Univerzitet u Istonom Sarajevu

SAOBRAAJNI FAKULTET
DOBOJ

SEMINARSKI RAD IZ PREDMETA

SOCIOLOGIJA RADA

TEMA:
NARKOMANIJA U RADU

Mentor:
Prof. Dr Rajko Kulji
Asistent: Mr Davor Vidakovi
Doboj, maj 2015.

Student:
Ivana Mirkovi 793/14

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

SADRAJ

1.

UVOD ................................................................................................................................. 3

2.

POJAM I VRIJEME NASTANKA ................................................................................... 4

2.1.

VRSTE DROGA ......................................................................................................... 6

2.2.

MOTIVI POETKA UPOTREBE PSIHOAKTIVNIH SUPSTANCI ....................... 8

2.2.1.

Formiranje zavisnosti Narkomanija .................................................................. 8

2.2.2.

Fizika zavist ........................................................................................................ 9

2.2.3.

Opasnost od recidiva .......................................................................................... 10

2.2.4.

Faza oporavka .................................................................................................... 10

2.3.

6.

NAJEI RAZLOZI (UZROCI) UZIMANJA DROGE ........................................ 11

2.3.1.

Sredina ................................................................................................................ 11

2.3.2.

Linost ................................................................................................................ 12

2.3.3.

Droga .................................................................................................................. 13

PORODICA I NARKOMANIJA ..................................................................................... 17

6.1. PRVA REAKCIJA DJECE NA SAZNANjE RODITELjA DA IM DIJETE UZIMA
DROGU ................................................................................................................................ 17
6.2.

REAKCIJA RODITELjA NA SAZNANjE DA IM DJECA UZIMAJU DROGU .. 17

7.

PROBLEMI SA KOLOM .............................................................................................. 18

8.

PROBLEMI NA POSLU .................................................................................................. 19

9.

DROGA I ZAKON ........................................................................................................... 19

10.

PREVENCIJA ............................................................................................................... 20

11.

ZAKLjUAK ................................................................................................................ 21

LITERATURA ......................................................................................................................... 22

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

1. UVOD
Narkomanija je rije grkog porijekla i oznaava po definiciji strast za uivanjem u opojnim
drogama, a narkoman je samim tim onaj ko drogu uiva. Meutim, definicija narkomanije kao
"strasti za uivanjem" u drogama je davno prevaziena, jer je narkomanija evoluirajui
poprimila mnogo ire dimenzije i prerasla opseg obine strasti, i razvijajui se, na negativnu
stranu po ljude postala obiljeje jedne cijele kulture i jednog novog principa i naina ivota,
postala bolest.
Postala je trend, odgovor na svakodnevnu monotonost ili disfunkcionalnost drutva u kome
ivimo, inat prema svemu to je normalno i razumno, ulaznica u drutvo, nain da se prekrati
vreme ili neistraeno prostranstvo bez kojeg se ivot ne smatra kompletnim.
Nekada je "kontrolisana" narkomanija tj. ona koja se kretala u obimu odreenih kultura kao
sastavni deo njihovih rituala, bila normalna pojava i nije imala pogrdni prizvuk niti u nazivu
ni u samoj svojoj biti. Meutim ovjek je, kao najinteligentnije bie na planeti, naao nain da
zarad sopstvene koristi i stalne potrebe za brzim i efikasnim zadovoljenjem ula razvijen
pojam narkomanije do ogromnih razmjera, pritom unitavajui ivote miliona zarad svog jo
veeg bogaenja.
Danas se droga, osim na nekim mjestima gdje se zadrala, kao neizbjean dio kulture ili
paganskih rituala (Bolivija, Peru, Kamboda, Meksiko, Turska, pojedine afrike zemlje itd.)
uzima iz mnogo razloga. Najosnovniji od njih su, kao sto je ve navedeno: trend, potreba za
pronalaenjem sebe unutar sebe sto je posebno izraeno kod adolescenata kao jedna od faza u
krizi identiteta, potreba za lakim pronalaenjem sebe unutar sredine, to je opet
karakteristino za adolescente ije je psihiko stanje u tom periodu ivota veoma krhko i
komplikovano, i koji tee ka tome da se po svaku cijenu uklope u neku veu i samim time
stabilniju sredinu; inat i bunt protiv svijeta, poistoveivanje sa lanim idolima i onaj
najopasniji faktor od svih ovekovih najprevrtljivijih osobina koja je kroz istoriju bila izvor
najveeg uspjeha i najgorih propasti radoznalost.
Gotovo je nemogue doprjeti do svih onih koji su u kontaktu sa drogom. S obzirom na
injenicu da ju je masovna proizvodnja uinila nevjerovatnom jeftinom, droga i samim time
narkomanija je postala globalna pojava. Ona nije vie razonoda najbogatijih, ve i "bogatstvo
siromanih".

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

2. POJAM I VRIJEME NASTANKA

Narkomanija je zavisnost od droga. Ova, naizgled jednostavna definicija je rezultat mnogih
glavobolja, rasprava i nesporazuma meu strunjacima u dugim i upornim pokuajima da
nauno objasne ljudsko iskustvo sa drogama od drevnih vremena pa do danas. U razliitim
djelovima svijeta i iskustva su bila razliita. Vladimir Hudolin 1987. ovu vrstu zavisnosti
definie kao prekomjerno, redovno uivanje droge, zbog ega nastupa zavisnost.
Tamo gdje se alkohol tradicionalno koristio kao sredstvo za oputanje i brzo postizanje
zadovoljstva, droga se najee nije koristila. U drugim djelovima svijeta, posebno u onim u
kojima su biljke iz kojih se dobijaju droge bile domae kulture i uzgajale se kao kod nas
ljiva ili penica, ljudi su koristili droge da bi se veselili, da bi izdrali naporan rad na poljima
ili kada bi izvodili religiozne rituale. Takoe su znali da koriste droge i u samoubilake svrhe
kada bi skrhani boleu i neizdrivim bolovima drogu uzimali da sve to prekrate. Kada se
stvari tako posmatraju onda bi teko mogli rei da je droga isto urbani ili moderni fenomen
naprotiv, ona postoji vijekovima.
Rije droga, u izvornom obliku oznaava nepreraeni lijek ili svaku materiju (biljnu,
ivotinjsku ili mineralnu) koja moe sluiti za pravljenje lijekova. Rije droga u
svakodnevnom govoru najee vezujemo za zloupotrebu droga ili zavisnost od droga.
Drogom se smatra svaka supstanca ili materija koja svojim unoenjem u organizam mjenja
jednu ili vie njegovih funkcija (fizioloke rad unutranjih organa ili sistema; psihike
svjest, miljenje, opaanje, ponaanje).
Materije koje imaju svojstva droge mogu biti prirodne i vjetake. Stari Grci su znali preko
500 biljnih, mineralnih i ivotinjskih droga. U mnogim drevnim kulturama i danas, droga se
koristi kao lijek, kao sredstvo kojim se dostizalo mistino iskustvo, vrhunski doivljaji i uvidi,
proroke vizije najee kod Indijanaca, Tibetanaca, amana i Jogina. U nekim zemljama
Dalekog i Bliskog Istoka droge su se tradicionalno koristile na isti nain kao to se u Evropi
koristio alkohol. Posebno u toku religioznih ritulala da bi se postigla stanja izmijenjene svjesti
za koje se vjerovalo da pribliavaju boanstvima.
Teko je odrediti tano vrijeme nastanka droga. Jo u sumerskim tablicama postoje zapisi o
odreenim supstancama koje kada se unose u organizam mijenjaju svjest ljudi. U grobnicama
faraona, u peinama Perua, bive civilizacije Inka, naene su kuglice opijuma, a na kamenim
zidovima pronaena je urezana biljka konoplje, kasnije identifikovana kao Kanabis.
Kod nas prvi narkomani pojavili su se u Beogradu 1965. godine. U toj grupi bilo je etiri - pet
uenika i nekoliko studenta. Svi su se poznavali nekoliko godina prije uzimanja droge i
uglavnom ih je vezivala zajednika ljubav prema Bitlsima i Rolingstounsima, ili sline ideje o
ivotu. Zajedniki su itali Suzukija, Froma i Lao Cea. Voleli su satima da meditiraju uz

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

muziku ili da, podstakniti Heseom, razmiljaju o putu na istok. Jednom rjeju, to je bila grupa
mladih intelektualaca sa irokom sferom interesovanja, ali bez snage za akciju ili jasnih
ideja vodilja u ivotu, jedino to su eljeli bila je neka udnja za promjenom u jednolinom
ivotu. U to vrijeme vraa se nekoliko mladia iz inostranstva koji priaju o svom iskustvu sa
drogom, ali koji je ne donose, niti otvoreno ne nagovaraju ostale da ih slijede. Ipak, ove prie
ne ostaju bez odjeka u duama onih koji ih sluaju. Prva droga u Beogradu, sa kojom je
zapoeta epidemija narkomanije, zapravo i nije bila droga u klasinom smislu. Radilo se o
preludinu, poznatom po psihostimulativnim svojstvima, a koji se koristi u medicini kao
sredstvo za smanjenje apetita, u ljeenju gojaznosti. Poto u to vrijeme preludin nije bio
oznaen kao droga, mogao je da se slobodno kupuje u apotekama. Zbog svojih stimulativnih
svojstava, preludin postaje veoma popularan meu beogradskim narkomanima. Korisnici ove
droge imali su utisak da lebde, bili su slobodniji u ophoenju sa drugima, bili su stalno u
pokretu... Ovaj doivljaj je bio krajnje primamljiv za osobe koje su do tada ispoljavale
pasivnost i odsustvo bilo kakvih inicijativa, a i uzimanje preludina nije bilo pod udarom
vlasti, pa nije bilo bojazni od zakonskih kazni. Iz godine u godinu su se pojavljivale novije
droge i sve vei broj korisnika istih.

NARKOMANIJA U RADU

2.1.

Ivana Mirkovi 793/14

VRSTE DROGA

KANABIS

Marihuana, hai (trava, vutra, gras, zeleno, ganda, hedovina, hibrid, dida, skank)
Marihuana se dobija od osuenih listova i cvjetova (hedova), konoplje (kanabisa). Hai je
smola i obino je jai od marihuane. Dejstvo zavisi od toga kako se osoba osjea prije nego
to je uzme, koliko je uzela i koliko je jaka supstanca. Obino poinje da dejstvuje nakon 2-5
minuta i traje 1-5 sati.
Rizici: aktivni sastojak konoplje (THC - tetrahidrokanabiol) moe izazvati zaboravnost, tako
da moe imati problema s uenjem, pamenjem ili probleme na radnom mestu. Ova droga
dovodi do napetosti, pa ak i do paranoje.
Efekti: suvoa usta, proirene zenice, usporene reakcije, crvenilo oiju, ubrzan rad srca,
nekontrolisan smeh, halucinacije.

SPID

Speed, amfetamin (brzina, zina, patike, upgrade)

Spid ubrzava rad srca, utie na krvni pritisak i daje osjeaj poveane energije.
Dejstvo poinje obino nakon 40 minuta i traje 6 do 8 sati, nakon ega obino slijedi kolaps.
Javlja se zamor napadi panike, zatim i depresija, a infekcije i prehlade su ee.
Mjeanje spida i antidepresiva moe biti smrtonosno. Uzimanje spida s drugim drogama, kao i
mjeanje sa alkoholom, izrazito je naporno za organizam i veoma opasno.

HALUCINOGENI

LSD

(acid, trip, esid, slika, kesli, jpg, hofman, dropsica i biciklista) i arobne gljive (vuglji, gljive,
urke, psilocibe, havajke).
LSD i peurke sa psilocibinom su vrlo snani halucinogeni. Deluju tako da se pod njihovim
uticajem okolina doivljava na izmjenjen nain. Utiu na to ta se misli o samom sebi i
okolini. Zbog njih se poznati predmeti, ljudi i muzika mogu uiniti zastraujuim i stranim.
Dejstva mogu da traju od 8 do 12 sati, pa i due. Praeni su tripovima za koje nikada ne zna
kakvi e biti niti koliko e trajati. Tripovi su uvijek rizini. esto zavre kao horor tripovi
usljed ega se postaje paranoian i depresivan. Takoe, mogu se javiti flash-bekovi kod
korisnika, to znai da se osjeti isti efekat ak i nedeljama nakon uzimanja halucinogena, ak i
ako se nita ne unese ponovo.

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

KOKAIN

Kokain (koka, cockta, koks, belo)

Kokain je bijeli kristalni prah. Ubrzava rad srca i poveava krvni pritisak.
Delovanje se ogleda u intenzivnom oseaju euforije koji traje oko 2 minuta, nakon ega slijedi
neto manje intenzivan osjeaj koji traje 20 do 30 minuta. Moe izazvati muninu, nervozu ili
agresivnost.
Kokain brzo izaziva zavisnost i mnogim korisnicima je potrebno stalno sve vie da bi
odravali taj oseaj euforije.
Posledice korienja: neobuzdanost, paranoja, nesanica, gubitak motivacije, depresija,
"kokainske bube" - oseaj mravinjanja pod koom, oboljenja srca, oteenje nosa i sluzokoe.

HEROIN (dop, ujdo, pajdo, uto, hors, dopuna, paja, jupa, ups)

Heroin je bijeli ili smei kristalni prah koji moe da se mre, pui ili ubrizgava u venu.
Heroin ekstremno brzo i lako izaziva zavisnost, bez obzira kako se koristi. Isto vrijedi i za
bilo koju drugu opioidnu supstancu, kao to je opijum, morfijum itd..
Uz to, korienje istih igala (erovanje igala) i priceva meu korisnicima izaziva infekcije
hepatitisom C i HIV-om/AIDS-om. Heroin izaziva efekte koji se javljaju odmah pri uzimanju,
a traju 4 do 5 sati.
Osim to je opasna po ivot, zavisnost od heroina je veoma skupa. Siromatvo je prati u stopu.

INHALANSI (lijepak, rastvarai)

Inhalansi mjenjaju stanje svijesti i mogu izazvati nekontrolisano agresivno ponaanje.

Duvanje lijepka ili rastvaraa moe dovesti do oteenja mozga, a njihovo djelovanje na srce i
plua moe biti smrtonosno.
Dugotrajna upotreba dovodi do oteenja jetre, bubrega, plua i nervnog sistema.

EKSTAZI (bombone, ekseri, keksii, bombonice, avli, ankeri)

Ekstazi (MDMA) je u obliku tablete - razliitog oblika i veliine, razliite boje (kod nas
najee plave i bijele), s raznovrsnim znakovima utisnutim na povrinu tablete (smajli,
mercedes, delfin, Puma ...) ili u obliku praka.
Ekstazi je sintetika droga koja ima kombinirano stimu-lativno i halucinogeno dejstvo. Prvi
efekti poinju 20 do 90 minuta po uzimanju i traju 4 do 6 sati.

Ivana Mirkovi 793/14

NARKOMANIJA U RADU

Efekti: ubrzava rad srca, poviava krvni pritisak, telesnu temperaturu, izaziva marce i
preznojavanje, vid se zamagljuje, javlja se osjeaj bliskosti s drugima, nesanica, napetost,
halucinacije i paranoja.

ALKOHOL (pie, epi, eps) i DUVAN (cigarete, pljuge)

Upotreba alkohola je veoma zastupljena u naoj zemlji. Opijanje ili stalno uzimanje alkohola
mogu dovesti do oteenja jetre, mozga i drugih vanih organa i sistema. Meanje alkohola s
drugim drogama je veoma opasno. Pijani ljudi ee doivljavaju nesree, uestvuju u veem
broju tua i slino. Alkohol takoe negativno utie i na potenciju.
Duvan je uzrok najveeg broja smrti u Srbiji. Nikotin brzo izaziva zavisnost. Puenje moe
dovesti do oteenja srca i plua i pojave malignih oboljenja. Takoe, puai ire neugodan
miris duvana, nisu tako dobri u sportu i imaju manje novca za druge potrebe.

2.2.

MOTIVI POETKA UPOTREBE PSIHOAKTIVNIH SUPSTANCI

Najee se narkotici prvi put probaju u periodu puberteta. Radoznalost, elja da se osjete odraslim, da
se izdvoje meu drugovima... To su najei motivi eksperimenata sa psihoaktivnim supstancama.
Zanimljivo je da su esto ak i djeca iz porodica u kojima su sa roditeljima razgovarali o opasnosti
narkotika, prihvatala prijedlog drugova da neto probaju. Tinejder ne vidi opasnost u marihuani ili u
tabletama, ak ni u heroinu, jer njegovi drugovi to uzimaju, a to to je protivzakonito daje svemu notu
uzbuenja i line hrabrosti. Niko ne razmilja o posledicama. Sama pomisao na to da se moe postati

narkoman izaziva snishodljivi osmijeh. Kako to da sam ja odjednom narkoman? Ja sam tako
pametan, lijep, imam jak karakter, bavim se sportom, a narkomani su gubitnici, bolesni ljudi...
Ne, ja mogu da uzimam ponekad, neto, ali nikada neu postati narkoman - takav je
psiholoki odbrambeni mehanizam u svjesti tinejdera.

2.2.1. Formiranje zavisnosti Narkomanija

Kad se jednom pone sa drogom, pitanje je
vremena kada e se formirati zavisnost. Sklonost
ka heroinu se obrazuje posle 10-15
konzumaranja, pri emu do zavisnosti dolazi
kod svih ivih bia. Laboratorijski mievi,
pacovi, psi preferirali su heroin umjesto hrane
posle 2 nedelje redovnog unoenja. Priblino ista

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

stvar se dogaa i sa ovekom. Poznati su sluajevi kada kriminalne grupe namjerno ovjeka
pretvore u zavisnika sa ciljem da uspostave totalnu kontrolu nad njim. Ve posle mesec dana
redovne upotrebe heroina, elja da se bude pod njegovim dejstvom postaje glavna
preokupacija. Sve ostalo, ena, djeca, posao, roditelji, gubi svoj znaaj. Kad se pone sa
upotrebljavanjem, veoma je teko zaustaviti se, obino prolazi nekoliko godina skandala,
obmana, do trenutka kada pacijent sam sebi prizna da je upao u klopku sa narkoticima. To je
teak momenat kada postanete svjesni svoje nemoi pred narkoticima. Narkoman troi sav
svoj novac na narkotike, uzima kredite, pozajmljuje, krade od roditelja i misli da velikih
problema nema, da se radi o privremenim finansijskim tekoama, da e ubrzo nai neku
ispravnu finansijsku kombinaciju i sve e biti u redu.

2.2.2. Fizika zavist

Opijati (heroin, tramadol, kodein, metadon,
opijum, morfijum), alkohol, benzodijazepini
(somnubene, valijum, bromazepam, ksalol) u
sluaju redovnog uzimanja stvaraju ne samo
psihiku naviku, ve i fiziku zavisnost.
Smisao ove pojave je u preureenju
metabolizma, fiziolokih procesa, promjeni
receptora i nivoa neuromedijatora. Organizam
moe normalno da funkcionie samo pod dejstvom supstance, pad koncentracije dovodi do
razvoja krize, apstinentskog sindroma. Za svaku supstancu postoji niz specifinih simptoma,
razlikuje se njihovo trajanje i intenzitet. Evo, na primjer, ovako izgleda spisak simptoma
opioidnog apstinentskog sindroma: nervoza, kijanje, zjevanje, bolovi u miiima nogu, ruku,
u krstima, bolovi u kostima, zglobovima, munina, povraanje, dijareja, nesanica,
nemogunost da se namesti udobno u krevetu prilikom spavanja, znojenje, guija koa,
halucinacije. U sluaju dugotrajne zloupotrebe velikih doza narkotika ili alkohola mogue su
opasne komplikacije kao to je epi napad, veliki problemi u radu jetre, delirijum,
kardiovaskularni i respiratorni problemi , otok mozga, smrt.
Dodatni rizik predstavlja takozvana samomedikacija- korienje medikamenata na osnovu
savjeta prijatelja ili informacije sa interneta. Vrlo esto, ono to je pomoglo jednom oveku
kod drugog moe da izazove samo kontraefekte. Mnogi preparati ometaju disanje, mogu da
isprovociraju aritmiju i treba ih uzimati samo pod kontrolom ljekara. Opasnost i teina
simptoma apstinentskog sindroma zahtjevaju adekvatno lijeenje - detoksikaciju.
Detoksikacija omoguava da se organizam za kratko vrijeme oisti od toksinih supstanci, da
se niveliu posljedice upotrebe narkotika i obnove osnovni fizioloki procesi: san, apetit,
raspoloenje. Posle detoksikacije pacijent se fiziki osjea normalno, ali psihika potreba za
narkoticima, elja da se ponovo doive prijatni efekti narkotika ostaje, ak se i pojaava.
Lijeenje narkomanije nije jednostavan proces.

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

2.2.3. Opasnost od recidiva

Postoji izreka: ta moe da bude jae od heroina? Odgovor je kriza od heroina.
Zaista kada preivi mune manifestacije apstinentske krize,
pacijent proklinje heroin, dilere, prijatelje, sebe. Kune se da
se vie nikada nee vratiti narkoticima. Meutim, ve posle
3-5 dana miljenje se esto znaajno mijenja. Pojavljuje se
krejving, elja za narkoticima. Opisno pacijenti to stanje
opisuju kao crv u glavi, rovac, sijalicu, metak, elju.
Stalna sjeanja na to kako je bilo lijepo pod dejstvom
narkotika, nezadovoljstvo trezvenim stanjem, promene
raspoloenja, razdraljivost zbog sitnica, nesanica ili snovi
na temu narkotika, svi ti simptomi ine jezgro bolesti psihiku zavisnost, potrebu za narkoticima. Samostalna
kontrola ovih procesa je praktino nemogua. Narkotici su
do tog momenta pacijentima unitili voljne mehanizme i
odluujuu ulogu igra psihokorekcija, izolacija od kontakata
sa narkomanima, farmakoterapija, pomo rodbine i
prijatelja, blokada od narkotika, uestvovanje u rehabilitacionom programu. elja za
narkoticima je prisutna mjesecima, a proces je valovit. elja se smanjuje u sluaju da se
potuju osnovna pravila - uzdravanje od upotrebe marihuane, alkohola, ispunjavanje plana
aktivnosti, prekid kontakata sa starim prijateljima. elju provociraju stresovi, upotreba
alkohola, posjeivanje mjesta gdje se upotrebljavaju narkotici, slabija kontrola od strane
porodice, dostupnost novca.

2.2.4. Faza oporavka

Veliki broj istraivanja svedoi o tome da se znaajan broj
biolokih procesa kod zavisnika stabilizuje tokom 12 meseci.
Na primjer, godinu dana posle uzdravanja od narkotika, na
pozitronskoj emisionoj tomografiji se ne ispoljavaju promene
na mozgu, nivo neuromedijatora je isti kao kod ostalih ljudi.
Statistiki gledano, vjerovatnoa recidiva se znatno smanjuje
posle 9-12 meseci. U tom periodu ovjek prestaje da trpi zbog liavanja narkotika. Trezveno
stanje mu postaje komformo, vraaju se zdrava interesovanja, mijenja se okruenje. Veoma
vaan momenat je oporavak voljnih mehanizama, disciplina, ispunjavanje obaveza,
postavljanje ciljeva i njihovo dostizanje.Narkotici mnogo toga uzimaju oveku, ali oni koji su
uspjeli da pobede zavisnost postaju jai i vrijedni potovanja.

10

NARKOMANIJA U RADU

2.3.

Ivana Mirkovi 793/14

NAJEI RAZLOZI (UZROCI) UZIMANJA DROGE

Najei razlozi uzimanja droge, naroito kada su mladi u pitanju, su radoznalost, dokolica,
nain da se bude "in", da se odraste, da se pripada i bude prihvaen, da se izbjegnu problemi.
To je donekle i u skladu sa uzrastom ovih maloljetnih osoba, bogatih matom ali ne i ivotnim
iskustvom. Oni nekritino i bez ikakvih prethodnih znanja, uleu u ovu avanturu, punim
srcem ali praznom glavom. Dakle, postoji ljudska tenja da se nadie stvarnost, da se nestane
u "nita" ili da se doivi svemo spajanja sa Bogom i prirodom, sve u cilju bjeanja od
stvarnosti.
Nakon prvih uzimanja, osoba vie dana nakon toga sabira utiske, procjenjuje da li joj
"doivljaj" odgovara ili ne. Najee poinje lijepo i sa bezbroj divnih oseanja, zavodljivo i
opinjavajue, i gotovo uvijek se loe zavri. Droga vremenom podmuklo pokriva duevno i
fiziko zdravlje, tako da osoba ulazi u stanje psihike, fizike ili i psihike i fizike zavisnosti.
Poto mnogi hronini uivaoci droga donekle znaju ta ih oekuje u blioj ili daljoj
budunosti, na osnovu tuih i delimino svojih iskustava, mogu da zaele da ponovo probaju
drogu ili da donesu odluku da to vie nikada ne ine. Meutim, ar zabranjenog je neodoljivo
privlana, i nakon izvesnog vremena osoba dobija elju da ponovo proba drogu, "ali ovog
puta zaista poslednji put i nikad vie".
Interesantne su neke studije koje se odnose na pokuaj objanjavanja razloga dolaenja u
stanje zavisnosti od droga kod jedne vee grupe ispitanika: najvei broj je izjavio da to ini iz
radoznalosti (61,33%), zatim "pod uticajem drugih" (33,33%) i da bi pobjegli u manje
traumatske "realnosti" (2%).
Pogreno je razloge nalaziti iskljuivo u linosti ili, sa druge strane drutva, razloge uvijek
posmatramo u trouglu: SREDINA - LINOST - DROGA.

2.3.1. Sredina
Sredina u kojoj je linost odrastala, razvija se i u kojoj ivi, je snaan faktor koji utie na
uzimanje droge. Porodica ima veoma vanu ulogu, odnosi i komunikacija u porodici koji se
esto prekidaju, konfliktni su, manipulativni, lani. Roditelji esto nemaju vremena za svoju
djecu, ime su djeca nezadovoljna.
Blum i saradnici opisuju neka negativna svojstva porodica ija se djeca drogiraju: odsustvo
autoriteta, neproduktivne komunikacije i isticanje linih ciljeva. Shodno tome, djeca utjehu
trae van svojih porodica.Veoma veliki uticaj na drogu ima i kola. Predavanja koja se
odravaju u onim kolama, gdje je droga uveliko uzela maha su od velike koristi. kola se
zalae za to da se najprije informiu nastavnici, roditelji, pa zatim uenici. Na taj nain kola
je postala aktivan uesnik u lancu preventivnih aktivnosti, a ne samo pasivni receptor.

11

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

U krugu vrnjaka razvijaju se odnosi privrenosti, prihvatanja, solidarnosti, ali se ti odnosi

stvaraju samo oko jednog motiva - droge. Zimberg je pokazao da mladi prema vrnjacima
ostvaruju odnos povjerenja, razumijevanja i poputanja. Sa tema o drogama spontano se
prelazi na sutinske probleme mladih, kao osjeaj otuenosti u bezosjeajnom i
neprijateljskom svijetu. "Normalni" vrnjaci ne odbacuju uvijek narkomane. Oni mogu sa
mnogo upornosti, snage, ljubavi i strpljenja i pomoi drugovima da se izlijee od te opake
bolesti zavisnosti. U grupu "normalnih" vrnjaka spadaju zdravi vrnjaci koji imaju veoma
snaan uticaj na motivaciju za lijeenje oboljelih pacijenata. Naroito u fazi rehabilitacije,
njihova pomo je veoma dragocjena.

2.3.2. Linost
Niko nije zatien od toga da postane narkoman. Ne postaje zavisnik ko to hoe. Tu postoje
neke duboke i primarne promjene u organizaciji linosti koje utiu da linost drogu otkrije
kao sredstvo da smanji ili potpuno eliminie napetost, strepnju, nezadovoljstvo, depresiju, koji
su sastavni dio ivota. One druge promjene nastaju zbog uticaja droge na nervni sistem i oni
remete socijalno funkcionisanje - odnose sa porodicom, vrnjacima, partnerima, ciljevima.
No, kako u ivotu ne uspjevaju da rijee sve te probleme, bar ne na nain koji bi ih zadovoljio,
trae alternativne puteve, tj. trae lijek. "Pogreno izabran lijek" postaje za tu linost droga ili
opojno sredstvo koje putem navike vodi do stalnog uzimanja droge.
Ve na samom poetku narkomanije, upadljive promjene se zapaaju u sferi raspoloenja.
Osnovno raspoloenje karakteriu oscilacije, koje mogu ii od stanja ushienosti do duboko
depresivnih epizoda. Dolazi do odsustva samokontrole, naglih skokova i padova raspoloenja.
Osoba se esto povlai u osamu svojih soba, a izbjegava bilo kakav kontakt sa drutvom, a
naroito roditeljima.
Za narkomane je karakteristina i inverzija sna i budnog stanja. Oni obino danju spavaju, a
nou su aktivni. "Idu u ivot" pred pono, kada ostali ljudi idu na poinak. Vrijeme izlaska
najee provode u kafiima ili privatnim stanovima. Oni tada, izolovani od ostalog svijeta
imaju potpunu slobodu za svoje aktivnosti. Iskoriavaju je tako to pue "travu", dogovaraju
se oko nabavke droge, pripremaju drogu za konzumiranje, i za sam in konzumiranja.
Najee "uraeni" vraaju se kui u rane jutarnje asove i lijeu u krevet. Bude se kasno, oko
podneva, obino mrzovoljni, esto nenaspavani i nezainteresovani za bilo kakvu aktivnost.
Prvi znak karakteristian za izmjenjenost linosti je sklonost ka laganju. Narkoman poinje da
lae u svim prilikama i situacijama, sa razlozima i bez razloga. Lae roditelje, prijatelje,
nastavnike, ljekare, predstavnike zakona,... Poslije izvjesnog vremena narkoman i sam poinje
da vjeruje u svoje lai.

12

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

Narkomani sedamdesetih godina u naoj sredini pokuavali su da oponaaju hipike i hipi stil
ivota, u emu su uspjevali i zbog ega su bili upadljivi. Mukarci su nosili dugu kosu, esto i
bradu. Bili su posebno neuredni i zaputeni. Kosa im je bila sa tipinim masnim
pramenovima, oputena ili vezana u perin, a nokti dugi i neisti. Samo mali broj je vodio
rauna o elementarnim higijenskim navikama. Nosili su vezane trake oko glave. Bili su
odjeveni u arene koulje bizarnih krojeva. Djevojke su pored ve navedenih detalja
neurednosti i zaputenosti, nosile duge arene haljine. I djevojke i mukarci bili su ukraeni
perlama, minuama, arenim erdanima i brojnim narukvicama.
Poslednjih 10 - 15 godina narkomani se odjevaju tako to se ne razlikuju od "normalnog"
ovjeka i ne upadaju u oi obinom prolazniku. Prihvatili su modu ugraivanja metalnog
nakita u kou tijela (pirsing). Prihvatili su i modu tetovaa.
Narkomanija dovodi do formiranja "negativnog" identiteta linosti. Djeca koja su dotle bila
posluna, lijepo vaspitana, potovala starije i osobe od autoriteta, bila odgovorna prema
kunim i drugim obavezama, koja su vodila rauna o odjevanju i higijenskim navikama,
pokazivala razliite zdrave afinitete interesovanja, bila drueljubiva, zainteresovana za igru i
sport, razne oblike zdravog fizikog nadmetanja, ili intelektualnog nadigravanja, imala dobar
apetit i zdrav san i napredovala u svom psihofizikom razvoju, pridravala se porodinih
pravila igre, sa prvim svojim kontaktom sa drogom, poinju da postepeno zakazuju na gotovo
svim napred navedenim planovima, nekim bre, nekim sporije, ali sa razvojem zavisnosti,
promjena u ponaanju poinju da bivaju sve uoljivije. Istovremeno, sa promjenama u
ponaanju poinju da se uoavaju i prvi znaci fizikog propadanja usljed gubitka apetita i
toksikih efekata droge: pad tjelesne teine, blijedo lice, upali obrazi, promjene na koi lica,
mutan pogled i tamni podonjaci, pad fizike kondicije, pojaana fizika zamorljivost.

2.3.3. Droga
Bilo da vodi porijeklo od francuske rijei drogue - lijek, arija, ili engleske rijei drug - opojno
sredstvo, droga kao kolokvijalan pojam, koristi se da oznai hemijsku supstancu, koja unjeta u
organizam mijenja jednu ili vie njegovih funkcija. (Fizioloke - rad unutranjih organa i
sistema, i psihike - svijest, miljenje, opaanje, ponaanje...). Svi lijekovi su droge koje se
koriste da bi ublaili smetnje razliitih vrsta, da bi otklonili simptome razliitih oboljenja
(bolovi, poremeaj spavanja, pretjerana napetost i sl.), ali nisu sve droge lijekovi, tako da ne
znai da svi moraju da postanu narkomani. Nakon ponavljanja upotrebe, droga dovodi do
psihike i fizike zavisnosti.

13

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

3. RAZVOJ I DIMENZIJE

Prema podacima Ujedinjenih Nacija, oko 180 miliona ljudi na svijetu konzumira droge,
Kanabis - oko 144 miliona ljudi, amfetaminske stimulanse - oko 20 miliona, Kokain - oko 14
miliona i opijate - oko 13,5 miliona od kojih 9 miliona konzumira najraspostranjeniju i
najopasniju drogu Heroin.
Iako se u svijetu drogira oko 180 miliona ljudi, broj zemalja u kojima se proizvode ove
supstance nikada nije bio manji nego u ovom vijeku, a glavne zemlje su i dalje Avganistan,
Mianmar i Kolumbija. Samo Avganistan i Mianmar ostvaruju oko 90 % ukupne ilegalne
proizvodnje opijuma dok je Kolumbija sama odgovorna za dvije treine proizvodnje listova
koke.
U Sjedinjenim Amerikim Drzavama skoro 15 miliona ljudi starijih od 12 godina konzumira
opojne droge a 2004. godine je uhapeno oko 1,5 miliona ljudi zbog neovlatenog
konzumiranja, prodaje i stavljanja u promet opojnih droga.
U Srbiji i Crnoj Gori ima oko 100.000 narkomana, to nije mali broj obzirom na broj
stanovnika.
Evolucija zloupotrebe psihoaktivnih droga imala je karakteristicne faze:
1. faza 1951 do 1980 brojala je 20.000.000 zavisnika (100%);
2. faza 1981 do 1990. brojala je 58.000.000 zavisnika (290%) i
3. faza 1991 do 2005. brojala je 200.000.000 zavisnika (1000%).

4. ODNOS OVJEK DROGA

Proces navikavanja na drogu i drugaiji nain ivota odvija se postepeno u toku vie nedjelja,
mjeseci, pa ak i godina, zato je teko postaviti neke preciznije granice prilikom definisanja
kada je neko postao narkoman. Bez obzira na poetak uzimanja droge, onoga dana kada se
uspostavi zavisnost, narkoman iz osnova mijenja svoj dotadanji nain ivota. Droga postaje
jedina stvar na svijetu koja moe da mu prui zadovoljstvo kada on to zaeli. Porodica,
prijatelji, posao, intelektualne i duhovne preokupacije, seksualne elje, hrana i zdravlje - sve
je to u drugom planu. Svi narkomani - bez obzira gdje rade, gdje ive, koliko imaju novca ili
koliko su inteligentni, ive na indentian nain. Prva pomisao pri buenju odnosi se na drogu
- gdje i kako je nabaviti. Nema te rtve koja se ne bi podnijela, samo da se do droge doe.

14

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

Narkomani tokom vremena postaju neosjetljivi na druge vrste zadovoljstava. Svi dani jednog
narkomana su isti. Za hroninog opiomana (heroinomana) dan je obeljeen intravenskim
ubodima ili brojem umrkavanja droge. Ukoliko je u stanju da se nabavi kvalitetan heroin i
napravi dobar rastvor za ubrizgavanje, dan mu je sadrajan i krae traje. Kada nema heroina
ili na njega dugo eka, dan e mu se oduiti kao nedelja ili mesec. Ako nema heroina, iz
straha od krize progutae ili ubrizgati u venu sve do ega doe. Najee su to trodon,
bensedin, kodein ili neko sredstvo za uspavljivanje (vee doze bensedina, flormidala,
flurazepama). Neki ublauju simptome krize puenjem haia ili pijui veu koliinu estokog
pia pomijeanog sa raznim sedativima. Kada ne nau nita od svega toga, spremni su da se
bodu praznim pricevima, ili da vade krv iz jedne vene i da je ubrizgavaju u drugu venu.
Ovakav varijetet narkomanije, gdje se odreeno zadovoljstvo postie kroz bol izazvan iglom,
meu uivaocima droge naziva se iglomanija i uvijek govori za tei poremeaj linosti.

5. NARKOMANSKA GRUPA

Veze jednog hroninog i zavisnog narkomana sa drutvenom zajednicom uglavnom se svode

na kontakte sa osobama koje se nalaze u istom problemu. Po svojoj psihikoj strukturi
narkoman spada u linosti koje pokazuju vrlo nisku toleranciju na bol i emocionalni stres.
Kada nije u bliem kontaktu sa istomiljenicima i prijateljima, gubi oseanje prividne
sigurnosti, a spoljna fasada se lahko rui. Zbog svog defektnog socijalnog razvoja najee
pokuava da izbjegne bilo koju vrstu socijalne odgovornosti, zbog ega postaje neprijateljski
raspoloen i nepovjerljiv prema onima koje smatra za dio legitimnog svijeta, a koji doivljava
kao ugroavajui. Zato je udruivanje narkomana sa grupom istomiljenika jedna od njegovih
realnih socijalnih potreba. Iz tih razloga savremeni narkomani rijetko uivaju drogu izolovani,
izuzev shizoidno strukturisanih linosti. Najvei broj narkomana ivi svoj ivot u okviru
manjih neformalnih grupa, veernjih skupova po stanovima ili se povremeno sreu u veem
broju na rok koncertima ili rejv hepeninzima, tako da je narkomanska grupa u sutini jedno od
najznaajnijih obiljeja moderne narkomanije. Narkomani su u veem broju sluajeva ve
premorbidno obiljeeni i nesigurni kao pojedinci, prinueni da se sakupljaju i sigurnost stiu
kroz grupni identitet. Nije iskljueno da narkomanska grupa nosi u sebi zaista i elemente
jednog neuspjelog pokuaja socijalno nesigurnih i emocionalno nezrelih linosti da nau svoje
mjesto pod suncem. Motivi sakupljanja oigledno nisu zdravi, veze unutar grupe su labave, ali
uprkos svemu tome narkomanska grupa egzistira, pogotovu kada se osjeti ugroena spolja.
lanovi narkomanske grupe povezani su dijelom zbog snabdijevanja drogama, a dijelom zbog
zajednikog naina ivota, kolektivnog uzimanja droga, ljenarenja, ispraznih
kvaziintelektualnih nadmetanja i beskorisnog traenja vremena. Narkomanska grupa nije
hijerarhijski slojevita i u njoj svi lanovi imaju ista prava i istovremeno svi su bez obaveza.
Potuju pojam slobode. Ponekad grupi moe da se nametne snagom svoje linosti jedna
osoba, koju tada svi doivljavaju kao duhovnog i idejnog vou i bezrezervno je sluaju,
15

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

vjerujui da je ona inkarnacija svih njihovih potreba. U takvim sluajevima grupa dijela po
uputstvima lidera i slijepo se pokorava njegovim nareenjima, ak i kada nisu u saglasnosti sa
njihovim ranijim moralnim i etikim normama ( arls Menson i njegova porodica ). U grupi
trae nesputane senzualne doivljaje. No, kako ih izazivaju pomou droge, senzualnost se
iskrivljuje i najee javlja u izopaenoj formi.
Narkomanska grupa ne mora uvijek da bude miroljubiva. Adolescentna narkomanska grupa
umjesto da prizna otvoreno svoju tenju za slobodom, ljubavlju i odbacivanjem kompromisa
prema obavezama, moe da reaguje u vidu iskazivanja mrnje, gnjeva ili otvoreno agresivnog
ponaanja. Svoju agresivnost ne ispoljavaju uvijek otvoreno, ve maskiranim ili simbolinim
oblikom ponaanja, kao, na primjer, kroz odevanje koje je krajnje nekonvencionalno,
upadljivo i izazovno. Ovakvo ponaanje samo je nastavak nerazumjevanja i daljeg
zaotravanja odnosa izmeu narkomana i njihovih porodica, koje je zapoelo jo prije
uzimanja droge.
Stav drutva prema drogi jo vie produbljuje jaz izmeu zajednice i adolescentnih
narkomana, jer je zasnovan na predrasudama, strahu, tradicije i moi, a ne na naunim i
logiki opravdanim razlozima. Branei sebe, drutvo zapravo odbacuje jedan svoj segment
koji je oboleo, a u ijem oboljevanju i samo ima znaajan udio. Ne elei da prizna krivicu,
odluuje se za laku i jednostavniju soluciju - odbacivanje. Tu negdje lei osnovni uzrok za
nastanak narkomanije i njeno teko ljeenje.

16

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

6. PORODICA I NARKOMANIJA
6.1.

PRVA REAKCIJA DJECE NA SAZNANjE RODITELjA DA IM

DIJETE UZIMA DROGU

Ukoliko roditelji otkriju neki karakteristian kompromitujui materijal u kui, kao, na primjer,
pric, iglu, smotuljak vate, limuntus, mrki prah u staniolskoj foliji, iskrivljenu nagorjelu
kaiku, papir za cigarete sa natpisom Rizla, izmrvljeno zeleno lie zamotano u providan
papir od kutije za cigarete i sl., ili otkriju u kupatilu na pekiru ili na podu krvave mrlje, djeca
iznenaeno odgovaraju, u poetku, da nemaju pojma kako se to nalo u kui. Ponekad kau da
je to pribor iz nekog biveg vremena, na koji su odavno zaboravili, ili da pripada nekom
njihovom drugu koji ih je zamolio da pric ili paketi droge za neko vreme ostavi kod njih na
uvanje. Ipak, vrlo esto, pritenjeni neoborivim dokazima, priznaju da to pripada njima ali u
poetku jo uvijek su oni ti koji se oseaju povreeni i napadaju roditelje, sa gotovo tipinom
zamjenom teza - s kojim pravom oni upadaju u njihove sobe i preturaju po njihovim
krevetima i linim stvarima. Pritom ispoljavaju u znaajnoj mjeri izraenu nekritinost. Kao
da ne umiju da razlue ta je opravdanje - uzimanje droge sa svim rizicima po ivot i zdravlje,
ili preturanje zabrinutih roditelja po njihovim stvarima, za koje su, prije svega, oni sami
krivi...Ovo otkrie esto predstavlja prelomnu taku u razvoju narkomanije djeteta i njegovo
prvo, istina nevoljno, priznanje da je u nevolji i posredan vapaj za pomo. Ovo predstavlja
najtei trenutak, kako za roditelje tako i za samog narkomana.

6.2.

REAKCIJA RODITELjA NA SAZNANjE DA IM DJECA UZIMAJU

DROGU

Saznanje roditelja i priznanje djeteta veoma su bolni, ali istovremeno imaju i svoju dobru
stranu, jer vie nema neizvjesnosti. Dijete se oslobodilo svoje tajne i munih trenutaka
pretvaranja i laganja, a roditelji sa priznanjem svog djeteta, ma koliko im ono teko palo, sada
bez veih dilema znaju na emu su i ta treba dalje da ine. Bez obzira na njihov stepen
poznavanja ili nepoznavanja sutine ove bolesti, prvi put zauzimaju aktivniji stav, koji moe
biti pogrean ili ispravan. Neki, ne shvatajui pravu prirodu bolesti svog djeteta, gledaju na
njihovo ponaanje, kao na porok, bezobrazluk ili izdaju porodice, i preferiraju razliite
represivne mjere u svojoj reiji, koje gotovo uvijek imaju suprotan efekat od oekivanog.
Dijete odgovara kontraagresijom ili bjekstvom iz kue i jo veim vezivanjem za drogu i
narkomansku grupu. Postoji tip roditelja, posebni meu oevima, koji odbacuju dijete ili
zauzimaju stav da ono mora samo da rijei svoj problem, jer ga je samo i napravilo.

17

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

Ima i roditelja koji pokazuju veliko razumjevanje za bolest svog djeteta i ne samo da ga ne
odbacuju, ve se trude da pokau puno razumjevanja za nevolje u koje je upalo i da mu
ponude svaku vrstu pomoi, prije svega, u vidu moralne podrke, a zatim da potrae pomo
od strane ljekara i da se aktivno ukljue u dugotrajni proces lijeenja i rehabilitacije. Od stava
roditelja i poznavanja svoga djeteta kao i pravilnog shvatanja problema narkomanije, zavisi
krajnji ishod pa i sudbina djeteta koje se nalazi u problemu narkomanije. Roditelji koji na
narkomaniju ne gledaju kao na porok ve kao na ozbiljnu bolest, imaju vee anse da
pomognu svome djetetu.
Nakon to se istina otkrije i doe do priznanja, vei dio narkomana se deklarativno
opredjeljuje za lijeenje, sa nejasnom motivacijom i jo nejasnijim idejama na koji nain se
treba lijeiti, dok manji dio prua otpor lijeenju, pogotovu kada se radi o marihuani, uz
tvrdnju da je to laka i bezopasna droga, bezopasnija od duhana ili alkohola. Kada je u pitanju
prva grupa, roditelji moraju biti krajnje oprezni u odnosu na verbalno ponaanje svoje djece i
stepen njihove stvarne motivacije i snage volje da izdre lijeenje do kraja. Isto tako, kao to
roditelji ne smiju nekritino da prihvataju krae prekide uzimanja droga, kao ve zavrenu
priu o drogi i narkomaniji svoga djeteta i da se prerano raduju, tako ne treba ni da oajavaju
u sluaju recidiva, jer su upravo recidivi jedna od tipinih karakteristika svih bolesti
zavisnosti, pa i narkomanije.
U tom smislu, moraju biti oprezni tokom kompletnog procesa lijeenja svoje djece, moraju
diskretno pratiti njihovo oigledno ponaanje ali ne i ispoljavati pretjeranu sumnjiavost ili
paranoidnost. Pogotovu, ne u razgovorima sa svojom djecom, prilikom njihovih povrataka
kui, naravno, ukoliko za to ne postoje stvarni i evidentni razlozi. Povjerenje treba graditi ne
na sumnjama i podozrivosti ve na pokuajima da se djetetu da ansa da kroz 7. PROBLEMI
SA KOLOM svoje ponaanje povrati izgubljeno povjerenje.

7. PROBLEMI SA KOLOM
Veoma je karakteristino da najvei broj narkomana koji pohaaju kolu, pogotovu poslednjih
desetak godina od kako se masovno pui marihuana i meu najmlaim uenicima kola
osnovnog obrazovanja, naglo poputa u uenju. Ranije solidni uenici, sada poinju da redaju,
bez nekog vidnijeg razloga za roditelje pa i same nastavnike, slabe ocjene. Nekada ambiciozni
uenici sada se sve manje uzbuuju kada dobiju slabu ocjenu. Sve ee poinju da izostaju sa
nastave, a na asovima djeluju odsutno i nezainteresovano. Na prozivku nastavnika iznenada
se trzaju kao iz nekog sna ili dremea. Kritike nastavnika ne prihvataju. Ponekad su spremni
da polemiu sa nastavnicima tvrdei da ih nastavnici mrze, da su neobjektivni, da imaju svoje
ljubimce i da je njihov jedini hendikep to i oni nisu ljubimci pojedinih predmetnih
nastavnika. Sa teih asova sve ee izostaju. Broj neopravdanih asova raste. U prvo
vrijeme dok je jo ouvano osjeanje obaveze prema koli, ovi izostanci se opravdavaju
ljekarskim uvjerenjima, koja su nerijetko falsifikovana. Neki od njih bivaju odstranjeni iz

18

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

kole zbog slabih ocjena i neopravdanih asova, ili kolu sami naputaju. Jedan manji broj
narkomana, da bi umirili sopstvenu savjest i roditelje, upisuju se vanredno u razliite kole, ali
po pravilu neredovno daju ispite ili ih uopte ne daju i ostaju veiti uenici ili studenti.

8. PROBLEMI NA POSLU
Oni koji su zaposleni poinju da poputaju na poslu, brzo se zamaraju i esto prave greke
usljed oteane koncentracije i gubitka motivacije za rad. Obavezno zakanjavaju na posao, ili
izostaju sa radnog mjesta po vie dana. Svoje izostanke pravdaju na najrazliitije naine. Ipak,
rjee se javljaju ljekaru radi ljekarskih opravdanja iz straha da se pri pregledu ne otkrije prava
priroda njihove bolesti. Jedan broj uspjeva da dugo skriva svoju bolest i da se koliko - toliko
normalno ponaa na poslu, dok drogu uzima u veernjim asovima; oni koji su jae zavisni,
uzimaju drogu ujutru pred posao, kako bi na poslu djelovali "sreeno". Za svoje ukuane
mogu dugo da budu uzorni radnici, koji svakodnevno idu na posao i obavljaju svoje redovne
dunosti. Svoj lo izgled najee opravdavaju zamorom i loim uslovima rada. Tek kada se
razvije jaa fizika i psihika zavisnost i doe do pojave prvih znakova tjelesnog i duevnog
propadanja, ukuani prvi put uoavaju da se neto deava sa narkomanom, preporuuju mu da
se javi ljekaru, ali ne znajui o emu se radi.

9. DROGA I ZAKON
Posjedovanje i uivanje opojnih droga nije kanjivo djelo.
Meutim, to one koji je poseduju i uivaju ne amnestira od
saradnje sa policijom. Jer policija je duna da prikuplja podatke
od uivalaca droge ili narkomana. Zabluda je da policija nee
zakucati na vrata osobe koja samo uiva drogu. On je duan da
prui informacije gdje je i kod koga kupio drogu, jer posao
policije je da hvataju one koji je prodaju. Onog trenutka kada se
drogu da ili proda drugom, to je krivino djelo. Posredovanje u
kupovini je takoe krivino djelo. Kontakt sa drogom se lako
pretvori u krivino djelo.

19

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

10.PREVENCIJA
Okosnica savremenog programa prevencija narkomanije je u sintezi usko strunih i drutvenih
aktivnosti i njihovom meusobnom proimanju. Naroito su odgovorni roditelji kako za sebe,
tako i za svoju djecu. Roditelji su duni da unapreuju sebe, tj. kvalitet svog ivota i ivota
svoje djece, a samim tim da preveniraju nastajanje ponaanja koji e dovesti do zavisnosti od
droge. Najefikasnije i jedino specifine mjere primarne prevencije se ogledaju u
sveobuhvatnoj edukaciji i informisanju pojedinaca i cele drutvene zajednice. Ovome treba
dodati i izgraivanje sistema vrijednosti i stavova, koji mogu pomoi pojedincima da
samostalno i kritiki donose odluke i rijeavaju probleme svakodnevnog ivljenja. Naravno,
efikasne su i represivne mjere kao i mjere sprovodljive u uoj i iroj drutvenoj zajednici.
Naroito veliku ulogu i odgovornost imaju mediji - informativne kue i sredstava masovnog
komuniciranja (tampa, radio i TV). Represivne - zakonske i policijske mjere takoe su vrlo
efikasne i dio su multidisciplinarnog pristupa. Takoe, veoma efikasni su i savjetodavni centri
u optinama i mjesnim zajednicama, kao informativni centri za davanje informacija i podrke
putem telefona.
U Australiji, u Sidneju 2005. godine otvoren je prvi centar gdje se moe legalno konzumirati
Heroin. Lokal je dobio urednu dozvolu za rad od strane okrunog suda u Sidneju. Centar bi
trebalo da prima oko 150 do 200 narkomana dnevno koji e moi da injektiraju heroin pod
nadzorom strunih lica dok e moi i da se posavetuju sa njima po svim pitanjima. Prema
ovome se vidi da u svijetu postoje razni pokuaji da se smanji broj narkomana sa ovom
neobinom metodom, dok je bilo estokih protivljenja u svijetu od strane UN i Vatikana.

20

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

11.ZAKLjUAK
Uivanje droge tetno djeluje na uivaoca, a mogue je i na njihovu okolinu - nevine rtve.
Zbog toga svako drutvo treba da regulie i suzbija upotrebu droga i svaki pojedinac mora da
shvati da je droga neto to mu nee donijeti nita, a odnijee mu sve.
Jedino izvjesno i nesumnjivo je da je droga, nebitno kojoj grupi pripadala, i iza kog se imena
krila najvee zlo savremenog drutva. Narkoman je ozbiljan bolesnik, u pravom smislu te
rijei, tako ga treba i tretirati, jer je to ujedno i jedini nain da mu se pomogne.
Mudrost ivota minulih vjekova i mudrosti plejade mudraca nude mladima poruku da ne
tragaju za iracionalnom ljepotom, ve da iznalaze ljepotu realnosti. Jer nema traginije
stvarnosti, od svakodnevnog bjegstva od stvarnosti.

21

NARKOMANIJA U RADU

Ivana Mirkovi 793/14

LITERATURA
[1] Dr Petrovi P. Stevan; DROGA I LjUDSKO PONAANjE; Beograd, 2003.
[2] Vukosavljevi Bojana; DROGA STOP HOU DA IVIM; aak, 2006.

Internet sajtovi:
http://www.lecenjezavisnosti.rs/zavisnost-narkomanija
http://www.academia.edu/8781259/Narkomanija_kao_socijalni_problem
http://www.hhdn.org
http://blog.b92.net
http://www.zcbor.org.yu
http://www.svedok.co.yu
http://www.psihologijanis.org
http://www.narkomanija.org.yu

22