Najosnovije o verovatnoi

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Matematika gimnazija, Nedelja informatike

XXXX. decembar 2015.

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Zato nas ovo zanima?

Najvie istraivanja u oblasti algoritama se tie probabilistikih
algoritama!
Koliko je "dobra" he funkcija je u sprezi sa verovatnoom
kolizije, raspodelom uestanosti za sva polja. . .
Sveprisutan alat u vetakoj inteligenciji! Aktuelno najbolje
reenje za go.
Jedna interpretacija talasne funkcije u kvantnoj mehanici je
probabilistika kvantno raunarstvo?

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Teme
ta NEEMO pokriti:
generisanje sluajnih brojeva;
Monte Karlo algoritmi;
zakoni velikih brojeva;
statistike metode ocene parametara (vidi predmet
"Verovatnoa i statistika").
ta EMO pokriti (kroz primere):
klasina verovatnoa;
uslovna i totalna verovatnoa;
Bajesova formula (vano za Bajesovo uenje);
sluajna promenljiva (vano za Markovljeve lance).
Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Interpretacije verovatnoe

Klasina (Laplasova): odnos broja (odnosno "mere")

"traenih"ishoda nekog eksperimenta i broja (ili "mere") vih
moguih"ishoda.
Frekventistika: uestanost nekog dogaaja "u vremenu".
Subjektivistika: "mera poverenja"nekog ishoda.
Aksiomatska: vidi predmet "Verovatnoa i statistika".
. . . i mnoge druge!

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Osnovni pojmovi

Uvodimo prostor dogaaja () kao skup ije elemente ()

nazivamo elementarnim dogaajima. Dogaaj je bilo koji
podskup A .
Bacamo novi dva puta: = {GG, GP, PG, PP}
Zanimaciju nas oni ishodi u kojima smo dobili glavu bar
jednom: to su sluajevi GG, GP, PG. Neka je A ovaj dogaaj.
Po klasinoj definiciji, verovatnoa dobijanja bar jedne glave je
zato 34 .

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Algebra dogaaja
U prethodnom primeru piemo P (A) = 43 .
Komplement dogaaja A je dogaaj
A: nije dobijena nijedna
glava ( \ A). U ovom primeru: P A = 14 .


Uvek je P (A) + P A = 1.
Ako posmatramo vie dogaaja, moemo da razmatramo i
njihove preseke i unije.
Ako je B dogaaj dobijanja bar jednog pisma, P (A B) = 1,
P (A B) = 21 .
Vai formula ukljuenja-iskljuenja:
P (A B) = P (A) + P (B) P (A B)

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Nezavisni dogaaji

Anja baca novi jednom, a Boban baca kockicu za igru. Koja je

verovatnoe da su dobijeni glava i neki od brojeva 1, 2, 3, 5.
A: Anja je dobila glavu; B: Boban je dobio 1, 2, 3, 5.
Moemo detaljnim ispisom da ustanovimo P (A B) = 13 .
Primetimo P (A B) = P (A) P (B), dogaaji A i B su
nezavisni.
Kada znamo da su neki dogaaji nezavisni?

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Dalje od klasine definicije

Umesto "klasine interpretacije", dogaajima i pridruujemo
brojeve pi koji zadovoljavaju 0 6 pi 6 1 i jo nekoliko
intuitivnih uslova (koji su to uslovi?).
Kliment ima novi za koji se zna da se glava dobija sa
verovatnoom 0.6. Baca ga dva puta.
Neka A: prvi put je dobijena glava; B: drugi put je dobijena
glava.
A i B su nezavisni, pa je P (A B) = 0.36. Stoga
P (A B) = 0.64.
Meutim, A B i A NISU nezavisni: A (A B) = A, a
oigledno P (A) 6= P (A) P (A B).
Dakle, moramo da uvedemo neki pojam koji opisuje zavisnost
verovatnoe jednog dogaaja od drugog.
Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Definicija uslovne verovatnoe

Uvodimo oznaku P (A | B) za "verovatnoa da e se desiti A
ako se desilo B".
Primer (klasian): "ako sam u dva bacanja novia dobio bar
jednu glavu, koja je verovatnoa da sam dobio i bar jedno
pismo?" Razmatranjem sluajeva vidimo 32 .
Neka A: bar jedno pismo; B: bar jedna glava. Vidimo
P (A) = P (B) = 34 .
A B: bar jedna glava i bar jedno pismo, P (A B) = 21 .
Stoga je prirodno definisati uslovnu verovatnou:
P (A B)
P (A | B) =
P (B)
Za nezavisne A i B je P (A | B) = P (A).
Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Elementarna svojstva verovatnoe

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Totalna verovatnoa

Verovatnoa da e pitanje iz Operativnih sistema na ispitu biti lako

je 0.2, a u tom sluaju je verovatnoa da u ga uraditi jednaka 0.9.
Verovatnoa da e pitanje biti srednje teine je 0.5, a uradiu ga sa
verovatnoom 0.7. Ako je pitanje teko, verovatnoa da u ga uraditi
je 0.3. Ako ne znam unapred koja je teina pitanja, koja je
verovatnoa da u ga uraditi?
A1 , A2 , A3 : dogaaji lakog, srednjeg, tekog pitanja,
respektivno. Ovi skupovi ine jednu particiju .
B: uspeno sam uradio pitanje.
P (A1 ) = 0.2, P (A2 ) = 0.5, P (A3 ) = 0.3, P (B | A1 ) = 0.9,
P (B | A2 ) = 0.7, P (B | A3 ) = 0.3.

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

Najosnovije o verovatnoi

Pregled predavanja
Dogaaji
Uslovna verovatnoa

Elementarna svojstva verovatnoe

Totalna verovatnoa (cont)

Tada je totalna verovatnoa da u uraditi pitanje jednaka:
P (B) = P (A1 ) P (B | A1 )
+ P (A2 ) P (B | A2 )
+ P (A3 ) P (B | A3 )
= 0.62

A1
A1 B

A2
A1 B

A2 B

Andrej Ivakovi, Petar Velikovi

A3
A2 B

A3 B

Najosnovije o verovatnoi

A3 B