1.

CLT

MUHABBETULLAH

MUHABBETULLAH

Bakara / 165. nsanlardan kimi de Allah'tan baka eyleri O'na e tutuyorlar da onlar, Allah' sever gibi
seviyorlar. Oysa iman edenlerin Allah sevgisi daha kuvvetlidir. O zulmedenler, azab grecekleri zaman btn kuvvetin
Allah'a ait olduunu ve Allah'n azabnn gerekten ok iddetli bulunduunu keke anlasalard.

Ankebut / 25. (brahim onlara) dedi ki: "Siz, srf aranzdaki dnya hayatna has muhabbet uruna Allah' brakp
birtakm putlar edindiniz. Sonra kyamet gn (geldiinde) ise, kiminiz kiminizi tanmayacak, kiminiz kiminizi
lanetleyecektir. Varacanz yer cehennemdir. Ve hi yardmcnz da yoktur."

Bakara / 186. Kullarm sana, beni sorduunda (syle onlara): Ben ok yaknm. Bana dua ettii vakit dua edenin
dileine karlk veririm. O halde (kullarm da) benim davetime uysunlar ve bana inansnlar ki doru yolu bulalar.

Al-i mran / 31. (Reslm! ) De ki: Eer Allah' seviyorsanz bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin ve gnahlarnz
balasn. Allah son derece balayc ve esirgeyicidir.

Enbiya / 90. Biz onun da duasn kabul ettik ve ona Yahya'y verdik; eini de kendisi iin (ocuk dourmaya)
elverili kldk. Onlar (btn bu peygamberler), hayr ilerinde kouurlar, umarak ve korkarak bize yalvarrlard; onlar,
bize kar derin sayg iindeydiler.

HADS
* Enes radiya'llhu anh'den:
yle demitir: Nebiyy-i Mkerrem salla'llhu aleyhi ve sellem buyurdu ki: Kimde ey bulunursa halvet-i
mn tatm olur. Allh ile Reslu'llh kendisine madlarndan daha sevgili olmak; bir kimseyi sevmek, fakat yalnz
Allh iin sevmek; (Allh, onu kfrden kurtardktan sonra) yine kfre dnmekten atee atlacakmcasna
holanmamak.

MENBA
1. CLT
* Yine Eb Hreyre radiya'llhu anh (sened-i muttasl ile) Nebiyy-i Ekrem salla'llhu aleyhi ve sellem Efendimiz'in
yle buyurduklarn rivyet etmitir:
Yedi kimseyi Allhu Tel kendi zllinden baka zl olmayan (Kymet) gnnde kendi zlli altnda barndracaktr:
(Birincisi) imm- dil, (ikincisi) Rabbine (tat ve) ibdet iinde perverde olmu gen, (ncs) gnl mescidlere
merbut olan kimse, (drdncs) Allah yolunda seviip bulumalar da, ayrlmalar da buna mstenid olan iki kimsenin
her biri, (beincisi) mansb ve ceml shibi bir kadnn matlbu olduu halde "Ben Allah'dan korkarm" diyerek harm
irtikb etme)yen erkek, (altncs) infk ettiinden solundaki haberdr olmayacak kadar ahf olarak sadaka veren
adam, (yedincisi de) tenhda (lisnen, yhud kalben) Allhu Tel'y zikredip de gz (dolup) taan kii.
* bde bn-i Smit radiya'llahu anh'den rivyete gre, Neb Salla'llahu aleyhi ve sellem yle buyurmutur:
Her kim Allah'a kavuub grmee muhabbet ederse, Allah da ona kavuub grmesini sever. Her kim de Allah'a
mlk olmay holanmazsa, Allah da ona mlk olmay holanmaz. 'ie, yhud Peygamber'in bz kadnlar: Y
Resla'llah! Biz, lm hi holanmayz, demilerdi. Resl-i Ekrem kadnlara: lm sizin bildiiniz gibi deil. Belki
yledir: M'mine lm hli gelince Allah'n o kulundan honutluu, Allah'n ikrm ve ihsn mjdelenir. Bu mjde
zerine artk m'min'e nnde (lm gibi) kendisini karlayacak hallerden sevimli bir ey olamaz. O anda m'min
Allah'a mlk olmaya muhabbet eder, Allah da m'min kuluna mlkat sever. Fakat kfir yle deildir. Ona lm hli
hazr olduunda Allah'n azb ve ukubeti mjdelenir. O anda kfire nndeki lm gibi, hallerden irkin bir hal olamaz.
Bu sretle kfir Allah'a mlk olmay fen grr, Allah da ona mlk olmay fen grr.
* bnu Abbas radyallahu anhma anlatyor: ""Reslullah aleyhissaltu vesselm buyurdular ki:
sizi besledii iin Allah' sevin. Beni de Allah sevgisi iin sevin. Ehl-i Beytimi de benim sevgim iin sevin."

"Nimetleriyle

* Ebu Hreyre (radyallahu anh) anlatyor: Reslullah (aleyhissaltu vesselm) buyurdu ki: "Allah bir kulu sevdi
mi, Cebril (aleyhisselam)'e yle seslenir: "Ben falanca kiiyi seviyorum, sen de sev!" Bunun zerine semda ayn
ekilde nida edilir. Sonra, arz ehli arasna onun sevgisi indirilir. Bunu u ayet ifade etmektedir: "nanp hayrl i
ileyenleri Rahmn sevgili klacaktr" (Meryem 96). "Allah bir kula buzettimi, Cibril (aleyhisselam)'e seslenir: Ben
falancaya buz ediyorum. Bu ekilde semda nida edilir. Sonra, yeryzne onun hakknda buz indirilir."
* Hz. Enes (radyallahu anh) bildiriyor; Hz. Peygamber (aleyhissaltu vesselm) yle buyurmutur: "Sizden biri,
beni, babasndan, evladndan ve btn insanlardan daha ok sevmedike iman etmi saylmaz"
* bnu Mes'd (radyallhu anh.) anlatyor: "Reslullah (aleyhissaltu vesselm) buyurdular ki: "Allah Tel
hazretleri akl yaratt zaman ona: "Gel!" dedi, o da geldi. Sonra "Geri dn!" diye emretti. O da geri dnd. Bunun
zerine akla unu syledi: "Ben, kendime senden daha sevgili olan baka bir ey yaratmadm. Seni, nezdimde
mahlktn en sevgilisi olana bindireceim."
* Eb'd-Derd (radyallhu anh) anlatyor: "Reslullah (aleyhissaltu vesselm) buyurdular ki: "Hz. Dvud
(aleyhisselm)'un dualar arasnda u da vardr: "Allahm! Senden sevgini ve seni sevenlerin sevgisini ve senin sevgine
beni ulatracak ameli taleb ediyorum. Allah'm! Senin sevgini nefsimden, ilemden, malmdan, souk sudan daha
sevgili kl."
Eb'd-Derd der ki: "Reslullah (aleyhissaltu vesselm) Hz. Dvud'u zikredince, onu "insanlarn en bidi (yani
ok ve en ihlasl ibadet yapan)" olarak tavsif ederdi."

TEFSR

Bakara / 165. nsanlardan kimi de Allah'tan baka eyleri O'na e tutuyorlar da onlar, Allah' sever gibi
seviyorlar. Oysa iman edenlerin Allah sevgisi daha kuvvetlidir. O zulmedenler, azab grecekleri zaman btn kuvvetin
Allah'a ait olduunu ve Allah'n azabnn gerekten ok iddetli bulunduunu keke anlasalard.
Allah'n birlii ve kudreti bu kadar fiil ve szl yetleriyle ak ve parlakken buna kar: insanlardan bazlar
vardr ki, Allah'a kar denkler, benzerler tutarlar ki, onlar, Allah' sever gibi severler. Onlarn emirlerine, yasaklarna,
arzularna itaat ederler de Allah'a isyan iinde bulunurlar.
phe yok ki byle yapmak, gerek Allah' inkar ederek olsun ve gerekse olmasn, ilhlk mnsnda onlar Allah'a
ortak yapmaktr. Bunlarn bir ksm, bu irki aktan yaparlar. Firavunlara, Nemrutlara yapld gibi onlara aktan aa
ilh, mabud adn vermekten ekinmezler. Onlara "Rabbimiz, tanrmz" derler. Hatta ilhlarnn domas ve dourmas
grn benimseyerek onlara ayn cinsten, mabut derecesinde oullar, kzlar tasavvur edip yaktrrlar. Dier bir
ksm da aa vurmadan ayn muameleyi yaparlar. Onlar, Allah' sever gibi severler, onlar nimet sahibi olarak tanrlar.
Onlarn sevgisini, hareketlerinin ba kabul ederler. Allah'a yaplacak eyleri onlara yaparlar. Allah rzasn dnmeden
onlarn rzalarn elde etmeye alrlar. Allah'a isyan olan eylerde bile onlara itaat ederler.
Bu yet bize gsteriyor ki, ilhlk mnasnda son derece sevgi, bir esastr. Ve mabud, en yksek seviyede sevilen
eydir. Byle son derece sevilen eyler, ne olursa olsun, mabud edinilmi olur. Sevginin hkm ise itaattr. Bunun iin
mabuda son derece itaat edilir. Her insann tuttuu yolda hareket balangc onun mabududur. nsanlar tarafndan
byle sevgiyle mabud mertebesi verilerek Allah'a denk tutulan eyler o kadar eitlidir ki, bir tatan, bir maden
parasndan, bir ottan, bir aatan tutun da gk cisimlerine, ruhlara, meleklere kadar kar. Bununla beraber: "onlar
severler" ifadesindeki akl sahiplerine ait olan "onlar" zamiri bunlarn zellikle aklllar ksmn aka ifade etmektedir.

1. CLT

MUHABBETULLAH

Gerekten servet, byklk, kuvvet, makam, itibar, gzellik gibi herhangi bir mide sebep saylan dilberler,
kahramanlar, hkmdarlar gibi insanlar, Allah gibi seven ve onlar urunda her eyi gze alan nice kimseler vardr ki
bu, irk konusunun putperestlik esasn, insanln en byk yarasn tekil eder.
Yunan, Roma, Avrupa medeniyet ve edebiyatnda byle muhabbet mabudlarnn haddi ve hesab yoktur. Bu
duygu, zamanna gre trl trl ekillerde ortaya kar. Hristiyanlk da bu ruhla doludur. Hele Avrupa ruhunda,
Avrupa edebiyatnda bu tr irk, o kadar ileri gitmitir ki her eline bir kalem alan ve her hangi bir iir sylemek isteyen
kimse sevgilisine ilh mertebesi vermeyi, en ufack bir ii vmek iin hemen yaratma kudretini yaktrmay bir hner,
bir eref sayar. Yeryzndeki insanlk kavgalar, btn bu eitli ve birbirine zt olan mabudlarn mcadelesi
yzndendir. Bu anlamazlk ve ihtilaflar, her birinin arasndaki binlerce dalkavuk tarafndan krklenir ve insanlk
gnden gne ahlk dkle srklenir. limlerin, fenlerin, sanatlarn gelimesi, buna are bulamaz. Bilakis hepsi, bu
irk ocan yakmak iin gaz ve benzin yerine kullanr.
Bunlar, gerekte ne Allah tanr, ne peygamber. Her birinin gnlnde zaman zaman bir veya birka mahluk yer
tutmutur. Onlar Allah gibi severler, onlara mabud muamelesi yaparlar. Onlara itaat etmek iin Allah'a isyan ederler.
"Onlar, Allah' sever gibi severler." ifadesi, btn bunlar tasvir etmektedir. Buna velileri ve peygamberleri mabud
derecesine karanlar da dahildir.
Bunun iin Allah'n velileri, peygamberleri ve melekleri gibi sevgili kullarn severken yet-i kerimenin kapsamn
iyi dnmeli; sevgilerini, Allah sevgisi derecesine vardrmaktan kanmaldr. nk Allah iin sevmekle, Allah' sever
gibi sevmek arasndaki fark bilmek gerekir. Allah' sevenler, Allah'n yolunda giden sevgili kullarn da severler. Fakat
Allah' sever gibi deil, Allah iin severler ve bu sevgi ile Allah yolunda onlara uyarlar. "Ey Muhammed! de ki: Eer siz
Allah' seviyorsanz bana tabi olunuz ki, Allah da sizi sevsin." (l-i mrn, 3/31).
Buna gre Allah'n sevdii kullarn sevmek ve onlara uymak, gnah ve irk deildir. Tersine Allah sevgisine delil
olur. Fakat bu sevgi, hibir zaman Allah sevgisi gibi olmamaldr. Yani Hristiyanlarn Hz. sa hakknda yaptklar gibi
onlar mabud derecesine karacak bir ibadet ekli olmamaldr. Bunun en gzel misalini, Mslmanln iman anahtar
olan kelime-i ehadetinde ve ibadetin ba olan namaznda buluruz. Bir Mslman "Ben ehadet ederim ki, Allah'tan
baka hibir ilh yoktur. Yine ehadet ederim ki, Muhammed O'nun kulu ve peygamberidir." derken Allah'tan baka
btn mabudlarn hepsini reddedip atar da bu temiz kalb ile Peygamberi Hz. Muhammed'in O'na kulluk ve
peygamberlikle balln tasdik eder ve Allah iin bu geree ahitliini arz eder. Bu ehadette Allah'tan sonra
Peygamber'e bir sevgi ilan vardr. man bu sevgi ile tamam olur. Fakat Allah sevgisi, yce Mevlnn birlii ile bunun
yannda Hz. Muhammed sevgisi, Allah'a kulluu ve peygamberlii cihetiyledir. te Allah iin sevmenin en byk
rnei!..
Bunun gibi namazda Allah'tan bakasn ok cz' bir ekilde bile olsa niyete kartrmak kfrdr. Namaz bozar.
Namazda peygamberden ve Allah'n salih kullarndan hibir ey istenmez. Nihayet tahiyyatta onlar adna da esenlik,
salevt, rahmet ve bereket niyaz edilir. Bu duada Peygambere ve salih kullara elbette bir sevgi gsterme vardr. Fakat
namaz klan kimse Allah'n huzurunda onlardan bir ey isteme durumunda deil, onlara da derecelerinin ykselmesi
iin Allah'n rahmetini isteme, hayatnda onlara ikram etme durumunda olacaktr. Mslman btn mrnde bu hareket
izgisini hayatnn esas sayacaktr.
Buna karlk velileri, peygamberleri veya ruhlarn ya da melekleri mriklerin araya giren mabudlar gibi bir
ilhlk pay vererek sevmek, onlar severken Allah' ve Allah'n emirlerini unutmak, onlar adna kurbanlar kesmek,
yinler yapmak, onlarn isimlerini "Bismillah" gibi ilerin ba kabul etmek, "Onlar, Allah' sever gibi severler."
ifadesinin tam anlamyla phe yok ki, bir irk ve kfrdr. Ayrca byle yapmak, onlardan uzaklamaktr. nk onlar
ancak Allah' sevmilerdir. zlmekle beraber mslmanlk adna da byle batl bir sevgi akidesine tutulan ve bununla
dindarlk yapyoruz, zanneden birtakm gafil kimseler de ortaya kmtr. Bunlar genellikle din ilminin iyi tahsil
edilmedii ve din bilgilerin esas bilinmeden azdan aza bir efsane gibi dolatrld cahillik devirlerinde ve cahillik
blgelerinde ortaya kagelmitir. nk kulluk duygusu insanlarda yaratltan geldii iin gerek ve gelimi din ilmi
snnce insanlar, ilk cahiliye devrindeki efsanelerle gnlne doan acayip hevesler iinde ibadete alr. Hurafelerle
boulur, gider. l veya diri, cansz veya canl putlara balanr.
Ksaca, bakanlarn ve byklerini, Allah' sever gibi sevenler ve onlarn, Allah'n emrine uymayan emirlerine
itaat ederek Allah'a isyan edenler, bunlar Allah'a e ve ortak edinmi olurlar ki, btn putperestliin esas, bu tarz
muhabbet beslemektedir. Allah'n birliine kar byle yapan birtakm insanlar vardr. Bunlar, bakanlarn, kendilerine
uyduklar kimseleri Allah iin deil, Allah gibi severler. : Halbuki mmin olanlarn Allah'a sevgisi, Allah iin sevmesi,
her eyden ok ve o mriklerin tapndklar e ve benzerlere ve hatta varsa Allah'a sevgilerinden daha ok ve daha
kuvvetlidir. nk mminler, ancak Allah'a yalvarrlar. Mrikler ise pek sktklar ve muhta olduklar zaman Allah'
hatrlarlar, ihtiyalar kalmaynca da edindikleri elere uyarlar.
Bundan dolay mminin gerek rahatlk zamannda ve gerekse sknt annda, gerek darlkta ve gerekse genilikte
Allah'a olan sevgisi devamldr.
Kfir ve mrik ise bazan Rabbinden yz evirir, mrikler tutarlar bir puta taparlar. Sonra ondan daha gzel bir
ey grdkleri zaman onu brakr, buna taparlar. Hatta Bahile kabilesinin yapt gibi acktklar zaman mabudlarn
yerler. Bu ekilde sevgi besledikleri eyi ve mabudlarn deitirir giderler.
Bunun iin onlarn mminler gibi devaml bir sevgileri olamaz. Mminler, tek Allah'a inandklar iin btn
sevgileri, bizzat Allah'da toplanr. Allah'n yaratklarna olan sevgileri de bu balang noktasndan dalr. Yani
sevdiklerini ancak Allah iin, Allah rzas iin severler.
Kfirler ve mrikler ise bir mabudun veya bir putun karlnda dier mabudlar ve putlar da dorudan doruya
sevdikleri ve btn sevgilerini Allah sevgisiyle, Allah rzasyla lmedikleri iin sevgileri dank ve paralanmtr.
phe yok ki dank ve deien sevgiler, toplu ve sabit sevgiye gre bir hi demektir.
Bunun iin mmin bir halk topluluuna sahip olan ve srf Allah iin sevilen bakanlar, kendilerine uyulan insanlar
ne kadar mutludurlar! phe yok ki bu bahtiyarla kavumak da hakkiyle tek Allah'a inanan bir mmin olmaya, her

MENBA
1. CLT
eyden, hatta kendinden nce Allah' sevip, Allah'n kullarna da Allah iin muamele etmeye ve Allah iin sevgi
datmaya baldr. Baka trl ar gidenler veya ihmal edenler, zulmden kurtulamazlar.1

PIRLANTA SERS
Allahn emirleri karsnda duyarllk diyorum ben. Allahn emirleri karsnda bu duyarllk hibir emrin Allahn
inayet ve keremiyle havada kalmadn temin edecektir. Her ey harfiyen yerine getirilecek ve bu titizlikle biz Allahla
irtibatmz koruduumuz srece tekrar edeyim rabbim size darlmad, rabbim sizi terk etmedi deyeyim. En byk
teselliyi size vereyim. Ama bu irtibat kavi tutmaya aln. Marifet zaten bu denli olursa kvrlp o muhabbeti meydana
getirecektir. Zannediyorum, gnmzde ki arzalardan bir tanesi de odur. Bir Allah gerektii gibi bilemiyor, takdir
edemiyor, azametiyle vicdanlarmzda duyamyor bir de onu her eyin stnde sevemiyoruz. Sevemiyoruz, hani nadiren
bazlarmzn aklna geldii zaman en sevdiimiz birisini andmzda burnumuzun kemikleri szlad gibi ite onlar
uzatamyor, geniletemiyor ve Allah her zaman yle hatrlayamyoruz. Ben bir tecavz sayabileceim yle bir sual
tevcihinden size kar ok sklyorum. Ama yle iimden geliyor ki, bir kere nefsim dahil batan soraym. 365 gnlk
senenin bu kadar gn iinde, acaba bu kadar gnn gecelerinin kanda bir an bir mauka alaka, mnasebet ve
duygu havas iinde bamz seccadeye koyduk Allahm seni vuslat arzusuyla o kadar zledim ki, Allahm o
kadar zledim ki burnumun kemikleri szlyor. Ne zaman bu vuslat tahakkuk edecek. Bu 365 gn iinde ka
tane byle talihli gece vardr. Ka tane talihli gece vardr. Rabbe iler dklm, sineler hasretle yanm, seccade
duyulmadk laflara ahit olmu.
Bir arkadalarnzdan bir tanesi bir gn bir kitab okurken kim bilir belki o zamana mahsus iinden gele gele
demiti onu. Ey habibi efik, ey efik-i habib evin duvarlarnn hepsi birden offf anam of demeye balamlard. Ey
habib-i efik ey efik-i habib. 365 gn iinde bir gecen var m talihli yanaklarnda gz yalarn gamze halinde sana arz-
didar ettii. Talihlilikten bahsediyorum. Allah muhabbetinden bahsediyorum. Allah muhabbeti, onunla sk gizli
sevdiinle gizli mnasebet iinde mnasebetini koruduun gibi onunla sk ve gizli bir mnasebet iinde bulunma.
Daima ban kaldrp mehul noktalarda onu honutluunu arama, aratrma. Allahm ben u ii yaptm ama
bilmiyorum honut musun. Hep onunla mutabakat aratrma. Hep dediklerine uyup uymadn aratrma. Bu Allah
sevgisidir. Ve iyi bakarsanz marifetten fark yoktur. Ve iyi bakarsanz imandan fark yoktur. Ve ben zaten size ruh
insann halini anlatyorum. Ruh insannn sevgi bugudunu arz ediyorum. Sevgiliyle srekli mutabakat iinde bulunma.
Allahla mutabakat iinde bulunma.
Taabinin byk kadn Rabia-tl Adeviye biri arkadan yaklam kendisine onun mnacatn dinliyor. Gece alem
yatnca saat bir iki. Kalkm dorulmu, karanlkta seccadesinin zerinde kemer beste-i ubudiyet iinde durmu yle
diyor; Allahm sevgililer sevgililerin yataklarna gittiler. Auk maukla imdi sarma dola. Benim maukum sensin.
Ben de kalktm senin yanna geldim. Sana eitli eyleri efaati olarak arz ediyorum. Benim sevgim de bihayli
derindir. Bu kadn deli gibiydi. Konuurken deli zannederdin bunu. Allahla bir irtibat vard ki alnca kendinden geerdi.
Ama burada u sz yaktryor, araya sokuyor ve ifade ediyor; isteim, dileim oktur. Akn mauktan istedii her
eyi istiyorum. Ama akm efaati deil senin bana olan alakan efaati yapyorum. Hani senin bana olan sevgin var
ya ite ben onu efaati yapyorum. Bu emin bir kalbin ifadesidir. nki, dikkat edin, Allah tarafndan ne kadar
sevildiinizi renmek istiyorsanz Allah ne kadar sevdiinize bakn. O delice seviyor. tiyaka varan bir eyle seviyor.
Seviyorsanz o kadar seviliyorsunuz demektir. Allahm benim sana olan alakam ve akm deil senin bana olan
muhabbetin hrmetine istediklerimi onunla senden istiyorum. Onu efaati ve vesile yaparak istiyorum diyor. te bu
kadn.
Sylediim nazm bu kadna aitti. Allaha isyan ediyor, ba kaldryor, serkeliin biri bin para sonra da kalkp
diyorsun ki ben ona itaat ediyorum. sizi tenzih ederim- Allah sevgisini izhar ediyor ve durup Allaha isyan ediyorsun.
Dorusu hayatma yemin ederim, hayat bana veren Allaha yemin ederim ki iler arasnda en garibime giden ey
budur, anlalr gibi deil. Anlalr gibi deil isyanla Allah sevgisi. Muhabbetin sadk olsayd sen sevdiin insana itaat
ederdin. Sevdiine itaat ederdin, Allaha itaat ederdin. nki, seven sevdiine itaat eder.
Siz sevgiyi de idrak edemezsiniz ama vicdan onu sezer. Vicdan onu sezer ve vicdan inler. Rable mutabakat aratr
diye inler. Allahla mutabakat terk etme diye inler. Bizim eksiimiz gediimiz budur. Yoksa laflarn en tumtraklsn
tapyoruz. Kitaplarn en muhteemlerini yazyoruz. Ama Allahla mnasebete gelince ben nefsim zaviyesinden sadece
syleyeyim mnasebetlerimiz ok zayftr, var olduu sylenemez. Bir insan bir kere Allahla mnasebete getin mi
iinde ayar muhabbeti kalmayacak. Her eyi silip sprp atacaktr. Ne lm endiesi ne hayat tutkusu. Hibir ey
kalmayacak Allahn inayet ve keremiyle her ey kafasndan silinip gidecek.
Zira, yine cenab- hak Hz. Davuda yle diyor; ya Davut kalpleri haram kldm. Benim muhabbetimle bir baka
muhabbetin beraber kalplere girmesine haram kldm. Veya benim muhabbetimle baka muhabbetler o kalbe girsin
haram kldm.
Hakiki muhabbeti ilahi o kalbe hakim olmusa, sahip olmusa Yunusun ifadesiyle-, insan ballar baln bulmusa
baka ey zaten istemeyecektir. Ballar baln buldum. Servetim yama olsun. Ballar bal olun, Allahla mnasebettir,
Allah akdr. Onu buldu iseniz her eyi buldunuz saylr. Ataullah skenderani diyor; onu bulan ne kaybetmitir ki ve
onu kaybeden ne bulmutur ki. Onu buldu isen her eyi buldun. Onu kaybettiysen her eyini kaybettin. Btn dnya
senin olsa dahi sen kazanma kuanda kaybetmi bir insan saylrsn. Yunus ifadesiyle ballar baln buldum. Servetim
yama olsun. Onun yoluna girdinse artk ayar ocanda yansan dahi sesini karmayacaksn. Canan diliyorsan
bakalaryla megul olmayacaksn. ok tekrar ettiim szlerdendir. Sz sz anca ben de tekrar ediyorum. Canan
dileyen dadagay cana der mi. can isteyen endie-i canane der mi. Girdik rehi sevdaya cnunuz bize namus lazm
deil. Ey dil ki bu i ane der mi. stersen sen bu i ana erefe dme der. Rehi sevdann delileriysek biz bize
namus da lazm deil diyoruz.
Allah muhabbeti, Allah alakas kalbe girince her eyi siler, sprr gtrr. Ve bu bir lde sizin Allahla
alakanzn ifadesidir, mnasebetinizin ifadesidir. Ne kadar seviyor, ne kadar alaka duyuyorsanz o kadar alakas vardr,
kat katyla. Resulullah (s.a.s.) buyuruyor; bir insan Allaha mlaki olmay Allahla karlamay, Allaha vasl olmay,
1

Hak Dini Kuran Dili

4

1. CLT

MUHABBETULLAH

Allahn tecellileriyle btnlemeyi arzularsa Allah da (c.c.) onu ister. Onu sever. -Tabiri caizse onu arzular- bir kimse
ondan kaarsa Allah da onunla karlamadan holanmaz buyuruyor. Sevmez Allah onu. Karsna ksn istemez onu
diyor. Demek ki insanlarda ki sevgi Allah sevgisinin bir emaresidir. Kalplerinizi yoklayn, kafalarnza bakn. O alaka ne
kadar derinse Allahn size olan muhabbeti, sizi tutmas, sizi desteklemesi, sizi aziz bilmesi, sizi yere brakmamas, sizi
hep stn tutmas onun bir bakma lazm olacaktr. Sevin Allah sevileceksiniz. Gvenin Allaha Allah (c.c.) sizi
bolukta brakmayacaktr. Rabbim sizi bolukta brakmasn.
Yusufa itiyak arzusu besleyenler vard. Uzakta Yusufu grnce ellerinde ki baklar dudaklarna ve
parmaklarna aldlar. Aie validemiz bu hususu destanlatrrken yle der, eer Msrda Yusuf (a.s.)a paha bimek
iin altnlar, incileri, zebercetleri, yakutlar pazarlk iin ortaya dkenler benim efendimin drahan ehresini grselerdi,
Hz. Muhammed Mustafay grselerdi Yusuf (a.s.) iin dktkleri o paralar dkmez, Pazar yerini deitirir, Msr brakr
Mekkeye, Medineye gelirlerdi diyor. O Zelihann arkadalar da benim efendimin alnn grselerdi hanerleri ellerine,
dudaklarna deil kalplerine saplarlard. Ya benim efendimi grselerdi Mevla ya, Mevla ya seni grselerdi. Mevlaya
gster kendini bizlere, Mevlaya kapnn kullarna gster, Mevlaya alarn doyur, Mevlaya susuzlarn doyur, Mevlaya
hissizlerini doyur, Mevlaya bizlere are ol, Mevlaya dertlerimize derman ol, Mevlaya iradelerimize fer ol, Mevlaya aknla
bizleri delirt, Mevlaya bizleri lgna evir.
Ya benim efendimi grselerditiyak , iimizden silip gtrdkleri ey itiyak. Tarihimizi ondan tecrit ettikleri
yce hakikati Allah itiyak, Allah sevgisi veya ilahi sevgi mahrumiyeti. Ruh insan, ruh insannn i yapsnn bir yan
Kalbinin bir paras
Bu kadar sevenler herkesi sevecekler. Onun hatrna onun bahesinde dolarken her gl koklayacaklar. Yine
Yunusun diliyle yarat severiz yaratandan tr. Her gle bir gamze akacaklar. Mecnunun yapt gibi grdkleri
ceylanlarn gzlerini pecekler. Leylann gzlerine benziyor diye. Ondan tr herkesi sevecekler. Ve o sevginin glgesi
iimize dt andan itibaren, siz de gryorsunuz ki zaten kainata yle bakyoruz. Sevgi deyip durduk. Elimizden
geldiince kini, nefreti, adaveti gmmeye altk. Edenlere bile mukabele etmek istemedik. Zira, bu ikinci diriliin sevgi
kaideleri zerine yeniden teesss edeceine sevgi kaideleri zerinde gelieceine inanyoruz.
Biz onu severek, O da bizi severek. Biz onun yolunda koarak O da bizi tutup destekleyerek. Bu szlerde bana
yine bir hakikat eri, bir hakikat pirinin szlerini hatrlatt. Sen mevlay seven de mevla seni sevmez mi? Rzasna eren
de rzasn vermez mi? Sen hakkn kapsnda canlar feda eylesen, emrince hizmet etsen Allah ecrini vermez mi?_
Allahm bin kere ahitim, sen bin defasn verdin. Sen hakkn kapsnda canlar feda eylesen, emrince hizmet etsen
Allah ecrini vermez mi._ Sular gibi alasan Eyyub gibi alasan Eyyub gibi alat Allahm. Kurban olaym sana ka
defa sana dedim inleyen insan eyle inleyen insan eyleglmedik mmeti Muhammed adna glnecek durum yoktu
ama alamalydmAkifin dedii gibi, ey sklmaz, alamazsn bari glmekten utan. Eyy sklmaz alamazsn bari
glmekten utanSular gibi alasan Eyyub gibi alasan, ciergah dalasan ahvalini sormaz m?

RSALE....
Katiyen bil ki, hilkatin en yksek gayesi ve ftratn en yce neticesi, iman- billhtr. Ve insaniyetin en li
mertebesi ve beeriyetin en byk makam, iman- billh iindeki marifetullahtr. Cin ve insin en parlak saadeti ve en
tatl nimeti, o marifetullah iindeki muhabbetullahtr. Ve ruh-u beer iin en hlis srur ve kalb-i insan iin en sfi
sevin, o muhabbetullah iindeki lezzet-i ruhaniyedir.
Evet, btn hakik saadet ve hlis srur ve irin nimet ve sfi lezzet, elbette marifetullah ve muhabbetullahtadr.
Onlar, onsuz olamaz. Cenb- Hakk tanyan ve seven, nihayetsiz saadete, nimete, envra, esrara, ya bilkuvve veya
bilfiil mazhardr. Onu hakik tanmayan, sevmeyen, nihayetsiz ekavete, lma ve evhama mnen ve maddeten
mptel olur.
Evet, u perian dnyada, vre nev-i beer iinde, semeresiz bir hayatta, sahipsiz, hmisiz bir surette, ciz,
miskin bir insan, btn dnyann sultan da olsa ka para eder? te bu vre nev-i beer iinde, bu perian, fni
dnyada, insan sahibini tanmazsa, mlikini bulmazsa, ne kadar biare sergerdan olduunu herkes anlar. Eer sahibini
bulsa, mlikini tansa, o vakit rahmetine iltica eder, kudretine istinad eder. O vahetgh dnya, bir tenezzhgha dner
ve bir ticaretgh olur.
MUHABBETULLAH PEYGAMBER EFENDMZE TTBAYI GEREKTRR...
yet-i azmesi, ittib- snnet ne kadar mhim ve lzm olduunu
pek kat' bir surette iln ediyor. Evet, u yet-i kerime, kyst- mantkye iinde, kyas- istisn ksmnn en kuvvetli
ve kat' bir kyasdr. yle ki:
Nasl mantka kyas- istisn misali olarak deniliyor: "Eer gne ksa gndz olacak." Msbet netice iin
denilir: "Gne kt. yleyse netice veriyor ki, imdi gndzdr." Menfi netice iin deniliyor: "Gndz yok. yleyse
netice veriyor ki, gne kmam." Mantka, bu msbet ve menfi iki netice katdirler.
Aynen byle de, u yet-i kerime der ki: Eer Allah'a muhabbetiniz varsa, Habibullaha ittib edilecek. ttib
edilmezse, netice veriyor ki, Allah'a muhabbetiniz yoktur. Muhabbetullah varsa, netice verir ki, Habibullahn Snnet-i
Seniyyesine ittib inta eder.
Evet, Cenb- Hakka iman eden, elbette Ona itaat edecek. Ve itaat yollar iinde en makbul ve en mstakimi ve
en ksas, bilphe, Habibullahn gsterdii ve takip ettii yoldur.
Evet, bu kinat bu derece in'mt ile dolduran Zt- Kerm-i Zlcell, zuurlardan o nimetlere kar kr
istemesi, zarur ve bedihdir. Hem bu kinat bu kadar mucizt- san'atla tezyin eden o Zt- Hakm-i Zlcell, elbette,
bilbedhe, zuurlar iinde en mmtaz birisini Kendine muhatap ve tercman ve ibdna mbelli ve imam yapacaktr.
Hem bu kinat had ve hesaba gelmez tecelliyt- cemal ve kemltna mazhar eden o Zt- Ceml-i Zlkemal, elbette,
bilbedhe, sevdii ve izharnistedii cemal ve kemal ve esm ve san'atnn en cmi ve en mkemmel mikyas ve

MENBA
1. CLT
medar olan bir zta, herhalde en ekmel bir vaziyet-i ubudiyeti verecek ve onun vaziyetini sairlerine numune-i imtisal
edip herkesi onun ittibna sevk edecek. T ki o gzel vaziyeti bakalarnda da grnsn.
Elhasl: Muhabbetullah, Snnet-i Seniyyenin ittibn istilzam edip inta ediyor. Ne mutlu o kimseye ki, Snnet-i
Seniyyeye ittibndan hissesi ziyade ola. Veyl o kimseye ki, Snnet-i Seniyyeyi takdir etmeyip bid'alara giriyor.
MHM BR SUL
Diyorsunuz ki: "Muhabbet ihtiyr deil. Hem, ihtiyac- ftrye binen, leziz taamlar ve meyveleri severim, peder
ve vlide ve evltlarm severim, refka-ihayatm severim, dost ve ahbablarm severim, enbiy ve evliyy severim,
hayatm, genliimi severim, bahar ve gzel eyleri ve dnyay severim. Nasl bunlar sevmeyeceim? Nasl btn bu
muhabbetleri Cenb- Hakkn zt ve sfat ve esmsna verebilirim? Bu ne demektir?"
Elcevap: Drt Nkteyi dinle.
BRNC NKTE: Muhabbet, endan, ihtiyr deil. Fakat ihtiyar ile muhabbetin yz, bir mahbubdan dier bir
mahbuba dnebilir. Mesel, bir mahbubun irkinliini gstermekle veyahut asl lyk- muhabbet olan dier bir
mahbuba perde veya ayna olduunu gstermekle, muhabbetin yz mecz mahbubdan hakiki mahbuba evrilebilir.
KNC NKTE: Tdd ettiin sevdiklerini, sevme demiyoruz. Belki, onlar Cenb- Hakkn hesbna ve Onun
muhabbeti nmna sev deriz.
Mesel, leziz taamlar, gzel meyveleri, Cenb- Hakkn ihsan ve o Rahmn- Rahmin in'm cihetinde sevmek,
Rahmn ve Mn'im isimlerini sevmektir. Hem mnev bir krdr. u muhabbet, yalnz nefis hesbna olmadn ve
Rahmn nmna olduunu gsteren, mer dairesinde kanaatkrne kazanmak ve mtefekkirne, mteekkirne
yemektir.
Hem, peder ve vlideyi efkat ile tehiz eden ve seni onlarn merhametli elleriyle terbiye ettiren hikmet ve
rahmet hesbna onlara hrmet ve muhabbet, Cenb- Hakkn muhabbetine ittir. O muhabbet ve hrmet, efkat, lillh
iin olduuna almeti udur ki: Onlar ihtiyar olduklar ve sana hibir faydalar kalmad ve seni zahmet ve meakkate
attklar zaman daha ziyde muhabbet ve merhamet ve efkat etmektir.

yeti, be mertebe hrmet ve efkate,

evld dvet etmesi, Kur'n'n nazarnda vlideynin hukuklar ne kadar ehemmiyetli ve ukklar ne derece irkin
olduunu gsterir.
Mdem peder kimseyi deil, yalnz veledinin kendinden daha ziyde iyi olmasn ister; ona mukabil, veled dahi
pedere kar hak dv edemez. Demek vlideyn ve veled ortasnda ftraten sebeb-i mnkaa yok. Zr mnkaa, ya
gpta ve hasedden gelir. Pederde oluna kar o yok. Veya mnkaa, hakszlktan gelir. Veledin hakk yoktur ki,
pederine kar hak dv etsin. ederini haksz grse de, ona isyan edemez. Demek, pederine isyan eden ve onu
rencide eden, insan bozmas bir canavardr.
Ve evltlarn, o Zt- Rahm-i Kermin hediyeleri olduu iin keml-i efkat ve
muhfaza etmek, yine Hakka ittir. Ve o muhabbet ise, Cenb- Hakkn hesbna
veftlarnda sabr ile krdr, me'yusne feryad etmemektir. "Hlkmn, benim
mahlku idi, bir memlk idi. imdi hikmeti iktiz etti, bendenald, daha iyi bir yere
zhir hissem varsa, hakiki bin hisse onun Hlkna ittir.

merhamet ile onlar sevmek ve

olduunu gsteren almet ise,
nezretime verdii, sevimli bir
gtrd. Benim o memlkte bir

deyip, teslim olmaktr.

Hem, dost ve ahbab ise, eer onlar imn ve amel-i slih sebebiyle Cenb- Hakkn dostlar iseler,
srrnca, o muhabbet dahi Hakka ittir.
Hem, refka-i hayatn, rahmet-i lhiyenin mnis, latf bir hediyesi olduu cihetiyle sev ve muhabbet et. Fakat
abuk bozulan hsn- sretine muhabbetini balama. Belki kadnn en czibedar, en tatl gzellii, kadnla mahsus
bir letfet ve nezket iindeki hsn- sretidir. Ve en kymettar ve en irin cemli ise, ulv, ciddi, samimi, nurn
efkatidir. u ceml-i efkat ve hsn- sret, hir hayata kadar devam eder, ziydeleir. Ve o zaife, latfe mahlkun
hukuk-u hrmeti o muhabbetle muhfaza edilir. Yoksa, hsn- sretin zevliyle, en muhta olduu bir zamanda,
bare, hakkn kaybeder.
Hem enbiy ve evliyy sevmek, Cenb- Hakkn makbul ibd olmak cihetiyle, Cenb- Hakkn nmna,
hesbnadr ve o nokta-i nazardan Ona ittir.
Hem hayat, Cenb- Hakkn insana ve sana verdii en kymettar ve hayat- bkiyeyi kazandracak bir sermye ve
bir defne ve bk kemltn cihaztn cmi' bir hazne cihetiyle, onu sevmek, muhfaza etmek, Cenb- Hakkn
hizmetinde istihdam etmek, yine o muhabbet bir cihette Ma'buda ittir.
Hem genliin letfetini, gzelliini, Cenb- Hakkn latf, irin, gzel bir ni'meti nokta-i nazarndan istihsan
etmek, sevmek, hsn- istiml etmek, kirne bir nevi muhabbet-i meradr.
Hem bahar, Cenb- Hakkn nurn esmlarnn en latf gzel naklarnn sayfas ve Sni-i Hakmin antika
san'atnn en mzeyyen ve aal bir meher-i san'at olduu cihetiyle, mtefekkirne sevmek, Cenb- Hakkn
esmsn sevmektir.
Hem dnyay, hiretin mezraas ve esm-i lhiyenin aynas ve Cenb- Hakkn mektubt ve muvakkat bir
misafirhnesi cihetinde sevmek, nefs-i emmre karmamak artyla, Cenb- Hakka it olur.

1. CLT

MUHABBETULLAH

Elhsl, dnyay ve ondaki mahlkat mn-i harfiyle sev, mn-i ismiyle sevme; "Ne kadar gzel yaplm" de,
"Ne kadar gzeldir" deme. Ve kalbin btnna baka muhabbetlerin girmesine meydan verme. nk, btn- kalb

yine-i Sameddir ve Ona mahsustur.

de.

te, btn tdd ettiimiz muhabbetler, eer bu sretle olsa, hem elemsiz bir lezzet verir, hem bir cihette
zevlsiz bir visldir, hem muhabbet-i lhiyeyiziydeletirir, hem mer bir muhabbettir, hem ayn- lezzet bir krdr,
hem ayn- muhabbet bir fikirdir.
Mesel, nasl ki bir padiah- l,Hiye sana bir elmay ihsan etse, o elmaya iki muhabbet ve onda iki lezzet var:
Biri: Elma, elma olduu iin sevilir. Ve elmaya mahsus ve elma kadar bir lezzet var. u muhabbet padiaha it
deil. Belki, huzurunda o elmay azna atp yiyen adam, padiah deil, elmay sever ve nefsine muhabbet eder. Bzan
olur ki, padiah, o nefisperverne olan muhabbeti beenmez, ondan nefret eder. Hem, elma lezzeti dahi cz'dir, hem
zevl bulur; elmay yedikten sonra o lezzet dahi gider, bir teessf kalr.
kinci muhabbet ise, elma iindeki, elma ile gsterilen iltifatt- hnedir. Gy, o elma iltifat- hnenin
numnesi ve mcessemidir diye bana koyan adam, padiah sevdiini izhr eder. Hem, iltifatn glf olan o meyvede
yle bir lezzet var ki, bin elma lezzetinin fevkndedir. te u lezzet, ayn- krandr; u muhabbet, padiaha kar
hrmetli bir muhabbettir.
Aynen onun gibi, btn ni'metlere ve meyvelere, ztlar iin muhabbet edilse, yalnz madd lezzetleriyle gfilne
telezzz etse, o muhabbet nefsndir; o lezzetler de geici ve elemlidir. Eer Cenb- Hakkn iltifatt- rahmeti ve
ihsantnn meyveleri cihetiyle sevse ve o ihsan ve iltifattn derece-i ltuflarn takdir etmek sretinde keml-i itih
ile lezzet alsa, hem mnev bir kr, hem elemsiz bir lezzettir.
NC NKTE: Hikmet ve adl iindeki Rahmnirrahm ve Hak ismini zam bir dairede grmek istersen, u
temsile bak:
Nasl ki, bir orduda drt yz muhtelif tifeler bulunduunu farz ediyoruz ki, herbir tife, beendii elbiseleri ayr,
houna gittii erzak ayr, rahatla istiml edecei silhlar ayr ve mizcna dev olacak illar ayr olduklar halde,
btn o drt yz tife, ayr ayr, takm, blk tefrik edilmeyerek, belki birbirine kark olduu halde, onlar keml-i
efkat ve merhametinden ve hrikulde iktidarndan ve mu'cizne ilim ve ihtasndan ve fevkalde adlet ve
hikmetinden, misilsiz birtek padiah, onlarn hibirini armayarak, hibirini unutmayarak, btn ayr ayr onlara lyk
elbise, erzak, il ve silhlarn munsiz olarak bizzat kendisi verse, o zt, acaba ne kadar muktedir, mfik, dil, kerm
bir padiah olduunu anlarsn. nk, bir taburda on milletten efrad bulunsa, onlar ayr ayr giydirmek ve tehiz
etmek ok mkl olduundan, bilmecburiye, ne cinsten olursa olsun, bir tarzda tehiz edilir.
te yle de, Cenb- Hakkn adl ve hikmet iindeki ism-i Hak ve Rahmnirrahmin cilvesini grmek istersen,
bahar mevsiminde zeminin yznde adrlar kurulmu muhteem drt yz bin milletten mrekkeb nebtt ve
hayvant ordusuna bak ki; btn o milletler, o tifeler, birbiri iinde olduklar halde, herbirinin libas ayr, erzak ayr,
silh ayr, tarz- hayat ayr, tlimt ayr, terhist ayr olduklar halde ve o hctlarn tedrik edecek iktidarlar ve o
metlibi isteyecek dilleri olmad halde, daire-i hikmet ve adl iinde, mzan ve intizam ile, Hak ve Rahmn, Rezzk ve
Rahm, Kerm nvanlarn seyret, gr; nasl hibirini armayarak, unutmayarak, iltibas etmeyerek terbiye ve tedbr ve
idare eder. te, byle hayret verici muht bir intizam ve mzan ile yaplan bir ie, bakalarnn parmaklar karabilir mi?
Vhid-i Ehad, Hakm-i Mutlak, Kadr-i Kll-i eyden baka bu san'ata, bu tedbre, bu rubbiyete, bu tedvre hangi ey
elini uzatabilir, hangi sebep mdhale edebilir?
DRDNC NKTE: Diyorsun: "Benim taamlara, nefsime, refkama, vlideynime, evldma, ahbabma, evliyya,
enbiyya, gzel eylere, bahara, dnyaya mteallik ayr ayr muhtelif muhabbetlerimin, Kur'n'n emrettii tarzda olsa,
neticeleri, faydalar nedir?"
Elcevap: Btn neticeleri beyn etmek iin byk bir kitap yazmak lzm gelir. imdilik, yalnz icmlen bir iki
neticeye iaret edilecek. Evvel, dnyadaki muaccel neticeleri beyn edilecek; sonra, hirette tezhr eden neticeleri
zikredilecek. yle ki:
Sbkan beyn edildii gibi, ehl-i gaflet ve ehl-i dnya tarznda ve nefis hesbna olan muhabbetlerin, dnyada
bellar, elemleri, meakkatleri oktur; saflar, lezzetleri, rahatlar azdr. Mesel efkat, acz yznden elemli bir
musbet olur; muhabbet, firk yznden bell bir hrkat olur; lezzet, zevl yznden zehirli bir erbet olur. hirette
ise, Cenb- Hakkn hesbna olmadklar iin, ya faydaszdr veya azabdr (eer harama girmi ise). 2
ENBY VE EVLYYA MUHABBET, NASIL FAYDASIZ KALIR?
Elcevap: Ehl-i Teslisin s Aleyhisselma ve Rfzlerin Hazret-i Ali Radyallh Anha muhabbetleri faydasz kald
gibi. Eer o muhabbetler, Kur'n'n ird ettii tarzda ve Cenb- Hakkn hesbna ve muhabbet-i Rahmn nmna
olsalar, o zaman hem dnyada, hem hirette gzel neticeleri var.
Amm dnyada ise, leziz taamlara, gzel meyvelere muhabbetin, elemsiz bir ni'met ve ayn- kr bir lezzettir.
Nefsine muhabbet ise, ona acmak, terbiye etmek, zararl hevesttan men etmektir. O vakit, nefis sana binmez,
seni hevsna esir etmez; belki sen nefsine binersin, onu hevya deil, hdya sevk edersin.
Refka-i hayatna muhabbetin mdem hsn- sret ve mden-i efkat ve hediye-i rahmet olduuna bin edilmi, o
refkaya samimi muhabbet ve merhamet edersen, o da sana ciddi hrmet ve muhabbet eder. kiniz ihtiyar olduka, o
hal ziydeleir, mesdne hayatn geirirsin. Yoksa, hsn- srete muhabbet, nefsn olsa, o muhabbet abuk bozulur,
hsn- muereti de bozar.

32. Sz
7

MENBA
1. CLT
Peder ve vlideye kar muhabbetin Cenb- Hak hesbna olduu iin, hem bir ibdet, hem de onlar
ihtiyarlandka hrmet ve muhabbeti ziydeletirirsin. En l bir his ile, en merdne bir himmet ile onlarn tl-i mrn
ciddi arzu edip beklarna du etmek, t onlarn yznden daha ziyde sevap kazanaym diye samimi hrmetle onlarn
elini pmek, ulv bir lezzet-i ruhn almaktr. Yoksa nefsn, dnya itibriyle olsa, onlar ihtiyar olduklar ve sana br
olacak bir vaziyete girdikleri zaman, ensfl ve en alak bir his ile, vcudlarn istiskl etmek, sebeb-i hayatn olan o
muhterem ztlarn mevtlerini arzu etmek gibi vah, kederli, ruhn bir elemdir.
Evldna muhabbet ise, Cenb- Hakkn senin nezretine ve terbiyene emnet ettii sevimli, nsiyetli o
mahlklara muhabbet ise, saadetli bir muhabbet, bir ni'mettir. Ne musbetleriyle fazla elem ekersin, ne de lmleriyle
me'yusne feryad edersin. Sbkan getii gibi, onlarn Hlklar hem Hakm, hem Rahm olduundan, "Onlar hakknda
o mevt, bir saadettir" dersin. Senin hakknda da, onlar sana veren Ztn rahmetini dnrsn, firk eleminden
kurtulursun.
Ahbablara muhabbetin ise, mdem lillh iindir; o ahbablarn firklar, hatt lmleri, sohbetinize ve uhuvvetinize
mni olmad iin, o mnev muhabbet ve ruhn irtibattan istifade edersin. Ve mlkt lezzeti dim olur. Lillh iin
olmazsa, bir gnlk mlkt lezzeti, yz gnlk firk elemini netice verir.
Enbiy ve evliyya muhabbetin ise, ehl-i gaflete karanlkl bir vahetgh grnen lem-i berzah, o nurnlerin
vcudlaryla tenevvr etmi menzilghlar sretinde sana grnd iin, o leme gitmeye tevahhu, tedehh deil,
belki, bilakis temyl ve itiyak hissini verir, hayat- dnyeviyenin lezzetini karmaz. Yoksa, onlarn muhabbeti, ehl-i
medeniyetin mehir-i insaniyeye muhabbeti nevinden olsa, o kmil insanlarn fen ve zevllerini ve mzi denilen
mezar- ekberinde rmelerini dnmekle, elemli hayatna bir keder daha ilve eder. Yani, "yle kmilleri rten bir
mezara, ben de gideceim" diye dnr, mezaristana endieli bir nazarla bakar, ah eker. Evvelki nazarda ise, cisim
libasn mzide brakp, kendileri istikbl salonu olan berzah leminde keml-i rahatla ikmetlerini dnr, mezaristana
nsiyetkrne bakar.
Hem, gzel eylere muhabbetin, mdem Sni'leri hesbnadr, "Ne gzel yaplmlar" tarzndadr. O muhabbetin,
bir leziz tefekkr olduu halde hsnperest, cemlperest zevkinin nazarn, daha yksek, daha mukaddes ve binler
defa daha gzel ceml mertebelerinin defnelerine yol aar, baktrr. nk, o gzel srdan ef'l-i lhiyenin
gzelliine intikal ettirir; ondan esmnn gzelliine, ondan sfatn gzelliine, ondan Zt- Zlcellin ceml-i bmisline
kar kalbe yol aar. te bu muhabbet, bu srette olsa, hem lezzetlidir, hem ibdettir ve hem tefekkrdr.
Genlie muhabbetin ise, mdem Cenb- Hakkn gzel bir ni'meti cihetinde sevmisin, elbette onu ibdette sarf
edersin, sefhette bodurup ldrmezsin. yle ise, o genlikte kazandn ibdetler, o fn genliin bk meyveleridir.
Sen ihtiyarlandka, genliin iyilikleri olan bk meyvelerini elde ettiin halde, genliin zararlarndan, taknlklarndan
kurtulursun. Hem, ihtiyarlkta daha ziyde ibdete muvaffakyet ve merhamet-i lhiyeye daha ziyde liykat
kazandn dnrsn. Ehl-i gaflet gibi be on senelik bir genlik lezzetine mukabil, elli senede, "Eyvah, genliim
gitti"
diye
teessf
edip,
genlie
alamayacaksn.
Nasl
ki
ylelerin
birisi
demi:

Yani, "Keke genliim bir gn dnseydi, ihtiyarlk benim bama neler getirdiini, ekv ederek haber
verecektim."
Bahar gibi znetli meherlere muhabbet ise, mdem san'at- lhiyeyi seyran itibriyledir, o baharn gitmesiyle,
tem lezzeti zil olmaz. nk bahar, yaldzl bir mektup gibi verdii mnlar her vakit tem edebilirsin. Senin
hayalin ve zaman, ikisi de sinema eritleri gibi sana o tem lezzetini idme ettirmekle beraber, o baharn mnlarn,
gzelliklerini sana tazelendirirler. O vakit muhabbetin esefli, elemli, muvakkat olmaz; lezzetli, safl olur.
Dnyaya muhabbetin ise, mdem Cenb- Hakkn nmnadr, o vakit, dnyann dehetli mevcudt sana nsiyetli
bir arkada hkmne geer. Mezra-i hiret cihetiyle sevdiin iin, hereyinde hirete fayda verecek bir sermye, bir
meyve alabilirsin; ne musbetleri sana dehet verir, ne zevl ve fens sana sknt verir. Keml-i rahatla o
misafirhnede mddet-i ikmetini geirirsin. Yoksa, ehl-i gaflet gibi seversen, yz defa sana sylemiiz ki, skntl,
ezici, boucu, fenya mahkm, neticesiz bir muhabbet iinde boulur gidersin.
te bz mahbublarn, Kur'n'n ird ettii srette olduu vakit, herbirisinden yzde ancak bir letfetini
gsterdik; Kur'n'n gsterdii yolda olmazsa, yzden bir mazarrtna iaret ettik. imdi, u mahbublarn dr- bekda,
lem-i hirette, Kur'n- Hakmin yt- beyyintyla iaret ettii neticeleri iitmek ve anlamak istersen, ite o eit
mer muhabbetlerin dr- hiretteki neticelerini, bir Mukaddime ve Dokuz aretle, yzden bir faydasn icmlen
gstereceiz.3

NKTELER
Hallac Mansuru on sekiz gn hapsederler. Bir ara imam ibli yanna gelir, sorar;
-Ey Mansur, sevgi-muhabbet nedir?
-Bu gn sorma, yarn sor.
Ertesi gn olur Hallaci katletmek zere zindandan karrlar ve bir meydana gtrler. Mansur, tam bu srada
yetien ibliye yle seslenir:
-Ey ibli, sevgi- muhabbetin evveli yanmak, sonra katlonulmaktr.
Mansura sormular:
-Sen kimsin
3

32. Sz
8

1. CLT

MUHABBETULLAH

cevap vermiti:
-Ben Hakkm
te bu szn zerine katledilmiti. Meselenin aklamas udur:
Hallac yle bir mertebeye ykselmiti ki, onun nazarnda Allahtan baka her varlk fani, yok olmaya mahkum ve
batl idi. Gerek varlk yalnz Allah=Hakk idi. te bu kadar yksek bir mertebeye km olan Hallac.
ZERRENN YARISI KADAR
Nakledildiine gre Hz. sa (as) bir gn bahe sulayan bir delikanlyla karlar. Delikanl Hz. saya Rabbinden,
sevgisinin zerre arlndaki bir ksmn bana balamasn dile der. Hz. sa ona sen zerre kadarna dayanamazsn
diye karlk verir. Delikanl o halde zerre kadarnn yarsn versin der. Bunun zerine Hz. sa onun iin Ya Rabbi bu
gence sevginin zerre kadarnn yarsn bala diye dua eder ve yoluna devam eder.
Epeyce bir mddet sonra Hz. sann (as) yolu yine oraya dr, delikanly sorar. Delirdi, dalara kt derler.
Hz. sa delikanly kendisine gstermesi iin Allaha dua eder. O srada delikanl dalar arasnda grr, onu gzlerini
gkyzne dikmi ve bir kaya zerinde dimdik ayakta dururken bulur.
Hz. sa (as) delikanlya selam verir, selamn almaz. Ben saym diye kendisini tantarak delikanlnn ilgisini
ekmeye alrken ulu Allahtan kendisine u vahiy gelir: kalbine benim sevgimin yarm zerresini tayan kimse
insanolunun szn hi duyar m? izzet ve celalim hakk iin sen onu testere ile ikiye bisen onun acsn bile
duymaz.4
ALLAH DEMEK
Fakir bir gen, padiahn kzna ak olmu. Bu mitsiz sevdasn gidip memleketin mehur derviine anlatarak
yardm dilemi. Dervi: evladm, ehrin giriinde, tam yol azna otur, kim ne derse desin sadece
Allah
diye
cevap ver demi.
Fakir gen denileni yapm. Gnlerce, aylarca ehrin giriinde baka hibir kelime konumadan Allah demi.
Dervi, yiyeceini, ieceini her gn getiriyormu. Allah diyen gen halk arasnda mehur olmaya balam. Nihayet
bir gn padiah da genci merak etmi. Derviten gen hakknda bilgi istemi.
Dervi, gencin devrin byklerinden olduunu sylemi. Padiah, kalkp genci ziyaret etmi. Kimsin?, Derdin ne?
Ne istersin? demi ise de, gen padiaha kar da Allah demekten vazgememi. Baka tek kelime konumam.
Dervi akam gencin yanna gitmi. Padiah sana kzm vereyim deyene kadar sen ondan sakn ha bir istekte
bulunmayasn! diye tembihte bulunmu. Nihayet bir gn padiah gelip: Ne istiyorsun, istiyorsan seni kzmla
evlendiriyim deyince, gen, derviin akn baklar altnda: yok demi.
-Artk onu istemiyorum. Ben baka bir hatra Allah dedim. Allah devrin padiahn ayama getirip, benim gibi
miskin bir gence kendi kzn teklif ettirdi. Onun hatrna Allah deseydim kim bilir ne olurdu? Ben bundan byle Ondan
bakasn anmyor, Ondan bakasn istemiyorum 5
ZATIYLA MEGUL
brahim Ethem Hazretlerinin yolu bir gn , mam- Azam Hazretlerine urad. mam- Azamn etrafndakiler,
talebeleri, brahim Etheme aldrmaz nazarlarla, garipser gibi baktlar. Byk imam, bu halden rahatsz oldu ve brahim
Etheme seslendi:
-Buyurun, meclisimize eref verin, efendimiz, bymz! brahim Ethem, zr edasyla bir selam verip geti.
Talebeleri:
-Bu zat efendilik sfatna ne bakmdan layktr, o makam nasl buldu? Sizin gibi bir zatn ona efendimiz demesi
nedendir? Diye sordular. Ebu Hanife Hazretleri, iin asln anlatan srr syledi:
-O ara vermeden Allahla, Allahn Zatyla megul, bizse iin dedikodusuyla
Asl i, Allah aramaktr. Halife, brahim Etheme sorar:
-Sizin sanatnz nedir?
-Bu dnyay gnllerine, tekini de isteklilerine brakp burada Allah anmay, orada da Onun yaknna ermeyi i
edinmek6
ALLAHIN YAKINLIIYLA BERABER GURBET M OLUR?
Znnun-u Msriden:
Bir gece Kenan vadisinden ayrlp yola koyulmutum. Vadide ilerlerken nme bir karart belirdi. Bana doru
geliyordu. Ben:
-Bu karart kim? Diye seslendim. O da:
-Bu adam kim? Diye karlk verdi. Ben de:
-Bir garip, dedim. O da dedi ki:

Kalplerin Kefi, s:56

Mesel Denizi, s:14
6
Mesel Ufku, s:18
5

MENBA
1. CLT
-Sbhanallah! Allah, kullarna ah damarndan bile daha yaknken, insan iin gurbet sz konusu olabilir mi? 7
AIK BR GARP
Hikaye edildiine gre Znnunl Msri (rehimehullahu) bir gn Mescid-i Harama girer, stunlardan birinin altnda
rlplak yerde yatan hasta bir delikanl grr. Delikanl yank bir sesle inlemektedir. Bundan sonrasn eyhin
kendisinden dinleyelim.
Yanna sokuldum, selam verdim ve ey delikanl, sen kimsin diye sordum. ben ak bir garibim diye cevap
verdi. Ne demek istediini anlamtm. ben de senin gibiyim dedim.
Bu srada alamaya balad. Onun alamas beni de alatt. Bana sende mi alyorsun diye sordu. ben de senin
gibiyim diye karlk verdim. Bunun zerine daha yksek bir sesle alamaya balad ve gr, yksek bir nara att,
hemencecik ruhunu teslim etti.
Elbisemi zerine rttm, kefen bulmak iin yanndan ayrldm. Kefen satn alp dnnce onu yerinde bulamadm.
aknlk iersinde subhanallah dedim. Bu srada kulama gizli bir ses geldi, yle diyordu ey Znnun! O yle bir
gariptir ki, onu dnyada eytan arad bulamad. Malik arad bulamad, cennette Rdvan arad o da bulamad. O
nerededir? diye seslendim. Kulama u cevap geldi. samimi muhabbeti, ok ibadet etmesi ve hatasndan derhal
tevbe etmesi sayesinde Muktedir Malikin (Allahn) yanna sadakat koltuundadr.8
ATE SEVDKLERMZ YAKMAZ
Anlatldna gre mnafk ve cimri bir adam varm, karsna hi kimseye sadaka vermeyeceine dair yemin
verdirmi, aksi halde boayacan sylemi.
Gnn birinde kapya bir dilenci gelmi ve Ey hane halk! Allah hakk iin bana bir ey verir misiniz? diye
seslenmi, kadn da dilenciye rek vermi. Dilenci yolda mnafkla karlam. Adam bu rekleri sana kim verdi
diye sormu. Dilenci de ite u evin hanm diye cevap vermi. Dilencinin tarif ettii ev kendi eviymi.
Mnafk koca fke ile eve girmi ve karsna sen hi kimseye bir ey vermeyesin diye yemin etmedin mi? diye
barm. Kadn Allah iin verdim diye cevap vermi.
Adam kalkm, tandr yakm ve tam kznca karsna Kalk, kendini Allah iin u tandra at bakalm diye
emretmi. Kadn kalm ziynetlerini alm. Mnafk ziynetleri brak diye barm. Kadn seven sevgilisi iin sslenir.
Ben sevgilimi ziyaret etmeye gidiyorum diyerek yeni elbisesini giymi olarak kendini kzgn tandra atm, adam da
kapa kapatarak oradan uzaklam.
Aradan gnn gemesi zerine mnafk, tandrn bana gelmi. Kapan kaldrnca kadnn Allahn izni ile
yanmadan ierde sapa salam durduunu grerek akna dnm. O srada gizliden kulana yle bir ses gelmi:
-Atein sevdiklerimizi yakmadn bilmiyor muydun? 9
FRAVUNUN KARISI
Nakledildiine gre Firavunun kars asiye kocasndan gizli olarak iman etmi, imann saklyormu. Fakat Firavun
sonunda durumu renince, ona ikence edilmesini emretmi. eit eit ikencelerden geirildikten sonra Firavun
ona imanndan dn diye teklif etmi, fakat Asiye dnmemi.
Bunun zerine Firavun bir tomar kazk getirtmi, bunlarla Asiyenin vcudunun eitli yerlerine vurmular. Sonra
Firavun karsna bir daha dininden dn diye teklif etmi. Asiye ona yle cevap vermi senin zorbaln ancak benim
nefsime hkmedebilir, Kalbim ise Allahn himayesindedir. Beni kymk kymk dorasan bile sadece Allaha kar
duyduum sevginin artmasna sebeb olabilirsin.
Derken Hz. Musa (as) Asiyenin yanna varm. Asiye onu grnce ey Musa! Syle bana, Rabbim benden honut
mu? Yoksa bana kzgn m? diye seslenmi. Hz. Musa ona u cevab vermi. Ey Asiye! Gklerin melekleri senin yolunu
gzlyor, yani hepsi senin zlemini ekiyor. Ulu Allah seninle iftihar ediyor, ne istiyorsan bana syle, mutlaka yerine
getirilecektir.
Bunun zerine Asiye yle dua etmi, Asiyenin duas Kuran- Kerimde Allah tarafndan bize nakledilmektedir. Ulu
Allah yle buyuruyor:
-Ey Rabbim! Bana Cennete senin yannda bir ev yap. Beni Firavundan ve onun amelinden kurtar. Beni zalimler
gruhundan kurtar (Tahrim / 11)10
ALLAH'A YAKINLIK
Manev bir hl iinde bulunduun zaman bakasn isteme... ster daha altm ister daha stn... Hibir makam
arzu etme...
Padiahn kapsna geldiinde hemen ieri girmeyi isteme... Zorla ieri alnncaya kadar bekle... Kendi isteinle
deil, zorla ieri alnmalsn... Tekrar tekrar istemelisin... Pek nazl da olma. ieri girmek iin mcerred izinle de
yetinme.. Seni tecrbe iin olabilir; belki de padiah tarafndan deneniyorsun... Koma; bekle. T ki seni zorla ieri
alsnlar... Bu ekilde ieri alnman senin iin bir fazilet olur. Padiah tarafndan sana bir ikram
olur.

Mehmet Dikmen Latifeler s:87

Kalplerin Kefi, s:55
9
a.g.e. s:58
10
a.g.e. s:58
8

10

1. CLT

MUHABBETULLAH

11

Saraya bu ekilde girdikten sonra seni kimse tekdir etmez... Tekdir sana ancak yapacan kusur dan dolay gelir...
O seni bizzat ieri aldktan sonra korku da olmaz. Padiahn yaptndan mes'ul olmazsn... Ancak kendi isteinle
yaptn ey sonunda mes'ul duruma dersin... Yaptn hareket neticesi sana taarruz vaki olur.
Bu makamda senin iin iyi olmayan ey kendi arzunla hareket etmendir... Sabrn azl, edebe ri ayetsizliin,
bulunduun hle rza gstermemen senin iin hi de iyi olmayan hareketlerdir...
Saraya girmek sana nasib olunca; ban nne e; gzlerini etrafta gezdirmekten sakn... Edepli, terbiyeli olarak
verilen her hizmet ve vazifeyi yapmaya al. Daha fazla ykselmeyi isteme.
yet: "Onlara verdiimiz dnyalklara gzlerini evirme, onlar tecrbe etmek iin dnya ss olarak kadn verdik.
Rabbinin sana verdii rzk hem hayrl hem de devamldr..
Allah- Tel bu yetle sekin Peygamberine edep retiyor; dolaysyla bize...
- "Halini muhafaza et, verilene raz ol.." Buyurulmasnda ki murad:
- "Sana verdiim pek ok hayr, peygamberlik, ilim, kanaat, sabr, slm dini zerindeki saltanat ve o yoldaki
mcadele senin iin en byk nimettir... tekilere verdiklerimden daha iyi ve gzeldir...
Btn hayr haddi bilmekte ve ona raz olmaktadr. Bununla beraber bakalarnn hibir eyine gz dikmemektir.
Baka bir eye iltifat etmemektir... nk o baktn ve arzu ettiin ey ksma ayrlr... Birincisi, senin nasibin
olmasdr... ikincisi, bakasnn nasibi olma ihtimali. ncs, ne senin ne de bakasnndr... ihtimal ki Allah- Tel
onu bir tecrbe vastas olarak yaratmtr..
Baktn ey her ne ise... Eer o sana nasip olmusa ihtirasa dp ardndan kosan da gelir, komasan da...
stesen de gelir, istemesen de... Bu hle gre mutlaka onu elde etmek iin rpnman ve edebe uymayan baz
hareketler yapman sana yakmaz... Bu hl ilim ve akl lsne vurulursa hi de sevilen bir ey olarak meydana
kmaz...
Eer o ey, bakasnn nasibi ise.,. rpnman niin?.. nk o ey sana hibir zaman gelmez...
Yine o ey, ihtimal ki hi kimsenin nasibi deildir fitne ve tecrbe iin yaratlmtr. Byle olduuna gre, akll olan
bir kimse nasl nefsi iin yle bir fitneyi ister... Ve kendine celb. etmeyi arzu eder?..
Bu izahlardan anlalyor ki; btn selmet ve iyilik manev hli muhafazada ve haddi tecavz etmemededir...
Avu ii kadar yerde de kalsan, geni sahalara da ksan, her ikisi de sana gre msavi olmamal... Ve yukarda
anlattmz hlini ve edebini muhafaza etmeye almalsn. Ban nne e.. ok edepli ol... Daha da stn vazife
grmeye al... nk padiaha en ok sen yaknsn, senin kabahatin daha abuk grlr. Bu sebepten senin iin
tehlike daha fazladr.
Bulunduun hlin daha stne ve daha aasna gemeyi isteme... Orada sabit kalmay, baki olmay arzu etme...
Bulunduun vazifenin eklini deitirmeye yeltenme... Byle bir ey yaparsan nimetleri inkr yolunu tutmu olursun;
bu ise, dnya ve hirette sahibim utandrr.
Sonuna kadar anlattmz eyleri yapmaya al... Neticede yle bir hle gelirsin ki o hlde senin iin bir makam
verilir... Seni onda hi ayrmazlar... Sen de onun Allah (c.c.) tarafndan bir vergi olduunu anlarsn... Byle oluunun
delili ve beyan meydandadr; bunu bilir ve o hlin devamna alrsn...
Veller iin hller vardr. Ebdal iin makamlar vardr... Ve sana hidayeti Allah (c.c.) nasib edecektir..11
ALLAH'A VASIL OLMANIN YOLU
Her ey Allah'a kavumakla son bulur. Sen de Hakka vasl olduun zaman manen ve maddeten tekmln
tamama erdirmi saylrsn..
Mevl'ya vasl olmann manas: Halk kalben brakm olmandr... Heva ve hevesin kt yolunu terk etmendir...
rade ve ahs arzularn brakm olmandr; irade ile gitmek, bu yolda iyi saylmaz. Bu iyi olmayan ahvli brakp
Allah'n emirlerine balandn gn, manev yollar artk sana alm demektir. Bu hle erdikten sonra iyi olmayan eski
huylara doru hibir kprdama olmamal. Bakas da seni alkadar etmemeli.. Hakkn emri ve onun hikmetli ilerini
grmelisin.. Bu zikrettiimiz hl fena hlidir.. Hakkn hikmetlerinde kendini kaybetmek makamdr. Bu makama: Hakka
vuslat tabirini kullanrlar.
Hakka kavumak, vasl olmak; bilinen belli bal halkn birbirine kavumasna benzemez; Hakk' bu gibi eylerden
tenzih etmek lzmdr. Ona hibir ey benzemez. O hakikaten gren ve iitendir; ama bizim gibi deil... O ycedir,
mahlkatn hibiriyle kyas olunamaz.. Bu lemi ona kavuan ehl-i vuslat bilir. Hakka kavumann ne demek ol duunu
Allah onlara bildirmi ve gstermitir...
Bu ehl-i vuslattan her birinin ayr makam vardr. Biri, dierinin yerine geemez. Ayn zamanda Allah- Tel her
vel ve her peygambere deiik ynlerden tecelli eder. Hibir peygamber dierinin; hibir vel dier velnin srrna
eremez; vakf olamaz.. Ve yine bu misalden olarak bir mrid eyhinin haline akl erdiremez.. Ayn zamanda mridin de
eyhden ayr eitli hlleri vardr. Bunu da eyh bilemez. Mridin yolu bazen eyhin srrna yaklar, yine de anlayamaz.
te burada eyhinden ayrlr. O mridi bundan sonra Mevl idare eder.
Artk o mrid Hakka teslim olmutur. Hak onu halktan keser... nce eyh onun iin bir mrebbi vazifesi
gryordu, o da mahlk olduuna gre mrid ondan kesilir. Sonra, iki yl getikten sonra ocua st verilmez. Bu da
bir bakma onun gibidir. Nefis ezildikten sonra halka ihtiya kalmaz; istek gittikten sonra kimseden birey
beklenilmez...
imdi o mrid ykselmitir. ayet eyh heva ve nefisle kaldysa mride muhta olur. *
11

Abdulkdir Geylani Ftuhul Gayb s:37

11

MENBA
1. CLT
Sonra nefis ve iradeye gelince: Bunlar Mevl yola getirir, yok olmak olmaz. nk yok olmak bir nevi noksan
saylr. Bu yolda ise noksanlk yoktur. Nefis lmez, islh olur.
Bylece Hakka vasl olduktan sonra kendini masivadan emin gr; huzur iinde bil.. Hak ve hakikatten baka bir
ey grme, ondan bakasna bir varlk tanma.. Bu yolun icab elbette bunu gerektirir..
Bulunduun makamda iyilik, ktlk, vermek, almak, korku, mit, hibirinde Hak'tan bakasnn tesiri olmaz.
nk kendinden korkanlara yine kendisi sahip olur.. Hatalar rtecek yine O'dur..
Kendim bu mertebeye getirdikten sonra Mevl'nn hikmetli ilerini grmeye al.. ok hikmet tayan emirlerini
yapmaya gayret et. Takib edecein yol bu olmal.. Onun taatyla megul ol., ister dnyaya isterse ahirete ait olsun;
btn mahlk eylerden elini ek... Hepsinden kalben ayrl.
Btn mahlkat topla.. Aada hikyesi anlatlacak adam gibi zavall ve aresiz olduklarn tahayyl et..
an, hreti her tarafa korkun bir ekilde yaylm, emirleri kesin, saltanat tam bir padiah.. Bir adam
yakalatyor, ayaklarna ve boynuna zincir vurduruyor. Sonra dalgas dehetli, derinliine derin, aknts iddetli bir nehir
zerindeki aaca astryor...
Sonra ok kymetli, yce ve madd bir deer biilmesi imknsz olan tahtna oturuyor.. Yanna da bir ok oklar,
silhlar, mzraklar ve daha nice elemeli, paralayc ve ldrc letler alyor...
imdi padiah, rastgele o aslm adama oklar, kurunlar yadrmaya balamtr.
Hl byle olunca., o korkun manzaray temaa eden iin o padiahtan korkmadan, merhamet nazarna
snmamak ve korkmamak, o saltanat grmeden geip aslm adama bakmak ve ondan korkmak doru olur mu?
Sonra byle bir eyi akl mantk nasl doru bulur? Hayr, hibir zaman doru bulmaz ve seyircinin hline u hkm
verir:
- "Akl gitmi.. Hissiyat bozulmu.. Ve netice bir hayvandr; ki insana benzemez..
Her eyin hakikatna erdikten sonra basiretsiz, grmez olmaktan Allah'a snrz... Hakka vardktan sonra
ayrlmaktan, Hakka yaklatktan sonra tekrar maneviyatn kapanmasndan, imandan sonra kfre, hidayetten dallete
dmekten yine O'na snrz...
Dnya, anlattmz o byk rmaktr. O her gn tamakta olan su ise, insanolunun ehveti ve lezzetidir.
nsanlara arpan, kt mahlklar da, o dalgalardr... Kader-i lhnin cereyan eden bel ve mihnetleri ise, o oklar ve
silhlardr...
Evet, insanolunun bana bu dnyada en ok gelen ey, bel ve mihnettir... yilik ar ara gelir, fakat zahmetler,
incitici eyler o ara sra gelen iyilii unutturur. Ara sra gelen holuklar olsa bile, yine onda eitli felketler gizlidir. Eer
insan ibret nazar ile bakacak olsa, hayat ve iyi geimin yalnz br leme mahsus olduunu anlayacaktr. yi inanm
olan bunu byle bilir. nk bu hli bilip anlamak, iinde yaatmak ehli imana mahsustur..
Peygamber (s.a.v.) Efendimiz buyuruyor:
- "Hayat, ancak hiret hayatdr/' Yine buyuruyor:
- "M'min Allah'na 'kavumadka rahata eremez..."
Bu szler imanl hakkndadr... Yine buyuruyor:
- "Dnya mminin zindan; kfirin cennetidir." Yine buyuruyor:
- "Allah korkusu ile dolu olan kalb Hakka baldr."
Bu ayan beyan haberlerle beraber bu dnyada nasl rahatlk iddia edilir? u muhakkak ki btn rahatlk Allah'a
balanmaktadr; O7nn emirlerini yerine getirmektedir. Herhalde O'na uymaktadr. O'nun yolunda boynu eik
olmaktadr.
Kul, ancak anlattmz ekilde dnya belsndan kurtulabilir. Kurtulunca da gnl merhametle dolar, kendisine
ltuflar, ihsanlar olur. Her ii ve her yapt doru olur. Bu da Allah tarafndan ona bir iyilik olarak verilir... 12
HAK SEVGSNE BAKASINI KATMAMAK
Birok szlerini iitiyorum, en ok unlar sylyorsun:
- "Kimi sevsem aramz alyor. Y lyor ya kayboluyor. Yahut aramza dmanlk giriyor. ou zaman malm
kayboluyor, param elimden kyor. Bu yzden dostlarmla bozuuyorum."
Ey Allah'n sevgili kulu, Allah Gayurdur. Sevgisine kimsenin ortak olmasn istemez, sevgilisine baklmaya bile raz
olmaz. Allah, bulunan sevgisini ister. Kendi sevdii kulu bakasna vermez. Hal byle iken sen bakasna balanyorsun.
u yet-i kerimeleri iitmedin m:
- "Allah onlar, onlar da Allah' sever/'
- "nsanlar ve cin tayfasn bana ibadet ederler (etsinler) diye yarattm."
Baz mfessirler ibadeti, sevgi olarak aklamlardr.
Reslllah (s.a.v.) Efendimiz bir Hadis-i erifte yle buyurdu:
12

Abdulkdir Geylani Ftuhul Gayb s:64

12

1. CLT

MUHABBETULLAH

13

- "Bir kul, Allah tarafndan sevilince iptilya urar, buna sabrederse iktin gelir bana."
- "ktin nedir?"
Diyen bir sahabiye cevaben:
- "oluunu, ocuunu, maln, mlkn alr."
Buyurdu. nk mal ve evlat, Allah sevgisine perdedir. Hakkn sevgisi blnmez. ki sevginin arasna giren yanar.
Mala ve evlada sevgi oalnca, Hak sevgisi azalr. nsan bu sevgisinden ceza grr. nk Allah'a bir nevi irk
komutur. Halbuki Allah, zatna ve sfatna irk koanlar sevmez. Gayyur ve her eyden stndr. Kendine kar duran
her eyi yok eder. Ta ki o sevdii kulun kalbi yalnz zatna dnsn. te o zaman:
- "Allah onlar, onlar da Allah' sever."
Bu tecelli bir sre devam ederse, sonunda Hakka kar koulan ortaklar, yani irk yok olur. Mal, ocuk ve ehev
arzular istei gider. Mal sevgisi kalmaz, kt hisler lr. Vel olmak, baa gemek, keramet sahibi olmak, kat, makam,
dereceler istenmez olur. Cennet ve onun dereceleri gzden silinir. Kalpteki ahs irade, temenni yok olur. Suyu saf, ii
temiz bir kap halini alr. nk ilah tecelli onu kaplamtr. Bu arada kalp, yolunu ardka ilah tecelli onu yola getirir,
kendinden baka her eyi yok eder. Zaten bakas iin oraya yol kalmamtr. Mevl'nn azamet ve ceberut kuvvetleri
oray sarmtr. Bunlardan baka her ey iin arada bir uurum vardr. lah saltanatn vadileri o imanl kalbin etrafn
evirmitir. Oraya yabanc yol bulamaz. ayet bulacak olsa bile, yokluu ani olur. Birok kimselerin yksek derecelere
erdii olmutur. Bunlar yetimi olmalarna, ramen baz ufak tefek ilerle urarlar. Bunlara yapt o iler zarar
vermez. nk hibiri kalp cihetine yanaamaz. Zaten o dereceye eren kul, bunlar ilah irade ye dayanarak yapar.
Onlar ilah arzu icab olduundan o sevgili kula bir ltuf ve keramet olur. Onun yznden birok zavall kimseler geinir,
ayrca bundan baka oka sevap kazanr. Sonra o iler bir baka ynden kulu tecrbe saylr.
Kul, ahs arzusunu kartrmad mddet ileri iyi gider. Teslim olunca daha iyi gider: Ktlklere kar o
nimetler bir nevi kalkan saylr. yle ki: Paras olur, haramdan kurtulur. ocuklar olur, kimseden yardm istemez. Ailesi
olur, harama gz dikmez. Velhasl dnya ve hiret selmet olur.13
ABAYI YAKMAK
Bir k gecesinde, yn abalarna brnen derviler dershanede halka olup eyh Efendi'yi dinlemeye balamlar.
Efendi Hazretleri anlattka comu, cotuka anlatm, derviler mest olmu, adeta kendilerinden gemiler. Bu arada
ocaa srt dnk olan dervilerden birisinin zerine ate sram. Srtndaki aba tutumu, dumanlar yaylm, dervi
scakln farkna varamam. Allah ak ile iin iin yanan dervi, dndaki atei hissedememi. Bunu gren eyh
Efendi dervii uyarm ve mahcup olmasn diye abay yakan bu derviin Allah ak le yandn sylemi.
Necip Fazl, "Rabbim, Rabbim, bildim bu iin neymi Trke'si, Senin akn atetir, atein gl bahesi." der.
Sonsuzluk kervannn son altn halkalarndan birisi de "yanan atein yakmayacan" ifade eder. "Vcudum yanarken gnlm gl, glistan olur" diyeni ve onun bahar ieklerini, gl kardelerini kastetmitir.
"Kur'an'mz sahipsiz kalrsa cenneti de stemem!" sz anlalmas g bir haldir ki, ancak Onun ateini gl
bahesi gibi duyanlar anlar.
Evet, Onu bulmaktan daha byk bir snak ve saadet, Onsuzluk ateinden daha byk bir yangn ve azap
yoktur.
Onun yolunda ahsn aan insanlarn, o dervi gibi kendi atelerini duymamas veya Onun davasnn yannda
ahs davalarn kk grmesi normaldir.14
ALLAH TEL'YA OLAN EVK
Ey slih kii! Sen bil ki, bir kimse sevgiyi inkr etse sevgi de onu inkr eder. Reslllah Efendimiz duasnda yle
yakarnd:
Ey Allah'm! Ben sana varmak evkini ve kerim yzn grmek lezzetini dilerim.
Yine Reslllah Efendimiz buyurdu ki:
Hak Tel yle buyurdu: "Benim dostlarmn benimle lika evki (yzm grme evk ve arzulan)
uzad (haddini geti). Ben onlara kavumaya onlardan daha ok arzuluyum."
Bylece sen de Allahu Tel'ya olan evkin mnsn bilmelisin. Zira muhabbet evksin olmaz. Lkin bir kii
bilinmez, tannmazsa ona kar evk (gnl arzu ve hevesi) duyulmaz. Eer bilinir, tannr da gz nnde hazr olursa
yine evk olmaz. evk yle bir eye kar duyulur ki, o ey bir cihetten gz nndedir, bir cihetten de gz nnde
deil, gaibdir. Mauk (sevgili) gibi haylde hayr olur, gzdense gaib olur. evkin mns, sevgiliyi dilemektir. T ki,
gnl, sevgiliyi mahedeye hazr olup onu idrki tamam olmaldr. Bundan tr bu makamda ne bilmeklesin?.
Dnyada Hak Tel'ya olan evkin sonuna erimesinin imkn yoktur. nk Hak Tel, marifette hazrdr, mahedede
gaiptir. Mahedenin kemli ise marifettir. Didr ise haylin kemlidir, en mkemmel eklidir. Bilinmeli ki, evk ancak
lmle gnlden kalkar. lmden baka bir sebeple kalkmaz. evkten yine bir cins baki kalr ki, hirette de o evk son
bulmaz. Zira grnr dnyamzda idrkin eksiklii iki yndendir. Bu iki eydendir ki, anlay aczi meydana gelir:
Birincisi: Marifet, u idrktir ki, kara bir perdenin ardndan grmek gibidir. Yahut gn domazdan nce, alaca
karanlkta bir eyi grmek gibidir. Bu marifet, hirette aydnlanr. O zaman bu trl evke kesilir.

13
14

Abdulkdir Geylani Ftuhul Gayb s:115

Mesel Ufku, s:17
13

MENBA
1. CLT
kincisi: Bir kiinin evki olur. Sevdiinin yzn grr. Lkin san ve baka baka uzuvlarn grmemi olur.
Sevgilinin btn uzuvlarnn gzel ve tam olduunu anlar. Bylece kalbinde o uzuvlarn evki belirir, ite bunun gibi
Hazret-i Ulhyyet'in cemlinin nihayeti yoktur. Bir kii bunlar, yni Allah Tel'y ne kadar bilmi olsa O'nun cemli
hakknda bilmedii yine ziyadedir. nk Hak Tel'nn bilinmesinin, marifetinin ucu buca yoktur. Eer bu bilgilerin
hepsi bilinmezse Hazret-i Ulhiyyet'in cemli de lam bilinmemi olur. Ve onlarn tamamn bilmek demoluna ne bu
dnyada, ne de teki dnyada mmkn olabilir. nk insanlarn bilgisi sonsuz ulamaz. Sen bil ki, hirette Allah
Tel'nn didarna bak ne kadar ziyade olursa duyulan lezzet de o kadar ziyade olur ve o lezzet snrsz, sonsuz bir
lezzettir. Eer gnln bak hazrda bulunana, grnene olursa, gnln hali bundan mr sevin, rahatlk, ferah ile
dolar. te buna ns ve lfet denir.
Eer gnln bak geride kalan, bilmedii ve gremedii eylere olursa, ona da evk denir. Bu evkin ise sonu
yoktur. Ne dnyada, ne de hirette onun sonu bulunabilir. hirette de daima yle derler:
"Y Rabbi! Bizim nurumuzu tamamla!" (Tahrm Sresi: 8).
Neden byle derler? nk bir ey Hazret-i Ulhiyyet'leri grnrse o eylerin hepsi nur cinsi ildendir. Ruhlar da o
nurlarn hepsini talep ederler. Lkin iktidarlar, kabiliyetleri olmaz. nk Huda'y kemli ile Hda'dan baka kimse
bilmez. O zaman da kemli ile grme gcn elde edemez. Lkin evk sahiplerinin yolu aktr. T ki, onlara didrn
devaml grn, al artar. te Cennetteki sonsuz lezzetin hakikati budur. Eer bu lezzet ziyade olmasayd, belki
de o lezzet belirmezdi. nk bir ey srekli olursa gnl onun daim lezzetinde kalr. Taze bir lezzet erimeyince ondan
tad duyulmaz. Cennet ehlinin nimetleri ise daima taze olur. yle ki, hazr niyete gre gemiteki nimet az grnr.
nk nimet her gn art ve terakki yolunda olur. Bundan da ns'n (alkanln) mns aklanm, bilinmi oldu.
nk ns, gnl haletinin hazr olan lezzete nisbetide ki, geri kalana iltifat etmez. Eer geri kalana iltifat ederse o
halet evk olur.
u hale gre Hak Tel'nn btn sevenleri hem bu dnyada,hem teki dnyada ns'le evk'in ara yerindedir.
Allah Tel'nn Dvd aleyhisselm'a* yle buyurduu gelen haberlerden renilmitir:
"Cenb- Hak:
Ey Dvd! dedi. Yeryz halkna haber ver ki: Ben beni sevenin dostuyum. Yine benim iin halvete ekilenin,
tenhda ibdet edenin yoldaym. Yine benim zikrimle ns tutann emsiyim, arkadaym. Beni seeni ben seerim.
Yine benim buyruumu tutann ben de buyruunu tutucuyum,
Hi bir kii yoktur ki, gnlnden beni sevsin de ben bunu bilip onu sevmemi olaym ve bakalarnn zerine ona
ncelik mkfat vermemi olaym!
Kim beni dilerse, gerektir ki, ben onunla beraberim. Bir kii bakalarn ararsa beni bulamaz.
Ey yer yznn kavimleri! Size gurur veren ileri braknz. Benim sohbetime, benimle oturmaya, benimle
nsiyete, benimle enis (dost) olmaya yz tutun. Siz bana enis olun ki, ben de size enis olaym. Ben kendi dostlarm,
kendi sevdiklerimi brahim Halil'in mayasndan yarattm. O, benim dostumdur. Musa kellim (benim szcm),
Muhammed bir gzinim, sekin kulumdur.
Ve ben, beni zleyenlerin kalbini kendi nurumdan yarattm. Onlar kendi cellimle besledim."
Kimi peygamberlere yine Cenb- Hak tarafndan yle vahiyler gelmitin
Benim kullarm vardr ki, onlar beni anarlar. Ben de onlar anarm. Onlar beni arzular, ben de onlar arzularm.
Onlarn steklisiyim. Onlarn baklar banadr. Benim baklarm onlaradr. Eer sen onlarn yolunu tutarsan, ben seni de
dost tutarm. Eer onlarn yolundan kaarsan, kendime seni dman tutunurum.
Sevgi, muhabbet, evk, Allah'a yaknlama (ns) konularnda bunlar gibi haberler oktur. Bu kadar yetiir.15
ALLAHI TANIMA ve SEVME LEZZET CENNET LEZZETN UNUTTURUR
Belki sen yle demek isliyorsun:
-Cennetin lezzetini unutturan bir lezzete zihnim bir ekil bulamad. Belki bu yolda ok szler sylenmitir. Bunun
tedbiri nedir? T ki, o lezzeti duymak ve anlamak imkn olmasa da bari ona imn getirmek myesser olsun!
Ey slih kii! Sen bil ki, onun aresi drt eydir:
Birincisi: Bu sylenen szleri ok dnmeli, fikreylemelisin. T ki, iyice bilinmi olsun. nk bir sz kulaa bir
kezcik eriirse onun mns gnln derinliine erimeyebilir.
kincisi: Sen unu bilmelisin ki, demoullarnn gerek lezzetle, gerekse yksek ilekteki sfatlar ayn ekil ve
derecede yaratlmamtr. Kk ocuklarn ilk stei ve lezzeti yemekle yaratlmtr. O, yemekten baka ey bilmez.
Vaka ki, yedi yana yaklar, ocukta oyun oynamak istei ve lezzeti doar. yle ki, yemek yemeyi brakr, oyuna
dalar. On yana yaklanca gzel elbisenin ve ziynetin ilei ve lezzeti onda doar. Halta onlarn arzusu le oyunu da
brakr. On be yana erdii zaman onda kadn tayfasnn arzusu peydahlanmaya balar. Onun lezzeti ve ehveti onda
belirir. Ona erimek iin her eyini elden karr. Vaka ki, yirmi yana basar, onda bakan olmak, nmek, maln
oaltmak ve ikbal dilekleri belirir. Bu da dnya lezzetlerinin sonuncusu olur. Nitekim Kur'n- Kerm yle buyurur:
"Dnya hayat, ancak oyun, elence, sslenme, nme, mal ve evldn oalmas bakmndan
aranzda stn olmay dilemektir." (Hadd Sresi: 20)
Byyen gen, bu yollar geince eer onun btnn dnya sevgisi bozmam, gnln hastalandrmamsa,
onda:
15

mam Gazali Kimya-y Saadet

14

1. CLT

MUHABBETULLAH

15

Alemi bilmenin, tanmann lezzeti ile,

Bu lemi Yaratan' tanmann,

Mlk ve molekln srlarn bilmek arzusunun lezzeti belirir.

Nitekim dnya lezzetlerinden be son gelen lezzetin yannda eskiden gelen lezzet daha hafif kalr. Bakan olmak
lezzetlerinin hepsi de marifet lezzetinin yannda eksik kalr. Cennet lezzeti de karnn ve gzn (yiyip ime ve grmenin)
lezzetidir. Ondan fazla bir ey deildir. Onun da an: Bir baheyi temaa klmak, gzel yemekler yemek, yeilliklere,
akarsulara, ssl kklere gz atmaktr. Bu istek ve arzular zaman olur ki, bu cihanda daryaset hrs yannda ve
buyruk buyurmak lezzetinin yannda muhtasar olur. Nerde kald ki, marifet lezzeti yannda muhtasar olmayacak? Kimi
zaman olur ki, rahipler kk tapnaklarn kendilerine zindan klarlar. Yiyeceklerini bir nohut kadarna indirirler. Neden?
nk o keiler makam, halktan beeni ve kabul grmek isterler. Kendilerine gsterilecek medih ve sena lezzetinden
tr bunu yaparlar. Bylece bu trl keilerde makam ve halka kabul sevgisi Cennet sevgisinden ziyade olmu olur.
nk Cennetin lezzeti, karnn ve gzn, birleim organlarnn lezzetinden daha fazla deildir.
Bylece, makam, mevki lezzeti ki, btn lezzetler onun muhtasardr, marifet lezzetinin yannda o da muhtasar ve
aa mertebeye der. Bunlarn hepsine erimi olan kii hepsine de imn getirir. Ama makam arzu ve hrsna
erimeyen ocuk, onlara imn getirmez. Eer ocua bakanlk etmesini bildirmek dilesen bildiremezsin, arif kii senin
krlnn elinde cizdir. Sen ocua anlatamadn gibi onlar da sana anlatamazlar. Lkin ne kadar akln varsa onun
olanca gcyle dnsen bu mn sana gizli kalmaz.
ncs: Bu il da udur ki, arif kiilerin hallerine bakmal, nazar klmalsn. Onlarn szlerini dinlemelisin.
nk kadn tabiatl olan erkekler, inninler (erkeklii olmayanlar) sevgiye balama ve sevgiyi olgunlatrma (cima)
lezzetinden habersizdirler. Lkin erkekleri grnce nesi var, nesi yoksa cima dilei iin harcederler. Bylece muhannes
ve adem-i iktidar'a uram; olan erkeklerde zarur bir lim doar ki, kendilerinde olan ehvet ve lezzetten baka er olan
kiilerde bir lezzet ve istek hrs bulunduunu anlarlar.
Rbia Hatun bir kadnd. Onunla Cennet haberini konuurlarken:
nce evin sahibi, ondan sonra ev gerektir! dedi. Eb Sleyman Drni dedi k:
Hak Tel'nn kimi kullan vardr ki, Cehennem korkusu ve Cennet umudu onlar megul edemezken dnya
onlar megul edebilir?
Mrf-i Kerh'nin dostlarndan biri kendisine dedi ki:
- Bize syle, seni halktan ve dnyadan nefret ettirip halvete ve ibdete balayan nedir? lm korkusu mu?
Cehennem korkusu mu? Yoksa Cennet umudu mudur? O zaman Mrf-i Kerh ona u cevab verdi:

Bunlarn hi biri deildir. u Padiah ki, bunlarn hepsi onun elindedir, eer o Padiah sevgisinin ve
dostluunun lezzetini zevk eylesen. ondan baka her eyi unutursun. Ve eer sana onun btn marifeti hasl olsa
bunlarn hepsinden ar edersin. Byezid'in kadri yce bir dostu vard. Bir gn o dostu Byezide yle dedi.
Otuz yl var, gece namaz klar, gndz oru tutarm. Fakat sylediiniz snnetlerden hi birisi bana zahir
olmad.
Byezd de:
Eer yz yl ibdet etsen o haller yine sana grnmez! dedi. O kii:
-Niin? diye sordu. Byezd de:
nk, dedi. Sen kendi mevcudiyetinle hicaba (perdeye) girmisin. Sen yalnz kendim seviyorsun.
O kii:
Bundan kurtulmann aresi nedir? diye sordu. Byezd:
aresini yapmaa gcn yetimez! dedi. O kadri yce dost:
Bildir, yaparm! dedi. Byezd yine:
Yapamazsn! deyince, o kii:
- Hele bir syle! Yapaym! dedi, Oda:
Hemen bir berberin yanna git! San ve sakaln tra ettir. Beline de bir futa (nlk) bala. Eteine ceviz
doldur. Pazar yerine gir ve yle bar:
Her kim enseme bir sille indirirse ona u kadar ceviz vereceim! Sonra da ehrin kadsnn ve sultannn yanma
kadar bu halde git! Bunlar iiten Byezd'in dostu: Sbhanallah. dedi Bunun zerine Bayezid:
Sbhanallah demekle rk'e (mriklie) dtn, Allah'a ortak kotun! nk Sbhnallah ' kendi tazimin iin
syledin! dedi.
O kii:
Baha baka sz syle k, bunlar yapmak elimden gelmez! dedi. Byezd de:
-Birinci are budur. Onu syledim, dedi. O kii yine:
Bunu yapamam! dedi. Byezd de:
Zaten ben de sana yapamayacan sylemitim, buyurdu.

15

MENBA
1. CLT
Evet, Byezd de bu sz o kiinin makam, mevki isteklerinde bulunduundan tr sylemi, brnd
perdeyi, kendi kendini Hak'dan nasl perdelediini ona aklamt. Halbuki Byezd'in dedii yolda hareket etmek onun
kurtuluunun tek aresiydi.
Bir hadis- erifte yle buyurulmutur:
sa aleyhisselm'a Allah Tel yle buyurdu: "Bir kulun kalbine nazar klsam, onda ne dnya, ne
hiret kaygsn grmesem, kendi muhabbetimi onun kalbine yerletiririm. Ve o muhabbetin koruyucusu
ben olurum."
sa aleyhisselm'a: Amellerden hangisi daha faziletlidir? dye sordular. Oda:
Hak Tel'nn dostluu ve Hak Tel'nn iledii ie rza gstermek! dedi.
Bunlar gibi haberler ve hikyeler oktur. Szlerin gelii ile de malm olur ki, halkn nazarnda Hak Tel'nn ve
marifetinin sevgisi Cennet'ten ileridir. Bu yolda ok dnmelisin. 16
AKEMSEDDN HAZRETLERNN OULLARI
Hazreti Fatih'in de hocas olan Akemseddin Hazretlerinin 12 ola vard. Bir gn 12 olunu da yanna toplayp,
uzun uzun onlar seyrettikten sonra, Allah'm sana hamd senalar olsun diye dua etti. Akem seddin Hazretlerinin
oullar, babalarna; kendilerini verdii iin Allah'a hamdediyor sandlar.
Akemseddin Hazretlerinin meczup bir mridi vard. eyhine:
Ben senin niin hamdettiini biliyorum, dedi
Hazreti eyh:
Neden? diye sorduunda, yle dedi:
--Sen Allah (c.c.) sana 12 evlt verdii halde hi birisinin sevgisi, senin kalbini Allah'a olan muhabbetinden
ayrmad iin hamdediyorsun.17

16
17

mam Gazali Kimya-y Saadet

Byk Dini Hikayeler
16

1. CLT

MUHABBETULLAH

17

17