STANBUL VALL

MLL ETM MDRL

TOPLAM KALTE
YNETMNDE PROBLEM
ZME
&
YNETM ve PLANLAMA
TEKN UYGULAMALARI
STANBUL-2002

TOPLAM KALTE
YNETMNDE PROBLEM
ZME

STANBUL-2002

erik

Problem
PUKO Dngs
Beyin Frtnas
7 Kalite ve 7 Ynetim
Arac
Ak Diyagram
Histogram
etele Diyagram
Pareto Analizi Diyagram
Sebep-Sonu Diyagram
Kontrol Kartlar
Dalm Diyagram

Afinite (Yaknlk) Diyagram

likiler Diyagram
Aa Diyagram
Matris Diyagramlar
Matris Veri Analizi
Sre Karar Diyagram
Ok Diyagram
Kuvvet Alan Analizi
GZFE Analizi
Nominal Grup Teknii
Delphi Teknii
Ynetim ve Planlama
Uygulama Teknii

PROBLEM
nsan rahatsz edici ve onun
mutluluunu bozucu durumdur.
Bireyin bir amaca ulamasn
ve amaca ynelik abalarnn
engellenmesidir.
Cevab mevcut bilgi birikimiyle
bulunamayan ancak aratrma ve
incelemelerle bulunabilecek bir
durumdur.

RGTSEL PROBLEM
rgtn etkinliini bozarak amacna
ulamasn veya amaca ynelik abalarnn
engellenmesidir.

Bir retim veya hizmet srecinde bir sonraki

mteriyi yada kullancy honut etmeyen her
durumdur.

PROBLEMLERE DUYARLILIK
rgtte bir problemin varl, problemin fark
edilmesiyle balar.
Asl problem ise problemin yol at
rahatszlktan onu yaratanlarn deil, bakalarnn
etkilenmesidir. nsanlar genellikle bakalarnn
yaratt problemlere duyarl iken kendi
yarattklar problemlere kar duyarszdrlar.
Baz yneticiler karlatklar problemleri
zmek yerine onu gizlemeye alrlar. Bunun
temel nedeni;

Problemin getirecei ykn altnda kalacaklar

korkusu,
Problemi zemeyecekleri endiesi,
Problemin ortaya konmas ynetimin kt
yann ortaya koyaca dncesidir.
Oysaki bir kurumda yaanan
problemler
zlmez
ise;
alanlarn motivasyonu krlr,
problemden yaknmalar sebebiyle
i yapmaya zaman kalmayabilir.

Problem tespit edildii takdirde olumlu bir

yaklamla, kurumu iyiletirme ve gelitirme
frsat her zaman vardr. Bu sebeple problemleri
gizlemek yerine zm iin harekete gemek
gereklidir.

Bir problemin zlebilmesi iin ncelikle

olumlu bir kurum kltrnn olmas gerekir. Bir
kurum kltrnn problem zmeye elverili
olabilmesi iin ise;

Kurumun etkinliini ykseltebilecek neriler getiren bir

denetim sistemi,
yi kurulmu bir iletiim sistemi,
ve d evrelerden gelen eletirileri itenlikle dinleyip,
benimseyip gereini yapabilecek bir ynetimi,
st yneticilerin risk stlenebilen, hata yapmaktan az
korkan, yeni dncelere ak, denemekten korkmayan ve
kurumun etkililiini artrmak iin yenilemeyi arayan
kiiler olmasna,
Kurumun problemlerini aratrmak iin yeterli kaynan
ayrlm olmasna ihtiya vardr.

Problem zme Yntemini

Uygulama Etkinlikleri
Problemin
Anlalmas

Deerlendirme

Problem zme
Ynteminin
Aamalar

Uygulama

Bilginin
Toplanmas
Bilginin zm
Ve Yorumu
Seeneklerin
Deerlendirilmesi

En iyi Seenein Bulunmas

PUKO DNGS

P: NE yapmak gerektiini ve
yaplacan belirle.
U: Plan ve lm aralarn uygula.

NASIL

K: Sonular deerlendir ve varsa sapma

nedenlerini anla.
: yiletirmeyi kararl hale getir ve yeni
alma kurallarn dzenle.

Problem zme tekniklerinin ve

aralarnn kullanlmasnda youn olarak
bavurulan aralardan biri, fikir
gelitirme arac olarak bilinen beyin
frtnasdr.

BEYN FIRTINASI
AMACI: Herhangi bir konuda ok sayda
dnce retmek veya zm nerilerini ksa
zamanda ortaya karmaktr.
TEMEL AYIRICI ZELL: Sorgulamaya,
yarglamaya ve deerlemeye hi yer vermemesidir.
Fikirlerin kalitesi deil, says nemlidir.
BF katlanlar 5 ile 20 kii arasnda deiebilir.
deal grup says 12dir.
BF, dzenli veya dzensiz olmak zere iki ekilde
uygulanabilir.

Beyin frtnas yaparken;

Serbest ve neeli bir ortam yaratlmal.
Uuk fikirlerin ifade edilmesine izin verilmeli.
Fikir retme tkandnda problem yeniden
tanmlanmal.
almay bakasnn izlemesine izin
verilmemeli.
Kimseyle dalga geilmemeli.
Ses kayt cihaz kullanlmamal.

BEYN FIRTINASI
Uygulama Aamalar
Konunun katlacaklara nceden bildirilmesi
Oturum baladnda panoya konunun ak bir ekilde
yazlmas
Her yeye sra ile sz verilmesi (Bir seferde bir tek fikir
sylenmesi)
10-15 Sn iinde aklna fikir gelmeyen ye o tur iin Pas
gemesi
Kimsenin syleyecek fikri kalmayncaya kadar turlara
devam edilmesi
Fikirler belirtildiinde zerinde tartma yaplmamas, alay
edilmemesi

BEYN FIRTINASI
Uygulama Aamalar
Sylenen bir fikir tekrar baka szcklerle ifade edilse bile
yazlmas
Tm fikirlerin sylenmesi ve yazlmasndan sonra 5 dk. ara
verilmesi
Birbiri ile ayn olan fikirlerin belirlenmesi
Benzer fikirlerin gruplandrlmas
Aklama gereken fikirler zerinde
netletirilmesi
Fikirlerin oylamasnn yaplmas.

tartlmas

ve

BEYN FIRTINASI
Fikirleri Oylama Aamas
Birinci tur oylamada yeler istedikleri sayda fikre oy
verirler.
Herkes birinci tur oylamaya katldktan sonra her fikrin
ald oy says belirlenerek yanna yazlr.
En ok oy alan fikirler daire iine alnarak bunlar zerinde
tekrar konuulur. yeler sra ile sz alarak fikir gelitirir.
Oylama sonras en az oy alm fikirler (En az katlmclar
tarafndan belirlenir.) ikinci tur oylamaya sokulmaz.
kinci tur oylamada her ye sadece bir tek fikre oy verir.
Oylama sonunda her fikrin ald oy says yanna yazlr.
Bylece herkesin benimsedii ve nitelikli fikirler sralanm
olur.

rnek:
Haftalk ders
saatinin
teorik ve uygulama
eklinde deitirilmesi

Programn
hafifletilmesi

rencilerin
matematik
dersindeki baarlarn
neler artrr?
Matematik
retmenlerinin
eitilmesi

renci rehberliinin
artrlmas

Kalite ve rn gelitirme srecinde

kullanlabilecek aralarn says olduka fazladr.
Ancak bunlardan zellikle Yedi Kalite ve Yedi
Ynetim arac youn olarak kullanlmaktadr.
7 KALTE ARACI (7K)
1. Ak Diyagram
2. Sebep-Sonu Diyagram
3. Histogram
4. Veri Toplama (etele Diyagram)
5. Pareto Analizi
6. Kontrol Kartlar
7. Dalm Diyagramlar

7 YNETM ARACI (7Y)

1. Afinite Diyagram
2. likiler Diyagram
3. Aa Diyagram
4. Proses Karar Diyagram
5. Matris Diyagram
6. Matris-Veri Analizi
7. Ok Diyagram

Kalite aralar zellikle uygulama srecinde;

* Problemlerin belirlenmesine ve zlmesine ynelik bilgi
ve veri retimini kolaylatrmak,
* Sistematik bir biimde bu bilgi ve verileri
deerlendirmek amacna ynelik olarak tasarlanmlardr.

Bu aralar zellikle;
Saysal ve grsel nitelikleri ile olaylarn kolay
anlalmasna ve yorumlanmasna olanak verirler.

Ynetim aralar ise problemlerin detayl

anlalrln salamak iin tasarlanmlardr.
Yneticilerin ve alanlarn aratrma ve
problem zme srecinde yaratclklarn ve
becerilerini konu zerine younlatrmalarnda,
rn-kalite gelitirme ve tasarm evresinde yani
saysal verilerin olmad ortamda
kullanlrlar.

KALTE ARACI -1-

Ak emas (Diyagram)
Ak emalar, bir sreteki btn admlarn
resimsel ifadesidir.Srecin pratikte nasl iledii
gsterilerek, olas zorluklar tanmlanr ve ksa yoldan,
yeni, daha gelitirilmi bir srecin yaratlmas ile
sonulandrlr.
Bu ara, yeni srecin uygulanmasndan nceki
planlama srecinde, ortaya kabilecek sorunlarn
kolaylkla ortadan kaldrlmasnda yararldr.

Ak emas (Diyagram)
Problemi zmeyi denemeden nce
tanmlamak,
sreci kontrol etmeyi denemeden nce
anlamak,
her eyi kontrol etmeden nce neyin nemli olduuna
karar vermek,
ksacas sreci tanmlayarak ie balamak ak
emalarnn kullanmn gerekli ve vazgeilmez klan
nedenler olarak zetlenebilir.

EVET

ren
ci
okula
geldi
mi ?

EVET

Ge
kald
m?

HAYIR

Gelmedi

dareye
bildirdi
mi?

HAYIR

Okula
geldi

HAYIR

EVET

Kayda
geildi,
ge kad
verildi.

Snfa
bildirdi
mi?

EVET

EVET

Gecikm
e
idareye
bildiril
di
mi?
HAYIR

Gecikme
idareye
bildirilmedi.

Ak emas

KALTE ARACI -2-

Sebep-Sonu (Balk Kl)Diyagram

Sorunlarn nedenlerini sistemli bir
biimde aratrmaya ynelik bir yntemdir.
Bir sreci gelitirmek iin sre ve
ktlar hakknda yeterli ve gerekli bilgiye
sahip olmak gerekir. Bu amaca ulamak iin
en nemli ara, sebep-sonu diyagramdr.

KALTE ARACI -2-

Sebep-Sonu (Balk Kl)Diyagram

UYGULAMA AAMALARI:
1. Sorunun tespit edilmesi ve tanmlanmas. (Kadn sa tarafna
kare ierisinde sorunun yazlmas)
2. Bu soruna neden olabilecek temel nedenler kareler ierisinde
yazlarak ana gvdeye balanr. Belirlenen dier sebepler kk
izgilerle temel izgilere eklenir.(Temel balklar, nsan, Malzeme,
Metod, Makine olarak belirlenir. evre, Ynetim vb. de
eklenebilir.)
3. Beyin frtnas teknii ile sebepler bulunmaya allr.
4. En nemli sebepler belirlenir. (Oylama yolu ile).

Sebep-Sonu (Balk Kl)Diyagram

Kulanm

Kat

Toner

Yanl Ayar

Seviye

Kat Yerletirme

Ellerin Temizlii

Tazelik

Gramaj

Buruukluk
Kt
Fotokopi
Bakm

Masann Temizlii
Ya

evre

Makina

KALTE ARACI -3-

HSTOGRAM
Saysal verilerin stun ema olarak ve bir lmn frekans
dalmnn grntlenmesidir.

KALTE ARACI -4-

ETELE DYAGRAMI
Bir zaman dilimi ierisinde toplanan basit verilerin
guruplandrlarak ne anlama geldiini deerlendirmede ve
verilerin frekanslarnn grntlenmesinde kullanlan en
kolay aratr. Ayrca sre iyiletirilmesinde olaslklar
elemede yardmc olma potansiyeline sahiptir.
UYGULAMA AAMALARI:
1. Toplanan verilerin nitelii ve kaydedilme skl veya
hangi durumlarda kaydedilecei belirlenmeli.
2. Belirlenen aralklarn/snflarn karsna izgi izilmesi
(izgilerin toplam frekans verir.)
3. Toplanan veriler zellikle histogram, pareto vb.
grafiklerle grntlenmelidir.

KALTE ARACI -5-

PARETO ANALZ (DYAGRAMI)

Histogram eklinde dzenlenmi frekans bilgilerinin azalan
frekanslar srasna gre dzenlenmi eklidir.
Pareto analizi ounlukla bir problem zme arac olarak
dnlr. Oysa bu ara, problemin nasl zleceinden
ok, hangi sorunlarn ncelikli olarak zleceini belirler.
80:20 kural olarak da bilinir.
(r: Personelin % 20'si devamszln % 80'ni oluturur.)
Kontrol izelgeleri veya dier veri toplama formlarna
dayanlarak yaplan pareto diyagramlar bize dikkatimizi hangi
nemli problemlere vereceimiz konusunda yardm eder.

PARETO ANALZ NASIL UYGULANIR?

1.Karlatrlacak problemleri beyin frtnas veya
var olan verileri kullanarak sein.
2.lm karlatrmas iin yllk maliyet veya sklk
gibi bir standart sein.
3. allacak zaman periyodunu sein, 8 saat, 5 gn,
4 hafta ... vb.
4. Her kategorideki gerekli verileri bir araya getirin.
5. Dier tm kategorilere bal olan her kategorinin
skln veya maliyetini karlatrn.

PARETO ANALZ NASIL UYGULANIR?

6. Kategorileri azalan sklk veya maliyetlerine
gre, soldan saa yatay bir eksende sralayn. En
az madde ieren kategoriler, en sada son bar
olarak birbirinin iine alnabilir. lm birimini
dikey eksene izin.
7. En uzun bar'n stnden, soldan saa doru,
kategorilerin kmlatif skln veren bir izgi
eklenebilir. Bu hat, "Toplamn ne kadar ilk 3
kategori ile aklanr?" gibi sorulara cevap verir.

KALTE ARACI -6-

KONTROL (KARTLARI) EMASI

Devam etmekte olan bir sreteki deikenleri,

grafik olarak gstermekte kullanlr.
Kontrol emasnn zaman gsteren yatay bir
ekseni, sistem veya sreci gsteren dikey bir ekseni
vardr.
Eer sre alt ve st snrlarn dna kyorsa,
istatistiksel kontroln dnda olduu iin, sistemin
ayarlanmas gerekir.
Deikenlik zel bir nedenden mi, yoksa genel
bir nedenden mi kaynaklanyor, sorgulanmaldr.

KALTE ARACI -7-

DAILIM (YAYILMA) DYAGRAMI

ki deiken arasndaki ilikiyi analiz etmede
anahtar grevi grr. Bir X-Y diyagramdr. Yatay
eksende problemin nedeni, dikey eksende ise
problem yer alr.
Diyagramda ilikiyi grntleyen noktalar ya
pozitif veya negatif olarak birbiri ile ilikilidir ya da
noktalar ylesine danktr ki, iki deiken
arasnda herhangi bir ilikiden sz edilemez.

YNETM ARACI -1-

AFNTE (YAKINLIK) DYAGRAMI

Bu ara,
Pekok fikir, gr, konu veya faaliyet
iinden temel olanlar bulmada,
Kaos olduunda,
Pekok fikir ile kar karya
kalndnda,
Yaratc/yapc dnme gerektiinde
kullanlr.

YNETM ARACI -1-

AFNTE (YAKINLIK) DYAGRAMI

UYGULAMA AAMALARI
1. zerinde allan konunun ak olarak belirlenmesi
2. Beyin frtnas uygulamasnn yaplmas
3. Her dncenin (3 satr, 7 kelime) kartlar zerine
yazlarak panoya aslmas
4. Dncelerin ilgili gruplar altnda toplanmas
5. Dnce gruplar ile ilgili balk kartlarnn (5-10 adet)
ve gerekirse alt balklarn oluturulmas
6. Balk, alt balk ve gruplar iin etraflarna izgi
izilmesi.
7.
Sonularn,
afinite
diyagram
almasna
katlmayanlarla gzden geirilmesi.

Baarl bir eitim

sistemi nasl olmaldr?
Snav sistemi
tanmlanm
olmal
Deiik eitim ve
retim trleri
tanmlanm olmal
Eitilmi insangc
gereksinimin
salanmas

Yeterli sayda ders

kitab ve donanm
salanmal
renci says
uygun olmal
Eitimin gelecek
eilimleri tanmlanm
olmal
Uygun sistem
oluturulmal

Eitim programlar
tanmlanm olmal

Yeterli bir alt yap

salanmal
Her dzeyde
eitim sreklilii
salanmal
Kontrol
mekanizmalar
tanmlanm olmal
Dersaneler
uygun olmal

Baarl bir eitim

sistemi nasl olmaldr?
Yeterli bir alt yap
salanmal

Yeterli sayda ders

kitab ve donanm
salanmal
Dersaneler
uygun olmal
renci says
uygun olmal

Uygun sistem
oluturulmal
Eitim programlar
tanmlanm olmal
Deiik eitim ve
retim trleri
tanmlanm olmal
Eitimin gelecek
eilimleri tanmlanm
olmal

Kontrol
mekanizmalar
tanmlanm olmal
Snav sistemi
tanmlanm
olmal
Eitilmi insangc
gereksinimin
salanmas
Her dzeyde
eitim sreklilii
salanmal

YNETM ARACI -2-

LKLER DYAGRAMI
Bir dizi fikir arasndaki sebep ve sonu balarnn grafiksel
gsterimidir.
Bu
Ana
Daha

ara,

sebepler belirlenmek istendiinde,

iyi tanmlanmas gereken, birbiri ile ilikili fazla sayda

konu olduunda,
Ana

sebepleri belirlemek iin veri olmadnda

kullanlabilir.

YNETM ARACI -2LKLER DYAGRAMI

UYGULAMA AAMALARI
1. Takmn konu ile ilgili uzman kiilerden (4-6 kii ideal)
oluturulmas.
2. Bir problem konusu zerinde anlamaya varlmas
(Yaknlk, Sebep-Sonu, Aa Diyagramlarndan yararlanlr)
3. Fikir retilmesi ve balklarn A,B,C gibi isimlendirilmesi
4. Her bir fikir iin, A fikri B fikrine yol aar m? sorusu
sorulur.Sebep fikirden sonu fikir ynnde tek ynl bir ok
izilir. Takm arasnda anlamazlk varsa hi ok izilmez.
5. En fazla sayda dar giden ok, o fikrin temel
sebep/srkleyici fikir olduunu gsterir. En fazla sayda ieri

YNETM ARACI -2-

LKLER DYAGRAMI

Moral probleminin sebepleri arasndaki iliki diyagram

B
Temel
Sebep

Takdir eksiklii

Etkin ve Adil
Olmayan dl

alanlarn
Yorgunluu,
bkknl
Temel
Sonu

alanlarn
katlmas

Hayal
alma
krklna yol
arkadalar D
aan sistemler
arasnda

F
Hayal
krklna yol
aan sistemler

YNETM ARACI -3-

AA DYAGRAMI
Belli bir amaca erimek iin izlenmesi gereken yollarn,
sistematik bir ekilde giderek artan bir detay dzeyinde
grafiksel ifadesidir. Bu ara;
Genel

amalarn zel uygulama detaylarna indirgenmesinde,

Uygulama
Temel

sebeplerin belirlenmesinde,

Fikirlerin
Bir

seeneklerinin belirlenmesinde,

aa kavuturulmasnda,

uygulama gerekleirken olabilecek

engeller/aksaklklarn ve bunlarn etkilerini azaltmak iin ne
yaplabileceinin belirlenmesinde kullanlabilir.

YNETM ARACI -3-

AA DYAGRAMI

UYGULAMA AAMALARI

1. Analiz edilecek problem ve amacn belirlenmesi

2. Panonun sol kenarndan balayarak saa doru konu ile ilgili
ayrntlarn yazlmas
3.Ayrntlar tanmlayan ana balklarn oluturulmas (Afinite veya
iliki diyagram kullanlabilir.)
4. Ana balklarla ilikili alternatif sebepler, taktikler veya ilerin
belirlenmesi
5. Aa diyagramnn oluturulmas
1.Dzey: Genel ama, kavram, fikir
Dier Dzeyler: Her seferinde bir basamak olmak zere neden, nasl
ve ne gibi sorularn cevaplandrlmas.

YNETM ARACI -3-

NEDEN-NEDEN AA DYAGRAMI
retmenlerin
Tutumu
Problem
ocuklarn
renme
Heyecann
Kaybetmesi
Neden

Tecrbesizlik
Bilgisizlik

Arkadalarn
Tutumu

Rehberlik Servisinin Yetersizlii

Ailenin lgisizlii

Ekipman
Yetersizlii
Neden

Okulun Kaynaklarnn Yetersizlii

rencilerin Ekipman Getirmemesi

Gereksiz Ekipman Talebi

YNETM ARACI -3-

NASIL-NASIL AA DYAGRAMI
retmenleri
Eit
zm
ocuklarn
renme
Heyecann
Artr
Nasl?

renciyi Uzaklatran
Sebepleri ncele

Okul-Aile
likilerini
Glendir

Kaynak
Planlamasn
yiletir
Nasl?

En nemli 10 Sebebe Odaklan

ve nlem Gelitir

Uygula ve Sonular zle

Baary Kalc Hale Getir

YNETM ARACI -4-

MATRS DYAGRAMLARI
ki veya daha fazla deiken arasndaki ilikiyi analiz
etmekte kullanlan planlama ve ynetim aracdr.
Matris diyagramlarn oluturmak iin ncelikle sebepsonu analizi gibi deikenler aras ilikileri analiz ederek
balamak gereklidir.
Matris diyagramnn gerek duyduu detayl bilgiler afinite
ve aa diyagramndan elde edilebilir.
L, X, T, Y ve at biimli eitleri vardr.

YNETM ARACI -5-

MATRS VER ANALZ

Matris diyagram,
Elde edilen ok saydaki bilginin, daha detayl analiz
edilmesine,
Problemin zlmesi iin gerekli, ancak aka
grlmeyen yapsal ilikilerin akla kavuturulmasna,
Faktrler arasndaki ilikilerin saysal arlklar ile birlikte
grntlenmesine
olanak vermektedir.

YNETM ARACI -6-

SRE KARAR (OLASILIK) DYAGRAMI

Bu tekniin amac,
Oluma ans uygun bir sebebe bal olan tm problemleri
olumadan nce belirlemek,
nlenmesine ynelik tedbirlerin alnmasn veya sorun
yaratan olaylarn ortadan kaldrlmasn salamaktr.
Bu tekniin kullanm alan,
Tamamlanma zaman kritik olan,
Hata maliyeti fazla olan,
lk kez gerekletirilecek karmak grevlerde kullanlr.

YNETM ARACI -6-

SRE KARAR (OLASILIK) DYAGRAMI

Ayrca bir plan ya da projede neyin yanl gidebileceinin
belirlenmesine olanak verir, yani potansiyel "eer"
senaryolar oluturur.
UYGULAMA AAMALARI
Konu ile ilgili aa diyagramnn oluturulmas,
Aa diyagramnn en alt seviyesinden bir balk seilmesi,
Her balk iin "Hangi potansiyel problemler kabilir?
veya "Burada ne yanl gidebilir?" sorularna beyin frtnas
ile cevap aranmas... Bunlar gelitirmeye gerek duyulan
nlemler iin "eer"lerdir.

YNETM ARACI -6-

SRE KARAR (OLASILIK) DYAGRAMI

UYGULAMA AAMALARI
"Eer"lerin sralanmas, (Btn balklar iin)
Uygun nlemlerin uygun "eer"lerle eletirilmesi,
Her bir nlemin olabilirlii (X=Uygun Olmayan,
O= Uygun) sembolle belirtilmesi.

YNETM ARACI -6-

SRE KARAR (OLASILIK) DYAGRAMI

Bir depoda girdi-kt ilemlerinin
bilgisayar kontrollu hale getirilmesi
Program seimi
Programn
kurulmas
Bilgisayar program
almyorsa

El
kitabn
oku

Tedarik
iyi ara

Bilgisayar seimi
Donanmn kurulmas
Donanm almyorsa Yanl donanm almsa

El
kitabn
oku

Tedarik
iyi ara

Tedarik
iyi ara

Baka bir
donanm sip.
et

YNETM ARACI -7-

OK (Aktivite A) DYAGRAMI
Bir konu ile ilgili projeleri yrtebilmek ve
gelitirebilmek iin zaman sral planlarn oluturulmasnda
kullanlr. Ayrca her bir grevin ve grevlerin oluturduu
planan ihtiya duyduu sreyi belirlemeye yardm eder.
Bu diyagram yardm ile uygulamalarla grevler
arasndaki ilikiler, ayrntlandrlarak ve ilerlemeler
llerek karlatrmal bir referans haline dntrlebilir.
Bu teknik matris diyagramndan tretilmitir.

Dier
Teknikler

KUVVET ALAN ANALZ

Bir amaca doru ilerleme veya iyiletirme iin iki
yol izlenebilir:
1. Performans artrc kuvvetleri glendirmek.
2. Performans ktye iten kuvvetleri zayflatmak
veya ortadan kaldrmak.
Kuvvet alan analizi bu kuvvetlerin iki trn de
belirlemeye dayanr.

KUVVET ALAN ANALZ

Kullanm Amalar
yiletirme frsatlarn belirlemek.
Dzeltildiinde bir problemin zmne olumlu katks
olabilecek temel sebepleri belirlemek.
Yeni bir program veya nerilen bir iyiletirmenin,
gerekten, arzu edilen yararlar salama olasln
deerlendirmek.
Engelleyici kuvvetleri yok etmek ve itici kuvvetleri
desteklemek iin gereki bir uygulama plan
oluturmak.

KUVVET ALAN ANALZ

Uygulama Aamalar
1. Planlanan iyiletirme ak bir ekilde tanmlanr ve
bu bir hedef cmlesi eklinde yazlr.
2. Byk bir kadn stne, hedefe ilikin performans
dzeyini temsil eden dz bir izgi izilir:
%0

%100

3. Mevcut performans dzeyi, kadn ortasna izilen

dikey bir izgi ile temsil edilir
%0

%100

KUVVET ALAN ANALZ

Uygulama Aamalar
4. nceden bir analiz yapmadan, performans etkileyen ilk
olarak itici kuvvetler ve sonra da engelleyici kuvvetler
beyin frtnas yoluyla belirlenir.
%0%100
itici kuvvetler

engelleyici kuvvetler

5. Listeler, sadece, amaca ulamada en fazla potansiyeli olan

kuvvetleri gstermek zere ksaltlr. Grup yelerinin
gerekten glendirebileceklerini dnd veya drt
itici kuvvet belirlenir. Ayn ekilde, gerekten
zayflatlabilecei dnlen veya drt engelleyici
kuvvet belirlenir.

rnek: renci Kalitesinin yiletirilmesi ile lgili Kuvvet Alan Analizi

imdiki Dzey
%0
tici kuvvetler

%100 Etkinlik
Engelleyici kuvvetler

Altn kural/prensip sahibi olmak

Amalarn deimesi

stek ve heyecan
Yeni bilgiler
Kiisel gelime istei

Kanunlarn yetersizlii

Daha iyi retmeye merak

rencilere yardm etme ak
Eitim mesleine sayg duymak
Toplumu memnun etme arzusu
yi eitimin gelecekteki baarnn
anahtar olduuna inanmak

Ksa sreli ilikiler

Srekli deiim; iyilemeden
dari yetkiler
Korku
Blmler aras engeller
Sloganlar, kkrtmalar
Eitim frsatlarnn eksiklii
Liderlerin baka liderlere izin
vermemesi
Herkesin elinden gelenin en
iyisini yapmamas

YOKLAMA KAITLARI
(CHECK SHEETS)
Veri kaydetmeyi kolaylatran bir diyagram veya tablodur.
Bir gzlemi, eylemi veya gereklemeyi yanstmak iin bir
veya / iareti koymak yeterlidir.

retmenler Toplants Kontrol listesi

Maddeler
A.Bye basal
Yeni disiplin ynetmelii

Evet

Hayr

YOKLAMA KAITLARI
Kullanm amalar:
Performans, tartmay glendirmek.
Temel nedenleri aratrmak.
Bir zmn veya iyiletirmenin sonularn
lmek.
Performans izlemek.
(nceki problemlerin tekrar ortaya kp
kmadn yoklamak.)

GZFE ANALZ (Swot)

GZFE Analizi, bir konu hakknda, sahip olunan
gleri, zayflklar, frsatlar ve engelleri
kapsamaktadr.

Olumlu
Gler

sel

Frsatlar

Zayflklar Engeller

Olumsuz

Dsal

GZFE ANALZ (Swot)

Kutularn ierisine gler, frsatlar, zayflklar
ve engeller yazlarak bir durum hakknda kolayca
analiz yaplabilir.
Tablonun sol taraf, bilgi toplarken gl ve
zayf olunan ynleri, sa taraf ise bilgi
toplandktan sonraki durumu ifade etmektedir..

Su Kirlilii
Gler
Gruptaki arkadalar bilgi
toplamaya istekli
Randevu alnd.
Bilgisayar kullanabiliyoruz
Kaynak yeterli

Frsatlar
Su kirlilii hakknda bilgi
edineceiz
blm yapma ve grevi
tamamlama mutluluuna
ereceiz.
Baarl bir sunum olacak

Zayflklar
Okul bilgi toplama
kaynaklarndan uzakta.
Bilgi toplayacaklar belli deil:
Bilgi hakknda belirsizlik var

Engeller
Bilgilere ulaamazsak sunum
eksik olur.
Motivasyon der.
Baarszlk duygusu yaarm

NOMNAL GRUP TEKN

Bu teknik, fazla iletiim olmayan takmlar iin
greceli olarak daha geerli bir yntemdir.
zlenmesi Gereken Admlar:
1. Beyin frtnasnda olduu gibi takm yeleri
fikirlerini maddeler halinde yazar ve btn
maddeler bir araya getirilerek bir liste oluturulur.
2. Eer listede 50den fazla madde varsa, oklu
oylama teknii ile bu say mmkn olduunca
azaltlr.

NOMNAL GRUP TEKN

3. Her yeye belli sayda kk kartlar datlr. Eer
madde says 20 ya da daha az ise 4er kart, 20 ile
35 aras ise 6, 35 ile 50 aras ise 8er kart datlr.
4. yeler listeden en nemli bulduklar maddeleri
birer tane olmak zere, kart zerinde iaretler ve
listeden ellerindeki kart says kadar madde
semek durumundadr.

NOMNAL GRUP TEKN

5. En nemli bulduklar maddeye en yksek puan
vermek kaydyla, bu maddeleri puanlandrrlar.
Puanlama kart says zerinden yaplr. (Kart says
4 ise, en nemli maddeye 4 puan, dierlerine
srasyla 3, 2 ve 1 puan verilir.)
6. Puanlamalar yapldktan sonra bu kartlar toplanr ve
verilen puanlarn istatistii karlr. En yksek
puan alan madde, takmn seimi olarak duyurulur.
7. Gerekirse maddeler puanlarna gre bir Pareto
emasnda gsterilip yelere deerlendirmeleri iin
datlr.

DELPH TEKN (Delfi)

Birbirini tanmayan kiilerden bir sorun hakknda
gr ya da zm nerilerinin toplanmasnda
kullanlan tekniktir.

Aamalar
Ara hazrlama
Bireyleri saptama
Yantlama
Dnt toplama
kinci arac hazrlama
Deerlendirme
Bireylere bilgi verme

Delphi Teknii;
rgtn evre ile sorunlarn zmede
rgtn toplumdaki konumunu anlamada
Toplumun rgte bakn deerlendirmede
KULLANILABLR.

PUK YNETM
VE ARALARI
Ak emalar,

Beyin frtnas,
Mlakat

BALA

Yoklama katlar,
Histogramlar,
Anketler

Karar matrisi,
Pareto emalar,
oklu oylama
4.iyile

Beyin frtnas,
Yaknlk
diyagramlar, Sebepsonu diyagram, Aa
diyagram, liki
diyagram, Kuvvet alan
analizi

tir
frsatl me
a
3. l ve zeri r
nd
zmle odak e
la 5. Temeldeki
2. Mevcut
nedenleri
sreci
belirle
tanmla

1.ktlar,
mterileri
ve
beklentileri
belirle

PLANLA

6. zmleri
yarat ve en
iyilerini se

Beyin frtnas,
Karar matrisi,
Aa
diyagram

7. Deneme Beyin frtnas,

NLEM
Yoklama katlar,
Kuvvet alan
uygulamasn
AL
Anketler,
planla analizi,
8
KONTROL
i
Histogramlar,
.D
Eylem planlar,
i
l
g
e
k
ET
er ne
Kontrol emalar
Aa
i ze
e m
i
i

e
k
le yi
diyagram,
9. S
De ar d t
.
t
o
ir
de nu
. Ak emalar
11 and e
l
erl
a
t
s
end r
Yoklama katlar,
Kuvvet alan
ir
analizi,
Histogramlar
Beyin frtna
s,
Eylem planla
Pareto emalar,
r,
r,
Aa diyagr
Yoklama katla
am, Ak Kuvvet alan analizi
gramlar,
emalar
Anketler, Histo
12. Takip et
ve getirileri
srekli kl

10
son . n
u eml
lar
i

bel
irle

UYGULA

TEKNN ZELLKLER
EKP BAZLI

PROJE BAZLI
KATILIMCI
SRELERE YNELK
ETKN PLANLAMA

TEKN UYGULAMA AAMALARI

lgili ve bilgililerin katlm
Szel verilerin retimi ve kullanm
Konularn etkin irdelenmesi
Takm almas
Etkin iletiim
Sinerjik dnme
Hzl ve verimli alma

zmler (planlar) retilmesi

KATILIMCILARIN ROL
Teknikler

Klavuzlar

Katlanlar

Birikimlerini paylama
alma yntemine adapte
olmalar
Katlm destekleme
Aktif katlm

alma
Sreci

Fikir retme
Klavuzlara destek olma

Teknikler

Klavuzlar

Katlanlar

KARTLAR LE FKR
RETM
Bir fikir iin bir kart (post-it)
Her kart tek bana anlaml
olmal
Her kartta 5 ila 8 kelime olmal
Fikirler okunakl yazlmal

alma
Sreci

Kartnz alma dnda birisi

okuduunda anlayabilmeli

YNETM ve PLANLAMA TEKN

UYGULAMA BASAMAKLARI

3 AAMA - 14 ADIM
1. AAMA: Durum analizi ve problem tanmlama

2. AAMA: zm gelitirme

YNETM ve PLANLAMA TEKN

UYGULAMA BASAMAKLARI
1- yi bir soru ...
2- Kartlar (Post-it) ile fikir retimi
3- Hzl ve iyi fikir retimi ...
4- Benzer kartlarn gruplanmas
5- Fikirlerin sentezlenmesi ...
6- Fikirlerin organizasyonu ...
7- Sonularn paylam

Y BR FKR NASIL RETLR ?

Hazrlk aamas
Tahtaya yakn oturun
Vcudunuz tahtaya dnk olsun
Sol elde Post-it, sa elde markr(kalem)
Dikkatinizi soruya konsantre edin
Doru bir soru iyi bir k yoludur
Soru cmleleri grubun pusulasdr
Hzl ve etkin aln
Yaratc, yeniliki dnn
Ar hzl almak yzeysellii getirir
Ar yava alma gereksiz detaya neden olur
fade kalitesi, dnce berrakl yaratr
Fikirleri retir retmez kartlara yazn

Y BR FKR NASIL RETLR ?

Birikiminizi en zl ekilde katn
Kolay anlalr, zl cmleler yazn
Mmkn olduunca ok fikir retin
yi ifade edilmemi kartlar nemlileri gizler
yi bir ekip olun, sinerjik aln
Anlatmaktan ok, anlamaya aln
Fikri retirken paslan
Fikirleri eletirmek yerine gelitirin
Hemen eletirmeyin, zamana brakn
Tartmayn, ac sorularla anlamaya aln
% 80 uzlama yeterlidir !
Gereksiz yere vakit kaybetmeyin
Ar tartma yaratcl engeller

TEKNK NASIL
UYGULANIR ?
1. AAMA
Durum Analizi
ve
Problem
Tanmlama

1- TANIM YAPILMASI
yi bir tanm iin iyi bir soru gerekir.
Doru soru doru cevap almay
kolaylatrr.
Tanmn yaplmas
Kartlarla tanm iin fikir retilmesi
Operasyonel tanmn yaplmas
Yaplan yeni tanmn aslmas

2- TANIM LGL FKR RETM

Tanmla ilgili soru sorularak kartlarla
katlmclarn fikir retmeleri salanr.

Tanmda belirlenen hedefe ulamak

iin neler yapmamz lazm ?

Hangi hususlara dikkat etmemiz

lazm ?

3- YAKINLIK DYAGRAMI
Tanmdan hareketle retilen
fikirlerin katlmclar tarafndan
okunmas

Anlam olarak benzer ifade

tayan kartlarn gruplanmas

Fikir gruplarnn yan yana

sralanmas

4- BALIK RETME
Her grup iin anlamn tmn
ifade eden balk kartlar
oluturulmas

retilen balklarn ifade

kalitesinin gzden geirilmesi
ve gerekli dzeltmenin
yaplmas

5- FKRLERN SENTEZLENMES

Gruplandrlan ve balklar
belirlenen fikirler,
nem ve uygulanabilirlik
kriterlerine gre katlmclar
tarafndan oylanr.

Oylama sonucu sralan gruplar

balklaryla aslr.

6- LKLER DYAGRAMI
Says belirlenen fikir gruplarnn
balklaryla ilikiler diyagram
oluturulur.

Ne neyin nedenidir ? sorusuyla

balklarn birbiriyle ilikileri
sorgulanr.

Katlmclarn oylaryla belirlenen

ilikiler okla gsterilir.

7- DYAGRAMI DEERLENDRME

likiler diyagramnda balklarn

birbiriyle ilikileri oklarn ynyle
deerlendirilir.

Gelen ve kan oklarn saylar her

baln yanna yazlr.

En ok etkiyen balk amatr.

Amaca gtrecek dier kriterler ele
alnarak belirlenir.

2. AAMA
zm
Gelitirme

8- NERLER
Amaca gtrecek olarak belirlenen
kriterlere kartlarla (post-it) neri
fikirleri retilir.

retilen fikirler sesli okunarak

tahtaya yaptrlr.

9- NERLER AYRITIRMA
Katlmclarn kartlarla ifade
ettikleri neriler topluca incelenir.

neriler kendi ierisinde

kuvvetli/nemli ve zayf/nemsiz
olarak ikiye ayrlr.

10- ENGELLER
Kuvvetli/nemli olarak belirlenen
neriler katlmclar tarafndan
deerlendirilir.

Bu nerileri neler engelleyebilir?

sorusu sorularak kartlarla(post-it)
fikir retilir.

11- ENGELLER AYRITIRMA

Katlmclarn kartlarla ifade
ettikleri engeller topluca incelenir.

Engeller kendi ierisinde

kuvvetli/nemli ve zayf/nemsiz
olarak ikiye ayrlr.

12- NLEMLER
Kuvvetli/nemli engeller katlmclar
tarafndan deerlendirilir.

Bu engellere nasl nlemler alnabilir?

sorusu sorularak kartlarla(post-it)
fikir retilir.

13 -UYGULAMA PLANI
Kuvvetli/nemli olarak belirlenen
neriler alnr.

Bu neriler nceliklerine gre

sralanr ve bir zaman dilimi iinde
uygulama planna yerletirilir.

14-FKRLERN ORGANZASYONU

Uygulama Planna yerletirilen

nerilerin zerine engeller eklenir.
Engellerin zerine ise nlemler de
yerletirilerek uygulama plan
tamamlanr.

UYGULAMA PLANI EMASI

Post-it

nlemler

Post-it

Post-it Post-it

Post-it

Post-it

Post-it

Engeller

Post-it
Post-it

Post-it

Post-it Post-it Post-it

Post-it

Post-it Post-it
Post-it

Post-it

Post-it Post-it Post-it

neriler

Post-it Post-it Post-it Post-it

Post-it Post-it
Post-it

Uygulanabilir ncelik +Zaman