Professional Documents
Culture Documents
Buku Kakawin
Buku Kakawin
Buku Kakawin
Wose crita : Sawijining grema (pemburu) kang nalika mati bisa mlebu swarga amarga tau ngalami
sawijining wengi Siwah Ratri Kalpa, tegese wengi kanggo Dewa Siwah.
d. Jaman Majapahit (Abad 14)
1) Kunjarakarna Kakawin
Wose crita : Ana Buta aran Kunjarakarna kang kepengin ruwat dadi manungsa. Dening Wairocana,
Kunjarakarna kadhawuhan sowan Bathara Yamadipati niliki papan paukuman ing naraka lan pasiksan
ing naraka.
2) Negarakretagama Kakawin, anggitane Mpu Prapanca 1365, jaman Prabu Hayam Wuruk
(1350-1389M)
Isine : Nyaritakake nalika Prabu Hayam Wuruk lelana menyang Blambangan lan ngubengi wilayah
Majapahit. Sarta isi critane Gajah Mada sapunggawane anggone ndherekake raja Hayam Wuruk.
3) Arjunawijaya Kakawin, anggitane Mpu Tantular, jaman Prabu Hayam Wuruk (sampun
sepuh).
Isine : Nyaritakake perange Prabu Dasamuka mungsuh Prabu Danaraja , lan perange Prabu
Dasamuka mungsuh Harjuna Sasrabahu ing Mahispati nganti kepikute Dasamuka.
4) Sutasoma Kakawin/ Purusada-Santa, anggitane Mpu Tantular, jaman Prabu Hayam Wuruk.
Isine : Nyaritakake lelakone Raden Sutasoma kang bakal didhaupake lan didadekake ratu ing nrgara
Astina nanging ora kersa, wusanane lunga saka kraton. Raja raseksa aran Purusada bakal korban
100 raja marang Batara Kala. Raden Sutasoma saguh dimangsa Bathara Kala dadi ijole 100 raja
pinangka sesaji. Wusana Sang Purusada lan Bathara Kala sadhar awit saka kaluhuran budi
Sutasoma.
5) Parthayadnya Kakawin, anonym
Isine : nyaritakake nalika Pandhawa diina dening para Kurawa sawise kalah main Dhadhu kudu
diukum 12 taun. Arjuna tapa ing Indrakila.
6) Nitisastra Kakawin, anonym
Isine : Piwulang budi pekerti, filsafat. Tuladha : Jun iku yen lokak banyune kocak-kacik, nanging yen
kebak, anteng. Sapi iku yen swarane gedhe, seru, landhung, presane sethithik. Wong iku yen rupane
ala, akeh polahe, akeh rekane, akeh wicarane (supaya katon bregas). Wong iku yen kurang
pengajaran, wicarane sora, kenceng, ora ngenaki ati.
7) Nirathaprakreta Kakawin (Th.1459M), anonym.
Isi : Ngelmu kasampurnaning dumadi utawa mistik.
Tuladha : Kang wis kalumrah dosane dhewe kang gedhe didhelikake, diumpet-umpetake aja nganti
kawruhan ing liyan, nanging yen wong liya sing luput, sanadyan mung sethithik diuthik-uthik, diobral
ing wong akeh. Lan maneh seneng atine yen weruh wong liya kataman susah, meri menawa wong
liya nemu kabungahan, digolek-golekake lupute supaya tiba ing kasusahan. Nesu yen dicacad,
bungahe nemen yen dialem.
8) Dharmasunya Kakawin (Th. 1382/1418M?).Anonim.
Isi : Piwulang filsafat lan mistik
Tuladha :Kapas iku dadi barang suwek (kain) werna-werna. Enggone seje-seje iku sabab digawe ing
wong, banjur diarani cita, lurik, sembagi, katun, sapanunggalane. Wujud siji-sijine ikubanjur dialem:
tanahe apik, wujude becik. Ora weruh yen iku mau sajatine kapas, kang digawe warna-warna dening
wong.
9) Harisraya Kakawin Kakawin. (Th. 1574M). Anonim.
Isine: Nyaritakake Mali, Sumali, Malyawan kang banget kumawasa wusana wani ngendhih
(menyerang) kaindran. Dewa Wisnu bisa numpes Mali lan Malyawan, dene Sumali mlayu ndhelik ing
dhasaring samodra.
DAFTAR PUSTAKA
Hadiwidjana, R.D.S.1963. Sarwasastra I. Djakarta: Pt. Kicana.
________________.1968. Sarwasastra II. Jogja: U.P. Indonesia.
Poerbatjara, Prof. Dr.R.M.Ng. Kapustakan Djawi. Djakarta: Penerbit Djambatan.
Purwadi, Dr. 2001. Babad Tanah Jawi Menelusuri Jejak Konflik. Yogyakarta: Pustaka Alif.
Wojowasito, Prof. Drs. 1977. Kamus Kawi-Indonesia. Jogjakarta: CV. Pengarang.
Subalidinata. R.S. 1994. Kawruh kasusastran Jawa. Yogyakarta: Yayasan Pustaka Nusatama.