Professional Documents
Culture Documents
Chapter 1 Physics
Chapter 1 Physics
Chapter 1 Physics
;sl oHdj
;rx. yd tAjdfha fh
wxY= lmkh
i,
a k
s l
a h
s l tla fl<jrl lmkhla we;s l
s fuka tys le,Uu
q la we;s l<
yels h' tu le,Uu
q o`.rj, <x yd wE;a we;s lrka i,
a k
s l
a h
s f.a mp
% drKh
jk nj fmfk'a fuys ;rx.h mp
% drKh u i|yd udOHh jf
Q ha i,
a k
s l
a h
s h's
udOHhla ;=<ska ;rx.hla m%pdrKh f udOH wxY= wdj;Sh p,khlg
Ndckh f' fuys udOH wxY= bhg fyda miq mig p,kh f' ke;fyd;a udOH
wxY= by<g fyda my<g p,kh f' ia,skalsh f.a ;rx. m%pdrKfha ia,skalsfha
or bhg yd miq mig p,kh f' c, ;rx. m%pdrKfha wxY= by<g yd
my<g p,kh f' fuu wjia:d foflys u" tu wxY= uq,a ia:dkhg kej;
mefKk ksid" udOH wxY=j, ia:dmkhla isfkd ;rx.h muKla bhg
m%pdrKh f'
;rx. mp
% drKfha tla i:
a dkhl lmkhg n`ka jQ udOH wxYj
= la B <
wxYj
= fj; Yl;
a h
s ,nd foh's tu wxYf
= jka B<`. wxYj
= g Yl;
a h
s ,ndfoh's f
wdldrhg udOHhl tla fl<jrl ig
s wfkla fl<jrg ;rx. uk
s a Yl;
a h
s
ifmI
a% Kh jk nj Tng meye,s jkq we;'
udOHhla ;=<ska ;rx.hla m%pdrKh jk Ydjg idfmalaI j udOH wxY=
p,kh jk wdldrh wkqj ;rx. j. follg fnh yels h'
1' wkj
a dhdu ;rx. ( longitudinal waves )
2' ;Shla ;rx. ( transverse waves )
wkajdhdu ;rx.
;rx.h m%pdrKh jk Ydjg u udOH wxY=j, lmkh is jk ;rx.
wkajdhdu ;rx. k f' ia,skalshla tys wlaIh Tiafia lmkh lsfuka
ia,skalsfha we;s jk wkajdhdu ;rx. kslaIKh l< yels h' lsh;a ;,hla fyda
iriq,la fyda lmkh lsfuka o jd;fha fujeksu wkajdhdu ;rx. we;s f'
ia,skalshl yd iriq,l lmkh ksid yg .kakd wkajdhdu ;rx.
1'3 rEmfhka laf
imv
S k
wxY= lmkh
1'3 rEmh
r,k
;rx.h m%pdrKh jk Ydj
Yla;sh ifm%aIKh jk Ydj
fuys jd; wxY= <x j msysgk ;eka imSvk (compressions ) f' iriqf,a
;s <x jk g uq,ska f;rmS ;snQ jd; wxY= wE;a ula is f' fujeks ;eka r,k
(rarefaction ) f,i yekaf' m<uq wjia:df imS; j ;snQ jdhq wxY= iriqf,a
fkd,fha fnod u i|yd h'
YSI
wxY=
lmkh
wxY= lmkh
ksk
ksk
c, ;rx.
l%shdldrlu 1'3
l%shdldrlu 1-1 fuka c,h l,Ujd tA u; l=vd lvis Trejla fyda Rcqf*da
lene,a,la fyda ma,diala fnda,hla fyda ;nd kslaIKh lrkak'
fuys c, ;rx.h c, mDIaGh f.a m%pdrKh jk kuq;a mDIaGh u; we;s
lvis Trej c, ;rx.h iu. bhg .uka fkd lrhs' tfy;a th by<g yd
my<g muKla p,kh f' tA wkqj c, ;rx. m%pdrKfhaa c, wxY= Bg ,nlj
by<g yd my<g lmkh jk nj meye,s f'
wms ka c,fha u;=msg we;sjk c, ;rx. ms<sn|j kej; i,ld n,uq' c,
;rx.hl u,
q a my
s
s f ig
s by<g we;s jk Wmu ,lI
a h Y
S I (crest ) f,i o my<g
we;s jk Wmu ,lI
a h k
s k ( trough ) f,i o ykj
a h's ^1'4 rEmh& ;rx.hla
mp
% drKh f k
s khla j ;n
s Q c, mDIG
a h lu
% fhka tys kY
s p
a , my
s
s u miq lrka
f.dia Y
S Ihla njg m;a f' tA iu u l,k
s a Y
S Ihla j ;n
s Q c, mDIG
a h my;g je
k
s khla f' f wdldrhg Y
S I yd k
s k we;s lrka ;rx.h bhg wefo'a
;Shla ;rx.hla ksrEmKh jk wdldrh 1(5 rEmfhka laf'
i;
a drh
;rx. wdhduh
wxY=
p,;
s h
Y
S I
uOHkH my
s
s u
k
s k
;rx. wdhduh
1'5 rEmh - ;Shla ;rx.hla ksrEmKh lrk wdldrh
ixLHd;h (frequency)
;;amrhl we;s jk lmk .Kk fyda ;;amr tll we;s jk mQK
pl% ixLHdj tu p,s;fha ixLHd;h (f) k f' ixLHd;h uksk tAllh yia h
(Hz). tla lmkhla we;s f tla mQK pl%hla we;s f'
;rx.hl f.h (speed of a wave)
;rx.hla tla ;;amrhl .uka lrk r tys f.h hs (V). ;rx.hl ;rx.
wdhduh (l)" ixLHd;h (f)
yd f.h (V) w;r inkaO;djh my;
ilrKfhka fokq ,ef'
V = fl
fuh ;rx.hl f.h i|yd ilrKh hs'
f.h ukskq ,nk tAllh m s-1 f'
i ksoiqk(
512 0.65
332.8 m s-1
1-2 ;rx. j.
wdf,dalh" jksh jeks fndfyda Yl;
a s fYI
a mp
% drKh jkf
a ka ;rx. wdldrfhka
nj wms ka oku
s 'q jks ;rx. mp
% drKhg udOHhla wjYH jj
q o i
Q hhd yd
;drldj,k
s a kl
s ;
= a lrk wdf,dl
a yd ;dm Yl;
a k
S a m:fhka f;dr wjldYh yryd
;rx. wdldrfhka mDhg <`.d f' wNHjldY.; hdkdj,k
s a ,efnk ffhda yd
rEmjdyk
s S ;rx. o fufia fmdf<djg ,ef' l;
a hla ;<
= k
s a jj
q o m%pdrKh ug
yels fujeks ;rx. oHq;a pqnl ;rx. f'
fkd,fha fnod u i|yd h'
;rx. m%pdrKh jk udOH wkqj wm wjg mirfha we;s ;rx. m%Odk f,i
j. follg fnh yelsh'
1' hdka;%sl ;rx.
2' oHq;a pqnl ;rx.
;rx.
oHq;a pqnl ;rx.
hdka;%sl ;rx.
wkajdhdu ;rx.
;Shla ;rx.
;Shla ;rx.
hdka;s%l ;rx.
;rx.hla m%pdrKh u i|yd m:uh udOHhla wjYH jk ;rx. hdka;%sl
;rx. .Khg wh;a f' tA wkqj jks ;rx." N+ lmk ;rx. iy c, ;rx."
hdka;%sl ;rx. .Khg wh;a f'
jks ;rx.
ksiqkaf.a lgy~" i;=kaf.a kdo" r:jdykj, k<d y~" iSkq kdo wmg tfk
wefik Yo f' fuys Y%jK ixfok we;s lrk Yla;s fYaIh jksh hs'
jksh ksl=;a lrk m%Nj jks m%Nj k f' jks ;rx. fhd.kska wm
myrKh lrk ;dlaI l fuj, rdYshla u ksmojd we;' iajrd,h yryd we;s
iajr ;ka;% lmkfhka ksid fukau wfkl=;a fndfyda i;a;= o Yoh we;s
lr;s' tlsfkld w;r woyia yqjudre lsf jksh b;d jeo.;a f' jksh
m%pdrKh jkafka wkajdhdu ;rx. f,i nj Tn Wf.k we;'
N+ lmk ;rx.
ij
a dNdl j u mD wNHk;
a rfha we;s jk mm
s
s fyda mD wNHk;
a rfha
ij
a Ndl j mj;k
s N+ ;e w;r isjk .e fy;
a f
= jka N+ lmk yg .k'S N+ ;,
.ef lI
a l Yl;
a s fudp
a khla we;s f' tg we;s jk N+ lmk ;rx. mD
u;m
= g
s olj
a d b;d f.fhka me u ki
s d N
+ lmd ;;;
a j
a we;s f' N
+ lmdjla
mD mDIG
a h u; kE u ;ekl - ^f.dvu fyda uy
q q m;f
a ,&a is h yels h'
N+ lmdjla yg.kakd ia:dkh kdNsh k f' kdNsfha isg fowdldrhl ;rx.
ksl=;a f' tA mDIah ;rx. yd foay ;rx. jYfhks' mDIAh ;rx. mD mDIaGh
Tiafia .uka lrka ydks we;s lrhs' tAjd ;Shla ;rx. f'
foay ;rx. m%d:l yd oa;Shsl ;rx. f,i foj.hls' m%d:l ;rx. b;d
f.fhka m%pdrKh jk wkajdhdu ;rx. jk w;r oa;Shsl ;rx. f.h ;rula
wvq ;Shla ;rx. f' fujeks ;rx. j,g mD wNHka;rh yryd .uka lsf
yelshdj we;' N+lmk udk u.ska fuu foay ;rx. j, meKSu myiqfjka
ykd.; yels h' mD wNHka;rh yeoEug fjd Wmld f'
6
c, ;rx.
ksi, c, nklg .,a leghla uQ g ;rx. we;s jk nj ka wms oksuq'
fjd c, wxY= lmkh jk Ydjg ,nl j .uka lrk ;Shla ;rx. f'
fkd.eUqre c, ;rx.
c, ;rx.hla fjr<dikak fkd.eUqre c,fha we;s jk g pl%hla imQK
u wmyiq ksid b,smaiSh yevhla .kS' tg u;=msg c,fha wl nEjqula yd
ke`.Sula tlajr u we;s f' fug .eUqr wvq jk ia:dkj, ;rx. ;j rg;a
.uka fkdlr fmK k.ska f|a'
iqkd ;;a;ajh o we;s jkafka fkd.eUqre c, ;rx. u`.sks' id.r m;=f,a
m%n, lmkhla we;s jQ g yg .kakd c, ;rx. fjr< olajd me u ksid
iqkd ;;a;ajhla we;s f' .eUqre uqyqfoa fjdfha ;rx. wdhduh lsf,dag ish
.Kkla . h' tfy;a ia;drh b;d wvq h' tA ksid tAjd m%pdrKh jk g tys
Yla;sh ydks jkafka iq jYfhks' tfy;a wvq .eUqrla we;s fjr< wdikakfha
;rx. wdhduh wvq fjhs' th g 10la fyda Bg je Yd, ia;drhla we;s r<
l|la njg m;a f.dv u foig lvd j'
N+ lmk" .sks l msms" kdh hE" uqyqo hg w;ay ne,S ksid we;s jk
msms yd W,aldmd; wdh iqkd ;;a;ajhka we;s ug fya;= f'
Y
E
O
Z
B
B
1-3' jksh
jksh .uka lrkafka wkajdhdu ;rx. f,i nj o" jksh we;s ug
lmkhla we;s h hq;=
nj o" fuhg by; wms bf.k .;suq'
jeis iys; kj, wyi .s.=re fok y~ weiSug iaj,am fudfyd;lg
fmr ,s t<shla gq nj Tng u;l we;' tA ,s flu yd f.ru we;s jQfha
wjia:d foll o@ ke;sk tl u fgl o@ ,s flul wdf,dalh yd
.s.sre y~ we;s jkafka tl u fudfyd;l h' tfy;a wdf,dalh wm fj;
b;d blaukska <`.d jk w;r wmg Yoh wefikqfha ;;amr lsysmhlg miqj h'
fkd,fha fnod u i|yd h'
' mejreu 1
jeis iys; fkl ,s flu yd f.ru we;s lrk j,dl=<lg we;s r
fiug Tng yels o@
,s flu gq fudfydf;a ld,h igyka lrkak'
.s.=re y~ weiqKq fudfydf;a ld,h igyka lr.kak'
jd;fha Yofha f.h 330 m s-1 f,i i,ld j,dl=<g we;s r fidhkak'
rn m
,s iemhqu
,s
ik
S j
q
>KG
a d
irdj
la; fmdmh
s ug
s .uka l
1'9 rEmh - jkh
udOHhla wjYH nj fmkau
iSkqj kdo ug i,iajd la; fmdmh u`.ska jd;h bj;a lrk g iSkqf y~
l%ufhka wvq f.dia wjidkfha th kEiS hhs' tfy;a ;jrg;a iSkqj l%shd
lrkq lsh yels h' fuys jd;h bj;a fuka miq lmkh ug jdhq wxY=
fkdue;s u ksid jkshg .uka l< fkdyels h' kej; l%ufhka jd;h we;=
lrk g iSkq y~ l%ufhka weiSug mgka.kS' la;hla yryd jksh .uka fkd
lrk nj;a" jksh .uka lsug udOHhla wjYH nj;a f wkqj meye,s f'
jksh" j ;=<ska o >k ;=<ska o .uka lrhs'
jd;h" c,h yd jdfka ;=< jksfha f. fufia h'
jd;fha jks f.h
c,fha jks f.h
jdfka ;=< jks f.h
= 330 m s-1
= 1461 m s -1
= 5000 m s -1
mejreu 2
>k" j" jdhqj, wxY= ieleiau yd tu udOH ;=< jks m%pdrKh
w;r inkaOhla f.dvkkak'
10
mejreu 3
iskudYd,d iy kdgHYd,d ;=< fodaxldrh we;s u je<elaug wkq.ukh
lr we;s Wml%u fidhd n,d jd;d lrkak'
jjq,d wf mshdir lrk g b;d l=vd
ndOlhla jqj o u`. yhs' tys W!
uqLfhka w;s jks ;rx. ksl=;a lrhs'
th bfhys we;s ndOlj, .e
mrdj;kh jk w;r tys fodaxldrh
.%yKh lr.ekSug jjq,dg mqjk'
bfhys we;s ndOl u yer mshdir
lsug jjq,dg yels jkafka tA wkqj h
^1'12 rEmh&'
jks ,dCIl
wm wjg mirfhka wefik y~ O h' wyi .=.=rk y~ ier h'
flu isyska y~ls' ms lgy~ r h' .eyekq lgy~ uD h' ix.S; iajr Wia
yd my;a h' f ish foa jksfha ,dlaI l .=K ksid we;s f'
jksfha m%Odk ,dCIl .=K ;=kls'
1' ;dr;dj (pitch)
2' yf ier (loudness)
3' jks .K
= h (quality of sound)
f ,dlaI l .=K .ek wms uid n,uq'
;dr;dj
;dr;dj jks ;rx.fha ixLHd;h u; r|d mj;S' ixLHd;h je
jk g ;drd;dj o by< h' thska woyia jkafka yf` ;shqKq nj h' ixLHd;h wvq
g ;drd;dj o my;a h' tk y~ f.dfrdaiq h' lsish iajrhl ;dr;dj tys
ixLHd;h u; r|d mj;S'
12
yf ier
fnrhlg fiuka ;gq lrkak' kej; tu jdr .Kk u ;ka ;gq
lrkak' uq,a y~g jvd fojeks jr y~ ier h' lk fj; jks ;rx. u.ska f.k
tk Yla;s m%udKh u; yf ier r|d mj;S'
we we;s ;ka;=jla ;ka fmE g bka ksl=;a jk y~ ier h' ;ka
fm<Sug ;ka;=jg je Yla;s m%udKhla h hq;= h' tg ,efnk ;rx.hg o je
Yla;s m%udKhla ,ef' ;ka;=jla fyda mg,hla o f wdldrhg wE;g weKq g
tys ia;drh o yf` ier o je f'
yf ier wvq h
yf ier je h
1'13 rEmh - lmk ;rx.j, ia;dr wkqj yf ier wvq je u'
jks m%Njhlska ksl=;a jk y~" wE;g h;a u weiSu wvq f' thg fya;=j jks
;rx.h .uka lrk r je jk g l%ufhka ;rx.fha ;SjDr;dj wvq u hs' yf
ier jks ;rx.fha ia;drh u; r|d mj;S' ia;drh je g yf ier o je
f'
jks .=Kh
;dr;dj yd yf ier tl u jqj o" ix.S;
NdKav fjka lr ykd .; yelafla jks
.=Kh ksid h' tl u iajrhla NdKav
follska jdokh lrk g we;sjk ;rx.
rgdj fjkia ksid jks .=Kh k .=Kh
wkqj ;rx. rgdj fjkia f' iajrhl
;rx. yevh lef;dav lsrK foda,fkalaIh
(cathode ray oscilloscope) k
WmlrKfhka kslaIKh l< yels h'
jdokh jk NdKavh by; i|yka
WmlrKhg inkaO lr we;s
uhsfl%df*dakhg <x l< g ;srh u;
;rx. yevh iajhxl%Sh j igyka f'
fuu jks .K
= h ix.;
S NdKv
a ii
q r l
s f
m%fhdackj;a f'
iriq,
mh
s dfkdj
a
jh,k
S h
1'14 rEmh - O jks ;rx. rgd
13
ix.;
S NdKv
a
ksid muKla fkd j i;=ka mjd ix.S;hg we lrk nj Tn okS' we;e g
lr
= e,,
a kf
a .a kdoh mjd ix.;
S hla fuka wmg wefik g th fl;r wdij
a dockl
o@ jdokfha lkg ys iajr rgdjla we;s l< yels O NdKav ksmoug
ksid iu;a we;' tAjd ix.S; NdKav k f'
ix.S; NdKAv wdldr ;=kla my; oelaf'
1'
2'
3'
lmkh jk jdhq
kosik
q a (- ngk<dj" imk
s dj" fydrKEj" ieli
a f*dk
a h
"
A
l%shdldrlu 4
ngk<djla idouq'
20 mm IalNh we;s PVC nghla fyda ng,Shla fyda imhd .kak'
ng,Shla k th .skafkka ;jd.; hq;= h' rEmfha lafjk wdldrhg tys
IAlNh 8 mm la jk isre o .kak' isre folla w;r mr;rh 22 mm
h hq;= h' A isrg lsgq jrh jikak' bka miq A isf rh yryd mska
y~ kexh yels hs n,kak'
wNHdi
1'
p,k
idudkH
p,k
,l=K o je/ k
i.
ii.
ii.
iv.
yd
lmk
f,i
,l=K o fhdokak'
4'
5'
la
;rx.
m%pdr
K
wjY hg udO
Hhl
H ke
a
;'
f .=K
we;'
,
g
dj s'
a Y rh
fh a l
x. uk
;r Y= .
wx
II
nl
;rx
wxY .h Y
= .u djg
ka l
rhs'
OHh
hg ud
m%pdrK '
h
wjYH
kosik
q a
1'
2'
16
kosik
q a
ksoiqka
1'
2'
1'
2'
fkd,fha fnod u i|yd h'