Luka Antoni

B smjer

Optika pirometrija
U laboratorijskoj vjebi ispitivali smo promjenu temperature volframove niti
sijalice pri promjeni snage elektrinog izvora. U prva dva dijela smo iscrtali
grafike zavisnosti teperature niti od snage izvora i otpora niti od temperature. U
treem dijelu smo iz linearizovanog grafika zavisnosti snage od temperature
odredili eksponent temperature n=(4,070,04) koji odgovara toj zavisnosti.

Beograd, 2015.

Univerzitet u Beogradu
Fiziki fakultet

UVOD
Za mjerenje temperature koriste se kontaktne i beskontaktne metode. U grupu
beskontaktnih metoda ubrajaju se razne vrste pirometara. Pirometri se dalje mogu podijeliti u
dvije osnovne grupe: pirometre na bazi spektralne gustine snage i pirometre na bazi odnosa
spektralnih gustina snage (dvobojne). U prvu grupu spadaju i spektralni radijacioni pirometri ili
pirometri po sjaju. U eksperimentu smo koristili instrument tog tipa.
Nakon to svjetlost padne na neko apsolutno crno tijelo svo zraenje se apsorbuje. Samo
crno tijelo emituje zraenje po Plankovom zakonu:
L( , T )=

2 h c2
5

1
e

hc
kT

(1)

je posmatrana talasna duina, h je Plankova konstanta, a k Bolcmanova konstanta.

Integracijom ovog izraza dobija se ukupna emitovana snaga:
E= T

(2)

je tefan-Bolcmanova konstanta.

Sva realna tijela emituju zraenje manjeg intenziteta od apsolutno crnog tijela. Zbog toga
se uvodi monohromatski koeficijent emisione moi:
( ,T )=

L (T )
L (T )

(3)
Zavisnost snage od temperature kod realnih tijela u optem sluaju ne zavisi od T4.
Budui da e u ovom eksperimentu snaga biti elektrina zavisnost moemo zapisati kao:
P=B T n

(4)

n je nepoznati eksponent, koji emo odrediti za konkretan primjer kojim emo se baviti.
Odrediemo ga linearizacijom date formule:
ln P=ln B+n lnT

Optika pirometrija

(5)

Sad je mogue odrediti eksponent n, kao koeficijent pravca ove zavisnosti.

U eksperimentu emo koristiti i sljedeu formulu:

1 1
k
= +
T T s ch ln

(6)

Ts je oitana temperatura sjaja, a T realna temperatura.

OPIS APARATURE
Na slici 1 je prikazan instrument koji smo koristili u eksperimentu. Crveni filter proputa
samo svjetlo talasne duine = 650 nm. U eksperimentu smo mjerili temperaturu uarene
volframove niti, a za koeficijent emisione moi smo koristili vrijednost: = 0,45.

Optika pirometrija

Slika 1 - Skica presjeka pirometra po sjaju, Pirolux I

EKSPERIMENT
Prije poetka eksperimenta povezali smo elektrino kolo kao na slici 2:

Slika 2 - Shema elektrinog kola

Optika pirometrija

Unutar pirometra nalazi se pirometarsko vlakno. Optiki sistem je takav da se

istovremeno mogu posmatrati to vlakno i mjereno tijelo, u ovom sluaju, volframova nit. Kao to
se moe vidjeti sa slike 1 u pirometru se nalazi crveni filter koji proputa svjetlost samo jedne
talasne duine. Pri mjerenju je cilj podesiti temperaturu pirometarskog vlakna tako da doe do
prividnog stapanja dvije niti u taki presjeka. Temperatura koja odgovara tom sluaju se oitava
sa instrumenta.
Poetni opseg je do 1400C, a kada se doe do kraja opsega, uvodi se sivi filter, pomou
kog se mjerni opseg proiruje do 2000C. Poetni napon elektrinog izvora sa kojim smo radili
bio je 30 V. Nakon toga smo poveavali napon sa mjernim korakom od 10 V sve dok nismo izali
van opsega mjernog instrumenta.
Temperatura koju smo oitavali je Ts, koju smo kasnije koristili da izraunamo stvarnu
temperaturu, na osnovu formule 6. Dobili smo rezultate koji su, sa odgovarajuim grekama
prikazani u tabeli 1.
Greke smo raunali po sljedeim formulama:
R=

U U I
+ 2
,
I
I

P=UI + IU ,
T=

Budui
T=

1+2 C T s
2

( 1+C T s )

da

je

1+2 C T s
2

( 1+C T s )

date u tabeli za

Ts

gdje je

C1 ,

moemo

C=

k
c h ln .

aproksimirati

T s ( 1+2C T s )( 12 C T s ) T s=( 14 C 2 T 2s ) T s T s
T

su vrijednosti

Ts.

Procjene

Ts

prethodni

izraz:

. Dakle, vrijednosti

su bile neprecizne, to je u velikoj

mjeri uzrokovano i subjektivnou procjene intenziteta svjetlosti prilikom posmatranja.

Tabela 1
U

U
[V]

I
[mA]

Optika pirometrija

Ts
[K]

R
[]

P
[W]

T
[K]

30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
190

0,3
0,4
0,5
0,6
0,7
0,7
0,8
0,9
1,0
1,1
1,2
1,3
1,4
1,4
1,5
1,6
1,7

119
135
150
163
177
189
200
212
222
233
243
253
262
271
280
289
297

2
2
2
2
2
2
2
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3

1183
1313
1443
1523
1603
1693
1753
1823
1873
1923
1983
2033
2093
2133
2173
2213
2263

251,046
295,420
334,225
367,647
396,601
423,953
449,102
471,254
494,827
515,685
534,979
554,017
572,301
589,536
606,277
623,053
639,085

5
6
7
7
8
8
9
9
10
10
10
11
11
11
12
12
12

5,1
5,8
6,5
7,0
7,5
8,0
8,4
8,8
9,2
9,6
9,9
10,3
10,6
10,9
11,2
11
12

0,1
0,1
0,2
0,2
0,3
0,3
0,4
0,4
0,5
0,6
0,6
0,7
0,8
0,8
0,9
1
1

1200
1400
1500
1600
1700
1800
1900
2000
2000
2100
2100
2200
2300
2300
2300
2400
2500

200
200
200
200
200
200
200
200
200
200
200
200
200
200
200
200
200

Zadatak je bio da iscrtamo tri grafika zavisnosti. Na prvom grafiku prikazana je zavisnost
temperature od snage (slika 1). Na drugom grafiku prikazana je zavisnost otpora od temperature
(slika 2). U posljednjem dijelu vjebe, na osnovu formule 5 linearizovali smo zavisnost snage od
temperature (slika 3) i odredili eksponent n iz formule 4.

Optika pirometrija

Slika 3 - Grafik zavisnosti temperature volframove niti od snage el. izvora

Slika 4 - Grafik zavisnosti otpora volframove niti od temperature

Optika pirometrija

Slika 5 - Linearizovani grafik zavisnosti snage od temperature

Na osnovu grafika sa slike 5 odredili smo eksponent n iz formule 4.

n=(4,070,04)

NAPOMENA
Rezultat koji smo dobili se ne slae sa teorijskim predvianjima, to znai da postoji neka
sistematska greka. Jedan od uzroka ove greke je subjektivnost u procjeni omjera intenziteta
svjetlosti volframovog vlakna i pirometarskog vlakna.

LITERATURA
- Odabrana poglavlja i eksperimentalne vebe iz elektromagnetizma, talasa i optike;
Predrag Iskrenovi; Beograd 2005.

Optika pirometrija