Visoka turistika kola strukovnih studija u Beogradu

Ekonomika turizma

Turizam u Sremskim Karlovcima

Profesor: Dr Maja osi

Simi Jovana 191/2014

Maja Maras 37/2014

Beograd, 2015

Sadraj:

Turizam u Sremskim Karlovcima

Uvod......................................................................................................2
1.Istorija Sremskih Karlovca.................................................................3
2.Povezanost sa Novim Sadom.............................................................4
3.Povezanost sa Frukom Gorom..........................................................4
3.1 Manastir Kruedol........................................................................................5
3.2 Manastir Novo Hopovo................................................................................5

4.Znamenitosti.......................................................................................6
4.1 Patrijarijski dvor.........................................................................................6
4.2 Karlovaka gimnazija...................................................................................7
4.3 Saborna crkva...............................................................................................7
4.4 Kapela mira..................................................................................................8
4.5 Karlovaka bogoslovija................................................................................8
4.6 Rimokatolika crkva....................................................................................9
4.7 esma etiri lava....................................................................................9
4.8.Muzeji i Galerije...........................................................................................9

5. Vinski podrumi................................................................................10
6.Prirodno bogatstvo...........................................................................11
6.1 Prirodni resursi...........................................................................................11
6.1.1 Dvorska Basta...........................................................................................................11
6.1.2 Koviljsko Petrovaradinski rit....................................................................................12
6.1.3 Strailovo..................................................................................................................12
6.1.4 Dunav........................................................................................................................13

6.2 Pojedinani spomenici prirode...................................................................13

7. Manifestacije...................................................................................14
8. Tipini proizvodi.............................................................................15
9. Saobracajna povezanost..................................................................16
10. Smetaj I ugostiteljstvo.................................................................16

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Uvod
Sremski Karlovci su gradsko naselje u Srbiji i nalaze se u Junobakom okrugu,ali pripadaju
geografskoj regiji Srema.Nalaze se na desnoj obali reke Dunav,u blizini Novog Sada. Zbog
dobre lokacije i sobraajne povezanosti sa Novim Sadom upotpunjavaju sadraj boravka
posetilaca Novog Sada i predstavljaju nezaobilaznu turistiku destinaciju zbog bogate istorije
i kulturno istorisjkog naslea.
U blizini se takoe nalazi i Nacionalni park Fruka gora, koji svojim brojnim
srednjovekovnim manastirima zakonom zatienim kao izuztne kulturne vrednosti privlai
veliki broj turista.
Kulturna ruta obuhvata razgledanje kulturno-istorijskih znamenitosti sa turistikim
vodiim,uz obilazak muzeja i galerija,i posetu prvatnim vinskim podrumima uz degustaciju
vina.
Sremski Karlovci predstavljaju pravu riznicu prirodnih vrednosti.Ukupna povrina zatienih
prirodnih dobara iznosi 1,484 ha.
Sremski Karlovci su sauvali izvestan broj graevina koje datiraju jo iz XVIII i XIX
veka,kao na primer: Karlovaka gimnazija, Gradska kua, Saborna crkva, Patrijarijsk dvor,
esma ''etiri lava'',Karlovaka bogoslovija,Kapela mira,Donja, Gornja i Rimokatolika
crkva, grob Branka Radievia... Turistiku ponudu upotpunjavaju i brojne manifestacije kao
to su Kuglof festival, no muzeja, Karlovaki mir,Brankovo kolo,Karlovaka berba groa...

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

1.Istorija Sremskih Karlovca

Sremski Karlovci postoje kontinuirano kroz vekove, to potvruju i arheoloki ostaci, jo od
mlaeg kamenog doba-neolita. U rimsko doba na brdu iznad zgrade Magistrata nalazilo se
malo utvrenje za kontrolu plovidbe Dunavom, koji je bio granica carstva Limes,prema
varvarskim teritorijama. Naeno je nekoliko grobova kao srebrni i bronzani novac, uglavnom
iz III i IV veka. Ono to je za Karlovce veoma vano, a vezano je za Rimljane jeste ime
rimskog cara Probusa: u vreme njegove vladavine je iz june Italije u ove krajeve dospela
vinova loza, koja je postala i ostala kroz sve protekle vekove glavni akter ekonomskog ivota
karlovana kao i njihov znak prepoznavanja. U vreme seobe naroda ovim prostorima su
prola razna varvarska plemena, da bi do kraja VII veka itavu teritoriju zaposeli Juni
Sloveni. Sremski Karlovci su do 1521. godine bili u vlasnitvu ugarskih plemikih porodica.
Pod komandom Bali-bega Turci su 1521. opustoili Karlovce, a zatim su ih pod svojom
vlau drali sve do kraja XVII veka. Iz perioda turske vladavine imamo i prvi dokument koji
grad pominje po dananjem imenu-Karlovci. Na kraju Velikog Bekog rata (1683-1699)
sklopljen je 26. januara 1699. godine Karlovaki mir posredovanjem Engleske i Holandije
izmeu Austrije i njenih saveznika na jednoj strani i Turske na drugoj. Njime je Turska
izgubila teritorije severno od reke Save (osim jugoistonog Srema) u korist Austrije.
Pregovori su trajali 72 dana. Na uzvienju gde su voeni, franjevci su kasnije podigli Kapelu
Gospe od mira. Od ovog dogaaja istorija Karlovaca je vezana za istoriju Habzburke
monarhije. Najznaajniji period u istoriji Sremskih Karlovaca je XVIII vek kada oni postaju
centar javnog, politikog, prosvetnog i kulturnog ivota Srba nastanjenih severno od Save i
Dunava. Godine 1713. Karlovci postaju sedite Mitropolije. U uslovima opteg napretka, u
Sremskim Karlovcima se dvadesetih godina XVIII veka osnivaju prve kole u Srbiji. O
njihovom radu su brinuli mitropoliti, dovodei za uitelje uene ljude iz Rusije, izdravali su
kole kao i njihove uenike. Godine 1791. osnovana je najstarija srpska gimnazija poznata
pod imenom Karlovaka gimnazija, a zatim 1794. i Bogoslovija, druga po starini u
pravoslavnom svetu (starija je jedino Kijevska duhovna akademija). U vreme revolucije
1848/49 u Sremskim Karlovcima su se odigrali izuzetno vani dogaaji u politikom ivotu
vojvoanskih Srba. Oni tada postaju centar ujedinjenih junih Slovena. Mitropolit Josif
Rajai je sazvao Sabor Majsku skuptinu na kome je proglaeno autonomno vojvodstvo Srba
(Vojvodina), a obuhvatalo je zemlje u kojima su Srbi u Austrougarskoj iveli: Srem, Baku,
Banat i Baranju. Mitropolija je tom prilikom podignuta na rang Patrijarije. Posle Prvog
svetskog rata, 1918. godine Karlovci su uli u sastav Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Za
3

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

vreme Drugog svetskog rata grad je bio u granicama tzv. Nezavisne drave Hrvatske.
Osloboen je oktobra 1944. godine i od tada je u sastavu Republike Srbije - Autonomne
pokrajine Vojvodine. Danas grad broji oko 9000 stanovnika, a 1990. godine ponovo je postao
samostalna optina.

2.Povezanost sa Novim Sadom

Sremski Karlovci se nalaze oko 15 kilometara od Novog Sada, na desnoj obali Dunava.
Nalazi se i na putu i na pruzi Beograd-Novi Sad tako da se do Sremskih Karlovaca moe stii
i automobilom i vozom. Posebno je atraktivan dolazak iz Beograda u Sremske Karlovce
starim vozom Romantika, koji saobraa od prolea do jeseni.
Danas Novi Sad ima svoj vrlo specifian ivot. Iako je definitivno metropola, Novi Sad ivi
drugaije od veine drugih slinih metropola u Evropi. Ovde se ivi laganim ritmom, bez
stresa, pa prestonica Vojvodine ve decenijama ima imid malog, ali otmenog gradskog
centra. Novi Sad je privredno, kulturno, upravno, politiko I turistiko sredisteVojvodine.
Razvio se u ravnici pored Dunava, na neto uzdignutim pesanim gredama. Najstarije deo
Novog Sada I danas ima ulicu koja se naziva Zlatna greda. Dunav I tvrdjava Petrovaradin ,
gradske ambijentalne celine, Ribarsko ostrvo na Dunavu, nekoliko crkava I katedrala,
Vladianski dvor I zgrada Matice srpske ine Novi Sad posebno privlanim. Petrovaradinska
tvrava je najatraktivniji spomenik kulture i istorije grada. Neobinu izdignutost iznad nivoa
reke Dunav, Petrovaradin moe zahvaliti visokoj steni koja se nadnosi nad rekom. Sa etiri
sprata u dubinu, 16,5 kilometara podzemnih galerija sa svodovima i kupolama, oko 12.000
pukarnica i 13 kapija, nazvana je i Gibraltar na Dunavu. Grad ima nekoliko muzeja I
galerija. Poznat je po brojnim kulturnim I turistikim manifestacijama, meu kojima se istiu
Zmajeve deije igre, Sajam sporta, lova I turizma, Sterijini pozorje I druge. U julu se na
Petrovaradinskoj tvravi odrava jedan od najpoznatijih muziki festival Exit, gde se svake
godine okupi preko 100.000 ljubitelja savremene muzike.

3.Povezanost sa Frukom Gorom

Ova nevelika planinska lepotica nekada je bila ostrvo panonskog mora. Iznad irokih
ravniarskih prostranstava Vojvidune diu se dve planine, U Sremu, nedaleko od Sreskih
Karlovca, to je Nacionalni park Fruka gora. Fruka gora je planina dugaka 78km, siroka do
15km. Najvisi vrh Crveni ot dostie samo 539m. Davno naseljena, jo u doba vladavine
Rimljana nazvana je blagorodna planina. Ve tada se ovde gajila vinova loza , koja danas
najbolje uspeva oko Sremskih Karlovaca I uslovljava turistiku manifestaciju Karlovaka
4

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

berba groa, sa kojom se kombinuje smotra ansambala narodnih igara, poznata kao
Brankovo kolo. Doline I padine Fruke gore su prekrivene livadama, panjacima I itnim
poljima. Na padinma su vonjaca I vinogradi sa poznatim vinskim podrumima, a delovi vii
od 300m su obrasli gustom listopadnom umom. Fruka gora obiluje mestima savrenim za
izlet i kampovanje od prolea do kasne jeseni, od kojih je najpoznatije "Strailovo" nedaleko
od Sremskih Karlovaca. Na Frukoj gori su tokom proteklih vekova izgraeni brojni
manastiri. Ima ih esnaest i rasprostranjeni su po celoj planini. Zakonom su zatieni i
predstavljaju najznaajnije spomenike kulture, To su Kruedol, Sretenjska crkva, Velika
Remeta, Mala Remeta, Staro Hopovo, Novo Hopovo, Grgeteg, Jazak, Vrdnik, iatovac,
Petkovica, Beenovo, Kuvedin, Privina Glava, Diva, Beoin I Rakovac. Manastiri Fruke
Gore ine neponovljivu celinu i imaju veliku turistiku vrednost. Mnogi je sa pravom
nazivaju srpska Sveta gora. Manastiri Fruke gore poveavaju turistiku vrednost
Nacionalnog prka. Prirodne I kulturne vrednosti se ovde spajaju i proimaju, te doprinose
bogatstvu sadraja turistikog boravka.

3.1 Manastir Kruedol

Slika 1. Manastir Kruedol 1

Udaljen je svega 12 km od Sremskih Karlovaca. Podignut je poetkom XVI veka. Jedno

vreme predstavljao je sedite mitropolije. U manastiru poivaju mnoge znaajne linosti nae
istorije kao to su patrijarh Arsenije III arnojevi, patrijarh Arsenije IV Jovanovi
akabenta, kneginja Ljubica Obrenovi, kralj Milan Obrenovi i dr.

3.2 Manastir Novo Hopovo

Udaljen je 30 km od Sremskih Karlovaca. Nastao je na mestu ranije crkve iz X veka. U
manastiru je tri godine boravio Dositej Obradovi. U manastirskoj crkvi uvaju se moti
Teodora Tirona (IV vek), ranohrianskog muenika, i to su ujedno najcelovitije i najstarije
moti koje Srpska pravoslavna crkva ima ast da uva.
1 http://www.nsparty.rs/files/1662_903178_525615707524263_1401507185_o.jpg
5

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

4.Znamenitosti
Spontano formiranje urbane matrice u XVIII veku, kada su Karlovci bili najvea srpska
varoica u Podunavlju, oslanjalo se na stariju osnovu, to potvruju istorijski izvori i
najnovija arheoloka otkria. Gradsko jezgro organizovano oko Trga Branka Radievia sa
okolnim ulicama, obuhvata objekte koji po vrednosti arhitektonsko-likovnih i funkcionalnih
reenja ovoj celini obezbeuju izuzetno znaajno mesto u kulturnoj istoriji srpskog naroda

4.1 Patrijarijski dvor

Patrijarijski dvor je upravno sedite eparhije Srpske pravoslavne crkve,ali i riznica u kojoj se
nalaze brojne dragocenosti,ikone,portreti mitropolita,umetniki materijal..Patrijarijski dvor
predstavlja kombinaciju baroknog i pseudorenesansnog stila. Ovo zdanje predstavlja jednu od
najraskonijih palata u ovom delu Evrope, biser srpske arhitekture s kraja XIX veka.
Arhitektonski posmatrano,. U sklopu dvora nalazi se kapela Sv. Dimitrija, sa ikonostasom iz
1897. godine radom Uroa Predia. Sveana sala je sluila kao mesto okupljanja sabora iz
1920. godine na kojem je proglaeno ujedinjenje Srpske paravoslavne crkve. Ovo je jedna od
najvelelepnijih gradjevina u Sremskim Karlovcima. Danas je Patrijarijski dvor sedite
Episkopa sremskog,i ima status letnje rezidencije srpskog patrijarha.

Slika 2. Patrijarki dvor 2

2 http://farm3.static.flickr.com/2446/3798849774_3247cbcf5a_b.jpg
6

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

4.2 Karlovaka gimnazija

Karlovaka gimnazija je najstarija srpska gimnazija. Osnovana je 1791.godine na
padinama Fruke gore u Sremskim Karlovcima. Sadanja zgrada je podignuta 1891. godine
kao zadubina srpskog patrijarha Germana Anelia i njegovog brata Stevana. Nastava je u
ovovj koli u poetku bila odravana na nemakom i latinskom jeziku, da bi tek 1848. god.
poela nastava na srpskom jeziku. U ovoj koli odrana je prva pozorina predstava kod Srba,
a takoe u okviru kole osnovana je i jedna od prvih modernih biblioteka u kojoj je oko 18000
vrednih knjiga. Karlovaka gimnazija danas predstavlja filoloku gimnaziju u kojoj se
izuavaju savremeni i klasini jezici, uvajui tradiciju najstarije srpske kole.

4.3 Saborna crkva

Saborna crkva je podignuta 1762. godine i posveena je Svetom Nikoli. Crkva je dobila svoj
dananji izgled posle rekonstrukcije 1910. godine. Jednobrodna je graevina sa
polukrunom apsidom na istoku i dva visoka barokna zvonika na zapadu. Unutranji prostor
podeljen je na pet traveja, izmeu oltara i naosa nalazi se visoka oltarska pregrada. Prvi put je
obnovljena posle velikog poara 1799, a vee izmene na fasadi izvedene su 1909. po nacrtima
arhitekte Vladimira Nikolia, koji je uneo
elemente neoklasicizma. Ikonostas
predstavlja vrhunac umetnikih
ostvarenja baroknog slikarstva
u vojvoanskoj umetnosti. Prefinjenost
oblika, rafinirani kolorit, pikturalnost
izraza, dekorativne pozadine, odlike
Kraunovog slikarstva na ikonostasu, dok
je Orfelin pokazao punu zrelost svog
talenta upravo na ovom ikonostasu,
posebno na prestonim ikonama, iju e
koncepciju i stil kasnije ponavljati i u
drugim crkvama.

Slika 3. Saborna crkva u Sremskim Karlovcima3

3 http://www.all-free-photos.com/images/orthodoxe/PI24296-hr.jpg
7

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Hram ima i veliki kulturno-istorijski znaaj. Zavod za zatitu spomenika kulture Vojvodine
kategorisao je Sabornu crkvu kao kulturno dobro od izuzetnog znaaja, jer se u njoj, pored
fresaka, slika Paje Jovanovia i drugih vrednih verskih i umetnikih predmeta nalaze i dve
relikvije - delovi motiju drugog srpskog arhiepiskopa Svetog Arsenija Sremca i udotvorna
ikona Presvete Bogorodice Bezdinske. Ova crkva je jedna od najlepih primera
arhitekture XVIII veka u Vojvodini i predstavlja spomenik kulture od izuzetnog
znaaja.

4.4 Kapela mira

Kapela mira se nalazi na brdu iznada Sremskih Karlovaca, podignuta je 1817. godine i to na
mestu gde je potpisan Karlovaki mir 1699. godine izmeu Austrije i njenih saveznika na
jednoj i Turske na drugoj strain. Prostor u kome su se odvijali pregovori bio je u obliku
turskog atora i imao je etvoro vrata, to je omoguilo istovremeni ulazak sve etiri
pregovarake strane. Tada je prvi put korien okrugli sto za pregovaranje. Prvobitna sala koja
je bila izgraena od drveta s namerom da se u njoj odravaju konferencije je zamenjena
dananjom kapelom. Dananja kapela je napravljena 1817. godine, po uzoru na preanju, uz
prilian uticaj vizantijskog stila. Ova neobina crkvica elipsoidnog oblika, po uzoru na turski
ator, puna je neobinih detalja. Donji prozori su u obliku engleske zastave, a gornji nalikuju
holandskim prozorima. Tu su i jo uvek funkcionalne male orgulje do kojih se stie rustinim
drvenim stepenicama. Zbog ve pomenutog Turskog insistiranja na tanosti poetka
pregovora kapela ima ak 4 sata, od kojih je jedan unutra, uzidan u kupolu naspram oltara!
Arhitekta se dosetio da juna vrata, odakle su ulazile Osmanlije, zakloni oltarom u znak
njegove, a i nae, elje da se dotini vie nikada ne vrate. Muni pregovori su uzeli i svoj
danak - venecijanski diplomata je tokom njih umro, a njegov grob je tu, u dvoritu, odmah
ispred severnih vrata.

4.5 Karlovaka bogoslovija

Karlovaka bogoslovija jedna je od sedam bogoslovija srpske pravoslavne crkve smestene u
cetri drzave. Bogoslovija Sveti Arsenije Sremac u Sremskim Karlovcima predstavlja jednu
od najstarijih i najvanijih obrazovnih ustanova kod Srba. To je prva srpska pravoslavna
Bogoslovija i osnovao ju je mitropolit Stefan Stratimirovi 1794. godine. Zgradu u kojoj je
danas smetena Bogoslovija Sv. Arsenije podignuta je za potrebe Crkveno narodnih
fondova.U istom zdanju smeten je i Arhiv SANU,ogranak Srpske akademije nauka i
umetnosti.

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

4.6 Rimokatolika crkva

Rimokatolika crkva je posveena Svetom trojstvu i podignuta je 1768. godine. Graevina je
raena u baroknom stilu,njen portal je jedan od najlepih primera baroka na ovim prostorima.
U vie navrata je obnavljana ali nije bitnije promenila svoj izgled.

4.7 esma etiri lava

esma je jedna od najpoznatijih graevina u Sremskim Karlovcima. Nalazi se u sreditu Trga
Branka Radievia. Izgraena je od specifinog crvenog mermera, koji je za tu svrhu
dopremljen iz Maarske. Na njoj se nalaze uklesane etiri lavlje glave, iz ijih eljusti curi
voda. Prostor oko esme je u nekada bio centar okupljanja stanovnika Sremski Karlovaca, a
njenu vodu su po priama pili Vuk Karadi, Dositej Obradovi, Branko Radievi i druge
znamenite linosti Srbije. esma etiri lava je 2007. Godine obnovljena, na inicijativu i
sredstvima prof. dr Miodraga Radulovakog, nekadanjeg aka Karlovake gimnazije. Iza
ove na trgu je istoimena kafanica izuzetno prijatnog timunga, u kojoj se uz tamburice i dobro
vino moete poastiti specijalitetima domae kuhinje, to prija uvek, a pogotovo zimi
Podignuta 1799.godine u ast zavretka prvog karlovakog vodovoda. esmu je obnovio
prof. dr Miodrag Radulovaki koji je bio nekadanji ak Karlovake gimnazije. Meutim, ona
nije samo vano kulturnoistorijsko delo ve i predmet
jedne lepe legende. Legenda
kae da e se svako ko popije
vodu sa ove esme vratiti
jednog dana u Sremske
Karlovce. Uprkos tome to je u
svako doba godine vikend u
Sremskim Karlovcima prelep i
romantian, esma ne radi sve
vreme.
Slika 4.- esma etri lava u
Sremskim Karlovcima4

4.8.Muzeji i Galerije
Najpoznatiji muzeji i galerije Sremskih Karlovaca su: galerija Paleta, galerija Kulturnog
centra Karlovaka umetnika radionica, muzej pelarstva Profesor Jovan ivanovi,
Riznica u Patrijarijskom dvoru.

4 http://www.stazeibogaze.info/wp-content/uploads/2012/03/DSC_8835.jpg
9

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

5. Vinski podrumi
Vinogradi ovom podruju daju prepoznatljivu pejzanu osobenost, a odlino vino i sve vei
broj vinskih podruma predstavljaju znaajnu turistiku ponudu grada. Zahvaljujui odlinim
uslovima za vinogradarstvo, frukogorski vinogradi jo od srednjeg veka ulaze u red
najznaajnijih u srednjoj Evropi. Na podruju Fruke gore postoje tri centra za proizvodnju
vina: Petrovaradin, sa Sremskim Karlovcima, Irig i Erdevik.
Vina koja su proslavila Karlovce su desertni ausbruh i bermet, suvo aperitivno, kojem se
dodaju pelin, anis, cimet... Za njima ne zaostaje ni rizling, a u Beu i danas postoji zatieno
ime ruice pod nazivom Karlovci tovajn. Lozu je u rimsko doba u ove krajeve doneo Marko
Aurelije Prob. Od vina se vekovima ivelo lepo, pa tokom 18. veka i sve do sredine 19. na
poljima oko Karlovaca, sem vinove loze, nije bilo nijednog pod itaricama. Vina su putovala i
dalje od Bea, po ekoj, Poljskoj, vajcarskoj, Moldaviji i Belgiji... Bila su u vinskim
kartama prekookeanskih brodova, pa i na Titaniku. Svi putopisci su ih spominjali uzdiui
za njima. Tesla je cenio bermet, smatrajui da podstie intelektualne sposobnosti, dok mnogi
veruju da ova vina sem oaravajueg ukusa i arome imaju i afrodizijaku mo. Pre filoksere
slavna vina ausbruh i bermet pravljeni su od odlinog crnog groa, dok je nakon
filoksere preovladao uzgoj belog groa, ime se pojavio uveni karlovaki rizling.
I danas se u Karlovcima slavi vino uvenom manifestacijom Karlovaka berba groa, koja se
odrava svake godine krajem septembra i poetkom oktobra. Tada se na karlovakim ulicama
poreaju ovdanji proizvoai vina i nude svoje najbolje proizvode okupljenima.
Manifestaciju prate i brojne kulturno-umetnike sveanosti.
U najveem karlovakom podrumu lagumu, u koji staje do 60 gostiju i koji je specijalno
preureen za ovakve prilike, organizuje se degustacija vina i groa karlovakih vinogradara i
sremake hrane. Turisti mogu da biraju u kojoj e od brojnih vinarija da ih degustiraju.
Vinarija Ki,koja postoji jo od 1830, jedna je od najzaslunijih za promociju crnog
bermeta. Proizvode vrhunska vina kao to su: rajnski rizling, italijanski rizling, merlo,
chardonnay, beli i crni bermet.
Pored proizvodnje vina, Vinarija Ki se bavi i vinskim turizmom. Poseduje degustacionu
salu kapaciteta 30 osoba, u kojoj organizuju degustacije vina uz prethodnu najavu.

10

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

U kui porodice ivanovi, sem u vinu, rakiji i sremakom frutuku, moe se uivati i u
degustaciji meda, ali i u poseti neobinom porodinom Muzeju pelarstva, osnovanom na
temelju spomen-zbirke koju je prikupio Jovan ivanovi (18141916), zaetnik modernog
pelarstva kod nas.
Vinarija Kosovi je kuni biznis u koji su ukljuene tri generacije. Poseduju 3 ha
plantanog vinograda koji se nalaze na parcelama nadomak Sremskih Karlovaca.Vinarija
Kosovi poseduje vinski podrum ukopan u bregu Kalvarija. Takoe, poseduje degustacioni
prostor sa vinotekom, koji moe da primi 60 posetilaca. U ovom prostoru organizuju se
predavanja o vinu i rakiji, posluuje zakuska koju ine iskljuivo domai proizvodi i naravno
vri se degustacija rakije i vina.
Jedna od uvenih sremskokarlovakih vinarskih porodica je i porodica Dulka, koja se ovim
poslom bavi, od 1920. godine, i s kolena na koleno proiruje i unapreuje uzgoj groa i
proizvodnju vina. Vinarija Dulka, u svom asortimanu ima italijanski rizling, upljanku,
cabernet sauvignon, roze, beli i crni bermet, vinjak iz 95 godine odlikovan sa devet zlatnih
medalja, kao i brojne rakije: breskovaa, komovica, lozovaa, ljivovica i jabukovaa.
Dulkina vinska kua je osmiljena kao tipina vojvoanska kua muzejskog tipa. Pored
starih predmeta koji su nekada korieni u ovoj bogatoj gazdakoj kui, moe se videti i
kompletan nametaj koji je izuzetno ouvan, a datira sa kraja XVIII i poetka XIX veka.

6.Prirodno bogatstvo
6.1 Prirodni resursi
6.1.1 Dvorska Basta
Kad krenete ka Strailovu, na poetku Belila, tu gde put prelazi potok, krije se, prilino
uspeno, Dvorska Bata. Kompleks Dvorska bata nalazi se u samom naselju, 500m od
centra Sremskih Karlovaca. Nekada je predstavljao jednu od najstarijih botanikih bata u
zemlji. Osnovana 1848. godine kao botanika bataogledno dobro za praktinu nastavu
uenika Gimnazije i Bogoslovije. Dvorska bata je par koji predstavlja prirodni spomenik
vrtne arhitekture. Danas, kao sportsko-rekreativni centar svojim brojnim sadrajima
upotpunjuje turistiku ponudu mesta. Prostire se na dva nivoa. U gornjem delu su sportskorekreatvni sadraji, a u donjem etalita.
11

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

6.1.2 Koviljsko Petrovaradinski rit
Koviljsko-petrovaradinski rit predstavlja specijalni rezervat prirode pod zatitom drave
koji ima atraktivne pejzane karakteristike i znaajan biodiverzitet. Najvee vrednosti ovog
prostora su ouvanost i raznovrsnost izvornih orografskih i hidrografskih oblika, ouvanost i
bujnost izvornih biljnih zajednica, raznovrsnost i bogatstvo faune i prisustvo retkih i
proreenih vrsta. Zbog svojih izuzetnih prirodnih vrednosti Koviljsko-petrovaradinski rit je
1989. godine proglaen za meunarodno znaajno stanite ptica (IBA), 2004. godine je
uvren u spisak zatienih podruja zavisnih od vode i znaajnih za basen Dunava (ICPDR) i
nalazi se na listi Ramsarske konvencije.
6.1.3 Strailovo
Strailovo je vrh na Frukoj gori, iznad Sremskih Karlovaca. Danas poznato izlezite, dobilo
je ime po strai koju je na ovom mestu svojevremeno postavila karlovaka optina, da bi
spreila krijumarenje robe zaraene od kuge, koja je u ovim prostorima vladala krajem
XVIII veka. Strailovo je najpoznatije izletite u okviru Nacionalnog parka Fruka Gora
udaljeno 4km od Sremskih Karlovaca. U podnoju brda nalazi se restoran sa batom. Jedno
je od najvanijih stanica prilikom turistikih poseta Sremskim Karlovcima. Strailovo nudi
mnoge mogunosti kada je u pitanju planinarenje, tranje I planinski biciklizam, sa velikm
brojem dobro obeleenih staza I puteva. Zahvaljujui slavi i znaaju Branka Radievia,
uveno je ako stecite i mesto jedinstvenog pesnikog hodoaa. Na vrhu brda nalazi se
njegov grob kao I spomenik podignut 1883.god. U spomenik ugraeno je 8 kamenih blokova
iz svih srpskih zemalja (Loven, Fruka Gora, Dinara, Avala...). Na samom spomeniku su
uklesane rei:
"Mnogo teo, mnogo zapoeo,
as umrli njega je pomeo.
Branko Radievi je roen u Slavonskom Brodu 1824. godine U gimnaziju u Sremskim
Karlovcima se upisao 1836. gde je i napisao prve stihove. Sremski Karlovci i Strailovo su
imali velik uticaj na Brankova kasnija dela. Bio je oduljevljen Vukovim radom i svojim
delima je pokazao da se i na narodnom jeziku mogu ispevati umetnike pesme. Sa Brankom
Radieviem su u nacionalnu knjievnost prvi put ule pesme sa izrazito lirskim motivima i
raspoloenjem. Najpoznatije Radievievo delo je pesma aki rastanak, u kojoj je opevao
Fruku goru, ake igre i nestaluke, kao i svoju elju da tu bude i sahranjen. U pesmi je
takoe ispoljio ideju jugoslovenstva. Umro je mlad, 1. jula 1853. u bekoj bolnici na rukama
12

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Vukove ene Ane. 1883. godine ispunjena je pesnikova elja. Njegovi ostaci preneti su iz
Bea na Strailovo.

Slika 5. Izletite Strailovo na Frukoj Gori5

6.1.4 Dunav
Sremski Karlovci lee na desnoj obali reke Dunav koja prua mnogobrojne mogunosti za
razvoj sportsko-rekreativnih sadraja. Pored izgradnje pristana i oivljavanja putnikog
renog saobraaja, u planu je izgradnja sportsko-rekreativnih terena, kampa i ribarskog
naselja u priobalju.

6.2 Pojedinani spomenici prirode

Stablo platana

Stablo platana u dvoritu Donje crkve u ulici Mitropolita Stratimirovia 78, svojom
visinom od preko 30m i starou koja se procenjuje na 150 godina, predstavlja jedinstven
primerak ove vrste na tlu Vojvodine; Od 1960. godine nalazi se pod zatitom drave kao
retko, zatieno, prirodno dobro prve kategorije.

Stablo divljeg kestene

Stablo divljeg kestena, u ulici Miropolita Stratimirovia br. 86a, ija se starost procenjuje
na 195 godina; Kao znaajno prirodno dobro spada u treu kategoriju.
5 http://www.healthandmedical.eu/wp-content/gallery/fruska-gora/izletiste-strazilovo-na-fruskoj-gori.jpg
13

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Dva stable tise

Dva stabla tise u dvoritu Karlovake gimnazije, Trg Branka Radievia 2, kao zatieno
prirodno dobro spadaju u treu kategoriju; Njihova starost se procenjuje na oko 100
godina.

Stablo tise

Stablo tise u parku Patrijarijskog dvora svojom starou od preko 90 godina spada u treu
kategorija zatite, kao zatieno prirodno dobro.

Crni dud

Crni dud u ulici Mitropolita Stratimirovia, ispred kue 137, predstavlja zatieno
prirodno dobro tree kategorije. Njegova starost se procenjuje na preko 220 godina.

7. Manifestacije
Sremski Karlovci su svakako atraktivni i zbog manifestacija koje se u njima odravaju.
Brankovo kolo je pesnika manifestacija koja se odrava u ast Branka Radievia i uva
uspomenu na njega i njegovo delo. Ova manifestacija Sremskim Karlovcima daje poseban
peat i ini ih jedinstvenim u srpskoj kulturi.
Festival kuglofa se odrava na vie lokacija u Sremskim Karlovcima poslednjeg vikenda u
junu mesecu. Ova manifestacija je iz oblasti tradicionalne kulture.Njen osnovni sadraj je
takmienje u pravljenju kuglofa koji je tipian proizvod Sremskih Karlovaca.
Karlovaka berba groa je manifestacija kojom se obeleava poetak berbe groa. Program
manifestacije se najveim delom odvija u centu Sremskih Karlovaca, a godinje manifestaciju
poseti oko 100.000 ljudi.
Manifestacija je obnovljena 1992.godine i od tada se odrava svake godine poslednjeg
vikenda septembra,i prvog vikenda oktobra meseca.Cilj joj je negovanje kulture i tradicije
Sremskih Karlovaca kao i unapreivanje turizma.Slui i kao podsticaj svim vinogradarima da
istraju u proizvodnji vina i da na taj nain nastave tradiciju svojih predaka. "Karlovaka berba
groa" se sastoji od privrednog dela-prodaje se i izlae groa, suveniri, vino; i kulturno-

14

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

umetnikog dela -organizuju se razne izlobe i bogat kulturno-zabavni program
(koncerti,predstave itd.)

Slika 6. -Kuglof sa bermetom (tradicionalno desertno aromatino vino)6

8. Tipini proizvodi
Tipini proizvodi Sremskih Karlovaca su bermet i kuglof.
Kuglof je jedan od najstarijih modeliranih kolaa na svetu.Smatra se aristokratskim kolaem
jer je u prolosti krasio trpeze privilegovane i kraljevske trpeze. Bio je neizostavan deo
trpeze,jeo se za doruak, ruak i veeru, uz olju mleka,aja ili kafe,i uz asu vina. Danas se
pravi sa dodacima raznog zrnevljaoraha,lenika,badema,kakaoa, suvog groa Najpoznatiji
su starinski, areni, mramorni i vinski kuglof. Za vreme trajanja festivala kuglofa prodaje se
kao suvenir u suvenirnici u centru mesta.
Bermet je jedna od asocijacija kada se pomenu Sremski Karlovci,a od 2007. godine je i
zatieni brend Srbije. To je tradicionalno aromatino vino koje se na naim prostorima
proizvodi vekovima. To je u stvari slatko crno vino sa visokim procentom alkohola (16% 17%).Isprva se koristio kao lek ali je vremenom njegov ukus (koji mu daju razni zaini i
lekovite bilje,suvo voe) doprineo tome da pone da se proizvodi i koristi i za uivanje. Od
sredine XIX veka ovo vino se izvozilo i u Ameriku.

9. Saobracajna povezanost
6 http://www.vinopivorakija.com/media/3440/mini_kuglof.png
15

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Sremski Karlovci su drumskim, eleznikim i renim saobraajem dobro povezani sa
okolinom. Nalaze se u neposrednoj blizini znaajnih meunarodnih saobraajnica. Na 10 km
udaljenosti od centra prolazi autoput E-75,a u neposrednoj blizini nalazi se i auto-put E-70
Sremski Karlovci su od aerodroma Nikola Tesla u Beogradu Surin udaljeni 60
kilometara (manje od sat vremena vonje automobilom)
eleznika stanica je udaljena od centra 500m.
Karlovci se nalaze na plovnom putu Rajna Majna - Dunav, pa se do njih moe doi i
brodom. Pristanite za vee brodove nalazi se u Novom Sadu, a u Sremskim Karlovcima se
nalazi pristanite za male sportske i ribarske brodove koje je iskljuivo u upotrebi lokalnog
stanovnitva.

10. Smetaj I ugostiteljstvo

Turistike organizacije Sremskih Karlovaca. Od toga, oko 35.000 gostiju dolazi u
organizovano razgledanje kulturno-istorijskih znamenitosti, oko 20.000 su izletnici, oko
10.000 njih obilazi vinske podrume, a oko 50.000 manifestacije.
Broj turista stalno se poveava, naroito u vinskom turizmu. U Sremske Karlovce vie dolaze
domai turisti, ak 95 odsto su gosti iz Srbije, a najvie ih je iz Beograda. Najvee
interesovanje meu posetiocima vlada za kulturne rute, aku, manastirsku i vinsku.
Broj noenja godinje, koji prema podacima turistike organizacije iznosi u proseku 7.000,
pokazuje da u Sremske Karlovce mnogo vie ljudi dolazi u sklopu obilazaka Fruke gore,
Novog Sada, Petrovaradina i drugih mesta u okolini, i to najee na samo jedan dan.
Turistika ponuda Sremskih Karlovaca unapreuje se iz godine u godinu

Restoran Dunav je deo hotelskog kompleksa Dunav koji se nalazi na samoj obali reke.
Udaljen je 500m od centra Sremskih Karlovaca. Poseduje vie sala ukupnog kapaciteta do
1000 mesta. U svojoj ponudi ima jela domae kuhinje, kao i rene i morske specijalitete. Nudi
mogunost organizovanja venanja i drugih proslava.

16

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Sur Gostiona etri lava-smetena u samom centru Karlovaca, u kui s poetka XVIII veka
koja raspolae sa 50 mesta. Tokom letnjih meseci posebno je atraktivna bata koja je smetena
u neposrednoj blizini uvene esme etiri lava i moe da primi takodje 50 gostiju . U
ponudi restorana se nalaze razna jela, a atmosferu petkom i subotom upotpunjavaju zvuci
tambura.
Restoran Sremski kutak-Pod mansardom je smeten u najstarijoj kui u centru Sremskih
Karlovaca (pored Karlovake gimnazije).U sklopu objekta se nalaze vinoteka, suvenirnica,
knjiara, galerija i menjanica. Kapacitet sale iznosi 40 osoba, kluba 70, a terase-galerije 200
osoba.
Restoran Brankov ardak se nalazi u sreditu uvenog izletita Strailovo Nacionalni park
Fruka gora, udaljenog 4 km od centra Sremskih Karlovaca. Sala unutar restorana raspolae
sa 50 mesta, dok dve terase na otvoranom mogu da prime 150 osoba.

Slika 7.Premier Prezident Hotel7

Vila Prezident se nalazi u prijatnom ambijentu atara Eikovac, na putu za Strailovo. Objekat
je udaljen svega 1 km od centra Sremskih Karlovaca. Sadri devet smetajnih jedinica 1 VIP
7 http://www.yellowpages.rs/komitent_multimedia/94500/94554/slike/hotel_premier_prezident__prezident_apartman.jpg
17

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Apartman, 2 klasina Apartmana, 4 sobe sa francuskim leajem i dve dvokrevetne sobe. Sve
sobe i apartmani su moderno opremljeni i sadre: kupatilo, centralnu klimatizaciju, direktnu
telefonsku liniju, satelitisku televiziju, internet, elektronski sef, izbor puakih ili nepuakih
soba i apartmana, fen, LCD televizor, mini bar. Pored smestajnog kapaciteta, u Vili se nalaza
jedinstveni Etno restoran i Vinski podrum u kojima ce gosti moi da uivaju u pravim
domaim specijalitetima i da uz tamburae i irok vinski asortiman doive nezaboravne
trenutke!
U strogom centru Sremskih Karlovaca, lociran je Premier Preziden Hotel, arhitektonski
uskalaen sa bajkovitim gradiem, a svojim eksterijerom i enterijerom pleni posebnu panju
posetilaca! etnjom kroz Premier Prezident, imate oseaj da koraate dvorcem iz perioda
baroka. Pored 18 raskonih soba i apartmana, gostima je na raspolaganju Wellness and Spa
Centar sa zatvorenim bazenom (teretana, sauna, jacuzzi, masaa i frizerski salon), Lounge Bar
Louis XVI, Balska-Konferenciona Dvorana kapaciteta do 250 mesta i VIP sala kapaciteta do
20 mesta. Posebna pogodnost za goste: Gratis upotreba Wellness and Spa Centra, kao i
Wirelless-a.

18

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Zakljuak
Sremski Karlovci sa svojim bogatim kulturno-istorijskim naslem,manifestacijama,tipinim
proizvodima i dobrom saobraajnom povezanocu omoguavaju razvijanje izletnikog
turizma,a poseduju potencijal i za razvijanje drugih tipova turizma.
Turistika organizacija Sremskih Karlovaca ima veliki znaaj za razvijanje Karlovaca kao
turistike destinacije. TO Sremskih Karlovaca je doprinela razvoju Karlovaca generalno,ali i
u turistikom smislu. Vodika sluba Tutistike organizacije Sremskih Karlovava prua
usluge vodia prilikom obilazaka samog mesta,ali i frukogorskih manastira,
Strailova,Novog Sada, Petrovaradinske tvrave,kao i usluge degustacije vina u vinskim
podrumima. Vodike,ali i druge aktivnosti i angaovanost Turistike organizacije Sremskih
Karlovaca ukazuju na elju za ravijanjem turizma u jo veoj meri.

19

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD

Turizam u Sremskim Karlovcima

Literatura-Izvori:
Turisticka geografija za IV razred UTS, zavod za udzbenike Beograd, Dr Stevan M.Stankovic
http://juznobacki.okrug.gov.rs/sr/sremski_karlovci_turizam.php?lang=lat
http://www.srbija.travel/destinacije/52-vikenda-u-srbiji/novi-sad-sremski-karlovci/
http://www.sominlagum.com/karlovci.html
http://sr.wikipedia.org/wiki
http://www.visitnovisad.rs/sremski_karlovci.html
http://www.discoverserbia.org/sr/izletista/strazilovo
http://cafebarnetwork.rs/management/istrazujemo/1384-sremski-karlovci
http://www.karlovci.org.rs/smestaj.html

20

EKONOMIKA TURIZMA, SEMINARSKI RAD