YIL: 1

SAYI: 2

50 TL.

ubat/Mart 1980

GELECEK GNLER BZM OLACAK

67

TAVIR

SANAT SYASET LKS ZERNE

69

Mehmet AYDIN

LE BR SYLE

80

TAVIR

DAYANILMAZ

85

Arif DAMAR

BULGAR YAZARI STOYAN DASKALOF

TYATRONUN BYK USTASI

BERTOLT BRECHT 87
SZLK PAZARINDA SYLEV 100
KURTULMAK YOK TEK BAINA 102
LMNN 32. YILINDA S.M. AYZENTAYN 106
SNEMADA DORU YOL VE DEMR YOL 113

TAVIR
Samih El KASIM
Zeynep ERAY
TAVIR '
Gneri YAMAN

YAVUZ ZKAN'LA DEMR YOL

STNE BR KONUMA 118

TAVIR

GELECEK SAYIDA 125

TAVIR

DENMELER 127

TAVIR

ARI 136

TAVIR

TAVIR

dr :

Sahibi :

evki

Mustafa

MEROLU,

SLK,

Koullar :

Abone

Sorumlu

T L . * 1 Y l l k : 600 T L . * Y u r t D , A B D :
ya :

40 D M , n g i l t e r e :

hife :

10 , F r a n s a :

2500, Y a r m S a h i f e :

zma adresi :
TANBUL

Datm :

Genel Datm :

mizde

yaynlanan

ve

baka

yerde

Dizgi

yaz

ve

ilanlarn

Bask :

85 Fr.

T e v f i k B i r k a n H a n , No :

kaynak

lan :

300

T a m Sa-

625 T L .

* Ya

3 Taksim/S-

gsterilerek

Dergiye

sahiplerine

MATBAACILIK
1

Aylk :

G N - D A ataleme So

mmkndr.

sorumluluu

ZAFER

19 C a a l o l u / s t a n b u l . * D e r g i

resimlerin

yayINlanabilmesi

leri

25 D o l a r , F. A l m a n

Kurabiye Sokak A k g n Apt. K a t :

4, No :

resim

1250, e y r e k S a h i f e :

kak, Atalay Han, K a t :

yaz,

Yaz

bir

gnderilen

aittir.

ataleme

Sokak

Caalolu/STANBUL

G e l e c e k

T r k i y e m i z
y o u n

ve

yaamaktadr.

halk

vergiler

yeni

toplumsal-snfsal

b i i m d e

haklarn,

bask

d a h a

altna

gerei

geldi.

iterek

sosyal

da

t a r i h

B i z i m

ierikli

bir

O l a c a k

olaylar

H k m e t l e r

yaanlr

yasalaryla

T o p l u m u m u z ,
tas

G n l e r

dzeye

g n b e g n

u y g u l a m a d a k i

tasarruf

kartacaklarna,

k u l l a n m a k t a l a r .

Bindirilen

d a h a

ar

z a m

e k o n o m i k

y k ,

pekitirilmektedir.
arknn

p a t l a m a l a r n

H e m e n her y i r m i d r t

yasalarna
birine

saat

bir

u y g u n

gebe,

o l a r a k

dierine

nceki

doal

yaar

g n d e n

ro

d u r u m a

d a h a

bir

de

sonucu,

vingen.

znel
celikle

nesnel

t o p l u m u n

iisiyle,
tnda

ve

dehasn
yzyln

kapitalist

Halkmz
g n d e n

gencecik
cektir,

yn

u y u m a s n n

z u l m

oullarnn,

(!)

en

ders

ne

(!)

u y k u s u

f i d a n

terre

kzlarnn

e g e m e n

gler
bir

e n g i n

eriilmez

ve

etmesine
let
Bu

20.

etmitir.
nedenle

gereini

atlmalara,

en

y a n n d a

gle

hesaplar

bilir.

ten

kar

ak-gizli

alay

olaca

al

dolaca

a f y o n u n u

kartmasn

nderlik

s m r m e l e r i n e

z a m a n

h a l k l a

b y k

l m

faist

karlk

o c u u n u n

getirmeyecektir.

ve

t r l

aldatarak

g n n
T R T

siyasi

genler

b u

bilerek

srgnle

nde

savam

yerini

almasn

veren
bile

halkmz.

Devletin
d r l e n

dnyasnn

oldu-bittiye

kymlara,

100

her

B u n a

olarak

gvencesi

d e v r i m c i

o n u n

b y k l e r i m i z i n

yaadndan

sonra

olup-biteni
re,

ek

k a y n a m z

gstererek

d o r u
ve

d a y a t m a s

gelecein

vermektedirler.

yaptklarna

vn

u n s u r u ,

izmesine

e t m e y i katmlardr.

yaplrken,

u y g u l a m a d a k i

rencisiyle)

savam

nceleri

alay

d i n a m i k

glerin

rine ylmazca

de

en

kylsyle,

e g e m e n

halk,

koullarn

b t n

kademelerinde

kymlardan,

a l m a m a s

i n d i i m i z

K l t r

dnlemezdi.

gibi;

Devlet

balatlan

Bakanl

ve

D e r g i m i z i n

T i y a t r o l a r n d a n

ve

bal
eitli

o y u n l a r

b y k

b i r

hzla

k u r u l u l a r n n
sayfalarnda
kaldrld,

da

sr
pa
de

y n e t i m

T A V I R / 67

k a d e m e s i
rildi.
ne

deitirildi...

K i t a p l a r

toplatld,

k o r k u t m a l a r . . .
A b d u r r a h m a n

kes

ilerici-devrimci

na,

T A V I R

f a i z m i n

p l a t f o r m u
lk

yayn),
dik,

iinde

zellikle
Gelen

m i z i n

e n

larn

denildi.
Gene

tk

Sevindik.

D e r g i m i z i n
Aydn'n

Geen

ay

B u l g a r
da

b u

yazar

d a h a

ll

ve

srecee

bir

G n e r i
de

saynn

de

alyor.

Gelecek

Sol

Y a m a n ' n

k u r a m s a l

b i z i m

Yaz

var.

K a p a k

yaz

dilimize

m t e v a z i

Sanyoruz

baardk.

bizi

ilerletecek.

yazs

T A V I R ' a

syleimiz
ad

zeti,

var.

M e h

a l m a k t a .

baar
Bu

Bertolt

dileyen
saymz

Brecht

yanklanmas

D e m i r

O k u m a m z

rengi-

yer

yazsyla,

g r n n

bize

zerine

zkan'n
b i r

ren

olarak,

d o r u k

ay

d e n e m e

nerileri

k a m u o y u n d a k i

Yavuz

ve

grlerimizden

bir

iki

bir

b o z u k l u u n d a n ,

d e r g i m i z
de

dnyasnn

rportajmz

g n l e r

ile

tartma

fazlasn

nerileriniz

likisi

her

politikas

alan,

d o r u y d u .

olmakt.

gene

Hepsi,

alma

kez

s o n u c u

k u r a m s a l

Daskalof

benzer

hepsi

anlalr

kubeyinli

Yaadmz

eletirileri,

ederek,

tantlyor.

gelecek
yer

ziyaret

s i n e m a

s t n e

yaplm

saysnda

artk.

eletirildik.

bekliyoruz,

S t o y a n

A y z e n t a y n
sre

Dileimiz

Sanat-Siyaset

l k e m i z i

tiyatro

kadar,

deney

onlarca

hakl,

st

S U S M A Y A C A I Z . . .

( d k m a n

yapc

s r

k l t r

kar

bir

kald

kullanlmas

oluuna

bir

geti

alyorlar.

b y k

sresi

hepsi

ve

gezinmeleri...

tahribine

gerimizde

o k u r l a r n

b o y a n n

sansr

d u r u m u n a

K o r k u t m a l a r

e m p e r y a l i z m i n

ok

hazrlan

eletirilerinizi

m e t

says

ss-yap

ald...

etmeye

deerleri

eletirilerin

k t

tk

y o k

r e n d i k l e r i m i z i n
dost

bir

ortalkta

olarak,

o l d u k a

d e r g i n i n

katt.

varsa

birinci

o l a r a k

srede,

ne

alanlar

D e r g i m i z i n

kl

karaborsas,

elebilerin

k l t r e l

bol

s o r u t u r m a l a r

Kat

sa

Biz

A K M ,

Yol

f i l m i n
gereken

f i l m i n i n

ve
bir

yan

y n e t m e n i y l e
kitaplar

Deinmeler

b l m n

olacak.

TAVIR
68/TAVIR

ve

S Y A S E T

L K S

Mehmet

Sanat,
ramlar

siyaset

ve

srekli

ve

sanat-siyaset

saptrlmaya

Koullarn birlikte
ramlarn
den

soyutlanma

olarak

grmek

allan

varolma

abalarn

olanakl.

ilikisi.
bir

sndaki
ray

badr.

zaten

mektedir.

nk

burjuvazinin

dier kurumlaryla

Sanat-siyaset

smrnn

devam

ilikisi

sk

en

yaamnda

dlen

dr.

ve

ve

bir

siyasetinden

kitleler

konusunda

bulan

sanatn

Asl

sorun

Sanatn

burada

gelimesi

deiimlere bamldr.
mlkiyeti
mi

temel

nnde

balar

saptamalar

sanatn

sanatn

asndan

retici

gelime

engel
nedenle

kav

altn

ne

izmek

kaynaklanan
tavr

srekli

ilikisi

sloganna
sosyal

geliimi
olarak
sanat

kav

srdr

demogojiktir

sonularnn

ve

aln

siyasetle ilikisi

yoktur

ve

olmamal

sarlanlarla.

snflarn

nnde

duran

sanat

egemenliini

bu

ara

yapsnda

retim

kapitalizm,

oluan

aralarnn
sanatn

devrimci

mcadele

ve

bayrak

edinenlerin

zel

gelii

ideoloji ile

gsterebilir.

bamszl

slogann

vardr.

sanatn

Yani

siyasetle

gelimesine

glerin

yaplanmasyla
Bu

da

bamszl

toplumun

de bir engeldir.

kurarsa

Sanatn

gre,

bu

gcnde

hatann

zerinde

gelitirilen

dorultusunda burjuvazi

olamayacana

kav

szedeceiz.

d bir olgudur. Onlara gre nasl eitim ya da e k o n o m i n i n vd.

yoksa

dinamik

devrimci hareketle devrimci sanat

snf

birlikte

insan

gtrcl

noktada

te y a r a r var. K o p a r l m a k istenen znde

yaamn

olgusundan

koullarn

siyasetin

Bu

Kltrel

AYDIN

kendilerine
tercihinin

proletarya

ve

onun

de

byle

ideolojisi

bir

do-

T A V I R / 69

rultusunda kullanld
lah

olarak

rn

grme

Onu

onlar

isterik

lklar

politikanza

Sanat
rnei

arasna

olarak

sanat

smrsnn

demogojik

dorultusunda

Sanat

bireylerin

aracdr.

luyla

bir

baml

tek

olmaldr.

bir

biimde

Konuyu

bu

genel

gereklilii

eken
bir

arac

evrili

olan

bir

si

dmanlkla

onurlu

Egemen

bir

nk
ifade

snf

snfn

Bu

ve

yerine

otur

ikiyzllnn

dorultusunda

snflarn

sanat

gizlenmesini
baka

bir

bir

burjuva

kendi

si

snf

anlatmaktadr.

snfa

devrimci

kitlelerin

edilebilir.

kar

mcadele

ihtiyalar

mcadele

siyasi

ancak

mca

siyaset

yo

(1)

tesinde

nedenle

burjuva

yapma

gereinin

deil,

yaklamn

aktr.

sanata

Sanat

anlay,

ve sanat cephelerindeki

youn

nin

izgi

kullandklar

deoloji

evirmekte,

attrmaktadr.

saptrmasdr.

tek

elinde kendilerine

etmeyin.

siyaset

karlar

deleye

alet

lgna

ve

yasetinin

sinin

Onu kitleler

korkular

krklemekte,

tun.

gereklii.

kavram

irdeleme

ve

olgu

olarak

platformumuz

ereveleme

snflar

mcadelesi

olacaktr.

RETM,

almak,
toplum

iinde

insana

hibir

oluna

yazd

dirgiyor.
olarak
la

etmek

bir

gelmi

araya

eyin

Gramsci'nin

yannda

onunda

asndan

sahibi olmular.

smrlenler

kar

salad

bununla

Eller

da

kazanmas aletin

bir

mutluluk

yaamn

deil.

veriyor.

amac

nsanlar

doay

onu

A.

aralarnn
retim

soyut

atein,

kar

olarak

alet

ise

gcne

de

kesinlikle
temeli

etkisi ksacas

zg

retim

dnemi

bulan

ise

kav

tutanlar
bu

kav

smrlenle

somutlaacaktr.

doa

insana

doay

kazanm-

elinde

Ezilenlerin

arayta

gelimesinin

her

in

kolay

mutluluk

smrmesinde

bu

insann

nk

aralarn

gelivermi.

evreninden

Beynin

demektir,

insan

hale

doal

hayvanlar

ayrlr.

tremesi

bir

ise

edilen

onun

insann

yle

koullarnda

bireysellii

balanm.

hapisten

somuta

mutluluk

anlamndaki

iin

anlamak

Gramsci

tmcede

varolu

ilenmeye
Kaynan

kurmak

seyretmek,

olarak

dntrme

retim

yaam

insanlarn

yapvermi.

doaya yeniden oluturucu

ann

tm

iyi

platformu

elde

ayaklardan

daha

SANAT

arayn

mcadele

sonucu

VE

karmak bir olguyu bir

getirmi.

asndan

srdrd

Srtnme
yoruz.

bu

bir

ettii

karmlar,

mcadelesini

snflar

ram,

da

kendilerine

byk ve

szn

MCADELES

dnyann

veremeyecei

mektupta

mutluluu

ram

ve

elde edilen bir zenginlik

snflar

re

mcadele

mcadelelerinden

lan

SINIFLAR

egemen

ayrldn

atlr.
bir

olmasn

Elin

eylemdir,

demektir.

bili
beceri

insann

(Engels/

Do

Diyalektii).

retim
kavgann

olgusu,

niha

lecekler,

insanlnn

amacn

varoluunun

aklyor.

deitirecekler,

nsanlar

yaamlarnn

ilkel

geliimini

mutluluu

ve

aryorlarsa

gereklerinin

bugn

verilen

doayla

karlanmasnda

ona

boy
bu

yuracaklar.
alma

her

eyden

nce h e m

insann,

hem

de

doann

katld

ve

insa

n n kendisi ile doa arasndaki m a d d i tepkileri k e n d i rzasyla balatt, dzen

ledii ve denetledii bir sretir.
uygun

klnm

70/TAVIR

bir

biimde

elde

nsan,

doa

edebilmek

rnlerini kendi gereksinimlerine

amacyla,

kollarn

ve

bacaklarn,

kafasn ve ellerini, gvdesini doal glerini harekete

gc olan kendisini
insanlarda
ni

doann karsna

nesnelerin

yetkinletirir.

ve

olaylarn

retim

(2).

karr.

betimlemesinin

almas

insann

geirerek, d o a n n bir

Bu karlama doal

yaplabilme

varln

srdrmesi

ve b u n u n iinde doa bilinli bir biimde denetlenmelidir.

gerek

imgeler yoluyla

aktarlmasdr.

maktadr. Baz kaya ve talarn

natlara,
bu

hayvanlarn

benzerlii

hatta

daha

maara

anlatan
menin

kayalarn

kompozisyonlar izmeye

rafndan

ne

lde

anmsatr.

kuvvetlendirmeye

duvarlarna,

karlyor,

Ve

bunlar

yzeylerine,
Bu

gsterir.

gereklidir

Sonu, a l g l a n a n l a r n

ve

yontarak

Daha

sonra

doal

dzenin

olaylarn

ve

all

boyayarak

insan

yaamlarnda

tablolar

lkel

nesnelerin

bu a insan kavrayamyordu.

iin

yetisi

benzerleri yaplmaya

alrlar.

balarlar.

kavranldn

yzeyselliini

ve

girintili kntl kenar izgileri t a r i h ncesi sa

siluetlerini

da

Nesnelerin

zellik

olarak

siluetleri,

btn

bir

olay

evrenin insan

gelime

karlkl

ta

bilgilen

bamlln

Bir toplumsal formasyonun birincil sorunu yeni

den retimdir. Yeniden retim

aralarnn

yeniden

retiminin

yansra insann

da retim glerinin en nemli unsuru olan insann da yeniden retimi de k a p

sar k i , s a n a t n ilkel topluluk dzeninde geliim dzeyi ilkel y a p y s r d r m e a n
lamnda

ilkel

insan

biimlendirebilmitir.

retici glerin
lad

ve

ilerlemesi ile

topluluun

retmeye

yeleri,

pazarda

baladklar zaman,

dorudan

doruya

nin,

her bireyin

ancak

manlarda
ise

insann

toplumu

byle

tm

snflara

toplumlarn

Toplumsal
lenmesi
olan

bu

mekanizma

retim iin
de

bir

en

retim

eklinin

k,
ortaya

egemen
karr.

donatlan

insan ve

gereken

insan.

para

ayr

ortaya

toplumbilim

ayr

kt

Her

kii

retebildii
Snf

za

kavgalar

sonucudur.

Bundan

tarihidir.
snf

kafas
soyut

statkoyu

ikili

yaklar.

dzene
ele

Sanatta hayatn
pek

karlarnn

grevi

faktrne

bakmndan

karr.

olan

kanlmaz

Birbirinden

sokacaktr.

ortaya

olanakszdr.

Temel

gerekli bilgilerle

yaanmas

mlkiyetin

snfn

insan

devreye

birliini

maddeleri

zorunlu

mcadeleleri

retimde

iki yaklam sanat

zel

smrlmesi

snf

de

iin

yeniden

biimlendirilmesi

niden

lmemek

ortaya

devleti

konulmu

zerindeki mlkiyeti

tarafndan
tarihi

snflarn

anlamnda

reticisi

blen

deiime

topluluun

artmas insan zerindeki mlkiyeti, m a d d i servet

alktan

insan

iblm,

yeni bir k u r u m u n

grlr. Emek retkenliinin

lerin

birlikte

rgt

korumak
Birincisi

uygun bir ekil

alamayacamz
yeniden

nemlidir.

bu

retimi,

nsanlar,

ye

sanat

eserlerinde h a y a t l a r n y e n i d e n yaarken toplumsal yaay iin kendilerini h a

zrlar, yetitirir v e
rolar bir

avu kle

gereksizliini

ona uyarlar.
sahibi

anlatan

oyunlar

SINIF

...
mini

nsanlar

iin

SLAHI

(3). Kleci R o m a Devleti

kurmamt.
kleci

dzenin

OLARAK

genel balantlar iinde

zme

SANAT

VE

eksiksiz

renme

olanan

kendilerine

kiilik

tiyat

bakaldrmann
ilev

grrler.

SANATI

Bir yandan

olanana
Fakat

d n y a siste

sahiptirler;

d n y a sisteminin yaps

vermemektedir.

bin

ileyen,

srdrlmesinde

eliki karsnda braklmlardr:

d a n d a gerek k e n d i k a r a k t e r l e r i gerekse
myla

Kadercilii

on

bu

te

yan

bu devi t a m a

eliki,

sadece

iki

TAVIR/71

etkenin,
manda

yani

dnya

toplam

ilerici

ile

dnsel

gelimesinde

Dhring).

Sanat

da

ilahlar,

Tarih

neden

bu

ederek
yani

tr

retimidir

(K.

Marks,

ayran,

demitik.

yolu

onun

nsanlar

aamalarna

mun

ekonomik

yapsn oluturur.

tim

ilikilerine

izgisinde,
sinden
melle

ekonomik

sanatn

styap

doan hatal
sanatsal

bir

tm

yaplar

iinde

estetik

styaplardr.
sanat

duygularnn
Sanat;

bir

gerekliin

tetik kavrayn
ve

Marks
rinde

dolar.

lumsal ba,

olarak

belirtir

(6).

larn

gerek

ni ve

ilikiler

snfsal
am

anlamn

her
kat

onu

gzard

edilme

ekonomik

sanat

te

rnnde

ideolojik

st

karmak

yolla

bilinalt

dncelerinin

duyanlar

yanstan ve dnyay

gittike

biri...

derinlemesinden
uratlnn

ve

kayna

biimlerinin
bir

yolu,

estetik

Sanat tarihi;

yaratm insann

baldr

ideoloji

diyorsak,

gereini

sanatnn

bir

bilince

es

daha

ge

estetik

du

da

tarihsel

bir bilme

zmlemek

biime

hem

doa

...

ve

biiminde

olamaz.
toplumlar

emektir.

temeli

ze

arac

bir

top

var,

bir

top

gerekir

tarihinde,
acaba
eseri

mcadelesi

kullanmak

zorundayz.

Toplumsal ilikilerin

dei

de

deie

dncelerini,

imgeler

yoluyla

birlikte

insanlara

ve

yaad

tarihsel

insanla

gelimenin

toplum

olay

gereklilii

arasndaki

temel

beliriyor.

Yaratclk

sanatlarn

snflar

sanatlarn eserleri

(7).

irdelememizi

Sanat

da

olarak

yaanty yakalayp t u t m a k

soyutlayarak

ileyen, b y k

veri

dolaysiyle

toplumsal

dntrmek

tarafsz

yaamn

doarlar.

grevi,

insanla

zellikle kapitalizmde

72/TAVIR

dorular

reddeder.

sanat

srecine

duygularn

aklamak,

ey sayld snfl

varm,

re

genel

Oysaki

dnme

ise,

temsil etmenin

yanstr

hem

anlatmak,

konumundan

karsnda

yorumu

toplumsal ilikilerden

Bu noktada

gereleri

alan

yanstlnn

ve

bilimsel

Sanat olabilmek iin

tma,

sanatnn

insancl bir zenginleme,

yaam

insanlarn

sorununu

da

tarihi

snflar

silah,

biimlendii

kurallarn

ve

zmde

Burada

ekilmekte,

dolayl

tarafndan

mesiyle insanlarn estetik zevkleri ve

Sanat

son

toplu

(5).

sanat rnleri

cektir.

var.

glerinin

btn,

bu

en belli bal yollarndan

ekillenmesi

dnyay

snf

yarar

hat

en

ba

konumunun

zg imgeler halinde

getirmenin

mlkiyet

Sanat

bir

ya

ele

genileyiinin

toplumsal

koullarnda
Evet,

ruhun

dnyann insan

l u m a y n a s sayar.
Sanat

mutlak

ihtiyacnn

estetik,

etkisini

zg bir biimde

ni boyutlara eriip
yarlnn

enin

istemlerinden

(4).

dile

ve

Ancak

alay
etkisi

styaplar

sonular grlmek istenmektedir.

rn

sanata

bir

ldler.

oluum, retim

balanrlar.

dz

alan

oluturucu

ilikilerinin

ideolojik

anmsatmakta

yaralar

Eletirisi).

retim

ayr

zorundadr.

Felsefesinin

retimlerinde

iinde

arasnda

gereklii kendine

biimde kavrayp

Ksaca

koullara

eilimi

ekonomik

Marksizm

gsterir.

kurumlar

biimlenme

ekonomik yapnn

ve

uyum

Engels-Anti-

biimde

yeniden

za

sonsuz

gemiiyle

zerindeki

toplumsal

ayn

insanlk

retim ilikileri denilen bu

belirli gelime

ve

doa

komik

nk

Hukuk

(F.

lmcl

daha

insanln

incelenmek

trajik

bir

izliyor?

Hegel'in

ve

zlmektedir.

srecinde

syleilerinde
ilerleme

msz ilikilere girerler;

olarak

zlme

kalmamtr;

kaldracdr

Prometey'inde

bir

hayvandan

snrlanp

balca

aralksz

Vurulmu

vedalayor.

nsan

ve

elikinin

Lukian'n

bu

yaplarnda

ilerlemenin

hergn

Ailin Z i n c i r e
Yunan

insann

Bu

o n u bellee, bellei
yaratclk

getirmez.

yetkinlii
sanat

nk

ve

stn

sorusuna

(8)

ya

yceltildii,

insan

h i b i r ey

sanaty

sanat

bireyselliin

evresinden

midir?

sreci

anla

zdeliine

almayan
evet,

fa

sanat

kendi ruhunun

damgasn tayan

cel b i r zellii y o k t u r (9)

maya

allmtr.

olarak

da

lerek

sosyal

Bu

eser

yaratr.

Bu

ruhun

ulusal

olarak

kaynan

sanatn

bulmayan

meta

haline

sanatsal

etkinliklere

Ksaca

mcadelesinin

rn

imdi
lkel

daha

niteliini

anlamann

var

devrimci
iyi

Sanat

da

deiimi.

anlamak
bu

bireyi

yalnzlktan

dourur.

hangi

prim

olan

Saptrma

ve

kurtarmann
ilevinin

veri

ideoloji?

Her

ortak nok

yoludur

(10).

abala

olanakldr.

dnda bireysel yaamn

formasyonda
sanat

Yaplan

gereklii

yokedilmesi

zorunlu

olarak

olanaksz
kollektif

o r t a y a k ile b i r l i k t e bireysel b i r a l m a n n k o n u s u

sorununu
Ama

kurarak

topluluk ki kendi

lanmayd.
larn

kpr

dnyann

ikinci

allmtr.

snflar

arasnda

gn

soyutlan

getirilmesi,

tanyarak deiik bir gerekliin ne olabileceini sezmenin insanlarn

talar

yada

yantyla sanat, kaynandan ve ilevinden

birinci

yaamda

baarlmaya

S a n a t ...

da

bir

ister

udur:

istemez

bir

Toplumsal

ideolojinin

ilikiler ve

olduu bir
bir
olan

abadr.

Snf

sanat,

tercih

taycs

tm

yap

yaam

olacaktr.
ya

dei-

TAVIR/73

ilebirlik

iinde

yaptlarda

verilmi,

ana

ilke

ezilenlerin

kabul

edilmi

snf

kurulu

Sanatn smrlen snflar elinde

den

egemen

rklemi,
yannda
Bu

snf b u r j u v a z i olur.

bu

da

sanatn

getirmitir.

metada bir

farkldr;
vurgun
nn

sanat

'Yaratma
almalarnn
Sanat
iin

Bu en kolay

eserinin

deerini,

meta haline

yaratmaktadr.

geldiini

bir

Yeryznde
vermeli

mz

koullarnda
(13).

geliimi

ve

iin

nnde

ise

gizlenmesine

hl

sanatn

iliki

yoktur

emanetisi
iin

engel
piyasa

nk

Tarih

sanatn

Almanya'nn

snf

Nasyonal
versite

Sosyalist Derneini

doentleri

adamlar
lirtiyor.
keri

vardr.

yaynclar,
Ynetmeliin

Dernein

deerler

arasndaki

prim

karlar

sanatla

aklar ve halkn her snfnda,

sunun

kltr

deerleri ve

liini belirterek

bu

mcadele

nce

rk,

ilgili

bir

tir.

Bir

rnek

adl heykeli:
Fascio ile
m

plak ve

nl

baka
Yine

bir

1939'da

bos

ve

gelenei

Evet,

sanat

resim

gl
neden

bamsz

ykseldii ve yaygnlat dnemler

74/TAVIR

tarih

deildir?

yrek

gn
dayanr
kendi

saldrgan

nitelii

bunlara

ramen

arasnda

hibir

herhalde

noktada

Alman

sanatlar

programn
bir

amac

din

aka

ise

ve

yeni

Alman

mcadelenin

be
as
ku
ulu

gerekli

yaratmaktr.

aktarld
elinde

ni

ve

ile ahlaksal

ilikili olarak

Aklndan

Kltr

arasnda

de yer ald ve

sa

bu

kullanlmasnn

yazarlar,

ve istem

ftirizm yn

b i l i n e n b i r mercek

Fkran

mparatorluk

b i r kl,

sol

elinde

bir

dayam yaratc bir dnceye dal

frlar.

dl

sanat

anlaynn

ncesinden

kalma

yada

safln

Faist

20

Tarih

(sanatn

tann

siyaset

yaplacak

kafasndan

Romal

Ama

zgrlk

Btn

Baka

faizme

ikiyzl

ve

dernein

bilgi

Cremona

sanatnn,

salkl,

bile

kurucusu

iin

avucuna

kurulan

bu

konumuyla

onsekiz

Due'nin

yarlm

biimciliini ve

bu

sanat ve bilim

adaleli bir Mussolini:

Mussolini'nin

talyan

grntlerini

Vecchi'nin

d r t keli enesini

talya'da

rnyd:
mas

Ferruccio

deimeksizin

durumuna

eserlerini

amacyla

talya'da gelien faist harekette ftiristlerin

temlerinin ve biimlerinin

oda pazar

1927'de M n i h ' t e A l f r e d R o -

mcadelesiyle

zellikleri

ile

bellidir.

Artk

(!)

aklamaktadr.

rksal

atld

Buna

dorultusunda

maddesi

zgrlk

Sanat

sanatlarn

almaldr.

deyimi

dzeltmek

halkna

(11).

retici

sanat

ynetmenleri,

birinci

giriimcilerin

Sanat

vermez.

Dernein

tiyatro

ilikileri

bir

eyleri

ikiyzll

kurar.

amac Alman

iin

anlamnda

vururlar,

durumunu

mallardan

durmaktadr.

sanata

burjuva

estetik

iin

zerindeki basklarnn

dem

ve

kleletirir.

durumunda

n e k l e r i ile doludur. Naziler i k t i d a r a gemeden

senberg

da

abalarn

(12).

zorundadr.

zgrl

etmeyen

derler.

etmek

gerekli

olarak

halklar

hizmet

farke-

salanabilirdi.

toplumundaki

olmaldr.

olmak

reticisi

sanata

abuk

teki

zgrldr

piyasa

sanat

bir

yaplmtr.

etkenler belirler.

rtbas

kendisinin

kendisi

noktada

burjuva

betimliyor:

bamszlndan

kullanlabilir.

piyasa

sanaty

yar-tccar

Emperyalizm

acyla

meta

kendisi

Gnmzde
nin

sanat

gibi

gereini

Beethoven,
bir

deimezlik

kaldrlmas

kolleksiyoncularn

ise

burjuvazi

karlnda

Pazar

mamaktadr.

dayand

byk

raya
m?

zengin

klklarnn

mektubunda

da

getirilmesiyle

a m a belli bir

zgrl

getiren

ortadan

onun meta haline

maddesidir,

paraya

ya

savunuluculuu

arptlarak

tketim

zgrl'

dzen

edilmi

O n u n bu gzlemi sanata olan dmanln k

anlamnn

toplumdaki

ifade

de bir silah olabileceini en

hesaplar ve m o d a deiiklikleri

kapitalist

kini

en

asarak
yy.da

ki

olduu

korkutucu

yaam

srdrmesi

gsteriyor
gl

artk

sanatn

bir

yanst

gerekiyor.
dzeyinin

dnemler)

snf-

lar

mcadelesinin

dir.

te

John

rnekleri:

Reed'in

adl

kitab

klayan

keskinletii

en

Amerikan

Dnyay

Ekim

dnemler

Sarsan

Devrimi'nin

olaanst

gazetecisi
On

Gn

olaylarn

yaptlardan

a-

biridir.

deolojik inceleme, olaylarn ok etkili

bi

imde

de

anlatlmas,

rinlemesine
snn

1871

Komn

cephesinde

1871

Gustave

Nisan

metni
rn

alma

zeksna

Paris

toplantya

Paris

ledi

sahip

sanat
5

Nisan

sanatlarn

aryor.

ar

Bugn sanatlara,

onla

duygularna

leniyorum:

bakn

geliiyor:

Courbet,

yle:

onlara

Reed'in
olay

nasl

gn

ise

kiilerin

zellikleridir.

lar
13

ve

incelenmesi,

balca

Paris

durum

bilinlerine

ses

onlar bir

ana gibi

bes

olduklar

yetenei

verdi

imdiyse sanalar

btn

abalaryla,

ah

laksal bir devlet k u r m a y a , k e n d i l e r i n i n

feri

olan

drlar.

sanat

(Bu

yeniden kurmaya komal

bir

onur

grevidir.)

Paris b u b y k ehir.
lntlarn

sailles'dalar

imdi.

kadar
olur.

beri

halk,

payn
rinde

alacaktr.
bildiri

gemiin

larak

gn

etki

yaratan

idam

klm

sehpas

tmalarna

ve

olsun

mamalar
snflar

nnde

kaldran

cezaevinde

iki

bir

kullanabilecekleri

dnya

srekli

ellerinde

Ama

Paris
kkrt

kendini

zaferden
gnle

komisyonun

ha

belirtilmekte

yapt

arasnda

de

haline

soku

eitilmesi.
canl

ve

byk

grnn

verilen

srekli

dizilmek

bir

zereyken

zerindeki

ramen

Egemenler

silah

desenlerden

ka
s

desenleridir.

abalarna

bir

tutmaya

yapt

kuruna

yoktur.

cephede

smrlerinin

ve

kadn

bulanklatrma

ideolojik

yldan

Komn

kuaklarn

sanatlar

ayaklanmac

farkl

gelecek

kadar

1800

byk

yle

elerin

pay

kaynayd.

en ufak bir kukusu

zellikle

halinde

sanat

olarak

yoluyla

alt

grevi

btn

kendi

toplantda

Ver-

snf

en

ynetimindeki

eldeki

Courbet'in

bir

Kii

kaydettii

gerekleen

cokunluu

inan

gururla

idealizmin

srekli

almlardr.

bir

Gustave

olgu

hi kimsenin

nlar

derin

eitim

kiiler

lyorlard.

yenecektir.

kyc

halkn

devrimde

bezirganlarn

sanatlarn

korunmas;

ve

din

Pottier

Bildiride

havas

yumruklarn
ve

Eugene

Yrekli

tarihin

katlmyla

karlmas,

yenilir.

Kavram
rine

yaptlarnn

gnleri

Komn

yazan

onaylanr.

na

Komn
bir

kiinin

Enternasyonali

zrlad
...

400

Paris

olursa

ekerek

clarn

HEYKEL
kurulacak ve

byk

En

smrcleri,

Devrimde

(!)

feodal ka

silkelemekte.

yoksularn

hakl

MUSSOLN'NN
netecek, federasyon

tozunu

Paris

Srtndaki

Prusyallar,
ne

za

olarak

olamayacan
kendi

gc

smrlen

ellerinde

mcadelede

almlar,

sanatn

olsun,

onu

youn

tar
ze
y

tutmaya

stnlk

salaya-

kavrayan

egemen

snf

karlarna

hiz-

TAVIR/75

met

etmeyen

sanata

ve

sanatya

basknn

her

eidini

uygulamaktan

ekin

memilerdir.
Sanat,

engizisyonlarda

nat

ile

akn

tablo

ayn

birlikte

idam

Berlin

kaderi

yarglanm,

edilerek

itfaiye

Proletaryann

yaam

Almanya'da

cezalandrlmtr.

klasnn

paylaacaklardr.

faist

bahesinde,

umutsuz

lsz

zerine

incelemelere

dizeleriyle burjuvaziye
fndan

srgne

grkemli

edilen

ne de son.
natlara
derip

yetkin

rnlerini

siz

kurun
grr

halk.

onurlu

imparator III.

Ayn

yerine
iin

Napolyon

halk srgnden

ykselttii

tara

dnnde

onu

Lorca'lar,

ideolojik
zafer

li'nin

Smrge

sanatdr

Hugo

onlar

srgne

sa

gn-

(!)
insanlarndan

uzak

yaa

Pablo Neruda'lar b t n bu koullara kar

olarak

faistlere
dimdik

mcadelesinde

yaptlaryla

ilk

koullar

yurdundan

cephede

ant

kurtulu

gerekli

ne

yannda tercihini yapan

hazrlamaktadr

Nazm Hikmet'ler,

kar

biimlendiriyor.

karmak

Garcia

bilincinde

Sabahattin

kampnda

zerinde

yerletirerek

darbelerin

emperyalizme
ylnda

halkn

katlettii

indirilen

bebini

giren, ve;

saldran Victor Hugo'nun

ve

maya m a h k m edilen
re

toplama

sa

karlayacaktr.

hapishanelere

insanln

Almanya'snda

sanatlar

Srekli bask koullar lkemizde halkn

Faizmin
n

ziyafet

gnderildiini

trenlerle

Srgn

sefaletin

bir

giymi,

Yaklmak.

alk halk penesinde sktrrken

bu

Hitler

hkm

halk

dman

ayaktalar.

Dnya

yaatlyorlar.

emeki

halklarnn

ldrlnn

insanlarmz

tipi faizmin ynetim biimi

smrgenle

zlerini

32.

youruyor,

olduu lkemizde

snflar

mcadelesinin ideolojik cepheside bu yapya gre biimlenmektedir. lerici o y u n

larn

oynand

slmakta
makta

salonlar

faistlerin

yasaklanmaktadr.

ikence grmekte

ve

lerici
tm

bombal

saldrsna

demokrat

bu basklar

ve

uramakta,

devrimci

geneldeki

oyunlar

sanatlar

saldrlardan

ba

tutuklan
zor

ayrde-

dilebilmektedir.
lkemiz
nn

bir

edebiyat

blmn

ynlarnn

yannda,

Olmad

latrrlar

abalarn.

balar

humlar
nat

adna

76/TAVIR

insanlarnn

susturmaya.

en

geirmeleridir.

bamszlk

ynnde

Onu

Kitlelerle

kopartlmaya

kafalarda

Egemen

sanat

hapishanede

alrlar.
olan

ve

ve

da

ortak

Neden?

yapmlardr

baaramazlar

onlarn

allr.

nemli

en

Devrime

Tercihlerini
da

unsurlar

devrimcilere

yaamlar
ezilen

ondan.

tarafszla

bilinli

ve

zellii

halk

Yoketmeye

itmede

youn-

devrimcilerle

dmanln

to

filizlendirilir.

snflarn

geici bir zaferidir

syleyecekleri

szleri

yok

bu.

mudur?

Ne

yaplmaldr?

Devrimcilerin

sa

GNCEL

GREV

VE

SANAT

B u g n lkemiz emekileri zerinde grlen basklar,

rr

tarihinin

hibir

alabildiince

dneminde

keskinlemitir.

lanmas anlamnda

rgtl

bu

Ve

boyutlara

ulamamt.

devrimciler

abalarn

ikenceler
Snflar

mcadelenin

iindedirler.

ve

faist te
mcadelesi

gereklerinin

Basklarn

kar

gslenmesi

ve

i k t i d a r a a l t e r n a t i f a n l a m d a sava, r g t l y a p n n o l u t u r u l m a s abalar iiedir.

Hayatn

her

alannda

srdrlen

mcadele

bir

sreci

hzlandrmaktadr.

K l t r ve sanat yaam zerindeki faist basklara devrimcilerin t a v r bu sre

cin

koullarnn
Marksizm

sak

dnda

hayat

hayatn

bu

Sanattan

grmeyenler

btn

yalnz

baka

baz

yaam

szmz

tesinde kavrayn

dnlemez.
boyutlaryla
boyutlaryla

arac

kavrayan

dnlnce

tanmayanlar

sizedir.

Ama

snfsall

ve

bir

hayatn
snf

ve

dnya

ele

sanat

grdr

gelmeyecei

bir

yaam

kavranmasdr.

ihtiyalarnn en

Bir

diyor

demektir.

arac

olarak

btn

olarak.

youn anlatm

biimi

siyaset gelir. B u n o k t a d a d e v r i m c i h a r e k e t i n y a a d s r e c i n k o u l l a r n n d e v
rimci

kltrn

sonu

olarak

bir

Bu

savamn
Sanat

beliriyor.

zorunluluktur?

larn

silah

verenlerce

alannda

devrimciler

de

zmsenmesi

mcadele

tarafndan

devrimciler
nasl

gereklilii
iin

neden

kullanlmal?

Yant

arayalm.

Marksizm
lk

yaratlmas

Kltr

olamayacan

aamasndan

anlatr.

gemeyen

Ksaca:

kiinin

politik

hayat kavrayabilmek,

aamada

kavrarken

bir
ona

var
mili

t a n bir enerjiyle katlabilmek kltr aamasn zorunlu klmaktadr. Evet, s o n u c u

politik

mcadele

saptayacaktr.

Ne

v a r k i politik

mcadeledeki

baar

lenin genel aclarn k a v r a m a y a baldr. D e v r i m c i k l t r v e s a n a t n

rada

ortaya

Byk

kyor.

Devrimci

grevler

kahramanlar,

byk

mcadele

gayeler

kardelerimizi

de

ile

uruna

olan

kopmaz

mcadele

dnyorduk.

devrimin onuru, kavgamzn insani yan, zaferimiz,

sanat ve edebiyatn konusu olmasn?
bunlar

bir

araya

insanlk

bilincini

metinde

deil

makta

getirip

bugnn

oluturan

midir?

olduumuzu

biz

ve

hi bir ykmll yok mudur?

yarnn
biri

insanlk

trajedisi,

bu zaferin meyveleri, niin

kuaklarna brakmasn?

deil

devrimciler

btn insanln

bu

kaybettiimiz

S a n a t n i i n eitli i f a d e ekilleriyle b t n

aralardan

yleyse,

nemi bu

bandan.

ederken,

Btn

mcade

bilmesini

midir?

neler

Sanat

yaptmz

istiyoruz.

Sanatn

Sanat,

insanln
ve

hiz

neler

yap

devrime

kar

(Castro-Dinle Yanki/ A n t yaynlar

1969)

Devrimci
tr.

Sonu,

sanat,

alr.

bir

sanattr.

insanln

Devrimci

yada

szmz
tirir.

devrimci
olacak:

naklarndan
lii

yoktur.

yalizmin
likte

sosyalist

laya

bo

gelien
Doal

ve

yada

da

Devrimci

sanatn

sanatn

zelliklerinden

st

rtl

son

gerici

devrimci
anlay

yarglamakla
vam

bir
sanat

alan

kltre

girer.

burjuva

mcadelenin

zn

yoz

Mao'nun

sol
bu

geni

kay

zengin

Zaferle

de

bir

Bu

an

mcadeleyle

bo

vermektedir.

anlaylar

ve

adna

szcklerinin

bu

kafann

ieren

alrsak

seik

oynanan

yneliktir.

dev
kan

ele

ak

adna

gibi

ortaya

hesaplamada

zedelemeye

konuyu

bir

yeerir.

burjuva

Devrimcilik

kafa

sanatn

baka

Devrimcilik

sanat

etkilidir.

ge

balamaktadr.

yoz

aklabanlklar

olanaklarn

devrimci

olan

oyunlarda

ka

balayacaktr.

kurulacak

gerici

yok di
bir

varl
batan

gnl

biriki

D e v r i m c i s a n a t sos

barnda

sanatn

kltr

yada
yozluk

Devrimci

yoz

sa

rnlerini

genel

nermeleriyle

bunlarn

arasndaki

de
de

edelim :
Bir

nedir?

siyaset

kstas,

bir

Siyaset sanatla bir

de

sanat

kstas

tutulamayaca

n a t t a k i y a r a t m a ve eletiri yntemiyle
yaset kstasn reddettiimiz gibi,
dediyoruz. Her
Ama btn
set

kalacaktr.

daha

alanna

gibi

olmasndan

yararlanarak

Devrimci

kii

daha

olduu

kavramann

da

nk

yadsyanlarada

geniletir.

bu.

mcadeleyi

Sanata vaktimiz

nemini

baarsz

gelir

deildir.

insanln

mcadelenin

gcnde,

ykmldr.

olay

ulatnda

hayat

mcadeleden

devrimci

onlardan

namuslu

mcadeleye

yoksun

tahrip

bir

ko

olunamayacan

doruunda

ufkunu

sosyalist

yanyla

saldrlarndan

tahlilde

nat

oynanan

anlay

ve

mcadele

adna

beyine

verilecek

dneminde

rimcilik
devrimci

bir

militann

gei

temelsiz

gnlk

ise;

Varolu

anlamna

sanat

anla

Sanatmz

gday

beslenen,

kltrdeki

ezberci,

bir

sosyalizm

zafere

beyninin

bir

dek

ynetime

olarak

sanat

mekanik,

veren

basit

kavgay

slogandr.

gerekli

devrimci

mcadeleden

devrimci

insan

kurulmasna

iin

doru y o r u m u kazanacaktr.

Devrimci

beslenmeyen

bamldr.

filizlenmeyecei

kalnarak

mcadeleler

sanatn

Yaratc oluuyla

Yaamas

katks

sanatdr,

devrimcilerin

zenginliklerinin

en

edinen

siyasetimize

sanatn

devrimci

kltr

mi en byk deeri ve
yen

st

Mcadeleye

getirdii

gelimektedir.

bulur.

devrimci

sanat,

konu

Devrimci sanat

siyasetler

Devrimci

besleyen

Sanatmz

ilikilerde

ilikilerinde

zamanda

anlatr.

militan.

devrimci

Dzen

Ayn

mcadeleyi

bir zorunluluktur.

rncadelemizin
ullarn

devrimci

snfl

kstasna

yksek

olursa

toplumlardaki

ikinci
olsun,

olarak

sanat

burjuvazi

larn kapar. Proletarya da ayn

78/TAVIR

snfn

btn

zaman

ekilde

genel

deimez

bir

yer

her

gr

deimez

iliki

de

sa

bir

si

bir sanat kstasn da

ve

zaman

verirler.

proleter

dnya

Soyut ve

k e n d i siyaset

snflar

kstasna

her

gibi,

bir tutulamaz.

soyut ve

snfl t o p l u m d a her

vardr;

kstas

birinci

Sanat

sanat

gemi alarn

sanat

ve

sanat

vardr.

olarak

deeri

red
siya

ne

kadar

edebiyatna

kap

ve

edebiyat

eser-

lerini bir a y r m a t a b i t u t m a l v e
ka kar tavrlarn ve

tarihi

bunlara kar

bakmdan

ledikten sonra belirlenmelidir.

ilerici

tavrn ancak bu
bir rolleri

Siyasi b a k m d a n aka

olup

eserlerin

hal

olmadn

ince

gerici olan eserlerin sa

n a t deeri bir lde yksek olabilir. e r i k l e r i ne k a d a r gerici ve s a n a t deer

leri ne

k a d a r yksek olursa

dilmeleri de o
ve

eserler

k a d a r gereklidir.

edebiyatlarnn

arasndaki

bu

ortak

elikidir.

istiyoruz.

Sanat

rici olurlarsa olsunlar

gerici

siyasi

muhtevalar

ile

rler tayan

sanat eserleri

olduu halde sanat gc

kar

sanatn

smrc

birliini

ile

muhteva

eserler

gszdrler.

siyasi

Bu

sanat
ile

y a r a t m a eilimine,

bakmdan

yzden
hem

de

hem

Ve

redde

snflarn

m m k n en m k e m m e l sanat

tamayan

tamamen

zararldr.

btn

siyaset

deeri

kadar

giden

liini, d e v r i m c i siyasi m u h t e v a ile

liini

ke

zellii,

Biz

halk iin

biimleri

biimin

bir

biiminin

bir

ne

kadar

ile

siyasi

yanl

doru

sanat

grlere

sahip

o l m a y a n ve slogan t a r z n d a eserler y a r a t m a eilimine

kyoruz.

Devrimci
arasnda
mekten

sanat

mcadelesinin

yaygnlatka)
kurtulup

devrimci

devrimci

alan

geniledike

sanat

slogan

mcadelenin

bir

(bu

bir

unsuru

sanat
olarak

anlay
olay

militanlar

olarak

gerek

grl

anlamn

ka

zanacaktr.

DPNOTLAR

( 1 )

Sanat,

Kltr

( 2)

nsann

( 3)

Sosyalist

Gzle

( 4 )

A . g . e . , s.

35

( 5 )

A.g.e.,

20

( 6 )

A.g.e.

( 7 )

Sanatn

( 8 )

Plehanov

( 9 )

A.g.e.

(10)

S.

(11),

(12),

NOT

notlar

z/G.

s.

Edebiyat

s.

58

Thomson

s.

Sanat

Toplum/Plehanov-Freville

ve

gereklilii/E.
A.g.e.,

zerine/Mao

s.

21

Fischer

s.

s.

31

40

Gereklilii

Geen

(13)

insann z

saymzda

baslmamtr.

(1)

Meray

Seha

(2)

Klal

A.

t r . s.

(3)

ve

128,

129,

129.

Hkmetler ve K l t r Politikas balkl yaznn d i p

Dzeltiriz.

-Amerika

Taner

s.

Amerika

Ulusal

Subalarn

Demokratik

Halk

Devler
Kltr

Tutmu.
Siyaseti.

ada
Ulusal

Y.
Kl

A.g.e.
TAVIR/79

B U L G A R
Y A Z A R I
S

D A S K A L O F
L E

B R

S Y L E

T A V I R
szeder
S.
b u n u

ki

Daskalof,

D A S K A L O F
edebiyatta

bize

kendinizden

birleriyle

80/TAVIR

s r d r d m .

Fakat,
o

elimez.

Ar,

m c a d e l e y e

Bakyorsunuz

retiyorlar.
Bende

D e v r i m c i

da

baldr.

oluyor.

d m .

Sayn

ve

yaptlarnzdan

misiniz?

birbirine
nce

ekilmez

eliki
B u n u

Bende
baz

G n l k

nedene

kapitalist

y a a m

y a a m

yazarlar,

syledikleriyle
yok.

k k

yata

ve

baladm

sanat

sanatlar

yaptklar
y a a m m l a

b a l y o r u m ;
koullarnda

iiedir,
iyi

arasnda

eli

yazdklarm
b e n
ve

ve

k y d e
kyde...

bir

b y
Yok-

sulluu

b i l i y o r u m .

ektiklerini,

faizm

kleliklerini
ok

ve

y a k n d a n

onlarla
sine

snf

d a h a
iinde

m a

adla

ise

asl

ve

sonra

cephe

o l d u m .

Pro
ise

nceleri

yazyordum.

iirden

kyde,

t a n m a m

oldu.

a d m l a

de

mcadele

geni

edebiyatyla

1930'larda

B e n

nceleri

ise

k a v g a

leter

b i l i y o r u m .

katldm.

lerde

sresindeki

mcadelelerini

birlikte

sonralar

K y l l e r i n

Sonralar

iirler

yazdm.

serbest

arkasndan

tak

yaz,

r o m a n a

ge

tim.
S.

Daskalof,

yine

olan
lk

b y k

r o m a n m n

b l m n

silahl

den

yazdm.

sonra

m c a d e l e
YOL

roman-destanndaki
altm.
d a n
de

knn
ve

saflarda
zafere

dier

ulamas,

B e n

de

Ordusu'nda,
Cephesinde
silah,

bir

yenilgisi
biyat
da

Hitler
elde

ve

b u n l a r

faist

ve

Eyll

yazdm.

tarafn

mcadele
B u l g a r

hal

Yugoslavya

y a r d m

etmesi

mcadelede

yer

aldm.

B u l g a r

ynetiminde,
yenilgisine

olarak

yer

aldm.

ar

U k r a y n a
bir

elde

A l m a n y a ' n n
t m y l e

sansr

yaptm

yazarlar

3.

dein

almalarm

ka

d e v r i m c i

kesin

silahl

Macaristan,

ncesinin

bir

Partisi

ede

koullarn

yaymlanabilmi,
t a r a f n d a n

ilgiyle

yazarlar

arasnda

sz

zaferinden

sonra

k e n d i m i

da

edilen

b i r

t m y

v e r d i m .

sonra

kollektivizasyonu

DELEyi

ierikli

a n l a t m a y a

iin

sonra

D e v r i m

d e v r i m c i

siyasete

D e v r i m d e n

yazar

ise

d e v r i m

k a v u m a l a r

Almanya'snn

gerekse

A r t k

da

ise

ikinci

z g r l n n

R o m a n m d a

T o l b u h i n

gelmesinden

halk,

K o m n i s t

alr.

sonra

silahl

sava

ilerici-devrimci

sanat

ran

o n u r l u

k a l e m

edebiyatydm.
le

zaferden

k a y d r d m .

karlanmt.

grev

nce,

k e n d i m i

sonralar

yazar

birlikte.

B u l g a r

kavgasyla

d a h a

o l a r a k

M a r a a l

barn

gerek

girer,

gibi

b l m n

r o m a n m d a ,

Bulgaristan

ile

d e v r i m d e n

n c

bamszlna

bu

Sovyet

alanna

bile

de

bu
o n u n

kyl,

ynetici

lkelerin

anlatlr.

ile,

k o m s o m o l a

b l m n

srasnda,
adl

kii

R o m a n d a k i

eitilir,

birinci

ei

kendisi

Bulgaristan'da
iiydi.

r e t i m

B u

n e m l i

aba

aralarnn

ilerden

iindeyken

biri

de:

B Y K

devletletirilmesi

top

M C A -

almalar

TAVIR/81

srasnda
lerden

ise

yazdm

szettim.

alma
tan'n

k u r u l m a s

D a h a
t a r m d a

garistan'da

yneltti.

b u l a n a

g n e

d e i n

iindeki

den,

ksaca

ideolojik

YOL un

y a p m

al

a r a d a

u n u

yazdm

giriimlerini

u y g u l a n m a s ,
r o m a n n

ve

almala

y a z d m .

Bul-

Y A M U R L A R

h a r i k a l a r

alan

r o m a n m d a
k y d e n

a r p a n
bir

C U M -

insanlarnn

a n l a t m a y a

kente

f a k a t
birini

dier

y a r a t m a y a

gelip

y a a m d a
a n l a t a n

co

altm.

yazar,

ynet

gerek

yerini

BNBR

a l m a m

ise

k i t a b m

iin

ZOR

gemii

bu

K A D I N dr.

da

b u l u n d u u
b u

b e n i m

y a a m n

d a h a

onlar

alt

kitaplarmn

deiimi

t m

yce

arasndaki

mcadelelerden;

Bulgaris

G.

B u l g a r

D i m i t r o v
halk

ze

gsterir.

y a a m d a k i

T A V I R

Genlik

iin

iletimesi

bululara,

dleyen,

Gene

S a n y o r u m

n e m i y o r u m

ile,

Bu

K a r m

sorunlarn

topran

ise,

b u r a y a

nsanlardan,

l u m

niz

o l m a y

edebiyat,

olmaldr.

v e

III

M R A S I

saygsn

Bence

yenilik

yeni

baraj

yazdm.

F A B R K A

yeni

biri

kitabmdr.

A r a l a r n d a

r i n d e k i

delme,

m a k i n a l a r l a

k e n d i n i

o r a y a

aldm.

de,

bu

yaynlanacak.

mcadelesi

Y E R Y Z

b a l a y a n

d l

ars

eim

yaynland.

insanlarn,

o y u n c u

L U K L A R adl

tnel

ve

TNEL i

Y A N I N D A

alan

d a

B e n

y n t e m l e r i n i n

a l m a l a r m d a n

y a

r o m a n m d a

anlattm.

havasn

m e n

r e t i m

genlik

Bu

S o n

t o p r a n

eski-yeni

l k e m d e

yapm,

y a k n d a

adl

D i m i t r o v ' u n

balad.

d n e m d e

ise

K Y

H U R l Y E T l n d e

G.

Trkiye'de

sonralar
m o d e r n

yol

Bu

KIZ

a n l a t a n

k u l u

iin

T n e l

G E T T E K

sonralar

hareketi

katldk.

belirteyim;

rn

D a h a

K a m p l a r

m a l a r n a

D E R M E N

t o p l u m

klnabilmesine
iliki

ve

b i r e y

deimelerden

incelemeyen,

ve

sz

y a a m d a n

yardmc

elikilerden,
arasndaki

etmelidir.

k o p u k

bir

top

ilikiler
nsandaki

edebiyat

ben.
Trkiye'deki

edebiyat

yaam

hakkndaki

grleri

nelerdir?
S.

r i m c i .

belirli

b i r k l t r

tapevi
o l a r a k
larn

D A S K A L O F
ve

var.

T r k i y e l i

olaylar
ve

yazarlarnz
solda

kavryorlar.

bilin

T o p l u m s a l

Yazarlarn

dzeyine

yapnzdaki

kendilerine

almlar,

Bu

ok

iyi

y n

h e m e n

b t n

T o p l u m u m u z u n
sahipler.

veriyorlar.

b i r d u r u m ,

bireyleri

B i r o k

hareketlilikle

f a k a t

ilerici

olarak

yaynevi,

d o r u

D o a l

dev

k i

orantl

olarak

saf-

s o n u n a

d e i n

sr-

yeri

olmaldr?

drlrse.
T A V I R
S.

Sizce

D A S K A L O F

82/TAVIR

sanatn
-

devrimci

Sanatn

yeri

mcadelede

d e v r i m c i

mcadelede

ne

askerin

elin-

deki

silah gibi

yazar

olmal.

olmaldr.

ndan,

o n a

zaferi
-

T A V I R

ve

yol

Sayn

yazar

deil,

ve

birlikte

k l t r

ilev

bize

o n a

savaan

Olaylarn

birlikte,

olmaldr.

vermede,

gstermede

Daskalof

olmamaldrlar.

halklaryla

alaryla

bilin

iin

yazar b u g n n Trkiye'sinde

seyirci

k o p u k

z n t l e r i

gstermede,
allerin

O n l a r

kitlelerden

cadelesi,

D e v r i m c i

halklarn

Sanat

h a l k a

idealleri

ve

yol

bu

ide

yklenmelidir.

Bulgar

airi

Vaptsarov'u

anlatr

msnz?
S.
ya'da

D A S K A L O F
tanmtm.

m n i s t

o l d u u m

yaynevinde

likte

iin

vard.

cephesinde

g r e v d e n

b a n a

g n l e r d e n
bir

hediye

Bildiiniz

Hristo

Botev

karak

savamt.

u m

k y d e

-Vzatsa-

ldrldler.

d a n

Vola'ya

rini

yazd.

sarov

bastrp

elime

t u m

ve

un
ite

de

sonra

iirleri

g n

oldu.

bir

edebiyat
tart
bir

edebiyat

arklar

adl

iiydi

k i

teksir

Bu

sonra

V a p t

halinde

da

be

okut

Vaptsarov'y o k t u .

karttm. -iirler
sandmdayd.iirleri

ii

Fakat

iirlerden

Botev

snfnn

ora

adl

vard.

a rk a da la ra

Hristo

ii

gelip

hi yitirmedi.

D e v r i m d e n

eyiz

silah

o t u r d u

Botev

iirleri

V a p t s a r o v ' u n
ve

b e n i m

z u l m

datlyordu.

y e r d e n

karn

ok

baka

kar

k y m z e

ilgisini

aralarnda

kzkardeimin

bir

proleter

Hristo

beklerken

sakladm.

f a k a t

t a n n m a m a s n a

olan

O k u d u m ,

sakladm

birlikte

oldu.

iire

altndan

onlar

yaynland,

k a y n a

olarak

B e n

Solohov'un
D e v r i m d e n

k a v g a d a

v n c ,

b i r

temsilcisi

belleklerdedir.

T A V I R
bilir

geenler

ile

p e k

edilecei
el

O r a d a

dein

y n e t i m i n e

Vaptsarov'da

nce

gizliye

ko-

o k u y o r

savalar

d e v r i m d e n

z a m a n

nce

ve

Bulgaristan'da

i d a m

de,

Motor

sonra

d a h a

kitaplar

ey

Sof

A m a ,

bir

t u t u k l a n a n a

O s m a n l

Botev

edebiyata zellikle

iirleri

bir

d n d k t e n

gizliden

n i m

O r a d a n

hapiste

a d n d a

ile

idi.

d a a

insanlarmz

gittim.

yazdklarn

karlanan

lanp

kt.

Sofya'ya

ve

anmsadm

V a p t s a r o v

y a p y o r d u m .

Smirnenski

tantk

ilgiyle

air

ve

b i r b i r i m i z i n

vermesi

gibi

alndm

o r a d a

nce

r e t m e n l i k

Hristo

Toplanp

b y k

d e v r i m d e n

k y m d e

Vaptsarov'la

olduk.

tabn

B e n

toplandk.

g r u b u m u z
yorduk.

1936'lardan,

Son

olarak

dergimize

sylemek

istediklerinizi

rene

miyiz?
S.

D A S K A L O F

d e v r i m c i

r u h u n u

iin

bir

silah

rin,

aydnlarn

K l t r

ve

gelitirmek,

olarak
zafer

sanat

o n l a r d a

k u l l a n m a n z
inancn

dergisi
b u

gerekir.

ykseltmede

olarak

TAVIR'

c o k u y u
Halkn;
onlar

kitlelerin

o l u t u r a b i l m e k

kyllerin,
bu

iile

m c a d e l e

ala-

TAVIR/83

n n d a
hi

birbirine

bir

z a m a n

T A V I R

Yeni

sanat

ve Trkiye
luu

iin
Her

gzden

T e e k k r

dergisi

Halknn
savaacak

douma

doumuna
n

yaklatrmal,

da

tavr

almal

ve

ederiz.

TAVIRa

abucak

ve

mfreze

seviniyorum,

seviniyorum.

yapya

karmamalsnz.

mutluluu
bir

snfsal

olgunlamasn,

zgrl,
yaratmasn

nk

Dnyann

hayat

halklar

ok

okur

arasndaki

edinmesini

bar ve

dost

diliyorum.
tayor.

deiiminde

Yeni

cesur ve

TAVIR
doru

dergisinin

tavr

almas

diliyorum.

18.1.1980

84/TAVIR

Stoyan

Daskalof

Arif

DAMAR

DAYANILMAZ

Gzlerini

lm

brd

Korkulu

ryalarla

Gnden

gne

gnden

gne

her

gn

daha

uyanyorlar

daha

yakn

yaanacak

hale

gelsin

diye

usta
ellerle

eskisinden

dar

eskisinden

dman

Ne

gnn

ne

balk

ne

gnee

geliyor

srlerinin
uzanan

vermiyor

alnan

insan

korkulu

ryalarla

korkun

kararlar

tehlikededir
evimiz,

yeryz

onlara

emei yaatmaz
uyanarak

oldu

uykularndan

verdiler.
eer

gnlk

akmz,

suda

ilerine

ttmesi

pencerede

ldamas

dal

koyamazsak

bacamzn

onarlan

i l k

ferahlk

kitap

uykularndan.

salam

daha kahraman

Kar

cana

daha

daha

onlarn

ekmeimiz
tehlikededir

ocuumuz

saks

sevgisi,

insan

sevgisi

tehlikededir.

Gzlerini
uyumak,

lm

brd

uyanmak

tehlikededir

iek

onlarn

tehlikededir,
koklamak

b a r d a k t a su, atete y e m e k
bahede

gne tehlikededir
TAVIR/85

Tehlikededir
Adana'nn

gzbebeklerimiz

p a m u u n u yabanclar iliyor

dokuma

tezgahlar tehlikededir,

tzmir'in

zm,

Samsun'un

ttn

Kapanyor
varmz

fnd

tehlikededir.

fabrikalar

youmuz

Giresun'un

birer

birer

tehlikededir.

Fakat korkun kararlara ve

boy atan baaklarn
topraktan
atlayan
her

gnee

avaz

galip,

dalardan

akan

her

gen,

zaman

kabna

arks

tohumdaki

zaman

tehlikelere
devam

eder

avaz.

yaamak

her

aldr e t m e d e n

zaman

suyun

arzusu
hr,

sevinci

delikanl

smaz...

Dayanlmaz
ocuunu

emziren

anann

efkatine

-yrtc, d e r i n hilelere, lmlere kars gelir

memedeki ocuun itah,
kudreti

sonsuz,

dayanlmaz.
Ve sen
Sen

gzbebeim

erkek

sesinle

siz k a l m a s n
milyonlarn

hapis

ldrmeyelim

birbirimizi.

dersin

iinden

milyonlardan
ikence

insanlar,

ve

g n ndan

uzaa

gtrlr,

grr,

yatar,

srgn

edilirsin;

sevilecek

eyler

deilse

de

bunlar

DAYANILIR...
Halbuki

gnden

topran ve

gne yaanacak hale

bkan

su,

ana evkat,

ocuk itah,

hayat

iir,

kardelii
mcadele

syleyen

insan

ark,

eden resim,

emekinin yrei, elleri, hasreti

harbe ve

lme

DAYANILMAZ...

86/TAVIR

yeryznde

insanolunun mitle yaratt herey

atlayan tohum,
ven

gelen

kardr

tahamml,

T i y a t r o n u n
B y k
U s t a s
B E R T O L T
B R E C H T

amzn
mizde

y a t r o y u
olay

tiyatroda

lk k u r a n
d o r u

yann

ce
ik

olumsuz,
o y u n

ve

tarafndan

b u n u n

gsterebilmek

tayarak
z a m a n

olanakl

sreciyle

r e t k e n

arac

haline

ile

kazandrlan)

ilev

ya

boyutlar

y k l e y e r e k

sokmutur.

d u y g u s a l

Epik

arasnda

bu

elikiyi

diyalektik

g r n t l e n e n

ti-

tiyatro

olay

ki;

olaan

b a k a

b i r

bir

kart

gstererek

bir

olaylarn

yle

allagelmi,

sahnedeki

olabilir.

y n

zerinde

d n m t r .

seyirciye,

k e n d i

yllardan

o l g u s u n u n

bir

bulunmasn;

sahnede

a n c a k

Bu

lke

ksaca..

aklc

izleyeceini

dilimize

tiyatro

o n a

karakterleri

yarglarnn,

sergilenmesi
dn

eitim

Brecht'in

d a y a n m a k t a d r .

yapt

k a v r a m y l a

d e v r i m d i r

seyirci

paralellik

birok

olmu,

bir"

bir

Brecht,

onlarn

gre

ile

tiyatro

k u r a m c l a r n d a n

1963'lere

k a d a r

n e d e n

kitlelerin

O l u m l u

le,

epik

gelimesine

tiyatro

balamas

g n m z e

getirdii

nn

n e m l i

t a n n m a y a

balayarak
zar;

en

gelimey-.

d e v i n i m i n e

o l u m s u z
b i r

ey

tarihsel

zleyici,

karsnda

b u l d u u

bu

zamannn

t o p l u m s a l

olaylarnn,

y n n
olma
sre
dei
olgu-

TAVIR/87

larnn

u y u m l u l u u

slacaktr.

Bu

karsnda

aknlk

yadrgayc

seyircinin,

iine

yarglardan,

y a n l s a m a l a r d a n

k e n d i n i

tirici,

ve

rol

nesnel

B u

irdeleyici

noktada,

k o n u y a

k a m u o y u n d a

d e i n m e k

n m z d e k i
B u

istiyoruz:

ilevi

s o r u y a

ne

nce

h a k k n d a

d o r u

leri

y n t e m i

kart

tiyatroda

ilenirler.
o l a r a k

A n c a k

olayn

bir

yalektik

y n t e m

k t

tmas
likte
da

g r p

bize

ayn

y n

verilirken,
z a m a n

teyiz:
enine

b o y u n a

yol

budur

bu

G e r e k t e n
smas

o l a r a k

d u r u m u n a

de,
faist

gelen

de

da

t u k l a m a l a r

88/TAVIR

epik

b i r

ve

da

eer

ve

z m l e m e

tiyatro

kesin

eit

t e r r n

ve

b u h r a n l

basklarn

u y g u l a n a c a k
gstermekle

sunmaldr.

kenceler,

katliamlar;

b t n

b u n l a r

Sed

akl-duygu

a
bir

gelimeyi

yeterince
ve

olumsuz

saklandn;

ki

h e r

iki

ak

ve

g r m e k

o l g u y u

da

o l u m l u y l a - o l u m s u z u n ,
sahne

olsun.

z a m a n d a

da

Yal
yol

getirsin.
canekimelerinin
o d a k

h e r

n o k t a l a r n d a n

yapt

kalmayp,

grev

yerine,

d u y g u l a r n

a m a ayn

zmlemeler

gs

k a d a r

geliimine

kalmasn,

de

di

bu

verilemediini

doruyla-yanln,

deil

rnein,

kaldn

gereklidir

ti

k a l k m a s y l a

e v r i m i

iine

b u

O y s a

istiyorsa,

s m r n n

d a r

o l u m s u z

k o y m a k

Brecht

bu

v e

birliini

y a a m a k

akln

d a y a n a r a k

seecektir.

karya

kartlklar,

o l d u u n d a n

gsterilmelidir.

o y u n u n

b i r

Bu

sergileyen

d o r u

kar

eylerin

o l u m l u

y n

gizem

diyalektik

ilkeye

kartlarn

snrlarn

d e m e k l e

yanl

bu

tiyatro,

y n n ,

lkemizde,

kesinkes

t e m e l

olan,

O y s a

e m p e r y a l i z m i n

nitelikliyse)
d o r u y u

ve

yle

ve

bu

kmaktadr.

yalyla-gencin

ak

y n t e m ,

o l u m s u z

nsan

der.

gsterebilsin;

d i y e r e k

bir

irdelemek

salayan

t i y a t r o d a

olarak

z g d r

s o m u t

deildir

hep

birlii

tiyatroda

Bize

eskisiyle-yeninin,
nzca

de

dzene

iin)

yleyse?

ya

y a a m n

k u r u l m u t u r .

doru

s o n u c u

o l u m l u

sreci

d m e y e n

mdr

olan,

Diyalektik

olarak

o y u n u n d a ,

E p i k

ele

olacaktr.

v a r m a m z

epik

kesin

olacaktr,

almaz.

o n u n ,

k o n u y u

y n t e m i

z a m a n d a ,

h e m

z o r u n l u d u r

nce

yarglayabileceinden

kartlar

bu

y o k

gelimesi

k a y d a

(o

da

ve

seyirci;

olmaldr,

sadece

yargya

srekli

kartl

zende

iyi

gereklidir.

v e

nsan

en

kartlklar

h e m

yi

ve

almal

d o r u

olgular

B u

zuan'n

d a h a

vardr

termektedir.
onlarn

ideolojik

g n d e m d e n

v e r m e d e n

zerinde

olan

sar

salayacaktr.

tiyatro

elikiler

izleyen

yanl

yant

amzn

b u

g r n r l e r

yatro
a m a

da

k u r t a r m a s n

tartlan,

bylesi

a n m s a m a m z

elikileri,
epik

b i r

Bizce

H e r e y d e n

t a k n a r a k

h a p s o l d u u

almasn

Epik

t u t u m

olabilir?

kesin

gerekmektedir.

bir

bir

(eer
ak

engellemeler,

l k e m i z

yan
b i r i

sosyalist

bir

b i i m

t o p l u

insanlarn

t u
belli

a n l a m l a r d a
l

politize

etmiken,

bu, d o r u y u sen bul!

layp

o n a

deimez

Aslnda,
bu

eksik

in

K k
Epik

olanakl
d e m e k

kld

def

t u t u l a n

ok

ilev

T..K.

yerine
e k :

Yazmzn
n n m a y a

ve

ayn

yaptna

km,

g e t i r m e k

kurallar

zorundadr.

Brecht'in

sylemitik.

Devlet

A n c a k ,

bu

Son

Uinin

sre

olarak

v e

b u

o y n a y a n

mad

P a r a

farkl

v e r m e k
en

b y k

k e n t i n
ve

b i r ii

insana has

sert

evinder
kalar
k a k

karak

ve

ve

yava

y a a m

ve

ve

he

d a h a

T o p l u m

y o l d a n

a m a t r

lise

ilgiyle

u y g u l a m a l a r a

O y u n c u l a r n n

O y u n u n

ta

k u r a m l a

u y g u l a m a l a r

Tiyatrolar

sah

oynad

M u h s i n

E r t u r u l

u y g u l a m a l a r

tiyatro

h e n z
bizde

da

ge

z m e

u y g u l a n m

mdr?

ve

ozan

kiilerin

1898'de A l m a n y a ' n n A u g s b o u r g

d o d u .

O,

ilk

halknn

d a h a

d e n e y i m l e r i n i
o

g l

o c u k k e n

satclar,

biteviye

h a b e r

tccarlar,

insanlar,

yaad

k u r n a z l n d a n

bu

ailesine

zgr tavrlarn

b i r t a k m

ulatrla-

herhalde...

holanmyor,

geen

dolaan

ve

g r m ;

k u r a m c l a r n d a n

Bertolt,

tarzndan

l k e m i z d e

ve

de

v e r m e d e n

dilencileri,

sa

seyre

k o y u l u y o r d u .

So

o n u n

dnyas

o l u y o r d u

yava.

19

yandayken

n i v e r s i t e s i n i n
veda

e t m e k

o r d u y a

da

k a v r a m l a

Brecht

ilgiyi

b u g n

10 ubat

sokak ocuklarnn

zerinde

Etmez

havasndan,

ald.

de,

o l m a y a c a k t r

mahallesinde

direkenliinden

imeyen

asn

deildir.

tiyatro

den biri olan Bertolt Brecht

Kentinde,

Bu

d e

v a z g e m e k

tiyatro

y a n a

baarsz

ehir

Epik

bu

Tiyatrosu

k u r a m l a r n

edilmezse,

yant

amzn

b u g n

Gerekilik

k a d a r

genellikle

Devlet

Be

getirdii

gzard

sorusuna

belirtmitir:

t i y a t r o n u n

istenen

(S.

gereken

sralarda

verimsizlikten

Brecht'in

ekte

Tiyatro

g e r e k s e m e k t e d i r

G e r e k t e n

Tiyatrosuna

neldeki

t i y a t r o n u n

gelimeden

1963'lerden

topluluklarndan,

B l m n d e

epik

siliklemitir.

bizde

rturo

yan

4)

banda,

olmutur.

b u

belirtilmek

rn gelitirdii epik tiyatro

ne

ilikileri,

dncelerini

ynelik

snrlar

kesin

de,

yazd

vazgemek,

k a v r a m ,

d a h a

baladn

izlenmitir.

d z e n

Brecht

k o n u d a k i

y a a m a y a

Yalnzca

tiyatro

te

b a k m a k t r .

yllarnda

k u r a m s a l

bilinli

o l m a k t a n

A r a

son

gzyle

k a v r a m n d a n

deildir.

yeterli

eymi

adl

tiyatro

d a n

bir

k a v r a m

Ara

hl

demek, epik t i y a t r o y u bir t a b u olarak y o r u m

yaamnn

yann

onlara

sindeki

b i r

Tp

snavlarn

baaryla

veren

Fakltesine

yazld.

A n c a k ,

z o r u n d a

kalacaktr

katlacaktr.

hastanede

renimine.

stemeye

hastabakclk

Brecht

h e m e n

n k

istemeye
yapar.

gen

sava

gittii

Savan

M n i h

yl

vardr

c e p h e n i n
o

sonra

k o r k u n

ve

geri
y z

TAVIR/89

Brecht'te

derin

verenler

ve

Sava
deheti
sine

etkiler

cinnet

al'in

d u y a n

d n e n

r m

1920'de

s t n

b i r

d u r u m a

gce

derelerden b y k
rdke
yle

gen

En

kz,

son

nefesini

nedeniyle

ve

aresizliin

pratiinin

bir

b u n a l m

devre

Baalde,

t o p l u m a

kar

l m l

vaheti

sava

y a a m

yanstr.

karsnda k e n d i n i
simgesi

olan

Ba-

denet-

k e n d i n d e n

k a y n a k l a n m a k t a d r :

srklendi

ormanlara.

kzn

oldu ki T a n r

nce yzn,

hayatn

o l m a s n d a n

gen

Boulduunda

askerler,

geirdii

o y u n u

sadist

gelmesi,

teslim

Brecht,

ilk

ehvetli

a n t i - t o p l u m c u kiilii,

leyemeyecek

ekien

ilikileri

yazd

Baal'in,

can

insanlar...

M n i h ' e

ann

girmitir.

nefret

getiren

sonras

ve

uyandrr:

solan

unuttu

gvdesi

onu

yava

yava

sonra ellerini ve salarn sonra.

s o n u n d a le

oldu

r m a k l a r d a

gen

kzn

cesedi.

(Baal'den)
Baal
vullar,
d a k i

gibi,

ehirlerin

k a h r a m a n l a r ,

fndan

t r l
hakl

b u

savaa
da

srekli

getirir.

kardr.

haksz

nsanlar,

da

bu

salayamazlar.

yle

pasif,

k a r a m s a r

da

olsa

ilk

yaptlar

Fundalnda,

srklenen,

Brecht,

let

Brecht'in

ekilde,

sahip

sonuta
ve

bu

Gece

A d a m d r
s t n

alan

Da

oyunlarn

bir

tara

k a h r a m a n l a r d r .

gre

adeletsiz

A d a m

kendilerinden

grlere

olsa,

Brecht,

ve

k a r a m s a r

O n a

saylabilecek

o l d u u

sava
halkn

babo

ilkel

d n e m i n d e

insanlarn

sefaletini,

d n y a d a

g r n

b u

her

iidir

ve

y o k s u l l u u n u

kendileri

Gelen

Sava

grne

karn

iin

adl

ada

iirinde

somutlamtr:
Bu
ok

gelen
sava

Bittii
Bir

ilk

oldu

g n

y a n d a

sava

en

deil

b u n d a n
son

nce

sava

yenilenler

vard

gene

Bir y a n d a yenenler vard.

Yenilenlerin

yannda

Krlyordu

halk

alktan

Yenenlerin

yannda

H a l k alktan, krlyordu.
Brecht,
insan

gibi,

o n l a r d a n

b t n

b u

b i r t a k m

olumsuz
t o p l u m s a l

etkileniyordu.

90/TAVIR

A r t k

d n y a

olgular

kendisini

gzlemleyebilir
disiplin

altna

her

d n e n

ve

z a m a n l a

almas

gereki-

yordu

ve

bu

lenecekti.
likten

ekilde,

Brecht,

insanlara

t o p l u m

uzaklatrarak

yntemi

olarak

sizm'i
r

d o m a

olarak

yapt

grd.
d

h a t a d a n

kabullenerek

gsterisinden

sonra,

dergide;

kartt

m
ve

y o l u n d a
K u r u l u k

vardr.

tenlere

eletiri

gnahtan

veren

snf
bu

yer

gze

bilinci

evresinde,

k u r t u l m a k

yaptlarnda

sert

olur.

tepkiler
deil

almtr.

d u y g u s a l

ve

kat

disiplin
Bu

de

gen

cezasna

o y u n u n

gelmitir.

ya

M a r k
b i r

o y u n u n d a ;

u r u n a
raz

dnce

isterken;

sert

retici

deneylerden

yaamnn

Baylar,

ve

d a v a

Gangsterlerin

yle

bencil

dolay,

o y u n u n d a ,

istekler

kiileri

adl

Opera

toplumsal

kuvvetlendiren,

ldrlmesine

bilgisini

bir

kuvvet

nlem

marksistlerden

Yazarn

sevgisi

kiiliinden

rnein,

arptrlmay

bir

kar

Ancak,

kavradndan,

b i r

y a a m a

fedakrlk

M a r k s i z m i

kullanmtr.

yolda,

u m u d u n u

o n a

nn disipline edip t o p l u m

kar,

ilk

N i t e k i m ,

k u r a m l a r d a n

Brecht'in
k o n u

arpmaktadr.

d e v r i m c i

edildii

b i r

g r n

yaptta,

Gangsterler,

dzeni

siyasal
yne

seslenirler:
retiyorsunuz
ve

cezadan

nce

taknacak

sonra

balayn

bir

nasl

ey

n u t u k

bize

nasl

namuslu

yaayacamz

saknacamz.

verin

de

bize,

ekmeye...

Yuvarlak Kafalar ve
oyunundan

bir

Sivri

sahne.

Kafalar
(1936)

TAVIR/91

1930
tedir.

yllarnda

sizlik,

abalar...

nasn
Pln,

ile

da

s o n u c u n u

verip

te,

yenilince

s r d r l e n

faizme

faist,

iki

m l k
n k

t a m

ii

gibi,

snf,

faizmin

oldu.

b y k

ay

o r a d a n

da

ayr

Sivri
k o n u

t o p l u m u ;
olarak

k e s i m i

y u v a r l a k
ikiye

sonra,

de

sahibini

l d r t m e y e

sorun b u

m l k

S o r u n u n

k o r u y u c u s u

olarak

karyorsa

ve

temeli

ibana

d z e n i n

zerine

engel

dier

28

dedii

k a l m a y a c a k t
k a d a r

ilericilerle

ubat

bi

atacaktr.

d e m o k r a t l a r a

karn,

b i r

1934

1933'te

birlik

ailesiyle

berin'in,

(Hitler)

kalkmas,

gibi

iinde

getirilen

berin,

tekerleklerine

o m a k

artk

imdi,

cak

yeni

O y u n d a
p a y

rk

lanm
cinin

grevi

dzeni

biri

bir

iyi

e n

n e m l i

l y
alyor
d e m e k
kollaya

nokta,

e k o n o m i k

etmeni

ilk

b u

arkasna
temeli

ya
sak

seyir

Brecht'te,

inceleyeceimiz

trma

d z e n i n

bulunacaktr...

grebilmesidir.

ilerde

ve

b i t m i

ayrmclnn
olan

olmala

tavr

d a h a

b i r

deitirir.

ekilde

sokan

o n u n

tir.

bu

rk

kafallar

dahil

baldr

"eer

O ' n u n

g r n e r e k

niteliini

nedenlere

ve

Yu

b u l u n a n

t a k l a r a veya tiklere

e k o n o m i k

yazd

sivri

b i r l i k m i

olayn

gelen

adndaki

ve

Tiklerin

gibi

takmn

(Tak'lar)

Taklarla

k b u s

ylnda

s m r

ber'in

kafallar

sa;

p a r l e m e n t o

gt.

Hitler'in

sahiplerinin

b a k a n

b i r

O y u n d a ,

ezmektedir.

p r o p a g a n d a

n n d e

brakmamtr.

ve

etmi

emperyalistlerin

de,

ml

iln

Yahudilerin

Brecht

a r a m a

v e

bedelini

Paris'e

b l m e k t e

tekellerin

A l m a n y a ' n n

k a l m a s n a

eder.

s r m e k

t a b a n

b a b a k a n

D e v r i m c i l e r d e n

Kafalar da

h k m

kendine

Hitler'i

komnistlerle

m c a d e l e y i

geliini

deildir.

olan

nedeniyle,

lkesinden

K a f a l a r l a

(Tik'ler)

faizmin

t e r k e t m e k z o r u n d a kalmt.

kar

i k t i d a r a

k a t l i a m l a r

ve

karklklar

H i n d e n b u r g ,

Hitler,

artk

byle

svire'ye,

Brecht,

a y n e n

A l m a n y a ' y

birlikte

k a r g a a

plnladklar

suu

d u r u m

v a r l a k

geen

birlikte

b y k

salam

yaktrp,

silahlarla

te

desteini

Babakanla

Gobbels

v e

yoksulluk,

C u m h u r b a k a n

k u r u l u l a r n
tir.

A l m a n y a ' d a

d a h a

yabancla

olarak

b u

o y u n d a

uygulanmtr.
1935
d e n

inli

oyuncu

Mei

Lan-Fang.

yazar,

M o s k o v a ' y a

o r a d a

Mei-Lan-Fang'n

n i i n d e n

o l d u k a

y u n c u ,

makyajsz,

olmakszn,

gi

seyrettii

o y u n c u

m a
92/TAVIR

ylnda

inli

o y u n

tek

etkilenmitir.

O-

giysisiz

r o l n n

ve

kla-

dnday-

gibi

oynamaktadr.

Brecht'in
leyicisi

k u r a m l a r n

gre,

yadsnamaz

en
su,

olaylar

bir

yamamaktadr.

elle

diimiz,

ancak,

incelii

gibi

lunacak,

da

itiren

p e k

ve

b i z i m

r n

Brecht'in

yay ve

bir

yircinin

belli

o y u n

ilkesi;

t m

seyircinin

Seyirci
cuyla

o y u n c u n u n

adet

rinliklerinde
zdeletii
lemleri,

olaanst

o y n a m a k t a d r

k a y b o l a n

d u y g u l a r

nayanlarn

ve

bilinlenmesi,

kiilikleriyle

k a t k d a

t o p l u m a

reticidirler,
k k l

da

amacyla

ve

canl

(T..K.

Ve

grntlerb l m :

geleneini

bu

g n m z e

D r a m a t i k
ve

b u n u

salayarak

arac

olarak

gcyle

r o l n n

yap

eyi

olanakl

d o r u d a n

snrlandrlmtr.

Onlar,

yo

getirir.
oyun

an

de

kendisiyle

Seyircinin

d o r u y a

z-

oynamas,

yaamas

yaad

gremez.

se
se

r o l n

tayarak,

dek

da

canlandran

K a h r a m a n n

D n

kulland

iinde

1)
sr

tiyatro,

k a h r a m a n

bir

imge

Tiyatro.

alr

de

Brecht,

yazarn

tiyatro,

bir

dei

D r a m a t i k

temel

b i r

kar

b i i m d e

A r a

y a n a

b u

eletirici

g n d e m e

edilgen

g r m e d i i

ve

y o l u n a

etkilenmesini

sahnede
sanki.

k a p a t m a

olmaldr.

bu

Yapabil

y k l e n m e n i n

ya

telkin

ksaca,

zg

tarihsel

eden

ekilde

seyirci,

k a h r a m a n n

u y g u n

kuralnn

katmas,

sala

amza

z a m a n d a

t o p l u m u

zdelemesini

bylenmitir;

beraber

A y n

yzyllardan

m t h i

d o r u

d r t

y a a m n a

d o a y a

k a v u t u r m a y

Katharsis

duygularn

insan

srdrebilmitir.

karakterleriyle

Aristotales'in

deleme

varln

ge

eserlerine

gzellii,

yaamlarnda

k a b u l

D a h a

gerektir.

elerle

d u r m a k t a d r :

olarak

d u y u m l a r a

bir

tanmlamaktadr.

teknii

arasnda

a l m a m z

eskilerin

dilin

tiyatro;

elendirme

eski,

zevk

g t r m e z

geen

azald

deimektedir;

vnyorsak,

yaamna

arasnda

deimez

uyutarak

yircilerini

nsanlar

eklinde

tiyatro

hl

d u y d u u ,

t o p l u m s a l

karsnda;

insan

kiileri

luyla,

etki

m u t l a k a bizden fazla tiyatro

grntlerimiz,

olaylarn

yanstlmasdr

d r m

de

nsanlarn

Biz,

benimsemelidir.

bu.

zevklerimiz

o l m a y a n

olacak

hazzn

insanlar

d n y a d a n

su

n e m i

zlemini

t u t u m

de

ynlerimizi;

ynelik

insanlarn

leminin

olan

b y k

olmaldr

tiyatroyu

ona

sadelii;

k a v r a m n n

saptrmaktadr.

eserleriyle

bulamadmz

r e t i m e

tiricidirler

lar.

bu

aldmz

tiyatro,

nesillerin,

Brecht.

ekspir'in

eksik

bir

b i z i m

deien

syler

Brecht'in

elendirici

beraber

Bizden nceki

biimini

sapmamz.

n k ,

gerekleri

tiyatrosu

sarlyorsak,

t u t u m

ile

vardklarn

elence

le

yabanclatrma

tiyatrosundaki

gerektir.

d n y a

g n m z

zevkine

g n m z

canlandrrken

gelien

ancak

gelitirdii

r o l n d e k i

olmutur.

Brecht'e
,

Mei-Lan-Fang'n,

sahnede

kesin

gz
oy

izgileri

TAVIR/93

belirlenmi

olan

olaya

baktklarnda,

Evet,

gerekten

bu

byledir

derler.
Deimeyi
bu

tiyatro

r e n

s u n d a
lu

b i i m i n i

Brecht,

leceini,

yadsyan,

bir

bir sanat

r e n m e

olan o

ya

kullanmasdr.

olan

ve

uzaklatmay
alp,

aa

v a r

olan

eyler

nlenebilir

o n u n

o y u n u n d a

Ykselii

eitli

inde

d n d

diyalektik

geliimi

yanstlmtr.

d n d k l e r i

iin

E p i k

deil,

ettiklerini

g r m e k l e

deienler

arasndan

sini

anmsatlmas,

na

bal

o l d u u

d a v r a n m a z d m
saydm

tarihsel

d u u

ve

bir

ise

t o p l u m s a l
b u

t o p l u m s a l

Hitler'in

tavrlarnn

s m r

sisteminin,

uslamlamasn

diyemez,

aksine

Ben

baml

Seyirci,

de

olarak

ayn

yz,

kiili
yle

hareket

a d a n

de

Ben

aa

zdeleme

Ui'nin

deil

Ui'nin

estetii-

Ui'nin

karakterle

A r t u r o

y a n a

K a f a l a r l a

karakterlerin,

kiilere

dourur.

bir

verilmitir.

A r t u o

nedenlerin
o

sonra

A m e r i k a ' d a ,

trstnde

nedenlere

yaa

kanl

yntemiyle;

sahnedeki

seyircinin

ve

Arturo

faizminin

gansgter

seilmesi,

iinde

ncesiz

yazd

Brecht,

yaplarn

yabanclatrma

k a r n a b a h a r

tiyatroda

ok

olan,

artc,

Yuvarlak

Hitler

oyunda,

doal

hareketle
t a r i h i n

olsam

koullar

ak

byle

altnda

ol

b a k a

bir

diyebilir.

Brecht'in,

trr

tarihsel

estetiini

alkanlmz

1941'de

Uide,

yerine

yerine

yerine,

az

bylelikle

uzaklatrma

beraber;

engellemektedir.

riyle

yaptta

Arturo

silerek

ara

gerekletirmi

t o p l u m s a l

r n e i n

Brecht'in

geliimi,

dolaplarn

Hitlerin

adl

grebiliriz.

A l m a n y a ' d a k i

ve

seyirci

yaratmaktadr.

y o l u n d a k i

demektir.

ile

k o r k u s u n u n

b u n l a r n

z a m a n l a r n

do-

seyredecei

k a r a k t e r d e k i

ve

ayran farklar

g s t e r m e k

gereklidir

Kafalar

aka

gibi

dlerle

yabanclatrma

d u r u m

salamak,

ve

sahne

tiyatro

zdeletirme

veya

bir

gemi

y k n m e l e r i n i

b r a k m a m z

ni

uyandrc

onlar b i r b i r i n d e n

dmz

olay

k a l d r m a k

t a n m l a r k e n

O ' n u n

k o y a r a k

ilkesi,

deyimle

bir

o r t a d a n

m e r a k

istei

den

gerekleebi

hayranlkla

ykarak, k a d e r

yerine

bir

da

tlamtr.

n n d e

n o k t a d a k i

b a k a

ta

ters

olabileceini

olmakszn

bu deiiklii;

duvar

Uzaklatrma;

kendiliinden
yadrgatc

da

de

Brecht,

bu

m e v c u t

k a d e r d u y g u l a r y l a

ve

acmann

t i y a t r o n u n

uzaklatrma

Sivri

gelitirerek

almaz

gereksinmelerine

zdeleme

k u r t u l m u t u r

arzusunu,

E p i k

sz

estetik

dnyas vardr.

sna k o n m u

ele

zevkin

an

olanann

seyirci; pasif d u r u m u n d a n

izleyicilikten

tir.

deitirme

sanatsal

yeni

bilimsel

s o m u t

srecin

yapsnda

seyircinin

gncel

ynetilebilir
94/TAVIR

b i r

d a h a

olgularn;
olmalarn

t o p l u m s a l

sistemi

somutlamas,

nceden

doal

doallklarn
g n d e m e

soyutlayarak

seyircinin
b u l d u u ,

devingenliini
n

yitirmelerini,

getirir.

yarglar

art

olutur

kullanlabilir

ve

Berliner

Ensemble :

Arturo

oyunundan

Brecht,
almaz;

d r a m a t i k

olaylar

karmaasn

oyun blmleri,
c u n u n

o n u n

sndaki,

ardk,

Galile

o y u n u n d a ,

rak:
ler

bana,

evrende
lile'nin

3.

belli

ta

yere

elbet,
ta,

hareket

henz.

6.

bir

d r d n

Galile,
atar

k r

da

belli

dzeyde

y a n n d a
de

d m y o r '

bir

Galile'nin

ta

ise

bir
ata

gler

d t n
dnyann
A n c a k ,

b u l u u n d a n

bilgin

cevab

ara

yere

d e r s e m

tatr.

ise,

gz

gsteren

retisindeki

n k ,

ara

yazlan

yapt

g r y o r l a r

bir

o y u n

geliimi

u f a k bir

v u r g u l a y a n

k o n u t u u

ylnda

gelimesi

ya

k e n d i

1938

ele

k u r u l a n

Episodlar

zerinde

elindeki

olay

t u t a r ve

diyalektik

d n y a

'yere

bir

eklinde

grlmektedir.

uyarr.

Ykselii

yansmasdr.

deiller

ettiini

tabloda

bir

diyalektik

Galile'nin)

t e r e d d t

deildir
ey

ta,

tablosunda

B u r a d a k i

bir

aksine,

Episodlar

bilincinin

Galile'nin

olan

i n a n m a z l a r

bolukta

geliimin

kiilerin

imgesi

onlara;

demektedir.

dnyasnn

O y u n d a ,

O y u n u n

Ben

nlenebilir

sahne.

y n t e m i n i n
inceler.

diyalektik

lemlenmektedir.

aratr.

bir

hareketleri ve davranlar

tavrlar,

trmalarnn

tiyatro

Ui'nin

Galile'nin
yledir:

Ga
e m i n
yere
Yere

TAVIR/95

Galileo

deil,
r

m o n

senyr,

d r d n

u n u

Bu

temelde

d o r u

msz
da

liriz.

belini

mektedir.

ta

ortaya

Bu

gidiini

d k k n

B u

bilen

yeni

iin

g r e m e m e k t e d i r .
silcileri

olan

b u
Sen

bir

y u k a
k o y d u

dzende

benim.

b u y r u u n u z

H e m

yaa

Yldrm

96/TAVIR

h e m

Shui

iyilik

arpm

o n u n

gibi

Ta
yok

bir

e d e r k e n
o l a r a k

k e n d i n i

b u r j u v a

b a k a

Sen

Te...

kisi

m u ,

et!
ikiye

bld

beni...

de

Sen

klna
S h u i

b u l u n a n
Sen

Te,

bir

are

d z e n i n i n

t e m

seslenmektedir:
ve

de,

A n

yoket-

Ta'dr.

d u r u m d a

Te,

veresi

yatrmas

G e r e k t e n

s o n u n d a

Sen

o n l a r a

S h u i

ba

grebi

kimsedir.

sert b i r i

y a p m a k t a n

kart

1940'lar-

ileten

d k k n d a

iidir.

bu

yanltan

fazlal,

batm

b a k m a k ;

kartl

a m c a o l u

k t l k

o y u n u n

bu

d k k n

z o r u n l u

ve

ve

Brecht'in

d o k u n a n

y a r d m

hayali

erkektir

yle

yaptta

t t n c

Te,

k u k u y l a

d o r u y u

yoksullarn

Sen

o l u t u r m a k t a

sezebilmeyi

olmayanlar

a n c a k

Te,

tanrlara

adl

bakalarna

Evet,
eski

olarak
evleri

acmasz

o l g u y a

Bertolt

y a r d m

g r n m

k u r t a r a b i l m e k

y a a y a b i l m e k

olmaldr.

nsan

g r e n

her

dntrerek,

o l d u k a

O,

kartl

aka

Sezuan'da,

h a t t a

bker.

brnecektir.
iini

olan

neticesi

yapmas,

olaya,

elikiyi

yi

yoksullara
b i r

her

ayrabilmek

k e n t

sistemin

Te'nin

Ta,

Galile'nin,

bilimselliini

akl-duygu

kartlna

Sezuan'n

Fakir b i r

sat

temelini,

olaylardaki

yarglarla

evresindeki

ye

yukar!

b u l g u s u n u n

gzlemlenen

yanl

yazd

cak,

sylemesi,

t i y a t r o n u n

g r n t l e n e n
l,

d r d m ,

gstermektedir.

E p i k
dr.

y u k a r

(1947).

ben

U z u n
lene
lik

Weigel
yapm

larn
ni

bir

a r a d a n
ile

ve

geniletmi,

retimi

tpk

yan

bir

kkl

tr.

sanatn

insan

Bertolt

k u r a m s a l

doru

adna

aan

zevk

u y g u n

abalar

bir

olarak

en

denemez.

salayan

sava

arac

kitlelere

ini vurgulamtr.

o l a n a k
ve

tk.

toz

n a

bir

nitelii

n k ,

bal

zlla
a

ve

etmesi

tek

n i

edebiyat,

h e r

bir

o l u m l u

maskeler

eser

urad

imler
eski

lir

ne

Oysa,

Helene Weigel

(1951)

la

yararlarn)

iinde

z o r l a m a d a n

Yarattklar

bakesine

oturtmulardr.

donattklar

b u

k a h r a m a n l a r

B u r j u v a
Brecht

b u r j u v a

y a a m ,
edebi

biimlenebi

sanat

yine

ve

edebi-

k a l d r m a k -

de

o n u n

baz

ve o n u amaldr.

edebiyatlar,

v a r o l u u n d a n

szetmeye

k a h r a m a n l a r n
ideologlarnn
yle

yeni bi

b i r

o r t a d a n

barndrmal

insann

snflarst

eskiyi
beraber,

sarslmasyla birlikte,

deiikli

etkilenebilir.

D e v r i m c i
yat,

bal

s u n m a

t o p l u m u n

bir

sanatla ne

de

dnceleri

gelien

biimlere

yatla ve

bile

her alanda,

iinde

sa

orta

altnda

temellerinin k k l

b u

b o a d a n

snf,

eski

iindedir.

de

g r d k

B u r j u v a

bir

ar

y o l u n u

saldran,

a r p a n

yeni

tela

lamlardr.

gerekti

o l m u t u r

bilinsizce

k a r a m a z k e n ;

hi

ara

ideolojileri

o l a r a k

sola

ya

sfatn

her

g r d k l e

sistemleri

farkszdr.

juva

sala

yanstarak,

d u m a n

armtr

Sistemlerinin

sa

sanat

(ie

eer

t o p l u m d a

E m p e r y a l i z m i n

olgularn

ve

n k

n e m l i

h i z m e t

yapt

rnekleri

olmaldr

bireylere

He-

y n e t m e n

o l u m l u

gerekleen

almamz

sanatlarda

kars

deneysel

kolaylamasna

alannda

t m

ve

szl

sanat

hayatnn

Brecht,

Tiyatrosunda

anlaynn

sanat,

r e t i m

olanandan

da b u n a

baz

gerekte

yol

kitlelerin,

d n e n

estetik

gre

Sanat,

deiikliklere
deime

yazd

marksist

gibi,

aratr.

Brecht;

rini,

evvel

Brecht'e

b i l i m

Berlin'e

Berliner Ensemble

yanstmyorsa

nat;

eyin

birlikte
d a h a

sunmutur.

sonra

bur
ba

t o p l u m l a r n

an

ve

erefle

t a n m l a m a k t a :
TAVIR/97

Yedi

kapl

Teb

Kitaplarda hep
K r a kra

Kentini

krallarn

kayalar

Y e d i yl savan
Y o k

m u y d u

k u r a n l a r
ad

yoksa

II.

yazl

krallar

Frederikmi

baka

sayfada

Ya tekiler?
Brecht,
yalnzca

savaan?

ten

de

lnda

snflar

reticilerin

d a n
m e y e
ler

bir

b u l m a k

insanlarn

ala

T o p l u m u n

yarar,

di.

tmce,

sosyalist

t a b a n a

zttr.

yalist
da

sk

yararlar

bir

bireye

bu

b y k

a n c a k

aralarla

szden;

salamaz.

faizmin

altedilme-

faizm,

olmalarna

y a r a r n d a n

o l d u u

y a r a y a n

t o p l u m a

bir

yan

engelle

a m a

bu

n e d e n

nce

karn,

bireyin

atma

y a r a r

y a r a r

k u r t a r r

benzemesine

As

snfa

savamn

alktan

bireyin

olan

olan

snf

m a h k m

Gerek

aldatmacasdr.

temsili

biimde

onlar

demitir.

aznlkta

bir

biimciliktir,

der

aslnda

ona

kmaktadr.

yarar,

olur.

gelir

yararlaryla,

a n l a m

t o p l u m a

top
Sos

y a r a y a n

bireye...

ancak,

h u k u k

elien

belirtmitir.
ek

adalet

kuk,

Bu

nedenle

elikileri

h e r h a n g i

z a m a n l a r

m e d e n

a m a

nin'in,

b u

halkn

iki

da kalyorlard.

bir

a d a m

sarsarak

k e n d i
ve

eliki

kar

Yals

k a r l a m a k

Rosa

rahat

bir

ok

L u x e m b u r g
biri

Bunlar

ayn

yatakta,

yneten

Y e m e k t e

ise

ile

kendisinin

tarafndan,

ger
H u

yneti-

niteliini

h a l k a

sulanmt.

hk
Le-

Brecht'ten

aktaralm:

evde

ayr

odalar

deri

iltenin

genci

a m a

ise

bir

Sabahleyin genci d a h a k a l k m a m

uyandrrd.

Oysa,

m k e m m e l d i r .

o l m a k l a

y k y

k o n u l d u u n u

elikilidir.

olmadndan,

anlatt

vard.

iinde

t o p l u m l a r d a

k o n u a n

gereksinmelerini,

amacyla

h u k u k t a n

olmad

azndan

stnde yatmaktayd.
o n u

siler

Lenin;

s u l a m a y a

Tandm

t o p l u m u n , birok

h u k u k ,

s m r s n n

arasnda
Bir

dzeninin;

gereksinmelerini

t m

insan

eritir.

ls

bir

bir

szdr

lkede,

slogana

n k ,

arasnda

t o p l u m d a

Brecht,

len

bir

en

gre

b y k

Kitlelere

bir

sadece

bir

rettii

z g r l

bo

r e t i m ,

Yine

sk

l u m u n

ve

temsili;

Hitler,

taban

olan

retir ,ama

sonuta

Bu

b u r j u v a

mesleklerine

olabilir.

gibi

iin

dvenler?

b u r j u v a z i n i n

h a l k n

geerli

alr.

de

atete

v a r

m e v c u t t u r

olanakl
ar

zaferi

temsili,

saladndan,

siyle

Bu

zerinde

h a l k n

zafer

an.

Proletarya

kat

tad?

k a z a n a n

Kitaplara bakarsam, her sayfada

H e r

kim?

ou

k e z

olursa,

gencin

en

ya
sev

dii eyleri n n d e n alrd. Gen a d a m i m e k istediinde yal a d a m

d a n su

ya da st

98/TAVIR

alabilirdi.

nsann

ban

dndren

pirin

arabn

gizlice e d i n d i i z a m a n d a , y a l a d a m o n u h e r k e s i n n n d e s e r t sz
lerle a z a r l a r d . B u n a k a r l k gen a d a m f k e y l e k a r l k v e r d i i n d e
herkesin nnde z r d i l e m e k z o r u n d a y d . S a b a h l a r yal a d a m n
at srtnda gittiini ve tekini de n n d e n y r t t n g r r d m .
Gnn birinde yal a d a m a klesinin nerede olduunu sordum. O,
benim k l e m deil ki diye karlk v e r d i dehetle.

O bir ampiyon

v e b e n o n u e n b y k m a i i n a l t r y o r u m ; k e n d i s i n i f o r m a so
kaym diye b e n i o k i r a l a d . G e r e k t e b e n o n u n

klesiyim

(Me-tis:

S: 2 8 ) .
Bir ilikide k i m i n efendi, k i m i n kle olduu m e r a k ediliyor
sa, b u i l i k i d e n e n o k k i m i n y a r a r g r d n e b a k m a k g e r e k i r .
Brecht,

Tm bu

gerekleri saptayan

eki edebiyatmz o l u t u r u r

edebiyat

demektedir.

Bizim

yazlarmz

sava edebiyat

mz deitirilebilir ve deimesi z o r u n l u o l a n d n y a n n
s

olmaldr.

hereye

Yaam

ileriye

gtrmek

bilimsel

k u k u y l a b a k a r a k olanakl olabilir.

b a k l a n o l a y y a d a s o m u t ey,

allagelmi

tizlikle

Belli

gzden

geirilmelidir.

bir olay

ger

aklanma

dnce

temelinde

Hele b u , eletirel gzle

t r d e n ise d a h a b i r t i
doal

bulmak,

gzel

ve deimez o l a r a k g r m e k ; o n d a gelime ieren olgular gzden ka

r m a k d e m e k t i r . B u b a k as d a t o p l u m u n i l e r i y e g i t m e s i n e ks
tek olur. G e l i m e y i ieren gr,

Brecht'in u szlerinde belirgin

lemitir:
Gzel olan, a r t k bize kesinlikle d o r u o l a r a k

grnmemeli;

nk, d o r u g z e l o l a r a k d u y u m s a n m y o r . G z e l d e n n e o l u r s a ol
sun

kukulanmalyz.
yilik ve gzellik k a v r a m l a r ancak bakaldrc olabilirlerse do

r u d u r l a r ve yapcdrlar. Gerekleri gzard edip bo b i r i n a n olarak,

iyilik

ve

gzellik

anmsatmak

kavramlarna

sarlanlara,

Brecht'in

dizelerini

gerekir:

imdi bizi iyi dinle:

Dmanmzsn

sen

bizim.

Dikeceiz seni bir d u v a r n dibine

A m a m a d e m ki bir sr iyi ynn var,
dikeceiz dibine iyi bir duvarn.
i y i t f e k l e r d e n k a n i y i k u r u n l a r l a v u r a c a z seni,
sonra gmeceiz iyi bir krekle iyi bir topraa.
D e v r i m c i b i r y a z a r , d e v r i m c i e y l e m i n s r e k l i d e i t i r i c i l i i y l e sa
natsal
de

deerler

srekli

arasnda bir

olmaldr.

uyum

Sosyalist

salamaldr;

gerekilik,

sanatn

deimeyi

deneyleri

deitirmeyi

iermektedir.
TAVIR/99

Samih

EL

KASIM

SZLK

(Filistin)

PAZARINDA

Yitireceim

belki

SYLEV

de

her

eyimi,

s a t a c a m g i y s i l e r i m i belki de,
senin

paa gnln

satacam
Ta

dilerse,

yatam,

ocaklarnda

yorganm.

alacam

belki

de,

h a m a l l k edeceim belki de, lmclk, plk.

Arpa tanesi arayacam belki

de boklarn

iinde.

Belki de plak kalacam, a kalacam.

Ama
ey

hi

bir

zaman

gnein

skacam
son

damlasna

atacaksn
neyim

de

neyim

kacam,

Yakacaksn

kanmn.

bir kar

y a m a edeceksin
kabm

dayanacam,

dek

belki

var

belki

yoksa

atalarmdan

kplerimi,
de

kitaplarm,
de

Belki

zaman

sedirimi.

iirlerimi.
kua.

dikeceksin kymze.

oturmayacam

pazarla

seninle,

dman,
diimi,

damlasna

dayanacam,

dek

kanmn.

de sndreceksin

koparacaksn
Bozacaksn

gn,

kalma,

vcudumu kurda

bir

son

bir

hasrm, kilimimi,

Ama

skacam

alacaksn

belki de hepsini,

lm saan korkuluu

gnein

da

zindana,

Belki de
ey

100/TAVIR

topram

genliimi

Yem edeceksin belki

hi

seninle,

dman,
diimi,

Belki sen,

oturmayacam pazarla

anamn

tarihimi

b t n klarn

scak

belki

koynundan

de,

gecemin,
belki

de

beni

edeceksin alak bullak.

Maskeler takacaksn belki de

Drt yanma

duvarlar

aldatmak iin

receksin

belki

de,

dostlarm.

kaln,

yksek.

Belki de armha gereceksin beni bir g n

karsnda
Ama

hi

bir
bir

ey gnein
skacam
son
Ey

sr
zaman

oturmayacam

pazarla

seninle,

dman,
diimi,

damlasna
gnein

limana

hergelenin.

dayanacam,

dek

kanmn.

dman,

bak,

limana!

Sandallara, ieklere, bayraklara,

grtlaklar

paralayan

uultulara,
kasrgaya

arklara,

meydan

Odiseus'tur

bu

yoksunluklar
benim

sevinlere,

okuyan

yelkenlere!

gelen

denizinden,

srgn

halkmn

gneidir bu gelen.
Halkmn
ey
hi

gzleri

gnein
bir

oturmayacam

diimi,

pazarla

seninle,

dayanacam,

son

damlasna

dek

son

damlasna

dek,

son

ki,

dman,

zaman

skacam

kr olsun

kanmn,

damlasna!
(Afar

TMUN

A.

KADR)

TAVIR/101

B A I N A
Zeynep

Kadnlar Katlmakszn

D e v r i m

Mcadelesi

E R A Y

Dnlemez
V.

D n y a
halklar,
tefeci

b y k

uzlamaz

b l m n

lojinin
r a k

tekeller

bezirganlar

inde
ve

emperyalist

ve

Kapitalist

insanlar

feodal

kz

srekli

o c u k

tfekler

ve

bakalarn
i n

sadk

doal

y a y g n

eitim,

kadn

ocuklarnda
k a r l a m a

d u r u m u n u

karlayacak,

caktr.

Bu

da

o n u n ,

y o u n

bir

ekilde

cinsi

olsun,

e g e m e n l i k

ykselmek
ev

aile,

olaan

rnein-,

farkl

kltr,

ve

k e n d i

salayan

bu

kiilerce

bir

o c u a

rolne

evcilik

Kz

kesin

deimesi

kapitalist

sistem

iin

iinde

olanakl

ilkesi

o c u k

itaat

ise,

ve

klar.

gelece

sayg,

t o p l u m d a k i
eylemde

olan

bebeklerle

allr.

t k e t i m

ocu

o y u n c a k

oyunlaryla,

kadn,

t o p l u m u n

E r k e k

temel

ol

oyuncaklar

gelitirecei

o l u t u r u l m a y a

kabullenen

aile

alglamasna n e d e n

ahlkn

alanr.

tek

u y u m

k r k l e n m e k t e d i r .

k o c a y a

dayal

t u t u t u r u l a n

fikri

s m r l m e s i n i

yeniden

ola

b u r j u

ahlk,

yarglarnn

kapitalist

dnceleri

din,

egemenliine

d u y g u s u n u

bylece,

ideo

kanlmaz

sisteme

eline

farkllk

ezerek

Kz

102/TAVIR

bu

verilerek,

ve

baba

deer

iki

yeni

kullanr.

getirmektedir.
o n u n

ile

r e t i m i n

salanmasnda

k u r u m l a r n

olan

e g e m e n

o y u n l a r d a

olarak

yap

A t a e r k i l

t a n k l a r

sabrla

iindeki

st

sistem,

varln

k a l a n

ald

aalar

denetlenmesi,

egemenliin
m i r a s

iine

tutulmaktadrlar.

Kapitalist

k u r u m l a r n
B u

L E N N

t o p r a k

altnda

srekli

dzenleyerek

biimidir.

zerinde

annesi

altrlr.
eyi

gre

Oynad

olsun

a,

gibi

g n d e m e
ilk

bask

b u l u n d u u

t o p l u m d a n

aile

aile

verilen

y o u n

t a r a f n d a n

yetitirilmesini,

maktadr.
da

y a p a n

sistemde

z m l e n m e s i n i
iinde

ibirlii

onlarla

getirmitir.

ataerkil

ataerkil

ve

salayacak

gereksinmelerine

eli

m e k a n i z m a s

b u r j u v a z i

kendisine

devlet

s m r

kartlarn

beraberinde

vazi,

sisteminin

t a r a f n d a n

yaamasn

Ve,
yerini

heraile
de

b u l u n m a y a

arac

olmasn,

T o p l u m s a l
olan
yaj

faaliyetlerinden

kadnlar,
y a p m a k ,

varlklar
yimini,

kocalarnn

evlerini

olarak
h a t t a

itilmi,

sosyal

sslemek,

k a b u l

san

mevkilerine

kendilerini

e t t i r m e k

t o p l u m

iinde

d u y m a k t a d r .

B t n

dn

srekli

olarak

t k e t i m

d a n

vazgeemez

ynettii
liktir.

iin,

t k e t i m

T k e t i m

r l r

kadn.

alenen

de

alanlar

k a d n

erkee

gre
bir

bir

varl

seks

ve

ekici
da

b u r j u v a

k u l l a n m a k t a ,
evin

filmleri,

de

k a d n a

olarak

yne

da

s m -

plaklk

dergileri

kendilerine

ka

onlar

alveriini

m e t a

gi

dzenleme

r e k l m l a r d a ,

ederek

da

f u h u

ve

krl

ga

ticaret

n k
ekline
tek

kiralamayp,
Erkei

b u r j u v a

b u

artlar

dnr.

nedeni,

bir kle

kadnlk

durum,

en

bayaca

son

rndr,

kyasla

ve

paray

her iki

iyiletirmek

bir

aalanm
kar

kars

k u l l a n m a

k r

ola

y o k s u n

alelade

kendi

para

satmasdr.

erkeklik

eden,

pek

vlen

basna
(1)
er

d u r u m d a

vnen

insan

uygarlmzn

durumlarn

gsterdikleri

ayrl-

onlar

sunamaz

kiiliiyle

da

o u n l u k l a

orospudan

gibi,

t a m a m e n

onlarn

temeline

evlilik,

cretli

gerek
ve

ve

kadnlndan

durum,

iin

z a m a n

olanaklarndan

yaplan

kadn

kadn

kuan

sa
al

o u

d a h a

bana

sermaye

altnda

ve

bu

k a d n

s m r y l e

k e n d i

ailesi,

seferde

aalayan

b i r

d o y u m

gre

olarak

eitim

bir

cinsi

cinsel

kadn,

r n d r .

Eer

kadna

ve

t o p l u m u n

y o u n

vcudunu,

gibi,

yzlerce

izleyenlerinkini
sonucudur!

anlayn

g r e n

sonucu

Kadnlarn

erkekliinden

gerek
bu

kazand

erevesinde

koullarna

sistemin

bakldndan,

ayn

ilikileri

ilerini

erkeklere

b u g n k

b u n u n

aile

e k o n o m i k

k i

y o k s u n d u r .

y a n m a k t a d r .

ve

b t n

kendilerini

abalarn

yeni

(2)

Kadnlarn
baz

ona,

stelik

bile

ev

Ailenin

gzyle

Gerekte,

brakan

tehir

getirdii

kalyorsa

braklmalar

kee

ekilde

d o u r a n ,

varlktr.

o l u r

n a n d a n

yorsa,

v c u d u n u

o c u k

gelecektir.

pis

A y n

t m

iin

genellikle

cinsel

m a k

k a d n

gre

s a l a m a k

r e k l m l a r

k a d a r

gzel

evreye

stelik,

dnda,

a r a b a y a

sistemin

z o r u n d a
byle

en

o l m a n n

g i y i n m e k ,

alan

m a d d e l e r i n i

altrlm

aarlar.

bu

ya

b u n l a r

mallarnn

C i k l e t t e n

Kapitalist

layan

arac

gre

t o p l u m d a

yaad

gelmektedir.

sergilenmektedir.

zeteleri

m a k

d u r u m a

t k e t i m e

zorundadrlar.

gereksinimi

eitli

srekli

erkeklere

tepkilerinin

gre

gelimesine

v e r m e k

isteyen

kadnlar,

minist

hareketin

ncleri

yoluyla

gsteriler,

toplantlar

h o r g r l m l ,
n e d e n

1960

olmutur.

yllarnda

oldular.

Bu

yaptlar.

Bu

boyutlar

a m a l a
Ve

onlarn
d u r u m a

yy.'da

b i r

genileyen

k u r d u k l a r

feminist

19.

son
Fe

rgtler

hareketlerin

ge-

TAVIR/103

limesi
dn

s o n u c u

Yl

olarak

grmesi,

t m

iln

e r k e k l e r i n

creti

dnlar,

t m

y o l u n d a

getirememitir.
m a y a

ynelik

y a a m

bamll

snrlar

i,

ayn

e r k e k

s o n u c u

srece

temel

t m

vb.)

h e r

n e

iliki

ve

ka

d u r u m
z

k u r t u l u u

eitsizlii

kaldr

gerekten

y a p m a k ,

kad

ilikiyi

k a d a r

erkee

yasal

olan

smrlmesi,

o r t a d a n

salaya

kadnn

olarak

analizini

v e

ilgileni

kadnlarn

kadnn

alabildiine

kald

t o p l u m u n

olarak

olguyu,

ikincil

girmesi,

d o r u
eitlik

e k o n o m i k

kapitalist

kaldrlamaz.

top

n k

elikilerinden

ii

ek

alan

arasndaki

arasnda

h e r

vb.

deiimi

altnda

yasal

snfsal

sonular

yapt

nedeniyle

beraber,

cret

y a r d m

sonularyla

hayatna

Ka

gryorlard;

gerekli

arasndaki

kadnn

h a y a t n d a

iinde

snfl

(eit

K a d n l a

evliliin

ve

e r k e k

A n c a k ,

salansa bile,

deil

basks

o l m a k l a

ilerinde

feministler,

z o r u n l u k l a r

nedenleriyle

gerekir.

koullar,

ile

abalar

tutsaklnn

l u m

a d m

K a d n

sorunlardr.

k o y m a k

b i r

D n y a

kaldrlmas

olarak

olarak

alma

ev

erkeklerin

A n c a k ,

k u r u m l a r n n

deitirememilerdir.

grlemesi

ve

nedenleriyle

e k o n o m i k

yap

kadnn

s m r m e s i

nitel

t a r a f n d a n

basknn

sryorlard.

hareketler

st

cinsel

kadnlar

n k ,

v a r o l a n

almas

zerindeki
ne

Feminist

mamlardr.

nn

ayn

Milletler

Feministler,

s m r l m e l e r i n i n

yorlard.

larn

Birlemi

edildi.

k a d n

istemlerini

aslnda

yl,

erkeklerle

yapabilmesi,
lindeki

1975

b u

k a y n a k l a n

maktadr.
8

M a r t

ullar

gz

(gerek

D n y a
n n e

ilev

birlikte

K a d n l a r
alnarak

grrler)

verilen

G n ' n d e

deerlendirildiinde

G n m z d e

mcadeleler

sonucu,

etmektedirler.

T o p l u m u m u z d a

kadnlarmzn

bu

mesi
bi,

k o n u m u n

d o r u l t u s u n d a
kadn-erkek

m c a d e l e n i n
r a k

elele

k e k

da

edildii,

ilikilerinin

sosyalist

ikinci

snf

h e m

elde

t o p l u m d a

kadnn

gerek

a n l a m d a

bir

ulaabilir

elde

k o n u m u n d a

olan

g r e n

g n

elde

edil

o l d u u

M a r t

kadn

k o n u m u n u n

sergilendii

ko

k a z a n m l a r

edilmesinde

olarak

bu

kadn-erkek

k a z a n m l a r

b u r j u v a z i n i n
arac

olacann

yeni

edilmelidir.

ilikilerinin

nasl

baarya

insan

yeni

m c a d e l e

almalar,

lkelerde

t o p l u m l a r

k a z a n m l a r m

vererek

yoz

eitli

dzeltilmesi,

younlatrld,

deerlendiren,

tehir

dier

yaplacak

h e m

m e t a

gi
bu
ola

anlaynn
ve

k a d n

olarak

er

deer

lendirilmelidir.
Kadnlarn
pitalizmin
eski

yklmasyla

d n y a

larn
m a d d i

da

k u r t u l u u

kar

104/TAVIR

g r n n

ilikisine

zgrlemesi,

gerekleebilir.
kalntlarndan

t a m a m l a n m
d a y a n a n

ve

Yeni

a n c a k

k u r u l a c a k

arnp

a n c a k

olan

berraklatka

olacaktr.
e k o n o m i k

ve

bir

Bu

koullar

b i r i m

olan

ka

t o p l u m ,
kadn
altnda
b u r j u v a

ailesi,

yerini,

gularndan,
yasal

kiinin

dinsel

sevgi

zgr

seimine

nyarglardan,

engellerden,

karlkl
tr.

iki

g a y r m e r u

ve

saygs

zel

mlk.

ataerkil

ocuk

zerine

d a y a n a n ,
yasaklar

m a d d i
ve

s o r u n u n d a n

k u r u l m u

kar

kay-

deerlerden,

arnm,

beraberlie

elerin

brakacak

(3)

(1)

Ailenin,

(2)

Kadn

(3)

Trkiye'de

ve

Aaile,

Dev.

Kk/F.

ENGELS

MARX-ENGELS-LENN

Kadnn

Sosyo-Ekonomik

s:

s:

95

160

Durumu,

TB

Y.

s:

91

TAVIR/105-

/ *

3 2 .

Sovyetler
berlik
rnda

1922
da

yllarnda

ilk

yant,

y n e t m e n i

A y z e n t a y n
nn

sahneye

nerek

bir

olumaz,
b u n a
tc

yl,

grsel

1923

baary

.
T

a n l a m y l a
bu

sosyalist

bir

sefer

1923-1924
s i n e m a

Zrhls

adl

ylla

y a r a t m a

filmle

gelir.

Ayzentayndr...
yapar.

Ostrovski'nin

yapt

k u l l a n l m a k

zere,

yine

esinle

GREV'i

belirgin

yapttan

ulaamaz.
k u r a m l a r n a

yapar.

G r e v

soyutluk

kitle

bal

f i l m i

filme

duygusallk,

baarl

s o m u t

zarar

gerek

sahneleri

k a l a r a k

hi

olaylardan

verir.

A n c a k

heyecan,

ar

Potemkinin

ula

m j d e l e m e k t e d i r .

Ayzentayn'n

A y z e n t a y n iin k u r g u ,

106/TAVIR

ylnda

a m a c n a

ve

sonra

Potemkin

barndrd

ksaltmalar

bir

t a m

.Daha

K o u l e c h o f f ' u n

f i l m d e k i

alannda,

Mihailovi

f i l m i n i

f i l m d e

dolaysyla

B u r a d a
var.

Sergey

g l

ylnda

b a v u r m a d a n

karn,

aca

1925

ilk

b u

izleyen

aktre

Partinin

k o y u l m a s n d a

yapt

O n u

s i n e m a

balatlmtr

s r d r l r .

arsna
F i l m i n

Birlii'nde,

Y I L I N D A
S .

k u r g u

y n t e m i n d e n

b i r b i r i n i

izleyen

szetmekte

iki p l a n

yarar

arasndaki

ili-

ki

s o n u c u

d a

bir

tik

seyircinin

dnceler

a m a c n a

talurji

bir

v a r m a s

ve

ok

dir.

M e z b a h a

bir

gelimesi

iin

yapt

b t n

olarak

d o r u d a n

uygulamadr.

bir

d a

gsteren

d n c e y i

ara
So

gemekte
bir

olayn

anlatt

k o n u

ortaya

(Atraksiyonlarn

m e

srasnda,

yerletirir.

gelien

y n e t m e n i n ,

diyalek

planlarn

f a b r i k a d a

dnda

olarak

Grev'de,

bastrlmas

olaylar

k e n d i

belirli

y a

yaratmaktr.

g r n t l e r i n i

d o r u y a

sonucu

heyecan

iileri

Gerekte
keyfi

b u n u n

ordularnca

taranan

b a k m n d a n

bir

oku

kz

sahnesi

n u n

ar

ve

f i l m i n

boazlanan

etkileyicidir.

B u

dnce

d u y g u

grevin

mitralyzle

k o n m u t u r .

bir

o l u t u r a r a k

iin

m e z b a h a d a

n u

iine

b t n

fabrikasndaki

k o v a l a n a n
sna,

zihninde

k a r m a k

k u r g u s u / M o n t a g e

d'attractions).
1925'de
r i m i n i n
et

n l

paralellikte

bir

k u r b a n

kurallar

b i r i n i n

olaylar.

erevesinde

ayn

en

kopyas

t n l n

da

en

Yaptn
ve

seyirciye

m a n n ,

iyi

mesaj,
her

d e v r i m i n

g e m i n i n

K o k m u

b u l u n d u u

rastlamtr.

senaryosu

dev

Byle

s i n e m a y a

k o y u l m a s n d a

uy

Sinemaya
olayn

s i n e m a t o g r a f i k

hibir

d r a m a t u r j i

gelimesidir.

tek

elde

yaptklarnn
filmi

isyan,

olayn

1905

anlatmdr.

senaryosudur.

ortaya

ve

iki sahne.

renklendirilen,

en iyi ekilde v e r e n

Ayzentayn'n
larn

tek

bir

senaryosu

z a m a n a

baarl

Potemkin'den

H e r

basit

Potemkin

fikirlerin

edilmediidir

F i l m i n

balayan

grevle

devrinin

kast,

yapar.

zrhlda

genel

geliir

asndan

u y g u n l u k t a n
z a m a n

dolay

balayan

g u n l u u

Zrhlsn

e p i z o d l a r m d a n

verilmesinden

ehirde
bir

Potemkin

dncenin

P o t e m k i n Zrhls

en

iyisi

o l d u u

biime

Kzl B a y r a y l a

gibi,

btn -zaman

olur.
d e v r i m i n

i m a j d a
soluu,

mesajdr.

soluyan

bu

ideolojik

ve

Filmin

b y k

soluk,

artistik

her

i m a j n a

isyann,

(sanatsal)

sinmi

bakaldr

inceliin de
TAVIR/107

u y u m l u l u u y l a

f i l m i

de

( P O T E M K N

in

belirledii

n u n u n

iin

bireysel
ya

ilse)

bu

h e m e n
t u u

klc

p l a n d a

h e m e n

gelen

h a v a y a

Zrhls'na

zetlenmi

halini

t e m k i n
m a

verir,

o n u n c u

Bu

ve

yarda

Gn

adl

B u n u n

f i l m i

v e r m e d e

soyut

en

E k i m ' d e n

iyi

E k i m ' i n
YEN

kibarl,

108/TAVIR

baarl

Bir

de

planda

sonularn

asker

elinde

kesilir,

tut

sonraki

A y z e n t a y n

ve

ve

bir

zellikle

hareketlerin

Brksel

1958'de

Brksel

Evrensel

k o y a n

Partinin

EKMi

tarihi-film

gibi

konular

perdeye

ak

izgisini,

f i l m

1917

Dnyay
O l u m l u

olan

d a h a
bu

Ekim,

nce

y a p m a y a

d e v r i m i n i n
ve

On

d r a m a t i k
Potemkini

atmz

kurgu
da

kalddr.

saylabilecek

al

Sarsan

karmakln

diyebiliriz)

sine

baeserdir.

grevlendirilir,

yapar.

ve

b i r

srada

Reed'in

edeer

b i r

genel

anlatan
bu

Po

saylabilecek

Kapitalini

y a p m a k l a

de

Ksacas,

Diyalektik

Ancak,

(entellektelce

seilir.

sanat

plann

unvann,

1954'de

ortaya

Ayzentayn'n

filmi

kazanr.

b i r

J o h n

iyi

Potem-

grntlerdir,

kalan...

alan

gerek

Tekil,

gerekli

Filmlerine

en

Marks'n

ve

f i l m

bir

bir

orada

filmi

karmaklatrd

bitimiyle,

adn

iyi
yeni

balar.

grntleriyle

bize

en

K o m n i s t

etkilenen

(ok

Bylece

yln

m a d a l y a y

K a r l

grevle,

da

g c

Marksist

sreci

verilebil

A y z e n t a y n

davrann

Plan

gelir.

yetkinliini

ve

nedeni

ynteminin

kin'in

an

uygulamalardr.

h e n z

ilgili

Bu

o l d u k a

ok

t u t u l m u

gstermez.

bu

r e f e r a n d u m d a ,

anlayla,

k i t a b n d a n

geliimiyle
aamaz.

kalr.

t r

altn

almaya

hi

d i n a m i k

sonra,

y l d n m y l e

mas

bu

v e

kollektifletirilmesi

k a r a r

ko

b t n y l e

ya

gsterir.

A m e r i k a ' d a

d n r

nerir.

ieri

Bu,

gsterilmez.

rnein,

y z

b y k

yllarda

d a h a

byle

vuracaktr.

z a m a n l a r n

g c n

A y z e n t a y n

y n

1926'da

Zrhls

t a r m a y

filmin

gerekmektedir.

hissettirir

s o n u c u n u

dzenledii

e k m e y i

gider.

orada

iinde

sresini

k a d n

ve

veren

btn

sanatnn

filme

b i r

Galerisi'nde

Sergisi'nde

b u

adlandrlan,

ve

olmas

hareket

buluruz.

kaldrr,

P o t e m k i n

S i n e m a t e k ' i n i n

diye

alnm

gsterilmise,

p l a n d a

hazrlann

Sanat

A y z e n t a y n

u y g u l a m a y a

gerei

nedenini

ba

h a r e k e t i n

Paris

bir

hareket

hazrlan

kestii

Potemkin

b i r

hibir

a n c a k

klcn

k u r g u

ele

nesnel

kollektif

h a r e k e t i n

sonra

refleks

iinde

h a r e k e t i n

gstererek

davrann

oturtur.

k u r g u s u d u r .

o n u n

h e m e n

yere

kulland

gelimesi

bir

etkilerini

bir

simgeleri

olgularn

Ayrca,
mesi

ZIRHLISI),

m a n t k s a l

laml

hakettii

Genel

filmin,

izgi'yi

soyut

scakln

ele

slogan

eksiklii

alr.

S o n r a d a n

resimleri,
(krsal

ESK

talamalarn

y a a m a

yabanc

ve

ar
oluu

ve

b u n a

eser

bak

olmasn

asnn

edilir.

adn

O r a d a

d n y a y a

Charlie

Disney'le

tanr.

zentayn,

tasarlarn

Sinclair'in

salad

bir sre

sonra Sinclair'le

der.

Sinclair,

smlar

f i l m d e

kapitalist

M e k s i k a ' y a

baarl

ticar

(Sol

gider,

bir

bir

Sinclair

zerine

yazar

U p t o n

bir

balar.

anlamazlk

tutmaz,

T a r z a n

olan

W a l t
A y

f i l m

A n c a k

sonucu,

A y z e n t a y n M e k s i k a ' y

adl

f i l m

ve

adl

almalarna

sz

da

geinemeyen

B u n u n

ve

verdii
Lesser

amal

A m e r i k a y a

QUE V V A M E X C O

yarda kalr.

Ayzentayn'a

U p t o n

sinemayla

aralarnda d o a n

f i l m

p a r a l a n a r a k

tarafndan)

(arlo),

olanaklarla

keser ve

A y z e n t a y n

gerekletiremez.

a m a c y l a

y a r d m

entellektellii

d u y u r a n

C h a p l i n

A n c a k

e k m e k

lair

ve,

engeller.

Potemkin'le
vet

kentsellii)

f i l m i n

terke-

ekilen

f i l m l e r i n i n

Meksika'da

Sinc

yapmcs

Frtna

adl

kullanlr.

Ayzentayn'n
sonra

t a m a m l a n a n

Y o r k

Sanat

yetler
m i n

f i l m

N e w

M z e s i ' n d e n

Sov

Birlii'ne

getirilerek

k a m e r a m a n

yardmcs

imiz

yl

v a l i n d e

v e

olan

t a r a f n d a n

E d o u a r d

k u r g u l a n m ,

M o s k o v a

Tisse
geti

F i l m

Ayzentayn'n

arasndadr

fil

y n e t m e n

gsterilmitir.

adan
leri

l m n d e n

Festi
Estetik

ilk

eser

denilebilir.

Que V i v a Mexico f i l m i n d e n bir sahne.

D a h a

sonra

baarszldr
rine

b i n e n

BEJN

bu

film.

Bejin

N E V S K Y l e

tarihsel

aratrmalara

n i n

ele

bitirir.
olan

Rusya'y

Ayzentayn'n

ekilde

Tersliklerle

ayrnn

A N D R E

valyelerinin

AYIRIna

eskiz

alabilmesi,

d a

o n u

ettii

olarak

o l a a n s t

ler

arasndadr.
N e v s k y

vardr,

o y u n u ,

baars

r n e i n

eseri

kez

yllara

neredeyse

b i r

Potemkin

t e k r a r

Godounovu,

(A.

en

ac

y o l c u l u u n u n

ze

Ayzentayn,

filmdir.

M o o l

T t o n

E d o u a r d

Tisse'

g r n t l e r i

sin-opera

haline

en

ulatrc

canlandrr.
Bovaryyi

B i r o k
f i l m

iyi

getiren

N e v s k i r o l n d e k i

dzeyine

M m e

ALEX-

Ayzentayn'n

1242'ye,

gtrr.

gerekletirdii

Ayzentayn'

Boris

yine

bir

bu

Prokofiev'in m z i i , N i k o l a y erkasov'un
cu)

Ayzentayn'n

A m e r i k a

tarihi

eilimi

f i l m i

dolu

baarszln

B u

istil

balar.

o y u n

e t m e n

projesi
y a p m a k

TAVIR/109

ister.
t

Pavlenko'nun

almann

bulur.
y k
bir

B t n

b i r

epey

snrsz

Kazan'

alarak

balar.

bir

szeden

bir
bu

ald
bir

srada

y a n a

van,

o l a r a k

t a r i h

17

ta

f i k r i n i n

rak,

eylem

k t

d u r u m u n u

van'n
IV.

van'n

van'n,

gerici

m c a d e l e y e

Nevsky'den

son

kycln
b o y a r l a r a
a d a n m

h a l k

k e n d i

karya

ark

ve

y k s e k

iradesiyle

22

o l d u u m

yeniden

V A N

yanda
K o r k u n

destanlar
sorun,

16.

izmekti...

NEVSKY

tarihsel

yenilgiyle

daha

baarm,

yap

vana

vermitir...

ozann

e y l e m i n d e k i

iindeki

gvensizliini,

s r d r d

110/TAVIR

sreci

K O R K U N

yandayken

Kar

zerine

Korkun

g i y m e y i

ALEXANDRE

van'n

(1940)

belgelerini,

inceledim.

k u r m a

senaryosu

b r a k a r a k

b o y u n d u r u u n a

dikkatle

Ayzentayn,

adl

Alexandre

(...)

b t n

Devlet

Kanal

A m a c

a r

Tatar

van'dan

yzyln

yol

ulamaktr.

yetkisi

b y k

b i r

almalarn

zenle

n o k t a y a

Fergana

ilerici

kiilie

inanm

biri

ola

elikileri

yumuatr,

k y l n n

sonulanan

savalarn

geitirir,

hakl
ve
b u

gstermeye

l k e n i n
y k s e k

alr.

p a r a l a n m a s n a
trajedi

uslbu

kar
iinde

Ayzentayn,

t a m a m e n

bamszln
bir

iktidar

ve

fikri

k e n d i n i n

ilerlemeyi
iin

kaside

olan

t e m i n a t

liklere

sahip

B i r m a n ' a
r n t
lin

ilk

b l m
olan

d l ' n
1945

f i l m

(oyuncu),

ynetmeni)

-1946

1945

ve

1946

ylnda
da

Moskvin'e
Prokofiev'e

devlet

altna

d z m t r

Ayzentayn Korkun

F i l m i n

bir

alan

fikri,
g l

(Rostislav

van'n

Ayzentayn'a,

( m z i i n

ulusal

merkeziyeti

Yuranev).

ekiminde.

gsterilir.

( g r n t

h a l k n

Y k s e k

sanatsal

erkasov'a

y n e t m e n i ) ,
yapmcs)

nite

(oyuncu),

Tisse'ye
1.

(g

derece

Sta-

kazandrr.
yllarnda

f i l m i n

ikinci

b l m n

yapar.

Bu

b l m

T A V I R / 111

parti M e r k e z
ci

Komitesince

oprinikler

bir

van'

o r d u s u n u ,

g r u h

ve

Hamlet'e

olgular

b y k

benzer

eletirilir:

(...)

A m e r i k a n
bir

irade

iradesiz

c a n l a n d r m a k t a k i

Ayzentayn,

klu-klux-klan'na
ve

ve

salam

zayf

bilgisizliini

kiilik

gibi

van'n
benzer

sahibi

yozla

K o r k u n

gstermekle,

o r t a y a

ileri

tarihsel

koymutur.

KORKUN IVAN

A n c a k
s

A y z e n t a y n

o l a r a k

k u l l a n m a z .

dtszlkle

deil,

K o r k u n

y a r a t m a k ,

bu

yet
ri

t r

h k m e t i
ve

esiz

T m n d e

z-biim

zentayn'n
n n d a

filmleri,

h a l e n

istem

Filmi
On

sahneleriyle

tekniiyle

g e l m e

ile

tered-

yeteneiyle

trajedi

y a r m
yl

aralar

devin,

ve

ile

kyclk

kiiliiyle

kan

sonra,

karr.

K o r k u n

van

sinemasn

y a r a r l a n a n

vs...

sanatsal

b t n l n g r m e k

t e k n i i n d e n

Sov

elikile

btnlemi

devrimin

tart

1958'de

ekilde,

gsterime

Nevsky,

k o r u m a k t a . . .

tema

b y k l ,

gerekletirdii

sarslmaz

f i l m i n

abasndadr.

kalmtr.

yaratc

b u g n n

yksek

lr.

Alexandre

dengesinin

yetersiz

ayrcaln

112/TAVIR

yaratlm

Zrhls,

stesinden

gsterme

1948'de

kukularn

kiiliindeki

genelin,

Ayzentayn'n

A y z e n tayn'n

D n e m i n i n

ile

s r n c e m e d e

f i l m i

ve

kiiliini,

zel

ubat

ustalkla

P o t e m k i n

dehasn,

11

van'n

van'n

elikilerini

A y z e n t a y n

tereddt

tereddtlerin

kiilikte

insanclln

m a l a r d a n

A m a c

bu

vermektir.

ile

van'n

olas...

y a p a n

Ay

f i l m l e r i n

ya

S N E M A D A

D O R U Y O L
VE

DEMR

Y O L
Gneri

Sinema

kitlelere

me zellii olan,
anlatm
meler
bir

arac.

yaps

Yalnz

sinemann

kr

ynelik

arac

tm

oluumunun

maddi

koullar

filmlerde

(Avc,

devrimci
nacak
Kba

ve
ve

en

nemli

ok

st

ayr

olduu

gibi)

kendi

araca

bir. k o n u m d a

gzler

iinde

zorluklar

ve

barndran

bir

geli

seriyor.

Bugn

gerekletirdikleri
saldrganlna

gelien,

dorultusunda

sinemas

etkile

ynlendiriciliinde '

nne

alacaktr.

bir

teknolojik

olanaklarla

tarih

kmaya
Filistin

zellikle

emperyalizminin

karlar

maddi

ve

yetkin

unsurlar

burjuvazinin

teknik

Elbetteki,

sahip

Gerekletirilmesindeki

ok

Amerikan
snf

sanatsal

gereini

dzeyde

alyorlar.

sinemaya

bu

aracndan

silah

Kyamet

karmaya
g

anlatm

ideolojik

sinemaclar

pay

derinlemesine

hemen

Amerikan
llk

ve

ierisinde

kitle

ve

genilemesine

YAMAN

yeni

toplumsal

yaklamlarda

S.S.C.B.,

hak

in,

bulu

Vietnam,

gibi.

emperyalizmin

yeni

smrgeci

lik ilikileri dorultusunda biimlendirdii yapda d e m o k r a t i k elerin faist te

rre o r a n l a t l i kald lke koullar ii snf
yalist

birikim

oturtmak

arac

olarak

sorununu

beliren

gndeme

filmleri

olmad

siyle

gnmz

aktrlmas

salkl

yola kan ya
bir

ekilde

da

bir

tarihsel

sos

yerine

getiriyor.

Bu k o n u n u n lleri ne olacaktr?
nin

adna

koullarnda

anlamnda

bir

Bizce,

bu,

devrimci

birikimin

gl bir proletarya

mcadelenin

ii

salanmasnda

snf

hareketi
mcadele

anlatmn

bulabilir.

k i n c i s i ise, b u i z g i n i n z o r u n l u b i i m i o l a r a k a n t i - f a i s t m c a d e l e y e k a t k a r a n
maldr

bu

Trk
yaps

tr

filmlerde.

sinemas

iinde

da

yanstr

Burjuva

ideolojisinin

zerinde

etkili

ler.

Bir

aratrp,
plan

yanda

gisine

ideolojisi

Film,

bir

yapmlar

Almanya'daki

Geneldeki

abalar.

seks,

sre

yap

Ve

karete

yetersizlii
bu

retim

Bu

kabaca

yapy

filmleri;

dier

alan

onlar

kendi
Ve

konuda

ilikileri,

sinema

Yeilam

nk

getiremezler.

srdrlr.

tavr

sosyal

filmleri

baarr.

deimeleri

emperyalizmin

aramaya

kullanmay
bir

gelimeleri,

dolaysyla

cevap

maddi

alternatif

amacyla

ve

alat,

sorunlara

dorultusunda

kukusuz.

klnmas

filmlerin

sermaye

toplumsal

bu

yabanc

izgiye

irdelemeye
yanda

rnleri.
ve

poplist

yeni

ayn

kinci

hedef

giriim

izgide

ya

klar

saptrma

filmler

tarafndan
Ac

ve

arac

Yeilam

Almanya

emeinin

toplum

gerekleri

baml

sermaye

rnek:

iilerin

alan

toplumsal

kendi

ayrlabilir.

politikasnn

sermayesine

sonuta
en

iki

kltr

smr
tr

kpardanmalar

iz
kr

Vatan.

smrlmesi

ve

TAVIR/113

giderek daha ok smrlmesi;

bir

evlilik

zerine
bu

sayesinde

Almanya'ya

evlilikleri

gerek

anlatm

Yeilam

iken

yz

ekimleri,

ne

yllardr

elele

Eletirici

yine

zengin

poplist
cak

melerin
tersiz

Sinemas
varln

maddi

iin

bir

olarak

kabilmekte.

film.

da

Emine,

olsa,

nce

kavgasn
her

gereki

kesitinde

biz

sinema

luunu

bu

plmakta
ki

da

oluturulma

ise

ilerde

yapy

ve

DEMR
YOL

erlendirdik.

ya

yryen

ve

da,

gibi

destans

anla

abalarn

onun

rn

daha

bir

doruluunu,

kavryoruz.

Yaantmzn

dorultusunda
davasnn

bugn

bu

zme

yaam

izgide

tm

izginin

sorunudur

alanlarnda

dnebilecek

sinema

D D Y iileri

bir

Gar'.

filmleri
de

Biraz

gsterim

dolu

so

filmler

ya

ve

tabiidir

devrimci

sinema.

nicel

bir

birikimin

olaylar

btn

Cinleri,

ynleri

Kanal,

ve

ili

Yolcular

en

karr.
Frtna

olsa

nsanlar.

aabilecek

filmin

Bu

filmi

bir platform

ynetmeni

olduu

ok

balar,

olduunu
bu

Evet,

iddias

Yavuz

YOL'UN

KISA

uluslu
Burjuva

bir

ka

girmedi?

bizce

sol

devrimci
olarak

zkan'la

bir film

de
yap

stnde

D e m i r Yol.

gsteriyle
Hl

devrimci

ok

kapal

dar

kaplar

kamuoyun

kesimlerce

tar

Yol.

YKS

yneticileri

engellenmesi

basn

Ustura

demokratik

hazrlndadrlar.

irket

grevin

var.

syleyen

nedeniyle

Demir

grev

yarar

yana

vizyona

iin

iileri

tartmakta,

Grev

Niin

olduu

DDY

amakta

kararndan

tartlyor.

rn
film

daha

iddial

sunuldu.

deildir.

sonularn

yapmaktadrlar.

tm

Frat'n

ismiyle

kadar

kulislerinde

gereken

114/TAVIR

Sonu

syleyen

hayatn

genele

ksmen

setik?

izlenimine

Haydarpaa
politik

yaayan

nitelie

Maden,

DEMlR

nz

devrimci

gncelden

yapacak

alnan

sinema

devrimci

tlmas

ideolojisi

lkemizde

deerlendirmemizi

niye

bunu

kitlenin

ardnda,

ye

izlemekte.

Yol'u

Dantay'dan
bir

eklinde

snfnn

devrimci

YOL

da

Film

rportaj

Demir

proletarya

Mcadeleyi

doru

sinema zerine grlerimizi

tmz

olumlu

olmay,

geli

abalardr.

da

DEMR

yeni

bu
An

ynetmenler

ktn

yana

bulunmak

deil.

gzlemleyememek

sonunda

yola

snfndan

hissettirmelidir.

yrtecek

Toplumsal
kileriyle

da

bu

zetle,

koullarda

isteyen

konunun

kramaz.

bulunmaktadr.

Kenan

adna

kalplarn
bu

yannda

deil, lkenin m a d d i gerekleri dorultusunda o n u n

elikileri,

Henz

gzlenen

ii

katlmal.

alanda

sanatta

Bugn

da

mdr?

snf

ile

seyircisi

bir

sergilenmesidir.

atlmlar

abalarda

Yusuf

yaklamlarda

varolan

balarna

ve
ii

haklln vgler dzmekle

Yeni

Trk

zengin

Olay

Usandrc

yorumlar

ve

Sinemasnn

birtakm

Sr

anlatmla

diyebileceimiz

gerekiyor.

Ayrca,

Hereyden

Yeilam

eklinde

istei

anlatlr.

sahneler,

canl

biimsel

Gldane'nin

gerekletirilir.

son

byle

bir

olumsuz

duyurmak

koullar

Yatk

ok

zellikle

ise

yapt

evresinde

kalnarak

ise

onunla

sonra

kullanma

dnda

ve

Mahmut'un

ve

bekledii

kalplar

daha

iinde

alkanl

yapmlarda

mnda
ok

kalplar

kitlenin

ve

eilimdeki

Trk

kazanan

dolama sahneleri

getirmitir.

Gldane

gidebilen,

anlam

kazandrlan

canl,

iki kiinin,

ok

uluslu

yerli

Hazrlk

yapan

ortaklar

dorultusunda
irketlerin

ve

ile

yal

grevin
planlar

yerli

i-

birlikilerinin
larn
te

DDY

len

iilerine

yandan

grevi

azndan

grev

bu

(Migros

mdahale

eylemin

kardetir.

meye

allr.
Olay

linde

ki

ortamda

provakasyonlara,
ii

snfnn

tedii

ekilde

devrimci
larn
ri gz

ard

Oysa

Gar'

hakl

snf

ayaa

kalktnz?

etmeyen

Demir

teori

Yol

zelliini,

acmasz,

gelimeleri
egemen
olarak,

sanat

kitlelerin

olduu

heyecan

ile

eylemlere

burjuva devrimciliini
cak

doru

cilerin
mas

yolda

lideri

bu

Ara

en

sra

genlik

Bu

ve

yanl

hizmet

ve

Genel
TP,

Aslnda
Yol

yakkl
lgnlk

da

deil

onlar

da

karalamaz

aktrdr.
nbetleri,

soru

iyi,
(!)

iin

sine

toplumsal

sbjektivizminin
doal

sryor.

olmak
cesur
bu

Yaam

yaklamla,

uzak,

ya

Seyircide

gelip

adna,

gerekle

olmad

davranlarn

yannda

is

midir?

bir

TKP.'nin

ekmeine

proleteryann

Bylece

herkesin

toplumsal

gereklik

sbjektif

tm

yaklamlar?

mekanik

TSP,

birlii,

devrimcilik

yap

ek

hazrlad

(!)

dorulardan

ibirlikilerinin

Demir

ve

Malzemesi

bombala

devrimcilerin

bir

veril

edilmitir!

bilimi

eden,

eletirel

biimsel

izleyen,

mahkm

Bu
Ha

bombalad

eylem

objektif

olaya

gr

ulatracaktr.

sylyorsanz

MGRO

(F.

tarafndan

filmde

veri

vurulur.

arkadalarnn

baarya

mdr?

yitiriyor.

seenler.

deillerdir.

dnlemez!

ve

bir

Hasan

Haydarpaa'y

ii snfnn

geree

teker

dnya

ibirlikileri

gereklik,

kyor.

girienler,

sinemamzn

de,

yarglayc

yerli

(!)

ve

iki

da

srasnda

yrten

olaylarla

grevi

alabildiine

Yol
ve

gelien

kard

teker,

grevi

sloganlarla

anlatmla

datm

tarafndan

DDY'deki

Evet

gerisinden

emperyalizmin

nin

macerac

Hani

deerini

Demir

vs.

kalktnz

gereklerden uzak bir anlatmla

masal

yiyecek

Kardeinin

Sinema

ortaya

Filmdeki
kiinin

yuma

zorundasnz:

mi

arkasndan

rgler

oynamlardr.. Sendikalarn

adnadr.

katman

tel

ramen

dier

koullandrmaktadrlar.

Komnistler

kmtr.

halkn

karsnda
vardr.

tekelciler
ise

yaynlarla

olan

ve

uyamayan

adna

yantlamak

ba

Akan)

engellemelere

sinema

gen

evresinde

zebilecei

gereklerinden

grup

yapanlar polis

oyunlarn

ii

dnda

organik

(Tark

disiplinine

Yaplanlar

bir

manetlerinde

tekelciler

proletarya

disiplini

Eylemi

karde

Aabey

demogojik

diyebiliriz)'ndaki

Haydarpaa

gazete

verilir.

ta

Blent

kan)
nr.

grev

grupla

eder.

lideri

genelde

iddiasnda

provakatr

kamyonu
polis

ve

yeri,

destekleme

yaptklar

yerine

sonucu
Genlik
kk

insanlardr.
insanlar.

antipati

An

Eylem
uyandr

gitsede!!!
TAVIR/115

1971'den b u y a n a , 7 1 n c e s i n d e n
devrimciler asndan tli
le

ok

bir sorundur.

farkl

lke koullar,

anlay tutarsz yanl izgileri her g n m a h k m

susmuyor. Basnyla, yazaryla,

kusmaya devam

ediyor.

olarak

bugn

faizme

etmekte.

kar

Ama

izeriyle ve sinemasyla devrimcilere

Egemen

snflarla

ayn

azdan

ve

daha

revizyonizm
mcade

revizyonizm
olan

kinini

heyecanl.

Grev n c l e r i n i n faistlerce katledilerek grevlerin krlmaya alld, ya

s a k l a n d k o u l l a r d a provakasyona bel balayan, y a n i k o n u sknts eken si
nemaclarmz... unu belirtmekte yarar var: lkemizde solun ideolojik mca
delesini k o n u alan f i l m l e r m u t l a k a yaplmaldr. Sol ii atmann sona e r d i r i l
mesi ve ideolojik mcadele p l a t f o r m u n a itilmesi anlamnda bir zorunluluktur
b u , a m a ilkeler ne olmaldr? D e v r i m c i sinema hereyden nce d e v r i m c i sine
m a n n grlerinin egemen olduu bir yapdr. Tartlmamas gereken bir n o k
ta varsa o da d e v r i m c i s i n e m a n n k n o k t a s n n gereklik o l d u u gerei
dir. Yavuz z k a n o l a y l a r a o b j e k t i f b a k a b i l m e , derinlemesine, eksiksiz, n e d e n sonu ilikileri iinde grebilme eklindeki devrimci sinema zelliklerini
yap
snda
tayamyor.
M i g r o k a m y o n u n u karanlar, polisin gelmesi zerine polisle atmaya g i
rerler. H a l k i k i ate a r a s n d a d r ( i n i z r a h a t o l s u n , len y o k ) . Y n e t m e n i n k e n
disine sorarsanz byle bir gereklik yoktur. A m a eylem de yanltr. yleyse bu
a n l a t m e k l i n d e n d a h a i y i ( h a l k n i k i ate a r a s n d a k a l m a s ) d a h a baka bir
ekilde ben bu yanl veremem. Ynetmen, kafasnda beliren dnceleri eyle
m i n biimine yanstarak cahil bir cesaretlilikle garip bir davurumculuk dene
mesine girimitir. A r t k grevler de d a h i l , arptlm da olsalar, birok eylem
bir e i t i m arac, en azndan b i r belgesellikten kar, srkleyicilik, heyecan ya

1 16 / T A V I R

r a t m a , i l g i n o l m a g i b i eler f i l m i r a h a t a g t r r l e r .
zn yanllndan
k a y n a k l a n a n biimsel bir yanlg.. Y n e t m e n e sorarsanz, bu y e n i bir a n l a t m
. d e n e m e s i d i r . B i z e g r e ise 1920'ler sessiz s i n e m a s n d a
Fritz Lang'n,
Robert
Wiene'nin biimidir. Eylemleri doru olarak vermek yerine, onlarn k t sonu
larn, yine onlarn hayata geirili annda biimlerine yanstarak, zn sakn
calarnn anlatlmas!...
Evet, b u t r f i l m l e r i n yaplmas b i r z o r u n l u l u k t u r .
A m a kaba bilgilenme,
g e r e k l i i n dnda s u b j e k t i f y a k l a m l a r bu a m a c a h i z m e t etmez. O l a y l a r ge
ni b o y u t l a r y l a en ince a y r n t s n a k a d a r inerek verilecekse sonu alnabilir.
Dncelerimiz, anti-faist mcadelenin alabildiine ykseldii bu dnem
de, t e r c i h i m i z i B u r j u v a i d e o l o j i s i n i t e h i r , k i t l e l e r d e d e v r i m c i c o k u y a r a t m a k
ve faist terr sonucu oluan tl yapy krmak gibi k o n u l a r d a k u l l a n d r m a l
dr. H a l k m z , k i m i n n e o l d u u n u b i l m e l i d i r . A m a f a i z m i d e t a n m a l d r . H a y a t
p a h a l l n n z e r i n d e d e d n m e l i d i r . Z a m l a r n , f a i s t t e r r n esas k a y n a n
bu filmlerde tartabilmelidir.
D e m i r Y o l b u a n l a m d a cesur b i r f i l m d e i l d i r . B u n o k t a d a l k e k o u l l a n ,
sinema ilikileri ve sinemann egemen snflarn kolay denetleyebildii b i r yap
o l m a s n d a gz n n e a l m a k g e r e k i r . A m a D e m i r Y o l , b t n b u k o u l l a r a r a
m e n i d d i a l b i r f i l m d i r . Cokulu v e siyasi h e d e f l e r i , a m a l a r o l m a y a n D D Y g r e
vi.!. Maceraclar m a h k m edilmitir ya, b u onlar i i n yeterlidir. B u r j u v a z i n i n
t m p i s l i k l e r i n i , kokumu ahlk anlayn seyirciye t a n t m a i k i n c i p l n d a k a l
mtr. Bu da o kadar nemli deildir.(!).

Bu yaznn hazrland gnlerde f i l m i n vizyona girmesi bekleniyor. Gste

r i m , B e r l i n F o r u m u ' n a k a t l p d n d k t e n s o n r a g e r e k l e e c e k . B u d g e z i y i , y
n e t m e n i n darda o n u r l a n d r l m ( k u v v e t l i bir olaslk) b i r f i l m e kar k a
m u o y u t e p k i l e r i n i n e n aza i n d i r i l m e s i d n c e s i y l e y a p m a m o l m a s , i y i
ni. y e t l i b e k l e n t i m i z d i r . S o n sz v e y a r g y k i t l e y e b r a k r k e n , s i n e m a y
snflar
mcadelesinde, ii snfnn bir silah haline g e t i r m e a b a l a r n d a s a m i m i , d
rst o l a l m diyoruz. Faizme h a y a t pahallna, azgn emperyalist smrye
kar, onlarn demogojik saptrmalarn tehir etmek anlamnda her r n n
t m d e m o k r a t i k g l e r i n desteinde gerek ilevini kazanaca ve saldrlara
' kar ayakta duraca dncemizi k o r u m a y a devam ediyoruz.
TAVIR/117

Y a v u z

z k a n ' l a

D E M R

Y O L

s t n e
B i r

1.

zgemiinizden ksaca szeder misiniz?

1942'de

1958

bir

d o d u m .

ylnda

d n

ile

yerde

iten

yerlerinde

atldm.

yaptm.

d a n

Dostlar

srada

arkadala

d o a n

K a r

118/TAVIR

iin

ILIK

isimli

N N

SES

Genel

M d r l ' n d e ,

Rafinerisi'nde
o y u n l a r

Kocaeli

birlikte

o y u n u n d a
Birka

arkadala

A n c a k

Dier

didindik.

gerek

Sapanca

O r m a n

altm.

amacyla

t m

k u r d u m .

y a r d m c
ele

o y u n

o y n a d m .
o y u n c u l u k

alan

Yeni

ikinci

say

k a r a b i l m e k
sayda

Grev

stanbul'a

o l a r a k

a r k a d a l a r m

Sekizinci

haftalk

ettiim

sorunlarn

saylar

A s k e r l i k

isimli

olarak

k o n u k

filmde

Yeilam

kardk.

braktlar.

sergilemek

Tiyatrosunu

bir

ilgilendim.

tevik

ii

baladm.

baladm.

O r m a n

dergisini
u c u n u

iilie

almaya

Tiyatrosu'nun

Sinemas
sonra

havzasnda

almaya

yava

Petrol

ile

sonra

ileri

oluan

s i n e m a

On

k m r

f a b r i k a l a r d a

iilerden

gelerek

T r k

pra

ve

r e n i m i m d e n

alrken

kardm.

letmesi'nde,

cular

lk

Tunbilek

ayn

gazete

esi

Bu

K o n u m a

iin

zellikle

Er
eko-

n o m i k b a k m d a n
s u n

blgesi

dnda

arkadamzla
anlayna
isimli
ve

bir

f i l m

iten

cak

katklarda

ektim.

Gazete

yetmedi.

iletmeci

avans

Y O L ' u

Son

hangi

rn

ii

evet

en

birlii

t r
m i n

bu

ve

o n u n

e m e k i
genlik,

bask

tamacl

ba

o l m a y a n

tekelci

karak,

girdiini

ve

darda

olan

b l m

t e k n i k

geen

A n
ko

getirerek
yl

da

DE

halkmzn
ii

ile,

bilinen

ii

( t m

geri

o l d u u
ve

snf

Dahas,

aralarndaki
b u r j u v a

ve

b u n u n

tartmada

basnnn

irket

nasl

bilimi

g n d e n

geli

sek

Ve

h e m e n

fil

zellikle

o l a n d a

hibir

temsilcilerinin,

ar

b u

darbeler

in

Bu

a r a d a

saldrdn
d a r

jene
ve

o l m a y a n

bu

boazlara
kk

y a y m a y a

banliy

amalad

bu

v e

sorumlularnn

da

niha

k a m u

o l d u u n u

sonularn

pro

b i r

y z n d e n

balca

d n d r m e y i

snfnn

t a r m

lkelerde

sahnesi).

iilerin

ilgilendirdiini

greve

izledik.

pskr-

e k o n o m i k

grevler

ilelerin

alarak

aldk.

hareketine

(Kahvalt

e k o n o m i s i n i n
ektii

iin)

baskla

kalmyacak,

braklm

d o r u d a n

ii

g r d k .

eksen

be

ve

gn

k a r a k

iin

terr

n c l n e

b u n l a r n

okuluslu

p l a n d a

o y u n

btnlemi,

gerekten

irketle

u r a t m a k

gerektir.

p s k r t m e k l e

h i k y e m i z e

hareketlerinin

g r d k .

ve

amaladnz?

Faist

esas

snfnn

k a d r o l a r

bilimsel

gelien

Bu

retisini

basnnn balyacak

l k e

aracdr.

t o p l u m u m u

okuluslu

b o z g u n a

etrafnda

saldrlar

politik

sonras b u r j u v a

bir

kitleler

sermaye

planladklarn

k e n d i

sonra

f i l m i

a r a y a

yaamaktadr.

bilimsel

grevi

d i r m e y i

nn

filmi,

d u r d u r m a k ,

disiplini

B u

y a r a r l a n a r a k

da

p a r a

b i r

e m p e r y a l i z m i n ,

ulalaca

ve

g r e v d e n

ltn

fotoro

hazrlandm.

k a y n a k l a n m a y

sindirici

gelitirilmi

kendilerini

grevden

fazla

gerekletirirken

d n e m i

ve

demiryolaryla

k a r a

rik

b i r

o n u n

elik

D.D.Y'deki

banda

YOL'u

hareketini

ulatracaktr.

olan

g r e v i n

isimli

gemedi

syledikten

b i r i k e n

o y u n c u y u

gereklerinden

baarya

dier

diyen,

hedefe

star

VARDYA

50'den

e k m e y e

alt

r g t l e n m e

iin

veremiyeceini

S a m

y r y n

d e n e t i m d e n

gazeteye

iin

ektim.

piyasann

d n e m i n d e

M A D E N

D E M R

v u r u c u

snf

ve

n c l n d e ,
letaryas,

A n k a r a

Televizyon

M A D E N '

sermayenin,

snf

glerin

a n c a k

iki

ve

tezgahlad

tlebilecei

ne

m a d d i

ii

oyun

lirttiim

olan

tekelci

gelien

b i n b i r

y r y

f i l m i

e k t i m .

lkemiz,

rin

Bu

a l a m a d m

A r d n d a n

filminiz

zun

avans

saladm

a r a d a

isimli

ile

isimli

Bu

C E M

artk

p a r a

iletmeden

t a r m a m a

II.

smail

b a n a

YARI

b u l u n d u .

Kelebek

b i r i k t i r d i i m

hibir

M R

rgtledik.

sokulmad.

ektim.

kesildi.

gsterilemedi.

birlikte

ciddi

yayna

m a n

s o l u u m u z

yolcular
yolcularn

b i i m d e

ko-

TAVIR/119

n u u y o r d u .
snf

D a h a

mcadelesi

tlmlarn
nn

sonra

gelitike,

bask

yalnzca

ve

d a h a

ler,

arkadalarm,

sini

duyalm.
Ve

ce

Z A F E R

atmay

ak

b i r

b i r

y a n d a n

bu

snf

grev

sergilenmeye

vardrlmam

tartmaya

a m a y

amalamtr.

d u y m a y a

peryalist k u r u m ve
geneline

pahall
ekleri

ma

bir

balad,
olan

yansmasn

halkmz

filminizde

sol

saldrdan

ne

cam
baz

kesime

proleterin

l k e m i z d e k i

yarglarla

nce
En

bu

a n c a k

ii

da

b i r

ve

ar

s o r u n u n

yantnda

okuluslu

n a r a k

Faist
Yine

terr

soruda

120/TAVIR

ve

yer

ve

ve

tayan
ak

bir

mdr?

gibi

karlar

h a n g i

a m a l a r

o r t a m d a

bir

kesik,

tekelci

hayat

Bu

ger

o r t a m d a

olan

kitle

direk bir

atmalarn

k a v g a

heyecanl

ve

yollarla

bu

r g n n

hl

veren
ve

ok

temel

belirtirim.

almyor.

burjuvazi,

d o r u l t u s u n d a

ki

alamyorlar.

knadm
k o n u

de

karlaa

g r y o r u z

kendilerini

konu

filminiz

soruyla

alanlarnda

mcadelesini

Zamanla

amac

seik

iddetle

em

b u n u n

vard.

Byle

a d m

bir

y e r d e n

yanll

kinci

e m p e r y a l i z m

birlikte

o l d u u

ak

davra
seik

gsteriliyor.

k a t l i a m l a r

alan

Byle

deiik

ideolojik

mdahaleleri

m c a d e l e y i

hedefi,

dzeye

terrn

s a l d r m a k t a n

d e i n d i i m

greve

ba

ideolojik

sorudan

ayaklar

irketler politik

DDY'deki

sergilenen

Bu

m c a d e l e n i n

solun

Faist

i t h a m l a r

k a r a l a m a k t a n ,

f i l m

bir

istenen

gzlemleyebiliyoruz?

gremiyoruz.

doru

t m

Gncelde

ilikilerimizi

bezdirir

snf-

artk

t r l

ideolojik

katliamlarn

miyiz?

verebilir?

s o r u m s u z l u u

bata

se

baarabildiin-

y a n d a n

olarak

solun

ne

saydaki yandalarmz

siz

iin

d n m e m i t i m .

kesimlerimiz

sr

paynz aldnz ve faizme kar

syleyebilir

sorumsuzca

hi

olarak

diyebiliriz?

k a n m a k

edindiinizi

Byle

faist

yaamndan

ak

pasifikasyonundan

m o k r a t

ak

gerekletirilmesi

konusunda

alanlar

ocuklarmza.

d o r u l t u s u n d a

kurulularla olan

insanlarmz

filminizin

sa

bize

Filminiz solun ideolojik mcadelesini k o n u alyor.

emekiler,

ve

syleyerek

m i l y o n l a r c a

alrken,

dzeye

k e m i z

ii

babalarmzn

erevesinde

ideolojisi

zlenen

ve

belirtiyor,

brakacaz

grev

ve

az

uaklarnn

olmadn

h a y k r a n

rahatszln

...lkemizde

onlarn

noktalyordu,

d n y a

kesimlerin

III.

H a s a n

BZMDR.

ii

ekilde

alanlar

yle

y e r y z n d e

filmimiz, b i r

lararas

ve

gzel

artrdklarn

m c a d e l e

konumasn

braktndan

balad.

burjuvazinin,

t e r r

e k o n o m i k

d r y o r d u

grev

hayat

elbette

pahallnn,

iinde

insanlarmz

yer

alyor.

y a a m n d a n

bktrmasna

asl

k a p a n m a s n a

n e d e n

mz
ve

byle

dier

ist

kahvalt

elinde

t e r r n

A n c a k
iin

olan

ilkel

nasl

olarak

k e s i m

B u n u

u y g u l a m a y a

hazr

anlayabilecei

nasl

r e t i m

ara

kullandn

anla

gsteriyoruz.

yantm

iki

insan

yolcular).

pasifikasyonundan

saldrya

fabrikalarn

b u r j u v a z i n i n

silahlar

birisi

bir

seyircinin

sadece

h a n g i

kitle

s o r u m s u z c a

en

ve

ve

(Banliy

basklarn

b u n u

silahlarn

a m a c

Bu

ve

iileri

gstermeyi

gryoruz.

masasnda

t u t a b i l m e k

srasnda

dma.

grevleri

k a t l i a m

sergiliyoruz.

t a b i l m e k

burjuvazinin,

d n d r e b i l d i i n i

ise

aklkta

olan

olarak

oyunlarn,

ladn

larn

n e d e n

Gelelim

p a y m

ayr

alp

n o k t a d a

Fa
alma

verece

im.
A

dele

snf

nedir,

Faizme,

nasl

u n u
masyla
tarihi
d e n

bilimsel

retisi

d o r u l t u s u n d a

m c a

birlikte

snf

yol

bu

tulu

ve

lojisini

tisi
lojik

Bu

baldr.

Bu

t u t m a k

m c a d e l e y i
verir.

m c a d e l e
szan

snf

mcadele

t a r i h

da

silah

d o r u

ideolojisini
silah

ii

partisi
partisi

s a p m a y a

kar

m c a d e l e

olay

b u n u

ii
tek

kur
tek

k a b u l

edip

snf

ideo

isi
i

snf

ideolojik

bu

m c a d e l e

bamsz

eliyle burjuvaziye

bu

snflar

devrimciliin

b u r j u v a z i d e n

da

bilim

r e t e n

geerli

gerektirir.

iinde

za

y o l u n u

bilimi,

ku l l a n a bilm ek ,

snfnn

snf

kmtr

snf

Bu

o r t a d a n
sonu

Bu

e t m e k

vermez.

m u t

hibirisi

yaratan,

gerek

k a b u l

da bu

k u r t u l u

ci

bir

ayaklanmas,

d a y a n a n

ynlarn

ve

olarak

ideolojik

varlna

ne

lkede

ya

sahnesine

olmutur.

e m e k i

insanlk

eitsizliin

yollarn

noktasdr.

dier

k e n d i

bu

s m r y e

b i r o k

alarak

baml

t r l

iin

gerek

m c a d e l e y i

yani

b a k m d a n

k y l l e r i n

snfnn

ynlara

m e y d a n a

tarihinde

bu

srekli

de

ve

snf

ideolojik

v e r i r k e n

politik

A n c a k

gerek

A y r c a ii

her

insanlk

seslenerek,

d n m

snf

Bu

o r t a d a n kaldrlmas

yenilmez

birlikte

mcadelesini

eliyle

a n d a n

en

bir

olmutur.

temiz

ideolojik
politik

snfla

olmutur.

e t m e m e y e

kar

snflarn

balar.

deerleri birlikte

ile

tarihinde
o

yolu

l t

b t n

disiplini

mcadelesi

ii

deimitir.
e m e k i

farkl

ayaklanmas,

denenmitir.

dier

Bylece

nfnn

gericilie

kaldrlmas

vicdanna

ki

da

Ve

yneticilerin

z a m a n

ak

sosyalizm

elik

t r l

de

o r t a d a n

Klelerin

yollar
Ne

t o p l u m l a r

tarihidir.

sahiplerinin

tarihin

snf

mcadelesi

k r a l ve

vermemitir.

mtr.

snf

eitsizliin

kaldrlmas

m a n

ki

denenmitir.

her

bilir

mcadelesi

kt-zalim
lak

emperyalizme,

verilir?

herkes

olan

ok

ii

o n u n

nedir?
B

sel

ve

kar

par
ideo

o r t a y a

kan

veya

m c a d e l e

verir.

Kald

ki

nce

bu

v e r m e

d n e m i n d e n

d-

TAVIR/12:

n u n l a

bal

atm

olur.

litik

ve

politik

a n c a k

ii

ve

liki tekelci
gerekir.
o n u n

larn,
ni

Faizm

e k o n o m i k
yani

rgtsel

a m a l a y a n

d o r u l t a m a y a c a
m e k ,
na,

geriletmek

ki

laryla
lm,

m a k t a n
f i l m i m d e

A m a

t e m i y o r u m .
mcadele

ezecek

ve

f i l m i m i z

grevi

yerine

Yaplan
kitle

Filminiz
Tekelci

ler paketi
122/TAVIR

Ve

olan

ideolojik

ve

bu

tartmalarn
ncelikle

o l d u u n u
d a h a

ideolojik

g l

olurdu.

bir

o t u r u m d a

rgtlerinin
iin

bu

b i r

t m

bir

s e r m a y e n i n

karlar

aldnda

halkmzn

yeni

v e

iin

saldrlar
b u l u n d u u

d o r u l t u s u n d a k i
d a h a

b i r

y o k l u k

belini

gr
bask

braka

hedef

art

atmay

Ben
k o n u

sylemek

is

b i r

dzeyde

p a m u k

ipliine

b u l u n a r a k
yerle

bir

faizme

etmelidir.

b l m l e r i n d e

Bu

fa

baarlmasnn
i

snfnn

gerekten

olsayd

birlikte

desteklemelerini
szkonusu

ge

basklar

y a n a

alyoruz.

alm

en

s y l y o r u m .

gerekten

yoktur.

aydn

faizm

b i r

y a p a y

d o r u n u n

ii

b u n l a r d a n

d e m e k

arkadalarnzla

destek

ibir

p s k r t

yeni

siyasetlerin

k o n u

saldr

d a h a

faizmi

gerektiini

silah

filmlerinizi

trden

halde

bir

ideolojik

ve

yu

d o r u l t u s u n d a

gnlerde

u n u n

sylemeye

m c a d e l e y i

getirmi

ak

vahi

her

kitlelerin

m c a d e l e y i

iindeki

artk

disiplinli

genliin,

B t n

Bu

a l n m a m a s

birlikteliin

silahndan

k a r a k

tek

grev

der.

o l u t u r a m a m a s

ideolojik

ncl

tik

da.

r g t l e n m e l i

b i r

salt

k o n u

p l a t f o r m u n u

f i l m i m i z i n

ideolojik

IV.

b u n u n l a

ittifaklardan

izmi

gibi

Alnmaldr

kar bilimsel

tek

o l d u u

alan

arkasnda

t m

b u r j u v a z i n i n

B u n u

iine

nderliinde

younlatralm

deildir.

Faist

faizmi

A k s i

ideolojik

snf

cinayetlere

bilimi

grecek

ertelenmez.

m c a d e l e y i

ve

yurtsever

hareket

d u r u m a

nedenle

birey

soruda

a l m a d m .

bu

kar

b a k a

verir

kez

ii

e m p e r y a l i z m i g r e b i l m e k

m e r k e z i

uratr.

o u

m c a d e l e

g n d e m d e ,

faizme

bal

i m k n

ideolojik

baaran

b o z g u n a

yerine

tertiplerine

yoruz

Biz

b i r

ve

ve

verir.

z u l m n

snf

ilerici

g r e n

ve

ii

o n u n

birlii,

zarar

ve

ger

yenilebilir

gl,

g v e n

terr

arkasndaki

ve

byle

po

ynlar,

unsurlarn

kavrar,

bask

snfnn

bilimi

baklmaldr.

olgusu,

etrafnda

faizmden

birliini

ve

ilerici

admlarn

burjuvazi

snf

faist

alnarak

n e m l i

e m e k i

ne

a n c a k

ynlar

o n u n

tehlikesi

ekseni

ve
ve

a n t i - d e m o k r a t i k
ve

dier

gelimelere,

esas

sermayeyi

politik

nfnn

h e r

n c

gider

geni

faist

sylediklerim

cinayetin,

uratlr.
en

ve

s y l y o r u m ,

edilmeden,

k u r t u l u a

b i r hareket

iin

ilk

bamszlklarla

snfnn

Y u r d u m u z d a k i
karda

k a b u l

b o z g u n a

hareketiyle

bilimsel

mcadeleyle

u n u n

ulusal

e m p e r y a l i z m

disiplini

ve

bunlar

n c l

yurtseverler
de

e k o n o m i k

B t n

ideolojik

ek
ne

olarak

dahi

bir

demokra

istemitiniz.

m u d u r ?
ekonomik
ve

sefalete

nlem
itildii

g r l m t r .
k m z d a n
mtr.
likle

Burjuvazi

gelecek

Bu

bask

d e v r i m c i

o l a n d a n

ve

ar

gre,

bu

d e n

y a r a r l a n m a s

r n

genelde

de

rilmesi

V.

Y O L

Faist

ileriyle

birlikte

bask

elli

alannda

d e v r i m c i

jisinin

gelien
k l t r

k m a y a

ve

ak

tefeci

kar

datm
sanat

olduu
dzenin

ve

k l t -

mcadelesini

dayanmas,

bu

abas

k l t r

seik

s i n e m a
yoz

da

gste-

sanat

balamtr.

ilk

D e m i r

Yol

h a k i m

azda

ve

na

asl

k a h r a m a n n

ii

snf

sinemasnn

seyirciyle

gelitirilmeye

ii

allmas

giderek

ii

snf

yaptlar

ortaya

geleriyle

alternatif

d r a m a t i k

b i r

baa-

irdelendiini

v u r g u l a m a s

d i n a m i i

ge-

ideolo-

k a h r a m a n l k l a r

ve

si-

yerini

t m

o l d u u n u

snf

Yeilam
b i i m

a n l a m d a

bireysel

zdeleme

iin uygulad b i i m i reddederek

b i i m

bu

u y g u l a -

G e r e k

o l d u u

b u n u n

f i l m i n i n

emperyalist

b u r j u v a

f i l m l e r i n

nce

ibirlik-

Bu

Yllardr

d o r u l t u s u n d a ,

anti

brakp

l k e m i z d e k i

egemendir.

u y u t u c u

s e r m a y e d a h a

tezgahlanmaktadr.

anlaynn

A n c a k

tekelci

o l d u u n d a n

politikas

sanatna

alterna-

m i d i r ?

g r l m t r .

ve

politikasna

arkasnda

irketlerin

ii snf h a r e k e t i

ve

k l t r

k a t l i a m n

anti-faist,

VI.

Yeilam

k a z a n d r m a k

baarabilmi

yldr bu lkede

gerici,

sylenemez.

kantlar

zel
k a d a r

y r y e b i l m e s i

rgtleriyle

ve

al

b u g n e

yaptlara

halde

m e v c u t

okuluslu

l k e m i z

asndan

k e m i z d e

bir

gemesi

Yeilam

hal

nlemlerini

alacaktr

artk

b o y u t l a r

gelitirmeyi

E m p e r y a l i z m i n

n e m a anlay

rld

aktif

s m r y e

istenecektir.

kout

kitle

e m p e r y a l i z m i n

h e r t r l

s i n e m a

k a v g a y a

d a h a

e m p e r y a l i z m i n ,

r e k

olanakszdr.

ve

payn

d e v r i m c i

r e t i m l e r i n

d e m o k r a t i k

gr

szetmitim.

ma

ve

n l e n m e k

ve

doaldr.

D E M R

nin,

da

giderek

tif bir

t r

da

ilikiye

kesinlikle

s r d r l e n

sendikalar

y a n m a y a

de

y a p m

sinema

kitlelerle

basklarla

baskya

hesabn

n l e m l e r d e n

sermayesinin

bilindiine

e k o n o m i k

tepkilerinde

yaptlarn

d a h a

tccar

elbette

b i r
ile

etkilenme

d o r u l t u s u n -

gr

getirildii

sanrm.

Gsteriminden bu y a n a filminize

yneltilen

eletiriler ne

yn

olmutur?

A K M ' d e k i

kn

gsterilerinden

o l u m l u .
z n

eksik,

A n c a k

e t t i i m

S i n e m a
sonra

genlik

TV

Enstits'ndeki

f i l m e

k e s i m i n i n

arkadalarn

yaplan
b i r

dndaki

d a h a

eletiriler

b l m n

t a m a m a yagenellikle

beklemediimiz,

izleyicilerinde

d n m e d i k ]
TAVIR/

kesin

olarak

r u m l a r

geldi.

y o r u m l a r l a

O l u m l u

ilgili

yneltilen

gilenen
nasl

Yugoslav,

k o n u

paa'y
ak

m e m e k

b i r

banda

cularnn

dakikalk

f i l m

d a h a

dnmelidirler.

eletiri
c i m

r n e i n
bi.

eletiri

H i b i r

kard

rettiler.

Gsteri

topladm.

zinin

gelien

v u r d u u n u
masnn
lerle

kesimin,

lm.?
bet

dalar

ilgisiz.

ii

rnein

snf
ne

diyen

sonu
ise,

124/TAVIR

kesinlikle
TYS

ayn

inen

u n u

una,

eletiriler

b i r

b e l i r t m e k

Bu

dakikalk

getiriyorlar.

bir

ilgili

yola

zafere
ayn

bu

Y i n e

sey

gr

ba
ula

szck

sylediler.

A y d n

f i l m

si

Burjuvazi

karlayacak

baka

oaltlabilir

d a k i k a d a
gibi

Fil-

b u r i u v a -

h e r

y e n i n

f i l m m i

gi
gs

iiler

yann

hepsi

eyler

100

b l m n .

s y l y o r u m .

iin

bi

arkadalarn

filmle

rnekler

f i l m i

b u

kez

sorun

titizlik

snfnn

nasl

bir

Yalnzca

gelmi

isterim.

amar

b l m n e

b u n u

edip

istenen

iki

gr

D A I T I L M A S I

d u r d u r a b i l m e k

d o r u l t u d a

yol

ok

dakikalk

dolap

Tabii

filmde

tartlan

istenen,

isi

k a d a r

bir

bir

ne

Haydar

banliy

b l m .

d i k k a t

anlatlmak

karyorum,
15

d a h i

yerlerden

yapsnlar

ve

bu
baz

ynelmeleri

dakikalk

d a y a n a r a k

hepsini

olmutur.

derlerken

karld

M A L L A R I N

deiik

bu

ideolojisini

arkadalar

zellikle

A l m a n ,

sylemesine

onbe

K u r u l u ' n d a n

dediini

kartyorlar,

farkl

bu

anlamlard.

Y n e t i m

suratna

15

ser

t u t a b i l m e n i n

alnmamasn

ynelten

var,

iinde

s e r m a y e n i n

masas

dikkate

anlatlmak

hareketini

aydnlarmz
da

de

asl

yaparlarsa

yzakdr

yoluyla

kahvalt

b a n a

ideolo

seyreden

snf

yaptn

etmedikleri

gnlerce

f i l m d e

ii

b l m l e r d e

B u n u

gsterisinde

Hepsi

ama,

.Bundan

b a k a

ok

sonras

a m a

n e m a m z n
sinema

yerleri

engellenmeyeceini

deil

itiraz

sahnelerde"

ikinci

lerini

eletiri

Kaldki

dahi

F i l m i m i

tartmaya

f i l m i n

b a l a m a m a s n a

t r

sonula

zellikle

bir

rak

b u

aka

ii

f i l m i n

gzden

gzden

K A M Y O N U N D A K

siyaseti
b u

gibi

alan

M G R O

terdiimiz

mi

k a d a r m

yneltenlerin

olarak

d a h i

ettiim

ve

u n u

sol

yo

ok

syleide

f i l m i n

tekelci

k o m n i s t l e r i n

d a h a

hatrlamyoruz

birliki

d u y g u s a l

ortada.

bir

tavr

sekansn

konutuklarn

sanki

o l d u u

sinemaclar,

bir

szn

100

gittim.

dakikalk

sergileyiin

aralarnda

gerekir.

y o l u n a

f i l m

baz

b r a k a r a k

a n l a y a m y o r u m .

b a k a

b u n u

y a n a

syleyebilmek

b i l e m i y o r u m .

k a b a

syleinin

k r k

aldn

yalnz

b o m b a l a y p

hatta

saat

bir

f i l m i n

derece d o r u d u r

a m a k

Hollandal

sergileyen

arkadalarn

bir

anti-emperyalist

ve

saptadm

d o r u l t u d a

olabildiini

r a n

nitelikte

b u

bir

anti-faist

m m k n

eletirileri

d a

isterimki

atmalar

s o n u c u

tartmalar

sorularn

belirtmek
jik

a r a t r m a l a r m

el

seyreden

g r e n

arka

GELECEK

SAYIDA...
K L T R E L

Yaadmz
t o p l u m s a l
rel

t o p l u m s a l

yaplar

b i r i k i m l e r i n

ileri

nvelerinin

m z e

d e v r i m c i

eler

g r u p l a r n

t o p l u m u n

hayatnn

ilgilendireni

d e v r i m c i
m a y a

nitelik

ru n u t m a l a r n
de

zorlayan

bir

b u r j u v a

gelime

deerleri

yeniden

aratrp

ortaya

ann

sahip

srecinde

km

z m l e m e d e n

g n b e

r a k h a n g i

srete

edebiyat)

h a m m a d d e ,

t r

temel

sinin

kleci,

oluan

m a n t k s a l

t o p l u m a

t o p l u m u n

k l t r -

olacaktr.

almalarndan

k u a k l a r d a n

insan

rnlerdir.

sre
var

iin-

olan

ve

yans-

Yaklammzn
nda

ayn

g n -

kafasnda

a y d n l a r d a n

bilimsel

ve

k o n u y u ele al-

sadece

z a m a n d a

g n

d n y a y v

deitirmeyi

o l u t u r d u u

allmal

a m a

d e v r i m c i

insan

ve

uy-

benimsemiti.

szgecinden

geirerek

insan

bilgisini

daldr.
deiimi

yaratlamaz.

O n l a r n

halklarn

y a a m

ve

n k

kltr

mcadelelerine

geliir.

hayat

geliimini

D o a l

k l t r n

ola-

(sanat-

oluturur.

n n d e

(rgtsz,

b u l u n d u r u l m a d a n
m c a d e l e d e n

n k

d e v r i m c i

t o p l u m l a r d a

olacaktr.
k l t r e l

birikim-

dnce

m a r k s i z m

k l t r n

olsun

deerli

deerleri

eletiri

k l t r

kaynan

geliimi

t m

en

d a h a da zenginleerek

kapitalist

insanln

b i l i m

u n s u r u d u r .

gz

kard

nedenle

yaratt

boa. olacaktr.

feodal,

iinde

d e v r i m c i

o l u t u r m a abalar

kel,

ortaya

Bu

bir

o l u n u r s a

koullar

yntemleriyle)

(sosyalist

yaanlan

k m a k l a ka l m a m ,

h a l k l a r n t a r i h l e r i n i n asl

Bu

srecini-

ilikilerinde

m a r k s i z m

yetinmeyen,

e v r i m i n i n

bal o l a r a k ve

ikincisi

k l t r e l

iin

kullanabilmeleri

nsanln

gemi

adlan-

geliim

yaratlmas

k o n u d u r .

diye

d n l e r e k

yaamnn)

m a r k s i z m

biimlendirmitir.

t m n d e n

yeni

k l t -

bilimdir.

yeniliklerine

garlnn
Bu

n k

istemekle

M a r k s i z m
lerine,

birinci

b u

nceki

ulaan

m i r a s

yapya

karlkl

beliren

tayabilmesi

alacaz.

miras;

( m a d d i

o l a r a k

k l t r e l

katks

Birincisi

oluturan

Bizi

v e

ikilidir.

t o p l u m u

k a d a r

t o p l u m s a l

k l t r n

k l t r e l

r n l e r i

da

bir

ulatrlan

masnn

ya

k l t r n

t o p l u m d a n )

g n m z e

t o p l u m s a l

k a d a r

de

ve

oluturulmasna

ilerici,

yararlanlacak

olacak

Z E R N E

(kapitalist

yaklammz,

o l u t u r a n

y a r d m c

Yeni,

gelien

s o r u n a

aamasn

u l a m a d a
n n

iinde

( M R A S )

y a p d a n

deerlendirilmesi

drabileceimiz
bir

B R K M

B t n

b i r i k i m

k l t r n

k o p u k ,
k l t r

biriktirdii
bu

d e v r i m c i

laboratuvar
insanln
bilgi

t o p l u m s a l

t a m a m

yaratlmasnda

ile

kl-

il-

hazine-

dnemlere

z m l e n m e y e

t a m a m

kullanl-

mamaldr.
TAVIR/

Ezilen
l u m d a

e m e k i

olursa

lerinin

olsun

d o m a s n a

larnda

iin

m i r a s

lkelerinin,

biimleri

edebiyat

b u

halklarnn

nat,

zl

sayede

h a l k

koullarna

top

k l t r n

B u n l a r

o r t a y a

kitlelerinin

u y g u n

ve

hizmetinde

ve

ulaan

h a l k n

geirip,

b u l u n u r .

b i i m

g n m z e

alma

gzden

eler

d e v r i m i n

ve

yaratc

nda

y a r d m c

artk

b i r

olmaldr.

gemiten
de

d n e m d e

devrimcilerin

m a r k s i z m

geliimine

Dolaysyla

sosyalist

b u n l a r

A n c a k

zandrlabilir.

h a n g i

te

mirasn

k l t r n

koullar

ve

amtr.

olacaktr.

d e v r i m c i

k e n d i

yol

gemiin

incelemekle

y a a m

d e m o k r a t i k

kullanacaklar

k a r m a k

o l a n

ynlarn

B u n l a r a

ierik

ka

deerli

sa

y a r a r n a

ilev \

grrler.
amzn
ln

k l t r

sdr.

tek

b i r i k i m i n d e

Proletaryann

rine

s m r n n

listlere
dr.

d e v r i m c i

h e r

Bu,

s m r y e

u m u n a

y a r d m c

geliimi

duraklatr.

olan

k u r u m l a r n d a n

esas

alnmaldr.

onlarn
r e n m e

ellerinde
y o l u n d a

bu

sayede

rel

eitimini

r e k

yaratc

g t l
ci
ise

ve

almay

Evet,

h e r

yaratr.

d e v a m

Bir
iin

126/TAVIR

bir

k o n u m a

o k

y n l

gre
A m a

avu

var

t e k n i k

ve

salama,
sanat

sanat,

A n c a k

kltr;

dnce

ile

k l t

birletire

o l u t u r d u u

Genel

d e v r i m

D i k k a t

edilmesi

gereken

edebiyat

mirasn

alrken,

girer.

y k s e l m e

t u t k u s u ,

liberalizm

almay

k a l d r a m a m a )

ve

disip

t r n d e n

al

mirasn

ken

g e t i r m e m e k t i r .

k s m e n

devralr,

b u r j u v a z i
b u r j u v a n n

kullanmtr.

ilev

aar,

y a r a r l a n m a k

gtrebilirler.

sanat,

olu

yaplanmalarn

devrimcilerin

ynlara

bireysel

miras)

inceleyerek,

lebilmesinde

e m e k i

olan

ye

var

B u r j u v a z i n i n

harcamaldrlar.

d e v r i m c i

geiren

sosyo-ekonomik k u r u l u

koullarna

m u t u r .

b u n u n

yol

eitimlerini

bilim,

hizmetinde

k u r u m l a r n d a n

(rgtl,
( k t

ve

h a y a t a

destekleyen

kariyerizm,

kanlklar

layp

aznln

k a y b n a

alternatif

aba

ykarak,

k l t r n

alabildiine

iindeki

miras-

gereksinimi

d e v r i m c i

kiilerden

u s a n m a d a n

t a m a m l a m

b u r j u v a z i n i n

r n

b i r

v e

da

yaplmaldr?

devrimciler

kafalarnn

b k m a d a n ,

k k

almay

linsizlik

iin

k u r u m l a r

yaplarla geni

birlikte

di

b u

n e

insan

devrimcilere-sosya-

z a m a n

u z m a n l a r n d a n

B u n u n

k a d a r

b e k l e m e k

sahibi,

dzeni

a l a n d a
ve

proletarya,

t e k

k u r a c a k

k l t r e l

d u r u m d a

v e

eyin

kapitalist

yetieceini

olacaklarn
B u

her

dzeni

gibi

z a m a n l a

olan

dayal

bir

o l d u u

insanlarn

olmas nedeniyle

deerli

olmad

a l a n d a

o l u t u r a n a

snf

b u

gemiin
k s m e n

miras

hizmetine

D e v r i m c i l e r i n

eletiriden
grecek

geirmeli,

d e v r i m c i

k l t r

r e d d e r e k

h a r

v u r u p

sunmu,
grevi

ise

t o p l u m u n

k l t r e

k e n d i

k l t

h a r m a n

savur-

s m r
bu

dzeninin

miras

d a h a ileri

topar
g t r -

kazandrmaldrlar.

KTAPLAR

ken.

Yalnzca

kabilir

acaba

belki,

diyenler

insanlarn

en

iyim

serlerinden.
Vietnam
D R E N M E

S A V A I

D U C

N g u y e n

Parti

T H U A N

30

ren

daha

ber

olan

TL., O D A Y a y n l a r

gece

Tanrm

bilmece
lar.

yatanda

dedi

ldke

Ben

Bu

ne

oalyor

tkenmekteyim

yollarla,

emperyalizminin
hangi

girdii,

halklarn,
nn

ona

zelde
kar

faizmin

nan

ikence

mcadelesi

tayor.

ile

iinde

bu

onurunu

ve

taya

ezilmilii

der.
ki

di

kitap

romansal

adyla

niteli

iren

yz

glenen,
zn,

yz

birbirlerine.

bi

inanm-

dmanca
Nasl,

olamaz demiyor insan

ba

neden
okur

yol

(42.

ve

Say
bulu

gtrlr.
Daha

iin

direnmeye.
bir

Kazanmak.
zorlamak,
lekelemek

indirgeyip

sonra

belgesel

ve

tek

Ve
ba

Tut

szckten

Beni

boyun

devrimciliin
konusundaki

aba ve isteklerini etkisiz bir n o k

anlatm

beslenen,
devrimci

oluuyor.

Thuan

bir

yerine

balar.

turduum

halk
anlatl

ele

Bahesinde

kararldr,

emeye

halknn

Faizmin

aydnlk

kyorlar
ya da

Duc

ok,

ln

Vietnam

Aslnda

linlenen

Vietnam

nda

ezilen

Emperyalizmin

Nguyen

anlatdan

tr

banda

devrimcilerle bera

adlandrlan

ldr

lkele

biimi,

zelliklerini,

simgeleyen
bize.

diye

Hayvanat

ne

koullarda

saldr

kitapta.

liyle

posta)

ikenceler

ABD

Duc

haindir.

gon

(A. B e h r a m o l u )

re

bir

Grev

Kendisini

nce

adam

dke
.

yakalanr.

biri.

Y a z a r n c e F r a n s z c a P 42

bir
zor

em

Nguyen

militandr.

iken

ABD

pazarlarndan

yesidir

Trkesi : M e h m e t Ta, 3. Bask,

uyand

dnemde

peryalizminin
Thuan,

Cellat

neye

sene

geirir

Tara

mayan

grevi

kendi

bireyleri
birlikte

Daha

rgt

Oradaki
ye

her

srklemek

ve

katl

eitmek,

kar

parti

olmayan

mcadelesine

pelerinden
mana

orada.

edilmi bir hapisa-

gtrlr.

hatta

etmeliydim.

Gvenlik

kamufle

yesinin

yok

onlar
ve

koymay

sa

lamaktr.
TAVIR/127

Daha
dor

sonra Thuan,

zindanlarna

rada

onlara

lenir.

lki

mn,

berbat

ve

Ama

gnderilir.

iki yolun

ikincisi

menin

dnda
ey

yava

gster

yaamann

yoludur.

dayanamayp

gsteren

birka

onlarn

kiinin

syledikleri

tek

zu

kramaz.

tmn

simgeler

Ben
amnn
rim.

gibi,

izindeyiz!

ende

devrim'in
ayndr.

sonuna

korumaya

kaplan

belirli
Bu

ra, deinmekte

denen

nk

oraya
sahip

rolardr.
olmayan

hibir

giren

her

varlar

stnden
sopalarla

Yani

yerde

zel

yemekten

bu slatma
mevsimidir
dklr,

du

gzlenir,
drtlr,
mahkm

tuzaklar

hazrlanr.

ok

dayak

ii

su

vcutlar

yenir.

dolu

yaklak

1964'n

nisannda

Duc

Thuan

dner.

Mcadelesine

devam

kendi

edecektir.

yaantsn

Edebiyat

maddi

gerekliklerin

ilkesine

bir

ak

yaan

yanstlmas

yaptlarn

gzel

halkna

verecektir

rnek

oluturu

yor.

D N Y A Y I
John

S A R S A N

O N

G N

R E E D
:

Trkesi

Erdoan Grkan.

2. b a s m : Austos/1978, 274, s a y f a .
ODA

Yaynlar.

srasnda
derileri
morarr

Bu
rih

kitap

grdm

dilimidir.

yani

Rus

ndaki

m.

cn

Ekim

asker ve

geirip

ta

devrimi'nin

iilerinin

Boleviklerin

ellerine

bir

devlet
onu

ba
g

Sovyet

giden

lerin ellerine braktklar gnlerin

( k i k

ayrntl bir yks o l m a k t a n te

plak

ye

Sren

tutuklular

mahkumlarn

geirdikleri

vurgulam.

dklr.
ve

Orada

yerden

zgn

kan

ilemi

baka k a m

k a p l a n boalt

yerletirilir,

ykseklikten

Thuan

kafeslerin

zerine

insanlk

kaplan

mahkumun

da

der.

braklrlar.

tarmas,
ile

eminim

bir

sonra

Yazarn
tnn

kadar

benzeri

te

srekli

dar

Kafeslerin
lar

uygulanan

srekli

almak ya

ru

hareket kad

simgeler.

tutuklular

dvlr,

direni

yitirdiini

iin

tutuklu

sonuna

alnp

partiye

mezba

kafesleridir.

baskdr.

nk

mak

brakt

gnderilen

bunu

grln

orba

iken

tastamam

Poulo -

Nguyen

kanl

da

tutuklularla

aydan

ve

karlarn

kurtu

de

saldrlardan

kalan

serbest

sen

ve

gtrlr.

byk

nedenle

bir

Poulo

insan

devrimci

Bu

kafesleri
kafese

en

onla

bili-

ortasnda

pa

en

gemi,

baka

uzun

var.

kaplan

snavdan

bask

nedenle

yapld,

halar

uzad-

ya

Ocak

bask
sa

de

edeceine

Condor'dan

uzun

yarar

faizmin

celerinin

lup

blmnde

zindanlarnn

zellii,

huna

bir

kafeslerinden

Condor

onurumu

kararlyz.

bahsedilmi.

lar

dek

gibisin,

kiisel

Senin

ii

olduunu

karlaryla

mcadele
d

eskiden

benim

senin

onlarn

ve;

nasl sefil

iisin,

Tpk

Thuan

iiyim,

1964

Kitabn

pul

pul

ve

bir iddias yoktu.

te

saca

yazar

Dnyay

John
Sarsan

Reed'den
On

Gn'n

tanm.

er.
bir

gcn

vardr:

sizin

tr)

sy

pimanlk

Yoldalar,

ya

Bu

olduu

ve

ikencelere

pimanlk

Poulo-Con-

Dman

istedii

zaman

ulaamaz.

kenceler

sonuca

devrimcilerin

128/TAVIR

Yapt

Yazar

hi
i

direnme

beri

John

devrimci

deyimiyle

Reed'in
olmas

Dnya'nn

onu;

batan
kendi

en fazla ezi-

len

160

re

milyon

kar

itiyor.
da

verdii

bitenlerin
veya

her

tm

Ancak

bu

az veya
uzun

ezenle

sava

Olaylarn

geiyor.

sa

insannn

yazmaya

Petrograd'
kentte

ok

tarafnda

ayn

lkenin

dorulukla

yi

nelenmitir.
Karmzda
bir

olaylarn

sralamas,

deil,

bir

fakat

basit

belgeler
ylesine

dk

olaylarn

diyerek

stne

kitabn

eildim.

tarafszln

vur

guluyor.

olup

benzeri

aralklarla

larak

Dnyay Sarsan
di

trnde

Dnya

gerek

bir

proleterlerine

eser

brakan

den

sonra

varn

On Gn, ken

John

emsalsiz

Reed

yatma

bir

lmn

Kremlin'deki

dibinde

lasyla

destan.

Kzl

Du

erefini

faz

haketmitir.

yaan

m t i p i k olaylar dizisi var k i , dev

r i m i n iinde bulunan herkese k e n
disinin
neleri
yor

de

yer ald

benzeri sah

hatrlatmaktan
diyor

N.

Z G R L K

geri

Krupskaya,

A n h

kalm
kitap

i-

in.
olaylarn

lalabilmesi iin
lerinin

D U C

Trkesi:

(siyasal

daha

iyi

girii Rus
partiler,

an

N e r m i n Taolu

154 s a y f a 4 0 T L .

rgt
zgn

dumalar,

komiteler, merkez komiteleri, sqv-

kitap

bize

yetler, sendikalar, b i r l i k l e r vb.

sren

ve

gtler)

tanm

ki

evrimleriyle

ra

12

var.

ve

devrime

yapm.

blmde

olaylarn

ok

kronolojik

Blmlerin

kadar

Daha

akc

zaferle

dille

latyor.

bir

sralamas

ierii

ksaca

Devrimi
Devrim
ras

hazrlayan

ncesi

durum,

kargaalklar,

mitelerinin

bastrlmas

ve

giri,

iktidarn

kyl

kongresi

ele

srasnda

bu

mitir.
basn

John
sevgim
den
maya

nemli
Reed

uraan

bu

szle

tutumu...

belgelerle

veril

tutanaklar

ve

kaynaklardr.

tarihini

gerekleri
titiz

bir

hibir

yeni
sapta
o-

gibi

Vietnam

olan

uzun

zaman

bu

yllar

mmkn-

grnen

sonulanan

manlarna

destann

halknn

kar

gann

maliyetini

ruz.

Bunun

mahkm
nasl

bir
an

sabrla

reniyo

yansra

yenilgiye

saldrganlar

tutum

be

toplam

ykler

ve

dav

seriliyor

uzun
farkl

Vietnaml

yedi
yllar

hakl

iin

gerektiini

ayr

ayr

Ve

halkn

byle

gururuna

erebil-

olduumuz

nasl

bir
baz

vazgemememiz

reniyoruz.

Kitabn
yklerin

bu kav

Vietnam

sahip

Bu

yklerde say

seviyoruz.

baarnn

yk
var.

sren

Bu

duyduumuz

tanyor,

yk

anlarndan

kesitler veriyor.

len

kav

nne.

cden

mek

de

srkledii

Kitapta

biz

insanlkd

gzler

gann

yrtt

olmann

ranlara

Ama

tarihi

Vietnam'n

deerlerden

srasnda

kalamad.

gnlerin

yazarken,

ve

halkn

bildirmesi,

Kavga

bamsz

byk

geirilmesi

liderlerin

Bildiriler,
en

kar

Moskova'ya

halkn

olaylar

Ko

Devrimci

nedeniyle

balln

KSANU

hep kendinden kat kat stn d

bu giriimlerin

zafer,

eylemleri,

Tm

Kurtulu

oluturulmas,

devrim giriimleri,

olaylar

Devrim

kurulmas,

Cephenin

devrime

nedenler,

ad

lemeyecekmi

son

yle:

bu

S A V A T I K

O D A Y a y n l a r 1 . b a s m N i s a n 1978
Yazar,

ri,

nemli

hemen
hem

zellii

arkasndan

aklamalarn

aklamalar

bir

varl.

ykleri

ge
Bu

olaan-

TAVIR/129

st,

abartlm

kant

ya

bulacaklara

oluyor,

Vietnam'

h e m de

ve

kar

okuyucu

kavgasn

anlat

yor.
Ksaca
htiyar

Oul,

Adamn

Yry,
rak,

Bu

Ryas,

Ksanu,
Toprak

kleri

ve

larn

ieren

bu

SAVATIK

Bizim

adl

kitabndan

bu

destans

kar

gsterilen

deme

verip

ledi.

Ayrca

lanmas
ha

balad.

zaferi

mzdeki

yldan
olacak.

T Y A T R O L A R I

C N E Y T

G K E R ' N

F T L

D E L D R .

Cneyt

Gker

Devlet

Ti

basklar

ar

yasalarnn
bekliyor.
nekler

meclisten

Yasa

lerden yararlanarak
rekli

saldran

bnyesindeki
tma

planlar

130/TAVIR

Yeni

de

bas

oyuncusu
yeni

bask

gemesini

tasarlarndaki

kanunundaki

der

deiiklik
kendisine

Devlet

Tiyatrosu

rgtlenmeleri
yapyor.

o-

seyirci

nerdeyse
bu

anari
daha

kap
sahne

zerine

T-SAN

tepki

karmakla

nce

sylemitik.

Devlet

Sahne

Birlii

ve

(DET-

ve T M - D E R yeri

bir

ak

Gker'in

mektup

demecini

CNEYT
AIK

Orbey'den

mdrleri

imdi

da

ya

yant

ladlar.

yana.

ba

olarak

kendisine

sanatlar

zarak

ku

uygulamalarnn

izleyici

oyununda

Ancak

Gker'in

Temsilcilii

hkmetinin

alndlar.

Ui

Ankara'da

suladn

A),

grevlerinden

arada
doal

Arturo

kryordu.

Mzik

sonra il tiyatrolar

Bu

gstermeyen

gsterenleri

Ergin

gn

ynetim

ilgi

Bunun

sryor.

balayarak

ta ynetmenine iten el ektirildi.

O L A Y L A R

tarak

dneminde

nceki

Cneyt

zerindeki

almalar

den ekilmesini engelleyemedi. Hat

H A B E R L E R

yatrolar

provalar

ha

lar

bu

i!e

da

Gker'in

zellikle

ruluundan

iin

gznne alnmyor.

Brecht'in

aznlk

hazr

Deiikler

istemleri

yunlara

AP

olduu

oyunlarn

yeniden
demde

bakanlk

repertuvarn

ok

belge.

nite

repertuvarn

genelge

durdurulan

basna

olarak

konusunda

olanaksz
bir

kendisine

tepkileri

Gker

bir

nce

hazrla

Gker

-anari-

deitirilmesi

kitlenin

D E V L E T

bugnden

alarak.

asndan

da

maya

Ta

aklama

ZGRLK

yk

bir

Gece

Fildii

yklerin

uzakdoudaki
tantan

Atayurdu,

koullarn

da

Bunun

Devlet

GKER'E
MEKTUP

Tiyatrolarnn

bana

y e n i d e n getirilen ve gelii ile

demokratik
kazanan
meyen
n

Cneyt

kendisine

tepkileri,
mete

Gker'e;

Mzik

A),

bana

anari

Cneyt

tepkisini

Gker,

isten

adam ilan edilmesine kar

grevinden

stelik

ve

sanatlarn

tm

ayrlmamaktadr.
kar

gsterilen

verdii
olarak

bir

de

niteleyen

Devlet

Sahne

Sanatlar Birlii

(DET-

T-SAN

ve

T M - D E R yeri

Temsilcilii
zarak

bir

basna

ak

mektup

akladlar.

tarihli mektubun
24.1.1980

28

gn

basnda

beyanatnz

okuduk.

Siz

ylnda

bize

yi

'Sen

rettin,

tin,

biz

ile

'Nzm

ret

niz.

insanlar

ayacaktr
kimler

ve

Siz,

bizi

turduu
siniz,

biz

masna

koyan

bir

af

kiisi

seven,

tiyat

S U S M A K

ve

kiisel

tiyatroya

kavuma

ilkelerini

sergilemek

zi

ve

gcmzle
1978'e

srasnda
deien

sryor'

sz

demokratik

bir

mcadelemizi

15-27

ald n l
tan

srdrrken

siz,

ekilemedii

iktidarlarn
bir

gdmne

sanat k u r u m u

'alanlar'

diyoruz,

siz

oyuna

mi,

siz

Sizin

ve

layamad
dr.

yandalarnzn

savmz

yineliyoruz.

bir

Tiyatro,

alanlar

deil,

da

toplumun

kere

an
daha

alanlarn

Topluma
kurumda
ra,
mas
mz

yanndadr.

ler,
hi

adna
verilecek

glerle

ve

ti

ilk

ve

tek

Ve

sizin

salan

aklad.

Sonras

matek

aklamalar

katlmayp

neler

Sorun

srarlara

kar

Filmlerin

yolda
bana

bilmedikleri
lkemizi

sinema

Gerek

yaplacak

Filmlerin

geldiini

aklamalarla
Macar

ve

toplantsna

yollu

terkeden

adamlar...

nedir?
neden

kaynaklanmak

tadr?
Bunlar

yantlayabilmek

okuyucularmz
rarl
olsun

Fabri'nin

dnen

menlerin
ri,

asndan

olacan

gibi

engelleyemeyeceklerdir.

Uluslar

Sine

istiyoruz:

da

kamu

yolundaki

savam
olsalar

gste

gerekleemediini

bu

donanm

yzden

geciktii

Bu

demokrasi

ortamnn

uradr.
ve

bu

gmrkten

sinin

elbirliindeyiz.

zgrlk

zgrlk
siz

gerekleemedi.

Filmlerin
ve

oluan

girme

politikaclarn

amacmzda kararlyz ve zgr

yatromuz

filmlerinden

kaybolduunu,

mi?

arasna

gsterime

Biz

Dernei'

filmlerin

Kars

kim?

G E L R

niyle

basn

getiren

E T M E K

aras o r t a m n gergin olmas nede

'zmresel' diyorsunuz. Blc k i m ?

karya

BA

tarihleri

gsteri program
Sinematek

retimimi

H A

Macar ynetmeni Zol-

Fabri'nin

rinin

SUS

Sinematek

Ocak

bir

yarattnz.
Biz

PES

stanbul
nin

BR

A N C A K

G E T R M E K ,

isteyen

sanatsal

A N L A M I N A

isteniyorsa

kadarki ynetimi

sokarak baml

yargla

A L I K A N L I K

S I N D A

iktidarlarndan

zerk

niz

istekleri

suluyorsunuz.
politik

1958'den

'So

kurumlarn

bamsz,

tm

bizleri

deitirilmek

Biz,

kamunun

Y N T E M D R ,

kiilerin

ckleriyle

olu

yarglayabilir

B A Z A N

rumsuz

hkm

sizlerin

brakyoruz.

L N E

dven

anari

ya

yazlacaktr.

sizi

iin

orada

sulularn

kurallarla

mamak

nnde

gerek
bugn

K U N L U U

veya

boyu

olduu

rosuna politikaclarn ellerini sok

zmresel

kuaklar

Meclisi

Hikmet'e

imza

Bugn

sevme

tarihi

savayoruz'

B.M.

nergesine

tiyatro

1950

insanlarn

iin

birlikte

sunulan

kan

dvmeyi

bunun

slogan
ne

bize

yle:

ki

insanlar

sen

mutluluu iin

Ocak

m e t n i ise

Politikaclar gelir ve gider a m a

ya

ayrca

ada
en

da

dnerek
zerinde

baarl

saylan

bir

sahne ynetmenidir.

ya
biraz

durmak

Macar

nls

iin

ynet
Fab-

oyuncu

Fabri,

ve

insan-

TAVIR/131

cl

ve

anti-faist

yirciyi

abucak

dren

konular

ve

Tehlikede

55'de

Atl

ve

mnn sonunda, onu

dolay

ist

grn

verileri

krsye

basklar

fesrn

bulgu

bilim

ada

bu hareketin

ona

doru

ise

yapmtr.

kutlamak

genlerin

bir

56'da

bir

nn

bir

Bir

yandan

ratik
sonra

Yaban,

61'de

Haftaym,

Almanya

Fabri

Ka

gerekleri

onu

stndeki

basklarn,

toplumsal

muhalefetin

zlmesi

anlamnda

basklarn

bir

parasn

oluturduu

koullarnda

Fabri'nin

gmrkte taklmas,

filmlerinin

hatta

mas

doal karlanabilir

men

snflarn

tavrnn

yeni

ve

alannda

bir

bir

Ege

gsteren

faist

srdrlen

mcadele

Bu

olayn

da

rimci

sinemac

eitiminde

nemli

kavray

gitmeliydi.

ru

mcadele

teslim

ediyorlar.

a-

Evet,

haline

ge

ynlar

kar

baskc

olma
glere

Sinemaya

adna

do

sahip

emek

kalm.

P R O G R A M

Y A S A K L A M A L A R I
S R Y O R
Koraltan'n

Dev

filmlerinin

kym,

politik

cuu
timi

hkmetleri

arasnda

imzalanan

ve

dorultusun-

bakanlyla

srgn

zl

merkezi

ve

halkn

kltrne
ve

yerini

bi

TRT

Dnceye

yne

ald.

Ynetim

Gerleri,

de

bir

Doan Kasarolu'nun
de

bir

saldr

sistemli

yrtlmesinde

TRT

gizlen
z

anlamalar

mdr?

anlay

T R T ' D E K

Trk-Macar

132/TAVIR

bir

sinemay

filmlerin

kltrel

daha

dayatacaktr.

Faizme

yanlar

istenen

mek

kaynakl
ok

koullarn

gelir.

imde

nk

nereden

lamna

larn

SKANDAL'dr.

gelitirmeli?

bu

llmtr.

bir

gereken

t i r m e k i i n b a n d a pes e t m e k a n

olay gizlenmeye

olay

mi tavr

alkanlk

mokratik

girememesi

gizliyor

ulatrmas

suskunluu

ya

Fabri'nin

gibi

savunmas,

susulacak

yaplmam,

plmad
Zoltan

sanatn

zamanda

likte

Bu

gsterime

sa-

vunulmalyd.
gibi

olduu

bugnden

bask

Fabri

Zoltan

ticar

dzenliyorlar.

kamuoyundan

Yarn

ile

Sine

zerine

dayanan
gibi

olaynda

suskunluk

her

allyordu.
gren

basknndan

bas

yaamn

olarak

polis

arr

olarak

demogoji

kitlelerin

ara

(!).

rnei

Ancak

karlanmaya
may

kaybol

sreklilik

nitelenebilirdi.
klar

lkemiz

olmaya

kokteyl

k u r u m byle

yaam

kurtar

Vatan

kitlelere

Kltrel

ye

Sinema

yor?

yapmtr.

vardr.

lar.

r a n l k l a r , 69'da Y i r m i Saat a d
filmlerini

yneticileri

Ac

Zoltan

Gndzn

yznde

smrsne

iin

Cehennemdeki

63'de

olgu

dokunmak

59'da

daha.

teki

zellikle

iin

Anna,

politika

t m devrimci ve demok

filmler

krsde

al

Sinematek'i

gleri

larken,

kltrel

belgesi

Sinematek

fa

rkerek

58'de

iflas

iin

Sos

Revizyonist

ise
mak

olaydr.

ve

Madalyonun

d p l m e s i n i a n l a t r . 57'de Yaz
Bulutlar,

(!)

isteyen

ilerlemeleri ve pro

bundan

(!)

yalist Macaristan

Hayat,

faist

vazgeen

kaybolmas

dn

dncelerinden ve

larndan
den

14

Hanribali
Fabri

da

Frtna,

Karnca,

filminde

se

deer

1952'de

54'de

sonucu

baarl

dikkate

ynetmendir.

Profesr

ile

kavrayan,

t d z e n i ile

Bu

tutumu

Kurulu

alma
Selam

yapm-belgesellerden

Yery
Dnyas

gibi

sonra

yerli

5 D a -

kika
cel

da

yayndan

sorunlar

mn

22

lm
rn

gelen

aratryor

Kuruma
Hayat

olup

diyor,

gzlemlemi

nereden

iddialar

mi

olan

insanlar

bu

ara

yle

ya

bakn:

izleyici,

na

Zamlar

Halk

oyunlarmz,

maddi

yaamn,

ler

mzik

ve

oyunlarla
Anadolu

yanstr.
halknn

olsa

bu

man

doaya,

kimi

kar

yaam

kavgas

Her

kkdar-

yapyorlardr.

Kurum

getirilir.

trden

menliinin

oyunlarna

cek gerekeler de ne srerek yap

rici,

rk,

tklarna

r.

Politik

klf

aramyor

mesaj

veriyor,

ilkel

var,

Trk

deilde...

Karamsarlk

mziinin

asl

ka

Konusu

rakterine

uymuyor,

politikay

ilgilendiriyor

leri

ile

programlar

nerilerini
ziini

yasaklyor.

halkn

lecek

biimde

Halk

mziini
bir

en

iyi

ve

okuyan
asl

en

Ruhi

ve

v
Su'yu

karakterine

ekilde

icra

ge

eilimler

ta

almalarnn

baarya

larda

Halk

oyunlar

ege

da

almalarnn

program

aaya

lkemizde

amatr

de

za

yaklam

venist

mesi iin bu

Kimi

canlandrlr.

srdrld

gereke

anlayabilecei

yozlatrmadan

uymayan

ve

Halk

zaman

varolduu

halk

ve

ve

gericiliin

denilebile

sudan

duygu

Olsa
ve

dile

oynanan

Oyunla

nceleri

yerletiril

hareket

eliinde

da

Kurum'a

halkmzn

tartml

bunu

artniyetli

da

ZERNE

diyor,

karyor?

tr

O Y U N L A R I

ENL

olmad

bunu?

bkyor

Z E N D R M E

H A L K

a-

TOPLU

mektupla

mektuba

pahal.

A M A T R

LUKLARI

bile

Kurum.

gelen

belimizi

ilendii

uygun

..H.O.T

progra

soruturma

Programa

Gn

yaynlanan

sorununun

geree

sl

getiren

gn

hakknda

ld.
n

dile

Ocak

Ekmek

kaldrd.

topluluklar
ulaabil

i k i u n s u r u gz n n

bulundurmaldrlar.
beyleri,

aalar

alma
elendirme

esi ya da venist ve b a r b a r ei
limler
timi

tayan
yanstan,

biimlenen

oyunlar
yaam

oyunlar

yerine

re

kavgasndan
sergilenmeli

dir.

ediyor

gerekesiyle yasakladlar. Gene ye

ni

bir

yorum,

Zlf

Livaneli'yi

mziinden
leri

TRT'deki
denli

halkn

aln;
Halk

edilmi

halk
trk

icra

edi

yasakladlar.
konvoyu

uyaryoruz:

demokratik

engelemeye

zl

Ne
kl

alrsanz

BAARAMAYACAKSINIZ!

kendi

kmasn

ve

olan

Trk

devekuu

sesleniyor

trn

de

boyut

eliinde

gerekesiyle

size

bir

iktibas

balama

yor

yeni

sanatlarna

bilecektir.

ahin

26

Ocak

niversitesi
luu'nun
tr

Halk

gn

Ama

zendirme

Halk

izledik.

almalarn

..H.O.T.

Toplu-

olduu

enliini

olanaklarla

stanbul

Oyunlar

dzenlemi

Topluluklar

Oyunlar
ren

1980

yukardaki

Kstl
srd
anlay-

TAVIR/133

Mehmet

Ergn

unlar

sylemek

te:
Gerein
iin tipik
la

durum

koyulan,

ekliin
ile

ratan
da

bu

derece

sanatlar

biri

olan

zin

gerekli

iin

adn

ve

eyle

kiiler

durum

yer,

ya

lamyla

bulunan

anlatlan

ti

snda

nak

tanyan

kemie
bir

brnmelerini

edir.

Trkiye

geliim

sresinde

yan

yre

va,

iki

i k i n c i s i ise

yrenin
gerekse
ve

de

toprak

duklar,

retim

ye

balad

geldiklerine
iki

gen

zellii
lki

doal

ta

ukuro
Her

iki

kaynaklar,

retime

elverili

yapsna

sahip

bulun

nedeniyle

kapita

bitkiler

list

salayan

Zonguldak.

gerek

ve

toplumunun

bu

vardr:

ete

ilikilerinin
blgelerin
tank

izer

filizlenme
banda

oluyoruz.

arkada

iklim

Bu

Trkiye

ele

alp

K-MR

karikatr

alcsnn

top-

ilgisine

tarihleri

biri

tarihleri ara

stanbul

Sinematek'te

K-MR

kiisel

sergisi

ikisi

da

lnda
yurt

olmak

Kartolu

dl

ald.

doan

karma

akal'n

mit

Ankara

Ohannes

izer

uluslararas

yurt

Kartolu
bir

imdiye

olmak

ii

ve

katlan
ile

bir
at

sergisi

dein

zere

1977

sergilere

adl

ya

yln

Glveren'de

BNBREK
vardr.

eitli

ze

1959

karikatr izmeye
balad.

likte

ortak

Kar-

doumlu,

aan

Amasya'da

k a l ise

mit

Zonguldak

sergi

rmada
da

ubat

1956

arasnda

Sahne Kltr Mer

dzenleyenlerden

tolu,
re

16-28

da

ni

deil,

bu

ubat

kezinde

ozans

ge

emekilerimi

Zonguldak'

A n k a r a ada

lan,

ola

yrelerinden

derinlikte

sanat

2-14

izlenen

betimlemelerine

yazn

ve toplum

sunuyorlar.

karsn
Byle

tipik

verdikleri

pik kii ve durumlarn dnda k a

br

ve

verebilmek

ierisinde

iin

en

ynden

lemedikleri

duyarldr.

ynseme

sal

ger

durum

sanat,

ekonomik

da

dorusu

seme-ayklama

tipik

son

bir

daha

bir

verebilmek

ve kiilerden yo

zn

srekli
mi

zn

toplumunun

alt

biri
dl

almtr.

TAVIR/135

tan

hareket

byk
yesi

bir
ve

ederek
ii,

gsteriye

renci,

ok

retim

halk kitlesi getirdi.

im

SERG

diye dein birbirlerine rekabet h a

vas

iinde

amatr

almalarn

topluluklar

kurtularak

halk

bu

yer alan

ma

yardmlamann

gsterdiler.

katlan

Anadolu

likiler

Oyunlar

Halk

srekli

bir

enli

Dernei,
.T..

Bi

Gazetecilik

ve

diyalog

Halk

Sanatlar

Oyunlar

birliktelii

Trk

Okulu

Topluluu)

ve

pratik

iinde

S E R G

D Z E N L E N D

ve

Halk

Yksek

S 0 L U K U ' N U N

A N I S I N A

Bakrky

Topluluu,

Birlii
lma

bu

(..H.O.T.,

Topluluu,

B U R H A N

gereklili

arkadalarn

Kurumu,

Halkla

da

dayan

Dileimiz

Turizm

Folklor
limi

dostluk,

gen

guruplarn

havadan

oyunlarmzn

znde
ve

srdren

Karikatrc
ve

Ohannes

yitirdiimiz
trc

mit

akal,

iki

maden

Burhan

na K-MR

Kaftolu
yl

nce

iisi-karika-

Soluku'nun

adyla

bir

ans

sergi

at

lar.

olmalar

dr.

NVERSTE,

AKADEM

VE

OKULLAR

YKSEK

HALKOYUNLARI
NSANDA

YAPILIYOR

Halkoyunlar
eitli

ile

yrelerini

renim

ENL

Anadolu'nun

tantmak,

kurumlarnda

Yksek
yaplan

Zonguldak
da

elektriki

halkoyunlar

almalarnn

sis

han

temleme

sergilenmesine

ola

olumsuzluu

nak

ve

salamak

Teknik

niversitesi

1. n i v e r s i t e ,
sek

Okullar

liini

Spor

Akademi

Kulb
ve

Halkoyunlar
19/20

rihlerinde

nisan

ve

Yksek

1980

Spor

yaplacak.

Anadolu'dan
renim

ve

pan

enlie
ok

sa

Kurumu

ka

yanma

anlamnda

134/TAVIR

O,

olumlu

dabir

Ilgaz'a

yle

sanatoryumda
1952

sanatoryumda

sanat

yatanda

ya

almalarn

srdrecek
bal

kadar

devrimci
lmeden

yollad

bir

nce

mektupta

demektedir:

lecek

sonra

deerlendirilmesi ve

kald

bilincine

Rfat

hastalan

lk karikatrn

karikatrcmzdr.

da
enliinden

yllar

Bur

koullarnn

nedeniyle

Soluku

snf

ocaklarn

alan

alma

uzun

yatmtr.

en

Ser

rnlerin
giriim.

ve

ylnda

tlmaktadr.
HOT'un

Yk

ta

olarak

Soluku,

hsta

stanbul

Saray'nda

stanbul
yda

stanbul

dzenledi.

enlik
gi

amacyla

kmr

misin,

ya

bir

meydan

l
Ya

da

b i r .da

banda

kavgan

Byle

yatakta

miskince

lme!

sergisi

iin

iin
K-MR

karikatr

Dergimiz,
lenin

sanat

gereklerine

l a n m a y a

sanat

o l a r a k

gerekse

ile

alan,

d o r u
sanat

y o u n

oluturan,

karan

aa

g c m z n

bir

almalarn

b u

ak

inceleme

verileri

ile

rya

k a t k d a
d a h a

da

ulatrlm

de

k l t r

da

d o a

u l a m a

gncele

yayn

politika

k a r e k t e r i n -

gelien

ile

(gerek

ve

birbir

m c a d e l e l e r i n d e n

ve

lke

koullarna

(genelde

orantl

arptmak,

bizlerin
eden

d e v r i m c i

b u r j u v a

s r d r

olarak)

geliimini

k l t r
engelle

ve

lke

k l t r

sayededir

da
k i

tespitlerine

halk

k l t r
y k

ve

ellerindeki

olaca

t m

ilikin

romanlarn,

okur
aratr

k a r i k a t r ,

h a k k n d a k i derlemelerini,
veya

bulabilecekleri

alandaki

gereini

hatalarmzn

a l a n d a k i

sanata

d e v r i m c i

t o p l u m s a l

gsterebilen
ve

bilimi

bu

alanndaki

k a v r a y a r a k

yollar

devrimle

olacaktr.

almalara

devrimcilerin

olurlarsa;

nemlisi,

d e v r i m c i

B u

n e m i n i

hikye,

ve

k u

ikiyzllkle

bulunmalyz.

y a r d m c

b u l u n m u

engel

oluacaktr.

z m

ilikin

bozan,

alanndaki

Okurlarmz;
iir,

geliimine

alkanlklarna,

oyunlarn

benimseyen,

nda

sanata

bizlere

z n

o l a r a k

politikalar

anlay

ve

halinde)

baarsyla

k a t k d a

fotoraflarn,

z m n n

lam,

k l t r

r n

yazlarn,

k l t r

arsna

a m a l a y a r a k

gericileme

y a a m a

d a h a

onlarn

k a d a r

olacaktr.

r e s i m ve

bir

zehir

z o r u n l u l u u n u

ksacas

ek

m c a d e

h a r c a m a k t a d r .

bizler

M a r k s i z m

t o p l u m

g n

etmek,

karak,

abann

Dergimiz,

grafik,

gncel

e m p e r y a l i z m i n

y o r u l a r a k

hayat

k l t r

iyi

alannda

yettii

bir

ile

y o k

bizlere

r i n i

ma

o l u t u r m a y

r m e ,

m c a d e l e n i n

h e r

kar

likilere

tutarl,

anlay; k a y n a n insanlarn

bir

d a h a

aba

r u m l a r n a

u y u m l u

tavr

k l t r

geen

d e v r i m c i

Yaammzn

kollektif

y a a m n d a

yozlama,

b t n

h e r

anlayn

iin

larna

v e

ideoloji

ekillenen,

m e k

bir

yansmasn

s r d r d k l e r i

d e v r i m c i

gre

ve

srete

b u r j u v a

birey

len

u y g u n

gzlemlediimiz,

deki

leri

k l t r

balyor.

Yaanlan
snda

ve

m c a d e l e

elikilerin

k a v r a y a n
en

aza

kollektif

ger

bizlerin

inmesini
olarak

t m

ba
sa

baa