GEOMETR 4

NTE II
GEOMETRK YERLER

1. GEOMETRK YERLER
2. GEOMETRK YER TEOREMLER
3. GEOMETRNN TEMEL ZMLER
4. GEN ZMLER

GEOMETR 4

BU BLMN AMALARI

Bu blm altnzda;
* Geometrik yerin ne olduunu kavrayacak,
* Geometrinin temel izimlerini yapabilecek,
* gen izimlerin nasl yaplacan reneceksiniz.

NASIL ALIMALIYIZ ?

Deerli renciler,
Bu blm almadan nce Geometri kitabnzdan;
* gende a ve kenar ilikileri
* genin dier zelliklerini tekrarlaynz.
* Verilen tanmlar iyi anlaynz.
* Verilen teoremleri rendikten sonra kendinize gre bir ispat yolu bulmaya
alnz.
* Verilen teoremlerin gncel hayattaki uygulamalarn bulmaya alnz.

62

GEOMETR 4

1. GEOMETRKYERLER
Yandaki ekil bir yoldaki trafik
iaretlerini gstermektedir. Kesikli
izgilerin ortak yan, yolun iki kenarna
da eit uzaklkta olmasdr.

Her gn bindiimiz, belki fazla dikkat etmediimiz bir otomobil tekerleini

dnelim. Tekerlein evresi, merkezinden eit uzaklktadr.
evremizdeki eyaya, ekillere dikkatle bakacak olursak, ekillere ait bir
ortak yan bulabiliriz. Bu ortak yana geometrik yer diyoruz. Geometrikyer gnlk
hayatta uygulamas en fazla olan konulardan biridir. imdi geometrikyeri tanmlayalm.

Verilen bir koulu salayan btn noktalarn kmesine bu noktalarn

geometrik yeri denir.
a) Bir koulu salayan btn noktalar geometrikyere aittir.
b) Geometrikyere ait olan btn noktalar verilen koulu salar.
rnek : Bir yol boyunca hareket eden bir tekerlein merkezinin geometrik yeri
nedir?

zm : ekilde olduu gibi birka ember izip merkezlerini bir doru ile
birletirelim. Dikkat ederseniz, izdiimiz doru yere paralel bir dorudur.

63

GEOMETR 4

2. GEOMETRK YER TEOREMLER

Teorem : Dzlemde sabit bir M noktasndan r birim uzaklkta bulunan btn
noktalarn geometrikyeri M merkezli r yarapl emberdir.

emberin zerindeki A, B, E noktalar

geometrik yere aittir. C ve D noktalar
geometrik yere ait deildir.

Teorem : Dzlemde verilen bir dorudan eit uzaklkta bulunan noktalarn

geometrik yeri, bu dorunun farkl tarafnda bulunan birbirine paralel olan iki
dorudur.

A ve N noktalar istenen koulu

salayan noktalardr. |AH| = |MN| dr.
Oysa B ve C noktalar istenen koulu
salamaz.

Teorem : Verilen iki paralel dorudan eit uzaklkta bulunan noktalarn geometrik
yeri, dorularn arasnda ve dorulara paralel olan bir dorudur.

64

GEOMETR 4

Teorem : Bir ann kollarna eit uzaklkta bulunan noktalarn geometrikyeri bu

ann aortaydr.

C noktas A ve B noktalarndan
eit uzaklktadr. OC dorusu zerinde
alacamz her nokta, AOB asnn
kollarna eit uzaklkta olacaktr.
Yandaki ekli inceleyiniz.

Teorem : Hipotens uzunluu sabit olan bir dik genin, dik asna ait kelerinin
geometrikyeri, bu dik genin hipotensn ap kabul eden bir emberdir.

ekli inceleyiniz.
ACB ve AC'B alarnn ap gren
evre alar olduunu grnz.

Teorem : Dzlemde bir doru parasnn u noktalarndan eit uzaklkta bulunan

noktalarn geometrikyeri bu doru parasnn orta dikmesidir.

C, D ve E noktalar A ve
B noktalarndan eit uzaklktadr.
(ikizkenar gende tabana ait
ykseklik hem kenarortay, hem
de aortaydr.) F noktas verilen
koulu salamaz.

65

GEOMETR 4

Sonular
1. Dzlemde kesien iki doruya,
eit uzaklkta bulunan noktalarn
geometrikyeri bu iki dorunun
oluturduu alarn aortaylardr.

2. Dzlemde kesien iki doruya

teet olan emberlerin merkezlerinin
geometrikyeri bu dorularn
oluturduu alarn aortaylardr.

3. Dzlemde verilen bir doruya

teet, yaraplar eit emberlerin
merkezlerinin geometrikyeri,
verilen doruya yarap kadar
uzaklkta izilen bir ift dorudur.

4. Dzlemde paralel iki doruya

teet olan emberlerin merkezlerinin
geometrikyeri, bu dorulara eit
uzaklkta bulunan bir paralel dorudur.

66

GEOMETR 4

5. Dzlemde bir doruya zerindeki

bir noktada teet olan emberlerin
merkezlerinin geometrikyeri, bu
noktadan doruya izilen bir dik
dorudur.

rnek : Uzunluu 6 cm olan AB doru parasn 50 altnda gren noktalarn

geometrik yerini bulunuz.
zm : [AB] doru paras ile
50 a yapan [AT nn izelim.
AB doru parasnn orta dikmesi
[AT nna A noktasnda dik olan
dorunun kesitii M noktas
merkez olmak zere |MA| yarapl
bir ember izelim. emberin ANB
yay zerindeki her nokta A ve B ile
birletirilirse oluan ember alarn
lleri eit ve 50 dir. (nk bu alarn
hepsi ADB yayn grr. Bu yayn
ls 2.50 = 100 dr.)
m(ACB) = m(BAT) = 1/2 m(ADB) = 50

M noktasnn [AB] doru parasna gre simetri M' noktas ikinci

geometrikyere ait yayn merkezidir. Geometrikyere A ve B noktalar dahil deildir.
rnek : Bir dzlemde kesien d ve m dorular ile d ve m dorularna ait olmayan
bir P noktas verilsin. P noktasna r birim uzakta, d ve m dorularna eit uzaklkta
bulunan ka nokta vardr?
zm : d ve m dorularna eit uzaklkta olan noktalarn geometrikyeri, bu
dorularn oluturduu alarn, aortaylar olan birbirine dik k ve t dorulardr.

67

GEOMETR 4

P noktasna r birim uzaklktaki

noktalarn geometrik yeri, P merkezli
r yarapl emberdir.emberle bir
dorunun en fazla iki kesim
noktas olacandan P merkezli r
yarapl emberi, k ve t dorular en
fazla drt noktada keser. yleyse
verilen zellikleri salayan drt
nokta vardr. A,B,C ve D noktalar,
istenen noktalardr.

GEN ZMLER
3. GEOMETRNN TEMEL ZMLER
Bir doru izmek iin cetvel kullanrz. Yarap bilinen bir emberi izmek
iin de bir pergele ihtiya duyarz. Gerekten cetvel iki noktas belli olan doruyu
izmeye yarar. Yine belli bir merkezden yarap kadar uzaklkta bulunan emberi
izmek iin pergel kullanrz. Bir doru parasna e bir doru paras izmek
istiyorsak yine pergelden faydalanrz.
Bir ekli izmek demek, ekle ait birka elemanlarnn yardm ile o ekli kt
zerine kondurmak demektir. imdi geometrinin baz temel izimlerini inceleyelim.
1. Bir AB doru parasnn orta noktasn bulma

verilen
izim
Pergel AB doru parasnn yar uzunluundan fazla alr. A ve B merkezli
yay izilir. Bu yaylar birbirlerini M ve N noktalarnda kesmi olsunlar. M ve N
noktalarn bir doru ile birletirelim. MN dorusunun AB doru parasn kestii
O noktas, istenen orta noktadr.

68

GEOMETR 4

2. Bir d dorusuna zerindeki bir noktadan dikme izme

verilen
izim
O noktasnn her iki tarafnda |OB| = |OC| olacak ekilde B ve C noktalar
iaretlenir.
B ve C merkezli ayn yarapl iki yay izilir. Bu yaylar A noktasnda kesimi
olsunlar. A ile O noktasn bir doru ile birletirelim. izdiimiz bu doru d
dorusuna diktir.
3. Bir d dorusuna, dndaki bir noktadan dikme izme

verilen

izim

d dorusunu A merkezli bir yay ile B ve D noktalarnda keselim. B ve D

merkezli ve ayn yarapl iki yay izelim. Bu yaylar C noktasnda kesimi olsunlar. A ile C noktasn birletirelim. AC dorusu d dorusuna dik olur.
4. Verilen bir KOL asnn aortayn izme

verilen

izim

69

GEOMETR 4

Pergelimizi O noktasna koyup, AB yayn izelim. A ve B merkezli, ayn

yarapl yaylar M noktasnda birbirini kesmi olsunlar. O ile M noktasn bir doru
ile birletirirsek, bu doru, KOL asnn aortay dorusu olur.
5. Verilen bir d dorusuna, dndaki bir noktadan paralel izme

verilen

izim

A merkezli yay ile d dorusunu B ve C noktalarnda keselim. ABC

ikizkenar geni meydana gelir. A asnn d aortay d dorusuna paralel olur.

4. GEN ZMLER
TEMEL ELEMANLARI VERLEN GENN ZM
1. ki kenarnn uzunluklar ve bu iki kenarn belirttii ann ls verilen
genin izimi (K.A.K izimi)
rnek
a = 5 cm, c = 3 cm ve m(B) = 60
olan ABC genini izelim :

verilenler

70

GEOMETR 4

izim

nce bir taslak izelim. Taslak gene bakarak;

1. a = 5 cm olacak biimde [BC] kenar izilir.
2. Bir kenar [BC] olacak ekilde m(B) = 60 olacak [BA izilir.
3. c = 3 cm olacak ekilde [BA] izilir.
4. A ile C birletirilerek gen tamamlanr.
2. Bir kenarnn uzunluu ve keleri, bu kenarn u noktalar olan iki asnn
lleri verilen genin izimi (A.K.A. izimi)
rnek
a = 5 cm, m(B) = 60 ve m(C) = 40
olan ABC genini izelim:
verilenler
izim

71

GEOMETR 4

1. a = 5 cm olacak ekilde [BC] izilir.

2. m (B) = 60 olacak ekilde B as ve m(C) = 40 olacak ekilde C as izilir.
3. izdiimiz alarn kollar A noktasnda kesimi olsunlar. A ile B ve C
noktalar birletirilerek ABC geni tamamlanr.
3. kenarnn uzunluu verilen genin izimi (K.K.K. izimi)
rnek
a = 5 cm, b = 3 cm ve
c = 4 cm olan ABC genini izelim :

verilenler
izim

1. a = 5 cm olacak ekilde [BC] izilir.

2. A noktas, B noktasndan c = 4 cm, C noktasndan b = 3 cm uzaklkta olduundan
(B,4) ember yay ve (C,3) ember yaylar izilir. Bu iki yay A noktasnda kesiir;
3. A noktas ile B ve C noktalar birletirilerek gen tamamlanr.

Bir gende iki kenarn uzunluklar toplam nc kenar uzunluundan byk, fark, nc kenar
uzunluundan daima kktr. Verilen deerler bu koulu salamaldr. Aksi hlde gen izilmez.

YARDIMCI ELEMANLARI VERLEN GENN ZM

genin kenarortay, aortay ve ykseklik gibi yardmc elemanlar vardr.
imdi bu yardmc elemanlarn bazlar ile bir genin nasl izildiini grelim.

72

GEOMETR 4

rnek
a = 5 cm, ha = 4 cm ve m(B) = 60
olan ABC genini izelim :
verilenler
izim

a = 5 cm olacak ekilde [BC] izilir. m(B) = 60 lik a izilir. A noktas BC

dorusuna ha = 4 cm uzaklkta KL dorusu zerindedir. (KL//BC) A noktas ile
C noktas birletirilerek gen tamamlanr.
rnek
a = 5 cm, ha = 2 cm ve Va = 3 cm olan ABC genini izelim :
izim
Taslak geni dikkatle inceleyelim.
A kesinin [BC] kenarna uzakl
2 cm, [BC] kenarnn D orta noktasna
uzakl 3 cm dir. Bu nedenle A kesi
BC dorusuna uzakl 2 cm olan
noktalarn geometrik yeri ile [BC] nin
orta noktasna 3 cm uzaklkta bulunan
noktalarn geometrik yerinin kesim
noktas olarak bulunur.

73

GEOMETR 4

1. a = 5 cm olmak zere [BC] izilir.

[BC] nin orta noktas D bulunur.
2. BC dorusuna 2 cm uzaklkta bulunan
noktalarn geometrikyeri olan dorulardan
biri olan d dorusu izilir.
3. Merkezi D, yarap Va = 3 cm olan
ember yay izilir. Bu ember yay ile
d dorusunun kesim noktalar A1 ve A2
noktalardr. A1 ve A2 noktalar B ve C
noktalar ile birletirilerek istenen A1BC
ve A2 BC genleri izilmi olur.
rnek :
m(A)= 70, m(C) = 30 ve b-c = 2 cm
olan ABC genini izelim.

izim

Taslak geni dikkatle inceleyelim :

|AK| = c ise |KC| = b - c = 2 cm olur.
ABK ikizkenar geninde m(A) = 70o
olduundan m(K1) = 55o olur.
Buna gre

m(K2) = 125o tir.

BKC geni A.K.A izimine gre izilir.

[BK] nn orta dikmesinin CK dorusu ile
kesim noktas A olur. A ile B noktas
birletirilerek gen tamamlanr.

74

GEOMETR 4

ZET

1. Verilen bir koulu salayan btn noktalarn kmesine bu noktalarn geometrik

yeri denir.

2. Dzlemde sabit bir M noktasndan r birim uzaklkta bulunan btn noktalarn

geometrik yeri M merkezli r yarapl emberdir.

3. Dzlemde verilen bir dorudan eit uzaklkta bulunan noktalarn geometrik yeri,
bu dorunun farkl tarafnda bulunan, birbirine paralel olan iki dorudur.

4. Verilen iki paralel dorudan eit uzaklkta bulunan noktalarn geometrik yeri,
dorularn arasnda ve dorulara paralel olan bir dorudur.

5. Bir ann kollarna eit uzaklkta bulunan noktalarn geometrik yeri bu ann
aortaydr.

6. Hipotens uzunluu sabit olan bir dik genin, dik asna ait kelerinin
geometrik yeri, bu dik genin hipotensn ap kabul eden bir emberdir.

7.

Dzlemde bir doru parasnn u noktalarndan eit uzaklkta bulunan

noktalarn geometrik yeri bu doru parasnn orta dikmesidir.

8. Bir gende iki kenarn uzunluklar toplam nc kenar uzunluundan byk,

fark, nc kenar uzunluundan daima kktr.

75

GEOMETR 4

TEST II
1. Kesien m ve n dorularnn belirttii dzlemde, m den 1 cm, nden 2 cm
uzakta en ok ka nokta vardr?
A) 1
C) 3

B) 2
D) 4

2. (O,r) emberine gre ayn kuvvette bulunan noktalarn geometrik yeri nedir?
A) emberin apdr
C) O merkezli bir emberdir

B) O dan geen bir dorudur

D) O merkezli embere dtan teet bir emberdir.

3. (O,4) emberini 60 lik a altnda gren P noktasnn geometrik yeri nedir?

A) Merkezi O, yarap 8 birim olan emberdir.
B) Merkezi O, yarap 4 3 olan emberdir.
C) Merkezi O, yarap 16 birim olan emberdir.
D) Merkezi O, yarap 8 3 birim olan emberdir.
4. Dzlemde (O,2) emberi ile O noktasndan geen d dorusu veriliyor. d dorusuna
teet ve (O,2) emberine dtan teet olan 1 birim yarapl en ok ka ember izilir?
A) 2
C) 4

B) 3
D) 5

5. ls 80 olan AOB asnn kollarna eit uzaklkta bulunan noktalarn

geometrik yeri nedir?
A) Merkezi O ve AOB asnn kolarna teet olan emberdir.
B) AOB asnn aortay dorusudur.
C) AB dorusu paralel bir dorudur.
D) O dan geen ve AB dorusuna paralel bir dorudur.
6. Aadaki kenar uzunluklar verilen genlerden hangisi izilmez?
A) a = 4 cm, b = 4 cm ve c = 4 cm
B) a = 4 cm, b = 2 cm ve c = 3 cm
C) a = 6 cm, b = 4 cm ve c = 2 cm
D) a = 6 cm, b = 4 cm ve c = 3 cm

76