Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi

(1 fevral 1999-cu il tarixli, 618-IQ nmrli Azrbaycan Respublikasnn Qanunu il tsdiq edilmidir)

Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 35-ci maddsin sasn mk frdi v ictimai rifahn sasdr.
Hr ksin my olan qabiliyyti sasnda srbst surtd zn faliyyt nv, pe, muliyyt v i yeri
semk hququ vardr.
Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsind:
mvafiq hquq normalar il mk mnasibtlrind iilrin v igtrnlrin mk, sosial, iqtisadi
hquqlar v bu hquqlarla bal mvafiq tminatlarn minimum sviyysi;
Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn ikinci blmsind nzrd tutulan mk, istiraht,
thlksiz v salam raitd ilmk hququnun, habel digr sas insan hquqlarnn v
azadlqlarnn tmin edilmsi prinsiplri v qaydalar;
Azrbaycan Respublikasnn balad v ya trfdar xd beynlxalq mqavillr, Beynlxalq
mk Tkilatnn konvensiyalarna v digr beynlxalq hquq normalarna uyun olaraq mk
mnasibtlrinin yaranmas, dyidirilmsi, onlara xitam verilmsi v bu mnasibtlrin
itiraklarnn hquqlarnn mhafizsi sahsind iilrin, igtrnlrin, habel mvafiq dvlt
hakimiyyti orqanlarnn hquqlarn, vziflrini tnzim edn normalar tsbit edilir.
I blm. mumi normalar

Birinci fsil. sas mddalar

Madd 1. Azrbaycan Respublikasnn mk qanunvericiliyi sistemin daxil olan normativ hquqi aktlar
Azrbaycan Respublikasnn mk qanunvericiliyi sistemi:
bu Mclldn;
Azrbaycan Respublikasnn mvafiq qanunlarndan;
mvafiq icra hakimiyyti orqanlarnn slahiyyti rivsind qbul etdiyi normativ hquqi
aktlardan;
mk, sosial-iqtisadi msllrl laqdar Azrbaycan Respublikasnn balad v ya trfdar xd
beynlxalq mqavillrdn ibartdir.
Madd 2. Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin vziflri v prinsiplri
1. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi iilrl igtrnlr arasnda yaranan mk
mnasibtlrini, habel onlarla mvafiq dvlt hakimiyyti orqanlar, hquqi xslr arasnda hmin
mnasibtlrdn tryn digr hquq mnasibtlrini tnzim edir.
2. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi fiziki xslrin mk hquqlarnn v bu hquqlarn hyata
keirilmsini tmin edn qaydalarn minimum normalarn myyn edir.
3. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi (bundan sonra ismin mvafiq hallarnda "bu Mcll")
mk mnasibtlrind trflrin:
hquq brabrliyinin tmin edilmsi;
mnafelrinin haqq-daltl v qanunun aliliyinin tmin olunmas il qorunmas;

maddi, mnvi, sosial, iqtisadi v digr hyati tlbatlarn dmk mqsdi il qli, fiziki v maliyy
imkanlarndan srbst istifad etmsinin tmin edilmsi;
sasn mk mqavilsi (kontrakt) zr hdliklrinin icrasna hquqi tminat yaradlmas
prinsiplrin saslanr.
Madd 3. Azrbaycan Respublikasnn mk qanunvericiliyind ildiln sas mfhumlarn anlaylar
1. Mssis - mlkiyytinin tkilati-hquqi formasndan, adndan v faliyyt nvndn asl
olmayaraq Azrbaycan Respublikasnn qanunvericiliyin mvafiq olaraq yaratd hquqi xs, onun
filial, nmayndliyi.
2. i - igtrnl frdi qaydada yazl mk mqavilsi (kontrakt) balayaraq mvafiq i yerind
haqq dnilmkl alan fiziki xs.
3. gtrn - tam faliyyt qabiliyytli olub iilrl mk mqavilsi (kontrakt) balamaq, ona xitam
vermk, yaxud onun rtlrini dyidirmk hququna malik mlkiyyti v ya onun tyin (mvkkil) etdiyi
mssisnin rhbri, slahiyytli orqan, habel hquqi xs yaratmadan sahibkarlq faliyyti il mul
olan fiziki xs.
4. mk kollektivi - igtrnl mk mnasibtlrind olan, bu Mcll il v digr normativ hquqi
aktlarla myyn edilmi mk, sosial, iqtisadi hquqlarn birg hyata keirmk v qanuni mnafelrini
kollektiv halnda mdafi etmk slahiyytin malik mvafiq i yerlrind alan iilrin birliyi.
5. mk mqavilsi (kontrakt) (bundan sonra ismin mvafiq halnda "mk mqavilsi") - igtrnl
ii arasnda frdi qaydada balanan mk mnasibtlrinin sas rtlrini, trflrin hquq v vziflrini
ks etdirn yazl mqavil.
6. Kollektiv mqavil - igtrnl, mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaq tkilat arasnda yazl
formada balanan mk, sosial-iqtisadi, mit v digr mnasibtlri tnzimlyn mqavil.
7. Kollektiv sazi - mvafiq icra hakimiyyti orqan, hmkarlar ittifaqlarnn v igtrnlrin respublika,
pelr, sahlr v ya razi zr birliklri arasnda balanan, iilrin mk raitinin yaxladrlmas,
myin mhafizsi, mulluun tmin edilmsi v digr sosial mdafi tdbirlrinin hyata keirilmsi
sahsind birg faliyyt dair trflrin hdliklrini myyn edn razlama.
8. yeri - iinin haqq dnilmkl vzifsi (pesi) zr mk mqavilsi il myyn edilmi ilri
(xidmtlri) yerin yetirdiyi yer.
9. mk funksiyas - mk mqavilsind nzrd tutulan bir v ya bir ne vzif (pe) zr iinin
yerin yetirmli olduu ilrin (xidmtlrin) mcmusu.
10. myin mhafizsi - iilrin thlksiz v salam raitd ilmk hququnu tmin etmk mqsdi il
bu Mclld v digr normativ hquqi aktlarda, habel kollektiv mqavillrd, sazilrd, mk
mqavillrind nzrd tutulan texniki thlksizlik, sanitariya, gigiyena, malic-profilaktika tdbirlri,
normalar v standartlar sistemi.
11. mk raiti - iinin z mk funksiyasn smrli v faydal yerin yetirmk n minimum
normalar bu Mclld nzrd tutulan, habel mk mqavilsind (kollektiv mqavild, sazid)
trflrin zlrinin myyn etdiyi mk, sosial v iqtisadi normalarn mcmusu.
12. ilrin nmayndli orqan - mk, sosial, iqtisadi hquqlarn v qanuni mnafelrini mdafi
etmk mqsdi il iilrin knll birlib yaratdqlar nizamnam v mvafiq qanunvericilik sasnda
faliyyt gstrn hmkarlar ittifaqlar tkilatlar (birliklri).

13. gtrnlrin nmayndli orqan - sahibkarlq faliyytlri il laqdar sosial-iqtisadi hquqlarn,

mlkiyyt, istehsal v mk mnasibtlri il bal mnafelrini mdafi etmk mqsdi il igtrnlrin
knll birlib yaratdqlar nizamnam v mvafiq qanunvericilik sasnda faliyyt gstrn birliklr.
14. Kollektiv tlblr - kollektiv mqavillrin, sazilrin balanmas, onlara dyiikliklrin edilmsi v
icras, habel digr mk, sosial v iqtisadi msllrl bal iilrin, ya da hmkarlar ittifaqlar orqannn
igtrn, onlarn birliklri v ya mvafiq icra hakimiyyti orqanlar qarsnda irli srdy tlblr.
15. Kollektiv mk mbahissi - kollektiv tlblrdn tryn fikir ayrl.
16. Frdi mk mbahissi - mk mqavilsinin, kollektiv mqavilnin, saziin rtlrinin, trflrin
hdliklrinin yerin yetirilmsi, habel bu Mcllnin v digr normativ hquqi aktlarn ttbiqi zaman
frdi qaydada igtrnl ii arasnda yaranan fikir ayrl.
17. Ttil - kollektiv v frdi mk mbahissini hll etmk mqsdi il iilrin (iinin) mvqqti olaraq
z mk funksiyasnn icrasndan tam v ya qismn knll imtina etmsi.

Madd 4. Bu Mcllnin ttbiq edildiyi i yerlri

1. Bu Mcll qanunvericilikl myyn edilmi qaydada Azrbaycan Respublikasnn mvafiq hakimiyyt
orqanlarnn, fiziki v hquqi xslrin tsis etdiklri mlkiyyt v tkilati-hquqi formasndan asl
olmayaraq respublikann razisind yerln btn mssislrd, idarlrd, tkilatlarda (bundan sonra
ismin mvafiq halnda "mssislr"), elc d mssis yaradlmadan iilrl mk mqavilsi balanm
i yerlrind, hminin onun hdudlarndan knarda faliyyt gstrn Azrbaycan Respublikasnn
sfirliklrind, konsulluqlarnda, beynlxalq sularda Azrbaycan Respublikasnn bayra altnda zn
gmilrd, elf qurularnda v digr i yerlrind ttbiq edilir.
2. Bu Mcll igtrnin xammalndan (materialndan), istehsal vasitlrindn istifad etmkl mk
funksiyasn z evind yerin yetirn iilr d amil edilir.

Madd 5. Bu Mcllnin ttbiq edildiyi digr i yerlri v qulluqular

1. Azrbaycan Respublikasnn xarici dvltlrl, beynlxalq tkilatlarla balad mqavillrd baqa hal
nzrd tutulmaybsa, bu Mcll mvafiq xarici dvltlrin, onlarn fiziki v hquqi xslrinin,
beynlxalq tkilatlarn, elc d vtndal olmayan xslrin Azrbaycan Respublikasnda tsis etdiklri
v qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada dvlt qeydiyyatna alnb, faliyyt gstrn i yerlrind
he bir rt qoyulmadan ttbiq edilir.
2. Bu Mcll dvlt qulluqularna, habel prokurorluq, polis v digr hquq mhafiz orqanlarnn
qulluqularna onlarn hquqi statusunu tnzimlyn normativ hquqi aktlarla myyn olunmu
xsusiyytlr nzr alnmaqla amil edilir. Bu normativ hquqi aktlarda hmin qulluqularn mk, sosial
v iqtisadi hquqlar btnlkl hat olunmaybsa, bu Mclld nzrd tutulmu mvafiq normalar
onlara ttbiq edilir.

Madd 6. Bu Mcllnin amil edilmdiyi xslr

Aadak xslr bu Mcll amil edilmir:

a) hrbi qulluqulara;
b) mhkm hakimlrin;
c) Azrbaycan Respublikasnn Milli Mclisinin deputatlarna v bldiyylr seilmi xslr;
) xarici lknin hquqi xsi il hmin lkd mk mqavilsi balayb mk funksiyasn
Azrbaycan Respublikasnda faliyyt gstrn mssisd (filialda, nmayndlikd) yerin yetirn
cnbilr;
d) podrat, taprq, komisyon, mlliflik v baqa mlki-hquqi mqavillr zr ilri yerin yetirn
xslr.

Madd 7. mk mnasibtlrinin qanunvericilikl v mqavil balamaqla tnzimlnmsi

1. ilrin mk hquqlar v bu hquqlarla bal mvafiq tminatlarnn minimum sviyysi bu
Mcllnin 1-ci maddsind gstriln normativ hquqi aktlarla myyn edilmi hquq normalar il
tmin edilir.
2. mk mnasibtlri yazl formada mk mqavilsi balandqda yaranr.
3. Kollektiv mqavillrd, sazilrd, habel mk mqavillrind mk qanunvericiliyin nisbtn daha
geni lav mk, sosial, iqtisadi, maddi-mit v digr mnasibtlri hat edn mk raiti nzrd
tutula bilr. mk mqavillrin iilrin hquqlarn qvvd olan qanunvericiliy, kollektiv mqavily
v sazi nisbtn mhdudladran rtlrin daxil edilmsi yolverilmzdir. Bel rtlrin ttbiqi nticsind
iilr dyn maddi v digr ziyan igtrn trfindn tam dnilir.
4. Bilavasit mk mqavilsi balanarkn, habel mk mnasibtlri prosesind igtrnl iinin
qarlql razl il yeni peyrtm, ixtisasa yiylnm mqavilsi balanla bilr.
5. iy yeni peyrtmnin v ya ixtisasa yiylnmnin rtlri, qaydalar, mddti v trflrin
hdliklri ld ediln razlq sasnda balanan mvafiq mqavil il v yaxud mk mqavilsi il
tnzimlnir.

Madd 8. Bu Mcll il myyn olunmu mddtlrin hesablanmas qaydalar

1. Bu Mcll il mk hquqlarnn v vziflrinin yaranmas, dyidirilmsi v xitam edilmsi mvafiq
hallarda tqvim vaxt il hesablanan mddtlrl - illrl, aylarla, hftlrl, gnlrl myyn edilir.
2. Mddt axmnn balanmas tqvim zr myyn edilmi vaxtn ertsi gnndn hesablanr.
3. llrl, aylarla, hftlrl hesablanan mddtlr mvafiq olaraq ilin, ayn, hftnin sonuncu gnnd
baa atr. Tqvim hftlri v gnlri il hesablanan mddt qeyri-i gnlri d daxildir.
4. gr mddtin son gn qeyri-i gnn drs, onun ardnca gln n yaxn i gn mddtin bitdiyi
gn hesab edilir.

kinci fsil. mk mqavilsinin trfrinin sas hquqlar, vziflri v mk

mnasibtlrinin tnzimlnmsi sahsind mumi hquqi tminatlar

Madd 9. mk mqavilsi zr iinin sas hquqlar

mk mqavilsi zr iinin aadak sas hquqlar vardr:

a) srbst surtd ixtisasna, sntin, pesin uyun mk faliyyti nv v i yeri serk mk

mqavilsi balamaq;
b) mk mqavilsinin rtlrini dyidirmk v ya onu lv etmk n igtrn mracit etmk;
c) i vaxtnda v ya i vaxtndan sonra qazanc ld etmk mqsdi il qanunvericilikl qadaan
edilmyn, habel mk mqavilsi zr trflrin hdliklrin xll gtirmyn faliyytl mul
olmaq;
) hyatnn, salamlnn v myinin mhafizsini tmin edn mk raitind almaq, habel bel
raitin yaradlmasn tlb etmk;
d) qanunvericilikl myyn edilmi minimum mbldn aa olmayan mk haqq almaq;
e) i vaxtndan artq vaxtda i clb olunduqda lav mk haqqn almaq v ya onun verilmsini tlb
etmk;
) mk mqavilsi il myyn edilmi mk funksiyasna daxil olmayan ilri, xidmtlri yerin
yetirmkdn imtina etmk, bel ilri, xidmtlri icra etdikd is mvafiq lav mk haqqnn
verilmsini tlb etmk;
f) mnzil raitinin, ail zvlrinin sosial-mit raitinin yaxladrlmas n igtrndn
mvafiq sosial yardmlar almaq;
g) qanunvericilikl myyn olunmu i vaxtnda almaq;
) mvafiq pelr (vziflr), istehsalatlar zr i yerlrind qanunvericilikl myyn olunmu
qsaldlm i vaxtnda almaq;
h) qanunvericilikl myyn olunmu hftlraras istiraht gnlrindn istifad etmk;
x) hr il bu Mclld nzrd tutulmu minimum mddtdn az olmayan dnili sas
mzuniyytdn v mvafiq hallarda lav, sosial, dnisiz, thsil mzuniyytlrindn istifad etmk;
) pe hazrln artrmaq, yeni ixtisasa yiylnmk v ixtisasn artrmaq;
i) mk funksiyasnn yerin yetirilmsi zaman mlakna v shhtin dyn ziyann dnilmsini tlb
etmk;
j) igtrn trfindn qanunvericilikl myyn olunmu qaydada mcburi sosial sorta olunmaq,
habel hr hans baqa nv sorta qaydalarndan istifad etmk;
k) qanunvericilikl myyn edilmi qaydada hmkarlar ittifaqlarnn, ictimai birliklrin zv olmaq,
habel bu tkilatlarn v ya mk kollektivinin keirdiyi ttillrd, mitinqlrd, toplantlarda v
qanunvericilikl qadaan olunmayan digr ktlvi tdbirlrd itirak etmk;
q) mk hquqlarnn mdafisi n mhkmy mracit etmk v hquqi mdafi olunmaq;

l) qanunvericilikl myyn edilmi hallarda v rtlrl (gztlrl) pensiya tminatndan, sosial

mdafi zr mavintlrdn v gztlrdn istifad etmk;
m) isizliy gr qanunvericilikl myyn olunmu dvlt tminatn almaq;
n) i yeri, vzifsi (pesi), aylq mk haqq v mk mnasibtlri il bal digr mlumatlar bard
igtrndn mvafiq araylar almaq.

Madd 10. mk mqavilsi zr iinin sas vziflri

mk mqavilsi zr iinin sas vziflri aadaklardr:

a) mk mqavilsi il myyn edilmi mk funksiyasn vicdanla yerin yetirmk;

b) mk intizamna v mssisdaxili intizam qaydalarna ml etmk;
c) myin thlksizliyi normalarna ml etmk;
) igtrn vurduu maddi ziyana gr msuliyyt damaq;
d) dvlt sirrini, habel igtrnin kommersiya sirrini myyn olunmu qaydada v rtlrl gizli
saxlamaq;
e) i yoldalarnn mk hquqlarn v qanuni mnafelrini pozmamaq;
) frdi, kollektiv mk mbahislri zr mhkm qrarlarn (qtnamlrini) yerin yetirmk;
f) mk qanunvericiliyinin tlblrin ml etmk.

Madd 11. gtrnin sas hquqlar

1. mk mnasibtlri sahsind igtrnin aadak sas hquqlar vardr:

a) bu Mcll il myyn edilmi qaydada iilrl mk mqavillri balamaq, onlarn rtlrini

dyidirmk;
b) bu Mcll il myyn edilmi qaydada v saslarla mk mqavillrini lv etmk;
c) iilrdn mk mqavilsi il myyn edilmi rtlrin, hdliklrin vaxtnda v keyfiyytl yerin
yetirilmsini tlb etmk;
) igzar keyfiyytin, myinin nticlrin, pekarlq sviyysin uyun olaraq iini mvafiq
vziflr (pelr) irli kmk;
d) iilr mk mqavilsinin rtlrini, mssisdaxili intizam qaydalarn pozduqda qanunvericilikl
myyn olunmu qaydada onlar intizam msuliyytin clb etmk;
e) iilrin ona v ya mlkiyytiy vurduu maddi ziyann dnilmsi n qanunvericiliy mvafiq

tdbirlr grmk;
) bu Mcllnin v digr normativ hquqi aktlarn tlblrin ml etmkl mk raitinin rtlrini
dyidirmk v ya iilrin sayn ixtisar etmk, tatlar, struktur blmlri lv etmk;
f) mk kollektivi il v ya hmkarlar ittifaq tkilat il kollektiv mqavil balamaq v bu mqavil
zr hdliklrin yerin yetirilmsin nzart etmk;
g) mk mqavilsi balayarkn bu Mcll il myyn edilmi qaydada v mddt snaq mddtini
myyn etmk.

2. gtrnin bu maddd nzrd tutulan hquqlarnn hyata keirilmsin, bu Mcllnin 12-ci

maddsi il v digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi vziflrinin icra edilmsin hr cr
mdaxil v manelr edilmsi yolverilmzdir. gtrnin bu sahd faliyytin mdaxil edrk onun
qanuni hquqlarn pozan xs qanunvericilikd nzrd tutulan qaydada mvafiq msuliyyt dayr.

Madd 12. gtrnin sas vziflri v msuliyyti

1. mk mnasibtlri sahsind igtrnin sas vziflri aadaklardr:

a) mk mqavilsinin rtlrin v onlarda nzrd tutulan hdliklr ml etmk;

b) bu Mcllnin v mk qanunvericiliyin aid digr normativ hquqi aktlarn tlblrini yerin
yetirmk;
c) mk mqavillrini bu Mclld nzrd tutulmu saslarla v qaydada pozmaq;
) kollektiv mqavillrin, sazilrin rtlrin, onlarda nzrd tutulmu hdliklr ml etmk;
d) frdi, kollektiv mk mbahislri zr mhkm qrarlarn (qtnamlrini) yerin yetirmk;
e) iilrin riz v ikaytlrin qanunvericilikd nzrd tutulmu mddtd v qaydada baxmaq;
) iilrin mk, maddi, sosial-mit raitinin, onlarn ailsinin rifah halnn yaxladrlmas n
mssisnin sasnamsin (nizamnamsin), kollektiv mqavily mvafiq olaraq zruri tdbirlr
grmk.

2. ilrin hquqlarn pozan, mk mqavilsi zr z hdliklrini yerin yetirmyn, habel bu

Mcllnin tlblrin ml etmyn igtrn qanunvericilikl myyn olunmu qaydada mvafiq
msuliyyt clb edilir.

Madd 13. cnbilrin v vtndal olmayan xslrin mk hququnun tnzimlnmsi

1. Qanunla v ya Azrbaycan Respublikasnn trfdar xd beynlxalq mqavillr il baqa hal nzrd
tutulmaybsa, cnbilr v vtndal olmayan xslr Azrbaycan Respublikasnda olarkn Azrbaycan
Respublikasnn vtndalar il brabr btn mk hquqlarndan istifad ed bilr v bu hquqlara
mvafiq olan vziflr dayrlar.

2. Qanunda nzrd tutulmu hallar istisna olunmaqla cnbilrin v vtndal olmayan xslrin bu
Mclld v digr normativ hquqi aktlarda nzrd tutulmu mk hquqlarnn mhdudladrlmas
qadaandr.
3. mk mnasibtlri sahsind Azrbaycan Respublikasnn vtndalarna nisbtn cnbilr v
vtndal olmayan xslr daha stn hquqlarn myyn edilmsi yolverilmzdir.

Madd 14. mk mnasibtlri sahsind dvlt hakimiyyti orqanlarnn vziflri

1. mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi sahsind qanunvericilik, icra v mhkm hakimiyyti orqanlar
z slahiyytlri rivsind:
qanunvericiliyin tlblrin mk mnasibtlrinin subyektlri trfindn hr yerd eyni qaydada v
drst ml olunmasn;
salam v thlksiz mk raitinin tmin olunmasn;
iilrin v igtrnlrin hquqlarnn pozulmasnn qarsnn alnmasn;
iilrin v igtrnlrin pozulmu hquqlarnn brpa olunmasn;
slahiyytlri rivsind mk qanunvericiliyinin tkmilldirilmsini;
mk mnasibtlri sahsind Azrbaycan Respublikasnn Konstitusiyas il myyn edilmi insan
hquqlar v azadlqlar prinsiplri sasnda dvlt siyastinin hyata keirilmsini tmin etmlidirlr.
2. Dvlt, ii qvvsindn smrli istifad olunmasn tmin etmk, Azrbaycan Respublikas
Konstitusiyasnn 35-ci maddsinin VIII hisssin mvafiq olaraq isizliyin aradan qaldrlmas mqsdi il
vtndalarn pekarlq sviyysini, mk vrdilrini, oxillik tcrbsini nzr almaqla mvafiq
ixtisaslar, sntlr, pelr zr lkd mvcud olan ii qvvsindn istifad olunmadan xarici lklrdn
sassz olaraq mtxssislrin i clb olunmasnn qarsnn alnmasn, isizlik, halinin mulluu v
miqrasiyas msllrini tnzimlyir.
3. mk mnasibtlri sahsind dvlt siyastinin hyata keirilmsi mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] trfindn tmin edilir. Hmin
icra hakimiyyti orqan:
slahiyytlri rivsind myyn edilmi hallarda mk mnasibtlrinin tnzim edilmsinin tmin
olunmas n mvafiq normativ hquqi aktlar qbul edir;
myin dnilmsi, v mk mnasibtlri, myin mhafizsi, mk ehtiyatlarndan istifad, mk
miqrasiyas, halinin sosial mdafisi, lillrin reabilitasiyas problemlri sahsind dvlt siyastini
hyata keirir.
Madd 15. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan
1. Bu Mcllnin v mk qanunvericiliyin dair digr normativ hquqi aktlarn tlblrin ml
olunmasna dvlt nzartini mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v
halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] hyata keirir.
2. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]
slahiyyti rivsind mk qanunvericiliyinin pozulmasnda tqsirkar xslrdn yol verdiklri hquq
pozuntularnn aradan qaldrlmasn tlb etmk, onlar Azrbaycan Respublikasnn nzibati Xtalar
Mcllsi il myyn olunmu hallarda v qaydada inzibati msuliyyt clb etmk v digr msuliyyt
clb olunmas n mvafiq orqanlar qarsnda msl qaldrmaq hququna malikdir.
3. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]

hquqlar, vziflri v faliyyt qaydalar mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilmi sasnam il tnzim edilir.
4. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] bu
Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla mhkmnin slahiyytin aid olan msllrin hlli zr
faliyyt gstr bilmz.
5. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]
vzifli xslrinin bu Mcllnin v mk qanunvericiliyin dair digr normativ hquqi aktlarn tlblrin
ml olunmasna dair z slahiyytlri rivsind qbul etdiklri qrarlarn, gstrilrin igtrnlr v
iilr, habel mk mnasibtlrinin digr itiraklar trfindn icras mcburidir.
6. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]
vzifli xslrinin qrarlarndan v gstrilrindn mhkmy ikayt veril bilr.
Qeyd: Bu Mclld "mk mnasibtlrinin itiraklar" dedikd, igtrnlr, iilr, mlkiyyti,
igtrnin tabeliyind olan vzifli xslr, myin mhafizsi xidmtlrinin nmayndlri, iinin z
hquqlarn mdafi etmk n mvkkil etdiyi nmayndsi, hmkarlar ittifaqlarnn nmayndlri v
igtrnlrin nmayndli orqanlarnn slahiyytli vzifli xslri baa dlmlidir. (17)

Madd 16. mk mnasibtlrind ayr-sekiliyin yolverilmzliyi

1. mk mnasibtlrind vtndalna, cinsin, irqin, dinin, milliyytin, dilin, yaay yerin, mlak
vziyytin, ictimai-sosial mnyin, yana, ail vziyytin, qidsin, siyasi baxlarna, hmkarlar
ittifaqlarna v ya baqa ictimai birliklr mnsubiyytin, qulluq mvqeyin, hminin iinin igzar
keyfiyytlri, pekarlq sritsi, myinin nticlri il bal olmayan digr amillr gr iilr arasnda
hr hans ayr-sekiliy yol verilmsi, hmin amillr zminind bilavasit v ya dolays il imtiyazlarn v
gztlrin myyn edilmsi, habel hquqlarn mhdudladrlmas qti qadaandr.
2. Qadnlara, lillr, ya 18-dn az olan v sosial mdafiy ehtiyac olan digr xslr mk
mnasibtlrind gztlrin, imtiyazlarn v lav tminatlarn myyn edilmsi ayr-sekilik hesab
edilmir.
3. mk mnasibtlri prosesind iilr arasnda bu maddnin birinci hisssind gstriln ayr-sekiliy
yol vern igtrn v ya digr fiziki xs qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada mvafiq msuliyyt
dayr.
4. Ayr-sekiliy mruz qalan ii pozulmu hququnun brpa edilmsi tlbi il mhkmy mracit ed
bilr.

Madd 17. Mcburi myin qadaan edilmsi

1. Hr hans qayda v sulla zor iltmkl, hminin mk mqavilsin xitam verilcyi hd-qorxusu il
iini mk funksiyasna daxil olmayan ii (xidmti) yerin yetirmy mcbur etmk qadaandr. ini
mcburi my clb edn tqsirkar xslr qanunvericilikl myyn edilmi qaydada msuliyyt clb
edilirlr.
2. Hrbi v ya fvqlad vziyytl laqdar mvafiq qanunvericilik sasnda, habel qanuni qvvy

minmi mhkm hkmlrinin icras zaman mvafiq dvlt orqanlarnn nzarti altnda yerin yetiriln
ilrd mcburi my yol verilir.

Madd 18. Frdi v kollektiv mk mbahissi hququ, onun qanunvericilikl tnzimlnmsi

1. zlrinin hquqlarn, qanuni mnafelrini mdafi etmk mqsdi il iinin, igtrnin, mk
kollektivinin, hmkarlar ittifaqlar tkilatnn frdi v ya kollektiv mk mbahissi aparmaq hququ
vardr. Bu hququn hyata keirilmsi yalnz qanunvericilikd nzrd tutulan hallarda v qaydada
mhdudladrla bilr.
2. gtrnl ii, habel mk kollektivi arasnda mk qanunvericiliyinin ttbiqi zaman meydana xan
frdi v kollektiv mk mbahislrinin hlli bu Mcllnin XI blmsind nzrd tutulan qaydada
tnzimlnir.

Madd 19. Hmkarlar ittifaqlar

1. ilr arasnda he bir frq qoyulmadan, igtrndn qabaqcadan icaz alnmadan, srf knlllk
prinsiplri sasnda mssisd hmkarlar ittifaqlar tkilat yaradla bilr. ilr mk, sosial, iqtisadi
hquqlarn, qanuni mnafelrini mdafi etmk n mvafiq hmkarlar ittifaqlarna daxil olub
hmkarlar ittifaqlarnn faliyyti il mul ola bilrlr.
2. Hmkarlar ittifaqlarnn hquqlar, vziflri v slahiyytlri "Hmkarlar ittifaqlar haqqnda"
Azrbaycan Respublikasnn Qanunu v onlarn nizamnamlri il myyn edilir.

Madd 20. gtrnlrin nmayndli orqanlar

1. gtrnlr iqtisadi, maliyy maraqlarn, sahibkarlq faliyyti il bal mnafelrini mdafi etmk,
habel hmkarlar ittifaqlar il mnasibtlrd sosial trfdalq etmk n knll kild mvafiq
tkilat yaradaraq birl bilrlr.
2. gtrnlrin nmayndli orqannn hquqlar, vziflri, faliyyt istiqamtlri v qaydalar mvafiq
normativ hquqi aktlarla v onun nizamnamsi (sasnamsi) il tnzim edilir.
3. gtrnlrin nmayndli orqannn faliyyti iilrin v igtrnlrin hquq brabrliyi v bu
Mcll il myyn edilmi qaydada mk mnasibtlrinin mvafiq mqavillr, sazilr balamaqla
tnzimlnmsi prinsipind qurulmaldr.
4. gtrnlrin nmayndli orqan n iilrin nmayndli orqanlarna nisbtn hr hans stn
hquqlarn, gztlrin, imtiyazlarn myyn edilmsi yolverilmzdir.

Madd 21. Mssislrd ictimai znidar orqanlarnn faliyyti

1. Mssislrd hmkarlar ittifaqlar tkilatlar il yana, qanunvericilikl myyn edilmi qaydada
yaradlan iilrin digr nmayndli ictimai znidar orqanlar, habel igtrnlrin nmayndli
orqan nizamnamlrin (sasnamlrin) uyun faliyyt gstr bilr.
2. Mssisnin mlkiyytisi, igtrni hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn v iilrin digr nmayndli
ictimai znidar orqanlarnn faliyyti n kollektiv mqavillrd nzrd tutulan v ya bu tkilat v
ictimai znidar orqanlarnn igtrnl qarlql razl, yaxud onlarn arasnda balanm mqavil

sasnda myyn ediln mvafiq raitin yaradlmasn tmin edir.

3. Mssislrd siyasi partiyalarn, dini qurumlarn faliyytin yol verilmir.
Qeyd: Bu maddd "ictimai znidar orqanlar" dedikd, mk kollektivi uras, sdrlr (direktorlar)
uras, ixtiralar, smrldiricilr, yaradclq, qadnlar, veteranlar cmiyytlri v mvafiq normativ
hquqi aktlar sasnda mk mnasibtlri itiraklarnn tsis etdiklri digr ictimai birliklr baa
dlmlidir.

II blm. Kollektiv mqavil v sazi

nc fsil. Kollektiv mqavil v saziin balanmasnn mumi qaydalar

Madd 22. Kollektiv mqavil v saziin hazrlanmas, balanmas v yerin yetirilmsinin sas prinsiplri
Kollektiv mqavil v saziin hazrlanmas, balanmas v yerin yetirilmsinin sas prinsiplri
aadaklardr:

a) trflrin hquq brabrliyi;

b) kollektiv mqavil v saziin mzmununa dair msllrin mzakirsind trflrin mstqilliyi v
knllly;
c) obyektiv sbbdn tmin edil bilmyn rtlrin kollektiv mqavilnin v saziin mzmununa daxil
edilmsinin yolverilmzliyi;
) hdliklrin icrasna tminat;
d) qanunvericiliyin tlblrin ml edilmsi;
e) hdliklrin icrasna nzart v icra edilmmsin gr msuliyyt.

Madd 23. Kollektiv mqavilnin v saziin balanmasna, onlarda dyiikliklr edilmsin v icrasna mdaxilnin
yolverilmzliyi
Kollektiv mqavilnin v saziin balanlmas, onlarda dyiikliklr edilmsi v yerin yetirilmsi zaman
icra hakimiyyti orqanlarnn, baqa igtrnlrin, siyasi partiyalarn, ictimai birliklrin v dini
qurumlarn trflrin hquqlarn, habel qanunvericilikl qorunan mnafelrini mhdudladran v ya
onlarn hyata keirilmsin maneilik trdn hr hans mdaxilsi qadaandr.

Madd 24. Kollektiv mqavilnin v saziin rtlrinin mcburiliyi

1. Bu Mclld nzrd tutulan qaydada balanm kollektiv mqavilnin v saziin rtlri trflr v bu
rtlrin aid edildiyi i yerlri n mcburidir.
2. Bu Mclld v digr normativ hquqi aktlarda nzrd tutulan mk, sosial v iqtisadi normalara

nisbtn iilrin vziyytini pisldirn kollektiv mqavilnin v saziin rtlri etibarszdr.

Drdnc fsil. Kollektiv danqlar

Madd 25. Kollektiv danqlar aparmaq hququ

1. Kollektiv mqavilnin v saziin hazrlanmas, balanmas v onlarda dyiikliklr edilmsi n
kollektiv danqlar aparmaq tbbsn slahiyytlri daxilind hmkarlar ittifaqlar tkilatlar, mk
kollektivlri, igtrnlr, mvafiq icra hakimiyyti v igtrnlrin nmayndli orqanlar malikdirlr.
2. Tbbskar trf danqlarn balanmas haqqnda digr trfi yazl surtd xbrdar edir. Xbrdar
olunan trf on gndn gec olmayaraq danqlara balamaa borcludur.
3. gr mssisd hmkarlar ittifaqlar tkilat (birliyi) yoxdursa, mk kollektivi danqlar aparmaq
n xsusi slahiyytli komissiya yaradr.
4. Respublika, pelr, sahlr v ya razi zr, habel mssis daxilind bir ne hmkarlar ittifaqlar
tkilat (birliyi) mvcud olarsa, kollektiv danqlarn aparlmas n iilrin mvafiq hmkarlar
ittifaqlarna zvlk nisbtin uyun nmayndlrdn ibart komissiya yaradlr.
5. Kollektiv mqavilnin v saziin rtlrinin hazrlanmas mqsdi il kollektiv danqlarn
aparlmasndan boyun qarmaa yol verilmir.

Madd 26. Kollektiv danqlarn aparlmas qaydas

1. Kollektiv mqavilnin v saziin v ya onlara dyiikliklrin layihsinin hazrlanmas mqsdi il
danqlar aparmaq n trflr, mvafiq slahiyytlr verilmi brabrsayl nmayndlrdn ibart
komissiya yaradrlar.
2. Komissiyann trkibi, danqlarn gndliyi, keirilm yeri v mddti trflrin birg qrar il myyn
edilir.
3. Trflr kollektiv mqavilnin v saziin mzmununa aid msllrin seilmsi v mzakir edilmsind
srbstdirlr.
4. Komissiyann tlbi il trflr kollektiv danqlarn aparlmas n zruri olan mlumatlar be gn
mddtind tqdim etmlidirlr. Danqlarn itiraklar alnm mlumatlarda olan dvlt v ya
kommersiya sirrini yaymaa gr qanunvericilikl myyn edilmi msuliyyt clb olunurlar.
5. Danqlar zaman trflr razla gl bilmdikd fikir ayrl haqqnda protokol trtib edilir.
Protokolda fikir ayrlnn aradan qaldrlmas haqqnda trflrin yekun tkliflri, habel danqlarn
yenidn balanmas mddti gstrilir.

Madd 27. Kollektiv danqlarn itiraklarna veriln tminatlar

1. Kollektiv danqlarn itiraklar (trflrin nmayndlri, mslhti, ekspert, bardrc, vasiti,
mtxssis, arbitr v trflrin myyn etdiyi digr xslr) kollektiv danqlarn aparld dvrd orta
aylq mk haqq saxlanlmaqla il rzind ay mddtindk mk funksiyasnn icrasndan azad
olunurlar. Hmin mddt onlarn mk stajna daxil edilir.

2. Kollektiv danqlarla laqdar xrclr igtrn trfindn dnilmlidir.

3. Danqlarn aparlmasnda itirak etmk n dvt olunmu v mk mqavilsi zr ilmyn
xslr haqq onlar dvt etmi trfl baladqlar mqavil sasnda dnilir.
4. Kollektiv danqlarn itiraklarnn danqlar dvrnd intizam msuliyytin clb olunmasna, baqa
i keirilmsin v ya igtrnin tbbs il idn azad edilmsin yol verilmir.

Beinci fsil. Kollektiv mqavil

Madd 28. Kollektiv mqavilnin hazrlanmas v balanmas zruriliyi haqqnda qrarn qbul edilmsi
1. Bu Mcllnin 25-ci maddsind nzrd tutulmu qaydada irli srlm tbbs sasn kollektiv
mqavilnin hazrlanmas v balanmas zruriliyi haqqnda qrar hmkarlar ittifaqlar tkilat qbul edir.
2. Mssisd hmkarlar ittifaqlar tkilat olmadqda danqlarn aparlmas, kollektiv mqavilnin
hazrlanmas v balanmas haqqnda qrar mk kollektivinin mumi ynca (konfrans) qbul edir.

Madd 29. Kollektiv mqavilnin trflri

Kollektiv mqavilnin bir trfi igtrn, digr trfi hmkarlar ittifaqlar tkilatdr. Mssisd
hmkarlar ittifaqlar tkilat olmadqda is kollektiv mqavilnin ikinci trfi mk kollektividir.

Madd 30. Kollektiv mqavilnin hazrlanmas v balanmasnn qaydalar

1. Kollektiv mqavilnin layihsinin hazrlanmas, balanmas qaydalar v mddti trflrin qarlql
razl il myyn edilir v rsmildirilir. Bu mqsdl trflr brabr sayl nmayndlrindn ibart
mvafiq komissiya (ii qrupu) yarada bilrlr.
2. Komissiya (ii qrupu) kollektiv mqavilnin layihsini trflrin mzakirsin verir. Daxil olmu tkliflr
aradrldqdan sonra yenidn ilnmi layih tsdiq olunmaq n hmkarlar ittifaqlar tkilatnn (mk
kollektivinin) mumi yncann (konfransnn) mzakirsin verilir.
3. Hmkarlar ittifaqlar tkilatnn iclasnn, konfransnn v digr yncaqlarnn slahiyytli olmas onun
nizamnamsi il tnzimlnir. ilrin (nmayndlrin) 50 faizindn oxunun itirak etdiyi mumi yncaq
(konfrans) slahiyytli hesab olunur.
4. gtrn kollektiv mqavilnin layihsini trflrin mzakirsin verilmsi n mvcud olan btn
imkanlardan (daxili rabit v mlumat, surtxaran, texniki v digr vasitlr) istifad etmk n
hmkarlar ittifaqlar tkilatna v ya mvafiq komissiyaya (ii qrupuna) rait yaratmaldr.
5. Kollektiv mqavilnin layihsi bynilmzs, trflrin nmayndlri on be gn rzind (gr trflr
baqa razla glmyiblrs) layihni yenidn ilyib tsdiq olunmaq n tkrarn hmkarlar ittifaqlar
tkilatnn (mk kollektivinin) mzakirsin verirlr.
6. Kollektiv mqavilnin layihsi iclasda (konfransda) itirak ednlrin ss oxluu il tsdiq edilir.
7. Trflr, kollektiv mqavil tsdiq edildikdn sonra onu gn rzind imzalamaldrlar. mzalanm

kollektiv mqavil v ona lavlr yeddi tqvim gn rzind mlumat n igtrnlr trfindn
mvafiq icra hakimiyyti orqanna [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi] tqdim edilir.

Madd 31. Kollektiv mqavilnin mzmunu

1. Kollektiv mqavilnin mzmununu trflr myyn edirlr.
2. Kollektiv mqavily, bir qayda olaraq, aadak msllr zr trflrin qarlql hdliklri daxil
edilir:

a) mssisnin istehsal v iqtisadi faliyytinin smrliliyinin yksldilmsi;

b) myin dnilmsi qaydalar v miqdarnn, pul mkafatlarnn, mavintlrin, lavlrin v digr
dmlrin myyn edilmsi;
c) qiymtlrin artm, inflyasiyann sviyysi nzr alnmaqla mk haqq miqdarnn tnzimlnm
mexanizmi;
) mulluq, kadr hazrl v ixtisasartrma, iilrin srbstldirilmsi rtlri;
d) i v istiraht vaxt, mzuniyytlrin mddti haqqnda rtlr;
e) iilr v onlarn ail zvlrin mdni v mit xidmtlrinin, sosial tminatlar v gztlrin
myyn edilmsi;
) myin qiymtlndirilmsi, mk normalarnn myyn edilmsi v yenidn ilnmsi qaydalar;
f) qadnlarn, 18 yana atmam iilrin mk raitinin yaxladrlmas;
g) myin mhafizsinin yaxladrlmas n lav tminatlarn myyn edilmsi;
) mk vziflrini yerin yetirmkl laqdar iilr dyn ziyann dnilmsi;
h) mk mbahislrin mhkmy qdr baxan orqann yaradlmas v onun faliyyt qaydas;
x) iilrin tibbi v sosial sortasnn stn lav rtlrinin myyn edilmsi;
) igtrnin tbbs il mk mqavilsi lv edilrkn hmkarlar ittifaqlar tkilat il
razlamalar aparlmas;
i) iilrin ekoloji thlksizliyinin v salamlnn gzlnilmsi;
j) hmkarlar ittifaqlarnn zvlrinin mk haqqndan zvlk haqqnn tutulmas, habel hmkarlar
ittifaqlar tkilatna nizamnam faliyytini smrli tkil etmk n digr zruri raitin
yaradlmas;
k) kollektiv mk mbahissinin tnzimlnmsinin lav sullar haqqnda razlamalar;
q) kollektiv mqavilnin rtlrinin yerin yetirilmsin nzart;

l) kollektiv mqavilnin rtlrinin pozulmasna gr trflrin msuliyyti;

m) mk v icra intizamnn mhkmlndirilmsi n tdbirlr;
n) i yerind v ya il laqdar olaraq, ayr-ayr iilr qar lsalma, akar dmnilik hrktlri v
thqiramiz hrktlr barsind izahat ii aparlmasna v informasiya verilmsin yardm gstrilmsi v
bel hrktlrin qarsnn alnmas, iilri bu cr davrandan qorumaq n btn lazmi tdbirlrin
grlmsi;
o) i yerind v ya il laqdar olaraq, seksual thrik msllrin dair izahat ii aparlmasna v
informasiya verilmsin yardm gstrilmsi v bel thriklrin qarsnn alnmas, iilri bu cr
davrandan qorumaq n btn lazmi tdbirlrin grlmsi. (21)

3. Kollektiv mqavild mssisnin iqtisadi imkanlar nzr alnmaqla digr, o cmldn bu Mclld
nzrd tutulduundan daha gztli mk v sosial-iqtisadi rtlr d (lav mzuniyytlr, pensiyalara
lavlr, nqliyyat v ezamiyy xrclrinin dnilmsi, pulsuz v ya gztli qiymtlrl yemk verilmsi v
digr gzt v vzlr) nzrd tutula bilr.
4. Bu Mclld v digr normativ hquqi aktlarda kollektiv mqavily daxil edilmsi nzrd tutulmu
mddalarn kollektiv mqavild ks etdirilmsi mcburidir.

Madd 32. Kollektiv mqavilnin qvvsi

1. Kollektiv mqavil bir ildn ildk mddt balanla bilr.
2. Kollektiv mqavil imzaland v ya mqavild gstriln gndn qvvy minir.
3. Myyn olunmu mddt qurtardqdan sonra kollektiv mqavil yenisi balananadk qvvd olur.
4. Mssisnin mlkiyytisinin dyidiyi v ya mssis lv edildiyi hallardan baqa mssisd
tkilati-struktur dyiikliklrin edilmsi, elc d hmkarlar ittifaqlar tkilatnn faliyytin xitam
verilmsi kollektiv mqavilnin hquqi qvvsinin itirilmsin sbb olmur.
5. Mssisnin mlkiyytisi dyidikd kollektiv mqavil ay mddtind qvvd qalr. Bu mddt
rzind trflr yeni kollektiv mqavil balamaq v ya vvlkini qvvd saxlamaq, ona lavlr v
dyiikliklr edilmsi mqsdi il danqlara balamaldrlar.
6. Mssis qanunvericilikl myyn olunmu qaydada v rtlrl lv olunduu halda, kollektiv
mqavil btn lvetm mddti rzind qvvd olur.
7. Kollektiv mqavil mssisnin btn iilrin, o cmldn kollektiv mqavil qvvy mindikdn
sonra i qbul olunan xslr amil edilir.

Madd 33. Kollektiv mqavily lavlr v dyiikliklr edilmsi

Kollektiv mqavilnin qvvd olduu mddtd ona lavlr v dyiikliklr edilmsi yalnz trflrin
qarlql razl sasnda, kollektiv mqavild myyn edilmi qaydada aparlr. gr bel qayda
myyn olunmaybsa, lavlr v dyiikliklr kollektiv mqavilnin balanmas n bu Mclld
nzrd tutulmu qaydada edilir.

Madd 34. Kollektiv mqavilnin yerin yetirilmsin nzart

1. Kollektiv mqavilnin yerin yetirilmsin nzarti trflr v mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] hyata keirir. Nzarti hyata
keirn slahiyytli xslr btn zruri mlumatlar tqdim edilmlidir.
2. Trflr kollektiv mqavilnin yerin yetirilmsi haqqnda mqavild nzrd tutulmu mddtd, lakin
ild bir dfdn az olmayaraq mk kollektivin hesabat vermlidirlr.

Altnc fsil. Kollektiv sazi

Madd 35. Kollektiv saziin nvlri

Mnasibtlrin tnzimlnmsi sahsindn asl olaraq aadak kollektiv sazilr balanla bilr:

a) Ba kollektiv sazi - respublikada sosial-iqtisadi siyastin aparlmasnn razladrlm mumi

prinsiplrini myyn edir;
b) Sah (tarif) kollektiv sazii - mvafiq sahnin sosial-iqtisadi inkiaf istiqamtlrini, pe qruplar,
sahnin iilri n mk raiti v mk haqq, sosial tminatlar myyn edir;
c) razi (rayon) kollektiv sazii - razi xsusiyytlri il bal myyn sosial-iqtisadi problemlrin
hlli rtlrini myyn edir.

Madd 36. Kollektiv saziin trflri

1. Kollektiv sazi aadak trflr arasnda balanla bilr:

a) Ba kollektiv sazi - mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr

Kabineti] v hmkarlar ittifaqlarnn respublika birliyi arasnda;
b) Sah (tarif) kollektiv sazii - mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri v idarlri], hmkarlar ittifaqlarnn
pelr, sahlr zr birliklri arasnda;
c) razi (rayon) kollektiv sazii - mvafiq icra hakimiyyti orqanlar [yerli icra hakimiyyti
orqanlar], hmkarlar ittifaqlarnn razi birliklri arasnda.

2. Ba, Sah v razi kollektiv sazilri trfli - mvafiq icra hakimiyyti orqan, hmkarlar ittifaqlar
birliklri v igtrnlrin nmayndli orqanlar (birliklri) arasnda balanla bilr.

Madd 37. Kollektiv saziin hazrlanmas v balanmas qaydalar

1. Kollektiv sazilrin hazrlanmas v balanmas mqsdi il danqlar aparmaq n mvafiq trflrin
brabr sayl nmayndlrindn ibart komissiya yaradlr.

2. Kollektiv sazilrin hazrlanmas v balanmas, danqlarn balama v qurtarma mddti, o cmldn

hmin sazilr dyiikliklr edilmsi trflrin qarlql razl sasnda hyata keirilir.
3. vvlki kollektiv saziin mddtinin qurtarmasna ay qalm trflrdn hr birinin yeni kollektiv
saziin balanmas mqsdi il danqlara balanmas n digr trfi yazl surtd xbrdar etmk
hququ vardr. Xbrdarl alan trf on gndn gec olmayaraq kollektiv saziin balanmas haqqnda
danqlara balamaldr.
4. Danqlarn qeyri-qnatbx getdiyi v balanma mddti pozulduu hallarda mvafiq hmkarlar
ittifaqlar birliyinin qanunvericilikl myyn edilmi tdbirlr grmk hququ vardr.
5. Yeni danqlar qvvd olan kollektiv saziin mddti baa atanadk qurtarmaybsa, hmin saziin
qvvsi trflrin razl il ayadk uzadla bilr.
6. Balanm kollektiv sazi v ya ona edilmi lavlr v dyiikliklr yeddi gn mddtind mvafiq icra
hakimiyyti orqanna [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] mlumat
n gndrilmlidir.

Madd 38. Kollektiv saziin mzmunu

1. Kollektiv saziin mzmunu trflrin qarlql razl il myyn edilir.
2. Trflr kollektiv sazi aadak hdliklri daxil ed bilr:

a) mvafiq sahlrin v mssislrin iqtisadi v tsrrfat faliyytinin yaxladrlmas tdbirlrinin

myyn edilmsi v hyata keirilmsi;
b) orta mk haqqnn artm sviyysinin inflyasiyaya uyun tmin edilmsi;
c) mk normalarnn v myin qiymtlndirilmsi normalarnn myyn edilmsi;
) kompensasiya v mk haqqna lavlrin (dvlt trfindn myyn olunmu miqdardan az
olmamaq rtil) mblinin myyn edilmsi;
d) myin mhafizsi zr zruri tdbirlrin hyata keirilmsi;
e) daha lverili mk raitinin myyn edilmsi;
) mullua kmk gstrilmsi;
f) tsrrfatln mtrqqi forma v sullarnn inkiaf etdirilmsi;
g) mssislrd qabaqcl texnika v texnologiyann, elmi-texniki trqqinin digr nailiyytlrinin
ttbiqi;
) tlbata uyun v rqabt qabiliyytli mhsullarn istehsal;
h) ekoloji thlksizliyin tmin edilmsi;
x) mssisnin balanmas v iilrin ktlvi surtd idn azad edilmsi hallarndan imtina edilmsi,

idn xarlma hallarnn qarsn ala bilck tdbirlrin grlmsi;

) iilrin v onlarn ail zvlrinin sosial mdafisi zr xsusi tdbirlrin grlmsi;
i) lillrin, gnclrin (yeniyetmlrin) myindn istifad etmkl lav i yerlri yaradan mssislr
gztlrin myyn olunmas;
j) mk intizamnn tmin edilmsi.

Madd 39. Kollektiv saziin qvvsi

1. Kollektiv sazi bir ildn ildk mddt balanla bilr.
2. Kollektiv sazi imzaland v ya sazid gstriln gndn qvvy minir.

Madd 40. Kollektiv sazi lavlr v dyiikliklr edilmsi qaydas

1. Kollektiv sazi lavlr v dyiikliklr edilmsi trflrin qarlql razl sasnda kollektiv sazid
myyn edilmi qaydada aparlr. gr bel qayda myyn olunmaybsa, lavlr v dyiikliklr
kollektiv saziin balanmas n bu Mclld nzrd tutulmu qaydada edilir.
2. Ayr-ayr pe qruplarn hat edn mssislrin igtrnlrinin v ya onlarn birliklrinin v mvafiq
hmkarlar ittifaqlar birliyinin sah (tarif) saziin qoulmas bard mracitlri sasnda hmin saziin
trflri ona mvafiq dyiikliklr ed bilrlr.

Madd 41. Kollektiv saziin yerin yetirilmsin nzart

1. Kollektiv saziin yerin yetirilmsin nzarti trflr v mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] hyata keirir.
2. Nzarti hyata keirn slahiyytli xslr btn zruri mlumatlar tqdim edilmlidir.

III blm. mk mqavilsi

Yeddinci fsil. mk mqavilsinin balanmas saslar v qaydas

Madd 42. mk mqavilsinin trflri

1. mk mqavillri srbst balanr. He ks mk mqavilsi balamaa mcbur edil bilmz.
2. mk mqavilsinin trflrindn biri igtrn, digri is iidir.
3. On be yana atm hr bir xs ii kimi mk mqavilsinin trfi ola bilr. Qanunvericilikl myyn
edilmi qaydada faliyyt qabiliyyti olmayan xs hesab edilmi xsl mk mqavilsi balanla bilmz.
4. Tam faliyyt qabiliyyti olmayan xs igtrn ola bilmz.

Madd 43. mk mqavilsinin mzmunu

1. mk mqavilsinin mzmunu v quruluu qanunvericiliyin tlblrin ml edilmkl trflrin razl
il myyn edilir.
2. mk mqavilsind mtlq aadak sas rtlr v mlumatlar gstrilmlidir:

a) iinin soyad, ad, atasnn ad v nvan;

b) igtrnin ad, nvan;
c) iinin i yeri, vzifsi (pesi);
) mk mqavilsinin baland v iinin i balamal olduu gn;
d) mk mqavilsinin mddti;
e) iinin mk funksiyas;
) iinin mk raitinin rtlri - i v istiraht vaxt, mk haqq v ona lavlr, mk

inin mddti, myin mhafizsi, sosial v digr sorta olunmas;

f) trflrin mk mqavilsi zr qarlql hdliklri;
g) trflrin myyn etdiyi lav rtlr bard mlumatlar.

3. mk mqavilsi balanarkn, hminin mk mnasibtlrin xitam verilndk bu Mcll il iilr

n myyn edilmi hquq v tminatlarn sviyysi azaldla bilmz.
4. Bu Mclld baqa hal nzrd tutulmaybsa, mk mqavilsinin rtlri birtrfli qaydada dyidiril
bilmz.

Madd 44. mk mqavilsinin formas

1. mk mqavilsi yazl formada balanr.
2. Trflrin razl il mk mqavilsi bu Mclly lav edilmi nmunvi formaya uyun trtib edilir.
3. mk mqavilsi iki nsxdn az olmayaraq trtib olunub trflrin imzas (mhr) il tsdiq edilir v
onun bir nsxsi iid, digr nsxsi is igtrnd saxlanlr.

Madd 45. mk mqavilsinin mddti

1. mk mqavilsi qabaqcadan mddti myyn edilmdn (mddtsiz) v ya 5 ildk mddt
(mddtli) balanla bilr.

2. mk mqavilsind onun hans mddt balanmas gstrilmmidirs, hmin mqavil mddtsiz

balanm hesab edilir.
3. Mddti myyn edilmdn balanm mk mqavilsi hr iki trfin razl olmadan birtrfli
qaydada mddtli mk mqavilsi il vz edil bilmz.
4. mk funksiyasnn yerin yetirilmsi rtlrin gr iin v ya gstriln xidmtlrin daimi xarakter
malik olduu qabaqcadan blli olduu hallarda mk mqavilsi mddti myyn edilmdn
balanmaldr.

Madd 46. mk mqavilsinin balanmas v ona dyiikliklrin edilmsi qaydas

1. mk mqavilsi bu Mcllnin 54-c maddsind nzrd tutulmu mk raitinin rtlri, habel
trflrin razladqlar lav rtlri, iinin mk funksiyas v trflrin hdliklri gstrilmkl frdi
qaydada balanlr.
2. mk mqavilsi kollektiv qaydada da balanla bilr. Mvafiq ilrin grlmsi, xidmtlrin
gstrilmsi (tikinti-tmir, yklm-boaltma, mit, ticart, kin-biin, heyvandarlq ilri) iki v daha ox
ii qrupu trfindn kollektiv halnda hyata keirilmkl mk mqavilsinin balanmas kollektivin
(briqadann, ii qrupunun) hr bir zvnn yazl razl il yol verilir. Bu halda iilr igtrnl
kollektiv mk mqavilsi balamaq n bir nmayndsini mvkkil edir.
3. Kollektiv mk mqavilsi balanlan hallarda igtrn kollektivin hr bir zv qarsnda bu Mcll
v mk mqavilsi il myyn edilmi hdliklrini yerin yetirmlidir. Kollektiv mk mqavilsin
yalnz bu Mclld nzrd tutulmu saslarla v myyn edilmi qaydada xitam verilir.
4. mk mqavilsi on be yana atm fiziki xslrl balanla bilr. On be yandan on skkiz
yanadk olan xslrl mk mqavilsi, balanarkn onlarn valideynlrindn v ya vladla
gtrnlrdn qyyumlarndan birinin v yaxud qanunla onlar vz edn xslrin yazl razl alnmaldr.
5. Bu Mcllnin 43-c maddsinin ikinci hisssind nzrd tutulmu rtlrdn hr hans biri
gstrilmdn balanm mk mqavilsi trflrdn birinin tbbs il etibarsz hesab edil v ya
yenidn trtib edilmsi tlbi qoyula bilr. Hmin rtin (rtlrin) mk mqavilsind gstrilmdiyi akar
olunduu andan onlar igtrn trfindn mk mqavilsin daxil edilmlidir. Bu halda trflrin
arasnda baqa razlq olmamdrsa, mk mqavilsi baland v ya yazl formada trtib edildiyi
gndn etibarl hesab olunur.
6. mk mqavilsin dyiikliklr yalnz trflrin razl il edilir. Razladrlm dyiikliklr mk
mqavilsin daxil edilir. Hcmc ox olduuna gr dyiikliklri mk mqavilsin daxil etmk
mmkn olmadqda ilkin mk mqavilsi yenidn trtib edilir, yaxud hmin dyiikliklr ayrlqda trtib
edilib tsdiqlnir.

Madd 47. Mddtli mk mqavilsi balanan hallar

mk funksiyasnn xsusiyytlrin, onun icrasnn rtlrin, mddtin gr ilrin (xidmtlrin) daimi
xarakter damad aadak hallarda mk mqavilsi myyn mddt balanla bilr:

a) iinin mk qabiliyytini mvqqti itirmsi, ezamiyytd, mzuniyytd olmas, habel i yeri v

vzifsi saxlanlmaqla qanunvericilikd nzrd tutulmu digr hallarda myyn sbbdn mvqqti

olaraq i xmamas il laqdar onun mk funksiyasnn baqa ii trfindn icrasnn zruriyyti

olduqda;
b) tbii v iqlim raitin v ya iin xsusiyytin gr il boyu grl bilmyn mvsm ilrin yerin
yetirilmsi zaman;
c) iin hcminin v davamiyytinin qsamddtli olduu tmir-tikinti, quradrma, yeni texnologiyann
ttbiqi v mnimsnilmsi, tcrb-snaq ilrinin aparlmas, iinin mxtlif ilri yerin yetirmk
bacarn yoxlamaq zruriyyti olduu, iilrin sosial msllrinin hll edilmsi v bu qbildn olan
digr ilrin grldy hallarda;
) mvafiq vzif (pe) zr mk funksiyasnn mrkkbliyi, msuliyytliliyi baxmndan iinin
mk v pe vrdilrinin mnimsnilmsi, yksk pekarlq sviyysinin ld edilmsi tlb olunan
(stajkem, ordinatorluq, internatura, bakalavrlq dvrlri) hallarda;
d) iinin xsi, ail-mit vziyyti il bal olan, o cmldn ilmkl yana thsil ald, myyn
sbbdn mvafiq yaay mntqsind mvqqti yaad, pensiya yana atanadk ilmk istyi
olduu hallarda;
e) mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial
Mdafisi Nazirliyi (Ba Mulluq darsi v onun yerli orqanlar vasitsi il)] gndrii il haqq
dniln ictimai ilr grlrkn;
) bu Mcllnin 6-c maddsinin "c" bndind gstriln orqanlar istisna olmaqla sekili orqanlarda
(tkilatlarda, birliklrd) sekili vziflr seilrkn;
f) trflrin hquq brabrliyi prinsipin ml edilmkl onlarn qarlql razl il;
g) bu Mcllnin 46-c maddsinin ikinci hisssind nzrd tutulmu qaydada iilrl briqada, ii
qrupu halnda kollektiv mk mqavilsi balandqda;
) qanunvericilikd nzrd tutulmu digr hallarda.

Madd 48. mk mqavilsi balanarkn iinin tqdim etdiyi sndlr

1. mk mqavilsi balanarkn ii mk kitabas, habel xsiyytini tsdiq edn sndi v dvlt sosial
sorta hadtnamsini (ilk df mk faliyytin balayanlar istisna olmaqla) tqdim edir.
2. mk mqavilsinin balanmas iinin mvafiq yaay mntqsind qeydiyyatnn olub-olmamas il
rtlndiril bilmz.
3. Mcburi kkn, onlara brabr tutulan xs v ya qaqn statusu olan, habel Azrbaycan
Respublikasnda ilk df mk faliyytin balayan iilrl, cnbilrl v vtndal olmayan xslrl
mk kitabas tqdim edilmdn mk mqavilsi balanla bilr.
4. mk mqavilsi balanlarkn iinin mk funksiyasnn xsusiyytlrin uyun olan pe hazrlnn
v ya thsilinin olmas zruri saylan hallarda igtrn thsili bard mvafiq snd tqdim edilir.
5. inin shhtin, salamlna mnfi tsir gstrn amillr olan ar, zrrli v thlkli mk raitli i
yerlrind, habel halinin salamlnn mhafizsi mqsdi il yeyinti snayesi, ictimai ia, shiyy, ticart
v bu qbildn olan digr i yerlrind mk mqavilsi balanlarkn iilr salaml haqqnda tibbi
aray tqdim etmlidirlr. Bel mk raitli pelrin (vziflrin), i yerlrinin siyahs mvafiq icra

hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.

6. mk mnasibtlrin girn iidn bu Mclld nzrd tutulmam, habel iin (vzifnin)
xsusiyytlrin uyun glmyn lav sndlrin tlb edilmsi qadaandr. (5, 13)

Madd 49. mk mqavilsinin qvvy minmsi

1. mk mqavilsind baqa hal nzrd tutulmaybsa, o, trflrin imzalad gndn qvvy minir.
2. i bu Mcllnin tlblri pozularaq, yazl mk mqavilsi olmadan, lakin vvlcdn igtrnin
razl (tapr) il faktik olaraq i balamsa, hmin andan mk mqavilsi balanm hesab olunur v
bu halda n geci gn mddtind yazl mk mqavilsi trtib edilmlidir.
3. mk mqavilsinin hr hans dvlt orqannda v ya digr qurumlarda qeydiyyata alnmas, tsdiq
edilmsi yolverilmzdir.

Madd 50. Msabiq yolu il vziflrin tutulmas zaman mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi

1. Yerin yetirilsi iin, mk funksiyasnn xarakteri il laqdar olaraq bzi vziflri tutmaq n
igtrn myyn olunmu qaydada msabiq elan ed bilr.
2. Myyn vziflrin msabiq yolu il tutulmas bir qayda olaraq elm, thsil mssislrind elmi,
elmi-pedaqoji faliyytl bal vziflr zr elan edilir. ilrin elan olunmu msabiqd brabrhquqlu
itirak tmin edilmlidir.
3. Msabiq iinin (mvafiq vzifni tutmaq iddiasnda olan xsin) sndlri, elmi ilri, kadr-uot
mlumatlar zr v ya msahib, test sulu il v yaxud bu sullarn hr ikisindn istifad olunmaqla
qarq sulla keiril bilr.
4. Msabiqnin keirilmsi rtlrini v vziflrin msabiq yolu il tutulmas qaydasn tnzimlyn
normativ hquqi akt mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti]
qbul edir.
5. Mvafiq vzifni tutmaq n elan olunmu msabiqnin qalibi il igtrn z mlahizsin gr
mddtli v ya mddtsiz mk mqavilsi balayr.
6. Msabiq yolu il vzifni tutmu iinin mk mqavilsin xitam verilmsi, habel onlarn digr mk
mnasibtlri he bir istisnaya yol verilmdn yalnz bu Mcll il myyn edilmi saslarla v qaydada
tnzim edilir.
7. Keirilmi msabiqnin nticlri il razlamayan iddia msabiq komissiyasnn qrar qbul edildiyi
gndn bir ay mddtind mhkmy mracit ed bilr. Mhkm msabiqnin qanunvericiliyin
tlblrini pozmaqla v ya qeyri-obyektiv keirildiyini myyn etdikd onun nticlrini lv edir. Bu
halda qtnamd gstriln hallar aradan qaldrlmaq rti il msabiq yenidn keirilir.

Madd 51. Snaq mddti

1. mk mqavilsi iinin pekarlq sviyysini, mvafiq mk funksiyasn icra etmk bacarn
yoxlamaq mqsdi il snaq mddti myyn edilmkl balanla bilr. Snaq mddti 3 aydan artq
olmamaq rti il myyn edilir.

2. Snaq mddti iinin faktik olaraq mk funksiyasn icra etdiyi i vaxtndan ibartdir. inin mk
qabiliyytini mvqqti itirdiyi, habel i yeri v orta mk haqq saxlanlmaqla id olmad dvrlr snaq
mddtin daxil edilmir.
3. Snaq mddti gstrilmyn mk mqavilsi snaq myyn edilmdn balanm hesab olunur.

Madd 52. Snaq mddti myyn edilmyn hallar

mk mqavilsi balanlarkn snaq mddti:
ya 18-dn az olan xslrl;
msabiq yolu il mvafiq vzifni tutanlarla;
trflrin razl il myyn ediln digr hallarda myyn edilmir.
Madd 53. qbul zaman snan nticsi v onun tnzimlnmsi qaydas
1. Snaq mddti qurtaranadk trflrdn biri digrin gn vvl yazl xbrdarlq etmkl mk
mqavilsini poza bilr.
2. Snaq mddti qurtaranadk trflrdn biri mk mqavilsinin xitamn tlb etmyibs, ii snaqdan
xm hesab edilir. i snaqdan xm hesab edildiyi andan etibarn mk mqavilsin yalnz bu Mcll
il myyn edilmi qaydada v saslarla xitam veril bilr.
3. mk mqavilsind snaq mddti myyn edilrkn hmin mddt rzind iinin snaq zaman
zn dorultmadna gr igtrn trfindn mk mqavilsin xitam verilmsi rti gstrilmlidir.
4. Snaq mddtind zn dorultmam iinin mk mqavilsin igtrnin saslandrlm mri
(srncam) il xitam veril bilr.

Skkizinci fsil. mk raiti, mk funksiyas v bunlarn ttbiqini tnzimlyn

hquq normalar

Madd 54. mk raitinin tmin edilmsi

1. ilr trfindn mk funksiyasnn yerin yetirilmsi n igtrn aadak mk raitini tmin
etmlidir:
pe (vzif) adlarnn, ixtisaslarn, myin dnilmsi drclrinin myyn edilmsi;
my gr haqqn miqdarnn myyn edilmsi v onun dnilmsi;
mk normalar v myin qiymtlndirilmsi normalarnn myyn edilmsi;
sanitariya v gigiyena normalarna cavab vern i yerinin v i raitinin yaradlmas;
myin mhafizsi, texniki thlksizlik normalarnn gzlnilmsi;
mk funksiyasnn bu Mcll il myyn edilmi i vaxt mddtindn artq olmayan i vaxtnda
yerin yetirilmsi;
bu Mcll il myyn edilmi istiraht vaxtndan, mzuniyytlrdn istifad olunmas;
iilrin qanunvericilikl myyn olunmu mcburi dvlt sosial sorta edilmsi;
mk mqavillrind, kollektiv mqavillrd nzrd tutulan rtlr.
2. Bu Mcll il myyn olunmu hallar istisna edilmkl, mk raitinin rtlri birtrfli qaydada

dyidiril bilmz.

Madd 55. mk raitinin lav rtlri

mk mqavilsi balanarkn, habel mk mnasibtlri prosesind igtrn imkan hesabna bu
Mclld, yaxud kollektiv mqavild nzrd tutulmu mk raitinin rtlrindn daha yksk lav
mk haqq, lav mzuniyyt mddti, qsaldlm v ya natamam i vaxt, lav frdi sorta mbli,
sosial tminat v yardmlar, habel he bir norma il mhdudladrlmayan digr lav rtlr myyn ed
bilr. Bu lav rtlrin dairsi, qvvd olma mddti v istifad qaydalar, habel onlarn dyidirilmsi
trflrin razl il myyn edilir.

Madd 56. mk raitinin rtlrinin dyidirilmsi

1. stehsaln v myin tkilind dyiikliklr edilmsi zruriyyti olduqda iinin pesi, ixtisas v vzifsi
zr ii davam etdirmkl mk raitinin rtlrinin dyidirilmsin yol verilir.
2. gtrn mk raitinin rtlrini (bu Mcllnin 55-ci maddsind nzrd tutulan rtlrdn baqa)
dyidirmzdn az bir ay vvl iini yazl mlumat v ya mri (srncam) il xbrdar etmlidir. gr ii
yeni mk raiti il ii davam etdirmy razlq vermirs, onda o, baqa vzify keirilmli, bu mmkn
olmadqda is mk mqavilsin bu Mcllnin 68-ci maddsinin ikinci hisssinin "c" bndind nzrd
tutulan sasla xitam veril bilr.
3. Bu Mcllnin 55-ci maddsind nzrd tutulmu qaydada igtrn trfindn myyn ediln mk
raitinin lav rtlrinin dyidirilmsi mk mqavilsin xitam verilmsi n sas ola bilmz.
4. Az 50 nfr ii alan mssisd iilrin mumi saynn on faizindn oxunun mk raitinin
rtlrinin pislmsin sbb olan dyiikliklr aparlarkn bunun hans mqsdl edilmsi
saslandrlmaqla igtrn mvafiq icra hakimiyyti orqanna [Azrbaycan Respublikasnn mk v
halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Ba Mulluq darsi v onun yerli orqanlar vasitsi il)] rsmi
mlumat vermlidir. Mvafiq icra hakimiyyti orqan hmin tdbirlrin sasl v qanunauyun hyata
keirilmsini aradrb slahiyytlri rivsind mvafiq tdbirlr gr bilr.

Madd 57. inin mk funksiyas

1. gtrn iinin mk funksiyasn mk mqavilsind nzrd tutulan, bir v ya bir ne vzif,
ixtisas, yaxud pe zr yerin yetirmli olduu mvafiq iin v ya gstrmli olduu xidmtin dairsini
dqiq v birmnal myyn etmlidir.
2. mk funksiyasnn hcmi mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v
halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] trfindn tsdiq edilmi Vahid Tarif-xtisas Soru Kitabasna sasn
v ya igtrn trfindn myyn edilrk mk mqavillrind tfsilat il gstrilir.
3. mk funksiyasnn dyidirilmsin yalnz trflrin qarlql razl il yol verilir. Birtrfli qaydada
mk funksiyasnn dyidirilmsin, onun dairsinin azaldlmasna v ya artrlmasna yol verilmir.
4. gr myyn sbblrdn igtrn gstriln ilrl iini tmin ed bilmdiyin gr ona pe-ixtisas
drcsin uyun olan baqa i vercks, ii hmin ilri yerin yetirmkdn yalnz orta mk haqq
saxlanlmadqda imtina ed bilr.

Madd 58. vzilik zr mk mqavilsinin balanmas v tnzimlnmsi

1. mk mqavilsinin rtlri imkan verdiyi hallarda ii sas i yeri zr myyn olunmu i vaxtndan
sonra hm sas i yerind, hm d vzilik qaydasnda mk mqavilsi balayaraq baqa i yerind d
mk faliyyti il mul ola bilr. Bu zaman vzilik zr mk mqavilsi balanan ikinci i yeri iinin
lav i yeri, birinci mk mqavilsi balanan yer is sas i yeri saylr.
2. vzilik zr i vaxtnn mddti bu Mcllnin 89-cu maddsi il myyn edilmi normann
yarsndan ox olmamaqla trflrin razl il myyn edilir.
3. vaxtndan sonra vzilik zr lav i yerind ilmy sas i yeri zr igtrnin razl tlb
edilmir. vaxt rzind is vzilik zr ilmy igtrnin razl il yol verilir. vzilik zr mk
raitinin rtlrini, mk funksiyasnn hcmini lav i yerinin igtrni il mk mqavilsi
balanarkn trflrin zlri myyn edirlr.
4. lav i yerind vzilik zr mk faliyyti gstrn iilr, bu maddnin beinci v altnc
hisslrind gstriln hallar istisna olunmaqla, he bir mhdudiyyt qoyulmadan mk qanunvericiliyi il
myyn edilmi btn normalar, qaydalar v mddalar amil edilir.
5. gr ii sas i yerind zrrli, thlkli v insann salamlna mnfi tsir gstrn amillr olan mk
raitind ilyirs, onda onun eyni mk raitli lav i yerind vzilik zr almas yolverilmzdir.
6. Ya 18-dn az olan iilrin vzilik qaydasnda lav i yerind almalarna yalnz onlarn hm sas,
hm d lav i yerind gndlik i vaxtnn cmi bu Mcllnin 91-ci maddsind onlar n nzrd
tutulmu qsaldlm i vaxtndan ox olmadqda, yol veril bilr.
7. Bilavasit qanunvericilikd nzrd tutulmu hallarda dvlt hakimiyyti orqanlarnn mvafiq vzifli
xslrin bu maddd nzrd tutulan vzilik zr mk mqavilsi balayaraq lav i yerind ilmk
hququ amil olunmur.

Madd 59. Baqa i keirm

iy mk mqavilsind nzrd tutulmayan baqa pe, ixtisas v vzif zr mk funksiyasnn yerin
yetirilmsini hval etmk baqa i keirilm saylr v buna yalnz iinin razl il, hminin yeni mk
mqavilsi balanlmaqla yol verilir.

Madd 60. gtrnin tbbs il baqa i mvqqti keirm

i onun razl olmadan istehsalat zruriyyti v bodayanma hallarnn qarsn almaq mqsdi il bir ay
mddtin mvqqti olaraq baqa i keiril bilr. Bu halda ii onun shhtin mnfi tsir edn, habel
aa ixtisasl i keiril bilmz. Baqa i keirilm mddtind iinin myi grln iin mqabilind,
lakin vvlki orta mk haqqndan aa olmamaqla dnilir.

Madd 61. Baqa iinin mk funksiyasnn icras

1. Myyn sbbdn on be gndn ox mddtd yerind olmayan iinin mk funksiyasnn icrasna
trflrin razl il yol verilir. Bu zaman mk haqq bu Mcllnin 162-ci maddsind nzrd tutulan
qaydada dnilir.
2. Bo vzif zr mk funksiyasnn icrasnn hval edilmsin iinin razl il yol verilir. gr ii eyni

zamanda hm znn, hm d vz etdiyi bo vzif zr mk funksiyasn yerin yetirirs, onda ona bo

vzif n nzrd tutulmu mk haqqnn (vzif maann) yarsndan az olmamaq rti il lav mk
haqq dnilmlidir.
3. Bo vzif zr iiy aydan ox olmayan mddt mk funksiyasnn yerin yetirilmsi hval edil
bilr. Bu mddt bitdikdn sonra ya vzedici ii onun razl il hmin vzify keirilir, ya hr iki vzif
birldirilrk vzedici iinin mk funksiyasnn genilndirilmsi il laqdar yeni mk mqavilsi
balanlr, ya da bo vzify yeni ii gtrlr.

Madd 62. inin idn knar edilmsi

1. gtrn aadak hallarda mlkiyytinin v iilrin mnafeyini qorumaq, ba ver bilck myin
mhafizsi qaydalarnn pozulmasnn qarsn almaq v mk intizamn tmin etmk mqsdi il iini
mvafiq i vaxt rzind idn knar ed bilr:

a) ii alkoqollu ikilr, narkotik, toksik v digr zhrli maddlr qbul edrk srxo vziyytd i
gldikd, habel i gldikdn sonra i yerind hmin ikilri v ya maddlri qbul edrk srxo
vziyytd olduqda;
b) bu Mcllnin 226-c maddsi il myyn edilmi hallarda ii icbari tibbi mayin olunmaqdan
boyun qardqda v ya keirilmi mayinlrin nticlrin sasn hkim komissiyalarnn verdiklri
tvsiylri yerin yetirmdikd;
c) i vaxt rzind ii bilavasit i yerind mvafiq slahiyytli orqann qrar il tsdiqlnn inzibati
xtalar v ya cinayt trkibi olan ictimai-thlkli mllr trtdikd.

2. inin idn knar edilmsi hr bir konkret halda mvafiq sbutlar (hkim ryi, iilrin izahatlar,
araylar v digr rsmi sndlr) toplanlaraq sndldirilmlidir.
3. dn knar ediln vaxt rzind iiy mk haqq verilmir.
4. dn knar edilmi iiy inzibati v ya cinayt msuliyytin clb edilib-edilmmsindn asl olmayaraq
igtrn bu Mcllnin 186-c maddsind nzrd tutulmu intizam tnbehlrindn birini ttbiq ed bilr.
5. dn knar edilmsini igtrnin v ya baqa vzifli xslrin ona qar qrzli mnasibtin, saxta
sndlr sasnda hyata keirildiyin v digr faktlara gr qanunsuz v sassz hesab edn ii pozulmu
hquqlarnn brpa edilmsi, rf v lyaqtinin mdafi olunmas n mhkmy mracit ed bilr.
(17)

Madd 63. Mlkiyyti dyidikd mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi

1. Mssisnin mlkiyytisi dyidikd bu maddnin ikinci hisssind gstriln iilrdn baqa qalan
btn iilrl vvlki mlkiyyti arasnda balanm mk mqavillri v onlarn rtlri yeni
mlkiyyti trfindn qvvd saxlanlr. Bu iilrin mk mqavillri myyn edilmi qaydalara ml
edilmkl bu Mcllnin 70, 73 v 75-ci maddlrind nzrd tutulan mvafiq saslarla lv edil bilr.
2. Yeni mlkiyyti trfindn mssisnin igtrninin (rhbrinin), onun mavinlrinin, ba mhasibin
v bilavasit idaretm funksiyasn yerin yetirn digr struktur blmlri rhbrlrinin mk
mqavillrin mlkiyytinin dyimsi il laqdar bu Mcllnin 68-ci maddsinin "" bndi il xitam

veril v ya bu Mcllnin 56-c maddsind nzrd tutulan qaydada onlarn mk mqavillrinin rtlri
dyidiril bilr.
3. Mlkiyytinin dyimsi il laqdar yeni mlkiyyti v ya igtrn trfindn sahibkarlq faliyyti
v hququndan sui-istifad edrk iilrin pekarlq sviyysini, mk funksiyasn icra etmk
bacarqlarn, mlkiyytinin sahibkarlq faliyytin xll gtir biln sritsizliklrini akara xarmadan
onlarn mk mqavillrinin ktlvi kild lv edilmsi yolverilmzdir. Yeni mlkiyyti v ya igtrn
iilrin pekarlq sviyysini, mssisd mvcud olan i yerlrinin sahibkarlq faliyytini srbst surtd
hyata keirmk n zruriliyini i yerlrinin v iilrin attestasiyasn keirmkl myyn etmlidir.
Qeyd: Bu maddnin nc hisssind "mk mqavillrinin ktlvi kild lv edilmsi" dedikd,
mvafiq mssisy mlkiyyt hququ yaranan gndn ay rzind eyni zamanda v ya ayr-ayr
vaxtlarda iilrin mumi say:
100 nfrdn 500 nfrdk olduqda onlarn 50 faizindn oxunun;
500 nfrdn 1000 nfrdk olduqda onlarn 40 faizindn oxunun;
1000 nfrdn artq olduqda onlarn 30 faizindn oxunun yeni mlkiyyti v ya onun tyin etdiyi
igtrn trfindn bu Mcllnin 70, 73 v 75-ci maddlrind myyn edilmi saslarla mk
mqavillrinin lv edilmsi baa dlmlidir.
Doqquzuncu fsil. ilrin v i yerlrinin attestasiyasnn keirilmsini
tnzimlyn hquq normalar

Madd 64. yerlrinin attestasiyas, onun mqsdi v keirilmsinin tnzimlnmsi

1. Bu maddnin ikinci hisssind nzrd tutulan mqsdl mk raitindn asl olmayaraq igtrn
mvafiq normativ hquqi aktla myyn edilmi qaydada i yerlrinin attestasiyasnn keirilmsini tmin
etmlidir.
2. gtrn mvafiq i yerlrind myin mhafizsi tdbirlrinin tmin olunmasn v ya istehsal
sanitariyasnn, gigiyenasnn vziyytini myyn etmk v yaxladrmaq mqsdi il, habel mk
mhsuldarlnn v iin smrliliyinin artrlmas, myin tkilind n mtrqqi sullarn, o cmldn
yeni texnikann v ya texnologiyann ttbiqi zaman i yerlrinin attestasiyasn keirmlidir. Bu mqsdl
hmkarlar ittifaqlar tkilatnn nmayndlrindn, myin mhafizsi xidmtlrinin v myin tkili
zr pekar mtxssislrdn ibart i yerlrinin attestasiyas komissiyas yaradlr.
3. yerlrinin attestasiyasnn keirilmsi qaydalar mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan
Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn qbul ediln normativ hquqi aktla tnzimlnir.

Madd 65. ilrin attestasiyas, onun keirilmsi qaydalar v rtlri

1. ilrin pekarlq sviyysinin yoxlanlmas, ixtisasna, sntin mvafiq olaraq onlarn tutduu vzify
(pey) uyun olduunu akara xarmaq mqsdi il bu Mcllnin 66-c maddsind gstriln iilr
istisna olunmaqla, qalan btn iilrin attestasiyas keiril bilr.
2. Yalnz mvafiq i yerind az bir il alan iilr attestasiyadan keiril bilr. Hr bir ii ild bir
dfdn ox olmayaraq attestasiyadan keiril bilr.
3. gtrnin mri (srncam) il iilrin attestasiyasnn keirilmsi n tcrbli, yksk pekarlq
qabiliyytin malik, obyektivliyi v qrzsizliyi il seiln nfuzlu xslrdn, habel hmkarlar ittifaqlar
tkilatnn nmayndsindn ibart attestasiya komissiyas yaradlr. gtrn, iinin mvafiq i yeri
zr rhbri attestasiya komissiyasnn zv ola bilmz.

4. Attestasiya komissiyas az be nfrdn ibart olmaqla btn hallarda onun say trkibi tkrqmli
olmaldr. Attestasiya komissiyasnn slahiyyt mddti onun yaradlmas haqqnda mvafiq mrl
(srncamla) myyn edilir.
5. Attestasiya komissiyasnn zvlri trfindn iiy yalnz tutduu vzify (pey), mk funksiyasna,
ixtisasna (pesin) dair, yerin yetirdiyi ilr v onlarn nticlri bard, habel tutduu vzify (pey)
uyunluunu myyn etmk n zruri olan mk mqavilsi il myyn edilmi hquqlar, vziflri
dairsin aid olan msllrl laqdar suallar veril bilr. Attestasiya olunan iinin siyasi baxlarna,
mnvi, xlaqi kamilliyin, xsiyytin, etiqadna v digr srf xsi dyrlrin gr, o cmldn onun
intizamllq drcsin gr pekarlq sviyysinin qiymtlndirilmsi yolverilmzdir.
6. Attestasiya komissiyasnn ii akarlq raitind, obyektiv, qrzsiz v qanunvericiliyin tlblrin ml
edilmkl aparlmaldr. Attestasiya komissiyas qrarn gizli v ya aq ssverm yolu il ss oxluu il
qbul edir. Mvafiq i yeri zr mk kollektivi nmayndlrinin attestasiya komissiyasnn iclasnda
mahidi kimi itirak etmk istyi tmin olunmaldr.
7. Attestasiya komissiyas iinin tutduu vzify (pey) uyun olduu v ya uyun olmad haqqnda
iki qrardan yalnz birini qbul edir. Bununla yana attestasiya komissiyas bu qrarlarnda iinin baqa
vzifd (ped) istifad edilmsinin mqsd mvafiqliyi bard igtrn tvsiy ed bilr.
8. Bu madd il myyn edilmi iilrin attestasiyasnn keirilmsinin digr qaydalar mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq ediln normativ
hquqi aktla tnzimlnir.

Madd 66. Attestasiya olunmayan iilr

Aadak iilrin attestasiyas keirilmir:
vtnin mdafisi, azadl v razi btvly urunda hrbi mliyyatlarda yaralanm v lil olmu
iilr;
Azrbaycann mstqilliyinin v razi btvlynn mdafisi zaman gstrdiyi catlr gr
dvlt tltiflrin v fxri adlara layiq grlm iilr;
bir vzifd (ped) be ildn az mddtd alan mcburi kkn v qaqn statusu olan iilr;
hamil qadnlar;
uann yanadk sosial mzuniyytd olan v hmin mzuniyyt bitdikdn sonra bir ildn az
mddtd mvafiq vzifd (ped) alan qadnlar;
ya 18-dn az olan iilr;
bir vzifd (ped) faktik olaraq bir ildn az mddtd alan iilr;
eyni vzifd (ped) az df attestasiya olunaraq tutduu vzify uyun olduu myyn
edilmi iilr;
kollektiv mqavillrd (sazilrd) nzrd tutulan hallarda attestasiya olunmayan iilr.
Madd 67. ilrin v i yerlrinin attestasiyasnn nticlrinin tnzimlnmsi
1. Attestasiya komissiyas trfindn barsind tutduu vzify uyun olmad haqqnda qrar xarlm
iinin mk mqavilsi bu Mcllnin 70-ci maddsinin "c" bndin mvafiq olaraq, 71-ci maddsind
nzrd tutulan qaydalara ml edilmkl igtrn trfindn lv edil bilr.
2. gtrn attestasiya komissiyasnn tvsiysini nzr alaraq iinin razl il onu baqa mvafiq
vzify (pey) keir bilr.

3. yerlrinin attestasiyasnn keirilmsi nticsind onlarn ktlvi kild ixtisar edilmsi yolverilmzdir.
4. yerinin attestasiyasnn keirilmsinin nticlrin saslanaraq igtrn trfindn iilrin mk
mqavillri lv edil bilmz.
5. ilrin v i yerlrinin attestasiyas komissiyalarnn qrarlarn qanunsuz, sassz, qrzli v
qeyri-obyektiv hesab edn xslr mhkmy mracit ed bilrlr.
6. Attestasiya komissiyasnn qrar il tutduu vzify (pey) uyun olmadna gr igtrn
trfindn mk mqavilsi lv ediln v ya baqa vzify (pey) keiriln iinin iddias sasnda frdi
mk mbahissin bu Mcll il myyn edilmi qaydada yalnz mhkmlrd baxlr.

Onuncu fsil. mk mqavilsin xitam verilmsinin saslar v qaydalar

Madd 68. mk mqavilsin xitam verilmsinin saslar

1. mk mqavilsin yalnz bu Mcll il myyn edilmi saslarla v qaydada xitam veril bilr.
2. mk mqavilsin xitam verilmsinin saslar aadaklardr:

a) trflrdn birinin tbbs;

b) mk mqavilsinin mddtinin qurtarmas;
c) mk raitinin rtlrinin dyidirilmsi;
) mssisnin mlkiyytisinin dyimsi il laqdar (bu Mcllnin 63-c maddsinin ikinci
hisssind gstriln iilr);
d) trflrin iradsindn asl olmayan hallar;
e) trflrin mk mqavilsind myyn etdiyi hallar.

Madd 69. mk mqavilsinin ii trfindn lv edilmsi qaydas

1. i bir tqvim ay qabaqcadan igtrni yazl rizsi il xbrdar etmkl mk mqavilsini lv ed
bilr.
2. riz verildiyi gndn bir tqvim ay bitdikdn sonra ii i xmamaq v son haqq-hesabnn
aparlmasn tlb etmk hququna malikdir. Bu halda igtrn iinin tlblrini yerin yetirmy
borcludur.
3. i yaa, lilliy gr tqad xdqda, thsilini davam etdirmk n mvafiq thsil mssissin daxil
olduqda, yeni yaay yerin kdkd, baqa igtrnl mk mqavilsi baladqda v
qanunvericilikd nzrd tutulmu digr hallarda rizsind gstrdiyi gn mk mqavilsi lv edil bilr.
4. mk mqavilsini lv etmk bard riz vermi ii xbrdarlq mddti bitndk istdiyi vaxt
rizsini geri gtr v ya onu etibarsz hesab etmk bard igtrn yeni riz ver bilr. Bu halda mk
mqavilsi lv edil bilmz. Bu rtl ki, igtrn hmin vzify (pey) yeni iinin gtrlmsi bard

iiy rsmi qaydada yazl xbrdarlq etmmi olsun. mk mqavilsi bu madd il myyn edilmi
qaydalara ml olunmaqla lv edildikdn sonra iinin vvlki rizsini geri gtrmk v ya onu etibarsz
hesab etmk bard ediln mracitin hquqi qvvsi yoxdur.
5. i rizsind mk mnasibtlrini dayandrmaq istdiyi gn gstrmyibs, xbrdarlq mddti
bitndk bu madd il myyn edilmi sasla mk mqavilsinin lv edilmsin yol verilmir.
6. i mzuniyyt hququndan istifad etmkl ona mvafiq i ilin gr mzuniyytin verilmsi v
mzuniyyt mddtinin qurtard gndn mk mqavilsinin lv edilmsi xahii il igtrn riz ver
bilr. i mzuniyyt mddti bitndk bu maddnin drdnc hisssi il myyn edilmi qaydada mk
mqavilsinin lv edilmsi bard rizsini geri gtr v ya onu etibarsz hesab etmk bard igtrn
yazl mracit ed bilr. Bu halda iinin xahii tmin edilmlidir.
7. gtrn trfindn zor ildilrk, hd-qorxu glrk, yaxud hr hans baqa sulla iinin iradsinin
leyhin mk mqavilsini lv etmy onu mcbur etmk qadaandr.

Madd 70. gtrn trfindn mk mqavilsinin lv edilmsinin saslar

mk mqavilsi igtrn trfindn aadak saslarla lv edil bilr:

a) mssis lv edildikd;
b) iilrin say v ya tatlar ixtisar edildikd;
c) pekarlq sviyysinin, ixtisasnn (pesinin) kifayt drcd olmadna gr iinin tutduu
vzify uyun glmdiyi bard slahiyytli orqan trfindn mvafiq qrar qbul edildikd;
) ii znn mk funksiyasn v ya mk mqavilsi zr hdliklrini yerin yetirmdikd, yaxud
bu Mcllnin 72-ci maddsind sadalanan hallarda mk vziflrini kobud kild pozduqda.

Qeyd: Bu maddnin "c" bndind "slahiyytli orqan" dedikd, iilrin ixtisasna, pe drcsin,
tcrbsin, pekarlq sviyysin gr tutduu vzify uyun olduunu myyn etmk mqsdi il
yaradlan v mvafiq slahiyytlr malik olan attestasiya komissiyas, habel mssisnin direktorlar
uras, elm v thsil mssislrinin elmi uras, pedaqoji uras baa dlmlidir. ilrin attestasiyas bu
Mcllnin 65-ci maddsi il myyn edilmi qaydada keirilir.

Madd 71. gtrn trfindn mk mqavilsi lv edilrkn hkmn nzr alnmal olan zruri rtlr v
qaydalar
1. str mssis blnrkn, baqa mssisy birlrkn v ya digr qaydada yenidn tkil olunarkn,
yaxud tkilati-hquqi formas dyirkn, istrs d mssisd bel dyiikliklr edilmdn iilrin say
azaldldqda, tatlar ixtisar olunduqda, o cmldn iinin tutduu vzify uyun glmdiyi bard
slahiyytli orqan trfindn mvafiq qrar qbul edildikd igtrn trfindn iinin pekarl, ixtisas
(pesi, snti) nzr alnmaqla onun mvafiq i (vzify) keirilmsi imkan aradrlmaldr.
gtrnin bel imkanlar olmadqda gstriln saslarla mk mqavilsi lv edil bilr.
2. Bu Mcllnin 70-ci maddsinin "" bndind nzrd tutulan sasla mk mqavilsinin lv edilmsin
bu rtl yol verilir ki, ii qsdn v ya shlnkarlqla, etinaszlqla mk funksiyasn, vzif borcunu
(hdliklrini) yerin yetirmdiyin gr mvafiq i yerind iin, istehsaln, mk v icra intizamnn normal

ahngi pozulmu olsun v ya mlkiyytinin, igtrnin, habel mk kollektivinin (onun ayr-ayr

zvlrinin) hquqlarna v qanunla qorunan mnafelrin hr hans formada ziyan dymi olsun.
3. gtrn bu Mcllnin 70-ci maddsi il myyn edilmi saslarn hr hans biri il mk
mqavilsinin lv edilmsinin zruriliyini saslandrmaldr.

Madd 72. mk vziflrinin kobud kild pozulmas hesab ediln hallar

Aadak hallar ii trfindn mk vziflrinin kobud kild pozulmas hesab edilir:

a) znn xstliyi, yaxn qohumunun xstlnmsi v ya vfat etmsi istisna olunmaqla he bir zrl
sbb olmadan btn i gn i glmmsi;
b) alkoqollu ikilr, narkotik, toksik v digr zhrli maddlr qbul edrk srxo vziyytd i
glmsi, habel i gldikdn sonra i yerind hmin ikilri v ya maddlri qbul edrk srxo
vziyytd olmas;
c) tqsirli hrktlri (hrktsizliyi) nticsind mlkiyytiy maddi ziyan vurmas;
) tqsirli hrktlri (hrktsizliyi) nticsind myin mhafizsi qaydalarn pozaraq i
yoldalarnn shhtin xsart yetirmsi v ya onlarn bu sbbdn hlak olmas;
d) qsdn istehsal, kommersiya v ya dvlt sirrinin yaylmas v ya bu sirrin gizli saxlanlmas zr
hdliklrini yerin yetirmmsi;
e) mk faliyyti zaman yol verdiyi kobud shvlri, hquq pozuntular nticsind igtrnin,
mssisnin v ya mlkiyytinin qanuni mnafeyin ciddi xll gtirmsi;
) mk funksiyasn pozduuna gr vvllr igtrn trfindn verilmi intizam tnbehindn
ntic xarmayaraq alt ay rzind tkrarn mk funksiyasn pozmas;
f) i vaxt rzind bilavasit i yerind inzibati xtalara v ya cinayt trkibi olan ictimai-thlkli
mllr yol vermsi. (17)

Madd 73. Mddtli mk mqavilsin xitam verilmsi qaydas

1. Mddtli mk mqavilsinin mddti qurtardqda ona xitam verilir. Mddtli mk mqavilsind
gstriln mddt qurtardqda mk mnasibtlri davam etdirilrs v mddt bitdikdn sonrak bir hft
rzind trflrdn he biri mqavily xitam verilmsini tlb etmirs, hmin mk mqavilsi vvl
myyn olunmu mddt uzadlm hesab olunur.
2. inin myyn zrl sbbdn (xstlnmsi, ezamiyytd, mzuniyytd olmas, habel bu Mcllnin
179-cu maddsind nzrd tutulan i yeri v orta mk haqq saxland hallarda) i yerind olmad
dvrd mddtli mk mqavilsinin mddti qurtard hallarda hmin mqavily ii i xdqdan
sonra igtrnin myyn etdiyi gnd, lakin onun i xd gndn bir tqvim hftsi kemmi xitam
veril bilr.

Madd 74. Trflrin iradsindn asl olmayan hallarda mk mqavilsin xitam verilmsinin saslar

1. Trflrin iradsindn v ya istyindn asl olmayaraq mk mqavilsin aadak hallarda xitam

verilir:

a) ii hrbi v ya alternativ xidmt arldqda;

b) vvllr mvafiq id (vzifd) alan iinin iin (vzifsin) brpa edilmsi bard mhkmnin
qanuni qvvy minmi qtnamsi (qrar) olduqda.
c) qanunvericilikl daha uzun mddt myyn edilmyibs, mk qabiliyytinin fasilsiz olaraq alt
aydan ox mddt tam itirilmsi il laqdar ii mk funksiyasn yerin yetir bilmdikd;
) inin nqliyyat vasitsini idaretm hququndan mhrum etm, myyn vzif tutma v ya myyn
faliyytl mul olma hququndan mhrum etm, myyn mddt azadlqdan mhrum etm v ya
mrlk azadlqdan mhrum etm czasna mhkum edildiyi bard mhkmnin hkm qanuni qvvy
mindikd;
d) mhkmnin qanuni qvvy minmi qrar il iinin faliyyt qabiliyytsizliyi tsdiq edildikd;
e) ii vfat etdikd.

2. gr qanunsuz v ya sassz idn xarlm ii iin brpa olunmas n mhkmy iddia rizsi il
mracit edrs v mhkm trfindn iddias tmin olunaraq iin (vzifsin) brpa edilmsi haqqnda
qtnam (qrar) qbul edilrs, onda igtrn trfindn mhkmnin qtnamsi (qrar) drhal icra
edilrk o, vvlki vzifsin v ya razl il baqa vzify (i) brpa olunmaldr. Bu zaman i brpa
ediln iinin yerin gtrlm ii il balanm mk mqavilsin bu Mcllnin 71-ci maddsinin
birinci hisssind nzrd tutulmu mvafiq aradrmalar aparlmaqla xitam veril bilr.
Qeyd: mk qabiliyytinin tam itirilmsi mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn
mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Tibbi sosial ekspert Komissiyalar vasitsi il)] ryi il
myyn edilir. mk qabiliyytinin tam itirilmsi dedikd, mvafiq icra hakimiyyti orqannn
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Tibbi Sosial Ekspert
Komissiyalar vasitsi il)] qrar il iiy mvafiq drcdn lillik qrupu myyn edilmkl n az bir il
mddtin mk qabiliyytsiz hesab edilmsi baa dlmlidir. mk qabiliyytinin 6 aydan az mddt
mvqqti itirilmsi mk mqavilsin xitam verilmsi n sas ola bilmz. mk qabiliyytini mvqqti
itirmi iilrin i yeri v vzifsi saxlanlmaqla onlara myyn olunmu qaydada mcburi sosial sorta
zr mavint dnilir. mk qabiliyytini bir ildn ox olmayan mddt qismn itirmi iilr n is
mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi (Tibbi Sosial Ekspert Komissiyalar vasitsi il)] ryi nzr alnr. (10)

Madd 75. mk mqavilsind nzrd tutulan hallarda ona xitam verilmsinin tnzimlnmsi
1. Trflr mk mqavilsi balayarkn ona xitam verilmsinin bu Mclld nzrd tutulan hallarndan
frqli olan lav hallarn myyn ed bilrlr.
2. mk mqavilsind, ona xitam verilmsi bard trflrin qarlql razl il aadak lav hallar
nzrd tutula bilr:

a) trflrin qarlql razl;

b) shhti il laqdar olaraq iinin mvafiq vzifd (ped) almas salaml n thlkli
olduu bard shiyy mssissinin mvafiq ryin gr;
c) mk funksiyasnn myyn mddtd icras zaman mvafiq i yerind pe xstliyin tutulmann
yksk ehtimal olduu halda;
) iin v ya gstriln xidmtlrin hcminin azalmas il laqdar myyn dvr kedikdn sonra ii
il hkmn yenidn mk mqavilsi balayaca rti il igtrn yazl formada mcburi hdlik
gtrdkd;
d) bu maddnin tlblrin ml edilmkl trflrin myyn etdiyi digr hallarda.

3. Trflr mk mnasibtlrinin glckd daha dolun tnzimlnmsini tmin etmk mqsdi il bu

maddnin ikinci hisssind nzrd tutulmu hallardan iinin mk raitin uyun olann mk
mqavilsin hkmn daxil etmlidirlr.
4. mk mqavilsind ona xitam verilmsi bard trflrin nzrd tutduqlar hallar bu Mcllnin 2-ci
maddsinin nc hisssi il myyn edilmi iinin v igtrnin hquqlarnn tminat prinsiplrin
zidd olmamaldr.
5. mk mqavilsin xitam verilmsin dair trflr onlarn rf v lyaqtini alaldan, bu Mclld
nzrd tutulan hquqlarn mhdudladrmaa ynldiln rtlr myyn ed bilmzlr.

Madd 76. mk mqavilsinin lv edilmsini mhdudladran rtlr

1. gtrn trfindn mk mqavilsin bu Mcllnin 68, 69, 70, 73, 74 v 75-ci maddlrind nzrd
tutulan saslardan yalnz biri il xitam veril bilr.
2. mk mqavilsin eyni zamanda iki v daha artq sasla, hminin qanunvericilikd nzrd
tutulmayan sasla, habel bu Mcll il myyn edilmi mk mqavilsinin lv edilmsi qaydalarna
ml olunmadan xitam veril bilmz.

On birinci fsil. mk mqavillrin xitam verilrkn iilrin tminatlar

Madd 77. mk mqavilsin xitam verilrkn iilrin tminatlar

1. ilrin say azaldqda v ya tatlar ixtisar olunduqda bu Mcllnin 70-ci maddsinin "b" bndi il
igtrn mk mqavilsini lv etmzdn az iki ay vvl iini rsmi xbrdar etmlidir.
2. Xbrdarlq mddti rzind hr i hftsind mk haqq saxlanlmaqla i axtarmaa imkan yaradlmas
mqsdi il ii az bir i gn mk funksiyasnn icrasndan azad edilir.
3. mk mqavilsi bu Mcllnin 70-ci maddsinin "a" v "b" bndlri il lv edilrkn iilr:
orta mk haqqndan az olmamaqla idnxarma mavinti;
idn xarld gndn yeni i dzln gndk ikinci v nc aylar n orta mk haqq
dnilir.
4. gtrn bu maddnin birinci hisssi il v bu Mcllnin 56-c maddsinin ikinci hisssi il myyn

edilmi xbrdarlq mddtlri vzin iiy onun razl il az iki aylq mk haqqn bir dfy dmkl
mvafiq sasla mk mqavilsin xitam ver bilr.
5. Bu maddnin nc hisssind nzrd tutulan orta mk haqq mvafiq icra hakimiyyti orqan
trfindn iiy veriln mvafiq araylar sasnda dnilir. Hmin aray idn xan gndn bir ay
mddtind mvafiq icra hakimiyyti orqannda [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial
Mdafisi Nazirliyi (Ba Mulluq darsi v onun yerli orqanlar vasitsi il)] qeydiyyata alnan xslr
verilir. Bu dmlr igtrn, mssis lv edildikd is onun mlaknn yeni mlkiyytisi (mlakn
operativ idariliyini hyata keirn hquqi, fiziki xs) trfindn dnilmlidir. Bu qayda mssisni satn
alan yeni mlkiyytiy, o cmldn bu maddnin drdnc hisssind nzrd tutulmu hala amil
olunmur.
6. Kollektiv mqavillrd, mk mqavilsind iilrin i dzldiyi dvr rzind daha uzun mddt orta
mk haqqnn saxlanlmas, habel bu maddnin nc v yeddinci hisslrind gstrilmi dmlrin
daha yksk mbld verilmsi nzrd tutula bilr.
7. mk mqavilsin bu Mcllnin 68-ci maddsinin ikinci hisssinin "c", 74-c maddsinin birinci
hisssinin "a" v "c" bndlri il xitam verildikd, igtrn iiy orta aylq mk haqqnn az iki misli
miqdarnda mavint dyir. inin vfat il laqdar mk mqavilsin xitam verildikd is vfat ednin
vrslrin orta aylq mk haqqnn az misli miqdarnda mavint dnilir. mk mqavilsin bu
Mcllnin 68-ci maddsinin ikinci hisssinin "" bndi il xitam verildikd, igtrn iiy orta aylq mk
haqqnn az misli miqdarnda mavint dyir.
8. gtrnlr i yerlrinin ixtisar il laqdar idn azad olunmu "Valideynlrini itirmi v valideyn
himaysindn mhrum olmu uaqlarn sosial mdafisi haqqnda" Azrbaycan Respublikasnn Qanunu il
myyn olunmu valideynlrini itirmi v valideyn himaysindn mhrum olmu uaq, habel onlarn arasndan
olan xs hesab ediln iilri sonradan hmin mssisd v ya digr mssisd i dzltmk n z vsaiti
hesabna zruri yeni pe hazrlna clb edirlr. (6, 7, 21)

Madd 78. ilrin ixtisar zaman id saxlanmaa stnly olan xslr

1. Mvafiq hallarda iilrin say azaldlarkn v ya tatlarn ixtisar hyata keirilrkn myyn vziflr
zr mk funksiyasnn icras n tlb olunan ixtisasn (penin) v pekarlq sviyysinin daha
yksyin malik olan iilr id saxlanlr. inin pekarlq sviyysini igtrn myyn edir.
2. gtrn ixtisaslar (pelri) v ya pekarlq sviyylri eyni olduqda aadak xslrin id
saxlanmasna stnlk verir:
hid ailsinin zvlrin;
mharib itiraklarna;
sgr v zabitlrin arvadlarna (rlrin);
hdsind iki v daha ox 16 yanadk ua olanlara;
hmin mssisd mk ikstliyi alm v ya pe xstliyin tutulmulara;
onlara brabr tutulan xs v qaqn statusu olan xslr;
kollektiv mqavillrd v ya mk mqavillrind nzrd tutulan digr xslr.
Madd 79. mk mqavilsinin lv olunmas qadaan ediln iilr v hallar
1. gtrn trfindn:
hamil, habel yanadk ua olan qadnlarn;
yegan qazanc yeri ildiyi mssis olub mktb yana atmam uan tkbana bydn iilrin;

mk qabiliyytini mvqqti itirn iilrin;

iinin krli diabetl xst olmas sbbin gr;
hmkarlar ittifaqlar tkilatnn v ya hr hans siyasi partiyann zv olmas motivin gr;
mzuniyytd, ezamiyytd olduu vaxtda, habel kollektiv danqlarda itirak etdiyi mddt rzind
iilrin bu Mcllnin 70-ci maddsi il myyn edilmi saslarla mk mqavilsinin lv edilmsi
qadaandr.
2. Bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu mddalar bu Mcllnin 70-ci maddsinin "a" bndi
v 73-c maddsi il xitam veriln hallara amil edilmir. (20)

Madd 80. mk mqavilsinin igtrn trfindn lvi zaman razlamalar

1. Kollektiv mqavillrd nzrd tutulmudursa, bu Mcllnin 70-ci maddsind gstriln saslarla
mk mqavilsi igtrnl hmkarlar ittifaqlar arasnda qabaqcadan razlamalar aparlmaqla lv
edil bilr.
2. Bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu hallar istisna olunmaqla qalan hallarda mk
mqavilsi igtrnin tbbs il lv edilrkn hmkarlar ittifaqlar tkilatnn qabaqcadan razlnn
alnmas tlb olunmur.

On ikinci fsil. mk mqavillrinin balanmas, rtlrinin dyidirilmsi v

xitamnn sndldirilmsi qaydalar

Madd 81. mk mqavillri balanmasnn sndldirilmsi

1. Kargzarlq iini tnzimlmk mqsdi il zruri hallarda balanm mk mqavilsi qvvy
mindikdn sonra igtrnin mlahizsin sasn onun mri (srncam, qrar) il rsmildiril bilr.
2. Bu Mcll il myyn edilmi qaydada yazl formada mk mqavilsi balanmadan mk
mnasibtlrinin igtrnin mri (srncam, qrar) il rsmildirilmsi qadaandr.

Madd 82. Baqa i keirilm v buna mvafiq digr hallarn sndldirilmsi

Bu Mclld nzrd tutulmu hallarda mk funksiyasnn, mk raitinin v onun rtlrinin
dyidirilmsi, habel vzilik qaydasnda mk mqavilsinin balanmas igtrnin mvafiq
mzmunda mri (srncam, qrar) il sndldiril bilr. Bu zaman mk mqavilsinin balanmas v
ona dyiikliklr edilmsi qaydalarna mtlq ml edilmlidir.

Madd 83. mk mqavilsin xitam verilmsinin sndldirilmsi qaydas

1. gr ii il balanm mk mqavilsind onun lv edilmsinin sndldirilmsi bard bu fsild
myyn edilmi qaydalardan frqli olan baqa qaydalar nzrd tutulmaybsa, onda istr ii, istrs
igtrn trfindn v istrs d trflrin iradsindn asl olmayan hallarda bu Mcllnin 68, 69, 70, 73,
74 v 75-ci maddlrind nzrd tutulan saslara v qaydalara mvafiq olaraq mk mqavilsinin lv
edilmsi igtrnin saslandrlm mri (srncam, qrar) il rsmildirilmlidir.
2. mk mqavilsin xitam verilmsi bard igtrnin mri (srncam, qrar) onun trfindn
imzalanmal v mssisnin mhr il tsdiqlnmlidir. Bu mrin surti, iinin mk kitabas v

igtrnin son haqq-hesab (istifad edilmmi mk mzuniyytin gr pul vzi, iiy dnilmli mk
haqq v digr dmlr) il birlikd sonuncu i gn iiy verilmlidir.

Madd 84. mk mqavilsinin lv edilmsi haqqnda mrin mzmunu

1. mk mqavilsinin lv edilmsi haqqnda igtrnin mrinin (srncamnn, qrarnn)
mzmununda aadak mlumatlar gstrilir:
mssisnin ad, hquqi nvan, mrin (srncamn, qrarn) sra nmrsi, tarixi v onu imzalayan
igtrnin vzifsi, ad, atasnn ad v soyad;
iinin ad, atasnn ad v soyad;
mk mqavilsi zr iinin vzifsinin (pesinin) ad;
mk mqavilsinin lv edilmsinin sas;
hmin sasla mk mqavilsinin lv edilmsi qaydas nzrd tutulmu bu Mcllnin mvafiq
maddsi, hisssi v bndi;
mk mqavilsinin lv edildiyi gn, ay v il;
mk mqavilsinin lv edilmsi bard mrin (srncamn, qrarn) verilmsi n sas hesab
olunan rsmi sndlr.
2. Bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu mlumatlardan hr hans biri v ya bir nesi
gstrilmyn mr (srncam, qrar) mk mbahissini hll edn mhkm trfindn etibarsz hesab edil
bilr.
3. mk mqavilsinin lv edilmsi bard igtrnin mri (srncam, qrar) yalnz bu maddnin
birinci hisssind gstriln mlumatlar olan sad formada, hminin normativ hquqi aktlara uyun
formada - tsviri (giri) hisssindn v hmin mlumatlar gstriln qrar hisssindn ibart formada
trtib edil bilr.

Madd 85. mk mqavillrinin sndldirilmsinin uotu qaydalar

1. gtrn balanm mk mqavillrinin, onlara ediln dyiikliklrin, bu mqavillrl laqdar
verilmi mrlrin (srncamlarn, qrarlarn), habel digr mrlrin (srncamlarn, qrarlarn) xsusi kitab
(jurnal) v ya kompter vasitsi il xsusi proqramla uotunun qeydiyyatn aparmaldr. Uot kompter
vasitsi il aparlmrsa, qeydiyyat kitab shiflnmli, qaytanlanmal v kitabn son shifsindki qaytann
dyn zrin mssisnin mhr vurulmaldr.
2. gtrn qeydiyyat kitabn xsusi uot sndi kimi saxlamal v aparlan qeydlr sliq il hmin
kitaba yazlmaldr. Kitabdak qeydlrin qaralanmasna, pozulmasna, shiflrin crlmasna,
dyidirilmsin yol verilmir.
3. Bu maddd gstriln sndlrin uotu v qeydiyyat istr kompter proqramlar vasitsiil, istrs d l
sulu il hyata keirilrkn igtrn trfindn uot sndlrinin mhafizsi tmin olunmaldr.

Madd 86. mk mqavillrinin v mrlrin saxlanlmasnn tmin edilmsi

1. gtrn balanm mk mqavillrini, onlarda aparlan dyiikliklri, verilmi mrlri (srncamlar,
qrarlar) be il mddtind saxlamaa borcludur, onlarn mhv edilmsi, itirilmsi, korlanmas
yolverilmzdir.
2. Mssis lv edildikd igtrnd saxlanlan mk mqavillri myyn olunmu qaydada mvafiq

dvlt arxivin thvil verilir. Mssis yenidn tkil olunduqda v ya mlkiyytisi dyidikd is hmin
mqavillr yeni igtrn thvil verilir.
3. mk mqavilsinin lv edilmsi haqqnda mrin (srncamn, qrarn) sli, igtrn trfindn mk
mqavilsinin mhafiz edilmsi bard bu maddnin birinci hisssi il myyn edilmi qaydada v
mddtd saxlanlmas tmin edilmlidir.

Madd 87. ilrin mk faliyyti haqqnda v mvafiq dnclrinin haqq-hesab sndlri

1. inin mk faliyyti haqqnda snd mk kitabas hesab edilir. inin mk faliyyti haqqnda
sndd onun mk staj haqqnda - i girdiyi gn, ay, il, ildiyi pesi (vzifsi), idn xarlmann sas,
gn, ay v ili bard qeydlr gstrilir.
2. gtrn 5 gndn artq ilyn btn iilrin mk kitabasnda onlarn i qbul edilmsi, baqa
daimi i keirilmsi, mk mqavilsin xitam verilmsi bard mvafiq qeydlri yazmaldr.
3. dn xan iilr mk kitabas mk mqavilsin xitam verildiyi gn (sonuncu i gn) verilir.
4. ilrin mk kitabasnn formas v onun trtibi qaydalar mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
5. gtrn trfindn bu Mcllnin 173-c maddsind nzrd tutulmu qaydada iilrin mk
haqqnn v digr dnclrin verilmsi v qeydiyyat aparlan haqq-hesab sndi (kitabas, vrqi, eki)
trtib edilir.

Madd 88. iy araylarn, xasiyytnamnin verilmsi v onlarn baqa yerlr gndrilmsi rtlri
1. gtrn iinin mraciti sasnda ona vzifsi (pesi), mvafiq dvr rzind qazanc bard aray,
arxiv mlumatlar, xsi sndlrinin tsdiq edilmi surtlrini, habel onun pekarlq, igzarlq sviyysini
v digr xsi xsusiyytlrini xarakteriz edn xasiyytnam vermy borcludur.
2. gtrn iinin xsiyyti v ya onun mk faliyyti bard mlumatlar baqa igtrn v ya
mvafiq orqanlara, habel digr yerlr yalnz onlarn yazl sorusu v iinin razl il gndr bilr. i
haqqnda trtib edilmi xasiyytnamnin, zmantin, iinin xsi sndlrinin, onlarn surtlrinin v digr
sndlrin mzmunu il onu tan etmdn igtrn trfindn baqa yer gndrilmsi yolverilmzdir.
Msbt mzmunlu xasiyytnam il, zmantl ii tan edilmdn onlarn baqa yer gndrilmsin yol
verilir. Bu halda igtrn hmin sndlrin hara gndrildiyi bard iiy mlumat vermlidir.

IV blm. vaxt

On nc fsil. vaxtnn nvlri v tnzimlnmsi qaydalar

Madd 89. Tam i vaxt v onun mddti

1. Tam i vaxt - mddti bu Mclld nzrd tutulmu hftlik v gndlik i saatlar rzind iilrin
mk funksiyasn yerin yetirmsi n myyn edilmi zamandr.
2. Gndlik normal i vaxtnn mddti skkiz saatdan artq ola bilmz.

3. Gndlik normal i vaxtna uyun olan hftlik normal i vaxtnn mddti 40 saatdan artq myyn
edil bilmz.

Madd 90. Hftlik tam i vaxtnn myyn edilmsi

1. Bir qayda olaraq, iki istiraht gn olan begnlk i hftsi myyn edilir.
2. stehsaln, iin, xidmtin v mk raitinin xarakterindn asl olaraq igtrn v ya mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] hftlik tam i vaxtnn mddti
rivsind altgnlk i hftsi myyn ed bilr.
3. Altgnlk i hftsind hftlik norma 40 saat olduqda gndlik i vaxtnn mddti 7 saatdan, hftlik
norma 36 saat olduqda gndlik i vaxtnn mddti 6 saatdan v hftlik norma 24 saat olduqda gndlik
i vaxtnn mddti 4 saatdan ox ola bilmz.

Madd 91. Qsaldlm i vaxt

1. ilrin ayr-ayr kateqoriyalarna, onlarn ya, shhti, mk raiti, mk funksiyasnn xsusiyytlri
v digr hallar nzr alnaraq bu Mcll il v mvafiq normativ hquqi aktlarla, habel mk
mqavilsinin, kollektiv mqavilnin rtlri il qsaldlm i vaxt myyn edil bilr.
2. Qsaldlm i vaxtnn mddti hft rzind 16 yaadk iilr n 24 saatdan, 16 yadan 18 yaadk
iilr v 1-ci, 2-ci qrup lil olan iilr n, hminin hamil v yayarmadk ua olan qadnlar n 36
saatdan artq olmamaldr.

Madd 92. mk raiti zrrli olan ilrd alan iilr n i vaxtnn qsaldlm mddti
1. mk raiti fiziki, kimyvi, bioloji v habel insann salaml n zrrli olan digr ar istehsalat
amillri mvcud olan mk raitli istehsalatlarda, pe v vziflrd alan iilr hftd 36 saatdan ox
olmayan qsaldlm i vaxt myyn edilir. Hmin istehsalatlarn, pe v vziflrin siyahs mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
2. mk raiti zrrli olan ilrin siyahs v bu ilri yerin yetirn iilr n i vaxtnn qsaldlm
mddti kollektiv mqavillrl, hmin mqavillr balanmad hallarda is igtrnl hmkarlar
ittifaqlar tkilat arasndak mslhtlmlrdn sonra, bu maddnin birinci hisssind gstriln siyah
nzr alnmaqla myyn edilir.

Madd 93. Xsusi xarakterli ilrd alan iilrin qsaldlm i vaxt

Yksk hssaslq, hycan, zehni, fiziki v sb grginliyi, habel insann shhtin mnfi tsir gstrn
digr amillr olan mk raitli i yerlrind (hkimlr, mllimlr, elektrotexniki qurularda, cihazlarda
v qanunvericilikd nzrd tutulan digr i yerlrind ilynlr) hft rzind 36 saatdan ox olmamaq
rtiil qsaldlm i vaxt myyn edilir. Hmin i yerlri zr pelrin, vziflrin siyahs i vaxtnn
konkret mddti gstrilmkl mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr
Kabineti] trfindn tsdiq edilir.

Madd 94. Natamam i vaxt

1. mk mqavilsi balanarkn, habel mk mnasibtlri prosesind ii il igtrnin qarlql

razl il natamam i vaxt - natamam i gn, yaxud natamam i hftsi myyn edil bilr.
2. Natamam i vaxtnn mddti v onun qvvd olduu zamann - ayn, ilin davamiyyti trflrin
razl il myyn edilir.
3. inin shhti v fizioloji vziyyti (hamillik, lillik), habel xroniki xstliyi olan uann v digr ail
zvnn shhti mvafiq tibbi ry gr mk funksiyasnn natamam i vaxtnda yerin yetirilmsini tlb
edrs, habel 14 yana atmam, yaxud 16 yanadk lil ua olan qadnlara rizlriil igtrn
natamam i vaxt (i gn, yaxud i hftsi) myyn etmlidir.
4. Natamam i vaxt myin dnilmsi ya mk funksiyasnn icrasna srf olunan vaxta mtnasib, ya da
trflrin qarlql razl il myyn edilir.
5. mk funksiyasn natamam i vaxtnda yerin yetirn iilrin bu Mcll v ya mk mqavilsi il
myyn edilmi mk hquqlarnn hr hans kild mhdudladrlmas yolverilmzdir.

On drdnc fsil. vaxtnn rejimi v i vaxtndan artq vaxtda iin tnzimlnmsi

qaydalar

Madd 95. vaxtnn rejimi

1. vaxtnn rejimi qaydalar - gndlik i vaxtnn mddti, onun balanmas v qurtarmas, id
fasillrin vaxt v mddti, sutkadak nvblrin say, nvb sndlri v onlarn trtibi, bir nvbdn
digr nvby keirilm, i vaxtnn cmlnmi uotu, ilnmi i gnlrinin istiraht gnlri il vz edilmsi
(vzgnn verilmsi) qaydalar, habel hftlik i gnlrinin say mssisdaxili intizam qaydalar v ya
mk mqavilsi, kollektiv mqavil il myyn edilir.
2. vaxtnn rejimi v onu myyn edn qaydalar bu Mcll v digr normativ hquqi aktlarla myyn
edilmi i vaxt mddtin ml olunmaqla igtrnin mri (srncam, qrar) il tsdiq edilir. Bu
qaydalarla iilr hkmn tan edilmlidirlr. Hmin qaydalarn i rejimini tnzimlyn sas blmlri
bydlm kild btn iilrin hr gn gr bilcyi yerdn aslmaldr.
3. ilrin mumi say 50 nfrdk olan snaye, nqliyyat, tikinti, ticart v digr xidmt mssislrind
iilrin bu Mcll il myyn edilmi mk, sosial v iqtisadi hquqlarn mhdudladrmamaq rti il
igtrn bu maddd nzrd tutulmu qaydadan frqli olan i vaxtnn rejimi qaydalarn myyn ed
bilr.

Madd 96. vaxtnn cmlnmi uotu

1. Qeydiyyat (uot) dvrnd i vaxtnn mddti qanunvericilikl myyn olunmu i saatlarnn
sayndan ox olmamaq rti il i vaxtnn cmlnmi uotu ttbiq edil bilr. Bu halda qeydiyyat (uot)
dvr bir ildn artq, gndlik iin (nvbnin) mddti is 12 saatdan ox ola bilmz.
2. vaxtnn cmlnmi uotunun ttbiqi qaydas kollektiv mqavil il, mssisd i vaxtnn rejimini
myyn edn qaydalarla v ya mk mqavilsi il tnzim edilir.

Madd 97. Gec vaxt iin mddti

1. Saat 22-dn shr saat 6-dk olan mddt gec vaxt saylr.
2. gr iinin gndlik i vaxtnn n az yars gec vaxtna drs, onda hmin i vaxtnn gec vaxtna
dn hisssi bir saat qsaldlr.

Madd 98. Gec vaxt ilrin clb edilmsin yol verilmyn iilr
1. Gec vaxt grln ilr hamil v yanadk ua olan qadnlarn, ya on skkizdn az olan iilrin
clb edilmsin yol verilmir.
2. lil iilr gec vaxt grln ilr yalnz onlarn yazl razl il v mvafiq icra hakimiyyti orqannn
[Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Tibbi Sosial Ekspert
Komissiyalar vasitsi il)] ryi nzr alnmaqla clb edil bilrlr.

Madd 99. vaxtndan artq i

1. vaxtndan artq i - igtrnin mri (srncam, qrar) v iinin razl il mk funksiyasn
myyn olunmu i gn vaxtndan artq mddt rzind yerin yetirmsi saylr.
2. Tbii flaktin, istehsalat qzasnn v digr fvqlad hadislrin qarsnn alnmas, onlarn
nticlrinin aradan qaldrlmas, habel tezkorlanan mallarn itkisinin qarsn almaq mqsdi il bu
Mcll il myyn edilmi qaydalara ml olunmaqla iinin i vaxtndan artq ilr clb edilmsin yol
verilir.
3. Xsusil ar v zrrli sahlrd ilyn iilrin v bu Mclld nzrd tutulmu digr hallarda i
vaxtndan artq i clb edilmsin yol verilmir.
4. mk raiti ar v zrrli olan sahlrd btn i gn (nvbsi) rzind i vaxtndan artq ilrin
mddti 2 saatdan ox ola bilmz.
5. vaxtndan artq ilrin grlmsin clb olunmu iilr n igtrn bu Mcllnin " myin
mhafizsi" blmsind nzrd tutulmu normalara uyun istehsalat v sosial-mit raiti yaratmal,
myin thlksizliyini tmin etmlidir.

Madd 100. vaxtndan artq ilrin son hddi

Hr bir ii dalbadal gln iki i gn rzind drd saatdan, mk raiti ar v zrrli olan i yerlrind is
iki saatdan ox i vaxtndan artq ilr clb edil bilmz.

Madd 101. vaxtndan artq ilr yol veriln mstsna hallar

1. vaxtndan artq ilr yalnz aadak mstsna hallarda yol verilir:

a) dvltin mdafisinin tmin olunmas n, habel tbii flaktin, istehsal qzasnn qarsn almaq
v ya onlarn nticlrini aradan qaldrmaq n yerin yetirilmsi zruri olan n vacib ilrin
grlmsin;

b) su, qaz v elektrik tchizat, isitm, kanalizasiya, rabit v digr kommunal mssislrind ilrin,
xidmtlrin pozulmasna sbb olan gzlnilmz hadislrin nticlrini aradan qaldrmaqdan tr
zruri ilrin grlmsini tmin etmk n;
c) balanm v istehsaln texniki raitin gr i gnnn sonunadk tamamlana bilmyn ilrin
dayandrlmas avadanlqlarn, mtlrin qarsalnmaz korlanmas, sradan xmas thlksi zaman
ilrin tamamlanmas zruriyyti olduqda;
) iilrin ksriyytinin iinin dayandrlmasna sbb olan sradan xm mexanizmlrin, qurularn
tmiri, brpas il laqdar ilrin grlmsi zrurti olduqda;
d) vz edn iinin id olmamas il laqdar i fasil verilmsin yol vermk mmkn olmadqda.

2. gtrn id olmayan iinin baqa ii il vz olunmasn, habel bu maddd nzrd tutulan

mstsna hallarda i vaxtndan artq ilr iilrin clb edilmsini douran sbblrin vaxtnda aradan
qaldrlmas n btn zruri tdbirlri grmy borcludur.

Madd 102. vaxtnn uotu

1. gtrn faktik olaraq hr bir iinin i vaxtnn v i vaxtndan artq ilnmi saatlarnn dqiq, drst
uotunu aparmaa borcludur.
2. vaxtnn uotunun aparlmas formas v qaydas igtrn trfindn myyn edilir.

V blm. stiraht vaxt v iilrin mzuniyyt hquqlar

On beinci fsil. stiraht vaxt

Madd 103. stiraht v nahar n fasil

1. gn (nvbsi) rzind iilr istiraht v nahar etmk n fasil verilmlidir.
2. Fasilnin verilmsi vaxt v davamiyyti mssisdaxili intizam qaydalar, nvb cdvllri v ya mk
mqavilsi, kollektiv mqavil il myyn edilir.
3. mk raitinin xarakterin gr ii dayandrmaqla fasilnin vaxtn v davamiyytini myyn etmk
mmkn olmadqda, igtrn iiy nahar etmy ra
t yaratmaldr.
4. inin bir i gn il nvbti i gn arasndak gndlik istiraht vaxt az 12 saat olmaldr. Nvbli i
vaxt rejimind iilrin istiraht vaxtnn mddti mvafiq nvb cdvllri il tnzimlnir.
5. stiraht v nahar fasillrinin mddti i vaxtna daxil edilmir. stiraht v nahar fasillrindn ii z
mlahizsi il istdiyi kimi istifad ed bilr.

Madd 104. stiraht gnlri

1. Hr bir iiy hftlraras fasilsiz istiraht gnlrindn istifad etmy rait yaradlmaldr.
Hftlraras istiraht gnlrinin say begnlk i hftsind iki gn, altgnlk i hftsind is bir gn
olmaldr. Hftlik fasilsiz istiraht mddti 42 saatdan az olmamaldr.
2. vaxtnn cmlnmi uotu zaman istiraht gnlri, hmkarlar ittifaqlar tkilat il razladrlm
nvb cdvlin uyun olaraq verilir. Hmkarlar ittifaqlar tkilat olmayan i yerlrind is bu qayda
mk mqavilsi il tnzimlnir.

Madd 105. gn hesab olunmayan bayram gnlri

1. Azrbaycan Respublikasnda hr il:
Yanvarn 1-d - Yeni il;
Martn 8-d - Qadnlar gn;
Mayn 9-da - Faizm zrind qlb gn;
Mayn 28-d - Respublika gn;
yunun 15-d - Azrbaycan xalqnn milli qurtulu gn;
yunun 26-da - Azrbaycan Respublikasnn Silahl Qvvlri gn;
Oktyabrn 18-d - Dvlt mstqilliyi gn;
Noyabrn 12-d - Konstitusiya gn;
Noyabrn 17-d - Milli dirli gn;
Dekabrn 31-d - Dnya azrbaycanllarnn hmryliyi gn;
Novruz bayram - iki gn;
Qurban bayram - bir gn;
Ramazan bayram - bir gn bayram edilir. Bu gnlrd iilrin i clb olunmasna yalnz bu
Mclld nzrd tutulmu mstsna hallarda yol veril bilr.
2. Novruz bayram, Qurban bayram v Ramazan bayramnn keirilcyi gnlr hr il yanvar aynn
sonunadk mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn
myyn edilib haliy elan olunur.
3. Bayram v hftlraras istiraht gnlri biri digrindn vvl v ya sonra glrs, i v istiraht gnlrinin
ardcl olmasn tmin etmk mqsdi il mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn
Nazirlr Kabineti] qrar il bu i v ya istiraht gnlrinin yeri dyidiril bilr.

Madd 106. mumxalq hzn gn

Hr il yanvarn 20-si - Azrbaycann mstqilliyi v razi btvly urunda hlak olmu hidlrin
xatirsini yad etm gn - mumxalq hzn gndr. Bu gn i gn hesab edilmir.

Madd 107. stiraht, bayram gnlrind v mumxalq hzn gn iilrin i clb olunmasnn yolverilmzliyi
Bu Mcllnin 101-ci maddsinin "a" v "b" bndlrind nzrd tutulmu mstsna hallar, habel fasilsiz
istehsalatlar, ticart, ictimai ia, rabit, nqliyyat v digr xidmt mssislri istisna olunmaqla, istiraht,
bayram gnlrind v mumxalq hzn gnnd iilrin i clb olunmas yolverilmzdir.

Madd 108. Bayramqaba, istiraht gn qaba gnlrd v mumxalq hzn gn qaba i gnnn mddti
1. Bu Mcllnin 91, 92 v 93-c maddlrind nzrd tutulmu hallar istisna olunmaqla qalan i

yerlrind bilavasit shrisi gn bu Mcllnin 105-ci maddsind gstriln bayram gnlrindn biri
olan bayramqaba, habel mumxalq hzn gn qaba i gnlrind hftlik i gnlrinin sayndan asl
olmayaraq i gnnn mddti bir saat qsaldlr.
2. Altgnlk i hftsi il ilyn mssislrd bilavasit shrisi gn istiraht gn olan i gnnn
mddti 6 saatdan ox ola bilmz.

Madd 109. stiraht, bayram gnlrind v i gn hesab edilmyn digr gnlrd i clb olunmu iilrin
myinin dnilmsi
1. Mstsna hal kimi istiraht, bayram gnlrind i clb olunmu iilrin myi, trflrin qarlql
razl il iiy digr istiraht gn verilmkl v ya hmin gnlrd grlm iin mqabilind ikiqat
mbld mk haqq dnilmkl vz edilmlidir.
2. mumxalq hzn gn bu Mcllnin 101-ci maddsind nzrd tutulmu mstsna hallarda i clb
edilmi iilrin mk haqq ikiqat mbld dnilir.
On altnc fsil. Mzuniyyt hququ v onun tmin edilmsi

Madd 110. ilrin mzuniyyt hququ

1. ilr vzifsindn (pesindn), mk raitindn v mk mqavilsinin mddtindn asl olmayaraq,
bu Mcll il myyn edilmi mzuniyytlrdn istifad etmk hququna malikdirlr.
2. lav i yerind vzilikl ilyn iilrin d bu Mcll il myyn edilmi mzuniyytlrdn istifad
etmk hququ vardr.
3. ilrin bu Mcll il myyn edilmi mzuniyyt hququ v ondan istifad qaydalar mhdudladrla
bilmz.

Madd 111. Mzuniyytdn istifad zaman iilrin hquqi tminatlar

1. Mzuniyytd olduu mddt rzind iinin i yeri, vzifsi (pesi) v bu Mclld nzrd tutulmu
hallarda orta mk haqq saxlanlr, habel igtrnin tbbs il mk mqavilsinin pozulmas v
iinin intizam msuliyytin clb edilmsi yolverilmzdir. Bu mddt iinin mk stajna, hminin ixtisas
zr stajna daxil edilir.
2. mk mqavilsind, habel kollektiv mqavillrd mzuniyytd olan iilr n lav tminatlarn
verilmsi nzrd tutula bilr.

Madd 112. Mzuniyytin nvlri

1. ilrin mzuniyyt hququ aadak mzuniyyt nvlri il tmin edilir:

a) sas v lav mzuniyytlrdn ibart olan mk mzuniyyti;

b) uana qulluq etmk n qadnlarn sosial mzuniyyti;
c) thsilini davam etdirmk v elmi yaradclqla mul olmaq n veriln thsil v yaradclq

mzuniyyti;
) dnisiz mzuniyyt.

2. mk mqavilsind, habel kollektiv mqavillrd mzuniyytlrin digr nvlri nzrd tutula bilr.

Madd 113. mk mzuniyyti v onun verildiyi i ili

1. mk mzuniyyti - iinin normal istirahti, mk qabiliyytinin brpas, salamlnn mhafizsi v
mhkmlndirilmsi n idn ayrlmaqla z mlahizsi il istifad etdiyi, mddti bu Mclld nzrd
tutulandan az olmayan istiraht vaxtdr. mk mzuniyytinin mddti tqvim gn il hesablanr.
2. mk mzuniyyti mvafiq pe (vzif) zr mk funksiyasn yerin yetirn iilr veriln illik sas
mzuniyytdn v istehsaln, myin xarakterin v mk stajna gr, habel uaql qadnlara veriln lav
mzuniyytdn ibart olub, istr birlikd, istrs d ayrlqda veril bilr.
3. mk mzuniyyti hr il mvafiq i ili n verilir. ili iinin i gtrldy gndn balanr v
nvbti ilin hmin gn baa atr. gr iinin i ili onun mk mzuniyytin xmaq n mracit etdiyi
vaxtda balanmaybsa, onda ona mk mzuniyyti yalnz i ili balanandan sonra veril bilr. Bir i ilin
gr yalnz bir mk mzuniyyti veril bilr. Tqvim ili rzind iinin iki i ilin gr mzuniyyt hququ
olduqda o, hmin tqvim ilind hr iki i ilin gr mzuniyytdn birlikd v ya ayr-ayrlqda istifad ed
bilr.

On yeddinci fsil. mk mzuniyytlrinin mddtlri

Madd 114. sas mzuniyyt v onun mddtlri

1. sas mzuniyyt iinin mk mqavilsind gstrilmi pesi (vzifsi) zr minimum mddti bu
maddnin ikinci v nc hisslrind nzrd tutulmu mzuniyytdir.
2. ilr dnili sas mzuniyyt 21 tqvim gnndn az olmayaraq verilmlidir.
3. Aadak iilr dnili sas mzuniyyt 30 tqvim gn mddtind verilmlidir:

a) knd tsrrfat mhsullarnn istehsalnda alan iilr;

b) msul vziflrd (vzifnin msulluu iin xsusiyytlri nzr alnmaqla igtrn trfindn
myyn edilir) alan dvlt qulluqularna, mssisnin rhbr iilrin v mtxssislrin;
c) xsusi rejimli tdris mssislri istisna olmaqla, tdris mssissind pedaqoji i aparmayan rhbr
iilr v inzibati-tdris heyti iilrin, habel mktbdnknar uaq mssislrinin rhbrlrin;
) tdris mssislrinin metodistlrin, ba ustalarna, istehsalat tlimi ustalarna, tlimatlarna,
kitabxanalarna, laborantlarna, emalatxana rhbrlrin, daylr, dyik xidmtilrin, bdii
rhbrlrin;
d) elmi drcsi olmayan elmi iilr;

e) hkimlr, orta tibb iilrin v czalara.

4. Natamam i vaxt (natamam i gn v ya natamam i hftsi) raitind ilyn iilr mk

mzuniyyti tam i vaxt raitind ilyn iilr veriln mk mzuniyyti mddtind, yerin yetirdiklri
v ya aldqlar vzify uyun olaraq verilir.

Madd 115. mk raitin v mk funksiyasnn xsusiyytlrin gr lav mzuniyytlrin mddtlri

1. Yeralt ilrd alan, mk raiti zrrli v ar, habel mk funksiyas yksk hssaslq, hycan,
zehni v fiziki grginlikl bal olan iilr myin raitin v mk funksiyasnn xsusiyytlrin gr
lav mzuniyytlr verilir. mk raitin v mk funksiyasnn xsusiyytlrin gr lav mzuniyytin
mddti 6 tqvim gnndn az olmamaldr.
2. mk raitin v mk funksiyasnn xarakterin gr lav mzuniyyt hququ vern zrrli v ar
istehsalatlarn, pe v vziflrin siyahs lav mzuniyytlrin mddti gstrilmkl mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.(14)

Madd 116. mk stajna gr lav mzuniyytlrin mddtlri v verilm qaydas

1. mk stajndan asl olaraq iilr:
be ildn on ildk mk staj olduqda - 2 tqvim gn;
on ildn on be ildk mk staj olduqda - 4 tqvim gn;
on be ildn ox mk staj olduqda - 6 tqvim gn mddtind lav mzuniyyt verilir.
2. mk stajna gr lav mzuniyytin mddti iinin bir mssisd igtrnl mk mqavilsi
balayaraq faktik olaraq ildiyi dvr sasn myyn edilir. Bu mk stajna iinin mk mqavilsi zr
faktik ildiyi mddtdn baqa yalnz mk qabiliyytini mvqqti itirdiyi, habel bu Mcllnin 179-cu
maddsind nzrd tutulan hallarda i yeri v orta mk haqq saxlanld dvrlr daxil edilir.
3. mk stajna gr (o cmldn mk raitin gr) lav mzuniyytlr bu Mcllnin 118, 119, 120 v
121-ci maddlrind gstriln iilr verilmir. (2, 14)

Madd 117. Uaql qadnlarn lav mzuniyytlri

1. sas v lav mzuniyytlrin mddtindn asl olmayaraq, 14 yanadk iki ua olan qadnlara 2
tqvim gn, bu yada v daha ox ua olan, hminin 16 yanadk lil ua olan qadnlara is 5
tqvim gn mddtind lav mzuniyyt verilir.
2. Uaqlarn tkbana bydn atalarn, hminin uaqlar vladla gtrm xslrin bu maddnin
birinci hisssind nzrd tutulan lav mzuniyyt hququ vardr.
3. Bu madd il myyn edilmi lav mzuniyyt hququ mvafiq tqvim ilinin sonunadk uaqlardan
birinin 14 ya tamam olduu hallarda da saxlanlr.
4. Bu madd il myyn edilmi lav mzuniyytlr bu Mcllnin 118, 119, 120 v 121-ci maddlrind
gstriln iilr verilmir.

Madd 118. Pedaqoji v elmi faliyytl mul olan iilrin mk mzuniyytlrinin mddtlri
1. Aadak iilr mk mzuniyyti 56 tqvim gn mddtind verilmlidir:

a) illik normann d bir hisssindn az olmamaqla pedaqoji i aparan tdris mssislrinin rhbr
iilrin, trbiyilrin, tlimatlarna, drnk v musiqi rhbrlrin, konsertmeysterlr,
akkompaniatorlara, xormeysterlr v baqa musiqi iilrin;
b) btn ixtisas v adlardan olan mllimlr (mqi mllimlrdn baqa);
c) uaq birliyi rhbrlrin, magistrlrin, praktik psixoloqlara, loqopedlr, surdopedaqoqlara;
) tdris mssislrinin trbiyilrin (mktbyan internat trbiyilrindn baqa), eitm
kabinetlrinin tlimatlarna, drnk rhbrlrin, hrbi rhbrlr, bdn trbiysi rhbrlrin;
d) sosial mdafi orqanlarnn v shiyy tkilatlarnn bilavasit pedaqoji faliyytl mul olan
iilrin;
e) elmi tdqiqat mssislrinin, habel ali mktblrin elmi tdqiqat blmlrinin elmlr doktoru elmi
drcsi olan mkdalarna, rhbrlrin v onlarn elmi ilr zr mavinlrin, elmi katiblrin;
) mvafiq elmi urann qrar sasnda mstqil elmi tdqiqat ilri aparan elmi iilr.

2. Aadak iilr mk mzuniyyti 42 tqvim gn mddtind verilmlidir:

a) uaq evlrinin, mktbqdr uaq trbiy mssislrinin rhbr iilrin, trbiyilrin, musiqi
rhbrlrin, praktik psixoloqlara;
b) metodika kabinetlrinin v mrkzlrinin rhbrlrin, metodistlrin v tlimatlarna;
c) mktbyan internatlarn trbiyilrin;
) mktbdnknar uaq mssislrinin drnk rhbrlrin, ktlvi iilrin;
d) mqi mllimlr;
e) elmi tdqiqat mssislrinin, habel ali mktblrin elmi tdqiqat blmlrinin elmlr namizdi elmi
drcsi olan mkdalarna, rhbrlrin v onlarn elmi ilr zr mavinlrin, elmi katiblrin.

Madd 119. Fizioloji keyfiyytlri il bal iilrin mzuniyytlrinin mddtlri

1. Ya 16-dan az olan iilr mk mzuniyyti 42 tqvim gnndn, 16 yandan 18 yanadk iilr is
35 tqvim gnndn az olmayaraq verilir.
2. lilliyin qrupundan, sbbindn v mddtindn asl olmayaraq ilyn lillr mk mzuniyyti az 42
tqvim gn verilir.

Madd 120. Azrbaycan xalq qarsnda xsusi xidmtlri olan iilrin mk mzuniyytinin mddti

Azrbaycan Respublikasnn azadl, suverenliyi v razi btvly urunda xsart alan iilr,
Azrbaycann Milli Qhrmanlarna, Sovet ttifaq Qhrmanlarna, stiqlal ordeni il, habel Azrbaycan
Respublikasnn suverenliyi v razi btvlynn mdafisi il bal digr dvlt tltiflri il tltif olunmu
iilr mzuniyyt 46 tqvim gnndn az olmayaraq verilir.

Madd 121. Teatr-tamaa v bunlara uyun digr mssislrin iilrinin mk mzuniyytlri

Teatr-tamaa mssislrinin, televiziya, radio v kinematoqrafiya qurumlarnn bdii v artist heytlrin
mk mzuniyyti 42 tqvim gn, bilavasit shny xidmt edn iilrin is 35 tqvim gn mddtind
verilir.

On skkizinci fsil. Yaradclq v thsil mzuniyytlri

Madd 122. Yaradclq mzuniyytlri v onlarn mddtlri

1. gtrnl mk mnasibtlrind olmaqla yana aspiranturada, doktoranturada mvafiq elmi drc
almaq n thsilini davam etdirn iilr dissertasiya ilrini tamamlamaq, hminin mlliflr drsliklr
v ya drs vsaiti yazmaq n dnili yaradclq mzuniyytlri veril bilr.
2. Elmlr namizdi elmi drcsi almaq n dissertasiya iini tamamlamaqdan tr iki tqvim aynadk,
elmlr doktoru elmi drcsi almaq n dissertasiya iini tamamlamaqdan tr is tqvim aynadk
dnili yaradclq mzuniyyti verilir. Bu yaradclq mzuniyytlrindn ii mvafiq elmi urann
qrarna uyun olaraq ona veriln aray sasnda istifad edir.
3. lmkl yana doktoranturada, aspiranturada thsil alan (o cmldn aspiranturaya daxil olmaq
n) iilr hr tdris ilind 30 tqvim gn dnili mzuniyyt verilir.
4. Drsliklr v ya drs vsaitlri yazmaqla mul olan iilr mvafiq icra hakimiyyti orqannn qrar
il v aray sasnda 3 ayadk dnili yaradclq mzuniyyti veril bilr.
5. Mvafiq elmi ura v ya mvafiq icra hakimiyyti orqan yaradclq mzuniyytlrinin mddtini v
onlardan istifad olunmas msllrini qabaqcadan igtrnl mslhtlmkl myyn etmlidir.
6. Yaradclq mzuniyyti mddtind dniln mk haqq iinin vzifsi (pesi) n myyn
olunmu aylq mk haqqndan hesablanr.

Madd 123. dnili thsil mzuniyytlri

1. lmkl yana thsil alan iilr aadak dnili thsil mzuniyytlri verilir:

a) mvafiq tdris mvsm sessiyalarnda tdris-tlimd itirak etmk, laboratoriya ilrini yerin
yetirmk, yoxlamalar v imtahanlar vermk n;
b) dvlt imtahanlarn vermk n;
c) diplom layihsini (iini) hazrlamaq v mdafi etmk n.

2. dnili thsil mzuniyyti mddtind iiy bu Mcllnin 177-ci maddsind nzrd tutulmu
qaydada myyn ediln orta mk haqq dnilir.

Madd 124. Thsil mzuniyytlrinin mddtlri

1. Ali mktblrin axam blrind oxuyan iilr laboratoriya ilrini yerin yetirdiklri, yoxlama v
imtahan verdiklri dvrd hr tdris ilind birinci v ikinci kurslarda 20 tqvim gn, qalan kurslarda 30
tqvim gn mddtind mzuniyyt verilir.
2. Orta ixtisas mktblrinin axam blrind oxuyan iilr laboratoriya ilrini yerin yetirdiklri,
yoxlama v imtahan verdiklri dvrd hr tdris ilind birinci v ikinci kurslarda 10 tqvim gn, qalan
kurslarda 20 tqvim gn mddtind mzuniyyt verilir.
3. Ali mktblrin qiyabi blrind oxuyan iilr laboratoriya ilrini yerin yetirdiklri, yoxlama v
imtahan verdiklri dvrd hr tdris ilind birinci v ikinci kurslarda 30 tqvim gn, qalan kurslarda 40
tqvim gn, orta ixtisas mktblrinin qiyabi blrind oxuyan iilr is birinci v ikinci kurslarda 20
tqvim gn, digr kurslarda 30 tqvim gn mddtind mzuniyyt verilir.
4. Ali v orta ixtisas mktblrinin axam v qiyabi blrind thsil alan iilr dvlt imtahanlar
dvrnd 30 tqvim gn mddtind mzuniyyt verilir.
5. Diplom iinin hazrland v mdafi edildiyi dvrd ali mktblrin axam v qiyabi blrind thsil
alan iilr 4 tqvim aynadk, orta ixtisas mktblrinin axam v qiyabi blrind thsil alan iilr is
2 tqvim aynadk mzuniyyt verilir.
6. Pe mktblrind, pe litseylrind istehsalatdan ayrlmadan thsil alan iilr imtahanlara
hazrlamaq v imtahanlar vermk n tdris ilind 30 tqvim gn mddtind mzuniyyt verilir.
7. Orta mumthsil mktblrinin nzdind axam siniflrind v qiyabi qruplarnda thsil alan iilr
buraxl siniflrind imtahanlarn vermk n 20 tqvim gn mddtind mzuniyyt verilir.
8. Bu maddd nzrd tutulmu mzuniyytlrdn thsil proqramlar il myyn ediln dvrlrd, thsil
mssissinin verdiyi aray sasnda istifad oluna bilr.

On doqquzuncu fsil. Sosial mzuniyytlr

Madd 125. Hamilliy v doua gr mzuniyytlr

1. Hamillik dvrnd v doudan sonrak dvr n ilyn qadnlara 126 tqvim gn (doudan vvl
70 tqvim gn v doudan sonra 56 tqvim gn) mddtind dnili mzuniyyt verilir. Dou tin
olduqda, iki v daha ox uaq doulduqda doudan sonrak mzuniyyt 70 tqvim gn mddtind
verilir.
2. Knd tsrrfat istehsalnda alan qadnlara hamilliy v doua gr mzuniyyt aadak
mddtlrd verilir:

a) normal douda 140 tqvim gn (doudan vvl 70 tqvim gn v doudan sonra 70 tqvim
gn);

b) dou tin olduqda 156 tqvim gn (doudan vvl 70 tqvim gn v doudan sonra 86
tqvim gn);
c) iki v daha ox uaq doulduqda 180 tqvim gn (doudan vvl 70 tqvim gn v doudan
sonra 110 tqvim gn).

Madd 126. Uaqlar vladla gtrm qadnlarn mzuniyyt hquqlar

ki ayladk yanda ua vladla gtrn, yaxud vladla gtrmdn bydn qadnlar doudan
sonra myyn edilmi 56 gnlk sosial mzuniyytdn, hminin bu Mcllnin 117-ci maddsi il
myyn edilmi lav v 127-ci maddsind nzrd tutulmu qismn dnili mzuniyytlrdn istifad
etmk hququna malikdirlr.

Madd 127. Qismn dnili sosial mzuniyyt hququ v ondan istifad qaydalar
1. Uaa bilavasit qulluq edn valideynlrdn biri, yaxud ailnin baqa zv uan ya tamam
olanadk ona qulluq etmkdn tr qanunvericilikl myyn edilmi mbld mavint veriln qismn
dnili sosial mzuniyyt almaq hququna malikdirlr.
2. Uaa qulluq edn ii yazl rizsi sasnda qismn dnili sosial mzuniyyt hququndan tam, yaxud
hiss-hiss istifad ed bilr.

yirminci fsil. dnisiz mzuniyytlr

Madd 128. dnisiz mzuniyytdn istifad hququ

Qohumluq borcunun yerin yetirilmsi il bal ail, mit v baqa sosial msllri txir salmadan hll
etmk, thsil almaq, yaradc elmi il mul olmaq n, habel yana, fizioloji keyfiyytlrin gr idn
ayrlmaq zrurti olduqda iinin dnisiz mzuniyytlrdn istifad etmk hququ vardr.

Madd 129. dnisiz mzuniyytlrin nvlri

1. dnisiz mzuniyytlr bu Mclld nzrd tutulmu hallarda iilrin xahii v trflrin qarlql
razl il verilir.
2. gtrnl iinin qarlql razlna sasn, hminin kollektiv mqavillrd nzrd tutulan
hallarda, o cmldn mk mqavilsi il myyn ediln rtlrl iilr mddti trflrin mlahizsin
sasn myyn ediln dnisiz mzuniyyt veril bilr.

Madd 130. ilrin xahii il veriln dnisiz mzuniyytlrin mddtlri

ilrin xahii v igtrnin razl il aadak hallarda v mddtd dnisiz mzuniyytlr verilir:

a) hkim mslht komissiyasnn ryi sasnda xroniki xstliy tutulmu ua olan valideynlrdn
birin, yaxud ailnin uaa bilavasit qulluq edn digr zvn - uaq drd yana atanadk;

b) arvadlar doula laqdar mzuniyytd olan kiilr - 14 tqvim gnndk;

c) 16 yanadk ua olan qadnlara v ya tk valideynlr, qyyumlara, himaydarlara - 14 tqvim
gnndk;
) lillik qrupundan v sbbindn asl olmayaraq lillr - tqvim aynadk;
d) mharibd dyn ordunun trkibind itirak etmi xslr - 14 tqvim gnndk;
e) Azrbaycan Respublikasnn razi btvly v suverenliyinin mdafisi zaman xsart alm
iilr - 14 tqvim gnndk;
) qazanlm immunatmazl sindromu (ADS) xstliyin tutulmu v ya insann
immunatmazl virusu (HV) il yoluxmu uaq bydn, hminin 16 yanadk lil ua olan
valideynlr - 14 tqvim gnndk;
f) doktoranturada, aspiranturada thsil alan iilr -1 tqvim aynadk;
g) ali mktblrd qbul imtahanlarna buraxlan iilr - 14 tqvim gn, orta ixtisas thsil
mssislrin qbul imtahanlarna buraxlan iilr - 7 tqvim gn;
) ixtirasnn v ya smrldirici tklifinin ildiyi mssisdn knar yerd ilkin ttbiqi zaman
mllif - 14 tqvim gnndk;
h) ailnin xst zvn qulluq edn qohumlardan birin - shiyy mssissinin ryi il 14 tqvim
gnndk.

Azrbaycan Respublikasnn Seki Mcllsin uyun olaraq qeyd alnm namizd mvafiq seki
komissiyasnda qeyd alnd gndn sekilrin nticlrinin rsmi drc edildiyi gndk rizsind gstriln
mddt n dnisiz mzuniyyt verilir.(16)

yirmi birinci fsil. Mzuniyyt hququnun hyata keirilmsi qaydalar

Madd 131. mk mzuniyytinin verilmsi qaydas

1. inin birinci i ili n mk mzuniyyti hququ mk mqavilsinin baland andan etibarn alt ay
ildikdn sonra ml glir.
2. iy alt ay ildikdn sonra birinci i ili bitndk mk mzuniyyti rizsi sasnda igtrnl
razladrld vaxtda veril bilr.
3. iy iin ikinci v sonrak illri n mk mzuniyyti igtrnl qarlql razlqla myyn ediln
vaxtda veril bilr.
4. mk mqavilsinin baland vaxt nzr alnmadan iin birinci ili n mk mzuniyytindn
aadak iilrin istifad etmk hququ vardr:

a) qadnlarn hamilliy v doua gr - sosial mzuniyytdn bilavasit vvl, yaxud sonra;

b) on skkiz yana atmam iilrin;

c) mddtli hrbi xidmtdn buraxldqdan 3 ay kendk i gtrln iilrin;
) sas i yerind mzuniyyt xan vzilik zr ilynlrin;
d) hrbi qulluqu arvadnn (rinin);
e) thsil mssislrind oxuyan xslrin - kurs ilrinin v ya imtahanlarn verildiyi, diplomun
mdafi edildiyi vaxtda;
) lillrin.

5. Bilavasit tlim-tdris prosesind itirak edn pedaqoji iilr i girdiklri vaxtdan asl olmayaraq mk
mzuniyytlri, bir qayda olaraq, mktblrd yay ttili dvrnd verilir.
6. mk raiti zrrli v ar olan iilr hmin mk raitin gr lav mzuniyyt mvafiq istehsalatda,
pe v ya vzifd i ili rzind faktik ildiyi vaxta mtnasib olaraq verilir. Bu lav mzuniyyt iinin
hququ hmin i yerlrind st-st az alt ay ildikd ml glir.
Madd 132. Mzuniyyt hququ vern mk staj hesablanarkn nzr alnan v alnmayan dvrlr
1. mk mzuniyytin hquq vern mk stajna iinin faktik ildiyi vaxt v aadak dvrlr daxil
edilir:

a) i yerinin v bu Mclld nzrd tutulmu hallarda mk haqqnn saxlanlmas rti il iinin

idn ayrld dvr;
b) qanunsuz v sassz idn xarlmaqla, yaxud baqa i keirilmkl laqdar i brpa ediln
iilrin mcburi iburaxma dvr;
c) mk qabiliyytinin mvqqti itirildiyi dvr;
) thqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq v mhkm orqanlarnn qanunsuz hrktlri nticsind
idn (vzifdn) azad edilmi v ya knarladrlm v myyn edilmi qaydada tam brat alm i
(vzify) brpa ediln xsin mcburi iburaxma dvr v ya hbsd olduu dvr.

2. Bu Mcllnin 127-ci maddsind nzrd tutulan qismn dnili sosial mzuniyyt mddti, habel
azadlqdan mhrum etmdn islah ilrin mhkum ediln xslrin cza kdiyi mddt mzuniyyt
hququ vern mk stajna daxil edilmir.(15)

Madd 133. mk mzuniyytlrinin verilmsind nvblilik

1. stehsaln v iin normal gediini tnzimlmk, mzuniyytlrin uotunun dzgn aparlmasn tmin
etmk mqsdi il hr il yanvarn sonunadk mk mzuniyytlrinin verilmsi n nvblilik cdvllri
trtib edil bilr.

2. mk mzuniyytlrinin verilm nvbsi hmkarlar ittifaqlar tkilatnn, o olmadqda is iinin ryi

yrnilmkl igtrn trfindn tsdiq edilir.
3. Aadak iilr mk mzuniyyti arzusu il onlar n lverili olan vaxtda veril bilr:
14 yanadk iki v daha ox ua olan v ya 16 yanadk lil ua olan qadnlara;
16 yanadk uaqlar tkbana bydn valideyn v ya qyyuma;
hrbi qulluqunun arvadna (rin);
lillr;
mharib veteranlarna;
ernobl AES-d qzann nticlrinin aradan qaldrlmas zaman radioaktiv alanmaya mruz
qalaraq salaml pozulmu v ya alanma xstliyin dar olmu xslr;
ya on skkizdn aa olan iilr;
ilmkl yana thsil alan xslr;
bu Mcllnin 120-ci maddsind gstriln Azrbaycan xalq qarsnda xsusi xidmtlri olan
iilr.
Madd 134. mk mzuniyytinin baqa vaxta keirilmsi rtlri v qaydas
1. mk mzuniyytlrinin verilm vaxt igtrnin v iinin tbbs il saslandrlmaqla onlarn
qarlql razl il baqa vaxta keiril bilr.
2. mk mzuniyytinin baqa vaxta keirilmsi dedikd, cari ild mk mzuniyytinin verilm nvbsind
nzrd tutulan vaxtn bir aydan baqa aya, cari i ilindn nvbti i ilin, habel nvbti tqvim ilin
keirilmsi baa dlmlidir.
3. inin tbbs il aadak hallarda mk mzuniyyti baqa vaxta keiril bilr:

a) mk qabiliyyti mvqqti itirildikd;

b) mk mzuniyyti il sosial mzuniyyt bir vaxta ddkd;
c) igtrnin taprqlarn yerin yetirmk n baqa yer ezam edildikd.

4. iy mk mzuniyytinin myyn edilmi nvbd nzrd tutulan vaxtda verilmsinin istehsaln,

iin, xidmtlrin normal gediin xll gtir bilcyi hallarda igtrnin tbbs v iinin razl il
mk mzuniyyti baqa vaxta keiril bilr.
5. Trflrin qarlql razl il mk mzuniyytinin istifad edilmyn hisssi nvbti i ili n veriln
mk mzuniyyti il birldiril bilr.

Madd 135. mk mzuniyytinin verilmmsinin v baqa vaxta keirilmsinin qadaan edildiyi hallar
1. Bu Mcll il myyn edilmi sas mzuniyytlrin (21 v ya 30 tqvim gn) bir i ilindn baqa i
ilin keirilmsi, habel mk mzuniyytlrinin dalbadal iki il rzind verilmmsi qadaandr.
2. mk raitin gr lav mzuniyyt hququ olan iilr, habel ya 18-dn aa olan iilr, hamil
qadnlara bir i ilindn artq dvrn mk mzuniyytinin verilmmsi v ya onun baqa i ilin keirilmsi
qadaandr.

Madd 136. sas v lav mzuniyytlrin mddtlrinin cmlnm qaydas

1. Bu Mcllnin 114-c maddsind nzrd tutulmu sas mzuniyyt yalnz 115 v 116-c maddlrl
myyn edilmi lav mzuniyytlrl cmlnrk birlikd verilmlidir.
2. inin eyni vaxtda bu Mcllnin 115 v 116-c maddlrind nzrd tutulmu iki v daha ox lav
mzuniyyt hququ olduqda, onun sas mzuniyytin daha ox mddtli bir lav mzuniyyt
birldirilir.(14)

Madd 137. mk mzuniyytinin hisslr blnmsi v mzuniyytdn geriarma qaydas

1. mk mzuniyyti iinin arzusu il hisslr blnrk veril bilr, bu rtl ki, mzuniyytin blnm
hisslrindn birinin mddti iki tqvim hftsindn az olmasn. mk mzuniyytinin bir hisssindn
istifad edildiyi hallarda onun qalan hisssi hmin mzuniyytin verildiyi i ili bitndk v ya tqvim ilinin
sonunadk, yaxud iinin arzusu il nvbti i ilinin mk mzuniyytin birldirilib verilir.
2. Mstsna hallarda - istehsalatda ba vermi qzann nticlrinin aradan qaldrlmas, habel
txirsalnmaz ilrin grlmsi zrurti olduqda mk mzuniyytind olan ii ancaq onun razl il
mzuniyytdn geri arla bilr. mk mzuniyytindn geriarma mrl (srncamla, qrarla)
rsmildirilmlidir.
3. mk mzuniyytindn geri arlan iiy trflrin razl il ya ildiyi mzuniyyt gnlrinin
vzind dnisiz lav istiraht gnlri (vzgn) verilir, ya da i balad gndn etibarn iiy mk
haqq hesablanr, istifad edilmmi mzuniyyt gnlrin dn mzuniyyt pulunun mbli ondan
tutulur v mzuniyytin istifad edilmmi gnlri glckd myyn edilmi vaxtda verilrk bu
Mcllnin 140-c maddsind nzrd tutulmu qaydada yenidn mzuniyyt pulu hesablanb dnilir.
4. inin tbbs il mk mzuniyytindn geriarlma yalnz igtrnin mlahizsi il hyata
keiril bilr.

Madd 138. Mzuniyytlrin verilmsinin rsmildirilmsi v uotunun aparlmas

1. Btn nv mzuniyytlrin verilmsi iinin rizsi sasnda igtrnin mri (srncam, qrar) il
rsmildirilir. mrd (srncamda, qrarda) iinin ad, atasnn ad v soyad, vzifsi (pesi), veriln
mzuniyytin nv, mddti, mvafiq i ili, mzuniyytin baland, qurtard v mzuniyyt mddti
bitdikdn sonra iinin i balamal olduu il, ay, gn gstrilmlidir.
2. Mzuniyytin verilmsi bard mr (srncam, qrar) mzuniyytin balanmasna az be gn qalm
verilir v ii onunla tan edilir.
3. gtrn mzuniyytlrin verilmsinin uotunu drst v vaxtnda aparmaa borcludur.
Mzuniyytlrin verilmsinin uotu iilrin i illri, mzuniyytlrin nvlri, mddtlri, verildiyi vaxt v
mvafiq mrin (srncamn, qrarn) nmrsi, tarixi gstrilmkl aparlmaldr. Mzuniyytlrin verilmsi
igtrnin imkanlarna mvafiq olaraq kompter proqramlar v ya sadldirilmi kargzarlq yolu il
aparlr.
4. mk mzuniyytlrinin verilmsinin dzgnlynn tmin olunmas mqsdi il mzuniyytlrin uotu
iilrin i illri zr aparlmaldr.

yirmi ikinci fsil. Mzuniyyt vaxt n mk haqqnn dnilmsi qaydalar

Madd 139. Mzuniyyt haqq dnilrkn nzr alnan mk haqq nvlri

1. Mzuniyyt vaxt n dniln orta mk haqq hesablanarkn myin dnilmsinin qvvd olan
sistemin daxil olmayan birdflik dnilr istisna edilmkl bu, Mcllnin 154-c maddsinin birinci
hisssi il myyn edilmi mk haqq anlayna daxil olan btn nv dmlr nzr alnr.
2. Mzuniyyt vaxt n orta mk haqqnn hesablanmas zaman nzr alnan v alnmayan dnilrin
geni siyahs, habel mzuniyyt vaxt n orta mk haqqnn msalladrlmas qaydas mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn myyn edilir.

Madd 140. Mzuniyyt vaxt n orta mk haqqnn hesablanmas qaydas v dnilmsi

1. Mzuniyyt vaxt n dniln orta mk haqq onun hans i ili n verilmsindn asl olmayaraq
mzuniyytin verildiyi aydan vvlki 12 tqvim aynn orta mk haqqna sasn myyn edilir.
2. 12 tqvim ayndan az ilyib mzuniyyt xan iinin orta aylq mk haqq onun faktik ildiyi tam
tqvim aylarna sasn hesablanr.
3. Mzuniyyt gnlrinin mk haqqn myyn etmkdn tr mzuniyytdn vvlki 12 tqvim aynn
mk haqqnn cmlnmi mblini 12-y blmkl orta aylq mk haqqnn mbli taplr v alnan
mbli ayn tqvim gnlrinin orta illik miqdarna - 30,4- blmk yolu il bir gnlk mk haqqnn
mbli myyn edilir. Bu qayda il myyn edilmi bir gnlk mk haqqnn mbli mzuniyytin
mddtinin tqvim gnlrinin sayna vurulur.
4. Bu maddd nzrd tutulmu mzuniyyt haqqnn dnilmsi n mk haqqnn hesablanmas
qaydas mk mqavilsinin lvi il laqdar iiy istifad edilmmi mzuniyyt gr pul vzi
dnilrkn d ttbiq edilir.
5. iy mzuniyyt vaxt n orta mk haqq mzuniyytin balanmasna n geci 3 gn qalm dnilir.
6. mk mqavilsind, kollektiv mqavild baqa hal nzrd tutulmaybsa, mzuniyyt vaxt n orta
mk haqq myyn sbbdn mzuniyyt balanandan sonra dnilmidirs, iinin tlbi il
mzuniyytin balanma vaxt mk haqqnn faktik olaraq verildiyi gndn hesablana bilr.
7. Mzuniyyt vaxt n hesablanm orta mk haqq qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada
msalladrlb dnilmlidir.

Madd 141. Mzuniyytd olan iiy lav sosial-mit mavintlrinin dnilmsi

1. mk mqavilsind v ya kollektiv mqavild, hminin kollektiv mqavil olmayan mssisd,
habel bdcdn maliyyldiriln idarlrin, tkilatlarn saxlanmas xrclrinin smetasnda iilr
mzuniyyt vaxt lav sosial-mit raitinin yaradlmas myyn mbld sosial-mit mavintinin
dnilmsi, mssisnin vsaiti hesabna istiraht-salamlq mssislrin gndrilmsi, elc d iinin
ail-mit raitinin yaxladrlmas n digr tdbirlrin grlmsin maddi yardmn verilmsi nzrd
tutulmudursa, mzuniyyt pulunun dnilmsi il yana myyn edilmi mavintlr, yardmlar da
dnilir.
2. Mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi

Nazirliyi], hminin igtrn v ya igtrnlrin nmayndli orqan iilr mzuniyyt vaxt n bu

maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu dnclrin, yardmlarn verilmsini tnzimlyn qaydalar
hazrlayb qbul edir.

Madd 142. Mzuniyyt vaxt orta mk haqqn dmk n vsaitin mnblri

1. Mzuniyyt vaxtnn mk haqq myin dnilmsi n nzrd tutulan vsait hesabna dnilir.
2. gtrn bu Mcllnin 141-ci maddsind gstriln qaydada myyn edilmi dnclrin verilmsi
n vsaiti v onun mnbyini myyn etmlidir.

yirmi nc fsil. mk mnasibtlrin xitam verilrkn mzuniyyt

hququnun tnzimlnmsi qaydas

Madd 143. mk mnasibtlrin xitam verilrkn mzuniyyt hququnun hyata keirilmsi

1. Mvafiq i ilinin (illrinin) mzuniyytindn istifad etmmi ii il, bu Mcllnin 70-ci maddsinin "a"
v "" bndlrind nzrd tutulmu saslarla idn xarlma hallar istisna olmaqla, qalan hallarda mk
mqavilsin xitam verilrkn iinin arzusu il hmin i ili (illri) n ona mzuniyyt verilir v
idnxma tarixi mzuniyytin son gn hesab edilir.
2. i bu maddd nzrd tutulmu hallarda v qaydada mzuniyytdn istifad etmk istmdikd, ona
bu Mcllnin 144-c maddsi il myyn edilmi qaydada v rtlrl istifad edilmmi mzuniyyt gr
pul vzi dnilir. (1)

Madd 144. stifad edilmmi mzuniyytlr n pul vzinin verilmsi

1. mk mqavilsi lv edilndk mk mnasibtlrind olan iilr bu Mcll il myyn edilmi
mzuniyytlri faktik olaraq vermyrk hmin mzuniyytlrin pul il vz edilmsi qadaandr.
2. mk mqavilsin xitam verilmsinin sbbindn v sasndan asl olmayaraq iiy idn xan
gndk hr hans rt v ya mhdudiyyt qoyulmadan istifad etmdiyi btn i illrinin sas
mzuniyytlrin gr pul vzi dnilmlidir.
3. mk mnasibtlrin xitam verilrkn bu Mcllnin 115 v 116-c maddlrind nzrd tutulmu
lav mzuniyytlr, thsil v yaradclq mzuniyytlrin, habel sosial mzuniyytlr gr pul vzi
verilmir.
4. Myyn i ilin gr mk mzuniyytindn istifad etmi iinin mk mqavilsin hmin i ili baa
atanadk xitam verilrkn dnilmi mzuniyyt haqqnn mvafiq hisssi iidn tutula bilr. (11)

Madd 145. Mzuniyytlrin verilmsi zaman kollektiv mqavillrl v ya mk mqavillri il tnzimlnn

qaydalar
gtrn hmkarlar ittifaqlar tkilat il birlikd v ya z mlahizsiil vsaiti hesabna mzuniyytlrin
bu Mclld nzrd tutulmu mddtlrindn az olmamaq rti il baqa nv mzuniyytlrin, onlarn
mddtlrinin artrlmasn, mzuniyyt gedrkn iilr mvafiq miqdarda sosial-mit mavintinin,
sanatoriya-kurort malicsinin xrclrinin dnilmsini v mzuniyytdn smrli istifad etmk n

mzuniyyt dvrnd iilrin ayr-ayr kateqoriyalarna v ya kollektivin btn zvlrin lav

maddi-mit gztlrinin verilmsini, habel digr tdbirlrin hyata keirilmsini kollektiv mqavillrd
v yaxud mk mqavilsind nzrd tuta bilr.

Madd 146. Mssisd iin dayandrlmas il laqdar iilrin qrup halnda mzuniyyt buraxlmasnn
tnzimlnmsi
1. Kollektiv mqavillrd, bel mqavillr balanmad hallarda mk mqavillrind nzrd tutulan
rtlrl v qaydalarda iin normal ahngini pozan amillr - tbii flakt, istehsalat qzalar v operativ
surtd qars alnmayan digr hallar mvcud olduqda, igtrnin tqsiri olmadan istehsaln, axn
xttinin v iin dayandrlmas il laqdar olaraq iilr qrup halnda dnili, yaxud dnisiz mzuniyyt
buraxla bilrlr. Bu halda dnisiz mzuniyytin mddti iinin bu Mclld nzrd tutulmu qaydada
myyn edilmi sas mzuniyytinin iki illik mddtinin cmindn ox olmamaldr.
2. gtrnin tqsiri zndn istehsaln, axn xttinin v iin dayandrld hallarda iilrin qrup halnda
dnisiz mzuniyyt buraxlmas yolverilmzdir. Bu hal igtrnin tqsiri zndn bodayanma hesab
edilir v iilr bu Mcllnin 169-cu maddsind nzrd tutulmu mbld mk haqq dnilir.

VI blm. mk normalar, myin dnilmsi normalar,

qaydalar v tminatlar

yirmi drdnc fsil. mk normalar v imuzd qiymtlri

Madd 147. mk normalar

1. mk normalar - hasilat normalar, vaxt normalar, xidmt normalar v iilrin say normalar iilr
n texnikann, texnologiyann ld edilmi sviyysin uyun olaraq myyn edilir.
2. myin tkilinin v dnilmsinin kollektiv formalar raitind, qbul edilmi mk normalar
bazasnda hesablanan genilndirilmi, habel kompleks mk normalar da ttbiq edil bilr.
3. yerlrinin attestasiyas keirilrk smrliliyi daha da artrlarkn v mk mhsuldarlnn artmasn
tmin edn yeni texnika, texnologiya v tkilati-texniki tdbirlr ttbiq edilrkn mvcud mk normalar
mtlq yeni normalarla vz edilmlidir.
4. Hasilat normalar el myyn edilmlidir ki, tam i vaxt rzind ii mk funksiyasn yerin yetirmk
imkanna malik olsun v onun mk haqqnn mbli qanunvericilikl myyn edilmi minimum
mbldn aa olmasn.

Madd 148. mk normalarnn ttbiqi, dyidirilmsi v onlara yenidn baxlmas

1. mk normalarnn ttbiqi, dyidirilmsi v onlara yenidn baxlmas kollektiv mqavillrl myyn
edilir, kollektiv mqavil balanmadqda is hmkarlar ittifaqlar il razladrma sasnda igtrnlr
trfindn hyata keirilir.
2. Yeni mk normalarnn qbulu v ttbiqi bard iilr n az iki ay qabaqcadan rsmi mlumat
verilmlidir.

3. Vahid v eynitipli sahlraras v ya sah normalar onlar tsdiq etmi orqanlar trfindn dyidirilir,
tkmilldirilir v onlarn myyn etdiklri qaydada qvvy minir.
4. Ayr-ayr iilr, yaxud onlarn kollektiv qurumlar (briqada) z tbbslri il yeni sul v qabaqcl
tcrbni, i metodlarn ttbiq etmkl mhsul istehsalnda, ilrin, xidmtlrin grlmsind, habel mk
raitinin daxili imkanlar hesabna tkmilldirilmsi nticsind yksk gstricilr ld etdikd qvvd
olan mk normalarna yenidn baxlmas qadaandr.
5. Sahlraras normalar mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti]
trfindn hmkarlar ittifaqlarnn respublika birliyi il mslhtlmkl, sah normalar is igtrnlrin
pelr, sahlr zr birliklri trfindn mvafiq hmkarlar ittifaqlar v mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri v idarlri] il
razladrmaqla tsdiq edilir.

Madd 149. myin imuzd dnilmsi qiymtlrinin myyn edilmsi

1. myin imuzd dnilmsind qiymtlr myyn edilmi i drclri, myin dnilm drclri, tarif
(vzif) maalar v hasilat normalar (vaxt normalar) sas gtrmkl myyn edilir.
2. muzd qiymt grln iin drcsin uyun olan gndlik tarif maann (v ya saatlq tarif maann)
gndlik (v ya saatlq) hasilat normasna blnmsi yolu il myyn edilir. muzd qiymt grln iin
drcsin uyun olan gndlik tarif maann (v ya saatlq tarif maann) gnl (v ya saatla) myyn
edilmi vaxt normasna vurulmas yolu il d myyn edil bilr.
3. Gndlik tarif (vzif) maalar, (saatlq tarif maalar) myin dnilm drcsin uyun olan aylq tarif
(vzif) maann aylq i gn (aylq i saat) normasna blnmsi yolu il taplr.

Madd 150. Hasilat, vaxt v xidmt normalarnn qvvd olma mddtlri

1. Daimi hasilat normalar (vaxt normalar) v xidmt normalar qeyri-myyn mddt n qoyulur v
dyidiriln vaxtadk qvvd qalr.
2. Mvqqti hasilat normalar (vaxt normalar) v xidmt normalar mhsul istehsalnn, texnikann,
texnologiyann mnimsnilmsi v ya istehsal v myin tkil edilmsi dvr n ay mddtindk
myyn edil bilr.
3. Ayr-ayr hallarda mvqqti normalarn qvvd olmas mddti mssisnin hmkarlar ittifaqlar
tkilatnn razl il igtrn trfindn uzadla bilr. Myyn edilmi mddt qurtardqdan sonra
mvqqti normalar daimi normalarla vz edilmlidir.
4. Texnologiya dyiikliklri, bdbxt hadislr, qza v bu qbildn olan digr birdflik xarakterli ilr
n normalar hr bir konkret halda bu rtl myyn edilir ki, mvafiq iin grldy vaxt rzind
hmin ilr zr mvqqti v ya daimi normalar myyn edilmmi olsun.

Madd 151. Hasilat normalarnn yerin yetirilmsi n raitin tmin olunmas

Hasilat normalarnn yerin yetirilmsi n igtrn i raitinin aadak minimum rtlrini mtlq
tmin etmlidir:

a) myin mhafizsi, texniki thlksizlik v istehsal sanitariyas (gigiyenas) qaydalarna uyun olan
salam v thlksiz mk raiti yaradlmas n i yerlrind qzdrc, ventilyasiya v iqlandrma
sistemlrinin normal ilmsinin tmin olunmasn, habel iilrin shhtin mnfi tsir gstrn gcl
ss, titrm v alanma kimi amillrin zrrli tsirlrinin aradan qaldrlmasn;
b) man, dzgah v mexanizmlrin normal vziyytd ilmsini;
c) texniki sndldirmnin vaxtl-vaxtnda aparlmasn;
) ilrin (xidmtlrin) yerin yetirilmsi n zruri olan material v altlrin lazmi keyfiyytd olmas
v onlarn vaxtnda verilmsini;
d) istehsalatn vaxtl-vaxtnda elektrik enerjisi, qaz v digr enerji dayclar il tmin olunmasn.

Madd 152. muzd qiymtlrin ixtiralar v smrldiricilr n saxlanmas

1. xtiralarn v ya smrldirm tkliflrinin ttbiq edilmsi nticsind hasilat, vaxt, xidmt normalar v
imuzd qiymtlr dyirs, vvlki qiymtlr yeni normalar v qiymtlr ttbiq ediln gndn alt ay
rzind hmin ixtiralarn v tkliflrin mlliflri n mk haqq hesablanarkn saxlanlr.
2. xtirann, tklifin ttbiq edilmsind ixtiraya v ya smrldiriciy kmk etmi digr iilr n
mk haqq hesablanarkn is vvlki qiymtlr 3 ay rzind saxlanlr.

Madd 153. Normaladrlm taprqlarn v xidmt normalarnn myyn edilmsi

myin vaxtamuzd dnilmsind iilr trfindn ayr-ayr funksiyalarn, taprqlarn v ya mvafiq
hcmd ilrin yerin yetirilmsi n normaladrlm xidmt v ya iilrin say normalar myyn edil
bilr.

yirmi beinci fsil. myin dnilmsi normalar

Madd 154. mk haqq

1. mk haqq - mvafiq i vaxt rzind mk funksiyasn yerin yetirmk n mk mqavilsi il
myyn edilmi, iinin grdy i (gstrdiyi xidmtlr) gr igtrn trfindn pul v ya natura
formasnda dniln gndlik v ya aylq mbl, habel ona ediln lavlrin, mkafatlarn v digr
dnclrin mcmusudur.
2. Bu Mcllnin 16-c maddsind nzrd tutulmu ayr-sekiliy yol verilmmsi prinsiplrini pozaraq
iilrin mk haqq mblinin hr hans kild azaldlmas v onlara dvltin myyn etdiyi minimum
mk haqq miqdarndan az mk haqq verilmsi qadaan edilir.

Madd 155. mk haqqnn minimum mbli

1. inin he bir ayr-sekilik qoyulmadan z iin gr dvltin myynldirdiyi minimum mk haqq
miqdarndan az olmayan haqq almaq hququ vardr.
2. Minimum mk haqq - iqtisadi, sosial rait nzr alnmaqla qanunvericilikl ixtisassz my v

xidmt gr aylq mk haqqnn n aa sviyysini myyn edn sosial normativdir.

3. Aylq i vaxt normasn ilmi v mk funksiyasn yerin yetirmi iinin aylq mk haqq dvlt
trfindn myyn edilmi minimum mk haqq mblindn aa ola bilmz.
4. Kollektiv mqavillrd, sazilrd qanunvericilikl myyn olunmu minimum mk haqqndan daha
yksk mbl nzrd tutula bilr.
5. mk haqq sistemi il nzrd tutulan mkafatlar, mk haqqna lavlr, artmlar, habel i vaxtndan
knar vaxtlarda grln ilr gr veriln dmlr v digr dnclr minimum mk haqqnn mblin
daxil edilmir.
6. Minimum mk haqqnn mbli mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
Prezidenti] trfindn myyn edilir.

Madd 156. myin dnilmsi v onun drclrinin myyn edilmsi

1. mk haqq mk mqavilsi il myyn edilmi mbldn, habel balanm kollektiv mqavild
nzrd tutulan tarif (vzif) maalar sasnda myyn ediln mbldn az olmayaraq dnilir.
2. Yerin yetirilmi ilrin mvafiq tarif (dni) drclrin aid edilmsi, iilr pe (vzif) adlarnn v
tarif (dni) drclrinin myyn edilmsi qvvd olan tarif-ixtisas soru kitabalarna uyun olaraq
hyata keirilir.
3. mk normalarn daha yksk sviyyd v keyfiyytl yerin yetirn iilrin ixtisas drcsi birinci
nvbd v ya igtrnin mlahizsi il nvbdnknar artrlr.
4. Az 3 ay daha yksk drc zr ilmi v ya ixtisas imtahanlarn vermi iinin ona yksk ixtisas
drcsi verilmsini igtrndn tlb etmk hququ vardr. ilrin bu tlbi igtrn trfindn tmin
olunmaldr.
5. stehsal, texnologiya intizamnn pozulmasna v mhsulun keyfiyytinin pislmsin sbb olan ciddi
pozuntulara yol vern iinin ixtisas bir drc aa salna bilr. inin aa salnan drcsi mumi
qaydada, lakin aa salndqdan n az 3 ay sonra artrla bilr.
6. myinin dnilm drcsi aa salnm iinin vvlki drcsi n az 3 aydan sonra msbt nticlr
ld edildiyi halda brpa edil bilr.
7. gtrn hmkarlar ittifaqlar tkilatnn itirak il iilrin myyn olunmu qaydada attestasiyasn
keirmkl attestasiyann nticlrin sasn iilrin myinin dnilm drclrini myyn edilmi
hdudlarda artrmaq v ya aa salmaq hququna malikdir.

Madd 157. myin dnilmsi sistemi v nvlri

1. ilrin myi vaxtamuzd, imuzd v myin dnilmsinin digr sistemlri il dnilir. myin
dnilmsi iin frdi v kollektiv nticlrin gr aparla bilr.
2. mk mqavilsi zr hdliklrin yerin yetirilmsind, istehsaln smrliliyinin v iin keyfiyytinin
artrlmasnda iilrin maddi maran gclndirmk mqsdi il mkafatlandrma, o cmldn il rzind
iin yekunlarna gr mkafat v maddi hvslndirmnin digr formalar ttbiq edil bilr.

3. mk haqqnn trkibin aylq tarif (vzif) maa, ona lavlr v mkafatlar daxildir.
4. Tarif (vzif) maa - iin mrkkbliyi, myin grginliyi v iinin ixtisas sviyysin gr myyn
ediln mk haqqnn sas hisssidir.
5. mk haqqna lav - mk raiti il laqdar vzdmk v ya hvslndirmk mqsdi il iinin
tarif (vzif) maana, mk haqqna myyn ediln lav dncdir.
6. Mkafat - myin kmiyyt v keyfiyytinin yksldilmsin iinin maddi marann artrlmas
mqsdi il mk haqq sistemind nzrd tutulan qaydada v formada veriln hvslndirici pul vsaitidir.

Madd 158. myin dnilmsi sistemlrinin ttbiqi qaydalar

1. myin dnilmsi nvlri, sistemlri, tarif (vzif) maalar, ona edilmi lavlrin, mkafatlarn, digr
hvslndirici dnclrin miqdar kollektiv mqavillrl, mk mqavillri il myyn edilir, kollektiv
mqavilnin balanmad hallarda is mk mqavilsi il v ya igtrnl hmkarlar ittifaqlar tkilat
arasnda razlamalarla myyn edilir.
2. Bdcdn maliyyldiriln mssislrd alan iilrin myinin dnilmsi sistemi, nvlri v mbli
mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn myyn edilir.
3. inin mk haqqnn miqdar onun mk funksiyasnn icrasnn nticlri, xsi igzarlq v pekarlq
sviyysi il myyn edilir v hr hans hdl mhdudladrla bilmz.

Madd 159. Xsusi raitd ttbiq ediln mk haqq

mk raiti ar v zrrli olan ilrd v iqlim raitin gr ilmk n lverili olmayan i yerlrind
iilrin mk haqqnn yksk mbld dnilmsini tmin edn artmlar (msallar) myyn edilir. mk
haqqna bel artmlarn (msallarn) mblinin minimum miqdar mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.
Madd 160. Mxtlif ilr zr mk funksiyas yerin yetirilrkn myin dnilmsi
1. Vaxtamuzd ii eyni zamanda mxtlif ilr, vziflr, pelr v ya ixtisas drclri zr mk
vziflrini yerin yetirdikd, habel myyn edilmi normalardan artq dzgaha, mana, aparata xidmt
etdikd, onun myi daha yksk haqq veriln ixtisas (pe) drclri, tarif (vzif) maalar zr dnilir
v mk haqqna lav myyn edilir.
2. muzd iilrin myi grln iin imuzd qiymtlri zr dnilir. Tsrrfat subyektinin hr hans
sahsind iilr verilmi ixtisas (pe) drclrindn aa tarif myyn edilmi ilr istehsalat
xarakterin gr imuzd iilr taprlarsa, hmin ilri yerin yetirn iilr drclr arasndak frq
dnilir. gr ii hasilat normasn yerin yetirrs, lakin onun ixtisas drcsi il yerin yetiriln iin
drcsi arasnda n az 2 drc frq olarsa, ona hmin drclr arasndak frq dnilir.
3. Drclraras frqin mbli, mxtlif pelr (vziflr) zr ilr yerin yetirilrkn, habel lav
dzgah v qurulara xidmt gr yksk mk haqq mblinin myyn edilmsi v onun dnilmsi
rtlri kollektiv mqavillrl, mk mqavillri il myyn edilir. Kollektiv mqavilnin balanmad
hallarda is bu, igtrnl hmkarlar ittifaqlar tkilat trfindn myyn edilir.

Madd 161. Pelr (vziflr) vz edildikd myin dnilmsi

1. mk mqavilsind nzrd tutulmu mk funksiyas il yana myyn edilmi i vaxt rzind ii

trfindn digr mvafiq pelr (vziflr) zr mk funksiyasnn tam v ya qismn icra olunduu
hallarda onun mk haqqna lav myyn edilib dnilmlidir.
2. Digr hallarda pelr (vziflr) zr mk funksiyasnn icra edilmsin gr mk haqqna lavnin
miqdar kollektiv mqavil v ya trflrin qarlql razl il mk mqavilsind nzrd tutulan
qaydada myyn edilir.

Madd 162. Mvqqti vzetmy gr haqqn dnilmsi

1. znn mk funksiyasn yerin yetirmkl yana myyn sbbdn mvqqti i xmayan iini
vz edn iiy, vz ediln iinin tarif (vzif) maa il onun maa arasndak frq dnilir.
2. vz ediln iinin tarif (vzif) maa vz edn iinin maa il eyni v ya ondan az olduqda is mk
haqqna lav myyn edilib verilir. Bu lav iinin v igtrnin qarlql razl il myyn edilir.

Madd 163. vzilik zr mk haqqnn dnilmsi

1. vzilik zr ilyn iilrin myinin dnilmsi mvcud mk raiti nzr alnmaqla faktik yerin
yetiriln i gr dnilir.
2. vzilik zr ilynlrin tarif (vzif) maa, mkafatlandrlmas, mk haqqna lavlrin, artmlarn
verilmsi sas iilr n myyn olunmu qaydalara uyun olaraq hyata keirilir.

Madd 164. stiraht v bayram gnlrind grln i gr mk haqqnn dnilmsi

1. stiraht v bayram gnlrind, mumxalq hzn gnnd mk haqq aadak kimi dnilir:
myin vaxtamuzd dnilm sistemind gndlik tarif maann iki mislindn aa olmamaqla;
myin imuzd dnilm sistemind ikiqat imuzd qiymtlrindn aa olmamaqla;
aylq maa alan iilr bayram gn i aylq i vaxt normas rivsind grlms, maadan artq,
gndlik vzif maa mblindn aa olmamaqla v i aylq i vaxt normasndan artq vaxtda
grlms, maadan lav gndlik vzif maann ikiqat mblindn aa olmamaqla.
2. Bayram v ya mumxalq hzn gn ilmi iinin arzusu il mk haqq vzin ona baqa istiraht
gn veril bilr.

Madd 165. vaxtndan artq vaxtda grln i gr mk haqqnn dnilmsi

1. ilr i vaxtndan artq vaxt rzind grln iin hr saat n mk haqq aadak kimi dnilir:
myin vaxtamuzd dnilm sistemind saatlq tarif (vzif) maann ikiqat mblindn aa
olmamaqla;
myin imuzd dnilm sistemind imuzd mk haqq tam dnilmkl mvafiq drcli (ixtisasl)
vaxtamuzd iinin saatlq tarif (vzif) maandan aa olmamaqla lav haqq mblind.
2. mk mqavilsind, kollektiv mqavild i vaxtndan artq vaxt rzind grln i gr iilr daha
yksk mbld lav haqqn dnilmsi nzrd tutula bilr.

3. vaxtndan artq ilrin lav istiraht gn il vz edilmsin yol verilmir.

Madd 166. Gec vaxt v oxnvbli i rejimin gr haqqn dnilmsi

1. Gec vaxt yerin yetiriln i, habel oxnvbli i rejimin gr mk haqq mvafiq icra hakimiyyti
orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn myyn edilmi hddn aa
olmamaqla, igtrn trfindn yksk mbld dnilir.
2. Gec vaxt yerin yetiriln i, habel oxnvbli i rejimin gr mk haqqna lav dmnin konkret
mbli mk mqavilsi v ya kollektiv mqavil il myyn edilir.

Madd 167. Hasilat normalar yerin yetirilmdikd myin dnilmsi qaydas

inin tqsiri olmadan hasilat normalar yerin yetirilmdikd, faktik olaraq yerin yetirilmi i n haqq
verilir. Bu halda aylq mk haqq ii n myyn edilmi drcnin tarif (vzif) maann d iki
hisssindn az olmamaldr.

Madd 168. Hazrlanan mhsul zay olduqda myin dnilmsi qaydas

1. inin tqsiri olmadan zay mhsul hazrlandqda onun hazrlanmas n mk haqq azaldlm
qiymtlrl dnilir. Bu halda iinin aylq mk haqq onun n myyn edilmi drcnin tarif (vzif)
maann d iki hisssindn az olmamaldr.
2. Hazrlanan materialdak grnmyn atmazlq zndn buraxlan zay mmulat, habel iinin tqsiri
olmadan buraxlm v texniki nzart orqan trfindn qbul edildikdn sonra akara xarlm zay
mhsul n hmin iiy yararl mmulata brabr miqdarda haqq verilir.
3. inin tqsiri zndn tam zay olmu mhsula gr haqq verilmir. inin tqsiri zndn qismn zay
olmu mhsulun haqq onun yararllq drcsindn asl olaraq azaldlm qiymtlrl dnilir.

Madd 169. Bodayanma vaxt myin dnilmsi

1. Bodayanmann balanmas haqqnda ii igtrn v ya i yeri zr rhbrin (briqadir, ustaya,
digr vzifli xslr) xbrdarlq etdikd, iinin tqsiri olmadan bodayanma vaxt ii n myyn
edilmi drcnin tarif (vzif) maann d iki hisssindn az olmayaraq dnilir.
2. inin tqsiri zndn bodayanma vaxt dnilmir.

Madd 170. Yeni istehsal (mhsul buraxl) zaman mk haqqnn dnilmsi rti
Yeni istehsaln (mhsul buraxlnn) baland gndn onun tam mnimsnildiyi dvr rzind iilrin
mk haqqnn miqdar vvlkindn az olarsa, onlarn vvlki orta mk haqq saxlanlr. Bu halda mk
haqqnn saxlanld dvrn konkret mddti v onun ttbiq edildiyi iilrin dairsi igtrn trfindn
myyn edilir.

Madd 171. Natamam i vaxtnda myin dnilmsi

Bu Mclld nzrd tutulmu qaydada natamam i gn v ya natamam i hftsi il ilyn iilr mk

haqq i srf edilmi vaxta mtnasib v ya grln iin faktik hasilatna gr dnilir.

yirmi altnc fsil. mk haqqnn dnilmsinin formalar, qaydalar v mk

haqqndan tutulmalar

Madd 172. mk haqqnn verilmsi mddtlri

1. Aylq mk haqq iilr, bir qayda olaraq, iki hissy blnrk (avans olaraq v qalan hisssi
mblind) on alt gndn ox olmayan vaxt fasilsi il ayda iki df verilmlidir. mk haqq illik dvr
n hesablanan iilr is ayda bir dfdn az olmayan mddtd verilmlidir.
2. Kollektiv mqavild, yaxud mk mqavilsind mk haqqnn verilmsinin baqa mddtlri d
myyn edil bilr.
3. mk haqqnn verilmsi gn istiraht v ya bayram gnlrin tsadf etdikd, o bilavasit hmin
gnlrdn vvlki gnd verilir.
4. i idn xarkn ona dn btn dnclr tam mbld idn xd gn verilir.
5. mk haqqnn verilmsi igtrnin tqsiri zndn gecikdirildikd v bu hal frdi mk mbahissi
yaratmaybsa, hr gecikdirilmi gn n iiy mk haqqnn az bir faizi mblind dnc verilmlidir.
Bu hal mk mbahissi yaratdqda hmin mbahis bu Mcllnin "mk mbahislri" blmsind
nzrd tutulan qaydada hll edilir.
6. inin mk kitabasnn bu Mcllnin 87-ci maddsinin nc hisssi il myyn edilmi vaxtda
verilmsi igtrnin tqsiri zndn lngidildikd, iiy i dzl bilmdiyi btn mddt n orta
mk haqq dnilmlidir.
Qeyd: Bu maddd "igtrnin tqsiri zndn gecikdirildikd" dedikd, mk haqqnn myyn
edilmi vaxt rzind hesablanmamas, onun mvkkil bankdan alnmamas, maliyy v mhasibat uotu
mliyyatlarnn vaxtnda aparlmamas nticsind, habel bilavasit igtrnin iradsindn v
imkanlarndan asl olan hallarda myyn ediln mddtd iilr mk haqqnn dnilmsi baa
dlmlidir. Bu qayda mtrisi olduu bank trfindn qanunvericiliyin tlblrin zidd olaraq maliyy
vsaitlri il bal mliyyatlarn dzgn aparlmamas, bankn mflislmsi, hminin grlm iin v ya
yerin yetirilmi xidmtin haqqnn baqa igtrn trfindn dnilmmsi nticsind iilrin mk
haqqn vaxtnda vermy igtrnin zndn asl olmayan sbblr gr imkan olmad hallara amil
edilmir.

Madd 173. ilrin haqq-hesab sndlri

1. gtrn mk haqqnn hesablanmas, dnilmsi v ondan tutulmalarn aparlmas bard btn
mhasibat hesablamalar ks etdiriln iilrin haqq-hesab sndlrini (kitabalarn, vrqlrini, eklrini)
trtib edir.
2. ilrin haqq-hesab sndlrind (kitabalarnda, vrqlrind, eklrind) aadak mlumatlar
gstrilir:
hesablanm mk haqqnn mumi mbli;
mk haqqna lavlr, mkafatlar, habel digr dnclr, onlarn nv v mbllri;

mk haqqndan tutulan mbllr - tutulmann ad, nv, sbbi v mbli;

faktik dniln mbl;
trflrin birinin digrin dnilmmi pul borcu v onun mbli.
3. Haqq-hesab sndlri (kitabalar, vrqlri, eklri) onlar trtib edn mhasib trfindn imzalanr v
hr df mk haqq verilrkn iiy tqdim edilir. inin arzusu il haqq-hesab sndi (kitabas, vrqsi,
eki) mhasibatda saxlanla bilr.
4. Bu madd il myyn edilmi mk haqqnn hesablanmas, dnilmsi v ondan tutulmalarn
aparlmas bard btn mhasibat hesablamalar kompter proqramlar vasitsiil d aparla bilr. Hr
df mk haqq verilrkn iinin tlbi il o, kompter yaddanda saxlanlan bu hesablamalarla tan
edilir. Bu mlumatlar iinin xahii il ap edilib ona veril bilr.

Madd 174. mk haqqnn verilm yeri, formas v dnilm vahidi

1. mk haqq, bir qayda olaraq, iin icra olunduu i yerind verilir.
2. mk haqq iinin istyi il onun bankdak hesabna krl v ya mvafiq nvana gndril bilr.
3. inin razl il mk haqqnn 50 faiz qdri mtnasib dyrli natura formasnda mssisd istehsal
ediln istehlak mallar il, spirtli ikilr, narkotik maddlr istisna olunmaqla, mitd ildiln digr
gndlik tlbat mallar il vz edilib veril bilr.
4. mk haqq Azrbaycan Respublikasnn pul vahidi - manatla dnilir.

Madd 175. mk haqqndan tutulmalara yol veriln hallar v bunun icras qaydas
1. mk haqqndan mvafiq mbllr, bu madd il myyn ediln hallar istisna edilmkl, yalnz iinin
yazl razl il, yaxud qanunvericilikl nzrd tutulmu icra sndlri zr tutula bilr.
2. gtrnin srncam il iinin mk haqqndan yalnz aadak dnilr tutulur:

a) qanunvericilikl myyn edilmi mvafiq vergilr, sosial sorta haqlar v digr icbari dmlr;
b) qanunvericilikd nzrd tutulan icra sndlri zr myyn edilmi mbl;
c) igtrn iinin (tam maddi msuliyyt dad hallar istisna olunmaqla) tqsiri zndn onun
orta aylq mk haqqndan artq olmayan miqdarda vurduu ziyann mbli;
) mvafiq i ilin gr mzuniyyt xm v hmin i ili bitndk idn xd halda mzuniyytin
ilnmmi gnlrin dn mzuniyyt pulu;
d) xidmti ezamiyyt gndriln iiy avans olaraq verilmi ezamiyy xrclrinin ezamiyytdn
qaytdqdan sonra artq qalm borc mbli;
e) mhasibat trfindn ehtiyatszlqla shvn yerin yetiriln riyazi mliyyatlar nticsind artq
verilmi mbllr;
) tsrrfat ehtiyaclarndan tr mallarn, mtlrin alnmas n verilmi, lakin xrclnmmi v
vaxtnda qaytarlmam pulun mbli;

f) kollektiv mqavillrd nzrd tutulan hallarda myyn edilmi mbl.

3. gtrn avansn qaytarlmas, borcun dnilmsi n myyn edilmi mddtin qurtard gndn
v ya shv riyazi hesablamalar nticsind dzgn hesablanmam pulun verildiyi gndn bir ay
mddtind mblin tutulmas haqqnda mhasibat mliyyat apara bilr. Bu mddt bitdikdn sonra
iidn hmin mbllr tutula bilmz.
4. dnxma mavinti v qanunvericiliy mvafiq olaraq vergi tutulmayan digr dnclrdn
mbllrin tutulmasna yol verilmir.
5. Hesabda shv yol verilmsi hallar istisna olmaqla, igtrn trfindn iiy artq verilmi mk
haqq, o cmldn mvafiq qanun v digr normativ hquqi aktlarn dzgn ttbiq edilmmsi nticsind
veriln mbllr iidn tutula bilmz.
6. inin rizsind gstrdiyi mbld v mddtlrd mk haqqnn mvafiq hisssi kommunal
xrclrin, bankdan ald ssudalarn, kreditlrin v digr xsi borclarnn dnilmsi n tutularaq
kreditorlara gndril bilr. i bel riz il igtrn mracit etmyibs, onun kreditorlarnn tlbi il
iinin borclar mk haqqndan tutula bilmz. (12)

Madd 176. mk haqqndan tutulan mbllrin miqdarnn mhdudladrlmas

1. Hr df mk haqq verilrkn tutulan btn mbllrin mumi miqdar iiy verilmli olan mk
haqqnn iyirmi faizindn v mvafiq qanunvericilikd nzrd tutulmu hallarda is lli faizindn artq ola
bilmz.
2. mk haqqndan bir ne icra sndin sasn mbllr tutularkn, btn hallarda iinin mk
haqqnn lli faizi saxlanmaldr.
3. Bu maddnin birinci v ikinci hisslri il myyn edilmi mhdudiyytlr islah ilri krkn habel
alimentlrin tutulmas, salamla vurulmu ziyann dnilmsi, ailni dolandrann itkisi nticsind zrr
kmi xslr vurulmu ziyann dnilmsi v cinayt nticsind vurulmu ziyann dnilmsi zaman iiy
veriln mk haqqndan mbllrin tutulmasna amil edilmir. (12)

yirmi yeddinci fsil. Orta mk haqq v onun saxlanlmas zr tminatlar

Madd 177. Orta mk haqq v onun hesablanmas qaydas

1. Orta mk haqq - iiy vzifsi (pesi) zr igtrn trfindn dnilmi mvacib v onun
trkibin daxil olan dnclrin bu Mclld v digr normativ hquqi aktlarda nzrd tutulan qaydada
myyn olunan mbldir.
2. mk mzuniyyti dvr n veriln mk haqq istisna olmaqla qalan btn hallarda iinin orta
mk haqq dnidn vvlki iki tqvim ay rzind qazand mk haqqnn cmi hmin aylardak i
gnlrinin sayna blnmkl bir gnlk mk haqq taplr v alnan mbl mk haqq saxlanlan i
gnlrinin sayna vurulmaqla myyn edilir.
3. 2 aydan az ilmi iilr n orta aylq mk haqq aadak qaydada hesablanr: iinin faktik ildiyi
gnlr rzind qazand mk haqqn hmin gnlr blmkl bir gnlk mk haqq myyn edilir,

alnan mbl mk haqq saxlanlan i gnlrinin sayna vurulur.

4. Orta mk haqq myyn edilrkn bu Mcllnin 157-ci maddsind nzrd tutulmu myin
dnilmsi zr btn nv dnclr hesaba alnr.
5. Orta mk haqqnn hesablanmas qaydas bu Mcllnin 60, 77, 123, 170, 172, 179, 181, 198, 224, 230,
232, 236, 243, 244, 245 v 293-c maddlrind nzrd tutulmu hallarda ttbiq edilir.
6. Orta mk haqq hesablanarkn nzr alnan v alnmayan dnclr mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn myyn edilir.

Madd 178. myin dnilmsinin tminatlar

1. gtrn maliyy vziyytindn asl olmayaraq iiy onun grdy iin mqabilind myyn edilmi
mk haqqn bu Mcllnin 172-ci maddsi il myyn edilmi mddtlrd dmy borcludur. iy
aylq mk haqqnn dnilmmsind tqsirkar olan igtrn qanunvericilikd nzrd tutulan qaydada
mvafiq msuliyyt clb edilmlidir.
2. Mssisnin lv edildiyi hallarda birinci nvbd iilrin mk haqq, sosial mdafi xarakterli btn
dmlri, o cmldn istifad etmdiyi mzuniyyt gr pul vzi, bu Mcllnin 77 v 239-cu maddlri
il myyn edilmi dmlri, habel mssisnin faliyyti dayandrld gn iiy verilmli olan digr
dnclr igtrn trfindn dnilmlidir. Mssisnin mflislmsi nticsind iflasa urad hallarda
is iilr hmin dnclr qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada dnilmlidir.
3. gr bu maddnin ikinci hisssind gstrilmi hallarda dnclri dmy igtrnin maddi-maliyy
imkan yoxdursa, onda iilr hmin dnclr mssisnin mlak satlmaqla v ya mvafiq normativ
hquqi aktlarla myyn ediln qaydada dvlt trfindn yaradlm tminat sistemi il dnilmlidir.

Madd 179. ilrin i yerinin v orta mk haqqnn saxland hallar

1. i qanunvericilikl nzrd tutulmu hallarda v qaydada dvlt v ictimai vziflrin yerin
yetirilmsin clb edildiyi mddt rzind i yeri, vzifsi (pesi) saxlanlmaqla ona orta mk haqq
dnilmlidir.
2. Aadak hallarda iinin i yeri v orta mk haqq saxlanlr:

a) ahid, zrrkmi xs, ekspert, mtxssis, trcmi, hal ahidi sifti il thqiqat, ibtidai istintaq
v mhkm orqanlarna arldqda;
b) ictimai ittiham v mdafii, ictimai tkilatlarn v mk kollektivlrinin, habel qanuni v ya
etibarnam sasnda iilrin nmayndsi qismind mhkm iclaslarnda itirak etmk n clb
edildikd;
c) andllar, mnsiflr v kollektiv mbahislrin hlli n yaradlan mk arbitrajnn trkibin daxil
edildikd;
) sekilrin hazrlanmas v keirilmsi dvrnd, habel seici siyahlarnn hazrlanmas dvrnd dair
v mntq seki komissiyasnn hlledici ss hquqlu zv olduqda;
d) mvafiq dvlt hakimiyyti orqanlarnn ictimai tkilatlarn keirdiyi forumlarda, mavirlrd,

iclaslarda v digr tdbirlrd itirak etmk n igtrn trfindn v ya onun razl il clb
olunduqda;
e) kollektiv danqlarn aparlmasna, kollektiv mqavillrin, sazilrin hazrlanmas v
balanmasnda itirak etmy, kollektiv mk mbahislrinin hlli n bardrc, vasiti, arbitr v
digr nmaynd qismind clb edildikd;
) frdi mk mbahislrinin hlli zaman mhkm aradrmalarnn aparlmasnda itirak etdikd;
f) mlkiyytinin maraqlarnn v qanuni mnafelrinin mdafisi n mhkmlrd iqtisadi
mbahislrin hllind itirak etmk n clb edildikd;
g) hrbi mkllfiyytl bal vziflrin yerin yetirilmsi n hrbi v xsusi toplanlarda v
slahiyytlri daxilind hrbi komissarlqlarn clb etdiyi digr hrbi tdbirlrd itirak etdikd;
) hrbi v fvqlad vziyytl laqdar, habel tbii flaktin nticlrinin aradan qaldrlmas n
mvafiq ilrin grlmsin clb olunduqda;
h) igtrn trfindn istehsalatdan ayrlmaqla ixtisasartrma kurslarna gndrildikd;
x) yaad inzibati razi vahidindn baqa blgy, habel xarici lklr ezamiyyt gndrildikd;
) mvafiq tdbirlrd mlkiyytinin maraqlarn v qanuni mnafelrini mdafi etmk v
igtrni tmsil etmk zruriyyti il bal i yerindn knara gndrildikd;
i) kollektiv mqavillrd nzrd tutulan hallarda;
j) donor olan iilr tibbi mayindn kediklri, qan v qan komponentlrini verdiklri gn;
k) tibbi mayindn keiriln zaman iilr tibb mssissind olduqlar vaxt rzind;
q) iilrin z ixtiralarnn v smrldirm tkliflrinin sas i yerindn knarda ttbiqi ilrind
itirak etdikd;
l) bilavasit qanunvericilikd nzrd tutulmu, habel igtrn trfindn myyn ediln digr
hallarda.
m) dvlt v ya bldiyy orqanlarnn iilri seki qanunvericiliyi il nzrd tutulmu hallarda
nzart-tfti xidmtin clb edildikd. (16)

Madd 180. inin mssisnin glirindn pay almaq hququ

ilr qanunvericilikl myyn edilmi qaydada yaradlan shmdar cmiyytlrinin, habel mlkiyyt pay
blli olan digr mssislrin nizamnamlrind (sasnamlrind) mssisnin nzrd tutulan qaydada v
mbld myyn ediln glirinin mvafiq hisssi miqdarnda pay almaq hququna malikdirlr. ilrin
bu hququnu mhdudladran v ya onlar bu hquqdan mhrum edn igtrn qanunvericilikd
nzrd tutulmu qaydada msuliyyt dayr.

Madd 181. Qanunvericilikd nzrd tutulmu hallarda iilr digr tminatlarn verilmsinin tnzimlnmsi
xtira v smrldirm tkliflrinin mlliflri olan, qan v qan komponentlri vern, ezamiyyt

gndriln iilrin i yeri v orta mk haqq saxlanlmaqla onlara digr mvafiq tminatlarn verilmsi
qvvd olan normativ hquqi aktlarla tnzim edilir.

VII blm. mk v icra intizam

yirmi skkizinci fsil. mk v icra intizamnn tmin edilmsi qaydalar

Madd 182. Mssisdaxili intizam qaydalar

1. Mssislrd mk mqavillri, habel balanm kollektiv mqavillr zr trflrin hdliklrinin
yerin yetirilmsin nzartin hyata keirilmsi, mk qanunvericiliyinin tlblrinin gzlnilmsi v mk
intizamnn tmin olunmas mqsdi il mssisdaxili intizam qaydalar qbul edil bilr.
2. Mssislr birliyinin nizamnamsind nzrd tutulmu hallarda mssisdaxili intizam qaydalar
birliyin mvafiq icra orqan trfindn hmin birliy daxil olan mssislr n d qbul edil bilr.
3. Mssisdaxili intizam qaydalar bu Mclly, habel mk qanunvericiliyi zr digr normativ hquqi
aktlara uyun trtib edilmlidir. Bu normativ hquqi aktlara zidd olan mssisdaxili intizam qaydalarnn
mvafiq mddalar v onlarn ttbiqinin hquqi nticlri etibarsz hesab edilir.

Madd 183. Mssisdaxili intizam qaydalarnn mzmunu

1. Mssisdaxili intizam qaydalarna, bir qayda olaraq, aadaklar daxil edilir:

a) mssisnin ad, tkilati-hquqi formas, faliyyt nv, hquqi nvan;

b) i vaxtnn, nahar v digr istiraht fasillrinin baland v qurtard saatlar;
c) nvb cdvllri v onun tnzimlnmsi qaydalar;
) mk raitinin tmin edilmsi qaydalar;
d) mk v icra intizamnn, mk vziflrinin yksk sviyyd yerin yetirilmsind frqlnmi
iilrin, mk kollektivlrinin mkafatlandrlmas rtlri v qaydalar;
e) mk v icra intizamn pozmu iilr lav intizam tnbehi ttbiq edilmsinin rtlri v qaydalar.

2. Myyn mssislr birliyin daxil olan mssislr n qbul ediln mssisdaxili intizam
qaydalarnda bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu mlumatlarla yana, hmin qaydalarn
amil edildiyi mssislrin adlar sadalanmaqla lav mk raitinin yaradlmasna, mk v icra
intizamnn tmin edilmsin dair qanunvericiliy uyun olan digr mlumatlar da gstrilmlidir.

Madd 184. mk v icra intizamnn intizam nizamnamlri il tnzimlnmsi

1. mk v icra intizam iin, xidmtin xarakterin gr aadak mssislrd trflrin msuliyytini
artrmaq mqsdi il intizam nizamnamlri il tnzim edilir:

a) dmir yolu v rabit mssislrind;

b) dniz v ay nqliyyatnda, habel balqlq tsrrfatnn su nqliyyat donanmasnda;
c) hava nqliyyatnda v onun xsusi xidmt mssislrind;
) xsusi thlkli raitli yeralt ilr grln i yerlrind, habel da-mdn snayesi mssislrind ;
d) dnizd neft v qaz ehtiyatlarnn kfiyyat v istismar il mul olan mssislrd;
e) hrbi snaye mssislrind.

2. ntizam nizamnamlrind yalnz bu Mcllnin "mk v icra intizam" blmsi il myyn edilmi
normalardan frqli mddalar nzrd tutula bilr. ntizam nizamnamlri mvcud olan mssislrd,
digr mk mnasibtlri is bu Mcll il tnzimlnir.
3. ntizam nizamnamlri qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada hmkarlar ittifaqlar tkilatnn
itirak il mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn
qbul edilir.

Madd 185. mk v icra intizamna ml edilmsin gr frqlnmi iilrin mkafatlandrlmas

1. mk funksiyasnn yksk pekarlq sviyysind yerin yetirilmsind, mssisdaxili intizam
qaydalarna ml edilmsind frqlnmi iilr igtrn trfindn:
pul v ya qiymtli yalar hdiyy edilmkl;
lav mzuniyyt verilmkl;
mk haqqna frdi lav edilmkl;
daha yksk mbld frdi sorta edilmkl;
sanatoriya-kurort malicsi, turist sfrlri yollaynn haqq dnilmkl;
myyn edilmi qaydada dvlt tltifin tqdim olunmaq bard vsatt qaldrmaqla v digr
hvslndirm vasitlri il mkafatlandrla bilrlr.
yirmi doqquzuncu fsil. mk v icra intizamnn pozulmasna gr intizam
msuliyyti v onun ttbiqi qaydalar

Madd 186. mk v icra intizamnn pozulmasna gr intizam msuliyyti v onun nvlri

1. gtrn, ii bu Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi vziflrini yerin
yetirmdikd v ya hquqlarndan sui-istifad etdikd v yaxud mk mqavilsi zr hdliklrini icra
etmdikd intizam msuliyytin, qanunvericilikd nzrd tutulmu hallarda is digr msuliyyt clb
edilirlr.
2. i mk funksiyasn tam v ya qismn yerin yetirmdikd, yaxud keyfiyytsiz yerin yetirdikd, bu
Mcllnin 10-cu maddsind nzrd tutulan, hminin mk mqavilsi il myyn edilmi vziflrini,
mssisdaxili intizam qaydalarn pozduqda igtrn ona aadak intizam tnbehlrindn birini ver
bilr:

a) thmt vermk;
b) sonuncu xbrdarlqla iddtli thmt vermk;
c) kollektiv mqavillrd nzrd tutulmudursa, aylq mk haqqnn 1/4-i mblindn ox
olmamaq rtiil crim etmk;
) mk mqavilsini bu Mcllnin 70-ci maddsinin "" bndi il lv etmk.

3. gtrn intizam tnbehini verrkn iinin xsiyytini, kollektivd nfuzunu, pekarlq sviyysini,
onun trtdiyi xtann xarakterini nzr almaldr. Bu maddnin ikinci hisssind gstrilmi intizam
tnbehlrindn hr hans biri ttbiq olunmadan iiy yazl v ya ifahi qaydada xbrdarlq edil bilr.
Xbrdarlq intizam tnbehi saylmr.
4. gtrnin bu maddd nzrd tutulmu intizam msuliyytin clb edilmsi onun igtrni hesab
ediln vzifli xs, mssisnin mlkiyytisi, mssis dvlt mlkiyytind olduqda is mvafiq icra
hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt konsernlri,
irktlri v idarlri] trfindn hyata keirilir. gtrn inzibati v ya cinayt msuliyytin
qanunvericilikl myyn edilmi qaydada clb edilir.

Madd 187. ntizam tnbehinin verilmsi qaydalar

1. ntizam tnbehi verilmmidn vvl igtrn iidn yazl izahatn verilmsini tlb edir. inin yazl
izahat vermkdn imtina etmsi ona intizam tnbehi verilmsini istisna etmir.
2. ntizam tnbehi ii trfindn mk v ya icra intizamnn pozulduu akar edildiyi gndn bir ay
kendk veril bilr. inin xst olduu, yaxud mzuniyytd, ezamiyytd olduu vaxt hmin mddt
daxil edilmir.
3. ntizam xtasnn trdildiyi gndn alt ay kedikdn sonra iiy intizam tnbehi veril bilmz.
Mssisnin maliyy-tsrrfat faliyytinin auditinin (yoxlanlmasnn, tftiinin aparlmasnn) nticlri
il akar edilmi vzif hquqpozmas il bal intizam xtalarna gr is iiy hmin xtalar trdildiyi
gndn bir il kedikdn sonra intizam tnbehi veril bilmz. Cinayt ii zr icraat bu mddt daxil
edilmir.

Madd 188. ntizam tnbehi vermk slahiyyti olan vzifli xs

1. ntizam tnbehi yalnz ii il mk mqavilsi balamaq, onun rtlrini dyidirmk v ona xitam
vermk slahiyytin malik olan igtrn trfindn veril bilr.
2. Mssisnin nizamnamsind (sasnamsind) baqa hal nzrd tutulmaybsa, igtrn iilr
intizam tnbehi vermk slahiyytini mri (srncam, qrar) il znn mavinlrindn birin,
mssisdn knarda yerln struktur blmsinin rhbrin hval ed bilr. Hmin mrd (srncamda,
qrarda) hans sbb gr intizam tnbehi vermk slahiyytinin baqa vzifli xs hval edildiyi
saslandrlmal v onun slahiyytinin dairsi dqiq myyn edilmlidir.
3. Bu maddnin birinci v ikinci hisslrind gstriln vzifli xslrdn savay baqa vzifli xslrin
iilr intizam tnbehi vermy ixtiyar yoxdur. gr bu qaydalarn ksin olaraq bel mnbh iiy
intizam tnbehi vermk slahiyyti olmayan vzifli xs trfindn verilibs, onun mri hquqi qvvsi
olmayan mr hesab edilir.

Madd 189. ntizam tnbehinin verilmsi rtlri

1. Bir intizam xtasna gr yalnz bir intizam tnbehi verilir. Bir df trdiln bir intizam xtasna gr
eyni zamanda bir ne intizam tnbehi veril bilmz.
2. ntizam tnbehi iiy id olduu i gn rzind veril bilr. Mzuniyytd, ezamiyytd olan, mk
qabiliyytini mvqqti itirdiyi mddt rzind iiy intizam tnbehi veril bilmz.
3. ntizam tnbehi igtrnin mri (srncam, qrar) il verilir. i hmin mrl (srncamla, qrarla)
tan edilmli v onun tlbi il mrin surti ona tqdim olunmaldr.
4. ntizam tnbehi verilmsi bard mrd (srncamda, qrarda) iinin rf v lyaqtini alaldan, onun
xsiyytini, mnvi hisslrini gzdn salan, habel intizamszlna gr qisas almaq motivli mlumatlarn
gstrilmsi yolverilmzdir.

Madd 190. ntizam tnbehinin mddti v vaxtndan vvl gtrlmsi

1. ntizam tnbehi veriln gndn alt ay mddtind qvvd olur.
2. i veriln intizam tnbehindn ntic xararaq mk funksiyasn yksk sviyyd yerin yetirrs,
mssisdaxili mk v intizam qaydalarn pozmazsa, igtrn id frqlndirm qaydasnda intizam
tnbehini vaxtndan vvl z mri (srncam, qrar) il lv ed bilr.
3. i intizam tnbehi verilrkn igtrn trfindn qanunvericiliyin tlblrinin v onun hquqlarnn
pozulduunu iddia edrs, bu Mclld nzrd tutulmu qaydada frdi mk mbahissinin hlli n
mhkmy mracit ed bilr.
4. ntizam tnbehinin qvvd olduu mddt rzind mk funksiyasn yksk pekarlqla yerin
yetirdiyin, mssisdaxili intizam qaydalarna ml etdiyin gr ii bu Mcllnin 185-ci maddsind
nzrd tutulmu hr hans hvslndirm vasitlri il mkafatlandrlarsa, hmin mkafatlandrld
gndn ona verilmi intizam tnbehi qvvdn dm hesab edilir.

VIII blm. gtrnin v iinin qarlql maddi msuliyyti

Otuzuncu fsil. gtrnin v iinin qarlql maddi msuliyytini myyn

edn hallar

Madd 191. gtrnin v iinin birinin digrin vurduu ziyana gr maddi msuliyyti
1. mk mnasibtlri prosesind mk mqavilsi zr igtrn v ii hdliklrini yerin yetirrkn
birinin digrin vurduu ziyana gr bu Mclld v mvafiq normativ hquqi aktlarda gstrilmi
qaydada qarlql maddi msuliyyt dayr.
2. Aadak rtlrin eyni zamanda hr olduqda trflrin birinin digrin qsdn v ya ehtiyatszlqla
vurduqlar ziyana gr maddi msuliyyti yaranr:

a) ziyann hqiqtn vurulduu akar olduqda;

b) tqsirkarn mli, yni hrkti v ya hrktsizliyi qanuna zidd olduqda;
c) tqsirkarn qanuna zidd mli il bu mlin nticsi arasnda sbbli laq olduqda.

Madd 192. Maddi msuliyytin balanmas v onu sbut etmk rtlri

1. Trflrin maddi msuliyyti igtrnin v iinin hrkt v ya hrktsizliyi nticsind birinin
digrin ziyan vurduu akar edildiyi andan balayr.
2. Trflr maddi ziyann mblini v onun vurulduunu, habel digr trf ziyan vurmaqda tqsiri
olmadn iddia etdikd bunu sbut etmy borcludurlar.

Madd 193. gtrn trfindn mlkiyytiy vurulan ziyana gr msuliyyt

1. Mlkiyyti il mk mqavilsi sasnda faliyyt gstrn igtrn znn qanuna zidd hrktlri
nticsind mlkiyytiy vurduu ziyana gr bu Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla myyn
edilmi qaydada v hallarda tam maddi msuliyyt dayr.
2. Mlkiyyti mri (srncam, qrar) il igtrn trfindn ona vurulan ziyann dnilmsini tmin ed
bilr v ya vurulmu ziyann mhkm qaydasnda dnilmsi n qanunvericilikd nzrd tutulmu
tdbirlri gr bilr.

Madd 194. Vurulan ziyann dnilmsinin tmin edilmsi rtlri

1. Ziyan vurmaqda tqsirli olan trf cinayt msuliyytin, habel inzibati v digr msuliyyt clb
edilmsindn asl olmayaraq myyn edilmi qaydada maddi ziyann mblini dmy borcludur.
2. Ziyan vurulduqdan sonra mk mnasibtlrin xitam verilmsi tqsirkar trfi maddi msuliyytdn
azad etmir.

Otuz birinci fsil. gtrnin iiy vurduu ziyana gr maddi msuliyyti v

onun hlli qaydalar

Madd 195. gtrnin iiy vurduu ziyana gr maddi msuliyyt dad hallar
gtrn mk mnasibtlri prosesind aadak hallarda iiy vurulan ziyana gr tam maddi
msuliyyt dayr:

a) mk mqavilsin qanunsuz v sassz xitam verilmsi nticsind mhkmnin qanuni qvvy

minmi qtnamsi (qrar) olduqda;
b) mk mbahislrinin hlli zaman iiy dyn maddi v ya mnvi ziyann mbli mhkmnin
qtnamsi (qrar) il myyn edildikd;
c) igtrn trfindn myin mhafizsi qaydalarna ml olunmadna gr ba vermi istehsalat

qzas nticsind mk funksiyasn yerin yetirrkn iinin salamlna v shhtin ziyan

vurulduqda, habel bu sbbdn hlak olmas il laqdar onun ail zvlrin, himaysind olan
xslr mvafiq maddi ziyan dydikd;
) mk funksiyasn yerin yetirrkn iinin xsi yalarnn v ya digr mlaknn igtrn
trfindn mhafizsi, saxlanlmas lazmi qaydada tkil olunmadna gr onlarn korlanmas,
ourlanmas nticsind ziyan vurulduqda, hminin bu yalarn fiziki anmas il laqdar ziyan
dydikd;
d) iinin mk haqq v digr dnilri igtrn trfindn dzgn myyn edilmdikd, habel
sassz v qanunsuz olaraq verilmdikd;
e) iilrin hquqlarn qvvd olan qanunvericiliy, kollektiv mqavily v sazi nisbtn
mhdudladran rtlrin igtrn trfindn mk mqavillrin daxil edilmsi nticsind iilr
maddi, mnvi ziyan dydikd;
) mk mqavilsi lv edildikdn sonra igtrn trfindn hr hans sulla iinin xsi v
pekarlq keyfiyytlrinin aa sviyyd olmas bard hqiqt uyun olmayan, habel xsiyytini
lklyn digr mlumatlar yaydna gr i dzl bilmmsi il laqdar iiy maddi v mnvi
ziyan vurulduqda;
f) mk mqavilsi zr igtrn digr hdliklrini yerin yetirmdiyin gr iiy maddi ziyan
dydikd.

Madd 196. iy dymi maddi ziyann mblinin myyn edilmsi v dnilmsi qaydas
1. Bu Mcllnin 195-ci maddsind gstrilmi hallar ii trfindn akar edilrk myyn olunduqda,
habel mvafiq slahiyytli vzifli xsin (orqann) - mssisnin maliyy-tsrrfat faliyytini yoxlayan
tftiinin, auditorun, habel auditor tkilatnn, mvafiq icra hakimiyyti orqannn v onlarn vzifli
xslrinin qrar, ryi, aray, habel mhkmnin hkm (qtnamsi, qrar) il myyn olunduqda,
iiy dyn maddi ziyan dnilir.
2. inin xsi yalarna v digr mlakna vurulan ziyann mbli ziyan dyn anda mvcud olan bazar
qiymtlri il myyn edilir. Bu halda trflrin razl il mlakna dyn ziyan iiy natura klind d
dnil bilr.
3. gr igtrn mk mqavilsi balayarkn v ya sonralar iinin z mk funksiyasn yerin
yetirmk n ona mxsus mk altlrindn, vasitlrindn v digr yalardan istifad edilmsi bard
razla glmidirs, onda o, iinin xsi yalarna vurulan ziyana gr maddi msuliyyt dayr.
4. gtrn mvafiq mk raiti yaradaraq iiy z xsi mk altlrini v digr yalar mssisy
gtirmy icaz vermyibs, lakin ii bunun ksin olaraq mk funksiyasnn icras n hmin yalar
gtirib onlardan istifad edibs, bu halda igtrn yalnz iinin mlakna qsdn vurduu ziyana gr
myyn olunmu qaydada maddi msuliyyt dayr.
5. iy vurulan mnvi ziyann pul hesab il mbli bu Mcllnin 290-c maddsinin nc hisssind
nzrd tutulmu qaydada myyn olunur.
Qeyd: Bu maddd "mk altlri, vasitlri v digr yalar" dedikd, iinin xsi mlkiyytind olan v
z mk funksiyasn yerin yetirmk n igtrnin razl il i yerin gtirdiyi man v mexanizmlr,
elektron v mexaniki cihazlar, rabit v nqliyyat vasitlri, qurular, habel dyri minimum mk
haqqnn iki mislindn ox olan l myi vasitlri baa dlmlidir.

Madd 197. iy dymi maddi ziyann dnilmsin baxlma qaydas

1. i ona vurulmu maddi ziyann mblinin dnilmsi bard igtrn riz il mracit etmlidir.
gtrn iinin rizsind gstrdiyi iddiasn aradrmal v 15 gn mddtind mvafiq qrar qbul
edrk ona yazl cavab vermlidir.
2. i btvlkd v ya qismn igtrnin qrar il razlamadqda, habel myyn edilmi mddt
rzind ona yazl cavab verilmdikd dyn ziyann dnilmsi bard iddia rizsi il mhkmy
mracit ed bilr.
3. Vurulan ziyann dnilmsi bard mslnin mhkm qaydasnda hll edilmsindn kinmk mqsdi
il trflr qarlql razlqla bel mbahislrin hlli n baqa qaydalar myyn ed bilrlr. Lakin bu
qaydalar iinin mhkmy mracit etmk hququnu mhdudladra bilmz.

Otuz ikinci fsil. inin igtrn vurduu ziyana gr maddi msuliyyti v

onun hlli qaydalar

Madd 198. inin orta aylq mk haqq mblindk maddi msuliyyti

Bu Mcllnin 199 v 200-c maddlrind nzrd tutulmu hallardan baqa qalan btn hallarda ii
igtrn vurduu ziyana gr bir aylq orta mk haqq mblindk maddi msuliyyt dayr.

Madd 199. inin tam maddi msuliyyti

1. i qanuna zidd hrktlri il aadak hallarda vurduu ziyana gr tam hcmd maddi msuliyyt
dayr:

a) saxlanmaq v baqa mqsdlr n iiy verilmi mlakn v digr srvtlrin salamatln tmin
etmy gr mk mqavilsi balanarkn, habel mk mnasibtlri prosesind mk funksiyasnn
xarakteri il laqdar olaraq iinin z zrin tam maddi msuliyyt gtrmsi haqqnda igtrnl
yazl mqavil balandqda;
b) ii mlak v digr srvtlri birdflik etibarnam v ya digr birdflik hquqmyynedici
sndlr sasnda igtrn, yaxud onun nmayndsin hesabat vermk rti il qbul et
ikd;
c) inzibati xtalar, yaxud cinayt, habel vergi qanunvericiliyi il cza verilmsi nzrd tutulmu
hrkt v ya hrktsizliyind ictimai thlkli mllrin lamtlri olduqda;
) mlak v ya digr maddi srvtlri qsdn korladqda, mhv etdikd, habel igtrn digr
sulla qsdn ziyan vurduqda;
d) alkoqol, toksik (zhrli) v ya narkotik maddlrdn srxo vziyytd ziyan vurduqda;
e) igtrnin kommersiya sirrini yaydqda;
) igtrnin xsiyytini lklyn, rf v lyaqtini alaldan, habel hqiqt uyun olmayan

bhtanl v thqirli iftiralar, yalan mlumatlar yaymaqla onun sahibkarlq faliyytin ciddi xll
gtirmi mnvi ziyan vurduqda.

2. Ziyann vurulmas akar ediln anda 18 ya tamam olmam iilr yalnz bu maddnin birinci hisssinin
"c", "" v "d" bndlrind gstriln hallarda qanunvericilikl myyn ediln qaydada tam maddi
msuliyyt dayrlar. (17)

Madd 200. Tam maddi msuliyyt danmas bard yazl mqavillrin balanmas
1. str bilavasit mk mqavilsi balanarkn, istrs d mk mnasibtlri prosesind igtrn etibar
edrk verdiyi mlakn maddi v ya digr srvtlrin saxlanmas, emal, sat, danmas, istifadsi v baqa
mliyyatlarn aparlmas il bilavasit laqdar ilr grn v ya xidmtlr gstrn 18 yana atm
iilrl onlarn tam maddi msuliyyt damas bard yazl mqavil balaya bilr.
2. lrin yerin yetirilmsinin, xidmtlrin gstrilmsinin xarakterindn asl olaraq igtrn etibar
edrk verdiyi mlakn maddi v ya digr srvtlrin saxlanmas, emal, sat, danmas, istifadsi v baqa
mliyyatlarn aparlmas zaman myyn kollektiv zvlrinin hr birinin maddi msuliyyt drcsini
myyn etmk, habel onlarla tam maddi msuliyyt bard yazl mqavil balamaq mmkn olmad
hallarda kollektiv (briqada) msuliyyt haqqnda mqavil balanla bilr.
3. Bu maddnin birinci v ikinci hisslrind gstriln tam maddi msuliyyt bard yazl mqavillr
balanlmal olan iilrin v ilrin (xidmtlrin) siyahs igtrn trfindn myyn edilir.
4. ilrin bilavasit i yeri zr kollektiv (briqada) msuliyyti myyn ediln hallarda, hmin kollektiv
trfindn igtrn vurulan ziyana gr kollektivin (briqadann) zvlrinin hr biri znn msuliyyt
drcsi hddind frdi maddi msuliyyt dayr.
5. Tam maddi msuliyyt bard mqavil balanmadqda mlind cinayt trkibi olan tqsirli hrktlri
istisna olunmaqla qalan hallarda igtrn vurulan ziyana gr ii yalnz orta mk haqq mblind
maddi msuliyyt dayr.

Madd 201. inin maddi msuliyytini istisna edn hallar

1. i mk funksiyasn yerin yetirrkn tbii flakt - sel, daqn, uqun, quraqlq, yann v digr
qarsalnmaz qvv, normal tsrrfat, istehsalat, texnologiya riski, iinin tqsiri olmadan
man-mexanizmlrin, avadanlqlarn, cihazlarn v baqa istehsal vasitlrinin v altlrin snmas,
korlanmas, habel son zrurt v ya zruri mdafi nticsind igtrn vurulan ziyana gr maddi
msuliyyt damr. Bu hallar trflrin qarlql razl il myyn edilmzs, qanunvericilikd nzrd
tutulmu qaydada mhkm trfindn myyn edilir.
2. inin hrkt v ya hrktsizliyi nticsind vurulan faktik ziyandan lav, igtrnin glckd ld
ed bilcyi glirin, mnftin itirilmsin gr ii maddi msuliyyt damr.
3. gr ii qabaqcadan bil-bil, qsdn igtrni glckd ld ed bilcyi glirdn, mnftdn
mhrum etmk n qanuna zidd hrktlri (hrktsizliyi) il igtrn myyn ziyan vurmudursa,
onda o, yalnz mhkmnin qrar il igtrnin glckd qazana bilcyi glirin mblind ziyana gr
maddi msuliyyt, hminin qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada digr msuliyyt clb edil bilr.

Madd 202. Ziyann mblinin myyn edilmsi

1. gtrn dymi ziyann mbli faktik itkilr zr myyn edilir.

2. gtrnin sas fondu (vsaitlri) hesab ediln mlaknn itirilmsi, korlanmas v ourlanmas
hallarnda ziyann mbli, mvafiq anma normalar nzr alnmaqla maddi qiymtli yalarn balans
dyrindn (maya dyrindn) hesablanr. Digr hallarda ziyann mbli ziyan vurulan vaxtda mvcud
olan bazar qiymtlri il hesablanr.
3. gtrn vurulan mnvi ziyann pul hesab il mbli onun rizsi sasnda bu Mcllnin 290-c
maddsinin nc hisssind nzrd tutulmu prinsipl mhkm trfindn myyn edilir.

Madd 203. Vurulan ziyann myyn edilmsi n aradrmalarn aparlmas

1. gtrn ona vurulan ziyann dnilmsini tmin etmk qrarna glmmidn vvl iinin yazl
izahatn alr, onun mlinin qanunauyunluunu, dymi ziyanla iinin hrktlri (hrktsizliyi)
arasndak sbbli laqni, habel dymi ziyann hqiqi miqdarn aradrr.
2. Aradrmalarn (yoxlamann) gediind iinin yoxlama sndlri il tan olmaq, lav izahat vermk
(etiraz etmk) hququ vardr. gtrn iini yoxlamann nticlri il tan etmlidir.

Madd 204. Vurulan ziyann mblinin ii trfindn knll dnilmsi

1. gtrn ziyan vurmaqda tqsirkar olan ii hmin ziyan knll surtd tam v ya qismn dy
bilr.
2. Vurulan ziyann knll surtd dnilmsi yalnz bu Mcll il myyn edilmi hdd hyata keirilir.
3. gtrn iinin razl il vurulan ziyan dmk n mhlt ver bilr.
4. Ziyann mbli vzin ii igtrn razl il korlanm, itirilmi mlakn vzin eynil baqasn
ver bilr, habel xsn z, yaxud z vsaiti il onu tmir ed bilr.

Madd 205. gtrn vurulan ziyann mblinin iidn tutulmas qaydas

1. gtrn vurduu ziyann mbli iinin orta mk haqqndan ox deyildirs, onun tutulmas
igtrnin mri (srncam, qrar) il hyata keirilir.
2. gr ziyan ii trfindn tam maddi msuliyyt dad hallarda vurulmudursa, onun mbli is
iinin orta aylq mk haqqndan oxdursa v ii onu knll olaraq dmkdn imtina edirs, onda
igtrnin mraciti sasnda hmin ziyan mhkm qaydasnda dnil bilr.
3. i ziyann dnilmsi bard igtrnin mri (srncam, qrar) il raz olmadqda o, riz il
igtrn v myyn edilmi qaydada mhkmy mracit ed bilr.

Madd 206. Vurulan ziyann dnilmsi n hakimin prosessual tdbirlri

1. Mhkm tqsirlilik drcsini, konkret raiti, iinin maddi vziyytini v i zr hmiyyt ksb edn
digr hallar nzr alaraq myyn olunmu ziyann mblini azalda v ya ziyann mblinin azaldlmas
bard trflrin barq saziini tsdiq ed bilr.

2. gr trflrdn birin ziyann vurulmas il istr iinin, istrs d igtrnin hrkt v ya

hrktsizliyi nticsind cinayt trkibi yaranmdrsa, onda mhkm cinayt ii balayaraq
qanunvericilikl myyn olunmu qaydada istintaqn aparlmasnn v ziyann dnilmsinin tmin
olunmas n mvafiq prosessual tdbirlr grr.

IX blm. myin mhafizsi

Otuz nc fsil. myin mhafzsi normalar, qaydalar v prinsiplri

Madd 207. myin mhafizsi normalarn v qaydalarn myyn edn qanunvericilik

1. ilrin thlksiz v salam raitd ilmk hququ vardr.
2. myin mhafizsi normalar v qaydalar bu Mcll il, slahiyytlri rivsind mvafiq icra
hakimiyyti orqanlarnn qbul etdiyi normativ hquqi aktlarla, habel Azrbaycan Respublikasnn
qoulduu v ya trfdar xd beynlxalq mqavillrl myyn edilir.
3. myin mhafizsi zr normativ hquqi aktlarn tlblri, myin mhafizsi normalar, standartlar,
qaydalar mk mnasibtlrinin trflri v digr fiziki v hquqi xslr n mcburidir.

Madd 208. myin mhafizsi normalar v qaydalar ttbiq ediln i yerlri

Bu Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi myin mhafizsi normalar v
qaydalar hkmn:
iilrin;
istehsalat tcrbsi ken tlb v agirdlrin;
mssislrd i clb ediln hrbi qulluqularn;
mhkm hkmlrinin icras yerlrind ilyn mhkumlarn;
tbii flaktin nticlrinin aradan qaldrlmasna, habel hrbi v fvqlad vziyyt rejimind ilrin
grlmsin clb ediln xslrin aldqlar btn i yerlrind ttbiq edilmlidir.
Madd 209. myin mhafizsinin sas prinsiplri
Dvlt hakimiyyti orqanlar, mlkiyytilr, igtrnlr v iilr trfindn myin mhafizsinin tmin
olunmas sasn aadak prinsiplrl hyata keirilir:
dvlt hakimiyyti orqanlarnn, mlkiyytilrin, igtrnlrin v iilrin mk raitinin v
myin mhafizsinin yaxladrlmasna, istehsal qzalarnn, xsartlrinin, zdlrinin v pe
xstliklrinin qarsnn alnmasna ynldilmi faliyyt birliyi;
iinin hyatnn v salamlnn mssisnin istehsal faliyytinin nticlrindn stn tutulmas;
myin mhafizsi sahsind faliyytin iqtisadi v sosial siyastin digr istiqamtlri il, habel traf
mhitin mhafizsi sahsind faliyytl laqlndirilmsi;
mlkiyyt v tkilati-hquqi formasndan asl olmayaraq btn mssislr n myin mhafizsi
sahsind vahid tlblrin myyn edilmsi;
myin mhafizsi tlblrinin btn mssislrd yerin yetirilmsin mstqil v smrli nzartin
hyata keirilmsi;
myin mhafizsi sahsind mumbri elmi-texniki trqqidn, qabaqcl tcrbdn geni istifad
edn, habel thlksizlik texnikas v texnologiyasn,myin smrli mhafiz vasitlrini hazrlayan

v ttbiq edn igtrnlrin mvafiq qaydada v vasitlrl hvslndirilmsi;

mssislrd myin yksk mhafizsi raitinin yaradlmasna ynldilmi vergi siyastinin
aparlmas;
myin mhafizsinin maliyyldirilmsind dvltin itirak;
myin mhafizsi normalarnn mntzm olaraq tkmilldirilmsi;
iilrin xsusi geyim v ayaqqab, digr frdi mhafiz vasitlri il, malicvi-profilaktik yemkl v
digr vasitlrl pulsuz tmin edilmsi;
thsil mssislrind myin mhafizsi zr mtxssislrin hazrlanmas;
istehsalatda ba vermi hr bir bdbxt hadisnin hkmn thqiq edilmsi, uota alnmas, thlil
edilmsi v bunun sasnda istehsalat xsartlrinin, zdlrinin v pe xstliklrinin vziyyti bard
iilr drst mlumatlarn verilmsi;
istehsalatda bdbxt hadislrdn zrr kmi v ya pe xstliklrin tutulmu iilrin
mnafelrinin sosial, maddi v mnvi mdafisi;
hmkarlar ittifaqlarnn, mssislrin v ayr-ayr fiziki, hquqi xslrin myin mhafizsini tmin
etmy ynldilmi faliyytin hrtrfli yardm olunmas;
myin mhafizsi sahsind beynlxalq mkdalq mnasibtlrinin genilndirilmsi.
Madd 210. myin mhafizsi msllrinin hllind ictimai birliklrin itirak
gtrnlr, iilr, habel ayr-ayr fiziki xslr myin mhafizsi problemlrini hll etmk n
birlrk ictimai birliklr haqqnda qanunvericiliy mvafiq olaraq faliyyt gstrn ictimai birliklr
yarada bilrlr.Dvlt hakimiyyti orqanlar, habel igtrnlr bu ictimai birliklr hrtrfli kmk
gstrmli v myin mhafizsinin tmin edilmsi bard normativ hquqi aktlar qbul edrkn onlarn
tkliflrini v tvsiylrini nzr almaldrlar.

Otuz drdnc fsil. myin mhafzsinin hquqi, tkilati-texniki v maliyy

tminat

Madd 211. myin mhafizsinin normativ hquqi tnzimlnmsi

1. myin mhafizsi qaydalarnn hr yerd eyni cr yerin yetirilmsini, bu Mcll il myyn edilmi
hallarda mk raitinin xsusiyytlrinin, lav mzuniyyt hququnun v digr normalarn ttbiqini
tmin etmk mqsdi il mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti]:
ar mk raitli, insan orqanizmi n thlkli v zrrli olan istehsalatlarn, i yerlrinin;
ilri yerin altnda grldy yeralt istehsalatlarn, axtalarn, tunellrin, qurularn v digr i
yerlrinin;
iinin yksk hssasl, zehni v fiziki grginliyi tlb olunan avadanlqlarn, qurularn v i
yerlrinin;
qadnlarn, ya 18-dn az olan iilrin myindn istifad olunmas qadaan ediln istehsalatlarn v
i yerlrinin;
mtlrin istehsal, ilrin (xidmtlrin) grlmsi zaman istifadsi qadaan olunan kimyvi,
radioaktiv v digr yksk thlk mnbli maddlrin;
iinin pe xstliyin tutulmaq ehtimal yksk olan i yerlrinin;
yoluxucu xstliklrin ba vermsinin yksk riski il laqdar v profilaktik peyvndlrin mcburi
aparlmas tlb olunan ilrin;
iilrin istehsalatda bdbxt hadislrdn icbari xsi sorta edilmli olduu hyat n yksk
thlk mnbli istehsal v qeyri-istehsal sahlrinin respublika zr vahid, hatli siyahlarn v
onlarn ttbiqi qaydalarn tsdiq edir.
2. Bu maddnin birinci hisssind sadalanan siyahlar ktlvi tirajlarla nr etdirilmli v iqtisadiyyatn

btn sahlri zr igtrnlrin, hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn istifadsin verilmlidir.

gtrnlr btn imkanlar v mqbul sullarla iilrin hmin siyahlarla istniln vaxt tan olmas v
istifadsi etmsi n zruri tdbirlr grmy borcludurlar. (3)

Madd 212. myin mhafizsinin dvlt trfindn tnzimlnmsi

1. myin mhafizsin dair vahid dvlt siyasti mvafiq icra hakimiyyti orqanlar [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] trfindn hyata keirilir.
2. Mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi]:
myin mhafizsi sahsind vahid dvlt siyastini hazrlayr v hyata keirir, mk raitini
yaxladrmaq v myin mhafizsini tmin etmk sahsind mvafiq icra hakimiyyti orqanlarnn
[Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri v idarlri],
igtrnlrin vziflrini myynldirir, salam v thlksiz mk raitini tmin etmk sahsind
onlarn faliyytini laqlndirir v ona nzart edir;
hmkarlar ittifaqlar v igtrnlrin nmayndli orqanlar il mslhtlmkl mk raitinin v
myin mhafizsinin yaxladrlmasna dair proqramlar tsdiq edir, onlarn yerin yetirilmsini
tkil v tmin edir;
myin mhafizsi vasitlrinin istehsal sahsind mssislr dvlt sifariini myyn edir, bu
vasitlrin hazrlanmas v istehsal zr mssislr yaradlmasna dair qrarlar qbul edir;
myin mhafizsi sahsind elmi tdqiqat iini tkil edir v laqlndirir myyn edilmi qaydada
tsdiq olunmu milli proqramlar hyata keirir, bu ilrin maliyyldirilmsi qaydasn v rtlrini
myyn edir;
myin mhafizsi zr mtxssislrin hazrlanmasn tkil edir;
myin mhafizsi zr respublikada vahid dvlt statistika hesabatnn aparlmas qaydasn
myyn edir.
Madd 213. myin mhafizsi sahsind icra hakimiyyti orqanlarnn slahiyytlri
Mvafiq icra hakimiyyti orqanlar [Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri v
idarlri], habel dvlt konsernlri, irktlri, assosiasiyalar v mssislrin birliklri z slahiyytlri
daxilind:
hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn, igtrnlrin nmayndli orqanlarnn itirak il myin
mhafizsi sahsind dvlt siyastinin mvafiq i yerlrind hyata keirilmsinin sas istiqamtlrini
myyn edir v bu bard nzrd tutulan tdbirlri hyata keirirlr;
myin mhafizsi zr sah standartlarn, normalarn, qaydalarn, normativ hquqi aktlarn
hazrlayr v myyn olunmu qaydada tsdiq edilmsini tmin edirlr;
mssislrin rhbr iilrinin, mtxssislrinin myin mhafizsi normalar v qaydalar zr
tlimini keirir v onlarn biliklrini yoxlayrlar;
tabeliklrind olan mssislrd myin mhafizsi qaydalar v normalarnn yerin yetirilmsin
nzarti hyata keirirlr;
zruri hallarda mvafiq sah zr mk thlksizliyini tmin edn cihazlarn, qurularn v digr
qoruyucu vasitlrin hazrlanmasn tkil edirlr.
Madd 214. myin mhafizsi sahsind bldiyy orqanlarnn slahiyytlri
Bldiyy orqanlar:
myin mhafizsi sahsind dvlt siyastinin tabeliklrind olan razid hyata keirilmsini tmin

edirlr;
myin mhafizsi zr sahlraras yerli hmiyytli proqramlar hazrlayr v onlarn yerin
yetirilmsini tmin edirlr;
regional problemlrin hlli v myin mhafizsinin tmin edilmsind mlkiyytilr yardm
gstrilmsi mqsdi il onlarn pay itirak v digr vsaiti hesabna myin mhafizsi n
qanunvericilikl myyn edilmi qaydada mqsdli fondlar yaradr v bu fondlarn vsaitinin tyinat
zr xrclnmsini tmin edirlr.
Madd 215. myin mhafizsi sahsind mlkiyytinin v igtrnlrin vziflri
Mssisnin mlkiyytisi v igtrni iilrin i yerlrind myin mhafizsi normalarnn v
qaydalarnn yerin yetirilmsin bilavasit cavabdehdirlr v aadak tdbirlrin hyata keirilmsini
tmin etmlidirlr:
myin mhafizsi zr standartlarn, normalarn v qaydalarn btn tlblrin ml edilmsini;
binalarn, qurularn, texnoloji proseslrin v avadanln thlksizliyin riayt edilmsini;
bilavasit i yerlrinin salam sanitariya-gigiyena raitinin v myin mhafizsinin qvvd olan
normativlr uyunladrlmasn;
iilr lazmi sanitariya-mit v malic-profilaktik xidmtinin tkilini;
mk raiti zrrli, ar olan v yeralt ilrd alan iilr pulsuz malicvi - profilaktiki yemklr,
sd v ona brabr tutulan digr mhsullarn verilmsini;
normal mk v istiraht rejimin riayt edilmsini;
iilr myyn edilmi mddtlrd v tlb olunan eidlrd pulsuz xsusi geyim, xsusi ayaqqab
v digr frdi mhafiz vasitlrinin verilmsini;
iilrin myin mhafizsi normalar v qaydalar zr thsilinin, tlimatlandrlmasnn, biliklrinin
yoxlanlmasnn tkil edilmsini v myin mhafizsinin tbliini;
kollektiv mqavily myin mhafizsi zr qaydalar daxil etmyi v onlarda nzrd tutulmu
hdliklrin yerin yetirilmsini;
mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi] myyn etdiyi mddtd v formada myin mhafizsi, mk raiti v onlarn qvvd
olan normalara uyunladrlmas n grln tdbirlrin nticlri haqqnda statistik hesabatn
verilmsini.
Madd 216. myin mhafizsi zr iilrin vziflri
myin mhafizsi zr iilrin vziflrin aadaklar daxildir:
myin mhafizsi zr mvafiq normativ aktlarda nzrd tutulmu myin thlksizliyi, gigiyenas
v yanna qar mhafiz tlblrini yrnmk, mnimsmk v onlara ml etmk;
mk funksiyasn zn v baqa iilri thlky mruz qoymayaca tqdird icra etmk, xsi
buraxl olmadan qurularda, dzgahlarda, partlay v hyat n thlkli digr mnblrd i
grmmk;
verilmi xsusi geyimd v ayaqqabda ilmk, texnoloji prosesd, myin mhafizsi zr
normalarda, qaydalarda v tlimatlarda nzrd tutulmu frdi v kollektiv mhafiz vasitlrindn
istifad etmk;
myin mhafizsi qaydalarnn btn pozuntular haqqnda, hminin ba vermi qzalar v bdbxt
hadislr haqqnda igtrnin nmayndlrin drhal mlumat vermk;
mntzm olaraq myin mhafizsi normalar v qaydalar bard biliklrini artrmaq;
myin mhafizsi msllri il laqdar igtrnin, i yeri zr rhbrinin, mtxssislrin
taprqlarna, mslhtlrin, tvsiylrin ml etmk.
Madd 217. stehsalatda ba vern bdbxt hadislrin thqiqi v uota alnmas qaydalar

1. gtrn istehsalatda ba vern bdbxt hadislrin arlq drcsindn asl olmayaraq hadisnin
thqiqatnn aparlmas n drhal hmin hadisnin ba verdiyi gn mk qanunvericiliyin ml
olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqana [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial
Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] mlumat vermy borcludur.
2. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]
daxil olmu mlumat sasnda qanunvericilikl myyn edilmi qaydada komissiya yaradr v ba vermi
bdbxt hadisnin thqiqatnn aparlmasn tkil edir.
3. Bdbxt hadisnin thqiqat baa atdqdan sonra igtrn trfindn bir gndn gec olmayaraq
qanunvericilikl myyn edilmi qaydada mvafiq akt trtib edilmli v onun bir nsxsi mtlq
zrrkn iiy tqdim olunmaldr.
4. Bdbxt hadisnin ba verm faktn gizldn, aparlan thqiqat bard mvafiq akt trtib etmkdn
boyun qaran igtrn, onun slahiyytli vzifli xsi qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada
msuliyyt dayr.
5. Bdbxt hadislrin thqiqinin, uotunun aparlmas bu maddd nzrd tutulmu qaydalar sasnda
mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilmi
normativ hquqi aktla tnzimlnir.

Madd 218. Mvafiq obyektlrin layihldirilmsi, tikintisi v istismar zaman myin mhafizsi tlblrinin tmin
edilmsi
1. Qvvd olan myin mhafizsi standartlarnn, qaydalarnn v normalarnn, thlksizlik
texnikasnn tlblrin uyun glmyn istehsalat binalarnn v qurularnn layihldirilmsin,
tikintisin v yenidn qurulmasna, istehsal vasitlrinin hazrlanmasna v buraxlmasna, texnologiyalarn
ttbiqin yol verilmir.
2. Mssislrin v istehsal vasitlrinin layihlri dvlt ekspertizasndan keirilmli, istehsal vasitlrinin
snaq nmunlri is myin mhafizsi v thlksizlik texnikas normalarnn tlblrin uyunluunun
yoxlanmas n dvlt snaqlarndan xarlmaldr.
3. Mvafiq icra hakimiyyti orqanlarnn [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti, mk v
halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyi vasitsil), Dvlt Snayed lrin
Thlksiz Grlmsin Nazrt v Da-Mdn Nzarti Komitsi v digr mrkzi icra hakimiyyti
orqanlar qanunvericilikl onlara verilmi slahiyytlr daxilind] tlblri il sifarii v ya icra layihnin
(nmunnin) myin mhafizsi v thlksizlik texnikas normalarnn tlblrin uyunluunu myyn
etmk mqsdi il mvafiq tkilatlar v mtxssislri clb etmkl z hesabna mstqil ekspertiza
keirilmsini tkil etmlidirlr.
4. nsann salamlna tsirini myynldirmk mqsdi il texnoloji, yann-texniki, sanitariya-gigiyena,
tibbi-bioloji ekspertizadan v digr nzart nvlrindn keirilmmi zrrli maddlrin, xammaln,
materiallarn ttbiqi qadaandr.
5. Hr hans yeni v ya yenidn qurulmu mssisnin, obyektin, istehsal vasitsinin myyn edilmi
qaydada mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)]
trfindn veriln sertifikat-pasportu olmadan istismara buraxlmas qadaandr.

6. Yeni tikilmi v ya yenidn qurulmu istehsal, sosial-mit v ia tyinatl obyektlrin mk

qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann [Azrbaycan Respublikasnn
mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] razl olmadan
istismara verilmsi qadaandr.
7. myin thlksizliyi tlblrin uyun glmyn v iilrin salaml, yaxud hyat n thlk
trdn mssislrin ii v ya istehsal vasitlrinin istismar, onlar myin thlksizliyi tlblrin
uyunladrlanadk qanunvericilikl myyn edilmi qaydada mk qanunvericiliyin ml olunmasna
dvlt nzartini hyata keirn orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] trfindn dayandrlmaldr. Bel hallarda iilrin
mk haqq bu Mcllnin 169-cu maddsi il myyn edilmi qaydada dnilir.

Madd 219. myin mhafizsi zr mtxssislrin hazrlanmas v iilrin tlimi

1. Dvlt mvafiq ixtisas mktblrind lkd mvcud istehsalat xsusiyytlrini nzr almaqla myin
mhafizsi zr mtxssislrin hazrlanmasn tmin edir.
2. gtrnlr hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn itirak il myin mhafizsi zr iilrin tlim i v
ixtisasartrma sistemini tkil etmli v qanunvericiliy mvafiq hyata keirmlidirlr.
3. gtrnlr v mssislrin rhbr iilri 3 ild bir dfdn az olmayaraq myin mhafizsi zr
vaxtar ixtisasartrma kurslarnda tlim kemli v bu sahd onlarn biliklri yoxlanlmaldr.
4. ilrin tlim inin v ixtisasartrmann btn formalarnda myin mhafizsi zr tlim nzrd
tutulmaldr. gtrn i qbul ediln v baqa i keiriln iilr myin mhafizsi zr tlim atlar
vermli, onlara thlksiz i sullarndan istifad etmyin v bdbxt hadislrdn zrrknlr ilk tibbi
yardm gstrilmsi qaydalarnn yrdilmsini tkil etmlidir.
5. Zrrli, ar istehsalatlardak i yerlrin, pelr (vziflr) v yksk thlk mnbyi olan man,
mexanizmlrd, avadanlqlarda ilmk n i gtrln iilrin qabaqcadan myin mhafizsi zr
tlim atlandrlmas keirilmdn mk funksiyasnn icrasna balamasna yol verilmir. gtrn bu tlim
atlandrmalarn xsusi jurnallarda qeydiyyatn v onlarn uotunu aparmaa borcludur.

Madd 220. myin mhafizsi tdbirlrinin maliyyldirilmsi

1. Mqsd v tyinatndan asl olaraq myin mhafizsi dvlt bdcsindn v mssisnin gliri hesabna
maliyyldirilir.
2. Dvlt bdcsind v yerli bdclrd myin mhafizsi n ayrca stirl ayrlm bdc txsisatndan
myin mhafizsi zr elmi tdqiqat ilrinin maliyyldirilmsi, mqsdli dvlt v regional
proqramlarnn hazrlanmas v yerin yetirilmsi n istifad olunur.
3. gtrn v ya mssisnin mlkiyytisi hr il mk raitindn v myin thlksizliyi vziyytindn,
zdlnmlrin v xstlnmlrin sviyysindn asl olaraq myin mhafizsi zr tdbirlrin keirilmsi
n lazmi maliyy vsaiti v material ayrr. Bu vsaitlrin baqa mqsdlr srf edilmsi qadaandr.
4. myin mhafizsi tdbirlrinin maliyyldirilmsi hcmi v mnbyi kollektiv mqavild myyn
edilir, hm d illik xrclrin miqdar iilrin myinin dnilmsin xrclnn vsaitin mblinin iki
faizindn az olmamaldr.
5. myin mhafizsi tdbirlrinin maliyyldirilmsi il bal iilr he bir xrc kmirlr. (8)

Madd 221. myin mhafizsi fondu

1. Dvlt v mssislr sviyysind myin mhafizsi fondu yaradla bilr. Dvlt myin Mhafizsi
Fondu mvafiq icra hakimiyyti orqan orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn
tsis edilir.
2. Dvlt myin Mhafizsi Fondu:
dvlt bdcsindn ayrmalar;
mssislrin mnftinin ayrmalar;
myin mhafizsi normalarn v qaydalarn pozan inzibati qaydada czalanm vzifli xslrin
ddiklri crimlrin qanunvericilikl myyn edilmi hisssi;
mssislrin, vtndalarn knll dmlri v baqa dmlr hesabna tkil edilir.
3. Mssis zr fond igtrn trfindn myin mhafizsi v texniki thlksizlik tdbirlrin ayrd
vsaitin hesabna yaradlr.
4. Dvlt myin Mhafizsi Fondunun idar olunmas v onun vsaitlrindn istifad edilmsi mvafiq
icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilmi
sasnamd nzrd tutulan qaydada hyata keirilir.
5. Mssisd myin mhafizsi fondunun vsaiti yalnz iilrin mk raitinin v thlksizliyinin
normativ tlblr atdrlmas v ya mssisd mvcud olan myin mhafizsi sviyysinin yksldilmsi
tdbirlrind istifad edil bilr.(8)

Madd 222. Salam v thlksiz myin mhafizsi raitinin tmin edilmsi

1. gtrn salam v thlksiz mk raitin, thlkli v zrrli istehsalat amillrin nzarti tkil edir
v bu sahd ba vermi dyiiklik bard iilr mntzm olaraq v vaxtnda mlumat verir.
2. gtrn mk raitinin yaxladrlmasna, myin mhafizsinin tmin edilmsin v iilrin
salamlnn qorunmasna ynldilmi perspektiv v illik tdbirlr plan hazrlayr v hyata keirir.
3. gtrnl iilr arasnda salam v thlksiz myin mhafizsi raitinin tmin edilmsi zr
qarlql hdliklr kollektiv mqavild, mk mqavilsind nzrd tutulur.
4. mk raiti zrrli v thlkli olan istehsalatlarda, hminin xsusi temperatur raitind aparlan v
ya irklnm il bal ilrd alan iilr myyn edilmi normalara mvafiq pulsuz xsusi geyim,
xsusi ayaqqab v digr frdi mhafiz vasitlri, yuyucu v dezinfeksiyaedici maddlr verilir.
5. gtrn hmkarlar ittifaqlar tkilatnn itirak il vaxtar i yerlrinin myin mhafizsi
normalarna v qaydalarna uyunluu zr attestasiya aparmaldr. Attestasiyann nticlri bard mk
kollektivin mlumat verilir. gtrn i yerlri attestasiyasnn nticlrin sasn onlar myin
mhafizsi zr qvvd olan normativ aktlara uyunladrmaq n lazmi tdbirlr grmlidir.
6. gtrn iilr verilmi xsusi geyimin v ayaqqabnn, digr frdi mhafiz vasitlrinin
saxlanlmasn, yuyulmasn, qurudulmasn, dezinfeksiyasn, deqazasiyasn, dezaktivizasiyasn v tmirini
tmin etmlidir.
7. gtrn qanunvericilikd nzrd tutulmu istehsalat sahlrini qazl v duzlu su il tchiz etmlidir.

8. gtrn ilin soyuq v isti vaxtlarnda aq havada, yaxud qzdrlmayan qapal binalarda v isti
sexlrd alan iilrin isinmsi v ya istirahti n otaqlar hazrlamaldr.

Madd 223. myin mhafizsi xidmtlri

1. myin mhafizsi iinin tkili v myin mhafizsi zr qanunvericiliyin tlblrin ml edilmsin
nzartin hyata keirilmsi n iqtisadiyyatn btn sahlrinin mssislrind myin mhafizsi
xidmtlri yaradlmaldr.
2. myin mhafizsi xidmtinin trkibin mk qanunvericiliyini, myin mhafizsi normalarn
mkmml biln mtxssislr daxil edilir. Min nfrdn ox iinin ald mssislrd
snaye-sanitariya laboratoriyas tkil olunur, habel myin gigiyenas zr hkim vzifsi tsis edilir.
3. myin mhafizsi xidmtinin mtxssislri myin mhafizsi qaydalarna v normalarna ml
olunmasna nzart etmk, akara xarlm pozuntularn aradan qaldrlmas bard vzifli xslr icras
mcburi olan gstrilr vermk, habel myin mhafizsi haqqnda qanunvericiliyi pozan xslrin
intizam msuliyytin clb edilmsi bard igtrn tqdimatlar vermk hququna malikdirlr.
4. myin mhafizsi xidmtinin mtxssislri z vziflrin aid olmayan ilrin yerin yetirilmsin clb
edil bilmzlr v vzif borclarn dzgn v keyfiyytli yerin yetirmmy gr qanunvericilikl myyn
edilmi qaydada msuliyyt dayrlar.
5. gtrn myin mhafizsi xidmtini yalnz mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini
hyata keirn orqann [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt
mk Mfttiliyinin vasitsi il)] razl il yenidn tkil v ya lv ed bilr.

Otuz beinci fsil. inin myin mhafzsi hququnun hyata keirilmsi n

tminatlar

Madd 224. mk mqavilsi balanarkn iinin myin mhafizsi hququna tminatlar

1. mk mqavilsinin balanmas rtlri bu Mcll il myyn edilmi myin mhafizsi normalarnn
tlblrin uyun olmaldr.
2. mk mqavilsind hkmn igtrn trfindn iinin salam v thlksiz mk raitin tminat
verilmsi bard hdliyi gstrilmlidir.
3. i pe xstliyin tutulmaa yksk thlk mnbyi olan i qbul edilrkn bel xstliy tutulman
ehtimal olunan mddti bard igtrn onu hkmn xbrdar etmlidir. Bu halda yalnz hmin
mddtl mhdudlaan mddtli mk mqavilsi balanmal v onun mddti bitdikdn sonra iiy
vvlki orta mk haqq saxlanlmaq rtiil baqa i veril mlidir.
4. ilrin pe xstliyin tutulmas ehtimal olan istehsalatlar v i yerlri bu Mcllnin 211-ci
maddsind gstrilmi siyahda nzrd tutulmaldr.

Madd 225. ilrin istehsalatda bdbxt hadislrdn v pe xstliklrindn sosial sortas v xsi sortas
1. gtrn qanunvericilikd myyn edilmi qaydada v rtl iilri icbari sosial sorta etmlidir.

2. Hyat n yksk thlk mnbyi olan ilrd alan iilr istehsalatda bdbxt hadislrdn v pe
xstliklrindn igtrn trfindn mtlq icbari xsi sorta edilmlidirlr. xsi sorta edilmli olan
iilrin siyahs, sorta haqqnn mbli kollektiv mqavillrd, mk mqavillrind sorta tkilatlar
il balanm mqavillr sasnda myyn edilir.
3. Man, mexanizm, quru, elektrik avadanlqlar, partlay v yann thlkli v bu qbildn olan digr
yksk thlk mnblrind ilyn iilrin igtrn trfindn istehsalatda bdbxt hadislrdn icbari
xsi sorta edilmsi mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti]
trfindn tsdiq ediln hyat n yksk thlk mnbli istehsal v qeyri-istehsal sahlrinin bu
Mcllnin 211-ci maddsind nzrd tutulan siyahs sasnda hyata keirilir.

Madd 226. cbari tibbi mayinlr

1. Ar, zrrli v thlkli istehsalatlarda iilrl mk mqavilsi balanlarkn onlarn hkmn ilkin
tibbi mayindn, sonralar is vaxtar icbari tibbi mayinlrdn kemsi igtrnin hesabna tmin
edilmlidir.
2. ilr icbari tibbi mayinlrdn kemkdn boyun qardqda v ya keirilmi mayinlrin nticlrin
sasn hkim komissiyalarnn verdiklri tvsiylri yerin yetirmdikd, igtrn bu Mcllnin 62-ci
maddsind nzrd tutulmu qaydada onlar idn knar ed, habel mvafiq intizam msuliyytin clb
ed bilr.

Madd 227. myin mhafizsi raiti haqqnda iilrin mlumat almaq hququ
ilr i yerlrind myin mhafizsi raiti, hmin rait uyun olaraq onlara myyn edilmi
normalarla verilmli olan frdi mhafiz vasitlri, gztlr v tminatlar haqqnda mlumat tlb etmk
hququna malikdirlr. gtrn bu tlblri yerin yetirmy borcludur.

Madd 228. Qadnlarn v ya 18-dn az olan iilrin myinin mhafizsinin tnzimlnmsinin xsusiyytlri
Qadnlarn, ya 18-dn az olan iilrin, habel mk raiti zrrli v ar olan iilrin myinin
mhafizsi sahsind mnasibtlrin xsusiyytlri bu Mcll v mvafiq normativ hquqi aktlarla
tnzimlnir.

Madd 229. myin mhafizsi qaydalarnn tlblrin uyun olmayan faliyytin qadaan edilmsi
myin thlksizliyi normalarnn v qaydalarnn tlblrin v bu Mcll il myyn edilmi myin
mhafizsi prinsiplrin uyun olmayan istr igtrnin, istrs d baqa vzifli xslrin, habel
mssislrin v onlarn struktur blmlrinin, avadanlq v qurularn ii iilrin salaml v ya hyat
n thlk trdrs, myyn edilmi qaydada slahiyytli nzart orqanlar v ya onlarn vzifli
xslri trfindn akar edilmi pozuntular aradan qaldrlanadk dayandrlmaldr.

Madd 230. Thlksiz mk raitinin tmin edilmmsi il laqdar mcburi bodayanmaya, yaxud idn imtina
etmy gr iilrin tminatlar
1. ilrin tqsiri olmadan mssislrd v ya bilavasit i yerlrind myin mhafizsi qaydalarnn

pozulmas nticsind iin dayandrld mddtd onlarn i yeri, vzifsi (pesi) v orta mk haqq
saxlanlr.
2. gtrn trfindn thlksiz mk raiti tmin edilmdikd v bununla laqdar salaml v ya
hyat n thlk olduqda, ii mk funksiyasnn icrasndan imtina v myyn olunmu qaydada
tkbana ttil elan ed bilr. Bu halda ii hr hans msuliyyt damr v hmin mk mbahissi
myyn olunmu qaydada hll edilir.

Madd 231. Daha yngl i keirm

Shhtin gr daha yngl id ilmy ehtiyac olan iilri igtrn onlarn razl il tibbi ry
uyun olaraq daha yngl mvafiq i mvqqti v ya daimi keirmy borcludur.

Madd 232. inin salamlnn mhafizsi mqsdi il baqa yngl i keirildiyi v mk haqqnn saxland
hallar
1. i salamlnn mhafizsinin tmin olunmas mqsdi il shhtin mnfi tsir gstrmyn yngl v
vvlkin nisbtn aa maal i keiril bilr. Bu halda iilrin yngl i keirildiyi gndn etibarn bir
ay rzind vvlki ii (vzifsi) zr orta mk haqq saxlanlr.
2. Vrm v digr xroniki ar xstliy tutulmu v bu sbbdn baqa az maal i mvqqti keirilmi
iilr keirildiklri btn vaxt rzind, lakin drd aydan ox olmayaraq vvlki i yerind ald mk
haqq saxlanlr.
3. yerind bdbxt hadis nticsind mk qabiliyytini itirmi v ya pe xstliyin tutulmu v
mvafiq hkim mslht komissiyas v ya mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi Tibbi Sosial Ekspert Komissiyalar vasitsi
il)] ryi sasnda yngl i mvqqti keirilmi iilr vvlki mk haqq il yeni i yerindki mk
haqq arasndak frq dnilir. Bu frq iinin mk qabiliyyti brpa olunanadk v ya lillik myyn
edildiyi vaxtadk dnilmlidir.

Madd 233. Soyuq v isti havalar raitind fasillr v iin dayandrlmas

1. ilr aa temperatur v iddtli klk raitind aq havada, habel ilin soyuq vaxtlarnda
qzdrlmayan qapal binalarda ilyrkn onlara qznmaq n fasillr verilir v ya i dayandrlr.
2. ilr havann temperaturu 45 drc Selsidn ox olan isti v aq raitli i yerlrind ilyrkn onlara
bu madd il myyn olunmu qaydada fasillr verilir v i dayandrlr.
3. ilr fasillr verilmsi v iin dayandrlmas n sas hesab ediln havann temperaturu v klyin
gc bu Mclly 2-ci lavd nzrd tutulmudur.
4. Fasillr i vaxtna daxil edilir v bu fasillr zaman mk haqq iilrin tarif maana gr dnilir.
5. dayandrldqda, bodayanma vaxtnn haqq iinin tqsiri zndn ba vermyn bodayanma kimi,
tarif maann d iki hisssindn az olmayaraq dnilir.

Madd 234. myin mhafizsinin tmin edilmsi n i dayandrldqda baqa i keirm

myin mhafizsinin tmin edilmsi mqsdi il bu Mcllnin 230 v 233-c maddlrind nzrd
tutulmu hallarda i dayandrldqda ii baqa i keiril bilr. Bu halda ii azmaal i keirilrs, onun
vvlki vzifsi (pesi) zr mk haqq saxlanlr.

Otuz altnc fsil. myin mhafzsi normalarna v qaydalarna ml olunmasna

nzart v igtrnlrin msuliyyti

Madd 235. myin mhafizsi zr qaydalara v mvafiq normativ hquqi aktlara ml edilmsin dvlt
nzarti
1. myin mhafizsi normalarnn, qaydalarnn, habel myin mhafizsin dair normativ hquqi
aktlarn tlblrinin yerin yetirilmsin mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata
keirn orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk
Mfttiliyinin vasitsi il)] nzart edir.
2. mk qanunvericiliyin ml olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqann [Azrbaycan
Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] v
onun vzifli xslrinin z slahiyytlri daxilind qbul etdiklri qrarlar hkmn icra olunmaldr. Bu
qrarlardan qanunla myyn edilmi qaydada mhkmy ikayt veril bilr.

Madd 236. myin mhafizsi zr qanunvericiliy ml edilmsin ictimai nzart

1. myin mhafizsi zr qanunvericiliy ml edilmsin ictimai nzarti mk kollektivinin mvkkil
etdiyi xslr v hmkarlar ittifaqlar tkilatlarnn nmayndlri hyata keirirlr.
2. myin mhafizsi zr mk kollektivinin mvkkil etdiyi xsin, hmkarlar ittifaqlar tkilatnn
nmayndsinin i yerlrind myin mhafizsi vziyytini manesiz yoxlamaq, akara xarlm
pozuntularn aradan qaldrlmasn vzifli xslrdn tlb etmk, habel tqsirkar xslrin msuliyyt
clb edilmsi bard igtrn qarsnda msl qaldrmaq hququ vardr.
3. myin mhafizsi zr mvkkilin z vziflrini yerin yetirmsi n igtrn ona hr hft orta
mk haqqn dmkl i vaxtnda az iki saat vaxt ayrr.

Madd 237. myin mhafizsi qaydalarna ml edilmsin nzart sahsind hmkarlar ittifaqlarnn hquqlar
1. Hmkarlar ittifaqlar "Hmkarlar ittifaqlar haqqnda" Azrbaycan Respublikas Qanununda nzrd
tutulmu hquqlar rivsind myin mhafizsi qaydalarna v mvafiq normativ hquqi aktlara
igtrn trfindn ml edilmsin nzartin hyata keirilmsind itirak edirlr.
2. Hmkarlar ittifaqlar myin mhafizsi zr normativ aktlarn hazrlanmasnda v myyn edilmi
qaydada razladrlmasnda itirak edirlr, onlarla razladrlmam aktlarn qvvy minmsin qar
mvafiq dvlt orqanlar vasitsiil etiraz etmk hququna malikdirlr.
3. Hmkarlar ittifaqlarnn nmayndlri istehsal obyektlrinin v vasitlrinin sna v istismara qbulu
zr dvlt komissiyalarnn iind, istehsalatda bdbxt hadislrin thqiqind, myin mhafizsi
vziyytini, onun yaxladrlmas n kollektiv mqavillrd nzrd tutulmu tdbirlrin yerin
yetirilmsi zr yoxlamalarda itirak edirlr. Vzifli xslr myin mhafizsi tlblrini pozduqda,
istehsalatda ba vermi bdbxt hadislri gizlmdikd hmkarlar ittifaqlarnn tqsirkar xslrin
msuliyyt clb edilmsi n dvlt orqanlar qarsnda msl qaldrmaq hququ var.

4. ilrin salaml v hyat n bilavasit thlk yarandqda hmkarlar ittifaqlarnn hququ var ki,
myin mhafizsi zr konstruksiya atmazlqlar olan manlarn, mexanizmlrin v digr mhsul
nvlrinin istehsaln, insanlarn salamlna zrrli tsir gstrn materiallarn, texniki v texnoloji
vasitlrin ttbiqini, habel myin mhafizsi haqqnda qanunvericiliy zidd olan ilri v igtrn
trfindn qbul edilmi qrarlarn faliyytinin dayandrlmas bard mk qanunvericiliyin ml
olunmasna dvlt nzartini hyata keirn orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial
Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk Mfttiliyinin vasitsi il)] qarsnda msl qaldrsn.
5. Hmkarlar ittifaqlar bu Mcll il, habel digr normativ hquqi aktlarla myyn olunmu myin
mhafizsi normalarna v qaydalarna nzarti onlarn nzdind faliyyt gstrn mvafiq mk
mfttiliyi vasitsiil hyata keirir. Bu mfttiliyin hquqlar v vziflri Azrbaycan Respublikasnn
qanunvericiliyi il tnzimlnir.

Madd 238. Salam v thlksiz myin mhafizsi raitinin tmin edilmsin gr igtrnlrin msuliyyti
ilrin i yerlrind salam v thlksiz myin mhafizsi raiti tmin edilmdikd v kollektiv
mqavillrd nzrd tutulan tdbirlr yerin yetirilmdikd qanunvericilikd nzrd tutulmu hallarda
v qaydada igtrn inzibati v cinayt msuliyytin clb edilir.

Madd 239. myin mhafizsi normalarnn pozulmas nticsind iinin shhtin vurulan zrr gr, yaxud
onun hlak olmas il laqdar maddi msuliyyt
1. stehsalatda ba vermi bdbxt hadisd v ya pe xstliyind tqsirli (tam v ya qismn) olan
igtrn hm iiy xsart yetirilmsi v ya salamlnn baqa kild korlanmas nticsind dymi
zrrin, hm malic olunmas n kdiyi, hm d ona pensiya, mavintlr verilmsi il laqdar sosial
sorta orqanlar trfindn kiln xrclrin, elc d Azrbaycan Respublikasnn Mlki Mcllsi il
myyn edilmi digr lav xrclrin vzini btvlkd dmlidir.
2. gtrnin tqsiri zndn ba vermi istehsalat qzas v yaxud pe xstliyi nticsind salaml
pozulmu iilr, habel bu sbbdn hlak olmu iilrin ail zvlrin v himaysind olan digr xslr
qanunvericilikl myyn edilmi qaydada dymi zrr gr mvafiq dnclr dnilmlidir.
3. stehsalat qzas v yaxud pe xstliyi nticsind salaml pozulmu iiy v ya bu sbbdn hlak
olmu iinin ail zvlrin dnclrin verilmsi qaydalar, rtlri v mbli mvafiq icra hakimiyyti
orqan [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq olunmu qaydalarla myyn
edilir.
4. stehsalat qzalar v yaxud pe xstliyi nticsind zrrkn xslrin zrr gr veriln dnclrinin
mbllri qanunvericilikl myyn edilmi qaydada msalladrlmaldr.
5. Bu madd il myyn edilmi hallarda dnclrin verilmsi qanunvericilikl myyn edilmi qaydada
sorta orqanlarnda igtrn trfindn icbari xsi sorta olunmu iilr amil olunmur. myin
mhafizsi qaydalarnn pozulmas, habel mk raitin gr zrrkmi hmin iilr v onlarn ail
zvlrin sorta haqq mvafiq sorta mqavilsind nzrd tutulan qaydada v mbld dnilir. (9)

X blm. Qadnlarn, ya 18-dn az olan iilrin v aqrar sahd

mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi xsusiyytlri

Otuz yeddinci fsil. Qadnlarn mk hququ v onun hyata keirilmsind

tminatlar

Madd 240. Hamil v 3 yana atmam ua olan qadnlarla mk mqavilsi balanmasnn xsusiyytlri
1. Hamil v ya 3 yana atmam uan olmas sbbin gr qadnla mk mqavilsinin
balanmasndan imtina etmk yolverilmzdir. Bu qayda igtrnin mvafiq ii (vzifsi) olmad, habel
qadn myindn istifad olunmasna yol verilmyn i yerlrin i gtrmkdn imtina olunan hallara
amil olunmur.
2. gtrn hamil v ya 3 yana atmam ua olan qadnla bu sbblr gr mk mqavilsi
balamaqdan imtina etdikd, qadn imtinann sbbi bard igtrndn yazl cavab verilmsini tlb
etmk hququna malikdir. mk mqavilsi balamaqdan imtina edilmsinin sbblrin gr qadn
hququnun mdafi olunmas n mhkmy mracit ed bilr.

Madd 241. Qadn myinin ttbiqi qadaan olunan i yerlri v ilr

1. mk raiti ar, zrrli olan i yerlrind, habel yeralt tunellrd, axtalarda v digr yeralt ilrd
qadn myinin ttbiqi qadaandr.
2. Bir qayda olaraq, fiziki il mul olmayan, rhbr vziflrd alan v ya sosial, sanitar-tibbi
xidmtlr gstrn, habel fiziki ilr grmdn yeralt i yerlrin db - qalxmaqla ayr-ayr vaxtlarda
qadnlar trfindn mvafiq yeralt ilrin yerin yetirilmsin yol verilir.
3. Qadnlarn bu madd il myyn edilmi normalardan artq ar yalarn qaldrlmas v bir yerdn
baqa yer danmas ilrin clb edilmsi qadaandr.
4. Qadnlarn mk funksiyasna yalnz aadak normalar hddind mumi kisi olan ar eylrin l il
qaldrlmas v danmas ilrinin grlmsi (xidmtlrin gstrilmsi) daxil edil bilr:

a) baqa ilri grmkl yana eyni zamanda mumi kisi 15 kiloqramdan ox olmayan yalarn l
il qaldrlaraq baqa yer danmas;
b) mumi kisi 10 kiloqramdan ox olmayan yann bir metr yarmdan artq olmayan hndrly
qaldrlmas;
c) btn i gn (i nvbsi) rzind mntzm olaraq mumi kisi 10 kiloqramdan ox olmayan
yann l il qaldrlb baqa yer danmas;
) 15 kiloqramdan artq gcn srf edilmsi tlb olunan yklnmi tkrli araba v ya hrkt edn
digr vasitlrl yalarn danmas.

5. Hamil v 3 yanadk ua olan qadnlarn bu maddd nzrd tutulmu ilrin grlmsin clb
olunmas qadaandr.
6. Qadn myinin ttbiqi qadaan olunan mk raiti zrrli v ar olan istehsalatlarn, pelrin
(vziflrin), habel yeralt ilrin siyahs mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn
Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.

Madd 242. Qadnlarn gec ilrin, i vaxtndan artq ilr v istiraht gnlrind i clb olunmasnn, habel
ezamiyytlrinin mhdudladrlmas
1. Hamil qadnlarn v 3 yana atmam ua olan qadnlarn gec ilrin, i vaxtndan artq ilr,
istiraht, bayram v i gn hesab olunmayan digr gnlrd i clb edilmsin, habel onlarn ezamiyyt
gndrilmsin yol verilmir.
2. 3 yandan 14 yanadk ua olan, hminin 16 yanadk lil ua olan qadnlarn i vaxtndan artq
ilr, istiraht, bayram v i gn hesab olunmayan digr gnlrd i clb edilmsin v ezamiyyt
gndrilmsin yalnz onlarn razl il yol verilir.

Madd 243. Hamil v ya yarmadk uaql qadnlarn daha yngl i keirilmsi

1. Tibbi ry uyun olaraq hamil qadnlar n hasilat v ya xidmt normas azaldlr, yaxud onlar zrrli
istehsal amillrinin tsirini istisna edn daha yngl i keirilirlr.
2. Ya yarmna atmam ua olan qadnlar mk funksiyasn yerin yetirmkl yana, uan
yedizdirmkd v ya mizdirmkd tinlik kirlrs, igtrn qadnn rizsi il onu ua ya yarmna
atanadk baqa yngl i keirmli v ya uann yedizdirilmsi n zruri raitin yaradlmasn tmin
etmlidir.
3. Qadnlar bu maddd nzrd tutulmu hallarda baqa yngl i keirilrkn onlarn sas vziflri zr
orta mk haqq saxlanlr.
4. Hamillik v ya uann yedizdirilmsi sbblrin gr qadnlarn mk haqqnn azaldlmas
qadaandr.

Madd 244. Uan yedizdirilmsi n fasillr

1. Ya yarmna atmam ua olan qadnlara i vaxt rzind istiraht v yemk n veriln mumi
fasildn baqa, hm d uan yedizdirmk (mizdirmk) n lav fasillr verilmlidir. Bu fasillrin
hrsi az 30 dqiq olmaqla, hr 3 saatdan bir verilir. Qadnn ya yarmna atmam iki v daha ox ua
olduqda hr fasilnin mddti az bir saat myyn edilir.
2. Uan yedizdirilmsi il laqdar fasillr i vaxtna daxil edilir v orta mk haqq saxlanlr.
3. Qadnn istyi il uan yedizdirilmsi n fasillr cmlnrk nahar v istiraht vaxtna birldiril,
habel i vaxtnn (nvbsinin) vvlind, yaxud axrnda istifad edil bilr. gr qadn uan
yedizdirilmsi n fasillri cmlyrk i vaxtnn sonunda istifad etmk ists, onda onun i gn hmin
fasillrin mddti qdr qsaldlr.

Madd 245. Qadnlar n natamam i vaxt myyn ediln hallar v hkim mayinsi zaman mk haqqnn
saxlanlmas
1. Hamil, 14 yana atmam ua, yaxud 16 yaa atmam lil ua olan, habel tibbi ry sasnda xst
ail zvn qulluq edn qadnlarn xahii il igtrn onlara ilnmi vaxta mtnasib mk haqq
dniln natamam i gn v ya natamam i hftsi myyn etmlidir. Bu halda qadnn gndlik v ya
hftlik i vaxtnn mddti trflrin razl il myyn edilir.

2. Hamil v 3 yanadk ua olan qadnlarn hm znn, hm d uann tibb mssislrind

dispanser v ambulator mayinlrinin keirildiyi, hkim mslhtlri aparld gnlrd orta mk haqq
saxlanlr. Bel mayinlrin keirilmsi n igtrn hkmn hamil qadnlara zruri rait
yaratmaldr.

Madd 246. Uaqlarn anasz bydn iilr n tminatlar

Mcllnin bu fslind azyal uaqlar olan qadnlar n myyn edilmi hquqlar zr btn
tminatlar uaqlarn myyn sbbdn (uaqlarn anas ldkd, valideynlik hququndan mhrum
edildikd, myyn mddt malic mssislrind v azadlqdan mhrumetm yerlrind olduqda)
anasz tkbana bydn atalara, habel uaqlarn qyyumlarna, himaydarlarna amil edilir.

Otuz skkizinci fsil. Ya 18-dn az olan iilrin myindn istifadnin

xsusiyytlri

Madd 247. Ya 18-dn az olan iilrin mk hququ v onun xsusiyytlri

1. mk, pe vrdilrinin v mk stajnn az olmas v fizioloji vziyyti il bal olan amillr nzr
alnaraq bu Mcll il ya 18-dn az olan iilrin myindn istifad olunmasnn xsusiyytlri v onlar
n mvafiq tminatlar nzrd tutulur.
2. gtrn trfindn bu Mcll il ya 18-dn az olan iilr n myyn edilmi tminatlara ml
olunmas mcburidir.
3. Ya 18-dn az olan iilrl mk mqavilsi balayarkn onlarn mk v pe vrdilrinin artrlmas
n igtrn trfindn tmin edilmli olan lav rtlr, hdliklr nzrd tutulmaldr. Ya 18-dn az
olan iilrin i gn rzind pe hazrlna srf etdiklri vaxt igtrnin razl il i vaxt kimi nzr
alnr. (21)

Madd 248. Ya 18-dn az olan xslrin i dzlmsind tminatlar

Ya 18-dn az olan xslrin azyal olduuna v ya mk vrdilrinin, yaxud pekarlq sviyysinin aa
olmasna gr i qbul olunmasndan imtina edil bilmz.

Madd 249. qbul zaman yol veriln ya hddi

1. Ya 15-dn az olan xslrin, bir qayda olaraq, i qbul edilmsin yol verilmir.
2. Gnclri istehsalata hazrlamaq n orta mumthsil mktblrinin, pe mktblrinin, litseylrin v
orta ixtisas tdris mssislrinin 14 yana atm agirdlrinin istehsalat tlim i keirilmsi n drsdn
asud vaxtda onlarn shhtin ziyan yetirmyn yngl ilr yerin yetirmkl, valideynlrin, yaxud onlar
vz edn xslrin razl il i qbul edilmsin yol verilir.

Madd 250. Ya 18-dn az olan iinin myinin ttbiqi qadaan olunduu ilr
mk raiti ar, zrrli olan i yerlrind, yeralt tunellrd, axtalarda v digr yeralt ilrd, habel
xlaqi kamilliyinin inkiafna mnfi tsir gstrn amilli gec klublarnda, barlarnda, kazinolarda, o

cmldn spirtli ikilrin, narkotik vasitlrin v toksik preparatlarn istehsal, danmas, sat v
saxlanlmas ilrind ya 18-dn az olan xslrin myinin ttbiq edilmsi qadaandr. cbari mumi orta
thsil haqqnda qanunvericiliyin amil edildiyi ya 18-dn az olan xslrin bu thsilini tam hcmd almaq
imkanndan mhrum ed biln ilr gtrlmsi qadaandr. (21)

Madd 251. Ya 18-dn az olan ii trfindn arln qaldrlmasnda mhdudiyyt qoyulan ilr
1. Ya 18-dn az olan iilrin bu madd il myyn edilmi normalardan artq ar yalarn qaldrlmas
v bir yerdn baqa yer danmas ilrin clb edilmsi qadaandr.
2. 16 yandan 18 yaadk olan iilrin mk funksiyasna yalnz aadak normalar hddind mumi
kisi olan ar yalarn l il qaldrlmas v danmas ilrinin grlmsi (xidmtlrin gstrilmsi) daxil
edil bilr:

a) kiilrin baqa ilri grmkl yana, eyni zamanda mumi kisi 15 kiloqramdan ox olmayan
yalarn l il qaldrlaraq baqa yer danmas, habel mumi kisi 10 kiloqramdan ox olmayan
yann bir metr yarmdan artq olmayan hndrly qaldrlmas;
b) qadnlarn baqa ilri grmkl yana, eyni zamanda mumi kisi 10 kiloqramdan ox olmayan
yalarn l il qaldrlaraq baqa yer danmas, habel mumi kisi 5 kiloqramdan ox olmayan
yann bir metr yarmdan artq olmayan hndrly qaldrlmas;
c) btn i gn (i nvbsi) rzind mntzm olaraq mumi kisi 10 kiloqramdan ox olmayan
yann l il qaldrlb baqa yer danmas;
) 15 kiloqramdan artq gcn srf edilmsi tlb olunan yklnmi tkrli araba v ya hrkt edn
digr vasitlrl yalarn danmas.

3. 16 yaadk qzlar yalnz onlarn razl il bu maddnin ikinci hisssinin "a", "b" v "c" bndlrind
nzrd tutulan normalarn mvafiq olaraq 1/3 hisssi hddind arl olan yalarn qaldrlmas v
danmas ilrin clb oluna bilrlr.
4. Ya 16-dan az olan qzlarn btn i gn rzind mntzm olaraq yk qaldrma v danma ilrin
clb edilmsi qadaandr.
5. Ya 18-dn az olan iilrin myinin ttbiqi qadaan olunan mk raiti zrrli v ar olan
istehsalatlarn, pelrin (vziflrin), habel yeralt ilrin siyahs mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti] trfindn tsdiq edilir.

Madd 252. Ya 18-dn az olan iilrin tibbi mayinsi

Ya 18-dn az olan xslr i yalnz tibbi mayin keirildikdn sonra qbul edilirlr v onlar 18 yana
atanadk hr il igtrnin vsaiti hesabna hkmn tibbi mayindn keirilmlidirlr.

Madd 253. Ya 18-dn az olan iilrin myinin dnilmsind gztlr

1. 18 yana atmam iilrin bu Mcllnin 91-ci maddsi il myyn edilmi qsaldlm i vaxt
raitind mk haqlar mvafiq vziflr, pelr zr ilyn yal iilr n myyn edilmi tam

mbld dnilir.
2. Ya 18-dn az olan v imuzd ilrd alan iilrin myi yal iilr n myyn edilmi imuzd
qiymtlr zr dnilir, bu Mcllnin 91-ci maddsi il myyn edilmi qsaldlm i vaxt il yal iilrin
gndlik i vaxt arasndak mddt frqi n onlara tarif drcsi zr lav haqq verilir.

Madd 254. Ya 18-dn az olan iilrin gec ilrin, i vaxtndan artq ilr v istiraht gnlrind i clb
olunmasnn, habel ezamiyyt gndrilmsinin qadaan olunmas
1. Ya 18-dn az olan iilri gec vaxt ilr, i vaxtndan artq ilr, istiraht, bayram gnlrind v i
gn hesab olunmayan digr gnlrd i clb edilmsi, habel onlarn ezamiyyt gndrilmsi
qadaandr.
2. Axam saat 20-dn shr saat 7-dk olan mddt, ya 18-dn az olan iilr n gec vaxt hesab edilir.

Madd 255. mk mqavilsinin lv edilmsind ya 18-dn az olan iilrin tminat

Pekarlq sviyysinin, ixtisasnn (pesinin) kifayt drcd olmad n tutduu vzify uyun
glmdiyin gr bu Mcllnin 70-ci maddsinin "c" bndin sasn ya 18-dn az olan iinin mk
mqavilsi lv edil bilmz.

Otuz doqquzuncu fsil. Knd tsrrfat mssislrind iilrin mk

mnasibtlrinin tnzimlnmsi xsusiyytlri

Madd 256. Knd tsrrfat iilrinin mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi

1. Knd tsrrfat v baqa aqrar-snaye sahlrind igtrnlrl iilr arasnda mk mnasibtlrinin
yaranmas v tnzimlnmsi yalnz mvafiq nv mssisnin tsis sndi - nizamnamsi, sasnamsi v bu
Mcll, habel digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi qaydada hyata keirilir. Bu Mcll il
myyn edilmi mk mqavilsinin balanmas qaydalar btvlkd hmin mssislr d amil edilir.
2. Knd tsrrfat v baqa aqrar-snaye sahlrind qanunvericilikl nzrd tutulmu qaydada yaradlan
kndli (fermer) tsrrfatnn, frdi (ail) mssislrinin, shmdar cmiyytlrinin v digr tkilati-hquqi
formal mssislrin nizamnamlrind, sasnamlrind iilrin bu Mclld nzrd tutulmu mk
hquqlar mhdudladrla bilmz. Hmin sndlrd yalnz mk mnasibtlrinin daha mtrqqi forma
v sullarla tnzimlnmsinin rtlri, qaydalar nzrd tutula bilr.
3. Btn nv knd tsrrfat tyinatl mssislrd qadnlarn, ya 18-dn az olan iilrin myindn
yalnz bu Mcllnin mvafiq maddlri il myyn edilmi normalar dairsind istifad edil bilr.

Madd 257. Knd tsrrfat mssislrind i vaxtnn v myin dnilmsinin tnzimlnmsi xsusiyytlri
1. Knd tsrrfat v aqrar snaye mssislrind istehsal v digr iqtisadi mnasibtlrin xsusiyytlri
nzr alnaraq i vaxt bu Mclld nzrd tutulmu normalar v qaydalar rivsind onlarn
nizamnamlri (sasnamlri) il myyn edilir. Bu mssislrd i vaxtnn cmlnmi v ya mvsmi
ilrin yerin yetirilmsi n ayr-ayr dvrlr blnm uotu aparla bilr.
2. Knd tsrrfat tyinatl mhsul istehsal edn v ya xidmtlr gstrn qurumlarn zvlrinin mk

haqq msllri il bal mnasibtlr, bir qayda olaraq, hmin mssisnin mlkiyytindki pay itirak il
myyn edilir. Bu mssislrd mk mqavilsi il ilyn iilr mk haqq bu Mclld nzrd
tutulmu normalardan az olmamaqla trflrin razl il myyn edilir.
3. gr knd tsrrfat mssislrind iilrin mk haqqnn dnilmsi formalar, qaydalar, mk v
myin qiymtlndirilmsi normalar onlarn nizamnamlrind, sasnamlrind nzrd tutulmamdrsa,
onda mssisnin mk haqq normalarnn myyn edilmsi v dnilmsi qaydalar ttbiq edilir. Bu
qaydalar mssisnin mumi ynca trfindn ss oxluu il qbul edilir. Bel qaydalar da qbul
edilmyibs, mk haqq normalar mvafiq icra hakimiyyti [Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr
Kabineti] v ya bldiyy orqanlar trfindn myyn edilmi normativlr bard mvafiq tvsiylr
sasnda myyn edilir.

Madd 258. Frdi kndli (fermer) tsrrfatlarnda v ail mssislrind mk mnasibtlri

1. Frdi kndli (fermer) tsrrfatlarnda v ail mssislrind mk mnasibtlri bu Mcllnin
myyn etdiyi mk mnasibtlrinin tnzimlnmsi qaydalar v normalar ttbiq edilmkl v ya onlarn
mlahizlri il myyn ediln qaydada tnzimlnir. Lakin bu tsrrfatlarn zvlrinin mk
mnasibtlri mvcud qanunvericiliy zidd qaydada myyn edilmmlidir.
2. Mstsna hallarda ail mssislrind 14 yandan 15 yanadk olan yeniyetmlrin i clb edilmsin
yol veril bilr. Lakin onlar ar, hyat n thlkli, zrrli ilr, habel gec ilrin clb edil bilmzlr.
Bu ya hddind olan yeniyetmlr yalnz xrda xarakterli ilrin grlmsin, mk vrdilrinin
yaradlmasna xidmt edn, pe, snt yrdilmsi n zruri olan ilr clb edil bilrlr.
3. Frdi kndli (fermer) tsrrfatlarnda v ail mssislrind mk mnasibtlri, bir qayda olaraq, bu
Mcll il myyn edilmi qaydada yazl formada mk mqavilsi balanlmaqla tnzimlnir. Bu
mssislrd mk mqavilsi ifahi formada da balanla bilr. Bu halda mk mnasibti trflrdn
birinin tlbi il rsmildirilmlidir. mk mqavilsinin rsmildirilmsi frdi kndli (fermer)
tsrrfatnn v ya ail mssissinin rhbrinin (igtrnin) mri, srncam verilmkl v ya mvafiq
qaydada trtib edilmi ail kitabnda (jurnalnda) qeydiyyata salnmaqla hyata keiril bilr.

XI blm. mk mbahislri
Qrxnc fsil. Kollektiv mk mbahislri

Madd 259. Kollektiv mk mbahislrinin hlli qaydalarnn tsir dairsi

1. Kollektiv mk mbahislrinin hllinin bu Mcll il myyn edilmi sullar v qaydas, habel
kollektiv mk mbahislrinin hlli sulu kimi ttillrin hyata keirilmsinin hquqi saslar btn
igtrnlr v onlarn birliklri, mvafiq icra hakimiyyti orqanlar, mk kollektivlri v hmkarlar
ittifaqlar tkilatlar n mcburidir.
2. Dvlt qulluqularnn kollektiv mk mbahislrinin hlli qaydalar bu Mcll il myyn edilmi
normalara uyun olaraq dvlt qulluu haqqnda mvafiq normativ hquqi aktla tnzimlnir.

Madd 260. Kollektiv mk mbahislrinin predmeti

1. Bu Mcll il aadak msllrin tnzimlnmsi zaman yaranan kollektiv mk mbahislrinin hlli
nizama salnr:

a) kollektiv mqavillrin v sazilrin balanmas n danqlarn aparlmas;

b) kollektiv mqavillrin v sazilrin balanmas;
c) qvvd olan kollektiv mqavillr v ya sazilr dyiikliklrin, lavlrin edilmsi;
) kollektiv mqavillrin v sazilrin icrasnn tmin edilmsi;
d) kollektiv zvlrinin mnafelrinin tmin olunmas n digr mk v sosial, iqtisadi msllrin
hll edilmsi.

2. Bu Mcll il myyn edilmi kollektiv mk mbahislrinin hlli qaydalar iilrinin sayndan asl
olmayaraq btn mssislrin igtrnlri, mvafiq icra, mhkm hakimiyyti orqanlar, mk
kollektivlri v hmkarlar ittifaqlar n mcburidir.

Madd 261. Kollektiv mk mbahissinin trflri

1. Kollektiv mk mbahissinin trflri igtrnlr, iilr (mk kollektivi v ya onun bir hisssi) v ya
hmkarlar ittifaqlardr.
2. Hmkarlar ittifaqlar bu Mcll il v digr normativ hquqi aktlarla myyn edilmi slahiyytlri
daxilind kollektiv mk mbahislrinin qanuni v daltli hllin nail olmaq mqsdi il ttillr, habel
qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada srbst toplaaraq digr ktlvi tdbirlr keirmk hququna
malikdirlr.
3. Kollektiv sazilrl bal mbahislrd hmkarlar ittifaqlarnn, igtrnlrin birliklri v mvafiq icra
hakimiyyti orqanlar [ba kollektiv sazil bal mbahislr zr - Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr
Kabineti; sah (tarif) kollektiv sazilri il bal mbahislr zr Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri,
dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri v idarlri; razi (rayon) kollektiv sazilri il bal
mbahislr zr - yerli icra hakimiyyti orqanlar] trf qismind itirak edirlr.

Qrx birinci fsil. Kollektiv tlblrin irli srlmsi v onlara baxlmas

Madd 262. Kollektiv tlblrin irli srlmsi

1. Kollektiv mqavillrin v sazilrin balanmas v onlara dyiikliklr edilmsi il laqdar kollektiv
tlblr bu Mcllnin II blmsind nzrd tutulmu qaydalara uyun olaraq irli srlr.
2. Kollektiv mqavil v sazilrin icra edilmmsi v ya tam hcmd icra edilmmsi, habel digr mk v
sosial msllrl laqdar kollektiv tlblr iilrin v ya hmkarlar ittifaqlar tkilatnn (birliyinin)
mumi yncanda (konfransnda) ir
i srlr. Qrar iilrin ss oxluu il, hmkarlar ittifaqlar
tkilatnda (birliyind) is onun nizamnamsind digr qrarlar n nzrd tutulmu qaydada qbul
olunur.
3. ilr kollektiv tlblri irli srmkl brabr igtrnl danqlarda onlarn adndan itirak etmk
n z slahiyytli nmayndlrini ayra bilr v ya danqlarn aparlmasn hmkarlar ittifaqlar
tkilatna hval ed bilrlr.

4. gtrnin iqtisadi imkanlarna uyun olmayan tlblr yol verilmir. Tlblr iqtisadi imkanlarna
uyun olmadqda igtrn bunu auditor ryin sasn sbut etmlidir.

Madd 263. Kollektiv tlblr baxlmas

1. gtrn kollektiv tlblrin ona tqdim edildiyi vaxtdan 5 i gn mddtind z qrarn yazl
formada iilr v ya hmkarlar ittifaqlar tkilatna bildirmlidir. gtrn kollektiv tlblrdn tam v
ya qismn imtina etdikd v ya tlblr cavab verilmsini gecikdirdikd, kollektiv mk mbahissi
balanm hesab olunur.
2. gtrn kollektiv mk mbahissinin balanmas haqqnda 3 i gn mddtind mvafiq icra
hakimiyyti orqanna [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] mlumat
vermlidir.
3. Kollektiv sazilrl laqdar tlblr 1 ay mddtind baxlr.

Madd 264. Kollektiv mk mbahissinin hlli sullar

Kollektiv mk mbahislri bu Mclld nzrd tutulmu qaydada bardrc sullardan v ttillrdn
istifad etmkl hll olunur.

Qrx ikinci fsil. Kollektiv mk mbahislri hllinin bardrc sullar

Madd 265. Kollektiv mk mbahissi hllinin bardrc sullar

1. Kollektiv mk mbahissinin hll edilmsi n aadak bardrc sullardan istifad oluna bilr:
razladrc komissiyadan;
vasitidn;
mk arbitrajndan.
2. Trflr bu sullardan birindn v ya hamsndan, yaxud mbahisnin daha tez hllin sbb ola bilck
digr suldan istifad edilmsi bard z aralarnda razla gl bilrlr. ld edilmi razlq protokolla
rsmildirilir.
3. ilr kollektiv mk mbahissinin hlli gediind z tlblrini mdafi etmk mqsdi il istehsal
prosesin mane olmadan idn knar vaxtlarda iclaslar, yncaqlar keirmk hququna malikdirlr.
4. Trflrin nmayndlri, razladrc komissiya, vasiti, mk arbitraj kollektiv mk mbahissinin
tez v daltl hlli n btn imkanlardan istifad etmy borcludurlar.
5. Zruri hallarda kollektiv mk mbahissinin hllinin bardrc sullarndan istifad olunmas n bu
Mcll il myyn edilmi mvafiq mddtlr trflrin razl il uzadla bilr.

Madd 266. Razladrc komissiyada kollektiv mk mbahissin baxlmas

1. Razladrc komissiya kollektiv mk mbahissinin balad vaxtdan etibarn 3 i gn mddtind

yaradlr v igtrnin mvafiq mri (srncam, qrar) v iilrin nmayndlrinin qrar il

rsmildirilir.
2. Razladrc komissiya brabr hquqlu sasda trflrin sayca brabr nmayndlrindn tkil edilir.
Kollektiv mk mbahissin razladrc komissiya trfindn onun yaradld gndn 5 i gn
mddtind baxlmaldr.
3. Razladrc komissiyada trflr qarlql razla gldikd bu bard protokol trtib edilir. ld edilmi
razlq trflr n mcburidir v protokolda nzrd tutulmu mddtd icra olunmaldr. Razlq ld
edilmdikd fikir ayrl haqqnda protokol trtib edilir.

Madd 267. Kollektiv mk mbahissin vasitinin itirak il baxlmas

1. Vasiti trflrin qarlql razl il mbahisnin nticlrind mara olmayan yksk ixtisasl v
nfuzlu xslrdn myyn edilir.
2. Vasiti igtrndn kollektiv mk mbahislrin aid olan lazmi sndlri v mlumatlar tlb
etmk hququna malikdir.
3. Vasiti tyin edildikdn sonra 5 i gn mddtind mssisnin iqtisadi vziyytini, kollektiv danqlar
n yaradlm komissiyann protokollarn, trflrin tkliflrini, habel zruri olan digr sndlri thlil
edib trflrin mvqelrinin bardrlmas variantlarn hazrlayr. Hazrlanm variantlar drhal trflr
tqdim edilir. Trflr 5 i gn mddtind vasitinin itirak il tklif olunan variantlar mzakir
etmlidirlr. Tklif olunmu variantlardan hr hans biri bynildikd mbahis hmin variant sasnda hll
olunmu hesab edilir v bu bard protokol trtib edilir.
4. Tklif olunmu variantlardan he biri qbul edilmdikd fikir ayrl haqqnda protokol trtib edilir.

Madd 268. Kollektiv mk mbahissin mk arbitrajnda baxlmas

1. mk arbitraj kollektiv mk mbahissinin hlli n yaradlan mvqqti orqandr. O, kollektiv mk
mbahissinin mk arbitrajnn icraatna verilmsi bard razln ld edildiyi vaxtdan 5 i gnndn gec
olmayaraq trflrin birg qrar il yaradlr.
2. mk arbitrajnn trkibi (3 nfrdn az olmayaraq), reqlamenti, mbahisy baxlma yeri, mddtlri,
arbitraja texniki yardmn tkili trflrin qarlql razl il myyn olunur. Arbitrajn sdri arbitrlr
trfindn z sralarndan seilir. mk arbitrajnn trkibin mbahisnin nticsind maraql olmayan
xslr, icra hakimiyyti, bldiyy orqanlarnn nmayndlri, hquq, mk v sosial msllr zr
mtxssislr v digr xslr daxil edil bilrlr.
3. Trflr mk arbitrajnn qrarlarnn mcburiliyi bard qabaqcadan razla gl bilrlr.
4. mk arbitrajnda kollektiv mk mbahislrin baxlma mddti 7 i gnndn ox olmamaldr.
mk arbitraj mbahisy aid olan lazmi sndlri v mlumatlar almaq hququna malikdir.
5. mk arbitrajnn qrar ss oxluu il qbul edilir v protokolla rsmildirilir. Trflr arbitrajn qrar
il razlamadqda bu bard protokol trtib edilir.
6. Trflr mk arbitrajnn qrarlarnn mcburiliyi bard qabaqcadan razla glmilrs, arbitrajn
qrar il mbahis qti hll olunmu hesab edilir v mbahisnin davam etdirilmsin yol verilmir.

Madd 269. Kollektiv mk mbahislrinin hllind itirak edn xslrin tminatlar

1. Kollektiv mk mbahislrinin hllind itirak edn xslr (razladrc komissiyann zvlri, vasitilr,
arbitrlr, mk kollektivinin nmayndlri v s.) bu Mcllnin 27-ci maddsind nzrd tutulmu
tminatlardan istifad edirlr.
2. gtrn bardrc komissiyann, vasitinin, mk arbitrajnn normal faliyyti n zruri i raiti
yaratmaldr.

Qrx nc fsil. Kollektiv mk mbahislrinin hlli mqsdi il ttil hququnun

hyata keirilmsi

Madd 270. Ttil keirilmsinin hquqi saslar

1. ilrin tkbana v ya baqalar il birlikd ttil etmk hququ vardr.
2. Kollektiv mk mbahissi yarand vaxtdan iilrin v ya hmkarlar ittifaqlar tkilatnn ttil etmk
hququ ml glir.
3. gr trflr mbahisnin hllinin dinc sullarndan istifad edcklri bard razla glmilrs, onda
bu sullarla kollektiv mk mbahissinin hllin nail olunmadqda ttil yol verilir. gtrn
mbahisnin bardrc sullarla hllini sassz olaraq uzatdqda, habel bardrc sullarla ld edilmi
razlamalar yerin yetirmdikd mk kollektivinin, hmkarlar ittifaqlar orqannn birbaa ttil keirmk
hququ yaranr.
4. Ttild itirak etmk knlldr. Zor ttbiq etmkl v ya zor ttbiq etmk hdsi il qorxutmaqla v ya
xsin maddi chtdn asl olmasndan istifad etmkl onu ttild itirak etmy v yaxud itirakdan imtina
etmy mcbur edn xslr qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada msuliyyt dayrlar.
5. Bu Qanunun 275-ci maddsinin drdnc hisssind gstrilmi hallardan baqa ttild itirak edn
iilrin mk vziflrinin icras n baqa xslrin clb edilmsin yol verilmir.
6. gtrn ttillr tkil v ya ttillrd itirak ed bilmz.
7. Kollektiv mk mbahissinin yaranmas v ttil keirilmsi il laqdar iilrin idn xarlmasna,
habel kollektiv mk mbahissinin yarand mssisnin (filialn, nmayndliyin), digr i yerlrinin
ixtisar, lvi v ya yenidn tkili qadaandr.
8. Qanunvericilik, mvafiq icra hakimiyyti [Azrbaycan Respublikas Prezidentinin cra Aparat,
Azrbaycan Respublikasnn Nazirlr Kabineti, nazirliklri, dvlt komitlri v digr mrkzi icra
hakimiyyti orqanlar, habel yerli icra hakimiyyti orqanlar], mhkm v hquq-mhafiz orqanlarnda
ilyn vzifli xslr ttil ed bilmzlr.
9. Czakm mssislrind mhkumlara mk mbahislrinin hlli n mk faliyytini dayandrmaq v
ttil etmk qadaan edilir. (10, 17)

Madd 271. Ttil keirilmsi bard qrarn qbul olunmas

Ttil keirilmsi haqqnda qrar iilrin yncanda (konfransnda) v yaxud hmkarlar ittifaqlar

tkilat (birliyi) trfindn bu Mcllnin 262-ci maddsind myyn edilmi qaydada qbul edilir.

Madd 272. Ttil bard igtrn mlumat verilmsi

Ttilin balanmasna n geci 10 i gn qalm mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar orqan
igtrn ttil keirilcyi bard yazl mlumat vermlidir.

Madd 273. Xbrdarlq ttili

Kollektiv mk mbahissinin hllinin istniln mrhlsind qsamddtli (bir saata qdr) xbrdarlq
ttili keiril bilr. Xbrdarlq ttili bard qrar bu Mcllnin 262-ci maddsinin qaydalarna ml
edilmkl qbul edilir. Ttil n geci 3 i gn qalm bu bard igtrn yazl mlumat verilmlidir.

Madd 274. Ttil balq edn orqan

1. Ttil mumi yncaq (konfrans) trfindn seilmi v ya hmkarlar ittifaqlar orqannn qrar il
yaradlm ttil komitsi balq edir.
2. Ttil komitsi iilrin mumi yncan (konfransn) armaq, iilrin marana toxunan msllr
zr igtrndn mlumat almaq, mnaqili msllr zr ry hazrlanmas n mtxssislr clb
etmk hququna malikdir. Ttil komitsinin ttili mvqqti dayandrmaq hququ vardr.
3. Ttilin yenidn balanaca bard igtrn 3 i gnndn gec olmayaraq mlumat verilmlidir.
4. Ttil komitsi aadak vziflri yerin yetirir:
igtrnl danqlar davam etdirir;
igtrnin v ya onlarn nmayndlrinin, habel ttildn imtina etmi iilrin srbst surtd
mssisy (i yerin) glib-getmlrin mane olan, bu xslrin salamlna qsd edn, rf v
lyaqtini alaldan hrktlrin myyn edilmi qaydada qarsn alr;
igtrnin nmayndlri il birlikd mssisnin mlaknn mhafizsini tkil edir;
ttil fondu yaradlmsa, onun idariliyini hyata keirir;
ttil fondunun vsaitlrinin xrclnmsi bard mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar orqan
qarsnda hesabat verir.
5. Ttil baa atdqda, qanunsuz elan edildikd, hrbi v ya fvqlad vziyytl laqdar qadaan
edildikd iilrin mumi yncann (konfransnn) v ya mvafiq hmkarlar ittifaqlar tkilatnn qrar
il ttil komitsinin slahiyytlrin xitam verilir.

Madd 275. Ttilin gediind trflrin v mvafiq orqanlarn vziflri

1. Ttilin keirildiyi dvrd trflr kollektiv mk mbahislrinin hlli n danqlar davam etdirmy
borcludurlar.
2. gtrn, icra hakimiyyti, bldiyy orqanlar, ttil komitsi, hmkarlar ittifaqlar tkilat ttil
mddtind ictimai asayiin, mssisnin v fiziki xslrin mlaklarnn qorunmasn tmin etmy,
hminin insanlarn hyatna, shhtin v salamlna bilavasit thlk yarada bilck man, quru v
avadanln fasilsiz iinin tmin edilmsi n onlardan asl olan btn tdbirlri grmy borcludurlar.

3. Trflrin razl il ttilin uzun mddt davam etdirilmsi nticsind insanlarn thlksizliyi,
salaml n thlk yaranarsa, bu thlknin qarsn almaq n, habel cmiyytin mhm hyati
mara il bal olan mssislrd ttil keirildiyi zaman minimum zruri ilrin (xidmtlrin) aparlmas
tmin edilmlidir.
4. Razlq ld olunmad halda minimum zruri ilr (xidmtlr) mvafiq icra hakimiyyti orqan
[Azrbaycan Respublikasnn nazirliklri, dvlt komitlri, dvlt konsernlri, irktlri, idarlri v yerli
icra hakimiyyti orqanlar], yaxud bldiyylr trfindn grlr.

Madd 276. Ttild itirakdan imtina etmi xslrin tminatlar

Ttild itirakdan imtina etmi xslrin z mk funksiyasn davam etdirmk hququ vardr. Bu mmkn
olmadqda, hmin iilrin mk haqq iinin tqsiri olmadan mcburi bodayanma hallarnda mk
haqqnn dnilmsi qaydalarna uyun olaraq dnilir.

Madd 277. Ttililrin srbst toplamaq hququ

1. i davam etdirn iilrin mk funksiyasn yerin yetirmlrin mane olmadan ttililr i yerind v ya
bilavasit mssisnin yaxnlnda srbst toplaaraq danqlarn gediini mzakir etmk, mitinqlr v
digr ktlvi tdbirlr keirmk hququna malikdirlr.
2. ilrin bu maddd nzrd tutulmu srbst toplamaq hququ mvafiq qanunvericilikl myyn
olunmu qaydalara ml edilmkl hyata keirilir.

Madd 278. Ttilin maliyyldirilmsi

1. Ttilin maliyyldirilmsi n mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar tkilat ttil mddtind
faliyyt gstrn ttil fondu, digr mssislrin iilri, hmkarlar ittifaqlar tkilatlar is hmrylik
fondlar, qarlql yardm kassalar yarada bilrlr.
2. Fondlarn idariliyi v istifad edilmsi mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar tkilat trfindn
tsdiq edilmi sasnamy uyun olaraq hyata keirilir. Bu fondlar vergilrdn azaddr.
3. Ttil fondunun vsaitlri ttililr yardmlar gstrilmsin v ttill laqdar digr mqsdlr srf
oluna bilr.
4. Ttil baa atdqdan sonra fondlarn istifadsiz qalm vsaitlri mk kollektivinin v ya hmkarlar
ittifaqlar orqannn myyn etdiyi mqsdlr srf olunur.
5. Qanunsuz ttillrin davam etdirilmsi nticsind igtrn dymi ziyann dnilmsi mhkmnin
qrar il ttil fondunun vsaitlrin ynldil bilr.
6. Dvlt orqanlarnn, vzifli xslrin v digr igtrnlrin hr hans formada birbaa v ya dolays il
ttili maliyyldirmlri qadaandr.

Madd 279. Ttilin baa atmas v dayandrlmas

1. gtrn ttililrin tlbini qbul etdikd, trflr barq sazii baladqda v ya iilr ttili davam
etdirmkdn imtina etdikd ttil baa atm hesab olunur.

2. Ttil qanunsuz elan edildikd, hrbi v ya fvqlad vziyytl laqdar qadaan edildikd drhal
dayandrlmaldr.

Madd 280. Ttil hququnun mhdudladrlmas v ttillr yol verilmyn hallar

1. Hrbi v ya fvqlad vziyyt raitind Azrbaycan Respublikas qanunvericiliyin uyun olaraq
iilrin ttil hququ mhdudladrla bilr.
2. Dvltin sosial-iqtisadi siyastinin aparlmasnn mumi prinsiplrinin razladrlmas il bal hallardan
baqa, siyasi mqsdlr gdn ttillr yol verilmir.

Madd 281. Ttillrin qadaan edildiyi sahlr

1. nsanlarn salaml v thlksizliyi n hyati hmiyyt ksb edn bzi xidmt sahlrind
(xstxana blmsi, elektrik enerjisi tchizat, su tchizat, telefon rabitsi, hava v dmiryol nqliyyatn
idaretm xidmti, yanndan mhafiz xidmti) ttillrin keirilmsi qadaan edilir. Bu sahlrd yaranm
kollektiv mk mbahissini trflr bardrc sullarla hll ed bilmdikd mcburi arbitraj ttbiq edilir.
2. Mcburi arbitraj mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial
Mdafisi Nazirliyi] trfindn yaradlr v hmin orqan trfindn tsdiq edilmi sasnam sasnda
faliyyt gstrir. Mcburi arbitrajn trkibi mbahis edn trflrl razladrlmaqla 5 nfrdn az
olmayaraq tk sayda tsdiq edilir. Mvafiq icra hakimiyyti orqan mcburi arbitrajda mbahisy tez v
qrzsiz baxlmasn tmin edir. Mcburi arbitrajn qrarlar mbahisd itirak edn btn trflr n
mcburidir v drhal icra edilmlidir.

Madd 282. Ttillrin qanunsuz hesab edilmsi

1. Bu Mcllnin tlblrini pozmaqla elan edilmi v keirilmi ttil qanunsuz hesab edilir.
2. Ttilin qanunsuz hesab edilmsi haqqnda i ttil komitsinin olduu rayonun (hrin) mhkmsi
igtrnin rizsin sasn baxr.
3. Ttilin qanunsuz hesab edilmsi bard mhkm qrar drhal icra olunmaldr. ilr ttil son
qoymal v mhkm qrarnn ttil balq edn orqana tqdim olunduu gnn ertsi gn i
balamaldrlar.

Madd 283. Ttil itiraklarnn mk haqqnn dnilmsi

gtrn ttild itirak edn iilrin ttil dvr n mk haqqn tam v ya qismn dy bilr. mk
haqqnn dnilmsindn imtina mbahis n sas ola bilmz.

Madd 284. gtrnin lokaut elan etmk hququ v bu hququn mhdudladrlmas

1. gtrn aadak hallarda iilrini, hmkarlar ittifaqlar tkilatn v mvafiq icra hakimiyyti
orqann [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi] az 10 gn
qabaqcadan yazl xbrdar etmkl mssisni balayaca bard lokaut elan ed bilr:

igtrnin qarsnda qoyulan kollektiv tlblrin yerin yetirilmsi onun istehsal, iqtisadi, maliyy
v digr imkanlarna aq-akar uyun olmadqda;
qanunsuz elan olunmu ttil davam etdirildikd;
onunla rqabtd olan igtrn (igtrnlr) v ya digr xslr trfindn ttilin keirilmsin
iilrin svq edildiyi bard tkzibolunmaz sbutlar, faktlar olduqda.
2. gtrn lokaut elan etmzdn vvl iilrl, hmkarlar ittifaqlar tkilat il danqlar aparmal,
ttilin dayandrlb i balanlmas bard razla nail olmaq n btn imkanlarndan istifad etmlidir.
3. Lokautun elan edilmsi n sas hesab ediln hallar aradan qaldrlmadqda iilr edilmi xbrdarlq
mddti bitdikdn sonra igtrn lokaut elan edrk mssisni mvqqti balaya bilr.
4. Bu madd il myyn edilmi hallardan baqa qalan hallarda, habel dvlt mlkiyytind olan v ya
mlkiyytinin yarsndan oxunda dvltin pay olan mssislrin igtrni trfindn lokautun elan
edilmsi qadaandr.
Qeyd: Lokaut - kollektiv mk mbahislri zaman yerin yetirilmsi igtrnin istehsal, iqtisadi,
maliyy imkanlarna uyun olmayan kollektiv tlblrl, hquqlarn v mnafeyini pozmaq chdi il
keiriln qanunsuz v sassz ttillrin qarsn almaq mqsdi il onun v ya mlkiyyti trfindn
mssisnin faliyytinin mvqqti dayandrlmas bard elandr.

Madd 285. Lokautun qanuniliyinin aradrlmas v igtrnin msuliyyt clb edilmsi

1. ilrin mraciti sasnda lokautun qanunauyun elan edilmsi v saslandrlmas mslsin
mhkm trfindn baxlr.
2. Mhkm igtrn trfindn elan olunmu lokautu sassz v qanunsuz hesab edrs, iilr dyn
maddi v mnvi ziyann dnilmsi, habel igtrnin qanunvericilikl myyn edilmi qaydada digr
mvafiq msuliyyt clb edilmsi bard qrar qbul edir.

Madd 286. Kollektiv mk mbahislrinin hlli qaydalarn pozmaa gr msuliyyt

1. Qanunsuz elan edilmi ttili davam etdirn xslr igtrn vurulan ziyana gr mhkmnin
myyn etdiyi mbld maddi msuliyyt dayrlar.
2. Digr igtrnlr ttilin maliyyldirilmsin gr igtrn vurulan ziyann, ldn xm qazanc da
nzr alnmaqla tam mblind msuliyyt dayrlar.
3. Maddi msuliyytl laqdar ilr mlki mhakim icraatnn qaydalarna uyun olaraq baxlr.
4. gtrn qanunsuz elan edilmi ttilin davam etdirilmsini tkil edn iilri intizam msuliyytin clb
ed bilr.

Qrx drdnc fsil. Frdi mk mbahislri, onlarn trfri v predmeti

Madd 287. Frdi mk mbahislri anlay

Frdi mk mbahislri igtrnl ii arasnda mk mqavilsinin, kollektiv mqavilnin rtlrinin,
habel mk qanunvericiliyinin v digr normativ hquqi aktlarn ttbiqi zaman yaranan v bu Mcll il

myyn edilmi qaydada, sullarla v rtlrl trflrin hquq brabrliyi v qanunun aliliyi prinsiplri
sasnda hll ediln fikir ayrldr.

Madd 288. Frdi mk mbahislrinin predmeti

Bu Mcll il aadak msllrin tnzimlnmsi zaman yaranan frdi mk mbahislrinin hlli
nizama salnr:

a) mk mqavilsinin balanmas, lv edilmsi v ya onun rtlrinin dyidirilmsi;

b) mk normalarnn, hminin iinin mk funksiyasnn hcminin myyn edilmsi;
c) mk mqavilsind nzrd tutulan i yerinin dyidirilmsi;
) mk raitinin rtlrinin dyidirilmsi;
d) mk haqqnn, habel digr dmlrin myyn edilmsi v hesablanmas, yaxud dnilmsi;
e) mk haqqndan, habel digr dmlrdn tutulmalarn aparlmas;
) mzuniyyt hququnun hyata keirilmsi;
f) intizam tnbehi verilmsi;
g) myin mhafizsinin tkili v tmin edilmsi;
) iinin igtrn vurduu maddi v ya mnvi ziyann mblinin myyn edilmsi v
dnilmsi;
h) igtrnin iiy vurduu maddi v ya mnvi ziyann mblinin myyn edilmsi v
dnilmsi;
x) iilrin v ya i yerlrinin attestasiyas komissiyasnn qrarnn qanunauyunluu v ya
sasllnn myyn edilmsi;
) msabiq komissiyasnn qrarnn qanuni, obyektiv v daltli olub-olmamasnn aradrlmas;
i) istehsalat qzas v ya pe xstliyi nticsind iiy v ya onun ail zvlrin vurulan ziyana gr
vzin mblinin myyn edilmsi v dnilmsi;
j) shmlr v ya digr qiymtli kazlar zr dmlrin mbllrinin myyn edilmsi v dnilmsi,
habel zlldirm prosesind v sonralar mk mnasibtlri il bal normalarn ttbiq edilmsi;
k) mk mqavilsinin, habel kollektiv mqavilnin rtlrinin v mk qanunvericiliyinin pozulmas
il bal digr msllrin ttbiq edilmsi.

Madd 289. Frdi mk mbahislrind trflr

Frdi mk mbahislrinin bir trfi igtrn, digr trfi is z mk hquqlarnn v ya qanunla
qorunan mnafelrinin pozulduunu iddia edn ii v ya qanunvericilikl myyn edilmi qaydada onun

mvkkil etdiyi xsdir.

Madd 290. Frdi mk mbahislrind trflrin vziflri v msuliyyti

1. Frdi mk mbahislrind trflr biri digrinin hquqlarna hrmt edrk qanunvericiliyin
tlblrini, mk mqavilsi zr hdliklri v mk mbahislrini mahiyyti zr hll edn mhkmnin
qtnamsini (qrarn) yerin yetirmy borcludurlar.
2. inin hquqlarn v qanuni mnafelrini pozmu igtrn frdi mk mbahissinin hlli nticsind
mhkm trfindn myyn edilmi iiy dyn maddi ziyan tam mbld dmlidir.
3. gtrn mk mnasibtlri prosesind iiy vurduu mnvi ziyana gr maddi msuliyyt dayr.
Mnvi ziyan vurulduunu iddia edn ii hmin ziyana gr iddiasnn mblini rizsind gstrmlidir.
iy dyn mnvi ziyann pul hesab il mbli onun rizsi sasnda vurulan mnvi ziyann ictimai
thlklilik drcsin, iinin v igtrnin xsiyytin, iin faktik hallarna v daltli qrar qbul
edilmsi n zruri olan digr obyektiv hallara uyun olaraq mhkm trfindn myyn edilir.
Qeyd: Bu maddnin nc hisssind iiy vurulmu "mnvi ziyan" dedikd, igtrn v ya onun
tabeliyind olan vzifli xs trfindn hr hans sulla iinin rf v lyaqtinin lklnmsi, alaldlmas,
ona bhtan atlmas, xsiyytinin thqir edilmsi, kollektiv arasnda gzdn salnmas mqsdi il
barsind hqiqt uyun olmayan, yalan mlumatlar yaymas, habel mnviyyatna, xlaq normalarna,
milli qrur hissin, etiqadna zidd olan digr mllr v hrktlr baa dlmlidir.

Madd 291. Dvlt hakimiyyti orqanlarnn vzifli xslrinin qanuna zidd hrktlri nticsind vurulan ziyann
dnilmsi
1. mk mqavilsinin trflrinin dvlt orqanlarnn, yaxud onlarn vzifli xslrinin qanuna zidd
hrktlri v ya hrktsizliyi nticsind vurulmu ziyann dnilmsini tlb etmk v bu ziyann dvlt
trfindn dnilmsi hququ vardr.
2. Thqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq v mhkm orqanlarnn qanunsuz hrktlri nticsind iinin
idn xarlmas v ya knarladrlmas il laqdar vurulmu ziyann dnilmsi qaydas mvafiq qanunla
myyn edilir.

Madd 292. inin pozulmu hquqlarnn brpasn iddia etmk hququ

1. i bu Mcllnin 288-ci maddsind gstrilmi msllrl bal hquqlarnn v ya qanunla qorunan
mnafeyinin pozulduunu akar etdikd, bu Mclld nzrd tutulmu qaydada frdi mk
mbahislrini hll edn orqanlara mracit edrk pozulmu hquqlarnn brpa edilmsini tlb ed bilr.
2. Pozulmu hquqlarnn brpa edilmsi bard ii mhkmy, yaxud bu Mcllnin 294-c maddsind
nzrd tutulmu mhkmy qdr mk mbahislrini hll edn mvafiq orqana mracit ed, habel
bu Mcllnin 295-ci maddsi il myyn edilmi rtlrl v qaydada tkbana ttil ed bilr.
3. Pozulmu hquqlarnn brpas n ii onun mvkkil etdiyi nmayndsi vasitsi il d mk
mbahissini hll edn orqana mracit ed bilr. Hquqlarnn mdafisini hyata keirmk n ii
nmayndsin qanunvericilikd nzrd tutulan qaydada trtib edilmi etibarnam vermlidir.

Madd 293. Frdi mk mbahislrin baxlmas vaxt

1. Frdi mk mbahislrin zruri hallarda iinin i vaxtndan knar vaxtlarda baxlmaldr.

2. mk mbahissinin hllin iinin i vaxt rzind baxldqda hm sas, hm d lav i yerind onun
orta mk haqq saxlanlr.

Qrx beinci fsil. Frdi mk mbahislrinin hlli qaydalar

Madd 294. Frdi mk mbahislrin baxan orqanlar

1. Bu maddnin ikinci hisssind nzrd tutulmu hallar istisna olmaqla btn frdi mk mbahislrin
bilavasit mhkmlr trfindn baxlr.
2. Kollektiv mqavillrd nzrd tutulmu hallarda mssislrd hmkarlar ittifaqlar tkilatnn
nzdind frdi mk mbahislrin mhkmy qdr baxan orqann yaradlmas nzrd tutula bilr. Bu
orqann yaradlmas v faliyyt qaydas kollektiv mqavillrl nizama salnr.
3. mk mqavilsind frdi mk mbahislrinin bu Mcll il myyn edilmi hlli qaydalarndan
frqli olan, trflrin hquq brabrliyi prinsipini v bu Mcll il nzrd tutulmu mk, sosial v iqtisadi
hquqlarn pozmayan qaydalar nzrd tutula bilr.
4. Mhkmy qdr mk mbahislrin baxan orqann xard qrar iini v ya igtrni qane
etmzs, hmin mbahisnin hlli n onlar mhkmy mracit ed bilrlr. Bu halda mhkmy
mracit etmk n myyn edilmi iddia mddti mhkmy qdr mk mbahislrin baxan
orqann mvafiq qrar qbul etdiyi gndn balanr.

Madd 295. Frdi mk mbahissinin hlli mqsdi il iinin tkbana ttil etmk hququ v qaydas
1. Pozulmu hququnun brpa olunmas n igtrnl apard danqlar, yazl mracitin veriln
cavablar iini qane etmzs, frdi mk mbahissinin, habel kollektiv tlblr aid olan mvafiq
mslnin hlli mqsdi il o, mhkmy mracit etmdn v mk mqavilsin xitam vermdn mk
funksiyasnn icrasn tam v ya qismn bir ay mddtindk mvqqti dayandraraq tkbana ttil ed
bilr.
2. i znn frdi tlblrini mdafi etmk n tkbana ttilin mk kollektivinin v ya hmkarlar
ittifaqlar tkilatnn qoulmas ar il x etmmlidir. mk kollektivi v ya hmkarlar ittifaqlar
tkilat iinin tlblrinin sasl, qanuni v daltli olduu qrarna glrs, mstqil olaraq kollektiv
tlblrini irli sr bilr.
3. inin tkbana ttil etmk hququnu hr hans sul v vasit il igtrn, iinin i yerinin rhbri v
ya digr xslr trfindn mhdudladrlmasna, habel bel ttilin keirilmsin mane olunmasna yol
verilmir.
4. Tkbana ttil edn iinin hrktlrini sassz v qanunsuz hesab edn igtrn mhkmy
mracit ed bilr.
5. Tkbana ttil edn iinin hrktlrinin qanunsuz v ya sassz hesab edilmsi bard mhkm
mvafiq qrar qbul etmyibs, igtrn onun mk mqavilsini lv ed bilmz.
6. Ttil mddti bitndk ii ttili dayandrb i balaya v ya mk mbahissinin hlli n mhkmy

mracit ed bilr. Tkbana ttil mddtind mbahisnin hlli n trflrin myyn etdiyi vasitilik
sullarndan istifad edil bilr.
7. Tkbana ttil edn iinin ttil dvr n mk haqqnn dnilmsi bu Mcllnin 283-c
maddsind nzrd tutulmu qaydada hyata keiril bilr.
8. Tkbana ttil edn iinin hrktlrinin qanunsuz v ya sassz hesab edilmsi bard mhkm qrar
qbul edrs, ii mvafiq qaydada intizam msuliyytin clb edil bilr.

Madd 296. Frdi mk mbahislrinin hllind iddia mddtlri

1. Bu Mcllnin 294-c maddsinin ikinci hisssind nzrd tutulmu frdi mk mbahislrin baxan
orqana ii hququnun pozulduunu akar etdiyi gndn etibarn 3 tqvim ay rzind mracit ed bilr.
2. Bu maddnin birinci hisssind gstriln haldan baqa qalan btn hallarda frdi mk mbahissinin
hll edilmsi n ii hququnun pozulduunu akar etdiyi gndn etibarn 1 tqvim ay rzind
mhkmy mracit ed bilr.
3. Hququnun pozulmasnn akar edildiyi gn - iiy mvafiq mrin (srncamn, qrarn), mk
kitabasnn, haqq-hesab sndlrinin (kitabasnn, vrqsinin, ekinin) verildiyi, hminin mk
mqavilsinin bu Mclld nzrd tutulmu rtlrinin igtrn trfindn mvafiq qaydada
sndldirilmdn bil-bil qsdn pozulduu gndr.
4. Pul v digr mlak tlblri il laqdar, hminin ziyan vurulmaqla bal yaranm mk
mbahislrinin hlli n ii, hququnun pozulduunu akar etdiyi gndn etibarn 1 il rzind
mhkmy mracit ed bilr.
5. gtrn bu Mcll il myyn edilmi hallarda iiy qar iddia rizsi il mhkmy hquqlarnn
v qanuni mnafelrinin pozulduu gndn 1 tqvim ay mddtind, ona maddi ziyan vurulmas
msllri il laqdar is ziyann vurulmasn akar etdiyi gndn 1 il mddtind mracit ed bilr.
ilrin hyatna v salamlna vurulmu zrrin dnilmsi haqqnda tlblr iddia mddti amil edilmir.
6. Bu maddd gstriln mddtlr zrl sbblrdn - iddiann xstlnmsi, ezamiyytd, yaay
yerindn knarda mzuniyytd olmas, yaxn qohumunun lmsi v digr obyektiv hallarla bal
sbblrdn trlrs, frdi mk mbahissin baxan orqan buraxlm mddti brpa edrk
mbahisy mahiyyti zr baxa bilr.
Qeyd: Bu maddnin beinci hisssind iddiann "yaxn qohumu" dedikd, iinin atas, anas, babas,
nnsi, ri (arvad), uaqlar, baclar, qardalar, qudalar, rinin (arvadnn) valideynlri, qardalar,
baclar baa dlmlidir. inin digr qohumlarnn vfat il laqdar iddia mddtinin trlmsini
hakim zrl hal hesab ed bilr. (9)

Madd 297. Frdi mk mbahislrinin hllini tnzim edn qanunvericilik

Frdi mk mbahislrin mhkmlrd baxlmas bu Mcll, Azrbaycan Respublikasnn
Mlki-Prosessual Mcllsi il v digr mvafiq normativ hquqi aktlarla nizama salnr.

Madd 298. Frdi mk mbahissin baxlarkn dvlt rsumunun v mhkm xrclrinin dnilmsi qaydas
1. Bu Mcll il tnzimlnn hquqlarnn pozulduunu iddia edn iinin v ya igtrnin frdi mk

mbahislrin mhkmd baxlmas n iddia rizsi verilrkn mvafiq dvlt rsumu v mhkm
xrclri qabaqcadan dnilmir.
2. mk mbahissini mahiyyti zr hll edn hakim mvafiq qtnam qbul edrkn qanunvericilikl
myyn edilmi dvlt rsumunun v mhkm xrclrinin iddiasn tmin etmdiyi iddiann, onun
iddiasn tmin etdikd is cavabdehin hesabna dnilmsi bard qrar qbul edir. (19)

Madd 299. ddiann mblind v onun tmin olunmasnda mhdudiyytin olmamas

Frdi mk mbahislri zr iddiann mblin, hminin onun tmin olunmasna hr hans
mhdudiyyt qoyula bilmz.

Madd 300. mk mqavilsinin lv edilmsi qaydalarna igtrn trfindn ml olunmamasnn hquqi

nticlri
1. gr igtrn mk mqavilsinin bu Mcllnin 68, 69, 70, 73, 74 v 75-ci maddlrind nzrd
tutulmu lv edilmsi saslarn pozaraq v ya 71, 76-c maddlri il myyn edilmi qaydalarn
tlblrin ml etmdn, habel 79-cu maddsind nzrd tutulmu hallara hmiyyt vermdn ii il
mk mnasibtlrin xitam vermidirs, mk mbahissini hll edn mhkm iddia rizsini v iin
faktik hallarn aradraraq mcburi i buraxma mddti n mk haqq dnilmkl iinin vzifsin
brpa edilmsi bard qtnam v ya bu maddnin ikinci hisssin mvafiq olaraq trflrin barq saziinin
tsdiq edilmsi bard qrardad xarr. Mhkm qtnamd iiy iddias zr dymi zrrin mblinin
igtrn trfindn dnilmsini d nzrd tuta bilr.
2. gtrn v ii frdi mk mbahissinin mhkmd hlli prosesind qarlql razlqla yazl barq
sazii balayarlarsa, hakim trflrin hmin sazil myyn edilmi hdliklrin icrasnn tmin edilmsi
bard qrardad qbul edir.
Qeyd: Bu maddnin birinci hisssind nzrd tutulmu "dymi zrrin mbli" dedikd, iinin idn
xarlmas il laqdar ilmdiyi mddtin orta mk haqq, frdi mk mbahissin mhkmd
baxlmas il laqdar mhkmd hququnun mdafisi n vkil (mdafii) tutmas il laqdar
kdiyi xrclrin mbli, elc d iinin iddia rizsi il tlb etdiyi mnvi ziyann, isiz qalmas il
laqdar borc almas, xsi yalarnn satlmas nticsind kdiyi, habel digr xrclrin mcmusu baa
dlmlidir. (4)

Madd 301. Frdi mk mbahislri zr qrarlarn v qtnamlrin icras qaydalar

1. Frdi mk mbahissinin hlli bard mhkm qrar, onun mzmununda baqa hal nzrd
tutulmaybsa, bu qrar qanuni qvvy mindiyi gnd drhal icra edilmlidir.
2. Mhkmnin frdi mk mbahissinin hlli bard xard qrar cavabdeh trfindn icra
edilmdikd, yaxud icraya mvafiq vzifli xs v digr fiziki xs trfindn mane olunduqda bununla
laqdar iiy dyn maddi ziyann dnilmsi bard v Azrbaycan Respublikas Cinayt Mcllsinin
mvafiq maddsi il cinayt ii balanmas n hakim trfindn tdbirlr grlmlidir. (18)

Madd 302. Frdi mk mbahislri zr icrada dnn mhdudladrlmas

1. Frdi mk mbahislri zr mhkmnin qbul etdiyi qanuni qvvy minmi qrar, qtnamsi icra
edildiyi gndn 6 ay kedikdn sonra nzart icraat qaydasnda iinin zrrin lv edil bilmz.

2. Mhkmnin qrarnn (qtnamsinin) icrasnn dnn bu qrar yalnz iinin, igtrnin,

ahidlrin verdiyi yalan mlumatlara v ya tqdim etdiyi saxta sndlr saslanaraq qbul edildiyi hallarda
yol veril bilr.
Qeyd: "crada dn" dedikd, mhkm qtnamsinin, qrarnn icraya ynldilmmsi, icraya
ynldilmi qtnamnin, qrarn icrasnn dayandrlmas v ya icra edilmi qtnamnin, qrarn lv
edilrk trflrin mnasibtlrinin, maraqlarnn, maddi v digr mnafelrinin mk mbahissi il
laqdar iddia veriln andak vziyyt qaytarlmas baa dlmlidir.

Madd 303. Bu Mcll il myyn edilmi frdi mk mbahislrinin hlli qaydalar amil edilmyn xslr
Bu Mcll il myyn edilmi frdi mk mbahislrinin hlli qaydalar Azrbaycan Respublikasnn
Konstitusiyasnda nzrd tutulmu qaydada vzify tyin ediln v Azrbaycan Respublikasnn
Prezidenti trfindn vzify tyin olunan xslr amil edilmir.

XII blm. ilrin sosial sortas

Qrx altnc fsil. ilrin sosial sorta olunmasnn tnzimlnmsi

Madd 304. ilrin sosial sorta olunmas

1. Sosial sorta - mvafiq normativ hquqi aktlarda nzrd tutulan hallarda iilrin mk
mnasibtlri prosesind itirdiklri glirlrinin - mk haqlarnn, mk haqqna lavlrin, baqa
dnclrin, hminin digr xrclrin myyn olunmu qaydada v mbld vzinin dnilmsi, habel
onlarn itirilmsinin qarsnn alnmasna ynldilmi tminat formasdr.
2. gtrn hr bir iini onunla mk mqavilsi balad zaman qanunvericilikl myyn olunmu
qaydada mcburi sortalanmasn tmin etmlidir. mk mqavilsind iinin sortalanmas, o cmldn
onun lav sorta olunub-olunmamas bard mvafiq mlumatlar hkmn gstrilmlidir.

Madd 305. Sosial sortann kollektiv mqavillrl tnzimlnmsi

Kollektiv mqavillrd mssisnin mk kollektivinin zvlrinin qanunvericilikd nzrd tutulan
sortalanma rtlrindn daha stn sosial sorta olunmasnn lav formalar, qaydalar, sorta
mbllri, sorta mnblri myyn edil bilr.

Madd 306. ilrin sosial sorta formalar

1. ilrin sosial sortas mcburi dvlt sortas, onlarn zlri trfindn knll sortalanmas v
igtrn trfindn aparlan lav sorta formalarnda hyata keirilir.
2. ilrin mcburi dvlt sortas igtrnlr trfindn qanunvericilikd nzrd tutulmu qaydada v
mbld hyata keiriln sosial sortalanmadr.
3. ilr z vsaitlri hesabna myyn olunmu qaydada sosial sorta mqavillri sasnda knll
sorta oluna bilrlr.

4. gtrnlr, hminin onlarn birliklri iilrin mnafelrinin tmin olunmas v mk funksiyasnn

yksk sviyyd yerin yetirilmsin maraqlarnn artrlmas, onlarn v ail zvlrinin sosial mdafisinin
gclndirilmsi mqsdi il mk kollektivini v ya onun ayr-ayr zvlrini qanunvericilikd nzrd
tutulmu sorta formalarndan daha stn sosial sorta olunmasn hyata keir bilrlr.

Madd 307. ilrin sosial sorta mnasibtlrinin tnzimlnmsi

1. ilrin sosial sorta olunmas prinsiplri, sosial sorta hadislri v onlarn myyn edilmsi, sosial
sorta zr dmlrin nvlri, sosial sortann itiraklarnn hquq v vziflri, mcburi dvlt sosial
sorta haqq, dmlrin tyin edilmsinin rtlri v qaydas, vsaitlrin mnblri, knll v lav
sorta zr dmlrin nvlri, habel sosial sorta sahsind digr mnasibtlr bu Mcll il, "Sosial
sorta haqqnda" v "Dvlt sosial sorta sistemind frdi uot haqqnda" Azrbaycan Respublikasnn
qanunlar v onlarn sasnda qbul edilmi baqa normativ hquqi aktlarla tnzimlnir.
2. Azrbaycan Respublikasnda faliyyt gstrn mssislrd mk mqavilsi balayaraq alan
cnbilr, vtndal olmayan xslr sorta olunmas n mvafiq haqq dmkl bu Mcll il
myyn olunmu rtlrl v qaydada sosial sorta olunmaq hququna malikdirlr.
3. Sorta olunmu iiy qanunvericilikd nzrd tutulan qaydada trtib edilmi sorta hadtnamsi
(polisi) v dvlt sosial sorta hadtnamsi verilir.
4. ilrin sosial sorta hquqlarn mhdudladran v ya pozan hr hans fiziki xs qanunvericilikd
nzrd tutulmu qaydada mvafiq msuliyyt clb olunur. (13)

XIII blm. Yekun normalar

Qrx yeddinci fsil. Bu Mcllnin tlblrin ml olunmasna nzart. mk

qanunvericiliyinin pozulmasna gr msuliyyt

Madd 308. Bu Mcllnin tlblrin ml olunmasna nzart

gtrnlr, iilr, icra hakimiyyti orqanlar, hquqi v fiziki xslr trfindn bu Mcllnin, elc d
btvlkd mk qanunvericiliyi sistemin daxil olan normativ hquqi aktlarn drst v eyni cr ttbiq
edilmsin, onlarn tlblrinin dzgn yerin yetirilmsin nzarti z slahiyytlri daxilind prokurorluq
orqanlar, habel slahiyyti bu Mcllnin 15-ci maddsi il myyn edilmi mvafiq icra hakimiyyti
orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi Nazirliyi (Dvlt mk
Mfttiliyinin vasitsi il)] hyata keirir.

Madd 309. Bu Mcllnin tlblrin ml olunmasna ictimai nzart

1. ilrin v igtrnlrin mk, sosial v iqtisadi hquqlarnn v qanuni mnafelrinin tmin
olunmasna ictimai nzart "Hmkarlar ittifaqlar haqqnda" Azrbaycan Respublikas Qanununda v bu
Mclld nzrd tutulmu qaydada mvafiq hmkarlar ittifaqlar orqanlar, habel igtrnlrin
nmayndli orqanlar trfindn hyata keirilir.
2. gtrn v mk mnasibtlrinin digr itiraklar trfindn hmkarlar ittifaqlarnn bu Mclly
v digr normativ hquqi aktlara saslanm ictimai nzartinin hyata keirilmsin mane olunmas,

habel onlarn qanuni v sasl tlblrin ml edilmmsi yolverilmzdir.

Madd 310. Bu Mcll il myyn olunmu hquqlar pozmaa gr msuliyyt

str iilr, istr igtrnlr, istrs d baqa fiziki xslr bu Mcll il v mk qanunvericiliyi sistemin
daxil olan digr normativ hquqi aktlarla myyn olunmu hquqlar pozmaa, onlar hr hans rtl v
ya qaydada mhdudladrmaa, habel bu hquqlardan sui-istifad etmy, mk mqavilsi il myyn
edilmi hdliklri, vzif funksiyasn yerin yetirmmy gr qanunvericilikl myyn edilmi qaydada
maddi, intizam, inzibati v cinayt msuliyyti dayrlar.

Madd 311. mk qanunvericiliyini pozmaa gr intizam msuliyyti

i v ya igtrn mk mqavilsi il myyn edilmi hdliklrini, mk funksiyasn, habel bu
Mcllnin v mk qanunvericiliyi sistemin daxil olan digr normativ hquqi aktn tlblrini pozaraq
biri digrinin hquqlarna v qanunla qorunan mnafelrin myyn ziyan vurarsa, bu Mcllnin 186-c
maddsind nzrd tutulmu intizam msuliyytin clb edilir.

Madd 312. mk qanunvericiliyini pozmaa gr inzibati msuliyyt

mk qanunvericiliyini pozan ii, igtrn v digr fiziki xslr Azrbaycan Respublikasnn nzibati
Xtalar Mcllsind nzrd tutulmu hallarda v myyn edilmi qaydada msuliyyt clb edilirlr. (17)

Madd 313. mk qanunvericiliyini pozmaa gr cinayt msuliyyti

ctimai thlkli mllri il qanunvericilikl myyn edilmi myin mhafizsi qaydalarn v ya iilrin,
igtrnlrin hquqlarn v qanuni mnafelrini v ya bu Mcllnin tlblrini hr hans formada
kobud kild pozan xslr Azrbaycan Respublikasnn Cinayt Mcllsind nzrd tutulmu hallarda
v myyn edilmi qaydada cinayt msuliyytin clb edilirlr.

Qrx skkizinci fsil. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsinin ttbiqi il

bal hquqi tnzimlm msllri

Madd 314. Bu Mcllnin ttbiqi zaman yaranan hquqi tnzimlm msllrinin hlli
1. Bu Mcllnin mddalarnn rsmi rhi "Konstitusiya Mhkmsi haqqnda" Azrbaycan
Respublikasnn Qanunu il myyn edilmi xsusi konstitusiya icraat qaydasnda hyata keirilir.
2. Mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn Prezidenti] trfindn myyn edilmi
qaydada mvafiq icra hakimiyyti orqan [Azrbaycan Respublikasnn mk v halinin Sosial Mdafisi
Nazirliyi] z slahiyytlri rivsind bu Mcllnin ayr-ayr mddalarnn ttbiqini tmin etmk
mqsdi il zruri olan tlim atlar, sasnamlr, qaydalar v digr normativ hquqi aktlar qbul edir.
3. Bu Mclly mvafiq icra hakimiyyti orqannn [Azrbaycan Respublikasnn Prezidenti] qrar il
mvafiq normativ hquqi aktlar, mk mnasibtlrinin tnzimlnmsini tmin edn snd nmunlri
lav edil bilr.

Madd 315. Bu Mcll qvvy minndk balanan mk mqavillrinin hquqi qvvsi

1. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi qvvy minndk mvcud olan mk qanunvericiliyi

sasnda iilrl ifahi formada balanm v igtrnin mrlri, srncamlar il rsmildirilmi mk
mqavillri trflrin qarlql razl il yazl formada trtib edilmzs, bu mk mnasibtlrin xitam
verilndk onlarla bal btn hquqi nticlri il hquqi qvvsini saxlayr.
2. Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsi qvvy minndk mvcud olmu mk qanunvericiliyi
sasnda iilrl ifahi formada balanm v igtrnin mrlri (srncamlar, qrarlar) il
rsmildirilmi mk mqavillri yazl formada balanmad sbbin gr lv edil bilmz.

Madd 316. Bu Mcllnin ttbiqi zaman yaranan mk mbahislrinin hlli

1. Bu Mcllnin v digr normativ hquqi aktlarn ttbiqi zaman iilr v igtrnlr arasnda yaranan
frdi v kollektiv mk mbahislri bu Mcll v Azrbaycan Respublikasnn Mlki-Prosessual
Mcllsi il myyn edilmi qaydada bilavasit mhkmlr trfindn hll edilir.
2. Bu Mclld nzrd tutulan hallarda frdi v kollektiv mk mbahislri, mhkmy mracit
etmkdn kinmk v yaranm mbahisnin knll olaraq aradan qaldrlmas mqsdi il trflrin
zlrinin myyn etdiklri qaydada da hll edil bilr. Lakin hr bir trfin mhkmy mracit etmk
hququ he bir halda mhdudladrla bilmz.

Madd 317. Bu Mcllnin mtninin hquqi qvvsi

1. Bu Mcll Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 148-ci maddsi il myyn edilmi
qanunvericilik sisteminin trkib hisssi olub, Azrbaycan Respublikasnn btn razisind birbaa hquqi
qvvy malikdir.
2. Bu Mcllnin ttbiqi zaman mk mqavilsinin trflrinin hquqlarnn v mnafelrinin mdafi
olunmasn tmin edn, onlarn msuliyyt clb olunmasn istisna edn v ya ynglldirn mddalarn
qvvsinin geriy amil edilmsin yol verilir.

Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 116-c maddsinin ikinci hisssind mk stajna gr lav

mzuniyytin mddtini mhdudladran "bir mssisd" mddas Azrbaycan Respublikas
Konstitusiyasnn 25-ci maddsinin I hisssin v 149-cu maddsinin I hisssin uyun olmadndan qvvdn
dm hesab edilmidir.

Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsin

lavlr

Azrbaycan Respublikasnn
mk Mcllsin
1-ci lav

mk mqavilsinin (kontraktnn) nmunvi formas*

1. mk mqavilsini (kontraktnn) balayan trflr haqqnda mlumatlar

1.1. Bu mk mqavilsi (kontrakt), (bundan sonra ismin mvafiq halnda " mk mqavilsi")
igtrnin slahiyytlrini hyata keirn _____________________________________________

(idarnin, mssisnin, tkilatn ad)

gtrni ___________________________________________________________________________
(vzifsinin ad)
_____________________________________________________________________________________ il
(ad, atasnn ad v soyad)
i __________________________________________________________________________________
(ad, atasnn ad v soyad)
________________________________________________________________________________________
(vtndal, xsiyytini tsdiq edn snd, onun nmrsi, verildiyi tarix v onu vern orqann ad)
_______________________________________________________________________________ arasnda
(thsili, ixtisas, snti, pesi, bitirdiyi thsil mssissinin ad)
"___"____________ _____il tarixind Azrbaycan Respublikasnn mk Mcllsin (bundan sonra
"mk Mcllsi") mvafiq olaraq balanmdr.
1.2. i __________________________________ vzifsin (pesin), i qbul (tyin) edilir.

(i yerinin v vzifnin, penin ad)

1.3. Bu mk mqavilsi balanan gndn yaranm mk mnasibtlri, trflrin hquqlar, vziflri

v msuliyyti mk Mcllsi il myyn edilmi qaydalarla v prinsiplrl tnzimlnir.
2. mk mqavilsinin mddti
2.1. Bu mk mqavilsi mddtsiz balanmdr ____________________________

(h, yox)

2.2. in birinci ________hftsi (ay) snaq mddti hesab edilir. Snaq mddti rzind trflrdn biri
digrini _______gn vvl xbrdarlq etmkl mk mqavilsini birtrfli qaydada poza bilr.
2.3. Bu mk mqavilsi __________________________ sbb gr "___"________________ _____il

tarixindn "___"_______________ ______il tarixindk _____il (ay) mddtin balanmdr.

2.4. i "___"________________ _____il tarixindn i balayr.
3. inin mk funksiyas
3.1. i aadak mk funksiyasnn icrasn hdsin gtrr:
a) ______________________________________________________________________________________;
b) ______________________________________________________________________________________;
c) ______________________________________________________________________________________;
(mk funksiyas tam tfsilat il sadalanmaldr)
3.2. Bu mk funksiyasndan hr hans birinin v ya bir nesinin dyidirilmsin, habel onlara lav
funksiyann daxil edilmsin yalnz trflrin razl il yol verilir.
3.3. i mk Mcllsinin 10-cu maddsi il myyn edilmi sas vziflrinin v bu mk
funksiyasnn vaxtnda, keyfiyytl yerin yetirilmsin ml etmlidir.
3.4. i mk funksiyasnn icras zaman igtrnin istehsal faliyyti il bal znn ixtiralar,
smrldirici tkliflri bard drhal ona mlumat vermlidir. gtrn z nvbsind hmin
ixtiralarn, iinin mlliflik hququnun v mlkiyytinin mnafeyinin qorunmas n konkret
tdbirlr grmlidir.
4. mk raitinin rtlri
gtrn aadak mk raiti yaradlmasn v onun rtlrinin tmin olunmasn hdsin gtrr:
mk haqq zr
4.1. iy hr ay ____________________________________________mbld mk haqq dnilir.
4.2. mk haqq:
_______________________________manat mblind tarif haqqndan (vzif maandan);
tarif haqqna (vzif maana) _______faizi miqdarda lavdn ibartdir.
4.3. iy ___________________________mbld __________________________mkafat verilir.

(aylq, rblk, illik)

4.4. i mk funksiyasn ____________________________________ mk raitli i yerind

(zrrli, ar, yeralt v s.)
icra etdiyi n onun mk haqqna ___________________________mbld lav myyn edilir.
4.5. iy i vaxtndan artq vaxtda, istiraht v bayram gnlrind ildikd __________ mbld v ya

________________ qayda il hesablanm mk Mcllsind nzrd tutulandan artq lav mk haqq

verilir.
4.6. mk haqq:
hftd bir df _______________________________________________;
(hftnin gn)
ayda iki df __________________________________________________________;
(ayn maa veriln gnlri)
ayda bir df _________________________________________________ dnilir;
(ayn gn)
mk haqq v digr dnclr iinin _____________________________________ bankdak
(bankn ad)

hesabna krlr.

4.7. Trflrin mk haqqnn dnilmsi bard razla gldiklri digr rtlr: ______
_______________________________________________________________________________________.
4.8. mk haqqndan yalnz qanunvericilikl myyn edilmi hallarda v qaydada tutulmalara yol
verilir. Hmin tutulmalar haqqnda ii qabaqcadan mlumatlandrlr.
myin mhafizsi zr
4.9. inin salamlnn, myinin mhafizsinin tmin olunmas n sanitariya v gigiyena
normalarna cavab vern i yeri v i raiti yaradlr.
4.10. i ________________________ xsusi mhafiz vasitlri il tmin edilir.
4.11. i zrrli amillrdn salamlnn mhafizsi n xsusi __________________
______________________________________________________ qida mhsullar il tmin edilir.
4.12. i myin mhafizsi normalar il ______________________ bir dfdn az olmayaraq tlim
atlandrlr.
4.13. i znn v i yoldalarnn hyatnn v salamlnn qorunmas n myyn edilmi myin
mhafizsi qaydalarna v normalarna ml etmy borcludur.
4.14. gtrn istehsal qzalar, pe xstliyi nticsind iiy v ya onun himaysind olan xslr
dyn maddi ziyan v digr xrclri dyir.
4.15. gtrnin tqsiri zndn myin mhafizsi normalar v qaydalar pozulduuna gr ii
hlak olarsa, onun himaysind olan xslr qarsnda igtrn qanunvericilikd nzrd tutulan
qaydada maddi msuliyyt dayr.

 v istiraht vaxt zr
4.16. i gnd 8 saatdan, hft rzind is 40 saatdan ox olmayaraq ilyir.
4.17. saat __________________ balanr, saat ___________________ qurtarr.
4.18. Nahar vaxt saat __________________-dan saat ___________________-dkdir.
4.19. i hr gn ___________________saat natamam i gn ilyir.
4.20. i hftd ____________________gn natamam i hftsi il ilyir.
4.21. ____________________nvblidir:
Birinci nvb saat ______________balanr v saat ____________qurtarr.
kinci nvb saat ______________balanr v saat ____________qurtarr.
nc nvb saat ______________balanr v saat ____________qurtarr.
4.22. glib getmsi n nqliyyatla tmin edilir __________________________

(h, yox)

4.23. stiraht gnlri hr hftnin ______________________________ gnlridir.

4.24. iy i vaxtndan artq ilrin yerin yetirilmsin gr qanunvericilikd nzrd tutulan
mbldn ___________ artq mbld haqq dnilir;
4.25. i i vaxtndan knar vaxtda v ya igtrnin razl il i vaxt rzind igtrnl rqabtd
olmayan mssisd lav i yerind vzilik zr ily bilr.
Mzuniyyt zr
4.26. inin i ilini __________________________________________________ aylardan ibart

(birinci i ili balanan v bitn gn, ay v il)

dvr hat edir v ona hr nvbti i ili n mddti mk Mcllsi il myyn edilmi mk
mzuniyyti verilir.
4.27. sas mzuniyytinin mddti ______________________tqvim gndr.
4.28. lav mzuniyyt mddti:
mk stajna gr _______________________tqvim gn;
mk raitinin xarakterin gr ____________________ tqvim gn;
14 yaadk ikidn ox ua olan qadna ___________________ tqvim gn;
kollektiv mqavil (sazi) zr ____________________ tqvim gn.

4.29. mk mzuniyytinin mumi mddti ____________________ tqvim gn.

4.30. mk mzuniyytin xarkn:
_____________________________ mbld sosial-mit mavinti verilir;
bundan savay sanatoriya-kurort malicsi, turizm sfrlrin getmsi, mzuniyytin daha mnal
keirilmsi n __________________________________ tdbirlr grlr.
(konkret tdbir v ya pul dnci)

4.31. Thsil almaqla laqdar dnili mzuniyytlr mk Mcllsind nzrd tutulan mddtd
verilir v igtrn bununla yana iinin thsilini artrmaq n zruri tdbirlri grmyi hdsin
gtrr.
4.32. dnisiz mzuniyytdn mk Mcllsi il myyn edilmi hallarda, habel igtrnl razlq
sasnda istifad edilir.
Trflrin myyn etdiyi, habel kollektiv mqavild (sazid) nzrd tutulan digr lav rtlr
4.33. ___________________________________________________________________________________.
4.34. ___________________________________________________________________________________.
4.35. ___________________________________________________________________________________.
(btn lav rtlr tfsilat il sadalanmaldr).
5. Birinin digrin vurduu ziyana gr trflrin qarlql maddi msuliyyti
5.1. Bu mk mqavilsinin trflrindn biri digrinin mlakna, shhtin, maddi, istehsal, kommersiya
maraqlarna, qanunla qorunan mnafelrin ziyan vurarsa, digr trf qarsnda qanunvericilikl
myyn olunmu qaydada maddi v mnvi msuliyyt dayr.
5.2. Trflr istehsal v icra riski istisna olmaqla biri digrin ziyan vurarsa, dyn zrri knll kild
digr trf dmyi hdsin gtrrlr. gr bir trf digr trfin hquqlarn pozaraq qarlql
kild dyn zrrin dnilmsi razlna glmzs, ziyan dyn trf mhkm qaydasnda ziyann
dnilmsini tmin etmk hququna malikdir.
5.3. Trflr mhkmy mracit etmdn ziyan vurmadan ml gln hdliklrinin zlri trfindn
hllin stnlk verirlr.
6. Sosial mdafi msllri
6.1. inin mcburi dvlt sosial sortas n qanunvericilikl myyn olunmu qaydada hr ay
_________________________mbld sorta haqq dnilir v igtrn trfindn o,
____________________________ mbld lav sorta edilir.
6.2. Mvcud qanunvericilikl myyn edilmi hallarda, rtlrl v qaydada iinin pensiya tminat,
sosial mdafi olunmas, gzt v imtiyazlar tmin edilir.
6.3. iy mk qabiliyytinin mvqqti itirilmsi il laqdar qanunvericilikl myyn edilmi
qaydada v mbld mcburi sosial sorta hesabna mavint verilir.

7. Mlkiyyt mnasibtlrinin tnzimlnmsi

7.1. i i vaxt rzind hm onun bilavasit istifadsin veriln, hm d baqa istehsal vasitlrinin man, mexanizm, avadanlq, cihaz v altlrin, quru, habel igtrnin mlkiyytind olan digr
mlakn qorunmasna cavabdehdir.
7.2. inin mssisnin mlkiyytind _____________________ qdr pay var v igtrnl mlkiyyt
mnasibtlri hmin paya mtnasib olaraq qanunvericilikl myyn ediln qaydada tnzimlnir.
7.3. i mssisnin mlkiyytindki payna gr nizamnam il myyn ediln _____________
mbld dividend almaq hququna malikdir.
7.4. i mk funksiyasnn icras zaman znn aadak xsi mlakndan istifad edir:
a) _____________________________________________________________________________________;
b) _____________________________________________________________________________________.
7.5. gtrn iinin mlaknn mhafizsin v anmasna gr vzinin dnilmsin cavabdehdir.
7.6. i igtrnin kommersiya v istehsal sirrinin qorunmasna cavabdehdir v bu sirlri yaymaa
gr qanunvericilikd v bu mk mqavilsind nzrd tutulan msuliyyt dayr.
8. mk mqavilsin dyiikliklr v lavlr edilmsi bard mlumatlar
8.1. Bu mk mqavilsin birtrfli qaydada aparlm dyiikliklrin, lavlrin, dzlilrin hquqi
qvvsi yoxdur.
8.2. Bu mk mqavilsin aadak dyiikliklr, lavlr edilmidir:
a) _____________________________________________________________________________________;
b) _____________________________________________________________________________________;
c) _____________________________________________________________________________________.
(btn dyiikliklr v lavlr tfsilat il sadalanmaldr).
8.3. Trfimizdn razladrlm dyiikliklr v lavlr drhal (_____________ gndn gec olmayaraq)
qvvy minir v bu mk mqavilsinin trkib hisssini tkil edir.
mzalar:
___________________________________ gtrn
___________________________________ i
9. mk mqavilsin xitam verilmsi
9.1. Bu mk mqavilsi mk Mcllsinin 68, 69, 70, 73, 74 v 75-ci maddlrind nzrd tutulan
saslarla v qaydalara ciddi ml olunmaqla trflrin birinin tbbs il lv edil bilr.

9.2. gtrn trfindn bu mk mqavilsi lv edilrkn ii qanunvericilikd nzrd tutulan

hallarda xbrdar edilir.
9.3. i trfindn bu mk mqavilsi lv edilmzdn vvl igtrn bir tqvim ay qabaqcadan
xbrdar edilmlidir.
9.4. gtrn trfindn zor ildilrk, hd-qorxu glrk, yaxud hr hans baqa sulla iinin
iradsinin leyhin bu mk mqavilsini lv etmy onun mcbur edilmsin yol verilmir.
9.5. mk mqavilsin xitam verilmsi bard trflrin myyn etdiyi hallar:
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
________________________________________________________________________________________
10. Yekun qaydalari
10.1. Bu mk mqavilsinin qvvd olduu mddt rzind trflr yaranan mk mbahislrinin
hllin qarlql anlama v razlq yolu il biri digrinin hquqlarn pozmadan nail olacaqlar. Trflr
mk mbahislrinin hlli haqqnda razla glmdikd mbahisnin mhkm qaydasnda
aradrlmas hququndan istifad edcklr.
10.2. Bu mk mqavilsi iki nsxd trtib edilib, onlardan biri iid, digri is igtrnd saxlanlr.
10.3. Trflr bu mk mqavilsi zr hdliklrinin icrasn nc xslr hval ed bilmzlr.
10.4. Trflr bu mk mqavilsi il nzrd tutulmam, habel bilavasit mk Mcllsi il myyn
ediln hallar istisna olunmaqla, nc xslr qarsnda biri digrinin hdliklrin gr cavabdehlik
damrlar.
10.5. Trflr bu mk mqavilsinin rtlrini, mk Mcllsi il myyn ediln vziflrini, habel
biri digrinin qanuni mnafelrini v hquqlarn pozarsa, tqsirkar trfin msuliyyt clb edilmsini
mvafiq dvlt orqanlarndan, mlkiyytidn tlb etmk hququna malikdirlr.
10.6. Bu mk mqavilsinin rtlrini, bu rtlrdn irli gln hdliklrimizi vicdanla yerin yetirck,
xsi, maddi, maliyy, istehsal maraqlarmza, habel ictimai birliklrd v siyasi partiyalarda mstqil
itirakmza qarlql hrmt gstrcyik.
11. Trflrin imzalar v nvanlar
11.1. gtrnin vzifsi, ad, atasnn ad v soyad, habel mtrisi olduu bankn ad, hesablama
hesablarnn nmrlri, kodu, sahibkarlq faliyyti il mul olmaa hquq vern xsusi razln
mlumatlar gstrilmkl hquqi nvan:

Mhr
mzas:
11.2. inin ad, atasnn ad v soyad gstrilmkl nvan:
mzas:
Tarix:

Qeyd: mk Mcllsinin 43-c maddsind nzrd tutulan mk mqavilsinin mzmununa daxil olan
rtlr, mlumatlar hmin mqavil trtib edilrkn hkmn gstrilmlidir. Bu nmund gstriln
lav mddalarn, rtlrin hr biri konkret hallarda igtrn v ii trfindn mk mqavilsi
balanarkn razladrlaraq trtib edilir. Lakin btn hallarda igtrn mk mqavilsinin
mzmununu bu nmund gstriln qaydada dolun kild trtib etmy borcludur. gtrn bu
nmuny tam uyun olan mk mqavilsinin formalarnn kifayt miqdarda nriyyat sulu il
hazrlanmasn tmin etmlidir. mk mqavilsinin formasndak bo yerlr l il v ya makinada,
kompterd sliq il yazlmaldr, mlumatlarn pozulmasna, qaralanmasna yol verilmmlidir.

* Bu snd trflrin iradsindn asl olaraq eyni hquqi mna ksb edn " mk mqavilsi" v ya " mk
kontrakt" formasnda trtib edilir.

Azrbaycan Respublikasnn
mk Mcllsin
2-ci lav

lin soyuq vaxtnda aq havada v ya isidilmyn rtl binalarda,

habel isti havalarda iin dayandrlmas v iilr fasillrin verilmsi
rtlri
1. Havann temperaturu 45 drc Selsidn ox olan hava raitind aq havada v srinldirici qurular
olmayan rtl binalarda, otaqlarda v digr i yerlrind btn nv ilrin grlmsi dayandrlr v
iilr srinlmk n imkan yaradlmaqla fasillr verilir.
2. Klyin gc 6 bal v daha artq olduqda, quruda kranlarla grln btn nv ilr dayandrlr.
3. Tikinti ilri grldkd aadak hallarda ilr dayandrlr:

3.1. klyin gc 2 baldan artq olduqda - kranlar qurulmas zr quradrma ilri;

3.2. klyin gc 3 baldan artq olduqda - qaldrclarn quradrlmas v sklmsi ilri;
3.3. klyin gc 6 baldan artq olduqda - taxta-alban ii, habel taxta-albann sklmsi;
3.4. klyin gc 3 baldan artq olduqda - danan taxta-albann yerinin dyidirilmsi ilri.

4. Dnizd ilyrkn aadak hallarda ilr dayandrlr:

4.1. klyin gc 4 baldan artq olduqda - ayr-ayr zllrd kran gmilri vasitsiil grln
tikinti-quradrma v skm ilri;
4.2. klyin gc 4 baldan artq olduqda - daimi dniz zllri v estakadayan meydanalar
yanndak buxtalarda barjlara, kran gmilrin ykvurma v ykboaltma ilri;
4.3. klyin gc 8 baldan artq olduqda - qazma ilri aparlan quyularda altlrin quyulardan
qaldrlmas il laqdar btn ilr;

4.4. klyin gc 6 baldan artq olduqda - daimi dniz zllrind istismar ediln quyularda ilr;
4.5. klyin gc 6 baldan artq olduqda - daimi dniz zllrind estakadayan meydanalarda
quyularn sasl v cari yeralt tmir ilri;
4.6. klyin gc 8 baldan artq olduqda - zln v ya estakadayan meydanann dmsi
stndki ilr;
4.7. klyin gc 8 baldan artq olduqda - zln v ya estakadayan meydanann dmsi
altndak ilr;
4.8. klyin gc 4 baldan artq olduqda - qaynaq tikiinin aa vziyytd qoyulduu btn nv
qaynaq ilri;
4.9. klyin gc 3 baldan artq olduqda - qaynaq tikiinin aquli vziyytind qoyulduu btn
nv qaynaq ilri;
4.10. klyin gc 3 baldan artq olduqda - qaynaq tikiinin tavan vziyytind qoyulduu btn
nv qaynaq ilri;
4.11. klyin gc 5 baldan artq olduqda - ayr-ayr zllrd zn vasitlr, qurular olmadan
tikinti-quradrma v skm ilri;
4.12. klyin gc 4 baldan artq olduqda - estakada tikn kranla quradrma ilri;
4.13. klyin gc 5 baldan artq olduqda - kopyor vasitsiil dayaqlar vurulmas ilri;
4.14. klyin gc 4 baldan artq olduqda - dniz neft-mdn qurularnn sklmsi ilri;
4.15. klyin gc 5 baldan artq olduqda - daimi dniz zllrind buruqlarn quradrlmas,
sklmsi v dorlarn qaldrlmas (endirilmsi) ilri;
4.16. klyin gc 5 baldan artq olduqda - traversin srg qollarnn, mancanaq dzgahnn asma
kanatnn tmiri v dyidirilmsi, buruqda v ya dorda diyircklrin, kran-blokun dyidirilmsi, tali
kanatnn tchizat, drinlik lmlri v quyularn debitinin llmsi ilri;
4.17. klyin gc 5 baldan artq olduqda - estakada meydanalarnda quyularn cari v sasl tmiri
n syyar aqreqatlarn dorlarnn qaldrlmas ilri;
4.18. klyin gc 10 baldan artq olduqda - quyunun yuyulmas ilrindn baqa buruqda btn
ilr.

5. Havann temperaturu Selsi il mnfi 10 drc v daha aa olduqda v eyni zamanda klyin gc 3
baldan artq olduqda aq havada
btn nv ilr dayandrlr v ya iilr isinmk n fasillr verilir.
6. stehsaln fasilsiz xarakterli olmas il laqdar ii dayandrman qeyri-mmkn olduu yerlrd iin
dayandrlmas bir-birini vz edn nvblr myyn olunmas il vz edilir. Nvblrin bir-birini vz
etmsi hmkarlar ittifaqlar tkilatnn razl il igtrn trfindn myyn olunur.
7. lin soyuq vaxtnda rtl, lakin isidilmyn binalarda temperatur Selsi il msbt 12 drcdn aa

olduqda, iilr fasillr verilir v ya i dayandrlr.

8. lrin dayandrlmas v isinmk n fasillr verilmsi, habel bu fasillrin saynn v mddtinin
myyn edilmsi igtrnl hmkarlar ittifaqlar tkilatnn birg qrar il hyata keirilir.
"Azrbaycan" qzetind drc edilmidir (25-29 aprel 1999-cu il, 93-96)("VneshExpertService").
Azrbaycan Respublikasnn Qanunvericilik Toplusuda drc edilmidir (1998-ci il, 8, madd 484).
1 fevral 1999-cu il tarixli 618-IQ nmrli "Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin tsdiq edilmsi,
qvvy minmsi v bununla bal hquqi tnzimlm msllri haqqnda" Azrbaycan Respublikasnn
Qanunu il tsdiq edilmidir ("VneshExpertService").

Mclly dyiiklik v lavlrin edildiyi sndlrin

Siyahs
1. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 23 fevral 2000-ci il tarixli qrarna sasn
"Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 143-c maddsinin birinci hisssinin, bu mcllnin 70-ci
maddsinin "a" v "" bndlri il laqdar mk mnasibtlrin xitam verilrkn mzuniyyt hququnu
mhdudladran mddalar Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 25, 37-ci maddlrin v 149-cu
maddsinin I hisssin uyun olmad n qvvdn dm hesab edilsin". - "Azrbaycan" qzeti, 1 mart
2000-ci il, 48.
2. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 29 noyabr 2000-ci il tarixli qrar "Azrbaycan
Respublikas mk Mcllsinin 116-c maddsinin ikinci hisssind mk stajna gr lav mzuniyytin
mddtini mhdudladran "bir mssisd" mddas Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 25-ci
maddsinin I hisssin v 149-cu maddsinin I hisssin uyun olmadndan qvvdn dm hesab edilsin"
-"Azrbaycan" qzeti, 1 dekabr 2000-ci il, 276.
3. Azrbaycan Respublikasnn 20 fevral 2001-ci il tarixli 88-IIQD sayl qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 30
mart 2001-ci il, 70.
4. Azrbaycan Respublikasnn 27 mart 2001-ci il tarixli 107-IIQD sayl qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 17
iyun 2001-ci il, 135.
5. Azrbaycan Respublikasnn 05 oktyabr 2001-ci il tarixli 178-IIQD sayl qanunu- "Azrbaycan" qzeti, 28
noyabr 2001-ci il, 271.
6. Azrbaycan Respublikasnn 05 oktyabr 2001-ci il tarixli 186-IIQD sayl qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 28
noyabr 2001-ci il, 271.
7. Azrbaycan Respublikasnn 10 oktyabr 2001-ci il tarixli 195-IIQD sayl qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 10
yanvar 2002-ci il, 7.
8. Azrbaycan Respublikasnn 15 noyabr 2001-ci il tarixli 214-IIQD sayl qanun.- "Azrbaycan" qzeti, 29
dekabr 2001-ci il, 298.
9. Azrbaycan Respublikasnn 23 aprel 2002-ci il tarixli 311-IIQD sayl qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 4 may
2002-ci il, 101.
10. Azrbaycan Respublikasnn 24 may 2002-ci il tarixli 333-IIQD sayl qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 7 iyul

2002-ci il, 152.

11. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 29 noyabr 2002-ci il tarixli qrarna sasn mk
mqavilsin xitam verilrkn 1999-cu il iyulun 1-dk istifad olunmam mzuniyytlr gr pul vzi hmin
dvrd qvvd olan qanunvericilikl, hmin tarixdn sonra istifad olunmam mzuniyytlr gr pul vzi
is qvvd olan mk Mcllsinin 144-c maddsinin ikinci hisssin mvafiq olaraq dnilmlidir.
12. 24 dekabr 2002-ci il tarixli 409-IIQD nmrli qanun- "Azrbaycan" qzeti, 10 yanvar 2003-c il, 7.
13. Azrbaycan Respublikasnn 3 dekabr 2002-ci il tarixli 391-IIQD sayl qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 15
yanvar 2003-c il, 11.
14. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 17 iyun 2003-c il tarixli qrarna sasn
"Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 136-c maddsinin birinci hisssin mvafiq olaraq iiy sas
mzuniyyt yalnz bu mcllnin 115-ci maddsind nzrd tutulan, mk raitin v mk funksiyalarnn
xsusiyytlrin, habel hmin mcllnin 116-c maddsind myynldiriln mk stajna gr lav
mzuniyytlrl cmlnrk birlikd verilmlidir. Bu maddnin ikinci hisssin sasn iinin eyni vaxtda hm
mk raitin v mk funksiyasnn xsusiyytlrin hm d mk stajna gr Azrbaycan Respublikas
mk Mcllsinin 115 v 116-c maddlrind nzrd tutulan iki v daha ox lav mzuniyyt hququ
olduqda, bu maddlrin ayrlqda hr biri zr ld etdiyi daha ox mddtli bir lav mzuniyyt onun sas
mzuniyytin birldirilir".- "Azrbaycan" qzeti, 19 iyun 2003-c il, 138.
15. Azrbaycan Respublikas Konstitusiya Mhkmsinin 19 aprel 2001-ci il tarixli qrarna sasn
"Azrbaycan Respublikas mk Mcllsinin 132-ci maddsinin ikinci hisssini azadlqdan mhrum etmdn
islah ilrin mhkum ediln xslrin cza kdiyi mddtin mzuniyyt hququ vern mk stajna daxil
edilmmsin dair mddas Azrbaycan Respublikas Konstitusiyasnn 37-ci maddsin uyun olmadna
gr qvvdn dm hesab edilsin"..- "Azrbaycan" qzeti, 27 aprel 2001-ci il, 94.
16. Azrbaycan Respublikasnn 30 dekabr 2003-c il tarixli, 569-IIQD nmrli qanunu - "Azrbaycan"
qzeti, 1 fevral 2004-c il, 25.
17. Azrbaycan Respublikasnn 30 dekabr 2003-c il tarixli, 568-IIQD nmrli qanunu - "Azrbaycan"
qzeti, 15 fevral 2004-c il, 38.
18. Azrbaycan Respublikasnn 5 mart 2004-c il tarixli, 598-IIQD nmrli qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 1
aprel 2004-c il, 75.
19. Azrbaycan Respublikasnn 30 aprel 2004-c il tarixli, 643-IIQD nmrli qanunu - "Azrbaycan" qzeti,
23 iyul 2004-c il, 169.
20. Azrbaycan Respublikasnn 21 may 2004-c il tarixli, 675-IIQD nmrli qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 1
iyul 2004-c il, 150.
21. Azrbaycan Respublikasnn 1 sentyabr 2004-c il, 729-IIQD nmrli qanunu - "Azrbaycan" qzeti, 14
sentyabr 2004-c il, 214.