E-Dagang

Pengenalan Perdagangan Elektronik

TAJUK 1
1.0

SINOPSIS
Tajuk ini menjelaskan secara terperinci bagaimana e-Dagang memainkan peranan yang

penting dalam mengintergrasikan perniagaan dengan teknologi maklumat.Bagaimana dua

kemahiran bidang ilmu yang berbeza bergabung untuk menghasilkan satu bidang baru yang
hebat dalam perniagaan.
Pada masa kini, rangkaian komputer merupakan laluan yang sangat penting.Kebanyakan
bentuk maklumat kini boleh disimpan dan diproses secara elektronik.Kesan kumulatif
perdagangan elektronik adalah satu keperluan untuk pengurusan maklumat yang teliti dan
merupakan pilihan yang mesti dibuat mengenai rangkaian teknologi. Pilihan ini melibatkan
pertukaran antara kelajuan, kebolehpercayaan, dan kos.Telekomunikasi menyediakan
banyak contoh situasi di mana firma-firma dan individu sanggup membayar satu premium
untuk QoS
1.1

HASIL PEMBELAJARAN
1.1.1

Mengintergasi dan menilai persekitaran E-dagang, teknologi,

ekonomi, organisasi dan pengguna.
1.1.2

Memahami

bagaimana

perspektif

yang

berbeza

mendefinisikan

perdagangan elektronik.
1.1.3 Boleh menerangkan peranan yang dimainkan oleh pemasaran dan teknologi.
1.1.4 Boleh menamakan secara terus prinsip teknologi dalam perdagangan elektronik.
1.1.5

Faham bagaimana teknologi dan automasi baru merubah dunia koperat.

1.1.6 Faham bahawa internet bukan suatu medium elektronik tetapi medium peer-topeer.
1.1.7 Faham mengapa maklumat, terutamanya paten pembelian, sangat bernilai.
1.1.8

Boleh menerangkan lima cara untuk mencipta nilai maklumat.

1.2

KERANGKA TAJUK-TAJUK

Pengenalan
Perdagangan
Elektronik

Intergrasi
Perniagaan

1.3

Peruncitan

Teknologi dan
Masyarakat

Jenis-jenis Perniagaan
Internet
Produk
Perkhidmatan

PENGENALAN
Mendefinisikan perdagangan elektronik adalah lebih sukar berbanding menerangkan
tentang perdagangan. Ia adalah kerana perdagangan elektronik ini bergantung kepada
teknologi yang menjadikan ia subset kepada dunia perdagangan yang luas.
Perkembangan servis adalah input kepada aktiviti yang menggambarkan
kerumitan mengkategorikan produk dan penglibatan perniagaan dengan perdangangan
elektronik. Ia juga menyokong kenyataan bahawa perniagaan berkaitan infrastruktur
telah berkembang pesat ke dalam aktiviti-aktiviti lain. Keperluan untuk mengenalpasti
kaedah untuk nilai tambah, dan untuk mengasingkan ia dari mekanik perlaksanaan
adalah jelas.
Peranan yang dapat dikenalpasti di dalam model ini sudah dikenalpasti dalam
dunia perdagangan yang meluas, yang berfungsi untuk memperjelaskan had praktikal
aplikasi teknologi kepada perdangangan. Asas ini akan membantu perkembangan pelan
perniangaan dan metrik untuk penilaian.

DEFINISI PERDAGANGAN ELEKTRONIK

Berdasarkan kepada sumber yang berlainan, perdagangan elektronik mempunyai

definisi yang berlainan.

Dari perspektif ahli ekonomi, perdagangan elektronik adalah alat yang menyampaikan
keinginan pembeli dan perniaga untuk mengurangkan kos sambil menambah kualiti

barangan dan meningkatkan kepantasan servis penghantaran.

Dari perspektif pegurusan, perdagangan elektronik adalah aplikasi teknologi ke arah

penggunaan jentera dan aliran kerja sesuatu perniagaan.

Dari perspektif pemasaran, perdagangan elektronik adalah pengangkutan yang baru
bagi menyediakan maklumat kepada sesuatu target pasaran melalui pengiklanan,

promosi dan publisiti.

Dari perspektif teknologi, perdagangan elektronik bermakna penghantaran maklumat,
produk, perkhidmatan dan bayaran melalui rangkaian komputer.
Setiap satu perspektif adalah berguna bagi memahami dan melaksanakan pelan
perniagaan perdagangan elektronik. Di dalam pelan perniagaan tersebut, perspektifperspektif tersebut digabungkan untuk membentuk satu kenyataan tentang bagaimana
perdagangan elektronik akan digunakan bagi mendapatkan keuntungan kepada
syarikat.
Dengan menggabungkan perspektif ekonomi dengan pengurusan, kita boleh
mentafsirkan tugas yang perlu dibuat untuk memastikan perdagangan elektronik
berhasil. Melihat

perdagangan sebagai sistem di mana transaksi adalah interaksi

antara pembeli dan perniaga yang menyediakan rangka kerja untuk mengenalpasti
peranan yang dimainkan oleh watak-watak dalam sistem tersebut.
Setiap transaksi memerlukan kebenaran dan pembayaran apabila barangan atau
perkhidmatan diterima. Penggunaan teknologi untuk meningkatkan tahap efisyen dalam
sistem dan mengubah perdagangan kepada perdagangan elektronik. Penggabungan
perspektif ekonomi dengan pemasaran, memasukkan transaksi sebagai sebahagian dari
komunikasi. Masyarakat, di pihak mereka atau syarikat mereka, membuat keputusan
tentang produk dan perkhidmatan yang menyediakan nilai yang terbaik bagi wang
mereka. Komunikasi pasaran adalah berfungsi untuk memaklumkan, mengingatkan dan
memujuk pelanggan mengenai nilai wang sebelum dan selepas pembelian. Teknologi
menyediakan produk baru untuk dimaklumkan kepada pelanggan dan cara terbaru
untuk memaklumkannya kepada pengguna.
3

Gabungan antara pengurusan dengan pemasaran akan menghasilkan

projek. Peranan pengurus adalah untuk merancang, melaksana, menilai dan mengawal;
manakala peranan pemasar adalah menaksir, menilai dan menambahbaik. Melalui
kerjasama, mereka boleh manafsirkan kos dan faedah projek yang dijalankan,
menangani projek dengan baik dan memulihkan hubungan kewangan kedua-dua pihak
dalam transaksi. Dalam perniagaan moden,peranan teknologi maklumat dalam
pengurusan projek adalah kritikal, berlanjutan dari pemprosesan perkataan yang
digunakan untuk mencetak kertas kerja projek, database digunakan untuk mengumpul
data pencapaian, sebagai alat untuk menganalisis data dan mentafsir kedudukan
semasa projek.
Penggabungan

perspektif

teknologi

dengan

mana-mana

perspektif

lain

bermakna meletakkan rangkaian komputer untuk digunakan. Rangkaian ini mestilah

mencapai melepasi sempadan organisasi tunggal, dan termasuk alat untuk mengumpul
data, analisis dan penyebaran maklumat. Dalam prinsip teknologi, penggunaan
perdagangan elektronik secara terus adalah; pelanggan atau perkhidmatan komputer,
telekomunikasi yang canggih, multimedia dan hypermedia, sistem pemerolehan semula
maklumat, pengurusan pesanan, pengurusan aliran kerja dan tulisan rahsia. Setiap satu
memainkan peranan dalam menjadikan perdagangan lebih mudah dan efisyen dengan
mengurangkan kos dan menyediakan maklumat yang lebih baik.

Cabarannya adalah untuk mengakses produktiviti baru yang didbina dengan

kepakaran teknikal dan automasi. Aset digital tidak digunakan dalam satu bentuk sahaja,
di mana maklumat boleh digunakan semula dalam pelbagai bentuk pada kadar kos yang
rendah. Skala ekonomi baru membenarkan syarikat kecil untuk meliputi kawasan
geografi yang luas dan menandingi syarikat yang besar secara berkesan. Skop ekonomi
baru membolehkan kedai yang tunggal menawarkan pilihan produk yang akan meliputi
95 peratus daripada produk.
Perdagangan elektronik hampir merangkumi sebarang jenis transaksi komersial.
Perdagangan

elektronik

tradisional

melibatkan

perniagaan

perniagaan-kepada-

perniagaan atau perniagaan-kepada-transaksi kerajaan, dijalankan ke atas sistem

4

hakmilik tertutup berbanding ke atas akses terbuka internet. Perubahan maklumat

distruksturkan, berorientasikan kesan audit dan rutin. Unsur-unsur tersebut berkait
dengan kebolehan pemprosesan data dan rangkaian sistem yang dibangunkan.
Internet dan perkhidmatan yang dipanggil World-Wide-Web (WWW atau Web)
telah menjadi sempadan komunikasi kepada pertumbuhan pesat rangkaian komputer.
Internet adalah seni bina baru, sebuah struktur kemudahan

maklumat yang besar,

perkhidmatan komunikasi dan media. Ianya dapat menawarkan akses yang mudah bagi
pembeli dan juga peniaga dalam skala global. Penggunaan internet dalam platform
komersial merupakan suatu kemajuan.
Terdapat kesepakatan universal kepada transaksi komersial bagi semua jenis
gabungan

perniagaan,

individu

dan

kerajaan

yang

akan

membentuk

tahap

perkembangan yang seterusnya dalam perdagangan elektronik. Akan tetapi, dalam hal
ini, perdagangan tidak akan terhad kepada penjualan barangan dan perkhidmatan
sahaja. Syarikat perkongsian akan menggunakan Web secara dalaman untuk mencipta
sebuah smart enterprise. Kerajaan menggunakannya untuk mengurangkan kos dan
menghasilkan perkhidmatan yang berkualiti tinggi. Masyarakat telah mengakses secara
meluas

sumber

maklumat

yang

berkembang

pesat

dan

juga

kepelbagaian

perkhidmatan.
Penggunaan internet, melalui Web, merupakan sebuah perluasan kepada keperluan
asas manusia untuk berkomunikasi dan menyatakan idea. Kabarangkalian yang
terdapat dalam hal ini adalah sangat meluas ;

Dari segi kepentingan perkhidmatan perubatan, doktor terpaksa berjumpa dan

merawat pesakit dalam masa yang singkat atau terhad. Perkongsian penggunaan
laman web oleh ahli fizik dan pesakit mereka akan membantu meningkatkan

keperluan pesakit untuk terlibat lebih proaktif dalam penjagaan kesihatan mereka.
Pengeluar yang besar mewujudkan spesifikasi mereka secara online, mengurangkan
penangguhan

pengedaran,

dan

meningkatkan

skop

pengedaran.

Dengan

terdapatnya maklumat pada spesifikasi, rekaan, firma tersebut dapat menjalankan

operasi ke atas peluang yang benar-benar mengikut kemampuan mereka,
mengurangkan risiko dan kos bertaruh atas peluang yang bernilai tambah.
5

Bilangan kedai yang boleh dilawati secara online jauh melebihi perniagaan yang
boleh didapati secara terus atau runcit. Pelanggan tidak lagi hanya bergantung
kepada kedai-kedai yang terpaksa dicari mahupun bergantung kepada katalog yang
diterima melalui pos. secara online, pelanggan boleh membeli barangan dari kedaikedai yang terdapat di negeri atau Negara lain dan juga boleh mendapatkan produk
yang tidak wujud dalam format tradisional.

1.3.1

INTEGRASI PERNIAGAAN
Proses perniagaan dianggotai secara tidak tetap dan juga dalam kumpulan yang

berselerak. Menyedari potensi persekitaran yang memerlukan sumbangan projek

infrasturktur yang membantu masyarakat untuk berkomunikasi, bekerjasama dan
menguruskan perkongsian tugasan dengan cara yang bersepadu. Tanpa perancangan
yang teliti, dimensi pengurusan proses boleh menggunakan lebih banyak sumber
berbanding projek itu sendiri. Dari segi rangkaian, persekitaran ini mempunyai model
rangkaian yang kurang baik dan memberikan tekanan yang sangat besar ke atas
keperluan perhubungan dan pengurusan rangkaian.
Perisian digunakan oleh individu atau kumpulan untuk mencipta,menganalisis
atau mengubah data yang berhubung dengan langkah kerja yang spesifik dan disiplin.
Perisian yang menguruskan maklumat (contoh: memastikan kesepaduan, ketepatan,
lengkap, meluas dan relevan) adalah pada masa dahulunya spesifik kepada suatu
jabatan.
Untuk menguruskannya secara lebih berkesan, suatu kelas baru perisian integrasi
enterprise telah dibina. Kebiasaannya, sistem ini digubah dalam tiga bahagian :

Pengkalan data teknologi : perkongsian gedung yang mengandungi perincian

dan spesifikasi semua bahan, produk dan peralatan.

Sistem perancangan : aturan pengeluaran untuk suatu tempoh masa termasuk

penjadualan personel dan keperluan bahan mentah.

Pengukuran pencapaian : membandingkan pencapaian sebenar dengan
perancangan.

Sistem tersebut melepasi sempadan organisasi tunggal untuk mengitegrasi

kontraktor, pembekal dan juga pelanggan. Ia memastikan standard dan mengurangkan
6

kepelbagaian

(ketidakseragaman),dan

menjurus

ke

arah

kebolehramalan

dan

kebolehpercayaan yang diperlukan untuk ramalan yang tepat. Kehadiran maklumat dan
komunikasi yang kerap mewujudkan kolaborasi yang berkesan. Rangkaian bertumbuh
sebagai rakan kongsi perniagaan sebagaimana pepatah dont work harder, work
smarter!.
1.3.2

PERUNCITAN
Bolehkah imej nyata menggantikan kepuasan memilih produk, merasa material

dan tekstur atau keteguhannya, mencubanya (jika pakaian) atau duduk di atasnya (jika
ianya sofa) sebelum membuat keputusan untuk membelinya? Peruncit menghadapi
pelbagai cabaran dalam usaha untuk menjalankannya melalui internet. Transaksi
sebegini dilindungi oleh rangka kerja undang-undang, cukai dan perkara yang
melibatkan kepercayaan. Salah satu cabaran ialah untuk malaksanakan prinsip asas
yang wujud dalam dunia fizikal kepada rangka kerja tidak berstruktur kepada dunia
sebenar untuk mewujudkan proses yang selari.
Sebagai tambahan kepada isu seperti meningkatkan keyakinan pengguna terhadap imej
digital dan meringkaskan proses pemulangan kerosakan atau barangan yang tidak
dikehendaki, arkitek kepada persekitaran peruncitan sebenar perlu mempertimbangkan
keselamatan data dan hak peribadi pengguna.
Masalah keselamatan, terutamanya melibatkan internet wujud dalam pelbagai bentuk.
Virus dalam fail, email ugutan, kecuaian sistem pentadbiran, dan pelbagai kelemahan
yang perlu dihadapi. Menggunakan perisian anti-virus, menghalang email dari sumber
yang tidak diketahui dibuka, dan menggunakan pertimbangan yang baik mengenai
pembayaran dengan kad kredit di web merupakan penyelesaian.
Penyelesaian lain adalah lebih sistematik ; sebagai contoh, sistem penghantaran
digital. Pelanggan bermula dengan memuat turun ejen penghantar syarikat. Ejen
tersebut menyegerakan penggunaan kad kredit dan maklumat peribadi, mengesahkan
caj, memuat turun fail dan memasukkan perisian yang dibeli. Keseluruhan transaksi
adalah dibuat dengan selamat kerana ejen penghantaran melaksanakan komunikasi
selamat mereka sendiri dengan pelayar internet. Oleh itu, penghantaran elektronik
perisian yang dibeli adalah dijamin, tanpa pengguna perlu melakukan proses muat turun
dan memasukkan perisian.
7

Secara nyatanya, lebih ramai orang yang mungkin ingin mengetahui keutamaan
pembelian seseorang daripada kandungan email mereka. Secara umumnya, ianya
dapat mengenalpasti individu-indivudu yang memerlukan keyakinan yang tinggi dalam
kesepaduan dan keselamatan sistem yang digunakan sebelum mereka memberikan
data peribadi yang tepat kepada laman web tersebut. Kerahsiaan sesuatu maklumat
peribadi, sama ada melalui internet mahupun kedai di sesuatu pusat dikawal melalui
encryption.
1.3.3

MASYARAKAT DAN TEKNOLOGI

Dari sudut pandangan sosial, laman web menambahkan lagi tekanan akibat

maklumat yang berlebihan. Banyak interaksi bersemuka boleh dilakukan secara

elektronik dan dalam jarak yang jauh pada masa sekarang. Komunikasi sebegini bukan
sahaja mungkin tetapi sangat terkenal terutamanya di antara mereka yang tidak pernah
atau sukar untuk bertemu. Disebabkan oleh perbezaan yang terlalu jauh, penciptaan
teknologi adalah bergantung kepada undang-undang dan standard moral. Sebarang
persekitaran

komersial

dibina

berasaskan

interaksi

personal.

Perkembangan

perdagangan elektronik yang sangat pantas bergantung kepada aplikasi berkesan

teknologi dan juga amalan komersial yang baik.
Terdapat lima cara untuk menambah nilai maklumat : mengumpul maklumat,
mengorganisasi,

memilih,

mengsintesis

dan

mengedarkannya.

Memandangkan

teknologi merupakan kos transaksi yang terendah, syarikat boleh mendapatkan

maklumat yang tidak dapat diperolehi pada masa yang lepas. Maklumat peribadi boleh
didapati secara autuomatik di laman web, memandangkan peniaga akan membuat profil
pelanggan yang dirasakan boelh membantu mereka mencapai target dengan lebih
berkesan. Pelawat akan ditawarkan dengan tawaran dan insentif seperti perkhidmatan
percuma, tawaran diri untuk maklumat peribadi apabila mereka mendaftar sebagai ahli.
Pelayar laman web secara automatiknya akan mengikuti paten lawatan dan didedahkan
dengan iklan, di suatu peringkat perincian yang tidak digambarkan dalam media
tradisional.

Data

peribadi

yang

dikumpul

kebiasaannya

dijual.

Memandangkan

pengasasannya, internet mempunyai pertukaran maklumat tradisi di mana maklumat

tersebut ( contohnya: direka, penyelesaian, dokumentasi) telah menjadi komoditi yang
didagangkan dan suatu medium pertukaran. Dari aspek kebimbangan kepada pengguna
ialah setelah maklumat peribadi dimasukkan dalam aliran perdagangan ini, tidak ada
jalan untuk mengawal ketepatannya, kesepaduan atau perlaksanaannya.
Adalah sangat penting bahawa ekonomi digital berasaskan pengetahuan dan
pandangan terhadap kekayaan harus diubah. Kesan laman web dirasai secara nyata
pada setiap sektor dalam masyarakat kita. Sesetengah pihak menafikan selain kebaikan
teknologi dan automasi, peningkatan produktiviti, ianya akan mejurus kepada penurunan
peluang pekerjaan yang tidak dapat dielakkan. Tidak dapat disangkal kebenaran
bahawa teknologi dan automasi mencipta peluang baru bagi menggantikan sistem yang
lama. Adalah diharapkan bahawa apabila kerajaan sedar akan di mana dan bagaimana
mencipta keuntungan,mereka akan lebih memandang jauh mengenai cukai dan
pengedaran semula keuntungan yang dicipta oleh rangkaian digital global.

1.3.4

Jenis-jenis Perniagaan Internet

Pasaran perlu dilengkapi dengan transaksi antara pembeli dan pembekal. Hierarki
merupakan hubungan pembekal-pelanggan untuk jangka masa panjang, dikoordinasikan
oleh pengurusan berbanding kuasa pasaran.
Apabila mekanisma pasaran dijalankan, pembeli membeli dari mana-mana pembekal
yang boleh menawarkan kombinasi terbaik terhadap perkara seperti harga, kuantiti,
standard kualiti, jadual penghantaran dan sebagainya. Perhubungan di kalangan pembeli
dan penjual mungkin singkat, memandangkan pembelian dilakukan atas transaksi oleh
dasar transaksi.

Di bawah mekanisma berhierarki, seorang pembeli tidak memilih daripada kalangan

penjual yang berpotensi tetapi mendapatkan barangan dan perkhidmatan dari pembekal
yang mula-mula dikenalpasti. Ini adalah kerana firma tersebut memilih pembekal untuk
sejumlah transaksi dan hubungan mereka terikat dengan perjanjian.
Dalam persekitaran pasaran, pelanggan boleh membeli di sekitar mereka untuk
mendapatkan kombinasi harga, kualiti atau lain-lain keperluan yang terbaik. Mamandangkan
persaingan di kalangan pembekal mewujudkan pilihan, pembeli tidak akan bersikap
mengambil peluang. Kebanyakan ahli ekonomi percaya bahawa adalah secara umumnya
mekanisma pasaran adalah lebih efisyen untuk membeli berbanding dengan hierarki.
Hierarki terbentuk apabila kos transaksi adalah tinggi, bekalan mestilah dijamin dan/atau
pembekal tidak cukup bersaing untuk menghadkan sikap mengambil peluang. Untuk
mengekalkan kestabilan, hubungan jangka panjang antara pembeli dan penjual, serta kos
transaksi dikurangkan. Perbincangan kontrak meliputi keseimbangan transaksi berganda
kos yang dicari.
Peranan perdagangan elektronik yang spesifik adalah sebahagiannya lebih terhad
berbanding dalam persekitaran perniagaan yang tradisional kerana kehadiran teknologi.
Terdapat had kepada nilai yang boleh ditambah oleh teknolgi, walapun dalam terma
sebenarnya nilai boleh menjadi cukup besar. Perniagaan akan terus berorientasikan
manusia, berpegang kepada keperluan dan keinginan manusia. Perdagangan elektronik
boleh menjadikan aliran kerja lebih efisyen, transaksi lebih jelas dan menyediakan
peluang untuk perniagaan baru.

10

TAJUK 2

E-Dagang
Persekitaran Teknologi, Ekonomi , Organisasi dan Pengguna

2.0 SINOPSIS

Di dalam pasaran ia memudahkan urus niaga antara pembeli-pembeli dan pembekalpembekal dan membentuk hierarki iaitu perhubungan pembekal-pelangan yang
bertahan lama, diselaraskan oleh pengurusan lebih dari kuasa pasaran (market
forces).Perhubungan antara pembeli dan penjual adalah singkat dan ditamatkan dengan
satu urus niaga oleh transaksi asas.Mekanisme berhierarki membuat satu urus niaga
dan hubungan ditentukan dalam satu perjanjian.Persekitaran pasaran membolehkan
pelanggan

mendapat

diigini.Kebanyakkan

gabungan

ahli

harga

yang

ekonomi percaya

terbaik,

bahawa

kualiti

dan

sifat

yang

pasaran secara umumnya

merupakan mekanisme-mekanisme yang lebih efisien untuk pembelian daripada

hierarki- hierarki.Hierarki- hierarki terbentuk apabila kos urusniaga adalah tinggi. Bisnes
berasaskan laman sesawang boleh menambah pelanggan baru dengan sedikit atau
tiada kos tambahan.Meningkatkan keberkesanan organisasi jualan tradisional, katalog
dan iklan.Katalog elektronik menyediakan maklumat dan

pilihan produk yang lebih

banyak. Penjualan terus secara online memendekkan tempoh kitaran pembelian semula
dan meningkatkan kebolehan menjual barangan tambahan yang lain.
2.1 HASIL PEMBELAJARAN

11

2.1.1 Mengaplikasi E-dagang antara organisasi.

2.1.2

Menjelaskan dan memberi contoh peluang-peluang perlakuan dalam e-dagang.

2.1.3

Memahani bagaimana pasaran dan model-model hieraki digunapakai apabila

membincangkan e-dagang.

2.1.4

Memahami perhubungan antara transaction dab workflow

2.1.5

Memahami bagaimana e-dagang dapat menarik pelanggan dan pemborong.

2.1.6

Memahami ciri-ciri yang membezakan internet daripada jenis-jenis WAN yang

lain.
2.1.7 Boleh menerangkan faedah dan kelemahan jenis-jenis rangkaian yang berbeza2.1.8

beza.
Memahami istilah kualiti perkhidmatan (quality of services), misi kritikal, masa

2.1.9

henti (downtime), penilaian risiko dan analisis kesan perniagaan.

Memahami hubungan antara kualiti perkhidmatan dan jenis rangkaian yang
dipilih.

2.2 KERANGKA TAJUK-TAJUK

Persekitaran Teknologi,
Ekonomi , Organisasi
dan Pengguna

Teknologi
- Network Infrastructure and
Performance
- Mission-critical networks
- Network Management and
Network Choice
- Contingency Planning

Ekonomi dan Organisasi

- Markets and hierarchies
- Electronic markets
- Elektronik hierarchies
-The commercial transaction
- Work flow

Pengguna
- Perkhidmatan Pelanggan
- Kepelbagaian
- Pilihan dimaklum
- Transaksi dan Aliran Kerja

2.3 Persekitaran Teknologi, Ekonomi , Organisasi dan Pengguna

2.3.1 Persekitaran Teknologi
Pada masa lalu, kemajuan dalam telekomunikasi dan pengkomputeran diikuti dengan
jelas pemisahan laluan evolusi. Hari ini, laluan ini bertumpu kepada rangkaian komputer.

12

Tidak lama lagi, hampir semua pelaburan teknologi maklumat akan menjadi sebahagian
daripada sistem-sistem komunikasi yang bersambungan, menghubungkan perniagaan,
individu dan jabatan-jabatan kerajaan.
Hari ini, kebanyakan bentuk maklumat boleh disimpan dan diproses secara elektronik.
Kuantiti maklumat yang banyak, dengan perbezaan ekonomi dan implikasi sulit, boleh dilihat
melalui rangkaian-rangkaian komputer. Terdapat juga satu variasi yang luas dalam
kepanjangan masa kemungkinan maklumat hendak dilindungi. Pertimbangkan pandangan
ini:

Dana elektronik memindahkan berjuta-juta atau malahan berbilion dolar, di mana

sekuriti jangka pendek adalah penting tetapi pendedahan adalah singkat.

Pelan strategik korporat sebuah syarikat, yang mana mesti dikekalkan secara rahsia

untuk beberapa tahun tertentu.

Kunci kepada tandatangan digital yang menjadi pengikatan obligasi dari segi
undang-undang, yang mesti dilindungi daripada penyalahgunaan kedua-dua

dalaman dan luaran selagi mereka masih sahih.

Satu resipi atau formula produk yang proprietari, yang perlu untuk dilindungi

sepanjang penggunaannya.
Maklumat sulit untuk seorang individu (keadaan perubatan, penilaian pekerjaan)
yang mungkin perlu perlindungan bagi sepanjang hayat individu tersebut.

Network Infrastructure and Performance (Infrastruktur Rangkaian Dan Prestasi).

Jika anda hanya ada telefon di dunia, siapakah yang anda akan hubungi?
Rangkaian berkembang lebih bernilai kepada mana-mana seorang pengguna
berkadaran dengan jumlah pengguna lain. Rangkaian telefon juga menerangkan
beberapa perkara penting lain tentang rangkaian komunikasi:
1. Setiap orang yang bersambungan kepada rangkaian tersebut mesti dikenalpasti
secara unik (uniquely indentified). Dalam kes bagi rangkaian telefon, setiap talian
mempunyai satu nombor telefon yang unik.
2. Terdapat satu sistem berkumpulan untuk mengatur tugasan nombor-nombor: kod
negara dan kod kawasan atau bandar, diikuti oleh nombor sebenar. Kod-kod
negara datang daripada satu perjanjian antarabangsa dalam sesebuah negara,
setiap syarikat telefon bertanggungjawab untuk kod-kod kawasan dan nombornombor.

13

3. Sesetengah direktori mestilah wujud, yang merekod tugasan nombor kepada

menusia. Syarikat-syarikat telefon menawarkan satu nombor khas untuk
perkhidmatan direktori di kawasan yang mereka bertanggungjawab.
4. Telefon-telefon individu disambungkan kepada satu sistem pensuisan perantara
(intermediate switching system). Sistem pensuisan itu membenarkan manamana pengguna untuk berhubung dengan mana-mana pengguna lain di
rangkaian itu, atau malahan merentasi rangkaian tersebut. Oleh itu, satu telefon
rumah yang bersambungan kepada satu rangkaian dengan satu wayar fizikal
boleh menghubungi satu telefon selular di satu rangkaian yang dikendalikan oleh
syarikat lain.
5. Beberapa sambungan boleh menjadi sementara, selainnya adalah kekal. Jika
anda menggunakan sebuah telefon berbayar (payphone), anda disambungkan
buat sementara waktu kepada satu rangkaian daripada satu nombor yang
digunakan oleh orang lain. Jika anda menelefon daripada rumah anda, anda
sentiasa disambungkan daripada nombor yang sama.
Mission-Critical Networks (Rangkaian Misi-Kritikal)
Rangkaian-rangkaian hari ini adalah semakin misi kritikal. Mereka telah menjadi
lebuh raya elektronik untuk memindahkan maklumat (lalu lalang) antara sebuah
organisasi pemegang saham: pembeli-pembeli, penjual-penjual, pembekal-pembekal
dan rakan kongsi. Pertukaran maklumat termasuklah pesanan-pesanan, pertanyaanpertanyaan, bayaran-bayaran, perkhidmatan dan sokongan, rekaan-rekaan, rancangan
dan apa-apa jenis maklumat lagi. Perkhidmatan rangkaian kritikal juga merangkumi,
sebagai contoh, menyediakan akses untuk data gudang bagi sokongan pemasaran
masa

nyata

(real-time);

menyokong

wakil-wakil

perkhidmatan

pelanggan;

mempersembahkan maklumat video kepada pelabur kewangan untuk mempengaruhi

keputusan pelaburan; dan berkongsi imej-imej perubatan untuk bekerjasama tentang
diagnos-diagnos yang kompleks.
Dalam kes-kes tersebut, kejayaan perniagaan adalah membahayakan jika
prestasi yang cukup tidak meyakinkan. Tidak mengira sama ada pertukaran melibatkan
teks mudah, atau campuran dokumen-dokumen yang menggabungkan imej-imej, audio
dan video, hubungan antara pemegang saham boleh ditingkatkan melalui hubungan-

14

hubungan yang menyediakan prestasi yang mencukupi atau dijejaskan oleh prestasi
yang tidak mencukupi.
Tidak dapat dielakkan, sesetengah lalu lintas akan menjadi lebih penting dari
yang lain, dan dunia sebenar mengenakan had-had kepada jalur lebar, keupayaan
rangkaian dan bajet. Dalam satu dunia yang ideal, keupayaan rangkaian mungkin boleh
ditambah dengan cepat dan dengan murah seperti yang diperlukan. Tetapi sementara
itu mungkin suatu hari nanti piawaian telekomunikasi boleh dilaksanakan, biasanya
terdapat satu kelewatan besar (considerable delay) antara keupayaan masa rangkaian
tambahan yang diarahkan dan masa ia menjadi boleh tersedia.
Apabila kita semakin bergantung kepada rangkaian-rangkaian ini untuk
menguruskan

perniagaan,

kita

perlu

memastikan

keutamaan-keutamaan

yang

munasabah yang boleh dikenakan ke atas aliran trafik rangkaian (flow of network traffic).
Ini memerlukan kebolehan untuk mengenalpasti kelas-kelas lalu lintas dan pengguna,
serta teknologi untuk mengenakan keutamaan-keutamaan dan peraturan-peraturan
pada lalu lintas. Ia menganggap bahawa semua lalu lintas perlu untuk sampai ke
destinasinya; bagaimanapun, bagi masa untuk beban berat, trafik yang kritikal perlu
diberikan keutamaan melebihi trafik lain.
Satu rangkaian yang boleh memberikan jaminan-jaminan kualiti perkhidmatan
(quality of service - QoS) mempunyai mekanisme-mekanisme untuk membuat undangundang berasaskan keputusan tentang bagaimana lalu lintas yang melalui merentasi
rangkaian. Ini membenarkan satu takrif jenis lalu lintas yang bersesuaian untuk satu
kelas perkhidmatan tertentu (sebagai contoh, lalu lintas daripada rakan perniagaan")
dan dasar-dasar yang berkaitan dengan kelas perkhidmatan (lalu lintas daripada rakan
perniagaan mendapat keutamaan tertinggi melalui rangkaian"). Ia menunjukkan satu
anjakan daripada satu rangkaian pasif yang melayan semua lalu lintas secara sama
kepada satu rangkaian pintar (intelligent network) yang mengenakan peraturanperaturan pengurusan kepada lalu lintas yang dibawa. Keperluan-keperluan ini bukan
ditentukan oleh protokol-protokol egalitarian Internet tradisional.
Network

Management

and

Network

Choice

(Pengurusan

Rangkaian

Dan

Rangkaian Pilihan)

15

Pihak syarikat juga memerlukan jaminan agar data mereka kekal selamat. Beberapa
kategori-kategori umum data boleh diidentifikasi:

Data Awam (Public Data). Data jenis ini tidak mempunyai sekatan keselamatan dan
mungkin digunakan oleh sesiapa sahaj. Bagaimanapun, data seumpama ini harus

dilindungi daripada diusik tanpa kebenaran atau pengubahsuaian.

Data Hak Cipta (Copyright Data). Jenis ini adalah berhakcipta tetapi bukan rahsia.
Pemilik

sanggup

untuk

menyediakannya,

tetapi

mahukan

bayaran

bagi

penggunaannya. Untuk meningkatkan hasil pendapatan, keselamatan perlulah

diperketatkan.
Data Sulit (Confidential Data). Data jenis ini mengandungi isi yang sulit, tetapi
kewujudan data adalah bukan suatu rahsia. Data seumpama ini termasuklah nombor

akaun bank dan fail-fail kakitangan.

Data Rahsia (Secret Data). Kewujudan sebenar bagi data jenis ini adalah rahsia
dan mesti disimpan rahsia pada setiap masa. Ia adalah perlu untuk memantau dan
log semua akses dan percubaan akses kepada data rahsia.
Kebanyakan

rangkaian

yang

dapat

memberikan kualiti

jaminan-jaminan

perkhidmatan mempunyai mekanisme-mekanisme untuk membuat undang-undang

berasaskan keputusan tentang bagaimana lalu lintas yang melalui merentasi rangkaian,
satu rangkaian yang terjamin mempunyai mekanisme-mekanisme untuk mengawal
akses kepada data. Produk penyulitan yang canggih (sophisticated encryption products)
dan firewalls digunakan oleh sesetengah syarikat untuk melindungi kerahsiaan dan
memastikan keselamatan transaksi-transaksi internet.
Terdapat syarikat lain yang bergabung dengan kuasa-kuasa lain untuk
mendapatkan perlindungan VANs. Industri automotif ANX, sebagai contoh, akan
menyediakan rakan dagangannya dengan satu rangkaian terjamin untuk perdagangan
elektronik dan pemindahan data. Pemimpin-pemimpin industri telah bersetuju tentang
satu struktur pengurusan dan peraturan perniagaan untuk memastikan rangkaian
mendapat

keperluan-keperluan

prestasi,

kebolehpercayaan

dan

keselamatan.

Penerimaan satu set umum amalan perniagaan, termasuklah boleh menerima

penggunaan dasar-dasar dan tahap keselamatan rangkaian, adalah satu syarat bagi
penyertaan dalam ANX.

16

Bagaimanapun, isu-isu pengurusan dan kawalan juga turut penting apabila

rangkaian semakin berkembang, Terdapat sejumlah besar pertukaran penamaan,
penyelenggaraan, dan butiran pampasan penyedia perkhidmatan yang terlibat dalam
menyokong rangkaian berasaskan perkhidmatan. Sebagai contoh, kawalan mesti
memastikan mesej-mesej tidak dihantar kepada pihak yang salah dan mesej-mesej
yang tidak dapat disampaikan dikembalikan kepada pengirimnya. Potensi untuk
kegagalan seperti ini semakin besar apabila jumlah rangkaian dan manusia terlibat
semakin meningkat.
Internet semakin berkembang dengan satu model kawalan yang sangat
terpencar (decentralized). Tidak ada titik tengah bagi pengawasan atau pentadbiran.
Disebabkan ia adalah terbuka, rangkaian awam yang menyambungkan banyak
rangkaian yang saling berkaitan dan lebih kecil dan penyedia-penyedia perkhidmatan,
tiada satu entiti tunggal yang bertanggungjawab untuk memastikan satu mesej yang
meninggalkan satu poin dan akan tiba tanpa terjejas di poin yang lain. Model ini
merupakan sebahagian daripada kejayaan awal bagi Internet, apabila ia membenarkan
rangkaian untuk berkembang di dalam satu cara yang sangat berautonomi.
Bagaimanapun, apabila internet semakin berkembang, pada masa yang sama,
jangkaan-jangkaan bagi kualiti dan kestabilan perkhidmatan meningkat, Terdapat
mereka yang percaya bahawa perubahan-perubahan diperlukan dalam pendekatan
untuk pengurusan internet dan kawalan. Satu persoalan yang penting untuk masa
hadapan adalah meningkatkan pengurusan dan operasi Internet, tanpa kehilangan
fleksibiliti asas yang telah menjadikan ia berjaya.
Pada tahun 1992, ITU mentakrifkan apa yang kini dipertimbangkan, set
tradisional pengurusan perkhidmatan rangkaian: pengurusan kerosakan/kesalahan,
pengurusan tatarajah (konfigurasi), perakaunan, prestasi dan keselamatan. Kemajuan
dalam bahagian ini adalah perlu bagi Internet untuk berevolusi daripada sesuatu yang
kelam-kabut, bebas, koleksi entiti-entiti yang longgar kepada satu rangkaian kualiti
sistem telefon yang terurus. Satu isu yang menerima perhatian yang banyak adalah
harga dan kos penemuan. Satu perbahasan tentang penggunaan yang sesuai bagi
penggunaan berasaskan penentuan harga lawan pembayaran ke atas satu langganan
atau bayaran tetap asas. Apa yang merumitkan lagi perbahasan adalah penyedia
17

perkhidmatan yang menawarkan laluan percuma kepada individu sebagai balasan

kepada pendedahan untuk tajaan pengiklanan.
Secara keseluruhannya, syarikat-syarikat mencari alternatif-alternatif paling
sesuai untuk keperluan-keperluan perniagaan mereka yang segera. Bagi sesetengah
syarikat, penyelesaian-penyelesaian standard di luar rak ke atas internet awam adalah
sesuatu yang memuaskan. Bagi lain-lain, penyelesaian-penyelesaian khusus bersama
dengan

peraturan-peraturan

eksplisit

dan

prosedur-prosedur

operasi

mungkin

jawapannya. Beberapa syarikat lain akan bergantung kepada extranets, atau rangkaian
swasta maya, yang menghadkan akses kepada sesetengah set perniagaan pra-layak
dan rakan mereka. Sesetengah lain pula menggunakan internet untuk membeli bahanbahan nilai lebih rendah sementara menyimpan pembelian nilai tinggi di VAN. Dengan
VANs, jika sebarang permasalahan timbul, satu penyedia perkhidmatan rangkaian
tunggal bertanggungjawab untuk menyelesaikannya.

Contingency Planning (Rancangan Luar Jangkaan)

Oleh sebab rangkaian berasaskan aplikasi menjadi semakin misi kritikal, satu kriteria
keputusan utama menjadi kualiti tahap perkhidmatan yang diperlukan. Business Impact
Analysis

dijalankan

untuk

mengenalpasti

fungsi-fungsi

perniagaan

kritikal.

Ia

mengandungi beberapa langkah:

Pertama, kenal pasti aktiviti-aktiviti perniagaan yang kritikal dan pemilik

aktiviti. Aktiviti-aktiviti perniagaan adalah proses-proses dan fungsi-fungsi
pengeluaran yang menerangkan perkhidmatan yang ditawarkan kepada
pelanggan-pelanggan. Pemilik aktiviti bertanggungjawab kepada operasi harian

yang sedang dijalankan.

Kedua, pemilik setiap aktiviti perniagaan perlu mengenal pasti sistem-sistem
yang kritikal dan maklumat. Sistem-sistem kritikal adalah aplikasi-aplikasi yang
dikomputerkan atau proses-proses manual yang perlu ditempatkan untuk
menyokong aktiviti perniagaan yang kritikal. Pada ketika ini, ia juga adalah
penting untuk mengenal pasti mana-mana sistem-sistem yang mengandungi
maklumat yang sensitif atau sulit.
18

Langkah ketiga adalah untuk menganggarkan satu tempoh masa henti

(downtime period) yang boleh diterima (jam, hari, minggu, dan sebagainya.)
untuk setiap sistem yang bergantung kepada suatu aktiviti perniagaan, dan
setiap sistem yang berurusan dengan maklumat yang sensitif. Ini bertindak
seperti satu pemberat untuk aktiviti; satu penunjuk nilai relatif keutamaan unsur
itu kepada perniagaan. Oleh sebab kebanyakan aktiviti adalah berkitaran, satu
tempoh masa henti yang boleh diterima mungkin berbeza bergantung kepada
masa dalam setahun apabila satu outage mungkin berlaku. Para penganalisis
umumnya menganggap satu kes senario terburuk semasa mempertimbangkan

persoalan ini.
Akhirnya, pemilik aktiviti dan pengurus sistem dapat mengenal pasti risikorisiko, menentukan magnitud mereka dan mengenal pasti perlindungan.
Bahagian-bahagian yang seharusnya diliputi termasuklah servers, pengurusan
data, rangkaian operasi-operasi dan pentadbiran, aplikasi-aplikasi, pengecaman
pengguna dan kakitangan.
Mereka yang tidak suka kepada malapetaka ini memanggil proses ini rancangan

luar jangkaan, tetapi maknanya adalah sama: mesti ada satu pelan untuk
mengembalikan perkhidmatan dalam keadaan malapetaka utama. Malapetakamalapetaka ini tidak terhad kepada mereka yang memberi kesan secara langsung
kepada kemudahan organisasi; kesan kerosakan kepada pusat telefon menukarkan
kelengkapan atau kemudahan pengumpulan data kritikal juga perlu dipertimbangkan
Untuk mengira kehilangan produktiviti dan hasil pendapatan yang berpunca
daripada

masa henti (downtime), pengurus-pengurus seharusnya bermula dengan

suatu senario yang mencirikan tarikh dan masa bagi outage, jenisnya dan tempoh dan
bilangan pengguna yang terjejas. Mengira kos produktiviti yang hilang adalah satu
perkara mendarabkan tempoh dan bilangan pengguna yang terjejas dengan purata gaji
pengguna. Ia juga adalah bernilai sama ada pengguna boleh melakukan sebarang kerja
semasa outage.
Sebagai contoh, katakan bahawa satu server untuk 100 orang pengguna rosak
di satu agensi pelancongan yang besar. Ia mengambil masa empat jam bagi
memulihkan rangkaian, dan sepanjang masa tersebut kebanyakan pengguna tidak
produktif sepenuhnya. Dengan setiap pengguna menghasilkan $20 sejam, kerosakan ini
19

akan menelan belanja $8,000 kepada agensi pelancongan tersebut dalam perbelanjaan
sahaja. Lebih buruk lagi, bagi kebanyakan organisasi, ia adalah kehilangan pendapatan
langsung. Jika bahagian agensi pelancongan yang sama biasanya menempah $100,000
bernilai sejam tempahan, outage mungkin menelan belanja sebanyak $400,000.
Kos-kos amat berbeza dengan persekitaran pengkomputeran, aplikasi-aplikasi
perniagaan dan pengguna. Sebagai contoh, penyelidikan pasaran menunjukkan bahawa
masa henti rangkaian pada satu firma pembrokeran boleh engakibatkan kos $107,500
seminit, seperti berlawanan dengan $1,150 seminit untuk satu rangkaian jualan tiket
telefon.
Lebihan (terutama sekali dalam hubungan komunikasi dan bekalan tenaga)
umumnya dilihat seperti jawapan. Satu alternatif memproses tapak untuk sistem-sistem
misi kritikal seharusnya wujud, dan bukan dalam bangunan yang sama. Sesetengah
organisasi menggerakkan sistem-sistem fungsian legasi kepada satu alternatif
memproses tapak; orang lain membuat perjanjian-perjanjian timbal balas sandar
(backup agreements) dengan pengguna yang dipadankan. Kesan kepada keupayaan
perancangan adalah jelas. Storan data sandar (backup) di luar tapak turut dianggap
bijak, kedua-duanya untuk perancangan malapetaka dan tujuan keselamatan.
Perbincangan
Huraikan ciri-ciri yang membezakan internet daripada jenis-jenis WAN yang lain.
1. Huraikan dalam ayat anda sendiri bagaimana maklumat dipindahkan melalui
Internet, WAN dan VAN. Apakah perkara-perkara yang harus dipertimbangkan oleh
syarikat-syarikat ketika membuat keputusan terhadap jenis rangkaian yang paling
sesuai untuk keperluan mereka?
2. Mengapa rancangan luar jangkaan adalah penting? Huraikan dengan terperinci
konsep dan langkah-langkah yang terlibat.

2.3.2 Persekitaran ekonomi dan organisasi

Kitaran pengeluaran melibatkan pemerolehan bahan-bahan mentah atau komponenkomponen, dan menghasilkannya kepada satu produk yang boleh diterima kepada

20

seseorang pelanggan. Setiap langkah dalam kitaran pengeluaran akan menambah nilai
sesuatu bahan mentah yang asal. Menjelaskan tentang sesuatu firma memilih untuk
membeli

komponen-komponen

atau

perkhidmatan-perkhidmatan

dalam

pasaran

terbuka, atau untuk mengeluarkan mereka in-house, merupakan satu soalan tradisional
bagi sosiologi ekonomi dan organisasi.
Satu senarai unsur-unsur yang perlu dipertimbangkan untuk membuat dan menjual
satu majalah berita, sebagai contoh, termasuklah: laporan; penulisan; penyuntingan;
gambar-gambar; tipografi; reka letak; kertas; percetakan; perkhidmatan langganan; label
bungkusan; dan pengagihan fizikal. Sesebuah firma mestilah memutuskan untuk
mengeluarkan setiap barangan atau perkhidmatannya sendiri, atau membelinya
daripada pembekal. Kebanyakan majalah-majalah berita tidak memiliki kilang kertas
atau percetakan akhbar, tetapi mereka mengupah editor-editor sebagai kakitangan
bergaji. Mereka boleh mengarahkan kumpulan pemberita mereka untuk menulis sebuah
cerita, mencetak semula sebuah cerita daripada satu wire-service, atau mereka mungkin
mentauliahkan seseorang daripada seorang pekerja bebas. Gambar-gambar pula
mungkin didapati daripada jurufoto mereka sendiri, atau mereka mungkin membelinya
daripada stock house.
Tinggalkan sebentar faktor-faktor sosial yang berpotensi seperti nepotisme, fahaman
perlindungan dan tindakan pengakuan, dua faktor terpenting dalam menerangkan
keputusan make-or-buy" adalah (a) pengaruh sikap oportunis (opportunistic behaviour)
firma lain dan (b) kos urus niaga (transaksi).
Penjual mungkin akan mengambil kesempatan (cth. menaikkan harga lebih tinggi
daripada sepatutnya) apabila mereka menyedari bahawa pengguna bergantung kepada
sesuatu barang tersebut dan tidak mudah mendapatkannya di tempat lain.
Sebuah syarikat boleh dipengaruhi (vulnerable) untuk bersikap oportunis disebabkan
beberapa keadaan:

Ketentuan tapak (Site specificity): produk (cth. bahan-bahan mentah) hanya

boleh didapati di suatu tapak tertentu.

Ketentuan aset fizikal (Physical asset specificity): produk tersebut tidak boleh
digunakan untuk perkara lain, dan sebab itu adalah ia hanya berguna kepada
seseorang pelanggan.
21

Ketentuan aset manusia (Human asset specificity): kemahiran tertentu

diperlukan untuk mengeluarkan atau menggunakan sesuatu produk.

Ketentuan masa (Time specificity): produk hanya berguna bagi suatu tempoh

masa tertentu (cth. ia akan rosak).

Kerumitan produk (Product complexity): maklumat tentang produk adalah
kompleks. Pelanggan menghadapi kesukaran memperincikan apa yang mereka
mahu dan mencari melalui alternatif-alternatif bagi mencari pembekal terbaik.

Market and Hierarchies (Pasaran Dan Hierarki-hierarki)

Pasaran (Markets) adalah bermaksud memudahkan urus niaga antara pembelipembeli

dan

pembekal-pembekal.

Hierarki-hierarki

(Hierarchies)

merupakan

perhubungan pembekal-pelanggan yang bertahan lama, diselaraskan oleh pengurusan

lebih dari kuasa pasaran (market forces).
Semasa satu mekanisme pasaran bekerja, pembeli membeli daripada manamana pembekal yang menawarkan kombinasi sifat terbaik seperti harga, kuantiti yang
boleh didapati, piawaian kualiti, jadual penghantaran, dan sebagainya. Perhubungan
antara pembeli dan penjual adalah singkat, pembelian ditamatkan dengan satu urus
niaga oleh transaksi asas.
Di bawah satu mekanisme berhierarki, seorang pembeli tidak memilih daripada
antara banyak penjual yang berpotensi, tetapi sebaliknya memperoleh barangan dan
perkhidmatan daripada sebuah pembekal yang ditentukan. Pada dasarnya, firma
tersebut memilih sebuah pembekal bagi sejumlah urus niaga, dan hubungan mereka
ditentukan dalam satu perjanjian.
Dalam suatu persekitaran pasaran, pelanggan boleh meninjau untuk mendapatkan
gabungan harga yang terbaik, kualiti atau lain-lain sifat yang diinginkan. Oleh sebab
persaingan antara pembekal-pembekal mewujudkan pelbagai pilihan, pembeli tidak
perlu mengadakan tebusan untuk sikap oportunis pembekal. Kebanyakan ahli ekonomi
percaya bahawa pasaran secara umumnya merupakan mekanisme-mekanisme yang
lebih efisien untuk pembelian daripada hierarki-hierarki.

22

Hierarki-hierarki terbentuk apabila kos urus niaga adalah tinggi, bekalan-bekalan

mestilah

dijamin,

dan/atau

pembekal-pembekal

tidak

cukup

kompetitif

untuk

menghadkan oportunisme. Mengekalkan kestabilan, hubungan jangka panjang antara

pembeli dan penjual dapat mengurangkan kos urus niaga. Perundingan suatu kontrak
yang meliputi pelbagai urus niaga mengimbangi kos carian (search costs).

Electronic Markets (Pasaran-pasaran Elektronik)

Dalam tempat di mana pasaran dijalankan, pembeli-pembeli mencari penjualpenjual. Menggunakan rangkaian elektronik untuk mengurangkan kos mencari barangan
dan perkhidmatan yang bersesuaian disebut sebagai kesan pembrokeran elektronik"
(the electronic brokerage effect). Dalam pasaran elektronik, beberapa perkhidmatan
wujud yang menghubungkan pembeli dan penjual yang berbeza melalui perkongsian
sumber maklumat (seperti satu pangkalan data berpusat yang diselenggara atau
Jaringan Sejagat terpencar) dan menyediakan alat-alat untuk mencari data. Mereka
membantu pembeli-pembeli untuk menilai tawaran-tawaran pelbagai pembekal dengan
cepat, mudah dan murah.
Kemudahan rangkaian seperti perkhidmatan direktori memudahkan untuk
mengesan sejumlah besar pembekal yang berpotensi. Program-program perbandingan
yang pintar boleh meningkatkan bilangan bagi alternatif-alternatif serta kualiti alternatif
terakhir yang dipilih, di samping mengurangkan kos proses pemilihan. Teknologi
maklumat boleh juga digunakan bagi mengurangkan kerumitan produk. Sebagai contoh,
bagi beberapa tujuan, sepuluh digit ISBN boleh menerangkan sesuatu buku disebabkan
teknologi maklumat yang diaplikasikan. Sebaliknya, pemerihal piawai produk piawai dan
teknik-teknik seumpama untuk fotograf, muzik, dan video telah terbukti amat sukar untuk
dibangunkan.
Firma-firma mungkin cenderung untuk membina hubungan pasaran dengan
rakan dagangan mereka apabila mereka menggunakan rangkaian-rangkaian untuk
23

mengurangkan kos-kos pencarian. Oleh sebab teknologi menjadikan firma-firma mudah

untuk mencari melalui banyak kemungkinan, mereka boleh menggunakan rangkaianrangkaian ini bagi membangunkan sejumlah besar kumpulan pembekal, dan
menunjukkan sedikit kesetiaan kepada pembekal-pembekal tertentu melalui satu siri
urus niaga.
Electronics Hierarchies (Hierarki-hierarki Elektronik)
Firma-firma yang menggunakan rangkaian-rangkaian untuk mengurangkan kos
integrasi membangunkan perhubungan berhierarki jangka masa panjang dengan rakan
dagangan mereka.

Satu contoh adalah seperti sistem pertukaran data elektronik

(electronic data interchange EDI) yang menyambungkan satu poin terminal jualan
peruncit kepada sistem penghantaran pembekal mereka, mengurangkan kemungkinan
peruncit kehabisan stok bagi barangan yang selalu dibeli. EDI adalah satu standard
untuk menyusun dan menghantar maklumat antara komputer-komputer, selalunya
melebihi rangkaian komunikasi swasta (disebut value-added networks atau VANs).
Perolehan rutin automatik juga bermaksud kakitangan perolehan mempunyai lebih masa
untuk memfokuskan kepada perundingan meletakkan harga yang lebih baik dan
membina hubungan dengan pembekal.
Bekalan bersepadu yang berangkaian membantu untuk meminimakan inventori
dan mengurangkan modal kerja dengan menambah darjah penglihatan peringkat stok.
Mewujudkan perhubungan elektronik dengan pembekal-pembekal besar dan pelangganpelanggan membolehkan syarikat-syarikat untuk menghantar dan menerima pesanan
belian, pemberitahuan invois dan pengiriman dengan lebih cepat. Keadah operasi ini
juga disebut pengurusan inventori just-in-time (just-in-time inventory management JIT),
mengenakan konstren yang ketat kepada penyelarasan organisasi. Rakan sepasangan
(partners) disepadukan kepada satu takat yang ketara (significant) melalui penggunaan
sistem maklumat dan rangkaian telekomunikasi.
Satu lagi contoh adalah integrasi sistem-sistem CAD/CAM antara satu reka
bentuk cip komputer firma dan satu faundri silikon yang membenarkan pereka-pereka
cip untuk memantau proses pembuatan dan mempunyai lebih kelonggaran dalam
mengubah ciptaan mereka.
24

The Commercial Transaction (Urus Niaga Komersil)

Generalisasi pandangan ahli ekonomi tentang pasaran-pasaran dan hierarkihierarki membawa kepada suatu kesimpulan pandangan bagi urus niaga dan dari situ,
tercetus idea bahawa terdapat satu aspek dapat dilihat (visible)" dan satu aspek tidak
kelihatan (unvisible)" untuk perdagangan elektronik. Aspek dapat dilihat adalah
bermatlamatkan pasaran pengguna yang luas, manakala aspek tidak kelihatan pula
meneruskan secara tertutup antara syarikat-syarikat dan tertumpu kepada pemprosesan
urus niaga antara rakan perniagaan.
Sama ada dapat dilihat atau tidak kelihatan, model ini bermula pada persepsi ahli
ekonomi tentang sesebuah pasaran. Bagi ahli ekonomi, definisi kepada satu pasaran
sempurna" apabila setiap pembeli yang berpotensi mendapat maklumat yang
sempurna" : tiada seorang yang mendapat maklumat yang orang lain tidak ada.
Tambahan lagi, tidak wujud halangan kepada pergerakan ini bermakna untuk
memudahkan model dengan membuang batasan realiti.
Dalam

dunia

sebenar,

infrastruktur

menjadi

masalah. Aliran

maklumat

memerlukan beberapa infrastruktur untuk menggumpul, menganalisis dan menyebarkan

maklumat. Kos mengangkut barang-barang, termasuk maklumat, bergantung pada sifat
rangkaian pengangkutan. Membina infrastruktur ini memerlukan pelaburan dan
pelaburan tidak dibuat tanpa prospek ganjaran sebagai balasan. Jurang antara pasaran
sempurna ahli ekonomi dan dunia sebenar sudah jelas: akses kepada infrastruktur dan
pulangan kepada pelaburan tidak akan diagih sama rata dan seterusnya akan memberi
kesan kepada kos urus niaga.
Model empat fasa boleh menerangkan tentang kos urus niaga, oportunisme dan
gangguan di mana hierarki-hierarki menyebabkan keunggulan pasaran-pasaran sempurna
ahli ekonomi:
1. Penemuan Prepurchase (Prepurchase Discovery): takrif bagi keperluan-keperluan
dan mencari ruang maklumat yang lebih besar bagi satu set produk yang
berkemampuan yang bersesuaian dengan keperluan.

25

2. Pemilihan Dan Komitmen (Selection and Commitment): pemilihan sesuatu produk

dan pembekal daripada penemuan set, berdasarkan kepada perbandingan sifat.
Termasuk rundingan dengan pedagang-pedagang untuk syarat-syarat yang sesuai
seperti harga, ketersediaan, dan tarikh penghantaran.
3. Penyempurnaan Pembelian (Purchase Consummation): penghantaran produk,
mekanisme pembayaran dan aliran maklumat dan dokumen yang berkaitan dengan
pembelian.
4. Interaksi Postpurchase (Postpurchase Interaction): perkhidmatan pelanggan dan
sokongan untuk memberi perhatian aduan-aduan pelanggan, pulangan produk dan
kecacatan produk.
Workflow (aliran kerja)
Menggunakan teknologi untuk perdagangan memerlukan beberapa struktur yang
ditentukan bagi pelaksanaan dalam persekitaran yang abstrak seperti yang telah
dihuraikan di atas. Komputer-komputer dan rangkaian-rangkaian mestilah dirancang,
dan tugas-tugas dibahagikan antara pembeli, penjual dan sokongan pembekal.
Perspektif ekonomi dan pemasaran boleh menjadi agak abstrak manakala pengurusan
dan perspektif khususnya teknologi mestilah konkrit.
Di tahap paling rendah, teori sistem pengurusan pangkalan data (database
management system DBMS) menyediakan satu takrif eksplisit tentang urus niaga
(transaksi). Takrif ini merupakan takrif yang menjadikan mesin wang automatik
(automatic teller machines - ATMs) boleh dipercayai, dan dibenarkan untuk bekerja
dengan sistem-sistem yang lain dalam sesuatu bank-bank. Takrif ini menyatakan
bahawa transaksi:

Mempunyai satu permulaan yang jelas dan satu hujung yang jelas.
Mengikut satu proses yang jelas (satu siri langkah-langkah atau perantaraan

keadaan).
Pada akhirnya berjaya atau gagal (keadaan akhir).
Boleh gagal dalam beberapa cara, tetapi berjaya hanya dengan satu cara.
Meninggalkan pertukaran data dalam pangkalan data jika transaksi berjaya atau
tidak berubah jika ia gagal.

Satu cara mudah untuk mengingati sifat-sifat transaksi adalah akronim ACID:
Atomic, Consistent, Isolated and Durable. (Atom, Konsisten, Terpencil Dan Tahan)

26

Suatu transaksi adalah satu set aktiviti yang dianggap sebagai satu aktiviti

tunggal atau atom (atomic) yang dilakukan oleh sistem.

Satu transaksi bagi jenis yang ditentukan akan sentiasa membuat perubahanperubahan yang sama untuk pangkalan data, ini bermakna transaksi-transaksi

itu adalah konsisten (consistent).

Setiap transaksi adalah satu set perubahan yang lengkap dan mereka
diasingkan (isolated) daripada mana-mana transaksi lain yang dilakukan pada

masa yang sama.

Sekali satu transaksi telah sempurna, perubahan-perubahan itu menjadi tetap;
perubahan tersebut adalah tahan lama (durable).

Perbincangan
1. Mengaplikasikan teknologi dalam perdagangan memerlukan beberapa struktur yang
telah ditentukan (definite structure) untuk pelaksanaan". Mengapa?
2. Syarikat-syarikat boleh memilih untuk membawa mana-mana atau semua transaksi
mereka proses secara dalam talian. Jelaskan empat cara yang berbeza sesebuah
syarikat kereta mungkin menjual produknya dengan menggabungkan transaksitransaksi elektronik dan pembelian realiti (real-world purchasing).
3. Apakah perbezaan-perbezaan antara sistem pasaran dan sistem hierarki? Huraikan
satu contoh dimana suatu syarikat akan lebih memilih untuk berkerja dalam satu
hierarki. Bolehkah anda mengatakan akaun bank anda adalah satu hubungan
berhierarki?
4. Huraikan bagaimana satu syarikat menggunakan rangkaian-rangkaian untuk
menjadi lebih bersepadu. Beri tiga contoh kelebihannya. Apakah risiko-risiko yang
syarikat harus berjaga-jaga?

2.3.3 Pengguna
27

Bisnes invest dalam teknologi maklumat dan e-dagang adalah untuk meningkatkan
produktiviti, mengurangkan kos, dan meluaskan servis pengguna. Pengguna suka
berbelanja/ membeli belah secara online kerana mereka mendapati banyak barang yang
terdapat melebihi daripada barang di kedai biasa. Kualiti servis pengguna juga boleh di
perkembangkan. Pengguna yang sibuk moleh menjimatkan masa dan mendapati
bahawa membeli belah lebih mudah apabila peniaga melayan mereka secara individu.
Secara online, mereka juga boleh mendapatkan lebih informasi untuk membuat
keputusan dalam membeli barangan. Informasi yang baik dan pilihan yang banyak,
tambahan pula dengan kos yang rendah untuk perniagaan internet, boleh menurunkan
harga dan meningkatkan kualiti.
Semulajadi manusia tidak akan berubah hanya kerana pengguna berbelanja
melalui komputer. Melakukan perniagaan melalui kedai, memerlukan peniaga untuk
menyediakan servis yang sama kepada pengguna seperti yang mereka sering perolehi.
Membeli-belh secara online tiada hubungan secara terus dgn empunya kedai dan
kecepatan yang di peroleh dalam persekitaran online ini, sesetengah pengguna
menganggap servis yang di jalankan lebih bertanggungjawab.
Syarikat yang berkembang secara cepat untuk mengambil kesempatan daripada
perkembangan peluang yang di cipta oleh internet. Banyak syarikat menerima akibat
daripada keuntungan yang cepat dengan meletakkan pesanan dan operasi servis
pelanggan di internet. Pemasaran secara terus dan pengiklanan telah berkembang
kerana perhubungan yang rapat antara kumpulan-kumpulan lain di dalam internet
mendatangkan keuntungan, membuatkannya lebih efisen untuk mencapai sasaran
hanya dengan pengiklanan dan publisiti. Internet dan teknologi baru yang lain juga
menggalakkan perniagaan untuk menjelajah.
Jualan runcit barangan, di mana jualan di hasilkan dalam internet tetapi produk
itu diterima dari segi fizikal. Jualan software, muzik, video game, perkhidmatan banking,
insurans, perkhidmatan pembelajaran, dan berita boleh di lakukan secara terus
menerusi rangkaiaan. Penerimaan digital bagi barangan atau perkhidmatan ini
mempunyai potensi untuk menjadi kawasan yang paling luas dalam pasaran elektronik.

28

Jumlah pengguna yang membuat belian melalui Internet merupakan bukti di

mana pengguna memperoleh kebaikan. Lebih banyak pengguna yang melayari secara
onlone, Internet menjadi lebih mudah untuk di ekses dan perdagangan internet
bertambah. Pada zaman sekarang, kanak-kanak menjadi lebih dewasa. Tetapi, kenapa
pengguna lebih gemar membuat belian secara elektronik?
Customer Service
Penjualan boleh menggalakkan banyak pelanggan yang boleh mereka temui
atau hubungi melalui telefon. Justeru itu, apabila bil akaun meningkat, saiz penjualan
juga akan meningkat. Syarikat penjualan terus perlu meningkatkan pekerja kerana
tempahan meningkat. Sebaliknya, perniagaan internet boleh menambha pelanggan
hanya dengan sedikit atau tanpa sebarang kos. Ini kerana penjualan berfungsi hanya
dalam komputer berbanding dengan kedai yang menggunakan jurujual. Pencapaian
perniagaan online ini dibatasi hanya dengan kapasiti komputer untuk melayani segala
kemahuan atau tempahan yang dibuat.
Internet juga boleh membuat organisasi jualan secara tradisional, penjualan
secara katalog dan pengiklanan yang lebih cekap. Tempahan secara elektronik boleh
memaparkan lebih informasi dan kegunaannya berbanding dengan katalog kertas.
Penjualan terus secara online boleh merendahkan pembelian semula dan meningkatkan
kebolehan untuk menjual barang tambahan. Contohnya setiap pembelian di kilang yang
besar, hanya perlu duduk di komputer, membuka laman web, dan mencari pembekal
secara online. Pembekal yang kecil dengan penjualan yang terhad kini membolehkan
pembeli hanya melayari laman web dengan mudah sama seperti syarikat yang besar.
Sama juga seperti penjual menjual kepada berjuta-juta pengguna yang sedang berkerja
di rumah mahupun di pejabat dengan mudah secara online.
Variety
Pembeli di laman web beruntung kerana tanpa meninggalkan rumah atau
pejabat,pengguna boleh mengakses ribuan laman web untuk mengetahui berita terkini
dan pelbagai acara lain, Maklumat tantang produk dan pembelian apa sahaja. Pemilihan
yang sangat banyak tidak terhad kepada produk dan servis yang boleh di hantar secara
di gital. Laman web yang menjual elektronik pengguna, alatan perkebunan, alatan
pejabat dan lain-lain juga menawarkan pilihan yang lebih banyak di internet. Sebagai
contoh, sebuah kedai buku yang menawarkan pelbagai jenis buku memerlukan
29

pengguna mencari sendiri tajuk buku yang di kehendaki atau membuat pesanan melalui
telefon. Sebaliknya, Jika pengguna ingin mendapatkan secara online, pengguna hanya
perlu memasukkan kata kunci untuk mengenalpasti jenis buku yang mereka mahu,
memilih laman web yang mengadakan promosi dengan mudah, dan maklumat yang
diperlukan. Pengguna boleh menyelesaikan pemilihan dan proses pembelian,
seterusnya mendapatkan tempahan mereka dalam beberapa hari kemudian.

Informed Choice
Harapan agar peluang yang lebih besar terhadap terbukanya pasaran elektronik,
sesuai dan untuk mendapatkan maklumat. Pembelian yang memerlukan banyak bajet
untuk pencrian latar belakang atau perbandingan yang besar terhadap tawaran, menjadi
lebih senang apabila masalah dapat dikurangkan dan mudah di dapati.
Contohnya, membeli kereta adalah salah satu contoh kepada kebanyakkan
kebiasaannya. Ini melibatkan pemilihan sesetengah keputusan dan model untuk kereta,
mencubanya dengan aksesori yang berbeza, penampilan, memilih kewangan ( sama
ada untuk mengurangkan atau membeli dan bagaimana untuk mendapatkan harga yang
berpatutan), pembelian atau polisi insurans dan berunding dengan harga yang
berpatutan. Mengumpulkan segala informasi yang di perlukan untuk membuat
keputusan boleh mengambil masa yang panjang. Sebelum itu, kebanyakan pelanggan
akan melawat ke bilik pameran jika mereka kekurangan informasi.
Melalui internet, pembeli kini boleh melihat model kereta yang berbeza dan
membaca segala informasi kereta tersebut dan bagaimana persembahan kereta itu.
Bersama dengan gambar kereta dan gambaran, pelanggan boleh mengakses kereta
baru dan menggunakan harga kereta untuk di bandingkan harganya nelalui penjual di
internet.
Selepas membuat keputusan terhadap model kereta tersebut, pengguna boleh
menandakan kehendak mereka terhadap warna dalaman, dan luaran kereta, memilih
sama ada model kereta 4 atau 2 pintu. Sesetengah perkara seperti sistem suara, power
window dan kos juga bolehdi pilih. Akhir sekali, pelanggan boleh memasukkan informasi
diri mereka supaya senang untuk di hubungi termasuk alamat. Permintaan pengguna
30

akan diserahkan secara automatik kepada penjual berhampiran dengan alamat pembeli.
Penjual akan penghubungi pelanggan untuk menetapkan harga.
Perbelanjaan insurans juga terdapat secara online. Perniagaan internet menjual
insuran

menyediakan

peralatan

software

yang

memabantu

pengguna

untuk

mengenalpasti jenis insurans yang mereka perlukan dan seiring dengan informasi untuk
membolehkan mereka membuat pilihan yang tepat atara satu polisi insurans dan
sebaliknya. Pelanggan boleh membeli polisi dengan menjawab beberapa soalan mudah
tentang warganegara, umur, kesihatan dan gaji, keadaan keluarga dan kadar insurans
yang di perlukan. Selain itu, sistem ini juga memaparkan kuota agen punya contacts.
Hanya dengan beberapa klik pada tetikus, pelanggan boleh mendapatka informasi yang
lebih detail mengenai setiap karier dan setiap polisi untuk memastikan sama ada harga
berbeza.
Pelanggan boleh membandingkan polisi dan hagra terhadap karier yang berlainan.
Sistem itu boleh memilih tempahan secara rawak dengan menyediakan kuota dan
merujuk kepada pelawat hanya mengakses informasi yang mereka perlukan. Secagai
contoh, penjelasan tentang perkataan/istilah yang mereka tidak faham, informasi
berkaitan sesetengah karier atau banyak mana dan jenis apa insurans yang sesuai
untuk mereka, yang memberikan keluarga mereka financial profil.
Sama ada pelanggan memilih untuk menyelesaikan secara online atau
menjalankan pembelian secara personal selepas menggunakan laman web untuk
membantu meluaskan pencarian tentang sesetengah produk,laman web ini memberikan
pelanggan banyak pengetahuan tentang pemilihan harga yang terdapat untuk mereka.
Walaupun kelebihan yang di tawarkan oleh online shoping, banyak pelanggan
hari ini masih risau tentang internet. Mereka amat prihatin tentang memelihara hak
peribadi dan keselamatan informasi creadit kepada mereka. Ramai yang tidak
mempunyai komputer, atau mendapati sangat susah untuk menggunakannya. Ramai
yang memilih pengalaman sendiri untuk membeli belah dan memilih produk yang
mereka boleh lihat, rasa dan cuba. Sesetengah pelanggan bimbang syarikat
menawarkan

informasi

yang

sallah,

kegagalan

penghantaran

barangan,

dan

meneydiakan barangan yang tidak bagus seperti barangan yang di jual di kedai. Oleh
31

sebab itu, membeli-belah barangan di kedai menjadi jalan utama pelanggan membeli
barang untuk tahun-tahun yang akan datang.
Penjualan dan juga persaingan di internet masih belum di terokai. Urusan
perniagaan yang baik di internet, jualan runcit, juga di bawa oleh kepercayan, pencarian
kepada permulaan yang lebih besar dan peluang untuk mencari item yang belum berada
di pasaran. Kebanyakan penjual runcit merasakan dalam jangka masa yang pendek,
menurunkan harga tidak akan membawa kepada penjualan tambahan. Penjual runcit
internet yang lain menawarkan diskaun daripada penjual di kedai biasa. Apabila
penjualan secara online berterusan untuk berkembang, persaingan dan keuntungan
melalui medium ini adalah seperti di tukarkan kepada harga yang rendah kepada
pelanggan.
Rintangan kepada membeli belah di internet adalah seperti adalah di kurangkan
untuk pengguna yang muda. Kanak-kanak pada hari nini membesar dengan internet dan
mereka suka mencari shoping di internet dengan mudah dan natural. Pada dekad yang
akan datang, kanak-kanak pada hari ini menjadi dewasa , e dagang harus membesar
bersama mereka.
Transaction and Workflow
Kembali kepada idea perjalanan kerja dan analisa proses, kita boleh melihat
kepada pembukaan pasaran daripada perspektif perniagaan dan pengguna. 4 model
fasa yang di perkenalkan boleh di gunakan sebagai panduan untuk mencari contoh
untuk pengguna dan contoh untuk perniagaan, bersama dengan penyambung teknologi
dan sokongan yang di perlukan.
Prepurchase Discovery
Ini merupakan satu proses untuk mencari satu set produk yang berupaya untuk
memenuhi permintaan pengguna. Kepada pengguna, ini bermakna mereka boleh
mengetahui apa yang mereka mahu dan mencari siapa penjualnya. Pada pembekal, ini
bermakna mereka perlu memberitahu pelanggan tentang produk dan servis yang di
tawarkan.

32

Dalam pembelian kereta contohnya, pembeli menggunakan informasi di internet

untuk membuat keputusan tentang produk dan keinginan mereka yang ada di
pasaran.Seseorang perlu memastikan maklumat ini berada di tahap pertama iaitu
pembekal, informasi tentang pembekal juga boleh di tambah sebagai informasi
tambahan seperti perbandingan produk yang di tawarkan, penjual mesti mempamerkan
informasi yang telah dicipta untuk mencapai target mereka. Informasi ini boleh di ambil
dan di sebarkan melalui saluran yang lain oleh orang lain.
Selection and Commitment
Ketika fasa ini pembeli memilih pembekal dan produk berdasarkan perbandingan
yang telah di buat. Fasa ini termasuk perundingan dengan penjual untuk harga yang
sesuai, availability, dan tarikh penghantaran. Bagi pembekal, ini bermakna strategi
meletakkan harga termasuk diskaun, speacial features dan servis istimewa. Ini
bermakna pembekal harus mnyediakan informasi tentang kedapatan dan informasi
penghantaran.
Pada tahap ini, tempahan masuk turut masuk melalui gambar. Pada fasa yang
sebelumnya, mungkin tidak terdapat komunikasi yang baik dengan pengguna, risalah
dan katalog produk mungkin sudah memadai. Pada tahap ini, komunikasi 2 hala antara
pelanggan dengan pembekal amat di perlukan. Sistem tempahan masuk perlu di
sediakan untuk komunikasi tentang permintaan yang lebih spesifik dan penghargaan.
Kepada pereka sistem ini, ini adalah permulaan permindahan atau enevt perniagaan.
Purchase Consummation
Ini merupakan fasa merangkumi perjalanan informasi dan dokumen yang
berkaitan tentang pembelian dan pembanyaran secara elektronik yang memudahkan
pembayaran kepada proses pembelian.Bagi pengguna, ini sangat mudah; menerima
barang dan membayar kepada mereka. Invois dan resit dokumen pembelian di
integrasikan ke dalam sistem akaun pembeli.
Bagi pembekal, mereka lebih banyak aktiviti yang perlu di lakukan. Rujukan
harus di gerakkan untuk menghasilkan dan menrima barang atau sevris yang di minta
oleh pelanggan di dalam masa setuju.Barangan, kakitangn dan proses penghasilan
harus selaras dengan tujuan untuk dilaksanakan. Bergantung kepada betapa susahnya
33

penghasilkan barangan itu dan proses penghaslannya, rangkaian pekerja memerlukan

keselarasan juga.
Postpurchase Interction
Dalam fasa terakhir ini meliputi servis pelanggan dan galakan untuk menerima
aduan pelanggan, menerima kembali produk yang dihantar dan juga kerosakan produk.
Pengguna juga memerlukan pemasangan tambahan, penyelenggaraan atau servis
percubaan. Produk yang kompleks mungkin memerlukan penulisan teknikal, selalunya
di buat dalam beberapa bahasa.
Bagi pembekal, setiap pengurusan individu harus di kawal untuk mendapatkan
kesimpulan yang berjaya, termasuk tempoh pembayaran. Usaha pemasaran tambahan
membolehkan fokus kepada pembinaan kesetiaan brand, atau penjualan. Pembekal
mungkin mahu mengekalkan personal lines dalam komunikasi.
From onclusion
1. Dalam industri yang kian bertambah bertukar kepada pengkomputeran untuk
menambahkan kualiti, perkhidmatan, inovasi, dan kecepatan. Pesaing harus lakukan
perkara yang sama atau mencari kelemahan untuk di perbaiki.
2. Perlaburan perniagaan dalam teknologi informasi dan e dagang adalah untuk
meningkatkan produktiviti, mengurangkan kos, dan menambahkan perkhidmatan
pelanggan.
3. Informasi dan pemilihan yang lebih baik, bergabung dengan kos operasi yang rendah
dalam perniagaan Internet, kualiti lebih meningkat.
4. Penghantaran secara digital produk atau perkhidmatan ada potensi untuk menjadi
kawasan yang luas di dalam pasaran.
5. Bilangan individu yang menggunakan internet menunjukkan potensi untuk menjadi
kawasan yang luas dalam pasaran.
6. Pembaca hanya perlu memasukkan keywords untuk mengenalpasti jenis buku yang di
kehendaki, melawat laman web dan mencari, membuat keputusan dan pembelian,
seterusnya mendapatkan buku di tangan mereka beberapa hari kemudian.
7. Bagi pengguna, prepurchase discovery bermakna mencari apa yang mereka perlukan
dan mencari siapa yang menjualnya.
8. Bagi pembekal, prepurchase discovery bermakna memberitahu pengguna berkaitan
dengan produk dan perkhidmatan yang mereka tawarkan.

34

E-Dagang

TAJUK 3

Aplikasi Antara Organisasi

3.0

SINOPSIS
Bab ini menjelaskan bagaimana proses-proses yang terlibat bagi pembekal dan

pembeli dalam menepati jumlah penghantaran,kualiti dan harga yang ditetapkan.Bagi

pengurusan inventori pula, bagaimana ia diurus dengan cekap supaya stok dan pusing ganti
inventori memenuhi piawai yang telah ditetapkan dan bagimana pengurusan masa dalam
menjanakan kualiti dan penghantaran produk serta fasa-fasa yang terlibat dalam asimilasi
teknologi dan bagaimana keterbukaan sesuatu rangkaian bergantung kepada seluas mana
mereka membenarkan komunikasi antara pelanggan baru,pembekal atau entiti lain dalam
rangkaian.
3.1.
3.1.1

HASIL PEMBELAJARAN
Mempelbagaikan maklumat berkaitan E-dagang; melalui pencarian bebas dan
terarah seperti search engines dsb.

3.1.2

Membuat lakaran dan memahami bagaimana kos pembelian, pengurusan

inventori dan kitaran masa memberi kesan kepada harga produk dan bagaimana
intergrasi ini boleh menolong syrarikat.

3.1.3

Membuat peta minda bagaimana empat fasa dalam proses adaptasi teknologi
baru.

3.1.4

Memahami perbezaan antara open internet dan VANs sebagaimana ianya

memberi manfaat kepada perniagaan

3. KERANGKA TAJUK-TAJUK
Aplikasi
Antara
Organisasi

Kos-Kos
pembelian

Pengurusan
inventori

Kitaran Masa

Asimilasi dan
Penyesuaian Teknologi

35

3.3 KANDUNGAN ISI

Penggunaan sistem komputer yang semakin canggih telah menjadi suatu kemestian
dalam pelbagai industri di sebabkan oleh persaingan. Contohnya kepada airlines, perhotelan,
dan syarikat kereta sewa, sistem perkomputeran adalah mesti sama ada untuk syarikat
berkenaan atau kegunaan pengguna lain.
Perhubungan secara elektronik berkembang peasat dalam industri. Semua syarikat boleh
berkomunikasi antara satu dengan yang lain secara elektronik melalui Internet.

Sebagai

contoh, penggunaan internet, IT, dan alat komunikasi membantu melicinkan hubungan inter
organisational. Penggunaan medium ini adalah yang terpenting dan termudah bagi
menjimatkan masa dan jarak.

Objektif kepada

penggunan medium ini adalah atas dasar

keberkesanannya, efisen dan inovasi, iaitu kesedaran untuk memperbaiki produk dan sevis
akibat persaingan.
Penggunaan komputer dan medium yang boleh menghubungkan pembekal dengan pembeli di
dalam sesuatu perniagaan di dapati paling banyak di gunakan pada masa sekarang.

3.3.1

Kos Pembelian

Pembelian barang-barang atau servis untuk organisasi yang besar akan melibatkan beberapa
proses.
i.

Pembeli

harus

mencari

pembekal

yang

dapat

mengeluarkan

produkyang

dikehendaki dan menepati jumlah penghantaran, kualiti dan harga yang telah di
tetapkan. Proses ini melibatkan pertuturan informasi supaya produk yang di
bekalkan menepati spesifikasi yang di kehendaki. Kebanyakan informasi mungkin
juga sulit, jika ia berkaitan dengan proses pengeluaran atau mereka cipta produk.
ii.

Apabila contoh produk telah di luluskan, pembeli akan menghantar purchase order
untuk menyatakan kuantiti produk yang di kehendaki.

iii.

Seterusnya, sebelum proses penghantaran produk berlaku, pembeli akan di

maklumkan terlebih dahulu oleh pembekal berserta dengan invois untuk produk
yang dihantar. Bahagian accounting akan memadankan invois dengan purchace
order.
36

3.3.2

Pengurusan Inventori
Kebanyakan syarikat perlu menghentikan sementara pengeluaran produk bagi

menjamin kestabilan stok.

Syarikat perlu menyimpan sesetengah stok yang mendapat sambutan bagi menjamin
kelancaran pengeluaran produk. Sebagai contoh, pengeluaran produk yang mengambil masa
yang lama untuk sampai kepada pembeli, semakin banyak mereka perlu menyimpan stok
sebagai persediaan jika berlaku kesilapan dan semakin lambat proses yang terlibat jika berlaku
perubahan dalam permintaan.
Pengurusan barangan stok dan produk yang kemas membolehkan servis yang baik dapat
diberikan untuk pelanggan dan boleh menjimatkan kos yang lebih rendah.

3.3.3

Kitaran Masa
Cycle

Times

merupakan

jumlah

masa

yang

diambil

untuk

membina

produk/barangan yang telah tersedia untuk dijual.

Semkin lama masa yang di ambil, boleh di atasi dengan adanya hubungan
koordinasi yang rapat antara pembekal dengan pelanggan. Masa yang singkat dapat
menghasilkan pengawalan kualiti yang baik kerana masa yang diambil untuk pengujian
produk dan kadar kerosakan. Jika masa yang biasa untuk mengeluarkan produk boleh
dikurangkan daripada 8jam kepada 6jam, fixed costs per unit are lower since less time is
needed.

Technology Assimilation
Penggunaan komputer yang pertama di gunakan di dalam bidang ketenteraan dan sains, bukan
untuk commerce. Dalam tahun 1960, Bank of America merupakan bank yang pertama yang
menggunakan teknologi Electronic Recording Machine Accounting (ERMA). Awal tahun 1970,
para pengkaji mendapati IT memainkan peranan penting dalam memajukan sesebuah syarikat.

37

Mereka mendapati 4 fasa yang terlibat dalam penghasilkan teknologi baru dan 3 penghalang
yang boleh menghalang proses di atas daripada berlaku.
Fasa 1, Technology Identification and Investment . Ia boleh di tafsirkan sebagaipermulaan
kepada perancangan sesebuah teknologi, melabur dalam teknologi tersebut, dan permulaan
kepada projek teknologi tersebut. Fasa ini lebih berteraskan kepada eksperimen.
Fokus perancangan dalamfasa 1 mesti di hasilkan di antara pengenalan teknologi dan sumber
manusia. Resolusi masalah teknologi jangka pendek sangat kritikal, pengalaman terlalu terhad,
pemikiran secara logik mengenai implikasi teknologi selalunya tidak stabil. Pihak pengurusan
(personel) hanya mahukan pengalaman dan selalunya memerlukan latihan khusus.
Fasa 2, Technology Learning and Adaptation. Apabila teknologi membuktikan kegunaannya,
proses ini perlu di sesuaikan dengan teknologi yang di sebutkan pada fasa 1 di mana pada
peringkat ini lebih ramai pengguna terlibat bagi memastikan faedah dan implikasi teknologi.
Jika pendekatan terlalu konservatif, teknologi tidak akan berkembang. Sebaliknya bergantung
kepada komunikasi yang baik dan kesanggupan penyesuaiaan bagi faedah pengguna. Hal ini
sama risikonya. Designer mungkin menggunakan lebih masa dan upaya dalam menonjolkan
yang baru dalam produk yang tak berakhir.
Perancangan dalam tahap ini adalah susah, kerna inovasi mendahului penapisan design secara
berturut-turut. Dalam fasa perancangan harus ada fokus strategi yang kukuh. Kepercayaan
asas boleh menjadi potensi kepada pengguna supaya berhati-hati dalam teknologi yang baru
dan mendorong imaginasi pengguna bagaimana mencari cara untuk menggunakannya.
Fasa 3,

Rationalisation and Management Control adalah untuk membimbing design dan

implimentasi. Peranan pengguna dan sokongan staf menjadikan boleh di ramalkan manakal
kemajuan dalam pembaharuan dan pengubahsuaiian adalah lembab.
Keadaan yang tidak berkembang dalam fasa ini boleh menyebabkan kelekaan dengan kawalan
terhadap pengembangan keberkesanan. Kawalan yang keras dapat menggalakkan galakan
yang secara diam-diam dalam projek fasa 1. Terlalu banyak penekanan dalam skala ekonomi
akan mmbunuh projek, walaupun selepas pelaburan yang bersungguh-sungguh. Akhir sekali,
38

bahaya yang tidak di duga mungkin akan di lihat di akhir pembinaan dan projek itu akan di
bekukan apabila kemudahan terhad.
Perancangan dalam fasa ini mengandungi fokus yang efisen. Hal ini termasuklah menyiapkan
dan menapis aplikasi, menaikkan pangkat staff kepada tahap yang boleh diterima, dan
menyusun semula bagaimana menggunakan teknologi baru secara efisen. Perancangan yang
formal menjadikan lebih efektif dan belanjawan lebih tepat disebabkan pengalaman yang di
peroleh dari fasa dua yang pertama (the 1st two phase)
Dalam fasa terakhir, pengaliran teknologi yang tersebar luas (Maturity/Widespread Transfer) di
kenalpasti

berdasarkan

penyerapan

dalam

teknologi

melalui

organisasi.

Selalunya,

pembahagian secara penyerahan dalam teknologi kepada lain-lain orang yang berkerjasama. Ia
juga boleh memberi makna pengambilan teknologi kepada pesaing. Dalam fasa ini, tak akan
sampai kerana perbahan persekitaran teknologi boleh menggantikan kepesatan teknologi
daripada ia di ambil sepenuhnya.
Perancangan dalam fasa ini memberikan perhatian terhadap pengurusan di mana teknologi
boleh di gunakan dan berapa banyak kos untuk melaksanakannya. Beberapa teknologi tak
akan dijumpai dalam fasa 4, kerana ia di gantikan dengan cepat tahap terbaru iaitu 3 teknologi
daripada bahagian yang lain dalam organisasi.
Fasa 1 dan 2 di kenalpasti melalui perubahan, manakala fasa 3 dan 4 melalui pengawalan.
Dalam fasa perubahan, pengurusan harus

melakukan rujukan untuk sesetengah faedah,

rujukan menjadi lebih di gunakan secara efisen kepada tempat-tempat lain. Sistem pengurusan
kewangan dan persembahan akan lebih efektif dalam fasa kawalan di mana terdapat tahap
yang lebih tinggi daripada jangkaan yang di perlukan kepada mereka untuk berfungsi.
Kedinamikan pengembangan pengetahuan teknologi bermakna di mana-mana sahaja point
yang di berikan dalam satu masa, syarikat akan berkemungkinan menjadi pengurus projek yang
menggambarkan semua 4 fasa ini.

Technology Adoption
Organisasi boleh menjangkakan untuk mengalami gelombang fasa, seperti teknologi- teknologi
yang meninggalkan perubahan fasa akan di gantikan dengan eksperimen yang baru.
Contohnya, awal tahun 1990, batch data processing (like payroll) oleh sesuatu majikan untuk
39

kebanyakan syarikat adalah dalam fasa 4; perubahan data elektronik (EDI) untuk pengawalan
belian dan inventori dalam fasa 3 dan internet adalah barusahaja bermula untuk bergerak dari
fasa 1 ke fasa 2. Perubahan kurun, kemajuan dalam teknologi mengukuhkan perniagaan
pemprosesan data dalam fasa 4. Manakala Internet-based electronic commerce adalah
bergerak dalam fasa 2 apabila syarikat menjelajahi berkemungkinan dan pelanggan menjadi
biasa kepada keuntungan, risiko dan had kepada sistem tersebut. (companies explore
possibilities dan customers become accustomed to the benifits, risks, and limitation of the
system)
Rangkaiaan dan servis teknologi boleh menguatkan perhubungan, kerana komunikasi adalah
optimis, pertukaran maklumat yang lebih efisen menjadi lebih mudah. Kebanyakan aliran
maklumat boleh di tambah manakala selebihnya boleh di gantikan atau hilang keseluruhannya
apabila rangkaiaan komputer di gunakan untuk menghubungkan sistem informasi melalui
batasan organisasi.
Organisasi besar adalah yang pertama yang mengambil kelebihan/advantages dalam teknologi
maklumat, kedua-duanya dalam syarikat mereka termasuk rangkaiaan yang menambah kuasa
komputer melalui tahap syarikat tersebut. Sejak 1970-an dan 1980-an, perniagaan di hantar
dan di terima purchase order, invois dan shipping notification via EDI over value-added
networks (VANs), untuk mengurangkan buruh, kos percetakan dan penghantaran mail dalam
procurement process. Tahun 1980-an juga memperkenalkan sistem computer-aided design
(CAD), computer-aided engineering (CAE)dan computer-aided manufacturing (CAM) dimana
membolehkan jurutera, pereka dan technicians untuk mengakses dan berkerja.
Rangkaian lebih terbuka kepada mereka menggunakan komunikasi yang mudah dengan
pelanggan yang baru, pembekal dan orang lain. Rangkaian menjadi lebih terbuka dengan :
a) Protokol awam (public protocol) yang di ambil daripada kelengkapan yang major dan
penyediaan

software.

Ini

mengurangkan

kewangan

dan

kos

pekerja

dalam

pemperolehan, penemapatan dan menggunakan segala perkakasan dan perisian yang

di perlukan untuk berkomunikasi menerusi rangkaian tersebut. Apabila kedua-dua iaitu
multiple suppliers dan multiple buyers perlu dimasukkan, standard harus berkaitan tanpa
pelabur substantial network-specific sama ada pada penjual atau pembeli.

40

b) Mereka di kawal oleh bahagian ketiga sama ada pembeli atau penjual pada rangkaian
tersebut. Jika bahagian ketiga kembali berdasarkan overall volume pada rangkaian
pengurusan, penyedia kepada rangkaian ada beberapa sebab untuk membuang sama
ada penjual atau pembeli. Jika rangkaian itu di uruskan oleh penjual atau pembeli di
dalam pasaran, mereka akan melihat pembukaan rangkaian tersebut sebagai amaran
kepada pemegang saham pasaran atau kelebihan bersaing.
Rangkaian telefon adalah contoh yang baik kepada rangkaian yang terbuka. Di USA, lebih
daripada 90% individu dan perniagaan/ para peniaga mempunyai servis telefon. Ini kerana
murah sebab skala ekomoni dan subsidi pelbagai di tawarkan.
Internet telah membuatkan lebih berpatutan walaupun kepada rumah pejabat yang kecil dengan
meluaskan rangkaian perniagaan tersebut ke kawasan yang luas(work team & geographical
location). Kos untuk pelanggan untuk mencari pembekal yang berpotensi adalah rendah dan
kos untuk pembekal untuk menambah pelanggan juga rendah.

CONCLUSION
1. Teknologi informasi dan telekomunikasi membantu melicinkan masalah untuk mengatasi
masalah penyelarasan dan kawalan dan dapat membantu mengstruktur semula
hungungan inter-organisational, terutamanya lebihan masa dan jarak. (Kos pembayaran,
pengurusan inventori dan kitar masa).
2. Companies lower procurement costs by consolidating purchases and devoloping
relationships with key suppliers to benifit from volume discounts and tighter integration in
the manufacturing process.
3. Holding inventory bermakna operating kos yang tinggi dan profits yang rendah.
4. Jumlah masa yang digunakan untuk membina produk dinamakan kitar masa.
5. Fasa 1: Technology Identification and Investment, Fasa 2: Technological Learning and
Adaption,

Fasa

3:

Rationalisation

and

Management

Control,

Fasa

4:

Maturity/Widespread Technology Transfer.

41

6. Pembukaan Internet di harapkan most important attribute.

7. WWW menjadikan e dagang kepada rumah pejabat yang dengan rangkaian perniagaan
berhubungan dengan elektonik dengan kemudahan berkolaborasi projek melalui work
teams dan keadaan geografi.
8. Syarikat yang pelbagai saiz kini boleh berkomunikasi antara satu sama lain secara
elektronik, melalui Internet, networks for compony-use only(intranets) atau untuk
digunakan oleh compony dan its bisnes partners(extranets) as well as the private valueadded networks.
9. Sistem komputer telah bertukar kepada persaingan yang biasa dan ia lebih kepada
insdustri.
10. Ia di gunakan untuk

penyelarasan antara purchasing operation di syarikat tersebut

dengan pembekal.

TAJUK 4

E-Dagang
Pencarian Bebas dan Terarah
(Free Search and Directed Search)

4.0.

SINOPSIS

42

Tajuk ini berkisar mengenai perkhidmatan yang bertujuan untuk bertindak

sebagai indeks kepada sumber-sumber maklumat yang sangat banyak dan luas dalam
rangkaian .Mengumpul maklumat mengenai dokumen-dokumen yang boleh digunakan
di Internet.Menggunakan alat TOOL yang dinamakan SPIDER( atau robot /webcrawler)
yang akan menyenaraikan sampel dokumen yang dijumpai di Internet dan hantar
kembali ke pengkalan (HOME).SPIDER berkebolehan mengikut link. Manakala
pencarian terarah lebih berfokus kepada peranan agen-agen yang dianggap sebagai
jawapan kepada petunjuk masalah dalam kecelaruan internet
4.1.
4.1.1

HASIL PEMBELAJARAN
Memahami dan menyatakan bagaimana search engine dan pengiklanan
memberi sumbangan kepada e-dagang.

4.1.2

Dapat menyatakan dan menggambarkan kelebihan dan kekurangan strategi

pengiklanan atas talian (on-line)

4.1.3

Memahami dengan jelas apa itu meta-data,WebRing,click through dan web site
pirate.

4.1.4

Menceritakan apakah virtual mall dan bagaimana ia dapat menarik pelanggan.

4.1.5

Menggambarkan bagaimana perbezaan antara agen-agen dan

pemberi

maklumat.

4.2.

KERANGKA TAJUK-TAJUK

PENCARIAN BEBAS

PENGIKLANAN

MEDIA MASA
BERASASKAN
WEB

MENGUKUR
KEBERKESANAN

43

4.3

Pencarian Bebas
Kejayaan sesuatu perniagaan tidak akan terjamin dengan hanya mewujudkan

suatu kehadiran di Internet. Cabaran utama bagi pemasar-pemasar adalah, untuk

menarik perhatian pelawat-pelawat ke laman mereka, serta untuk menjana suatu
ulangan lawatan yang penting dan bermakna. Membina kesedaran jenama (brand
awareness) melalui pengiklanan dan pemasaran adalah penting untuk berjaya di dalam
suatu pasaran yang baru dan pantas membangun, terutamanya di Internet di mana para
pengguna mempunyai pilihan untuk menghabiskan masa dan duit mereka pada ribuan
laman yang berbeza. Kesedaran ini akan mempengaruhi kita untuk melawat laman
tersebut, sebagai hanya suatu percubaan atau suatu permulaan kepada lawatanlawatan seterusnya.
Portal-portal yang diisytiharkan sendiri telah berkembang menjadi suatu corong yang
bertindak untuk membimbing seseorang pelawat bagi menembusi kandungan Internet
yang sangat luas dan sangat banyak. Khidmat-khidmat yang ditawarkan Free Search
akan dibincangkan di dalam bab ini; iaitu pertanyaan-pertanyaan pengkalan data
(database queries) dan pengiklanan. Khidmat-khidmat lain akan dibincangkan di dalam
bab yang seterusnya.
ENJIN PENCARIAN (SEARCH ENGINES)
Hingga kini Internet adalah suatu kolam infomasi yang paling fleksibel. Oleh kerana
sangat mudah untuk memasukkan suatu maklumat ke dalam Internet, ramai penyumbangpenyumbang yang menjadikannya semakin besar dan luas dari hari ke hari. Maka, adalah
sangat mudah untuk sesat. Sebab itulah perkara pertama yang biasanya dilakukan oleh
pengguna adalah melawat enjin pencarian. Perkhidmatan ini adalah bertujuan untuk bertindak
sebagai indeks kepada sumber-sumber maklumat yang sangat banyak dan luas di dalam
rangkaian tersebut.
Setiap enjin pencarian akan mengumpul maklumat mengenai dokumen-dokumen yang
boleh digunakan di Internet. Ia biasanya menggunakan sejenis alat (tool) yang dinamakan
spider (atau robot atau webcrawler) yang akan menyenaraikan sampel-sampel kesemua
dokumen yang dijumpainya di Internet dan menghantarnya kembali ke pengkalan (home).
Sesetengahnya hanya mengambil 500 perkataan pertama dari satu halaman yang dijadikan
sampel, manakala selebihnya mengambil keseluruhan atau kesemua maklumat tersebut.
44

Spider juga berkebolehan untuk mengikut link (hubungan/rantaian) yang disertakan di dalam
dokumen tersebut, dan seterusnya penemuan laman-laman tambahan untuk disiasat.
Apabila spider menghantar sampel-sampel kembali ke pengkalan, akan terdapat suatu
mekanisme untuk mengeluarkan meta-data daripada sampel tersebut. Meta-data adalah satu
set kata kunci yang diguna untuk menerangkan dokumen tersebut. Ini mungkin dikeluarkan
melalui kekerapan perkataan (kecuali stop-words, seperti and atau etc). Sesetengah enjin
pencarian mengambilkira bukan hanya kekerapan perkataan di dalam suatu halaman, tetapi
juga berapa hampir perkataan itu berada di bahagian atas suatu halaman dan ianya
dibahagikan secara adil disepanjang halaman tersebut. Petunjuk-petunjuk lain adalah
formatnya (font yang lebih besar biasanya adalah tajuk-tajuk); dan text yang telah disertakan
oleh penulis (author) untuk menerangkan mengenai dokumen tersebut. Bahasa mark-up
tradisional, HTML, mempunyai tag yang berformat khusus (dikenali sebagai tag META) yang
membenarkan penulis (author) untuk merekabentuk satu set kata kunci yang diingini bagi laman
web tersebut.
Meta-data ini kemudiannya digabungkan dengan suatu pangkalan data yang
membenarkan orang ramai untuk bertanya menggunakan kata kunci. Sintaksis pertanyaan
mungkin adalah mudah atau rumit/canggih. Sesetengah enjin pencarian mungkin mengikuti
suatu peraturan yang tersirat bila diberikan beberapa kata kunci, sementara yang lain
menawarkan peluang kepada pengguna untuk mencari melalui frasa dan bukan sahaja melalui
perkataan.

Terdapat

juga

yang

memberi

keutamaan

kepada

perkataan-perkataan,

membenarkan suatu pertanyaan yang menggunakan kombinasi operator AND, OR, NEAR dan
NOT, serta menawarkan pilihan untuk mengehadkan keputusan dalam suatu tempoh masa
tertentu.
Keputusan kepada pertanyaan biasanya ditunjukkan sebagai satu set link berbentuk
hypertext. Pada kebiasaannya, ayat pertama pada satu halaman mukasurat akan ditunjukkan
pada keputusan pertanyaan untuk memberikan satu gambaran atau pengenalan kepada apa
yang ada di laman tersebut, atau lebih bagus lagi, huraian ringkas setiap dokumen yan
ditunjukkan dalam konteks istilah pencarian tersebut. Keputusannya mungkin seribu, sejuta
atau pun hanya dua dokumen sahaja yang boleh digunapakai, bergantung kepada kaedah yang
diamalkan oleh sistem untuk mengeluarkan meta-data dan topik pertanyaan secara kasar.
Sesetengah enjin pencarian pakar dalam jenis-jenis sumber tertentu: fail-fail audio,
grafik-grafik, atau program-program komputer, contohnya. Enjin pencarian ini akan memberi
pilihan untuk mengecilkan pencarian kepada jenis muzik (cth; karaoke), atau sistem operasi jika
ia berkaitan program. Andaikata anda ingin melihat gambar beruang perang (brown bear).
45

Perkhidmatan ini akan benarkan anda untuk pilih Picture, masukkan istilah brown bear dan
klik butang search. Pertanyaan ini akan dijawab dengan ratusan lokasi tepat gambar, dan
memberitahu anda saiz setiap imej dan format imej tersebut disimpan.
Pencarian ini juga bergantungharap kepada meta-data, oleh kerana teknik penyusunan
pengkalan data untuk bunyian dan imej-imej masih dalam perkembangan. Penyelidik-penyelidik
masih mengusahakan sistem yang memahami abstrak seperti light brown dan jazz, begitu
juga dengan pelbagai kemungkinan maksud yang boleh didapati daripada lion atau kitchen
atau old man with a moustache.
Sesetengan enjin pencarian melitupi lingkungan sumber-sumber yang luas, seluruh
internet. Ia membenarkan seseorang untuk mengehadkan atau meluaskan pertanyaan kepada
punca-punca seperti laman (site) FTP dan newsgroups. Terdapat juga satu laman yang
dipanggil metasearch (atau metacrawlers) yang menghantar pertanyaan anda kepada beberapa
enjin pencarian global dalam satu masa. Akhir sekali, terdapat juga enjin pencarian yang sulit
dan spesifik. Ia berguna terutamanya dalam dua situasi: mencari satu katalog produk yang luas
bagi ciri-ciri (features) dan pilihan (options); serta mencari dokumentasi teknikal yang besar
jumlahnya.
Sulit atau tidak, enjin pencarian adalah merupakan suatu contoh jelas yang aktif, adhoc
dan bergaya peribadi yang dicadangkan oleh free-search dalam persekitaran pasaran. Sebagai
lanjutan kepada teknologi pengkalan data (database), jenis pertanyaan yang baru akan
digunakan, dan meta-data akan menjadi lebih luas dan lebih tepat.
PENGIKLANAN (ADVERTISING)
Secara umunya, papan iklan (banner) adalah imej segi empat tepat yang mengiklankan
suatu produk, syarikat atau perkhidmatan. Banner ini biasanya diletakkan di tengah-tengah
pada bahagian paling atas suatu laman web (web site). Jika anda klik pada banner ini, ia akan
membawa anda ke laman web periklanan tersebut. Perkara kurang penting yang lebih kecil
(Smaller secondary) dan pengiklanan secara teks juga turut digunakan, tetapi bentuk dan
perletakan banner tersebut menjadikannya suatu bentuk pengiklanan yang paling popular.
Komunikasi pemasaran adalah bertujuan untuk memberitahu, mengingatkan, dan
memujuk pelanggan sebelum dan selepas sesuatu pembelian. Terdapat keputusan asas yang
perlu dibuat berkaitan dengan kumpulan sasaran dan memadatkan pengiklanan (advertising
saturation) apabila ingin membentuk suatu strategi pengiklanan:

Frequency (kekerapan): Pengiklan haruslah mendedahkan sesuatu iklan itu dengan

kekerapan yang berkesan ditahap minimum yang diperlukan untuk memujuk pengguna
46

membeli produk itu. Untuk produk yang mempunyai kitaran pembelian selama beberapa
hari (cth - minuman ringan), kekerapan pendedahan yang efektif paling minimum adalah
lebih tinggi daripada produk yang mempunyai kitaran belian selama beberapa tahun (cth
- kereta). Pengalaman lepas telah menunjukkan bahawa kekerapan efektif yang paling

minimum adalah antara 1 13 pendedahan bagi setiap kitaran belian.

Continuity (kesinambungan): Bagi produk yang mempunyai kitaran belian yang
pendek, pelanggan sama yang berpotensi mestilah selalu dipikat untuk memastikan
kesetiaan pada jenama tersebut. Bagi produk yang mempunyai kitaran belian yang
panjang adalah lebih berkesan jika sasarkan pelanggan yang berlainan setiap kali,

terutamanya ketika mereka membuat keputusan pembelian.

Reach (capaian): Pengiklan haruslah memutuskan samada untuk sasarkan sejumlah
kecil pengguna tetapi kerap kali ataupun sejumlah besar pengguna tetapi kekerapannya
berkurangan. (low reach kekerapan tinggi @ high reach kekerapan rendah). Capaian
juga mempunyai komponen bergeorafi, ketika banyak bentuk media adalah terhad pada
pasaran tempatan, sementara yang lain boleh sasarkan pasaran kebangsaan atau
mungkin juga antarabangsa yang lebih luas dan lebar.
Banner sesuatu kempen mungkin berguna untuk menghasilkan kesedaran jenama.

Walaubagaimanapun, kajian menunjukkan bahawa selepas dua pendedahan, kesedaran

jenama akan memuncak. Untuk mengekalkan profil suatu jenama yang baik selepas kempen
permulaan, kekerapan untuk menonjolkan banner perlu dikurangkan. Berbeza dengan
pengiklanan tv, di mana pendedahan yang berlebihan akan memberi suatu penilaian negatif
terhadap produk, pendedahan banner iklan secara berlebihan melaporkan perasaan negatif
terhadap medium tersebut dan bukannya produk itu. Dalam kes ini, pengguna-pengguna yang
tidak mahu melihat banner-banner pengiklanan boleh membeli software yang akan
menggantikan banner tersebut dengan suatu link berbentuk teks.
Di dalam Internet, perletakan iklan adalah satu kerja yang agak rumit. Kumpulan affinity
boleh berhimpun tanpa perlu melalui sebarang portal, serta istilah-istilah yang digunakan untuk
menerangkan aktiviti Internet, seperti browsing dan surfing, mencadangkan bahawa
penerokaan secara kasual adalah berkemungkinan lebih biasa atau lazim daripada pencarian
bermatlamat atau rancangan yang disusun rapi. Dengan meletakkan iklan di dalam sesuatu
laman yang sangat sibuk, tidak bermakna anda sudah disambungkan atau dihubungkan
dengan pasaran. Meletakkan banner secara berstrategi untuk menarik minat pelbagai pasaran
niche (ruang pengiklanan) mungkin adalah satu strategi yang lebih berkesan untuk jangka
masa panjang.
47

Salah satu strategi yang berkesan ialah menghubungi pemilik web yang menguruskan
laman yang berkemungkinan menarik minat pelawat-pelawat. Anda boleh menguruskan iklan
produk mereka di laman anda, dan begitu juga sebaliknya. Contohnya, jika anda menjual
produk seperti barang masakan, anda mungkin ingin bertukar banner dengan laman yang
mempromosikan buku resepi. Sekiranya banner dikira mengganggu, anda mungkin boleh
meletakkan link timbal-balik (reciprocal links). Link yang diletakkan pada kedua-dua halaman
adalah bertujuan untuk membawa pelawat-pelawat ke laman yang mempunyai produk-produk
yang bagus atau yang mempunyai maklumat yang berkaitan.

WebRing adalah merupakan satu kaedah lain yang boleh diguna untuk menghubungkan
antara laman-laman yang berkaitan. Ianya adalah satu persetujuan bersama antara bisnesbisnes dengan tujuan yang biasa ataupun pasaran yang disasarkan. Laman yang diminati ramai
selalunya akan membenarkan pelayar-pelayar untuk klik pada link WebRing, di mana akan
membawa mereka kepada ahli-ahli kumpulan yang lain. Perancangan sebegini akan
membenarkan lebih banyak pengemudian yang mudah, serta membuat pilihan rawak atau
spesifik mengenai destinasi seterusnya daripada set laman-laman yang dipunyai ahli kumpulan
tersebut.
Kaedah popular yang ketiga ialah dengan menyertai kumpulan pertukaran banner.
Banner anda akan menjadi sebahagian daripada iklan-iklan yang akan muncul di halaman
peserta-peserta kumpulan tersebut. Banner khusus yang akan ditunjukkan adalah biasanya
diserahkan dengan segera selepas memasuki sesuatu halaman. Ini akan membenarkan
perkhidmatan pertukaran tersebut untuk memutarkan pengiklanan itu secara berkesan kepada
mana-mana laman yang akan memaparkannya. Setiap pertukaran mempunyai nisbah yang
48

akan memberitahu anda kekerapan banner anda dipaparkan. Pertukaran banner yang
bernisbah 2:1 akan paparkan banner anda untuk setiap dua kali anda uruskan banner pesertapeserta lain. Sesetengah pertukaran mempunyai nisbha 1:1, namun terdapat juga 10:1.
Perkhidmatan pertukaran ini akan menyediakan laporan secara berkala bagi menunjukkan
kekerapan banner anda dipaparkan dan kekerapan ia diklik oleh seseorang yang berminat
dengan iklan anda untuk melawat laman anda.
Perbezaan antara suatu pertukaran banner dan WebRing adalah pengurusannya. Pada
umumnya, WebRing adalah lebih statik dan terhad persetujuannya, manakala pertukaran
banner pula mempunyai lebih ramai ahli dan adalah kurang dapat dijangka/diramal. Sesetengah
kumpulan pertukaran banner hanya membenarkan syarikat-syarikat di dalam bidang khusus
untuk untuk sertai meraka, seperti syarikat-syarikat perubatan sahaja. Kumpulan-kumpulan pula
lain akan mengkategorikan kumpulan-kumpulan, memastikan banner-banner ditukarkan hanya
antara syarikat-syarikat yang berkongsi profil pengguna yang sama. Begitu juga, wanita-wanita
yang memiliki bisnes boleh menyertai WebRing yang mempromosikan pemilik bisnes wanita,
selain produk atau perkhidmatan khusus WebRing.

49

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

MEDIA MASSA BERASASKAN WEB

Anda juga boleh membeli sesebuah pengiklanan, ia adalah lebih baik daripada
menguruskan publisiti untuk syarikat-syarikat lain di laman anda. Lebih daripada 2700
surat khabar mempunyai bisnes secara online, dimana hanya 60 peratus bertapak di
dalam Amerika Syarikat. Menambahkan majalah online dan yang mempunyai bahagian
sama yang boleh dicetak; penyiaran stesyen radio dan tv secara berterusan; dan akses
terus yang terhad untuk perkhidmatan berwayar dan skop maklumat biasa yang ada
menjadi jelas.
Walaupun orang ramai membayar sebahagian daripada kos untuk media seperti
surat khabar dan majalah, pengiklanan juga menyalurkan sebahagian besar daripada
hasil pendapatan yang diperolehi media. Walaupun hampir 90 peratus penggunapengguna web mendapatkan berita dan maklumat secara online, tradisi penyiaran
internet secara percuma telah menghalang penerimaa pembayaran berasaskan
penggunaan atau pembayaran langganan daripada tersebar luas. Kini, kebanyakan
web-web perniagaan mengelak daripada mengenakan pembayaran untuk langganan
sebagai satu cara untuk mengumpul penonton dan menarik pengiklanan, pemasaran
terus, dan transaksi hasil pendapatan.
Web yang mengandungi perniagaan memerlukan pelaburan utama yang lebih
rendah berbanding dengan penghasilan web setara lain yang tidak mengandungi
perniagaan. Maka, kandungan sesebuah surat khabar dan majalah haruslah dicetak dan
dihantar ke news stands atau depan pintu rumah di seluruh bandar untuk sampai ke
pembaca-pembacanya. Kandungan online boleh dimasuki secara terus melalui
komputer, dan juga muncul secara terus di skrin komputer pembaca. Pengguna
kemudiannya boleh membaca maklumat tersebut di skrin atau mencetaknya. Sebaik
sahaja kandungan tersebut dihasilkan dan disimpan, terdapat sedikit ataupun mungkin
tiada kos tambahan untuk menghantarnya kepada seorang pembaca atau seribu
pembaca. Berbeza dengan kandungan surat khabar atau majalah yang hanya dapat
digunakan sekali, kandungan yang disimpan secara digital menawarkan potensi untuk
mengulangi pembungkusan semula dan penggunaan semula. Artikel-artikel yang terhad
kepada teks dan sebuah gambar di dalam edisi cetakan mungkin dilengkapkan dengan
klip video atau audio, peta-peta, dan penyelidikan latar belakang secara lengkap dan
teliti di dalam versi online. Kandungan digital juga diaturkan dengan rapi dan menjadi
arkib yang boleh dicari (searchable archives) dan pengedaran semula di dalam format
50

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

lain (cth - CD-Rom), yang mana adalah susah jika dilakukan dengan timbunan kertas
ataupun mikrofilem.
Ia adalah sukar untuk tentukan samada berapa cepat Internet yang
mengandungi perniagaan akan mengubah perhatian orang ramai daripada sumber
media tradisional. Beberapa kajian menunjukkan bahawa tontonan televisyen merosot
apabila penggunaan Internet mula meningkat. Walaubagaimanapun, sesetengah
penerbit menyatakan bahawa peredaran surat khabar dan majalah mereka yang sedia
ada tidak menurun, walaupun penonton web mereka semakin meningkat. Mereka
mengatakan bahawa pembaca setia bahan cetakan mereka juga boleh ditemui secara
online, tetapi mengharapkan setiap medium memuaskan keperluan yang berbeza.
Walaupun jumlah penonton bagi sesebuah surat khabar atau rancangan sitkom
di televisyen tidak menurun, pengiklan mungkin bertukar ke Internet jika merasakan ia
memberikan kesan yang lebih efektif untuk mencapai bilangan penonton yang
dikehendaki. Perkara ini mungkin memakan masa bertahun lamanya sebelum kesan
penuhnya dapat dilihat, tetapi trend terkini dalam perbelanjaan bagi pengiklanan
tempatan dan iklaneka, menunjukkan bahawa pertukaran ini sedang berlaku.
MENGUKUR KEBERKESANAN
Surat khabar, majalah, radio, dan televisyen didorong dan disokong oleh
pengiklanan secara berkelompok (mass advertising). Hanya sedikit maklumat iklan yang
ditujukan kepada penonton atau individu tertentu. Istilah dan kriteria pengukuran yang
digunakan untuk menetapkan harga pengiklanan di dunia sebenar telah mencerminkan
perkara ini. Teknologi-teknologi yang lazim terdapat untuk pengawasan (monitoring) dan
pengesahan bagi lalulintas penonton (impressions atau eyeballs) menarik banyak
pelaburan pengiklanan. Syarikat penyelidikan media akan mengawasi bilangan
penonton televisyen, kadang-kadang dengan menggunakan peralatan yang canggih dan
berteknolgi, untuk menyiasat rancangan kegemaran mereka. Peredaran dan kadar
penyampaian untuk surat khabar dan majalah dihitung daripada unit yang terjual dan
penyelidikan pasaran. Radio mempunyai liputan secara geografi dan maklumbalas
penonton. Pengiklanan secara luaran (outdoor)

mengambilkira penonton yang

berpotensi berdasarkan pada lalulintas.

Agensi-agensi pengiklanan dan pembeli-pembeli media selesa dengan teknik
pengukuran untuk media ini, walaupun mereka mungkin tidak percaya bahawa kesemua
pengiklanan mereka betul-betul berkesan. Saya tahu sebahagian daripada pengiklanan
51

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

saya telah dibazirkan, tetapi saya tidak tahu bahagian mana adalah merupakan komen
oleh seorang eksekutif pemasaran yang ragu-ragu. Banyak pedagang-pedagang kini
semakin kurang berkebolehan dalam mencipta program pengiklanan yang berbeza
untuk setiap sasaran, kerana mereka tidak berupaya untuk mengesan atau
membezakan pengguna yang setia berbanding pengguna yang hanya mencuba, atau
mengenalpasti pengguna kuat jenama-jenama lain yang mungkin berbaloi jika
mengubah haluannya.
Walaupun internet mempunyai potensi yang hebat untuk mengenalpasti dan
menyasarkan kumpulan tertentu, kelemahannya bagi sistem penerimaan secara luas
untuk mengawasi dan mengenalpasti lalulintas penonton telah menjadi suatu halangan
yang akan cuba di atasi. Kekurangan pendekatan yang lebih baik, konsep dan alatan
(tools) tradisional juga digunakan untuk pengiklanan Internet. Walaupun ia mungkin tidak
berhasil sebaiknya dalam persekitaran yang baru, ia akan bertindak sebagai jambatan
sementara untuk pemilihan media dan pasaran yang ingin disasarkan.
Web Advertising Measurement
Term
Hit

Definition
An entry into the log file of a web server, generated by a file request.
The number of hits has no predictable relation to the number of visitors
to a site; a single page with (for example) ten small icons will register
eleven hits in the log file.

Qualified hits

Hits that deliver information to a user. This excludes error messages

and redirects; it does not indicate the number of visitors.
The gross number of occasions a user looked up as ite. This is a

Visit

sequence hits made by one user at a site within a set period of time. It
does not indicate wether visitors are digging into the site content or just
skimming.
The number of individuals who visit a site within a specific period of

Unique users

time. It can be calculated by IP address (inaccurate) or user login

(accurate).

Standard impressions

The number of times an Internet surfer sees an ad banner but does not
52

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

click-through to connect to the advertisers site.
AdClicks

The click-through rate within a certain period of time.

Keberkesanan pengiklanan secara banner diukur dengan kadar click through:

berapa kali orang yang melihat banner tersebut klik padanya dan pergi ke laman
pengiklan

tersebut.

Masalahnya

ialah

membentuk

dan

mengenalpasti

ukuran

pendedahan. Browser hanya memberikan maklumat yang sangat terhad kepada server,
tidak mencukupi untuk membentuk persepsi yang sebenar bagi orang yang
menggunakannya. Jika matlamat iklan tersebut ialah kesedaran jenama (brand
awareness), sebagi contoh, ia mungkin cukup jika mempunyai kekerapan pendedahan
yang tinggi, walaupun ia tidak diterjemahkan menjadi satu click-through kepada laman
tersebut. Pengiklanan itu mungkin diterjemahkan kepada penambahan jualan di dunia
sebenar, tanpa lawatan (visit) ke laman pengiklana tersebut.
Walaubagaimanapun, pengiklan mahu mengaitkan pendedahan-pendedahan
kepada perbelanjaan pengiklanan dan jualan. Kaedah yang paling biasa untuk
menghitung pendedahan ialah dengan menghitung hit: pelawat-pelawat ke halaman
yang mengendalikan iklan tersebut. Jika seseorang mempunyai masalah memuatkan
(loading) satu halaman, atau asyik kembali atas sebab lain, ia tidak akan menunjukkan
capaian sebenar iklan tersebut, maka sesetengah perkiraan hanya satu permintaan
untuk setiap hari daripada satu alamat IP unique. Isu yang sama timbul dalam
pengukuran click-through. Sesetengahnya akan menghitung mana-mana rujukan
daripada satu halaman yang akan memaparkan banner tersebut, sementara yang lain
menghitung satu click-through hanya jika satu jualan dibuat pada laman web pengiklan
itu. Sesetengah pertukaran dan perletakan banner, syarikat menggunakan pengiraan
berdasarkan kombinasi nisbah ia dipaparkan, kadar click-through, dan link timbal-balik.
Terdapat satu lagi faktor, iaitu kepercayaan. Jika banner anda dikendalikan di
laman orang lain, bolehkah anda sahkan berapa kali ia sebenarnya dipaparkan? Jika
syarikat yang anda berurusan itu memberitahu banner anda akan ditunjukkan setiap
lima kali seseorang mengakses URL tertentu, ia mungkin sukar untuk menyemak
prestasi mereka. Terdapat kes-kes yang dilaporkan dimana perkhidmatan pertukaran
palsu yang hanya memaparkan banner mereka sendiri dan bukannya banner klien
mereka, dan juga lanun halaman web, iaitu mereka yang menyalin halaman dari laman

53

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

web secara tidak sah serta menjual ruang pengiklanan dengan menyamar sebagai
sebuah syarikat yang berjaya.
Sekali lagi, audit bagi angka putaran (circulation figures) dan persaingan antara
mereka-mereka yang membuat anggaran syer pasaran wujud bagi pengiklanan dunia
sebenar, tetapi perkhidmatan-perkhidmatan untuk Internet ini masih lagi di tahap yang
baru, dan nilai bagi maklumat yang disediakan tidak diterima secara umumnya.
Keinginan itu untuk juruaudit dan banyak lagi kedudukan yang lebih sistematik atau
pensijilan kualiti adalah diketahui ramai. Mereka juga mungkin akan menyediakan lebih
banyak alatan software yang menghitung bilangan penonton lebih tepat dari hit dan
click-through, termasuklah menjejak visit dan corak pembelian, serta menganalisis
perlakuan yang bertentangan dengan sosio-ekonomi dan profil psikografik mereka.
Terdapatnya penambahan bilangan pengiklan-pengiklan yang mahu mengetahui
secara tepat apakah yang telah dirangsang melalui tindakan atau perbuatan
pengiklanan, ataupun pengenalan produk baru meraka. Ini juga akan membantu dalam
mensasarkan pengiklanan dan juga bayaran yang dikenakan untuk pengiklanan. Kerana
akauntabiliti sebenar memerlukan maklumat sebenar, kriteria abstrak seperti share of
voice dan share of mind akan memberi laluan pada share of customers suatu
jenama, sebaik sahaja teknik pengiraan diperbaiki dan diterima secara umumnya.

SOALAN
1. Dua perkhidmatan yang ditawarkan oleh portal ialah: __________ dan _______.
2. ___________ adalah bertujuan untuk bertindak sebagai indeks kepada sumbersumber maklumat yang sangat banyak dan luas di dalam rangkaian.
3. Sebuah enjin pencarian biasanya menggunakan alat (tool) yang dipanggil
______, ________ atau _______ yang akan menyenaraikan sampel-sampel
kesemua dokumen yang dijumpainya di Internet dan menghantarnya kembali ke
4.
5.
6.
7.

pengkalan.
________ adalah satu set kata kunci yang diguna untuk menerangkan dokumen.
Terangkan bagaimana enjin pencarian membalas sesuatu keputusan pencarian.
Apakah WebRing?
Walaupun Internet mempunyai potensi yang hebat untuk mengenalpasti dan
menyasarkan

kumpulan

tertentu,

kekurangan

_____________________________________ telah menjadi suatu halangan

yang akan cuba di atasi.
8. Keberkesanan iklan secara banner diukur dengan _________.

54

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

9. Bagaimana perkhidmatan media di dunia sebenar membuat keuntungan dalam
kaedah yang tidak boleh dilakukan oleh perkhidmatan media secara Internet?
10. Berbeza dengan kandungan surat khabar dan majalah yang hanya dapat
digunakan sekali, kandungan yang disimpan secara digital menawarkan potensi
untuk __________ dan _________.
TITIK PERBINCANGAN

Terangkan bagaimana enjin pencarian menyusun dan mengumpul maklumat.

Bayangkan anda cuba untuk menjual suatu produk secara online. Apakah
kaedah yang anda gunakan untuk mengiklankan produk tersebut? Apakah
keputusan asas yang akan anda buat berkaitan kumpulan sasaran dan

advertising saturation?
Apakah masalah paling besar apabila ingin menaksirkan kejayaan dalam
sesuatu pengiklanan Internet? Apakah yang dapat anda lakukan untuk

mengatasi masalah ini?

Bagaimanakan Internet telah memnpengaruhi media tradisional?

TAJUK 5

E-Dagang
Penilaian dan Pemesanan ( E-Dagang )
( Order Entry and Authetication )

5.0.

SINOPSIS
Tajuk ini menceritakan bagaimana penilaian dan pemesanan dalam

e-dagang yang yang merangkumi lapan indikator penting iaitu pengurusan

perhubungan, interaksi sosial, pengumpulan frofil pelanggan, , automated

55

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

order entry, the three- tier client, delivering customized products, making
order entry work dan borang pesanan.
5.1.

HASIL PEMBELAJARAN

5.1.1

Bagaimana untuk meningkatkan khidmat pelangan dan penilaian produk

5.1.2

dengan menggunakan perkhidmatan Internet.

Istilah senarai panggil semula (call-back queue), kumpulan akhbar (

5.1.3

newsgroup) dan bilik sembang (chatroom)

Menerangkan bagaimana pengumpulan data daripada seorang individu

5.1.4

pengguna boleh digunakan untuk meningkatkan khidmat pelanggan

Kebimbangan privasi yang meningkat dengan pengumpulan profil

individu pengguna.

5.2.

KERANGKA TAJUK-TAJUK
PENILAIAN & PEMESANAN

Relationship
Management

The Three

Soscial
Interaction

Delivering
Customized
Products

Colecting
Customer
Profiles

Aoutomated
order entry

Making Order
Entry Work

Orders Forms

56

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

The Three Tier client/ server system at work

5.3

PENILAIAN
Memahami bahagian ini memerlukan perbandingan antara tawaran-

tawaran tertentu di mana tempat pasaran dijalankan. Proses penilaian ini mungkin
disepadukan dengan penemuan, atau ia mungkin suatu pas kedua (second pass)
melalui subset vendor-vendor (subset of a vendors) yang dipilih selepas produk yang
diinginkan telah dapat ditakrifkan dengan jelasnya. Dalam kedua-dua kes tersebut, dua
set kriteria keputusan akan dipertimbangkan: faktor produk, seperti harga, bahan
mentah dan kesesuaiannya; dan faktor kemanusiaan seperti reputasi, khidmat
pelanggan, dan kebolehpercayaan.
Kredibiliti sesuatu katalog produk merupakan faktor utama kepada pasaran
elektronik. Walau bagaimanapun, mewujudkan asas kepercayaan antara vendor dan
pelanggan memerlukan lebih daripada teknikal atau kecanggihan pemasaran. Vendor
juga perlu menyediakan peluang-peluang untuk berinteraksi dan mempersembahkan
maklumat kepada pelanggan dalam bentuk yang mudah difahami dan berguna. Tapak
57

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

(sites) sesuatu perniagaan akan hanya menjadi berjaya lama-kelamaan jika mereka
dapat menjana pengulangan lalu lintas di tapak tersebut. Ianya adalah sukar untuk
dicapai dan perlu melakukan beberapa percubaan. Masalah ulangan lawatan (repeat
visit) adalah sebahagian daripada fungsi bagi reka bentuk tapak Web, dan ia bergantung
kepada setakat mana kepuasan pelanggan.
Dalam beberapa keadaan, pameran (display) tidak memerlukan teknologi yang
canggih untuk menjadi sesuatu yang berguna. Sebagai contoh, pengeluar-pengeluar
besar membuat spesifikasi mereka tersedia secara dalam talian (online). Beberapa
firma-firma kecil pula berpuas hati dengan satu penyelesaian rip and read: mereka
menghubungkan kepada sebuah papan buletin atau rangkaian nilai tambah tetapi
menggunakan komputer sebagai sebuah mesin faks yang mahal. Mereka rip off
spesifikasi-spesifikasi

yang

dicetak,

kemudiannya

membacakannya

dan

memasukkannya ke dalam sistem manual mereka. Pendekatan ini berkesan untuk

spesifikasi-spesifikasi bertulis dan bagi lukisan-lukisan tertentu. Firma-firma yang lebih
maju mungkin menggunakan satu sistem reka bentuk berbantukan komputer (CAD) bagi
membolehkan mereka menerima reka bentuk data dalam format digital. Selalunya,
mereka juga mempunyai satu sistem dalaman manual dan tidak cuba untuk
mengunakan format yang tersimpan secara digital (digitally stored format).
Dalam keadaan yang lain, kejayaan sesebuah syarikat mungkin lebih banyak
dikaitkan dengan eksploitasi teknologi. Peruncit-peruncit internet, sebagai contoh,
mungkin perlu untuk menawarkan produk mereka dengan huraian yang terperinci dalam
talian. Selaras dengan jalur lebar (bandwidth) yang semakin berkembang, imej-imej tiga
dimensi (3D) sesuatu produk ditambahkan sebagai penarik bagi menggantikan gambar
foto 2D dalam laman web masa ini. Pelanggan-pelanggan boleh melawat laman web
kedai-kedai perabot di internet dengan persekitaran realiti maya. Mereka mungkin boleh
melengkapkan rumah atau pangsapuri mereka dengan perabot melalui ikon seret dan
lepas (drag and drop) perabot kepada ruang bilik pelanggan yang telah dibuat
menyerupai rumah mereka. Ciri ini memboleh pelanggan mengukur kesesuaian
beberapa perabot yang berbeza untuk disesuaikan dengan bilik mereka sama ada dari
segi saiz mahupun warna perabot tersebut.
Pengurusan Perhubungan (Relationship Management)

58

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Gaya persembahan dan reka letak (layout) sesuatu katalog produk tidak mencukupi
untuk menjamin kejayaan. Suatu hubungan amanah mesti diwujudkan antara pelanggan
dan vendor, bagi memberi kredibiliti kepada maklumat yang diberikan. Pengiktirafan ini
akan membawa kepada satu takrif baru penjenamaan: satu jenama akan menentukan
kualiti perhubungan dan juga kualiti produk tersebut. Kesetiaan pelanggan (cth:
pengenalpastian jenama) adalah mungkin sekali dihubungkaitkan dengan keseluruhan
konteks produk dan penghantaran maklumat. Sekali pengguna sudah setia kepada
sesuatu konteks (jenama), apa sahaja kemungkinan akan mula timbul.
Syarikat-syarikat yang mahu mendapatkan sekumpulan pelanggan yang setia
mesti menjari jalan untuk memberikan satu dimensi peribadi (personal dimension) bagi
pemasaran tanpa sempadan. Dalam ekonomi yang global, sentuhan peribadi semakin
mudah hilang. Cabarannya adalah untuk membawa pemasaran langsung kepada
peringkat seterusnya: untuk memasarkan secara langsung terhad kepada sekumpulan
pelanggan (juga kepada individu) dan menjadikan ia menguntungkan. Pada masa akan
datang, syarikat-syarikat akan lebih menguruskan pelanggan berbanding jualan:
perbelanjaan yang berbilion yang tidak disedari untuk iklan dan promosi bagi produk
percubaan akan digantikan dengan disiplin yang lebih berfokus dan jangka panjang
yang akan mengurus dan meningkatkan kepentingan pengguna sepanjang hayat.
Matlamat akhirnya adalah, pada dasarnya, untuk menukarkan produk kepada
perkhidmatan jangka panjang.
Sebuah bank dalam talian memberikan satu contoh bagaimana pemasaran oneto-one boleh dilaksanakan. Pelanggan-pelanggan Internet memberikan maklumat asas
tentang rumah mereka, pekerjaan, umur, pendapatan dan jantina kepada pihak bank.
Kemudian, mereka menunjukkan keinginan dan keutamaan kewangan mereka, sebagai
contoh, menyimpan dan melabur, memperbaiki rumah, memulakan suatu perniagaan,
persaraan, perdagangan elektronik, atau hanya memperbaiki organisasi kewangan dan
peruntukan. Berdasarkan input ini dan jenis-jenis akaun yang mereka ada dengan bank,
katalog produk bank akan memberi maklum balas dengan menawarkan khidmat nasihat
kewangan dan barangan baru mengikut kehendak pelanggan dan tawaran istimewa
untuk perkhidmatan bagi pelanggan yang mempunyai keutamaan.
Mekanisme-mekanisme ini dan yang serupa memberi peluang kepada bankbank untuk silang jual (cross-sell) produk dan perkhidmatan. Bank juga telah mula
menjual insurans sebagai matlamat mereka untuk menjadi kedai sehenti (one-stop
shop) bagi memenuhi keperluan perkhidmatan kewangan pengguna. Sama ada melalui
59

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

kerjasama dengan syarikat insurans atau persaingan secara langsung dengan mereka,
pihak bank juga telah mempengaruhi syarikat insurans mencapai pasaran mereka.
Keseluruhan konteks ini menyediakan kemudahan mendapatkan maklumat, pengurusan
akaun dan transaksi yang komprehensif, dan bantuan keputusan peribadi.
Perkhidmatan pelanggan yang lebih tinggi boleh membezakan faktor yang akan
meningkatkan kesetiaan pelanggan kepada sesebuah gedung dan produknya.
Mempunyai deskripsi produk, sokongan teknikal dan maklumat status pesanan dalam
talian bukan sahaja menjimatkan wang dengan membolehkan staf perkhidmatan
pelanggan syarikat untuk mengendalikan yang lebih banyak soalan rumit dan
menguruskan perhubungan pelanggan, ia juga boleh menjadikan pelanggan lebih
berpuas hati.

Terdapat beberapa perkara yang lebih mengecewakan bagi seorang pelanggan jika
dibandingkan penghantaran produk yang tidak mengikut masa bagi suatu pembelian yang
penting. Selalunya, panggilan telefon kepada pembekal akan menyebabkan satu siri
pemindahan maklumat dari satu jabatan kepada yang lain dan mereka menjanjikan akan
menyemak status pesanan dan menghubungi pelanggan semula. Pola ini membazirkan
masa dan wang bagi pelanggan dan penjual.
Syarikat-syarikat penghantaran membantu rakan kongsi perniagaan mereka untuk
menyelesaikan masalah ini melalui internet. Seorang pelanggan boleh pergi ke laman Web
syarikat penghantaran, memasukkan nombor pesanan, dan mengetahui bahawa produk itu
sudah pun dihantar dan dijangka sampai kepada pelanggan pada keesokan pagi.
Maklumat ini boleh didapatkan daripada laman Web syarikat itu dalam tempoh masa
kurang daripada satu minit.
Sebagai tambahan untuk meningkatkan kepuasan pelanggan, syarikat-syarikat
menggunakan Internet untuk laporan simpanan khidmat pelanggan daripada pesanan yang
dibuat, muat turun perisian dan sokongan teknikal maklumat dalam talian.

Sokongan dalam talian terbahagi kepada dua kategori am: sokongan transaksi
dan sokongan teknikal. Sokongan transaksi termasuk status pesanan, ketersediaan
produk, dan proses memulangkan barang niaga yang tidak dikehendaki. Sokongan
teknikal

adalah

penting khususnya

bagi

produk kompleks yang

memerlukan

dokumentasi yang mendalam, arahan pemasangan dan tip-tip merumus masalah

(troubleshooting).

60

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Interaksi Sosial (Social Interaction)
Beberapa pelanggan akan menjangkakan perkhidmatan di laman web adalah lebih baik
daripada kedai biasa. Oleh sebab tiada perhubungan secara langsung antara pemilik
atau pekerja di web dan kerana ciri Web yang jelas, ciri-ciri interaksi sosial memainkan
peranan yang besar bagi memudahkan maklum balas antara pelanggan dan pengeluar
di samping bagi menyokong penyelidikan pasaran. Antara contoh interaksi sosial yang
terbaik adalah melalui kumpulan perbincangan berkaitan produk dan saling mencabar
(pencabar/pesaing Lists). Lists Ini mungkin diwujudkan khusus untuk menghubungkan
pengeluar dengan pengguna, bagi pengguna yang mahu berbincang atau berforum
melalui perkhidmatan dalam talian yang komersial; ataupun ia mungkin diwujudkan
untuk para pengguna berkomunikasi antara satu sama lain, bagi pengguna yang mahu
menggunakan discussion lists dan newsgroup di Internet.
Dua teknologi internet yang digunakan dengan meluas untuk tujuan ini adalah
kumpulan akhbar (newsgroups) dan sembang (chat).
Usenet adalah satu kumpulan sistem papan kenyataan seluruh dunia,
berdasarkan perisian kumpulan akhbar. Pengguna menghantar pesanan-pesanan
melalui mel elektronik, kepada satu peti surat kolektif di mana sesiapa juga boleh
berbuat begitu. Jawapan atau pandangan kepada pesanan yang dihantar dihubungkan;
membentuk rantaian atau threaded discussions". Para saintis, adalah kumpulan
pertama yang memanfaat Internet sebagai suatu bentuk teknologi komunikasi yang
cepat dan murah. Mereka dapat bekerjasama dengan teman-teman dari seluruh dunia
dan berkongsi idea-idea mereka dan penemuan-penemuan dengan lebih cepat
berbanding kaedah penerbitan tradisional seperti majalah-majalah, jurnal dan buku.
Komunikasi cepat ini beransur-ansur mula menjadi perhatian kepada golongan bukan
saintis dan Usenet hari ini sedang berkembang maju.
Sembang (kadangkala dikenali sebagai IRC) adalah satu perkhidmatan yang
membenarkan komunikasi segera dengan sesiapa sahaja yang mahu menyertainya.
Terdapat satu skrin pemisah membenarkan pengguna untuk memasukkan (menaip)
mesej, dimana mesej tersebut dihantarkan dengan serta-merta ke ruang mesej dikongsi
yang dipanggil bilik sembang (chatroom) atau saluran (channel)". Sesiapa yang
masuk ke ruangan tersebut dapat membaca mesej dan memberi respon terhadap mesej
tersebut dengan serta-merta. Bilik sembang boleh berbentuk visual yang kompleks,
dengan pelbagai jenis warna teks, jenis tulisan dan imej-imej: terdapat juga yang
61

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

mempunyai keupayaan audio yang terbatas. Bilik sembang awam (pulic chatroom)
umumnya cuba mengekalkan fokus perbualan kepada satu topik khusus, tarikan utama
mereka adalah komunikasi langsung dan kepelbagaian peserta.
Sokongan

pelanggan

berasaskan

Web

membolehkan

kerjasama

bagi

melayakkan dan mengutamakan permintaan untuk sesuatu pertolongan merujuk kepada

kesegeraan mereka dan respon kepada mereka melalui saluran tertunda atau saluran
masa nyata (real-time). Sistem itu seharusnya memasukkan/menggabungkan peraturan
perniagaan untuk memberi laluan dan mengutamakan berdasarkan jenis soalan yang
ditanya, halaman yang mana telah dilawati pelanggan dan berapa lama mereka telah
menunggu untuk satu jawapan. Pendekatan ini memastikan setiap pertanyaan itu
dijawab melalui saluran yang paling berkesan, e-mel, bilik sembang peribadi (private
chatroom) atau panggilan telefon. Setiap permintaan untuk pertolongan dan jawapannya
yang berkaitan juga dapat dikesan dan disimpan dalam pangkalan data, untuk diguna
pakai oleh pelanggan-pelanggan dan wakil-wakil perkhidmatan pelanggan di kemudian
hari.
Sebagai contoh, satu tapak elektronik bercadang untuk menghantar semua
pertanyaan pelanggan yang berpunca daripada halaman stereo paling mahal kepada
senarai panggil semula. Pelanggan-pelanggan ini akan menerima panggilan telefon
yang segera daripada wakil servis, sementara soalan memerlukan beberapa
penyelidikan akan mendapat jawapan melalui e-mel. Mereka mungkin mewujudkan satu
perkhidmatan keutamaan" untuk pelanggan-pelanggan web yang akan membenarkan
mereka untuk meminta satu sesi berbual secara langsung semasa mereka melayari
laman web. Untuk satu yuran yang sedikit, pelanggan akan dihubungkan kepada
seorang juruteknik yang akan menjawab semua pertanyaan pelanggan, pelanggan akan
memberikan masa kepada juruteknik untuk membantu menjawab pertanyaan pelanggan
tersebut. Suatu rekod bagi perbualan tersebut disimpan dan dihantar melalui e-mel
sebagai rujukan kepada pelanggan sekiranya masalah yang serupa timbul pada masa
akan datang.

62

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Penggabungan produk dan perkhidmatan dalam sesebuah kedai maya dapat menjimatkan
masa dan usaha para pengguna. Sebagai contoh, suatu perniagaan untuk
memperkenalkan bunga-bunga eksotik yang bermula dari satu kumpulan perbincangan
masyarakat yang merupakan tukang kebun atau orang yang meminati penanaman bunga.
Kini, mereka menjual perkakasan kebun bunga, benih-benih, khidmat nasihat dan bukubuku berkaitan bunga dan sebagainya.
Bagi mewujudkan sebuah kedai sehenti untuk keperluan perkebunan, syarikat itu bermula
dengan mengambil semua sumber inventori yang digunakan oleh tukang kebun hari ini:
tapak semaian dan katalog biji benih tumbuhan dan alatan, pengkhususan produk luar;
buku dan majalah untuk petua tentang penanaman dan bunga yang tumbuh subur atau
rosak dalam tanah dan keadaan iklim tertentu; kelab perkebunan di mana pekebun dapat
berkongsi hobi dan idea mereka dengan penggemar lain; dan katalog yang pelbagai jenis,
buku-buku dan CD-ROMs untuk membantu tukang kebun mereka bentuk sebuah taman.
Sebuah inventori maya jika dibandingkan dengan inventori sebenar, membolehkan syarikat
itu menawarkan pelbagai pilihan produk-produk yang mana tapak semaian terbesar juga
mungkin tidak dapat menyediakannya: beribu-ribu biji benih, bebawang, peralatan dan
produk perkebunan lain (termasuk rumah hijau!) daripada seluruh dunia.
Sebagai tambahan, pekebun yang bersungguh-sungguh ditawarkan menggunakan
perkakas perisian dalam talian untuk mereka bentuk kebun idamannya. Ciri-ciri lain
termasuklah Frequently Asked Question (FAQ), majalah dalam talian, bilik sembang dan
bahagian delay tips" dari editor majalah. Pengguna yang ada soalan tentang istilah
hortikultur boleh memeriksa glosari dalam talian, atau menghubungi talian bebas tol.

Oleh sebab penggunaan video dan audio digunakan secara meluas merentasi
rangkaian, laman web dijangkakan dapat memberi pilihan kepada pelanggan untuk klik
pada butang untuk bercakap secara langsung dengan perkhidmatan pelanggan dan
wakil jualan melalui internet. Ejen-ejen untuk membangunkan masyarakat, berdasarkan
premis masyarakat mahu berhubung dengan orang lain yang mereka percayai, mungkin
menjadi kebiasaan. Ini mungkin bukan sahaja perlu untuk menemukan anda dengan
orang lain yang mempunyai cita rasa muzik yang sama, malah juga dalam lingkungan
lain seperti buku-buku, hotel-hotel, permainan interaktif, analisis pelaburan dan
sebagainya.
Mengumpul Profil Pelanggan

63

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Syarikat-syarikat telah lama mengumpul dan menyimpan maklumat pelangganpelanggan dan produk dalam pangkalan data di mana hanya kakitangan yang diberi
kuasa tertentu sahaja boleh mengakses data tersebut. Perniagaan yang inovatif
menjumpai jalan untuk mencungkil potensi bagi maklumat tersebut iaitu dengan
menjadikan ia berguna bagi mereka yang memerlukannya, sama ada ia merupakan
suatu wakil khidmat pelanggan yang menjawab panggilan telefon atau pelanggan yang
mencari maklumat akaun atau sokongan teknikal dalam talian.
Perniagaan jaringan (web) juga menyimpan rekod tentang pembelian seseorang
pelanggan. Sebagai contoh, pelanggan akan dialu-alukan dengan nama mereka apabila
mereka disambungkan kepada sebuah tapak. Tapak itu mengetahui siapa yang berada
di situ disebabkan oleh satu teknologi yang dapat merekod alamat Internet pelawat dan
memadankan ia kepada satu nama sekiranya pelawat telah pun berdaftar atau membeli
sesuatu di tapak tersebut. Sememangnya, satu pengguna Internet boleh meninggalkan
satu footprint" elektronik setiap kali lawatan mereka ke laman-laman Web yang berbeza
dan pembelian yang dibuat dan mereka tidak menyedari telah melakukannya.
Ramai pengguna berhati-hati dengan pemasaran seperti ini, mereka takut
kehilangan rahsia peribadi. Terdapat laman yang meminta pelawat baru memberikan
maklumat peribadi secara sukarela apabila memasuki laman tersebut. Sebagai tukaran
bagi maklumat tersebut, mereka mungkin menawarkan perkhidmatan keahlian" seperti
e-mel peringatan hari jadi, pengumuman produk baru atau surat berita. Pembelian akan
menyebabkan profil pelanggan dibuat kerana penjual Internet memerlukan maklumat
peribadi yang asas bagi menghantar barangan fizikal kepada seseorang pelanggan.
Kebiasaannya, pengguna tidak dapat menyekat maklumat yang dikumpulkan
atau, semasa mereka memberi maklumat peribadi dengan rela untuk menyatakan
bahawa mereka mahu ia digunakan. Sesetengah pengguna melihat pengumpulan
maklumat dan pemasaran langsung dari sudut yang positif apabila mereka hendak
membeli produk pada masa yang akan datang. Mereka akan ditawarkan dengan
cadangan produk-produk yang baru mengikut minat mereka dan maklumat pembelian
terdahulu.
Bagaimanapun, mereka mahu mengetahui bila dan bagaimana maklumat
peribadi mereka digunakan. Sesetengah pelanggan hanya menyedari maklumat mereka
telah dijual atau disebarkan tanpa pengetahuan atau persetujuan mereka apabila
mereka menerima e-mel yang tidak dikehendaki. Mereka mahu memberitahu kepada
pihak syarikat bila penggunaan maklumat ini sepatutnya disekat untuk tujuan dalaman
64

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

dan bila ia boleh disebarkan kepada syarikat luar jika syarat-syarat khusus telah
dipersetujui.
Setiap kali anda disambungkan kepada Pelayan boleh juga menyimpan:
satu

laman

web,

anda

pelayan (server):

memberitahu -

Alamat IP dan ISP anda

Pelayar (browser), CPU dan sistem

operasi
Server terakhir anda (merujuk pautan)

Tarikh dan masa (timestamp)

Permintaan fail (Komponen mentah)
Server load (proses-proses) dan
kesilapan-kesilapan

Perangkaan (statistik) ini boleh digunakan untuk membuat Profil Tapak (Site Profile) dan
Profil Pelawat (Visitor Profile).
Profil Tapak:
-

Profil Pelawat:

Sasaran (hit) tapak atau halaman (aliran barisan aktiviti)

Urutan sasaran halaman (Page hit
sequence)
Laluan yang biasa digunakan melalui
tapak
Tempoh masa melawat (Purata
halaman yang biasa didapatkan
semula)
Window

shoppers

(pelawat

yang

Titik permulaan pelawat

Kaedah pembayaran
Purata bilangan lawatan

sebelum

membeli
Pola ulangan pembelian
Bagaimana pelawat menggunakan
kemudahan berbanding hanya melayari
Kemudahan apa yang mereka gunakan
dan berapa kerap
Dari mana pelawat datang?
Domain
Referrals
Jenis server

hanya melihat halaman yang dibuka)

Keutuhan (kesilapan dan amaran)
Tindakbalas (server load mengikut Kesan daripada
jam, hari, minggu dan musim)
pengiklanan tapak
Capaian lain (enjin carian)
Transaksi terhalang atau gagal

promosi

dan

dan

Keupayaan: perkakas, jalur lebar

Untuk membantu mengurangkan masalah ini, World Wide Web Consortium

sedang menghasilkan satu teknologi baru yang dikenali sebagai Platform untuk Pilihan
Peribadi, atau P3. (Platform for Privacy Preferences). Ia akan membenarkan perisian
server web untuk menyekat tapak yang mempunyai polisi maklumat yang tidak sepadan
dengan pilihan peribadi yang dinyatakan oleh pelanggan. Idea ini adalah menyerupai
65

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

kepada perisian kawalan ibu bapa (parental control) yang mana ibu bapa dapat
menyekat laman web yang tidak sepatutnya dilihat oleh anak-anak mereka. Pelan lain
adalah dengan meletakkan tanda amanah" (trust mark) pada tapak dengan piawaian
rahsia boleh diterima.
Peruncit-peruncit perlu tahu bahawa ianya perlu untuk membuat pelanggan
berpuas hati. Falsafah ini tidak berakhir dalam dunia yang dalam talian. Berikan
pelanggan pelbagai pilihan penghantaran; benarkan pemulangan barang yang
diniagakan; cadangkan idea untuk hadiah dan syorkan produk yang berkaitan. Jika
boleh, beri peluang kepada pelanggan untuk mencuba produk. Galakkan mereka
memberi komen kepada masyarakat untuk memberi cadangan bagaimana untuk
menjadikan barang yang diniagakan dan laman lebih baik sekaligus ini menjadi alasan
bagi pengguna untuk kembali ke tapak.
Perbincangan:
1. Bagaimana katalog produk dapat membantu anda memajukan perniagaan anda?
2. Terangkan bagaimana perbezaan khidmat-khidmat Internet dapat membantu
perniagaan meningkatkan khidmat pelanggan dan penilaian produk.
3. Apakah kelebihan-kelebihan dan masalah-masalah yang berkaitan

dengan

pengumpulan dan penyelenggaraan pengkalan data yang mengandungi profil

maklumat pengguna?

66

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

TAJUK 6

E-Dagang
Pelaksanaan E-Dagang
(Authetication ,Clearing,continuity and Visibility)

6.0.

SINOPSIS
Tajuk ini membicarakan tentang

6.1.

HASIL PEMBELAJARAN
6.1.1

Mengenalpasti dan menghuraikan pelaksanaan E-dagang yang

melibatkan Authentication, clearing, continuity dan visibility.

6.1.2. Menerangkan peranan public key, private key, digital certificate,

cetificate

authority, hierarchy of trust, secure sockets

layer(SSL) dan secure electronic transaction (SET)

6.1.3

Menghuraikan bagaimana produk digital penghantaran dokumen

dijalankan dan bagaimana ia mewujudkan pro dan kontra.

6.1.4

Menjelaskan peranan kawalan penyusunan,kawalan versi, keluar

masuk, pertukaran data elektonok dan pesanan ikut tempahan.

6.1.5

Menghuraikan bagaimana pengurusan lojistik dapat memberi

maklumbalas dalam perubahan ekonomi global

6.1.6

Membincangkan mengapa kebanyakan kompeni bagus dari segi

perekodan dan pemungutan data , tetapi gagal dalam mengurus
maklumat dengan baik.

3. KERANGKA TAJUK-TAJUK

PELAKSANAAN E-DAGANG
67

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Authetication

6.3

Clearing

Continuity

Visibility

Pengesahan
Apabila melihat kepada dokumen sah seperti kontrak atau cek, anda

perlu memastikan bahawa (a) ia telah ditandatangani oleh seseorang yang

mempunyai autoriti/hak yang betul dan (b) penandatangan tidak dapat menafikan
bahawa dokumen itu mempunyai tandatangan yang sah. Pakar dalam
keselamatan dokumen memanggil ciri ini sebagai pengesahan dan nonreputability. Anda juga perlu memastikan bahawa dokumen tiu tidak diubahsuai
dalam apa jua cara dan ia telah dihantar oleh penghantar yang disahkan. Ini
dipanggil ketulusan. Tetapi apakah penipuan elektronik boleh dikenalpasti?
Sebagai contohnya, dengan cek yang biasa, pihak bank akan
menunaikannya dengan membandingkan tandatangan pada cek dengan
tandatangan pada simpanan bank. Pemerhatian secara fizikal telah mencukupi
untuk mengesahkan samada cek itu telah diubahsuai (jumlah, tarikh, pemberi)
dan kertas yang digunakan adalah sah.
Perdagangan elektronik memerlukan cara untuk mengenalpasti kesahan
dokumen elektronik seperti cek dan kad kredit. Dalam dunia maya seperti
perdagangan elektronik, tidak terdapat perbezaan yang jelas antara salinan dan
original, atau bukti-bukti yang menunjukkan pengesahan berdasarkan bit dan
bait yang terdapat pada dokumen elektronik tersebut. Untuk memastikan bahawa
sesuatu dokumen itu sah disisi undang-undang, harus terdapat sesuatu cara
untuk memastikan bahawa tandatangan itu tidak diubahsuai dan sah.
Definisi Pengesahan

68

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Pengesahan ini merupakan proses untuk mempercayai identiti seseorang atau
benda. Terdapat 4 cara untuk membuat pengesahan:

Sesuatu yang hanya ada pada saya- Cap jari, pengesahan suara,
pengesahan retina mata, tandatangan. Walaupun ciri-ciri ini dapat ditiru, ia

masih lagi merupakan salah satu cara yang biasa digunakan.

Cabar dan jawab- hanya anda dan orang kedua sahaja yang tahu. Sebagai
contoh, apabila berjumpa dengan seseorang, kita bertanya soalan, adakah
anda mempunyai mancis?, dan responden akan menjawab, tidak, saya
hanya mempunyai pemetik api. Sekiranya kod yang digunakan betul, proses

pengesahan telah berlaku.

Sesuatu yang hanya anda yang tahu.
Pengesyoran oleh pihak ketiga yang dipercayai.- sebagai contoh, cara yang
mudah ialah dengan memberikan surat dari pihak ketiga.

Dalam perdagangan eletronik, adalah menjadi kebiasaan untuk mengabungkan

apa yang anda ada dan apa yang anda tahu untuk mengawal akses sesuatu
benda.
Sebagai contoh, mesin pengeluaran duit (ATM) membekalkan akses
kepada informasi penting dan untuk mengeluarkan duit. Menggunakan mesin ini,
anda harus menggunakan kad yang dibekalkan oleh pihak bank, menaip kata
laluan anda dan menjalankan transaksi.
Mesin itu akan membaca nombor yang terdapat pada kad anda. Nombor
PIN anda disimpan dalam pengkalan data bank adalah sama dengan yang
terdapat pada kad ini. Nombor PIN yang anda tahu hanya berfungsi dengan kad
yang betul. Sekiranya hanya anda mempunyai kad bank dan tahu nombor PIN
nya, hanya anda jua lah yang dapat menjalankan transaksi.
Pengesahan digital menggunakan sesuatu yang hanya ada pada anda telah
meningkat naik selaras dengan inovasi sains biometrik. Alat untuk menjalankan
pengesahan ini menjadi semakin murah dan penggunaannya telah menjadi
semakin meluas. Walaubagaimanapun, pengesyoran dari pihak ketiga tetap
menjadi cara yang paling banyak digunakan dalam pengesahan kepada
transaksi dan dokumen digital.

69

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Definisi Kepercayaan
Pakar dalam keselamatan telah bersetuju bahawa tidak terdapat keselamatan
yang sempurna, namun terdapat peringkat-peringkat kepercayaan. Kepercayaan
telah didefinisikan sebagai:

Keyakinan mengenai teman kongsi berdasarkan kepakaran, pengalaman dan

niat.

Pergantungan kepada teman kongsi yang melibatkan ketidakkebalan dan

ketidakpastian.

Dalam perdagangan elektronik, pihak ketiga yang dipercayai dan encryption digunakan
untuk mempercayai tandatangan digital dan wang digital. Model keseluruhannya ialah:

Penggunaan encryption untuk mendapatkan pengesahan dan menghalang

pemalsuan.

Membahagikan proses pengesahan kepada beberapa pihak.

Kenyataan

formal

mengenai

polisi

keselamatan

dan

langkah-langkah

keselamatan akan meningkatkan kepercayaan dan mengurangkan kebimbangan

mengenai liabiliti.

3. Permintaan Perkhidmatan menggunakan Token

Application Server
6. Perkhidmatan dibenarkan

4. Pengesahan

5. Token

Client

2. Pengaksesan dibenarkan

Authentication
Server
1. Permintaan Token Pengesahan

70

Model Kerberos

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Pada tahun 1980-an, projek Athena yang dilaksanakan oleh MIT menggunakan model
ini untuk membina sebuah sistem keselamatan komputer yang dipanggil Kerberos,
dinamakan sempena anjing kepala tiga yang mengawal laluan masuk ke Hades dalam
mitos

Greek.

Kerberos

ialah

perkhidmatan

pembahagian

pengesahan

yang

membenarkan klien untuk mengesahkan identitinya kepada server tanpa perlu

menghantarnya melalui network yang mungkin menjadi sasaran para hacker. Kerberos
juga boleh digunakan untuk mengesahkan keyakinan dan integriti data yang telah
dihantar melalui network.
3 kepala Kerberos ialah klient, server aplikasi dan server pengesahan. Kerberos
menggunakan beberapa mesej yang telah di encrypted untuk membuktikan kepada
server aplikasi bahawa klien yang ada ialah pelanggan yang berhak. Kunci yang di
encrypted, yang hanya diketahui oleh klien dan server pengesahan digunakan untuk
mengesahkan klien itu. Selepas itu, server pengesahan akan menhasilkan satu tiket
yang boleh digunakan oleh klien untuk mengakses aplikasi yang terdapat pada server
aplikasi. Tiket ini mempunyai had masa, sekiranya had masa telah habis, satu tiket baru
akan dihasilkan oleh server pengesahan kepada klien.
Kerberos membahagikan tugas kepada 3 pihak, iaitu klien, server pengesahan
dan server aplikasi. Klien dan server pengesahan berkongsi rahsia yang sama, dan
rahsia ini harus disimpan. Server aplikasi akan mengesahkan tiket yang dikemukakan
sebelum memberi laluan untuk mengunakan perkhidmatan kepada klien.
Tandatangan Digital
Tandatangan digital mempunyai 2 fungsi yang utama iaitu : menentukan liabiliti
dan memastikan kepercayaan. Kesahihan wang digital biasanya ditentukan oleh
penggunaan tandatangan digital. Ini merupakan sistem lain yang memerlukan
perkhidmatan pengesahan. Sistem yang digunakan adalah menyerupai sistem Kerberos
untuk menentukan kesahihan klien dengan penggunaan pihak ketiga, atau klien itu
sendiri.
Secara keseluruhannya, sistem tandatangan digital ini mesti membekalkan
identiti pihak yang menandatangani dokumen itu, bukti yang mereka telah mengetahui
bahawa dokumen itu telah ditanda dan integriti dokumen itu. Tandatangan digital
menggunakan encryption yang menepati kehendak sistem ini.
Secara ringkas, asymmetric encryption menggunakan 2 kod (kunci yang
berpasangan) satu untuk enrypt mesej dan satu lagi untuk decrypt mesej itu. Kedua71

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

dua kunci ini saling berkaitan. Asymmetric encryption juga dikenali sebagai publickey cryptography kerana salah satu daripada kunci itu (kunci peribadi) disimpan
manakala satu kunci lagi iaitu kunci awam diedarkan secara percuma. Berdasarkan
perhubungan antara kunci-kunci ini, sesiapa yang mempunyai kunci awam dapat
mengesahkan bahawa tandatangan digital itu telah dihasilkan menggunakan kunci
peribadi. Secara ringkasnya ialah, maklumat yang di encrypted menggunakan kunci
awam hanya dapat di decypted menggunakan kunci peribadi.
Untuk memastikan tandatangan peribadi ini berfungsi, kita harus mempercayai
cryptographers untuk memberikan kita encryption algorithms yang kuat, kita harus
mempercayai pemegang kunci peribadi untuk merahsiakan kunci itu, dan kita harus
mempercayai bahawa kunci awam yang digunakan oleh kita dalam mengesahkan mesej
itu adalah asli. Selepas 20 tahun berlalu, algorithms telah menjadi semakin kebal,
nombor PIN, kata laluan, atau ciri-ciri biometrik telah dapat digunakan untuk mengakses
kunci perbadi. Masalah yang mustahil untuk diselesaikan ialah adakah kunci awam pada
seseorang itu benar ataupun sekadar kunci yang telah diciplak. Lagipun kunci itu hanya
nombor-nombor, ia tidak membawa maklumat peribadi mengenai tuannya.
Penyelesaian terkenal kepada masalah ini ialah dengan membalut kunci itu ke
dalam sijil digital yang mengandungi kunci awam dan tandatangan digital untuk
certificate

authority(CA).

Untuk

mendapatkan

sijil

digital,

seseorang

perlu

menunjukkan CA berserta dengan salinan kunci awam bersama-sama bukti identitinya.

CA
Certificate Authorities
Sebagai pihak ketiga, CA akan mengenalpasti sijil digital ...CA mengandungi 2
maklumat: satu senarai lengkap mengenai sijil dan satu senarai sijil yang dibatalkan.
Sekiranya sijil dikompromi, (cth; pekerja meninggalkan syarikat atau komputer dicuri),
pemilik boleh menghubungi CA dan meminta agar sijil itu dinafikan. Sijil yang
berasaskan standart X.509 telah diiktiraf di seluruh dunia dan turut mempunyai tarikh
luput untuk memastikan sijil yang telah luput dapat dikeluarkan daripada pengkalan data
online.
CA juga perlu menetapkan had kepada bilangan pemegang yang yang mendapat
pengesahan dalam sijil itu. Sesetengah sijil dapat diberikan kepada sesiapa yang
mengisi borang dalam laman web. Ini hanya bagus untuk membuktikan kewujudan yang
konsisten, dan ia tidak menjamin bahawa seseorang itu orang benar atau syarikat yang
72

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

betul. Terdapat juga sijil yang diberikan selepas mendapat beberapa maklumat dari
pelanggan, seperti kad kredit. Sijil tahap tinggi memerlukan seseorang itu menghantar
permohonan kepada notari yang akan memeriksa identiti orang itu sebelum menyokong
permohonan sijil itu. Ini akan menambah kredibiliti sijil itu.
Dengan ini, kita akan dapat mempercayai dokumen yang telah ditanda secara
digital bernilai sama atau kurang kepada had kepercayaan yang telah ditetapkan oleh
CA. Melainkan anda tidak mempercayai kepada CA. Selepas itu anda perlu memeriksa
pemberi sijil CA itu, dan juga pemberi sijil digital itu. Semua sijil mempunya tahap
kepercayaan yang saling berkaitan. Kebiasaannya, kebanyakan sistem pengesahan
hanya menyiasat satu tahap dalam hieraki sijil itu. Tetapi sistem ini direka untuk
menyokong hierarchy of trust, biasanya topped oleh pihak berkuasa kerajaan. This
Sekiranya pelayar laman web anda berhubung dengan server yang mempunyai
sambungan Secure Sockets Layer (SSL), server itu akan menunjukkan identitinya
dengan menghantar salinan kunci awam yang dibungkus dalam sijil. Untuk menjamin
lagi proses ini, Secure Electronic Transaction (SET) telah direka untuk memastikan
integriti pembayaran, dan kesahihan penjual dan pelanggan. Pelanggan perlu
memastikan bahawa mereka berurusan dengan penjual yang mempunya hubungan sah
dengan institusi kewangan yang mempunyai SET. Penjual pula memerlukan jaminan
yang pelanggan menggunakan akaun pembayaran yang sah. Akhir sekali, penjual dan
pelanggan perlu memastikan bahawa kandungan mesej tidak diubahsuai semasa dan
selepast transaksi. SET memerlukan pembeli dan pelanggan supaya mendaftar dengan
CA yang dikenali. Dalam kebanyakan kes,
Sekarang ini, kebanyakan organisasi mula menjalinkan pangkalan data mereka
dan sijil laluan seiring dengan orang ramai yang melanggan struktur. Seperti contohnya,
kerajaan mungkin memilih untuk menandatangani sijil kepada setiap mereka. Atau
United Nation mungkin menandatangani sijil kepada United Stated yang mungkin
menandatangai sijil kepad 50 negeri yang lain. Protokol SET, membuat peruntukan
kepada CA korporat dan geopolitik. Ini akan membantu mengurangkan isu yang muncul
daripada kontrak sempadan berlainan dan liabiliti.
Sekiranya seseorang itu kehilangan duit kerana sijil itu telah dikompromi,
pemegang sijil adalah yang berkemungkinan bertanggungjawab. Tanggapan pertama
ialah pemegan itu tidak melindungi kunci peribadi yang diperlukan untuk menanda fail,
jadi hanya komputer yang menjadi sumber bagi kunci itu. Namun CA boleh menjadi

73

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

bertanggungjawab sekiranya seseorang mendaftarkan kunci dengan nama orang lain,
atau sijil itu dibatalkan oleh seseorang lain dari pemiliknya.
Banyak syarikat merasakan mereka mempunyai sedikit kuasa untuk mengawal
perkerja mereka dan apa yang mereka lakukan dengan internet. Ianya tidak susah untuk
membayangkan kerani bawahan melibatkan syarikat dengan kontrak yang bernilai
tinggi, atau pekerja yang mendaftar kunci tambahan menggunakan nama syarikat.
Penyelesaian untuk isu ini masih lagi dalam perkembangan.
Wang Digital
Sesuatu berkaitan anda adalah cara yang biasanya wang disahkan dalam
dunia sebenar. Kerajaan memberikan beberapa cara untuk mengesahkan wang,
termasuk rekabentuk, tanda, kertas atau logam yang istimewa, atau ciri-ciri fizikal yang
lain. Ciri-ciri ini menjadikan wang susah untuk dipalsukan dan disebabkan ianya sesuatu
yang fizikal, ia hanya dapat dibelanjakan sekali sahaja.
Memalsukan wang digital adalah amat susah, kerana integriti wang digital telah
disahkan oelh tandatangan penghasilnya. Bagaimanapun, ianya adalah tidak berharga
untuk menciplak paten bit pada wang digital untuk menhasilkan wang digital yang sama.
Sekiranya wang digital itu disimpan dalam komputer untuk tujuan digital dan dompet
elektronik, maka fail itu dapat disalin dengan mudah. Namun sekiranya ia disimpan
dalam smartkad, contohnya kad telefon, ia akan memerlukan usaha yang banyak untuk
menciplaknya dan ianya adalah tidak mustahil. Aset digital membenarkan mereka
mudah untuk diciplak, dan dalam kes wang digital, ini akan mengakibatkan masalah
perbelanjaan berganda.
Dalam rancangan wang digital secara online, pemberi mesti menyediakan
mekanisma untuk mengesahkan wang digital yang digunakan untuk pembayaran.
Dengan kata lain, pemberi harus memberi jaminan bahawa wang digital itu mempunyai
nilai dan tidak pernah digunakan sebelum ini. Ini bermakna, wang digital juga adalah
sama dengan cek; penerima tidak mengetahui apakah terdapat duit yang terdapat
dalam cek itu sehinggalah penerima menghubungi pihak bank.
Sesetengah sistem telah memilih untuk memusatkan pengurusan mengenai
pengeluaran tunai dan masalah perbelanjaan berganda.

Dalam sistem ini, pemberi

harus menyimpan pangkalan data yang besar untuk syiling yang telah digunakan.
Pengkalan data ini akan membesar mengikut masa, meningkatkan kos untuk mengesan
perbelanjaan berganda. Walaupun hayat syiling itu mempunyai had,. Ini bermakna,
74

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

apabila penerima menerima wang digital, dia harus menghubungi pemberi untuk
memastikan bahawa ianya adalah sah dan tidak digunakan lagi, yang akan
meningkatkan trafik talian dan usaha yang diperlukan oleh penerima untuk menerima
wang jenis ini untuk pembayaran.
Sistem yang lain ialah bergantung kepada skima encryption dan beberapa ciri
pada media penyimpanan untuk memastikan bahawa pengguna tidak dapat menyalin
dompet elektronik yang penuh dengan wang digital ke dalam disket, membelanjakan
semua wang dalam dompet yang asli dan menciplak kembali wang salinan kedalam
yang asli dan membelanjakannya kembali. Sistem jenis ini direka untuk mengatasi
masalah penyimpanan dan trafik talian dan digabungkan pula dengan pengurusan
berpusat, namun ia mempunyai kelemahan dimana ia adalah terdedah kepada hacking
oleh cryptographer berpengalaman.
Point Of Discussion
1.

Apakah 4 cara untuk pengesahan? Terangkan had bagi setiap cara.

2.

Huraikan mengenai model Kerberos dan implikasinya terhadap pengesahan.

3.

Huraikan setiap tahap dalam transaksi elektronik menggunakan tandatangan

digital.
4.

Bagaimanakan certificate authorities berfungsi? Mengapakah terdapat had

kepada trust yang boleh digunakan kepada pengesahan yang disediakan oleh
certificate?
5.

Apakah cara yang boleh digunakan untuk menghalang perbelanjaan berkembar

terhadap wang digital? Reka satu sistem yang boleh mengawal masalah ini. Bolehkah
model Kerberos(contoh) digunakan?

75

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Bab 12Clearing
Clearing merujuk kepada menghantar pembayaran kepada penjual dan barang
kepada pembeli. Perjalanan audit yang selari ini akan merekodkan butiran mengenai
penghantaran, untuk penyesuaian akaun dan laporan kewangan.
Barangan fizikal memerlukan penghantaran fizikal; perdagangan elektronik boleh
menguruskan pesanan, penghantaran pembayaran, permintaan pembayaran melalui
kad kredit dan penghantaran barang menggunakan servis penghantaran kepada
pelanggan. Perkembangan jejak audit ini melibatkan beberapa pihak: pihak penjual dan
pihak pembeli merekodkan pesanan; bank penjual, bank pembeli, dan syarikat kad
kredit yang merekodkan pembayaran; syarikat penghantaran merekodkan resit
mengenai barang dari penjual dan penghantran kepada pembeli.
Penghantaran barang mungkin lebih jelas, namun sistem pembayaran elektronik
adalah lebih kompleks. Kepelbagaian sistem pembayaran dan mekanismanya
memberikan banyak peluang kepada penghantaran elektronik untuk pembayaran dan
teknik untuk pengurusan akaun baru. Kepelbagaian sistem pembayaran adalah sangat
hebat dan ia akan diterangkan dalam bab yang khusus.
Produk Digital Dan Penghantaran Digital
Penghantaran digital boleh digunakan untuk produk digital. Perisian, CD, artikel
majalah, siaran berita, tiket pernebangan dan polisi insuran; semuanya adalah barangan
maya, dan nilainya tidak terdapat pada bentuk fizikal. Sesetengah laman web
perdagangan, kebiasaannya perdagangan media, telah . pembaca boleh memilih berita
yang ingin dibaca, dan meminta untuk dihantar ke laman web persendirian pembaca, ke
e-mail atau ke dekstop melalui teknologi klik. Musik, video dan hiburan lain juga boleh
dihantar melalui internet, menggunakan teknologi streaming atau pemindahan fail.
Produk digital yang lain pula memerlukan sistem penghantaran digital yang lebih
canggih. Penghantaran dokumen yang selamat, sebagai contoh, adalah satu alternatif
untuk penghantaran segera untuk dokumen perdagangan. Dokumen sulit dan kritikal,
seperti kontrak yang sah, boleh dihantar menggunakan encryption berganda dan sijil
digital untuk mengesahkan identiti penghantar dan penerima.
Untuk penghasil permainan, pakej demo membantu jualan, dan kejayaan
pengagihannya adalah penting. Fail itu mungkin agak besar, dan adalah perlahan untuk
dipindahkan melalui internet yang tidak bagus. Sistem penghantaran digital yang
76

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

berkesan akan mengesan perkembangan muat turun itu, dan dapat memulakan kembali
proses sekiranya ia diganggu. Sistem penghantaran digital yang berkesan menawarkan
kelebihan dalam mengesan dan mengaudit jejak produk itu dari kilang terus kepada
pengguna. Sekiranya ia bukan pakej demo, penjual perisian itu mungkin meminta
kepastian bahawa perisian itu telah dipasang dengan betul. Jaminan terhadap
penghantaran dan pemasangan bermakna penjual dan penghasil tidak mahu menerima
aduan dari pelanggan mengenai masalah muat turun dan pemasangan.
Dokumen Dan Mesej
Salah satu kebiasaan dalam kolaborasi dalam kumpulan kerja ialah perkongsian
dokumen. Komunikasi ini adalah perlu dalam semua aspek perdagangan, dan perisian
untuk menguruskan pertukaran informasi bertulis ini adalah asas kepada kebanyakan
sistem maklumat kumpulan kerja.
Mesej elektronik membenarkan komunikasi bertulis antara ahli kumpulan yag
berada di masa dan tempat yang berlainan; idea boleh bergerak melalui tempat dan zon
masa. Sesetengah perisian mesej elektronik mempunyai kebolehan untuk memastikan
resit dan membaca mesej. Dengan kata lain, mesej penting mungkin tidak dibaca
dengan segera dan ekspresi muka dan komunikasi bukan lisan yang lain tidak dapat
digunakan.
Asas dalam mesej elektronik ialah mail elektronik(e-mail). Dengan perisian email, mesej boleh dihantar kepada seseorang. Setiap pengguna mempunyai alamat email dan kotak e-mail. Biasanya, ciri yang biasa digunakan dalam email ialah kebolehan
untuk memasukkan dokumen yang dihasilkan menggunakan perisian lain kedalam email
sebagai lampiran dan kebolehan untuk menghantar mesej kepada kumpulan. Pengguna
juga boleh membalas mesej tanpa perlu memasukkan alamat penerima, kerana perisian
itu akan memasukkan alamat penerima dengan automatik.
Email juga tidak memerlukan usaha tambahan untuk mencipta jejak audit. Ciri ini
dipanggil archiving dan pengguna dapat menyediakan folder untuk menkategorikan
mesej-mesej ini. Sesetengah perisian juga dapat menambah lagi konsep jejak audit
secara automatik dengan menambah nombor telefon, fax, dan komunikasi tidak
integrasi yang lain.
Jejak audit ini adalah penting untuk kebanyakan proses formal. Sesetengah
organisasi memerlukannya berdasarkan peraturan dan komitmen untuk methodology
yang spesifik (contohnya, ISO 9000) untuk menyeimbangkan configuration control
77

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

kepada projek dan dokumen. Dalam firma farmasiteutikal, mungkin perlu menyimpan
bukan sahaja spesifikasi untuk ubat terbaru mereka, tetapi juga rekod kepada semua
alternatif dan pengulangan yang membawa kepada spesifikasi itu. Firma memerlukan
kawalan yang ketat terhadap dokumen mereka untuk memastikan liabiliti sah,
keselamatan,

atau

pertandingan,

serta

ini

memerlukan

penggunaan

perisian

pengurusan dokumen yang bagus, supaya terdapat kawalan terhadap koleksi dokumen
yang berubah secara dinamik.
Version control memfokuskan kepada menjejak dan mengkoordinasikan
perubahan dokumen. Akses kepada dokumen yang diuruskan ialah subjek untuk check
in / check out dan jejak audit. Sistem ini berguna kepada penghasil program, sebagai
contoh, apabila sebahagian daripada mereka menghasilkan versi baru untuk sesuatu
program dalam masa yang sama. Ciri tambahan kepada sistem version control ini ialah:
kemudahan untuk mengorganisasi fail dan menguruskan simpanan; penguncian fail
untuk mengawal akses kepada dokumen yang dikongsi; perbandingan fail dan
membezakan kegunaan untuk menunjukkan perbezaan antara versi yang berlainan bagi
dokumen dan menyelesaikan konflik; dan menyatukan mekanisma untuk menguruskan
perkembangan yang selari.
Pengurusan Dokumen
Sekarang ini, organisasi telah mendapat bahawa mereka mengumpulkan
timbunan kertas dan dokumen elektronik, dalam pelbagai jenis format (dokumen
pemprosesan perkataan, lukisan yang diimbas, lembaran kerja). Menubuhkan intranet
telah menyebabkan berlaku kekeliruan kerana memperkenalkan HTML dan objek yang
berkaitan seperti GIF dan imej JPEG sebagai satu piawaian. Kebolehan untuk
menguruskan dan mengakses maklumat menerusi piawaian yang berbeza telah menjadi
keperluan yang penting.
Terdapat 2 pendekatan yang nyata dan saling melengkapi untuk menyelesaikan
masalah ini: menukar kepada format yang piawai (sebagai contoh, HTML), atau
menyesuaikan diri dengan penggunaan format yang pelbagai. Pendekatan ini boelh
dilakukan pada klien atau server, namun penyatuan dokumen berasaskan server
menawarkan kelebihan memusatkan pengurusan dan pengauditan. Kedua-duanya
memerlukan perisian yang istimewa.
Penukaran bermula pada lapisan pengurusan data. Cabaran utama ialah untuk
menukar dokumen kepada format yang telah dipilih daripada pelbagai jenis format yang
78

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

lama dan dengan cara yang praktikal dan tepat. Penukaran adalah menarik untuk
perpustakaan yang kecil, kerana ia menyediakan platform yang bebas, dan memberikan
penyelesaian terbuka untuk penerbitan. Masalah yang terdapat apabila memilih HTML
ialah ia mungkin universal, tp tidak sesuai untuk mempersembahkan isi kandungan dari
beberapa jenis dokumen. Malahan, penukaran melibatkan 2 langkah penghasilan, satu
untuk

dokumen

cetak

dan

persembahan

elektronik,

yang

bermakna

akan

menggandakan pengurusan dan mendaftar cabaran.

Penyesuaian diri sebenarnya ialah pendekatan lapisan persembahan. Dokumen
itu disimpan dalam format asalnya, dan ditukarkan on the fly kepada format yang
boleh digunakan oleh klien. Pertukaran ini ialah pengurusan data yang mudah, dan
pada kos membuat lapisan persembahan.
Electronik Data Interchange
Dalam teori, sesuatu transaksi nampak mudah: pembuat membuat, pelanggan membeli,
pembuat menghantar, pelanggan menerima. Tetapi terdapat beberapa komplikasi pada
dunia sebenar yang perlu diambil kira. Faktor dalam pembahagian produk dimana
terdapat lebih daripada beratus produk siap dan bahagian yang berbeza, ditambah lagi
dengan spesifikasi penghantaran yang terperinci bagi setiap penghantaran. Faktor
dalam syarikat pula terdapat pelbagai jenis syarikat terlibat dalam pembekalan
komponen, pra pemasangan, pemasangan, menggudangkan, pengagihan, dan
penjualan. Akhir sekali, sebarkan semua pembekal dan pembeli di serata dunia dan
gambaran sebenar akan kelihatan.
Secara anggarannya, 70% daripada input komputer adalah output daripada
komputer lain. Setiap masukan semula data-data itu adalah berkemungkinan punca
kepada kesilapan. Untuk mengelakkan kos dan masalah yang berkaitan dengan
penggunaan kertas, organisasi telah menghubungkan sistem komputer mereka untuk
komunikasi dan menghantar data perdagangan. Konsep perhubungan komputer kepada
komputer ini, bertujuan untuk menghantar dan menerima dokumen perdagangan,
seperti invois dan pesanan, dikenali sebagai elektronic data interchange juga dikenali
sebagai EDI. EDI telah menghapuskan proses menghantar dan menerima dokumen
menerusi sistem pos. Ia juga membolehkan data yang dihantar dan diterima diproses
secara terus oleh komputer tanpa perlu menaip data itu kembali.
EDI boleh ditakrifkan sebagai pertukaran data berstruktur berdasarkan piawaian
mesej yang dipersetujui diantara sistem komputer, mengikut makna elektronik. Data
79

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

berstruktur adalah bersamaan dengan cara mempersembahkan isi kandungan data,
seperti invois, pesanan atau dokumen jenis lain. Cara untuk memastikan bahawa
tafsiran yang betul mengenai maklumat dari sistem komputer adalah didefinisikan oleh
piawaian.
EDI mungkin susah untuk dibezakan dari email, kerana kedua-duanya
melibatkan pertukaran mesej elektronik antara sistem komputer. Apa yang membezakan
EDI dengan email ialah struktur dalaman dan isi kandungan mesej data itu. Selepas
penghantaran ke mailbox, mesej email tidak akan diproses oleh sistem penerimaan.
Namun ini berbeza dengan EDI dimana mesej yang diterima akan diproses secara
automatik tanpa canpur tangan manusia.
Bank dan organisasi kewangan yang lain menggunakan khidmat EDI dalam
lingkungan electronik funds transfer (EFT). EDI membenarkan bank dan pelanggan
untuk beroperasi dengan lebih efisien dengan menghapuskan bilangan kertas kerja
yang banyak. Kerajaan juga semakin menggunakan EFT untuk memproses pembayaran
seperti insuran sosial dan faedah kerja kepada individu dan organisasi lain.
Kerajaan melihat EDI sebagai peluang untuk meningkatkan pengurusan
berkaitan dengan pembelian, cukai dan logistik. Sesetengah jabatan kerajaan berurusan
dengan kuantiti dokumen yang banyak,, dan EDI dapat menjejak dan seterusnya
menguruskan maklumat ini. Sebagai contohnya, apabila terdapat transaksi melibatkan
import dan eksport, dokumen pengisytiharan dapat dihantar menggunakan mesej EDI
dimana ia mempercepatkan keseluruhan proses itu. Transaksi yang biasa mengambil
masa sehari untuk siap kini mengambil masa seminit sahaja.
Integrasi pertama EDI kedalam proses pembuatan bermula dengan industri automobil.
Sebelum penggunaan EDI, penjaga stok memeriksa jadual harian dan mengira secara
manual setiap barang untuk mengelakkan berlakunya kekurangan barangan. Risiko
untuk berlakunya penghentian di bahagian pengeluaran dapat dikurangkan dengan
menggunakan pengesan stok. Bagaimanapun, sekiranya tiada kawalan inventori yang
efektif, akan berlaku lambakan inventori pada akhir tahun.
Dengan pertambahan penghasilan barang, akan bertambah juga kertas kerja berkaitan
dengan sistem MRP( Materials Requirement Planning). Satu pengesan nota
penghantara yang dipanggil RAN(Release Authorisation Number) untuk setiap
penghantaran barang kepada kilang akan dihasilkan. Advice Notes akan dilampirkan
bersama kepada pembekal, supaya dipulangkan kepada bersama-sama penghantaran
80

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

barang, 1 bagi setiap RAN. Pertumbuhan penghasilan yang besar digabungkan dengan
penambahan dalam penghantaran bermakna jumlah Advice Notes yang dihasilkan akan
mencapai kadar yang besar ( sebgai contoh, 15000 RAN per minggu, dengan jumlah
Advice

Notes).

Digabungkan

dengan

ini

ialah

permintaan

perkerja

untuk

menghimpunkan dokumentasi ini untuk dihantar, menambah lagi kos untuk menghantar
dan menambah lagi peluang untuk kesilapan manusia
Dengan menggunakan EDI, pembekal akan memperoleh maklumat berkaitan dengan
permintaan pengeluar, dan bahagian pengeluaran akan mengetahui dengan tepat status
dan isi kandungan penghantaran itu. Pembekal akan menerima mesej EDI (cth: DELJIT)
yang menpunyai permintaan penhantaran yang lengkap. Mesej DELJIT digunakan untuk
menghasilkan label kod bar yang dilekatkan pada penghantaran dan di imbas pada resit.
Satu

lagi

mesej

EDI

(cth:DELACK)

akan

dihantar

kepada

pengeluar

untuk

memaklumkan bahawa penghantaran telah dilakukan. Pemastian menggunakan resit,

disahkan oleh imbasan kod bar, secara automatik akan menghasilkan self-billing
payment untuk penghantaran barang, tanpa memerlukan invois.
EDI mempunyai impak yang besar dalam industri pembuatan. Dengan banyak
organisasi terlibat dalam penghasilan dan penjualan produk, terdapat banyak peluang
untuk membebankan rantaian bekalan dengan inventori berlebihan. Apabila maklumat
berjadual dihantar bersama-sama dengan data pesanan, syarikat dapat merancang
penghasilan lebih tepat dan mengurangkan inventori pada stok. Ini tidak mengejutkan
kerana adaptasi EDI adalah bersamaan dengan adaptasi just in time (JIT) dan teknik
lean manufacturing untuk mengawal tahap inventori dan menguruskan proses
pembuatan.
Dengan menggunakan JIT, pembuat boleh memesan dan menerima bahagian ,
daripada pembekal, betul-betul sebelum bahagian itu diperlukan di bahagian
pemasangan. EDI memberikan hubungsn transaksi yang diperlukan oleh JIT. EDI ialah
proses biasa yang menghapuskan penggilan telefon pada akhir masa yang meminta
untuk perubahan permintaan penghantara, yang mana kadang kala disalah tafsir atau
terlupa. Dengan memberikan komunikasi yang cepat dan efisien, ia membolehkan tahap
inventori dikira dalam masa jam, yang mana kebiasaannya beberapa hari atau minggu.
Ini bermakna pembekal akan mempunyai permintaan pelanggan yang tetap serta tepat
dan ini akan menyebabkan kecekapan akan dipertingkatkan.

81

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Membekalkan bekalan kepada beberapa pembuat bermakna berhadapan
dengan bilangan maklumat yang banyak, setiap hari, yang meliputi kesemuanya,
daripada jadual kepada permintaan JIT harian. EDI melibatkan 5 proses yang utama:
1. Mengekstrak maklumat dari sistem komputer.
2. Menukar maklumat itu kepada format yang boleh ditukar.
3. Menghantar mesej itu.
4. Menukar kembali / mentafsir mesej apabila sampai kepada penerima.
5. Memasukkan maklumat kedalam sistem komputer penerima.
Perisian EDI juga boleh digunakan untuk menghubungi penghantaran ambil
sendiri, penghantaran, senarai barang-barang dan arahan bil untuk pengangkutan
dan/atau

perkhidmatan

penghantaran

oleh

pembekal.

Pembekal,

sebaliknya

menggunakan pengiriman, routing dan perisian cross-dock untuk menguruskan

kiriman, dan sementara itu, pembaca kod bar yang mudah alih pula digunakan untuk
mengemaskini dan melaporkan perkembangannya. Kemaskini ini melibatkan: masa
pengambilan, tugasan trak, resit penghantaran, lokasi kenderaan, dan laporan
kerosakan. Permerolehan ini dipertingkatkan lagi dengan melalui permintaan sebut
harga dan maklumat perubahan rekabentuk. Maklumat ini dimuaturun melalui network
kepada sistem pelanggan serta merta dan pada akhir hari, menghapuskan kertas kerja
dan kesilapan dalam penghantaran, pengiriman, bil dan routing.
Kesan net ialah untuk menguatkan hubungan antara pembekal, pengagih,
pembekal perkhidmatan penghantaran dan pelanggan, menerusi menghubungkan
pengambilan pesanan dan operasi pengiriman

menggunakan routing dan fungsi

pengesanan barangan. Maklumat yang lebih tepat dan cepat mengenai penghantaran
membenarkan pengubahan tenaga manusia kepada tugasan yang lebih produktif seperti
menghasilan perkhidmatan baru dan pemasaran, berbanding dengan mengesan
penghantaran yang hilang atau silap dihantar.
Point Of Discussion
1.

Apakah yang ditawarkan oleh menerbitkan jejak audit elektronik kepada

perniagaan?

Bincangkan

mengenai

masalah

yang

berkaitan

dan

penyelesaiannya.
2.

Bincangkan

bagaimana

EDI

boleh

membantu

pengeluar

meningkatkan

perniagaan mereka.
82

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

3.

Apakah masalah yang berkaitan dengan dokumen yang dicipta daripada perisian

yang berlainan? Bagaimanakah masalah ini boleh diatasi?

83

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Bab 13 Continuity
Organisasi pembuatan kini berhadapan dengan pasaran global yang bertukar
secara tetap dan mengelirukan. Belanjawan menjadi semakin ketat dan menyebabkan
syarikat perindustrian dan organisasi pelanggan menjadi semakin merundum.
Pelanggan-pelanggan mempunyai sumber-sumber yang kurang untuk mendapatkan
produk dan perkhidmatan. Mereka kurang bertoleransi kepada tahap yang berada
bawah jangkaan, dan jangkaan mereka adalah tinggi. Kos keseluruhan sesuatu produk,
telah dihubungkan dengan prestasi sebagai satu faktor kompetitif yang utama.
Operasi-operasi perkilangan moden memerlukan satu infrastukrur logistik
multinasional yang terselaras amat benua-benua, negara-negara, sistem-sistem
pengangkutan, dan teknologi maklumat. Objektif bagi penghantaran logistik berkisar
kepada frasa "menyampaikan produk pada tahap kualiti yang betul kepada tempat yang
betul dan masa yang betul". Menghasilkan kebolehan untuk menghantar maklumat
daripada permintaan pelanggan kepada penyedia bahan mentah adalah matlamat
syarikat-syarikat fast cycle, dan ini bermakna menyediakan sistem-sistem yang
menyepadukan peramalan, membeli, penghasilan, dan pengagihan.
Untuk mencapai matlamat pengurusan logistik, tumpuan diperlukan pada
penggunaan optimum produk, bahan-bahan, sumber-sumber, dan ruang. Pengaliran
berhalaju tinggi melalui bekalan dan sistem-sistem pengagihan adalah sepenuhnya
bergantung kepada pada aliran maklumat yang serentak. Ini mungkin divisualisasikan
sebagai produk fizikal atau perkhidmatan itu sebagai bot yang terapung-apung atas satu
sungai maklumat.
Pengurusan logistik mengenal pasti dan mengawal perhubungan antara firma
dalam rantaian bekalan. Tambahan pula kepada perhubungan antara organisasi ini,
kerjasama dalaman merentasi fungsi-fungsi perniagaan adalah penting. Malangnya
sistem-sistem perniagaan yang biasa menggunakan strategi-strategi ini biasanya
berasaskan konsep yang dibangunkan dalam 1960 atau juga sebelumnya. Mereka
dibangunkan dalam satu persekitaran di mana pihak syarikat yang melihat diri mereka
dan dan rakan kongsi dengan fungsi penuh; maklumat yang tersimpan dalam "silos"
atau "bilik kebal" adalah pantulan kepada dalaman, proses / tumpuan kecekapan.
Apabila syarikat-syarikat telah menjadi berpuas hati dengan hasil usaha ini (ingat lagi
kepada fasa-fasa penerimaan teknologi?) tumpuan mereka telah bertukar menjadi
pengurusan rangkaian bekalan.
84

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Pengurusan Rangkaian Bekalan

Pengurusan

rangkaian

bekalan

adalah

satu

kata

generik

yang

merangkumi

penyelarasan permintaan, pengambilan permintaan, pemerolehan permintann, dan

pengedaran produk-produk, perkhidmatan-perkhidmatan, dan maklumat. Pembekalpembekal bahan, rakan kongsi saluran (pemborong-pemborong, pengedar-pengedar,
peruncit-peruncit) dan pelanggan-pelanggan adalah semua pemain utama dalam
pengurusan

rangkaian

bekalan.

Interdependencies

dalam

rantaian

bekalan

mewujudkan satu usaha lanjutan yang melangkau jauh di sebalik satu kemudahan
pembuatan yang tunggal. Ia memerlukan ia pandangan holistik berkenaan rantaian
bekalan dari permulaan hingga penamat.
Keadaan yang sulit pada rantaian pengurusan bekalan adalah dianggap sebagai
gabungan bahagian seni (penyampaian, teknik-teknik jualan, perkhidmatan) dan sains
(peramalan, pengekosan, penentuan harga, menjadualkan). Kejayaan perniagaan
bergantung tentang berhadapan dengan perubahan keperluan pelanggan-pelanggan
ketika berhadapan dengan kos-kos yang dituntut oleh pelanggan. Kos-kos biasanya
sering berhubungkait dengan ketakpastian dalam rantaian bekalan. Pembekalan seluruh
dunia, permintaan tidak dapat diduga, naik turun letak harga strategi-strategi, pusingan
hayat produk yang lebih pendek, kesetiaan kepada jenama berkurangan akan
mewujudkan ketidaktentuan. Kesimpulannya, ketakpastian akan menuntut satu risiko
premium, yang akan membawa kepada harga yang tinggi. Dengan kata lain,
pengurangan ketakpastian boleh mengurangkan harga.
Salah satu daripada keperluan untuk kejayaan adalah persekitaran maklumat
yang kaya dan teguh. Ia adalah penting yang persekitaran maklumat diimplementasikan
untuk bersaing dengan keperluan praktikal bagi organisasi yang menggunakannya.
Terdapat satu hubungan yang rapat antara proses kolaboratif dimana urusan
perniagaan, dasar perniagaan, prosedur-prosedur, piawaian, dan automasi maklumat
perlu sedang disediakan bertepatan dengan masa untuk ahli pasukan melaksanakan
(dan berkembang) menjalankan proses-proses.
Perubahan kepada aliran kerja digital memerlukan kesabaran untuk memberi
perhatian isu-isu perniagaan sebelum isu-isu teknologi. Mekanisme-mekanisme yang
dihadapi dan dioperasikan oleh pasukan-pasukan kerja

biasanya akan menjadi

kebiasaan, dan penyelesaian khusus untuk satu peluang akan menjadi terlalu berisiko
untuk kebanyakan pemain. Kes-kes perniagaan harus dibangunkan melalui pekerja
85

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

pengeluaran, untuk mengesahkan faedah dan cara yang mana untuk menawan mereka.
Pelaksanaan bagi proses baru oleh pengguna yang melakukan kerja pembuatan,
dengan bukti terdapat faedah melalui menerima metrik, adalah kaedah terbaik.
Beberapa organisasi pembuatan mampu untuk mengambil risiko yang tidak
menentu. Pelaksanaan pengeluaran kepada mana-mana takat munasabah perlu
dengan jelas, menanggung kos sendiri dalam tempoh yang dekat, biasanya dalam
setahun. Kemajuan mesti dibuat dengan teknologi terbukti yang boleh dilanjutkan seperti
yang dibenarkan oleh keadaan perniagaan. Pembekal-pembekal, terutama yang bersaiz
kecil dan sederhana, boleh dipertingkatkan menerusi keperluan untuk interaksi dengan
pelbagai kontraktor, kerana ini adalah perkara yang perlu dilakukan untuk bertahan.
Mereka memerlukan bantuan bagi mengenal pasti asas persekitaran untuk meletakkan
tempat, serta latihan, nasihat, dan sokongan pada kos yang mampu.
Satu persetujuan yang jelas bagi proses kerja adalah penting. Kerjasama tidak
boleh berjaya kecuali semua para peserta mempunyai satu persekitaran teknologi yang
serasi. Ini adalah cukup sukar untuk diperoleh dalam satu organisasi tunggal. Ia akan
menjadi lebih banyak masalah apabila dilanjutkan untuk pelanggan-pelanggan dan
pembekal-pembekal dalam peringkat-peringkat penerimaan teknologi yang pelbagai.
Konsep bagi operasi untuk semua para peserta adalah penting: siapa akan melakukan
apa, bila, melibatkan data apa dan dengan perisian dan perkakasan asas yang mana.
Prosedur baru, teknik-teknik, dan permohonan alat-alat automatik mesti secara terang
dan mudah, dan ditambah dengan latihan lengkap dan menempatkan sokongan.

86

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Kerjasama Dan Perubahan
Jika satu perubahan sedang dibuat, ia kadang-kadang boleh direncanakan. Tiada yang
lebih sukar bagi memudahkan daripada. perubahan satu proses kerja. Ini merupakan
satu perubahan budaya, biasanya daripada satu proses yang berjaya pada masa lalu.
Manusia-manusia, mungkin akibat satu kecenderungan terbina dalam usaha untuk
melindungi diri sendiri daripada sesuatu yang tidak diketahui, adalah susah untuk
menerima perubahan. Sebelum perubahan itu berlaku ia mesti dijustifikasikan dengan
menghasilkan bukti jelas bahawa ia adalah bermanfaat untuk objektif-objektif di mana
organisasi mempunyai kepentingan untuk dirinya.
Ia adalah penting bagi mengenalpasti fakta bahawa pelaksanaan adalah penting
dalam satu kegiatan pengurusan. Unsur-unsur teknikal itu adalah jelas dan mudah bagi
dilaksanakan. Kesedaran mengenai keuntungan-keuntungan strategik tidak akan
tercapai daripada penghapusan bagi aliran kertas dalam proses-proses individu.
Mencungkil peluang strategik bergantung di atas analisis yang asli bagi perniagaan, dan
bagaimana organisasi melakukan kerja.
Sebagai contoh, terdapat dua aliran kerja yang diskret terlibat dalam pengiklanan
majalah. Satu adalah hubungan antara pengiklan, penerbit, dan kedai pre-press untuk
mewujudkan iklan yang akan muncul. Tanda biasa yang mereka tukar adalah satu bukti
dan sekeping filem; satu menunjukkan hasil keluaran yang diharapkan, dan lain adalah
diguna dalam bentangan dan proses percetakan. Hubungan yang seterusnya adalah
penerbit, kedai pre-press dan pencetak, dan tanda yang mereka tukar adalah sekeping
filem. Apabila tanda telah diserahkan kepada semua, semua orang akan berasa selesa
bahawa projek itu akan berjalan.
Pengiklanan adalah hasil kreatif, dan sangat bergantung di atas perhubungan
individu antara orang dalam syarikat syarikat berlain. Salah satu antara kebimbangan
bagi komuniti pengiklanan adalah dengan menggunakan penghantaran iklan secara
digital,ialah tidak terdapat manifestasi fizikal; seseorang boleh mengesan kepingan filem
dihadapan cahaya dan melihat apa yang terdapat, tetapi tidak banyak yang dapat dilihat
apabila seorang cuba mengesan sekeping disket. Bukti itu membuatkan ia lebih mudah
untuk pelanggan membandingkan iklan yang telah diluluskan dengan iklan yang telah
dicetak. Bayang dan baki warna adalah unsur-unsur penting bagi hasilan kreatif.
Peralihan kepada aliran kerja digital memerlukan bangunan sama darjah bagi
akauntabiliti dan kelulusan kedalam proses-proses sebagai di sana berada dalam
konvensional atau tradisional aliran kerja.
87

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Data berstruktur dan rutin adalah lebih mudah untuk diuruskan. Usaha-usaha
bagi meningkatkan komunikasi antara pemasaran dengan kakitangan jualan suatu
perniagaan dan unit-unit pengeluarannya boleh menperoleh ganjaran dengan cepat.
Sebagai contoh, pengeluar-pengeluar, pemborong dan peruncit-peruncit bekerja
bersama untuk membentuk piawaian dan panduan untuk memperbaiki peramalan dan
penstokan semula yang dipanggil Collaborative Planning Forecasting Replenishment
(CPFR). Standard-standard ini akan membenarkan syarikat bekerjasama dalam
menentukan permintaan produk dimasa hadapan dan berkongsi maklumat tentang
produk-produk yang terdapat dalam stok.
Dengan CPFR, seorang peruncit dan pembekalnya dapat menghantar secara
elektronik menetapkan ramalan-ramalan terbaru mereka untuk satu senarai produk.
Satu server yang terikat dengan Internet akan membandingkan ramalan itu dan
perbezaan panji-panji dalam mereka yang melebihi satu margin keselamatan yang
normal (kemungkinan 5 peratus). Perbezaan itu akan reconsile oleh perancangperancang pada peruncit dan pembekal. Untuk memastikan bahawa proses itu tidak
menjadi terlalu menyusahkan, syarikat-syarikat perisian telah membangunkan programprogram yang secara automatik menangani mesej pengecualian diberdasarkan
peraturan yang digunakan oleh setiap perniagaan. Dengan menurunkan tahap inventori,
sesuatu perniagaan akan menyedari penjimatan yang banyak dalam pengendalian
bahan, pergudangan, dan kos-kos pentadbiran.
Penyelarasan rantaian bekalan memerlukan perhatian penuh untuk peramalan
jangka pendek dan penerimaan barangan. Pembekal lazimnya menerima dua jenis
ramalan, satu mingguan dan satu bulanan. Ramalan mingguan itu adalah satu
rancangan jangka sederhana yang memberi syarat-syarat terperinci untuk dua belas
minggu yang akan datang. Asas mesej ditentukan dengan jelas, supaya tiga minggu
pertama itu adalah syarat-syarat tetap, tiga minggu yang akan datang adalah bagi
perolehan

bahan

dan

baki

adalah

ramalan

semata-mata.

Ramalan

bulanan

menyediakan butiran untuk dua belas bulan yang akan datang dan pada dasarnya,
ramalan tahun depan.
Pada pihak lain, setiap bulan, jabatan kumpulan pemasaran akan melaporkan
unjuran-unjuran jualan mereka. Jabatan perancangan pengeluaran mengenal pasti
pembuatan dan keupayaan bahan dalam setiap kilang. Dilengkapi dengan maklumat
daripada tuntutan syarikat dan bekalan, jadual-jadual pengeluaran adalah diberi kepada
setiap kilang. Kakitangan perolehan menggunakan maklumat yang sama untuk
88

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

berunding dengan pembekal-pembekal. Apabila maklumat baru masuk setiap minggu,
proses diulang dan jadual pengeluaran disesuaikan.
Sekali lagi, perbezaan antara pertukaran data yang diseragamkan dan
persekitaran yang kompleks menjadi semakin jelas. Organisasi mencari cara-cara untuk
mendapatkan kontrak-kontrak secara elektronik Architecture dan Engineering (AE),
dimana setiap kontrak-kontrak ini mempunyai prosedur dan bentuk-bentuk mereka
tersendiri. Tawaran elektronik adalah termasuk borang kontrak, fasal-fasal dan syarat
bagi kontrak, dan berkaitan lukisan-lukisan dan penentuan-penentuan teknikal. Ia boleh
diedarkan melalui Internet dan / atau pada CD-ROM. Persoalan mengenai ini adalah
walau sebanyak manapun ekonomi sebagai teknikal; ia mungkin tidak akan
menghasilkan kos yang berkesan, dan bagi kontraktor-kontraktor tertentu, untuk
mengalirkan satu permintaan awam untuk memetik bersama dengan semua lukisan
kejuruteraannya untuk semua rakan dagangan berpotensi.
Piawaian Dan Kualiti Perkhidmatan
Individu-individu

dan

pasukan

yang

melaksanakan

proses-proses

perniagaan

bergantung pada integrasi yang berkesan antara dua elemen penting: (a) piawaian dan
(b) kualiti perkhidmatan. Gabungan ini membolehkan mereka boleh mengurangkan
ketakpastian dalam persekitaran perniagaan, dan membawa kepada tahap kepercayaan
yang lebih tinggi antara rakan perniagaan.
Proses yang digunakan untuk mendefinisikan dan mengesahkan piawaian perlu
berkhidmat terutamanya kepada keperluan-keperluan bagi pengguna masyarakat.
Piawaian adalah perlu bagi produk-produk maklumat, dan mereka memanfaatkan
daripada pembangunan usaha sama. Aduan biasa adalah kebiasaannya tidak
menyokong keperluan sebenar mengambil masa terlalu lama untuk matang;
pelaksanaan vendor khusus adalah biasa. Satu iklim perubahan piawaian dan
pelaksanaan khusus akan menghalang penerimaan. Kos bagi melaksanakan banyak
piawaian adalah terlalu tinggi, jadi pilihan yang ada hanyalah untuk menerima piawaian
dari rakan kongsi atau memilih untuk pasaran yang lain.
Piawaian EDI mentakrifkan teknik untuk penstrukturan data kepada mesej yang
elektronik yang sama bagi dokumen-dokumen berasaskan kertas. Dengan kata lain
terdapat kaedah yang piawai untuk menggambarkan alatan komponen yang membentuk
satu dokumen dagangan, e.g. kod produk, harga, nama, alamat dan sebagainya.
89

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

ANSIX12 dan UN EDIFACT telah ditubuhkan sebagai piawaian untuk struktur, format,
dan kandungan bagi transaksi-transaksi EDI. American National

Standards Institute

(ANSI) adalah penyelaras dan clearinghouse untuk piawaian kebangsaan di Amerika

Syarikat. UN EDIFACT merujuk kepada United Nations rules for Electronic Data
Interchange for Administration, Commerce, and Transport.
EDI adalah direkabentuk untuk mengendalikan jenis maklumat yang berbeza dari
kontrak-kontrak seni bina dan kejuruteraan, dan ia lazimnya bukan transaksi-transaksi
yang berulang, tetapi agak unik untuk sesuatu projek. Piawaian untuk pertukaran data
dalam arkitek-jurutera dan kontrak pembinaan, seperti yang dalam pengiklanan,
mengemukakan cabaran yang khas. Piawaian seperti ISO Standard for the Exchange of
Product data (STEP) dan the Product Data Exchange (PDES) sedang dibangunkan,
tetapi perjanjian-perjanjian dan penerimaan mengambil masa.
Isu-isu teknikal berkenaan perkongsian data memberikan cabaran yang sama.
Dalam satu penyelesaian EDI yang bersepadu sepenuhnya, maklumat adalah diterima
dan dikeluarkan daripada teras sistem perniagaan. Sebelum penerimaan bagi piawaian
EDI, pertukaran data antara organisasi telah pun lama wujud diantara rakan kongsi
industri dalam kes-kes tertentu. Usaha-usaha ini mewakili mesin-mesin, bahasa-bahasa,
dan amalan-amalan; dan ia adalah tidak pelik untuk satu sistem dalaman untuk
meletakkan pelanggan dan data-data keluaran dalam format yang tidak sesuai dengan
piawaian EDI. Pengurusan EDI atau perisian terjemahan boleh menterjemahkan mesej
sepertimana mereka bergerak dari piawaian kepada format dalaman dan sebaliknya.
Data oleh itu adalah disalurkan terus untuk aplikasi-aplikasi relevan , dengan dikaitkan
pengurusan mengikut pengecualian.
Dalam kurang berstruktur persekitaran, perisian yang satu pengguna individu
atau pasukan digunakan atas mewujudkan, menganalisis, atau mengubah data tepat
untuk satu langkah kerja adalah sering khusus untuk satu disiplin. Memburukkan lagi
masalah adalah kekurangan satu standard tunggal itulah diterima dengan meluas;
terdapat satu nombor berbeza, sistem-sistem CAD tidak sesuai, sebagai contoh.
Piawaian dan sokongan perisian adalah berkembang, tetapi jauh daripada apa mereka
hendaklah menjadi jika perkongsian data dan pertukaran sedang untuk berkesan
sebagai pemboleh-pemboleh bagi perusahaan yang maya.
Organisasi-organisasi boleh mula hanya dengan pertukaran data digital
berstruktur.

Prasarana

komunikasi

adalah

beranalog

untuk

proses

itu,

yang

membolehkan mesej-mesej berpindah antara rakan perdagangan. Unsur-unsur ini

90

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

adalah termasuk dengan perkakasan dan perisian bagi jaringan; kemudahan
penyimpanan data, dan piawaian pelbagai data dan komunikasi yang memudahkan
pemindahan data.
Bagaimanapun, kesedaran mengenai faedah maksimum ini memerlukan
kerjasama yang masa nyata. Jenis kerjasama memerlukan tuntutan khas mengenai
perkakasan dan perisian untuk mempamerkan dan mengoperasikan data, serta unsurunsur bagi prasarana komunikasi baru sahaja disebut. Rangkaian QoS, dikira dalam
terma jalur lebar, kebolehgunaan, dan kelajuan menjadi satu faktor yang utama untuk
kejayaan. Apabila videoconferencing diguna untuk kerjasama elektronik, ia akan
memerlukan jumlah data yang besar, seperti pembangunan produk, dan rangkaian mesti
berupaya mengendalikan pemindahan fail-fail yang besar dan penyampaian data harus
dijadualkan dengan berhati-hati.
QoS adalah merangkumi piawaian kerana salah satu unsur QoS adalah
keakuran kepada piawaian. Internet adalah tidak berdaya untuk menguruskan
permintaan pembangunan produk yang semakin mendesak. Ia tidak boleh dipercayai,
tak terjamin, dan tidak boleh menyokong pemindahan jumlah data yang besar dengan
prestasi boleh diterima. Kini tahap perkongsian antara jaringan yang menawarkan tahap
QoS lebih tinggi lebih diingini, terutama di seluruh dunia. Perhubungan mesti dimulakan
dengan baik terlebih dahulu, yang bermaksud kerjasama spontan adalah sesuatu yang
mustahil. Kos-kos bagi menyokong kerjasama yang masa nyata adalah terhalang
kecuali dalam contoh yang khusus.
Untuk industri multimedia, persoalan mengenai jalur lebar adalah genting. Selagi
pengguna Web tidak boleh muat turun sebuah video dalam satu saat, laman Web tidak
akan dapat mencipta produk video yang dapat dijual dalam talian dan penggunapengguna Web akan menjadi lebih suka membaca surat khabar, menonton televisyen
atau menggunakan pemain CD. Perkhidmatan pendidikan juga mahu menggunakan
lebih banyak program video untuk menambah sumber-sumber dalam talian yang lain.
Kos-kos pengedaran penerbit adalah termasuk dengan membayar pelaburan dalam
server dan teknologi lain yang memastikan apabila seseorang memasuki laman Web, ia
memberikan respon dengan cepat. Apa yang tinggal ialah melihat berapakah kos yang
boleh diberikan untuk pengguna, sebagai satu premium QoS.
Seiring dengan perkembangan semasa, peralatan baru sedang dibangunkan
untuk diagnosis jarak jauh, para doktor akan dapat untuk mendiagnosis sesetengah
penyakit dan mencadangkan rawatan-rawatan untuk pesakit-pesakit melalui Internet
91

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

(undang-undang dan peraturan mengenai teleperubatan dan lesen boleh mengehadkan
berapa meluas diagnosis jauh boleh diguna). Bagaimanapun oleh kerana sesetengah
diagnostik-diagnostik perubatan memerlukan imej-imej yang sangat bermutu tinggi
(resolusi yang kurang bagus boleh memberi kesan satu ketumbuhan atau satu
keretakan yang tiada wujud), peningkatan-peningkatan dalam lebar jalur, mutu imej dan
kebolehpercayaan adalah perlu sebelum teleperubatan dan diagnostik perubatan jarak
jauh muncul sebagai industri berdaya maju pada Internet.
Points for Discussion
1.

Huraikan

masalah

yang

mungkin

akan

berlaku

apabila

melaksanakan

pengurusan rangkaian bekalan.

2.

Apakah sumbangan piawaian dan kualiti perkhidmatan untuk persekitaran

maklumat peruntukan?
3.

Mengapa jalur lebar penting kepada industri-industri pada Internet?

92

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Bab 14 Visibility
ia adalah sesuatu yang luar biasa untuk satu syarikat memenuhi keperluan industri
dengan menggunakan sumber tersendiri sahaja. Aliran kerja digital dari hujung ke
hujung sebenarnya adalah satu sukan berpasukan. Inovasi dalam mengenal pasti caracara untuk bekerja yang lebih baik adalah kebiasaannya bergantung kepada adanya
maklumat utama dan penyertaan rakan sepasukan pada masa yang tepat. Terdapat
banyak peluang untuk inovasi dalam menyediakan maklumat penting dengan cepat,
atau mengkolokasikan kunci peserta-peserta secara elektronik.
Proses-proses dan maklumat adalah unsur-unsur yang perlu untuk kejayaan;
kedua-dua proses dan alat adalah tidak mencukupi untuk mereka. Mereka perlu bukan
sahaja hidup bersama malah juga giat menyokong satu sama lain. Banyak organisasi
sedang mencari satu pendekatan terbukti, dengan satu perubahan moden yang
menawarkan janji besar tetapi juga membawa kesukaran. Pendekatan terbukti itu
adalah secara amnya merujuk sebagai kejuruteraan serentak: mendapat orang yang
betul bersama, dalam masa yang tepat, memberi mereka maklumat dan alat-alat yang
betul, dan menyokong mereka semasa mereka kerja.
Perubahan moden itu adalah orang ramai, maklumat, alat-alat, dan unsur-unsur
sokongan tidak bersepadu atau setempat, dan berusaha untuk berubah. Orang ramai
daripada organisasi berbeza, dan ia adalah jarang untuk melihat lebih daripada
beberapa orang boleh berkerjasama dalam tempat sama. Rangkaian masa di mana
orang ramai mesti bekerja telah runtuh. Maklumat yang mereka perlukan untuk
melakukan kerja berada dalam pelbagai borang kertas dan yang bertaburan dalam
semua arah. Alat-alat itu adalah kebiasaannya aplikasi perisian yang harus, tetapi
kebiasaannaya tidak, berkerja dengan baik bersama-sama. Infrastruktur automatik
adalah perlu untuk menggabungkan kesemuanya adalah sering dibayangkan sebagai
satu sistem kereta api yang merentangi negara-negara dengan landasan yang berbeza.
Pembangunan bersepadu untuk satu produk, dilaksanakan secara global dan
secara elektronik,adalah dikenalai sebagai satu perusahaan maya. Organisasi
perindustrian telah mula untuk bekerja dengan cara ini, meskipun dalam satu embrionik
atau pada keadaan yang tidak stabil. Tetapi persedian secukupnya telah dibuat bagi
membuktikan ia mungkin berjaya. Cabaran yang ada adalah untuk menjadikannya
praktikal dalam had syarat-syarat untuk mencapai kejayaan dalam perniagaan.

93

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Persoalan yang akan dijawab adalah seperti ini: Apakah adalah dikehendaki bagi
mewujudkan satu persekitaran yang memudahkan satu kumpulan yang telah diagihkan
secara global dan organisasi, membenarkan pelanggan-pelanggan dan pembekalpembekal bekerjasama dalam pembangunan produk, membolehkan mereka menyokong
produk yang di kenali di seluruh dunia sepanjang hidup mereka, bawa satu kos yang
mampu dimiliki, dan menyediakan satu prestasi yang sama atau melebihi jangkaan?
Ia adalah masalah kejuruteraan yang klasik dalam mengeluarkan hasil optimum
dalam kekangan praktikal. Dalam kes ini, kekangan ini adalah sumber-sumber,
teknologi, budaya, dan masa.
Diagihkan Pengurusan Projek
Kerja kumpulan melibatkan tugas-tugas yang berturutan yang dibuat oleh anggota
berlainan dalam kumpulan. Kerja kumpulan juga memerlukan dokumen-dokumen
diagihkan dari satu orang kepada satu orang lain dalam kumpulan untuk pemprosesan.
Orang lain terlibat dalam tugas-tugas mempersembahkan atau memproses dokumendokumen, dengan aliran kerja bergerak daripada seorang kepada orang yang lain.
Perisian pengurusan aliran kerja akan menkoordinatkan tugasan yang dilakukan
oleh individu yang berbeza dalam satu kumpulan kerja, dan aliran dokumen-dokumen
antara ahli kumpulan. Ia juga menyokong pengkoordinasian projek yang membenarkan
syarikat-syarikat bagi melaksanakan skim-skim kejuruteraan secara serentak.
Beberapa perisian aliran kerja sedang diorientasikan ke arah tugasan. Programprogram ini menjamin bahawa setiap kerja dalam aliran kerja dijalankan oleh orang yang
betul dan dalam urutan betul. Ia membenarkan satu ketua projek untuk mengawal
kemajuan sesuatu projek melalui "states" dan menggunakan "triggers" dan satu
senarai penghalaan yang mencerminkan sebuah hierarki organisasi syarikat. Untuk
menyelaras satu aliran kerja tertentu dengan berkesan, seorang pekerja boleh
mentakrifkan saling bergantungan tugas-tugas untuk berpadanan sesuatu struktur
projek, kerangka masa, dan matlamat-matlamat, dan memberitahu ahli pasukan
mengenai status projek itu.
Satu lagi aliran kerja adalah berorientasikan kepada dokumen-dokumen.
Program jenis ini akan memastikan bahawa dokumen-dokumen yang sesuai itu akan
bergerak daripada seorang ahli kumpulan kepada ahli yang lain, satu proses dipanggil
penghalaan dokumen. Ia menyediakan satu kawalan tatacara menerusi kelulusan
94

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

pemudahan: jurutera-jurutera boleh mengkaji semula, meluluskan dan mengagihkan
semakan-semakan proses pembuatan untuk mengawal projek dari jauh dengan sertamerta.
Banyak projek pengurusan dan aktiviti-aktiviti aliran kerja dikaitkan dengan
proses ini. Sesuatu tugas mesti dikenalpasti bagi membangunkan satu alternatif bagi
reka bentuk yang berasaskan permintaan projek. Sumber-sumber (rakyat, masa, bajet)
mesti diperuntukkan untuk tugas itu. Ahli pasukan yang terlibat perlu berkomunikasi
sebelum dan sepanjang tugas, antara satu sama lain (isu-isu reka bentuk) dan dengan
pengurus projek (laporan status pentadbiran). Pengurus projek itu perlu mengesan
tugasan,

dan

mengarahkan

pembetulan

berdasarkan

prestasi

relatif

untuk

memperuntukan sumber.
Bayangkan bahawa anda adalah ketua pasukan bagi satu rekaan projek perisian yang
diberi nama Valenti, dan anda perlu mengkaji semula status mengenai sesuatu
perubahan arahan yang berpunca daripada pembaikian semasa ujian penerimaan. Anda
dapat melakukan ini di mana saja menggunakan pelayar web. Apabila anda log masuk,
anda boleh meminta tentang perubahan arahan dan klik kepada hiperrangkai keputusan
yang akan mengemukakan data projek.
Hasilnya, anda akan dapat melihat carta Gantt yang terkini, yang menunjukkan bahawa
butiran yang ingin anda lihat berada dalam ujian. Dengan mengklik tugasan dalam carta
Gantt anda boleh melihat menu-menu mengenai tindakan yang relevan. Sistem itu
memahami tugasan dan memberi pilihan yang sesuai untuk anda. Untuk satu tugasan
menguji, ini mungkin termasuk "Menunjukkan Rancangan Menguji ", yang akan
mengemukakan dokumentasi berkaitan dengan satu klik. Pilihan-pilihan lain adalah
boleh didapati adalah Action Items, menghantar emel, atau hubungan dalam projek baru
dokumen-dokumen.
Organisasi yang berjaya akan membangunkan keupayaan mereka untuk
menempat diri mereka dalam apa jua konfigurasi maya dimana ia adalah perlu untuk
mengenal pasti, meneruskan, dan menawan perniagaan, dan kemudian menjalankan
spesifikasi dalam kekangan kewangan dan jadual. Perniagaan akan dimenangi dan
dilaksanakan oleh perusahaan yang maya. Ini tidak akan menjadi tetap sepanjang hayat
satu produk tetapi akan berubah mengikut syarat-syarat serta surut dan aliran bagi
syarat dan keupayaan. Para peserta adalah termasuk pelanggan organisasi-organisasi,
95

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

rakan teknologi, subkontraktor, dan pembekal-pembekal. Semua akan mempunyai
pelbagai peringkat keupayaan dan kecanggihan.
Perisian pengurusan projek akan memudahkan kerja-kerja rutin pentadbiran
yang berkaitan dengan kerja kumpulan, daripada jadual pengeluaran dan anggaran
perbelanjaan untuk analisis aliran genting. Ia mempunyai kebolehan semula jadi untuk
menghasilkan carta Gantt atau histogram, untuk meratakan sumber, mengesan
anggaran perbelanjaan, dan mengutip senarai sumber yang sedia ada. Pengurusan
fasiliti akan mengenal pasti dokumen-dokumen yang berada dalam kumpulan yang
sama, sementara itu pengurusan konfigurasi akan mengawal maklumat yang akan
membenarkan penghasilan semula.
Apabila pengurus projek perlu memberikan tugasan, menentukan sumber dan
mengesan prestasi, perisian pengurusan projek adalah jawapannya. Bagaimanapun,
produk ini hanya dikhaskan untuk penggunaan oleh pengurusan projek, bukan oleh
anggota sebuah pasukan projek. Kerjasama masih terhad kepada fungsi pengurusan
projek: ahli-ahli pasukan boleh melihat, meluluskan dan menggabungkan kemaskini
kedalam jadual projek, sebagai contoh. Kelulusan keputusan telah dipermudahkan
dengan borak pada masa nyata, aplikasi-aplikasi pengundian/tinjauan, pemberitahuan
e-mel, dan perbincangan kumpulan memberikan kumpulan untuk mengadakan
mesyuarat maya dengan akses serentak untuk menonjol status data.
Apabila ahli kumpulan ingin bekerjasama pada masa yang sama, konflik kerap
timbul kerana masalah jadual. Mencari satu masa untuk semua orang boleh berkumpul
untuk satu persidangan atau mesyuarat mungkin sukar. Penjadualan kumpulan
membantu ahli-ahli kumpulan kerja menyelaras masa mereka. Perisian penjadualan
kumpulan memberikan pengguna peluang untuk menyimpan temu janji dan mesyuarat
dalam kalendar masing-masing. Perisian ini juga berupaya untuk menjadualkan
mesyuarat dengan pengguna lain dengan membandingkan jadual pengguna lain untuk
mencari masa yang bersesuaian. Pengguna-pengguna pula perlumengemaskini
kalendar individu mereka untuk menjadikan perisian ini berkesan.
Cara berkerja seperti ini memerlukan alat pengurusan yang membolehkan
komunikasi dan penyelarasan pada satu jarak. Komunikasi adalah termasuk e-mel,
panggilan telefon, catatan (semoga sebagai e-mel lampiran tetapi mungkin seperti
kertas), dan media lain. Penjejakan dan perataan sumber adalah fungsi yang terdapat
dalam perisian pengurusan projek tradisional. Tambahan, banyak projek memerlukan
usaha bersepadu beberapa individu yang berkongsi satu set peralatan. Kolaborasi akan
96

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

menjadi melepasi batas asas komunikasi apabila berkongsi maklumat reka bentuk,
dimana pelan-pelan yang paling mudah akan terpaksa dikhususkan tempat menyimpan
seperti program-program CAD, alat-alat CASE, perisian simulasi, dan sebagainya.
Aliran kerja, penjadualan kumpulan, ataupun perisian pengurusan projek tidak
bernilai seperti alat kerjasama tugasan kerana mereka tidak memahami pengetahuan
vertikal bagi masalah domain-domain tertentu. Perisian generasi sekarang adalah
bertujuan untuk menyokong kerja dalam setiap domain dengan teknologi-teknologi
menghubungkan pelanggan / pelayan seperti berkongsi capaian data dan mesej
piawaian. Hasilnya, pasukan-pasukan telah mendapat untuk bertukar kepada satu
peralatan hodgepodge tidak bersepadu. Setiap peralatan adalah penting dalam domain
pentadbiran atau fungsian.
Beberapa industri menghadapi satu cabaran lebih besar untuk mengurangkan kitaran
masa berbanding dengan industri automotif. Pengeluar-pengeluar terpaksa bersemuka
dengan cabaran untuk memasarkan keluaran siap mereka lebih cepat, manakala
melibatkan lebih banyak kumpulan dalam reka bentuk itu dan pembuatan bagi kereta
dan trak mereka. Orang Jepun biasa boleh mengambil masa kira-kira tiga tahun untuk
menghasilakn sebuah kereta daripada konsep ke pengeluaran besar-besaran, manakala
syarikat-syarikat Amerika mengambil masa empat sehingga enam tahun. Kerja dalam
perkongsian, pengilang-pengilang dan pembekal-pembekal telah menyepadukan proses
pembuatan, daripada merangka kerja sehingga melalui peringkat pemasangan, dan
sehingga peringkat terakhir iaitu apabila produk dihantar kepada peniaga.
Mula-mula, satu model berskala penuh telah dibina untuk melihat bagaimana kenderaan
akan kelihatan. Menggabungkan perubahan-perubahan kepada model boleh mengambil
masa berbulan lamanya. Sebaik sahaja ia diluluskan, satu atau berbilang prototaip
kereta-kereta akan dibina dengan tangan bagi melihat sama ada setiap bahagian
padanan antara satu sama lain dengan betul dan sama ada kereta itu boleh dibina dari
segi ekonomi. Jurutera-jurutera akan bekerja bersama pembina-pembina prototaip untuk
memperkemaskan lagi spesifikasi kejuruteraan. Apabila prototaip telah siap, juruterajurutera itu akan mereka komponen-komponen dan peralatan yang diperlukan untuk
membuat alatan komponen. Kemudian, ejen-ejen pembeli akan bekerja dengan
pembekal-pembekal untuk mengeluarkan peralatan prototaip dan bahagian untuk
pemasangan atau prapengeluaran kereta-kereta. Jika semuanya bergerak dengan
lancar, pasukan jurutera pembuatan kemudiannya akan memasang kenderaan bagi
mencari setiap masalah-masalah pemasangan. Akhirnya, selepas pindaan terakhir,
97

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

kenderaan tersedia untuk dihasilkan dalam jumlah yang besar.
Hari ini, semua pihak terlibat dalam mereka platform yang baru bagi pereka-pereka
kenderaan, jurutera-jurutera, pembekal-pembekal, dan individu yang terlibat dalam
pembuatan dan pemasangan berkerja sebagai sebahagian dari satu pasukan,
menyumbang kepada proses ini dari mula sehingga. Akibat penggunaan komputer,
langkah-langkah yang biasa memakan masa berminggu-minggu atau bulan-bulan
sekarang boleh dilakukan dalam satu hari. Berkongsikan maklumat secara elektronik
membenarkan anggota lain bagi kumpulan untuk menyiapkan projek-projek bersama,
berbanding daripada terpaksa menunggu setiap ahli menyelesaikan langkahnya
sebelum boleh diserahkan kepada orang lain. Melalui penggunaan komputer , computer
aided design(CAD), computer aided manufactoring / pembuatan berbantuan komputer
(CAM) dan computer aided engineering / kejuruteraan dibantu komputer (CAE),
keseluruhan pasukan boleh berkongsi fail komputer dan penggunaan model 3 D untuk
mereka kenderaan dan melihat bagaimana bahagian itu sesuai tanpa memerlukan
prototaip dibina dengan tangan. Perubahan-perubahan untuk alatan komponen dapat
dilakukan tanpa membina sampel pembuatan dan bahagian-bahagian.
Apabila rekabentuk terakhir itu dipersetujui, data CAM sedang dimuatkan kedalam
mesin yang membina peralatan dan bahagian prototaip. Teknik-teknik yang sama
digunakan untuk menyusun atur dan memasang peralatan bahagian. Bekerja sebagai
satu pasukan dan berkongsi maklumat secara elektronik telah mengurangkan masa
yang diambil untuk membangunkan dan membina sebuah kenderaan baru untuk kirakira 30 bulan-bulan. Syarikat-syarikat automotif kini ingin menyingkatkan lagi kitaran
reka bentuk supaya menjadi kurang daripada 24 bulan dengan menyediakan platform
pasukan-pasukan dalam bahagian lain diserata dunia dan menghubungkan mereka
secara elektronik. Dengan menggunakan perhubungan komunikasi global, juruterajurutera di Detroit boleh memberitahu tentang satu masalah kepada jurutera-jurutera
pasukan mereka yang berada di India. Dengan perbezaan zon waktu, jurutera-jurutera
dalam Timur boleh menyelesaikan masalah dan menghantar jawapan untuk rakan-rakan
sejawat mereka di Detroit pada hari niaga yang seterusnya.
Pengurusan Maklumat Pengagihan
Kerjasama pengagihan memerlukan satu integrasi perkhidmatan yang adalah jauh lebih
sukar daripada apabila perkhidmatan itu tinggal di bawah satu bumbung. Suasana
98

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

sempurna itu menolak had imaginasi. Proses kerja dilaksanakan dalam satu cara
kolaboratif, dalam masa nyata di tempat yang sesuai, oleh rakan sepasukan dan
diagihkan setiap masa dan tempat. Mesyuarat-mesyuarat adalah elektronik, dan
maklumat yang diperlukan untuk tugasan hampir adalah dengan segera boleh dicapai
dan dapat digunakan dengan sedikit atau tanpa persediaan. Maklumat disediakan
melalui satu kepelbagaian media elektronik: teks, grafik, suara, dan video. Jumlah data
yang sangat besar disimpan, dicapai, dilihat, dan dialih. Ini akan perlu berlaku dengan
cekap, dengan tepat, dengan selamat, dan mampu milik.
Kerjasama elektronik memerlukan capaian tersedia kepada maklumat. Tetapi
apa yang penting ialah membataskan akses dan operasi-operasi mengenai maklumat,
selaras dengan keistimewaan; bukan sahaja untuk kerana sebab perdagangan atau
keselamatan negara, tetapi juga bagi memastikan integriti data terhadap sebarang
perubahan yang berniat jahat atau tidak sengaja. Perisian dan perkakasan perlu
mengawal

akses

untuk

maklumat

dan

perisian

aplikasi

berkaitan,

dengan

menggabungkan profil yang ditugaskan kepada individu dengan keistimewaan tertentu.

Akses dan keselamatan membuat tuntutan yang bertentangan dengan persekitaran
maklumat, dan satu baki praktikal mesti disediakan. Keselamatan dibina bagi perisian
yang menguruskan maklumat: i.e. perisian yang memastikan integriti maklumat,
kebenaran, kesempurnaan, mata wang, dan kaitan untuk konfigurasi barangan khusus
atau versi yang dikemukakan oleh pengguna.
Maklumat dalam bentuk elektronik sedang tumbuh pada satu kadar yang tinggi.
Pertumbuhan ini telah mencapai satu titik dimana ia boleh dengan mudah menjatuhkan
satu pasukan sebagaimana ia cuba mencari dan menggunakan maklumat yang
berkaitan untuk objektif-objektifnya. Mempunyai kebolehan untuk mengesan dan
mengakses maklumat berkaitan adalah penting, tetapi ia juga adalah penting berbuat
demikian dengan pengguna yang sedang mengawal, dan terlindung daripada serangan
data tidak dikehendaki dan ketakpastian dan ketidakcekapan carian yang tidak tersusun.
Sebagai contoh, maklumat yang diperolehi. daripada data-data sejarah terbentuk
daripada transaksi-transaksi EDI adalah satu sumber tidak ternilai oleh penyelidikan
pasaran dan maklumat perancangan strategik. Tanpa peralatan yang sesuai untuk
pemerolehan dan analisis data, data yang tepat boleh terlepas perhatian dan data tidak
relevan mungkin terlibat dalam analisis.
Harta yang paling bernilai tetapi tidak nyata dalam mana-mana organisasi adalah
pengetahuan kerja. Maklumat ini lazimnya disimpan dan dikomunikasikan dalam bentuk
99

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

proses perniagaan, prosedur pengendalian yang piawai, dasar korporat, dan dokumendokumen lain. Dokumen-dokumen ini adalah berhubungan dan saling berkaitan untuk
menyokong maklumat seperti huraian-huraian kerja, arahan kerja, lukisan-lukisan
tambahan, carta-carta aliran, dan borang-borang. Cabarannya ialah bagi mencari
maklumat betul, memastikan ia adalah tepat, dan mengeluarkan semula dokumendokumen yang telah dikemaskini menjadi satu masalah pengurusan maklumat yang
besar, terutama sekali dalam organisasi-organisasi besar yang mungkin mempunyai,
ratusan, mungkin beribu dokumen. Pengurusan dokumen hanya mengesan masalah
mendapatkan dokumen untuk analisis.
Ia telah dianggarkan dalam industri pembuatan, 50 peratus masa untuk
pembangunan produk dihabiskan untuk menjejak maklumat, memelihara semakansemakan kajian mereka, dan pemeriksaan perhubungan antara lukisan-lukisan 2 D,
model-model 3 D, arahan-arahan pemasangan, dan, proses rancangan. Syarikatsyarikat perkilangan biasanya mempunyai keupayaan yang tinggi dalam merakamkan
komponen dan lukisan-lukisan pemasangan; bagaimanapun, mereka sering gagal untuk
memastikan rekod-rekod yang komprehensif berkaitan data-data keluaran yang
berkaitan. Ini membuat ia sukar (dan sering mustahil) untuk pereka-pereka produk dan
jurutera-jurutera untuk mengakses maklumat berkaitan apabila mereka memerlukannya.
Masalah diperluaskan kepada penyelenggaraan. Kilang-kilang digunakan untuk
menghantar ratusan requisition for quotes (RFQs) kepada jabatan pencarian sumber
mendapatkan bahagian-bahagian jentera yang rendah nilai. Bagi setiap tuntutan, rangka
tindakan perlu diminta daripada storan, didapatkan dari bilik kebal, diangkut, diambil
gambarnya, dilipat, terlampirkan kepada borang tuntutan, disampulkan dan diposkan.
Prosesini boleh mengambil masa beberapa hari dan ia adalah begitu kompleks dan
mengambil masa sehingga menyebabkan jabatan pencarian sumber biasanya akan
menawarkan tender barangan kepada dua untuk tiga pembekal-pembekal pada satu
masa. Kemudian, lebih daripada satu daripada empat invois akan disiasat dan dibuat
semula untuk dimasukkan pesanan pembelian dan resit-resit.
Kini, jabatan pencarian sumber menerima permintaan secara elektronik daripada
pelanggan-pelanggan dalamannya. Sistem itu secara automatik mencari lukisan-lukisan
betul dan melampirkannya kepada borang tuntutan elektronik. Tidak sampai dalam
masa sejam jabatan pencarian sumber memulakan proses, pembekal-pembekal akan
diberitahu mengenai RFQs baru menerusi e-mel, faks atau EDI. Satu tawaran boleh
dikeluarkan dan diberikan pada hari sama ia diterima. Invois-invois secara automatik
100

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

dilampirkan dengan pesanan pembelian, mencerminkan setiap pindaan yang berlaku di
sepanjang proses itu. Keupayaan untuk mencapai pembekal-pembekal dalam talian
dengan lebih ramai telah mencipta lebih banyak persaingan dan membawa kepada
harga rendah.
Tempat Menyimpan Dan Profil
Projek-projek maya melibatkan komunikasi, kerjasama dan pengurusan sebagai satu
multidimensi secara keseluruhan. Peralatan yang memberi perkhidmatan kepada satu
atau dua daripada keperluan ini menawarkan hasilan yang terhad untuk diagihkan
kepada

ahli-ahli

pasukan,

memaksa

mereka

untuk

menyepadukan

dan

mengemaskinikan aplikasi-aplikasi secara manual. Menyediakan satu rangka kerja

pengurusan proses yang lengkap untuk cara kerja maya bermakna menyediakan satu
lapisan perkhidmatan yang mendatar, yang akan menyokong integrasi erat bagi reka
bentuk dan peralatan pengurusan projek. Ia mesti bertindak sebagai satu persekitaran
yang kaya dengan perkhidmatan dan memahami kepelbagaian aplikasi-aplikasi projek,
setiap satunya menyokong satu aspek kerja maya - projek / pengurusan proses,
komunikasi projek, atau pelaksanaan bagi projek tugas-tugas.
Keupayaan untuk "berkerja bersama, sebahagian" adalah boleh dikatakan
mustahil tanpa satu stor yang berorientasikan projek untuk koleksi, organisasi dan
pengagihan bagi bahan projek. Sistem stor wajib mempunyai satu orientasi proses yang
kukuh; ia mesti berasaskan kepada andaian yang projek mengambil tempat dalam satu
konteks yang terurus, dan menjadi diubahsuai bagi memudahkan aktiviti-aktiviti dan
penyimpanan rekod yang melibatkan konteks. Storan yang dikongsi dan kawalan
persetujuan memberi pengguna keupayaan untuk mendefinisikan peranan-peranan, dan
untuk menapis data projek dalam jumlah yang banyak berdasarkan asas itu. Kawalankawalan kepada akses yang istimewa berdasarkan profil pengguna membenarkan
pelaksanaan aplikasi-aplikasi, dan membenarkan mereka mengakses kepada data.
Pembangunan dan penyelenggaraan profil untuk mengawal ketelusan adalah
kunci utama dalam persediaan sistem-sistem pengagihan. Dalam alam pengurusan
projek dan pengagihan kerja, ketelusan dokumen-dokumen seperti minit mesyuarat dan
fail sokongan lain wajib mempunyai satu profil untuk akses keselamatan oleh ahli
kumpulan. Penghantaran bagi reka bentuk dan dokumen-dokumen pembinaan
melibatkan isu-isu khas logistik, hak cipta, dan liabiliti; tender dan penyerahan cadangan
juga memerlukan satu tahap tinggi keselamatan.
101

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

Kepentingan

berkongsi

tempat

menyimpan

dan

profil

dilanjutkan

lagi

menjangkau di sebalik alam perusahaan maya. Dua contoh adalah pengkomputeran

nomad dan pengacaraan aplikasi-aplikasi jarak jauh.
Integrasi rangkaian-rangkaian data dan telekomunikasi telah mengiringi dalam
idea

pengkomputeran

Communication

nomad,

Services

dikenali

(PCS)

dan

di
di

Amerika
Eropah

Utara
sebagai

sebagai
Universal

Personal
Mobile

Telecommunication System (UMTS). Persekitaran nomad bukan sahaja menyediakan

isyarat penghantaran yang cekap untuk peralatan mudah alih dan tetap, tetapi juga
mencari untuk menyediakan capaian maklumat pada bila-bila masa, di mana saja, dan
diperibadikan untuk pengguna akhir nya tanpa menghiraukan mengenai rangkaian,
peranti, dan lokasi.
Dalam sekelip mata, capaian maklumat peribadi memerlukan keupayaan ejenejen untuk berkomunikasi dan bekerjasama. Mereka saling memutuskan mengenai
perkhidmatan pengkomputeran dan komunikasi untuk pengguna nomadik berdasarkan
profil peribadi pengguna. Misalnya: satu mungkin bimbang dengan pengambilalihan bagi
lokasi data sekarang, satu lagi dengan penukaran bagi data untuk peranti atau
rangkaian, dan satu lagi dengan penapisan mesej dan capaian data. Sistem itu
memerlukan berkongsi tempat menyimpan rangkaian, peranti, dan profil pengguna bagi
membenarkan ejen-ejen melakukan kerja-kerja mereka.
Trend antara ISPs dan penyedia rangkaian lain ialah untuk menambah
perkhidmatan lebih maju. Pembekal-pembekal ini secara umumnya telah mula untuk
menawarkan akses Internet mudah dan kemudiannya bergerak untuk menjadi hos
kepad Web untuk clients. Kini, hampir 80 peratus komuniti ISP menawarkan hos untuk
kandungan Web. Secara umum, perkhidmatan yang hos laman-laman web tawarkan
dan tawaran akses dail-up adalah lebih murah (sering, pengehosan web adalah
percuma dengan satu akaun dailan), tetapi kurang responsif. Bagaimanapun, laman
web yang menjadi hos terus bercambah dan semakin canggih. Halaman yang statik
telah berkembang menjadi halaman yang dinamik dan sentiasa dikemaskinikan melalui
hiperlink kepada pangkalan data dan sistem-sistem bahagian lain.
Langkah

seterusnya

dalam

evolusi

ini

adalah

hosting

aplikasi-aplikasi

berasaskan Internet. Pembekal-pembekal ini meletakkan diri mereka sebagai ASPs

(Application Service Provider / Penyedia Perkhidmatan Permohonan), Atau IBSPs
(Internet Business Service Providers / Penyedia-penyedia Perkhidmatan Perniagaan
Internet). Di sebalik perkhidmatan ISP tradisional, mereka memenuhi permintaan untuk
102

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

mendapat kerjasama keselamatan dalam talian antara kumpulan bagi rakan perniagaan,
yang buka peluang untuk mereka bagi menyertai dalam perkhidmatan integrasi margin
yang tinggi dan berunding perniagaan. Akhirnya terdapat perjanjian menjadi hos aplikasi
bahagian-bahagian, yang adalah dipanggil sebagai rangkaian semasa dan apabila
pengguna memerlukannya, ianya adalah lebih daripada menggabungkan kesemua ciriciri kepada satu, melingkungi aplikasi untuk permohonan.
Trend ASP adalah terbukti amat mengganggu untuk jualan dan taburan model
dimana seluruh industri perisian terletak. Aplikasi pengacaraan mengancam setiap perseat dan pelesenan tapak, yang boleh digantikan dengan membayar setiap penggunaan
atau skim-skim keanggotaan. Vendor utama perisian akan dipaksa untuk menyesuaikan
model-model produk dan pelesenan mereka bagi menyokong penggunaan-penggunaan
parti ketiga. Bagaimanapun, mereka bukan satu-satunya kumpulan dengan pendekatan
pengacaraan aplikasi-aplikasi Internet yang ambivalen. Pengguna aplikasi akan
mengambil sedikit masa untuk mengasing-asingkan matriks keselamatan, prestasi,
kebolehpercayaan dan peningkatan kos menjadi hos aplikasi-aplikasi Internet.
Proses-proses perniagaan sedang menjadi semakin meningkata secara maya:
dianggotai secepat yang mungkin, pasukan-pasukan yang tersebar ; bekerjasama
secara pesat dengan persidangan jarak jauh dalam mengejar matlamat yang sama.
Pemahaman mengenai syarat-syarat bagi kerjasama elektronik dalam sokongan bagi
pengeluaran kerja, dan usaha sama untuk mengemukakan mereka, adalah cabarannya.
Sistem itu akan disesuaikan untuk menguruskan beberapa projek-projek yang telah
diagihkan yang mengambil tempat dalam konteks proses yang formal. Capaian
maklumat mesti dikawal, pernukaran data mesti selamat, dan maklumat yang diberikan
mesti betul, lengkap, konsisten, dan berkitan untuk konfigurasi yang betul bagi bahagian
atau sistem. Berhadapan dengan cabaran mengambil lebih daripada satu set mesej
diskret dan alat-alat pengurusan projek. Sistem itu mesti berasaskan kerpada sebuah
pangkalan data berkaitan profil pengguna, dalam kekangan satu peranti keselamatan
dan capaian data kegranulan untuk aplikasi-aplikasi khusus.
Point Of Discussion
1.

Apakah unsur-unsur yang diperlu untuk kerjasama elektronik yang berjaya?

2.

Mengapa anda menggunakan perisian pengurusan projek? Apakah had yang

terdapat padanya?

103

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

3.

Huraikan perkhidmatan yang akan ISPs tawarkan kepada perniagaan pada

masa yang akan datang.

TAJUK 7

E-Dagang
Perundangan E-Dagang di Malaysia
Isu-isu Semasa Dalam E- Dagang

1. SINOPSIS
2. HASIL PEMBELAJARAN
1.

Kepentingan setiap undang-undang perniagaan dalam menjaga

104

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

keluhuran etika dan perniagaan di Malaysia
3. KERANGKA TAJUK-TAJUK

7.3 PENGENALAN
AKTA JENAYAH KOMPUTER
Jenayah yang biasanya berlaku adalah seperti penipuan mesin ATM,
memalsukan mesin ATM, dan sistem perbankan kewangan.
Berbeza dengan jenayah siber iaitu skim cepat kaya, pornografi, judi siber dan
sebagainya.
Menurut Seksyen 3 , Akta Jenayah Komputer 1997,
Adalah berkenaan capaian tanpa kuasa. Sesuatu kesalahan dikatakan berlaku
apabila seseorang menyebabkan sesebuah komputer melaksanakan apa-apa fungsi
dengan niat untuk mendapat capaian kepada mana-mana atur cara atau data yang
disimpan dalam mana-mana komputer. capaian yang diniatkan itu adalah tanpa kuasa
dan beliau mengetahui tidak mempunyai kuasa sedemikian.
Oleh kerana itu, kesalahan di bawah peruntukan ini adalah seperti yang berikut:
1. Mengubah atau memadamkan atur cara atau data.
2. Menyalin atau mengalihkannya ke mana-mana bahan antara storan selain
tempat ia disimpan atau ke tempat lain dalam bahantara storan di mana ia
disimpan.
3. Menggunakannya atau menyebabkan ia dioutput daripada komputer di mana ia
disimpan sama da dengan mengakibatkan ia dipaparkan atau mengikut apa-apa
cara lain.
HUKUMAN
Bagi kesalahan yang disabitkan di bawah pertuduhan seksyen ini, hukumannya
adala boleh didenda tidak melebihi RM50000 atau penjara tidak lebih 5 tahun
atau kedua-duanya sekali.
Menurut SEKSYEN 4, AKTA JENAYAH KOMPUTER 1997:
105

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

1. Seseorang adalah melakukan statu kesalahan di bawah seksyen ini jika dia
melakukan satu kesalahan yang disebut dalam seksyen 3 Akta Jenayah
Komputer 1997 dengan niat:
2. untuk melakukan suatu kesalahan yang melibatkan fraud atau kecurangan atau
yang menyebabkan kecederaan sebagaimana yang ditakridkan dalam Kanun
Keseksaan; atau
3. untuk memudahkan berlakunya suatu kesalahan itu sama ada olehnya sendiri
atau orang lain.
4. Bagi maksud seksyen ini, adalah tidak material sama ada kesalahan yang
seksyen ini terpakai dilakukan pada masa yang sama apabila capaian tanpa
kuasa itu didapati atau pada bila-bila masa hadapan.
5. Dalam mensabitkan kesalahan di bawah seksyen 4 ini, seksyen 3 hendaklah
dibuktikan terlebih dahulu. kesalahan yang dinyatakan ini termasuklah
kesalahan fraud dan kecurangan atau yang menyebabkan kecederaan seperti
yang ditakrifkan dalam Kanun Keseksaan.
6. Bagi kesalahan di bawah seksyen ini, dendanya tidak melebihi Rm 150000 atau
penjara tidak lebih daripada 10 tahun atau kedua-duanya sekali.
SEKSYEN 5 akan terpakai.
1. Seseorang adalah melakukan suatu kesalahan jika dia melakukan apaapa perbuatan yang dia tahu akan menyebabkan pengubahsuaian tanpa
kuasa atau kandungan mana-mana komputer.
2. Bagi maksud sekyen ini, adalah tidak material bahawa perbuatan
berkenaan tidak ditujukan kepada:
(i) Mana-mana atur cara atau data yang tertentu.
(ii) Apa-apa bentuk atur cara atau data.
(iii) Suatu atur cara atau data yang disimpan dalam mana-mana komputer
yang tertentu.
1. Bagi maksud seksyen ini, adalah tidak material sama ada suatu
pengubahsuaian tanpa kuasa berlaku, atau yang dikehendaki berlaku,
kekal atau hanya sementara.
2. Pengubahsuaian kandungan komputer dijelaskan dalam seksyen 2(7)
dan

(8)

Akta

Jenayah

Komputer

1997.

Dalam

perkara

ini,

pengubahsuaian tanpa kuasa terhadap disket 3 1/2 yang masih berada

106

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

di dalam sesebuah komputer terjumlah kepada kesalahan di bawah
peruntukan ini. Penyebaran virus menerusi komputer juga merupakan
suatu kesalahan di bawah seksyen ini.
HUKUMAN
1. Bagi kesalahan ini, penalti yang dIkenakan ialah denda tidak melebihi RM
10000 atau penjara tidak melebihi tujuh tahun atau kedua-duanya sekali.
Bagi kesalahan dengan niat untuk menyebabkan kecederaan
2. Sebagaimana takrifan Kanun Keseksaan, denda tidak melebihi RM
150000 atau penjara tidak melebihi 10 tahun atau kedua-duanya sekali.
AKTA PERLINDUNGAN DATA PERSONAL
Rang Undang-Undang Perlindungan Data Peribadi antara lain bertujuan
mengawal selia pemprosesan data peribadi individu yang terlibat dalam transaksi
komersial oleh pengguna data untuk mengadakan perlindungan kepada data
peribadi individu itu, dan dengan itu melindungi kepentingan individu berkenaan.
RANG UNDANG-UNDANG PERLINDUNGAN DATA PERIBADI 2009
Akta ini bukan bertujuan membayar pampasan kepada mana-mana pihak yang
terkilan dengan tindakan mana-mana syarikat yang menggunakan data peribadi
mereka

tanpa

kebenaran.

Pihak-pihak yang terkilan boleh ambil tindakan sivil terhadap mereka yang salah
menggunakan data peribadi jika ia dikategori sebagai transaksi komersil
Menurut rang undang-undang itu seseorang pengguna data yang melanggar
peruntukan Seksyen 5(1) telah melakukan satu kesalahan dan berdepan
hukuman maksimum penjara dua tahun, denda RM200,000 atau kedua-dua
sekali.
AKTA AKTIVITI KERAJAAN ELEKTRONIK 2007
AKTA AKTIVITI KERAJAAN ELEKTRONIK ATAU ELECTRONIC GOVERNMENT
ACTIVITY ACT (EGAA)

EGAA adalah suatu Akta untuk mengadakan peruntukan bagi pengiktirafan

undang-undang mesej elektronik dalam urusan antara Kerajaan dengan orang
awam, penggunaan mesej elektronik untuk memenuhi kehendak undang-undang

107

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

dan untuk membolehkan dan memudahkan urusan melalui penggunaan cara
elektronik dan perkara-perkara lain yang berkaitan dengannya.
Bila EGAA berkuatkuasa?
EGAA telah berkuatkuasa pada 1 Januari 2008
Tujuan EGAA diwujudkan
EGAA

diwujudkan

bagi

membolehkan

Kementerian/Agensi

Kerajaan

melaksanakan sesuatu aktiviti di dalam sesuatu Akta secara elektronik.

Pemakaian EGAA
EGAA hanya terpakai bagi Undang-undang Persekutuan yang ditetapkan
mengikut seksyen 6 di dalam EGAA tersebut.
Peranan Jabatan/Agensi di dalam melaksanakan EGAA

Jabatan/Agensi yang ingin melaksanakan EGAA perlulah mengenal pasti aktivitiakitiviti yang hendak dilaksanakan secara elektronik dan mendapat nasihat
daripada Penasihat Udang-Undang Kementerian/Agensi dan MAMPU.

Jabatan/Agensi hendaklah menyediakan aplikasi secara elektronik dan

memastikan keberkesanan aplikasi tersebut seperti yang ditetapkan di dalam
Arahan Teknologi Maklumat sebelum EGAA dikuatkuasakan.

AKTA TRANSAKSI ELEKTRONIK

Kementerian Perdagangan Dalam Negeri dan Hal Ehwal Pengguna menyatakan
belum ada satu akta khusus bagi melindungi kepentingan hak-hak pengguna
yang menjalankan urusan perniagaan melalui e-dagang.
Akta Perlindungan Pengguna (APP) 1999 akan dipinda untuk memberi
perlindungan kepada pengguna yang menjalankan urusan secara elektronik,
kata: Menteri Perdagangan Dalam Negeri, Koperasi dan Kepenggunaan Datuk
Seri Ismail Sabri Yaakob.

KEBERKESANAN e-Dagang DI MALAYSIA

Bidang penerbangan : Air Asia,Malaysia Airline
Penerbitan akhbar atas talian: Utusan Malaysia,Berita Harian,Sinar Harian
Bidang Peruncitan: pasaraya maya e-mall
Pelancongan:Promosi perhotelan,inap desa
Pendidikan:Score A
108

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

KEBOLEHPERCAYAAN e-Dagang
Pencerobohan dalam transaksi semakin berleluasa.
- Peniaga-peniaga bimbang, maklumt-maklumat sulit terutamanya dalam B2B
akan diceroboh oleh pihak yang tidak bertanggungjawab.
Kegagalan mempertimbangkan keadaan pesaing
- Sesebuah syarikat kadangkala mempunyai kebolehan untuk melibatkan diri
dalam sistem edagang.

Tetapi, kekurangan maklumat mengenainya boleh

menyebabkan ianya tidak dapat bersaing dengan pesaing lain.

Kesukaran bagi pelanggan untuk melakukan pembelian sekiranya tiada ilmu
dalam teknologi maklumat
- Kesukaran bagi pengguna sekiranya pengguna tidak mempunyai ilmu dalam
bidang teknologi maklumat. Selain itu, pengguna tersebut harus mengetahui
alamat elektronik perniagaan tersebut secara spesifik dan ini menyukarkan
pengguna.
Kegagalan memahami kehendak pengguna
-

iaitu apa yang hendak dibeli dan bagaimana hendak membeli.

Namun,

masalah ini dapat diatasi sekiranya peniaga menjalankan kajian pemasaran

seperti kaedah tradisional.
Kelembapan internet (heavy internet traffic)
TOKOH USAHAWAN INTERNET
Dato Seri Tony Fernandes (CEO Air Asia dan Tune Company)
Christopher Chan (CEO The Media Shoppe Bhd)
Irfan Khairi (Pengasas Idea Bubble)

KANDUNGAN ISI
(Panduan: aktiviti-aktiviti boleh disediakan untuk membantu pelajar
memahami tajuk tertentu, dan 2 latihan ( pengetahuan dan aplikasi) boleh
diberikan pada akhir modul untuk menguji kefahaman pelajar. Jawapan
aktiviti / latihan boleh dihantar kepada pensyarah untuk semakan melalui
emel, OLL atau serahan ketika berkursus di IPG. Jawapan tersebut perlu

109

(RBT 3110 Pendidikan Perniagaan dan Keusahawanan)

disimpan dalam portfolio pelajar sebagai bahan bukti. Aktivit dan latihan
yang diberi perlu mengambil kira beban pembelajaran pelajar.)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------CATATAN:
1. ISI PELAJARAN SETIAP TAJUK PERLU MELIPUTI 4 PERKARA DI ATAS.
2. LAYOUT SETTING MENGIKUT KETETAPAN YANG BERIKUT:
a) FONT : ARIAL
b) SAIZ FONT : TAJUK UTAMA 14
SUB TAJUK 12
ISI KANDUNGAN 12
c) SPACING : 1.5
3. BOLEH MENGGUNAKAN IKON YANG DILAMPIRKAN.

110