REETKASTE KONSTRUKCIJE

Pretpostavke o konstrukciji:
(1) sustav je sklopljen iz pravocrtnih tapova
(2) tapovi sustava su prizmatini, konstantnog presjeka
(3) meusobno su vezani u vorove idealnim zglobovima (bez trenja)
(4) optereenja su zadana u smjeru osi tapa i u vorovima sustava
(5) materijal je idealno elastian
(6) vrijedi hipoteza malih pomaka i malih deformacija
(7) ravnotea se uspostavlja na idealnom (polaznom) stanju
Kinematika stabilnost i statika odreenost
Nuan uvjet kinematike stabilnosti
osnovni geometrijski nepromjenljiv lik sastavljen od tapova - trokut
4

6
1

11

10

formiranje reetkastog diska

Broj tapova n koji je dovoljan da reetkasti disk s brojem vorova n bude geometrijski
nepromjenljiv:
n = 3 + ( n 3) 2 = 2 n 3
Da bi reetkasti disk postao nosa:
n = 2 n

Ispitivanje dovoljnog uvjeta kinematike stabilnosti:

-

kinematikim metodama (preko naina vezivanja: na elementaran nain ili temeljem

baznog nepromjenljivog lika)

statikim metodama

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

58

Primjer: Ispitivanje geometrijske nepromjenljivosti metodom nultog optereenja

4
5

4
2

7
8

6
1

S4

S4
2

S5
S5

S7

S9

S8

S3

S3
A

S6
S7

S9
S1

S1

S8
S2

S2

S6
B

Sistem je neoptereen A = 0 , B = 0
pretpostavka: S7 0

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

59

Vrste reetki
Naziv reetke:
- prema nainu vezivanja: konzolna, gredna, gredna s prepustima, trozglobna, luna,
reetkasti stup, itd.
- ovisno o geometriji unutranjih tapova (ispune): V, N, K reetka
tapovi gornjeg ruba - gornji pojas
tapovi donjeg ruba - donji pojas
pojasevi: poligonalni i ravni (spec.) paralelni
ako je tap ispune uspravan - uspravnica ili vertikala;
ako je tap pod kutem - kosnik ili dijagonala

Konzolne N reetke

V reetka

K reetka

Gerberova reetka

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

60

METODE PRORAUNA

metoda vorova
metode presjeka: metoda momentnih toaka (Ritterova metoda) i metoda projekcija
metoda zamjene tapova

analitiki i grafiki postupci.

Izbor metode ovisi o cilju prorauna.

Elementarna pravila koja vrijede openito za reetkaste nosae:

1.

2.

S1
S1 = S2 = 0

3.

S2

S1
S1 = P
S2 = 0

4.

S2

S1
S3 = 0

S2

S3

S1

5.

S3

S2

S1

S4
S1 = S3
S2 = S4

Vedrana Kozuli

S2

S3

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

61

Metode vorova
a) Metoda vor po vor - grafika primjena
vor 1
V1

V2

V3

H1

S2

V1

10

vor 2
S3

S1

H2

4
2

11

vor 4
12

8
4

S5

V2

H2

S2
S3

vor 5
S10

S7

S6
S1

S4

H1
1

vor 3

S5

S6

S9

S4

vor 6

V3
S11

S8

S9
S8

S7

S12

-- Maxwell-Cremonin plan sila

V1

V2

V3

H1

3
d

5
h

a
l

H2
2

plan sila
Maxwell / Cremona
a

h
j

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

62

b) Metoda vor po vor - analitika primjena

Primjer: Konzolna N reetka

V1
S2
H1

S1

S4

S4

S10
S11

S9
11

S9

S11

S8

10

S7

S6

S5

S3

V3
S10

S7

S5

S1

S3

H2

S2

V2
S6

S8

12

S12

S12

Jednadbe ravnotee:
=1

= 0 S1 = V1

Xi

=2

= 0 S3 = S1 sin

Xi

=3

= 0 S5 = S3 sin V2

Xi

=4

= 0 S7 = S5 sin

Xi

=5

= 0 S9 = S7 sin V3

Xi

=6

= 0 S11 = S9 sin

Xi

Yi
Yi
Yi
Yi
Yi
Yi

Vedrana Kozuli

=1

= 0 S 2 = H1

=2

= 0 S 4 = S3 cos H 2

=3

= 0 S6 = S2 + S3 cos

=4

= 0 S8 = S 4 S7 cos

=5

= 0 S10 = S6 + S7 cos

=6

= 0 S12 = S8 S11 cos

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

63

Primjer: Gredna V reetka

S1

S2

S8

S8
6

S6

S2

S9

S5

S7

S11
11

S4

S7

S5

S4

S1

Ay

S3

S3

S6

V1

S11

S9
10

S10

S10

V2

Prethodno se moraju odrediti reakcije.

Jednadbe ravnotee:
=1

= 0 S1 = A y sin

Xi

=2

= 0 S4 = S1

Xi

=3

= 0 S5 = S4 + V1 sin

Xi

=4

= 0 S8 = S5

Xi

=5

= 0 S9 = S8 + V2 sin

Xi

=6

= 0 S11 = S9

Xi

=7

= 0 ve iskoritena

Xi

Yi
Yi
Yi
Yi

Yi
Yi

Yi

Vedrana Kozuli

=1

= 0 S2 = S1 cos

=2

= 0 S3 = (S1 S4 ) cos

=3

= 0 S6 = S2 + (S4 S5 ) cos

=4

= 0 S7 = S3 + (S5 S8 ) cos

=5

= 0 S10 = S6 + (S8 S9 ) cos

=6

= 0 ve iskoritena

=7

= 0 ve iskoritena

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

64

c) Metoda ravnotee svih vorova odjednom

V1

V2

V3
6

H1

H2

10

4
2

11

12

8
4

Sustav jednadbi ravnotee vorova:

0

0
1

sin
0

cos

cos

sin

cos

1
sin

cos

sin

cos

1
sin

Ds = f

U matrinom obliku:

s=D

0 S H
1
1

0 S V
2 1

0 S H
3
2

0 S 0
4

0 S
5 0

0 S V
6
2

0 S 0
7

0 S
8 0

0 S 0
9

0 S V
10
3

1 S
11 0

0 S 0

12

D - matrica koeficijenata koji su funkcije geometrijskog poloaja tapova reetke

s - vektor nepoznatih sila u tapovima
f - vektor optereenja u vorovima

Nuan i dovoljan uvjet kinematike i statike stabilnosti:

Vedrana Kozuli

det D 0

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

65

Metode presjeka
a) Metoda presjeka - grafika primjena (Culmannova metoda)
Primjer: Gredna poligonalna reetka
poligon sila

A
R

Rd
K

F2

Rl

G
c

Rl

F1

F1

mjerilo sila
1cm :: 1kN

F2
B

G
K

ravnotea itave reetke: F1 + F2 + A + B = 0

ravnotea lijevog dijela:

A + F1 + G + K
+3
D=0
12
c

Primjer: 'K' reetka

poligon sila
mjerilo sila
1cm :: 1kN

R
Rd

F1
Rl
G

F1

F2

K2
K

Rl

K1 D

K2

F2

c
K1
D

ravnotea lijevog dijela:

Vedrana Kozuli

K = K1 + K 2
A + F1 + G + K + D = 0

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

66

b) Metoda presjeka - analitika primjena (Ritterova metoda)

Primjer: Gredna poligonalna reetka
poligon sila
F1

mjerilo sila
1cm :: 1kN

A
R

Rl
F2
B

Rd
t

Rl

F1

RD

G
rg

F2

rd

d
K

RK
rk

RG D
A

Uvjeti ravnotee lijevog dijela reetke:

0

MR D

= d D rd R l = d D M R = 0

MR K

= k K rk R l = k K M R

MRG

= g G rg R l = g G M R

=0

=0

Vrijednosti sila u presjeku t-t:

0

MR
r
D
D = d Rl =
d
d
0

MR
r
K
K = k Rl =
k
k
G=

Vedrana Kozuli

rg
g

Rl =

MR

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

67

Analitika metoda presjeka u sluaju paralelnih pojaseva

t

RG

RD

3.5 V

3.5 V

Sustav jednadbi:
0

MR D = 0 D =
tt

Yi

MR

d
tt

=0 K=

T
-sin

uvjet ravnotee projekcije sila u smjer

okomito na pojasne tapove

MRG = 0 G =

MR

Metoda zamjene tapova - Hennebergova metoda

Primjer:
P

4
5

4
2

zadani nosa

Vedrana Kozuli

X1
B

6
1

X1

zamjenjujui nosa

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

68

P
4

S 40

z10

S5

S8
0

S 90

S 60

S30

4
5

S 91

z1

8
3

S21

S 91

S 61

z11

51

S8

1
1

S 11
S 41

S8

S31

A= B = 0

Sila u i-tom tapu zamjenjujue reetke:

( 0)

Si = Si + Si1X1
(0)

Si

Si1

- sila u tapu i izazvana vanjskim optereenjem

- sila u tapu i izazvana djelovanjem jedinine sile X1 = 1

Sila u zamjenskom tapu:

( 0)

Z1 = Z1 + Z11X1
(0)

Z
Z1 = 0 X1 = 1
Z11

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

69

Reetkasti nosai s paralelnim pojasevima

Primjer:
g1
v1

k1

g2
v2

d1

d2

V4
v3

P1

k2

G3 RD3

G3

K3

K3
D3

g4
k4

V4

g6

k5

v5

v6

k6

g7

g8

k7

v7

v8

k8

v9

D3
d4

RG3
P2

g5

d5

P3

d6

P4

P5
5

d7

d8

P6
6

P7
7

0
1
M
h

d1

d2

d3

d4

d6

d7

g2

g3

g4

d5

g5

g6

d8
g7

+
V4

K3

Sile u pojasnim tapovima:

1
0
Di = + M i ;
h

1
0
Gi = Mi
h

Sile u dijagonalnim tapovima:

Ki =

1
0
Ti
sin

Sile u tapovima vertikala:

0

Vi = Ti 1

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

70

Reetkasti nosai sa K - ispunom

rk3
I
IV

g2
g1

v1g

k1g

v1d

k1d

Rk3

RD3

d1

G3

rg3

V3g

K3d

II

RG3 D3

v4d

g6

k5g

v5g

k5d

d4

D3

v4g

k4d

K3d

V3d

d2

g5

k4g
v

K3g

V3d

k2d rd3

g4

K3g

V3g

v2g k
2g
v2d

G3

k6g

v6g

v5d k6d

d5

v6d

d6

III

Vig

Vig

Kig

RKi
ig

Kig

Kid

ig

ig

id

Vid

B
id
Gi

(i1) d

Di1

(i1 )

Kid

Vid

Ki1 d

Gi1

id

Vid

P
p ig

Ki1 g

Vig

Di
Pid

Sile u tapovima donjeg i gornjeg pojasa za vertikalno optereenje:

Di =

1
0
Mi ;
rdi

Gi =

1
0
Mi
rgi

Sile u dijagonalnim tapovima

K ig + K id = R Ki

Ravnotea vora i:

cos id
K id
cos ig

SiX = 0 : K ig cos ig + K id cos id = 0 K ig =

K ig = f i K id

Rezultanta sila u dijagonalama istog polja:

R Ki = K i (sin ig + f i sin id ) ;

R Ki =

ig = id

R Ki = 2 K i sin i

1
0
Mi
rki

Sile u tapovima vertikala

sin ( (i 1) g )

Ravnotea vora ig:

Sip = 0 : Vig =

Ravnotea vora id :

SiY = 0 : Vid = K (i 1) d sin (i 1) d + Pid

Nosa s paralelnim pojasevima, i = :

Ki =

Vedrana Kozuli

1
0
Ti ;
2 sin

Vig =

cos

K (i 1) g Pig

D i = G i = 1 h M i ;
1 0
T P ;
2 i 1 ig

K ig = K id = K i ;

1 0
Vid = Ti 1 + Pid
2

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

71

Reetkasti nosai sa sekundarnom ispunom

P1

P2

P3

P4

P5

P6

P7

P8

P9

P10

P11

osnovna reetka
sekundarne reetke
Sile u tapovima
proraun sila u tapovima sekundarnih reetki
proraun sila u tapovima osnovne reetke
sekundarni nosa 1.

P1

P2

sekundarni nosa 2.

P3

P5
R1d

P6

sekundarni nosa 3.

P7

R2l

P9
R 2d

P10

P11

R3l

P I = P4 + R 1d + R 2l
P II = P8 + R 2d + R 3l

PI

PII

Konane veliine sila u tapovima:

II

Si = Si + Si
I

Si sila u tapu i u osnovnom nosau

II

Si sila u tapu i u sekundarnom nosau

Vedrana Kozuli

Graevinska statika 1 Reetkaste konstrukcije

72