Professional Documents
Culture Documents
Ditët e Teshrikut
Ditët e Teshrikut
Ditët e Teshrikut
All-llahun prmendeni n ditt e caktuara (n ditt e bajramit). ([13])
Ato jan fest pr ne, si thot Muhammedi, alejhis selam:
Dita e Arafatit, dita e par e Kurban Bajramit, ditt e teshkrikut (tri ditt vijuese t k.
bajramit) jan festa jon, ithtarve t Islamit; ato jan dit ngrnie dhe pijeje. ([14])
Kto dit jan dit pr therje t kurbanit, i cili ekskluzivisht duhet t jet vetm pr
Allahun. Thot Allahu:
Thuaj: Namazi im, kurbani im, jeta ime dhe vdekja ime jan thjesht pr All-llahun,
Zotin e botve. ([15])
Therja e kurbaneve aspak nuk korrespondon me shpifjen q i bhet Islamit se kinse ai
nuk ka mshir ndaj kafshve. Allahu, sikur q ka krijuar njeriun ka krijuar edhe kafshn, dhe ka
sqaruar se sikur q mshira e Tij kaplon at q kujdeset pr kafsh po kshtu ndshkimi i Tij
prfshin at q sht i vrazhd ndaj tyre.
Ebu Hurejre r.a. thot se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:
Nj njeri duke udhtuar n nj rrug e kaplon etja e madhe, e gjen nj pus, zbret n t
dhe pi uj. Pastaj del nga pusi dhe has nj qen me gjuh t nxjerr jasht q han balt nga etja.
Njeriu thot: Kt qen e paska kapluar etja si m pat kapluar edhe mua m par. Pastaj njeriu
zbret n pus dhe mbush kpucn e vet me uj, pastaj e kap me goj derisa ngjitet lart dhe i jep t
pij qenit. All-llahu pr kt e falnderon dhe ia fal mkatet. (Ashabt i) Than: O i Drguari i
All-llahut, edhe pr kafsht kemi shprblim? (Pejgamberi) Tha: N gjithka q ka mlqi t
lagur ka shprblim. ([16])
N nj transmetim t Buhariut dhe Muslimit (ku kjo ngjarje theksohet m gjersisht),
theksohet:
Nj dit nj qen u soll rreth pusit, pasi q etja e kishte kapluar pr vdekje. At e sheh nj
lavire dhe horre prej Beni Israilve e cila e zbathi kpucn e saj dhe me t i dha uj qenit derisa e
ngopi; pr kt vepr iu faln mkatet.
E shihni, Allahu fali mkatet e nj prostitute vetm e vetm se ajo tregoi kujdes pr nj
kafsh. Por, si tham, ndshkimi kaplon ata q jan t vrazhd dhe t pamshirshm ndaj tyre.
Nga Ibni Umeri r. anhuma transmetohet se i Drguari i All-llahut s.a.v.s. ka thn:
dhe q ta prmendin All-llahun n ato dit t caktuara (n shenj falnderimi).
([20])
Pejgamberi, alejhis selam ka thn:
Ditt e Teshrikut jan dit ngrnie, pijeje dhe prmendjeje t Allahut. ([21])
3. Rregullat prkatse t ktyre ditve
1) Nuk lejohet agjrimi i tyre ngase Muhammedi, alejhis selam ka thn:
Ditt e Teshrikut jan dit ngrnie, pijeje dhe prmendjeje t Allahut. ([22])
Ibni Omeri dhe Aisheja transmetojn se:
Pejgamberi, alejhis selam nuk i ka dhn leje askujt t agjroj kto dit prve haxhiut
q nuk ka mundsi t ther kurban. ([23])
Transmetohet se Pejgamberi, alejhis selam:
:
Ka ndaluar t agjrohen gjasht dit gjat vitit: Tri ditt e Teshrikut, Ditn e Fitr
Bajramit, Ditn e K. Bajramit, dhe Ditn e Xhuma, q sht e veuar nga ditt tjera. ([24])
Ka ndaluar t agjrohet nj dit para Ramazanit, Ditn e K. Bajramit, Ditn e F. Bajramit
dhe tri ditt e Teshrikut. ([25])
Abdullah b. Amri kishte shkuar n Ditt e Teshrikut tek babai i tij Amr el-Asi, dhe ai me
at rast ia ofroi ca ushqim. Jam agjrueshm, nuk mund t ha- i qe prgjigjur Abdullahu. Ha,
ngase kto jan dit q Pejgamberi, alejhis selam na urdhronte t hanim n to dhe na ndalonte
agjrimin e tyre([26])-i tha babai.
Disa nga selefi mendonin se lejohet agjrimi i ktyre ditve, por ky mendim, ose sht
thn si shkak i mos njohjes-informimit me hadithet e ndalimit, ose edhe mundsia tjetr q ata
kan patur pr qllim haxhiun q bn haxhin temettu apo Kiran dhe nuk ka mundsi t ther
kurban. Ktij i lejohet agjrimi i ktyre tri ditve, si ka thn Allahu:
ai q bn umren para haxhit (duhet therr) nj kurban q i vjen m leht, mirpo nse
nuk ka, le t agjroj tri dit gjat haxhit e shtat dit kur t ktheheni, kto jan dhjet dit t
plota. ([27])
Vrtetim tjetr pr kt merret edhe hadithi i Buhariut nga Amri dhe Aisheja se:
Nuk lejoi q t agjroheshin Ditt e Teshrikut prve pr at q nuk pati mundsi t ther
kurban.
2) Dhikri. Meq kto dit jan si prmbyllje e sezonit t haxhit, nj sezon adhurimi, ku
haxhilert prmbyllin vlern e dhjet ditve t Dhul Hixh-xhes me ritualet e Haxhit ndrsa ata
q nuk kryejn Haxhin plotsojn me rituale adekuate, si: falja e namazit t bajramit, therja e
kurbanit, etj, u prshtat q ato dit t prmbyllen me dhikr-prkujtim t Allahut([28]). Thot
Pejgamberi, alejhis selam:
Ditt e Teshrikut jan dit ngrnie, pijeje dhe prmendjeje t Allahut. ([29])
Urtsia e tekbirit n kto dit, si potencon Hitabiu, sht pr faktin se pabesimtart n
periudhn paraislame kurbanet e tyre i thernin n emr t putave dhe idhujve t tyre ndrsa ne,
nprmjet shqiptimit t tekbirit, shprehim besimin ton t pastr se kt rit, sikurse do gj tjetr,
e kryejm vetm pr Allahun e Madhruar([30]).
Dhikri, si form adhurimi, sht nj ligj i Allahut pas do adhurimi([31]). N lidhje me
namazin Allahu i madhruar ka thn:
Kur t kryeni namazin (e friks) prmendeni All-llahun, kur jeni n kmb, ulur, t
mbshtetur. ([32])
Prkitazi me namazin e xhumas ka thn Allahu:
E kur t kryhet namazi, ather shprndahuni n tok dhe krkoni begatit e All-llahut,
por edhe prmendeni shpeshher All-llahun, ashtu q t gjeni shptim. ([33])
Po kshtu, pr Haxhin, Allahu thot:
E kur ti kryeni detyrat tuaja, prmendeni All-llahun sikurse i prkujtoni prindrit tuaj,
bile prmendeni edhe m forte. ([34])
Dhikri n kto dit sht n format dhe aspektet vijuese:
Tekbiri pas do namazi. Kshilli i Prhershm pr Fetwa, prkitazi me dhikrin n kto
dit, ka lshuar kt deklarat: N festn e K. Bajramit ligjsohet tekbiri i pakushtzuar dhe ai i
kushtzuar. I pakushtzuar sht tekbirit n do koh prej fillimit t muajit Dhul Hixh-xhe e deri
n ditn e fundit t bajramit ndrsa i kushtzuari sht vetm pas namazeve farz duke filluar nga
namazi i sabahut t Arafatit e deri n ikindin e dits s tret dhe t fundit t teshrikut([35]).
Forma e tekbirit sht: Allahu ekber, Allahu ekber, la ilahe il-la Allah, vallahu ekber, Allahu
ekber ve lil-lahil hamd!
Prmendja e emrit t Allahut (bismilah-i) me rastin e therjes s kurbanit. Thot Allahu:
(Vijn) Pr t qen t pranishm n dobit e tyre dhe q ta prmendin All-llahun n ato
dit t caktuara (n shenj falnderimi) dhe pr q i ka furnizuar me kafsh. ([36])
Bismilahi me rastin e ngrnies dhe pijes.
Tekbiri me rastin e hedhjes s guralecve.
Prkujtimi i Allahut prgjithsisht([37]). Thot Allahu:
E kur ti kryeni detyrat tuaja, prmendeni All-llahun sikurse i prkujtoni prindrit tuaj,
bile prmendeni edhe m fort. Ka disa prej njerzve q thon: Zoti yn, na jep Ti neve n kt
bot! Pr t nuk ka asgj n botn tjetr. 201. E, ka prej tyre asish q thot: Zoti yn na jep t
mira n kt jet, t mira edhe n botn tjetr dhe na ruaj prej dnimit me zjarr! 202. T tillt e
kan shprblimin nga ajo q e fituan. All-llahu sht i shpejt n llogari. ([38])
Shnim: Tekbiri i kushtzuar a bhet vetm pas namazeve farze apo edhe pas namazeve
tjera? Nse njeriu fal namaz fakultativ n kto dit t teshrikut, a duhet pas atij namazi t kndoj
tekbir apo jo?
Dijetart kan polemizuar rreth ksaj shtjeje. Buhariu n Sahihun e tij rrfen se disa
nga selefi kndonin tekbirin edhe pas namazeve fakultative- nafileve, gj q dshmon ligjsimin
e kndimit edhe pas ktyre namazeve([39]). Mirpo jo t gjith mendojn si Imam Buhariu. Nse
Imam Shafiu mendon se sht e preferuar kjo gj, Ebu Hanife, Maliku, Theuriu, Ishaku dhe
Davudi thon se nuk ka nevoj pr tekbir pas namazeve nafile([40]).
Disa kan rn ne konfuzion se a kndohet para apo pas istigfarit pas faljes s namazit
farz? Pr kt nuk sht transmetuar ndonj citat i drejtprdrejt kshtu q shtja mbetet e
hapur; bn edhe para por edhe pas, madje kt t fundit e preferuan disa dijetar([41]).
Nse falet vetm njeriu, a t bj apo jo tekbirin? Edhe pr kt kan diskutuar dijetart.
Omeri dhe Ibni Mesudi mendojn se nuk ka nevoj pr tekbir nse falesh vetm ngase ai, si
thot Ibni Mesudi, sht pr ata q falen me xhemat. Kt mendim e ka prvetsuar edhe
Ibrahim en-Nahijj([42]).
Maliku([43]), Shafiu, Evzaiu, Ebu Jusufi, Muhammedi, etj, mendojn se tekbiri duhet
thuhet edhe nse njeriu falet vetm.
Nse e harron tekbirin pas namazit far t bej? Shafiu mendon se duhet ta thot edhe
nse ka kaluar koh e gjat, gj pr t ciln Maliku dhe Ebu Hanife nuk kan pajtuar. Ata thon
se nse sht afr koha e kryerjes s farzit, kthehet dhe e bn, ndryshe, nuk ka nevoj. Uthejmini
ka thn: Mendimi i qlluar sht se tekbiri bie nse kalon koh e gjat prej namazit e jo pse
njeriu vetm del prej xhamis. Kjo pr arsye se tekbiri sht i ndrlidhur me namazin; nse i
kalon koha namazit i kalon edhe tekbirit, madje nse kalon koh e gjat e mos thnies ather kjo
i bie sikur ai nuk sht i ndrlidhur me namaz.
Nse njeriu nuk e z namazin me xhemat prej fillimit far bn pas kndimit t tekbirit t
xhematit? Maliku([44]), Shafiu, Evzaiu, Ahmedi, Ishaku, Ebu Teuri dhe Ebu Hanife mendojn
se ai duhet ta plotsoj namazin e mbetur e pastaj ta thot tekbirin, gj pr ka Hasani nuk ka
pajtuar.
Mysafiri si t veproj? Maliku, Shafiu dhe Ahmedi mendojn se ai duhet t bj tekbir, gj
pr t ciln nuk mendon njjt edhe Ebu Hanife([45]).
Gruaja a kndon tekbirin? Shafiu, Maliku, Ebu Jusufi dhe hanbelitt mendojn se lejohet
ta kndoj edhe gruaja tekbirin ndrsa Ebu Hanife thot se gruaja nuk ka nevoj.
ka nse Imami harron tekbirin? Nse imami harron t kndoj tekbirin ather fillojn
xhemati([46]).
3) Dit t therjes. Pejgamberi, alejhis selam ka thn:
T gjitha ditt e teshrikut vlejn pr therje. ([47])
Bazuar n kt, ditt e therjes s kurbanit jan katra: dita e par e k. bajramit dhe tri ditt
e teshrikut.
4) Pr haxhilert jan dit t hedhjes s guralecve. Pas namazit t dreks haxhiu gjuan
shtat (7) guralec n xhemren e par, pastaj kthehet kah kibleja dhe bn dua. Pastaj hedh edhe
shtat guralec n xhemren e mesme dhe vepron njsoj sikurse n hern e par. Pastaj,
prfundimisht, hedh shtat gur n xhemren e madhe por nuk vepron sikur n dy rastet e
para([48]). Pra nuk ndalet q t kthehet kah kibleja dhe t bj dua([49]).
5) Duaja. Thot Allahu:
E kur ti kryeni detyrat tuaja, prmendeni All-llahun sikurse i prkujtoni prindrit tuaj,
bile prmendeni edhe m fort. Ka disa prej njerzve q thon: Zoti yn, na jep Ti neve n kt
bot! Pr t nuk ka asgj n botn tjetr. 201. E, ka prej tyre asish q thot: Zoti yn na jep t
mira n kt jet, t mira edhe n botn tjetr dhe na ruaj prej dnimit me zjarr! 202. T tillt e
kan shprblimin nga ajo q e fituan. All-llahu sht i shpejt n llogari. ([50])
Dijetart e kan preferuar shum thnien e ksaj lutjeje gjat ditve t teshrikut([51]).
6) Preferohet shtrimi i drekave apo darkave pr miq, shok, t afrm, t varfr, etj. Ibni
Tejmije ka thn:
Tubimi i njerzve pr ushqim n ditt e fier dhe kurban bajramit si dhe n ditt e teshrikut
sht sunnet. Kjo sht moto e Islamit, q si sunnet-tradit na e la Muhammedi, alejhis
selam!([52])
Por jo me shpenzime t teprta e t pa nevoja. Thot Allahu:
dhe (hani-jepni) mos teproni, pse Ai nuk i do shkaprderdhsit. ([53])
Shnim: Ka thn Ibni Rexhebi([54]):
N thnien e Muhammedit, alejhis selam se ditt e fests jan dit ngrnie sht pr
qellim se me at ushqim njeriu forcohet pr dhikr dhe respekt e nnshtrim pr Allahun. Allahu n
Kuran na ka rrfyer pr begatin e kafshve e ka thn:
E devet (therrjen e tyre pr kurban) ua kemi br prej dispozitave t All-llahut, e ju prej
tyre keni dobi, andaj prmendeni emrin e All-llahut duke qen ato (t prgatitura pr therrje) n
kmb, e kur t shtrihen ato n tok (dhe tu dal shpirti), hani prej tyre dhe ushqeni nevojtarin
dhe at q lyp. Ashtu, ato ua vm n shrbimin tuaj q ju t jeni mirnjohs. ([55])
72 () 71 (
)
A nuk e shohin ata se nga ajo q Ne vet e shpikm, u krijuam atyre kafsht q ata i kan.
72. Dhe ua bm ato q tu binden atyre, e disave prej tyre u hipin, ndrsa prej disave ushqehen.
73. Ata kan edhe dobi t tjera n to, e edhe pin (qumsht) prej tyre. A nuk duhet t
falnderojn? . ([56])
Allahu kto kafshe i krijoi pr njeriun dhe interesat e tij ndryshe Allahu nuk ka nevoj pr
asgj prej tyre. Pabesimtart n t kaluarn e edhe tani u ofrojn zotave t tyre fals mishra t
kurbanve t tyre. Islami nj gj t till e ka ndaluar, dhe Allahu ka sqaruar se:
Tek All-llahu nuk arrin as mishi e as gjaku i tyre, por te Ai arrin bindja juaj. Ai ashtu ua
nnshtroi ato juve q ta madhroni All-llahun pr udhzimet q ua bri. Bamirsve merru
myzhde. ([57])
Kur dhuntia e dhuruar nga Allahu t shfrytzohet pr adhurim Allahun konsiderohet se
pronari i saj ka br falnderimin m t mir pr tNdrsa ata q prdorin kto begati pr ti
br mkat Allahut, ata jan prbuzs t t mirave dhe meritojn q ato dhunti tiu merren.
Ndoshta ngrnia nga mishi i kurbanit sht dshmia m e mir pr kt ngase edhe kafsht
pranojn me vullnet ti nnshtrohen Allahut ndrsa njeriu i bn mkat dhe e kundrshton. Ka
thn Allahu:
e nuk ka asnj send q nuk e madhron (nuk i bn tesbih), duke i shprehur falnderim
Atij. ([58])
Vetm All-llahut i bn sexhde do gjalles q sht n qiej e q sht n tok, e edhe
engjjt, ata nuk bjn kryelartsi. ([59])
A nuk e di pr All-llahun se Atij i nnshtrohet (i bn sexhde) kush sht n qiej dhe kush
sht n tok, edhe dielli, edhe hna, edhe kodrat, edhe bimt, edhe shtazt, e edhe shum njerz,
po shum jan q dnimi sht merit e tyre. At q e poshtron All-llahu nuk ka kush q mund
ta bj t ndershm. All-llahu punon at q dshiron. ([60])
Ndoshta ktu qndron urtsia se pse Allahu prmendi n Kuran se shum njerz dhe
xhin jan n shkalle morali m t ult se sa kafsha.
Ditt e Teshrikut dhe prkujtimi i Xhennetit
Ndalimi i agjrimit n kto dit pas veprave t mira gjat dhjet ditshit t par t Dhul
Hixh-xhes dhe dfrimit t lejuar n to pas riteve t haxhit, reflekton gjendjen e besimtarit n kt
bot. Tr jeta n kt bot sht udhtim pikrisht si sht haxhi. Dunjaja sht koh e ihramit
t besimtarit nga ndalesat dhe epshet; ai q bn durim n kto dit dhe largohet nga epshet n
haram, kur t prfundoj udhtimi i jets s tij dhe t rrij n Mina t dshirave, ai do t
pastrohet nga mkatet dhe tr jeta e tij do t jet sikurse ditt e Minas: gzim, ngrnie, pije dhe
prkujtim t Allahut([61]). Mu pr kt, banorve t Xhennetit iu thuhet:
(U thuhet) Me t mir hani e pini, pr at q vepruat mir. ([62])
(E thuhet) Hani e pini shijshm, ngase n ditt e kaluara ju e prgatitt kt. ([63])
Ai q sot agjron ndaj epsheve t tij, iftar do t bj nesr pas vdekjes s tij!
Ai q ngutet dhe knaqsin e ndaluar e praktikon, ai privohet nga knaqsit e
Xhennetit.
Andaj t vendosim: Duam t agjrojm heqim dor nga t kqijat sot pr tu shprblyer
nesr apo duam sot t dfrehemi e nesr t prjetojm pikllimin?!
Dhasht Zoti e festat tona bhen t ksaj natyre dhe me moto e msime t ngjashme!