHrsm;pGm &Sdae+yD;aom pufr_vufr_ Xme
aecJhygw,f? odk@aomfvnf; xm;&mae/ ap&mvkyf& cJGrS omrefbGJ@& t&m&Sdrsm;pGm. b0ESifh aqmif&Guf
r,fh b0a&muf+yDrdk@ bmrS rwwfEdkif&Smawmhygbl;? csurf sm;twGuf rsuu f ,
G jf yKjcif;onf 2007 ckEpS uf
toufuef@owfcsufjzifh wyfrawmfrS xGufcGm&ol
awmxJ awmifxJrSm udk,fvJ'kuQa&muf rsm;wGif pwif ouf0ifvm&m OD;pD;csKyf(av) rsucf ;Hk p
olrsm;vJ 'kuQay;&wJhb0 r[kwfwmyJqdk+yD; ajzodrfh v_yfcJh&ygawmhw,f? pufr_vufr_rS OD;pD;(y)rsm;ESifh
vdkuf=uygw,f? 1999 rSm olwdk@wawG Adkvf}uD; vkyif ef;rsm;udk trSewf u,f OD;aqmifaeaom tqifh
jzpf=uygw,f? aemuf (5) ESpfae&if tjypf uif;uif; wd;k ray;yJ csexf m;cH&ol tawmf rsm;rsm; ygomG ;ovdk
aewJ h o l u Ad k v f r S L ;jzpf + yD a ygh ? =unf ; §a&§av usefaeolrsm;uvnf; pdwfempGmjzifh tvkyfwuf±kH
rcJGjcm;yJ wpfckwnf;aom “acwfrD zGH@+zdK;wdk;wuf rSsom aqmif&Gufvm=uygw,f? vSsyfppf§csdfefcGuf/
aom wyfrawmf” wnfaqmufaew,f qdkwJht a&'D , d k § a&'g/ vuf e uf r S OTS – 91 qif ;

wGuf t&ifvdk =unf;wyfeJ@ &mxl;&wm ruGmjcm;yJ omrefbJG@& t&m&Sd trsm;pk[m ,ck 2009 ar
igw@kd b0 atmifjrifawmhr,f qdwk hJ arSsmvf ifch suaf wG umvwdik af tmif Adv
k }f uD; tqifjh zifyh if atmift
h ;D ae
rsm;pGmeJ@yg? 1999 {+yDrSm DSTA tywfpOf (1) =u&ygw,f?
qif ; vm+yD ; avwyf u d k tif * sif e D , mtppf a wG
taeeJ@ a&mufvmygw,f? pufrv _ ufr&_ ŒJ XmecJG (4) tcsdKŒ awmfaom olrsm;onf awmf&mvrf;a=umif;
ckquD kd DSTA qif; BE rsm; a&mufvmcsed w f iG af wmhjzifh avwyfrS vGwf&m vGwfa=umif; }udK;pm;ygaomf
vufwef; rl0g'wpfcku arSsmfvifhcsuf b0rsm;pGmeJ@ vnf; Tvlrsm;r&Sdu avwyfyJGysufrnf a=umuf
avwyf&JΠtem*wfudk pwif zsufqD;vdkufygawmh onfh OD;pD;csKyf(av)u vGw&f muGsw&f m ay;roGm;&m
w,f? olw@kd [m cHjyif;r_rsm; ydv
k mygawmhw,f? txl;ojzifh
vufeuft&m&Sdrsm;wGif OTS – 91 qif; omrefbJGŒ&
'guawmh “pufr_vufr_&JŒ XmecJG (4) ck t&m&Sdrsm;tm; tqifhwdk;ray;ygu 4if;wdkŒaemuf
jzpfaom tif*sifeD,m/ vSsyfppfESifhcsdefcGuf/ a&'D,dk§ wGif 2004 rSm qif;onfh DSTA tywfpOf (6) rS
a&'g/ vufeufrS t&m&Sdrsm;udk B.E bJG@& r[kwfu t&m&Sdrsm;om &Sd&m AkH;wefrsm;pGmudk rnfodk@ xdef;

80
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

odr;f rnf qdo k nfh ta&;rSm &ifav;p&m jzpfvmOD;rSm cJhaom ta=umif;t&mrsm;udk zwf+yD; oifa&m
rvGJyg? b,fvdk oabm &ygovJ´ ppftpdk;& vufxuf
qd k a yr,f h t&m&S d w d k i f ; [m tqif r ajyygbl ; /
,cktcg xdkxdkaom cGufaysmuft&m&Sd wyfxJrSmvJ cJGjcm;r_awG zdESdyfr_awG wef;wlrnDrSsr_
rsm;/ bmrSrwwfaom t&m&Sdrsm; rdrd&z@dkudkom awG trsm;}uD ; yg/ tqif r ajyr_ a wG qd k w mu
odaomt&m&Sdrsm;om &Sdae+yD; Hour ukefcgeD; jrefrmEdkifiHom;wdkif;&J@ udk,fcE<mrSm arG;uwJu
av,mOftrkd sm;ESihf vpmravmufaom ppfonfrsm; uyfvSsufygvmwmyg? ppftm%m&Sif txufydkif;
jzifh wyfrawmf (av) . tem*wf=uD;onf rD;Zm awGu vGJ&ifaygh?
ukev f v
k k jzpfaeonfukd rod&mS aom Adv k cf sKyfrLS ;}uD;
onf av,mOfxkwf&ef wGef;tm;ay; aejyefygw,f? 'gqdk bmvdk@ +idrfcHaevJvdk@ ar;p&m&Sdyg
oem;pzG,fyif? bdk;awmf=uD;[m pufr_Zkef*spfuJhodk@ w,f? jrefrmjynf txl;ojzifh ppfwyfxJrSm vlwdkif;
av,mOfxw k &f ef vG,rf nf[k xifae&SmykH &ygw,f?f tvG,fwul Internet rokH;Edkifygbl;/ jyifyqDudk
av,mOf xkw&f ef rvG,o f vdk UAV udk vltiftm; tckvdk qufoG,f azmfjycGifh rvG,fygbl;? wyfxJu
tvk;H t&if;jzifh &Sr;f wJ avwyfpcef;wGiyf if armif;ESif wu,fh tjzpfawGudk vlxkqDydk@zdk@ cufygw,f?
prf ; oyf a eaomf v nf ; Control Programme olwdk@vnf; 'Dpepfqdk;}uD;udk aysmufuG,fapvdkol
a&mif;csonfh w±kwu f rk % ` u D enf;ynm ray;ojzifh awGxJrSm &Sdaeygw,f? 'gayr,fh b,fvdk yl;aygif;=u
tcuf}uKHae&ygw,f? rvJ/ bmvkyfay;&rvJ qdkwJh ar;cGef;rsm; &Sdvmyg
w,f? olw@kd tjyif rdom;pkawGuvnf; ravmufriS
jyif O D ; vG i f & S d Ad k v f c sKyf p d e f 0 if ; OD ; pD ; wJ h vpm/ pnf;§aumf qdkwJh wyfwGif; pnf;¶Hk;a&;
enf;ynmokawoeXmecsKyfwGif ajrmufudk;&D;,m; aumfrwD tvkyfawGeJ@ &Sd&SdorSs txufvl=uD;
a&wyf r S vma&muf y d k @ csaom Fire Control uawmf a wG t wG u f oeyf c g;aoG ; / xrd e f a vS s mf /
Computer oifwef;odk@vnf; 'kAdkvfrSL;}uD;wpfOD; [ef v k y f rsuf E S m csd K aoG ; / trav; u|ef 0 ,f & m
acgif;aqmifum avwyfrS t&m&Sdrsm; apv$wf tqpfyg b0udk trSefwu,f &GH@rkef;ae=uyg+yD?
xm;+yD; enf;vrf; &Smaeygw,ff? 'Davmufqdk&if 'ga=umifh vkyo f ifw
h mudv k yk =f uygawmhv@kd ajymvdu
k f
cGufaysmuf ppfAdkvfrsm;eJ@ ra&&maom avwyf ygw,fcifAsm;? Ô
qdkwmudk odavmufa&maygh? uJ u|efawmf wifjy

81
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

oifwef;rsm;? trIrsm;ESihf vk;H vnfcsmvnfvu


dk af eaom
t&m&Srd sm;
a0[if
(jynfwiG ;f rS wyfrawmf(av)t&m&Sw
d pfO;D )

,ae@ wyf r awmf t &m&S d trsm;pk r S m oifwef;rsm;/ wdkuf§pnf; tajccH/ enf;jy oifwef;
‚if ; wd k @ b0 &S i f o ef & yf w nf a &;twG u f v_ y f & S m ; rsm;/ t*Fvdyfpum;ajym oifwef;rsm;/ tjcm;aom
±kef;uefae&if; cdkif;orSs vkyfae=u &olrsm;om jzpfyg oufqdkif&m wyfzJG@ tvdkuf oifwef;rsm;pGmwdk@udk
onf? wyfrawmfudk jynfol@bufu &yfwnfyg[k wufa&mufapum ppfwdkuf&efr&Sdu avhusifh&ef[k
qdkaeolrsm;udk today;csifygonf? atmufajc aqmifyk'f azmfxkwfcJhonf?
tqih f t&m&S d r sm;onf v nf ; Ed k i f i H a wmf E S i f h
wyfrawmf vkH;yg;yg;aeonfudk ajrvSef ajymif;vJcsif wu,f w rf ; xd k o if w ef ; rsm;onf
olrsm;csn;f jzpfygonf? od@k aomf qdck jhJ yD;ovdk ar;cGe;f tusdK;&Sd r&Sdawmh rodomaomfvnf; oifwef;wuf
rsm;u wyHkwyif? b,fvdk yl;aygif;rSmvJ/ bmvkyf &aom t&m&Srd sm;tzd@k oifwef;a=u;u 0efxyk 0f efy;kd
ay;rSmvJ? Adv k cf sKyf=uD;cifneG @f awmif b,fb0 a&muf jzpfvmcJh&m aiG&vrf;rsm; &Sm}uH=u&ygawmhonf?
oGm;ovJ? rsufpda&m em;a&m tydwfcHae&olrsm; qdkifu,fu,f&D/ um;u,f&D/ aq;jym; u,f&D/
twG u f ajymif ; vJ j cif ; ud k tvd k & S d y gaomf v nf ; ausmufu,f&D t&m&Sdrsm;/ wpfvkH;§ESpfvkH;§okH;vkH;
vrf;aysmufaeolrsm;yrm jzpfae&ygonf? 'dik u
f ikd Ef iS hf xd;k om; t&m&Srd sm;/ tuGuuf sus aiGvrd f
t&m&Sdrsm; ay:aygufvmouJhodk@ tr_jzpfaeaom
DSA a&mufump First Year Adkvf t&m&Sd ta&twGuu f vnf; wpfEpS wf iG f t&m&Sjd zpf
avmif;rsm;tm; em;csdefr&Sdatmif vSnfhywfcdkif;um vmaom Adkvfavmif; ta&twGufESifh xyfwleD;
tcsdefukefrSef;rod ukefapcJhaom enf;udkyif ,ck yg;yif? wyfom;opf r&wdkif; Adkvfavmif; ta&
okH;um t&m&Sdrsm;tm; EdkifiHa&; jzpfpOfESifh uif;uGm twGufudk eif;uefac:cJh&m tacsmufrsm;vnf;
apxm;ygonf? Adv k af vmif; oifwef;qif;+yD; r=umrD ygcJh+yD;/ a*smf&uD; ppfAdkvfrsm;vnf; awG@ae&ovdk/
Russia v$wfrnfh r[mESifh bmompum; oifwef; DSTA tywfpOf (9) wGif 'kAdkvfcsKyf}uD; jrifhvd_if.
rsm;/ av§a& paom vuf±;Hk wyfz@GJ rsm;uvnf; av om; OD;aqmifaom em;uGif;wyf t&m&Sdrsm;vnf;
,mOfarmif; oifwef;/ ppfa&,mOfrSL; oifwef;/ &Sdaeygonf?
tajrmufwyfpkrSL; oifwef; paom wyfzJG@twGif;
oifwef;rsm;/ ppfausmif;}uD;rsm;. ajcvsifwyfcJGrSL;/ avwyfodk@ DSA 41§ 42 rS pwifum
wyfpkrSL; oifwef;rsm; tkyfcsKyfa&;ausmif;rsm;rS wywfpOfvSsif avol&J 300 pDac:cJh&m ,cktcg
wyfa&;Adkvf}uD;/ wyfaxmuf Adkvf}uD;/ pm&if;udkif &Sdonfhav,mOfESifh avol&J rrSs±kHomru bmcdkif;&
'Dyvdkrm/ Oya' 'Dyvdkrm/ ppfbufOya' paom rSef;rod jzpfaeaom tajctaewGif &Sdygonf?

82
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

armif;p&m av,mOfr&Sdonfhtcg avol&Jtzdk@ wyf r S L ;rsm;uvnf ; Oya''D y vd k r m


tvkyfr&Sdawmhyg? tkyfrSL;rsm;uvnf; ±kH;wufvSsif &&Sdxm;aom t&m&Sdrsm;udkac:um 4if;wdk@ jzpfcsif
+yD;a&m xm;&ay&m csJxdk;/ zJ&dkuf&efom &Sd=u+yD; onfh vrf;a=umif;ay:odk@ qJGwifap+yD; tdrf=uufcsif;
wd k ; wuf a om enf ; ynmavh v m&ef Internet td;k rJow
k f cGyaf pygonf? t&m&Srd sm;. 'Dvt kd jzpfawG
=unfh&efrSmvnf; avwyfwckvkH;wGif Internet xJrSm uawmfawGuvnf; wrsdK; xl;ygao;onff?
wyfqifcGifh&xm;jcif;r&SdyJ/ MIG 29 av,mOftkyf u|ef0,f&m tqpfyg qdkovdk xm;&mae/ ap&moGm;
wGio f m av,mOfqD a&mif;&aom w&m;r0ifaiGrsm; cdkif;wmvkyf&mrSm rdef;rawGyg tqpfygae&m ya'
jzifh udk,fydkifwyfqif okH;pJGr_ &Sdygonf? o&mZfacwfuvdk awmfaumufrcH&wmyJ awmfyg
ao;? Adv k cf sKyfuawmfawGvm&if oeyfcg;aoG;/ xrdef
tif*sief ,
D mrsm;bufwiG v f nf; DSTA rS avSsmf vkyf=u&ygonf? rvkyfwJhol wyfxJrSm raeeJ@
qif;+yD; avwyfxJa&mufonfESifh avwyf pufr_ qdw k mtjyif ud, k ahf ,musmf ;tvkyu f kd xdcukd rf mS pd;k vd@k
vufr_ausmif;odk@ wuf&+yD; avwyfqdkif&mrsm; usdwfrSdwf vkyfae=u&&Smygonf? pnf;§aumfqdkwJh
oif&aomfvnf; 4if;ausmif;wGif enf;jyt&m&Sd 2 tay:,H v_yf&Sm;r_awGuvnf; wyfrdom;pkawG
OD;om&Sd+yD; xda&mufpGm roifEdkifyg? oufwrf;ukef twGuf 0efxyk 0f efy;kd wpfcyk if? 'DrmS }uKHv@kd qENc, H yl GJ
av,mOfrsm;udk jyifqifxdef;odrf;rnfholrsm; armif; rSm wyfawGu qENrJay;ykHav;udk ajymjyygOD;rnf?
ESif=urnfh olrsm;. wu,fh tjzpfrSefyg? ydkqdk;
onfrSm ,cifu avwyf. pufr_vufr_XmewGif wyftwGuf rJ±kHu oD;jcm;jzpfygonff? rJ
&SdaeESifhaom t&m&Sdrsm;tm; B.E bGJŒr&u qifhwdk; vufrSwfawGu 2 rsdK;jzpf+yD; trSefwu,f vufrSwf
ray;[k qdu k m Adv
k }f uD; tqifw awGukd trSejf cpf+yD; odr;f xm;ygonf?f rdwLW ul;xm;wJh
h iG yf if xm;vsu&f &dS m
olw@kd .cHpm;csuaf =umifh vufqifu vufrw
h rf; oif=um;ay; S af wGukd ppfonfawGe@J rdom;pkawGukd ay;+yD;
r_udk rsdK;qufopfwdk@ r&&Sdjcif;jzpfygonf? rSwfwrf; "gwfykH±kduf±kH rJxnfh cJh=u&wmyg? +yD;awmh
wyfwGif;rSm b,folar;ar; trSefwu,f rJay;&
enf;ynmwdk@onf tqifhjrifhvsuf&Sdae a=umif;om ajym&efEiS hf aygu=f um;ygu ppfpnf;urf;
aomfvnf; avwyfwGif acwfa[mif;u AkH;rsm;/ t& ta&;,lcH&rnfvdk@ !$ef=um;ygonf?
'kH;rsm; &Sdaeao;&m 4if;wdk@udk udkifwG,fod&Sdol
rsm;onf Adkvf}uD;tdkrsm; jzpfaejcif;u avwyfAkH; r,k H r &S d y geJ @ / qEN r J vuf r S w f a wG r S m
pwdkrsm; teD; aexdkifolrsm;twGuf rsufckH;v_yfzG,f bmawGygvJvdk@ vufwdk@+yD; ar;=unfhyg? tjcm;aom
yif? wyfwiG ;f jy\em aemufwpfcrk mS Oya'a=umif; wyfzJG@rsm;wGifvnf; tvm;wl tajctaersdK;rsm;
em;rvnfaom olrsm;jcif; jzpfygonf? ppfbuf &Sdonfcsnf; jzpfygonf? ,ckwifjy&mwGif t&m&Sd
Oya' oifwef; &Sdaomfvnf; oifwef;+yD;,kHrSsom rsm;. tajctaeudkom aZmif;ay;az: jyoGm;&
avhvm=uonfu rsm;ygonf? odk@jzpf&m wpkHw&m aomfvnf; ppfonfrsm; txJwGifvnf; ,ckxuf
jypfr_jzpfygu Oya'udk em;vnfaom t&m&SdESifh ydkrdkqdk;&Gm;aom jy\emrsm; &Sdygonf? Ô
wyfrSL;rsm;. vSnfhuGufatmufwGif 4if;wdk@vdkvm;
csuftwdkif; vnfpif; cH&wwf =uygonf?

83
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

cGuaf ysmufppfAv
dk rf sm;eJY tem*wfwyfrawmf
a0[if
(jynfwiG ;f rS wyfrawmf(av)t&m&Sw
d pfO;D )

wyfrawmf (=unf;§a&§av) ppfwyf eyfcsufrsm;vnf; &Sdae=uygonf? ydkif;avmhtkyfpkrSm


twGif;u rnDrSsr_/ 'Drdkua&pD qdwfokef;r_/ avwyf yif MI - 2 ESihf MI – 17 ±k&Sm;&[wf,mOfrsm;
xJrSmyif ppfwuUodkvf ausmif;qif; t&m&Sdrsm;ESifh twGuf &[wf,mOfarmif; ydkif;avmhtkyfpk/ G – 4/
wyfrawmf enf;ynmwuUov PC 6-7 av,mOfarmif; ydkif;avmhtkyfpk/ F – 7
kd f ausmif;qif; t&m&Sd
rsm;udk t&m&Sdcsif; twlwl tqifhtwef; cJGjcm;xm; wdu
k af v,mOfarmif; ydik ;f avmhtyk pf w k @kd tcsi;f csi;f yif
tcGit hf a&; &yHck si;f rnDrrSsS &adS e&mrS aemufq;kH ±k&mS ;rS
vd k @ tcG i f h t a&; wef ; wl r &&S d = ur_ / cG u f a ysmuf
ppfAdkvfrsm;uvnf; toufuef@owfjzifh t&yf MIG- 29 acwfrDS*sufwdkufav,mOfrsm; ay:ayguf
bufodk@ tajymif;cH&onfxuf wyfrawmfom;yDo vmjyefaoma=umihf tqkyd g *suw f ukd f av,mOfrsm;
pGm tqifhqifhaom wyfwGif; &mxl;udkom vufcH odk@ wufcGifh&wJh ydkif;avmhrsm;twGuf txl;tcGifh
xrf;aqmifcsif=ur_ pwJh ,ae@ wyfrawmfwGif;u ta&; &&SdcJhjyefojzifh rauseyfr_rsm; ydkrdk=uD;xGm;
jzpf&yfrSefawGudk qufvuf wifjyvdkufygw,f? vsuf&Sdygonf? rnfodk@yifjzpfap AdkvfcsKyfjrwf[def;u
awmh wifjycsuf rSeforSstm; rsufuG,fjyKum ol
29-5-2009 &ufae@u xyfrHxkwfjyef vkyfcsif&m vkyfaeqJom jzpfygonf?
vdkufaom uu (av)ESifh uu(xl;)wdk@&JΠ&mxl;
wdk;jrêifhr_ trdef@jyefwrf;wGif avwyfodk@ tajrmuf txl ; ojzif h avwyf x J w G i f t&m&S d
tjrm; ac:,lxm;cJhaom 2000 ckESpf ppfwuUodkvf tqihfwdk;ay;r_ESifh ywfoufI rrSswr_ rsm;&Sdaeonfh
ausmif;qif; DSA - 41 ESifh DSA – 42 rS avol&J jzpf&yfrsm;pGm &Sad eaomfvnf; wdik =f um;&ef cufcv J yS g
t&m&Sd (200) cef@udk AdkvfrSL;tqifhodk@ wdk;jrêifhay; onf? wyfrawmf xkH;pHt& tqifhqifh wdkif=um;r_
vdkufjyef&m avwyftwGif;rS Adkvf}uD;tqihfrSmyif vk y f & ef nG e f = um;xm;aomf v nf ; xd x d a &muf
tqifhwdk;ay; rcH&yJ usdwfrSdwfae=u&aomolrsm;/ a&muf ajz&Sif;ay;jcif; r&SdbJ trkef;om tzwfwif
k rf LS ;tqifrh mS yif &yfwef@aeaomolrsm;ESihf tqifh um ESdyfuGyfcH&ygonf? 'grSr[kwf tqifhausmfum
Adv
wdk;ay;&ef xnfhoGif; pOf;pm;jcif; rcH&aomolrsm;. xdyfqHk;u t=uD;tuJxH wdkuf&dkuf wdkif=um;cJhygu
rauseyfaom toHrsm; qlnHpGm xGufay:vmcJhyg vnf ; ta&;,l c H & rnf h t jyif vl } uD ; jid K jiif u m
onf? tmCmw w&m;ESifh xkaxmif;cH&rnf pdk;onfu
wa=umif;wdk@a=umifh omreft&m&Sdrsm;twGuf
avwyfrSm ydkif;avmhtkyfpk/ ajrjyiftkyfpk rauseyfcsufudk az:xkwf&ef cufcJvSygonf?
qdkjyD; &Sd&m ydkif;avmhtkyfpkudkom ae&may;&m raus

84
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

avwyfwGif pufr_vufr_XmecJGY t&m&Sd EdkifiHwum&Sd wyfrawmfrsm;onf *suf


400 cef@&Sd+yD; 300 cef@rSm wyfrawmfenf;ynm wdkufav,mOfwpfpif; pufcsdKŒ,Gif;I avxJwGif
wuUov kd f DSTA ausmif;qif; t&m&Srd sm;yif jzpfyg jy\em jzpfaecsdefY aiGa=u;ESifhtcsdef }uD;rm;pGm
onf? usef 100 cef@teuf t&m&Sd 30 cef@rSm jrKyfESHavhusihf xm;&onfh vludkom wefzdk;xm;um
cGufaysmufaeaom Senior t&m&Sdrsm; jzpf=uyg ydkif;avmhtm; ta&;ay:xkdifckH cvkyfudk ESdyfckdif;+yD;
onf? a&wyfwGifvnf; xdkodk@aom jy\emrsm; tqdkygav,mOfay:rS avxD;ESifh ckefxGufcdkif;ap
&Sdygonf? a&wyfrSm oabFmwuftkyfpkESifh ajrjyif ygonf? jrefrmhhwyfrawmfrSmrl vlxuf av,mOfudk
tkyfpk tcGifhta&;&r_ uGJjym;jcm;em;r_ &Sd&m xkxnf wefzdk;xm;ojzifh toufpGef@oGm;&onfh ydkif;avmh
=uD;rm;aom ,mOfjzpfonfh tm;avsmpf mG oabmFEiS hf rsm;pGm&Sd&m t&m&Sdwdkif;vdkvdk ESajrmwo jzpfvsuf&Sd
quf p yf a om ynm onf t k y f p k ajrmuf j rm;pG m ae=uygonf?
&Sdojzifh ydkrdk&_yfaxG;um cGJjcm;qufqHcHae&ygonf?
ydkI qdk;0g;onfrSm AdkvfcsKyfcsif;twlwl
omref t&m&S d r sm;onf 2010 ck E S p f =unf;wyfu AdkvfcsKyfrsm;om xdyfydkif;ae&mrsm;Y
a&G;aumufyJG+yD;u jzpfay:vmrnfh tajymif;tvJY wef;pDydwfum ae&m,l =uxm;+yD; ordkif;a=umif;
wyfrawmftwGuf aumif;rGeaf om acgi;f aqmifrE_ iS hf wavS s muf =unf ; wyf A d k v f c sKyf r sm;u avwyf
arSsmv
f ifch surf sm;twGuf taumif;jrifpmG apmifah rSsmf AdkvfcsKyfrsm;udk oD;jcm;vlwef;pm;ESifh ynmonf
ae=uygonf? udk,fwdkif ppfAdkvfcsKyfrsm;. zdESdyfr_/ vlwef;pm; tjrifrsdK;om oabmxm;=uygonf?
xif&mpdkif;r_rsm;udk cHpm;ae=u&olrsm;jzpf&m ,ae@ avwyf A d k v f c sKyf u d k zG J @ pnf ; yH k t &om xm;&S d j yD ;
jynfolwdk@. b0udk em;vnfpmemEdkifolrsm; tjzpf vkyyf ikd cf iG hf bmrSsray;onfh oabm awG@ae&ygonf?
vnf; awG@cJh&ygonf? rl0g'trsdK;rsdK; ajymif;vJr_.
om;aumifjzpfcJh&aom cGufaysmuf ppfAdkvfrsm;u xd k o d k @ qd k v S s if wyf r awmf t wG i f ; &S d
vnf; touf uef@owfjzifh t&yfbufo@kd tajymif; xdkxdkaom nDaemifrsm;twGuf wckckawmh vkyfay;
cH&onfxuf wyfrawmfom;yDopGm tqifhqifh oifhygonf? vuf&SdtcsdefwGifawmh jynfolrsm;
aom wyfwGif;&mxl;udkom vufcHxrf;aqmifcsif odap&ef pmrsufESmay:wif ay;±kHrSsom wwfEdkifyg
=uygonf? ao;onf? xdx k ufyI kd wwfEikd af om nDaemifrsm;u
vnf; enf;vrf;jyo ulnDay;vdkuf=uyg? nDnGwf
jcif;onf tiftm;jzpfygonf? Ô

85
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

wpfcw
k nf;aom wyfrawmf
a0[if
(jynfwiG ;f rS wyfrawmf(av)t&m&Sw
d pfO;D )

avmu}uD;rSm vlwdkif;[m +yD;jynfhpkHwJh udk tokH;cs&a=umif; trSefajymrdol 'kAdkvfcsKyf}uD;


twwf y nmud k wwf u |rf ; ol & ,f v d k @ r&S d y gbl ; / ausmfoef;rSm OD;pD;csKyfb0rS ypPnf;yif rodrf;tm;bJ
txl;ojzifh u|efawmfwdk@ EdkifiHvdkrsdK; enf;ynm ppf±kH;udk ausmcdkif;cJh&r_udk wyfrSL;tqifh&Sd avwyf
acwfrSm rsufajcjywf usefaecJhwJh EdkifiHrSm ydkvdk@ om;rsm; trSwf&aeqJ yifjzpfygonf?
awmif rjzpfEdkifygbl;?
ppftm%m&Sifwdk@ ta=umif;jycsuft&
'gayr,fhvnf; “t&m&Sd[lonf t&m&m 'kAdkvfcsKyf}uD; ausmfoef;udk jzKwf&jcif;rSm acwfrDS
wGif wm0ef&Sdonf” “t=uyfaumif;rS wyfaumif; &[wf,mOfrsm; ±k&Sm;edkifiHrS 0,f,lcJh+yD;aemuf
rnf” [laom rSwfcsufrsm;/ “rD;emrS oHaumif; e0wtwGif;a&;rSL; (2) 'kwd, AdkvfcsKyf}uD; wifOD;eJ@
rnf ” / “ta&S Œ awmif tm&S w G i f taumif ; qk H ; tzJG@ pD;eif;aom ±k&Sm;&[wf,mOf MI-17 ysufus
wyfrawmf jzpf&rnf” [laom avhusifha&; ausmif; cJhonfhudpP/ &[wf,mOf tydkypPnf;rsm; vdktyfaer_
rsm;. OD;wnfcsufrsm;udk csrSwfum tavmif;rif; udpP/ w±kwfEdkifiHrS 0,f,lcJhonfh F-7 wdu k af v,mOf
w&m; OD;atmifaZ,sonfyif ,dk;',m;tm; 0g;&if; (=unf;§av) ajcvsifwifh yl;aygif;ppfqifa&;rSm
wkwfjzifh atmifEdkifcJhonf[laom tawG;rsm;jzifh xd a &muf p G m ysH o ef ; wd k u f c d k u f E d k i f j cif ; r&S d r _ E S i f h
tif t m; (50) cef @ ES i f h wyf & if ; opf r sm; zJ G @ jcif ; / r=umc% ysufusaer_wdk@tm; t"dy`m,f uif;rJhpGm
Adkvfavmif;rsm; tqrwefac:um vufndê;xdk; rvJG ta=umif;jyonf[k ,lq&ygonf?
aom Master bJG@/ Ph.D bJG@&rsm; zefwD;jcif; wpfck
wnf;aom wyfrawmf[k =um;aumif;atmif ajym trS e f w u,f r l ppf t m%m&S i f r sm;u
um av/ a&ESifh tjcm;wyfzJG@rsm;. vkyfydkifcGifhrsm;udk 'kAdkvfcsKyf}uD; ausmfoef;tm; av,mOfESifh &[wf
uef@owfjcif;rsm;udk aqmif&Gufae=uaom etz ,mOf 0,f,lEdkifa&;twGuf b¾ma&;bwf*suf
xdyfoD; acgif;aqmif=uD;rsm;tay: avwyftwGif;rS Edik if jH cm;aiGtm; vkaH vmufpmG csray;Edik o
f nfh tjypf
rauseyfr_rsm;tm; wifjyygOD;rnf? udk roda,mifaqmifae=uygonf? 'kAdkvfcsKyf}uD;
wifOD;tm; MI-17 ydkif;avmhu ol.&[wf,mOf
ava=umif;&efumuG,fa&;ESifh ywfouf pufcsKd@,Gif;aea=umif; tcsdefrDowif;ydk@csuf/ &wc
I EdkifiHwumwGif avwyfuom OD;pD;aqmif&Guf+yD; wdkif;rSL; AdkvfcsKyf oD[ol&ppfarmifu um;jzifhom
aemufq;Hk tqifh Point Defense udo
k m tajrmuf oGm;&ef owif;ydk@csufESifh ±k&Sm;ppfynm&Sifrsm;u
wyfzJG@. ava=umif;&ef umuG,fa&; vufeufrsm; MI-17 tm;enf;csufa=umihf r[kwfbJ puft&ef

86
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ypPnf; tcsdefrD jyKjyifxdef;odrf;r_ tm;enf;csuf 0,f,ljznfhwif;ay;rnfh av,mOfrsm;udk EdkifiHjcm;rS


a=umihf[k axmufjycsufrsm;udkawmh ppftm%m&Sif oGm;a&mufarmif;ESif,l&ef vufa&G;pif a&G;cs,f
rsm; jiif;Edkifrnfrxifyg? apv$wfcH&onfh avol&J aumif;wpfOD; jzpfygonf?
AdkvfrSL;vS0if;onf w±kwfjzLrsm; usL;ausmfr_udk
avwyf. v_yf&Sm;r_ rSeforSsudk =unf; ESrd Ef iS ;f onfh ppfqifa&;rsm;wGiv f nf; xl;cGsepf mG yg0ifchJ
ppfqifa&;rS rod&ydS J bmrSsrvky&f aJ tmif csKyfuikd x f m; onf h emrnf = uD ; avol & J w pf O D ; jzpf y gonf ?
r_uvnf; 1988 rwdkifrDu avwyfOD;pD;csKyfwdk@ Adv k rf LS ;=uD; pHomonf ppfvufeufypPn;f 0,f,al &;
acwfEiS hf vGepf mG rS jcm;em;aeyg+yD? tzsupf rG ;f tm;jyif; n$e=f um;a&;rSL;±k;H (uu0,f) Y wm0efxrf;aqmifchJ
AkH;§'kH;rsm; wyfqifxm;aom av,mOfrsm;&Sd+yD; ojzifh EdkifiHjcm;tquftoG,f &SdcJh&m AkH;rsm;ESifh
jynfolESifhvnf; ESvHk;om;csif; eD;pyfaom avwyf vufeufrsm; 0,f,l&ef }udK;pm;Edkifol jzpfygonf?
tm; ppftm%m&SifxdyfoD;rsm;u tvGef pdk;&GH@ae
=uykH&ygonf? olwdk@. vSsdKŒ0Sufppfqifa&;t& &efukef
+rdKŒ&Sd tcsuftjcmusaom ppf±kH;ESifh Xmeqdkif&m
pdk;&GH@rnfqdkvnf; pdk;&GH@avmufygonf? taqmuftOD;rsm;udk Ak;H =uJwu kd cf ukd Ef ikd &f ef }uD;us,f
&Spfav;vHk; vlxkta&;awmfyHk=uD;wGif cv&(16) onfh r[mAsL[m pDrHudef; csrSwfxm;jcif;yif jzpfyg
+yD;vSsif wyfrawmf(av)u OD;pGm jynfolvlxkESifh onf? ppftm%m&Sifrsm;u tqdkyg owif;a=umihf
yl;aygi;f zd@k xGuv f movdk ta&;tcif;jyD;wJh aemufyikd f pdk;&G@Hxdwfvef@oGm;+yD; tonf;toef ydkufpdwfwdkuf
;rSmvnf; Adv k rf LS ;=uD;pdejf r vdu
k rf LS ;vS0if; (av) wd@k u Adv k v f &H mS azGcyhJ gonf? xd@k aemuf axmufvrS ;f a&;rS
(rqvacwf jynfxJa&;0ef=uD;a[mif;)/ wyfom; vdkufvHzrf;qD;&rdoGm;jyD; 1990 ckESpf azaz:0g&Dv
odef;zdk; (umuG,fa&; ypPnf;puf&Hk trSwf - 4)/ (10) &ufae@wGif ppfcHk&Hk; trSwf (5) rS/ yk'fr (5)n/
AdkvfrSL;=uD;pHom (uu0,f nGef=um;a&;rSL;a[mif;) yk'rf (17)(1)(2) wd@k jzifh Adv k rf LS ; *Gsevf 0S if;tm; axmif
wdk@eJ@ yl;aygif;um &efukefjrdK@&Sd ppftm%m&Sifwkd@tm; 'g%f (12) ESp/f Adv k rf LS ;=uD;pHomtm; axmif'g%f (15)
AHk;=uJwdkufcdkuf&ef txd =uHpnfv_yf&Sm;cJh=uygonf? ESpf/ wyfom;odef;zdk;tm; axmif'g%f tESpf (20)/
AdkvfrSL;=uD;pdefjrom wpfOD;wnf; xGufajy; vGwf
k rf LS ;vS0if;onf wyfrawmf(av) pwif ajrmufoGm;cJh&m rsufuG,frSm axmif'g%f tESpf
Adv
zGJ@pnf;cJhpOfuyif 0ifa&mufcJhjyD; t&mcHAdkvftqifhrS (20) toD ; oD ; csrS w f E S d y f u G y f pD & if j cif ; cH c J h &
xl;c|efI t&m&Sdtqifhodk@ wdk;jr‡ifhjcif;cHcJh&ol jzpfyg ygonf? Ô
onf? AdkvfrSL; vS0if;onf wyfrawmf(av) twGuf

87
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

wpfO;D wnf;ykid f wyfrawmf


a0[if
(jynfwiG ;f rS wyfrawmf(av)t&m&Sw
d pfO;D )

av,mOfarmif;&ef av,mOfjyifqif&ef Ttcsufrsm;udk wyfrawmfavhusifha&;


onf avwyfrS t&m&Sd§ppfonfwdk@ wm0efjzpf t&m&SdcsKyfxdyif od&Sdrnf rxifyg? wdkufcdkufa&;
ouJhodk@ a0[ifrS usL;ausmfr_rSeforSsudk umuG,f ausmif;odk@ oGm;rwufyJ avwyftwGuf tusdK;&Sd
wm;qD;&efvnf; avwyfrS t&m&Sd§ppfonfwdk@om rnfh oifwef;rsm; avwyfxJwGifyif zGifhzdk@ awmif;qdk
wm0ef&Sdygonf? EGm;udk trJvdkufcdkif;I r&ovdk cJh=uaomfvnf; tdyfrufrSsom jzpfvm+yD; wu,f
jzpfvmonfu avwyfxJ rSmvnf; tjcm; oifwef;
acG ; ud k v nf ; v,f x G e f c d k i f ; &ef r&Ed k i f o nf r S m
obm0yif jzpfygonf? avhusihfay;u &Ekdifonf[k awG xyfwuf&um 0efydkvmjcif;om jzpfygonf?
qdkEdkifaomfvnf; ol. pGrf;&nfrsm;onf wvJGawG t&m&Sdi,frsm;twGuf tkyfcJGrSL;oifwef;/ pufr_
om jzpfaeygrnf? vufr_ t&m&Sd pDrHcef@cJGr_oifwef;/ t&m&Sd}uD;rsm;
twG u f ppf O D ; pD ; wuU o d k v f r wuf r D ppf q if a &;
,ckawmh avwyfrS avol&Jrsm;/ tif*sif uGyfuJa&;rSL; oifwef;rsm; xyfwdk;vmygonf?
eD,mrsm;onf =unf;wyf. ppfenf; AsL[mrsm;jzpf
onfh (cH§cGm§csD§wdkuf) ppfenf;AsL[mawG wwf avol&Jrsm; taeESifh avwyfxJa&muf
ajrmufrS tqifw h ;kd ay;rnf[k qdo k jzifh wdu kd af &; onfESifh Pilot Course 6 v wufa&muf&+yD;
k cf u
ausmif;rsm;wGif bmrSrqdkifaom oif=um;r_rsm;udk avol&J awmifyH&+yD;aemuf oufqdkif&m av,mOf
oGm;vkyfae=u&ygonf? tkyfrsm;wGif vJ$ajymif;oifwef;rsm; wufa&muf&
ygonf ? v$ J a jymif ; oif w ef ; qd k & mwG i f av,mOf
avol&JwpfOD; taeESifh av,mOfrysHyJ trsdK;tpm;v$Jajymif;oifwef;/ enf;jyvJ$ajymif;
wpfvcJGausmfoGm;ygu vufrysuf ysHoef;jcif;ac: oifwef/ ppfqifa&; ypfcwfr_ vJ$ajymif;oifwef;rsm;
jyefvnfavhusifhr_tm; enf;jyppfaq;r_jzifh jyefvnf udk yso H ef;csed t
f vdu k f pOfqufrjywf aqmif&u G af e=u
aqmif & G u f &ygonf ? xd k @ a=umif h (4) vausmf &ygonf?
oif w ef ; oG m ;wuf c J h a om avol & J r sm;twG u f
jyefvnfavhusihf aqmif&u G af y;&r_rsm;onf avwyf od k @ rS o m avol & J . t&nf t csif ; /
twG u f 0ef x k w f 0 ef y d k ; }uD ; yrm jzpf a e&ygonf ? t&nftaoG; wdk;wufjrifhrm;ygrnf? txl;ojzifh
tif*sifeD,mrsm; twGufvnf; zwfrSwfavhvm MIG-29, F-7, A-5 wd@k uo hJ @kd *suaf v,mOf armif;
aqmif&Gufr_ rsm;onf tprS jyefvnf aqmif&Guf aeol r sm;twG u f ysH o ef ; r_ vuf r ysuf & ef r S m
ae&&m bmtusdK;rS r&Sdyg? ydkta&;}uD;ygonf? oifwef;rsm;rS jyefvm+yD; rlv

88
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

tajctae jyef a &muf & ef jyef a vh u sih f & aom tmZmenf rsd K ;cspf y k * ~ d K vf r sm;ES i f h wd k i f ; &if ; om;
avol&Ja&m avwyftwGufyg tcsdefukef vlyef; jynfolvlxkw&yfvHk;u pwkwÎ jrefrmEdkifiHawmf
ae&ojzifh ppftm%m&Sifrsm;. tm%mjy v$rf;rdk; twGuf touf/ aoG;acGs; ajrmufjrm;pGm paw;um
vmr_tay: rauseyf=uyg? &,lay;cJhygonf?

vkyif ef;oabmt& oD;jcm;aqmif&u G af ecJh vGwfvyfa&; &&SdcJhjyDjzpfaomfvnf; ,ae@


aomfvnf; ,cktcg oufqdkif&m wdkif;rSL;wdk@. jrefrmEdkifiHonf trSefwu,fawmh rvGwfvyfcJhbJ
uGyfuJr_atmufwGif v_yf&Sm; aqmif&Gufae&I wd k i f ; wyg; e,f c sJ Πxuf y if qd k ; 0g;aom jref r m
avwyfwGif tqifrajyr_rsm; &Sdvmygonf? wdkif;rSL; jynfom; ppftm%m&Sifwdk@. tEdkifusifhr_atmuf
. vkyfydkifcGifh tkyfcsKyfr_tm%m ppfa&;§ppfaxmuf wGif udk,fh=urRmudk,f zefwD;Edkifzdk@ vGwfvGwf
qdik &f m tcGithf a&;rsm;udk w&m;vGef csKyfuikd x
f m;&m vyfvyf ajymqdkaqG;aEG;Edkifzdk@ aeaeomom AdkvfcsKyf
wdkif;vufatmufcH =unf;wyf/ a&wyf/ avwyf atmifqef; ajymcJhwJh [dkEdkifiH=uD; jzpfaecJhygjyD? jrefrmh
tm;vk H ; rS D c d k ae=u&ygonf ? trS e f w u,f wyf r awmf o nf Ad k v f a e0if ; yd k i f wyf r awmf r S
tcGifhta&;wGifawmh wef;wlr&SdyJ =unf;wyfudkom Adkvfoef;a&$ydkif wyfrawmf jzpfaecJhygjyD? vGwfvyfr_/
rsufESmomay;+yD; a&wyf/ avwyfwdk@udkawmh cdkif; w&m;rSswr_ESifh wef;wl&nfwl&Sdr_wdk@ qdkonfum;
p&m&S d r S o m wpf c k w nf ; aom wyf r awmf [ k jref r mjynf o m;rsm;ES i f h vm;vm;rS r qd k i f o vd k
ta=umif ; jyjcif ; ud k avwyf t &m&S d trsm;pk u jzpfaecJhygjyD?
rauseyf =uaomfvnf; atmifhtD;ae=u&ygonf?
ud, k w hf m0efu, kd f xrf;aqmif+yD; ud,
k w
hf yftvkyo f m “=unf ; §a&§av xk tm;rmef j yKI
udk,fvkyf=ujcif;u aumif;ygvdrfhrnf? wdk@vufjrJjrJ cdkifcdkifwJGpdk@” [k qdkcJhaom &JokH;abmfrSm
vnf; wef;aygif;pD uGif;xdyfrS ae&mz,fay;cJh&+yD;
ord k i f ; a=umif ; ud k =unf h r nf q d k v S s if ppftm%m&Sif rif;w&m;}uD;rsm;rS xdyfydkif;ae&mawG
yxrjrefrmEdik if aH wmfukd taemf&xmrif;=uD;u pwif udk ,lc=hJ uyg+yD? nDaemifrsm; pOf;pm;awG;awm tajz
wnfaxmifcjhJ yD; 'kw, d jrefrm Edik if aH wmfukd wyifa&$ &SmEdkif=uygap?
xD;ESifh bk&ifhaemifwdk@u qufvuf wnfaxmifcJhyg
onf ? xd k @ aemuf wwd , jref r mEd k i f i H a wmf u d k wyfrawmf (=unf;)/ wyfrawmf (av) wd@k
tavmif;rif;w&m;=uD;u jyefvnfppk nf; xlaxmifchJ tjyif wyfrawmf(a&) vufatmufcH wyfrsm;&Sd
a=umif ; rS w f o m;od & S d c J h & ygonf ? oD a ygrif ; t&m&S d ppf o nf r sm; cH p m;}uH K awG @ &yk H tzk H z k H u d k
vufxufwGif t*Fvdyfe,fcsJŒrsm;. usL;ausmf EdkifiHawmf t}uD;tuJESifh wyfrawmf t}uD;tuJ qdk
k jf cif;udk cHc&hJ jyD; xd@k aemufwzeff zufqpf*syef olrsm; od&SdEdkifa&;twGuf jynfwGif;&SdS a&wyfESifh
odr;f ydu
wd k @ . vuf a tmuf o d k @ usa&muf c J h & jyef o nf ? eD;pyfu|rf;0ifol todkif;t0dkif;xJrS 'kwyf&if;rSL;
vGwfvyfaom udk,fh=urRmudk,f zefwD;Edkifaom EdkifiH wpfOD;u a&wyftwGif;u vuf&Sd tajctaersm;
awmfodk@ a&muf&Sd&ef jrefrmhwyfrawmfudk pwif tm; wifjyxm;ygw,f? Ô
wnfaxmifcJhonfh AdkvfcsKyf atmifqef;ESifhwuG

89
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

wyfrawmftBu;D tuJrsm;xHoUdkay;pm
Ak d v f A v
(jynfwiG ;f rS a&wyfEiS ehf ;D pyfu|r;f 0ifol 'kwyf&if;rSL;wpfO;D )

u|efawmfhrSm wlwpfa,muf &Sdw,f? (a&wyfrSmoifwJh a&a=umif;oabmF armif;ESifr_


ynmawGu calculation awG science awG
olu ppfwuUodkvfausmif;qif; t&m&Sd wGufcsuf&w,fwJh)
i,f AdkvfaygufpygyJ/ olu =unf;wyfrSm wm0ef
xrf;aqmifaew,f? olŒ&JŒ ppfwuUov kd f Guardian (3) t&yftarmif; udk,faeudk,fxm; wifhw,f
u navy a&wyfrS jzpfw,f? nDtpfudkvkd ae=u aumif;rGef+yD; oefoefrmrm jzpf&r,f?
awmh udpP tcuftcJ&&dS if zH;k quf/ pmyd@k / owif;vSr;f (a&wyfrSm aewJholu usef;rm oefpGrf; pdwf"gwf
ar;eJŒrdŒk ²² tJ'hD oli,fav;ajymjywJh ta=umif;awGukd aumif;zdk@ vdkvdk@wJh)
odcJh&w,f?
(4) aemuf+yD; a&wyf A[kokwqkdif&m pmayawGudk
tJ'guawmh bmvJqdk&if - b,fuprf;prf; nmu prf;prf; ESH@pyfwJhol jzpf&r,f?
(ud k , f p D ; wJ h jrif ; txD ; tr cG J w wf a tmif v d k @
Zmwfvrf;pwmuawmh ppfwuUodkvf udk,foGm;r,fh wyfzGJŒta=umif;udk pdwf0ifwpm;eJ@
Adkvfavmif;b0 vuf±kH;0efxrf;wyfzGJŒ a&G;&muae odrSjzpfr,fwJh)
pwmvdkΠajymw,f?
(5) Adkvfavmif;oifwef;wGif &rSwf tqifhaumif;+yD;
vuf±kH;0efxrf;rSm a&wyf avSsmufcsifol ppfpnf;urf; aumif;rGefolawG jzpf&r,f?
awG taeeJ@ owfrSwfcsufawG&Sdygw,fwJh-
uJ ²² txufyg t&nfcsif;awGeJ@ jynfhpHk
olrS a&wyfxJ 0ifvdkŒ&r,fqdk+yD; owfrSwfxm;cJh
(1) t*Fvyd pf mudk awmfawmfav; usrG ;f usrG ;f usiu f sif w,f?
&Sd&r,f? t*Fvdyfpm awmf&r,faygh?
(a&wyf r S m &S d w J h pmawG u t*F v d y f v d k a wG 'ga=umifh a&wyfudk 0ifcsifwJh pmawmfol
jzpfw,fwJh) Ad k v f a vmif ; ausmif ; om;av;awG [ m²² tywf
wukwf }udK;pm; tm;xnfh=uw,fwJh? 'gayr,fh
(2) ocsmF e J @ od y ` H trS w f a umif ; &r,f ? (od k @ ) wu,fwrf; a&wyfu ac:oGm;wmawmh Akv d af vmif;
uGefysLwm ody`Horm; jzpf&r,f? oif w ef; tqif hrSm aemuf qkH;tqif h (bd wfcsD;) u

90
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

armif a wG / pmar;yG J a wG wzk H ; zH k ; us+yD ; jypf ' %f pmawG oif=u&w,f? tJ'Dusawmh t&_yfxkwfawG
t}udrf}udrf uszl;olawGu wef;pD+yD; a&wyfudk tukefay:wmyJwJh? oif&wJh pmawGu t*Fvdyfvdk
a&muf=uw,fwJh? awGqdkawmh e*dku t*Fvdyfpm tajccHu raumif;
awmh pmar;yGJawG usukefusw,fav? tJ'Dawmh
jyefqef;ppf=unfhawmh Navy family ausmif ; qif ; t&m&S d a wG [ m pd w f " gwf a wG u s+yD ;
rdk@vdk@wJh/ a&wyfrSm&SdwJh wyf=uyf}uD;awG/ t&mcHAdkvf pmxJrSmvnf; pdwfr0ifpm;=ueJΠ+yD;awmh a&wyf
awG/ ppf±kH;u ppfonfawG&JŒ om;orD;awG trsm; avhusiahf &;ausmif;u pnf;urf;awGuv kd nf; rvdu
k f

pkudk odrf;usHK;+yD; rsufESmvkyf ac:oGm;wm jzpfw,f em/ pnf;urf;azgufwJh olu azgufeJΠtem*wf
wJh? =unf;wyfrSm tnmom; ausmufqnfom;qdk a&wyf}uD;u tm;&p&mygwJh?
bmjzpfaeae “tdkau” qdkovdkaygh? wu,fwrf;
wpdkufrwfrwfeJ@ }udK;pm;olawGuawmh rsuf&nf olwdk@ukd a&wyfxJbmvdk@ 0ifvmwmvJ
pufvufeJ@ usefcJh=u&&Smw,f? udk,fhwlav;&JΠvdk@ ar;vdkufawmh bmjyefajymvJqdk&if a&wyfrSm
Guardian awmif bmaqGrsdK;rS a&wyfrSm r&SdyJ taz&Sdawmh tqifajywJhwyfrSm aumif;aumif;
tifrwef uHaumif;+yD; a&wyf &oGm;wm? aevd@k &vd@k w?hJ olwŒkd oifwef;qif;oGm;&if a&wyfpm
(a&wyfqdkif&m twwfynm) udk wwfwwf rwwf
tJ ² ² ²² [k w f + yD ppf w uU o d k v f q if ; +yD ; wwf udpPr&Sdbl;wJh?
a&wyfa&mufawmh a&wyfrSm wpfESpfeD;yg; a&wyf

91
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

uJ aumif;vdkufwJh cH,lcsufawG 'DvkdyHkpHeJ@ arSmifcdkypPnf; t0ifrsm;+yD; pD;yGm;a&;


tem*wf a&wyf r awmf } uD ; b,f v d k a&S Πquf vk y f i ef ; vk y f u G u f a umif ; wJ h ,d k ; ',m;eJ ΠeD ; wJ h
oGm;rvJ? +rdwfusGef;pkrSmawmh t&m&SdawG pk+yKHaewmyJ? wcsdKŒ
t&m&SdawG qdk&if Adkvfb0uwnf;u a&mufw,f?
+yD;awmh odyfr=umygbl;? oifwef;qif; ae&mu t&rf;tqifajyawmh rajymif;csif=uawmh
w,f qdk&ifyJ²² a&wyfrdom;pk (Navy family) u bl;? 'Dawmh ppf±kH;u ppfOD;pD;rSL; yxrwef; (G-1),
t&m&Sdi,fawG[m olŒtaz&JŒ ppf±kH;u &Hk;tkyf}uD; ppfO;D pD;rSL; 'kw, d wef; (G-2), ppfO;D pD;rSL; wwd,wef;
tquftoG,/f ppfO;D pD;rSL; yxrwef; (G-1) tquf (G-3) awGudk vmbfxdk;ydkufqHay;+yD; uwefusGef;
toG,f? [dktquftoG,f 'DtquftoG,feJ@ rSmbJ qufaew,f?
ae&maumif;aumif;jzpfwJh weomF&D a&wyfpcef;
XmecsKyf vufatmufcH uwefusGef; (+rdwfusGef;pk) wcsdK @Adkvf}uD; jzpfwJhtxdtjyif ppfa&
vdk ae&mrsKd ;awGukd tomav; avcseG +f yD; a&mufomG ; ,mOfrSL; jzpfonftxd uwefusGef;rSm wm0ef
=uw,f? ajym&&if aumif;pm;w,faygh? xrf;aqmifwek ;f yJ? pm;vd@k 0g;vd@k 0+yD/ 3/ 4/ ESpaf vmuf
aumif;aumif; tdwfxJxnfhvdkŒ “0” +yD qdk&ifawmh
bmtquftoG,rf v S nf; r&Sw kd af wG a&wyftac: “±kduf” +yD; &efukefvdk ae&mrsdK;rSm
d AhJ v
rsufESmrGJawGuawmh²² a&wyf&JŒ tqdk;qHk; ae&m 0ifckdvkdufw,f? AdkvfrSL;avmufjzpf&if wcg “±kduf”
jzpfwJh ausmufjzL/ ppfawGu wyfawGudk a&mufukef +yD ; uwef u d k xyf q if ; OD ; r,f q k d w m weomF & D
=uw,f? a&wyfpcef;wGif aecJah om t&m&Srd sm;&JΠLong Plan
jzpfaew,f?
a&wyfrSm tJ'Dae&m b,folrS roGm;csif
=ubl;? bmvdŒk vJqakd wmh²² tJ'hD &cdik af 'o[m rzGŒH +zdK; uJ ²²²²² b,favmufaumif;vdkufovJ²²²
rwdk;wufwmu wpffa=umif;/ tpma&pm &Sm;yg;+yD; wdkif;jynf umuG,fzdkŒaeaeomom udk,f tqifajy
iwf r G w f a cgif ; yg;wmu wpf a =umif ; / vrf ; yef ; zdk@ubJ t"duwJh? wyfrawmf=uD; trSefwu,f
qufoG,fa&;ESifh w,fvDzHk;qufoG,fa&; tqif jzpfaewmudk t=uD;tuJawG odzdk@ wifjywmyg? Ô
rajywmu wpfa=umif;/ aemuf+yD; tck b*Fvm;
a'h&SfeJΠxdyfwkduf &ifqdkifae&awmh roGm; csif=ubl;?

92
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

a&wyf&UJ qkrH w
S f
Ak d v f A v
(jynfwiG ;f rS a&wyfEiS ehf ;D pyfu|r;f 0ifol 'kwyf&if;rSL;wpfO;D )

tJ²²² aemuf &cdkifrSm wm0efxrf;aqmif =u&w,f? tJ'Dh wyfajymif; wm0ef xrf;aqmif&rJh


&wJh AdkvfawGusawmh pm;&rJh aomuf&rJh tajctae tajymif;ta&$Πtrdef@xGufrJh&ufudkyJ apmifharSsmf
eJ@ &ifqikd &f w,f? ae=u&w,f?

wyf w nf a qmuf a &;awG r S m yg&w,f / tJ ' D v d k &ck d i f r S m ae+yD ; oG m ;vd k Œ


pdwf"gwfawGus+yD; pkwfjywfowfaeatmif cH=u& uwef u sG e f ; / +rd w f u sG e f ; pwJ h ae&mav;rsm;
w,f? olwd@kusawmh 'D rGJwJh 0J*,ufxJuae ±kef;vdk@ a&mufrvm; atmufarhygw,ff? 'gayrJh uwefrSm
udk rxGufEkdifawmhbl;? Adkvfb0vnf; &ckdifrSm/ &S d + yD ; om; t&m&S d a wG u ol w d k Πae&mud k vH k ; 0
Adv z,fray;bl;? ppf±kH;u ppfOD;pD;rSL; yxrwef; (G-1)
k }f uD;jzpfomG ;jyefawmhvnf; &ckid rf mS yJ/ ppfa&,mOf
rSL; jzpfawmhvnf; &ckdifyJ jyefa&muf=uw,f? / ppf O D ; pD ; rS L ; 'k w d , wef ; (G-2) / ppf O D ; pD ; rS L ;
wwd,wef; (G-3) wdk@udk “±kduf” +yD; extension
uJ²² olwdk@udk,f olwdk@ owfaocsifpdwf xyfqGJ=uw,f?
awG ayguf u k e f = uw,f qd k w m bmqef ; vd k @ vJ ?
+y;D awmh &ckid u
f kd qd&k if uu (a&) u pressure t&rf; uwefusGef;u t&m&Sd}uD;awGudkvnf; ²²
ay;w,f? tvkyfudk EGm;eD;yg; vkyf&w,f? tJ'Dawmh “tb useG af wmf rajymif;csiaf o;bl;/ 'DrmS yJ qufae
a&wyf t&m&SdawG[m ukvm;eJ@ &ckdifawG=um;rSm csifao;w,f/ usGefawmf &cdkifa&mufrSm a=umuf
pdwf"gwfuspGmeJ@ olwdk@&JŒ ra&&mvSwJh tem*wfudk w,f²²” qd+k yD; weomF&D a&wyfpcef; 'kw, d XmecsKyf
prf;w0g;0g;eJ@ avSsmufae=u&w,f? a'ou qdk;0g; rSL;ESifhwuG t&m&Sd}uD;rsm;udk &Sdcdk;uefawmh+yD;
vGef;awmh tdrfaxmifonfvnf; ZeD;om;r,m;udk cyfwnfwnfeJ@ qufae=uw,f?
ac:xm;vdkΠr&bl;av? rdom;pkudk oufouf ac:
'kuQay;ovdk jzpfaer,fav? om;wuGJ r,m;wuGJ tJ'D 'kwd, XmecsKyfrSL;uvnf; 'Dt&m&Sd
ayghh? r&Sd&ifyJ a&wyf}uD; ysufawmhrJh yHkpHeJ@ ol@vuf
atmufuae rajymif;oGm;&atmif zefw;D ay;w,f?
olwdk@ arSsmfvifh&if; tcsdefawGudk cufcuf ol@udkvnf; t&m&SdawGu “&dkuf” xm;w,fav?
cJ c J jzwf o ef ; ae&wmu ²² tqd k ; qH k ; ae&mud k 'ga=umifh olu [efudk,fhzdkŒeJŒ²² “XmecsKyf ppfOD;pD;rSL;
a&mufae=uw,f/ yHkrSef xHk;pHt& 2 ESpfwm0ef wwd , wef ; (G-3) vk y f a ewJ h aumif a v;u
xrf;aqmif+yD;&ifawmh wyfajymif;wm0ef xrf;aqmif vkyfwwfudkifwwfw,f rqdk;bl;/ ol@udk ighvuf

93
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

atmufrSm qufxm;r,f” qdk+yD; ppf±kH; ppfOD;pD;rSL; tJ'g uwefrSmaewJh t&m&SdawG&JŒ long


yxrwef; (G-1) xHudk zHk;qufajymay;w,f? plan yg? uJ b,favmufaumif;wJh plan vJ? olwŒkd
b0rSm jrefrmjynf urf;&dk;wef;&JΠtxufydkif; &ckdif
ppfOD;pD;rSL; yxrwef; (G-1) uvnf; qdkwm bmrSef;rodbl;? [kdif;}uD;usGef;qdkwm bmrSef;
olŒudk “±kduf” xm;+yD;om; t&m&Sdjzpfaeawmh - rodbl;? udkudk;usGef;ESifh ygvD ygvJhusGef; qdkwm ajryHk
“&ygw,f²² tb? tb²² tqifajyw,fqdk&if ac: xJrSmyJ jrifbl;w,f? tJvdkjzpfaew,f? &ckdifrSmaewJh
xm;yg? wjcm;wyfrmS vnf; vlrvdak o;ygb;l / ac:om AdkvfpkwfjywfawGusawmh tom;ta& rGJajcmuf
ac:xm;yg/ aumifav;u tm;udk;&w,frvm;” ajcmufeJ@ pkwfjywfowf+yD; vl±kyfawmifrayguf/
pojzif h twk d i f t azmuf a wG n D + yD ; t&m&S d a wG ausmufjzLrD;awmifatmufu a&wyfpcef; XmecsKyf
vmbfxdk; “¶dkuf” xm;wmawG pm;um 0g;umeJ@ rSm ylylavmifavmifeJ@ ae@pOf ±kef;uef&if; touf
tqifajyae=uw,f? quf aexdik af e&w,f?

wcsKd Œt&m&Sad wGq&kd if 5 ESpaf usmo


f mG ;wm }uH K }ud K uf w k e f ; owif ; yd k Πp&mav;
awmif vHk;0 tajymif;ta&GŒrygbl;/ “¶dkuf” csufu wpfc&k adS o;w,f? tJ'gu²²² wavmu b*Fvm;a'h&fS
urf;ukefygw,f²² ²²²wcsdKŒ Plan qGJxm;wJh vlvnf a&ydik ef ufrmS wif;rmr_awGjzpfawmh &cdik af &wyfpcef;
}uD;rsm; t&m&SdawGuawmh Adkvf-Adkvf}uD;-ppfa& u oabmFawG awmfawmfeŒJ tcsed rf D rxGuEf idk cf b hJ ;l ?
,mOfrSL;txd uwefrSm 4 ESpfausmf avmufaer,f/
+yD;&if aejynfawmfrSm vl}uD; em;ae&zdk@ “±kduf” um tJ ' guawmh t&m&S d p pf o nf a wG u d k
ppf±kH;udk ppfOD;pD;rSL; wwd,wef; (G-3) eJ@ wuf rtm;&atmif tvkyaf y;xm;wJh =uufqyl if pdu k yf sKd ;
r,f? +yD;vdkŒ officiating rSL;§Au (Adkvf=uD;rS ae&wmu wpfa=umif;/ b,ft&m&SdrS rvmcsifwJh
AdkvfrSL;tul;) udk uwefusGef;rSm jyefqif;r,f? ae&mjzpf v k d Πt&m&S d t if t m; enf ; aewmu
wpfa=umif;a=umifh csucf si;f ppfqifa&; rxGuEf idk b
f ;l
tJjyD;&if AdkvfrSL; pDeD,mjzpfonftxd jzpfoGm;cJh&w,f?
uwefrSmae+yD; ppf±kH;udk ppfOD;pD;rSL; 'kwd,wef; (G-
2) eJ Πjyef w uf r ,f ? +yD ; &if 'k w d , Ad k v f r S L ;}uD ; udk,fvnf; tifwmeufrSm b*Fvm;a'h&Sf
officiating udk uwefrmS yJ jyefqif;r,f/ +yD;&if ppfO;D rD'D,mawG a&;om;wJh pmrsufESmawGrSm zwfvdkuf&
pD;rSL; yxrwef; (G-1) eJŒ jyefwufr,f? uwefrSm w,f? jrefrma&wyfudk txifr}uD;bl;wJh/ bmvdkŒvJ
1 cg 2 cgavmufwm0ef us+yD; ppfOD;pD;rSL; yxrwef; qdkawmh olwdk@eJΠteD;qHk; ae&mrSm&SdwJh &cdkifa&wyf
(G-1) avmufq&kd if ydu k q f u H ek w
f hJ ppfO;D pD;wuUov dk f pcef; XmecsKyfrSm wm0efxrf;aqmifaewJh t&m&Sd
(Opw) rwufawmhyJ/ wyfuxGufawmhr,f qdkyJ? tenf;i,fom &Sw d ,fqw kd mudk b*Fvm;a'h&fS a&wyf
a&wyf t&m&SdwcsdKŒ&JŒ tJ'Dvdk r[mAsL[m &nfrSef; axmuf v S r f ; a&;u (axmuf v S r f ; a&;owif ;
csufudk taumiftxnfaz:Edkifzdk@ tusifhysuf jcpm; cef@reS ;f ajc tqifh c-2) owif;pHpk rf; &&Scd suu f cdik rf m
vm'fx;kd wm acwfpm;wJh uae@ wyfrawmf=uD;xJu ayw,f?
t&m&S=d uD;awGu tifwu kd t f m;wdu k f uln&D if; 0g;ap
a0pm;=uw,f ? wcsd K Œusawmh v nf ; Ad k v f } uD ; b,favmufawmifvJqdk&if &ckdifa&wyf
avmufrSm uwnf;u tqifajy+yD; wyfu xGufzdk@ pcef; XmecsKyfrSL; tqifh§emrnf/ vufatmufcH
}udK;pm;=uw,f? t&m&Sd/ t&mcH/ t=uyf ppfonf&JΠtqifhemrnf/
ppfoabmF ta&twGuu f tp b*Fvm;a'h&fS a&wyf

94
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

XmecsLyf u owif ; twd t us &&S d x m;w,f v d k @ tiftm; rsm;pGm wd;k csŒJ &ef vdt
k yfa=umif;vnf; wifjy
az: jyxm;w,f? vdkygw,f?

+yD;awmh e,fpyfa'o a&ydkifeufjzpfwJh 'gu ppfa&;ESifhywfoufvdk@yg?


ewfjrpf0eJΠbl;oD;awmif armif;awm jrpfacsmif;awG
xJu ppfoabFmawGrmS vnf; uGyu f rJ o
hJ l ppfa&,mOf pdwf"gwfa&;&mESifh ywfoufI wifjy&
rSL; r&Sdygbl;? bmvdk@vJqdkawmh a&wyf&JΠt&m&Sd 3 rnfqdkvSsif ,ck &ckdifwGif wm0ef xrf;aqmifae=u
yHk 2 yHk [m uwefusGef; (+rdwf) u|ef;rSm pk+yHKae=u aom t&m&Sd}uD;/ i,f/ vwf ra&G;onf tajymif;
vdkŒyg? omrmef +idrf;csrf;csdefuawmh udpPr&SdayrJh ta&$Œudk arSsmfvifh apmifhpm;ae=uygw,ff?
ESpfzufa&wyfawG xdyfwkduf &ifqdkifxm;csdefrSmawmh
jrefrmha&wyf[m awmfawmfhudk tajctae qdk;yg 'ga=umifh wm0efxrf;aqmifonfh eSpjf ynfh
w,f? jyD;olrsm;tm; ajymif;a&$Πay;jcif;tm;jzifh pdwf"gwf
rsm; jyefvnfjrifhrm;vm+yD; vkyfcsif udkifcsifpdwfrsm;
'ga=umifh EkdifiHawmf t}uD;tuJrsm;tae jyefvnf&&Sdvmrnf jzpfygw,f? EdkifiHawmf t=uD;
eJΠvwfwavm &ifqdkifae&wJh b*Fvm;a'h&Sf-jrefrm tuJrsm;taeeJ@ wyfrawmftwGi;f rSmyif omwlnrD sS
a&ydkifeufjy\em ajz&Sif;vdkΠr+yD;cif pyf=um;umv w&m;rS s rS s ww tk y f c sKyf E d k i f y g&ef wif j ytyf
wGif e,fpyfa'ojzpfaom &ckdifa'o&Sd a&wyfpcef; ygw,f? Ô
XmecsKyfwGif t&m&Sdtiftm;/ ppfa&,mOfrSL;t&m&Sd

95
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

pepfq;dk atmufu wyfrawmfom;rsm;uk,


d pf m; ay;pm
Ak d v f A v
(jynfwiG ;f rS a&wyfEiS ehf ;D pyfu|r;f 0ifol 'kwyf&if;rSL;wpfO;D )

aemufwpfcu k wqufpyfwnf;udk wifjy wlav;&JΠ*sLeD,mwpfa,muf ajymjywm


csifwm wpfck &Sdygao;w,f? 'guawmh udk,fhwl&JΠuawmh -
*sLeD,m t&m&Sdi,fav;awGyg tukefygw,f?
oifwef;umv wpfavSsmufvHk; a':vm
wyfrawmf (=unf;§a&§av) 'DarmifawG (700) eJŒyJ oHk;&w,f? wcsdKŒ oifwef;awGqdk&if 9
udk Ekid if jH cm;od@k ynmoifapv$wjf cif; cH&w,f? uHq;kd v wuf&wJh oifwef;awG &Sdw,f? ydkufqHvHk;0
wm bmvJqakd wmh Ekid if aH wmftpd;k &u ,cifuqd&k if (vHk;0) ravmufbl;wJh? EkdifiHjcm;rSm oifwef;oGm;
rnfonfhEkdifiHoGm;oGm; wpfv tar&duefa':vm wuf+yD; ynmoifolawG jzpfwJhtwGuf rdrdjrefrm
(200) vpm axmufyhHw,f? wjcm; axmufyHha=u; EkdifiHtwGuf oifwef; taxmufuljyKrJh pmtkyfawG
awGeJŒaygif;&if EkdifiHjcm;roGm;cif a':vm (700) pmayawGudk rdwWLqGJ&wmrsdK;eJŒ 0,f,l&wmrsdK;wif
eD;yg;&w,f? vpOfudkvnf; a':vm (200) &w,f? a':vm (500) avmufu ukefoGm;=uw,fwJh?
±k&Sm;qkd&if a':vm (250) &w,f? tJ'g t&ifwkef;
uyg ²² Ekid if jH cm;oGm;olawG tcuftcJr&Sd acsmifacsmif rdwWLu rqGJvdkŒrjzpfbl;av? EkdŒrdkŒqdk&if
vnfvnfeJΠoGm;Ekdif/ ynmoifekdif=uygw,f? Ekid if jH cm; ynmoGm;oifwm tvum;yJw?hJ ynm&yf/
bmom&yf wpfckrS rusefatmifawmh pkHpkHvifvif
tckawmh tJvdk r[kwfawmhbl;? rdwWLqGJ&r,f? tJ'Dawmh olrsm;EkdifiHawGu oifwef;
om;awG[m ±kH;ydwf&ufawGqdk&if udk,fydkiftcsdefrSm
±k & S m ;Ek d i f i H u vG J v d k Œ usef w J h w±k w f / rkef@pm; bmpm; tjyifoGm; vkyfEkdif=uayrJh jrefrm
rav;&Sm;/ ygupPwef/ tdENd, pwJh EkdifiHawGrSm ynm oifwef;om;awG crsmrSmawmh tdyfaqmiftcef;xJ
awmfoif oGm;olawGudk vpOfaxmufyhHwJh a':vm rSm }udwf+yD; tdrfu xnfhay;vdkufwJh ta=umfav;eJ@
(200) udk ray;awmhbl;? tJ'DhrSm jy\em pwmyJ? taygpm; aygifrkefŒcyf=urf;=urf;udk a&eJŒ rsdKcs+yD;
w±kwfEdkifiHu vGJvdk@ usefwJh EkdifiHawGrSm oifwef; tcef;atmif; ae&w,fwJh?
oGm;wufolawG[m EkdifiHawmf tpdk;&u ay;vdkuf
aom a':vmaiG rvHkavmufr_ jy\em pawGŒ&yg pmudk t"duxm; }udK;pm;wJhtcg tJ'Dvdk
w,f? taxGaxG tcufcJav;awGu taESmifht,Suf
jzpfapw,f? wjcm;ekdifiHu t&m&SdawG vlwef;aph
oHk;pGJekdifwJh tcsdefrSm jrefrmt&m&Sd oifwef;om;

96
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

awGrSm vGefpGm rsufESmi,f=u&a=umif;/ tESdrfcH& aom ekdifiHawmf ydkufqHudk pyg,f&S,f okH;jzKef;=u


a=umif;/ e*dkurS jrefrmEkdifiHudk tjypfajymcsifaewm w,ff?
rdk@ ydkqdk;ukefwmaygh? EkdifiHjcm;oifwef; oGm;wufwJh
jrefrmt&m&Sdrsm;rSm acgif;raz:&Jatmif jzpfcJh=u&yg (BME, Pioneer˜ DJ Bar˜ Olympic
w,fwJh? ponfh club rsm;/ 5 star hotel rsm;wGif wdkif;rSL;
om;/ wdkif;rSL; orD;/ 0ef}uD;om;/ 0ef}uD;orD;rsm;
aemufqHk;& owif;uawmh bmvJqdk&if aomif;usef;ae=uonfudk npOfvdkvdk awGŒjrifEkdif
(tukefvHk;awmhr[kwfyg) wcsdKŒaom jrefrmt&m&Sd w,ff? r,Hk&if club manager˜ hotel manager
awG[m axmufyhHa=u; ukefoGm;vdkΠoHk;p&m aiGr&Sd rsm;udk ac:,lppfaq; ar;jref; =unfEh idk o f nf) wdik ;f rSL;
awmhwt hJ wGuf ynmawmfoifomG ;wJh Ekid if rH mS 0ifaiG om;orD ; / 0ef } uD ; om;orD ; awG uawmh j zif h
tenf;i,f&aom tcsed yf ikd ;f tvkyo f rm; tvkyu f kd taysmfawG vGef+yD; oHk;jzKef;ae=uw,ff? 4if;wdkŒrSm
0ifvkyfzdk@awmif }udK;pm;=uw,f qdkwmygyJ? b,f trSefwu,f EkdifiHawmf ydkufqHESifh ruif;&Sif;=uyg?
avmuf oem;zdŒk aumif;vJ? ud, k Ehf idk if aH wmf tpd;k &u odkŒaomf EkdifiHwum a&SŒarSmufwGif wu,fwrf;
rS raxmufyHhawmhvnf; udk,fhzmomudk,f &yfwnf vufawG@usus EdkifiHawmftwGuf trSeftuef
EkdifzdkΠenf;vrf;&Sm }udK;pm;&awmhwmaygh? tJh'Dawmh tvkyfvkyfae=u&aom oifwef;om; t&m&Sdrsm;
jrefrmqdk&if EkdifiHjcm;wdkif;jynfawGu vHk;0udk txif rSmrl 'kuQawGyifv,fa0 ae=uonfudk usGefawmf
r}uD; =uawmhwmyg? wdk@. EdkifiHawmft}uD;tuJ wyfrawmft}uD;tuJ
2 a,muf odygavp?
'gu EkdifiHawmf tpdk;&u vpOfaxmufyHh
aeus a':vm (200) udk jzwfawmufvu kd wf hJ tusKd ; Ek d i f i H j cm;oif w ef ; oG m ; t&m&S d a wG u d k
aus;Zl; &vm'faumif;awGyg? 'Dvkd tjyifrSm tvkyf oufqdkif&m oH±kH;awGu raxmufyHhbl;vm;/ rapmifh
xGufvkyfrJh vkyf&yfrsdK;u wdkif;jynf*k%f nd_;EGrf;ap a&Smufbl;vm; qdkwJh tar; &Sdygw,f?
w,f qdkayrJh b,fwwfEkdifyghrvJ/ 'g[m tJ'D t&m&Sd
awG&JŒ tjypfr[kwfygbl;? olwdkŒrSm ppfom;jzpfae oH±kH;u ar;awmhar;&Smygw,f? 0wfaus
awmh EkdifiHawmfu ay;tyfwJh wm0ef udkvnf; wef;ausyJ “tqifajyvm;/ oifwef;rSm }udK;pm;aemf/
aus¹yGefatmif rrSdwfrokef xrf;aqmif=u&w,f? ykdufqHa&m avmufvm;²²”
&ifqdkifae&wJh aiGravmufiSwJh tcuftcJudkvnf;
rdrdzmom rdrd ajz&Sif;ae&w,f? ravmufvnf; olay;rSmrS r[kwfwm?
wu,fvdkŒ oH±kH;u ydkufqHxkwfay;w,fyJ xm;OD;?
ppf t ok H ; p&d w f u d k a wmh wyf r awmf u tJ'DhydkufqH toHk;pm&if;u jrefrmEkdifiH umuG,fa&;
EkdifiHawmfb¾meJ@ oHk;pGJ=uw,ff? EdkifiHawmfaiGudk 0ef}uD;Xmea&muf+yD; oH±kH;&JŒ pdkufaiGbwf*suftjzpf
wzufvSnfh,l+yD; csrf;omae=uwJh AdkvfcsKyfrsm; 0ifoGm;um aemufqHk;awmh ppfoHrSL;&JΠtdyfuyf
onf v nf ; rd r d o m;orD ; aumif ; pm;zd k @ usawmh xJudkyJ a&mufoGm; &wmygyJ? uJ aumif;vm;²²² ´
=unf=h uw,f? Ekid if aH wmf ydu k q f jH zifh Adv k cf sKyfom;orD;
rsm; Singapore˜ Bangkok˜ Australia pwJh EkdifiH aemufwpfcku EkdifiHjcm;&Sd jrefrmEdkifiH&JŒ
awGudk taysmf shopping xGuf=uw,ff? &efukef ppfoHrSL;awmfawmfrsm;rsm;onf ,if;EkdifiH. jrefrm
+rdKŒ&Sd emrnf}uD; night club˜ KTV wdŒk wGiv f nf; oHtrwfeSifh tqifrajy=uonfu rsm;ygw,ff?
vl}uD;om;orD;rsm;[m ol@taz Adv k cf sKyfaw &G mS ay; bmjzpfvdkŒvJqdkwmawmh rodyg?

97
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

f nfu jrefrmppfo±H ;Hk u ±k;kH vkyif ef; t&nftcsif;&SdolESifh oifhawmfoludk a&G;cs,fapvdk


jzpfEidk o
qdkif&m pmt0iftxGufrsm; aemufusjcif;/ tcsdefrSD ygonf?
r&&Sjd cif;/ csucf si;f ta=umif;rjyefjcif;wdŒk a=umifh jzpf
a=umif; od&Sd&ygw,ff? (2) vuf&Sd a&wyfwGif jzpfyGm;aeaom ae&maumif;
rsm;&S d t&m&S d v l v nf r sm;ES i f h raumif ; aom
'ghtjyif ±k&Sm;EdkifiHqdkif&m jrefrmppfoHrSL; ae&mrsm;&S d t&m&S d irG J r sm;ud k rS s wr_ & S d a tmif
ESifh arzD;vf (±k&Sm;uausmif;) ausmif;tkyf}uD;wdkŒ aqmif&Gufay;apvdkygonf? ESpfumv tydkif;tjcm;
rwnf h = uyg? &ef o l a wG jzpf = uw,f w J h ? ol w d k Πuef Πowf owf r S w f I pepf w us posting ud k
cwf=uwm =um;u ajrpmyiftaeeJΠoifwef;om; a&;qGJ apvdkygonf?
t&m&Sdrsm;rSm pmar;yGJus+yD; jrefrmjynfudk rSifeDeJŒ
jyef&wJhtxdygyJ? (3) ppfa&; tjrift& &ckdifa&wyfpcef;wGif t&m&Sd
tiftm; ajrmufjrm;pGm vdktyf vsuf&Sdaoma=umifh
oH±kH;ESifh ywfoufI owif;ydk@ wifjy& 4if;a&wyfpcef;wGif ppfa&,mOfrLS ; t&m&Sd rsm;pGmjzifh
rnfqdk vSsif wjcm;aom EkdifiHrsm;rS oH±kH;rsm;[m rdrd e,fpyfa'o ydkifeufa&jyifudk umuG,f&ma&muf
Ek d i f i H o m;uk d apmif h a &S m uf w ,f f / ul n D w ,f ? / rnf jzpfygonf?
tcuftcJ&Sd&if ajz&Sif;ay;w,ff? jrefrmoH±kH;uawmh
tJvrkd [kwyf g? jrefrmt&m&Sw d pfa,muf ppforH LS ;udk (4) EdkifiHjcm;oifwef;om; t&m&Sdrsm; wef;wl&nfwl
oGm;a&muf *g&0jyKrnf qdk&ifyJ ±kH;tkyfqdkonfh tcGifhta&;&&Sd+yD;/ ±k&Sm;uJhodkŒ vpOfaxmufyhHa=u;
tjcm;tqif h wyf = uyf = uyf } uD ; vd k a umif u rsm; ,ciftcsed rf sm;uvdk jyefvnfxw k af y; axmufyHh
oifwef;om; t&m&Su d kd aumif;aumif; brain wash rnf q d k y gu ynmoif o G m ;t&m&S d r sm; pd w f " gwf
vkyfvdkufw,f? aemufqHk; oifwef;om; t&m&Sdrsm; ysufjym;jcif;rS uif;a0;rnf jzpfygonf?
rSm jrefrmoH±kH;odk@ tcuftcJ wifjy+yD; tultnD
rawmif;&J=uawmhyg? (5) ,ck tcsed w f iG f r[m&efuek +f rdKŒawmfwiG f Adv
k cf sKyf
om;orD;rsm; tvGefw&mrS qdk;0g; ae=uygonf?
u|efawmf ,ck wifjycJhwmawGuawmh²² txl;ojzifh AdkvfcsKyforD;rsm;rSm tqdk;qHk;jzpf=u
vuf&Sd tcsdefrSm EkdifiH0efxrf; wyfrawmfom;rsm; onf? night club rsm;/ 5 star hotel rsm;/ KTV
trSew f u,f }uHKawGŒae&onfh tcuftcJ jy\em rsm;/ pub rsm;wGif AdkvfcsKyforD;rsm;ESifh taygif;
rsm;udk²²² trSefw&m;tm; zHk;uG,f+yD; aumif;onf toif ; rsm;onf ab;ywf 0 ef ; usif tjrif r oif h
awmf o nf [ k vd r f n m cH a e&aom wyf r awmf awmfavmufatmifudk tom;ukef aomif;usef;
t}uD;tuJrsm; od&adS p&ef owif;ydŒk wifjyjcif; jzpfyg ae=uygonf? AdkvfcsKyfom;orD;rsm; jzpf=uaom
onff? rnfonfh &nf&G,fcsufrS ryg0ifyg? a=umif h qd k i f y d w f c H & rS m tvk y f j zKwf c H & rS m
a=umuf&GŒHIom qdkif&Sifrsm; rajym&JyJ +idrfae=u&
jzpfpOf ta=umif;t&m tusOf;csKyfudk ygonf?
wifjy&rnfqdk&if-
Ek d i f i H a wmf t}uD ; tuJ r sm; taejzif h
(1) ppfwuUodkvfwGif vuf±kH;0efxrf;wyfzGJŒ a&G;cs,f AdkvfcsKyfom;orD;rsm;udk ,ckvdk jzpfcsifwkdif;jzpf
onft h cg rnfonfh taESmiftzGŒJ oHa,mZOfrS rygy/J aomif;usef;aeonfh jynfolvlxk t=unfndKysuf
b,f r suf E S m rS rvd k u f y J / rS e f r S e f u ef u ef apaom ud p P r sd K ;rjzpf & ef xd e f ; od r f ; ay;=uap

98
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

vdka=umif; pnf;vHk;jcif;&J@tiftm; 0ufbfqkd'frS wqihf wifjyvkduf&ygonf? Ô

EkdifiHawmfESifh wyfrawmfaumif;pm;a&; jrifawG@vdkol

jynf w G i f ; rS a&wyf E S i f h eD ; pyf u sG r f ; 0if o l 'k w yf & if ; rS L ;wpf O D ;

99
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ig;Muif;qDjzifh ig;Muif;aMumf
&J o l E d k i f

,ae@ jrefrmjynfrmS S.P.D.C etzwpfz@GJ usGefawmfhtaeESifhawmh taumif;qkH;


vk;H udk rnforl S vufrcHv=kd uyg? tifrwef rke;f wD;wJh enf;ESifh tjzpfEdkifqkH;enf;udk pOf;pm; =ur,fqdk&if
tqifhudk a&muf&Sdaeyg+yD/ T.V owif;vmcsdefrSm ig;=uif;qDESifh ig;=uif;a=umfwJh enf;udkyJ AsL[m
yd w f x m;wmawG / owif ; pmawG zwf r ,f h o l r &S d ajrmuf bkHvrf;pOf csrSwf+yD; vkyfudkifoifhw,fvdk@
jzpfvmwmawG (tusdK;pD;yGm; jzpfxGef;aeol todkif; &d;k om;pGm jrifryd gw,f? vltrsm;pkvnf; ppftm%m
t0dkif;ESifh tqifajy omul;ae=uol tcsdKŒuvJG&if &SifawGudk qef@usifcsif=uygw,f? wm0efvnf;
aygh)? S.P.D.C wpfzJG@vkH;xJrSmawmifrS tcsif;csif; auscJh=uygw,f? tqifoifhvnf; &Sdae=uw,f
vnf; ykHpHtrsdK;rsdK;ESifh nDnGwfaewmawmh r[kwf qdw k m awG@&rSmyg? 'gayr,fh 'D People Power qdw
k hJ
ygbl;? vlxk pD;yGm;a&; tiftm; t}uD;qkH; tar&duef
awmifrS ZGefvrSm tvkyfvufrJh[m cef@rSef;xm;
tm%mwnfjrJa&;/ tcGifhta&;rsm; &&Sd wmxuf ydk+yD; 5odef; eD;yg;avmuf tvkyfjyKwf
a&;wdk@twGuf wpfOD;ESifhwpfOD; rwnfh/ tqifrajy =u&vd k @ President Mr. OBAMA awmif r S
rmefapgiaf e=uayr,fh tm%m vufrv$waf &; qdw k hJ u,fq,fa&; pDrHudef;awGudk *±kpdkuf=unfh&wJh
ae&mrSmawmh nDnGwfae±kHru wdkif;jynfudk b,fvdk tajctae a&mufaeygw,f?
zdpD;ESdyfpufrvJ/ &uf&uf pufpuf b,fvdk ±kdufESuf
owf j zwf r vJ q d k w J h ae&mawG r S m tm;vk H ; [m 'gayr,fh em*pf 'kuo Q nfrsm;[m r_ed wduk kd
worwfwnf; oGm;wlae=uwm awG@&ygw,f? pm;vnf ; touf & S i f E d k i f w ,f q d k w J h tm%m&S i f
ig;rl ; zd k ; avmuf & S d w J h tm%mav;uk d &xm;wJ h twW0g'DawG tkyfcsKyf}uD;pdk;wJh w±kwfjynf}uD;&JŒ
pGrf;tm;&Sif qdkwJh 0&rf;ajy;utp tm%mudk jycsif ,l e ef j ynf e ,f vuf a tmuf c H t qif h o m &S d w J h
okH;csifwmukd ae&mwum awG@ae&ygw,f? u|efawmfwdk@&JΠrdcifjrefrmjynf}uD;uawmh 2008-
2009 ckESpf&JŒ pD;yGm;a&; wdk;wufr_E_ef;udk (10²4µ)
u|efawmfwdk@ ppfu|efoabmufb0uae wd k ; wuf c J h w ,f q d k + yD ; rpm;&0cref ; tm;vk H ; ud k
vG w f a jrmuf z d k @ pOf ; pm;vk y f u d k i f = uwJ h ae&mrS m vdrfnm ajymqdkcJhygw,f? vlwpfOD;&JΠysrf;rSs0ifaiGudk
'Dtwdkif; qufoGm;vdk@ jzpfyghrvm;? atmifjrifygh vnf; ig;odef;eD;yg; &Sdw,fvdk@ xyfqifh vdrfvdkufyg
rvm;/ b,fvdk qufvkyf =urvJ qdkwJh ar;cGef;awG ao;w,f? 0ifaiGudkomajym+yD; pufokH;qDc 5 q
ar;zdk@ vdktyfvmygw,fvdk@ u|efawmf okH;oyfrdyg wkd;vmwmusawmh csefxm;um qefwpfjynf b,f
w,f? avmuf / bwf p f u m;c b,f a vmuf / ynma&;/

100
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

usef;rma&;awGu b,favmuf qdkwmawGawmh odvnf; rod=uygbl;/ odvnf; r,kH=unf =uygbl;/


xyf+yD; rvdrfjywmyJ aus;Zl;wif&rvdk jzpfaeyg+yD? rdrdwdk@&JΠwpfae@vkyfrS wpfeyfrSefatmif pm;&zdk@
ta&;udkyJ ydk+yD; tm±kHpdkuf=uygw,f? ppfonfawG
urBmay:rSm 2008-2009 rSm b,fwdkif; &JwyfzJG@0ifawG taeESifhvnf; taºuG; ywfcsmvnf
jynfrS 10µ ausmf pD;yGm;a&;wdk;wufwJh wdkif;jynf 0dik ;f +yD; ppfqifa&;/ vk+H cKHa&;/ vkyt
f m;ay; pwmawGEiS hf
r&Sdygbl;? urBmhb%fuvnf; 2µ a&mufatmif vkH;vnf csmvnf vdkufae=u awmh pD;yGm;a&;
renf; vkyf&r,fvdk@yJ ajymaewmyg? pD;yGm;a&;uyf wdk;wufr_E_ef; 10²4µ qdkwmawGudkvnf; tm±kHpdkuf
}uD;a=umihf tm&SwdkufrSm vloef;aygif; ajrmufrsm; Edkif=urSm r[kwfygbl;? tajccH=uhHzGH@awG pGrf;tm;&Sif
pGm ydkrdk+yD; qif;&JwGif;xJudk usa&muf ukefw,fvdk@ 0&rf;ajy; vlwef;pm;uawmh odrSmawmif r[kwf
wGufjyxm;ygw,f? ygbl;?

'gayr,fh twW0g'D zufqpfxuf ydkqdk;wJh 'gayr,fh etz&JΠvdrfnm0g'jzef@r_awG


etz AdkvfcsKyfawG }uD;pdk;wJh jrefrmjynf uawmh r_dif;wdkufr_awG=um;rSm ,kH=unfae=uwJh udk;uG,fae
xl;xl;jcm;jcm; tm;vkH;xufudk ausmf+yD; 10²4 µ =uwJh omul;tkyfpk (or) t+rD;usuf t+rD;pm;/
wd;k wufcyhJ gw,f qd+k yD; ajAmifvrd af jAmifpm; a=unm acgif;usuf acgif;pm; OD;aESmufaq;jcif; cHxm;&wJh
cJhygw,f? wdkif;jynfrSm vltrsm;pk qif;&J rJGaw tv,f t vwf E S i f h txuf w ef ; t&m&S d } uD ;
iwfjywf+yD; vltenf;pk csrf;om ae=uwmudkyJ qdkolawGuawmh ,kH=unfae=uwmudk awG@=u&rSm
10²4µ wdk;w,fvdk@ ajymwmvm;/ 'grSr[kwf etz yg? 'ga=umifhrdk@vdk@vJ 4if;wdk@qDuaeyJ rnfuJhodk@
ppfAdkvfcsKyf twW0g'DawG&JΠpD;yGm;a&; wdk;wufr_E_ef; atmifjrifwdk;wufaea=umif;rsm;udk rpm;&0cref;
10²4µ udk wdik ;f jynf&ŒJ wd;k wufrE_ e_ ;f vd@k vdrw
f mvm; ae@pOf ajymqdk a[majym a&;om;ae=uwmawGudk
qkdwmawmh pmzwfolrsm; OD;aESmufESifhom pOf;pm; awG@=u&rSm jzpfygw,f? S.P.D.C xdyfydkif; tzJG@eJ@
=uapcsifygawmhw,f? tJ'Dawmh ,ae@tajctae 4if;wdk@&JΠtajccHa'gufwdkiftoD;oD;[m 4if;wdk@
rSm etz[m yd+k yD;=umvmwmESit hf rSs awmfveS rf a_ wG tay: t,kHt=unfr&Sdbl; qdkwmudk oabmayguf
ESifh &ifqdkifvm&wmESifhtrSs jynfoltrsm;pk}uD;u ae=uygw,f? txl;ojzifh Armed Forces awGxJ
ppfusGefoabmuf b0rS vGwfajrmufa&;twGuf rSm qif;&JrJGawr_/ wyfajy;rsm; rsm;pGm xGufajy;r_/
}udK;pm;ae=uwmudk odvmonfESifhtrSs rdrdwdk@ ysufpD;,dk,Gif;aer_awGudk aumif;aumif;odaeyg
etz[m pdwfwdkif;us a&;qJGxm;aom woufwm w,f? 'ga=umifhrdk@vdk@vnf; Psychological War,
vkH; u|efoabmufb0rS rvGwfajrmufa&; zJG@pnf;ykH Brain Wash 0g'jzef @ tvd r f t nm pwmawG
tajccHOya'ESit hf nD “csKyf” rS “OD;” od@k ul;ajymif;Edik f tm;vkH;udk rD;ukef,rf;ukefokH;+yD; vkyfaqmif ae=u
a&;twGuf ydkrdkvdrfnm 0g'jzef@=uOD;rnfom jzpfyg jcif;yJ jzpfygw,f?
w,ff?
tJ ' D a wmh S.P.D.C bmawG v k y f c J h v J
jynf w G i f ; Media tm;vk H ; uvnf ; vkyfaevJ vkyfOD;rvJ qdkwJh twdwfESifh ypPKy`ef
S.P.D.C pd w f w d k i f ; us xd e f ; csKyf x m;wJ h t wG u f tajctaeawGudk Armed Forces awGESifhwuG
0g'jzef@ vdrfnmwJh ae&mawGrSm +ydKifbuf uif;wJh a'gufwdkif toD;oD; jynfoltrsm;pk odjrifem;vnf
tqifu h kd a&muf&v dS @kd aeyg+yD? ykrH eS v f ufvyk v
f ufpm; vmatmif S.P.D.C tqifhqifh&JΠpGrf;tm;&Sif
tvkyform; awmifolv,form; trsm;pk}uD; 0&rf ; ajy;ygrusef vk y f a qmif c suf OD ; wnf c suf
uawmh etz&JΠ0g'jzef@ vdrfnmae=uwmawGudk &nf&G,fcsuf tokH;cscHae&r_awGudk jynfy Media

101
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

awGuae azmfjyEdkifr,f/ &Sif;&Sif;vif;vif; em;vnf w,f? jynfy Media awGuaeawmh vG,fvG,f


ululESifh vsifvsifjrefjref jyKvkyfEdkifygw,f? jzpfEdkif
vG , f a tmif aqG ; aEG ; Ed k i f = ur,f q d k & if 'g[m
taumif;qkH; ig;=uif;qDESifh ig;=uif;jyefa=umfwJh r,fq&kd if Media awGrS yl;aygi;f +yD; bk&H nfreS ;f csuEf iS hf
enf;wpfck jzpfvmvdrfhrnfvdk@ usGefawmf jrifrdyg vkyu f ikd =f ur,f qk&d if ydrk kd tusKd ; oufa&mufr_ &Sv
d rd hf
w,ff? jynfolawG[m 'DtcsdefrSm a=umufaew,f rnfvdk@ xifrdygw,ff? ig;=uif;qDESifh ig;=uif;a=umfzdk@
vdk@ etz}udK;qJG&m aemufvdkuf aew,fwdk@ qdkwm twGuf tm;vk;H [m tqifoifh &S=d uygw,f? a=umfyHk
awG[m rjzpfEdkifygbl;? rSefrSefuefuef cdkifrmwJh a=umfenf;ESifh a=umfzdk@twGuf OD;aqmifr,fh trSef
OD;aqmifr_ tm;enf; aeovdk tvdrt wu,f tzJG@awGudkom tvdk&Sdwmyg? 'DokH;ckom
f nm 0g'jzef@r_
awG[mvnf; }uD;pdk;+yD; tarSmifzkH;ovdkrsdK; jzpfae jynfph cHk rhJ ,fq&kd if S.P.D.C &JΠaemufq;Hk &ufawG[m
wmudk awG=u&rSmyg? taES ; ES i f h t jref a&muf v mrS m jzpf y ga=umif ;
'Dru
kd a&pD bufawmfom;rsm; tm;vH;k udk av;pm;pGm
'DtarSmifx}k uD;udk jynfwiG ;f uae zGi&hf rSm wifjytyfygw,f? Ô
tifrwef cufovdk wefzdk;vnf; rsm;pGm ay;qyf&yg

102
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

0#fa<u;*,ufxu
J wyfrawmfom;rsm;
ol & Ek d i f
(vuf&dS wm0efxrf;aqmifaeaom wyfrawmft&m&Sw
d pfO;D )

,ae@eHeufwef;pDwGif wyf&if;rSL; pum; uawmh tbGm;}uD; aeraumif;vdk@ rvmEdkifbl;wJh/


ajymrnf q d k I vl p k H a tmif wef ; pD & ef wyf a &; 'Dvqkd akd wmhvnf; vuf,m&H ud, k af wmf}uD; wyfa&;
Adkvf=uD;rS ajymcdkif;&m udk,fawmfacsm qufom;rSm Adv
k =f uD;uyJ xk;H pHtwdik ;f em;rcHomatmif yGm;jyef+yD
reuf 6 em&Dausmf uwnf;u t&m&Sd &dyfomwpfck ayghAsm?
vkH;&Sd tcef;wdkif;udk w'kef;'kef;xkI qlnHatmif
vdkufEd_;ajymawmhonf? atmfoluatmf qJolu wef;jzKwfawmh oufomqdkifrSm reufpm
qJESifh qufom;vnf; wpfcsdK;wnf; vpfajy;awmh pm;ae&if;u &Jabmfwdk@&JΠcHpm;csuf toHoJhoJhu
onf? &ifxrJ mS raumif;? “bd;k awmf vmvnf; bmrS rxl;yg
bl;uGm/ tqif ajyvm;ar;+yD; ajyatmifvnf; vkyf
rsufESmopfzdk@ xGufvmawmh bkd;awmf ay;wmr[kwfbl;/ at;av vwdkif; axmufyHh aewJh
(wyf&if;rSL;) . vuf0J&H wyfaxmuf Adkvf}uD;tm; qefzdk;qdkwm wyfr uvm; wdkif;uvm; rodbl;/
qdkifu,fudk 0Djrnfatmif pD;+yD; armif;xGufoGm;wm olw@kd axmufychH ikd ;f vd@k ay;aewmygumG / ol@tw d x f u J
awG@vdkuf&onf? ol@crsmvnf; racsmifyg? bdk;awmf wpf j ym;rS pd k u f w mr&S d y gbl ; ” 'D v d k &if z G i f h w m
&JΠt"du 0ifaiGudk &SmazGay;aeol qdkawmhvnf; trSefygyJ?
'Davmufawmh ±ke;f &rSmaygah v? olrsm;awG em;aecsed f
ol@crsm rem;&&Smyg? tqif rajyvmwJh ae@rsdK;qdk&if “wyf & if ; aumif ; zd k @ twG u f bmawG
qlqJ cH&wmvnf; oem;p&myif/ tqifajyvm vkyf&wm b,favmufukefwm b,favmufpdkuf
&ifawmh avwc|efc|efeJ@ 0ifvmwm awG@&ygonf? &wm tJh'Dvdkajym+yD; &orSs tdwfxJ usKH;xnfh igwdk@
wyfu 'Dwdkif;yJ/ bmrSwdk;wuf rvmbl;/ rodwm
wpfvaevdk@ av;cgjynfhatmif wef;rpD usaewmyJuGm/ wyf&if;pzGifhuwnf;u aevm
wJholu bmawGrsm; trSmawmfyg;rvJ rodyg? wmuG/ tHwdk aeyg+yDuGm” aemufwpfOD;&JŒ &ifzGifhoH
usGefawmfwdk@ tkyfpkuawmhjzifh yGpdyGpdeJ@ wef;pDuGif; uvnf ; “[k w f w ,f [k w f w ,f u|ef a wmf w d k @
odk@ csDwuf=uyg+yD? (7) em&DcJGuwnf;u wef;pD+yD; &JabmfawGtwGuf ,leDazmif;av; wpfpkHawmif csKyf
apmifhaewm (8)em&DausmfoGm;yg+yD? vufajzmifh ay;zdk@ owdr&bl;”
&Jabmfwpfa,muf a&mufvm+yD; aq; MA tm;
ac:um wyf a &;Ad k v f = uD ; ud k pum; enf ; enf ; a[m aemufwpfa,mufu rcHcsd rcHom
uyfajym+yD; jyefomG ;ygonf? cyfoo hJ hJ =um;vdu f m 'DvdkajymjyefjyD “rif;wdk@ vlysdKawGu tomaeyguGm
k w

103
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

igwdk@ tdrfaxmifonfawGudkvnf; =unfhygtkH; r&SdrJh vmvdkufwJh vl}uD;/ 0g;p&m &SdwmawG 0g;+yD; jyefoGm;/
&SdrJh vpm xJuae jzwf+yD; rdcifeJ@uav; 0wfpkHcsKyf usefwJhvlawGuawmh zwfzwfudk armvdk@ayghav?
&wmeJ@/ [dk²² bmvJ t&nfr& tzwfr& trsdK;orD;
a&;&m 0wfpkHcsKyf&wmeJ@ taºuG;awGu 0dkif;0dkif;vnf &J a bmf w pf a ,muf u ar;bl ; ygw,f ?
ae+yDuGm” 'Dvl}uD;awG olwdk@tdrfrSm xrif; aumif;aumif;
rpm;&bl;vm;wJh/ bmjzpfvdk@ ar;wmvnf; qdkawmh
tm;usrcH aemufwpfa,mufuvnf; useG af wmfw@kd wyfawGu olw@kd vm&if aumif;aumif;
“igvnf ; bmxl ; vd k @ vJ u G m vuk e f w meJ @ &wJ h ausG;w,fav/ usGefawmfwdk@uawmh iwfwmaygh/
vpmu oufomqdkifxJ wpfcgwnf; a&muf+yD;om; olwdk@rdef;rawG xrif;[if; aumif;aumif; rcsuf
yJ / ud k , f h v pm ud k , f w pf c grS ud k i f o k H ; &w,f wwfvdk@ c%c% vmpm;w,fvdk@ xif=uwmav/
r&Sdygbl;uGm” 'gawmif wpfcgwpfav aumif;aumif; rajymoGm;
bl;? enf;enf;awmh a0zefoGm;w,faemf wJh/ 'g
ae@w"l0 'Dvdk=um;ae&wm &ifeifhp&myg/ &JabmfawG&J @ vufawG@uswJh trSef pum;yg?
wyf w d k i f ; rS m tqif r ajyr_ r sm;pG m eJ @ }uH K ae&wJ h
ppfonfrdom;pkawG[m 'keJ@a';yg? vpOfvwdkif; vl=uD;qdkwmawGu aumif;wmav;awG
taºuG;oHo&meJ@ vk;H csmvnfvu kd +f yD; ±ke;f uefae=u pm;csifw,f/ vdkcsifw,f? 'gayr,fh olwdk@u rlwwf
&ygw,f? zdtm;ursm; cdkif;aprSKu renf;/ touf&l ao;w,f? aemufqkH;awmh pm;vnf; pm;w,f/
racsmif=uolawGyg? ygq,fvnf; ,loGm;wwf=uw,f? rukefcsif&if
owdxm;/ rsm;rsm; rausG;eJ@/ ausG;zefrsm; pm;&rSef;
c%ae vl } uD ; vmppf a wmh r ,f / od c%c% vmwwf w ,f raygh q eJ @ uG , f v d k @
tdrfaxmifonfvdkif;awG bmrS rpdkufao;bl;vm;/ &JabmfawGe@J q&mawGu oDcsi;f awmif vkyq f akd e=u
bmrS rarG;ao;bl;vm;eJ@ pdkufysdK;a&;eJ@ arG;jrLa&; ao;w,f?
twGuf t&if;tESD;udkawmh vHk;0rxkwfay;bJ olwdk@
yg;pyfu ajymaewmawmh vG,fygw,f? wu,f 'DvdkeJ@ wyfywfvrf; azmufaewJh &Jabmf
tqifrajy olrsm;zdk@&m vufawG@usus aqmif&Guf awGqD a&mufomG ;+yD; pum;pjrnf ajymrdjyefygw,f?
zd k @ qd k w m awmf a wmf e J @ rvG , f u l y g? 'gayr,f h aemuf q k H ; a&muf &J a bmf o pf wpf a ,muf u d k
arG;jrLa&;eJ@ ywfouf&ifawmh atmifjrifwm wpfck reufu wyfa&;Adkvf=uD; bmawGajymovJ[k ar;rd
&Sdygw,f? vdkif;xJrSm uav;awG t&rf;rsm;vm awmh “'DwpfywfvkH; zufxdyf&Sdw,f/ em;&ufr&Sdbl;
ygw,fqdkwm taotcsmygyJ? qduk wnf;u quf+yD; em;axmifcsipf w d u f kd r&Sad wmh
ygb;l Asm” wJ?h aumif;a&m? useG af wmfw@kd wyfwiG ;f u
wyfawGudk vl}uD;awG r=umc%qdkovdk &yfuGufxJrSm 'Dvdkvnf; wcgwav &Sdwwfygw,f?
vmppf=uygw,f? tay:,H oabmeJ@yg/ 'gayr,fh
wu,fyifyef;wm &JabmfawGyg? tbqd k w J h u|ef a wmf w d k @ wyf & if ; rS L ;
ta=umif ; A[k o k w &zd k @ ajymjyOD ; r,f ? ol [ m
emrnfaumif;&awmh wyf&if;rSL;awGyg/ ywfum; wyf&if;rSL; pjzpfuwnf;u ykHrSefwef;pD
vl}uD; vmppfr,fa[hvdk@ qdkwmeJ@ wyf&if;rSL;u vnf ; rvmawmh y g? wevF m -aom=umawmh
ysmysmovJ jzpfaecsdef &JabmfawGukd qJqkdaecsdef/ vmoif h a yrJ h rvmyg? ,m,D & if ; rS L ; taejzif h
a&mufcgpu qd&k if tpnf;ta0;oGm;wJh ae@uvJv G @kd

104
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

pae§we*F a EG a e@awG y g rusef wef ; pD y gw,f ?ay:u tyGifhav;wpfyGifh twGufayghav/ wyfrSm&SdwJh


pa&mufuwnf;u 'Dwyfudk b,fvdk aumif;atmif vltiftm;awG aiGtiftm;awG[m awmfawmfav;
vkyfay;rSm/ ppfonf &JarawG twGufu bm§ csG w f + cKH u soG m ;cJ h y gawmh w ,f ? wpf c sd K Œuawmh
b,fvekd @J vufo;D vufarmif;awGwef; vufcarmif; udk,fh0ifaiGeJ@udk,f ajyvnfatmif vkyfoGm;=uay
cwfoHrsm; qlnDpGmeJ@yJ wpfESpftwGif;rSmawmh wuf r,fh wpfcsKd Œuawmh ud, k phf ;D yGm;tjyif wyfp;D yGm;udyk g
ºuGwJh =uufz}uD; wpfaumiftvm; xif&ufp&myg? pyf w l ac:oG m ;wwf y gw,f ? tJ ² ² &_ H ; &if a wmh
wyfpD;yGm;/ jrwf&ifawmh²² [J [J ar;aphav;yGwfvdk@/
hf nf;wif tbG m ;}uD ; (wyf & if ; rS L ;uawmf ) oabmawmf
ywfum;wyf&if;rSL;tjzpf tyGiv
a&m wyfwpfckvkH; zGwfzGwfnufnuf a=uvdk@? 'DyckH; usjyDayghAsm? Ô

105
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

rodcsiaf ,mifaqmifraeygeYJ
ol & Ek d i f
(vuf&dS wm0efxrf;aqmifaeaom wyfrawmft&m&Sw
d pfO;D )

,m,D&if;rSL; b0rSm wyfxJrSm vdktyf }uD;wdk@u 75 avmufawmif okH;r,f ajymaewm


csuf&Sd&if tawmftwef jznfhqnf;ay; oavmuf taz}uD;uvnf; ²²”
ywfum; &if;rSL; jzpfwhJ tcsed f rSmawmh aqmif&u
G Ef ikd rf _
twdkif;twm[m ododomom}uD; avsmhuscJhyg toHaysmhqJGav;jzifh ajymonf?
w,f? bmjzpfv@kd ygv´J aemufxyf wqifjh rifh &mxl;
twGuf ppfOD;pD;wuUodkvf wufzdk@ aiGa=u; pwif tb - “at;av tar}uD; oabmyg
pkaqmif;ae+yD jzpfvdk@yg? wyfxJu t&m&Sd/ t&mcH/ bJumG ”
t=uyf/ wyfom;rsm; tjyif wyfapmifhewfyg rusef
atmif wyf&if;rSL;eJ@ wyf&if;rSL;uawmf&J @ vufcsuf atmifriSD; ²²²²² ukefyg+yDAsm/ wpfvudk
a=umifh pdpdnufnuf a=uaejyDjzpfygw,f? aoa&; b,favmuf/ bk&m; bk&m;? &JabmfawG =um;oGm;&if
&Siaf &;u vJ+G yD; bmrS vmrajymeJ@ 'gy/J wpfcsuv “od+yD;om;ygAsm” “[if odw,f” “odwmaygh²²
f w $ f
trdef@awmf? wyf&if;rSL; tqufquf aevmcJhwm/ enf;enf;pDyJ
uGmoGm;w,f” “Asm..” tJ'Davmufudk okH;zdk@vdk
wyf&if;rSL;=uD; (tb) eJ@ ol@uawmfwdk@ w,fayghav? &JabmfokH;a,mufrl;+yD; oDcsif; qdkum
ajymae=uyHkudk =unfhvdkufygOD;? tem;rS jzwfavSsmuf oGm;onf? “enf;awmif
enf;ao;w,f ²²² enf;awmifenf;ao;w,f”
tb - “tar}uD;a&²²”
n (10) em&DcJGae+yD? vlysdKbm;wdkufrS
tr - “ bmvJ taz}uD;&JŒ” tjyef wyf&if;rSL;tdraf &SŒrS jzwfavSsmufpOf qdik u
f ,f
ESpfpD; &yfxm;wmawG@&onf? uGsefawmfwdk@&J @ tb
tb- “ud k , f w d k @ uavmppf O D ; pD ; =uD;[m vuf0J&H§ vuf,m&Hwdk@jzifh wdkifyifaqG;aEG;
wuUokdvfrSm wpfv 25 odef;avmufyJ okH;&if ae=uavmuf+yD? wyfa&;Adkvf=uD;eJ@ wyfaxmuf
aumif;r,f xifw,fu”G Adkvf=uD;udk vuf0J&H vuf,m&Hxm;um pm&if;rsm;
udk vdrf=urnf/ nm=urnf? OD;§a&;§axmufu
tr - “ td k taz}uD ; uvnf ; 50 tay:,Hom? vl}uD;awG aumif;pm;zdk@/ tm%mpuf
avmufawmh okH;rS &r,fav/ [dkbufwyfu tbdk; t"Gef@&Snfzdk@ paw;cHae&onf? odrSodp &Sdyghrvm;?
odapOD;awmh &mxl; *k%fodrfj'yfwdk@udk c0gcs Edkifrnf

106
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

[krxif? 'if;wdk@awG 'Dxuf}uD;wJh ae&mawG a&muf wyfjyefa&muf&if trqDrSm tqlcH&vdrfhr,faemf²


oGm;&if ydkqdk;tkH;rSm ygyJav? rjrifcsif a,mifaqmif owdxm;²
ae&if aumif;rvm;/ azmfxkwf vdkuf&if²rjzpfygbl;?
tJ'Dvdk jzpfrae=uygeJ@[k ajymcsifygonf? wyf&if;rSL;ta=umif;awG ajym+yD; 2IC
('kwyf&if;rSL;) awG ta=umif;rajym&if rw&m;&m
wyfawmfawmfrsm;rsm; taejzifh wyfppf usaervm;yJ/ 'gayr,fh 2IC awG[m wyf&if;rSL;awG
}ud K uf o avmuf v mppf / b,f a vmuf } uD ; wJ h avmufukd rqd;k wmyg/ wyf&if;rSL;[m 2IC eJ@ a0pm;
aumifppfppf/ wyf&if;rSL;&JŒ tvdrftnmawG rd+yD; rSspm; r&Sdoavmufyg/ ta&;}uD;wJh u¾/ aiGa=u;
jyefoGm;=u&wmyJav/ tao;pdwf rppfEdkifatmif ESifh t"duoufqdkifwJhae&mawGudk &if;rSL;rS t"du
twG u f u awmh aumif ; ayh n $ e f a yh pm;aumif ; xdef;csKyf+yD; 2IC awGudkawmh ta&;ryg/ t&m
aomufaumif;awG vufaqmify%mawG qufo ra&mufwJh vl}uD; vmppf&if tqJcH&r,fh ae&m
vdkufawmhvnf; rmefzD&muae +yKH;oGm;=uwmaygh awGudk wm0efay;avh &Sdwwfawmh rwnfh=uwm
Asm/ tyGiahf wG tcufawG}uD;av/ ydv k rd af v nmav rsm;ygw,f? vl}uD;ql&if &if;rSL; cH&wm enf;enf;/
ygyJ A sm? 'D v d k e J @ a0pm;rS s pm; wnf h a eavawmh a0pkcJG&ifawmh &if;rSL;/ jznfhawG; jznfhawG;?
wjznf ; jznf ; eJ @ jcpm;vmvd k u f w m bmrS u d k
rusefawmh oavmufygyJAsm? 'D v d k e J @ ppf O D ; pD ; (y) ae&mawG a &muf /
AsL[mrSL;awGxGuf/ wyfrrSL;jzpf+yD; wyfawGnêpf/
wyf&if;rSL;uawmf- “tr}uD;wdk@twGuf nêpfvdk@ukef&if jynfolawGbufvSnfh/ tzm;aumif;
[J²²[J²” &if qufwuf/ raumif;&if t&yfbuf/ roufomwJh
ae&mudk a&mufEdkif/ qyfrukefEdkifwJh 0ÉfaºuG; rsm;pGm
wyfrrSL;uawmf- “a=omf at; aumif; udk qxufwHydk; xrf;&Gufae=uav&JŒ?
w,f/ eifwdk@twGufaum usefao;&J@vm;”
igqw kd hJ twWwpfcu k wdik ;f jynfukd wjznf;
wyf&if;rSL;uawmf- “[kwf enf;enf; jznf; csGwf+cKHusoxufusvm/ tay:,H aumif;jy
awmh usefygao;w,f” +yD; twGif;usus vd_ufpm;aewmu etz/ tm%m
udk bk&m;wpfqlvdk udk;uG,f+yD; tm%mpuf &Snfzdk@
wyfrrSL;uawmf- “igu eifw@kd vifr,m; twGuf &JabmfawG tpaw;cHrjzpf=uygapeJ@/ zdESdyf
twGuf rusefrSmpdk;vdk@yg²²/ [Jh aemufvmr,fh vludk csKyf j c,f c H a e&+yD ; vG w f v yf j cif ; r&S d w J h b0[m
b,fvdkvkyfrvJJ” t"dym` ,fjynfph rHk _ &Srd mS r[kwo f vdk wdik ;f jynfe@J vlrsKd ;
twGuf touf pGef@w,fqdkwm tm%m wnfjrJzdk@
wyf&if;rSL;uawmf- “xkH;pHtwkdif; enf; twGuf jzpfaew,fqdkwm &Sif;aeyg+yD?
enf;awmh vdrf&rSmaygh”
'Dvq kd &kd ifjzihf rw&m;r_rsm;pGm jynfEh u S af e
wyfrrSL;uawmf “at;av tJ'guawmh wJh etztpdk;&&JŒ vufatmufrSm &SdwJh wyfrawmf
eifwdk@csif; tqifajy&if +yD;wmygyJ” [m jynf o l a wG t wG u f q d k w m jzpf E d k i f y gh r vm;/
wdkif;jynftwGuf toufpGef@zdk@jyKxm;wJh t"dXmef
tus,frzGifhvdkyg/ em;vnfovdk =unfh [m wd k i f ; &if ; om; vl r sd K ;tcsif ; csif ; wd k u f c d k u f
awG;yg/ tawG;awG rvGefrdygapeJ@/ tawG;vGef+yD; owfjzwfzdk@/ &[ef;&Sifvl jynfolawGudk ypfcwfzdk@

107
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

r[kwb f ;l qdw
k m &J&}J uD; ,k=H unfc,H l vdu
k =f uprf;ap pm;usufozG,f wjznf;jznf;eJ@ vkH;yg;yg;ae&wJh
csiyf g/w,f? &mxl; *k%o f rd ef @J tm%mwd@k ukd c0gcs+yD; b0uae ±kef;xGuf=uzdk@ oifhaeyg+yD? wyfawmfawmff
jynf o l Œ buf u tjrJ & yf w nf o G m ;r,f q d k & if rsm;rsm;uae wpf q if h j rif h & mxl ; eJ @ ajymif ; a&$ Œ
at;csrf;om,mvSywJh 'Drdkua&pD EdkifiHopf wpfck oG m ;=uwJ h wyf & if ; rS L ;rsm;pG m [m ae&mopf u d k
qDodk@ ta&muf avSsmufvSrf;Edkifygvdrfhr,f? a&muf&cdS sed rf mS awmh ae&ma[mif;u pm;usuaf wGukd
arhavsmhoGm;=uygw,f? olwdk@[m 'D pm;usufav;
rodcsiaf ,mifaqmif+yD; 'Dtwdik ;f yJ arS;ae udk tajcjyK+yD; eif;wuf&muae aemufqkH;rSmawmh
r,f qd&k ifawmh &Jabmf²²²²²²²²² rif;[m tvGef rdu k rf o
J l vnf; tm%m&l;awGtwGuf ay;qyfae=u &w,fqkd
wpf a ,muf o m jzpf a eygvd r f h r ,f ? tJ ' D t wG u f wmudk rodae&Smava&mhovm;? olŒtaeeJ@awmh
tcsdefrSD jyifqif yl;aygif;aqmif&Guf=uyg/ rif;&JŒ rodcsiaf ,mifaqmifjyD; aeEdik f ygvrd rhf ,f/ &Jabmf²²²²²²²
rodcsifa,mifaqmif xm;r_awGudk trSeftwdkif; rif;taeeJ@ qdk&ifawmh ²²²²? Ô
&J&J0Hh0Hh azmfxkwfvdkufyg?

&Jabmfw@kd [m t%m&Siaf wG tm%mpuf


&Snfzdk@twGuf oufqdkif&m wm0efuswJhwyfawGrSm

108
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

cg;oD;wJh b0jzwfoef;rI wpdww


f a'o
ol & Ek d i f
(vuf&dS wm0efxrf;aqmifaeaom wyfrawmft&m&Sw
d pfO;D )

n wa&;Edk;²² usGefawmhf&ifxJrSm tawmf ajymcsifojzihf 0dkif;av;vnf; &Sdygonf? tdrfaxmif


yl a eonf / a&uvnf ; qmonf ? acgif ; xJ r S m u onf ppfonfrsm;ygrusef vma&muf aomufo;Hk =u
rl;aemufaeonf? em&D =unhfvdkufawmh reuf (3) ojzih f t&uf c G u f r sm;jzpf o nf h yvyf p wpf c G u f /
em&Dyif xdk;ae+yD/ a&tdk;&Sd&modk@ ,drf;,dkifpGmjzihf zefcGuf/ aºuGcGufrsm;omru ravmufiSI aomuf
avSsmufomG ;+yD; ok;H cGuw f wd d qifah omuf vdu
k o
f nf? a&cGurf sm;yg rcsef aomufo;Hk =uonf? aiGa=u;wwf
bm;wdkufxJrSm &Jabmfrsm; tdyfarmusaeonf? Edkifolrsm;taejzihf tjrnf;udk =uufOar$a=umf/
uif;orm;tm; &Sm;=unfhrdonf? rawG@? wpfaeukef =uufawmifyHa=umf/ pGyfjyKwf ponfwdk@udk okH;pJGEdkif
yifyef; xm;onfyJav/ tdyfygapawmh[k pdwfxJrSm aomfvnf; aiGa=u;csKd ŒwJo h rl sm; taejzihf tjrnf;udk
rSwfcsufcs+yD; rdrdtdyf&modk@ jyefvmcJhonf? acgif;tkH; yJ}uD;avSm/f ajryJa=umf xd@k xufq;kd ygu qm;jzihf jrnf;
wpfvkH;/ zsmwpfcsyfESifh apmifwpfxnf rnfolrnf0g =uygonf? trsm;pkrSm aiGa=u; usyfwnf;olrsm;
vma&muf cif;usif;+yD; ae&mcsay;onfudk nuyif jzpfI tjrnf;rpm;Edik =f uyJ t&ufuo kd m aomufo;Hk
rod v d k u f c J h ? xd k c grS y if “a=omf nu igvnf ; =uonf?
awmfawmf rl;+yD; tdyfaysmfoGm;ygvm;” [k odoGm;
ygawmhonf?
tckrS pdwfylrdonf? nu &efjzpf=uao;
rae@nu ppfonfwnf;cdkaqmif (vlysdK vm;rod? 'gayr,fh bm;wdkufxJ =unhfvdkufawmh
bm;wdkuf) rSm &JabmfawGESifh pk+yD; t&ufaomuf=u vnf; ykvif;uJGpwdk@ bmwdk@ rawG@wmeJ@ pdwfat;
onf? wyfrawmft&uf (tmrD&rf) xkwfonfhae@ oGm;jyefonf? reufus&if wef;pD&tkH;rnf jzpfI
uvnf; wdkufqdkifaeonfudk;/ rdrd&&Sdonfh pau; tawG;pwdk@jzwfum tdyf&mjyef0ifygawmhonf?
(cGJwrf;/ a0pk) okH;vkH;ESifhtwl &Jabmfrsm;uyg 4if;wdk@ t"d u ajymcsif w mwpf c k & S d o nf ? wyf a wG r S m u
&&Sdonfh pau;cJGwrf; (udkwm) rsm;udkyg ,laqmif &JabmfeJ@t&m&Sd/ &Sif;&Sif;ajym&&if tjcm;tqifheJ@
vmI 0dik ;f }uD;yrmjzpfum t&ufraomufwwfonfh t&m&Sd t&ufwJGraomuf&ef twlwl raomufokH;
&Jabmfrsm;rS vJGI usefoltm;vkH;eD;yg; 0dkif;zJG@=u =u&ef wm;jrpfxm;=uonf? ausmif;rqif;cifwkef;
onf? uvnf; enf;jyawGu oifay;xm;onf? udk,fh
tay: rav;rpm; jzpfvmrnfa=umihf jzpfonf?
0dkif;zJG@&mrSm 0dkif;}uD;&Sdovdk tcsdKΠukd,hf
tcsif;csif; at;aq;pGm vGwfvGwfvyfvyf pum;

109
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

'Dvdk cGJjcm;xm;onfrSm ta=umif;jycsuf cdkif;wmrsdK;om jzpfonf? udk,fusdK;twGuf cdkif;=u


ESifh rqdkif[k usGefawmfxifonf/ ,lqonf? w&m; onfrSm wyfxJrSm tcsdKΠt&m&Sdrsm;ESifh ppftm%m
rSswpGm tkyfcsKyfr_ESifhtwl olwdk@.vlr_a&; tcuf &Sifrsm;u 4if;wdk@ tdrftwGif;tjyif oef@&Sif;a&;
tcJrsm;udk pepfwus ajz&Sif; ay;&if;uyif olwdk@ cdik ;f apaqmif&u
G jf cif;/ t0wfavSsmf xrif;csucf ikd ;f jcif;/
&ifxrJ mS bmawG&adS eonfukd odEikd o f nf? wyfawGrmS uav;xd e f ; cd k i f ; jcif ; / ES i f ; ES d y f c d k i f ; jcif ; / vuf w d k
wm0efcsed o f mvSsif t&m&SEd iS t
hf jcm;tqifh twl&adS e vufawmif;aps;0,f/ t&uf0,f cdkif;apjcif; ponf
onf? wm0efcsdef jyifycsdefrSmawmh twlwuGr&Sd=u? tm;jzihf cdkif;ap=uonf?
tqifhtwef; cJGxm;w,fqdkayr,fh vufatmuf
i,fom;udk xdef;wJh enf;u wpfckwnf;? “trdef@/ ppftm%m&Sirf sm;taejzihf 4if;wd@k ydik q f ikd f
rvGefqefEdkif tm%mjyif;vGef;wJhtrdef@” enf;enf; xm;aom pdkufysdK;ajr{ursm;pGmwGif ESpf&Snf oD;yif
ykHrvm&if pum;ajymeJ@ xdef;r,f/ trsm;}uD; ykHrvm pm;yifrsm; pdkufysdK;xGef,uf&eftwGuf wyf&if;
&ifawmh &dkufr,f/ ESufr,f/ tcsKyfxJ xnfhr,f? wpf&if;vSsif ppfonf (10) OD;/ (15) OD; ponfjzihf
qkH;rc$ifhrv$wfEdkifwJh tjypfrsdK;twGufqdk&if ppfckH±kH; tca=u;aiG r J h ac:,l c d k i f ; apvsuf &S d a e=uonf ?
zJG@+yD; axmifcsxkwfypf±kHom &Sdygawmhonf? &Jabmf awG tvGefyifyef;=uonf? rdrd&duQmjzihf
oG m ;a&muf vk y f u d k i f a y;=u&onf ? &J a bmf a wG
aemufwpfck &Jabmfqdkwm wyfxJrSm cdkif; pm;a&;aomufa&;twGuf ppftm%m&Sifrsm;u
zwf/ &d;k &d;k cdik ;f zwfawmif r[kwyf g? t}uD;pm; cdik ;f zwf/ wcgw&H axmufyahH y; wwfaomfvnf; ra&mufvm/
wm0efeJ@vnf; cdkif;onf/ wm0efr&Sdvnf; cdkif;onf? a&mufvmvSsifvnf; jynfhjynfh00r&Sd? vkyftm;ay;
udk,fusdK;twGufvnf; cdkif;onf? +rdKŒe,ftwGif; &if; xdcdkuf'%f&m& olrsm;udk aq;cef;r&Sdojzihf
=uH@zG@HuJhodk@ tzJG@tpnf;rsm;u +rdKŒwGif; oef@&Sif;a&; aq;+rD ; wd k r sm;ES i f h }ud w f r S d w f uk o =u&onf ?
twGuf vkyftm;c oufomaprnfh wyfrS ppfonf tifrwef 'kuQa&muf=u&onf?
rsm;tm; ac:,lcdkif;wmrsdK;vnf; &Sdonf? cdkif;vdk@0&if
oifwef; v$wfonff/ oifwef;v$wfawmh ajy;onff? 'D=um;xJ ppftm%m&Sirf sm;u olw@kd jcHukd
qifxm;onfh tuGufu vSonf? ajy;&if}udKuf vm=unfhvdk@ pdwfwdkif;rus&if tqltqJ cH&jyef
onf? onf? wm0efcH taeESifh ygvmoluvnf; pdwfryg/
vufatmufuvnf; ol@tyleJ@ol/ vuf&Sd tajc
ajy;onfh ppfonfrsm;. vpm/ &duQm/ taeudk taumif;qkH;jzpfatmif ukd,fydkif wnf
ppf0wfypPnf; (2) vpmcef@udk wyfa&;Adkvf}uD;ESifh aqmufEdkifcGifh r&Sd=u/ tcsdefvnf; r&/ 'DvdkeJ@ vnf
wyf&if;rSL;wdk@u “pm&if;” upm;um 0g;pm;=u ywf&if; 0ÉfaºuG;awG qyfrukefEdkifatmif wdk;yGm;ae
onf? tqifrajyav ydk}udKufonfh oabmjzpf =uygawmhonf? Ô
onf? wm0efeJ@ cdkif;w,fqdkayr,fh trdef@tm%meJ@

110
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ESv;Hk om;todeYJ aus;Zl;qyfMunhyf g


Ad k v f x uf r if ;

ppftm%m&SifawG taeeJ@ =uyfajy;udk t0if ava=umif;&efumuG,af &;pcef; XmecsKyfw@kd &ŒJ


a=umufv@kd ajy;oGm;cJ=h uayr,fh &efuek w f ikd ;f ppfXme ta0;pnf;/ tjyifpnf;awGrSm vkH+cHKa&;,l&jcif;/
csKyfeJ@ &efukef+rdKŒawmf[m jrefrmjynf&JŒ ppfr[mAsL avwyfESifh a&wyfpcef; XmecsKyfrsm;&Sdjcif; pwJh
[m t&awmh tcsuftcsm ajrtjzpf wnf&Sd aeqJ ta&;}uD;wm0efeJ@ vSsKdŒ0SufudpP awGudk vkyfaqmif&
jzpfygw,f? ppftm%m&SifawG&JΠpdppf=uyfrwfr_eJ@ wma=umifhjzpfw,f?
,H=k unfpw d cf s&r_ &&Srd o
S m t&m&S§d ppfonf awG[m
e,fuae &efukef+rdKŒudk ajymif;a&$ŒcGifh &=uygw,f? &efuek +f rdKŒeJ@ reD;ra0;rSm&Sw
d hJ &JreG /f arSmb
f /D
e,fwyfuae &efuek w f ikd ;f vufatmufcH wyfawGqD tif;wdkifeJ@ yJcl;tajcpdkuf wyfr (11)/ wyfr (77) eJ@
ajymif;csif&if t&m&Sd§ ppfonfawG&JŒ udk,fa&; puc (4) wdk@[mvnf; &efukefwdkif; wyfrsm;enf;wl
&mZ0if uif;&Sif;r_ &Sdr&SdeJ@ aemufa=umif;udk aocsm tjznfhcH vkH+cKHa&;,l&wJh wyfrsm;jzpf=uygw,f?
pHkprf;+yD;rSom ajymif;cGifh jyKygw,f? 'gayr,fh ppftm%m&SifawG[m olwdk@pdwf}udKuf
tJ ' D v d k pd p pf +yD ; wmawmif vl x k t H k º uG r _
&efukefwkdif;ppfXmecsKyfeJ@ ppf±kH;wdk@vdkrsKd; ta&;awmf y k H } uD ; eJ @ oH C mawmf a wG & J Œ
twGif;pnf;xJudk xyfrHajymif;csif&ifawmh axmuf a&$ 0 ga&mif a wmf v S e f a &;}uD ; &ef u k e f r S m
vSrf;a&;wyf (,ck ppfzufa&;&m vkH+cKHa&;t&m&SdcsKyf jzpfvmcJhwJhtcg &efukefwdkif; vkH+cHKa&;,l xm;wJh
¶kH;) awG&JŒ pdppfr_udk cH,l+yD;rSom ajymif;a&$ŒcGifhjyKavh wyfzJG@0ifawGudk ,kH=unfpdwfcs&r_ r&SdawmhbJ wyfr
&dSygw,f? bma=umifhvJqdk&if &efukefwdkif; wyfawG (66) vd k r sd K ; a&S Πwef ; u ajcjref w yf r awG u d k
[m VIP (ta&;}uD;yk*K~ v d )f &JΠvrf;a=umif; vk+H cHKa&; qJGoGif;wm awG@&ygvdrfhr,f?
,l&jcif;/ &efukefwdkif; twGif;&Sd taqmufttkHzGifhyJG
tcrf;tem;awGrSm vkH+cKHa&;,l&jcif;/ EdkifiHjcm; 'g[m bma=umifv h qJ wkd mudk ok;H oyf&&if
{nfhonfawmfawGtwGuf c&D;pOf vkH+cKHa&;,l&jcif;/ &efukefwdkif;u ¶kef;uefae&wJh wyfrawmfom;awG
orR w td r f a wmf / v$ w f a wmf ¶ H k ; eJ @ toH v $ i f h ± k H taeeJ@ pm;0wfaea&;/ tkyfcsKyfr_udpP&yfawGrSm
tygt0if tpdk;&±kH; taqmuftODawGudk vkH+cHKa&; jynfolvlxkeJ@ ae@pOf xdawG@qufqHae&wmrdk@
,lay;&jcif;/ avqdyf/ oabFmqdyfpwJh EdkifiHwum jynfov l x
l &k ŒJ cHpm;csuu
f kd odjrifwhJ wyfrawmfom;
xGufaygufawGudk xdef;csKyf&jcif;/ av;axmifhuef awGeJ@ jynfolawG yl;aygif;oGm;rSmudk tm%m&Sif
tajcpdkuf (155) rr a[mif0pfZm r[mAsL[m awGu pdk;&drfvdk@jzpfygw,f? 'ghtjyif &uw wyfzJG@0if
ajrmuf wma0;ypftajrmuf}uD;rsm;eJ@ a&'gtyg ppfonfawG[m atmufajctedrfhqkH; &Jabmfutp

111
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

t&m&S d a wG x d ynma&;rS m jrif h r m;+yD ; pmwwf awG&JΠrsufESmeJ@ &ifqdkifawG@vdkuf&awmh &JabmfawG


aywwfrsm; jzpf=uwmrdk@ ppftm%m&SifawG ajym &JΠESvkH;om;rSm xdcdkufcHpm;&+yD; wcsdKΠ&JabmfawG
orSs odyfvufrcHcsifbJ trSm;/ trSefudk jrifwwf qdk&if aoewfajymif;0udk ¶kwfw&uf atmufpdkufcs
awG;ac:wwfvm=uwmudk ppftm%m&SifawGu vdkufygw,f? 'g[m oHCmawmfawG&JΠarwWmydk@oH
&dyfrdaevdk@jzpfygw,f? u &JabmfawG&JΠusnfqefxuf ydkrdkxufjrufw,f
qdkwmudk jyowmyJ jzpfygw,f?
&JabmfawGta=umif; oli,fcsif;awG jyef
ajymjyvd k @ od & wm&S d y gw,f ? vG w f v yf a &;ae@/ nDtpfudkawmf t&m&SdawG/ &JabmfawGudk
awmfvSefa&;ae@ pwJh tcrf;tem;awGrSm jzpfap/ ajymcsiw f mu jynfoal wGukd aus;Zl;qyf&r,ft h pm;
EdkifiHjcm;{nfhonfawG vm&ifjzpfap/ &JabmfawG[m aus;Zl;uef;cJhwmrdk@ 'Duae@qdk&if &JabmfawG[m
OD ; 0d p m&vrf ; r tv,f u G s ef ; awG r S m uJ h o d k @ vrf ; ajr+rdKrSmpdk;vdk@ bkef;}uD;ausmif;0if;xJ reif;&JwJhb0
a=umif;awG&JΠvkH+cKHa&;udk wm0ef,l aqmif&Guf& a&muf a e=u&w,f ? tJ ' g b,f o l @ a=umif h v d k @
ygw,f ? tJ ' D t cgrsKd ; rS m rd k i f ; &S m azG a &;twG u f xifygovJ/ &JabmfawGudk rw&m;wJh trdef@awG ay;
aeylusw J }J uD;atmuf vljrifuiG ;f rSm t&Suo f u d mQ udk aewJ h ppf t m%m&S i f a wG a =umif h jzpf y gw,f ?
ab;z,f+yD; wd&dp>mefrsm;ozG,f av;zufaxmuf &Jabmfwdk@ ae@pOfeJ@ trSs pm;aomufzdk@ ±kef;uef&SmazG
&ifaygifwef;um yifyef; qif;&Jjcif;}uD;pGm “ql;xdk;” =u&mrSm =unfhjrifwdkif ig;'dkif}uD;awGudkoGm;+yD;
&SmazG=u&ygw,f? jynfolawGqDu ig;tydk tusefawGudk vufjzef@
awmif;cJh&wJh b0awGudka&m arhae=u+yDvm;? vkH+cHK
'g[m ,cif &efukefwdkif;ppfXmecsKyf 'k- a&;,l+yDq&kd if &JabmfawG yifyef;qif;&JpmG uif;apmifh
wdkif;rª; Adkvfrª;csKyf qef;qifh (,ck ppf&mxl;cef@csKyf) ae&vdk@ jynfolawGu aq;vdyf/ uGrf;/ aomufa&/
u ol@&mxl;jyKwfrSmpdk;vdk@ ylavmifaomujzpf+yD; azsmf&nf ay;urf;cJhwJh aus;Zl;udkvnf; owd&=u
&JabmfawGudk &ufpufpGm cdkif;apcJhwmjzpfygw,f? apcsifygw,f?
&JabmfawG[m ajrmufudk&D;,m; uGefref'dkawG udk
ppftm%m&SifawGu t&Sifvdkcsifw,f qdkwkef;u 'Duae@rSmqdk&if &JabmfawG[m pm;0wf
vnf; taocH+yD; 0ifzrf;ay;cJhwmrdk@ wm0efauscJh+yD; aea&; usyfwnf;vGef;vdk@ jyifyxGuf+yD; ¶kef;uef
jzpfygw,f? wm0ef rauswJh t+rD;usuf t+rD;pm;/ ae=u&w,f? tcsif;csif;ndêEd_if;um udk,f wm0efus
acgif;usufacgif;pm; ppftm%m&SifawGuom tck whJ uif;uscsdefrSm tjcm;&JabmfwOD;udk tpm;xdk;
awmh tJ'Dajrmufudk&D;,m;udk vnfyif; zufaejyefyg apmifhcdkif;+yD; tJ'D&Jabmfu jyifyuefx±dkuftvkyf&Sif
w,f? xH tvkyfxGufvkyf=u&yHkawG/ uefx±dkufvkyfief;
cG i f r S m &S d w J h tvk y f o rm;jynf o l a wG u oem;
&JabmfawG/ t&m&Sd nDtpfudkawmfawG u±k%mouf+yD; &JabmfawG&JŒ tvkyfudk ydkrdkvkyfudkif
&efukef+rdKΠvkH+cKHa&;0if&&if a&$wd*kHbk&m;/ aoG;aq; ay;cJh=uyHkawG/ tJ'Dvkd jynfolawG&JΠapwemxm;yHk
uef/ bk&m;ig;qlvdkrsdK; ig;xyf}uD; bkef;}uD;ausmif; awGudk &Jabmfwdk@ arhae=u+yDvm;vdk@ ar;vdkuf csifyg
awGrSm wnf;cdkcJhvdk@ omoemht&dyf bk&m;om;awmf w,f?
&JŒ t&dyfrSm cdkv_HcJh&zl;ygw,f? bkef;}uD;ausmif;&JŒ
a&wGif; a& cyfaomuf+yD; xif;r&Sdvdk@ bkef;}uD;awG ,ae@tcsd e f t cgrS m jynf o l a wG & J Œ
qD u *sD u s+yD ; ZG w f , l c J h & zl ; ygw,f ? a&$ 0 ga&mif acgi;f aqmifjzpfwhJ a':atmifqef;pk=unf[m rw&m;
awmfvSefa&; pwifwJhtcsdefrSm tJ'D oHCmawmf tr_qif zrf;qD;cHae&ygw,f? a':atmifqef;pk=unf

112
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

[m &Jabmfw@kd &ŒJ wyfrawmfzcif Adv k cf sKyfatmifqef; t&ufaomuf+yD; tdyyf gap/ rif;eJ@ig a&SŒcef;rSm rif;u
&JΠorD;jzpfygw,f? zcifAdkvfcsKyf[m zqyv tpdk;& um;armif;+yD; iguab;rSm xdkifvsufom; oGm;&if&
tzJG@udk OD;aqmifae&aomfvnf; wyfrawmfudk wmyJ/ tJ'D &Jabmfav; igu h av;awGukd tepfemcH+yD;
arhroGm;bJ EdkifiHjcm;oGm;&if EdkifiHjcm;tpdk;&rsm;&JŒ xdef;cJhwmuG/ cGifhv$wfvdkufuGm” vdk@ u±k%moHeJ@
AdkvfcsKyftwGuf vnfywfr_tpDtpOfxJrSm tjcm; ol@&Jabmfudk ajymyHkawGudk azmufonfcscsifygw,f?
wyfrawmfrsm;&JŒ wd;k wufaer_ avhvma&;tpDtpOf AdkvfcsKyf&JŒorD; a':atmifqef;pk=unfudk tJ'D&Jabmf
udk t+rJvdkvdk xnfhoGif;ap+yD; wul;wu avhvm av;u xdef;cJhwJh oHa,mZOfav;tm; AdkvfcsKyf
um Armh w yf r awmf t wG u f t+rJ w rf ; pOf ; pm; atmifqef;u av;pm;todtrSwf jyKcJhw,faemf?
aqmif&Gufay;cJhygw,f?
tck rif;wdk@tvSnfh usa&muf+yD? wrvGef
Adv
k cf sKyfta=umif; waphwapmif; ajymjy& u AdkvfcsKyf&JΠom"kac:oHav; =um;&atmif &Jabmf
&if {nfhcHyJGwckutjyef um;ay:rSm ol@'±dkifbm awG bmvkyfoihfvJ/ tenf;qkH; 0denf;vGwf vkyfudkif
&Jabmf ausmfpdef t&ufaomufwmrsm;+yD; trl;vGef wJh enf;vrf;awG rD'D,mrSm tao;pdwf rajymcsif
td y f a ysmf a evd k @ Ad k v f c sKyf & J ΠPA Ad k v f x G e f ; vS u awmhbJ vkyfoifhwmawGvkyf+yD; wyfrawmfordkif;
aigufirf;aewmudkawG@awmh AdkvfcsKyfu ¶kwfw&uf a=umif; aumif;atmif zefwDf;=uygvdk@ wdkufwGef;
[ef@vdkufygw,f? “aeygapuGm/ ol wcgwav vdkuf&ygw,f? Ô

113
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

jzpf&yfreS f uk,
d af wGU ]jzwf (8) jzwf}
ol & Ek d i f
(vuf&dS wm0efxrf;aqmifaeaom wyfrawmft&m&Sw
d pfO;D )

“wdkif;a&;jynfa&;u cufcJovdk/ 0rf;a&; rdrv


d ufxJ vpmb,favmuf a&mufrnf
u ydkcufcJ/ vGrf;a&;u tydkqkH; xifrdw,f/ apmifhol rod/ &csifo avmuf & qdk+yD; taºuG;vG,fwJh ae&m
arma&mhr,f/ om;orD;eJ@ ZeD;qD jrefjrefjyefvmr,f” rSm aomufpm;vmwJh &JabmfwcsdKŒu atmfus,f
atmfus,feJ@ ajymaeayrhJh t&m&Sd (odk@) cyfqdk;qdk;
pdkif;xD;qdkif&JŒ “tnmudk jyefcsifw,f” cyf=urf;=urf;q&m wpfa,mufa,mufudk olwdk@
oDcsi;f pmom;av; wpfa=umif;yg? cyfa0;a0; wpfae awG@oGm;&ifawmh toHudkwdwf+yD; awmif=unfh
&mrSm rdom;pk0rf;a&;twGuf tvkyfxGufvkyfaeol ajrmuf=unfheJ@ olwdk@r[kwfovdk t+rD;ukyf ae=u
wpf a ,muf & J ΠcH p m;csuf a ygh ? wyf a wG r S m awmh &jyefw,f?
a&S Πwef ; xG u f w J h tcsd e f r [k w f y J aemuf w ef ; rS m
ae&wJhtcg udk,fhrdom;pkeJ@ twlwuG aexdkif&wJh c%=umawmh wyfa&;Adkvf}uD; a&muf&Sd
tcsed rf @kd vGr;f a&;u rcufayrJh 0rf;a&; cufvyS gw,f? vm+yD; “vpm=uyfawGeJ@ wyfcJGrSL;awG ±kH;cef;xJudk
0rf;a&;twGuf tm±kHpdkufae&awmh wdkif;a&;jynfa&; vmr,f” vdk@ atmfajym vdkufygw,f? wyfcJGtvdkuf
buf ra&mufEdkifawmhbl;aygh? vpmxkwfay;zdk@ pwifac:,lyg+yD? ±kH;cef;xJrSmawmh
vpm=uyfawG wyfcJGrSL;awGeJ@ wyfa&; Adkvf}uD;wdk@
wyf & if ; ±k H ; rS m ppf o nf t qif h t wef ; acgif;csif;qdkifum wD;wdk;ESpfudk,f=um; ajymae=uyg
tm;vkH; wyfa&;Adkvf}uD; tvmudk apmihfarSsmfae=u w,f? yxrOD;qkH; wyfcJGrSL;awGeJ@ wyfa&;Adkvf}uD;wdk@
ygw,f? wyfcJGvpm=uyfawGvnf; wukyfukyfeJ@ nSdEd_if;=uwmuawmh cGifhrJhysufuGuf ppfonfawG&JŒ
bmrsm; tvkyf&_yfae=uovJ rodyg? a=omf²² jzwf vpm/ &duQmpdkaiGawGudk b,fvdk “AkH;” rvJqdkwm
awmufrJh taºuG;pm&if;awG wGufcsuf ae=uwmyg jzpfygw,f?
vm;? &JabmfawGu rsuaf pmif; wxd;k xd;k eJ@ayg/h wcsKd Œ
q&mawGu yGpdyGpd/ rdrdwdk@trsdK;om; (ppfonf) cGifhrJhysufuGuf ppfonfawGudk txuf
awGrSm wm0eft& wyfjyifodk@ a&mufae=uolrsm;&JΠXmeodk@ pm&if;rjyyJ wyf&if;rSmyif tenf;qkH; (2)
ZeD;r,m;rsm;uvnf; abmvfyif wpfacsmif;eJ@ vcef@ acgufxm;avh&Sdygw,f? wcsdKŒwyfcJGrSL;awGu
pm&GuftvGwfwpf&Gufudk qkyfudkif&if; vpmudk cG i f h r J h y suf u G u f ppf o nf a wG u d k wyf a jy;tjzpf
apmihfarSsmfae=ujyefw,f? a=unmcsif=uvdk@/ tcsdKŒusawmh cGifhrJhysufuGuf
pm&if;udk trSeftwdkif; xnfhcsif=uygw,f? tJ'D
tcgrSm wyfa&;Adkvf}uD;u wyfcJGrSL;awGudk pOf;pOf;

114
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

pm;pm;vJ vkyt f ;Hk / txufukd pm&if;wif&if tb}uD; qJqdk+yD; vpmxkwfay;ygw,f? wyf&if;u jzwfp&m
(wyf&if;rSL;) &JΠppfOD;pD;wuUodkvf (Opw) oifwef; &Sdwm jzwf+yD;&if wyfcJGu jzwfp&m&Sdwm xyfjzwfyg
wufz@kd xdcukd o
f mG ;Edik w
f mrd@k rvkyyf ge@J v@kd zm;jyD; ajym w,f? wyf&if;taeeJ@ wyf&if;&HykHaiG/ wyfwGif;
ygw,f? oufomqdkif taºuG;wdk@udkom t"duxm; jzwf
awmuf+yD; wyfcJGtaeeJ@ wyfwGif; zGifhvSpfxm;aom
'D t csd e f r S m pD e D , m wyf c J G r S L ;wpf O D ; u rdom;pkqdkifrsm;rS aºuG;+rDrsm;/ oma&;ema&;ESifh
a'guef+yD; “tJ'DcGifhrJh ysufuGufppfonfawG wpfae oufqikd af om udprP sm;twGuf jzwfawmufygw,f?
&mrSm jy\emwuf&if rif;u wm0ef,l ajz&Sif;
Ed k i f v d k @ vm;” vd k @ ajymawmh wyf a &;Ad k v f } uD ; u vpmxk w f + yD ; csd e f r S m awmh vk y f u d k i f
“rwwfEdkifbl;av/ trsm;enf;wl rdk;cg; a&aomuf pm;aomufwwf+yD; ae&maumif;&xm;ol ppfonf
&rS m yJ a v/ tJ ' D t cgusrS jzpf u mrS jzpf a um/ tenf;i,favmufrSvJG+yD; usefppfonfrsm; vufxJ
avmavmq,f eD;&m"g;a=umufae&w,f” vdk@ rSm ‚if;wkd hvpmaiG tjynfht0 ,laqmifoGm;ol
ajym+yD; qufvuf nSdEd_if;=ujyefygw,f? rawG@&yg? wcsdKΠtEkwfvuQ%m jyaeoludkvnf;
jrifawG@&ygw,f? vpmwjym;rS r&wJhtjyif taºuG;
tJ'Daemuf jzwf (8) jzwfqdkwJh ae&mrSm wif w mrsd K ; xyf a wmif ay;&rS m jzpf w ma=umif h
wyf&if;&HyaHk iGtwGuf jzwf/ rdcifEiS u hf av; &HyaHk iGjzwf/ udk,fhudk,fudk owfaoawmhrJh pdwfysufvufysuf
wyfrawmfpnf;±kH;a&; aumfrwDujzwf/ wyfwGif; yHkpHrsdK;awGudkvnf; rjrifcsifrStqHk; awG@jrifae&
oufomqdkifujzwf/ rjzpfrae pkaqmif;aiG (b%fpk ygw,f?
aiG) jzwf/ oma&;ema&; tvSLaiGjzwf/ wyfcJGqdkif&m
pdkufysdK; arG;jrLa&;vdkrsdK;/ trsdK;orD; ppfoifwef; bmjzpfvdk@vJqdkawmh wyfwGif;oufom
0wfpkHa=u;vdkrsdK;jzwf pwJh trsdK;tpm;awGeJ@ taºuG; qd k i f r S m ,l x m;wJ h taºuG ; ud k wyf & if ; ujzwf /
&vdk@ qifawmif0,fpD;rJh ppfonfawG&JΠudk,fa&; tdraf xmifonfvikd ;f awGrmS tqifajyvd@k zGix hf m;wJh
udk,fwm taºuG;vdkrsdK; jzwfwmqdk+yD; jzwf (8) rsdK; tdrfqdkifawGu taºuG;awG wyfcJGujzwf/ 'DvdkeJ@
tm; t=urf;zsif; awG@&ygw,f? c%aeawmh wyfcJG &J a bmf a wG [ m &wJ h v pmu ES p f a omif ; ausmf /
tpOf v d k u f jzwf a wmuf & rJ h pm&if ; Z,m;awG e J @ aomufpm;xm;wm&,f/ Ag[D& ypPnf;0,f okH;wm
udkuf+yD; vpm cJGa0ay;ygawmhw,f? &,f jzwf (8) eJ@ ESpfyg;oGm;vdkufwm axmifpGef;
*%ef;avmufyJ usefygawmhw,f? tdrfaxmifonf
vpm=uyfeJ@ wyfcJGrSL;rsm; tjyifxGufvm awGu ydq k ;kd ygw,f? &dumQ &w,f qdak yrJh viftwGuf
wmeJ@ &JabmfawG ol@xufigOD;+yD; tvkt,uf yJ &wmyg? rdef;reJ@ uav;twGuf rygygbl;? Ô
wdk;a0S@wef;pD=uygw,f? qlnHoHawGudk atmf[pf

115
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

rGe;f MuyfrrI sm;eJY arQmv


f ifah ewJh tajymif;tvJ
ol & Ek d i f
(vuf&dS wm0efxrf;aqmifaeaom wyfrawmft&m&Sw
d pfO;D )

,cifu 0efxrf;qefqdkwm &SdcJhygw,f? 0,f,l&wJhtwGuf oufomjcif; r&SdbJ qif;&J'kuQ


tdrfaxmifonfqdk&if rdef;reJ@uav;awG twGuf }uD;rm;vSygw,f? ,ckq&kd if wyf&if;§wyfz@GJ wcsKd Œu
0efxrf; qefudk tvum; &=uygw,f? 0efxrf;qef &HykHaiG&Sm+yD; qefzdk;axmufyHhay;ygao;w,f? 'gayrJh
qdkwmu ay:wmudk aºuG;wJh qefudk ajymwmr[kwf ravmufygbl;/ avmufatmif raxmufyHhEdkifygbl;?
yg? tdrfaxmifonf&Jar uav;awGtwGuf ay;wJh 'Dawmh oufomqdkifudk ajy;/ taºuG;,l/ oufom
tcrJh qefudk qdkvdkwm jzpfygw,f? 0efxrf;qefudk qdkifrSm taºuG;rsm;vmawmh vdkif;xJrSmyJ,l/ vpm
ay;wJt h cgrmS vwdik ;f vl}uD;qd&k if (12) jynf/ uav; xkwaf wmhajymif/ a&$ausmif;ajymifajymif 0rf;acgiaf cgi/f
qdk&if (6) jynf &&Sd=uvdk@ tqifajy=uygw,f? ajymifajymif a,mifa,mif xifae=uwmaygAh sm? 'Dvkd
jzpfysufaewmudk EdkifiHawmf t}uD;tuJawG odyg
2005 ckESpf ESpfqef;ydkif;rSp+yD; vpmawG ap? tqifajy 0ifaiGaumif;wJh wyfqdkwm jrefrm
wdk;vdk@ wyf&if;oufomawGudk zsufodrf;vdkuf+yD;wJh EdkifiHrSm &Sdawmh&Sdygw,f? 'gayr,fh &Sm;ygw,f?
aemufrmS awmh tcrJh 0efxrf; qefqw kd m r&Sad wmhv@kd
tdrfaxmifonfrsm;tzdk@ ykdrdkusyfwnf;oGm;ygawmh wyfwGif;rdom;pk acsmifvnfatmif aiGykd
w,f? vlysdKppfonfrsm; tzdk@awmh uHaumif;wm aiGvSsH&atmif ta&;w,l aqmif&Gufay;wJh vl}uD;
aygh ? wcg wyf w G i f ; ouf o mqd k i f u d k zG i f h c k d i f ; +yD ; rif;rsm;vnf; &Sm;oxuf &Sm;yg;vmcJhjyefygw,f?
tdraf xmifonfrsm;tm; 0efxrf;qefukd oufomwJh vpmwdk;ay;w,f qdkayr,fh ay;xm;wJhvpmu
aps;E_ef;eJ@ a&mif;cdkif;jyefygw,f/ wyf&if;§wyfzJG@ t&m&Sdrsm;twGuf tqifajyovdk &Sdayr,fh tjcm;
awGu jyifyaps;E_ef;ESifh oufomatmif vkyfay;&wJh tqifph pfonfrsm; twGurf mS awmh olw@kd &wJh vpm
ae&mrSm aps;E_ef; avSsmhcswmrsm;&if t&_H;ay:um aiGa=u;yrm%[m t&m&SdeJ@ uGmjcm;ovdk bm*GifrS
OD;ydkifudk vpOfoGif;&r,fh tjrwfaiGtm; txufu r&Sb d J ae@pOfe@J trSs 0rf;a&;twGuf taºuG;oHo&meJ@
rl0g't& owfrSwfxm;wJh ta&twGuf jynfhrD vnfywfae=u&olawGyg? 'Dvdk a&;vdkufvdk@ jyefajym
atmif xnfhzdk@ xdcdkufoGm;Edkifygw,f? rJh olawGu rif;aum 'Dvpm r,lbl;vm;/ pm;rae
bl;vm; vd@k ar;&if ,lw,f/ pm;w,f/ 'gayr,fh olw@kd
'ga=umihf jyifyaygufaps;xuf (50) usyf awG&JΠtcuftcJawGudk taumif;qkH; jzpfatmif
cef@om cGm+yD; t&_;H cHa&mif;&ygw,f? tdraf xmifonf wwfEdkifoavmuf ajz&Sif;ay;w,fvdk@ wcgwnf;
ppfonfrsm;tzdk@ csufcsif;vufiif; &Sif;p&m rvdkbJ jyefajymvdkufygr,f?
taºuG;eJ@ qdkif;xm;wmuJGvdk@ rdrdvpmxJuyif

116
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

+yD;awmh t&m&SdeJ@ tjcm;tqihf vpm b,fawmhrsm;rS vGwfyghrvJqdkwJh tawG;awGeJ@


uGm[w,fqdkwm t&m&Sdu ydk+yD; wm0ef}uD;w,f/ tvkyfuyifyef;/ pdwfuvnf;yef;/ =umvmawmh
acgi;f cH&w,fv@kd vmrajymeJ@/ wm0ef,+l yD; acgi;f cH+yD; pdwn f pfnpfe@J t&ufaomuf/ vife@J r,m; pum;u
tdwfxJ xnfhoGm;vdkufwm wdkufawGum;awGeJ@ rsm;/ uav;awGu atmf[pfi, kd /kd 'gawGukd jrifa,mif
0DcHaea&myJav/ 'gudkvJ jyefa[mifvdkuf=uOD;? ('gu =um;a,mif=unfhvdkuf=uyg?
udk,fusdK; =unfholrsm;twGuf jznfhpGuf) wyfwGif;
tdrfaxmifonf rdom;pkawG&JΠpm;csdefaomufcsdefudk ESpfzuf rSsawG;ay;=unfh=uzdk@ wyfrawmf
aocsm =unfhzl;=u&JŒvm;/ }udKrajymyJ vrf;}uKHvdk@ om trdtz vdk@ aygufu& atmfaewJh tm%m&Sif
[if ; aumif ; onf j zpf a p/ raumif ; onf j zpf a p/ =uD;awGudk ajymvdkuf csifygw,f? tqifrajywmudk
&S d w J h [ if ; eJ @ tm;yg;w& ol w d k @ eJ @ vuf q k H tqifajyatmif vkyfray;bJ tqifrajywJholudk
pm;zl;ygovm;/ b,fvdk±kef;uef pm;aomufaew,f tokH;rusbl; vdk@ rajym=uygeJ@/ wpfaeukef wpfae
qdkwm twGif;usus odyg&JŒvm;/ wpfywfrSm wcg cef; v_yf&Sm;±kef;uef&if; b0&JŒwdk;wuf&m wdk;wuf
avmufom tom;[if; tEdkifEdkif0,fpm;&wJh b0 a=umif; twGuf todtjrif us,fjyef@vmatmif
awGyg? tJ'DvufatmufcH &Jabmfwpfa,muf&JΠacwfe@J tnD &ifabmifwef;+yD; aexdifk Ef ikd af tmif tod
&ifbwfxJudk oli,fcsif;wdk@ twGif;usus 0ifcHpm; ynm twwfynm wdk;wuf vmatmif b,fol@
=unfhay;=uyg? b,folrS ta&;w,l vkyfudkifaqmif&Gufay;jcif; r&Sd
=uygbl;?
vuk e f v d k @ vpmxk w f & if b,f o l r qd k
igawmh yduk qf H b,favmuf&w,f/ bmav;0,fr,f/ rGe;f usyw
f hJ EG@H twGi;f qif;av yd}k udKufav
rdef;rtwGufubm/ om;om;eJ@ rD;rD; twGufu qdkwJh tm%m&SifawGom rsm;ygw,f? [dk[mvkyf/
bm/ ydkwmav;u b%fpkaiGxnfh/ pkaiGrsm;vm&if 'D[mvkyfvdk@ apcdkif;aerJh tpm; tqifajyatmif
vuf0wfvufpm;av;vkyfr,f/ vSLr,f/ wef;r,f wcgwnf ; vk y f a y;vd k u f w ,f qd k w mrsd K ;u
qdwk thJ awG;awmh ppfom;rS r[kwyf gb;l / b,forl qdk &JabmfawG twGuf b,ftcsdef b,fumvrsm;rSmrS
'DtawG;av;awmh &Sdae=urSmyg? tckawmh vpm awG@jrif&tkH; ygrvJqdkwm apmifharSsmfae&if; }udK;pm;
xkwfwdkif; aysmf&$ifr_awGua0;/ ylyefaomuawGu ae&if; ²²²? Ô
xyf x yf z d p D ; / 'D t aºuG ; oH o &m puf 0 ef ; xJ u

117
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

ppfrx
I rf;a[mif;wpfO;D ESihf 'Dru
dk a&pD
oH } ud K ;

u|efawmf[m wyfrawmfom;a[mif; wpfcrk mS za&mif;wdik f wpfwikd ef @J xGe;f vd@k rvif;Edik &f if


wyf=uyf}uD;wpfOD; jzpfcJh+yD; 2003 ckESpf/ arv (1) za&mif;wdkifawG trsm;}uD; xGef;&if vif;&rSmaygh?
&uf ara';ae@rmS &efuek w f ikd ;f A[ef;+rdKŒe,fu NLD u|efawmfwdk@ jrefrmpum;ykHwpfck &Sdw,f? ESrf;
XmecsKyfteD;wGif ppftpdk;&udk qef@usifwJh pmwrf;yg wpfvkH;eJ@ qDrjzpfbl; qdkwm ESrf;wpfvkH;csif; wpfvkH;
qdik ;f bkwu
f kd udik +f y;D Democracy atmf[pfawmif;qdk csif;u qDrjzpf&if ESrf;wpfwif; wpfwif;cGJua&m
cJv
h @kd axmifuscw hJ ,f? pkaygif;vdkuf&if qDjzpfwmygbJ?

u|efawmfudkifjyD; qENjycJhwJh qdkif;bkwfrSm t"d u &nf & G , f c suf u awmh (90) ck


u “wyfrawmfonf wdkif;jynftwGuf/ wdkif;jynf a&G;aumufyGJ tEdkif&ygwDu OD;aqmif+yD; a&;qGJ&rJh
onf wyfrawmftwGuf r[kwf/ pnf;urf;r&SdwJh zG J Πpnf ; tk y f c sKyf y k H tajccH O ya'ud k ppf t pd k ; &u
ppfwyf&SdaerJhtpm; tJ'Dppfwyfr&Sdwm[m wdkif;jynf OD;aqmif+yD; a&;qGJzdk@ trsKd;om;nDvmcHudk usif;y
twGuf ydkaumif;w,f” vdk@ ydwfpteDrSm aq;tjzL w,fAsm? (1995) ckavmuf a&mufawmh &yfxm;
eJ@ a&;xm;w,f? tay:rSm AdkvfcsKyfatmifqef; w,f? EdkifiHa&;tusOf;om;awGvJ tajrmuftrsm;
"gwyf u
Hk yfw,f? atmufrmS Adv k cf sKyfatmifqef;qd+k yD; zrf;xm;w,f? wdkif;jynftajctaeu a&SŒrwdk;
AdkvfcsKyfatmifqef; ajymcJhwmawGudk trSwf&um aemufrqkwf jzpfaew,f? twdkuftcH tiftm;pk
jyefvnfazmfjycJhwmyg? awGvJ ae&dyu f kd aeylu apmifah ew,f? ae&dyu f kd aeyl
u bmvd k @ apmif h r vJ ? ae&d y f & S d w J h a e&mud k
vuf&SdtajctaerSmvJ wdkif;jynf[m vrf;av#mufoGm;rS a&mufr,f? ae&dyfu udk,fhqD
wyfrawmftwGuf jzpfaew,f? wyfrawmf[mvJ b,fawmhrS vmrSmr[kwfbl;? 'Dvdk av#muf&if;eJ@
ppfAdkvfcsKyf}uD;awGtwGuf jzpfaew,f? 'Dvdkjzpfae vrf;rSm ql;an‡mifch vkwaf wG &Scd sif &Srd ,f? uE &W awG
wJh tajctaeawGudk ppfr_xrf;a[mif; wpfa,muf &Sdcsif &Sdr,f? jzwfausmf&rSmaygh? u|efawmfuawmh
taeeJ @ jynf o l @ buf u &yf w nf o if h w ,f v d k @ jzwfausmfoifhw,fvdk@ xifw,f? pum;ykHa=umifh
,kH=unfcJhw,f? ,kH=unfcJhw,fqdkwmxuf &yfudk vm; pOf;pm;&cufw,fayghAsm? u|efawmfuawmh
&yfwnf&r,fvdk@ qkH;jzwfcJhwmyg? tJ'Dqdkif;bkwfudkif+yD; qENjycJhvdk@ axmif (7)ESpf
usoGm;w,f?
u|eaf wmf 'Dvv kd yk v
f @kd wdik ;f jynf 'Dru
kd a&pD
pepf ajymif;vJEikd /f rEdik q
f w
kd mxuf ntcsed f cef;r}uD;

118
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

'gayrJh EdkifiHa&;udk qufvkyf&rSmaygh? 'Dvdk awGŒqkaH qG;aEG;a&; vkyzf @dk e@J Edik if aH &;tusO;f om;awG
ESdyfuGyfcH&vdk@ tm;aysmhoGm;vm; rar;ygeJ@? 2007 v$wfay;zdk@ awmif;qdkwmyg?
Edk0ifbmrSm uíefawmfhudk vGwf+idrf;csrf;omcGifh qdk+yD;
yk'rf 401 (1) rSm vufrw S x
f ;kd cdik ;f w,f? *wd0efccH suf u|efawmfhudk um;ay:qGJwifvdk@ r&jzpfrS
ay;&r,faygAh sm? uíeaf wmf[m ud, k u
hf , vufxdyfaomhawmif;w,f? uíefawmfu rygvm
kd u
f sK;d pD;yGm;
twGuf axmifuswmrS r[kwfwm rxdk;Edkifbl;vdk@ a=umif; ajymvdu k w
f ,f? b,fu b,fvkd &SmvmrSe;f
ajymvd@k v$wrf ay;bl;? 2008 pufwifbmrSm oabm rodwJh "g;rwpfacsmif;eJ@ yvufazmif;ay:rSm oH}udK;
xm; xyfvmar;w,f? tajymif;tvJ r&Sdbl;vdk@ udk ckwfjzwfw,f? "g;ryJhoGm;+yD; oH}udK;vJ jywfoGm;
ajymvdu k w w,f? tJ'aD wmhrS u|eaf wmfu
f ,f? 2009 pufwifbmrS xd;k xk;d rxd;k xd;k h kd um;ay: qGwJ ifw,f?
xGuf qdkvdk@ xGufvmawmh 'gawmif vGwf&ufaphzdk@ u|efawmfeJ@ ygvmwJh tdwfeJ@bJ u|efawmfhacgif;udk
(8) vbJ vdak wmhw,f? pGyf+yD; ac:oGm;=uw,f? aemufum;&yfw,f? wGJac:
oGm;=uw,f? uíefawmfhudk tcef;wpfcef;xJ xnfh
qufajym&&if 2008 zGJŒpnf; tkyfcsKyfykH w,f? oH}udK;eJ@ wGJaewJh vufxdyfwzuf jzKwf+yD;
tajccHOya'eJ@ ywfouf+yD; u|eaf wmf vH;k 0 vufrcH nmvufrSm aemufjyefcwfxm;vdkufw,f?
Edkifygbl;Asm? trSefu 'Drdkua&pDqdkwm yef;wdkif
r[kwfygbl;? vrf;pOf0g'yg? usifhokH;&rJh pepfwckyg? jyD;awmh xdik zf @kd qGcJ sw,f? “rif;udk b,fol
ta=umif;w&m;aygh/ tusKd;w&m; r[kwfygbl;? cdkif;wmvJ” vdk@ ar;w,f? u|efawmf rajymbl;? xyf
2008 zGJŒpnf;tkyfcsKyfykH tajccHOya't& 'Drdk ua&pD ar;w,f/ rajymbl;/ 'DrSmwif rsufESmudk jzwf±kduf
yef;wdkifudk a&muf&r,fqdkwm b,fjzpfEdkifrSmvJ? wm cHvdkuf&w,f? &ifbwfudk uefw,f? uíefawmf
'Drdkua&pDenf;usus jynfolvlxku a&G;aumuf vJusoGm;awmh tay:uae wufeif;w,f? rsufESm
wifajr‡mufwJh udk,fpm;vS,fawGu a&;qGJr,fqdk&if vJ xyfuefcH&w,f? avmu}uD;udk b,favmuf
awmh vufcHEdkifw,f? u|efawmfwdk@ jrefrmpum;ykH =um=um arhoGm;vJrodbl;? owd&awmh acgif;pGyf
wpfck &Sdygao;w,f? “tlrawmifhrS oDvapmifh vnf; r&Sdawmhbl;? vufxdyfvnf; jzKwfxm;w,f?
k vdk uíeaf wmfawG;rdwmu jynfoal wG wudk,fvkH;vnf; t0wftpm; r&Sdawmhbl;? tcef;
Edik rf ,f” qdo
tlrawmifhrJh vkyfief;awGudk oDvapmifhwJh olawG axmifrh mS rdvm† oGm;Edik zf @kd 'efZvkH wpfv;Hk csxm;wm
OD;aqmifygrS ppfrSefwJh atmifjrifr_udk &awmhrSmaygh? awGŒw,f?

u|efawmf tzrf;cH&wkH;u bmjzpfvdk@ tJ ' D a emuf tcef ; wH c g;zG i f h o H = um;+yD ;


jzpfomG ;rSe;f rodvu
kd af wmhb;l ? axmufvrS ;f a&;awG tcef;xJudk t&yf0wfeJ@ vlokH;a,muf 0ifvmw,f?
trsm;tjym;&SdwJh ae&mqdkawmh vlawGu wtkHwr uíefawmhfudk wGJac:+yD; tjcm; tcef; wpfckudk jyefac:
}uD; vmzrf;=uwm/ armfawmfum;uvnf; zifx;dk +yD; oGm;w,f? tJ'Dtcef;xJu pm;yGJwpfvkH;aemufrSm
&yfw,f? um;ay:udk qGJwifzkd@vkyfw,f? wifr&bl; vlwpfa,mufxikd +f yD; u|eaf wmfu h kd pdu
k =f unfh aewm
jzpfaew,f? 'Dvdkyg? uíefawmfu qENjyyGJ p+yD; awG Œ w,f ? ud k , f v k H ; wD ; tc|wf c H x m;&wJ h vl
rvkycf ifuwnf;u uíeaf wmfrh mS vufxyd w f pfpHk (3) wpfa,mufudk vltrsm;u 0dkif;=unfhwm cH&wJh
ayavmuf &SnfwJh oH}udK; wpfacsmif; wygwnf; tcsdefrsKd; u|efawmf b,fvdkcHpm;& w,fqdkwm
,lvmcJhw,f/ oH}udK;udk "gwfwdkifrSm t&ifywf/ cHpm;&wJh u|efawmf &Sif;rjywwfbl;? ukvm;xdkif
oH}udK;tzsm; wzufrmS vufxyd w f pfuiG ;f cwfvu kd f wpfvkH;ay: xdkifcdkif;w,f? vufESpfzufudk aemufjyef
w,f? +yD;rS qdkif;bkwfaxmifum tpdk;&eJ@ NLD vufxdyf cwfw,f? pm;yGJay:rSm zdkifwcsKdŒawGŒw,f?

119
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

t*Fvyd pf mvk;H twdak umufawG wpfcck si;f ar;w,f? “wpfa,mufwnf;vm;”


rodb;l bJ ajzaevd@k aemufu wpfa,mufu aemuf
aphudk jzwf±dkufw,f? uíefawmfvnf; pdwfr&Snf “wpfa,mufwnf;yJ”
awmhvdk@ “cifAsm; ar;wmawG usKyfwpfckrS rodbl;?
usKyfppfr_xrf;a[mif; wpfa,mufjzpfw,f” vdk@ “vufxdyf b,fu&vJ”
ajymvdkufawmhrS uíefawmfh&JŒ udk,fa&; &mZ0ifudk
pppfw,f? uíeaf wmfvnf; trSet f wdik ;f tukeaf jym “SSA qDu 0,fwm”
jy&w,f? rajymvdk@ rjzpfbl;? uíefawmfh rSwfwrf;u
&SmawGŒrSm jzpfvdk@yg? “SSA u ay;vdkufwmvm;”

“cifAsm;u ppfr_xrf;a[mif; wpfa,muf “r[k w f b l ; / ol w d k @ txJ u rl ; a=umif


jzpf&JŒom;eJ@ bmjzpfvdk@ wyfrawmfudk opPmazmuf a=umifwpfa,muf t&ufzkd;vdkvdk@ c%aygifwm/
wmvJ” aemuf jyefra&G;awmhvdk@ odrf;xm;wm”

“uíef a wmf wyf r awmf t ay: opP m vufywfem&D=unfh+yD; xjyefzdk@ vkyfw,f?


azmufwm r[kwb f ;l ? uíeaf wmf u unit wpfcu kd J aemufu vufxdyfjzKwfay;w,f? t&ifaecJhwJh
k b
ajymwm?” tcef;udk jyefac:oGm;+yD; txJoGif; wHcg;ydwfxm;
vdkufw,f?
“'Dqdkif;bkwf b,fola&;ay;wmvJ”
a&iwfwmu udk,fcE<m emusifwmxuf
“udk,fwdkifyJ a&;w,f?” ydkqdk;w,f? tdyfidkufr,fvkyf wzGJŒ0ifvmvdkuf ar;
jref;vdu k /f uefvu kd ?f 'Dvekd @J b,fEpS zf ŒJG b,fEpS cf greS ;f
“bm&nf&G,fcsufeJ@ tJ'Dvdka&;+yD; rD'D,m rodawmhbl;? vmwdkif; a&aomufjyw,f/ bl;cGHudk
uae ajymcdkif;wmvJ?” tcef;a'gifh ypfcJhw,f? wzufom;udk wdkufzdk@ r[kwf
wmxuf wrifoufouf n‡if;yrf;wm vkyfjywm
“'g vuf&Sd vdktyfcsufvdk@ ,lqw,f” odomw,f? b,favmuf=umw,f/ b,ftcsdefvJ/
ajym±kH&Sdao; pm;yGJudk vuf0g;eJ@ ±dkuf+yD; ol@vlawGudk ae@vm; nvm; uíeaf wmf bmqdb k mrS rodawmhb;l
tcsuf j yvd k u f w ,f ? rsuf E S m ud k ab;uae jzpfae+yD?
wnfhwnfh ±dkufvdkufw,f?
tJ'aD e@wae@uawmh b,fae@a&muf+yDvJ
“'Dr,f aumif;aumif;ar;r,f? cifAsm;udk qdkwm rodayrJh tajctaeawG ajymif;vJoGm;+yD qdk
b,folcdkif;wmvJ” wmawmh odvdkufw,f? tcsKd&nf ykvif;/ a&ykvif;/
xrif ; [if ; awG vmyd k @ w,f ? tcsKd & nf u awmh
“b,folrS rcdkif;bl;/ uíefawmfhoabmeJ@ aomufvdk@&w,f/ xrif;u rsKdcsr&bl; jzpfae+yD?
uíefawmfvkyfw,f” aemuf t0wftpm;awG ,lvm+yD; a&csKd;cef;udk
ydk@ay;/ qyfjymawG bmawGeJ@ a&csKd;cdkif;w,f? tcef;
“cifAsm; b,fuae vmcJhwmvJ” oef@oef@wpfckrSm tem;,lzdk@ygajym+yD; aeapw,f?
“rdkif;¶SL;u vmw,f” wcg;aomhcwfoHvnf; r=um;bl;? tjyifrSmawmh

120
trd E k d i f i H t wG u f b0ES i f h & if ; +yD ; xk q pf c J h & onf h ausmuf p mrsm;

uif;orm;&SdykH&w,f? odyfr=umygbl; wHcg;zGifh+yD; pm&GufawG cJwHawG pm;p&mawG vmay;


vduk cf zhJ @kd ajym&if; ac:oGm;vdu k wf m ¶k;H cef;vd@k xif&wJh xm;+yD ; “at;at;aq;aq; tem;,l / cif A sm;
tcef;wpfcef;a&SŒ owif;ydk@oH=um;w,f? 0ifcJhzdk@ qdik ;f bkwef @J cifAsm; pmjyefa&;xm;yg” qd+k yD; jyefxu G f
txJu trdef@oHeJ@ajymwm =um;vdkuf&w,f? oGm;w,f? uíefawmfvnf; udk,fa&;xm;wJhtwdkif;
jyefa&;jyEdik v
f @kd uíeaf wmfah emufrmS b,ftzGŒJ tpnf;
0ifvdkufawmh tcef;xJrSm ±kH;pm;yGJ/ tJ'D±kH; rS r&Sdbl; qdkxm;wmawmif axmif 7 ESpf csvdkuf
pm;yGJaemufrSm Adkvf}uD;wpfa,muf xdkif+yD; apmifhae w,f?
w,f ? tajctaeawG at;at;aq;aq;jzpf + yD
odvdkufwmaygh? pum;udkvJ at;at;aq;aq; EdkifiHa&;uawmh qufvkyf&rSmaygh? 'gayrJh
ajym+yD; ar;jref;w,f? cifAsm;udk b,fol cdkif;wmvJ/ uíeaf wmf Edik if aH &;orm; r[kwyf gb;l ? ppftm%m&Sif
ydkufqH b,favmuf&vJ/ 'Dvl 'DvlawGudk odvm; pepfudk rvdkvm;vdk@ EdkifiHa&;avmuxJ a&mufvm
qdk+yD; "gwfykHawGudk xkwfjyw,f? odwJhol wcsKdŒyg &wm jzpfw,f? EdkifiHa&;enf;eJ@bJ vkyf&vkyf&/
w,f ? wcsKd Πvnf ; axmif x J a &muf r S od w m? ppfa&;enf;eJ@bJ vkyf&vkyf& vkyfrSmbJ? EdkifiHa&;
uíefawmfh tajzuawmh b,folrS rcdkif;a=umif;/ qd k w m aoG ; rxG u f w J h ppf a &;yg? ppf a &;qd k w m
"gwfykHxJu vlawGvJ wpfa,mufrS roda=umif; ajz aoG;xGufwJh EdkifiHa&;yg? 'Dae@ EdkifiHa&;enf;eJ@ rEdkif&if
w,f? aemufqkH; vuf&Sd wyfrawmftpdk;&tay: wae@ae@ ppfa&;enf;eJ@ wdkuf=u&rSmbJ jzpfw,f?
xm;wJh oabmxm; b,fvdk&SdvJqdkrS uíefawmf
ajymjyw,f? 'gayrJ h wpf c k & S d w ,f ? vuf a wG Πr&S d w J h
oabmw&m;[m tuef;/ oabmw&m; r&SdwJh
vuf&Sd wyfrawmftay:rSm uíefawmfh vufawGŒ[m t+rKHwJh? ESpfckpvkH; atmifjrifzkd@ r&SdEdkif
oabmxm;u b,fvdkrS rjzpfayrJh wyfrawmf bl;? t*Fvdyf vufatmufrS awmifolv,form;
tpd;k &tay:rSm vufcEH ikd rf _ r&Sb d ;l ? bmjzpfv@kd vqJ &kd if ta&;awmfykH[m oabmw&m;r&SdwJh vufawGŒrdk@
uíefawmfhtouf (18) ESpfom; uwnf;u ppfwyf ratmifjrifwm? 'Dae&mrSm ppfa&;t& pepfwus
xJ 0ifw,f? wdkif;jynfeJ@ vlrsKd;twGuf xif+yD; cdik cf ikd rf mrm pkpnf;Edik v f @kd jynfytultnDe@J wdu k +f yD;rS
wdkufyGJtvDvD wdkufcJhw,f? usqkH;cJholawGvnf; e,fcsJŒpepf csKyf+idrf;oGm;w,f?
tajrmuftrsm; &Sdw,f? 'gayrJh wdkif;jynfeJ@ vlrsKd;
twGuf rjzpfbJ b,folawGtwGuf jzpfaew,fqdk uíefawmfwdk@ jrefrmEdkifiH ppftm%m&Sif
wm raovdk@ usefwJh uíefawmfwdk@odw,fvdk@ajymjy pepf csKyf+idrf;zdk@ b,fvdkvkyf=urSmvJ?
vdkufw,f? tJ'Dvdk ajymvdkufawmh Adkvf=uD; vnf;
wpfcsufidkifoGm;w,f? uíef a wmf x if w ,f uíef a wmf w d k @
wyfrawmfom;awG tm;vHk; ppftm%m&SifawG&J@
“'Dqikd ;f bkwef @J 'DpmawGu b,foal &;wm vkyf&yfudk yuwdtwdkif; odjrifjyD; jynfol vlxkeJ@
vJ” vdk@ xyfar;w,f? uíefawmfu “uíefawmf yl ; aygif ; =u&if a wmh uíef a wmf w d k @ Ed k i f i H t wG u f
udk,fwdkif a&;w,f” vdk@ xyfajymw,f? Adkvf}uD;u uíefawmfwdk@ppfom;awG oPmqdk&usdK;eyfjyD? Ô
“cifAsm; jyef+yD; qdkif;bkwfeJ@ pmawGudk a&;jyEdkif&if
awmh cifAsm; oufomrSmbJ” ajym+yD; xGufoGm;
vdkufwm axmifxJa&mufwJhtxd wcgrS xyfrawGŒ
&awmhbl;?

121

You might also like