PLANI TEMATIK

Lnda msimore: Shkenca Natyrore

Klasa: gjasht VI
Koha e realizimit: Shtator-tetor

Arsimtari i lnds: Vaide Sheji

TEMA 1:
NDRYSHIMET E KTHYESHME DHE T PAKTHYESHME (10 OR)
Nr
rendo
r

Njsia msimore

TIK
EKO

Koha e
realizimit

Njohja me ndryshimet e kthyeshme dhe t pakthyeshme

Java I

Ndarja e materieve t forta

shtator

Ndarja e materieve t forta prej lngjeve

Java II

Tretsirat dhe przierjet

Prsritje pr ndarje

Djegia

Shkrimi i padukshm

Java IV

Gatimi

shtator

Dallimet n mes t ushqimeve t paprpunuara dhe t

gatuara
Prsritje pr ndryshimet e kthyeshme dhe t
pakthyeshme

Java I
tetor

9
10

TIK

Java III
TIK

Eko-standardi II :Kursimi i ujit

Pika e aksionit 4

shtator

EKO

shtator

Qllimet e t
Aktivitetet
Resurse
msuarit
Ora 1: Njohja me ndryshimet e kthyeshme dhe t pakthyeshme

Terme
t reja

Bn dallimin ndrmjet
ndryshimeve t
kthyeshme dhe t
pakthyeshme

Avullim
Kondenzim
Ngrirje
Ngrohet
Digjet
Tretet
Przierje
Kthyeshme
Pakthyeshm
e

-I kujtoj nxnsve nga diturit e mparshme duke

ndrlidhur at q kan msuar deri tani pr
ndryshimin e materjeve,ndryshimin e gjendjes
aggregate
-Paraqes vizatime dhe fotografi mbi materiet q
ndryshohen
-Demostroj materje e cila ndryshon
Kerkoj nga nxenesit t dallojn far ndodh n
secilin nga vizatimet si dhe t shpjegoj a bhet fjal
pr ndonj ndryshim t kthyeshm ose t
pakthyeshm .
-Ndajn ide dhe diskutojm mbi ta.

-Shembuj mbi ndryshimet

e kthyeshme dhe t
pakthyeshme
- Avullimi i ujit t liqenit
nga Dielli
-Avullimi i ujit nga
ajniku
-Qiriu q tretet
-Sheqeri n gotn me aj
-Zjarri n kamp
-Rend okollate n diell
-Fusha e rrshqitjes
-Automobili i mbuluar
me brym
- Vza frgohet n tav
Buka e pjekur n toster
-fmija n det e sit rrn
npr gishta dhe mbesin
n dor guacat.

Ora 2: Ndarja e materieve t forta

-Bn dallimin ndrmjet
ndryshimeve t
kthyeshme dhe t
pakthyeshme

-U jap nxnsve przierje nga materiet e ngurta

dhe krkoj nga tat ndajn materiet njra nga
tjetra
Shembull: przierje oriz mjell,gur dhe rr

-Hulumton si mund t
przihen materiet e
ngurta dhe si atom und
t ndahen prsri

-Nxnsit t ndar n grupe mundohen t ndajn

materjet e ngurta

-Zgjedh mjetet q do t
prdor

- Nxnsit mundohen t bjn ndrlidhje dhe

korelacion me at q kan msuar deri tani,
-Cilat metoda shrbejn pr ndarjen e przierjeve
t caktuara
-krkoj nga nxnsit t japin ide ciln metod do te
prdorin gjat ndarjes s przierjeve
-Diskutoj me nxnsit si kta prose mund t na
ndihmojn n jetn e prditshme
-Prfundojm: se disa materie t prziera mund t
ndahen dhe ky process sht i kthyeshm

-Przierje nga materiet r

ngurta duke prfshir dist
tretshme (sheqeri,kripa)
dhe disa t pa tretshme
(oriz,rr,guraleca)
Mjete pr largimin e
materjeve t ngurta si
sita,luga,piruni

Materie
ngurt
Sit
Ndarje
Vzhgon
Hulumton

Ora 3: Ndarja e materieve t forta prej lngjeve

-Bn dallimin ndrmjet
ndryshimeve t
kthyeshme dhe t
pakthyeshme
-Hulumton
prshkruan,vzhgon dhe
fillon t shpjegoj
ndryshimet t cilat
ndodhin te disa materie
t ngurt hidhen n uj.
Hulumton se disa
materje nuk treten n
uj dhe nuk reagojn
kur vendosen n uj,
dhe mund t ndahen nga
uji me an t filtimit
metod e ngjajshme si
prdorimi i sits

-I kujtojm przierjet t cilat e kishim vshtir ti

ndajm gjat ors s kaluar si p.sh rra dhe kripa
-Krkoj nga nxnsit t japin id si mund ti ndajm
kto dy substanca

Rr
Krip
Uj
Sit
Mjete pr filtrim:
Hinka,letr filtruese,

-far do t ndodh nse n przierje shtojm dhe

ujin ?

Materie e
ngurt
Uj
Sit
Ndarje

-Si do ta ndajm materien e ngurt nga ajo e lngt

p.sh rra nga uji I kripur

Avullim

-Shtojm termin filtrim dhe demostroj si prdoret

letra filtruese q t filtrojm rrn nga uji

Filtrim
Kthyeshm

-N ifte nxnsit e prsrisin kt process,vet dhe

duhet t vzhgojn dhe t prshkruajn far ndodh
me ujin n przierjen rr krip.

Parashikon
Mjete pr
pun

-Parashtroj pyetje nse rra dhe uji jan ndar

plotsish dhe cili sht procesi i rradhs i cili duhet
t kryhet.

Hulumton

-Nxnsit prgatisin vizatim duke paraqitur rrn

dhe kripen n form t rrathve por me madhsi t
ndryshme,ata mund ta prdorin vizatimin dhe t
shpjegojn far ndodhe gjat filtrimit.

Vzhgon
Krahason

-Mundohen t bjm ndarjen e materieve tjera nga

uji si p.sh rrush i that ose oriz nga uji
-Diskutojm si mund ti prdorimn kto procese n
jetn e prditshme
-Aktivitet shtes:Nxnsit mund t hulumtojn a
ndodh e njejta gj me lngjet tjera shembull vaji.

Vaj
Rrush t that
Oriz
Vaj bimor
Vaj ulliri

-Prfundojm: s materiet m t mdha ndonjher

mund t ndahen nga przierja me metoden e
filtrimit

Ora 4: Tretsirat dhe przierjet TIK

-Bn dallimin ndrmjet
ndryshimeve t
kthyeshme dhe t
pakthyeshme
-Hulumton si disa
materie t ngurta treten
n uj dhe formojn
tretsira dhe materia e

-Tregoj si tretet nj substanc e ngurt(sheqeri) n

lngje t ngrohta(uj i ngroht).Pyes nxnsit a sht
ende i pranishm sheqeri.Nxnsit edhe pse me an
t shijes mund t dallojn pranin e sheqerit n
tretje ,ua rikujtoj se tretjet dhe przierjeet q
prgatiten n orn e shkencave natyrore nuk duet t
provohen.
-Jap nxnsve materie te ndryshme t ngurta dhe

Sheqer, detergjent, miell,

uj

Materie e
ngurt
Tretje,
Tretsir,
Trets
I tretshm
I
patretshm

ngurt nuk mund t

shihet por q gjendet n
przierje
Zgjedh fakte q t
vrtetoj pyetjen q
parashtrohet.
Diskuton mbi idet

krkoj nga ta ti prziejn me ujin.

-Vzhgojn mbajn shnime.A mundet ta shohin
materien e ngurt? A sht e pranishme,si mund t
vrtetohet ?
-Kujtojm me nxnsit nocionin tretje.A sht e
mundur t kthehet prsri material e ngurt e
tretur.Mundoheni ta ktheni at-diskutoni si mund ta
ktheni,si quhet ky process?

Avullim
I
kthyeshm

Prezentim n internet

-Kthehemi te przierja krip rr.Krkoj nga

nxnsit t mendojn metod q vrteton se kjo
przierje paraqet ndryshim t kthyeshm.si do ta
ndajme rrn nga kripa?
-Nxnsit mund ta kryejn eksperimentin q e
planifikojn
-Prdorim resurse online q nxnesit ta vrtetojn
iden e dhn
-Aktivitet shtes: masim sa krip do t na duhet q
t krijohet nj tretje e ngopur( ather kur krypa
nuk tretet m n uj por fundoset n fund t ens)
-A paraqet ndryshim temperature e ujit
-Prfundojm: se disa materie t ngurta treten n
uj dhe sht e mundur q ky process t kthehet
Tretja sht ndryshim i kthyeshm

Ora 5: Prsritje pr ndarjet

Or pr vrtetimin e njohurive mbi ndarjen e
materieve nga przieriet

Ora 6: Djegia TIK

- Bn dallimin ndrmjet
ndryshimeve t
kthyeshme dhe t
pakthyeshme
-Vzhgon dhe prdor mi
mjetet e puns.

Arsimtari demostron si ndryshon material kur

digjet.Ndezim nj shkrepse,ndezim nj cop
letr,ndezim nj qiri
-Diskutojm far ndodh n seciln prej rasteve.
Vzhgojm nse ka ndryshim t
temperaturs,ngjyrs a lirohet tym.

Mbajm aparat pr
shuarjen e zjarrit
Shkrepse
Letr
Qiri

Diegie
Flak
Tym
I
pakthyesh
m

-Kto procese jan t kthyeshme ?

Vzhgojm dhe sqarojm far ndodh me gjatsin
e qiriut mbas 1minute,5 minuta
Pse ndryshon me kalimin e kohs?

Krkojm n internet
shenjat q
paralajmrojn rrezik
nga zjarri-diegia TIK

Nxnsit prgatisin poster mbi rrezikun e zjarrit n

shtpi dhe shkoll
Prfundim:Diegia sht process i pakthyeshm q
mund t jet i rrezikshm

Ora 7: Shkrimi i padukshm

- Bn dallimin ndrmjet
ndryshimeve t

Marim gjysm limoni e shtrydhim dhe lngun e

prziejm me uj.Me ndihmn e pastrueses s

Limon
Uj

Acid/acid

kthyeshme dhe t
pakthyeshme

vshit,brush pr ngjyrosje ose pupl,shkruajm nj

mesazh secret n nj letr dhe e lm t thahet.

-Vzhgon dhe prdor mi

mjetet e puns.

-Pasi t thahet e mbajm letrn afr drits q t

nxehet pak dhe mesazh do t jet i lexueshm.Kjo
na tregon se sht kryer nj raksion kimik
Por a sht process i kthyeshm ose i pakthyeshm.

-Bn krahasime

-T njjtin hulumtim e prsrisim port ash e

prziejm sodn bikarbone me uj dhe shkruajm nj
mesazh tjetr dhe e lm t thahet, pastaj e lyejm
me ver q ta lexojm mesazhin.Edhe ktu zhvillohet
nj raksion kimik.
Nxnsit i prdorin njohurit nga aktivitetet e
mparshme dhe sqarojn si sht zbuluar mesazhi i
shkruajtur n letr
A sht e njjt shkrimi me sok limoni dhe me sod
bikarbone?

Pastruese
veshsh/pupl/brus
h pr ngjyrosje

itet

Llamb elektrike

Sod bikarbone
Uj
Koncetrat nga lngu
i rushit (ver)

Temperat
ure/alkali
n/indikat
or alkalin

-Prfundim:Materia mund t ndryshoj me shtimin

e kimikateve tjera ose nga nxehtsia dhe kta
reaksione jan t pakthyeshme

Ora 8: Gatimi
- Bn dallimin ndrmjet
ndryshimeve t
kthyeshme dhe t
pakthyeshme

-Pyes nxnsit cilat ndryshime ndodhin

gjat gatimit t ushqimit.

-Diskuton si mund
ti qartsoj idet n
form q t mund
ti vrtetoj

-Hulumtojm si ushqimet e ndryshme

ndryshojn kur gatuhen zihen dhe
vrtetojm a sht process I kthyeshm
ose i pa kthyeshm.Mund t prdorim
makarone, vez,patate,tort
,karrota,buk e pjekur,oriz etj

-Paramendon duke
prdorur diturit e
fituara dhe
njohurit
-Vzhgon dhe prdor mi
mjetet e puns.
-Bn krahasime

makarone,vez,pat
ate,tort,karrota,bu
k e pjekur,oriz etj

Nxehtsi
Temperatur

Ngrohet
Gatuhet
ndryshohet

-zhvillojm eksperimentin (detyr

shtpie)duke mbajtu shnim para dhe
pas gatimit,pr pamjen fizike,gjendjen
aggregate,ngjyrn,masn,madhsin,for
mn
-Detyr shtpie: zgjedhim nj ushqim q
nuk e kemi prdorur ne shkoll
Prfundim:procesi i gatimit bn
ndryshim te ushqimi dhe zkonisht sht i
pakthyeshm

Ora 9: Dallimet n mes t ushqimeve t paprpunuara dhe t gatuara

Bn dallimin ndrmjet
ndryshimeve t

Hulumton

kthyeshme dhe t
pakthyeshme

Nxnsit sjellin ushqim t pa gatuar dhe t

gatuar(ose fotografi)

-Diskuton si mund ti
qartsoj idet n form
q t mund ti vrtetoj

Pyes nxnsit far kan vrejtur para gatimit t

ushqimitdhe si e kan prgatitur ushqiminzier,piekur

-Paramendon duke
prdorur diturit e
fituara dhe njohurit

A sht ndonjri nga kto proceset i kthyeshm?

-Vzhgon dhe prdor mi

mjetet e puns.
-Bn krahasime

Vzhgon
Evidenton
Hamer

Bjm nj tabel t prbashkt mbi ushqimin e

gatuar dhe t pa gatuar
Secili nxns n tabel me fletore evidenton t
dhnat
Prfundim:procesi i gatimit bn ndryshim te
ushqimi dhe zakonisht sht i pakthyeshm

Ora 10: Prsritje pr ndryshimet e kthyeshme dhe t pakthyeshme

Eko-standardi II :Kursimi i ujit
Pika e aksionit 4
Sistematizim dhe vrtetim I diturive mbi t gjith
temn

- Riparimi

i ezmeve q rrjedhin