Proraun varova

Metalne konstrukcije 1

P13-1

Proraun sueonih varova

Osnovne pretpostavke:
zanemaruju se koncentracije napona;
zanemaruju se vlastiti (zaostali) naponi;
utjecaji u avovima se odreuju kao u osnovnom
materijalu;
dimenzije sueonih avova su jednake
dimenzijama osnovnog materijala (a = tmin);

Metalne konstrukcije 1

P13-2

Primjena polaznih i zavrnih ploica

lw = b 2a
efektivna duina

Metalne konstrukcije 1

P13-3

Odreivanje napona u sueonim avovima

N My Mz

A Wy Wz

- normalni napon

x =

- smiui napon

xz =

- uporedni napon

u = 2 + II2 II + 3 ( 2 + II2 )

V Sy
Iy a

Metalne konstrukcije 1

P13-4

Doputen napon za sueone avove

(b,w,dop)
b,w ,dop = k dop
k
koeficijent kvaliteta;
dop doputen napon za osnovni materijal;

Metalne konstrukcije 1

P13-5

Koeficijent kvaliteta k
Zavisi od:
kvaliteta ava;
vrste naprezanja;
vrste elika;

Metalne konstrukcije 1

P13-6

Vrijednosti koeficijenta k
Kvalitet ava
S - kvalitet

I - kvalitet

II - kvalitet

Vrsta naprezanja
Zatezanje ili savijanje
Pritisak
Smicanje
Zatezanje ili savijanje
Pritisak
Smicanje
Zatezanje ili savijanje
Pritisak
Smicanje

Koeficijent k
S235, S275
S355
1,00
1,00
1,00
1,00
0,60
0,60
0,80
0,80
1,00
1,00
0,60
0,60
0,72
0,65
1,00
0,80
0,55
0,50

Metalne konstrukcije 1

P13-7

Dokaz nosivosti sueonih avova

Kontrola normalnih napona:
x ,max b,w, dop

Kontrola smiuih napona:

xz,max b,w, dop

Kontrola uporednih napona:

u,max b,w, dop

Metalne konstrukcije 1

P13-8

Izbor poloaja nastavka nosaa

M S = W y k S dop =
= 1,0 W y dop
M I = W y k I dop =
= 0,8 W y dop
M II = W y k II dop =
= 0,65 W y dop

Osnovni materijal S355!

Metalne konstrukcije 1

P13-9

Proraun kutnih avova

Metalne konstrukcije 1

P13-10

Dimenzijekutnih avova - debljina

Izbjegavati otre kutove!

Metalne konstrukcije 1

P13-11

Efektivna duina ugaonih avova

U opcem sluaju:

lw = l w 2a

lw = l w

lw = l w a
Metalne konstrukcije 1

P13-12

Minimalne dimenzije kutnih avova

Debljina kutnih avova a

Duina kutnih avova l w

Minimalna
3 mm
6a ili 40 mm

Maksimalna
0,7tmin
100a

-po DIN_u

Metalne konstrukcije 1

P13-13

Komponente napona u kutnim avovima

Ravan spoja

U mjerodavnoj ravni

Mjerodavna ravan

U ravni spoja

normalni napon koji djeluje okomito na ravan spoja;

VII

napon smicanja koji djeluje u pravcu ava;

napon smicanja koji deluje upravno na av;

Metalne konstrukcije 1

P13-14

Kontrola nosivosti kutnih avova

u = n 2 + VII2 + V 2 w, dop
Uporedni napon u je vektorski zbroj svih
komponentalnih napona u avu!
Doputeni naponi za kutne avove w, dop dop
Sluaj
optereenja
I
II

Vrsta osnovnog materijala

S235
S275
S355
120
145
170
135
160
190

Metalne konstrukcije 1

P13-15

Primjena kutnih avova

Aksijalno optereeni elementi:
spojevi na preklop i
kutni spojevi.
Veze kod elemenata optereenih na savijanje;
Kombinovano napregnuti elementi;

Metalne konstrukcije 1

P13-16

Proraun kutnih avova kod aksijalno

optereenih spojeva na preklop
Poduni (boni) ugaoni avovi
VII =

N
lw 2 a

u = VII w ,dop

Metalne konstrukcije 1

P13-17

Proraun ugaonih avova kod aksijalno

optereenih spojeva na preklop
Popreni (eoni) ugaoni avovi

n=

N
lw a

u = n w ,dop

Metalne konstrukcije 1

P13-18

Proraun ugaonih avova kod aksijalno

optereenih spojeva na preklop
Kosi ugaoni avovi
VII =

N cos
lw 2 a

n=

N sin
lw 2 a

u = VII2 + n 2 w ,dop
Metalne konstrukcije 1

P13-19

Proraun ugaonih avova kod aksijalno

optereenih spojeva na preklop
Popreni i poduni ugaoni avovi
I sluaj: l w ,2 > 1,5l w ,1

VII,2 =

N
lw ,2 2 a

n1 = 0

u = VII,2 w ,dop
Metalne konstrukcije 1

P13-20

Proraun ugaonih avova kod aksijalno

optereenih spojeva na preklop
Popreni i poduni ugaoni avovi
II sluaj: 0,5l w ,1 < l w ,2 1,5l w ,1

Fw ,max = Fw ,2 + Fw ,1 / 3

Fw ,1 = a lw ,1 w ,dop
Fw ,2 = 2a lw ,2 w ,dop
Kontrola nosivosti:

N Fw ,max
Metalne konstrukcije 1

P13-21

Proraun ugaonih avova kod aksijalno

optereenih spojeva na preklop
Popreni i poduni ugaoni avovi
III sluaj: l w ,2 < 0,5l w ,1

Fw ,max = Fw ,2 / 3 + Fw ,1

Fw ,1 = a lw ,1 w ,dop

Fw ,2 = 2a lw ,2 w ,dop
Kontrola nosivosti:

N Fw ,max
Metalne konstrukcije 1

P13-22

Proraun ugaonih avova kod aksijalno

optereenih elemenata u ugaonim spojevima

n=

N
lw 2 a

u = n w ,dop

Metalne konstrukcije 1

P13-23

Proraun ugaonih avova kod veza

optereenih na savijanje
n=

M
=
Ww

VII =

3F l
F l
=
a lw2
a lw2
2
6

F
2 a lw

u = n 2 + VII2 w ,dop

Metalne konstrukcije 1

P13-24

Proraun ugaonih avova kod veza

optereenih na savijanje
n=

M
F l
1
=

Ww
h a lw

V =

F
2 a lw

u = n 2 + V2 w ,dop

Metalne konstrukcije 1

P13-25

Proraun ugaonih avova kod veza

optereenih na savijanje
My

Taka 1:

n=

Taka 2:

VII =

Taka 3:

n=

W y ,w

w ,dop

V Sy ,w ,2
I y ,w 2a2

My
I y ,w

z3

V
w ,dop
2a2 l w ,2

VII =

V S y ,w ,3
I y ,w 2a2

u = n 2 + VII2 w ,dop

Metalne konstrukcije 1

P13-26

Geometrijske karakteristike
Moment inercije avova za y-y osu:
I y ,w

a2 l 3w ,2
= a1 l w ,3 (h t f ) +
6
2

Otporni moment avova za y-y osu:

Wy ,w = I y ,w /(h / 2 + a1 )

Statiki moment avova u taki 3:

Sy ,w ,3 = 2a1 l w ,1 (h t f ) / 2

Statiki moment avova u taki 2:

Sy ,w ,2 = Sy ,w ,3 + a2 l 2w ,2 / 4
Metalne konstrukcije 1

P13-27

Proraun ugaonih avova kod veza

optereenih na savijanje

VII =

Vmax Sy ,1
I y 2a

Sy ,1 = bf t f (h t f ) / 2

u = VII w ,dop

Metalne konstrukcije 1

P13-28

Proraun ugaonih avova kod veza

optereenih na savijanje

VII =

n=

Vmax Sy ,1
I y 2a

P
2a bw ,eff

u = n 2 + VII2 w ,dop

bw ,eff = 50 + 2hp
hp = h + t f
Metalne konstrukcije 1

P13-29

Konstruisanje zavarenih spojeva

Lako izvoenje zavarenog spoja (spoj pristupaan,
poloaj zavarivanja to jednostavniji);
Primenu uobiajenih postupaka zavarivanja.
Izvoenje avova sa to manjim dimenzijama.
Pravilan izbor vrste i kvaliteta ava.
Ravnomeran tok sila.
Male deformacije usled zavarivanja;
Prihvatljive vrednost sopstvenih napona.
Metalne konstrukcije 1

P13-30

Treba izbegavati
Debele limove i debele avove;
Nagomilavanje avova na jednom mestu;
Otre prelaze i nagle diskontinitete kod dinamiki
optereenih konstrukcija;
Montane nastavke u zavarenoj izradi;
Teke poloaje zavarivanja;
Komplikovane detalje;

Metalne konstrukcije 1

P13-31

Konstruisanje ukruenja

Debljina lima t (mm)

4-8

>20

10

>5

>40

8-12

>25

10

>10

>50

12-16

>30

15

>10

>55

16-26

>40

20

>15

>60

26-40

>50

25

>20

>80

40-90

>60

30

>25

>100

Metalne konstrukcije 1

P13-32

Zasecanja rebra na mestu ukrtanja

Debljina lima t (mm)

<10
10-25
>25

l
40
50
60

Metalne konstrukcije 1

i
20
25
30

r
20
20
20

P13-33

Pravilno konstruisanje krstastih spojeva

Ne preporuuje se da debljina ugaonih avova bude vea

od polovine debljine najtanjeg elementa (a<0,5tmin)!
Metalne konstrukcije 1

P13-34

Oblikovanje dodatne veze dodatne lamele

Metalne konstrukcije 1

P13-35

Oblikovanje sueonog spoja limova

razliite debljine

Metalne konstrukcije 1

P13-36

Konstruisanje nastavka nosaa

Izbegavati nastavljanje svih elemenata u istom

poprenom preseku!
Metalne konstrukcije 1

P13-37

Izbegavanje nagomilavanja avova

Metalne konstrukcije 1

P13-38

Konstruisanje s obzirom na lamelarno cepanje

Metalne konstrukcije 1

P13-39

Kompatibilnost razliitih spojnih sredstava

Ne mogu se sva spojna sredstva meusobno
kombinovati u istoj vezi;
Razliita krutost spojnih sredstava onemoguava
ravnomernu raspodelu sila;
Primena razliitih spojnih sredstava u istoj vezi,
uglavnom kod sanacija i kod specifinih
konstrukcijskih sistema;

Metalne konstrukcije 1

P13-40

Dijagrami deformabilnosti (krutosti)

razliitih spojnih sredstava

Metalne konstrukcije 1

P13-41

Ne mogu se kombinirati
1. Zakivci i obini (neupasovani) vijci,
2. Neupasovani vijci i prednapregnuti visokovredni
vijci,
3. Neupasovani vijci i zavarivanje,
4. Prednapregnuti visokovrijedni vijci i obini
(neupasovani) vijci sa zazorom veim od 0,3 mm,
5. Prednapregnuti visokovrijedni vijci i zavarivanje
kod dinamiki optereenih konstrukcija, osim kod
elemenata optereenih na savijanje (nosaa).
6. Sueoni i kutni varovi kod dinamikog optereenja.
Metalne konstrukcije 1

P13-42

Primer ortotropne ploe

Metalne konstrukcije 1

P13-43