KOMPARATIVNA

PRAVNA HISTORIJA
Doc. dr. Omer Hamzi
Ass. Benjamina Londrc, dipl.iur.,

Kiseljak, 2014. godine

I. HISTORIJA, HISTORIJSKI
IZVORI I PERIODIZACIJA
1. Opi pojmovi,
2. Periodizacija,
3. Historijski izvori;

1. OPI POJMOVI
a) ta je historija? (gr. porijekla:
histor onaj koji zna, svjedok;
oznaava (1) cio historijski razvoj, a
istovremeno je (2) nauka o tom razvoju);
b) ta je drava i pravo? (drava je
politika organizaija jedne klase, a
pravo skup normi koje sankcionie
drava);

2. PERIODIZACIJA
a) Tipoloka (prema drut.-ekonomsk.
formacijama - zasniva se na razvoju drutv.
odnosa): historiju ljud-skog drutva dijeli na 5
glavnih perioda;
b) Hronoloka: zasnovana u vrijeme humanizma
na vremenskom redoslijedu injenica: stari,
srednji i novi vijek;
c) Poetak i kraj drutveno-ekonom. formacija:
prvobit. zajedn (pola miliona god.- IV milen.
p.n.e); robovlas.: od IV milen. p.n.e. - V. v. n.e.;
feudalizam od V XVIII v.; kapitalizam od XVIII v.
do danas;

HISTORIJSKO RAZDOBLJE

Stara era

Nova era

Robovlasnitvo
IV. III mil.
3200-2000

Feudalizam
XI-XV st.
Razvijeni

Kapitalizam

II. mil. pne

2000-1200

I mil. pne.
1200 -550 g.

V-IX st
Rani

-Poetak
st.v.
- poj. klas.
dr.
- poj.drava
- razv. pism.

- doseljav.
Grka na Balk. i
Egejs. ostr
(herojsko doba)
Nastanak Rima

(od pada Zap.

XI-XV st.
Rimskog car., 476. (staleka
g. do IX st),
monarhija)
-patrimonijalna
dr.)

(od XV st. do Fr.

bur. 1789.
1870.
(apsolutna m.)

Stare
robovlasni
ke drave
(istonjak
e
despotije),
Egipat
(3.200)
Sumer
(2.373)
Akad
(2.369)
Vavilon
(2.100)

Kina 2.000
Indija 2.000

Prve grke
drave (IX i
VIII st.)

Fenikija 1.000,
Izrael, 1.000,
Asirija 800
Rim 750
Perzija 550
Od IX do VIII
st.pne. (Sparta
800, Atina
700, Korint,
Teba, Smirna,
Milet, Rodos)
(mlae
robovlasnike
drave,
zapadne
drave)

Franaka,
Bizant,
Rusija,
Arabija

panija,
Njemka,
Francuska,
Holandija,
Engleska
vedska,
Pruska
Carska Rusija

Engleska,
Fracuska
Osmansko
carstvo

XV-XVIII st.
Kasni

Od 1789.
1870.
Liberalizam

Engleska,
SAD
Fancuska

Od kraja 70tih godina

XIX v. do
1918.
Imperijalizam

Od
1918Danas
Dr.
kapital

Stari vijek

Srednji vijek

Novi vijek

(robovlasniki period od pojave prvih

drava do pada Zapadnog rimskog
carstva 476. g.n.e.)

(feudalno doba: od pada Zapadnog rimskog

(kapitalizam:
od
Francuske
carstva 476. do Francuske buroaske revolucije buroaske revolucije 1879. ili od
1879. ili do otkria Amerike 1492.)
otkria Amerike 1492. g. do
Oktobarske revolucije 1917., ili do

A) TIPOLOKA - PREMA DRUTVENOEKONOMSKIM FORMACIJAMA - ZASNIVA SE NA

RAZVOJU DRUT. ODNOSA: HISTORIJU
LJUDSKOG DRUTVA DIJELI NA 5 GLAVNIH
PERIODA
(a) Prvobitna zajednica: (1) divljatvo i (2) barbars.
(b) Robovlasnitvo: (1) starije tzv. orijentalne
despo-tije i (2) mlae tzv. antike drave (stara
Grka);
(c) Feudalizam: (1) rani: patrimonijalna dr.; (2)
razvijeni: staleka i (3) kasni:. apsolutna
monarhija;
(d) Kapitalizam: (1) liberalizam - faza industr. kapitala; (2) imperijalizam - faza finansijs. kapitala i (3)
dravni kapitalizam najnovija faza);
(e) Socijalistiko drutvo (i danas ponegdje postoji,
naporedo sa kapitalizmom).

B) HRONOLOKA: ZASNOVANA U VRIJEME

HUMANIZMA NA VREMENSKOM REDOSLIJEDU
INJENICA: STARI, SRE-DNJI I NOVI VIJEK
- U starom vijeku postojala je periodizacija koja je
historiju dijelila na etiri carstva: Asirsko,
Persijsko, Grko-Makedonsko i Rimsko;
- Novu periodiz. "donosi tek razdob. humanizma,
koje historiju ljudsk. drutva dijeli na stari, srednji i
novi v.;
- Za neke historiare 476. g. - pad Zap. rim.
carstva, uzeta je kao kraj starog i poetak
srednjeg vijeka, a veina smatra da poetak
novog v. treba raunati od izbijanja prvih bur.
revolucija: u Nizozemskoj 1579., u Engleskoj
1642., i posebno u Francuskoj 1789. g.

C) POETAK I KRAJ DRUTVENO-EKONOM.

FORMACIJA: PRVOBIT. ZAJEDN (POLA MILIONA
GOD.- IV MILEN. P.N.E); ROBOVLAS.: OD IV
MILEN. P.N.E. - V. V. N.E.; FEUDALIZAM OD V
XVIII V.; KAPITALIZAM OD XVIII V. DO DANAS
- Prvobitna zajednica: traje najmanje pola miliona
godina i, u pojedinim vidovima, do dananjeg dana
(gornja granica IV milenij prije nae ere, kada su postale
prve robovlasnike drave);
- Robovlasnitvo: od IV milenija (ili 3200, god.pn.e.)
do 5 v. n.e. (476. god. pad Zap. rimskog carstva);
- Feudalizam: od 5 v. do 18. v., tj. do izbijanja bur. rev.
(1789. god.);
- Kapitalizam: zapoinje bur. revol. i traje do
danas.
- Socijalistiko drutvo, koje danas postoji naporedo
sa kapit., poinje prvim socij. revolucijama: Pariskom
komunom 1871. i Oktobarskom revolucijom 1917. god.

3. HISTORIJSKI IZVORI

a) Pravno-historijski izvori: materijali koji

pruaju podatke o pravno-historijskim
injenicama;
b) Pravni spomenici ili normativni izvori: oni
koji direktno donose pravne norme: zakoni,
statuti, urbari, isprave, anali, kronike;
c) Izvori nastali iz raznovrsnih poslovnih
odnosa: povelje i akta;
d) Izvori u usmenom obliku i spomenici
materijalne kulture: memoari, narodne
umotvor.; stara orua, novac, kipovi, zidine