Chng 11

H THY
3.11.1 tu v cch b tr
I. Phn loi tu
dng ng tu c cc loi nh trong bng 3.11.1
Bng 3.11.1 Cc loi ng tu
Phn loi
tu

tu
nm
ngang
Phn
loi
theo
v tr

tu

c trng ch yu

u khuyt im

Phm vi s dng

Mt tu nm ngang.
Thng thng b tr
hai bn cnh hoc mt
bn cnh khu vc di
chuyn ngang ca tu,
tr thnh tu nhiu
v tr tu,nm hai
cnh hoc mt cnh.

u im:
1. Tu c ng trng thi nm ngang,
c th p dng cng ngh tin tin, thi
cng tin li.
2. Cng vic lp rp, vn chuyn trn
tu t tn sc hn so vi tu nm
nghing.
3. C nhiu v tr tu, tnh kinh t tng
i tt, s dng linh hot.
Khuyt im:
1. Cn phi b tr khu vc di chuyn
ngang h thy, v trang b thit b di
chuyn tu.
2. Nu kch c tu vt qu phm vi nht
nh, thit b h thy (c bit ti khu vc
di chuyn ngang) rt phc tp, gi thnh
ng tu rt cao.
u im:
1. Vic ng v h thy cng mt v
tr, mt bng ng tu tng i gn
gng.
2. Ni chung khng phi di chuyn tu,
do khng cn thit b di chuyn tu
chuyn dng.
Khuyt im:
1. Tu c ng trng thi nghing,
thao tc thi cng khng tin li bng
tu nm ngang.
2. Vic s dng tu khng linh hot
bng tu nm ngang.

Thng thng kt
hp dng vi
ng trt c
gii ha hoc
tu kiu bm
nc.

Mt tu trng thi
nm nghing. ng
trt h thy trc tip
lp t trn tu.
dc ca tu ni
tu
chung c th nh hn
nm
dc ca ng trt
nghing 1/200 ~ 1/100. Phn
di 10 - 15m ca u
pha trc
tu c th lm thnh
nm ngang,nhm gim
thp cao ca tu.

Thng kt hp
s dng vi
ng trt dc
c bi m.
Thch hp s
dng vi mi loi
tu , trc mt
c dng tng
i ph bin.

Phn loi
tu

c trng
ch yu
Pha trn ca
tu khng
c mi che c
nh

tu
l
thin
Phn
loi
theo
tnh
trng
c
mi
che

Pha bn trn
ca tu c
khung nh
cao ln, thng
thng c lp
tu t cn trc.
trong Cc tc
nh
nghip ca
tu hon ton
tin hnh
trong nh.

u khuyt im
u im:
1. Tit kim c kin trc nh xng.
2. C tnh linh hot s dng tng i ln.
3. C th b tr tm thi cc kiu cn trc.
4. Vn chuyn cc phn on c th a vo
t nhiu pha, t chnh din, t mt bn.
Khuyt im:
1. iu kin lao ng km, nng sut lao
ng thp.
2. K hoch sn xut b nh hng rt ln
bi iu kin t nhin.
u im:
1. iu kin lao ng tng i tt, nng
sut cao.
2. K hoch sn xut khng b nh hng do
iu kin t nhin, c li cho vic thu ngn
chu k ca tu .
Khuyt im:
1. Cn xy dng nh xng to ln, u t
ln.
2. Cc phn on ch c th vn chuyn vo
tu theo hng dc, so vi l thin hay
xy ra nhiu lon trong qu trnh cu ,vn
chuyn, hiu sut vn chuyn c gim thp
mt t.
3. Tnh c ng trong li dng tu tng
i km, khi kch c ca cu kin vt qu
chiu cao ca phn xng s khng th treo
lp c.

Phm vi s dng
Thch hp s dng vi
nhng tu khng nh
hnh, nhiu chng loi
ln, va.

Ni chung dng ng
nh hnh nhng tu c
va v nh, nht l tu
qun s .
Hin nay dng tng
i nhiu nh my
ng tu trong sng
hoc nh my sa cha
tu.
Gn y nh my ng
tu c ln nhiu nc
cng c xu th p dng
mt b phn tu
trong nh thch ng
vi phng php ng
tu mi (v d nh ng
tu hng lot)

II. Xc nh kch thc ch yu ca tu

1. Kch thc ch yu ca tu l thin.
Chiu di ca tu : LS = LOA + 2b
Trong cng thc:
LS chiu di b phn trn mt nc ca tu, m.
LOA tng chiu di tu trong quy hoch thit k ca nh my, m.
B chiu rng ca gin gio, ly 1,5 ~ 2,5m.
Chiu rng ca tu: BS = B + 2b
Trong cng thc:
BS chiu rng ca tu , m.
B chiu rng ln nht ca tu trong quy hoch thit k ca nh my.
tu c ng trt nghing dc l loi tng i ph bin, do khi xc nh kch thc
ca tu nn cn c vo c im pht trin ca cng nghip ng tu, d on y cc
kh nng pht trin c th ca tu thuyn v s thay i quy hoch sn xut ca nh my, nn

 d tha mt lng t ai nht nh ,nht l chiu rng hai bn tu , tnh kch thc
ca trt tu
2. Kch thc ch yu ca tu trong nh.
B tr phng hng chiu di ca tu trong nh, xem hnh 3.11.1

Hnh 3.11.1 b tr chiu di ca tu trong nh

Hnh 3.11.2 b tr cao ca tu trong nh.
Chiu di ca tu : LT = Loa + l1 + 2l2 + l3
Trong :
LT chiu di ca trong nh (tc chiu di phn xng), m.
l1 khong cch ca mp ct n gin gio, khong 1 ~ 2m.
l2 chiu rng ca gin gio, khong 1,5 ~ 2,0m.
l3 chiu rng ca ng vn chuyn chnh, ly 12 ~ 18m.
Chiu di k trn ch cho mt v tr tu, thch hp s dng cho ng tu phn on. Khi p
dng cho phng php ng tu tng on, gia cc tng on nn cha k h 1 ~ 2m.
Nu khi c hai hoc trn hai v tr ng tu hng lot nn xt n c ng thng chiu
ngang.
Khi b tr theo chiu rng v chiu cao ca tu trong nh, xem hnh 3.11.2.
Chiu rng phn xng: BT = B + b1 + 2b2 + b3 + b4 + 2b5
Trong cng thc:
BT chiu rng phn xng ca tu trong nh, m.
b1 khong cch mp ct n gin gio, ly 1 ~ 2m.
b2 chiu rng gin gio, ly 1,5 ~ 2,0m.
b3 chiu rng ng thng chnh, ly 3 ~ 3,5m.
b4 chiu rng bi vt liu, ly 3 ~ 6m.
b5 chiu rng ct, m.
Chiu cao phn xng: HT = H + h1 + h2 + h3 + h4 + h5
Trong cng thc:
HT chiu cao t mt t n nh ng ray cn cu, m.
H chiu cao ton b ca tu trong quy hoch thit k ca nh my (nhng khng bao gm
tng kin trc cao nht), m.
h1 khong cch t y tu n mt t (hoc mt ng ray), ly 1,2 ~ 1,5m.
3

h2 khe h khi cu treo lp rp kin trc tng cao trn ht ca tu, ly 05 ~ 1m.
h3 chiu cao ca tng kin trc cao trn ht ca tu, m.
h4 khong cch ca mc cu n kin trc tng cao trn ht, ly 2 ~ 4m.
h5 khong cch t mc cu n nh ng ray, m.
Kch thc tham kho ca vt kin trc tu trong nh. Xem biu 3.11.2.
Bng 3.11.2 kch thc tham kho ca vt kin trc tu trong nh.
Quy m
nh my
Nh my ng
tu c va
Nh my ng
tu c nh

Phng php
ng tu
ng tu kiu
phn on.
ng tu kiu
tng on
ng tu kiu
phn on.
ng tu kiu
tng on

Chiu rng
phn xng, m

Khong
cch ct, m

Ti trng ca
cn cu, t

27 ~ 30

12

2 x (15 ~ 30)

cao t mt
t n nh
ray cn cu, m
25 ~ 27

24

12

2 x (15 ~ 30)

25 ~ 27

24

6 ~ 12

2 x (10 ~ 15)

14 ~ 18

21

6 ~ 12

2 x (10 ~ 15)

14 ~ 18

III. Xc nh ph ti ca tu
1. Ti trng bnh qun ca tu.
Cn c tnh ton ch yu xc nh ph ti ca tu l trng lng h thy ca tu. Cho
nn khi tnh ton chnh xc ph ti ca tu phi cn c vo nhng s liu trng lng h
thy ca tu v ng cong phn b ca n, ng thi tham kho tnh trng ca nhng tu
gn ging nh loi hnh ca n, a ra ph ti tuyn tnh trn n v chiu di ca tu, sau
tnh i li ph ti ca g k tu.
Khi thiu nhng s liu c th phng tnh, theo phng php kinh nghim di y:
Phn b ph ti theo chiu dc ca tu:
q=

kQ
0,9pp

Trong cng thc:

q ph ti tuyn tnh n v ca tu trong phm vi 0,9Lpp, kN/m (T/m).
Q trng lng h thy ca tu, t, thng thng ly 80 ~ 85% lng hon thnh ca tu.
k h s phn b ph ti, ly k = 1,8 ~ 2,2 (khoang my, v tr khoang tu su ly 2,0 ~ 2,2).
Lpp = chiu di gia cc ng thng ng (vertical line) m.
Phn b ph ti theo hng ngang ca tu , xem hnh 3.11.3. Tr s trong hnh c tnh
theo t s phn trm ca ph ti tuyn tnh.

(a)

(b)

(c)

hnh 3.11.3 phn b ph ti theo hng ngang ca tu

(a) phn ui
(b) phn gia tu
(c) phn mi tu

2. Ph ti tu vng ui ni.
Khi p dng cng ngh h thy gi phn mi tu th ph ti tuyn tnh ca tu vng
ui ni c tnh theo cng thc di y:
kp

q = 2x l
P
Khi p dng cng ngh h thy khng c gi phn mi tu, th ph ti tuyn tnh ca
tu vng ui ni c tnh theo cng thc di y:
kp

q = 2x l
e
Trong cng thc:
q ph ti tuyn tnh ca tu vng ui ni, kN (hoc T).
p phn lc tnh ton phn mi tu khi ui tu ni, kN (hoc T).
lp chiu di gi mi, m.
le chiu di tip xc c hiu qu ca phn mi khi ui ni (xem 3.11.8), m.
k h s khng ng u, ly 1,2 ~ 1,3.
IV. Xc nh dc v cao ca ng c bn thn tu (hoc sng chnh) (Keel)
1. Xc nh dc ng c s (hoc sng chnh) ca thn tu.
Tu khi c ng trn tu nm ngang, ng c bn ca thn tu phi trng thi nm
ngang.
Tu khi c ng mi trn tu nm nghing, dc ca ng c bn thn tu (hoc
sng chnh) thng thng c ly bng hoc gn bng dc ca ng trt. Khi b phn
di nc ca ng trt tng i di hoc khi mc nc h thy c y , dc
ca ng c bn c th hi nh hn mt t so vi dc ca ng trt, c li cho tc
nghip lp t tu, ng thi gim nh p lc i vi gi mi tu khi ui tu ni ln.
Khi ng c bn ca thn tu khng ging vi ng sng chnh(th d nh tu ko, tu c)
th dc ca n nn ly ng sng chnhlm chun.
Cho nn ng thi vi vic xc nh dc ng c bn ca thn tu, trn c bn nn xc
nh dc ca ng trt.
2. Xc nh cao ng c bn (hoc sng chnh) ca thn tu.
Khi xc nh cao ng c bn ca thn tu (i vi tu khng c ui nghing, tc
cao gi sng chnh) phi xt n cc nhn t di y.
a. Tnh tin li tc nghip thi cng di y tu Khi cao qu nh, thao tc thun tin.
b. nh hng i vi mc nc h thy Khi cao tng ln, yu cu nng cao mc nc
h thy hoc tng thm chiu di b phn di nc ca ng trt.
c. Tnh tin li ca trang b h thy v vic lp rp ca n m ta p dng Gia y tu v
ng trt, nht l phn bng tu, phi c mt khng gian y t trang b h thy,
khi cn thit t dm ngang h thy trn mng trt, ng c bn phi cao hn mt
ng trt mt tr s nht nh.
5

d. Tnh an ton khi tu ni ln Khi cao qu nh, nn xt n qun tnh khi tu ni ln c

lm cho mi tu va vo tu hay khng.
e. Nhng nhn t khc Th d nh c nhu cu lp t thit b c chng di y tu (b
lp Sonar nh v bng siu m), tnh n nh ca g k, cc b tu chm xung.
Hin nay, cao ca ng c bn thn tu phn ln u cao hn mt ng trt, khong
cch ch thp nht ca n n mt ng trt i vi tu c ln khong 0,6 ~ 0,9m; i vi
tu c va, khong 0,5 ~ 0,7m. Khi p dng cng ngh h thy khng c gi mi th c
th h thp so vi bnh thng 0,2 ~ 0,3m. iu kin h thy c bit, cng c th cho
ng c bn thn tu thp hn mt trt, nhng ni chung khng mong mun dng.
V. Xc lp nh du nh v dng lp rp ca tu
1. Tm ng tm tu.
Trn tm ng tm tu, dc theo chiu di ton tu to ra ng tm thn tu, ng v
tr u mt mi ui, thit k chiu di ng nc, ng nh v xng sn (rib) phn
on v ng v tr xng sn (rib) ch mi ni ln. Khi p dng phng php ng tu
theo kiu thp (tower) cn cn phi lm ng vung gc ca ng trung tm trn ng v
tr xng sn (rib) ch mi ni ln phn on mn tu (broadside, shipboard) (thc o
gc) nhn c tr s na chiu rng nh v phn on. Nhng nh du ny tt nht
dng ng l hoc tm thp khng g nh du (ng ra du c), sau hn dnh trn
tm bn ng trung tm v hai bn cnh ca tu.
2. Thanh (que, so) nh du.
a. Thanh nh du cao ton b.
Ni chung dng ng tu tng on cho tu nh. Dng ng v mt pha ca tu, s
lng ca n da vo chiu di ca ng mm cn phng (niv), khong 1 ~ 2 thanh. Trn
thanh nh du nn ghi li cao ca ng c bn (hoc sng chnh), kim tra cao ca
ng nc, cao bn cnh ca boong (board, deck) hoc cao trung bnh. Cn phi ch
ra rng, thanh nh du cao vung gc vi s xc lp ng nm ngang, do dng
ng cao ca tu nghing, khc vi tu nm ngang. Cc loi ng cao trn
tu nm ngang hon ton ph hp vi bn v mt ct ngang ca thn tu, c th trc tip t
thanh hnh dng di chuyn v ra, cn tu nghing do c dc do cc tr s cao
t thanh nh du cao di chuyn v ra s gim nh tng ng.
b. Thanh nh du cao ng c bn.
Thng dng vic ng mi kiu thp hoc tng on i vi tu c ln, c va. Dng
ng bn cnh tu, mi mt khong cch nht nh dng mt thanh, cng c th trc
tip dng ng trn tm bn ng trung tuyn ca tu, t hai u mt phn on b
phn y. Trn thanh nh du phi c cao ng c bn dng nh v phn on b
phn y.
c. Thanh nh du chiu sng (cn gi ct nhn nh sng).
Thng thng dng ng mi kiu thp cho tu c ln. Dng ng mt cnh hoc hai
bn cnh ca tu, mi cnh khong 8 ~ 12m dng mt thanh. Yu cu c th ca ct nhn
nh sng, xem t m 3.5.7.
VI. Cc k bng g v cch b tr
1. Chng loi v quy cch cc k bng g.
Cc k bng g, cn gi l thanh g hnh tr vung, l trang b ch yu chu v tu trn
tu. trnh by tin li, hm ct h thy cng lit vo phm vi g k.
Chng loi v quy cch ca g k, xem bng 3.11.3.
2. Chng loi v cch hp thnh khi g k.
6

Khi g k c hp thnh t cc thanh g k, l im ta chu v tu trn tu. Chng

loi v s hp thnh ca n xem bng 3.11.4.
Bng 3.11.3 Chng loi v quy cch g k thng dng
phn loi g
k
Thanh k
bng g

hnh thc kt cu

thanh g vung

thanh g dt

Thanh g hnh nm

Cc k bng
b tng
Khi
k
bng
kim
loi

Khi
k
tu
(khi
k
ng
tu)

Khi
k h
thy

quy cch thng

dng, mm
Thanh g vung
300 x 300 x 1000
300 x 300 x 1200
200 x 200 x 1000
Thanh g dt
150 x 200 x 1000
200 x 300 x 1200
Thanh g hnh nm:
Tit din:
100 x 300 ~ 150 x
300
di 1079
Tit din
110 x 300 ~ 180 x
300
Di 1200
300 x 300 x 1000
350 x 350 x 1200
Cao 600 ~ 800
dy tm thp
= 12 ~ 16
cao c nh
600 x 800
cao iu chnh
c: 200 ~ 300
Cao 800 ~ 1000
Thp gc cnh u
#
#
10 ~ 12,5

nng lc ph ti

Khong 294 ~
Dng rng ri tt c
343 N/m2
cc v tr
(c khong 30 ~
5T/m2)

c khong
3920 KN/m2
(khong
400T/m2)
600 ~ 1200
KN/ci
(60 ~ 20T/ci)
146 ~ 294KN/ci
(20 ~ 30T/ci)
392 ~ 588KN/ci
(40 ~ 60T/ci)

Hm ct

300 x 500 x 900

dy tm thp
=4~6

392 ~ 588KN/ci
(40 ~ 60T/ci)

Khi k bng thp tho lp

c

300 x 320 x 900

dy tm thp
=4~5

294 ~ 490KN/ci
(30 ~ 50T/ci)

Bng 3.11.4 Chng loi v s hp thnh khi k

7

v tr s dng

Dng lm nn
mng cho khi g
k, khng tip xc
trc tip vo y tu.
Dng lm nn mng
cho khi k sng
chnhtrung gian.
Dng lm nn mng
cho khi k sng
chnhtrung gian, iu
chnh c cao.
Dng lm nn
mng cho khi k
ba mp. cng
cao n nh chc
chn hn khi k
bng b tng.
Dng lm khi k
sng chnhh thy,
lp t trc khi h
thy.
Thay th hm ct
dng lm khi k
sng chnhh thy.
Hnh thc kt cu
khi k thp tho lp
c hin nay ang
ci tin.

Phn loi v
tr k
V tr Khi
khi
k
k gia
tu
(v tr
k
ng
tu)

Khi
k
bin

Khi k h
thy tu

Tc dng v c trng

Gin

Nm ch sng chnhni trong

thn tu
L khi k chu lc chnh.
Hnh (a) thch hp dng khi cao
ng c bn thn tu tng i
ln.
Hnh (b) dng ch yu trn tu
nm ngang khi cn di chuyn
ngang.
Hnh (c) dng cc loi tu,
nhng khi cao ca ng c bn
thn tu tng i ln, nu tng lp
g k qu nhiu, s gy ra khng n
nh.
Nm hai bn ng trung tuyn
thn tu hoc khi k gia, cn c
vo ln nh ca chiu rng tu
c th b tr khi k bin th nht,
khi k bin th 2, khi k bin th
3... ngoi hnh thc (d) ra, khi k
gia (c) cng ph bin dng lm
khi k bin.
Thng thng xc lp tm thi
trc khi h thy, yu cu c c
im trong thi gian ngn c th
tho b n.
Hnh (e) l kiu hnh nm xin,
dng bulng c nh li, do lp
t tng i kh khn nn hin
nay khng dng nhiu.
Hnh (f) kiu bao ng ct, khi tho
ri ch cn ct rch bao ct l c.
Hnh (g) kiu hm ct, l khi k h
thy thng dng nht hin nay.
Hnh (h) l khi k bng thp c th
tho lp c, l s ci tin ca
kiu hm ct; c im ca n l
khng cn ng ct ng thi tho
ri tin li, c th va lm khi k
dng ng tu, c th thc
hin mt ln xp khi r , c th
tit kim rt nhiu thi gian lm
vic, rt ngn s chun b h thy
v thi gian thao tc h thy.

(a)
(b)
(c)

Cc hp thnh chnh
1. Thanh g k
2. Thanh nm g
3. K bng kim loi
1. G k
2. Trc vt
3. Gi bng kim loi
1. G k
2. Nm g
3. Khi k bng b tong

(d)

1. G k
2. K bng kim loi

(e)

1. G k
2. T hp nm
3. Nm bng g
4. Khi k bng kim loi
1. G k
2. Nm bng g
3. Bao ct
4. Khi k bng b tong
1. G k
2. Nm bng g
3. Hm ct
4. Khi k bng b tong
1. G k
2. Nm bng g
3. Khi k bng thp tho
lp c.
4. Khi k bng b tong

(f)

(g)

(h)

3. Nhng nhn t cn suy xt khi b tr khi k.

a. S xp hng ca khi k.
Phi c th bo m s an ton v n nh khi lp rp nh v phn on. Khi khi k qu cao
c th dng khi k (block) bng kim loi lm nn mng. Phng hng xp khi k
xc nh theo tnh hnh c th. Ni chung khi k c th xp thnh hnh kiu ch #, g
k nn mng nn xp theo hng dc, tin cho tm ng tm ca tu thng qua; khi
8

k mp cng c th dng ch #, cng c th xp thnh mt hng dc. Xp hng mt

theo hng ngang hiu qu khng tt lm (c bit l b phn ui tu), trng hp bnh
thng khng tin dng.
b. Thn tu ch xp khi k phi c y bn tn kh nng b tr ch kt cu hng
dc, ngang ca thn tu (nh cc khoang tu, thanh dng gia cng y tu, tm gia
cng).
c. V tr gi k nn trnh b tr khe ni ln thn tu, v tr nt x nc y tu v
nhng b phn ng trt i qua (khi cha lp t ng trt).
d. Xc nh v tr gi .
S lng v tr gi nn xc nh theo nhng nguyn tc di y:
- Cn c vo trng lng ca tu theo trng lng h thy ca tu tnh s phn b ph
ti ca tu, xc nh s lng t nht ca gi k bin v gi k gia. Thng thng s
lng gi k gia nn nhiu hn gi k bin.
- Tha mn nhu cu tnh n nh lp rp phn on thn tu gi bin ngoi vic chu
thn tu ra, s dy v s lng b tr ca n mc rt ln cn phi suy xt n tnh n
nh lp rp phn on, do s nhiu hn s lng tnh ton.
- Xt n nng lc chu ti ca gi - mt ph ti tu nht nh, khi nng lc chu ti
ca gi ln th s lng ca n c th gim bt. Trong s dng, nng lc chu ti tnh ton
ca gi c th ly: i vi gi xp hng mt, mi ci l 196 ~ 294KN (20 ~ 30T); i
vi gi xp theo kiu ch # th mi ci 294 ~ 490KN (30 ~ 50T).
- Xt n nng lc chu ti ca tu khi trng lng h thy ca tu qu ln, nng lc
chu ti cc b ca tu ch gi khng , th c th xt n tng thm gi mt
cch thch ng. Khi ng mi tu ln trn tu nh cng c th dng phng php tng
thm gi gim ph ti cc b ca tu.
- Xt n s cn thit gia cng cc b thn tu cn phi lm th nghim kn nc v tr
khoang hm su, v tr khoang hm my khi gia ti tm thi, th nn tng thm v tr gi
cn thit.
e. Quy cch chung b tr gi .
- Tng chiu di gi , c khong 0,9Lpp (Lpp chiu di gia cc ng vung gc ca
tu).
- Khong cch gia cc gi trc, sau.
Gi gia: Kiu chiu ngang mt dy 1,5 ~ 2,0m; kiu chiu dc mt dy hoc kiu ch
# 2,5 ~ 3,5m.
Gi bin: Gi bin th nht (1,5 ~ 2,0) l (l khong cch gia cc gi gia); gi
bin th hai (2,0 ~ 2,5) l; gi bin th ba: xem s cn thit quyt nh.
- S dy ca gi , xem bng 3.11.5.

Bng 3.11.5 S dy ca gi
Tnh cht gi

<10

Chiu rng tu, m

Gi gia
Gi bin

1
2

Ph ch

10 ~ 18
18 ~ 25
S dy ca gi
1
1~2
4
4~6

>25
1~2
6~8

y tu c thanh dng (joist)

gia hnh hp, c th b tr hai
dy gi thnh mt dy theo
hng dc.

VII. G v cch b tr ca n
1. Tc dng v cch b tr ca g .
G cng l mt trong nhng trang b chu tu tc dng chnh ca n l gi phn
on thn tu, phng b nghing ngang. i vi tu c nh p dng cch ng mi tng
on cn c tc dng iu chnh nm ngang ca tng on.
i vi tu c tng i ln, g chng ni chung ch dng phn on b phn ui
mi; i vi tu c nh th c th dng cho ton phm vi tu.
2. Quy cch g chng (xem bng 3.11.6)
Bng 3.11.6 Quy cch g chng
Chiu di
g
chng, m
1
2
3
4

ng knh u nh g
chng, mm
200
250
300
Ph ti cho php, KN (T)
304(31)
480(49)
686(70)
265(27)
431(44)
637(65)
216(22)
382(39)
598(61)
157(16)
314(32)
510(52)

Chiu di
g
chng, m
5
6
7
8

ng knh u nh g
chng, mm
200
250
300
Ph ti cho php, KN (T)
98(10)
245(25)
421(43)
78(8)
176(18)
343(35)
40(5)
98(10)
255(26)
--147(15)

VIII. Mc ko v s b tr ca n
1. Hnh thc cu to ca mc ko (peg)
Mc ko ca tu cn gi l tru t, dng ko r nh v khi lp rp phn on thn
tu. Hnh thc cu to thng dng ca n, xem bng 3.11.7.
Bng 3.11.7 Hnh thc cu to ca mc ko (peg) thng dng.
Loi
hnh
Mc ko
kiu c lp

Hnh thc cu to

Thuyt minh
Khi kt cu ca tu l b tng ct thp, dng mc ko
kiu ng c lp th tng i kinh t, ch cn lp thm
trc vng ko bng thp vo tm b tng ct thp l c.
Nng lc ca mc ko thng l 29 ~ 49KN (3 ~ 5T), tu
ln c th l 98KN (10T).

10

Mc ko
trong gi
bng b
tng

Khi kt cu ca tu lm bng t th em chn gi

lm sn bng b tng c mc ko, lc ko khng vt qu
49KN (5T).

Mc ko
rnh thp
kiu lin tc

Khi kt cu ca tu lm bng t, c th c trc nn

mng hnh thnh bng b tng lm mc ko rnh bng
thp kiu lin tc.
Khi kt cu ca tu bng b tng ct thp th c th trc
tip thit k mc ko rnh thp. Mc ko kiu ny c tnh
thch ng ln so vi hai loi trn, s dng tin li.
Lc ko ni chung khng vt qu 49KN (5T).

2. B tr mc ko
a. S dy ca mc ko, xem bng 3.11.8.
Bng 3.11.8 S dy ca mc ko
Quy m ca tu

S dy ca mc ko

tu c nh

tu c va

tu c ln

Ch thch: Dy mc ko ngoi cng nn b tr bn ngoi vch hng ca tu (shipboard).

b. Khong cch gia mc ko: 4 ~ 6m.
IX. Xe ra ca tu
1. Tc dng v cu to ca xe ra tu.
Xe ra ca tu l thit b chuyn dng chu ng tu di chuyn tu nm ngang v
vng di chuyn ngang.
Xe ra ca tu c hp thnh bi hai gi bng kim loi:
Gi di l mt dm ln c lp hai bnh xe, chnh gia dm ln c lp con i (kch)
lm vic bng p lc du.
Gi trn l gi bng kim loi c lt tm g phng, bn trn n c th t gi bng
g. S lng bnh xe ca xe ra tu thng c 4 bnh xe. Cn c vo c im dn ng,
xe ra tu c th chia lm hai loi: t ng v khng t ng. Xe ra tu t ng so vi
xe ra tu khng t ng nhiu hn mt b c cu di chuyn.

hnh 3.11.4
Xe ra tu t ng

hnh 3.11.5
Xe ra tu khng t ng
11

Hnh thc cu to c th ca xe ra tu cn c vo iu kin s dng khc nhau m c s

khc bit. Hnh 3.11.4 v hnh 3.11.5 l hai loi hnh xe ra tu kiu lc (comb).
2. Tnh nng k thut ca xe ra tu (xem bng 3.11.9)
Bng 3.11.9 Tnh nng k thut ca xe ra tu

Tnh nng k thut

Trng lng ti trng, t.

Khong cch ng ray,
mm.
Khong cch tm gia
bnh trc v sau, mm.
cao xe ra, mm.
p lc ln nht ca bnh
xe KN (T).
ng knh bnh xe, mm
p lc ca con i du,
N/cm2 (kg f/cm2)
cao nng h ca mt
bn, mm
Tc di chuyn, m/min

Cng sut ng c in,

kw
Kch thc ph b, mm
Trng lng bn thn, t

Xe ra tu
60t

Xe ra tu
80t

Xe ra tu
100t

Xe ra tu
125t

t
ng

khng
t ng

t
ng

khng
t ng

t
ng

khng
t ng

t
ng

khng
t ng

Xe ra
tu
200t
khng
t ng

60
1505

60
1505

80
1505

80
1505

100

100
1505

125
1000

125
1000

200
2000

1400

1400

1400

1400

1250

1250

1400~
1650

1400~
1650

1450~
1700

176
(18)

159
(16)

235
(24)

216
(22)

6000
1735
(177)
250

600
1735
(177)
250

700
1735
(177)
250

1600 x 1600
(kch thc
mt bn)
3,79 2,83

6,3

1450~
1700

1450~
1700

1450~
1700

1100~
1300

323
(33)

294
(30)

700
2254
(230)
250

650
2127
(217)
200

650
2127
(217)
200

210

--

274
(28)

700
1735
(177)
250

700
2254
(230)
250

--

1600 x 1600
(kch thc
mt bn)
3,9
2,89

1100~
1300

333
(34)

274
(28)

12

1505

7,5

5,43

4,3

3,92

3,17

9,56

 3.11.2 Phng php h thy tu

I. Khi qut v phn loi v phng php h thy tu
H thy dc trt trn ng
trt c bi m.

H
thy
dc

Phng php h thy

H thy
kiu
trng
lc

H
thy
ngang

H
thy
ng
trt
xin

H thy ngang trt trn ng

trt c bi m.
H thy ri theo hng ngang.

H thy dc trn ng trt

hai im ta

H
thy
dc

H thy dc trn ng trt

trn

H thy dc trn ng
trt gi xin

H
thy
kiu
ko

H thy ngang trn ng

trt gi xin

H
thy
ngang
H thy tu kh
H
thy
tu

H thy dc trt trn ng

trt con ln.

H thy ngang trn ng

trt c ng ray cao thp
H thy ngang trn ng
trt kiu lc

H thy ni
H thy tu kiu
bm nc vo
H thy cm
ng tu

H thy
bng c
gii

Dng cn cu h
thy
My nng thng ng
tu ln h thy

13

My nng tu thng ng
theo hng dc h thy
My nng tu thng ng
theo hng ngang h thy

14

II. Cc phng php h thy ch yu

Phng php ch yu h thy tu, c trnh by trong bng 3.11.10
Bng 3.11.10 Cc phng php h thy tu ch yu
Phng
php h
thy

Lc

Thit b h thy
chnh

Nguyn l hot ng

u khuyt im

iu kin s
dng
u thch hp dng cho tt
c loi hnh tu vi cc loi
trng lng h thy, ng
thi kinh nghim s dng
tng i thnh thc, l mt
loi phng php h thy
hin nay c dng nhiu
nht.
Chiu rng vng nc khu
vc nh my phi trn 3 ln
chiu di tu ln nht.
Vi vng thng du,do
chnh lch mc nc sng
rt ln, ni chung khng nn
dng.
Thch hp dng cho nh
my c vng nc cht hp,
c vch b thng ng,
cao ri xung trong phm vi
1 ~ 3m do trong sng c
chnh lch mc nc ln
khng thch hp dng.

H thy
trt theo
ng
trt dc

1. ng trt (c bi
m, c bi ln hoc
ng trt c mt
bng cht do).
2. Mng trt v gi
.

Tu c ng mi trn tu nm nghing.
Trc khi h thy, lm cho trng lng ca tu t
trn cn k di sng chnh trn tu chuyn
sang ng trt h thy.Di tc dng ca trng
lng,tu trt dc theo ng nghing.
Vi ng trt bi m v ng trt c mt
cht do,da trn ma st trt, cn ng trt
con ln l ma st ln.

u im:
1. Phm vi s dng rng ri.
2. Thit b c gii rt t.
3. Kt cu xy dng n gin, u t xy
dng t.
4. Chm sc bo dng tin li.
Khuyt im:
1. Thi gian chun b h thy di.
2. K thut thao tc h thy tng i phc
tp.
3. p lc gi mi sinh ra trong qu trnh
h thy khng c li cho tu sng c bn
dc tng i yu.
4. Phi c vng nc rng ri.

H thy
ri theo
hng
ngang

1. ng trt.
2. Mng trt v gi
.

Nguyn l trt xung cng ging nh h thy

trt theo hng dc, nhng on di ca ng
trt rt ngn, ni chung khng ko di vo trong
nc (tc l ng trt xung khng c nc);
trng tm ca tu sau khi vt qua im mp ca
tu th ri vo trong nc, sau da vo lc
ni v mmen hi phc m tr v cn bng.

u im:
1. Cng trnh xy dng rt n gin, u t
t.
2. ng trt ngn nht.
3. C th ng tu dng nm ngang.
Khuyt im:
1. Phm vi p dng tng i nh.
2. Khi h thy tu chu lc rt ln.
3. ng lc h thy tnh ton phc tp.

15

Thit b h thy
chnh

Nguyn l hot ng

u khuyt im

iu kin s
dng

H thy
trn
ng
trt c
gi
nghing
theo
hng dc

1. H di chuyn ngang.
2. Gi tu nghing
(xe ra h thy).
3. Xe ra di chuyn
ngang.
4. Xe ra tu.
5. Gian my ti.

Tu c ng trn tu nm ngang. Khi h

thy, tu c ko n khu vc di chuyn ngang,
ri li di chuyn n gi tu nghing, sau
ko h thy.
Gi tu nghing l mt xe ra hnh nm c kt
cu khung thp lin tc, cn k g trn mt khung
thnh hnh nm ngang hoc gn nh nm ngang,
do tu c h thy trng thi nm ngang.

Thch hp dng nh my
ng tu c vng nc
tng i rng v khng b
bi lp.
Do kch thc vng nc
v khu vc di chuyn ngang
b hn ch, trng lng h
thy ca tu khng vt qu
1500 ~ 2000 tn l thch
hp.

H thy
trn
ng
trt c
ng ray
cao thp
theo
hng
ngang

1. Khu vc di chuyn
ngang.
2. B phn ng trt
c dc nghing.
3. Gin my ti.
4. Xe ra h thy.
5. Xe ra tu

Tu c ng trn tu nm ngang. Khi h

thy, tu c ko ln xe ra h thy khu vc
di chuyn ngang, sau ko h thy dc theo
ng ray cao thp.
Do ng trt c hai ng ray cao thp do
xe ra h thy dc nghing c th gi c
trng thi nm ngang ti khu vc di chuyn
ngang.

u im:
1. H thy n nh, tin cy; ng thi c bn
kh b c p lc gi mi.
2. ng trt c th phc v cho nhiu
tu, thch hp dng cho nhu cu ng tu
hng lot.
3. Yu cu k thut xy dng cng thp hn
so vi ng trt ng ray cao thp chiu
ngang, chi ph cng tng i thp.
Khuyt im:
Gi nghing phn ui rt cao, do yu
cu ng trt h thy rt di lm tng chi
ph xy dng.
u im:
1. H thy n nh, tin cy.
2. Mc c gii ha thao tc tng i cao.
3. Yu cu chiu rng ca vng nc tng
i nh, su tng i cn.
4. ng trt c th phc v cho nhiu
tu.
Khuyt im:
1. Kt cu thy cng phc tp,yu cu thi
cng ng ray cao thp phi c chnh xc
cao.
2. Dng nhiu thit b c gii , thao tc tng
i phc tp.

Phng
php h
thy

Lc

16

c bit thch hp cho cc

nh my ng tu c va,
c iu kin khu vc nc
tng i km, trng lng
h thy ca tu khng vt
qu 2000 ~ 3000 tn.

Phng
php h
thy

Lc

Thit b h thy
chnh

Nguyn l hot ng

u khuyt im

iu kin s
dng

u im:
1. Chi ph u t tng i t hn so vi
ng trt c ng ray cao thp.
2. Xe ra t ng di chuyn, khng cn lun
dy cp ko.
Khuyt im:
1. Thao tc c nhiu nguyn cng nh thay
gi , thay gi , chuyn hng, v cng
phc tp, mt nhiu thi gian.
2. Kt cu xe ra phc tp, kh chm sc bo
dng.
3. Trong qu trnh di chuyn tu d xy ra x
lch, iu chnh phin phc.
u im:
1. S dng c ng, linh hot, mt ni c
th cho nhiu nh my s dng.
2. u t xy dng t hn so vi kh cng
kch c.
Khuyt im:
1. Nhiu thit b c gii, lng duy tu bo
dng ln.
2. Nu khng su nc nh chm
th phi o vng chuyn dng nh chm ,
hn ch phm vi s dng.

Dng nhiu nh my ng
tu c va trn sng, trng
lng h thy ca tu khng
vt qu 2000 ~ 2500 tn.
Thch hp vi tu y bng,
vi tu y nhn h thy
tng i phc tp.

H thy
trn
ng
trt rng
lc nm
ngang

1. tu
2. B phn nm ngang
ca ng trt.
3. Phn dc nghing
ca ng trt.
4. Xe ra .
5. Gi nghing ca
tu.

Phn dc ca ng ray c xp cho nhau vi

phn nm ngang ca ng ray, ng thi ko
di ln nhau mt on di, hnh thnh nhng rng
lc cao thp an cho nhau.
Tu c ng mi trn tu nm ngang. Khi
h thy dng xe ra ko tu n khu vc di
chuyn ngang, sau quay 900 bnh xe ca xe
ra ri ko ng ray hng ngang ca tu n
ln trn gi nghing ca tu, cui cng ko h
thy.

H thy
bng ni

1. ni
2. Cn k
3. Vng nh chm
4. Xe ra di chuyn
ngang
5. ng ray di chuyn
tu.
6. Cu tu nh ra
7. Tr

ni tu bn thn l mt loi cng trnh c th

ni ln v chm xung.
Khi h thy , t trin , tu di chuyn n ni,
sao cho trng tm ca tu t ng vi v tr
thng ng ca ni, sau khi c nh xong th
ko ni n vng nh chm (nu su ca
nc th khng cn lm thm vng nh
chm), bm nc vo trong khoang , lm cho
chm xung,con tu s t nhin ni ln.

17

Khng nhng thch hp

h thy tu , m cn c bit
thch hp sa cha ti
hin trng khi tu b h
hng trn bin.
Lng h thy ca tu ni
chung khng b hn ch.

Phng
php h
thy

H thy
bng my
nng tu
thng ng
(synchrolift)

Lc

Thit b h thy
chnh

Nguyn l hot ng

u khuyt im

iu kin s
dng

1. Gi
2. Cu dn
3. Dm nng tu
4. My nng
5. Thanh nng
6. ng ray di chuyn
tu
1. Gi ca thanh
nng gi
2. Con i thy lc
3. Mt bn nng
4. Xe di chuyn ngang

Dng thit b c gii nng dm nng tu hoc

mt bn nng tu theo phng thng ng.
Khi h thy , trc ht nng mt bn ln cho
ng ray trn mt bn ni tip vi ng ray
trn b. Sau dng xe ra di chuyn tu t
tu nm ngang n khu vc di chuyn ngang,
xoay bnh xe ra 900, di chuyn tu n mt bn
nng h, h mt bn nng h xung, tu s ni ln.

u im:
1. Trnh c gii ha cao, thi gian thao tc
h thy ngn.
2. Thao tc tin li, an ton, tin cy.
Khuyt im:
1. Thit b c gii tng i phc tp, lng
duy tu bo dng ln.
2. Cng trnh xy dng thy cng ln, u t
nhiu.
3. Tnh thch ng ca tu h thy nh.

S dng thch hp nh
my ng tu ven bin c
chnh lch thy triu tng
i ln. i vi nh my
ng tu trong sng c
chnh lch mc nc rt ln
tuy c th s dng, nhng
do kt cu qu cao, d gy
nn s khng n nh.
V mt kiu dng v kch c
tu, dng nhng tu c
nh, nh hnh hoc sn xut
hng lot nh, trng lng
h thy c th di 1500
tn. Nhiu nc s dng
my nng tu thng ng c
ln, kim c sa cha tu.

18

III. So snh vi loi h thy tu trt theo hng dc

1. So snh phng php cng ngh h thy.
Phng php cng ngh h thy tu theo hng dc, thng thng ly b phn chu lc chnh ca thit b h thy kiu loi ca gi
mi chia ra: Tip tc s dng phng php thng quy l trn mng trt c lp t gi mi (ng thi bao gm gi ui), nhng
nm gn y, cng ngh h thy dm ngang v cng ngh h thy khng c gi mi c ph bin nhanh chng. S so snh ba loi
phng php cng ngh k trn, xem bng 3.11.11.

Bng 3.11.11 So snh phng php cng ngh h thy trt dc

19

STT
1

Hng mc
so snh
c im
cng ngh

Nguyn l
c bn

Phng php thng

quy
B phn mi, ui
ca tu ta lc trn gi
nng chu mi,
ui trn mng trt

Cng ngh khng c gi

mi
Loi b gi mi v
nhng thit b ph thuc
ca n (bao gm gi
ui) cho b phn mi
ui thng qua m g
trc tip ta lc trn mng
trt.
1. Xem thn tu nh
1. Xem thn tu nh mt
mt vt cng.
vt cng.
2. Khi ui ni th
2. Khi ui ni thn tu
thn tu vng qua u khng quay quanh u
trc gi mi di mi, trung tm p lc
chuyn.
khng ngng t t bin
3. Khi ui ni bt
ha t gia hng ra mi.
u, p lc phn mi
3. Tr s p lc ln nht
t n gi tr ln
ca b phn mi khng
nht, sau dn dn
phi pht sinh vo thi
nh i.
khc khi ui bt u ni
4. Khi ui ni ln,
m l trong qu trnh
tng p lc ca phn
ng i ca ui ni.
mi ln nht v do gi 4. Khi ui ni, tng p
mi tp trung chu lc ca phn mi l ln
ng, u mt chu
nht, nhng phn b trn
lc ln nht.
m g phm vi tng
i di, v li ch chu lc
ln nht khng m
mi m chnh gia
phm vi phn b p lc.

Cng ngh H thy dm

ngang
Dng dm ngang thay th
cho gi mi, ui.

Cng tng t nh
nguyn l c bn ca cng
ngh khng c gi mi.
Nhng p lc ca h thy
khng c gi trc tip
thng qua m g truyn
n mng trt, cn h
thy dm ngang th thng
qua dm ngang truyn
n mng trt, im tc
dng ca lc trn dm
ngang c th c hai im,
cng c th c ba im,
nh hnh (a), (b).

hnh (a)

20

hnh (b)
3

u khuyt
im

u im:
1. Phng php cng
ngh tng i thnh
thc.
2. Tnh trng chu
ca mi v ui tng
i tt.
Khuyt im:
1. Phi ch tc thit b
chuyn dng, gi
thnh cao.
2. Thi cng h thy c
chu k di.
3. u mi chu lc
tp trung, c yu cu
ph thm i vi vic
gia cng kt cu, v
b phn ng trt
v tu.

Tnh trng
thch hp
s dng

Ph bin dng cho

vic h thy cc loi
tu.

u im:
1. Phng php cng ngh
n gin, thao tc h thy
tin li, chu k thi cng
ngn.
2. Khng cn ch tc thit
b chuyn dng, chi ph
tit kim r rt.
3. Ci thin tnh trng
phn b p lc trong qu
trnh h thy, do vic
h thy s an ton v tin
cy hn.
4. Khng c yu cu thm
i vi kt cu ng
trt v tu .
5. Khng cn bt k u
t thit b mi.

u im:
1. Phng php cng ngh
tng i n gin, chu
k thi cng ngn.
2. Khng cn ch tc thit
b chuyn dng, tit kim
chi ph.
3. Ci thin tnh trng
phn b p lc trong qu
trnh h thy, h thy an
ton tin cy.
Khuyt im:
1. lp t dm ngang,
nn cao ca ng c
bn y tu phi cao hn
so vi cc phng php
khc, t nng cao yu
cu i vi mc nc h
thy.
2. Tit din dc ca nhiu
dm ngang tng i ln,
t tng ln lc cn h
thy mt cch r rt.
C th dng h thy cc
C th dng h thy cho
loi tu. Nhng i vi
cc loi hnh tu, i vi
vic b tr gi m g
tu c tuyn hnh b phn
phn mi phi trn c s
mi tng i nhn, kin
khng ngng tng kt
ngh dng phng php
kinh nghim tin hnh suy ny thay th cng ngh
21

xt mt cch nghim tc,

c bit l i vi tu c
tuyn hnh b phn mi
c ct nhn, chi ph
chn dng nn cn thn.

khng c gi mi.
Khi h thy tu nh, hoc
dc ca ng trt
tng i nh, s dng
phng php ny phi c
bit ch nh hng ca
sc cn nc i vi tc
trt xung.

2. S b tr h thy in hnh
a. Phng php h thy thng quy, xem hnh 3.11.6

hnh 3.11.6 S b tr h thy thng quy

1. ng trt 2. Mng trt 3. Gi mi 4. Gi ui 5. Chng trung gian 6. m g mng trt 7. B ngng trt chnh 8.
B h tr trt chnh 9. Con i b phn mi.
b. Phng php h thy khng c gi mi, xem hnh 3.11.7

22

hnh 3.11.7 S b tr h thy khng c gi mi

1. ng trt 2. Mng trt 3. m mi tu 4. m gi mng trt 5. B ngng trt 6. Con i b phn mi.
c. Phng php H thy dm ngang, xem hnh 3.11.8

hnh 3.11.8 S b tr H thy dm ngang

1. ng trt 2. Mng trt 3. Dm ngang phn mi 4. Dm ngang phn ui 5. Tm m (thp tm dy) 6. G m mng trt 7.
Con i phn mi 8. B ngng trt.
IV. Cc nhn t cn suy xt khi chn phng php h thy tu
Do phng php h thy tu lun lin h vi tu , do vic la chn phng php h thy tu i vi vic tng b tr v hp l ha
dy chuyn cng ngh ca nh my ng tu c nh hng rt ln.
Khi la chn phng php h thy tu nn xt n cc nhn t di y:
1. Tha mn quy hoch sn xut ca nh my v yu cu ca cng ngh ng tu.
2. Nm vng mt cch y v chc chn cc d liu v thy vn, a cht, kh tng.
23

3. Nm vng cc d liu tnh hnh t ai trn b v iu kin vng nc ca khu vc nh my.

4. Tn dng kh nng c gii ha tc nghip h thy gim hao sc lc.
5. C gng ht sc gim bt vic ch to cc thit b h thy chuyn dng gim gi thnh ng mi tu.
6. ng trt v cc kt cu xy dng hng n n gin, ng thi c gng gim bt tnh phc tp ca cng trnh thy cng.
7. Trong qu trnh h thy trnh lm cho tu chu ng ng sut qu ln.
8. C iu kin h thy an ton.
9. n gin ha qu trnh thao tc h thy, rt ngn thi gian h thy.
10. Khi s dng tu c nhiu v tr tu, v mt b tr phi bo m tu cc v tr ng tu u c th h thy ty v khng cn tr ln
nhau.
11. Vic thao tc cc thit b ko r phi an ton, tin cy. Khi nhiu gian my ti cng lc lm vic phi bo m ng b.
12. Tnh khng ng u v ph ti ca thit b di chuyn tu phi gim n mc nh nht.
3.11.3 ng trt h thy
I. ng trt trt theo kiu trng lc hng dc
1. Loi hnh c bn ca ng trt.
Loi hnh c bn ca ng trt h thy trt theo kiu trng lc hng dc, xem bng 3.11.12.
Bng 3.11.12 Loi hnh c bn ca ng trt h thy trt theo kiu trng lc hng dc
Phn loi
ng trt
ng
trt bng
g

Phn
loi theo

c trng cu to
Dng g vung
thng c tit din
(250 x 250 ~ 350 x
350mm) ni li vi
nhau

u khuyt im
u im:
1. Trng lng nh
2. Tin vic duy tu
3. Tin di chuyn
Khuyt im:
1. Tui th s dng ngn
2. Gi thnh hng nm
ln
24

Phm vi s
dng thch hp
Dng ph bin
nht tu c
nh, va

tnh cht ng
vt liu trt bng
thp

Thn chnh l dm
thp kiu hp, bn trn
c lt mt lp g dy
khong 80 ~ 120mm

ng
trt bng
xi mng

c lm bng b
tng ct thp. Khi cn
thit, pha bn trn
cng c th ph g
tm dy 80 ~ 120mm

Chia
theo
phng
thc c
nh vi
tu

Kiu ng

Chia
theo
phng
thc c
nh vi
tu

Kiu vnh
cu

Khng c nh vnh
cu vi tu c th
theo ln nh ca
tu c h thy
iu chnh khong
cch gia cch ng
trt v chiu rng
ca ng trt
C nh vnh cu vi
tu, khong cch
gia cc ng trt
khng th iu chnh

u im:
1. Gi thnh thp
2. Tui th s dng di
3. S dng tin cy
Khuyt im:
Tnh linh hot km
u im:
1. Gi thnh thp
2. Tui th d dng di
3. S dng tin cy
Khuyt im:
Tn linh hot km
u im:
S dng linh hot
Khuyt im:
1. Chi ph duy tu hng
ngy cao
2. Tnh tin cy tng i
km

Thng thng
dng ng
trt vnh cu
ca tu c ln

u im:
1. S dng tin cy
2. Duy tu tin li
Khuyt im:
Tnh linh hot km

p dng tng
i nhiu
tu c ln, ng
thi thng p
dng ng
trt bng xi
mng

25

Thng thng
dng ng
trt vnh cu
ca tu c ln
Dng nh my
ng tu c va
v nh, c tu
rt t, ng thi
thng dng
ng trt
bng g

Phn loi
ng trt
ng
trt c
b

Chia
theo
mt
trt

ng
trt vin
bi ln

c trng
cu to
Ly lp m
bi lm tip
xc gia mt
trt vi mng
trt

Dng vin bi
ln (vin bi
thp) lm
tip xc gia
mt trt vi
mng trt

u khuyt im
u im:
1. Gi thnh thp
2. Kt cu n gin
Khuyt im:
1. Khng th dng lp i lp li
2. B nh hng ca iu kin thi
tit ln
3. Thi gian tc nghip di
4. Nng lc chu nn b hn ch
u im:
1. Khng b nh hng bi iu
kin kh hu.
2. Nng lc chu nn ln
3. H s ma st khng i
4. Thi gian tc nghip ngn
5. Cng vic chun b h thy c
th tin hnh trc, c li cho vic
rt ngn chu k ca tu.
6. C th dng lp i lp li
Khuyt im:
1. Gi thnh ln u cao
2. Kt cu phc tp
3. Qu trnh h thy khng n nh
so vi ng trt bi m
26

Phm vi s
dng thch hp
S dng ph
bin cho vic h
thy cc loi tu

Thch hp dng
nh my ng
tu c va v
ln

ng
Ph hoc ti
trt bng mt lp cht
cht do
do c chng
to s tip
xc gia mt
trt v mng
trt

u im:
1. Khng b nh hng bi iu
kin kh hu.
2. Kt cu n gin
3. Thi gian tc nghip ngn
4. Nng lc chu nn ln
5. C th s dng lu di
Khuyt im:
1. Cng ngh thi cng phc tp
2. Duy tu hng ngy kh khn

Hin nay dng

khng nhiu

2. La chn dc ca ng trt
a. Cc nhn t phi xt n khi la chn dc ng trt.
- Bo m tu c th t ng trt h thy.
- Bo m tu c th ui ni kp thi.
- Trnh do sinh ra p lc gi mi qu ln nh hng n bn kt cu thn tu.
- Tin li cho vic thao tc tu.
- C gng gim thp gi xy dng cng trnh.
b. iu kin tu t ng trt.
T hnh 3.11.9 bit c iu kin tu t ng trt l:
F > N. Do dc ng trt phi tha mn:
i = tg >
Trong cng thc: F phn lc ca tu dc theo hng ng trt, tc l lc trt,
F = Qsin
N phn lc ca tu vung gc vi mt ng trt; N = Qcos
Q trng lng h thy ca tu
h s ma st tnh gia ng trt vi mt trt.
- Gc nghing ca ng trt.
i dc ca ng trt, i = tg

27

hnh 3.11.9 Hnh phn gii lc trt xung ca tu

c. Phm vi thng dng ca dc ng trt, xem bng 3.11.13.
Bng 3.11.13 Phm vi thng dng ca dc ng trt
Chiu di tu, m
< 60
6 ~ 120
1200 ~ 200
> 200

Phm vi dc ng trt
1/14 ~ 1/17
1/16 ~ 1/19
1/18 ~ 1/22
1/21 ~ 1/24

3. Xc nh chiu di ca ng trt
Chiu di ng trt c xc nh theo cng thc di y:
L = L1 + L2
Trong cng thc:
L tng chiu di ng trt, m
L1 chiu di b phn ng trt trn mt nc, m
L2 chiu di b phn ng trt di nc, m
V mt tr s, L2 =

H
tg

H su ca nc u cui ng trt, m
4. Xc nh chiu rng ng trt
Chiu rng ng trt c xc nh theo cng thc di y:
28

9,8 x kQ
(khi n v ca P l kN/m2)
nl P
kQ
hoc b =
(khi n v ca P l T/m2)
nl Ps

b=

Trong cng thc:

b chiu rng c ch ca mi ng trt (tc chiu rng mt tip xc thc t gia mng trt v ng trt), m.
Q trng lng h thy ca tu, t
n - s lng ng trt, thng ly n = 2
l chiu di ca mng trt, m; xem 3.11.4
Ps p lc bnh qun n v din tch ng trt, KN/m2 (T/m2).
i vi ng trt bi m, thng thng trong phm vi 147 ~ 294KN/m2 (15 ~ 30T/m2), khi tnh ton thng ly Ps = 196 ~ 245KN/m2
(20 ~ 25T/m2), i vi ng trt vin bi ln, khi tnh ton c th ly Ps = 294 ~ 343KN/m2 (30 ~ 35T/m2).
k h s khng ng u, ly k = 1,2 ~ 1,3.
Chiu rng ng trt thng dng, xem bng 3.11.14
Bng 3.11.14 Chiu rng ng trt thng dng
Ti trng tu, t
Chiu rng ca mi
mt ng trt, m

< 800
0,3

800 ~ 3000
0,45 ~ 0,6

3000 ~ 10.000
0,6 ~ 1,0

> 10.000
1,0 ~ 1,2

5. Xc nh khong cch tm ca ng trt

Khong cch tm gia hai ng trt (tc gin cch ng trt) c khong trong phm vi (1/3 ~ 3/7)B, thng thng ly 1/3B. i vi
tu y bng, ln nht c th ly 1/2B (B chiu rng tu).
Khi khong cch tm qu nh, tnh n nh ca tu tng i km; khi khong cch tm qu ln th tnh trng chu lc ca tu v ng
trt s xu i, ng thi lm cho cao ca gi mi v ui s tng ln r rt, ng thi lm cho sc cn ca nc tng ln trong qu
trnh h thy.
bo m s trt xung c thun li, gin cch ng trt nn thnh hnh dng ming loa kn m rng i cht v pha mt nc,
gin cch u cui ca n, c th tng ln 50 ~ 100mm so vi u nh, hoc tnh ton theo mi 100 mt chiu di ng trt tng ln
khong cch tm 50mm.
6. Xc nh ph ti ng trt
29

a. Trng thi ph ti ng trt v tnh ton.

Trng thi ph ti hnh thnh dc theo sut chiu di ng trt trong qu trnh h thy, xem bng 3.11.15.
Bng 3.11.15 Trng thi ph ti hnh thnh dc theo
sut chiu di ng trt trong qu trnh h thy.
c trng
vng ph ti
Vng ph
ti nh

Ph ti
ch yu
Ph ti
tnh

Nguyn nhn hnh

thnh
Khi bt u h thy
sinh ra do tu t g
k di chuyn n
ng trt

Vng gia
cng ui
ni

p lc
gi
mi

Khi ui tu ni ln
sinh ra p lc ca
gi mi i vi
ng trt

Vng ng p lc
trt di u cui
nc
ng
trt

Tnh ton ph ti
Pc =

kQ
nl

Trong cng thc:

Pc p lc trn n v chiu di ng
trt, T/m.
k h s khng ng u, ly k = 1,2
Q trng lng h thy
n - s lng ng trt
l chiu di mng trt, m
KR

PF = nl
1
Trong cng thc:
PF p lc trn n v chiu di gi
mi, T/m.
R p lc ln nht gi mi khi ui ni.
l1 chiu di gi mi, m
Cc loi ph ti
PA = (0,3 ~ 0,4) PF
u cui ng
Trong cng thc:
trt chu ng hnh PA p lc trn n v chiu di u cui
thnh khi h thy
ng trt.

b. S phn b ph ti ng trt
S phn b ph ti dc sut chiu di ng trt, xem hnh 3.11.10
30

hnh 3.11.10 Hnh phn b ph ti ng trt

7. Xc nh su ca nc u cui ng trt
Xc nh su ca nc u cui ng trt, ly iu kin khi gi mi trt n u mt cui ca ng trt c th tha mn
ton b chic tu ni ln lm cn c.
T hnh 3.11.11 c th bit, cng thc tnh ton ca n l:
H = Tf + h + ho
Trong cng thc:
H su nc u cui mt ng trt, m
Tf chon nc mi ch gi mi ca tu h thy, m
h khong cch t y tu n mt ng trt ch gi mi, m; i vi tu ln ly h = 0,5 ~ 08m; tu nh ly h = 0,3 ~ 04m, khi
dc ca sng chnhbng dc ca ng trt, nn ly tr s ln.
ho , m; thng thng ly ho = 0,2m
Cn c vo kinh nghim, su ca nc u cui ng trt c th i khi tnh theo cng thc di y:
H = k (TP + h)
Trong cng thc:
TP lng chon nc bnh qun ca tu h thy, m
k h s, ly 1,2 ~ 1,5, khi chon nc ca mi v ui gn nhau th nn ly tr s ln ca n.
h khong cch t y tu ch gia thn tu n mt ng trt, m

31

hnh 3.11.11 Hnh m t su nc u cui ng trt

1. u cui ng trt 2. ng trt 3. Gi mi tu 4. tu
II. ng trt c gii ha theo chiu dc
Yu t cc loi ng trt c gii ha theo hng dc, xem bng 3.11.16

32

Bng 3.11.16 Yu t cc loi ng trt c gii ha theo hng dc

Loi hnh
ng
trt
dc ng
trt
S ng ray
ng trt v
khong cch
ng ray
Chiu di
ng trt
(b phn dc
nghing)

su
nc
u
cui
ng
trt

ng trt ca tu

ng trt hai im ta

ng trt gi
tu nghing

1/12 ~ 1/20

1/8 ~ 1/10, trong phm vi u cui 20m c th ly 1/6

1/14 ~ 1/20

S ng ray: 2 ~ 3 ng, xc nh theo tu ln hay

nh.
Gin cch ng ray bin: khong 1/2 chiu rng tu.

S ng ray: 2 ng
Khong cch ng ray: 1/3 chiu rng tu

S ng ray: thng l 2 ng.

Khong cch ng ray: 2/5 ~ 1/2 chiu
rng tu

L = L1 + L2

L2 =

H
i

Trong cng thc:

L chiu di ng trt, m
L1 chiu di ng trt trn mt nc, m
L2 su ca nc u cui mt ng trt, m
i dc ng trt

L=

Ho
i

Trong cng thc:

L chiu di ng trt, m
Ho chnh lch cao gia hai u ng trt, m
i dc ng trt

L=

Ho
i

Trong cng thc:

L di ng trt, m
Ho chnh lch cao hai u ng trt.
i dc ng trt

Hnh
m t
Cng
thc
tnh
ton

H = T1 + a + h1 + i lT
Trong cng thc:
H su vng nc u cui mt ng trt, m
T1 ch su chon nc ca tu ch on trc ca
ng trot, m
a d tha; ly a = 0,3m (bao gm g m), m
h1 cao ca tu (bao gm g m), m, tu nh ly
0,4 ~ 0,6m, tu ln ly 0,6 ~ 0,8m
i dc ng trt
lT tng chiu di khi phn on dn li di
nc, m
lT = (0,6 ~ 0,7) Lpp
Lpp - chiu di gia cc ng thng ng ca tu, m

H = Tf + a + h1 +

1
iLpp
2

Trong cng thc:

H su vng nc u cui mt ng trt, m
Tf su ngp nc ca tu ch xe ra ca on trc,
m
h1 cao ca xe h thy, m; tu c va, nh thng
ly 1 ~ 1,2m, tu ln ly 1,2 ~ 1,5m.

33

H = Ta + a + h2 + h1
Trong cng thc:
H su vng nc u cui mt ng
trt, m.
Ta ngp nc ca ui tu, m
h2 cao ca xe ra i theo tu, m
h1 cao u mt pha sau ca gi nghing
tu, m.

III. ng trt c gii ha theo chiu ngang

Yu t cc loi ng trt (slipway) c gii ha hng ngang, xem bng 3.11.17
Bng 3.11.17 Yu t cc loi ng trt c gii ha hng ngang
Loi hnh
ng trt
Hnh m t
ng trt

S nhm ng
ray b phn
ng trt
nghing v vng
di chuyn ngang

dc ca
ng trt
Chiu di hnh
chiu nm ngang
ca b phn dc
nghing ca
ng trt

ng trt ng ray cao thp

ng trt kiu lc

(Q + q)k
N = nr Pmax

N=

Trong cng thc:

N s nhm ng ray
Q trng lng h thy ca tu,
q tng trng lng xe ra theo tu v xe ra h thy, t
k h s khng u ph ti bnh xe, ly k=2
Pmax p lc bnh xe ln nht, ly 20 ~ 30t
n s lng bnh xe trn mt thanh ray
r s ng ray trn mt nhm ng ray. B phn dc nghing ca
ng trt, r = 4, vng di chuyn ngang r = 2
Tu c nh l 1/4 ~ 1/8; tu c va v c ln l 1/8 ~ 1/12
L=

Ho + H
+l+b+s
i

L oa 2l'
+1
l

N = N + 1
Trong cng thc:
N s nhm ng ray b phn dc nghing ca ng trt.
Loa tng chiu di tu, m
l chiu di treo th ra cho php ca mi, ui tu; thng ly (0,08
~ 0,1) Loa
l khong cch tm gia cc nhm ng ray, m; thng ly 6 ~ 10m.
N s nhm ng ray vng di chuyn ngang.
Tu c nh l 1/6 ~ 1/8, c va v c ln l 1/8 ~ 1/12, thng thng
khi tnh ton c th ly 1/8.
L=

Trong cng thc:

L chiu di hnh chiu nm ngang ca b phn dc nghing ng
trt, m
Ho cao t mc nc (water level) thit k n mt ng ray
vng di chuyn ngang ca ng trt, m.
H su nc u cui ng trt, m
l khong cch gia hai im A, B trong hnh, m.
b khong cch gia hai im ta ca xe h thy, m; khong (1/3 ~
1/2) chiu rng tu.

34

Ho + H
i

Trong cng thc:

L hnh chiu nm ngang ca chiu di b phn dc nghing ca
ng trt, m
Ho cao t mc nc thit k n mt ng ray vng di chuyn
ngang ca ng trt, m
H su nc u cui ng trt, m
i dc ca ng trt

s d d (abundant, plentiful) bn ngoi phm vi on qu ,

c khong 1 ~ 2m.
i dc ca ng trt
su nc
u cui ng
trt

Nhng kch
thc khc

H = T + a + h2 + h1 +

bo
i+r
2

Trong cng thc:

H su nc u cui mt ng trt, m
T su ngp nc ln nht khi h thy tu, m
a d d (tha thi) ca su nc, m
h1 cao ca xe h thy, m
h2 cao ca xe ra theo tu (bao gm c cao ca g k), m
bo khong cch trc ca bnh xe cn bng xe h thy, ly b o = 0,8 ~
1,2m.
i dc ng trt
r bn knh bnh xe cn bng ca xe h thy, m
Chnh lch cao gia ng ray cao v ng ray thp.
hn = ib
Trong cng thc:
hn chnh lch cao gia ng ray cao v ng ray thp.
b khong cch gia hai im ta ca xe h thy, khong (1/3 ~ 1/2)
chiu rng tu.
i dc ng trt

35

H = T + a + h1
Trong cng thc:
H su nc u cui mt ng trt, m
h1 cao u pha sau gi nghing ca tu (bao gm cao ca
g k), m
T su ngp nc ln nht khi h thy tu, m
a d d (tha thi) ca su nc, m

Tnh ton b phn giao cho nhau ca ng trc s khng:

(h o + c) h'1
h h'1
l2 =
+ d2; l1 = L - o
+ d1
i
i
Trong cng thc:
l2 di hnh chiu nm ngang ca b phn nh ra ca ng ray
nghing, m.
l1 di ca b phn nh ra ca ng ray nm ngang, m
ho cao nh nht ca xe ra tu, m.
h1 cao u pha trc ca gi tu nghing (bao gm cao ca
gi k bng g), m.
c khi gi tu nghing c ko n v tr cao nht, th d d
khong cch gia y tu vi mt bn xe ra tu, ly c = 0,2m.
i dc ca ng trt
d2 di d d, m; ly d2 = 0,2 ~ 0,5m
L1 chiu di gi tu nghing, m
d1 d d ca b phn nh ra nm ngang, m; ly d1 = 0,2 ~ 0,5m.
(Khi chiu rng tu B > L1 nn xt n phn bng tu trnh chm
vo b phn nh ra ca ng ray nm ngang.

36

 3.11.4 Thit b h thy trt dc

I. Mng trt
1. Hnh thc kt cu ca mng trt (xem bng 3.11.18)
Bng 3.11.18 Hnh thc kt cu ca mng trt
Chng loi
mng
trt
Mng trt
bng g

Mng trt
hn hp
gia thp v
g

Hnh thc kt cu

Kt ni li vi nhau
bng bulng ca
mt lp hoc hai lp
g vung.

c im
u im:
1. Trng lng tng
i nh.
2. C lc ni nht nh.
Khuyt im:
Lng hao ht ln, tui
th s dng ngn
u im:
1. Lng tiu hao nh,
tui th s dng lu hn
trn 2 ln so vi mng
trt bng g.
2. Lc ni tng ng
vi trng lng bn
thn, khng tng thm
trng lng h thy.
Khuyt im:
1. Trng lng tng
i ln.
2. Ch to tng i
phin phc.

Ch th l kt cu
thp tm hn li vi
nhau, b phn tip
xc vi ng trt
m mt lp g tm,
dng bulng bt
cht g tm ln trn
thp tm.
Kt cu bng thp
phi bo m kn
nc.

Ch thch: Kch thc, kt cu ca mng trt trong bng ch lm th d.

2. Quy cch mng trt (xem bng 3.11.19)
Bng 3.11.19 Quy cch mng trt
Chng loi
mng trt
Mng trt bng
g
Mng trt hn
hp gia thp v
g

Tu c nh
100 ~ 150
_

dy ca mng trt
Tu c va
Tu c ln
150 ~ 300
300

Chiu di mng
trt, mm
Thng dng
6000 ~ 8000
B phn lm bng B phn lm bng Nhng ci khc
3000 ~ 4000
thp > 100
thp 150

3. Chiu di ph lt ca mng trt.

Chiu di mng trt: lo = (0,8 ~ 0,9) Lpp
l = (0,9 ~ 0,95) Loa
Trong cng thc:
lo chiu di tnh ton ca mng trt, m
l chiu di ph lt thc t ca mng trt, m
Lpp tng chiu di ca tu, m
37

4. Khe h gia mng trt v ng trt.

trnh trong qu trnh h thy mng trt v ng trt b kt cng, khi ph lt mng
trt, gia mt cnh bn ca n vi cnh bn trong ca ng trt nn mt khe h 20 ~
30mm, xem hnh 3.11.12.

hnh 3.11.12 Khe h gia mng trt v ng trt

II. Gi
1. Tc dng ca gi .
Gi mi tu (cn gi gi trc) chu b phn mi tu, khi ui tu ni ln s l
v tr chu lc ch yu. Gi mi tu phi tnh ton kim tra sc bn.
Gi ui tu (cn gi gi pha sau) chu b phn ui tu, ng tng thm tnh
n nh trong qu trnh h thy tu, khi tu bt u trt n chu mt lc xung kch nht
nh. Gi ui tu ni chung khng cn tnh ton kim tra sc bn.
2. Tnh ton ph ti gi mi tu.
Cn c ch yu thit k v thm nh sc bn ca gi mi tu l p lc ln nht ch
gi mi tu khi ui tu ni ln, tr s ca n c th cn c vo cng thc kinh nghim
v s liu thng k tu thc c c.
Cng thc kinh nghim ca nc ta: R = (0,25 ~ 0,30)Q
Cng thc kinh nghim ca nc ngoi:
Khi Q < 7000t
R = 0,286Q
Khi Q 7000t
R = 0,25Q + 250
Trong cng thc:
R p lc ln nht ca gi mi tu, T
Q trng lc h thy ca tu, t
3. Chiu di gi mi tu
Phm vi chiu di gi mi tu, xem bng 3.11.20
Bng 3.11.20 Phm vi chiu di gi mi tu
Trng lng
h thy tu, t
Chiu di gi
mi tu, m

< 500

500 ~ 1000

1000 ~ 5000

> 5000

2,0 ~ 3,5

3,0 ~ 5,0

4,5 ~ 6,0

5,5 ~ 7,5

38

4. Hnh thc kt cu ca gi mi tu (xem bng 3.11.21)

Bng 3.11.21 Hnh thc kt cu ca gi mi tu
Loi hnh gi
mi tu
Gi kiu
chng gi

Gi xoay
kiu bn l

Hnh thc
kt cu

Nhng hp thnh ch yu

c im

1. Thanh chng bng g

2. Gi nng
3. Thanh thp hnh dng ni
tip.
4. Thanh m bng g
5. Tm m v thanh nm bng g.

1. Kt cu n gin, nh nhng.
2. Khi ui tu ni ln, tnh trng truyn i
ca lc tng i km, thanh chng bng
g th nht gn mi tu chu lc ln nht,
i khi xy ra h hng.

1. Gi xoay
2. G chng
3. Gi nng
4. Thanh thp hnh dng ni
tip.
5. Dm bng g
6. Tm m v thanh nm bng g.

1. Kt cu tng i phc tp, t trng

tng i ln, gi thnh tng i cao.
2. Khi ui tu ni ln, gi s xoay quanh
trc bn l, mt chu lc ca thanh chng
s ng u, nhng bn l tp trung chu lc
tng i ln, phi c sc bn y .
3. Sau khi ch to xong c th cung cp cho
nhiu loi tu s dng lu di.

39

Phm vi thch
hp s dng
Dng nhiu tu c nh,
i vi tu c va c
trng lng h thy thp,
p lc gi mi tu
tng i nh, cng c
th xt n vic s dng.
Hin nay dng tng i
ph bin nh my ng
tu c va v c nh.
Dng cho tu qun s c
ln hoc tu trn vn tn.
Khi ng mi hng lot
tu ln, s dng lot gi
ny cng kinh t.
Hin nay tu ln s dng
tng i nhiu.

Loi hnh gi
mi tu
Gi xoay
hnh cung bng
g

Gi n
gin bng thp

Gi n
gin bng thp
c mang dm
thp

Hnh thc
kt cu

Nhng hp thnh ch yu

c im

Phm vi thch
hp s dng

1. Mt xoay bn trn
2. Mt xoay bn di
3. G lt
4. Mng trt
5. Tm ( ; bracket;
bracket place) v gi nng
6. G m
7. G chng
8. Gi bng thp tm
1. Gi bng thp
2. Tm nng
3. m bng g
4. Tm g
5. Nm bng g
6. Mng trt

1. Kt cu phc tp, vic ch to mt xoay yu cu Dng cho tu qun s c

tng i cao.
ln, tu dn dng rt t
2. Khi ui tu ni ln, xoay dc theo ton b mt dng.
hnh cung, mt chu lc ln v ng u, trnh
c khuyt im ca gi kiu bn l.

1. Gi bng thp
2. Thp rnh ni tip
3. m bng g
4. Dm ngang h thy
5. Dm thp m g

1. Kt cu n gin, chiu cao rt thp, cng

vng rt ln.
2. Do b i tm nng bng thp trong loi gi
trc m thay th n bng dm thp khi ui
tu ni ln gi thnh ba im chu lc, ng
thi im chu lc ch yu im gia dm thp
do dm thp phi c bn y , bn trong
thn tu phi xt n vic gia cng.
3. Vic thi cng cng tin li hn so vi loi gi
trc.

1. Kt cu n gin, chiu cao tng i thp,

cng vng tng i ln.
2. Khi ui tu ni ln, p lc u pha trc ca
gi rt ln, do nn xt vic tng bn cho bn
trong thn tu, nu khng d dn n h hng.
3. Sau khi ch to xong c th cung cp cho nhiu
tu s dng.

40

Ni chung dng tu c
va. Nhng nm gn y
tu vn tn ng mi
nc ta cng c s dng,
nhng cn phi ch vic
la chn v tr ca gi v
vic gia cng bn trong
thn tu.
C th dng tu c ln c
tuyn hnh b phn mi tu
tng i y n. Trc
mt nc ta (Trung Quc)
dng cho vic h thy
tu cp vn tn.

III. Dm ngang (cross beam) h thy

1. Vt liu dm ngang h thy
Dm ngang h thy c hn ni li vi nhau t thp hp kim thp thng thng hoc thp cc-bon thp
thng thng; dng thp hp kim thp thng thng l tt nht.
2. Hnh thc kt cu v quy cch dm ngang dng h thy (xem bng 3.11.22)
Bng 3.11.22 Hnh thc kt cu v quy cch dm ngang h thy
Nng lc chu
ti, T
50

Hnh thc kt cu v quy cch

Vt liu
16Mn

50

16Mn

100

902

150

16Mn

150

902

200

16Mn

250

902

300

16Mn

350

902

600

904

Ch thch: Nng lc chu ti k trong bng c tnh theo ph ti tp trung, do nng lc chu ti thc t ln hn so vi bng k.
41

IV. B kha trt ly c (trigger) h thy

1. Hnh thc kt cu ca b kha trt (xem bng 3.11.23)
Bng 3.11.23 Hnh thc kt cu ca b kha trt
Loi hnh ca
b kha trt
Dng
Kiu trc tip
tay p chng
vo b
(thanh chi)
kha
trt

Kiu chng
gin tip

B
kha
trt
bng c
gii

B
kha
trt
ko
dn
bng
dy
cp

Kiu
ba
nng

Hnh thc
kt cu

Hp thnh
ch yu
1. ng trt
2. Mng trt
3. Thanh kha
trt (thanh chi
(erect).
4. Thanh chng
5. G nm
6. Tm chng ln
1. ng trt
2. Mng trt
3. Thanh kha
trt
4. Thanh chng
5. Tm chng ln
1. ng trt
2. Mng trt
3. Thanh kha
trt
4. Ba nng (b
cn bng).
5. Thanh truyn
6. Dy cp thp

Nguyn l tc dng
Thanh chi (erect) da vo
thanh chng gi v tr
nht nh, chi vo mng
trt. Khi h thy p rt
thanh chng, thanh chi rt
xung, mng trt lp tc
trt xung.

(nh trn)

Thanh kha trt i chc vo

trn mt mng trt. Khi h
thy, dy cp thp ni ra, ba
nng rt xung, thanh kha
trt xoay ri khi mng
trt, mng trt mt i s
chng nn trt xung.

42

c im

Phm vi thch
hp s dng
1. Kt cu n gin, lp rp tin Dng ph bin
li, s dng linh hot, c th lp tu nh, cng
bt k v tr no ca tu.
dng lm b
2. Khi thao tc bn vch tu tri kha trt ph
phi kh lm c ng b.
tu ln.
3. Nng lc chu ti nh.
1. Kt cu n gin, thao tc khng
thun tin nh kiu chng trc
tip.
2. Khi thao tc hai bn vch tu
(shipboard) phi tri kh lm c
ng b, i khi gy ra hin tng
kt cng.
3. Nng lc chu ti hi ln.
1. Kt cu lm bng thp, lp t
mt v tr nht nh trn tu
ng thi cn phi o mt h.
2. Khi thao tc ng tc chnh xc,
hai bn phi tri ging nhau.
3. Ch c tay n cp hai tc dng,
do lc ko ca ca dy cp thp
tng i ln.
4. Nng lc chu ti thng khng
vt qu 490KN (50T), nu khng
s rt nng n.

Dng tu nh,
cng c th
dng tu c
va nhng dng
khng rng ri.

Dng
ln,
trc
tng
bin.

tu c
c va,
y dng
i ph

43

Loi hnh ca
b kha trt
B
B
Kiu
kha kha tay
trt trt n
c
ko
gii dn
bng
dy
cp

B
trt
lc

kha
thy

Hnh thc
kt cu

Hp thnh ch yu

Nguyn l
tc dng
1. Tay n th nht Thanh kha trt t cng
(thanh kha trt).
mng trt bn cnh
2. Tay n th hai
ngoi ca ng trt. Khi
3. Tay n th ba
h thy bung lng dy cp
4. Tay n th t
thp iu khin, tay n cc
5. Dy cp thp bo cp ln lt rt xung,
him.
mng trt mt i s chng
6. Dy cp thp iu gi nn trt xung.
khin.
7. Tm trt
8. ng trt
9. Tm mng
trt.

1. Thanh kha trt

2. Thanh truyn
3. Thanh pt-tng
4. Bm thy lc
5. Mng trt
6. ng trt
7. Tm trt

c im

1. Kt cu c hp thnh bi nhiu cp
tay n (ngoi kiu bn cp tay n nh
trong hnh, cn c kiu tay n hai cp,
ba cp v nm cp) lc trt xung sau
khi qua nhiu ln thu nh, lc ko ca
cp thp rt nh.
2. Kt cu nh gn, tc dng tin cy, thao
tc linh hot, ng tc hai bn vch tri
phi nht tr.
3. Tay n cc cp u c th tho, do
tin vic tho lp bo qun.
4. mt nng lc chu ti ging nhau
kch thc nh hn so vi cc b kha
trt khc.
5. Phi lp mt v tr nht nh trn
tu v phi o h.
6. Nng lc chu ti thng thng l 490
~ 980KN (50 ~ 100T), kiu nm tay n
cng c th t cao n 2940KN (300T).
Thanh kha trt chi hm 1. Kt cu tng i phc tp, nng n,
vo mng trt bn cnh
lp t phin phc, duy tu bo dng yu
ngoi ca ng trt (here, cu cao.
runway, slip, slipdock,
2. Trn tu v tr c nh o h t
slipway). Khi h thy, iu su hn so vi b ko kha trt.
khin bm thy lc, lm
3. Tc dng tin cy, ng thi c nng
quay thanh kha trt ri
lc vt ti nht nh.
khi mng trt, lm cho
4. Nng lc chu ti ln, khi cn thit c
mng trt mt i s chng th vt qu 980KN (100T).
nn b tut xung.

44

Phm vi thch
hp s dng
Dng tu c
ln, c va, c
th thay th b
kha trt kiu
ba nng.
Trong kiu
tay n hai cp
ch dng tu
nh, an ton hn
so vi kiu
chng trc
tip.

Dng tu c
ln, thch nghi
sn xut hng
lot hoc sn
xut nh hnh.

2. Quy cch tham kho b kha trt kiu tay n (lever)

Quy cch tham kho ca b kha trt kiu tay n, xem bng 3.11.24
Bng 3.11.24 Quy cch tham kho ca b kha trt kiu tay n (lever)
Kiu

Nng lc
ph ti (T)
Kiu tay n bn 490 (50)
cp
980 (100)

Hnh phc tho

1470 (150)
Kiu tay n nm
cp
2940 (300)
Ch thch: B kha trt nng lc chu ti 490KN (50T,) c ch to t thp c im chy
(breakdown point) khng thp hn 255N/mm2 (26kg/mm2). B kha trt 980KN (100T)
nn chn dng loi thp hp kim thp c im chy khng thp hn 353N/mm 2 (36kg/mm2)
ch to.
3. Tnh ton ph ti b kha trt
Ph ti [load] ca b kha trt (tc nng lc chu ti) c tnh theo cng thc di y:
Po =

k(F N)
n

Trong cng thc:

P ph ti ca mi mt ci b kha trt, T
k h s khng ng u, thng ly k = 1,6 ~ 2
- h s ma st tnh gia ng trt v mng trt
n s lng ca b kha trt (l ch s lng ca cng mt loi b kha trt)
F phn lc dc theo hng ng trt ca trng lng h thy tu, T
F = Q.sin
Q trng lng h thy tu, t
N p lc vung gc ca tu h thy i vi ng trt, T
N = Q.cos
- gc nghing ca ng trt ()
Khi on s b, c th ly theo cng thc kinh nghim, Po = 0,5Q
4. Tnh ton lc ko dn b kha trt
Khi p dng b kha trt tay n nhiu cp, th lc chu u cui cp mt, gi l lc ko
dn. Ly b kha trt kiu tay n bn cp lm th d, nh hnh 3.11.13, lc ko dn ca n
l:
PM = P4 =

P3 x l 34
l4

Trong cng thc:

45

P3 =

P2 l 23
l3

P2 =

P1 l12
l2

P1 =

Po l12
l1

hnh 3.11.13 Hnh tnh ton lc ko dn ca b kha trt

Trong cng thc:
PM lc ko dn ca b kha trt
P1, P2, P3, P4 lc tc dng sinh ra cc cp.
Po ph ti ca b kha trt
l1, lo1, l34, l4 cnh tay n ca lc (arm of force)
5. V tr lp t b kha trt
V tr lp t b kha trt ni chung c th ly ch cch u mi tu 2/5 chiu di tu.
Cn c vo ln nh ca tu, cng c th ly: i vi tu nh, nm 3 ~ 5 khong cch
xng sn pha trc im gia thn tu; i vi tu c ln, c va th nm 6 ~ 8 khong
cch xng sn tu pha trc im gia thn tu.
Khi lp t hai b kha trt tu, th b kha trt ph tr (thng l kiu g p bng tay)
nn lp pha sau im gia thn tu (midship).
V. Thit b hm (phanh) (arrester)
trnh cho tu sau khi h thy xong do tip tc trt v tng vo b i din, c th p
dng gii php hm nht nh. V th m thit lp mt thit b chuyn dng gi l thit b
hm (phanh). Thit b hm thng dng xem bng 3.11.25.
Bng 3.11.25 Thit b hm thng dng
Chng loi
thit b
Hm bng
tm cn
(scute)

Phng php lp t v
nguyn l tc dng

Phng php tnh ton

u khuyt im v
tnh thch hp s dng

Tm hm lp sau li hoc
hai bn cnh ui tu, sau khi
n i vo trong nc khi vn
ng trong nc to ra sc cn
m gy nn tc dng hm.

Sc cn nc:
R = V2F (N)
Trong cng thc:
V tc h thy ca tu, m/s.
F din tch ca tm chn
(scute) ngp vo trong nc,
m2.
- h s, N.s2/m4
ly = 550 ~ 637

u im:
Lp t gin tin.
Khuyt im:
1. Tc dng hm phi sau
khi vo nc ri mi c
th sinh ra.
2. Tnh ton lc hm tng
i kh khn.
3. Tho tm che chn
(saite) phi vo . Cch
i ln ny dng nhiu
tu nh c dc ng
trt tng.

46

Hm bng Dng dy ch (c th dng

dy buc
xch neo, dy thng hoc dy
cp thp), mt u c nh trn
b, cch b tr nh trong hnh.
Trong hnh:
1. Dy buc
2. Dy buc chnh
3. Cc bng g
4. Neo c nh
5. Dy nm mt t
Khi tu trt xung, do dy
buc b ko t s thu ht ng
nng trt nn t c mc
ch hm li.
Hm bng Dng khi st ph thi hoc
ph ti cn
xch neo t trn mt t hai
bn tu h thy, ni vi thn
tu bng phng php ni tip
(a trong hnh) hoc bng
phng php song song (b
trong hnh), khi tu h thy nh
vo sc cn ko r ph ti cn
to ra tc dng hm.
Hm
neo

Khi dy tri b ko t, nng

lng ng bin thu ht c
xc nh bng th nghim vt
liu. (nng lng ng bin
strain energy)

u im: Khng lu sau

tu bt u trt, th c th
to ra tc dng hm.
Khuyt im: Lp t phc
tp.
Phng php ny trc
y thng dng cho tu
ln, hin nay t dng.

Lc cn ma st ca ph ti cn:
Rf = 9,8 x f.W (N)
Trong cng thc:
f h s ma st, ly 0,45 ~
0,65.
W tng trng lng ca ph
ti cn, kg.

u im:
1. Khng lu sau khi tu
bt u trt th c th to
ra tc dng hm.
2. Lp t tin li hn so
vi kiu dy buc.
Khuyt im:
Lm h hng mt t k
gn tu. Cch ny dng
tu c va v c ln.

HNH
bng Khi h thy, t trn tu qung Lc cn ca neo:
neo xung, hoc trc c
p o (V12 Vo2

R
=
9,8
;
nh neo di nc.
2g.g
(KN)
Trong cng thc:
Po tng trng lng h thy, t.
S khong cch di chuyn
ca neo, m.
V1, Vo tc ban u v tc
cui cng ca tu trong qu
trnh hm bng neo, m/s.
g trng lng gia tc, m/s.

3.11.5 Thit b h thy bng vin bi ln

I. S hp thnh thit b h thy bng vin bi ln
1. S hp thnh thit b h thy bng vin bi ln (xem hnh 3.11.14)

47

u im:
Lp t tin li
Khuyt im:
Khi h thy th neo phi
c kinh nghim, ni chung
kh nm bt thi c.
Phng php ny dng
nhiu tu c va, c nh;
nhng nm gn y cng
c dng tu vn tn.

hnh 3.11.14 S hp thnh thit b h thy bng vin bi ln

1. Vin bi 2. Dng c gi khong cch 3. Tm dn hng 4. Mng trt 5. ng trt
6. Bnh xe 7. Thanh ray
2. Vin bi ln
a. Vt liu vin bi ln: Thp cht lng tt, cc-bon cao hoc thp bi crm cao.
b. ng knh vin bi ln: 85 ~ 100mm, ng knh 90mm c dng rng ri nht.
c. Ph ti s dng ca vin bi.
Pb ph ti s dng ca vin bi
d ng knh vin bi, mm
i vi vin bi thp c ng knh l 90mm, ph ti s dng bnh thng ca n l
39KN/vin, (4T/vin); qua th nghim c th chu ng ph ti tc thi khi ui tu ni ln
l 147KN/vin (15T/vin).
d. H s ma st ca vin bi ln: H s ma st tng cng ca thit b h thy vo khong 0,02
~ 0,025, khi tnh ton ly 0,025.
e. Yu cu cht lng i vi vin bi ln.
- B mt nhn bng, khng c vng lm v khe nt.
- Sai s cho php khi ch to: ng knh 0,2mm, mt vin bi - 0,1mm.
- su cc b v tng n mn do st g khng c vt qu 1,5mm.
3. Tm dn hng
a. Vt liu tm dn hng: Thp tm thng.
b. Ph ti s dng ca tm dn hng:
Pm = 4,9 t (N), hoc Pm = 0,5 t (Kgf)
Trong cng thc:
Pm ph ti s dng bnh qun ca tm dn hng.
t chiu dy ca tm thp, mm.
- h s, quyt nh bi vt liu ca nn mng (ng trt) pha di tm dn hng.
G tng cht lng cao ly = 18, g cng ly = 22, b tng ly = 25.
c. Chiu dy ca tm dn hng: Chiu dy ca tm dn hng c tnh theo cng thc
di y:
t = 0,32

Pb

(khi n v ca Pb l N)

hoc t =

Pb

(khi n v ca Pb l Kgf)

Trong cng thc:

t chiu dy ca tm dn hng, mm
Pb ph ti s dng ca vin bi ln
- h s; xem cng thc trn
dy ca tm dn hng ph thng thng ly 18mm (h s an ton khong 2), dy
tm dn hng khu vc ui tu ni thng ly 25 ~ 30mm (h s an ton khong 1,5).
4. Thanh ray
a. Vt liu ca thanh ray: Thp thng.
b. Kch thc v hnh dng tit din ca thanh ray, nh hnh 3.11.15. Trong (a) l thp
trn, (b) l thp hnh.
48

hnh 3.11.15 Kch thc v hnh dng tit din thanh ray
hnh 3.11.16 Hnh dng dng c gi khong cch
5. Dng c gi khong cch
a. Hnh dng ca dng c gi khong cch, nh hnh 3.11.16.
b. Kch thc ca dng c gi khong cch.
Kch thc ca dng c gi khong cch phi cn c vo chiu rng ca ng trt xc
nh, ng thi cn phi xt n c th dng sc ngi di chuyn (2 ngi khing ln
di chuyn). Kch thc thng dng ca n c khong trn di 1000 x 650 ~ 750mm.
c. S l ca dng c gi khong cch.
Dng c gi khong cch kiu ph thng c thit lp vng ph ti bnh thng, mi mt
mt vung nn c 12 ~ 14 l lm (tc phi c 12 ~ 14 vin bi i qua).
Dng c gi khong cch kiu chuyn dng thit k vng ui tu ni, mi mt vung
nn c 21 ~ 26 l lm (tc phi c 21 ~ 26 vin bi i qua).
d. Vt liu ca dng c gi khong cch: Thp thng.
II. Phi hp b tr gia vin bi v dng c gi khong cch
1. S phi hp b tr gia vin bi v dng c gi khong cch.
Mt ca vin bi v loi hnh ca dng c gi khong cch phi da vo s khc nhau ca
vng ng trt m b tr tnh trng chia vng ca n. Xem hnh 3.11.17.

hnh 3.11.17 Hnh chia vng ng trt vin bi

lf - chiu di mi tu th ra khi mng trt.
la chiu di ui tu th ra khi mng trt.
- chiu di mng trt.
49

l chiu di ng trt.
(l - ) chiu di b phn l ra.
Yu cu phi hp b tr gia vin bi v dng c gi khong cch, xem bng 3.11.26.

Bng 3.11.26 Yu cu ca vic phi hp b tr

gia vin bi v dng c gi khong cch
K hiu
Chiu di phn
c trng ph ti
phn on
on ng
ng trt
ng trt
trt
a
le/2
Trong phm vi lf u
trc ca ng trt,
xt n vic tng thm
trng lng trong
on lf
b
(ls - le)/2 hoc Vng ui tu ni chu
(l - le)/3
ng p lc ln nht
gi pha trc.

Yu cu trang b
vin bi

Yu cu s sp
t ca dng c
gi khong cch
Ly ph ti ca Loi ph thng
mi vin bi 19,6
~ 39,2KN (2 ~
4T)

Ly ph ti ca
mi vin bi 98 ~
147KN (10 ~
15T)
c
Trong phm vi la u Ph ti ca mi
- (a + b)
sau mng trt, xt n vin bi ly 19,6
s tng thm trng ~ 39,2KN (2 ~
lng trong on la
4T)
d
Ph ti ca mi
(l - )/2
vin
bi
ly
39,2KN (2 ~ 4T)
e
le/2 - f
Vng khng n nh Thch hp vi
ca ph ti
ch trng lp
ca C khi tng
thm s lng
ca vin bi.
f
d

Ch thch: Trong cng thc; le hnh trnh trt ca ui ni, l s - hnh

ton b.

Loi
chuyn
dng, c xt n
kt ni c bit
Loi ph thng

Loi ph thng,
xt n s ni
tip c bit.

trnh trt ni ln

2. S phi hp b tr gia thanh ray v tm dn hng.

a. Yu cu lp t ca tm dn hng.
bo m vic trt c thun li, th yu cu lp t ch ni tip gia tm dn hng
vi ng trt hoc ch ni tip vi mng trt, nn theo quy nh nh trong hnh 3.11.18
v hnh 3.11.19.

50

hnh 3.11.18
Yu cu lp t ch ni tip gia tm dn hng v ng trt

hnh 3.11.19
Yu cu lp t ch ni tip gia tm dn hng vi mng trt

b. Yu cu lp t ca thanh ray.
Yu cu lp t ch ni tip gia thanh ray vi ng trt hoc vi ch ni tip vi mng
trt, nn theo quy nh hnh 3.11.20 v hnh 3.11.21.

hnh 3.11.20
Yu cu lp t ch ni tip gia thanh ray vi ng trt (hnh mt phng)

hnh 3.11.21
Yu cu lp t ch ni tip gia thanh ray vi mng trt (hnh mt phng)

c. S sp t ca thanh ray.
S sp t ca thanh ray phi theo mi dy dng c gi khong cch. Phng php b tr sp
t ca n c hai loi, xem hnh 3.11.22; trong hnh (b) tng thm hai thanh ray B2, B3, so
snh vi (a) c th lm cho dng c gi khong cch khng chu nh hng lc hng cnh
ca vin bi, s dng cng c an ton.

hnh 3.11.22
Phng thc b tr sp xp thanh ray
1. Mng trt 2. ng trt 3. Dng c gi khong cch 4. Thanh ray

51

Tng s ca cc thanh ray c xc nh theo s dy ca dng c gi khong cch c b

tr sp xp theo chiu rng ca ng trt.
3.11.6 M bi trn ng trt
1. Yu cu k thut ca m bi trn ng trt.
- C y sc bn chu nn. Sc bn p lc tnh tnh ton vi mi iu kin kh hu ca
m bi trn phi t c 196 ~ 245kN/m2 (20 ~ 25T/m2),nh nht khng c thp hn
147kN/m2 (15T/m2), bo m di tc dng ca trng lng h thy ca tu khng b h
hng hoc mt n nh.
- C h s ma st tng i nh. H s ma st tnh cc loi tnh trng p lc no cng
khng c ln qu 0,035 bo m tu trt xung c thun li, ng thi lm cho lp
m bi trn pht huy tc dng bnh thng.
- Gia lp m bi trn vi ng trt v mng trt c lc bm tt, sau khi ti bi xong
khng xy ra khe nt v bc rt.
- Khi nhit khng kh thay i c tnh nng n nh tnh tt. Khi nhit khng kh vt
qu 300C, m bi trn khng mm i v chy ra; khi nhit khng kh thp hn -5 0C, m
bi trn khng c kh nt.
- Khi tip xc vi nc bin khng to ra phn ng ha hc.
- Khi pha ch ,khng qu nhy cm vi tp cht.
2. H s ma st ca m bi trn.
H s ma st ca m bi trn ph thuc nhiu yu t nh vt liu ng trt, nhn bng
b mt ng trt, thnh phn m , nhit khng kh, nhit v t s p lc ca ng
trt.
c c h s ma st chnh xc phi thc hin th nghim, ri li thng qua thc tin h
thy iu chnh thm. Nhng trong nhiu trng hp thng thng,ta c th cn c vo
nhng s liu kinh nghim ri tham chiu h s ma st thc t ca loi hnh tu tng ng
hiu chnh . Hnh 3.11.23 l mt nhm ng cong kinh nghim ca h s ma st.

Hnh 3.11.23 ng cong kinh nghim h s ma st

1. H s ma st ng cn c theo s liu ca Php 2. H s ma st tnh theo s liu ca Nga 3. H s ma st ng cn c theo s liu ca Nga 4. H
s ma st ng cn c theo s liu ca Anh 5. S liu kinh nghim h s ma st tnh ca Trung Quc 6. S liu kinh nghim h s ma st ng ca
Trung Quc

3. Pha ch m bi trn.
52

a. Cch pha ch m bi trn thng p dng nh bng 3.11.27

Bng 3.11.27 Cng thc pha ch m bi trn ng trt thng dng

Ma
s
dng

T s phn trm trng lng

pha ch v thnh phn m
bi trn, %
Lp chu nn Lp bi trn

Ma
h

Paraphin
65% (im
nng chy
600C
X
phng
calcium
stearate 35%

Ma
ng

Nng lc Cng ngh ti bi

chu nn pht
kN/m2
(T/m2)

M bi trn 510 (52) Sau khi pha trn theo

gc canxi s ti nhit t l, t nng cho
3 (m mu 500C chy ra, khuy u,
vng)
mt
nu tip nhit
trn
ti
140 ~ 1600C khong
thm
mt
20 pht.
lp
du
Nhit ti pht
nht.
m bi trn:
- Lp th nht:
Paraphin
M bi trn
1200C
70% (im gc canxi s
- Lp th hai: 1250C
nng chy 3, mt trn
- Lp th ba: 1300C
ti
thm
580C)
Chnh lch nhit
Stearic axit mt lp du
ti pht tng lp
nht.
30%
khng c ln qu
50C

Ghi ch

X
phng
calcium stearate
c pha ch
ring
theo
phng
php
xem ch thch
(2)
Do kh tm
ngun nguyn
liu
lm
x
phng calcium
stearate , cng
ngh pha luyn
phc tp nn
bnh thng c
th thay bng
sp than nu.

Ch thch:
1) Bng trn l phng php pha ch in hnh c th tham kho khi chn m bi trn
ng trt. Khi pha ch c th c th cn c vo c im ca tu, cng ngh h thy, iu
kin kh hu iu chnh thch ng.
2) Pha ch x phng calcium stearate nh sau:
- T l theo trng lng: axit stearic 100, vi sng(oxyt canxi) 6,1, nc 82.
- Phng php gia cng: t nng axit stearic nng chy n khong 80 0C. Ly sa
vi( vi sng (oxyt canxi) 6,1, nc 83) pha sn trc , va khuy trn, va t t rt
vo, sau khi rt xong, nhit khong 1000C khuy trn khong 2 ~ 3 gi, i thnh phn
nc bc hi; x phng canxi nng chy, khuy trn thm 20 pht na, ly ra dng mt t
th , nu sau khi ngui, n cng li, khng dnh tay th vic x phng ha hon thnh,
ly ra ngui , l x phng calcium stearate. Nhit nng chy l 980C.
3) Pha ch nht bi trn gc nha thng:
Nha thng cp c bit: 30
Dibutyl phthalate: 5,7
Dung dch nc caustic potash: 11,1
(Nng caustic potash: nc = 3:7, nc ngt tinh khit:: 55
- Phng php gia cng: nha thng vo nc, t nng cho n khi nng chy hon
ton. Ngng t nng, va khuy trn va dung dch caustic potash vo, sau tip tc
t nng nu si 1 ~ 2 pht. Ngng t nng, va khuy trn va dibutyl phthalate vo,
sau tip tc t nng, nu si 1 ~ 2 pht. Khuy trn cho ngui l c.
53

4. Tnh nng ca cc loi thnh phn hp thnh m bi trn.

a. Paraphin
- Ch tiu k thut [theo tiu chun Trung Quc GB254-77, GB1202-77] ca paraphin cng
nghip nh bng 3.11.28.
Bng 3.11.28 Ch tiu k thut ca paraphin cng nghip

s
52
52

Ch tiu k thut
Paraphin trng
s
s
s
s
s
54
56
58
60
62
54
56
58
60
62

s
52
52

54

56

58

60

62

54

56

58

2,0

1,8

1,6

1,4

1,2

1,0

1,0

2,0

1,8

1,6

1,4

khng

khng

khng

khng

khng

khn
g
khn
g

khn
g
khn
g

khn
g
khn
g

khng

khng

khn
g
khn
g

khng

khng

khn
g
khn
g

Cc hng mc
im
nng
chy, 0C

s
50
Khng thp 50
hn
Thp hn
52

Lng cha du, %

khng ln hn.
mu (chroma), s
hiu khng ln hn.
Tnh n nh nh sng,
s hiu khng ln hn.
Mi v

khn
g
Tp cht c hc v khn
g
thnh phn nc

Paraphin vng
s
s
s
54
56
58
54
56
58

khng

- Ch tiu k thut [GB446-77] ca paraphin c im nng chy cru (tnh bch lp), xem
bng 3.11.29.
Bng 3.11.29 Ch tiu k thut ca paraphin c im nng chy cao (tnh bch lp)
Cc hng mc

s
52
im nng Khng thp hn
52
0
chy, C
Thp hn
54
Lng cha du, %, khng ln 0,5
hn.
mu, s hiu ,khng ln 1
hn.
Tnh n nh nh sng, s hiu, 4
khng ln hn.
V thi
khng
Tp cht c hc v thnh phn khng
nc.
Tnh cht chy tan trong axit khng
hoc kim.

Ch tiu k thut
s
s
58
60
58
60
60
62
0,5
0,5

s
54
54
56
0,5

s
56
56
58
0,5

s
62
62
64
0,5

s
66
66
70
0,5

s
70
70
0,5

khng
khng

khng
khng

khng
khng

khng
khng

khng
khng

khng
khng

khng
khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

khng

- Ch tiu k thut [theo SYB1606-52S] ca paraphin mm, xem bng 3.11.30

54

Bng 3.11.30 Ch tiu k thut ca paraphin mm

Cc hng mc
Hnh dng bn ngoi khng m
hn
im nng chy, 0C khng thp
hn
im chp chy (flash point
h), 0C khng thp hn
Thnh phn nc, % khng ln
hn
Tp cht c hc

s 25
Mu vng nht

Ch tiu k thut
s 35
s 45
Mu vng nht
Mu vng nht

25

35

45

120

140

150

0,5

0,5

0,5

C vt

C vt

C vt

b. Stearic axit
Ch tiu k thut [theo GB523-66] ca stearic axit, xem bng 3.11.31
Bng 3.11.31 Ch tiu k thut ca stearic axit
Cc hng mc

2
206 ~ 211

Ch tiu k thut
Cp hai
Cp ba
Trng
Mu hi
vng n
vng nht
4
8
205 ~ 220 200 ~ 220

Cp bn
Vng nht
n mu
vng
16
190 ~ 220

205 ~ 210
54 ~ 570C
0,2

203 ~ 218
54
0,2

188 ~ 218
52
0,2

Cp mt
Trng trong

Mu sc v ng nh
Tr s lodin, khng ln hn
Tr s x phng ha (tr s
saponification)
Tr s axt (axit number)
im ng c, 0C (freezing point)
Thnh phn nc, % khng ln
hn

198 ~ 218
52
0,2

c. Nha thng
Ch tiu k thut ca nha thng, xem bng 3.11.32

Bng 3.11.32 Ch tiu k thut ca nha thng

Cc hng mc

Tr s axt

Ch tiu
k thut

140 ~ 185

Tr s
x phng ha
145 ~ 195

d. M b
Ch tiu k thut ca m b, xem bng 3.11.33
55

Cht bo
(lipid)
5 ~ 35

Nhit
nng chy, 0C
90 ~ 100 khi
800C mm

T trng
1,07 ~
1,09

Bng 3.11.33 Ch tiu k thut ca m b

Cc hng mc Tr s axt
Ch tiu
k thut

1 ~ 50

Tr s x
phng ha
192 ~ 200

Nhit
ng c, 0C
42 ~ 46

Nhit
nng chy, 0C
40 ~ 50

T trng
0,937 ~ 0, 953

e. M bi trn
Tnh nng k thut [GB491-65] ca m bi trn gc canxi (m mu vng)
- Cc thnh phn hp thnh, xem bng 3.11.34
Bng 3.11.34 Thnh phn ca m bi trn canxi
Thnh phn nguyn liu
X phng canxi
du ng thc vt
Du khong sn

T s phn trm trng lng hp thnh, %

ZG-1
ZG-2
ZG-3
ZG-4
ZG-5
9 ~ 14
12 ~ 17
14 ~ 20
17 ~ 24
19 ~ 26
91 ~ 86

88 ~ 83

86 ~ 80

83 ~ 76

81 ~ 74

- Ch tiu k thut, xem bng 3.11.35

Bng 3.11.35 Ch tiu k thut m bi trn gc canxi
Hng mc

Hnh dng bn ngoi

Ch tiu k thut
ZG-1
ZG-2
ZG-3
ZG-4
ZG-5
T mu vng nht n mu nu sm, trn tm thy tinh ri pht
lp m bi trn dy 1,2mm, khi kim tra bng cch soi n, thnh
mt dng kem ng u khng khuyt dng.
75
80
85
90
95

Nhit chy nh git, 0C khng

thp hn
thm thu (penetration 310 ~ 340
265 ~ 295
degree), (250C, 150g), 1/10mm
n mn (l thp, l ng thau, t yu cu t yu cu
1000C, 3h)
Kim t do (free alkali) (NaOH
0,2
0,2
%) khng ln qu
Axt hu c t do (free organic Khng c
Khng c
axit)
Tp cht hu c
Khng c
Khng c
0
Nhit s dng, C khng vt
55
55
qu

220 ~ 250

175 ~ 205

130 ~ 160

t yu cu

t yu cu

t yu cu

0,2

0,2

0,2

Khng c

Khng c

Khng c

Khng c
60

Khng c
60

Khng c
65

- Ch tiu k thut [SYB1408-59] m bi trn gc nhm, xem bng 3.11.36

Bng 3.11.36 Ch tiu k thut m bi trn gc nhm

56

Hng mc
Ch tiu k thut
Hnh dng nhn Dng kem m trong
bn ngoi
sut, trn nhn c mu
vng nht n nu sm
Nhit chy
nh git, 0C,
75
khng thp hn
thm thu,
(250C,
150g),
230 ~ 280
1/10mm

Hng mc
Tnh nng phng h

Ch tiu k thut
t yu cu

Thnh phn nc, %

Khng c

Tp cht c hc, %
Hm lng x phng %,
khng thp hn

Khng c
14

f. Du nht my
Ch tiu k thut [GB443-64] ca du nht, xem bng 3.11.37
Bng 3.11.37 Ch tiu k thut du nht my
Hng mc
HJ-10
50 C, 7 ~ 13
0

nht
ng,
centistocke
Nhit ng c, 0C, khng
cao qu
Tnh c th tan trong axt hoc
kim
Tr s axt (mg KOH/g),
khng ln hn
Tp cht c hc, % khng ln
hn
Thnh phn nc

-15

Ch tiu k thut
HJ-20 HJ-30 HJ-40 HJ-50 HJ-70 HJ-90
17 ~ 23 27 ~ 33 37 ~ 43 47 ~ 53 67 ~ 73 87 ~ 93
-15

-15

-10

-10

Khng Khng Khng Khng Khng Khng Khng

c
c
c
c
c
c
c
0,14
0,16
0,20
0,35
0,35
0,35
0,35
0,005

0,005

0,007

0,007

0,007

Khng Khng Khng Khng Khng

c
c
c
c
c
im chp chy (flash point) 165
170
180
190
200
( h) khng thp hn
n mn (l thp, l ng thau, t
t yu t
t
t yu
0
100 C, 3h)
yu cu cu
yu cu yu cu cu

57

0,007

0,007

C vt C vt
210

220

t
t
yu cu yu cu

g. Phn tch tc dng cc thnh phn ca m bi trn (xem bng 3.11.38)

Bng 3.11.38 Phn tch tc dng thnh phn ca cc loi m bi trn
S
TT

Thnh
Trng
phn m thi
Tnh nng ch yu
bi trn nhit
nht H s

dn

nhit ma st cng
thng
thng

Sc
bn

Phn tch tc dng

Paraphin

Th rn

S gim nh
khi nng
chy ln cao,
thng thng
ln hn so vi
stearic axit

Tng i
thp

Paraphin c
nng chy
cao, khi
nhit thp
d b dn

Tng i
cao

Stearic axit

Th rn

Tng i
thp

C tnh do
dai tt

Tng i
cao

X
phng
calcium
stearat

Th rn

Tng i
nh,
s
gim nh
khi

nng chy
ln cao
Tng i
nh

Tng i
cao

C do tt

Rt cao

Ly stearic lm thnh phn c bn pha ch, c

nhng thnh phn ch yu ca lp chu ng n
im nng chy rt cao, ng thi c nng lc c
do dai v tnh bi trn tt, l mt loi thnh ph
nhit cao v chu nn cao tng i l tng.

Nha thng

Th rn

Rt ln

Tng i
cao

nhit
thp dn
tng
i
ln

Cao hn so
vi paraphin
v stearic
axit

L mt trong nhng thnh phn ch yu chu n

nha thng c tc dng dnh kt v ch yu l tn
mng trt v mt ng trt, ng thi nng c
mc nht nh. Khi dng qu liu lng,b m
dnh li lm cho tnh nng bi trn ca m b x
khi lng cho vo qu nhiu, d lm cho m bi tr

M b

Th rn

Tng i
nh

Tng i
thp

C tnh do
tt

Tng i
cao

Tc dng cng tng ng nh stearic axit, n

l mt trong nhng thnh phn ch yu ca lp ch
ca m bi trn.

M bi trn
mu
vng
(m bi trn
gc
canxi,
ng
thi
bao gm c
m bi trn
gc nhm)

Dng kem

Tng
ln

Rt nh

Cc nh

L thnh phn c bn ca lp bi trn ca m.

L kt hp tt c tnh nng bi trn tt vi lp ch
).
M bi trn gc canxi c tnh chng nc tt, nh
c ha tan nht nh. M bi trn gc nhm th
bin tt.

X
phng
kali
(x
phng nc)

Na
rn

Tng
nh

Rt nh

C do
dai nht nh

C bn
nht nh

L thnh phn c bn ca lp bi trn ca m,

tng i tt hn so vi m mu vng, nhng tn
i km hn so vi m mu vng.

Nht my

Th lng

Cc nh

C tc dng bi trn cc tt, bi ln b mt m b

ma st khi khi ng, trong lp chu nn ca m b
t lng nht my c th nng cao c tnh nng

th

Rt nh

L thnh phn c bn ca lp chu nn v lp qu

bn ca n c nng cao theo s tng ca nh
s dng c th cn c vo thi tit khc nhau
c im nng chy khc nhau, thng thng nh
paraphin c chn dng c im nng chy cng
Trong m bi trn, theo s tng ln ca t l parap
ti c xu th gim .
L mt trong nhng thnh phn ch yu ca lp
qu . Trong mt phm vi nht nh ,khi tng l
nng cao nng lc chu nn, ng thi ci thin t
m. Vo ma ng cho thm mt lng thch n
bi trn, c th nng cao do, ngn nga nt n

5. Xc nh dy bi pht m bi trn ng trt.

a. Yu t nh hng ti dy m bi trn ng trt.
- Ph ti ng trt: Ph ti ng trt cng ln th cng tng dy lp m bi trn.
- Nhit : dy ti pht vo ma h phi hi ln hn so vi vo ma ng.
58

- Cht lng m bi trn: M bi trn c nng lc chu nn cao, cht lng tt, khi ti pht
c lc bm mnh th dy ca n c th gim nh mt cch thch ng.
- Lng mn hng: ng trt cng di, hnh trnh trt (tc chiu di ma st) cng ln th
lng mn hng ca m bi trn cng ln, dy ca n nn tng ln tng ng.
- Cht bi trn: Tnh nng cht bi trn tt, c th gim bt s mn hng ca m bi trn,
dy ca n cng c th gim thch ng.
- bng phng trn tru ca b mt ti pht m bi trn: B mt m bi trn cng nhn
bng, lng mn hng cng nh, dy ca n cng c th gim mt cch thch ng.
b. Xc nh dy ti pht nh nht ca lp m bi trn.
dy nh nht ca lp chu nn (bao gm c lp qu ) c th tham kho hnh 3.11.24
la chn. Khi trng lng h thy tng i ln th chn s liu ny v tng thm 1 ~ 2mm.
dy ca lp bi trn v nguyn tc l c th ph ng u lp chu nn (hoc lp qu ).

Hnh 3.11.24 ng cong dy nh nht ca m bi trn

3.11.7 Tnh ton h thy trt theo hng dc

1. Phn tch giai on h thy trt theo hng dc.
Cn c vo c im tu trt h thy, thng thng c th chia qu trnh h thy ra bn giai
on nh trong bng 3.11.39.

59

Bng 3.11.39 Phn tch giai on h thy trt theo hng dc

Giai
on
h
thy

Phm vi
chuyn ng
ca tu

c trng vn
ng

Hnh biu th

Trng thi lc hc

Giai on
th nht

T bt u trt n
khi thn tu tip xc
mt nc

Hng chuyn ng ca
tu song song vi ng
trt, trt vi gia tc
u.

1. Lc trt xung
F = PC sin - PC cos
PC ( - )
PC = P + p
2. iu kin tu bt u trt xung: tg > o

Giai on
th hai

T thn tu tip xc
mt nc n trc
khi ui tu ni ln

Hng chuyn ng ca
thn tu song song vi
ng trt nhng tc
trt gim dn.

1. Lc trt xung.
F = Psin - Pcos - R
Trong P = PC -
R = 1/1000 (6,5A + 60A) v2
2. Momen i vi u trc ca gi mi:
Momen ca lc ni: M = (L2 x1)
Momen trng lc : MP = PC . L2
3. Momen i vi u cui ca ng trt:
Momen lc ni: M = (a x1)
Trong a = S (L1 + ),
S = L1 +

h
tg

Momen trng lc: MP = PC.a

4. iu kin tu bt u ni ln (ui ni): M =
MP
5. iu kin ngn nga xy ra ui cong (lt nga):
M > MP

Giai on
th ba

T lc ui tu ni
ln n lc thn tu
ton b ni ln.

Tu ly gi mi lm
im ta chuyn ng ln
pha trn, ng thi trt
trn ng trt.

1. Tnh trng chu lc ging vi giai on th hai.

2. Trong ton b giai on, iu kin ca lc ph
hp: M = MP
3. Ngn nga xy ra iu kin mi tu b rt: H >
Tf + h

60

ngha ca k hiu

F lc trt xung, T
PC tng trng lng h thy, T
P trng lng h thy ca tu, T
p trng lng ca cc thit b h thy, T
- h s ma st ng
- gc nghing ca ng trt.
o h s ma st tnh.
R lc cn ca nc khi trt, T
A din tch mt ct ngang ln nht b phn
i vo trong nc ca thn tu, m2.
A din tch mt ct ngang ln nht b
phn i vo trong nc ca gi h thy,
m 2.
v tc trt, m/s
lc ni b phn i vo nc ca thn
tu, T.
M , M mmen lc ni, T.m
MP, MP mmen trng lc, T.m
L2 khong cch t trng tm ca trng
lng h thy n u pha trc ca gi ,
m.
x1 khong cch t ng tc dng ca lc
ni n trng tm ca trng lng h thy,
m (khi tu ni pha trc trng tm th c
tr s dng, ngc li l tr s m).
a khong cch t u cui ng trt n
trng tm trng lng h thy, m.
L1 khong cch t trng tm trng lng
h thy n u sau ca gi ui tu.
- chiu di b phn di nc ca
ng trt.
S hnh trnh trt tnh t on cui ca
giai on th nht.
h khong cch t ng nc ch mt ct
ngang trng tm ca trng lng h thy n
cnh y ca tm trt, m; (khi v tr ca
mt ct ngang trng tm cha trt vo
trong nc, th ly tr s m).
H su nc y sng ti u cui
ng trt, m.
Tf mc nc mi tu sau khi tu h thy,
m.
H su nc u cui ng trt cch

4. Sau khi xy ra mi tu b rt, iu kin ngn

nga va chm vo y sng:
H 2T1 - H

Giai
on
th t

T khi thn
tu ton b ni
ln n khi s
chuyn ng
ca tu hon
ton chm dt.

Do qun tnh tu
tri v pha trc,
ng thi c kh
nng lc dc,
chuyn ng ln
cao h xung.

1. iu kin tu ni ln hon ton: PC

=
2. Giai on ny nn tnh ton tnh n
nh xem c y khng.
3. Giai on ny nn tnh nghim
xem hnh trnh xng ti theo qun
tnh, phng tng vo b i din.
Cn c kinh nghim hnh trnh xng
ti theo qun tnh ca s trt ca tu
c khong 2 ~ 3 ln chiu di ca
tu.

61

mt nc, m.
h cao ca y tu cch mt ng trt
ch gi mi tu, m.

2. Tnh ton h thy theo hng dc.

a. Ni dung tnh ton.
i vi vic h thy trt theo hng dc, trong tnh trng thng thng ch lm php tnh
tnh lc hc m khng lm tnh ton ng lc hc.
Ni dung tnh lc hc ch yu tnh ton h thy bao gm:
- Trng lng h thy tu PC (hng s).
- Lc ni ca tu cc hnh trnh trt khc nhau.
- Mmen MP ca trng lng h thy i vi u trc ca gi mi tu (hng s).
- Mmen M ca lc ni i vi u trc gi mi tu.
- Mmen MP ca trng lng h thy i vi u cui ca ng trt.
- Mmen M ca lc ni i vi u cui ca ng trt.
Mc ch ca tnh ton h thy l tm cc tr s k trn, ng thi ly kt qu v thnh mt
ng cong h thy.
b. Phng php v cc bc tnh ton.
Bc th nht: Lit k ra cc s liu nguyn thy cn thit tnh ton bao gm:
- Cc kch thc ch yu ca tu:
Tng chiu di, m
Chiu di ng nc khi ti y, m
Chiu di gia hai ng vung gc m
Chiu rng tu, m
Chiu cao mn, m
Mn nc, m
- V tr ca trng lng h thy v trng tm:
Trng lng h thy PC (bao gm c trng lng ca thit b h thy), t
V tr trng tm theo hng dc, xg (tnh t sn gia tu).
Khong cch t trng tm n u sau gi ui tu L1, m.
Khong cch t trng tm n u trc gi mi tu L2, m.
Mmen MP ca trng lng h thy i vi u trc ca gi mi tu, T.m
- Mc thy triu
La chn theo lch h thy.
- dc ca ng trt v sng chnh.
dc ca ng trt
dc ca sng chnh ca tu
Chiu di b phn di nc ca ng trt, , m
su nc y sng ca u cui ng trt H, m
su cch mt nc ca u cui mt ng trt H, m
Hnh trnh trt khi tu bt u i vo nc S, m
cao ca mt y mng trt cch ng nc ti ch mt ct ngang trng tm khi tu bt
u i vo trong nc h, m (ly tr s m).
Bc th hai: Chia tch ra hnh trnh trt xung (gi tt l hnh trnh trt) S, ng thi
cn c vo hnh trnh trt tm mn nc mi tu T f v mn nc ui tu Ta ti v tr
.
tin vic tnh ton, thng thng ly giao im gia ng c bn ca y tu vi mt
nc lm im s khng ca hnh trnh trt (tc l bt u tnh t cui giai on th nht
ca vic h thy), khong cch gia cc hnh trnh trt l 2 ~ 3 ln khong cch sn l
thuyt ca tu.
62

Bc th ba: Tnh ton lc ni v v tr tm ni cc hnh trnh trt. Phng php tnh

ton c th tin hnh theo bng 3.11.40.
Bng 3.11.40 Bng tnh lc ni v v tr tm ni ca cc hnh trnh trt
Hnh trnh trt S = m
S
sn
thuyt(tnh
gia tu )
I
0
1

m-1
m

Cng
S hiu chnh

Mn nc mi Tf = m
Mn nc ui Ta= m

l
Din tch mt ct ngang
t B phn mi
B phn ui
II

III

m-1
m

m-1
m

1
(
2

(II) (III)

(I) x (IV)

IV
o
1 - 1

V
0
1 - 1

m-1 - m-1
m - m

(m-1) ( m-1 - m1)

m( m - m)

1
m (
2

+ m)

Cng sau khi

1
hiu chnh
L
'
Cng thc tnh
3
Th tch chim nc: V =

1 , (m )
2m
ton
Lc ni: = . , (T)
'2
L
' , (m)
V tr tm ni: xc =
2m
1
Mmen th tch chim nc: M =

+ m)

L
L
(
2 xg 1), (m3.m)
2m 2m

Trong cng thc:

L chiu di ng nc ca tu, m
t trng ca nc, t/m3, nc ngt ly 1t/m3, nc bin ly 1,025t/m3
Bc th t: Tnh ton mmen lc ni v mmen trng lc, phng php tnh ton nh bng
3.11.41.
Bng 3.11.41 Bng tnh mmen lc ni v mmen trng lc
Cc hng mc

n v K
hiu
Hnh trnh trt
m
I
3
Th tch x nc
m
II
3
Mmen th tch x nc
m .m
III
Khong cch t ng tc dng lc m
IV
ni n trng tm h thy
63

Cng thc tnh ton

S
V
M
x1 = (III)/(II)

Kt
qu
tnh ton
S1, S2 Sm

Lc ni
Cnh tay n t ng tc dng
ca lc ni n u trc gi
mi tu.
Mmen ca lc ni i vi u
trc gi mi tu.
Cnh tay n t ng tc dng
ca lc ni n u cui ng
trt.
Mmen ca lc ni i vi u
cui ng trt.
Khong cch t u cui ng
trt n trng tm h thy.
Mmen ca trng lng h thu i
vi u cui ng trt.

T
m

V
VI

=
L2 x1

T.m

VII

M = (V) x (VI)

VIII

S (L1 + + x1)

T.m

IX

M = (V) x (VIII)

a = S (L1 + )

T.m

XI

Mp= a xPc

Bc th nm: Tnh lc ni ca cc hnh trnh trt tng ng v xin cn bng.

Khi tnh ton ,ta gi nh dc ca hnh trnh trt v sng chnh , trc ht theo bng
3.11.40 tnh ra lc ni trng thi , sau tin hnh tnh ton cn bng theo bng
3.11.42.
Bng 3.11.42 Bng tnh lc ni v nghing
cn bng ca cc hnh trnh trt sau khi ui tu ni
M
Hnh trnh
dc sng
L2 - S

M = (I) x (III)
x1 =

trt gi nh
chnh gi
I
II
III
IV
nh
S1
1/100
2/100
3/100
4/100
...
1/100
2/100
3/100
4/100
Sn
1/100
2/100
3/100
4/100
Bc th su: V ng cong h thy,ng ny c hnh dng nh hnh 3.11.25.

64

Hnh 3.11.25 ng cong h thy

Bc th by: Phn on iu kin an ton h thy tu.
Bc th tm: Tnh ton lc nn gi mi tu.
- T ng cong h thy ,ta tm c ti trng tp trung ca gi mi tu khi ui tu ni
l NS.
- Tnh ra p lc trn n v din tch ca gi mi tu: PS =

NS
lSl b

Trong cng thc:

PS p lc trn n v din tch ca gi mi tu.
NS p lc gi mi tu, T
lS chiu di gi mi tu, m
bS chiu rng mng trt
Bc th chn: Tnh ton chiu cao n nh ban u:
ho = Zm Zg
Trong cng thc:
ho chiu cao n nh ban u, m
Zm cao ng c bn ti trng tm tu, m
Zg cao ng c bn ti tm n nh ngang ca tu h thy,m
3.11.8 Chun b cng ngh v trnh t thao tc h thy trt theo hng dc
I. iu kin cn h thy tu
1. Cc mi hn ca cc tm v bao thn tu pha di hm tu v boong tu c kim
nghim theo quy nh v t yu cu, b phn khng t yu cu c loi b v sau
khi kim tra li, t yu cu.
2. Cc ph kin ca phn thn tu di nc u lp t xong, cht lng ph hp yu
cu.
3. C cng trnh thn tu pha di vch hm v boong tu hon thnh, t yu cu kim
tra kn.
4. Cc kch thc ch yu o c xong, cc k hiu du mn nc gia tu,mi, ui tu
c ng kim xc nhn.
5. Cng trnh sn v ngoi ca thn tu (b phn di nc) xong, cht lng ph hp
yu cu, lp sn cui cng hon ton kh.
6. Cc s liu v h thy hon chnh.
II. Cng tc chun b cng ngh h thy trt theo hng dc
1. Cn c vo trng lng h thy xc nh cao ca mc nc h thy v cc bin
php tng ng.
2. Cn c vo tnh ton h thy xc nh ngn nga mi tu b ri rt hoc ui tu b
cong, xem c phi gia cng them hoc p dng nhng bin php khc.
3. Cn c vo trng lng h thy v tnh ton h thy xc nh p lc ln nht b phn mi
tu.
4. Cn c vo kinh nghim h thy v trng thi k thut ca nh my xc nh p dng
phng php cng ngh h thy no (p dng phng php thng thng hay loi b gi
mi tu).
65

5. Cn c vo p lc ln nht ca b phn mi tu thit k kt cu gi mi tu hoc

chn dng dm ngang h thy, khi p dng cng ngh khng c gi mi, th cn c vo
y xc nh chiu di tip xc c hiu qu v v tr ca m mi tu.
6. Xc nh dc ca ng trt (thng thng khi cn k xc nh).
7. Cn c vo lc trt xung chn cc dng c kha trt.
8. Cn c vo ma trong nm v trng lng h thy chn m bi trn ng trt, v
quyt nh dy lp m.
9. Xut pht t cc yu t an ton, n nh, ngn nga s bin dng ca thn tu v phng
php tho mng trt sau khi h thy chn v b tr cc thit b h thy khc.
10. V bn v b tr h thy.
11. Nu ra bng k cc vt liu v trang b cn thit dng h thy.
III. Xc nh cc yu t ca cng ngh h thy khng c gi mi tu.
1. Chiu di tip xc c hiu qu ca g m b phn mi tu.
S xon cong n hi sinh ra khi ui tu ni ln lm cho mt chiu di nht nh ca thn
tu b phn mi tu nm t ln trn g m ca mng trt, do khi ui tu ni ln p
lc b phn mi tu sinh ra s phn b trong on chiu di ny. Chiu di ny gi l Chiu
di tip xc c hiu qu, tr s ca n c phng tnh theo cng thc di y:
Le = k.Lc
Trong cng thc:
Le chiu di tip xc c hiu qu
Lc chiu di ca mng trt
k h s ly k = 0,1 ~ 0,2. Khi kch c ca tu tng i ln, hoc khi g m ca mng
trt b tr tng i dy, ly k nghing v tr s nh, ngc li ly k nghing v tr s ln.
2. p lc ca g m phn mi tu v s phn b.
S phn b p lc ca g m phn mi tu khi ui tu ni ln, c lin quan n sc bn, s
lng v v tr b tr ca g m. Trung tm p lc t chnh gia t t di chuyn n mi tu,
trong trng hp g m b tr u, g m chu ti ln nht khng phi l m mi tu
m l phn gia ca chiu di tip xc c hiu qu (c khong trong phm vi 40 ~ 60%).
Khi ui tu ni, p lc ng bnh qun g m b phn mi tu:
_
_
P
d W
p = 2n hoc p = 2n
_

p lc ng ln nht: Pmax = u p
Trong :
p p lc ng bnh qun ca g m b phn mi tu khi ui tu ni. p khng ch trong
phm vi 294 ~ 490kN (30 ~ 50T) l thch hp.
Pmax p lc ng ln nht ca g m b phn mi tu khi ui tu ni. Pmax nn khng
ch di 735kN (75T) l thch hp.
n s g m trong phm vi chiu di tip xc c hiu qu (mt bn).
W trng lng h thy ca tu, t
P phn lc ui tu ni c c do tnh ton, T
d h s, ly d = 0,20 ~ 0,30
u h s, ly u = 1,5 ~ 2,25
3. Xc nh v tr ca m mi tu
Sau khi loi b gi mi tu, nhng g m b tr u mt ca mng trt c gi l
m mi tu.

66

Xut pht t gc nghing tuyn hnh phn mi tu, v tr ca m mi tu nn t v tr gi

mi tu ban u di chuyn dn v pha sau mt on. Khong cch dch v pha sau nn
xt n cc yu t di y:
- trnh do m mi tu di chuyn v pha sau, tm m b rt ngn do dn n kh
nng sinh ra hin tng mi tu b rt.
- trnh do m mi tu dch qu v pha trc, lm cho gc kp gia ng c bn
vi mt ct ngang thn tu ch m mi tu qu ln m dn n kh nng g m dch
trt ra bn ngoi.
Hnh dng mt ct ngang thn tu ch m mi tu xem hnh 3.11.26. iu kin trnh
cho g m dch trt ra bn ngoi l:
tg

+ f
1 f

Trong cng thc:

- gc kp gia ng mt ct ngang v ng c bn.
- h s ma st gia thn tu vi g m, ly = 0,4 ~ 0,6
f h s ma st gia mng trt vi ng trt. Khi p dng ng trt c bi m, ly f =
0,03 ~ 0,035
Khi p dng ng trt con bi ln ly f = 0,025

hnh 3.11.26 Hnh biu th m mi tu chu lc khi ui tu ni ln

4. Cc yu t xt n cng ngh h thy bng dm ngang
- Khi b tr cn k trn tu cn tnh ton cao ca ng c bn sao cho d dng t
dm ngang vo. Thng thng khong cch t mt ng trt n y tu khng nh qu
800 ~ 850mm.
- S lng ca dm ngang h thy : b phn mi ch yu xt n dm c th chu ng p
lc b phn mi khi ui tu ni ln, v c th truyn i mt cch hp l p lc ny ln
ng trt; phn ui nn c th nng gi mt cch hiu qu trng lng b phn ui
tu, v phn phi n mt cch hp l ln ng trt.
- B tr dm ngang h thy:nn tn lng khng cho mi tu v b phn ui tu th ra
ngoi qu ln (c bit l b phn ui), ng thi phi trnh b tr lm cho tnh trng chu
ng xu i, nh hng n s truyn lc v tnh an ton ca qu trnh h thy, v tr lp t
dm ngang cn phi tn lng chn ch kt cu thn tu tng i bn chc trnh thn tu
b bin dng.
- Dm ngang mi, ui tu v dm ngang b phn mi ch trung tm p lc ui tu ni,
nn c nng lc chu ti tng i ln, khi cn thit nn tin hnh kim tra sc bn.
67

- Gia mt dm ngang vi y tu nn c mt khe h nht nh. Ti ch ng trung tm

khng lm im chu ng, gia n cng nn lt g tm bo v thn tu.
- Gia mt dm ngang vi ng trt nn cha cao y tin vic lp rp mng
trt.
- Khi b tr mng trt, nn trnh ch u ni ca mng trt di dm ngang.
- Sau khi dm ngang i vo trong nc sc cn ca nc tng i ln; khi dng h thy
tu nh hoc khi dc dng trt tng i nh, phi d tnh nh hng ca dm i vi
tc trt xung.
- Dm ngang phi c treo trn tu bng dy cp tin ly ra sau khi h thy.
5. Cng tc chun b an ton trc khi h thy .
- ng tt c l vo trn tu, ca s mn tu, ca van y bin v ca kn nc ca tt c
cabin v np hm tu kn nc, bo m tnh kn nc ca thn tu.
- Tt c cc kp dy cho , ct tr buc tu v thit b buc neo u phi lp xong, hn chc
chn.
- Bnh li v chn vt phi c c nh tht chc chn.
- C nh tt c cc vt c th di ng trn tu, ng thi cn c vo yu cu cng ngh
bm y hm nc dn c lin quan nhm bo m tnh n nh h thy.
- Chun b neo mi tu.
- Lm gn gng tu , khng cho cc vt cn tr tu h thy.
- Thit lp ct tiu mc nc , bt u ba ngy trc khi h thy, nh gi quan trc s thay
i ca mc nc v su nc u cui ng trt v ghi chp li cn thn.
6. Cng tc kim tra trc khi h thy tu.
- Kim tra cng tc chun b an ton trc khi h thy.
- Kim tra v tr gi h thy c tip xc kht vo thn tu hay khng.
- Kim tra gi mi ui tu xem c chc chn khng, hoc dm ngang h thy, hoc s b
tr ca g m mi tu c ph hp yu cu khng.
- Kim tra khong cch trung tm ng trt (i chiu h s) xem c ng khng.
- Kim tra dng c kha trt lp t c chc chn khng, s lin kt c tt khng.
- Kim tra con i mng trt u mi tu xem lp t c tha ng khng.
- Kim tra s ti pht m bi trn ng trt hoc h thng vin bi ln xem c ph hp
yu cu khng.
- Kim tra s lng v v tr ca ti dn h thy xem c ph hp yu cu khng.
- Kim tra vic sn dm li thn tu sau khi tho b cn k h thy xem c hon ho khng.
- Kim tra mc nc h thy xem c chnh xc khng.
7. Trnh t thao tc h thy tu
Khi h thy tu thng thng theo trnh t di y thao tc:
- ng cht nm g mt mng trt ton b tu.
- Loi b cn k sng chnh h thy cn k gia.
- Loi b cn k sng chnh h thy cn k bin (nu c nhiu dy cn k bin, th ln lt
tho b t gia ra bn ngoi).
- Kch cht con t u pha trc tm trt.
- Tho b dng c kha trt ph tr (thng thng tu c va, c nh khng c).
- Tho b dng c kha trt chnh.
3.11.9 Phn tch s c h thy trt theo hng dc
68

Nhng s c c th pht sinh trong qu trnh h thy tu theo hng dc, xem bng 3.11.43.
Bng 3.11.43 Phn tch s c h thy trt theo hng dc
Loi hnh
s c
H thy b
cn
tr,
gia ng
b ngng li

ui tu
cong hoc
ui tu
chi
xung

Nguyn nhn s c

Ngn nga v bin php x l

1. Lp m bi trn khng bng

phng.
2. Nng lc chu nn ca m bi
trn khng t, trong khi trt b ph
hng.
3. M bi trn qu mm, tri nng
b chy ra.
4. M bi trn b dnh kt, nh
hng n s trt xung.
5. Lc bm ca m bi trn khng
, to thnh s bong v.
6. Khe h gia ng trt v mng
trt qu nh, xy ra hin tng kt
cng .
7. ng trt b bin dng.
8. Tc trt khng .
9. Lc cn nc ca dm ngang h
thy hoc nhng trang b h thy
khc qu ln.

Trc khi thi cng phi ch :

1. M bi trn pha ch chnh xc.
2. Nm vng cng ngh ti pht m
bi trn, bo m cht lng bi du
m.
3. ng trt vi mng trt phi gi
khe h nht nh.
4. ng trt c bn y .
5. La chn hp l dc ca ng
trt.
6. Phng tnh nh hng ca dm
ngang h thy i vi tc trt, p
dng bin php tng ng.
Sau khi xy ra s c c th p dng:
1. Dng kch thy lc y mng trt.
2. Dng dy thng ko h tr.
3. Dng tu ko ko dt.
4. Khi cc bin php trn khng hiu
qu th c nh tr m tu, tho mng
trt bi m li.
Cn c vo s liu tnh ton, trc khi
thi cng p dng nhng bin php di
y:
1. Tng dc ca ng trt.
2. Ko di chiu di ng trt h
thy.
3. t ti dn b phn mi tu.
4. t them hm ni
5. i n mc triu ln mi h thy.
Trc khi thi cng p dng nhng bin
php di y:
1. Ni di chiu di ng trt di
nc.
2. t ti dn b phn ui tu
3. i n mc triu cng mi h
thy.
Trc khi thi cng p dng nhng bin
php di y:
1. Lp thm neo hm hoc dy thng
hm.
2. Lp tm lc cn pha sau bnh li .
3. Dng dy cp thp lp trn thn tu
ko r vt nng trn b.

Trc khi b phn ui ni ln,

trng tm ca tu ra khi u cui
ca ng trt, lm cho mmen
trng lc i vi u cui ng
trt ln hn mmen ca lc ni i
vi u cui ng trt.

Mi tu b Khi gi mi tu ri khi ng
rt
trt, lc ni vn nh hn trng
lng h thy.

Sau
khi Tc trt xung qu ln
trt
xung, tu
trt
di
khng
dng.
69

Gi mi p lc gi mi tu qu ln, sc
tu b nt bn khng .
v.

Dng
c
kha trt
mt
tc
dng, cha
bung ra th
trt.

Ch lp dng c kha trt v gia

phn pha trc mng trt ca n
vi thn tu lc ma st nh hn lc
trt xung.

4. Gim nh dc ca ng trt.
Trc khi thi cng p dng nhng bin
php di y:
1. Chn ly dc ca sng chnh
tng i nh.
2. Gim dc ca ng trt.
3. Gim bt trng lng h thy.
4. Tng thm ti dn b phn ui
tu.
5. Gia cng gi mi tu.
6. p dng cng ngh h thy khng c
gi mi tu, tng thm mt g
m trong chiu di tip xc c hiu
qu.
Trc khi thi cng:
Dng c kha trt khng nn b tr
qu v pha trc. i vi tu nh,
pha trc im gia thn tu (3 ~ 5)s;
i vi tu ln, trc im gia thn
tu (7 ~ 8)s, (s khong cch sn ).
Sau khi s c xy ra: Lp tc ng thi
nh bung kha trt hai bn cnh.

3.11.10 H thy bng ti kh (air bag launching)

Ti kh l nhng ti cao su bm khng kh c dng rng ri trong hang hi lm phng
tin m va cho tu,dng trong cng tc trc vt tu.

Launching
Launching cradle
Holding mechanism
Forward poppet
Pivoting action
Conventional slipway
Bilge block
Keel block
Steel box
Ground way ng trt ,sliding way-mng trt
Release arrangement
Arresting arrangement
Wooden mask

70